Republika e KosovsRepublika Kosova-Republic of KosovoQeveria-Vlada-Government

Programi Kombtar pr Zbatimin e Marrveshjes s Stabilizim-Asociimit (PKZMSA) 2018 2022

(Draft pr konsultime publike)

Dhjetor 2017Prishtin

Jungjatjeta t nderuar/a.

M posht keni kontributin tim modest me komente e propozime lidhur me PKZMSA-n. Ato jan t shnuara me shkronja me ngjyr t kuqe. Kto komente e propozime i kam dhn gati gjat gjith tekstit prve n pjesn tabelare.

Me shpres se kontributi im modest do t Ju shrbej,

Prshndetje e suksese.

Selatin Kaaniku, ekspert pr kauzn, t drejtat e obligimet, intereset

dhedinjitetin e qytetarit konsumator taksapagues

Msimdhenes ne arsimin elart;dhe kryetar i

Org. KONSUMATORI, Kosov, Prishtin,

ok.kosova@gmail.com,

044/200-458,

Faqe e zbrazt

Prmbajtja

Hyrje5Marrdhniet ndrmjet Republiks s Kosovs dhe Bashkimit Evropian91.Blloku 1: Kriteret politike111.1.Demokracia dhe sundimi i ligjit111.1.1.Kushtetuta, parlamenti dhe sistemi zgjedhor111.1.2.Administrata publike181.1.3.Avokati i Popullit241.1.4.Mbikqyrja civile e forcave t siguris271.2.Bashkpunimi rajonal dhe obligimet ndrkombtare302.Blloku 2: Kriteret ekonomike392.1. Ekzistenca e ekonomis funksionale t tregut402.2. Kapaciteti pr tu prballur me presionin e konkurrencs dhe forcat e tregut brenda Unionit683.Blloku 3: Standardet evropiane prafrimi i legjislacionit t Kosovs me Acquis-n e BE-s873.1.Korniza ligjore pr prafrimin e legjislacionit t Kosovs me acquis-n e BE-s873.2.Kapitulli 1 i acquis-s: Lvizja e lir e mallrave883.3.Kapitulli 2 i acquis-s: Liria e lvizjes s punonjsve993.4.Kapitulli 3 i acquis-s: E drejta e themelimit t kompanive dhe liria e ofrimit t shrbimeve1023.5.Kapitulli 4 i acquis-s: Lvizja e lir e kapitalit1103.6.Kapitulli 5 i acquis-s: Prokurimi publik1153.7.Kapitulli 6 i acquis-s: E drejta e kompanive1203.8.Kapitulli 7 i acquis-s: E drejta e pronsis intelektuale1253.9.Kapitulli 8 i acquis-s: Politikat e konkurrencs1323.10.Kapitulli 9 i acquis-s: Shrbimet financiare1373.11.Kapitulli 10 i acquis-s: Shoqria e informacionit dhe mediat1503.12.Kapitulli 11 i acquis-s: Bujqsia dhe zhvillimi rural1563.13.Kapitulli 12 i acquis-s: Politikat e siguris ushqimore, veterinaris dhe ato t fitosanitaris1673.14.Kapitulli 13 i acquis-s: Peshkataria1773.15.Kapitulli 14 i acquis-s: Politikat e transportit1783.16.Kapitulli 15 i acquis-s: Energjia1853.17.Kapitulli 16 i acquis-s: Tatimet1963.18.Kapitulli 17 i acquis-s: Politikat ekonomike dhe monetare2043.19.Kapitulli 18 i acquis-s: Statistikat2093.20.Kapitulli 19 i acquis-s: Politikat sociale dhe punsimi2173.21.Kapitulli 20 i acquis-s: Politikat e ndrmarrjeve dhe ato t industris2223.22.Kapitulli 21 i acquis-s: Rrjetet trans-evropiane2273.23.Kapitulli 22 i acquis-s: Politikat rajonale dhe koordinimi i instrumenteve strukturore2293.24.Kapitulli 23 i acquis-s: Gjyqsori dhe t drejtat themelore2323.25.Kapitulli 24 i acquis-s: Drejtsia, liria dhe siguria2603.26.Kapitulli 25 i acquis-s: Shkenca dhe krkimet shkencore2793.27.Kapitulli 26 i acquis-s: Arsimi dhe kultura2813.28.Kapitulli 27 i acquis-s: Mjedisi2863.29.Kapitulli 28 i acquis-s: Mbrojtja e konsumatorit dhe e shndetit2993.30.Kapitulli 29 i acquis-s: Unioni Doganor3073.31.Kapitulli 30 i acquis-s: Marrdhniet me jasht3123.32.Kapitulli 31 i acquis-s: Politika e jashtme, e siguris dhe ajo e mbrojtjes3183.33.Kapitulli 32 i acquis-s: Kontrolli financiar3223.34.Kapitulli 33 i acquis-s: Dispozitat financiare dhe buxhetore3293.35.Kapitulli 34 i acquis-s: Institucionet3303.36.Kapitulli 35 i acquis-s: shtjet e tjera330Matrica e masave afatshkurtra331

Hyrje

Me hyrjen n fuqi t Marrveshjes s Stabilizim-Asociimit (MSA) ndrmjet Republiks s Kosovs dhe Bashkimit Evropian[footnoteRef:1], m 1 prill 2016, Programi i par Kombtar pr Zbatimin e saj (PKZMSA)[footnoteRef:2] ishte miratuar nga Qeveria (m 16 dhjetor 2015) dhe Kuvendi (m 10 mars 2016), dhe ishte n zbatim e sipr. N ndrkoh, korniza e planifikimit t politikave dhe ajo e ndrveprimit institucional mes dy palve (Kosovs dhe BE-s) ka avancuar dhe sht br m dinamike, me fokus n zbatimin e reformave q krkon MSA. N kt kontekst t ri, i cili krkon dinamizmin e reformave dhe prkushtim politik shum m t madh n kt drejtim, zbatimi i MSA-s zhvillohet n kuadr t dy kornizave t planifikimit t politikave: Programit pr Zbatimin e MSA-s (PKZMSA) dhe Agjends pr Reforma Evropiane (ERA). Me fjal t tjera, PKZMSA sht korniza ombrell, ndrsa ERA shrben si dokument m i fokusuar q paraqet prioritetet afatmesme dhe masa afatshkurtra pr diskutime t vazhdueshme ndrmjet palve nnshkruese t MSA-s, n nivelin m t lart politik, mbi reformat kye q duhet t zbatoj Kosova n procesin e aderimit n BE. [1: Marrveshja e Stabilizim-Asociimit, n dispozicion n http://www.mei-ks.net/repository/docs/kosovo-eu_saa_final_sq.pdf; dhe n Gazetn Zyrtare t Bashkimit Evropian, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2016:071:0003:0321:EN:PDF; Ligji nr. 05/L-069 pr ratifikimin e MSA-s, n dispozicion n https://gzk.rks-gov.net/ActDocumentDetail.aspx?ActID=11239.] [2: Nj prshkrim m t hollsishm t kontekstit dhe PKZMSA-s si korniz planifikimi mund ta gjeni n http://www.mei-ks.net/repository/docs/pkzmsa_miratuar_nga_kuvendi_final.pdf, fq. 7 10, ]

KOMENT: Megjithate vrehet nj ngecje, ngadalsim dhe indisponim ose munges e vullnetit, e gatishmris, e prgjegjshmris pr zbatimin e detyrave e obligimeve, edhe mandatore, nga individ institucional e privat. Q mos t ket pengesa t tilla edhe n vazhdim / n t ardhmen ato duhet identifikuar, emruar dhe eliminuar.

Ndrkoh q zbatimi i tij ka vazhduar, rishikimi i rregullt vjetor i PKZMSA-s sht kryer gjat periudhs tetor-dhjetor 2017, ndrsa miratimi nga Qeveria dhe Kuvendi pritet n fillim t vitit 2018. Sikur deri m tani, baza ligjore q ka prcaktuar strukturn e tij, si dhe prgjegjsit institucionale dhe ecurin e procesit, sht Vendimi i Qeveris nr. 06/22, i 3 prillit 2015.[footnoteRef:3] Bazuar n kt vendim, rishikimi sht udhhequr nga Ministria e Integrimit Evropian (MIE), si institucioni kryesor koordinues, ndrsa kapitujt e veant t rishikuar jan hartuar nga ministrit prgjegjse pr fushat prkatse t politikave, respektivisht kapitujve, nn koordinimin n kt nivel t Departamenteve pr Koordinim t Politikave dhe Integrim Evropian (DIEKP-t). Puna n kt nivel sht zhvilluar me pjesmarrjen e Departamenteve Ligjore (DL) dhe strukturave t tjera t linjs brenda institucioneve t veant t cilat kan pr mandat zhvillimin dhe zbatimin e politikave pr fusha t veanta. MIE si institucioni kryesor koordinues gjithashtu ka marr pjes aktive n punn e ktyre ekipeve n t gjitha fazat e rishikimit. [3: Vendimi i Qeveris nr. 06/22, n dispozicion n http://www.kryeministri-ks.net/repository/docs/Vendimet_e_mbledhjes_se_22_te_Qeverise_2015_.pdf, fq. 6.]

Marr parasysh sfidat e hasura gjat rishikimit paraprak t Programit dhe zbatimit t tij gjat vitit 2017, kemi br ndryshime n qasjen ndaj procesit t hartimit. Sipas ksaj qasjeje t re, MIE ka propozuar masat afatshkurtra, bazuar n reformat e dakorduara n kuadr t organeve t prbashkta BE Kosov t krijuara me MSA. Pas ksaj, institucionet zbatuese i kan shtjelluar ato m tej, n raport me zbatueshmrin e tyre (bazuar n kapacitetet n dispozicion, kohn e nevojshme, etj.), kan br ndrlidhjen e tyre me dokumente t tjera t politikave, dhe i kan kostuar ato, dhe kan konfirmuar versionet prfundimtare. Vmendje e veant gjat rishikimit i sht kushtuar prmirsimit t tri aspekteve: (1) institucionalizimit t mtejshm t bashkpunimit me institucionet e Qendrs s Qeveris, prmes formalizimit m t mir t vendimmarrjes n nivel teknik dhe menaxherial pr prmbajtjen e reformave t propozuara n Program dhe reflektimin e tyre n PVPQ, bazuar n buxhetin e ndar pr secilin institucion zbatues; (2) planifikimit m t qndrueshm, me fokus n planifikim m realist afatshkurtr dhe harmonizimin me Planin Vjetor t Puns s Qeveris (PVPQ) 2018 dhe dokumente t tjera pr planifikimin e politikave, prfshir ato sektoriale; si dhe (3) prmirsimit t kostimit, me fokus n nj metodologji t hollsishme pr kostim (prmes udhzimeve m t hollsishme dhe m t qarta, nj modeli standard pr kostim, dhe disa puntorive trajnuese pr zbatimin e ksaj metodologjie).

N kt drejtim, MIE ka bashkpunuar me instrumentin SIGMA t OECD-s dhe Projektin Mbshtetje procesit t integrimit evropian n Kosov, financuar nga Qeveria e Republiks Federale t Gjermanis dhe zbatuar nga GIZ Kosova, kryesisht prmes asistencs teknike n drejtim t ndrlidhjes me dokumentet planifikuese t Qendrs s Qeveris dhe institucionalizimit m t mir t bashkpunimit me institucionet pwrkatwse (Zyrn e Kryeministrit dhe Ministrin e Financave).

N kt mnyr sht arritur q Programi t ket nj numr m t vogl t masave afatshkurtra se vitin e kaluar, dhe q fokusi t vihet n masa q pritet t sjellin reforma konkrete, dhe t evitohen masa q prbjn aktivitete rutin e tejet t detajuara. Gjithashtu sht prmirsuar dukshm procesi dhe cilsia e ndrlidhjes s masave afatshkurtra t tij me PVPQ 2017, duke mundsuar kshtu integrimin m t mir t politik-brjes pr nevoja t brendshme t zhvillimit me at t integrimit evropian, dhe sinkronizimin m t mir t rrjedhs s reformave prgjat t gjitha niveleve (nga ligjvnia e deri te zbatimi konkret n terren). Kjo pritet t prmirsoj m tej zbatimin, pasi q mundson fokusim t vmendjes s vendimmarrsve t t gjitha niveleve n zbatim, si dhe monitorimin e raportimin, pasi q do t lehtsoj ngarkesn sasiore. Gjithashtu sht prmirsuar planifikimi afatmesm, prmes prcaktimit t objektivave afatmesm me prioritet, t cilt jan m konkret dhe t matshm se deri m tani.

N prputhje me Vendimin e Qeveris nr. 06/22, MIE ka hartuar Udhzuesin pr rishikimin e Programit, me udhzime mw t hollsishme dhe mw konkrete se vitin paraprak. Ai ka prcaktuar prmbajtjen dhe strukturn e dokumentit, krkesat prmbajtjesore dhe ato t koordinimit ndrinstitucional t rishikimit, si dhe hapat dhe afatet kohore.

Sa i prket prmbajtjes, Programi i rishikuar paraqet nj korniz gjithprfshirse t reformave konkrete afatshkurtra dhe objektivave afatmesme me prioritet (pr periudhn 2018-2022) pr zbatimin e MSA-s, pwrmes prfarimit tw legjislacionit kombtar me at t BE-s dhe zbatimit tw legjislacionit t prafruar. Bazuar n strukturn e Kritereve t Kopenhags, t gjitha masat dhe prioritetet jan t ndara n tri blloqe: Kriteret Politike, Kriteret Ekonomike, dhe Standardet Evropiane Prafrimi i Legjislacionit t Kosovs me Acquis-n e BE-s.

KOMENT: Ligji mbi standardizimet i Kosovs sht fakultativ. Org. KONSUMATORI pretendon se Ligji (nuk) sht vullnetar. Funksioni, objektivi i ligjit sht q ai t jet detyrues, obligativ pr t gjith njsoj. Qytetari konsumator nuk po i vren ant / efektet praktike t ktij Ligji. Arsyetimet e institucioneve e mekanizmave lidhur me kt Ligj jan t natyrs s harmonizimit me Direktivat dhe acqui communautaires t BE-s.

Se subjekte / individ t caktuar institucional e privat jan ngritur mbi Kushtetut, mbi Ligje...e mbi Shtet duke shkelur mbi t drejtat e obligimet, mbi intereset e dinjitetin e qytetarit konsumator taksapagues dshmon edhe:

Ligji mbi vezt e konsumit. Ky Ligj, i miratuar n Kuvendin e Kosovs m vitin 2018 ka filluar t zbatohet me 7 vite vones, m 2015-n;

Draft Ligji i mbrojtjes s konsumatorit sht dasht t shqyrtohet n Qeveri e t procedohet n Kuvend m 31.mars, 2017 por kjo akoma nuk po ndodh;

Nj mori ligjesh jan jofunksional sepse mungojn aktet nnligjore;

Shumica e mekanizmave jan poashtu jofunksional pr arsye t motivimit t pamjaftueshm me kuadro, teknikisht dhe finansiarisht; Kto probleme burojn nga institucionet e larta t Shtetit, nga Kuvendi e Qeveria, t sunduara nga lobit e fuqishm biznesor q jan donator ( n konflikt interesi ) t partive politike t cilat mbshteten finansiarisht nga Buxheti t cilin e gjeneron qytetari konsunator taksapagues;

Blloku 1: Kriteret politike mbulon fushat e ligjvnies, ekzekutivit, reformave kushtetuese, reforms s sistemit zgjedhor dhe t administrats publike, bashkpunimit rajonal, si dhe, pjesrisht, ato t sundimit t s drejts, gjyqsorit, t drejtave t themelore dhe mbrojtjes s minoriteteve. Ky bllok ndrlidhet ngusht edhe me kapitujt 23 dhe 24 t acquis-s (t bllokut t tret), dhe prmban pes kapituj: Kushtetuta, Parlamenti dhe sistemi zgjedhor; Administrata publike; Avokati i Popullit; Mbikqyrja civile e forcave t siguris; dhe Bashkpunimi rajonal dhe obligimet ndrkombtare.

Blloku 2: Kriteret ekonomike sht i harmonizuar me Programin pRt Reforma Ekonomike (PRE). Ky bllok gjithashtu reflekton prioritete dhe aktivitete t dal nga mekanizma t tjer t dialogut me BE-n, si prioritetet vjetore, konkluzionet e strukturave te MSA-s, ose nga mekanizmat multilateral, si marrveshjet me FMN, etj.. Ky bllok prmban dy kapituj: Ekzistenca e ekonomis funksionale t tregut, dhe Kapaciteti pr tu prballur me presionin e konkurrencs dhe forcat e tregut brenda Unionit.

Blloku 3: Standardet evropiane prafrimi i legjislacionit t Kosovs me acquis-n e BE-s prfshin tr gamn e politikave publike dhe krkon reformimin e tr qeverisjes prmes miratimit t tr acquis-s s BE-s n legjislacionin kombtar dhe zbatimit t saj, gj q krkon edhe kapacitetet administrative pr kt qllim. Ai prmban 33 kapituj t acquis-s dhe nj kapitull mbi kornizn ligjore pr prafrimin e legjislacionit vendor me acquis.

KOMENT: Qllimi i politikave publike sht ofrimi i shrbimeve t caktuara publikut / qytetarit konsumator taksapagues. Natyrisht se kto shrbime duhet t i prshtaten nevojave t publikut / qytetarit por duhet t jen t bazuara mbi standardet e caktuara t cilat nuk prmenden askund. N kt kuadr, prve mundsis s ushtrimit t ankess ( kryesisht n vesh t shurdhr ) qytetarit konsumator taksapagues, i cili pranon shrbime nga politikat publike n nivel Qendror ose Komunal, nuk i njihet e drejta q t mat / t vlersoj cilsin e produkteve ose performancn e shrbimeve q i ofrohen.

Programi sht i organizuar n dy pjes: pjesa narrative dhe matrica e masave afatshkurtra. Pjesa narrative e secilit kapitull prmbledh detyrimet e MSA-s dhe detyrimet e dala nga mekanizmat e tjer t aderimit n BE, gjendjen aktuale (kornizn ligjore, prfshir nivelin e prafrimit t legjislacionit me acquis, kornizn e politikave, kornizn institucionale, dhe asistencn e jashtme), si dhe prioritetet afatmesme. N ann tjetr, matrica e masave afatshkurtra n kuadr t secilit kapitull prvijon n mnyr t hollsishme masat konkrete q do t ndrmerren pr, t ndara n dy kategori: masa legjislative (t nn-ndara m tej n masa t legjislacionit korniz dhe akteve nnligjore e akteve t tjera rregullative) dhe masa zbatuese (t nn-ndara m tej n masa t kornizs s politikave, reformave institucionale e ngritjes s kapaciteteve institucionale, dhe masa t zbatimit n praktik). Gjat hartimit t masave jan br prpjekje q t jen sa m t zbatueshme dhe t ndrlidhen me Programin e Qeveris, proceset e dokumentet e buxhetimit, si dhe me dokumente sektoriale.

M tej, matrica e masave afatshkurtra sht strukturuar n at mnyr q mundson ndrlidhjen e masave legjislative me dispozitat e MSA-s (Objektivat/Referenca korniz), identifikimin e akteve konkrete kombtar q do t prafrohen me acquis (Aktet kombtar q do t harmonizohen), t akteve t acquis-s q do t transpozohen (Aktet e acquis-s s BE-s q do t transpozohen) dhe t institucioneve prgjegjse e atyre mbshtetse, si dhe prcaktimin e afateve kohore (n tremujor K1, K2, K3 dhe K4), nivelit t transpozimit (t pjesshm P, ose t trsishm T) dhe kostos s prafrt buxhetore (t ndar n tri kategori totali, buxheti shtetror [BRK] dhe burimet e donatorve). Ngjashm, kjo matric mundson ndrlidhjen e masave zbatuese me dispozitat e MSA-s (Objektivat/Referenca korniz), prcaktimin e objektivave specifike (Masat/veprimet) dhe t treguesve pr matjen e prmbushjes s tyre, si dhe t institucioneve prgjegjse e atyre mbshtetse, t afateve kohore, dokumenteve referuese dhe kostos s prafrt buxhetore (t ndar n t njjtat kategori si masat legjislative). Masat afatshkurtra jan t listuara vetm n matric, jo n tekstin narrativ.

Secili organ i administrats shtetrore do t jet prgjegjs pr zbatimin e Programit dhe monitorimin e zbatimit t tij n kuadr t fushveprimit t kompetencave t tij. Si mekanizmi qendror qeveriss n vend pr prmbushjen e detyrimeve q dalin nga MSA, prgjegjsia pr monitorimin dhe zbatimin e tij bie mbi Qeverin e Kosovs, secilin antar t Kabinetit dhe secilin organ t administrats shtetrore q e drejtojn ata, si dhe mbi t gjitha institucionet e tjera t prfshira n prgatitjen e Programit. Rolin kryesor dhe t pazvendsueshm n kt padyshim q Qeveria do t luaj (s bashku me autoritetet e BE-s) n kuadr t strukturave formale t stabilizim-asociimit. Prve ktyre, Kuvendi do t jet nj nga shtyllat kryesore institucionale n zbatimin e ktij programi, n veanti miratimin e legjislacionit. Rol ky n kuadr t tij do t ket Komisioni pr Integrim Evropian, si n aspektin shtyrjes prpara t agjends legjislative, ashtu edhe at t koordinuesit pr monitorimin e prmbushjes s detyrimeve t marra prsipr nga Kuvendi. S treti, Kuvendi do t ndikoj edhe n strukturat e stabilizim-asociimit, n kuadr t Komitetit Parlamentar t Stabilizim-Asociimit. Rol t pazvendsueshm n kt do t ken t gjitha institucionet e pavarura dhe Komunat.

KOMENT: Programi 2016-2020 pr mbrojtjen e konsumatorit , njsoj si prgramet paraprake, sht hartuar n bashkpunim me ministrit gjegjse dhe programet e tyre interne. Ky Program sht produkt i Direktivs s BE me formul t marr nga shtetet t cilat tanim kan prvoja t tilla. Por, deri m tani, asnj ministri, asnj institucion ose mekanizm, nuk raporton pr nivelin / sasin / cilsin e realizimit t programeve t tyre as t pjess s programit t integruar n Programi 2016-2020 pr mbrojtjen e konsumatorit .

Po e nnvizoj se bhet fjal pr pjest e programit me shrbime dedikur qytetarit konsumator taksapagues. Sjelljet e tilla zbulojn shumka, edhe ate q nuk u tha n fillim t ktij materiali t dhn pr diskutim / komentim publik.

N emr t BE-s, rol t rndsishm n prmbushjen e detyrimeve t MSA-s, dhe rrjedhimisht n zbatimin e PKZMSA-s, do t luaj edhe Komisioni Evropian dhe Zyra e BE-s n Kosov.

Koordinimi i prgjithshm n nivel t Qeveris do t jet detyr e Ministris s Integrimit Evropian. Pasi q ky sht dokument voluminoz dhe i ngarkuar n aspektin e prmbajtjes, ai sht i ndar sipas fushave t veanta t prgjegjsis s zyrtarve t MIE-s prgjegjs pr sektor t veant t tij. Duke prcjell zhvillimet n nj sektor t caktuar, zyrtart MIE-s do t jen prgjegjs pr monitorimin e zbatimit t ktij programi n nivel kombtar, prmes kontakteve dhe bashkpunimit t rregullt me homologt e tyre t sektorve n organet prkatse qeveritare q i mbulojn. Ky sistem mundson monitorimin e zbatimit n nivel operacional. N drejtim t lehtsimit t monitorimit dhe raportimit, n fillim t vitit t ardhshm do t lansohet pr prdorim nj Platforma pr Monitorim dhe Raportim pr Integrim Evropian, e cila do t mundsoj raportimin online nga t gjitha institucionet prgjegjse pr, monitorimi dhe llogaridhnie me sistematike n t gjitha nivelet, si dhe do t krijoj hapsir pr t prmirsuar me tej transparencn ndaj palve t tjera t interesuara dhe publikut t gjer.

Marrdhniet ndrmjet Republiks s Kosovs dhe Bashkimit Evropian

N vitin 1999, BE propozoi themelimin e Procesit t Stabilizim Asociimit (PSA) pr vendet e Ballkanit Perndimor, si korniz pr procesin e antarsimit t tyre n t. PSA u lansua zyrtarisht n nntor 2000, n Samitin e Zagrebit. Bazuar n Kriteret e Kopenhags, BE aty kishte nnvizuar se perspektiva evropiane e ktyre vendeve do t prcaktohej n baz t progresit t tyre drejt demokracis s qndrueshme, sundimit t s drejts, ekonomis s tregut dhe bashkpunimit rajonal. Kjo perspektiv u rikonfirmua n Kshillin Evropian t Selanikut, t qershorit 2003. Kosova sht pjes e kornizs s PSA-s q nga Samiti i Selanikut. M specifikisht, n prill 2005 Komisioni Evropian (KE) publiko komunikatn E ardhmja evropiane pr Kosovn, kurse n vitin 2006 Kshilli miratoi Partneritetin e par Evropian pr Kosovn. Partneriteti i dyt Evropian sht miratuar n vitin 2008.

Si prgjigje ndaj Partneritetit Evropian, Qeveria miratoi Planin e par t Veprimit t Partneritetit Evropian (PVPE) m 2008, duke e rishikuar at n fund t do viti, pas publikimit t Raportit t Progresit. Bazuar n t njjtn praktik t hartimit e rishikimit t tij, PVPE ka qen n fuqi deri n fund t vitit 2012, ndrsa sht zvendsuar me Planin e Veprimit pr MSA (PVMSA) gjat viteve 2013-2014, e i fundit sht Plani i Veprimit pr adresimin e rekomandimeve t Raportit t Progresit (PVRP 2015).

N ann tjetr, m 17 shkurt 2008, Kuvendi i Kosovs shpalli Kosovn shtet t pavarur dhe sovran. Republika e Kosovs deri m tani sht njohur nga njqindetrembdhjet (113) shtete, nga t cilat 23 shtete antare t BE-s.

Deri n fund t vitit 2009 dialogu politik dhe i politikave ndrmjet Kosovs dhe BE-s n kuadr t agjends evropiane zhvillohej n korniza t Mekanizmit Prcjells t procesit t Stabilizim-Asociimit (MPSA). Por, n tetor 2009, KE publikoi komunikatn Kosova prmbushja e perspektivs s saj evropiane, n t ciln propozoi thellimin dhe forcimin e perspektivs evropiane t Kosovs. Iniciativat kryesore t reja ishin: avancimi i dialogut politik e teknik n Dialogun e Procesit t Stabilizim-Asociimit (DPSA); inicimin e dialogut t vizave, me perspektiv t liberalizimit eventual t vizave; zgjerimi i Masave Tregtare Autonome dhe nj marrveshje e mundshme tregtare me BE-n; korniza e marrveshjes me Kosovn mbi parimet e prgjithshme t pjesmarrjes s saj n Programet e Komunitetit (BE-s); dhe aktivizimi i komponentit IPA pr bashkpunimin ndrkufitar (BNK).

Procesi drejt MSA-s ka nisur n tetor 2011, kur KE, prmes Raportit t Progresit, kishte rekomanduar inicimin e Studimit t Fizibilitetit pr MSA. Pas kryerjes s tij, gjat vers 2012, Studimin e Fizibilitetit pr Marrveshjen e Stabilizim Asociimit n mes t Bashkimit Evropian dhe Kosovs u publikua n tetor 2012, duke konstatuar se Kosova ishte e gatshme pr ti filluar negociatat pr MSA pasi t prmbushte katr (4) kriteret afatshkurtra. Pas prmbushjes s tyre, ky propozim i Komisionit Evropian ishte miratuar nga Kshilli i BE-s m 12 dhjetor 2012. Me pas, n prill 2013 KE kishte publikuar raportin monitorues pr zbatimin e kritereve afatshkurta dhe konfirmoi se Kosova kishte prmbushur t gjitha kriteret afatshkurta pr nisjen e negociatave pr MSA.

Negociatat filluan m 28 tetor 2013 dhe u prmbylln m 25 korrik 2014 (me vendosjen e inicialeve nga Kryenegociatort, n Bruksel), pas pes raundesh t negociatave. Pas ksaj, MSA u miratua n parim nga Kryenegociatort m 25 korrik 2014 me vendosjen e inicialeve. Pas shqyrtimit dhe miratimit nga Qeverit e Shteteve Antare, MSA u nnshkrua m 27 tetor 2015, n Strasburg, u miratua nga Qeveria e Kosovs m 30 tetor 2015 dhe u ratifikua nga Kuvendi m 2 nntor 2015. Prfundimisht, MSA hyri n fuqi m 1 prill. Gjat vitit 2016 gjithashtu jan funksionalizuar organet e prbashkta Kosov BE t krijuara me MSA pr mbikqyrjen e zbatimit t saj: Kshilli i Stabilizim-Asociimit (KSA), Komitetin, nnkomitetet dhe grupet e veanta, si dhe Komiteti Parlamentar i Stabilizim-Asociimit.

Zhvillim tjetr me rndsi prbn vendosja e kornizs s Dialogut t Nivelit t Lart Kosov BE mbi Prioritetet Kye. Krijimi i ktij mekanizmi t nivelit m t lart politik mes palve sht dakorduar n prag t hyrjes n fuqi t MSA-s, dhe sht lansuar zyrtarisht nga Kryeministri dhe Komisioneri i BE-s pr Negociata t Zgjerimit, m 2016, n Konferencn e Nivelit t Lart Kosov-BE pr Marrveshjen e Stabilizim-Asociimit, t mbajtur n Prishtin. 22 prioritetet e kornizs planifikuese t ktij mekanizmi, Agjends pr Reforma Evropiane (ERA), kan vazhduar t zbatohen gjat vitit 2016, me qllim n fokusimin e zbatimit t MSA-s duke i dhn vmendjen m t lart politike realizimit t reformave kye ekonomike, fuqizimit t sundimit t ligjit dhe konsolidimit t qeverisjes s mir.

Sa i prket procesit t liberalizimit t vizave, ai ishte iniciuar n qershor 2012 me marrjen e Udhrrfyesit nga KE. M 1 shtator 2012 Kosova i kishte dorzuar KE-s Raportin e par t gatishmris, kurse m 12 shkurt 2013 KE kishte publikuar Raportin e par t progresit pr vlersimin e zbatimit t Udhrrfyesit. Pas disa misioneve faktmbledhse (t prbr nga ekspert t shteteve antare dhe KE-s) dhe raporteve prkatse vlersuese, rekomandimi pr heqjen e regjimit t vizave me Kosovn (pas prmbushjes s dy rekomandimeve t mbetura: ratifikimit t marrveshjes pr demarkacionin e kufirit me Malin e Zi dhe prparimeve n luftimin e korrupsionit dhe krimit t organizuar) ishte miratuar nga Komisioni Evropian m 4 maj 2016 dhe nga Parlamenti Evropian (respektivisht Komisioni pr Liri Qytetare) m 7 korrik 2016. Deri n prmbylljen e ktij procesi mbetet prmbushja e dy rekomandimeve t siprprmendura.

M 25 nntor 2016, n Bruksel, Kosova dhe BE kan nnshkruar Marrveshjen Korniz pr Pjesmarrjen e Kosovs n Programet e BE-s, e cila do t mundsoj qasjen e Kosovs fillimisht n katr (4) programe, dhe pastaj gradualisht n programe t tjera t BE-s.

1. Blloku 1: Kriteret politike1.1. Demokracia dhe sundimi i ligjit1.1.1. Kushtetuta, parlamenti dhe sistemi zgjedhor

Kushtetuta

Republika e Kosovs funksionon bazuar n Kushtetutn e Republiks s Kosovs, e cila sht miratuar nga Kuvendi m 9 prill 2008 dhe ka hyr n fuqi m 15 qershor 2008. Kushtetuta e Republiks s Kosovs prbhet nga parime t cilat garantojn zbatimin e drejtprdrejt t marrveshjeve dhe instrumenteve ndrkombtare, ku t drejtat dhe lirit e njeriut t garantuara me kto marrveshje dhe instrumente kan zbatim t drejtprdrejt. Rendi kushtetues i Republiks s Kosovs bazohet n parimet e ngjashme si ato t Marrveshjes s Stabilizim Asociimit sa i prket liris, paqes, demokracis, barazis, respektimit t t drejtave dhe lirive t njeriut, sundimin e ligjit, mos-diskriminimit, t drejts s prons, mbrojtjes s mjedisit, drejtsis sociale, pluralizmit, ndarjes s pushtetit shtetror dhe ekonomis s tregut, t gjitha kto t parapara me nenin 7 t Kushtetuts s Republiks s Kosovs si dhe n mesin e parimeve t prgjithshme demokratike t parapara n MSA, specifikisht n kuadr t Nenit 3.

KOMENT: Nuk po shoh ndryshime t qensishme e aq m pak prmirsime nga projekti t cilin e punuam bashk ( MIE & GIZ n Durrs ). Edhe me kt rast do t i kemi problemet e njjta. Nse zbatueshmria ligjeve n Republikn e Kosovs sht nn nivelin 40% logjikisht pandehim se edhe zbatueshria e Kushtetuts sht nn 40%. Me kt nuk sht marr as nuk po merret askush.

Kosova nuk ka Treg t brendshm ( Treg vendor ), as Ekonomi t lir ( Ekonomi e tregut ). S kndejmi Kosova nuk mund t ket as Strategji t Zhvillimit Ekonomik e cila po i mungon e po zvendsohet me substitute t pasuksesshme e joserioze n 2-3 faqe. Nga pamjaftueshmria e zbatimit t Kushtetuts dhe e ligjeve lindin probleme t rnda deri te diskriminimi, duke filluar nga barazia e gjuhve, lvizja / qarkullimi i lir i njeriut dhe i mallrave, mjedisi, shndeti, ushqimi, demokracia, administrata dhe ndrmarrjet e shrbimeve publike...

Pr t respektuar n trsi parimet kye q formojn bazn e politikave t BE-s dhe Kosovs si dhe duke pasur parasysh q kto parime prbjn elementet thelbsore t MSA-s, Republika e Kosovs ka ndrmarr masat e nevojshme pr t filluar s prmbushuri kriteret e MSA-s n fushat e lart-prmendura prmes ndryshimeve t nevojshme kushtetuese. Konkretisht, pr t prmbushur krkesat e MSA (specifikisht Neni 3, 6), Kuvendi ka miratuar ndryshimin e amendamentit 24 t Kushtetuts s Republiks s Kosovs q mundson themelimin e Dhomave t Specializuara dhe nj Zyre t Prokurorit t Specializuar, n kuadr t sistemit t drejtsis t Kosovs. Gjithashtu, institucionet vendimmarrse kan miratuar propozimet pr plotsim-ndryshimin e Kushtetuts s Republiks s Kosovs, me qllimin q t arrihet avancim i mtejm i pavarsis s Kshillit Gjyqsor t Republiks s Kosovs si dhe prmbushja e kritereve q ndrlidhen me agjendn evropiane dhe t gjeturat e raporteve kryesore pr vendin nga Komisioni Evropian.

KOMENT: Tentimi i zgjedhjes s problemeve, i funksionalizimit t Shtetit, me organizma e mekanizma shtes pa ia njohur t drejtn kushtetuese e ligjore qytetarit konsumator taksapagues pr t mat / vlersuar / peshuar / valorizuar cilsin e produkteve dhe performancn e shrbimeve nuk do t ket sukses. Kjo qasje do t na detyroj q gjithmon t merremi me pasojn e jo me shkakun e problemit.

Prfundimisht, Republika e Kosovs mbetet e prkushtuar pr t prmbushur t gjitha obligimet e tjera q dalin nga MSA.N kt drejtim, gjat zbatimit t ksaj marrveshjeje, Kosova do t kryej reformat kushtetuese t nevojshme, prfshir ato n fushn e siguris, drejtsis dhe fushat e tjera varsisht nga nevojat q shfaqen gjat periudhs zbatuese n vitet n vijim.

Parlamenti

Ky kapitull mbulon fushveprimin e Kuvendit t Republiks s Kosovs, si organ ligjvns q miraton ligje dhe rezoluta, dhe ndr t tjera shqyrton dhe miraton marrveshje ndrkombtare. Gjithashtu, ky kapitull mbulon edhe aspektin mbikqyrs t Kuvendit q ka t bj me mbikqyrjen e puns s Qeveris dhe institucioneve t tjera publike t cilat n baz t Kushtetuts dhe ligjeve i raportojn Kuvendit, si dhe mbulon rolin e Kuvendit n procesin e integrimit evropian. Pika tjera t rndsishme q trajtohen nga ky kapitull prfshijn: reformat kye kushtetuese q krkon aderimi n BE; prbrjen dhe strukturn, prfshir imunitetin e deputetve; funksionet e prgjithshme t Kuvendit; funksionimin e strukturave t Kuvendit (bazuar edhe n Rregulloren e puns), me fokus n shtjet relevante pr krkesat e IE, prfshir ato t MSA-s; funksionin legjislativ t Kuvendit; funksioni mbikqyrs t Kuvendit; funksionin zgjedhor t Kuvendit (cilat organe/autoritete t administrats shtetrore i zgjedh/emron dhe shkarkon, dhe procedurat e prgjithshme); rolin e Kuvendit n procesin e harmonizimit t legjislacionit kombtar me acquis-n e BE-s dhe strukturat prgjegjse; dhe zgjedhjet (legjislacionin, sistemin zgjedhor, funksionimin dhe ecurin e proceseve zgjedhore).

Krkesat e MSA-s

MSA, n nenin 132, parasheh funksionimin e Komisionit Parlamentar i Stabilizim-Asociimit (KPSA) si forum i prbashkt i deputetve t Parlamentit Evropian dhe atyre t Kuvendit t Republiks s Kosovs pr t shkmbyer mendimet rreth zbatimit t MSA-s. Kuvendi i Kosovs, n zbatim t nenit 132 t MSA-s me datn 18 mars, 2016, ka themeluar Komisionin Parlamentar t Stabilizim Asociimit (KPSA). M 16-17 maj 2016 sht mbajtur takimi i par i Komisionit Parlamentar t Stabilizim-Asociimit BE Kosov ku sht miratuar Rregullorja e Puns e ktij Komisioni. Deri m tani sht mbajtur nj takim (sesioni dy ditor) i prbashkt i t dyja delegacioneve i cili shnon ngritjen e bashkpunimit t Kuvendit t Kosovs me Parlamentin Evropian n nj nivel m t lart prmes themelimit t KPSA-s, n prputhje me nenin 132 t MSA-s. KPSA BE-Kosov, n pajtim me nenin 132 t MSA-s ka miratuar Deklaratn dhe Rekomandimet t cilat i adresohen institucioneve t BE-s dhe atyre t Kosovs. Ky dokument prmban 19 rekomandime.

KPSA do t mblidhet n intervale kohore pr t cilat do t dakordohen antart e tij, por t paktn njher n vit, dhe do t kryesohet me rotacion nga deputet antar t tij nga t dy parlamentet. Ai gjithashtu do t hartoj rregulloren e tij t puns.

Me qllim t prmbushjes s obligimeve t cilat dalin nga raportet e BE-s pr Kosovn, Kuvendi do t miratoj Ligjin pr Kuvendin, si dhe do t plotsohet dhe ndryshohet Rregullorja pr organizimin dhe prgjegjsit e Administrats s Kuvendit t Republiks s Kosovs.

Krkesat e tjera t aderimit n BE

Krkesat e dala nga DPSA

N kuadr t DPSAs, nga Kuvendi krkohet t siguroj emrimin e antarve t bordeve t institucioneve t pavarura t cilat jan kompetenc e Kuvendit Gjithashtu, si krkes e dal nga Raporti i Progresit pr vitin 2014, Kuvendi do t zhvilloj mekanizmat pr llogaridhnie t antarve t bordeve. Pra, Komisionet Parlamentare varsisht nga fush-veprimi i tyre do te bjn mbikqyrjen e punve t institucioneve t pavarura si dhe do ti ftoj kto institucione n raportim.

KOMENT: Przgjedhja, emrimi i deritanishm ishte i natyrs politike e jo profesionale; I natyrs s prfitimeve grupore e lobiste e jo n interes t ligjit dhe t qytetarit konsumator taksapagues publikut. Kto borde, edhe menaxhmentet, detyrimisht duhet t depolitizohen e profesionalizohen si dhe t i ken brenda edhe prfaqsuesit e qytetarit konsumator t gjinis t cils i shrbejn.

Krkesat e dala nga Raporti vjetor i KE-s pr Kosovn

Me qllim t adresimit t krkess nga Raporti i KE-s pr Kosovn nevojiten prpjekje t mtejshme nga Kuvendi dhe Komisionet e tij pr t siguruar kontrollin e buxhetit sidomos n fusha si sht: shndetsia, bujqsia, asistenca sociale, kultura dhe arsimi Kuvendi ka parapar themelimin e Njsis pr analiza buxhetore dhe financiare. Komisioni pr mbikqyrjen e financave publike do t zhvilloj nj mekanizm pr t ndjekur zbatimin e rekomandimeve t Kuvendit.

KOMENT: Qytetari konsumator taksapagues sht gjenerues kryesor i Buxhetit t Republiks Kosovs. Pretendojm se potenciali socio-ekonomik i Kosovs mundson akumulimin e nj Buxheti trefish m t madh se Buxheti aktual. Lidhur me kt Org. KONSUMATORI dhe un pr 6 vite rresht i kemi ofruar shrbimet tona.

Nj buxhet m i lart ofron kushte e komocion m t madh pr realizimin e detyrave.

Poashtu, kontroll pr konsumin / shfrytzimin / harxhimin...e Buxhetit nuk mund t bjm pa angazhimin e elementit ky t gjenerimit t tij q sht qytetari konsumator taksapagues. Kjo pjes e OShC-ve, shum voluminoze, multistrukrurale, totalisht e injoruar...duhet t aktivizohet e angazhohet pr monitorimin e tregut t prodhimeve, mallrave e shrbimeve dhe t Administrats e t ndrmarrjeve t shrbimeve publike; Pr analiza profesionale sektoriale; Pr konsulenc; Pr projekte t prbashkta...Nga Kuvendi e Qeveria e Kosovvs dhe nga Ministrit, mekanizmat...

Sipas krkesave t OShC-ve q merren me barazi gjinore, kjo Njsi do t ofroj analiza profesionale pr shtjet buxhetore n prputhje me krkesat e ligjeve t prgjithshme dhe specifike duke prfshir edhe buxhetimin e prgjegjshm gjinor n prputhje me krkesat e Direktivs s Bashkimit Evropian pr zbatimin e parimit t trajtimit t barabart midis burrave dhe grave n qasje dhe furnizim me mallra dhe shrbime (Direktiva 2004/113/KE).

Gjendja aktuale

Korniza legjislative

Sistemi politik i Kosovs sht i bazuar n parimet e demokracis parlamentare. Kuvendi i Kosovs sht institucion ligjvns dhe zgjedhet drejtprdrejt nga populli pr nj mandat katr vjear. Kuvendi i Kosovs sht organi m i lart prfaqsues dhe ligjvns dhe fush-veprimtarin e vet e ushtron n baz t Kushtetuts s Republiks s Kosovs; dhe Rregullores s Kuvendit t Kosovs.

Prbrja dhe struktura e Kuvendit prcaktohet me kapitullin e IV t Kushtetuts s Republiks s Kosovs. Neni 64 i Kushtetuts prcakton strukturn e Kuvendit, ndrsa paragrafi 1 i nenit 64 prcakton, si vijon; Kuvendi ka njqind e njzet (120) deputet t zgjedhur me votim t fsheht bazuar n listat e hapura. Vendet n Kuvend ndahen midis t gjitha partive, koalicioneve, nismave qytetare dhe kandidatve t pavarur, n prpjestim me numrin e votave t vlefshme, t fituara prej tyre, n zgjedhjet pr Kuvendin.

Rregullorja e Kuvendit t Republiks s Kosovs prcakton organizimin dhe funksionimin e Kuvendit t Republiks s Kosovs, t organeve, t trupave t puns s tij, t drejtat dhe detyrat e deputetve.

Komisionet parlamentare pasqyrojn prbrjen politike n Kuvend. Komisionet kan Kryetarin dhe dy zvendskryetar q i prkasin grupeve t ndryshme parlamentare, ku s paku nj zvendskryetar sht nga radht e komunitetit tjetr nga ai i kryetarit.

KOMENT: Komisionet parlamentare duhet t aplikon bashkpunim sa m t drejtprdrejt me prfaqsuesit e qytetarit konsumator taksapagues t fushs / degs / sektorit ku jan t angazhuara.

Nj nga rolet kye t Kuvendit, prve prafrimit t legjislacionit vendor me Acquis t BE-s, dhe mbikqyrjes s zbatimit konform standardeve t BE-s, sht edhe shqyrtimi dhe verifikimi i ktij prafrimi. Struktura prgjegjse sa i prket procesit t harmonizimit t legjislacionit t BE-s prbhet nga Komisioni pr Integrime Evropiane i cili shqyrton procesin e harmonizimit t do ligji t miratuar n Kuvend, me legjislacionin e BE. Komisioni pr Integrime Evropiane shqyrton jo vetm tekstin e projektligjeve t proceduara n kt komision, por edhe amendamentet e bra nga komisionet funksionale, apo nga deputett, duke siguruar pajtueshmrin e ktyre amendamenteve me aktet juridike t Bashkimit Evropian.

N kuadr t administrats, Drejtoria pr Standardizim ( t specifikohet lloji i Ligjit ose normativit / kriterit t standardeve; Pretendohet n Lgjin vndor ose ate t BE-s pr standardet...? ) dhe prafrim dhe harmonizim ligjor bn verifikimin e deklarats s MIE-s pr prafrimin e Projektligjit me legjislacionin e BE-s si dhe mbikqyrjen e prafrimit t legjislacionit me Acquis e BE-s dhe me standardet ndrkombtare t aplikueshme n Kosov, pr gjitha projektligjet dhe amendamentet e propozuara nga komisionet parlamentare q i propozohen Kuvendit t Kosovs pr shqyrtim.

Korniza e politikave

Programi i Puns s Kuvendit t Republiks s Kosovs paraqet dokumentin baz pr aktivitetin e Kuvendit si organ ligjvns, mbikqyrs dhe prfaqsues.

Hartimi i Programit t Puns sht i bazuar n kto dokumente:

Programin Legjislativ t Qeveris s Republiks s Kosovs;

Planet e puns s komisioneve parlamentare;

Planin e veprimit pr zbatimin e rekomandimeve nga Raporti i KE-s pr Kosovn.

Standardet, normat, kriteret e cilsis, performancs, etiks profesionale, dinjitetit personal e t institucionit t Kuvendit dhe t kushtetuts si dhe t qytetarit elektorat, konsumator e taksapagues t Republiks s Kosovs.

Dinamika e programit t puns realizohet n dy (2) pjes: Sesioni pranveror dhe Sesioni vjeshtor, q prfshin punn e Kryesis s Kuvendit, t grupeve parlamentare, t komisioneve parlamentare dhe t seancs plenare.

Kuvendi i Republiks s Kosovs, me qllim t ngritjes s kapaciteteve profesionale t administrats s tij, rregullisht mban trajnime lidhur me Funksionimin e Administrats Shtetrore n Republikn e Kosovs, pr Monitorimi dhe Vlersimi i Fondeve IPA, pr t drejtat e Qasjes n Dokumente Publike, Planifikimin dhe Menaxhimi i Projekteve me MS Project, Zbatimi i Katalogut t Vendeve t Puns n Shrbimin Civil, Menaxhimi Administrativ, Procesi i Komunikimit, Hartimi i Shkresave, Raporteve, Procesverbaleve si dhe Arkivimi i Dokumenteve, Procedurat Disiplinore dhe Procedurat e Ankesave n Shrbimin Civil, Menaxhimi i Pasuris Jofinanciare n OB, ISO 27001 (Information Security Management Systems Lead Implementer), si dhe Seminari lidhur me ruajtjen dhe mbrojtjen e dokumenteve zyrtare.

KOMENT: Kuvendi, nprmes Qeveris, ministrive, mekanizmave t Kosovs pr mbikqyrjen e inspektimin e tregut dhe mbrojtjen e qytetarit konsumator taksapagues, pr t drejtat e obligimet dhe pr intereset e dinjietin e tij, duhet t prmbush obligimin kushtetues, juridiko-ligjor, administrativ, etiko-profesional e mandator q qytetarin konsumator taksapagues ta informoj, edukoj, arsimoj e vetdijsoj pr t drejtat e obligimet dhe pr intreset e dinjitetin q i takojn. Ky do t ishte hapi i pare si kusht i prmbushjes s oblgimeve pr transparenc, llogaridhnie e ndarje prgjegjsish.

Korniza institucionale

Kuvendi pr funksionimin e tij, nga radht e veta e zgjedh Kryesine e Kuvendit (Kryetarin dhe Nnkryetart e Kuvendit) dhe emron Komisionet parlamentare t prhershme dhe funksionale, si dhe Komisionet parlamentare ad hoc. N legjislaturn e V-te t Kuvendit t Republiks s Kosovs jan gjithsej 14 komisione parlamentare, ku katr Komisione jan t prhershme dhe 10 tjera jan komisione funksionale. T gjitha projektligjet kalojn pr shqyrtim dhe miratim n Komisionet parlamentare funksionale dhe Komisionet e prhershme parlamentare.

Funksionimi i Kuvendit t Republiks s Kosovs, n mnyr taksative prcaktohet me nenin 65 t Kushtetuts s Republiks s Kosovs. Ndr funksionet kryesore t Kuvendit sht funksioni ligjvns, ndrsa krahas ktij funksioni, Kuvendi ushtron edhe funksionin mbikqyrs. Me qllim t mbajtjes n prgjegjsi, Kuvendi mbikqyr punn e institucioneve dhe organeve t cilat zgjedhn nga Kuvendi. Prve ksaj, Kuvendi, kryesisht prmes Komisioneve parlamentare, mbikqyr edhe zbatimin e ligjeve duke rekomanduar marrjen e masave n rast t mos zbatimit apo zbatimit jo adekuat t ligjeve t mbikqyrura.

Kuvendi i Republiks s Kosovs ka gjithsej 120 deputet, prfshir edhe vendet e garantuara pr komunitetin jo shumic n Republikn e Kosovs, ndrsa sa i prket imunitetit t deputetve, neni 75 i Kushtetuts s Republiks s Kosovs dhe neni 9 i Ligjit nr. 03/L-111 pr t drejtat dhe prgjegjsit e deputetit prcakton garantimin e imunitetit t deputetit nga ndjekja penale nga padit civile ose nga shkarkimi pr veprimet e tyre brenda fushveprimit dhe prgjegjsive t tyre si deputet t Kuvendit. Gjithashtu edhe n Rregulloren e Kuvendit sht sanksionuar imuniteti i Deputetit, neni 22, paragrafi 2 i ksaj Rregulloreje prcakton q Deputeti gzon imunitet pr deklarimet gojore ose t shkruara, si dhe pr veprimet e tjera, t kryera n cilsin e deputetit t Kuvendit, ndrsa n neni 23 t ksaj Rregullores prcaktohet procedura e heqjes s imunitetit t deputetit.

Institucionet e pavarura t cilat zgjedhn nga Kuvendi i Republiks s Kosovs si dhe ato t propozuara nga Qeveria dhe t zgjedhura nga Kuvendi, raportojn ashtu si sht e parapar me legjislacionin prkats n fuqi. Disa nga prgjegjsit kushtetuese q ka Kuvendi, jan edhe Zgjedhja e Qeveris, Presidentit, dhe Institucioneve t Pavarura.

Sa i prket koordinimit, n nivel administrativ, t Kuvendit me Qeverin, Njsia pr Propozime dhe Parashtresa sht n koordinim me zyrtarin ndrlidhs t Qeveris lidhur me procedimin e projektligjeve, raporteve, propozimeve pr emrimet e antarve t bordeve dhe shkresave tjera. Gjithashtu, Kuvendi prmes zyrs pr propozime dhe parashtresa i procedon Qeveris dhe Institucioneve tjera Vendime, Shkresa, Pyetje Parlamentare, Krkesat pr Interpelanca, etj. Kjo zyre bn drgimin e Ligjeve t miratuara n Kuvend pr dekretim tek Zyra e Presidentit, gjithashtu Zyra pr propozime dhe parashtresa i dorzon Ligjet e Dekretuara n Gazetn Zyrtare pr Publikim, gjithashtu Qeveria e Republiks s Kosovs ka krijuar nj mekanizm dhe sistem t konsoliduar t koordinimit t puns me Kuvendin e Kosovs. Rregullorja e Puns s Qeveris nr. 09/2011 prcakton hollsisht obligimet dhe prgjegjsit e Qeveris n kt drejtim. Pr t mundsuar q shtjet e lartprmendura t realizohen me prpikri dhe antart e Qeveris t informohen me koh pr t gjitha shtjet, Sekretariati Koordinues i Qeveris, kryen rolin e shrbimit mbshtets pr antart e Kabinetit Qeveritar dhe strukturat e tjera t Qeveris n raport me obligimet ndaj Kuvendit. Prve ksaj, bazuar n Rregullores s Puns s Qeveris nr. 09/2011, ka filluar procesi pr emrimin e Antarit kujdestar t Qeveris n punimet e Kuvendit.

Kuvendi ka br progres n mbikqyrjen e ekzekutivit dhe konsultimet me shoqrin civile. Numri i aktiviteteve monitoruese dhe niveli i mbikqyrjes s zbatimit t legjislacionit sht rritur. Kuvendi n mnyr t rregullt shqyrton raportet e komisioneve parlamentare mbi zbatimin e ligjeve dhe miraton rekomandimet pr prmirsimin e zbatimit t ligjeve t monitoruara. Praktika e raportimit t ministrave n komisionet e Kuvendit sht rritur. sht rritur numri i stafit mbshtets pr komisionet. Kuvendi ka rritur numrin e konsultimeve me shoqrin civile dhe me publikun. Kuvendi i Kosovs duke prfillur parimet e Strategjis s Bashkpunimit, ka miratuar Deklaratn pr Partneritet mes Kuvendit dhe Shoqris Civile duke institucionalizuar bashkpunimin ne nivel partneriteti. Kuvendi ka angazhuar nj zyrtar ndrlidhs pr OJQ-t. Gjithashtu, ka institucionalizuar partneritetin me shoqrin civile prmes prgjegjsive t prbashkta n do hap t procesit politik dhe vendimmarrs n hartimin dhe mbikqyrjen e zbatimit t ligjeve dhe politikave duke prfillur Deklaratn pr Partneritet mes Kuvendit dhe Shoqris Civile. Duke marre pr baz parimet e Strategjis s Kuvendit pr informim dhe marrdhnie me publik, Kryesia e Kuvendit me vendim ka themeluar Forumin pr Transparencn Parlamentare i prber nga deputet, prfaqsues t administrats dhe prfaqsues t shoqris civile. Ky Forum sht i thirrur q t avancoj dhe siguroj angazhimin m t madh qytetar duke promovuar kulturn parlamentare prmes informatave, qasjes n informata dhe n punn e Parlamentit si dhe duke fuqizuar qytetart n procesin legjislativ dhe rritjen e llogaridhnies.

Administrata e Kuvendit, nn autoritetin e Sekretarit t Prgjithshm t Kuvendi, ofron shrbime profesionale, teknike, administrative si dhe shrbime t tjera mbshtetse t nevojshme pr Kuvendin dhe organet e tij.

Prioritetet afatmesme

Korniza Institucionale: Miratimi i Rregullores s re t Kuvendit. Kuvendi i Republiks s Kosovs synon q n periudhn afatmesme t miratoj Rregulloren e re pr Kuvendin si dhe zhvillimin e nj procesi ligjvns efikas dhe gjithprfshirs.

Avancimi i Politikave: hartimi i planeve vjetore t puns s komisioneve parlamentare, planifikimi m i mir i dinamiks s shqyrtimit t projektligjeve, Strategjis pr bashkpunim ndrkombtar dhe ndr-parlamentar dhe Strategjia pr Kuvendin 2015-2020.

Kapaciteti legjislativ i Kuvendit do t rritet m tej, sidomos pr Departamentin e Kuvendit pr shtje Ligjore dhe Procedurale prmes rekrutimit t stafit n pajtim me Rregulloren pr Prgjegjsit dhe Organizimin e Administrats se Kuvendit, duke ofruar trajtim dhe mundsi t barabarta punsimi pr grat dhe burrat. Gjithashtu, Kuvendi do t prmirsoj mbikqyrjen e ekzekutivit, duke prfshir edhe sektorin e siguris, prmes shqyrtimit t legjislacionit dhe monitorimit t implementimit t politikave dhe ligjeve. N prgjithsi, do t forcoj procedurn legjislative n mnyr q t siguroj ekspertiz ndr-sektoriale dhe prputhshmri me Acquis.

Plani Strategjik i Kuvendit 2015-2020, i cili do t mbuloj rolin dhe prgjegjsit e Administrats s Kuvendit pr ofrimin e shrbimeve n mnyr cilsore, do t ndihmoj deputett pr t prmbushur funksionin ligjvns, mbikqyrs dhe prfaqsues. Plani do t siguroj nj qasje t integruar pr zhvillimin dhe forcimin e Kuvendit n periudhn afatmesme, pr funksionim t mirfillt, si nga aspekti organizativ ashtu edhe n struktur e prmbajtje. Plani Strategjik i Kuvendit 2015-2020 duhet t prfshij perspektivn gjinore n prputhje me krkesat e Ligjit pr Barazi Gjinore.

Plani ka 5 objektiva dhe 24 nen- objektiva: t avancohet pavarsia institucionale, integriteti i Kuvendit, ngritja e kapaciteteve t Administrats s Kuvendit, t avancohet procesi i shqyrtimit dhe hartimit t ligjeve nga Kuvendi, t avancohet kapaciteti mbikqyrs i Kuvendit, t avancohet transparenca, komunikimi me qytetar dhe roli prfaqsues i deputetve t zhvillohet dhe avancohet bashkpunimi rajonal, evropian dhe ndrkombtar, Gjithashtu Kuvendi parasheh themelimin e Komisioni Parlamentar t Stabilizim-Asociimit.

Zbatimi n praktik: Organet prgjegjse t Kuvendit do t sigurojn nj mbikqyrje t fort t shpenzimeve buxhetore t parlamentit gjat vitit financiar, prfshir analizn e buxhetimit t prgjegjshm gjinor.

Theks i veant do ti kushtohet Komisionit Parlamentar pr Integrim Evropian, roli i t cilit do t prmirsohet akoma m shum pasi q sht organ ky pr monitorimin dhe shtyrjen para t reformave dhe kritereve n kuadr t procesit t integrimit evropian dhe procesit t liberalizimit t vizave.

Gjithashtu, Kuvendi do t zhvilloj kapacitet profesionale t administrats s saj prmes bashkpunimit me parlamentet e vendeve tjera, prmes prioriteteve t dala nga Strategjia pr Bashkpunim Ndrkombtar dhe Marrdhnie ndr-parlamentare.

Reforma e sistemit zgjedhor

Ndr prioritetet kryesore t Kuvendit t Republiks s Kosovs mbetet dhe ndryshimi i legjislacionit prkats q mundson reformn e mirfillt zgjedhore, prkitazi me standardet e pranuara evropiane. Kjo synohet t arrihet n nj periudh afatmesme prmes adresimit t rekomandimeve t mundshme nga Komisioni i Venecias dhe t konkretizohet prmes arritjes s konsensusit t partive politike q prbjn Kuvendin e Republiks s Kosovs.

Komisioni prkats parlamentar q do t angazhohet pr reform zgjedhore pritet t adresoj aspektet kye t procesit zgjedhor n mnyr q kto elemente t detajohen n ligje dhe t shrbejn si mnyr e ngritjes s siguris ligjore, si dhe ngritjes s besimit n proceset zgjedhore prkitazi me standardet dhe praktikat m demokratike evropiane.

N kuadr t reforms zgjedhore dhe me qllim t prmbushjes s obligimeve t cilat dalin nga raportet e BE-s pr Kosovn, Kosova duhet t plotsoj-ndryshoj Ligjin pr Zgjedhjet e Prgjithshme, si dhe t themelohet nj autoritet i pavarur, jo KQZ-ja, q t jet prgjegjs pr zbatimin e Ligjit pr Financimin e Partive Politike. Konkretisht, Kuvendi i Republiks s Kosovs do t angazhohet q t themeloj Komisionin Ad Hoc pr reform zgjedhore, t cilit do ti siguroj buxhet, pr t prmbushur obligimet t cilat dalin nga ky proces. Ndrsa, m qllim t zbatimit t Ligjit pr Financimin e Partive Politike, Kuvendi i Republiks s Kosovs, do t angazhohet n krijimin e nj dikasteri n kuadr t KQZ-s ose n kuadr t Zyrs s Auditorit t Prgjithshm.

Gjendja aktuale

Korniza legjislative

Reforma zgjedhore n Republik e Kosovs sht e rregulluar sipas: Kushtetuts s Republiks s Kosovs; Ligjit nr. 03/L-073 pr Zgjedhjet e Prgjithshme; Ligjit pr Zgjedhjet Lokale n Republikn e Kosovs i plotsuar dhe ndryshuar n nntor 2010; Ligjit nr. 03/l-174 mbi Financimin e Subjekteve Politike. Kushtetuta e Republiks s Kosovs prmban dispozitat baz me t cilat rregullohet procesi zgjedhor ne Republikn e Kosovs.

Sipas Ligjit pr Zgjedhjet e Prgjithshme n Republikn e Kosovs dhe Ligji mbi Financimin e Subjekteve Politike i dats 16 shator 2010, i ndryshuar n dhjetor t vitit 2011 dhe korrik t vitit 2013 prbjn at q quhet legjislacion primar n t cilin bazohet i tr sistemi zgjedhor n Republikn e Kosovs. N kuadr t legjislacionit zgjedhor hyn edhe 17 Rregullat zgjedhore t nxjerra nga Komisioni Qendror i zgjedhjeve t cilat sqarojn dispozitat e ligjit pr zgjedhjet dhe japin m shum hollsi t zbatimit t tij n praktik.

Sipas Kushtetuts s Republiks s Kosovs institucionet shtetrore garantojn pjesmarrjen e secilit shtetas n aktivitete publike dhe t drejtn e secilit pr t ndikuar n mnyr demokratike n vendimet e organeve publike. do shtetasi t Republiks s Kosovs q ka arritur moshn tetmbdhjete vjeare Kushtetuta i garanton t drejtn t zgjedh dhe t zgjidhet n kuadr t institucioneve shtetrore nprmes procesit zgjedhor n t cilin vota e tij duhet t jet personale e barabart e lir dhe e fsheht.

M tej, Ligji pr zgjedhjet e prgjithshme i ndryshuar si me lart rregullon sistemin zgjedhor, financimin dhe mbajtjen e zgjedhjeve pr Kuvendin e Republiks s Kosovs, mirmbajtjen e lists s votuesve, regjistrimin e partive politike dhe certifikimin e subjekteve politike, prgjegjsit dhe funksionimin e Komisionit Qendror t Zgjedhjeve, krijimin dhe funksionimin e Panelit Zgjedhor pr Ankesa dhe Parashtresa, organizimin dhe funksionimin e komisioneve dhe kshillave t zgjedhjeve, rregullat pr akreditimin e vzhguesve t zgjedhjeve, kufizimet e shpenzimeve pr fushat dhe obligimet pr publikim financiar, mbulimin e fushatave zgjedhore nga mediat, kodin e mirsjelljes s subjekteve politike, kandidatve t tyre dhe mbshtetsve, procedurat e votimit, numrimit dhe shpalljes s rezultateve si dhe sanksionet dhe gjobat e ngarkuara pr shkeljen e dispozitave t ktij ligji.

Kushtetuta dhe Ligji pr Prgjithshme n Republikn e Kosovs rregullojn sistemin zgjedhor n Kosov. Sipas Kushtetuts dhe Ligjit, Kosova konsiderohet nj zon zgjedhore me shum kandidat. Duke ushtruar t drejtn e tij/saj t vots, votuesi voton pr nj (1) subjekt politik t certifikuar dhe mund t votoj pr nj (1) kandidat nga lista e kandidatve t ktij subjekti politik. Kuvendi i Republiks s Kosovs ka njqind e njzet (120) deputet t zgjedhur me votim t fsheht bazuar n listat e hapura. Vendet n Kuvend ndahen midis t gjitha partive, koalicioneve, nismave qytetare dhe kandidatve t pavarur, n prpjestim me numrin e votave t vlefshme, t fituara prej tyre, n zgjedhjet pr Kuvendin. N kuadr t ksaj ndarjeje, njzet (20) prej njqind e njzet (120) vendeve jan t garantuara pr prfaqsimin e komuniteteve q nuk jan shumic n Kosov. Legjislacioni zgjedhor n Kosov gjithashtu garanton barazin gjinore n sistemin zgjedhor, n baz t nenit 7.2 t Kushtetuts s Republiks s Kosovs.

Legjislacioni i msiprm ka ofruar nj baz t mjaftueshme pr zgjedhje demokratike n pajtim me instrumentet ndrkombtare pr t cilat Kosova sht zotuar n Kushtetutn e saj. Korniza ligjore q ka rregulluar zgjedhjet e kaluara parlamentare dhe lokale edhe prkundr te metave, megjithat ka siguruar nj funksionim dhe ecuri normale t rrjedhjes s procesit t gjithmbarshm zgjedhor n zgjedhjet lokale t 2013 dhe atyre parlamentare t vitit 2014. Zgjedhjet kan kaluar qet dhe pa ndonj incident t madh. Qytetart kan shprehur t drejtn e tyre pr t votuar, prfshir edhe pjesn n veri t Kosovs. Hapja, votimi dhe procedurat prmbyllse n Ditn e Zgjedhjeve jan vlersuar pozitivisht edhe nga vzhguesit vendor dhe ndrkombtar, q paraqet prmirsim t dukshm krahasuar me ecurin dhe funksionimin e procesit n zgjedhjet t kaluara. N kuadr t procesit t fundit zgjedhor, sistemi i ulseve t rezervuara i garantuara me kushtetut pr subjektet politike q prfaqsojn komunitetet jo-shumic, i prdorur si mas e prkohshme pr dy legjislaturat e kaluara, sht zvendsuar me sistemin e prhershm t ndarjes s 20 ulseve t garantuara.

Prkundr nj numri t madh prpjekjesh pr t reformuar sistemin zgjedhor n Kosov para zgjedhjeve t fundit pr kryetar komune dhe zgjedhjet komunale n vjesht t vitit 2013, si dhe zgjedhjet e parakohshme parlamentare t 8 qershorit t vitit 2014, ajo nuk kishte ndodhur. Nj varg t metash kan prcjell kto procese zgjedhore t cilat jan identifikuar edhe nga raporti i fundit i progresit 2014 i Komisionit Evropian. Koha e shkurtr prgatitore (30 dit) ka ndikuar negativisht n aspekte t caktuara t procesit teknik, si ishte rritja e ndrgjegjsimit t votuesve. Kjo gjithashtu e zvogloi kohn e cila ishte n dispozicion pr t paraqitur ankesat dhe parashtresat para dits s zgjedhjeve. Mbeten q t adresohen nj sr mangsish, duke prfshir edhe prafrimin m t mir t legjislacionit primar dhe sekondar mbi zgjedhjet, afatet e duhura kohore pr ankesa dhe parashtresa, saktsin e listave t votuesve n mnyr q sa m mir t pasqyrojn praktikat dhe standardet m t mira ndrkombtare.

Me antarsimin e Kosovs n Komisionin e Venecias, pritet q mangsit e identifikuara t adresohen. N kt drejtim, edhe Komisioni Qendror i Zgjedhjeve i ka drguar Komisionit pr Legjislacion t Kuvendit t Kosovs rekomandimet pr ndryshim plotsim t Ligjit pr Zgjedhjet e Prgjithshme dhe Zgjedhjet Lokale. Rekomandimet kan qen t bazuara n praktikat e kaluara gjat implementimit t Ligjit pr Zgjedhjet e prgjithshme dhe Lokale.

1.1.2. Administrata publike

Administrata publike sht nj ndrlidhje n mes t qeveris, shoqris civile, sektorit privat dhe qytetarve konsumator taksapagues burra dhe gra, q zbaton politikat publike t ndrmarra nga qeveria duke rritur kshtu kohezionin social dhe besimin midis Shtetit dhe qytetarve konsumator taksapagues burra dhe gra. Pra, administratn publike e prbejn njsit institucionale qeveritare, q rregullojn funksionimin e shoqris. Administrata publike efektive sht vendimtare pr zhvillimin e vendit duke zbatuar procedurat administrative transparente, t qarta dhe t thjeshta dhe shrbime t fokusuara tek qytetart konsumator taksapagues burra dhe gra, administrata publike Gjithashtu ndihmon bizneset gjat ushtrimit t veprimtaris s tyre, duke u lehtsuar procedurat, dhe heqjen e barrierave burokratike duke penguar fuqishm dhe me mjete e mekamizma efektiv edhe byrokratizimin e vetvehtes.

Krkesat e MSA-s

N kuadr t kritereve pr fushn e administrats publike q duhet plotsuar nga qeveria dhe institucionet relevante t Republiks s Kosovs n pajtim me nenin 120 t MSA-s, mbetet konsolidimi i plot i kornizs ligjore (miratimi i legjislacionit primar dhe sekondar, plotsim/ndryshimi) si dhe zbatimi i politikave dhe legjislacionit n trsi.

Krkesat e tjera t aderimit n BE

Krkesat e dala nga GVRAP dhjetor 2016

Planifikimi n fushn e Administrats Publike duhet t jet m strategjik dhe i ndrlidhur me prioritetet e Qeveris, strategjit sektoriale, prmbushjen e nevojave t qytetarit konsumator taksapagues konform standardeve t BE-s dhe arritjen maksimale dhe ngritjen e knaqshmris s tij, kornizn afatmesme t shpenzimeve dhe buxhetin n dispozicion. Kriter i rndsishm sht prfundimi i procesit t klasifikimit t vendeve t puns me cilsi produktesh e performanca shrbimesh t matshme nga qytetari klient / pal / konsumator i shrbimeve t tyre. N mnyr q ky proces t prfundohet me sukses, Qeveria e Kosovs sht prkushtuar q gjat vitit 2017 t miratoj pakon e ligjeve pr administrat publike, pra Ligjit pr Shrbim Civil, Ligjit t ri t Pagave si dhe Ligjit pr Organizimin e Administrats Shtetrore. Sa u prket shrbimeve publike dhe menaxhimit t burimeve njerzore nevojiten prpjekje t mtejshme pr t reduktuar administratn pr aq sa standardet dshmojn se ka tepric, pr ta profesionalizuar ate, pr te depolitizuar administratn dhe pr t zbatuar plotsisht dispozitat relevante pr parandalimin e korrupsionit dhe promovimin e integritetit n shrbimet civil. Deri n fund t muajit mars 2017, Kuvendi dhe Qeveria do t nnshkruajn Memorandum Bashkpunimi rreth adresimit t shtjes s racionalizimit t agjencive shtetrore. Gjithashtu, numri dhe sistemimi i shrbyesve civil t cilt i takojn komuniteteve jo shumic npr ministri dhe institucione t tjera duhet t bhet n prputhje me legjislacionin n fuqi.

Sipas krkesave t organizatave t shoqris civile q merren me barazi gjinore lidhur me punsimin n shrbim civil, numri dhe sistemimi i shrbyesve civil gra dhe burra npr ministri dhe institucione t tjera duhet t bhet n prputhje me legjislacionin n fuqi.

N prgjithsi, Kosova do t ket nevoj pr t rritur m tej prpjekjet e saj pr t prmirsuar profesionalizmin, llogaridhnien, efikasitetin dhe efektivitetin e administrats publike n t gjitha nivelet duke prfshir ktu respektimin e vendimeve t KPMShCK-s dhe zbatimin e vendimit rreth shtjes s ndrtess pr Avokatin e Popullit.

Gjendja aktuale

Korniza legjislative

Korniza ligjore n fushn e administrats publike sht vendosur, megjithat ende nuk sht kompletuar. Legjislacioni primar i Shrbimit Civil sht n prputhje me parimet e BE-s, por mangsit shfaqen sidomos n rregullimin e procedurave administrative, prgjegjsin publike, me parimet e barazis gjinore, procedurat gjyqsore administrative; si dhe llogaridhnien e institucioneve publike.

Ligjet bazike mbi bazn e t cilave funksionon Administrata Publike jan:

LIGJIT nr. 03/L-149 SHRBIMIN CIVIL T REPUBLIKS S KOSOVS - Ky ligj rregullon statusin e npunsve civil, si dhe marrdhnien e tyre t puns n institucionet e administrats qendrore dhe komunale, si: administratn e Kuvendit, administratn e Presidencs, Zyrn e Kryeministrit dhe ministrit, agjencit ekzekutive, agjencit e pavarura dhe ato rregullatore dhe administratn komunale. Ky ligj prcakton rregullat pr menaxhimin dhe organizimin e prgjithshm t nj shrbimi civil t paanshm politikisht, rregullat pr pranimin n t, kushtet e puns, t drejtat dhe detyrimet, sjelljen personale, avancimin n karrier, si dhe zhvillimin profesional t npunsve civil, me mundsi t barabarta pr gra dhe burra dhe t komuniteteve t ndryshme.

LIGJI nr. 03/L-147 PR PAGAT E NPUNSVE CIVIL - Qllimi i ktij ligji sht prcaktimi i sistemit dhe strukturs s pagave, shtesave dhe kompensimeve t tjera pr npunsit civil, sipas prkufizimit t Ligjit pr Shrbimin Civil t Republiks s Kosovs, ku mjetet financiare pr pagat, shtesat dhe kompensimet e tjera t npunsve civil, sigurohen nga Buxheti i Republiks s Kosovs. Sipas ktij Ligji, Institucionet e administrats publike t Republiks s Kosovs jan t detyruara t paguajn pag t njjt pr punn me vler t njjt;

LIGJI nr. 03/L-189 PR ADMINISTRATN SHTETRORE T REPUBLIKS S KOSOVS - Qllimi i ktij ligji sht prcaktimi i kornizs ligjore pr organizimin, bashkpunimin dhe menaxhimin e organeve t cilat ushtroj kompetenca ekzekutive. Me kt ligj rregullohet fushveprimi i organeve t administrats shtetrore. Administrata shtetrore kryen punt e administrats n suaza t t drejtave, prgjegjsive dhe detyrave t Republiks s Kosovs. Administrata shtetrore funksionin e saj e ushtron dhe punt i kryen n baz t kushtetuts, ligjit, dispozitave t tjera dhe akteve t prgjithshme. Punt e administrats shtetrore ngrthejn zbatimin e drejtprdrejt t ligjit, nxjerrjen e dispozitave pr aplikimin e tyre, ushtrimin e mbikqyrjes administrative dhe kryerjen e punve t tjera administrative dhe profesionale.

LIGJI nr. 02/L-28 PR PROCEDURN ADMINISTRATIVE - Dispozitat e ktij Ligji zbatohen nga t gjitha organet e administrats publike gjat ushtrimit t funksioneve t tyre nprmjet akteve individuale dhe kolektive. Dispozitat e ktij Ligji zbatohen edhe nga personat fizik dhe juridik t cilve me ligj, akt nnligjor ose kontrat u sht dhn e drejta pr t ushtruar detyra dhe kompetenca me rndsi publike. Parimet e prgjithshme t ktij Ligji jan t detyrueshme edhe pr veprimtarin e personave fizik dhe juridik n ato raste kur veprimtaria e tyre prek interesat publike. Dispozitat e ktij Ligji nuk zbatohen n format e mposhtme t veprimtaris s organeve t administrats publike: akte administrative me karakter rregullativ; akte administrative q kan t bjn me organizimin e brendshm t organeve t administrats publike; akte administrative q nxirren nga organet e administrats publike n kuadrin e transaksioneve private, n t cilat administrata publike sht pal.

N fushn e Teknologjis s Informacionit dhe Komunikimit (TIK) sht konsoliduar infrastruktura ligjore. sht miratuar Ligji pr Organet e Shoqris se Informacionit, Korniza e Interoperabilitetit e Republiks s Kosovs, Strategjia pr Qeverisjen Elektronike 2009-2015 dhe disa akte nnligjore dhe standarde q rregullojn politikat n kt fush. Gjithashtu, aktet nnligjore q derivojn nga Ligji pr Organet e Shoqris se Informacionit jan t miratuara.

Korniza e politikave

Korniza strategjike pr reformn e administrats publike sht prcaktuar nga Kshillimi Ministror pr Reformn e Administrats Publike, duke dhn udhzimet e nevojshme pr rolet dhe prgjegjsit e institucioneve prgjegjse. N kt mnyr, qasja pr reformn e administrats publike sht prcaktuar prmes Pakos Strategjik t Reforms s Administrats publike e prbr nga tri dokumente t ndara, t prgatitura dhe menaxhuara nga portofolat kryesor, m nj nivel t koordinimit qendror. N formsimin e qasjes s re t reforms, jan marr parasysh shtjet kye t prcaktuara n strategjin e zgjerimit t Komisionit Evropian dhe t paraqitura n hollsi nga OECD/SIGMA prmes Parimeve t Administrats Publike. Konkretisht, administrata publike n Republikn e Kosovs sht duke u angazhuar q t funksionoj mbi bazn e parimeve dhe fushave kryesore t OECD/SIGMA, si jan:

Korniza strategjike e reforms s administrats publike;

Zhvillimi dhe koordinimi i politikave;

Shrbimi publik dhe menaxhimi i burimeve njerzore;

Llogaridhnia;

Ofrimi i shrbimeve konform standardeve m t larta t BE-s me synim arritjen dhe ngritjen e vazhdueshme t knqshmris s pals, klientit, qytetarit konsumator taksapagues;

Menaxhimi i financave publike.

Ulja e kostos s Adminstrats me reduktimin / uljen e numrit t teprt / t mbipolluar t stafit t Administrats.

N prputhshmri m kto parime, fushat prkatse jan grupuar n tri Shtylla t RAP-it, n kuadr t t cilave portofolave kryesore i sht dhn prgjegjsia pr zhvillimin e nj ose m shum dokumenteve strategjike. Tri shtyllat e kornizs strategjike pr reformn n administrate publike jan:

Shtylla e par zhvillimi dhe koordinimi i politikave sht nn prgjegjsin e Zyrs s Kryeministrit

Shtylla e dyt shrbimi civil, burimet njerzore, llogaridhnia dhe ofrimi i shrbimeve sht nn prgjegjsin e Ministris s Administrats Publike

Shtylla e tret menaxhimi i financave publike sht nn prgjegjsin e Ministris s Financave.

Sipas krkess s organizatave t shoqris civile q merren me barazi gjinore, shtylla e dyt duhet t prfshij kriterin e ofrimit t shrbimeve sipas parimit t trajtimit t barabart pr gra dhe burra.

Korniza e politikave pr shtylln e par t reforms s administrats publike prbhet nga:

Strategjia pr prmirsimin dhe koordinimin e politikave 2016-2018 paraqet orientimin strategjik t Qeveris s Republiks s Kosovs si pjes e shtylls s dyt t Reforms s Administrats Publike. Dokumenti trajton planifikimin dhe koordinimin e politikave n nivelin qendror t qeveris, por edhe n nivelin e ministrive t linjs. Si parim strategjia prmes veprimeve konkrete duke filluar nga viti 2015 synon vendosjen e nj sistemi t planifikimit t integruar, pr tu zbatuar gjat periudhs s ardhshme tre vjeare. Qllimi kryesor i prmirsimit t sistemit t planifikimit n Kosov sht evitimi i fragmentimeve dhe dyfishimeve ndrmjet proceseve qendrore t planifikimit t politikave dhe atij financiar.

KOMENT: Planifikimi dhe koordinimi i poltikave duhet t nis nga posht, nga qytetari konsumator taksapagues gjenerues kryesor i Buxhetit prej nga finansohen kto politika pr t ju kthyer atij n shfrytzim e matje / vlersim.

Strategjia pr rregullim m t mir 2014-2020 fokusohet n krijimin e nj sistemi efikas rregullativ q i baraspeshon kostot me prfitimet ekonomike, mjedisore dhe sociale, duke respektuar parimet dhe procedurat e vlersimit t ndikimit rregullativ, pr t siguruar q i gjith legjislacioni e plotson kt standard. Strategjia gjithashtu, trajton sfidn kryesore q i jep formn suksesit t reformave rregullative, prmes brjes m efektive t procedurave administrative pr t mbajtur n minimum barrn e nevojshme administrative pr qytetart dhe biznesin. Pr m tepr, strategjia synon forcimin e dialogut, prfshirjen e sektorit privat dhe sigurimi i ndikimit maksimal t tij n proces, me qllim t arritjes s rezultateve. Komunikimi gjithashtu prfshin aftsi m t mira t kontaktit me qytetart n prgjithsi si dhe investitort dhe analistt. Pra, n total strategjia ka tri objektiva kryesore strategjike: sistemin rregullativ lehtsues, zbatimin efikas, si dhe komunikimin efektiv.

KOMENT: Sistemi rregullativ m shum duhet t i shrbej gjendjes socio-ekonomike t qytetarit konsumator taksapagues se sa mbushjes s Buxhetit konsumues. Institucionet e Shtetit duhet sa m shpejt kt Buxhet konsumues ta shndrrojn n Buxhet prodhues e eksportues pr t ia hequr barrn qytetarit konsumator taksapagues. Sepse, mos t harrojm, qytetari i pasur bn shtetin e pasur e qytetari konsumator i varfr bn shtetin e varfr me buxhet konsumues. S kndejmi, hapi i par q duhet br n kt drejtim sht depolitizimi i rregullatorve dhe prfshirja e prfaqsuesit t qytetarit konsumator sektorial n to.

Korniza e politikave pr shtylln e dyt t reforms s administrats publike prbhet nga:

Strategjia pr Modernizimin e Administrats Publike 2015-2020- prcakton qllimet dhe politikat strategjike q Qeveria e Republiks s Kosovs synon ti arrij brenda periudhs s ardhme afatmesme me qllim t prmirsimit t funksionimin dhe modernizimin e administrats publike, prmbushjes s obligimeve t saj ligjore dhe prmirsimin e ofrimit t shrbimeve.

KOMENT: Hapi i par i modernizimit duhet t nis me matjen e cilsis s produkteve dhe t performancs s shrbimeve. S kndejmi nevoitet planifikuar prmbushjen e obligimit t informimit, edukimit, arsimimi e vetdijvsimit t qytetarit konsumator taksapagues. Me themelimin e kshillimoreve npr komuna, ky hap do t prshpejtohej dhe do t fitonte n cilsi.

Strategjia e trajnimit t npunsve civil t Kosovs ka pr qllim q ta prmirsoj kornizn ekzistuese pr npunsit civil t prcaktuar me strategjin e mparshme t trajnimeve (2011-2013). Strategjia ka n fokus trajnimin e npunsve civil gra dhe burra n Kosov, me synim t krijimit t administrats moderne, profesionale dhe kompetente, me standardet m t larta t BE-s, n nivelin qendror dhe lokal, administrate e cila ofron shrbime publike cilsore pr qytetart gra dhe burra, si dhe personat juridik.

Strategjia e Qeverisjes Elektronike 2016-2020 - ka pr qllim rritjen e transparencs, prfshirjen dhe pjesmarrjen qytetare-konsumatore, ngritjen e efikasitetit dhe efiiencs, shtimin e konkurrencs ekonomike, shtimin e njohurive si dhe harmonizimin e politikave me kornizn e qeverisjes elektronike t definuar n nivel evropian dhe me standardet europiane. Konkretisht, nj qeverisje e mir krkon q informatat t prodhohen dhe t paraqiten n form t thjesht, t qart dhe t qasshme pr qytetarin. Kjo qasje Gjithashtu nxit dhe inkurajon pjesmarrjen qytetare n vendimmarrje. Gjithashtu, qeverisja elektronike prmes teknologjis s komunikimit mundson prdorimin e informatave t sektorit publik me qllim t prmirsimit t ofrimit t shrbimeve, rritjes s llogaridhnies, transparencs si dhe efikasitetit dhe efektivitetit qeveriss. Sipas krkess s organizatave t shoqris civile q merren me barazi gjinore, kjo strategji duhet t reflektoj perspektivn gjinore.

Korniza e politikave pr shtylln e tret t reforms s administrats publike prbhet nga:

Strategjia e Kontrollit t Brendshm t Financave Publike 2015-2019 - Strategjia sht nj dokument q trajton pes vitet e ardhshme duke synuar prmirsimin e sistemit t menaxhimit financiar dhe kontrollit, duke lehtsuar shpenzim m efikas publik, shrbim publik m t mir, sigurim t transparencs dhe shfrytzim adekuat t buxhetit shtetror t Kosovs, granteve t donatorve dhe fondeve t huazuara.

Strategjia e Menaxhimit t Financave Publike: Reformat n menaxhimin e financave publike bazohen n objektivat e institucioneve pr rritjen e efektivitetit dhe efikasitetit t shpenzimeve publike, duke prmirsuar praktikat e menaxhimit t paras publike n pajtueshmri me praktikat me t mira dhe standardet ndrkombtare, duke prfshir ktu edhe menaxhimin e paras publike n pajtim me nevojat dhe interesat potencialisht t ndryshme t qytetarve konsumator, grave dhe burrave. Prmirsimi i MFP-s krkon angazhim t t gjitha institucioneve q shfrytzojn paran publike, autoriteteve publike, prandaj suksesi i ndrmarrjes s ktyre veprimeve pr prmirsimin e MFP-s krkon nj angazhim gjithprfshirs t institucioneve.

Korniza institucionale

Kosova ka konsoliduar n mnyr t konsiderueshme kornizn institucionale n fushn e administrats publike:

Ministria pr Administrat Publike sht prgjegjse pr hartimin dhe mbikqyrjen e zbatimit t politikave t shrbimit civil dhe administrats publike; hartimin e legjislacionit primar dhe sekondar pr shrbimin civil; prcaktimin e normave dhe standardeve pr organizimin funksional t institucioneve t administrats publike; propozimin dhe hartimin e politikave dhe strukturn e pagave dhe shprblimeve n administratn publike; zhvillimin, koordinimin, mbikqyrjen dhe zbatimin e politikave t barabarta t trajnimit, arsimimit dhe zhvillimit t kapaciteteve t burimeve njerzore n shrbimin civil (pr shrbyes civil gra dhe burra); krijimin dhe administrimin e sistemit t informatave pr menaxhimin e burimeve njerzore n administratn publike;

N kuadr t infrastrukturs teknike, pr TIK, Agjencia e Shoqris s Informacionit (ASHI)- MAP ka t ndrtuar tani nj infrastruktur t avancuar pr t mundsuar dhnien e shrbimeve elektronike prmes Rrjetit Shtetror i cili mbulon t gjitha zyrat e administrats qendrore dhe lokale dhe Qendrs s t Dhnave Shtetrore. Kjo infrastruktur u shrben t gjitha institucioneve t nivelit qendror edhe atij lokal. Arkitektura aktuale e ksaj infrastrukture sht nj baz e fuqishme pr dhnien e shrbimeve elektronike pr qytetar si dhe pr modernizimin e administrats publike. Modernizimi i mtejm i administrats publike krkon mirmbajtje dhe investime t vazhdueshme konform rritjes s shrbimeve elektronike, trendve t zhvillimeve tekniko-teknologjike dhe rritjen e siguris.

Megjithat, standardet minimale pr konsultim publik s bashku me platformn online pr shoqri civile duhet t finalizohen n mnyr q t mundsojn reagimin e hershm t publikut-qytetarit konsumator taksapagues (grave dhe burrave) rreth legjislacionit, politikave dhe strategjive dhe t rrisin transparencn n kuadr t llogaridhnies si parim baz pr administrat publike.

Edhe prkundr arritjeve t mdha n fushn e reformave t administrats, mbesin sfida t cilat vshtirsojn implementim m efektiv t reformave q ndrlidhen me kompletimin e kornizs ligjore, si dhe me ngritjen e kapaciteteve pr monitorim dhe implementim t reformave. Strategjit e kaluara pr reformn e administrats publike nuk i kan kushtuar vmendje n masn e duhur shrbimeve publike-administrative. Nuk sht br nj inventarizim i plot i shrbimeve publike-administrative t cilat ofrohen nga ana e institucioneve publike.

sht hartuar Strategjia pr Modernizimit e Administrats Publike 2015-2020, gjithashtu edhe Plani i Veprimit 2015-2017 pr zbatimin e ksaj strategjie, t cilat pritet t miratohen gjat ktij viti. Qasja e re ka ndar procesin e reforms n tri shtylla sipas prgjegjsis; 1. Zhvillimi dhe koordinimi i politikave dhe legjislacionit-Zyra e Kryeministrit; 2. Shrbimi Civil, menaxhimi i burimeve njerzore, ofrimi i shrbimeve publike-administrative dhe llogaridhnia-Ministria e Administrats Publike; 3. Menaxhimi i financave publike-Ministria e Financave. Dhe 4. Shkarkimi i Adminstrats nga teprica e puntorve.

Prioritetet afatmesme

Pr t realizuar misionin e saj, Ministria e Administrats Publike n periudhn afatmesme planifikon t krijoj nj shrbim civil apolitik, profesional, konform standardeve m t larta t BE-s, t bazuar n merita dhe t menaxhuar mire. Kjo sht planifikuar t arrihet prmes ri-organizimit t ministrive dhe organeve vartse t tyre, finalizimit t procesit t klasifikimit te vendeve t puns, matjes s vllimit / sasis / peshs dhe cilsis / performances s puns, zbatimi t sistemit t ri t pagave dhe gradimeve si dhe zbatimit t Planit t Veprimit t Strategjis pr Modernizim t Administrats Publike 2015-2017, duke siguruar gjithashtu burime t mjaftueshme financiare dhe njerzore, sidomos pr Departamentin q menaxhon RAP-in. Gjithashtu, MAP do t prmirsoj sistemin pr menaxhim t burimeve njerzore duke ndrlidhur at me sistemin e pagave, pasi q t aprovohet dhe finalizohet procesi i klasifikimit t vendeve t puns, si dhe pas vitit 2016 pritet t bhet gjithashtu ndrlidhja me Trustin Pensional.

Gjithashtu, Kosova do t rris prqindjen e grupeve jo-shumic t npunsve civil n administrat duke u bazuar n legjislacionin n fuqi, pra 10% n nivel qendror (nga 8.75% sa sht tani) dhe n proporcion t drejt me popullsin n kuadr t komuns relevante t nivelit lokal, paralelisht duke ulur numrin e t punsuarve tepric. Gjithashtu do t sigurohet zbatimi i plot i Strategjis dhe Planit t Veprimit pr Modernizim e Standardizim t Administrats Publike 2015-2020. Sipas krkess s organizatave t shoqris civile q merren me barazi gjinore, gjithashtu duhet t sigurohet prfshirja e barabart e grave dhe burrave n t gjitha nivelet, prfshir nivelet e vendimmarrjes, sipas krkesave t Ligjit t ri pr Barazi Gjinore.

Kompletimi i kornizs ligjore dhe operative t RAP-it dhe finalizimit i reformave t kostimit do t formojn bazn pr prcaktimin e fushveprimin e prgjithshm dhe financiar t prkrahje buxhetore sektoriale. Kosova do t prqendrohet n fushn e RAP-it me program t vetm pr Prkrahje Buxhetore Sektoriale. Gjithashtu, prmes IPA 2014 do t ket prkrahje financiare nga Komisioni Evropian pr zbatimin e Ligjit pr Procedur t Prgjithshme Administrative pasi q t miratohet. Gjithashtu, Qeveria o t siguroj fonde t mjaftueshme pr zbatimin e procesit t klasifikimit t vendeve t puns dhe n prgjithsi prmirsimin e menaxhimit t burimeve njerzore, duke siguruar trajtim dhe mundsi t barabarta pr grat dhe burrat.

N periudhn afatmesme planifikohet t behet avancimin i qeverisjes elektronike me qllim t rritjes s efektivitetit t shrbimeve dhe transparencs ndaj publikut. Gjithashtu do t sigurohet zbatimi i Strategjis dhe Planit t Veprimit t e-Qeverisjes 2016-2020. ASHI/MAP-i ka pr qellim modernizimin dhe ngritjen e cilsis pr ofrimin e shrbimeve elektronike e cila do te ndikoje n ngritjen e transparencs.

Vetqeverisja lokale

Baza kushtetuese e vetqeverisje lokale jepet nga Kushtetuta e Republiks s Kosovs, Kapitulli X prcakton se Njsia themelore e vetqeverisjes lokale n Kosov sht komuna. Komunat gzojn shkall t lart t vetqeverisjes lokale dhe inkurajojn e sigurojn pjesmarrje aktive t t gjith qytetarve gra dhe burra n procesin e vendimmarrjes s organeve komunale.

E drejta e vetqeverisjes lokale garantohet me kushtetut dhe rregullohet me ligj. Gjithashtu, vetqeverisja lokale ushtrohet nprmjet organeve prfaqsuese t zgjedhura n zgjedhje lokale t prgjithshme, t barabarta, t lira e t drejtprdrejta dhe me votim t fsheht. Republika e Kosovs merr parasysh dhe zbaton Kartn Evropiane pr Vetqeverisjen Lokale n masn e krkuar nga vendi nnshkrues. Vetqeverisja lokale bazohet n parimet e qeverisjes s mir, barazis gjinore, transparencs, efikasitetit dhe efektivitetit n ofrimin e shrbimeve publike, duke u kushtuar kujdes t veant nevojave dhe brengave specifike, prfshir grave, burrave, personave me aftsi t kufizuara, si dhe t komuniteteve q nuk jan shumic dhe pjestarve t tyre.

1.1.3. Avokati i Popullit[footnoteRef:4] [4: Ky kapitull lidhet me kapitullin 3.24. Kapitulli 23 i acquis-s: Gjyqsori dhe t drejtat themelore (matrica e masave afatshkurtra).]

Ky kapitull mbulon fushveprimin e Institucionit t Avokatit t Popullit (IAP), si institucion i pavarur kushtetues q monitoron, mbron dhe promovon t drejtat dhe lirit e njeriut, edhe ato t drejta q njihen si t drejta t qytetarit konsumator e taksapagues. N t prfshihen kriteret e dala n kuadr t procesit integrues t Republiks s Kosovs n Bashkimin Evropian, gjendjen aktuale t prmbushjes s mandatit, sfidave me t cilat prballt ky institucion dhe planet dhe prioritetet pr t ardhmen.

Krkesat e MSA-s

Duke qen se Bashkimi Evropian i kushton rndsi t veant t drejtave t njeriut, n mnyr q t garantohet respektimi i tyre, ka imponuar disa parakushte, e nj nga to jan edhe kriteret politike, t; ashtuquajtura Kriteret e Kopenhags, t cilat ndr t tjera krkojn stabilitet t institucioneve q garantojn demokracin, sundimin e ligjit, t drejtat e njeriut dhe respektimin dhe mbrojtjen e pakicave kombtare, ku hyn edhe Institucioni i Avokatit t Popullit.

N kt kuadr nenet relevante t MSA q ndrlidhen me Institucionin e Avokatit t Popullit dhe mandatin e tij jan si n vijim:

Neni 3 :Respekti pr parimet demokratike dhe t drejtat e njeriut si jan shpallur n Deklaratn Universale t t Drejtave t Njeriut t vitit 1948 dhe si jan prkufizuar n Konventn pr Mbrojtjen e t Drejtave dhe Lirive Themelore t Njeriut t vitit 1950, n aktin final t Helsinkit dhe n Kartn e Parisit pr nj Evrop t re, respekti pr parimet e s drejts ndrkombtare, duke prfshir bashkpunimin e plot me Tribunalin Penal Ndrkombtare pr ish-Jugosllavin (TPNJ) dhe mekanizmit t saj t mbetur, Tribunali Penal Ndrkombtar, dhe respekti i shtetit t s drejts dhe parimet e ekonomis s tregut si pasqyrohen n Dokumentin e Konferencs s Bonit pr Bashkpunim Ekonomik t Konferencs pr Bashkpunim pr Siguri n Evrop formojn bazn e politikave t BE-s dhe t Kosovs dhe prbjn elementt thelbsor t ksaj Marrveshje.

Neni 4: Kosova angazhohet t respektoj t drejtn dhe instrumentet ndrkombtare, por jo vetm ato q ndrlidhen me mbrojtjen e t drejtave t njeriut dhe t drejtave themelore, e deri tek mbrojtja e personave q u prkasin minoriteteve dhe pa diskriminim mbi fardo baze.

Neni 7: Zhvillimi i bashkpunimit rajonal dhe marrdhnieve t mira fqinjsore, si dhe respektimi i t drejtave t njeriut, prfshir t drejtat e personave q u prkasin minoriteteve, jan t rndsishme pr PSA-n. Arritja dhe zbatimi i ksaj Marrveshje bhet n kuadr t PSA-s dhe bazohet n vet meritat e Kosovs.

Ndrsa n nenin 120 t MSA prve q krkohet administrat publike profesionale, efiente dhe llogaridhnse, aty shprehimisht thuhetBashkpunimi do t prfshij gjithashtu prmirsimin e efikasitetit dhe kapacitetit t organeve t pavarura q shrbejn pr funksionimin e administrats publike dhe pr nj sistem efikas t kontrolleve dhe balancave.

Krkesat e tjera t aderimit n BE

Krkesat e dala nga DPSA

N konkluzionet e dala nga takimi i DPSA-s krkohet implementimi i pakos ligjore pr t drejtat e njeriut, duke prfshir edhe legjislacionin dytsor, mbajtja e fushatave promovuese dhe ngritja e kapaciteteve.

Prfundimisht, Republika e Kosovs duhet n prgjithsi t prmirsoj kushtet pr funksionimin e Institucionit e Avokatit t Popullit, si n aspektin e implementimit t kornizs ligjore, garantimin e qndrueshm t pavarsis financiare, organizative dhe funksionale dhe adresimin dhe prcjellja adekuate e zbatimit t rekomandimeve q u drejtohen autoriteteve publike n Republikn e Kosovs.

Gjendja aktuale

Korniza legjislative

N vijim sht listuar korniza kryesore ligjore e cila rregullon fush-veprimtarin e Institucionit t Avokatit t Popullit n Republikn e Kosovs:

1. Kushtetuta e Republiks s Kosovs

1. Ligji pr Avokatin e Popullit

1. Ligji pr Mbrojtjen nga Diskriminimi

1. Ligji pr Barazi Gjinore

1. Ligji pr Qasjen n Dokumente Publike.

1. Ligji pr mbrojtjen e konsumatorit

Me pakon ligjore pr t drejtat e njeriut, e cila sht prbr nga Ligji pr Avokatin e Popullit, Ligji pr Mbrojtjen nga Diskriminimi dhe Ligji pr Barazi Gjinore, e miratuar n korrik 2015, Institucionit t Avokatit t Popullit i jan bartur edhe disa prgjegjsi t reja.

Me qllim q IAP t jet n harmoni t plot me Parimet e Parisit pr Institucionet Kombtare pr t Drejtat e Njeriut, q jan kriteret minimale ndrkombtare q duhet t plotsoj do institucion kombtar pr t drejtat e njeriut n nj vend n mnyr q t mund t konsiderohet kredibil dhe i denj q t kryej mandatin e tij, Ligji i ri pr Avokatin e Popullit sht prpjekur q ta fuqizoj edhe me tutje rolin e ktij institucioni, duke shtuar dispozita q garantojn pavarsi organizative, administrative dhe financiare. Pr me tepr, me kt ligj sht shtrir imuniteti funksional jo vetm pr Avokatin e Popullit dhe zvendsit e tij, por pr t gjith stafin, pastaj Qeveria dhe komunat jan obliguar q t sigurojn hapsira apo zyra t prshtatshme pr pun n pronsi publike n mnyr q t mundsohet kryerja efektive e funksioneve dhe prgjegjsive t IAP e gjithashtu sht garantuar edhe pavarsia financiare. Sipas nenit 35 t ktij ligji prcaktohet:

1. Pavarsisht nga dispozitat e ligjeve t tjera, Institucioni i Avokatit t Popullit prgatit propozimin e buxhetit t tij vjetor dhe ia drgon at pr miratim Kuvendit t Republiks s Kosovs, cili nuk mund t jet m i vogl se buxheti i miratuar pr vitin e mparshm. Buxheti mund t shkurtohet vetm me miratimin e Avokatit t Popullit.

1. N rast t shtimit t obligimeve dhe kompetencave t Institucionit t Avokatit t Popullit me kt ligj dhe ligje t tjera, kjo prcillet edhe me burime shtes prkatse dhe adekuate financiare dhe njerzore.

1. Institucioni i Avokatit t Popullit menaxhon n mnyr t pavarur me buxhetin e tij.

Pakoja ligjore pr t drejtat e njeriut ndr t tjera ka prcaktuar afate m t shpejta kohore pr shqyrtim t rasteve, themelimin e Mekanizimit Kombtar pr Parandalimin e Torturs (MKPT), mbulimin jo vetm t sektorit publik por edhe atij privat, prkitazi me rastet e diskriminimit, masa ndshkimore pr mosbashkpunim me Avokatin e Popullit, inicimin e procedurave gjyqsore nga Avokati i Popullit, paraqitjen e Avokatit t Popullit n cilsin e Mikut t Gjykats (amicus curiae) n proceset gjyqsore q kan t bjn me t drejtat e njeriut, shtjet e barazis dhe mbrojtjes nga diskriminimi, etj.

Avokati i Popullit, n kuadr t prgjegjsive si MKPT, sht i obliguar q ti vizitoj rregullisht dhe pa paralajmrim t gjitha vendet ku mbahen personat e privuar nga liria (duke prfshir ndalimin policor, paraburgimin, qndrimin n institucionet shndetsore, ndalimin doganor, ndalimin e emigracionit dhe do vend tjetr kur dyshohet se ka shkelje t t drejtave dhe lirive t njeriut); si dhe t krijoj mekanizm t veant q do t kryej t gjitha funksionet e MKPT-s. Avokati i Popullit duhet t bashkpunoj me mekanizmat ndrkombtar dhe vendor n fushn e parandalimit t torturs si dhe formave t tjera t trajtimit apo ndshkimit mizor, jonjerzor dhe poshtrues. Gjithashtu, Avokati i Popullit mund t jap sugjerime dhe rekomandime pr personat dhe institucionet prgjegjse ku mbahen personat e privuar nga liria pa marr parasysh llojin apo objektin dhe rrethanat e mbajtjes s tyre, pr prmirsimin e trajtimit dhe kushteve t tyre.

Sa i prket transpozimit t acquis n legjislacionin kombtar t ksaj fushe, deri m tani sht arritur transpozim i konsiderueshm (i pjesshm), m konkretisht Ligji pr Mbrojtje nga Diskriminimi dhe Ligjin pr Barazi Gjinore .

Institucioni i Avokatit t Popullit n Kosov ka vazhduar t punoj n prmbushjen e misionit kushtetues q t jet mbrojts i t drejtave t qytetarve t Kosovs vis--vis veprimeve t autoriteteve publike. Aktualisht, IAP veprimtarin e tij e zhvillon n Zyrn Qendrore n Prishtin dhe n zyrat rajonale n: Prizren, Pej, Gjilan, Ferizaj, Gjakov, Graanic, Mitrovic dhe n Mitrovicn e Veriut.

Sipas raportit vjetor t Avokatit t Popullit sht evidentuar rritje progresive nga viti n vit i numrit t rekomandimeve t drguara n institucionet prgjegjse si dhe trend pozitiv i zbatimit t tyre, gj e cila ka ndikuar n ngritjen e besimit t qytetarve n institucion dhe rritje t prgjegjshmris nga ana e autoriteteve publike, sa i prket prmbushjes s obligimeve t tyre kushtetuese dhe ligjore, n shrbim t qytetarit.

Prioritetet afatmesme

N baz t mandatit dhe misionit t IAP-s, synimi dhe objektivi themelor i puns s IAP-it sht q t arrij hetimin e rasteve, sipas parashtresave t qytetarve burra dhe gra, me qllim q mbrojtja dhe promovimi i t drejtave dhe lirive themelore t njeriut t realizohet me prgjegjsi, shpejtsin e duhur dhe profesionalizm. N kt drejtim, IAP n kt periudh do t rris edhe m tutje prqindjen dhe numrin e rasteve t zgjidhura pozitivisht dhe numrin e rekomandimeve t drejtuara tek autoritetet prgjegjse. Gjithashtu, IAP do t rris numrin e trajtimit t rasteve ex officio me an t t cilave do t adresoj shtje sistematike t t drejtave t njeriut q prfshijn numr t madh t qytetarve dhe n kt mnyr t ndikoj n prmirsimin e sistemit t t drejtave t njeriut n Republikn e Kosovs. Kjo e fundit do t arrihet prmes ngritjes s kapaciteteve profesionale t bashkpuntorve n IAP-it n fusha t caktuara, q do t prcillet me rritjen kualitative t trajtimit t rasteve, rekomandimeve dhe zbatimit t tyre, q pritet t shnoj rritje t konsiderueshme nga viti n vit. IAP do ti kushtoj rndsi edhe avancimit t bashkpunimit me autoritete publike, shoqri civile dhe media, por gjithashtu edhe antarsimit n rrjete t ndryshme ndrkombtare, t cilat mundsojn shkmbimin e informatave rreth zhvillimeve m t reja n fushn e t drejtave t njeriut dhe prvojave t institucioneve t tjera simotra, n mnyr q t njjtat ti zbatoj n Kosov.

Ngritja e besueshmris s qytetarve n Institucionin e Avokatit t Popullit dhe promovimi i t drejtave t njeriut.

Ngritja e shkalls s zbatimit/implementimit t rekomandimeve t Institucionit t Avokatit t Popullit nga institucionet tjera relevante.

Mbrojtja e t drejtave dhe lirive t njeriut, me focus t veqant n shtjet sistematike t cilat jan m t rndsishme pr interesin dhe shqetsimet e qytetarve.

Fuqizimi i kapaciteteve t Institucionit t Avokatit t Popullit me qllim t rritjes s ndikimit dhe efektivitetit n mbrojtjen e t drejtave t njeriut dhe lirive themelore.

Avancimi i bashkpunimit si me autoritetet publike, shoqri civile dhe media, por gjithashtu edhe me rrjete t ndryshme ndrkombtare.

1.1.4. Mbikqyrja civile e forcave t siguris[footnoteRef:5] [5: Ky kapitull lidhet me kapitullin 3.32. Kapitulli 31 i acquis-s: Politika e jashtme, e mbrojtjes dhe e siguris.]

Ky Kapitull mbulon mbikqyrjen demokratike civile ndaj institucioneve t siguris, i cili i referohet ushtrimit t kontrollit civil prmes Kuvendit t Republiks s Kosovs, respektivisht prmes Komisioneve prkatse parlamentare (Komisioni pr Pun t Brendshme, Siguri dhe Mbikqyrjen e Forcave t Siguris n Kosov, Komisioni pr Mbikqyrjen e Agjencis Kosovar pr Inteligjenc), Presidentit, Kryeministrit dhe Ministrit t Forcs s Siguris s Kosovs.

Sa u prket krkesave q dalin nga dhe mekanizma t tjer, Kosova vazhdon t jet e fokusuar n forcimin e mbikqyrjes civile demokratike t sektorit t siguris. T theksohet se dispozitat e MSA-s nuk parashohin obligime n kt fush.

Krkesat e dala nga Raporti i KE-s pr Kosovn

shtja e verifikimit t antarve t Komisionit parlamentar pr mbikqyrje t Agjencis s Kosovs pr Inteligjenc (AKI), e konstatuar nga Raporti i Progresit si verifikim joprofesional dhe partizan t siguris dhe se Kuvendi duhet t rris kapacitetin e saj dhe prmirsoj ekspertizn e saj pr t mbikqyrur kt zon, mbetet obligim i Kosovs q prmes plotsimit dhe ndryshimit t Ligjit pr Klasifikimin e Informacioneve dhe Verifikimit t Siguris t themeloj Agjencin pr sigurin e Informacionit t Klasifikuar, si autoritet i siguris Kombtare, si dhe n bashkpunim t ngusht me mekanizmat e tjer t Republiks s Kosovs, t i involvon n procesin e vendimmarrjes s verifikimit t siguris dhe njherit me arritjen e standardeve minimale t siguris pr mbrojtjen e informacioneve t klasifikuara q jan n administrim t institucioneve prkatse t Republiks s Kosovs. Komisioni prkats parlamentar pr Sigurin do t jet mekanizm mbikqyr si ksaj agjencie dhe t njjtit nuk do ti nnshtrohen verifikimit t siguris.

Gjendja aktuale

Korniza legjislative

Pr sa i prket mbikqyrjes demokratike civile, Republika e Kosovs kt segment e ka t mbuluar me kornizn ligjore si n vijim:

Kushtetuta e Republiks s Kosovs - Neni 65, paragrafi 12 - parasheh mbikqyrjen e politiks s jashtme dhe t siguris nga ana e Kuvendit t Kosovs.

Ligji nr. 04/L-045 pr Ministrin e Forcs s Siguris s Kosovs, me t cilin themelohet Ministria pr Forcn e Siguris s Kosovs n kuadr t Qeveris s Republiks s Kosovs dhe Ministri pr Forcn e Siguris s Kosovs do t ket autoritet ekzekutiv mbi t, mbi parimet e prgjithshme ku Kuvendi i Republiks s Kosovs, Presidenti, Kryeministri dhe Ministri pr Forcn e Siguris s Kosovs prbjn zinxhirin e mbikqyrjes civile mbi Forcn e Siguris s Kosovs, si sht prcaktuar me Kushtetut.

Ligji 03/L-178 pr Klasifikimin e