ЦЕЛИ НА ПЛАНИРАЊЕТО

доц. д‐р Наташа Ристовска

ЦЕЛИ НА ПЛАНИРАЊЕТО

• Целта е крајниот резултат кон кој е ориентирана организацијата

• Плановите им се потребни на претприемачите кои сакаат најдобро што можат да се подготват за работење

• Иднината носи предизвици кои не можат точно да се предвидат, но деловниот човек може да се подготви за нив

• Плановите се реален приказ на деловниот потфат и очекуваните резултати

• Тие се прават за да се постигне подобро работење• Важно во планот да се прикажат долготрајните 

користи за: ко‐сопствениците идните добавувачи и други партнери банките и осигурителните друштва

• Целите во организацијата се определуваат како: пазар, продажба и профит

• Јасно ја покажуваат намерата на компанијата• Она што сака да се постигне, мета во која се нишани и 

смер по кој се тргнува• Целите како еден од важните елементи на планирањето 

обезбедуваат неколку важни користи:може да влијаат мотивирачки, правилно одбраните цели го зголемуваат учинокот

помагаат во разрешување на двоумења и очекувања, организациските делови имаат јасни идеи за резултатите кои се очекуваат од нив, целите се насока на движење

ја олеснуваат контролната функција, обезбедуваат показатели според кои може да се процени напредокот

• Добро поставените цели ги имаат следните особености:Стимулативност – ги поттикнуваат извршителите за нивно извршувањеДостижност – позитивно влијаат на извршителите дека можат да ги постигнат со вложување напорОдреденост и мерливост – точно се утврдува што од кого се очекуваВременска одреденост – рокот или времето во кое треба  да се постигнатВажноста на целите влијае мотивирачки – знаат извршителите дека остварувањето на нивните поединечни цели е битно за успехот на целата организација

• Поставувањето на целите се одвива во неколку чекори:

специфицирање на целта – достижна и изводлива мерење на напредокот – споредување со 

резултатите од минатите периоди и планските задачи

поставување стандард – норма која извршителот мора да ја исполни, точно поставување на целите

утврдување на периодот – времето одредено за остварување на целите

одредување на условите – кои мора да се исполнат за да биде возможно остварувањето на целите (ресурси, одговорни лица)

• Критична фаза на успешно поставување на целите е нивното усвојување како задачи во организацијата 

• Најголем предизвик за менаџерите е како да ги мотивираат вработените за остварување на целите

• Постојат неколку начини:авторитет на надзорното лице (административен притисок)

притисок на поединци со еднаква положба јавни награди и пофалбиочекување успех (верување во поединците)поттикнувачки награди (материјален облик)примена на мотото „важно е учеството, а не победата“ (оддава признание на сите за учеството во работата, сите се важни)

КАРАКТЕРИСТИКИ НА ЦЕЛИТЕ• Целите се критериум за одредување на успехот или 

неуспехот. • Напредокот може да се измери на основа на 

постигнатите цели• Целите мора да се измерат квалитативно и 

квантитативно за да може да се измери напредокот• Основни одредници на целите се:

– потполна одреденост– разбирливост– нагласеност за сите засегнати– провокативност– остварливост– мерливост 

Според  Дракер ‐ целите на менаџментот треба да се постават во следните подрачја:

– положба на пазарот– иновација– продуктивност– ресурси– профитабилност– соработка на вработените– јавна одговорност

• Квалитетот се оценува како мошне важна цел откако јапонските претпријатија постигнаа голем успех

• Лидерството на пазарот стана зависно од:– брз развој на нови производи– производство на постојано високо ниво на квалитет– навремено доставување на производите

• Квалитативните подобрувања можат да постигнат 30 % заштеда, а слабиот квалитет може да ги зголеми трошоците за 30% (полза)

• Клиентот е конечен судија за квалитетот, менаџментот поставува јасни квалитативни вредности, а вработените треба да бидат потполно вклучени

• Квалитетот  е процес на постојано подобрување

• За брзорастечките претпријатија иновацијата и постојниот развој на нови производи – главна цел

• Времето потребно да се дојде од идеја до производ е главен фактор на иновацијата

• Клучни фактори во делувањето на организацијата кои треба да се сменат за да дојде до иновација:

Специјалистичкото знаење да се претвори во општо и да се создаде база на знаење

Да се укине хиерархијата, традиционалните структури се пречка за надзорот

Информациите треба слободно да кружат во претпријатието

Треба да се создаде време за иновација

• Една цел која добива се поголема вредност особено во услужните претпријатија е грижата за корисниците – важен фактор во пазарната конкуренција

• Начелото на грижата за корисниците е да се остане во близина на клиентот (да се примаат жалби, интервјуа, мислења, контакти, да се слушаат клиентите)

• Студиите покажуваат дека 2/3 од клиентите се губат поради незадоволство од услугата, луѓето повеќе се сеќаваат на лошите искуства, најдобра реклама е од “уста на уста” односно задоволниот клиент

• Паметни цели (крајниот резултат кој треба да се постигне) имаат неколку карактеристики:

Јасни и мерливи, Прифатени и не предизвикуваат натамошна расправа, Се однесуваат на релевантни подрачја на работењето  Го изразуваат времето во кое треба да се постигнат• Клучни цели ‐ кои го преживуваат изборот, тоа се 

фактори кои обезбедуваат пресудно подобрување на постојната деловна стратегија (мотивираат на подобрување, ширење на постојните активности)

• Радикални цели – една или две цели се револуционерни, бараат користење на нова технологија, посебен пристап, помалку сигурни, бараат повеќе средства, значителен ризик, но и можност за голем пробив

ЗНАЧЕЊЕ НА ЦЕЛИТЕ

Употребата на целите има неколкукратна корист:• Ја зголемување на ефикасност (мотивирачки, ја 

зголемуваат ефикасноста за 10‐25% и повеќе)• Помагаат во решавање на очекувањата (членовите 

имаат јасни идеи за резултатите кои се очекуваат)• Ја олеснуваат надзорната функција (ги обезбедуваат 

показателите на основа на кои може да се процени ефектот)

• Ја зголемуваат мотивацијата (нивното составување, изведување, примањето награди)

НИВОА НА ЦЕЛИТЕ• Има три нова на целите, три нивоа на планови и три 

менаџерски нивоа:Стратешки цели (широко дефинирани норми или идни крајни резултати поставени од врвниот менаџмент, упатуваат на резултати кои се однесуваат на организацијата во целина, се поставуваат во повеќе подрачја – пазар, ЧР, финансии, производство, профит, општествена одговорност)

Тактички цели (норми или идни крајни резултати поставени од средниот менаџмент за одделни служби и оддели)

Оперативни цели (норми или идни крајни резултати поставени од пониското раководство кои упатуваат на специфични мерливи резултати кои се очекуваат од пониските нивоа)

Мисија и Визија

• Мисијата или општата причина за постоење на организацијата 

• Мисија – широко толкување на основната, единствена цел и подрачјето на делување на организацијата според кои се разликува од другите

• Визија – каде сакаме да бидеме во иднина, не ја опишува стварноста туку стремежот

ПОСТАВУВАЊЕ НА ЦЕЛИ

• Целите можат да се постават со користење на три различни критериуми:Историски – употреба на искуство од минатите години како водечки фактор за поставување на целитеКонкурентски – споредба со конкурентитеНормативни ‐ усвојување стандарди кои произлегуваат од извештаи, мерења, мислења на советници

• Постојат 6 чекори во поставување на целите за да се добијат оптимални резултати:1. поставување цел што ќе биде остварлива2. да се одреди како ќе се мерат промените 

(деловните резултати обично се мерат според: физички единици‐ количина, уддел, време‐рок, пари‐ профит, продажба)

3. одредување стандард или норма која треба да се оствари

4. одредување на временски период за исполнување на целта

5. класификација на целите според приоритет6. проверка дали остварувањето на целите 

зависи од соработка со други субјекти

ОСТВАРЛИВОСТ НА ЦЕЛИТЕ

• За да можат да се реализираат целите мора да бидат остварливи

• Остварливoста на целите може да се одреди со поставување на следните прашања:

1. Колку се остварливи целите во споредба со индустрискиот просек

2. Колку се остварливи целите во споредба со лидерите на пазарот

3. Дали развојот на претпријатието е доволно брз за да овозможи постигнување на целите

4. Дали мора претпријатието да го освои поголемиот дел од пазарот за да ги реализира поголемите цели

СОДРЖИНА НА ЦЕЛИТЕ 

• Целите треба да бидат:– мотивирачки– достапни– специфични– мерливи– временски ограничени– применливи

• Критичен елемент во успешна примена на целите е да се придобијат вработените да се посветат на остварување на целта

УСОГЛАСУВАЊЕ НА ЦЕЛИТЕ

• Целите треба да се изведуваат скалесто од пониските кон повисоките нивоа

• Усогласување на целите и спроведување на стратегијата со партиципација од сите нивоа ја зголемува сигурноста во остварување на очекуваните резултати на компанијата