=ICAPAK

YURTDiSiNDAKI TÜRK TURIzMCILER, DEV ADiMLARLA ILERLIYOR

Dünyanin turistinitasiyan Türkler

Türkiye/nin geçen yil turizmdensagladigi 6 milyar dolarlik gelirin

yarisina yakinini, yurtdisindafaaliyet gösteren Türk turizmcileri

sagladi. Aralarinda 800 milyondolara varan ciro yapanin da

bulundugu turizmciler, faaliyetgösterdikleri ülkelerden hem

Türkiye/ye hem dünyanin dört biryanina turist tasiyorlar. Yurtdisindatoplam 40 uçagi, 120'nin üzerinde

oteli ve yüzlerce otobüsleribulunuyor. Bu firmalar Avrupaülkeleri disinda Israil, Rusya,Ukrayna, Çin, ABD, Polonya,

Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti,Avustralya, Yeni Zelanda, Japonya,

Kore, Lübnan, Suriye, Kuveyt,Sri Lanka, Bangkok, Vietnam,

Tayland, Malta ve Kazakistan'tanturist tasiyor.

•isadamlarimizin dünyapazarlari ile tanism~si1980'li yillarda basladi. Ih­racat atagiyla birlikte çoksayida Türk isadami, malsatmak için çesitli ülkeleridolasti.

Bu arada bazi girisimci­ler yurtdisinda is kurdu.Bu konuda Almanya önem­li bir üs oldu. Söz konusuyatirimlarin büyük kismitekstil agirlikli. Ikinci sira­da ise gida yer aliyor.

Ancak bir süredir isa­damlarimizin yurtdisindasessiz sedasiz büyüdügübir baska sektör var. O daturizm.

Globallesen dünya içindeyerini alan Türk girisimci­leri, bu alanda önemli ba­sarilara imza atiyor. Bir gi­risimcimiz Avusturya tu­rizm liginde ilk siraya otu­rurken, bir baskasi Israil'­de liderlige oynuyor. Digerbir Türk girisimci, Fransa­'daki turizm pastasindaönemli paya sahip. Hollan­da'daki turizm acenteleriiçinde son 10 yildir sürekliilk bes içine giren Türk gi­risimciyi de unutmamakgerek. Bunlarin disinda Vi-etnam'dan Kore'ye, ABD'den Tayland'a, dünyamn dörtbir yaninda rastliyoruz onlara. Oyle ülkelerde is yapi­yorlar ki adim Türkiye'de pek çogumuz bilmiyoruz. Or­negin bir Türk girisimci, Atlas Okyanusu'ndaki AntilDenizi'nde, Hollanda Antilleri adlandirilan Aruba-Bo­nair-Curaçao, kisaca ABC adalarinda turizm yapiyor.

Dünya listesinde hangi Türkler var?Ekonomist, dünyanin dört bir y'.aninda faaliyet göste­

ren Türk turizmcileri arastirdi. Oger kardesler, Müm­taz Teker, Dr. Cem Kinay, Oguz Serim, Cankut Bagana,Haluk Semiz, Ahmet Çengeloglu, Ahmet Bozkurt, Ham-

14 EKONOMisT 5 EKiM 1997

di Öztürk, Fikret Gürbüz,Meliniet Ak, Talha Görgülü,Birol Türemisli, Orhan San­car, Hasan Tombul, EsatYalçin, Cemil Baykal, HalisÇaknia~i Mustafa Coskun,Nihat Ozçubukçu, DoganYilmaz, Mehmet Akbulut,Izi Madem, Firuz Baglikaya,Nazan Unat ve Songül Etili,bizim belirleyebildigimizisimler. Geçen yil turizmdensaglanan 6 milyar dolarlikgelirin yarisina yakimm buturizm devleri sagladi.

Sözünü ettigimiz turizmdevleri, Türkiye'yi dünyanin30 ülkesinde pazarliyor vedünya genelinde yaklasik 5milyon turiste tatil imkamsunuyor.

Öger Tours, Gulet, PachaTours, Taurus, Ten Tours,Win Setur, Simena Group,Sonar Reisen ve Öztürk Re­isen, günümüzde artik seya­hat endüstrisinin birer devisayiliyor.

800 milyon $'lik ciroAslinda bu turizm devleri­

ni birinci ve ikinci kusakolarak ikiye ayirmak gereki­yor. Çünkü bu ise ilk basla-yanlar, bugün yilda en az

200 milyon dolar ciro yapiyor. Ciro, bazi tirmalarda 800mi).yondolara kadar çikiyor.

Ikinci kusak olarak gösterilen firmalarin cirosu ise 5ile 50 milyon dolar arasinda.

Dünya turizm pazari tam anlamiyla bir kurtlar sofra­si. Bu sofradan payalmaya çalisanlar, reka-betin yogunlugundan dönem dönem nakitsikintisina giriyor. Son olarak yurtdisin­daki turizm devlerinden Tursem krizlekarsi karsiya kaldi. Ancak, alacakli ban­kalar anlasarak, bir operasyonla Turse­m'i kurtardi.

Yurtdisinda faaliyet gösteren bazi firmalarin profili

5 EKiM 1997 EKONOMiST 15

3.5 milyon dolar ij

570 milyon dolar ij

5 milyar silin

250 milyon mark ii

...J3 milyon dolar

40 uçagi, 120'nin üzerinde oteli veyüzlerce otobüsü bulunuyor.

Ikinci kusak olarak kabul edilendiger turizmcileri-

iI miz ise daha çokj yeni pazarlara yö­neldi. Turtess, Ek-fun, Tat Travel,Tour Select, HelloTur, Sonar Reisen,Simena Group, Öz-türk Reisen, Sul­tan Reisen, CaratTours, Maptur,

. Magister, Diana,800milyon dolar i Detur Tur Kime-,

ra, Gemini, Uniro­pa, Unitrip, Gol­den Bay Tour veTrek Turizm, yenikesfettikleri p~~ar­larda, yaninn Oge­r'i, Pacha'si, Tento­ur'u veya Gulet'iolmaya aday.

Söz konusu fir­malar Avrupa ül-

·1 d i II keleri disinda Isra-23mi yon o or il, Rusya, Ukray-na, Çin, ABD, Po­

1O milyori dolar i lonya, Bulgaristan,Çek Cumhuriyeti,

5 5'1 d i li Avustralya, Yeni. mi yon o ar !. Zelanda, Japonya,...._ ~ ...~~. Kore, Lübnan, Su­

20milyon dolar Iriye, Kuveyt, SriLanka, Bangkok,

1.5 milyon dolar II Vietnam, Tayl~d,Malta ve Kazakis-

O '1 k i tan'tan turist geti-9 mi yon mar riyor.Tanitimin öne­

mini kavrayanikinci kusak, ciro­sunun yüzde 25'inibu..ise ayinyor.

Omegin dünya­ya yayilmis turizm

23milyon dolar II firmalarinda biriolan Ekfun Trave-

20milyon dolar irin patronu OrhanSancar, BDT ülke­lerine odaklanmis.O, gerçeklestirdigitanitimlar sonun­da, toplam 250 binturisti Türkiye'ye

2.6milyon dolar i tasiyor.Turtess'in sahibi

18 ·1 ....·····d i i Mehmet Ak ise ta-mi yon o ar t ., M kni im için os 0-va'da bir televiz­yon kanalinda ya­yinlanan "Toys R

1997 ciro hedefi

800 milyon mark

-i- i

7 milyon isviçre frongi

4 bin

7 bin

8 bin

75 bin

4ifnin

70 bin

30 bin

10 bin

50 bin

16 bin

12 bin

250 bin

125 bin

600 bin

800 bin

600 bin

150 bin

temler gelistirerek ayakta kalmayibasanyor.

Bu turizmcilerin, bugün toplam

UKTAS,Dedeman Otelleri ve Dogu Turizm

Ekorollsi Donanim

istanbul Hava Yollari

Carot Orchide, Sai Tai Restoront

Medelours, Miiiur

Tourus Tour, MC! Olelleri, lotus Seyahat

Setur, Talya, Divan ve Mares Otelleri

GTI, Simena Otelleri, Nasa Trovel, Karpa

Reisen, Absolot Turizm, Pomelan AS,Tek no Sim ve From Otel

Sonarex

. Tasidiklari toplamIstirakleri _ yolcu sayisi

u!l!ll".TDms,-Ö.gel TürkJ.J![,..A:[TTouristiki 750 bin'~fr 1lt1cl!.Yj)JI.iI('~!Q.yr{ Tre Trove ,C u Jo y Tour, Great Joily, Holi~ay Plan,

Gimpa AS, Cihan Turizm, Melde Insaat,

lemon Tours, Güvenilir AS .. ~

ve Vista oteller zinciri fVL &17;2 S ~ i (~Ten Tours,Nazor Tours, Marmara,

Sunquesl, Bosphorus, Royal Vaconcies

Viaggi del Turchese, Onur Air, Ten Otelcilik,

Pulman Tur, Ten Su, Grond Donanim,

Grup Saroy ve Sem Resloront

Pacha Tours, Eden, Exotisme, loisirs,

Bleues, Bodrum Yacthing, Gestair, Melia,

Grond Bleue, Beep, Voyages, Bey Tours,FestivalOtelcilik

Magic life Oteller~ Vasko Turizm,

Sorana Turizm, Touropa

Gulet Tourisiik

(Avusturya, Küba, Fas ve Tunus)

Pacha Holding(Brezilya,Fransa, Fas ve Tunus)

Dünya turizm sektöründeki kirankirana rekabette, Türk kökenli turoperatörleri, kendilerine özgü yön-

Ten Holding ... " '....(Almanya, Belçika, Fransa ve Misir)

Sirketler ve

çalistigi ülkeler

Öger Holding(Almanya, Fransa ve ABD)~

IFS

(Avusturya, U. Dogu ve Tunus)

Turtess' .. ' , .. ~fv\OsfrDVel, Ai<efveDerra Tur Otobüs(Polonya, ~ya ve Butgaristan) Isletmeleri, History Ote

Ekfun Club Soli, Martinenz, Kazakistan, Keçik,

(Çin ve Rusya) Hamidiye ve Grond Gozala Otelleri

llitTrôvei~""~~ ~,,~& n Esta Turizm

(israil)

Hello Tur

(Malta, Singapur ve iialya)--~~Win Setur

(AB~}lmanya ve Kibris)

Kayi Tur .(Almanya, Rusya ve Ingiltere)

Sonar Reisen

(Hollanda, G.;, Afrika ve U. Dogu)

Detur

(Çek (um. Polanya ve Macaristan)

'Simena Group . -~-

(Almanya!...Rusy~ve Ingiltere)

Öztürk Reisen

(Almanya, Finlandiya ve Danimarka)

~en~(isviçre, Belçika ve iialya)

{lirotJ!lr

(Tiiyland;Sfi-ba~ ve Bangkok),Iect

D ve Kore)

RUSYA'NIN EN GÜVENiLiR TURizM FiRMASi

Us" programinin sponsoru olmus.Çocuklara yönelik olarak hazirla­

nan programda dereceye giren ço­cuklara, aiine ve babalariyla birlik­te Türkiye seyahati ödülü veriliyor.Ak, program sayesinde genis bir kit­leye Türkiye'yi tanitiyor.

16 EKONOMiST 5 EKiM 1997

"Japonya'ya odaklandik"Cemil Baykal, Medetours adlisirketi geçen yil Japonya 'da Yunanortagiyla birlikte kurdu. TourSelect Genel Müdüru CemilBaykal'in çiçegi bumunda sirketiMedetours, ilk yil için 2.5 milyondolar ciro hedefliyor. Kisa süreönce Miltur'u satin alan Baykal,yatimnlanm söyle anlatiyor:'.'Geçenyil, Japonya, Kore,Ingiltere ve ABD'den toplam 10

100 bin dolar sermaye ileMostravel'i kurduk.Sirketimiz Moskova'da 'Engüvenilir sirketler' siralamasindaikinci oldu. Mostravel,Moskova'dan Türkiye'ye turisttasimaciliginin yüzde 30'unugerçeklestiriyor. Simdi Polonya'yayöneldik. Orada sirket kuruyoruz." f

nedeniyle bu teklifi geri çevinnis.

Sikisan sermayeyi çekecekler

Ikinci kusak turizmciler Türkiye­'yi disarida tanitmakla kalmiyor, fa­aliyet gösterdigi ülkelerdeki yabancisermayeyi anavatana çekmek için

Türkiye'ye turist tasimaciligindakipayi, ülkesine göre yüzde 30 ileyüzde 60 arasinda degisiyor.Grubun Almanya'dakioperasyonlarini Nazar,Ingiltere'dekileri Sunquest,Fransa'dakileri Marmara,~elçika'dakileri Bosphorus,~spanya'dakileri Royal Vacancies,Italya'dakileri ise Viaggi delTurchese isimli kendi sirketlerimizüzerinden yapiyoruz. Havatasimaciligimizi yapan Onur Airsirketimizin 25 uçagi var .. "

Bavul turizminin öncüleriMehmet Akm babasi Halil Ak,yillar önce Aker Seyahat adindal?irsirket kurarak ticarete girmis.Isin çapi zamanla degismis. BDTülkelerinden, Bulgaristan !'

üzerinden Laleli'ye turist tasimaya II

baslamislar ..

Bugün isin basinda ogul Mehmet iAkvar. :tOgul Ak, isin akisini degistirmis. [I

Turtess Turizm'i kuran Mehmet rAk, su bilgileri veriyor: ~"Turizmde yurtdisi ayagi iönemliydi. Bu nedenle 1994yilinda Rus ortaklarla Moskova'da,

"Turizmde entegrasyonagidiyoruz"Tentour, yurtd'isindaki en büyükTürk turizm finnalanndan biri.Bünyesindeki sirketler TenHolding çatisi altinda toplaniyor.Tentour son olarak Misir'da NilNehri üzerinde turistik tasimacilikyapan üç gemi ald'i.Misir'da biribin, digeri 500 yatakli iki otelkiralayan grup, Fas'ta da bir otelald'i.Ayrica Tunus'ta da bir otelkiralad'i.Tentour Yönetim Kurulu BaskaniCankut Bagana, turizminsacayagini olusturan pazarlama­ulasim-konaklama alanlanndatam bir entegrasyona gittiklerinibelirtiyor. Bagana, geçen yil grupsirketlerinin toplam 800 milyondolar olan cirosunu, bu sezon 1milyar dolara çikannayihedeflediklerini söylüyor. Bagana,sözlerini s,Qylesürdürüyor:"Bu yil, TURSAB'in 'En çok dövizgetiren sirketler' siralamasindaikinci olduk. Sirketimizin

,~ ""---.-Ak, ayni zamanda Rusya Seyahat

Acentesi Birligi'nin (RATA) üyeligi­ne seçilen ilk Türk. 30 yasindakiAk'in basarilari, Rus turizmcilerindikkatini çekmis. Ak'a "RATAyöne­tim kurulu üyeligi" de teklif etmis­ler. Ancak Ak, islerinin yogunlugu

bin kisiyi Türkiye'ye getirdik.Türkiye'deki operasyonlarimizi daMiltur ile yapiyoruz. Uzakdoguülkelerine odaklandik. Korean Air,BritishMidland,GarudaIndonesia,Kare Air veAnsettAustraliafirmalarininTürkiyetemsileisiyiz.Geçenyiltoplam 18 milyon dolar ciro yaptik.Türkiye ve Japonya'dakiofislerimizin disinda ayricaAvrupa'da da dört temsilciligimizbulunuyor.Dagilmak yerine tek bir pazaraodaklanip yakindan izlemeyitercih ediyorum. Birkaç yildirJaponya'ya odaklandim. Oradakipotansiyeli yakindan izliyorum."

"Malta'da her eveTürkiye brosürü girdi"Hello Turizm'in sahibi Halis A.Çakmak, Malta'ya ögrenci olarakgitmis. Turizmci olmasi tamamentesadüf. Aslinda profesyonelfutbolcu. Bursaspor ümit takiminatransferi için yapilan teklifi kabuledip Türkiye'ye geri dönenÇakmak, sonrasini söyle anlatiyor:"Bursaspor yöneticilerinin teklifinikabul edip Türkiye'ye geldim.Ancak kulüpteki ortama uyumsaglayamadim. Tam Malta'yadönüyordum ki Bursa'daki birturizm acentesinde ise basladim.Turizm bana cazip geldi. Ben de isibüyütüp profesyonel rehberkokarti aldim. 1991 yilinda birarkadasimla 500 milyon lira

sermayeyleTürkiye'deHello.Turizm'ikurduk.SonraMalta'daayni isimlisirketifaaliyetegeçirdik.

Yaklasik 400 bin nüfuslu Malta'yihiç küçümsemedik. ÇünküMaltalilar yilda iki, üç kezyurtdisina çikiyor.Benim sayemde Malta'daki hereve Türkiye ile ilgili brosür girdi.Bugün Malta'dan Türkiye'ye ençok turisti getiren firmalardanbiriyiz."

Örnegin Hollanda merkezli SonarReisen'in Yönetim Kurulu BaskamSongül Etili, Türkiye'ye ilk getirdigimisafirlerini agirlarken epey zorlan-

"Tanitima 3 milyon dolar ayiriyoruz"Pacha, yurtdisindaki en büyük turizmsirketlerinden biri. Yönetim Kurulu BaskaniMümtaz Teker, dünyanin en büyük turoperatörleri ile dise dis mücadele ettiklerinedikkat çektikten sonra sunlan söylüyor:

mis. Etili, "15 yil önce Istanbul'dasimdiki gibi lüks oteller yoktu.Olanlarda da kaliteli hizmet veril­miyordu" dedikten sonra sunlan an-

5 EKiM 1997 EKONOMiST 17

"Çin'de acente açtik"Ekfun Travel Yönetim Kurulu Baskani OrhanSancar, turizmin 'mektepli' patronlanndan.~aroo~Mar~oofu~m~~~w~Bogaziçi Universitesi'nin Turizm Bölümü'neyazilir. Bir yandan da okul harçhglmçikamiak için ulasim elemani olarak birturizm sirketinde çalisir. Tasidigi turistlerGalata Kulesi'nde eglenirken, o han1 han1ders çalisir.Bu azim onun okulu ikinci olarakbitirmesini saglar. 1990yihna gelindigindeokulun bitmesiyle birlikte Mehmet Ak ilebirlikte Turtess'i kurar. Bundan sonrasimSancar'dan dinleyelim:"Ortagimla beraber Rusya pazarina yönelikçalisiyorduk. Tatil amaçli Rus turistleri ilkolarak biz getirdik. Akdeniz sahillerindekiotellere rezervasyon yapmak istedigimizdebizim onlara zengin turist götürecegimizeinanmadilar. Hatta 'BizeNatasa migetireceksiniz?' diye takildilar.Rusya pazarinda uzman olduk. 1994'te

':'"'/.a '" • çocuklarim Ekin veFunda'nin adinibirlestirerek Ekfun adlisirketimizi kurduk.Hizli büyümemiisayesinde daha birinciyilimizda 1 milyondolarlik döviz girisiyaparak, TÜRSAB'in'En çok döviz getirenler'listesine girmeyi

basardik. Toplam yatak kapasitesi 2 binibulan alti oteli isletiyoruz. Bu yil Çin'deacente açtik. 5.5 milyon dolar ciromuz, Rusya,Kazakistan ve Ukrayna'da acentelerimiz var."

"Tamtima yilda 3 milyon dolar ayinyoruz.Fransa'daki diger sirketimiz Eden, Türkiyedisindaki ülkelere turist gönderiyor.

1..•••••.. Fransa'dan geçen yil 8bin turisti Tunus'agötürdük. Ispanya'ya6 bin, Fas'a 2 bin 500,Malta'ya bin 500, HintOkyanusu'na isetoplam 2 bin 200 kisiyigönderdik. PachaTours, Belçika,Portekiz, Amerika,Brezilya ve Güney

Afrika'da da kendi sirketleriyle hizmetsunuyor. Holding bünyesinde yer alan bütünsirketlerin toplam cirosu 800 milyon dolaraulasiyor."

"ABD'yeturist gönderiyoruz"1991 yilinda 10milyon mark sermayeyleAlmanya 'dakurulan Win Setur, KoçHolding'e ait bir sirket. Genel Müdür Doganr~maz, sirketle ilgili sun1an söylüyor:"Onceleri amacimiz sadece Almanya'danTürkiye'ye turist tasimakti. Sirket,kuruldugu yil, 2 bin 500 kisiyi Türkiye'yegönderdi. Bu sayi geçen yil itibariyle 66 bineçikti. Bunun karsiliginda 48 milyon marklikciro sagladik. Geçen yildan baslamak üzereABD'nin Florida eyaletine de Almanya'danturist göndermeye basladik.Bu yil için hedefledigimiz 125 bin kisilikturist sayisim simdiden yakaladik. Buyüzden hedef rakami revize ederek 150 bineçikardik. Ciro olarak d~ 90 milyon markaulasmayi planliyoruz. OnÜIDüzdekiyilhedefimiz 176 bin turiste ulasip, 120 milyonmarklik ciroyu yakalamak."

"Tayland'i pilot bölge seçtik"Carat Turizm, CamelTurizm'in maddisikinti içine giripdagilmasindan sonrabir grup Camelçalisani tarafindankuruldu. YönetimKurulu Baskani EsatYalf1n, su bilgilerivenyor: ."Carat, önce italya ve

Almanya'dan turist getirmekle ise basladi.'Olü sezon' olarak adlandinlan üç ayidoldurmak için de Güney Amerika veUzakdogu'ya yöneldik.THYnin Tayland ve Singapur'a seferdüzenlemesi, bizi oralarda büro açmayatesvik etti. Nüfusu 70 milyon olan Tayland'ipilot bölge olarak seçtik. 1994 yilindaBangkok'ta Taylandli bir ortakla, 80 bindolar sermaye ile Carat Orchide'yi kurduk.Geçen mayis ayinda ABD'de Carat Tourskuruldu. Istanbul'daki Sai Tai restoranindayüzde 5'lik bir payimiz var. Geçen yil 2.6milyon dolar ciro yaptik.Avustralya, Yeni Zelanda ve Çin'e yönelmekistiyoruz."

yogun çaba harci­yor.

Bu konuda gö­rüstügümüz fir­ma yetkililerininhemen hemenhepsi bu tür fa­aliyetleri oldugu­nu söylüyor.

Hatta gerçek­lesme ihtimaliyüksek olan or­takliklarin mut­laka turizme dö­nük olmayacagi­nin altim çiziyor­lar.

Kimi davet et­tigi üst düzey ül­ke yöneticileriyle,kimi de bizzat ya­tirimcilarla gö­rüsmelerini sür­dürüyor.

Malta'da faali­yet gösteren Hel­lo Turizm'in sahi­bi Halis Çakmak,"Malta'da sikis­mis yabanci ser­maye var. Bizimamacimiz bu ser­mayeyi Türki­ye'ye çekmek" di­yor.

Çakmak, Mal­tali ortagiyla"Ekorat" adli birfirma kurmus.Ortaklar, ilk besyil içinde 30 mil­yon dolarlik biryatirim yapacak.Ekorat firmasi,isitma-sogutmasanayiinde kulla­mlan "evaparatörkondenser" de­nen ara malze­m~yi üretecek. .

Uretim için Is­tanbul Hadim­köy'de 7 bin 500metrekarelik birarazi alan ortak­lar, yatirima bas­lamis. Ortaklarfabrikayi 1998 yi­limn mart ayindahizmete açacak.

Bugün bulunduklari noktaya hepkendi güçleriyle gelen bu turizmcile­rin, yillardir bir misyoner gibi çalis­tiklan da bir gerçek.

bagajinda gez­dirdim."

Turizmcileri ­mizin, çesitliülkelerde seya­hat acentesi aç­mak için neleryaptigini daarastirdik. Ör­negin, Rusya­'da acenteninyabancilarlaortak açilmasi,Türk ortagaavantaj sagli­yor. Bu, hemülkedeki riskle­ri azaltmakhem de hükü­metin yabancisermayeye sag­ladigi imkan­lardan yarar­lanmak içinönemli. Rusyaiçin ilk etapta20-25 bin do­

larlik bas~angiçsermaye si ye­terli.

SartlarAlmanya'da

seyahat acente­si kurmak için,özel bir sartaranmiyor.Hatta bir tu­rizmcimizin de­yimiyle, oradabakkal dükka­m açar gibiac~nte açiliyor.

Israil' de turoper a tör leri,yaklasik 10milyon dolarteminat yatiri­yor.

Ayrica seya­hat acentesi fa­aliyetinde bu­lunmak için il­gili bakanlik­tan 100 bin do­lar karsiligi ça­lisma b.elgesialimyor. Israil'-de aynca, acen­

tenin büro olarak kullanacagi me­kan için en az 28 metrekare olmasisarti aramyor.

Isviçre'de ise seyahat acentesikurmak için çok özel sartlar aran-

"Zengin turistleri getiriyoruz"Detur da Win Setur gibi bir kurulus.Arkasinda Dedeman Grubu var. ÇekCumhuriyeti'nde odaklanmis. Genel MüdürüFiruz Baglikaya, yurtdisinda aynca Moskovave KKTC'de bürolan olduguna isaret ediyor.Baglikaya, sirketleri hakkinda su bilgilerivenyar:"Biz, adi geçen ülkelerde tur operatörlügüyapiyoruz. Geçen yil, buralardan toplam 12bin yolcuyu Türkiye'ye getirdik. Hizmetverdigiiniz Rusya ve Çek Cumhuriyeti'ndenAnadolu'ya, zengin turistleri tasiyoruz.Bu yil konaklamali turist olarak Türkiye'ye14 bin yolcu, toplam da ise 16 bin 500 turisttasimayi hedefliyoruz. 1997'de 23 inilyondolar olan ciro hedefini, önümüzdeki yil 40inilyon dolara, yolcu sayisim da 25 bin kisiyeçikarmak istiyoruz."

Simdi yeni bir projeye odaklandik.Almanya'dan üçüncü yas turistleriniTürkiye'ye getirmek. Bu çabaniiz sonuçverirse, bu yil toplam 140 bin kisiyi dahaTürkiye'ye tasimis olacagiz. "

"Basarili tur operatörlerini taklit ettim"Sonar Reisen Yönetim Kurulu Baskani .Songül Etili, 17yildir turizm sektöründe. IseTürkiye 'de bir turizm sirketi kurarak girmis.Sonra disa açilma karan alinca kendine üsolarak Hollanda yi seçmis. Etili, turizmsevdasini söyle anlatiyor:"Turizm isine yeni girdigim yillardi. Ben veesim cep harçliklariniizi denklestiripHollanda'da dört sayfalik renkli bir Türkiye.brosüru hazirladik. Brosüru baskidanaldiktan sonra büyük bir hayranliklasaatlerce izledigiini hiç unutmuyorum.

Bizim amacimiz

iBI elimizin altindakiii. (li potansiyeli yabanci turiii-,. operatörlerine

yedirmemekti. Büyüktur operatörlerini taklit

~ ederek bugünkü.\' iL seviyeye geldik. nk

turist kafilesini, 1992.....,yilinda Türkiye'ye

getirdim; O yillarTürkiye'ye gelen Hollandali sayisi 50 binigeçmiyordu. Hollanda'da son 10 yil içindeyapilan anketlerde 'En iyi bes acente'arasinda yer aliyoruz. Bu yil hedef ciromuz2.9 inilyon dolar."

kimi yok. Bir kosu eve gidip anne­inin Bavyera porselen takim alipgeldim. Servisi onunla yaptim.

Mecburiyetten uzun süre anne­min porselen takimlarim arabamm

"Yeni projemiz, üçüncü yas turizmi"Taurus Yönetim Kurulu Baskani AlimetBozkurt ilk is deneyimini Bosfor Turizm 'deedinmis. Bozkurt, daha sonraki serüveninisöyle anlatiyor:"Bosfor Turizm'e, 17 yil hizmet verdim. Genelmüdürlüge kadar yükseldikten sonra kendiisiini kurdum.Biriktirdigim 20 milya.rlirayi sermaye yaparak,1985 yilinda Taurus'uaçtim. ArdindanAvusturya' da IFSadinda bir sirketkurarak buradaodaklandik. Geçen yilAvusturya'danTürkiye'ye 180 bin kisigetirip, bu ülkeden turist getiren firmalarsiralamasinda besinci olduk. Aynca Isviçre'dede bir sirketimiz var.

bilgileri veriyor:"Kisa süre önce Kemer'de Aldiana Oteli'niyedi yilligina kiraladik. Önümüzdekidönemde de Misir, Tunus ve Küba'da otelyatirimlariniiz olacak. Yaptiginiiz plana göre,bu yil dünyanin çesitli ülkelerine tasidigimizturist sayisim 1 milyona, ci:romuzuise 800inilyon marka çikaracagiz. Iki yillik plansonunda ciromuz 1 inilyar marki geçecek.Küba lideri Fidel Castro, açmayidüsündügümüz iki otel için bize 49 yilliginaarazi tahsis etti. Bu oteller ile sahipoldugumuz Vista oteller zincirindeki sayi 10'açikaca~. Aynca holding sirketlerimizden olanMelde Insaat, Side ve Bodrum'da her biribiner yatak kapasitesine sahip iki tatil köyüprojesini hayata geçirecek.Oger Tours, bu yil Almanya'dan Türkiye'ye 1~lyon, Kuzey ~bris, Misir, Fas, Tunus,Ispanya, Malta, Israil, Barbados ve ABCadalanna da toplam 350 bin kisi tasiyacak."

·ri..•.-- --.-"Küba'da iki otel insa edecegiz"

Turizme,Almanya 'dakiisçilerimizi Türkiyeyet~simakla baslayanOger Tours, 1969yilindan bu yanafl!aliyet gösteriyor.Oger Ho1~ing r.önetimKurulu Uyesi UnalOger, yatmmplanlanyla ilgili su

latiyor:"Türkiye'ye ilk özel grubumuzu

getirmistik. Onlara bir otel de ak­sam yemegi yedirecektim. Bir bak­tik ki otelde dogru dürüst yemek ta-

IS EKONOMiST 5 EKiM 1997

"Touropaiyi bünyemize kattik"Viyana TipFakültesinibitirdiktensonraturizm isineatilan Dr.CemKinay,ortagiylabirliktebugüngeldigi

noktayi o günlerde hayal bileedemedigini söylüyor. Dr. Kinay,su bilgileri veriyor:"Ben ve ortagim Oguz Serim,Avusturya Havayollan'na aitTouropa'ya yari yariya ortakolduk. Sirketimizin adini 1 Ocak1998 yilindan itibaren GuletTouropa Touristik (GTT) olarakdegistirecegiz.Avusturya'da iki yildir turizmsirketlerine verilen 'Oscar'i bizkazandik. Sirketimiz geçen yilAvusturya'dan Türkiye dahilçesitli ülkelere toplam 600 binkisiyi tasidi.Dünya genelinde Magic Life otel~.incirinebagli 12 otelimiz var.Onümüzdeki dönemde DominikCumhuriyeti, Tunus veYunanistan'da da birer otelaçacagiz. Diger sirketlerimiz olanSarana ve Vasko Tur'u dakattigimizda, toplam 300 milyondolarlik ciroya ulasiyoruz. BugünAvusturya pazarinin yüzde 50'sibizim elimizde."

"Seyahat grubu olarak yenidenyapilaniyoruz"Simena Travel Group, 1985 yilindakurulmus. Alti ortak 10 milyonlira sermayeyle Antalya Kas'ta isebaslamis. Sirketin baskani BirolTüremis geçen yil toplam 120 binturist tasidiklarini belirterek subilgileri veriyor:"Simena adi altinda yüzde 70'inesahip oldugumuz toplam bin 250yatak kapasiteli alti otelimiz var.Ayrica sirketimiz bu yildanbaslamak üzere'Simena SeyahatGrubu' kimligi ile yeni bir

mwor. Hatta Türkiye'de oldugu gibiTURSAB gibi bir kuruma bile üyeolma sarti yok.

Ancak, son zamanlarda sikça ya­sanan iflaslardan dolayi müsteri

yapilanma sürecine giriyor.Moskova'da yüzde 100'ü Simenaistiraki olan Nasa Travel veAlmanya'da yüzde 50 istirakimizbulunan Berlin merkezli KarpaReisen sirketleri, tur operatörüolarak faaliyet gösteriyor. AyricaIngiltere'de Absolot Travel isimlibir sirketimiz var.Simena'nin bu yilki ciro hedefini20 milyon, 1998 yili hedefini ise 25milyon dolar olarak belirledik."

"Hederin yüzde 80'inigerçeklestirdik"GTI, üç yil önCE) 50 bin AlmanMai:.k1sermayeyle Talha Görgülüve Omer Torosluoglu tarafindanAlmanya'da kurulmus.Türkiye'deki sirketleri ise KayiTur. Talha Görgülü, artan yatakkapasitesine bagli olarak kendiorganizasyonlarini kurduklarinibelirttikten sonra söyle konusuyor: .'.'Agirlikliolarak Türkiye, Tunus veIspanya'dan turist tasiyoruz.

Geçen yil,125 biniTürkiye'yeolmak üzeretoplam 150bin turisttasidik.Yaklasik 300

.'~ otellei;:?::\11 ç~lisiyoruz.::-~~ Birotel

projemiz vardi. Ancak, havayoluprojemizi öne çekince otel isinibiraz erteledik. Bu yil 300 binyolcu ve 250 milyon mark cirohedefliyoruz. Bunlari~.yüzde 80'isimdiden gerçeklesti. Onümüzdekiyil ise gerek yolcu gerekse deciromuzu artirmayi planliyoruz.Simdiden belirledigimiz hedef ise420 milyon mark ciro ve 450 binyolcu."

"Türkiye danismani oldum"Izi Madem, turizm isine dünyaninönde gelen oto kiralama sirketiHertz'de transfer elemani olarakbaslamis. Halen Israil'de bir neviTürkiye danismani gibi hizmet

magduriyetini önlemek için "Seya­hat Garanti Fonu" kuruldu. Tüketi­cilere, bu fona üye olmayan turizmacenteleriyle çalismamalari tavsiyeediliyor ..

verdiginisöyleyen TatTravelinortagiMadem,sözlerinisöylesürdürüyor:"TatTravel'da isebasladigim­

da, Tel Aviv'deki subekullanilmiyordu. Buraya 100 bindolar sermaye ile ortak oldum.Dogdugum yer olan Istanbul'u çokiyi tanidigimdan, önceleri Türkkökenli Musevileri Istanbul'atasimaya basladim. Türkiye modaolunca isi tüm israillilere yaymayakarar verdim. Geçen yil Israil' denTürkiye'ye gelen 280 bin turistin40 binini ben getirdim. Israil­Türkiye turizminde yaklasikyüzde 17 pazar payimiz var."

"Sorumsuzlar imajimizi zedeliyor"Sultan Reisen, 1980 yilindaZürihiekuruldu.Kurulussermayesi 50 bin Isviçre Frangi.Sirketin Yönetim Kurulu BaskaniAlimet Çengeloglu, çalismalarinisöyle anlatiyor:"1996 yilinda isviçre'nin çesitlikentlerinden Türkiye'ye 6 bin 164kisi tasidik. Geçen yil ciromuz, 5.5milyon isviçre Frangi olarakgerçeklesti.Türkiye'de 35-40 otel ileçalisiyoruz. Agirlikli olarakAkdeniz Bölgesi'nde yer alan Side,Belek ve Kemer ilgimizi çekiyor.Yurdisinda Türk olarakçalismanin bazi dezavantajlarivar. Avrupa'da isi bilmeyen hattayetkisi olmayan bazi Türkvatandaslari seyahat acentesi açti.Bunlar, profesyonelceçalismadiklari için, özellikleyabanci yolculari magdur etti veimajimizi zedeledi.Sahte bilet bastirmaktan tutun dadolandiricilik ve uyusturucu isinevarincaya kadar amaç disi isleryaptilar. Bu durum AvrupalininTürklere olan güvenini azaltiyor;"

Malta'da seyahat acentesi kur­mak için mutlaka Maltali ortak ge­rekiyor. Bunun disinda çok özel birkosul aranmiyar.

Kerem Köfteoglu

5 EKiM 1997 EKONOMiST 19