İŞ saĞliĞi ve gÜvenlİĞİ ilo standartlariİş sağlığı ve güvenliği sözleşmesi (1981,...

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİILO STANDARTLARI

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ILO STANDARTLARI

Sağlıklı ve Güvenli Bir Çalışma Ortamının Geliştirilmesi

UluslararasıÇalışma Örgütü


iv

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ILO STANDARTLARISağlıklı ve Güvenli Bir Çalışma Ortamının Geliştirilmesi

Yayının hazırlanması aşamasında teknik katkılarından dolayı Prof. Dr. Nazmi BİLİR ve Av.Hüseyin Numan BİLİR’e ve ÇSG Eğitim Uzmanı Hasan AYDOS’a teşekkürlerimizi sunarız.

Yayına Hazırlayanlar:

ÇSG Eğitim Uzmanı Derya KOÇAKÇSG Eğitim Uzmanı Deniz BOZ ERAVCIÇSG Eğitim Uzmanı Burak AYANÇSG Eğitim Uzmanı Elif ÇELİKÇSG Eğitim Uzmanı Özge AKANER

Bu içeriğin orijinal baskısı ILO standards on occupational safety and health. Promoting a safe and healthy working environment. Report III (Part 1B), International Labour Conference, 98th Session, 2009 başlığı altında Uluslararası Çalışma Ofisi, Cenevre tarafından yayınlanmıştır. Basım Yayın Hakkı © 2009 Uluslararası Çalışma Örgütü.

Türkçe Çevirisi Basım Yayın Hakkı© 2018 ÇASGEM

Çeviri ve yayın için gerekli izinler alınmıştır. ILO yayınlarında Birleşmiş Milletler’in uygulamaları doğrultusunda kullanılan tanımlamalar ve bu yayınlar içindeki materyal sunumları, herhangi bir ülke, bölge veya toprağın veya bunların makamlarının yasal statüsüyle veya bunların sınırlarıyla ilgili olarak Uluslararası Çalışma Örgütü’nün herhangi bir görüşünün ifadesini hiçbir şekilde teşkil etmez.Çalışmalarda ve diğer katkılarda ifade edilen görüşlerin sorumluluğu tamamen kendi yazarlarına aittir ve yayın içinde ifade edilen görüşlerin Uluslararası Çalışma Örgütü tarafından bir onamasını teşkil etmez.Firmaların ve ticari ürünlerin ve süreçlerin adlarına yapılan göndermeler bunların Uluslararası Çalışma Örgütü tarafından bir onayı anlamına gelmez; belli bir firmanın, ticari ürünün veya sürecin adının belirtilmemesi ise bunların onaylanmadığına dair bir işaret değildir.ILO, Türkçe çeviri bütünlüğünden veya geçerliliğinden ya da herhangi yanlış, hata, ihmal veya bunların kullanımından kaynaklanan sonuçların sorumluluğunu kabul etmez.

ISBN: 978-975-455-297-3

Baskı-CiltHangar Marka İletişim Reklam Hizm. Yay. Ltd. Şti.Konur Sokak, No: 57/4 Kızılay/AnkaraTelefon: 0312 425 07 34www.hangarreklam.com


v

Çerçeve

Paragraf Özet xiKısaltmalar Listesi xiiiBölüm I. Giriş (1-13)Bölüm II. ILO standartlarının gerekleri ve ulusal hukuk ve uygulamaların (15-94)gözden geçirilmesi: 155 sayılı Sözleşme ve 164 numaralı Tavsiye Kararı Bölüm III. ILO standartlarının gerekleri ve ulusal hukuk ve uygulamaların (95-117)gözden geçirilmesi: Kayıt ve bildirim ve 2002 Protokolü Bölüm IV. Daha sonraki onaylamaların etkisi, engelleri ve olasılıkları (119-124)Bölüm V. Sonuç tespitleri (125-131)Ekler (133-194)


vii

İçindekiler

Özet xiKısaltmalar Listesi xiii

I. BÖLÜM

Giriş 1

1. Araştırmanın Arka Planı ve Kapsamı 12. İş Sağlığı ve Güvenliğinin Yeri 13. 1981 Belgeleri 6 A. Önleme Üzerine Odaklanmış Politika-Tabanlı Yaklaşım 6 B. Kapsam ve Amaçlar 7 C. Esneklik Hükümleri (Koşulları) 84. İçerikteki Belgeler 105. Onaylama Durumu 116. Mevcut Bilgiler 127. Araştırmanın Ana Hatları 13

II. BÖLÜM

ILO Standartlarının Gereklilikleri ve Ulusal Kanun ve Uygulamaları Gözden Geçirme: 155 Sayılı Sözleşme ve 164 Sayılı Tavsiye Kararı 15

1. Amaç, Kapsam ve İstisnalar 15 A. Ekonomik Faaliyet Kollarının Kapsamı 15 B. Belirli Işçi Kategorileri Kapsamı 17 C. Kayıt Dışı Ekonomi 19 D. Kapsamın Aşamalı Genişlemesi 202. İşverenlerin ve İşçilerin Rolü 213. Önleme İçin Ulusal Politikanın İlkeleri 23 A. Ulusal Politika Süreci 24 B. Uygulamada Ulusal Politikalar 264. Ana Faaliyet Alanları 28 A. İşin Maddi Unsurlarını Kontrol Etme 28 B. Çalışma Ortamını Işçilere Uyarlama 29 C. İlgili Kişilerin Eğitimi 30 D. İletişim ve İşbirliği 30 E. İşçilerin ve Temsilcilerinin Disiplin Önlemlerinden Korunması 315. Ulusal Politikanın ve Ulusal Durumun Gözden Geçirilmesi 326. Kurumsal Sorumluluklar ve İşbirliği 33 A. İdari İşlevler ve Sorumluluklar 34 B. Koordinasyon, İşbirliği ve Danışma 35 (1) Koordinasyon ve işbirliği 35 (2) Merkez yapı 36 (3) Danışma 37


viii

7. Ulusal Düzeyde Uygulama 37 A. Ulusal Düzeyde Yasama Faaliyeti 37 B. Yasa ve Yönetmeliklerin Uygulanması 40 (1) Yeterli ve uygun iş teftiş sistemleri 40 (2) Yeterli cezalar 43 (3) Tamamlayıcı ve gönüllü mekanizmalar 44 C. İSG ile İlgili Rehberlik ve Bilgi 46 (1) Uyum sağlanması için rehberlik 46 (2) Eğitim ve öğretimin her kademesine İSG’nin dâhil edilmesi 51 D. Ulusal Politikanın Aşamalı Olarak Genişletilmesi 53 (1) İşletmelerin tasarımını, yapımını ve düzenini kontrol etme 55 (2) Kullanılan maddelerin ve iş süreçlerinin kontrol altına alınması 56 (3) İş kazaları ve meslek hastalıkları: Kayıt tutma, bildirim ve istatistik 58 (4) Soruşturmaların yürütülmesi 61 (5) Ulusal politikayı uygulamak için alınan tedbirlerin ve ilgili verilerin yayınlanması 62 (6) Bilgi ve risk değerlendirmesi 62 E. Yakın ve Ciddi Tehlike Arz Eden Durumlarda Çalışmaktan Kaçınma Hakkını Kullanan İşçilerin Korunması 64 F. Tasarımcıların, Üreticilerin, İthalatçıların vb. Sorumlulukları 67 (1) Makine, teçhizat veya maddelerin tehlikeye neden olmadığından 69 emin olunması (2) Bilgi ve talimatların hazır bulundurulması 72 (3) Çalışma ve araştırmaların üstlenilmesi 758. İşyerinde Uygulamalar 76 A. İşverenlerin Görev ve Sorumlulukları 76 (1) Genel görev ve sorumluluklar 76 (2) Aynı işyerinde iki ya da daha fazla işveren 77 (3) Acil müdahale sistemleri 80 B. İSG Hizmetlerine Erişilebilirlik ve Tavsiyeler 81 C. İşçilerin ve Temsilcilerinin Hak ve Yükümlülükleri 84 (1) İşçilerin işbirliği yapma görevi 85 (2) Çalışan (işçi) temsilcileri 85 (3) İşçi ve temsilcilerinin eğitimi 86 (4) İşçi temsilcilerinin ve kuruluşlarının katılımı 87 (5) Yakın ve ciddi tehlike gösteren durumlar 88 D. İşverenler ve İşçiler Arasında İşbirliği 88 (1) İşbirliği düzenlemeleri 89 (2) İşbirliği mekanizmasının işlevleri 91 E. İSG Tedbirlerine İlişkin Maliyetlerin İşçilere Yansıtılmaması 929. Yararlanılan Diğer Argümanlar 93


ix

III. BÖLÜM

ILO standartlarının gerekleri ve ulusal hukuk ve uygulamaların gözden 95 geçirilmesi: Kayıt ve bildirim ve 2002 Protokolü

1. Arka Plan 952. Amaç ve Kapsam 96 A. İş Kazaları 96 B. Meslek Hastalıkları 97 C. Tehlikeli Durumlar 100 D. İşe Gidiş Geliş Sırasındaki Kazalar 1003. Ortak Gereksinimler 1024. Gereksinimlerin ve Süreçlerin Kaydedilmesi 103 A. Kayıt Yükümlülüğü 103 (1) Çalışanların ve temsilcilerin bilgilendirilmesi 104 (2) Kayıtların idamesi (sürdürülmesi) ve kullanılması 104 (3) İşçilerin misilleme veya disiplin cezalarından korunması 105 B. Kaydedilecek Bilgiler 105 C. Kayıtların İdamesi (Sürdürülmesi) için Gereken Süre 106 D. Gizlilik 1065. Bildirim Gereksinimleri 106 A. İşverenin Sorumlulukları 107 (1) Yetkili makamlar veya diğer belirlenmiş kurumlara bildirim 107 (2) İşçilerin ve temsilcilerin bilgilendirilmesi 108 B. Diğer Kuruluşlar Tarafından Yapılan Bildirim 108 (1) Bildirim şartlarını belirleyen ölçütler 109 (2) Bildirim için zaman sınırları 1106. Ulusal İstatistikler 111 A. İstatistik Yıllıklarının Yayınlanması 111 B. Sınıflandırma Şemaları 113 C. Mevcut Istatistiki Bilgiler 115

IV BÖLÜM

Daha Sonraki Onayların Etkisi, Engelleri ve Olasılıkları 1191. Sözleşme ve Tavsiye Kararı 1192. Protokol 1223. Üye Devletleri ve Sosyal Tarafları Destekleyen ILO Yardımı 123

V. BÖLÜM

Son Sözler 1251. Dokümanların Devam Eden Önemi 1252. Devam Eden Bir Sorunu Adresleme 128


x

EKLER

Kabul Eden Ülkelerin Listesi 133

155 sayılı Sözleşme ile alakalı ve alınan raporlar tablosu,164 sayılı Tavsiye Kararı 134 ILO Anayasası’nın 19. maddesi gereğince 2002 yılı 155 sayılı Sözleşme Protokolü

Ülkelere Göre Yasama Metinleri 140

155 Sayılı Sözleşme ve 164 Sayılı Tavsiye Kararı Metni 175

İş Sağlığı ve Güvenliği Çerçeve Sözleşmesi Tavsiye Kararı Tanıtım Metni, 189 2006 (No. 197)

155 Sayılı Sözleşme Protokolünün Metni 191

KUTULAR

Danimarka – Gülen Yüz Şeması 43

Avustralya (Victoria) - Etkin bir uygulama stratejisi 45

Yeni Zelanda - Önleme ve Eğitim Stratejileri 47

Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı 50

Nanomalzemelerden kaynaklanan tehlikelerin değerlendirilmesi 57

BM’nin Küresel Olarak Uyumlulaştırılmış Kimyasalların Sınıflandırılması 74 ve Etiketlenmesi Sistemi


xi

Özet

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’nün 1919’da kurulduğundan bu yana daimi amacı insana yakışır, güvenli ve sağlıklı çalışma koşullarının ve çevrenin geliştirilmesidir. Son 90 yıldır ILO tarafından çalışma hayatını oluşturan taraflara işyeri tehlikelerini ve risklerini önlemede ve risk yönetme kapasitelerini güçlendirmede yardımcı olmak için önemli uluslararası belge ve dokümanlar geliştirildi. Mevcut araştırma, bu alandaki başlıca üç ILO dokümanını inceliyor: İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesi (1981, No.155), İş Sağlığı ve Güvenliği Tavsiye Kararı (1981, No.164), ve 2002 tarihli 155 No’lu Sözleşmeye dair Protokol. Bu belgeler, önleme ve sürekli iyileştirmeye dayalı kapsamlı ulusal iş sağlığı ve güvenliği (İSG) sistemlerini kurmak ve uygulamak için ayrıntılı bir plan sağlamaktadır.

İSG ile ilgili problemleri gidermeye yönelik küresel boyutta harcanan çabalara rağmen, her yıl yaklaşık 2 milyon işle ilgili ölüm ve 330 milyon işle ilgili kaza meydana gelmektedir. Bu sorunları gidermek için aralıksız ve devamlılığı olan çalışmalar gerekmektedir. Mevcut araştırma, ILO Üye Devletlerinin kaydettiği ilerlemeyi, söz konusu belgelerin sorunlarla ilgili olarak devam etmekte olan ve giderek artan ilişkisini ve savundukları temel stratejiyi vurgulamaktadır. Mevzubahis belgeler kademeli olarak uygulanacaktır. Uygulamalar belirli ulusal koşullara ve gelişmelere uyarlanabilecek şekilde tasarlanmıştır. İSG himayesinin bütün çalışanlara ve ekonomik faaliyetin tüm dallarına yayılmasını sağlamak için daha fazla çaba sarf edilmesi gerekmekle birlikte, 155 sayılı Sözleşmede öngörülen esneklik şartları ve aşamalı başvuru ilkesi, giderek artan sayıda ülkenin bu belgeleri onaylama ve uygulamaya koyma konusu üzerinde tekrar düşünmesine yol açmaktadır.

155 sayılı Sözleşme ile 164 sayılı Tavsiye Kararı tarafından savunulan strateji, İSG ile ilgili temel alanlarda yani ulusal bir İSG politikasının oluşturulması, uygulanması ve periyodik olarak gözden geçirilmesi için harekete geçilmesi çağrısında bulunmaktadır; işverenlerin, işçilerin ve ilgili organizasyonlarının ve diğer paydaşların tam katılımı; ulusal kurumsal sorumlulukların tanımlanması ve işverenlerin, işçilerin ve temsilcilerinin sorumlulukları, görev ve haklarının tanımlanması; bilgi, eğitim ve öğretim ile ilgili gereklilikler ve bilgiler.

Özellikle gelişmekte olan ülkeler arasında önemli sayıda ülke, ulusal politikalarını belirleme veya güncelleme sürecine girdiğini ve düzenleyici sistemlerle ve uygulama sistemlerini geliştirdiklerini bildirmektedir. Ayrıca, çeşitli ülkeler, stres ve kas iskelet hastalıkları (KİH), küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ’ler) için yardım ve yeni uygulamaların tanıtımı gibi ortaya çıkan yeni sorunlara odaklanan politikaları geliştirme, yönlendirme ve uygulama sürecindedirler.

Özellikle sosyal taraflardan gelen daha fazla bilgi, İSG şartlarının pratikte uygulanması konusunda daha güvenilir bir genel görünüm elde etmesine izin verirken, uzmanlar Komitesi, ILO Üyesi Devletlerin çoğunluğunun yalnızca Sözleşmeyi değil Tavsiye Kararını da büyük ölçüde ve artan şekilde uygulamaya koydukları sonucuna varmaktadır. Bu katılım düzeyi, bu belgelerin İSG alanında ulusal eylemin merkezinde yer aldığının açık bir göstergesidir. Bu araştırma ayrıca ulusal İSG politikalarının uygulanmasında kaydedilen ilerlemeyi, mesleki


xii

uygulama ve iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili istatistiklere ilişkin verilerin toplanması ve analizi yoluyla izlemenin hayati önemini vurgulamaktadır. Protokolün onaylanma oranını ve pratikteki uygulamasını artırmak için yoğun teşvik çabalarına ihtiyaç duyulmaktadır. ILO’nun tavsiyesi, yardımı ve teknik işbirliği birçok Üye Devlet için ulusal İSG sistemlerini daha da iyileştirmelerini sağlamak adına çok önemli olabilir o yüzden bu tür yardımların sağlanması için çaba gösterilmelidir.

155 sayılı Sözleşmedeki ulusal politika ve sistem yaklaşımının alaka ve önemi, İş Sağlığı ve Güvenliğini Geliştirme Çerçeve Sözleşmesine 2006 (No. 187) ve Tavsiye Kararına (No. 197) uygun olarak yeniden teyit edilmiştir. Bu belgeler, İSG’nin her kademedeki yönetimine yönelik sistemler yaklaşımı ve İSG bilgisinin, eğitiminin ve eğitimin sürekli sunulmasına dayanan koruyucu bir güvenlik ve sağlık kültürünün kademeli olarak kurulması hakkında daha fazla rehberlik sağlayarak bu araştırmadaki belgeleri tamamlamaktadır. 187 sayılı Sözleşmenin onaylanma sayısındaki artış, ILO’nun İSG alanındaki zamanında eylemine ilişkin üç taraflı kurucu unsurların açık bir onay vermesini ve iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesine, çalışma koşullarının ve çevrenin iyileştirilmesine yeni bir ilgi gösterdiğine işaret etmektedir. İki sözleşme arasındaki yakın bağlantı göz önüne alındığında, 187 sayılı Sözleşme ile birlikte 155 sayılı Sözleşmeyi teşvik etmek için daha fazla gayret sarf edilmelidir. Bu çabalarla sosyal tarafların ortak desteği iyi, güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları ve çevre sağlama sürecinde vazgeçilmez bir unsurdur.

Uzmanlar Komitesi, bu alanda gelecekteki eylemlerde dikkate alınması gereken birtakım zorlukları ve fırsatları tespit eder. Bunlar arasında şunlar bulunmaktadır: Çok uluslu şirketleri en yüksek İSG standardını koruyarak bu alanda rol model olmaya teşvik etmek; işletmeleri İSG tehlikelerinin nedenleri konusunda araştırmaya teşvik etmek ve kurumsal sosyal sorumluluk girişimleri aracılığıyla işyeri stratejilerinin uygulanmasını desteklemek; KOBİ’lerin İSG bilgilendirme rehberlerine ve eğitimine erişiminin kolaylaştırılmasının önemini vurgulamak; ILO’nun iyi çalışma göstergelerini dikkate alarak bu alandaki ilerlemeyi göstermek için pratik ve uygulanabilir göstergeler geliştirmek; İSG korumasını kayıt dışı ekonomiye kadar genişletmek; bu alanda gerekli bir ön şart olan sosyal diyaloğa teşvik etmek; iş kazası ve meslek hastalıkları istatistiklerini toplamak ve kalitesini arttırmak; İSG gereklerinin sağlıklı bir şekilde uygulanmasının ekonomiye etkisi ile ilgili araştırmalara ve metodolojilere teşvik etmek ve İSG ile ilgili uluslararası işbirliğini teşvik etmektir.

Uzmanlar Komitesi, bu araştırmanın bahsi geçen belgelerin hükümlerinin daha iyi anlaşılmasına ve daha kapsamlı bir şekilde uygulanmasına katkıda bulunacağına ve girişim seviyesinde geçerli bir etki yapmalarının sağlanacağına dair umudunu ifade etmektedir. İSG’nin tanıtımının ortak bir sorumluluk olduğunun altını çizmektedir. Hükümetler, işverenler ve işçiler ve örgütleri, önleyici bir güvenlik ve sağlık kültürünün geliştirilmesinde ve öngörülen sosyal koruma ve sağlıklı ve güvenli çalışma koşullarının geliştirilmesi ve artırılmasında rol oynamanın yanı sıra ILO Fildelfiya Beyannamesi’nde ve Adil bir Küreselleşme için Sosyal Adalet Üzerine ILO Deklarasyonunda teyit edilmiştir. 187 sayılı Sözleşme ve 197 sayılı Tavsiye Kararı ile birlikte 155 sayılı Sözleşme ve bu Sözleşmenin 2002 tarihli Protokolü ile 164 sayılı Tavsiye Kararı belirleyici rolün devamına ve geliştirilmesine ve uygulamaya konmasına öncelik vermektedir.


xiii

Kısaltmalar Listesi

ACGIH . . . . . . . . . Resmi Endüstriyel Hijyen Amerikan KonferansıAFNOR . . . . . . . . Fransız Standartları BirliğiAFSSET . . . . . . . . Fransa Çevre ve İş Sağlığı Güvenliği AjansıANSI . . . . . . . . . . . Amerikan Ulusal Standartlar EnstitüsüASCC . . . . . . . . . . Avustralya Güvenlik ve Tazminat KonseyiASEAN . . . . . . . . . Güneydoğu Asya Ülkeleri BirliğiASTM . . . . . . . . . . Amerikan Test ve Malzeme Derneği (şimdi ASTM Uluslararası)ATDSDR . . . . . . . . Zehirli Maddeler ve Hastalıklar Kurumu Ajansı (Amerika Birleşik Devletleri)CAS . . . . . . . . . . . Kimyasal Ad Servisi (Birleşik Devletler)CIS . . . . . . . . . . . . Uluslararası İş Sağlığı ve Güvenliği Bilgi Merkezi (ILO)CSA . . . . . . . . . . . Kanada Standartları DerneğiEU. . . . . . . . . . . . . Avrupa BirliğiEU-OSHA . . . . . . . Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği AjansıFAO . . . . . . . . . . . Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım ÖrgütüGHS . . . . . . . . . . . Kimyasalların Sınıflandırılması ve Etiketlenmesi için Küresel Uyumu Bulunan SistemHSE. . . . . . . . . . . . Sağlık ve Güvenlik Kurulu (Birleşik Krallık)IAEA . . . . . . . . . . . Uluslararası Atom Enerjisi AjansıIEA . . . . . . . . . . . . Uluslararası Ergonomi DerneğiIEC . . . . . . . . . . . . Uluslararası Elektroteknik KomisyonuILO-OSH 2001 . . . İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri hakkında ILO RehberiIPCS . . . . . . . . . . . Uluslararası Kimyasal Güvenlik ProgramıISO . . . . . . . . . . . . Uluslararası Standardizasyon TeşkilatıMSD . . . . . . . . . . . Kas-iskelet sistemi bozukluğuNIOSH . . . . . . . . . Ulusal Mesleki Güvenlik ve Sağlık Enstitüsü (ABD)OECD . . . . . . . . . . Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma ÖrgütüOEL. . . . . . . . . . . . Mesleki maruziyet limitiOSH . . . . . . . . . . . İş sağlığı ve güvenliğiOSHA . . . . . . . . . . İş Sağlığı ve Güvenliği İdaresi (Amerika Birleşik Devletleri)RCE . . . . . . . . . . . Uzmanlar Komitesi RaporuSMEs . . . . . . . . . . Küçük ve orta ölçekli işletmelerTLV . . . . . . . . . . . . Eşik sınır değeriUNEP . . . . . . . . . . Birleşmiş Milletler Çevre ProgramıWHO. . . . . . . . . . . Dünya Sağlık Örgütü

1



I. BÖLÜM

Giriş

1. Araştırmanın Arka Planı ve Kapsamı

1. Uluslararası Çalışma Örgütü Anayasasının madde 19, fıkra 5(e) hükümlerine uygun olarak Uluslararası Çalışma Ofisi Yönetim Kurulunun 297. oturumunda (Kasım 2006) 155 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesini (1981) ve bu Sözleşmenin 2002 tarihli Protokolünü henüz onaylamamış olan Üye Devletlerin bu belgelerde ele alınan konularla ilgili olarak ulusal yasa ve uygulamalarını raporlamalarını talep etme kararı alınmıştır.1 Aynı karar ile ve Anayasanın madde 19, 6 (d) fıkrası uyarınca tüm Üye Devletlerin hükümetlerinden 155 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesini tamamlar nitelikte olan 164 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Tavsiye Kararlarında ele alınan konularla ilgili ulusal yasa ve uygulamalara ilişkin bir rapor sunmaları istenmiştir. Uzmanlar Komitesinin yasalar ve pratikte göz önüne alınan araçlara verilen etki hakkındaki bu Genel Araştırmayı hazırlamasına Sözleşmeyi ve Protokolü imzalayan Devletlerin Anayasanın 22 ve 35’inci maddelerine uygun olarak sunduklarına ek olarak bu raporlar olanak sağlamıştır.

2. İş Sağlığı ve Güvenliğinin Yeri

2. ILO, evrensel ve kalıcı barışa bir katkı olarak sosyal adaleti teşvik etmek için 1919 yılında kuruldu. ILO Anayasası’nın önsözünde “istihdamın beraberinde getirdiği hastalık ve yaralanma durumlarına karşı işçilerin korunmasının” sosyal adaleti oluşturmada temel bir unsur olduğu belirtilmektedir. İyi, güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları ve çevre hakkı 1994 Filadelfiya Deklarasyonu’nda ve Adil Bir Küreselleşme

1 GB.297/12(Rev.), para.87.



2

için Sosyal Adaletle ilgili ILO Beyannamesi’nde yeniden teyit edilmiştir.2 Geçtiğimiz 90 yıl boyunca iş sağlığı ve güvenliği alanındaki uluslararası belgelerin önemli bir kısmı ILO tarafından geliştirilmiştir ve ILO standartları ve belgelerinin yaklaşık yüzde 80’i tamamen ya da kısmen iş sağlığı ve güvenliği ile ilgilidir. Çocuk işçiliği, kayıt dışı ekonomi, toplumsal cinsiyet eşitliği, iş teftişi, belirli sektörlerdeki ekonomik faaliyetler, HIV / AIDS ve göç gibi alanlarda yürütülen ILO faaliyetlerinin büyük bir kısmı iş sağlığı ve güvenliğini veya iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili bir bileşeni içermektedir. Bu durum çok karmaşık olan bu alanda üçlü kurucu unsurların daimi öneminin altını çizmektedir.

3. İşle ilgili kazaların ve hastalıkların insana ve ekonomiye getirdiği yük dolayısıyla iş sağlığı ve güvenliğinin önemi küresel değerlere bakıldığında daha iyi anlaşılabilir. 2003 yılı son ILO verilerine3 göre; dünyada yaklaşık 358.000 ölümlü ve 337 milyon yaralanmalı iş kazası yaşanmıştır ve 1,95 milyon kişi işle ilgili hastalıklardan dolayı ölmüştür. Tek başına tehlikeli kimyasalların sebep olduğu ölüm sayısı 651,000 olarak tahmin ediliyor. Bu yaralanmaların ve ölümlerin insani açıdan maliyeti hesaplanamayacak boyutta olmasıyla birlikte, işletme bazında, ulusal ve küresel düzeyde ekonomik maliyetleri devasa boyutlardadır.4 Tazminat, üretim, kayıp çalışma süresi, üretimin durması, eğitim ve yeniden eğitim, sağlık harcamaları, sosyal yardım vb. kayıplar dikkate alındığında maliyeti yıllık küresel gayri safi milli hasılanın (GSMH) yüzde 5’i olarak tahmin edilmektedir. Büyük endüstriyel kazaların yıllık ekonomik maliyeti 5 milyar dolar olarak tahmin ediliyor.5 En iyi tahminler bile iş kazalarının eksik raporlanması ve bazı hastalıkların işten kaynaklandığının tespitinde yaşanan başarısızlıklar nedeniyle ekonomik ve sosyal maliyetlerin gerçek değerini düşük göstermektedir.

4. İSG, genel olarak toplum ve çevre üzerindeki olası etkileri de dikkate alınarak işyerinden kaynaklanan çalışanların sağlığını ve refahını bozabilecek tehlikeleri tahmin etme, tanıma, değerlendirme ve kontrol etme bilimidir.6 1950 yılında ILO-WHO İş Sağlığı Ortak Komitesi, iş sağlığının “tüm mesleklerdeki çalışanların en yüksek

2 ILC tarafından 97. Oturumunda, Cenevre, 10 Haziran 2008’de kabul edildi.3 Bölüm III, kısım 6, alt bölüm C’deki ayrıntılara bakınız.4 Uluslararası çalışma standartlarının ekonomik dinamiklerine ilişkin GB.300 / LILS / 10: Projeye bakınız5 BÖ. Alli: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili temel ilkeler, ikinci baskı, Uluslararası Çalışma Ofisi, Cenevre,

2008, s. 3-6.6 İSG’nin Uluslararası İş Hijyeni Derneği (IOHA) tarafından tanımı: www.ioha.net. IOHA üyeliği, 25 ülkedeki

İSG uygulayıcılarından oluşan profesyonel birliklerden oluşmaktadır. IOHA hem ILO hem de DSÖ ile istişari statüye sahiptir.


3

düzeyde fiziksel, zihinsel ve sosyal refahının sağlanması”nı amaçladığını ifade etmiştir.7 Bu amacın gerçekleştirilmesi için korunma stratejisinde esas olan bir risk değerlendirmesi8 ve İSG yönetim sistemi9 gereklidir. İnsan aktivitelerinin her alanında olduğu gibi bir denge gözetilmelidir. İSG’deki bu dengenin karmaşıklığı sürekli değişen doğa, hızlı bilimsel ve teknolojik ilerleme ve bu gelişmelere maruz kalanların zararlarını en aza indirmek için gösterilen çabadan kaynaklanmaktadır. İSG, hızla artan bir sanayileşme ve bunların yüksek ve doğası gereği tehlikeli enerji kaynakları talebinden10, taşıma sistemlerinden ve giderek karmaşıklaşan teknolojilerinden kaynaklanan riskleri yönetmek için geliştirilen ilkelere dayanmaktadır.

5. Son 50 yılda küresel sosyo-ekonomik gelişmenin, bilimsel ve teknik ilerleme ile birlikte hızlanması genel olarak ortak alanların ve işyeri tehlikelerinin ve risklerin kontrolü ile ilgili risk yönetimi alanında benzeri görülmemiş miktarda araştırma ve bilgiyi beraberinde getirmiştir. Bu tür bilgiler bölgesel, ulusal ve uluslararası düzenleyici çerçevelerin yanı sıra teknik standartlar, kılavuzlar, eğitim kılavuzları ve ekonomik faaliyetin tüm dalları için İSG’nin tüm farklı yönlerini kapsayan pratik bilgilerden oluşan geniş bir özet haline dönüştürülmüştür. Günümüzde tüm bu bilgilere elektronik ortamda erişmek mümkündür. İSG de dâhil olmak üzere işle ilgili konularda konuşmak için gerekli olan sosyal diyalog mekanizmalarının geliştirilmesinde kaydedilen ilerleme hem ulusal düzeyde hem de kurumsal düzeyde önemlidir. İş kazaları ve meslek hastalıklarını önlenmek için hukuki ve teknik araçlar, gereçler ve diğer önlemler kapsayıcılığı, gelişmişlik düzeyi, uygulama ve yürütme kapasitesi farklı düzeylerde olmakla beraber bütün ülkelerde geçerlidir.

6. Bununla birlikte bu zorlu çalışmalar ve ayrılan kaynaklara rağmen pratikte iyi, güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları elde etme açısından bir durgunluk noktasına ulaşıldığı görülmektedir. Son ILO tahminleri, işle ilgili ölümlü ve yaralanmalı kaza

7 Birinci Oturumunda İş Sağlığıyla İlgili Ortak ILO-WHO Komitesi (1950) tarafından kabul edilen ve 12. Oturumunda (1995) revize edilen kapsamlı tanıma göre; Bkz. www.ilo.org/safework.

8 İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri hakkında ILO Kılavuzunda (ILO-OSH 2001) Cenevre, 2001, s. 23, “işyerindeki tehlikelerden kaynaklanan güvenlik ve sağlık için riskleri değerlendirme süreci” olarak tanımlanan.

9 İSG yönetim sistemlerinin organizasyonel seviyeye getirilmesindeki, hem tehlikelerin ve risklerin azaltılması hem de üretim üzerindeki olumlu etkisi şimdi hükümetler, işverenler ve işçiler tarafından kabul edilmektedir. “İSG yönetim sistemi kavramı” ILO-OSH 2001 s. IX ve 19’ da “İSG politika ve hedeflerini oluşturmak ve bu hedeflere ulaşmak için birbiriyle ilişkili veya etkileşimli unsurlar” olarak tanımlanmıştır.

10 Mevcut güvenlik ve risk yönetimi konseptlerinin kaynağı, nükleer enerjinin kullanımına özgü son derece yüksek tehlikelere hâkim olma ihtiyacı ile ortaya çıkabilir. Arka plan bilgisi, www.iaea.org adresindeki Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (IAEA) ve www.nea.fr. adresindeki Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı’nın (OECD) Nükleer Enerji Ajansı’na (NEA) ait.


4

ve hastalıklara dair küresel bazda rakamların son on yılda belirgin bir şekilde değişmediğini, stabil kaldığını göstermektedir. İstatistiklere daha yakından bakıldığında, sanayileşmiş ülkelerde iş kazası ve meslek hastalığı sayısında istikrarlı azalmalar olmasına rağmen, halihazırda hızla sanayileşme yaşayan veya etkili ulusal İSG sistemlerini, özellikle de düzenleyici mekanizmalarla ve uygulama mekanizmalarını korumak için yeterli teknik ve ekonomik kapasiteye sahip olmayan ülkelerde durum böyle değildir.

7. Bu eğilim, dünya ekonomilerinin küreselleşmesi, değişmekte olan işgücü profilleri, demografi veya göç akımları ve daha fazla bilginin varlığı gibi faktörlerden kaynaklanmaktadır. Dünya ekonomilerinin süregelen küreselleşme süreci teknolojide ve işyerlerinde değişikliğe neden olmuştur. Bu süreç, işyerlerinde İSG açısından kabul edilen iyi uygulama örnekleriyle uyum açısından hem olumlu hem de olumsuz etkileri olacak şekilde işyeri yapısında değişikliğe neden olan önemli bir faktör olmuştur. Geleneksel tehlike ve risk önleme ve kontrol araçları, doğru uygulandığında halen etkili olsa da, sürekli gelişmekte olan bir çalışma dünyasından kaynaklanan tehlikeleri öngörmek, tanımlamak, değerlendirmek ve kontrol altına almak için tasarlanmış önleme stratejileri ile tamamlanmalıdır.10 İSG gerekliliklerinin büyük işletmelerin, özellikle de çokuluslu şirketlerin politikalarına entegrasyonu halihazırda oturmuş olsa da en azından temel önleyici ve koruyucu önlemlerin uygulanmasında KOBİ’lere ve kayıt dışı ekonomiye yardımcı olmak için hala büyük çabalara ihtiyaç duyulmaktadır.

8. Bu süreçte, risklerin minimize edilmesi ya da ortadan kaldırılması doğru ve güncel bilgiye erişmeye bağlı olduğu için bilgi ve bilgilerin paylaşımı ve akışı önemlidir. Bunun mümkün olabilmesi için, iş dünyasında ortaya çıkan sayısız tehlikeye ve organizasyonel sorunlara değinebilmek ve ulusal sistem bileşenlerinin uyumlu ve koordineli bir şekilde çalışmasını sağlamak için birçok farklı disiplin ve paydaş listeye alınmalıdır. Hem ulusal hem de kurumsal düzeyde temel İSG ilkelerinin uygulanması karmaşıktır ve kaynak - yoğun idari ve teknik araçlar - gerektirir. Bu ilkelerin geliştirilmesi ve bunların ulusal ve uluslararası düzenleyici ve rehberlik araçlarına aktarılması, sanayi devriminin başlamasından bu yana sosyo-ekonomik ve teknolojik değişimlere paralel olarak gelişen kademeli bir süreç olmuştur. ILO’nun son 90 yılda bu alanda geliştirdiği uluslararası standartlar ve kılavuzlar gerekli düzenlemelerin kapsamı ve genişliği ile kademeli bir politik farkındalığı ve önleyici bir güvenlik ve sağlık kültürünü sürekli olarak inşa edip güçlendirerek mevcut ve yeni ortaya çıkan işyeri tehlikelerine ve risklerine değinmeyi yansıtmaktadır.


5

9. İSG alanındaki mevcut düzenleyici sistemlerin kökleri 1800’lerdeki11 sanayi devriminde özellikle Avrupa’da hekimlerin başlangıçta istihdam edilen çocukların yaşı ve çalışma saatlerini hedef alan eylemlerine uzanmaktadır. Bu işçi muayenesi yasasını ve işçilerin yaşını tespit etmek için doktor onayı zorunluluğunu getirmiştir. Fabrika yangınları gibi trajik olaylar da fabrika güvenlik standartlarının geliştirilmesini gerektiren yasal düzenlemeleri tetiklemiştir.12 On dokuzuncu yüzyılın sonuna gelindiğinde, işverenin kusursuz sorumluluk kavramı, meslek hastalıkları ve sonrasında önleme ilkesinin izlerini de içeren hastalıklara yönelik tazminat ve sigorta planlarını ortaya çıkarmıştır. İşverenin işçilerin güvenliği ve sağlığı açısından sorumluluğu iş yasasının, temel bir ilkesidir ve iş sözleşmesinin mantığına dayanmaktadır.

10. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ergonomi13 - çalışma ortamının insanlara uyumlu hale getirilmesi gerektiği ilkesi - İSG’nin önemli bir ilkesi olarak ortaya çıkmıştır. Savaş sonrası dönemde mesleki kanser ve solunum yolu hastalıkları sebebiyle geleneksel endüstriyel güvenlik yaklaşımını tamamlamak için mesleki sağlık hizmetlerine olan gereksinim noktasında giderek artan bir farkındalık olsa da iki disiplin arasındaki “birleşme” yavaş ilerleyen bir süreç olmuştur.14

11. 1972 yılında Robens Raporu15, uluslararası İSG standartlarının kapsamını genişletmek için tetikleyici bir güç olmuştur. Bu yaklaşım ilk olarak 1976 yılında ILO tarafından başlatılan Uluslararası Çalışma Koşullarını ve Çevreyi (PIACT)16 İyileştirme Programı aracılığıyla bir dizi kılavuz tarafından desteklenmiştir. 1977 yılında Çalışma Ortamı (Hava kirliliği, Gürültü, Titreşim) Sözleşmesi, 1977 (No. 148) ve Tavsiye

11 İş sağlığı tarihi, on dokuzuncu yüzyıldan önce başlamış olsa da bildiğimiz şekliyle mesleki sağlık uygulamasına katkıda bulunan araştırması mesleki kanser konusunda ilk mevzuata yol açan İngiltere’deki Sir Percival Pott, hastalarına ilk sorusu “Mesleğiniz nedir? Ne iş yapıyorsun?” olan İtalya’daki Ramazzini, Agricola, Paracelsus ve tüm diğer hekimler gibi bir dizi ünlü öncü unutulmamalıdır.

12 Sanayi Devriminin başlangıcından bu yana Amerikan işçi tarihinde en büyük felaketlerden biri olan 25 Mart 1911’de New York’ta Triangle Gömlek Fabrikası yangını örneğidir. Malzeme sahipleri işçilerin malzemeleri çaldığını iddia ederek büyük ihtimalle kasıtlı olarak kilitlediği dokuzuncu kattaki kapının ardında kalan 146 giyim işçisinin 18 dakika içinde ölümüne neden oldu. Bakınız, örneğin; www.en.wikipedia.org/wiki/Triangle_Shirtwaist_Factory_fire.

13 Selye: Strese maruz kalmanın fizyolojisi ve patolojisi, 1950.14 İş sağlığı hizmetlerine yapılan atıf, Tavsiyede kısaca yapılmaktadır, 1985 yılına kadar bu boşluğun 1985

İş Sağlığı Hizmetleri Sözleşmesinin (No. 161) kabulü ile köprülenmediği tespit edildi.15 A. Robens: İngiltere’de İş Güvenliği ve Sağlığı Komitesi: İşyerinde sağlık ve güvenlik, Komite’nin raporu,

1970-72 (Londra, 1972). Bu raporun en önemli tavsiyelerinden biri de sanayiye özgü güvenlik ve sağlık mevzuatının kademeli olarak kaldırılması ve bunun tüm sanayileri ve tüm çalışanları kapsayan bir çerçeve tüzükle değiştirilmesi idi.

16 ILO: Çalışma koşullarının ve çevrenin iyileştirilmesi: Uluslararası bir program (PIACT) (Cenevre, ILO, 1984).


6

Kararının (No. 156) kabulü ile olan ilk çaba,17 bu iki belgenin kapsamının “hava kirliliği, gürültü ve titreşim” ile sınırlı olması nedeniyle kısmi bir başarı elde etmiştir.

12. Robens Raporu ayrıca İSG’ye politika temelli bir yaklaşım uygulama gerekliliği gibi daha temel bir kavram getirdi. 1975 yılında kabul edilen bir ILO kararı, işverenin katılım koşullarını ve işçilerin katılımını tanımlayan ulusal ve işletme düzeyinde İSG politikalarının geliştirilmesi çağrısında bulundu.18 Kapsamlı bir politika temelli yaklaşım kavramı, nihayet 1981 İSG Sözleşmesi ve Tavsiye Kararının merkezi unsuru olarak ifade edilmiştir. PIACT programı ayrıca “katılımcı bir yaklaşım” ile birleşmesi gerektiğini savunarak İSG politikası için kapsamlı bir model oluşturdu. Böylece işyerinde etkili önleyici faaliyetlerin hayata geçirilmesinde anahtar bir unsur olan “önleyici sağlık ve güvenlik kültürü” kavramının sonraki standartlarda bilinirliği için zemin hazırlanmış oldu.

3. 1981 Belgeleri

A. Önleme Üzerine Odaklanmış Politika-Tabanlı Yaklaşım

13. Sözleşme ve Tavsiye Kararları kesin yasal yükümlülükleri ortaya koymaktan ziyade açıkça bir politika geliştirme, uygulama ve izleme döngüsel sürecine dayalı kapsamlı bir yaklaşım benimsediği için yenilikçidir. Bu ulusal İSG sisteminin sürekli olarak gelişmesini ve sürekli değişen çalışma hayatı konularını ele alabilmesini sağlar. Aynı zamanda sürekli iyileştirme, yani önleme gibi hedefleri tanımlar. Koruma tedbirlerinin önleyici tedbirlere kayması İSG standartlarının gelişiminde önemli bir adım olmuştur. Tam önleme ideal bir hedef olduğundan gerçek anlamda işçiye yönelik koruma tedbirlerinin sürekli olarak gelişme çabası anlamına gelir. Bundan dolayı 1981’den itibaren öncelikle önleyici tedbirlere önem verilirken koruyucu tedbirler, risklere maruziyetin önlenemediği ve minimize edilemediği veya ortadan kaldırılamadığı durumlarda son çare olarak düşünülmüştür. Ulusal İSG politikasının geliştirilmesi, uygulanması ve gözden geçirilmesinde işveren ve işçi temsilcisi kuruluşlara danışılması gerekliliği de İSG’nin temelde öncelikli olarak sosyal taraflar arasındaki yakın işbirliği ile ele alınması gereken bir konu olduğu gerçeğini yansıtan önemli bir yeniliktir.

17 Çalışma ortamıyla ilgili ILO kararını takiben, ILC, (59’uncu Oturum, Cenevre, 1974) diğerlerinin yanında, çalışma ortamına küresel bir yaklaşım benimsemeleri çağrısında bulundu.

18 ILO’nun çalışma koşulları ve çevre alanındaki gelecekteki eylemleri ile ilgili kararını inceleyin, ILC, 60. Oturum, Cenevre, 1975.


7

14. Önleme odaklı yaklaşıma doğru kayma sadece ilgili ulusal düzeyde değil aynı zamanda işletme düzeyinde de olmaktadır. Bu yaklaşım, güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları ve ortamının sağlanmasında gerekli bir faktör olan işverenin görev ve sorumlulukları ve işçilerin hak ve görevlerinin yanı sıra sosyal diyaloğun önemine vurgu yapan 148 sayılı ILO Sözleşmesinin kabul edilmesinden bu yana ILO sözleşmelerine yansımıştır. 155 sayılı Sözleşmenin IV. bölümünde İSG sistemi yönetiminde işveren ve çalışana sorumluluk verilmesi istenmiş ve bu yaklaşım sonraki sözleşmelerde de benimsenmiştir.19

15. 155 sayılı Sözleşme ve 164 sayılı Tavsiye Kararının ana temaları iş kazası ve meslek hastalıkları sonrası tepki politikasından ziyade önleme odaklı bir politikanın uygulanmasıdır. Sonuç olarak, bu iki düzenleme önleyici politika ilkesini bünyesinde barındıran İSG sistemi yaklaşımının uygulanması için ayrıntılı bir plan oluşturur. 2003 yılında Uluslararası Çalışma Konferansı’nda20 ve Küresel Strateji21 sonucunda çıkan genel görüş iş sağlığı ve güvenliğine entegre bir yaklaşımı yansıtmıştır. Bu yaklaşım iş kazası ve hastalık vakalarını engellemek için mevcut küresel çabaların baskın özelliğidir. Aynı zamanda 2006 yılında kabul edilen İş Sağlığı ve Güvenliği Geliştirme Çerçeve Sözleşmesi (No. 187) ve Tavsiye Kararı (No. 197) için temel oluşturmaktadır.

B. Kapsam ve Amaçlar

16. Sözleşme ve Tavsiye Kararı kapsam ve amaçları bakımından geniş ve ayrıntılıdır. Bunlar ulusal politika ilkelerinin düzenlenmesini (Bölüm II) ve ulusal düzeyde (Bölüm III) ve işletme düzeyinde (Bölüm IV) alınacak özel eylemleri içerecek şekilde yapılandırılmıştır. Sözleşmenin uygulanması hakkında ilave teknik ve uygulama rehberleri Tavsiye Kararları ile sağlanır. Böylece örneğin; politika üzerine 4. madde ve eylem alanlarına ilişkin 5. madde, Tavsiye Kararının 3. paragrafında yer alan 17 “teknik eylem alanı” ile tamamlanmaktadır. 2002 yılında tamamlanan protokolden sonraki iki belge, çalışma ortamının planlanması, gözden geçirilmesi ve iyileştirilmesi işlemi süresince mesleki tehlikelerin önlenmesi ile ilgili tüm soruları kapsar.22

19 Örneğin; Kimyasallar Sözleşmesi, 1990 (No. 170), Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi Sözleşmesi, 1993 (No. 174) ve Madenlerde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesi, 1995 (No. 176). ILO, İSG yönetim ilkelerine ve bu alanda standartlara olan talebin artmasını sağlamak için 2001’de ILO-OSH 2001’i kabul etmiştir

20 ILC, 91. Oturum, 2003, İş Güvenliği ve Sağlığı alanında ILO standartlarına ve Geçici Kayıt No.22’ye ilişkin faaliyetler.

21 www.ilo.org/public/english/protection/safework/globstrat_e.pdf.22 ILC, 66. Oturum, Cenevre, 1980, Geçici Kayıt No. 42, s. 42 / 1-42 / 4.


8

C. Esneklik Hükümleri (Koşulları)

17. ILO anayasası (Madde 19 (3)) ve birçok ILO belgeleri ulusal koşulları göz önüne alır ve Sözleşmelerin uygulanmasında bazı sektörlerdeki özel durumların ve sınırlı kategorideki işçilerin aşamalı olarak iyileştirilmesi dikkate alınarak birtakım esneklikler sağlar. Esneklik normalde üç taraflılık, şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerine dayanmaktadır. Bir Sözleşmeye ilişkin esneklik bir hükümet tarafından icra edildiğinde genellikle söz konusu işçi ve işveren örgütleriyle istişareyi içerir. Bu, tüm ülkelerin ulusal koşullardan bağımsız olarak uluslararası yasal sistemle meşgul olabilmelerini ve koşulları iyileştirmek için çaba sarf ederken mümkün olduğunca uluslararası yükümlülüklere saygı gösterilmesini ve uygulanmasını sağlamada gerekli ve önemli bir yaklaşım olarak görülmektedir. Bu İSG alanında önemlidir. Sözleşme bu yaklaşımı izlemektedir. Geniş kapsamda - ekonomik faaliyetin tüm dalları ve faaliyet kollarındaki tüm çalışanlar için geçerlidir. Bununla birlikte bir dizi esneklik maddesi bulunmaktadır.

18. Sözleşme aşağıdaki esneklik hükümlerini kapsar. Ekonomik faaliyetlerin önemli ölçüde kendi doğasına özgü sorunlar içeren belirli kollarında (Madde 1 (2)) ve sınırlı kategorilerdeki belirli zorlukları olan ilgili işçilere (Madde 2 (2)), kısmen veya tamamen istisnalar sağlar (deniz nakliyeciliği ve balıkçılık gibi). Bu ülkeler için: Ulusal koşullar ve uygulamalar ışığında ulusal bir politika formüle edilmesini (Madde 4 (1)); ulusal politikanın belirli aralıklarla genel olarak veya belirli alanlar itibariyle gözden geçirilmesini (Madde 7); Sözleşmenin yasa veya yönetmeliklerle veya ulusal koşullara ve uygulamaya uygun herhangi bir yöntemle uygulanmasını (Madde 8)23, aşamalı olarak bazı özel işlevlerin yerine getirilmesini (Madde 11); makul uygulanabilir olduğu sürece makine, teçhizat ve maddeleri doğru kullananların sağlığı ve güvenliği için tehlike içermediği konusunda tasarımcıların, üreticilerin, ithalatçıların vb. kendilerinin tatmin olmasını (Madde (1)); ulusal koşullar ve uygulamaya uygun bir şekilde bazı önlemler veya düzenlemeler üstlenmesini (Madde 13, 14 ve 15) ve makul sınırlar içinde uygulanabilir şekilde ya da gerekli hallerde belirli yükümlülükleri üstlenmesini (Madde 4 (2), 6 ve 18) sağlar.

19. Sözleşmedeki esneklik hükümlerinin kullanımı şunlar ile istişare gerektirir: Ulusal politikalarla ilgili işçi ve işveren örgütlerinden en fazla temsil yetkisi olanlar (Madde 4) ve koordinasyon düzenlemeleri ile (Madde 15 (1)); ekonomik faaliyetin belirli

23 Bu yenilikçi özelliğin arkasındaki mantık, 1980 yılında, çok geniş bir alana sahip bir belgenin uygulanmasının ilerici olabileceğinin farkına vardığımız hazırlık çalışmaları sırasında netleşti. Bu işlevlerin ilerici varsayımı mutlaka mevzuatın yürürlüğe koyulmasına bağlı değildir.


9

dallarının uygulamasının ve sınırlı kategorideki işçilerin dışında tutulduğu ilgili işçi ve işveren temsilcisi kuruluşlar ile (Madde 1 (2) ve Madde 2 (2)) ve ulusal politikanın uygulanması yoluyla ilgili olanlar (Madde 8).

20. Protokol aşağıdaki esneklik hükümlerini kapsar. Ülkeler: Ulusal koşulları ve uygulamaları mevzuat veya başka herhangi bir yöntem aracılığıyla uygulayabilir (Madde 2); ulusal yasa ve yönetmelikler, koşullar ve uygulamaya uygun olarak verilerin gizliliği konusunda (Madde 3 (d)) ve uygunsa veya uygun olduğu takdirde ilgili kayıt ve bildirimlere ilişkin bazı önlemler alabilir.

21. Protokoldeki esneklik hükümlerinin kullanımı kayıt ve bildirim gereksinimleri ile ilgili işçi ve işveren örgütlerinden en fazla temsil yetkisi olanlar ile istişareyi gerektirir (Madde 2).

22. Şeffaflık da bu kapsamda merkezi bir özellik olduğu için hükümetlerin: İstisnalar için ILO’ya gerekçe sunmaları (Sözleşme Madde 1 (3) ve 2 (3)); iş kazaları, meslek hastalıkları vb. hususlarda istatistik yıllıkları oluşturmaları ve yayımlamaları (Protokol Madde 6) gerekmektedir.

23. Üye Devletlerin onayladığı ilk raporlarda ILO’ya rapor edilmek üzere yapılan herhangi bir tespit için sorumluluk Sözleşmenin 1 (3) maddesi ve 2 (3) maddesi gereğince sağlanır. Hükümetler ayrıca uygulama kapsamının genişletilmesi yolunda kaydettikleri ilerlemeler hakkında bilgi vermelidir.

24. Yukarıdaki esneklik hususları Sözleşmenin gelişim düzeylerine bakılmaksızın, onu onaylayıp uygulayacak konumda olan tüm ILO üyesi devletlere olanak sağlayacak şekilde tasarlandığını göstermektedir. Bir üye ülke, esneklik koşullarının bulunmadığı hallerde, özellikle madde 1 (2) ve madde 2 (2)’de hariç tutulan hükümler, Sözleşmenin tüm hükümlerine tam olarak uyacak konumda olmayacaktır. Sözleşmenin onaylanamaması, o ülkedeki işçilerin Sözleşme tarafından verilen İSG korumasının yararlarından mahrum kalmasına neden olacaktır. Aynı zamanda esneklik koşullarının uygulanmasında tanınan istisnalar kalıcı olarak tasarlanmamıştır ve Üye Devletlerden Sözleşmenin tam olarak uygulanması yolunda ilerlemesi beklenmektedir. Bu nedenle Üye Devletlerin Sözleşmeyi hariç tutulan işçi sınıflarını kapsayacak şekilde genişletmeleri ve kalıcı olarak ülkedeki diğer işçilerden daha az İSG koruması almalarına izin vermemeleri beklenmektedir. Esneklik şartları hükümleri etkinleştirmek için kullanılmalı, işçiler için etkili İSG korumasının azaltılması aracı olarak kullanılmamalıdır.


10

25. 1981 belgesinin bir diğer önemli özelliği, işçilerin ve temsilcilerinin yönetimde yer alması gerekliliğine ve iş yerindeki İSG konularının çeşitli şekillerde denetlenmesine yer vermesidir. Aynı zamanda işçilere ve temsilcilere mağduriyetlere karşı koruma önerisi ve Sözleşmenin 4. maddesindeki ulusal politikaya uygun olarak İSG önlemlerini uygulamak için harekete geçtiklerinde veya hayatları ve sağlıkları için yakın ve ciddi bir tehlike oluşturan koşullarda çalışmayı bıraktıklarında karşılaşabilecekleri haksız sonuçlara karşı korunma teklifinde bulunmaları gerekliliğini içermektedir.24

26. Hazırlık çalışmalarından görülebileceği gibi işyerinde işçi ve temsilcilerinin İSG konularının yönetimine katılma haklarının nasıl düzenleneceği ile ilgili önemli tartışmalar yapılmıştır. Nihai sonuç, bağlayıcı ve bağlayıcı olmayan hükümler arasında dikkatli bir şekilde hazırlanmış dengeyi, “normal” koşullar altında alınabilecek ve alınması gereken eylemleri ve yakın ve ciddi tehlike arz eden olaylarda işverenlerin, işçilerin ve temsilcilerinin bu konudaki hak ve görevlerini yansıtır. İşçilerin ve temsilcilerin 5. maddenin (e) bendi uyarınca mağduriyetten korunmaları ulusal politikaya dâhil edilecek ana unsurlardan biridir ve bu ilkeye atfedilen merkezi önemin bir göstergesidir. Benzer şekilde 13. maddede yer alan yakın ve ciddi tehlike oluşturacak durumlardan kendilerini uzaklaştıran işçilerin korunması bu hakkın ulusal düzeyde korunmasını sağlamak için özel bir niyetle Sözleşmenin III. Kısmına dâhil edilmiştir (“Ulusal Düzeyde Eylem”). Bu hakkın işletme düzeyindeki tabii sonucu madde 19 (f)’de düzenlenmiştir.25 Bu konuları iki maddeyle düzenleme önerisi, bir işçinin belli şartlarda ve belirli koşullarda çalışmayı bırakmasını sağlarken, 16. madde uyarınca işverenin temel sorumluluğunu korumayı ve işverenin kontrolü altındaki işletmenin verimli çalışmasını amaçlamıştır.26

4. İçerikteki Belgeler

27. İSG diğer alanlarla kesişen bir konudur ve İSG ile ilgili noktalar diğer konularda yoğunlaşmış çok sayıda ILO standardında ele alınmaktadır. Özellikle İş Teftişi

24 Bu araştırmada belirtildiği üzere işçilerin yakın ve ciddi tehlikelere maruz kaldıklarında işi reddetme hakkı bulunması fikri, diğer şeylerin yanı sıra özellikle de Saskatchewan eyaleti mevzuatında kök salmaktadır. 1880’lerin sonunda, özellikle madencilik endüstrisinde, kaza oranlarını azaltma çabalarından yola çıkılarak işçilerin “olağandışı tehlikeli işi” reddetme hakkına sahip olduğunu açıkça belirten eyalet mevzuatı çıkarıldı. Bu “reddetme hakkı”, “bilme hakkı” ve “katılma hakkı” da içeren bir işçi hakları sistemi haline gelmiştir. Bakınız, Encyclopaedia of Saskatchewan, http://esask.uregina.ca/entry/occupational_health_and_safety_ legislation.html adresinde.

25 Bkz. ILO: Güvenlik ve sağlık ve çalışma ortamı, Rapor VI (1), ILC, 67. Oturum, Cenevre, 1981, para. 126, s. 28-29

26 Bkz. ILO: Güvenlik ve sağlık ve çalışma ortamı, Rapor VI (2), ILC, 67. Oturum, Cenevre, 1981, s. 39.


11

Sözleşmesi, 1947 (81 No.lu) ve İş Kazaları Yardımlarına İlişkin Sözleşme, 1964 (No: 121) [1980 yılında yeniden düzenlenmiştir] gibi diğer standartlar, İSG ile ilgili standartları tamamlayıcı niteliktedir. Ayrıca ILO’nun İSG alanındaki merkezi düzenlemesi olan 155 sayılı Sözleşme hükümlerinin birçoğu İSG’nin daha özel yönlerini kapsayan bir dizi diğer ILO belgesi tarafından, özellikle İş Sağlığı Hizmetleri Sözleşmesi, 1985 (No. 161) ve 2002 Protokolü tarafından tamamlanmış ve daha da genişletilmiştir. Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi Sözleşmesi, 1993 (No. 174) ve Madenlerde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesi, 1995 (No. 176) gibi diğer belgeler, 155 sayılı Sözleşmenin 11 (a) maddesi ile ilgiliyken Asbest Sözleşmesi, 1986 (No. 162) ve Kimyasallar Sözleşmesi 1990 (No. 170) ise madde 11 (b) ile ilgilidir. 1981 öncesinde kabul edilen diğer sözleşmeler iş teftiş, radyasyon güvenliği, hijyen, çalışma ortamındaki fiziksel tehlikeler ya da mesleki kanser gibi iki belgedeki bazı kilit hükümlere yansımıştır.

28. Tavsiye Kararında, 1919’dan beri İSG ve çalışma ortamı ile ilgili olarak ILC tarafından kabul edilen belgelerin bir listesi ekte yer almaktadır. Tavsiye Kararının 19 (2) paragrafı, bu listenin İSG alanında herhangi bir Sözleşme veya Tavsiye Kararının gelecekteki kabulü veya gözden geçirilmesi ile bağlantılı olarak ILC tarafından değiştirilebileceğini belirtmektedir. Bununla birlikte Uzmanlar Komitesi, ILC’nin 197 No’lu Tavsiye Kararını kabul ettiğinde İSG’nin Geliştirilmesi Çerçevesine ilişkin belgelerin bir listesini ek olarak dâhil etmiştir. Aynı zamanda, 164 numaralı Tavsiye Kararının ekinde bulunan belgelerin birçoğunun güncelliğini yitirmiş veya revizyona ihtiyacı olduğunu belirtmektedir.27

5. Onaylama Durumu

29. Sözleşme 11 Ağustos 1983’te yürürlüğe girmiştir. Bugüne kadar (12 Aralık 2008) 52 onay almıştır. Onay sayısı yılda ortalama iki yeni onaylama oranıyla artmıştır; ancak onayların neredeyse yarısı son on yılda kaydedildiğinden bu tempo hız kazanmış gibi görünmektedir. En son iki onay belgesi 20 Şubat 2008’de (Kore Cumhuriyeti) ve 28 Mayıs 2008’de (Fiji) tescillendi. Protokol, 9 Şubat 2005’te yürürlüğe girdi. Bugüne kadar (12 Aralık 2008) beş onay aldı. En son onaylama belgesi 8 Nisan 2008’de (Lüksemburg) tescillendi. Şu anda Sözleşme ve Protokolün şartlarına bağlı olan Devletlerin listesi Ek I’de verilmektedir.

27 Bu konu daha sonra, Bölüm II, kısım 9’da ele alınmaktadır.


12

6. Mevcut Bilgiler

30. Mevcut araştırma ILO Anayasası’nın 19’uncu maddesi uyarınca 123 ülkeden gelen 262 rapor içerisindeki bilgilere dayanmaktadır. Beklenen ve alınan raporlarla ilgili tam göstergeler Ek II’de bulunmaktadır. Uzmanlar Komitesi her zamanki uygulamasına göre; Anayasanın 22. ve 35. maddeleri uyarınca incelenen belgeleri onaylayan üye ülkelerce sunulan raporlarda yer alan bilgileri kullanmıştır.28 Protokol hazırlık çalışmalarında ulusal yasa ve uygulamaya ilişkin mevcut bilgiler de uygun şekilde dikkate alınmıştır.29

31. Son olarak Uzmanlar Komitesi, çeşitli işveren ve işçi örgütlerinin sunduğu gözlemleri usulüne uygun olarak dikkate almıştır.30 Komite, düzenli ve eksiksiz raporlamanın Örgüt üyeliği için temel bir zorunluluk olduğunu ve Kurumun denetim organlarının işleyişi için de çok önemli olduğunu hatırlatır. Komite, sadece 14 üye ülkeden 28’i aşkın ulusal işçi ve işveren örgütünün, ILO Anayasası’nın 23. maddesi tarafından işçilerin güvenliği ve refahı için hayati öneme sahip bir konuda görüşlerini bildirme fırsatı bulduğunu belirtmektedir. İşverenlerin ve işçi örgütlerinin ILO standartlarını uygulaması pratiğe bağlı olabilir bu nedenle Komite, değerli gözlem ve görüşlerini bu örgütlerle paylaşmada daha tepkisel ve katılımcı bir tutum benimsemeye teşvik edecek zorluklar ve ikilemlerle ilgili yorumlarına atfedilen önemi gereğinden fazla vurgulayamaz.

28 Sözleşmeyi en son onaylayan devletler olmaları nedeniyle henüz Çin, Fiji, Kore Cumhuriyeti ve Yeni Zelanda açısından Sözleşmenin uygulanmasına ilişkin ilk raporlardan söz edilmemiştir. Birinci raporun son tarihi gelmiştir; ancak henüz Sao Tome and Principe’dan alınmamıştır. Protokolün uygulanmasına ilişkin ilk rapor Finlandiya tarafından verilmiştir; ancak Arnavutluk, El Salvador, Lüksemburg ve İsveç Sözleşmenin düzenli raporlama döngüsü bağlamında Protokolün uygulanması konusunda rapor vermeye çağrılacaktır.

29 ILO: İş kazalarının ve hastalıklarının kaydedilmesi ve bildirilmesi ve Mesleki hastalıkların ILO listesi, Rapor V (1), V (2A) ve V (2B) ve Geçici Kayıt No. 24, 29 ve 30, ILC, 90. Oturum, Cenevre, Haziran 2002.

30 Barbados: Sendikalar ve Personel Dernekleri Kongresi (CTUSAB); Finlandiya: Fin Endüstrileri Konfederasyonu (EK), Finlandiya Sendikalarının Merkezi Örgütü (SAK) Finlandiyalı Ücretli Çalışanların Konfederasyonu (STTK), Akademik Profesyoneller için Birlikler Konfederasyonu (AKAVA), Yerel Yönetim Kurumları için Komisyon ve Eyalet İşverenleri Ofis (VTML); Hindistan: Hindistan İşçi Sendikaları Merkezi (CITU), Bharatiya Mazdoor Sangh (BMS); Japonya: Japon Sendikalar Konfederasyonu (JTUC-RENGO); Ürdün: Ürdün Sanayi Odası; Mauritius: Mauritius İşveren Federasyon; Hollanda: Hollanda Sanayi ve İşverenler Konfederasyonu (VNO-CNW), Hollanda’daki Hıristiyan İşçi Sendikaları Ulusal Federasyonu (CNV), Hollanda Ticaret Sendikası Konfederasyonu (FNV); Yeni Zelanda: İş New Zelanda, Yeni Zelanda Sendikalar Konseyi; Peru: Lima Ticaret Odası (CCL), Ulusal Sanayi Derneği (SIN); Polonya: Polonya İşverenleri Konfederasyonu; Portekiz: Portekiz Endüstrisi Konfederasyonu (CIP), Portekiz Ticaret ve Hizmet Birliği Konfederasyonu (CCSP), İşçilerin Genel Birliği (UGT); Sırbistan: Sırbistan Özerk Sendikalar Konfederasyonu; Sri Lanka: Seylan İşveren Federasyonu, Seylan İşçi Sendikaları Federasyonu, Lanka Jathika Gayrimenkul İşçiler Sendikası (LJEWU); İsviçre: İsviçre İşverenler Birliği.


13

7. Araştırmanın Ana Hatları

32. Bu Genel Araştırma, beş fasıldan oluşmaktadır. Bölüm I, incelenen belgelerin geçmişini ve kısa bir özetini verir. Uzmanlar Komitesinin ulusal hukuk ve uygulamaları Sözleşme ve Tavsiye Kararına ilişkin incelemesi Bölüm II’de ve Protokole ilişkin incelemeleri Bölüm III’te yer alır. Bu genel bakışlar, belgelerin yapısını büyük ölçüde anlatır. Bölüm IV, belgelerin etkisi hakkında raporlanan bilgileri, Sözleşmenin ve Protokolün onaylanması ve bunun önündeki engelleri özetler. Bölüm V, mevcut bilgilere yansıtılan genel eğilimleri inceler ve belgelerin devam etmesi ve gelecekteki uygunluğu ile ilgili sonuçlar çıkarır.


15

II. BÖLÜM

ILO Standartlarının Gereklilikleri ve Ulusal Kanun ve Uygulamaları Gözden Geçirme:

155 Sayılı Sözleşme ve 164 Sayılı Tavsiye Kararı

1. Amaç, Kapsam ve İstisnalar

33. Sözleşme ve Tavsiye Kararlarının en önemli ve yenilikçi özelliği iş sağlığı ve güvenliği alanındaki ulusal politikanın olabildiğince geniş ve kapsamlı şekilde uygulanmasını amaçlıyor olmasıdır. Sözleşmenin 1 (1) ve 2 (1) maddeleri, ekonomik faaliyetin tüm kollarında ve bu kollardaki tüm çalışanlara uygulanmasını öngörmektedir.

A. Ekonomik Faaliyet Kollarının Kapsamı

34. Bu Sözleşmeyi onaylayan üye, mümkün olan en erken safhada, ilgili işçi ve işverenlerin temsilcisi olan kuruluşlara danıştıktan sonra işin gereği olarak önemli özel sorunlara neden olan deniz taşımacılığı veya balıkçılık gibi belirli ekonomik faaliyet kollarını tamamen veya kısmen uygulama alanı dışında tutabilir.

35. Bu genel araştırmada yer alan 123 ülke arasındaki 91 ülkenin Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatının genellikle ekonomik faaliyetin tüm dallarını ve tüm çalışanları kapsadığı rapor edilmiştir. Bu 91 ülkenin 46’sı istisna olmaksızın durumun bu olduğunu bildiriyor31. Bir başka 14 ülke grubunda32 belirli şube veya işçi kategorisi

31 Cezayir, Ermenistan, Avustralya, Avusturya, Azerbaycan, Beyaz Rusya, Belize, Bosna-Hersek, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kolombiya, Kosta Rika, Küba, Çek Cumhuriyeti, Dominik Cumhuriyeti, El Salvador, Estonya, Gana, Guatemala, Honduras, Macaristan, Endonezya, İrlanda, İsrail, İtalya, Kazakistan, Letonya, Lüksemburg, Malezya, Mali, Mauritius, Meksika, Moldova Cumhuriyeti, Moğolistan, Fas, Hollanda, Nijerya, Paraguay, Polonya, Rusya Federasyonu, Suudi Arabistan, Senegal, Slovakya, Solomon Adaları, Suriye Arap Cumhuriyeti, Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti ve Uruguay

32 Arnavutluk, Bulgaristan, Kanada, Cape Verde, Fransa, İzlanda, Litvanya, Karadağ, Norveç, Portekiz, Sırbistan, Güney Afrika, Birleşik Krallık ve Bolivarcı Venezüela Cumhuriyeti


16

özel kanunlar ve yönetmelikler tarafından kapsanmaktadır. 30 ülkede33, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili genel olarak uygulanabilir diğer yasa ve yönetmeliklerde, aşağıda belirtilen bazı istisnalar geçerlidir. Bilgisi eksik olan kalan 33 ülke34 ya da kapsamın kısmi35 olduğu ülkeler arasında 11 ülke ulusal mevzuatının kapsamını genişletme sürecindedir.36

36. Bazı ülkelerde madencilik,37 denizcilik ve balıkçılık,38 havacılık39 ve petrol çıkarma endüstrileri40 gibi bazı ekonomik faaliyet kollarında iş sağlığı ve güvenliği koşulları genel olarak iş sağlığı ve güvenliği mevzuatında değil, bu faaliyetleri kapsayan özel mevzuatla düzenlenmektedir. Diğer ülkelerde, bu ekonomik faaliyet kollarının bir kısmı kapsam dışındadır.41 Pek çok ülkede tarım çalışanları kapsamda olmasına rağmen42 diğer ülkelerde kapsamdan çıkarılmıştır.43 Hindistan Sendika Merkezi (CITU), Hintli tarım sektöründe çalışanların kimyasal maddeler, pestisitler ve diğer mesleki tehlikelerden korunmada hoşnut olmadığını belirtmiştir.

33 Belçika, Brezilya, Çin, Kongo, Danimarka, Mısır, Finlandiya, Almanya, Yunanistan, Ürdün, Lübnan, Madagaskar, Yeni Zelanda, Nikaragua, Panama, Peru, Filipinler, Romanya, Seyşeller, Slovenya, İspanya, İsveç, İsviçre, Eski Yugoslav Cumhuriyeti, Makedonya, Trinidad ve Tobago (Karaiplerde bir ülke), Tunus, Ukrayna, Amerika Birleşik Devletleri, Vietnam ve Zimbabve

34 Antigua ve Barbuda, Arjantin, Bahreyn, Barbados, Burkina Faso, Kamerun, Çin (Makao SAR), Hırvatistan, Kıbrıs Rum Kesimi (GKRY), Ekvator, Eritre, Etiyopya, Grenada, Haiti, Hindistan, İran İslam Cumhuriyeti, Irak, Japonya, Kiribati, Lesoto, Malawi, Mozambik, Myanmar, Namibya, Pakistan, Katar, Singapur, Sri Lanka, Surinam, Tayland, Türkiye,Yemen ve Zambiya

35 Örneğin; ulusal İSG mevzuatının yalnızca fabrika olarak atanan kuruluşların çalışanlarını kapsadığı Barbados.

36 Barbados, Çin (Makao SAR), Kıbrıs Rum Kesimi (GKRY), Eritre, Etiyopya, Irak, Kiribati, Peru, Singapur, Surinam ve Türkiye dahil olmak üzere. Barbados’a ilişkin olarak, Barbados Sendikalar ve Personel Dernekleri Kongresi (CTUSAB), yeni bir İSG Yasasının hazırlandığını ve tüm çalışanların korunması için mümkün olan en kısa sürede uyarlanacağını belirtti.

37 Arnavutluk, Lesotho, Slovenya (kısmen) ve Güney Afrika’da olduğu gibi.38 Kıbrıs Rum Kesimi (GKRY), Danimarka, Fransa, İzlanda, Norveç, Filipinler, Seyşeller, İsviçre ve Tunus’ta

olduğu gibi.39 Danimarka, Fransa, Filipinler, İsviçre ve Türkiye’de olduğu gibi40 Arnavutluk, Danimarka, Norveç ve Güney Afrika’daki gibi. Bununla birlikte, Azerbaycan’da ve Birleşik

Krallık’ta, ulusal İSG hukuku özellikle denizde kurulumlar üzerinde yapılan çalışmaları içermektedir.41 Örneğin; Seyşeller’de, gemi adamları tamamen İSG korumasından çıkarılmış gibi görünmektedir.42 Bazı ülkelerde belirli tarım işçileri kategorileri hariç tutulmuştur. Bunlar aşağıda tartışılmıştır.43 13 Örneğin; Bahreyn, Hindistan, Ürdün, Myanmar, Nikaragua, Pakistan, Katar ve Surinam. Tarımda Sağlık

ve Güvenlik Sözleşmesi 2001 yılında (No. 184) on ülke tarafından onaylanmıştır, bu ülkelerin sekizi 155 No’lu sözleşmeye taraftır. Bakınız www.ilo.org/ilolex/english/newratframeE.htm. Filipinler, bu Sözleşmeyi imzalamayı planladığını bildirmektedir. İsviçre’de tarım, sağlığı koruma kanunundan çıkarılmıştır; ancak kaza önleme kanunundan çıkarılmamıştır. Portekiz’e gelince Uzmanlar Komitesi, 2004 yılında alınan bir karara istinaden gerçekleştirilen tarım sektöründeki İSG mevzuatının incelenmesinin sonucu hakkında bilgi istedi. Portekiz, İSG ile ilgili ulusal mevzuatın, aile çiftliklerinde çalışan işçiler dâhil olmak üzere tanımlanan serbest meslek sahiplerini kapsadığını da belirtmiştir.


17

37. madde 3 (a), “ekonomik faaliyet kolları” terimi, kamu hizmeti de dâhil olmak üzere, işçilerin istihdam edildiği tüm dalları kapsamaktadır. Bu Genel Araştırma kapsamında olan 17 ülkede hizmet sektörü kapsam dışındadır.44 Diğer ülkelerde bu ekonomik faaliyet kolları kapsanmaktadır; ancak askeri, polis, güvenlik personeli ve itfaiyeciler gibi bazı spesifik kamu görevlilerini kapsamamaktadır.45

B. Belirli Işçi Kategorileri Kapsamı

38. Sözleşmenin 2 (2) maddesi, mümkün olan en erken safhada, ilgili işçi ve işveren temsilcisi olan kuruluşlarla istişare ederek danıştıktan sonra belirli zorlukların olduğu bazı sınırlı işçi sınıfının hariç tutulmasına izin vermektedir.

39. Bu araştırmada çoğunlukla gelişmekte olan pek çok ülke ekonomik faaliyet kollarındaki bazı işçi grupları hariç olmak üzere kısmi kapsam bildirdi.46 Hindistan’da, on kişiden daha az çalışan istihdam eden ve mekanik güç kullanmayan fabrikalar kapsam dışındadır. Hindistan sendikası Bharatiya Mazdoor Sangh’ın (BMS) gözlemlerine göre; İSG koruması yalnızca madencilik sektöründe, fabrikalarda, limanlarda ve inşaat sektöründe varlığını sürdürüyor. Bu yüzden işgücünün yüzde 90’ından fazlasını kapsamıyor. Bu işçilerin bazıları, tehlikeli kimyasallar kullanarak imalat veya atık işleme ile meşgul olabilmekte veya işçilerin güvenliği ve sağlığı için tehlike oluşturan işlemleri üstlenebilmektedir. CITU aynı zamanda korunma olanağının bulunmadığı beedi (yerli ucuz sigara), kaju, hasır ve el tezgahı endüstrisi gibi geleneksel endüstrilere atıfta bulunmaktadır. BMS, ulusal İSG mevzuatının genel olarak tüm işyerlerinde, istihdam edilen işçi sayısına bakılmaksızın, özellikle de plantasyonlarda, şantiyelerde, tarım sektöründe ve kayıt dışı ekonomide uygulanmasını önermektedir. Amerika Birleşik Devletlerinde, on kişiden daha az çalışanı bulunan çiftlikler federal İSG Yasası kapsamına girmemektedir.

44 Bahreyn, Brezilya, Burkina Faso, Kamerun, Kongo, Mısır, Eritre, Etiyopya, Ürdün, Lesoto, Madagaskar (kısmen), Malavi, Mozambik, Peru, Katar, Tunus ve Türkiye dahil olmak üzere. 155 sayılı Sözleşmeye taraf olan dört tarafla ilgili olarak Brezilya, Etiyopya, Lesoto ve Türkiye’de yeni ya da devam eden yasama değişiklikleri, ulusal mevzuatın kamu görevlilerini kapsayacak şekilde genişletilmesini öngörmektedir. Buna ek olarak Birleşik Devletler, genel olarak uygulanabilir İSG Yasasının devlet planları olmaksızın Devletteki eyalet ve yerel yönetim çalışanlarını kapsamadığını bildirmiştir.

45 Örneğin; Arjantin, Bulgaristan, Kanada, Cape Verde, Hırvatistan, Kıbrıs Rum Kesimi (GKRY), Danimarka, Fransa, Yeni Zelanda, Portekiz, Slovenya, İspanya, Sri Lanka, İsviçre, Ukrayna, Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti ve Zimbabwe.

46 Antigua ve Barbuda, Barbados, Arjantin, Bahreyn, Burkina Faso, Kamerun, Çin (Makao SAR), Hırvatistan, Eritre, Grenada, Hindistan, Japonya, Lesoto, Malavi, Mozambik, Myanmar, Pakistan, Katar, Singapur, Sri Lanka, Surinam, Tayland ve Zimbabwe.


18

40. Birçok ülkede, İSG mevzuatı ev hizmetleri işleri için geçerli değildir.47 Bu işçi sınıfının hariç tutulması için sunulan gerekçeler, yurt içi düzenlemelerde mevzuatın uygulanmasının pratik zorluklarıdır.48 Ev hizmetlerinde çalışanlar çeşitli ülkelerde de kapsam dışı bırakılmıştır.49 Ev hizmetlerinde çalışanlarda olduğu gibi evde çalışan işçilerin hariç tutulmasının sebebi yurtiçi düzenlemelerde mevzuatın uygulanmasının pratik zorluklarıdır. Buna rağmen Avusturya, Çek Cumhuriyeti ve İsveç bu zorlukların üstesinden gelmiş gibi görünmekte olup hem ev işçileri hem de evde çalışan işçileri kapsayacak iş sağlığı ve güvenliği koruması için bazı hükümler de dahil olmak üzere çalışma koşullarını düzenleyen mevzuatı kabul etmişlerdir.

41. Serbest meslek sahibi kişilerle ilgili olarak Sözleşme sessiz kalmış; ancak Tavsiye Kararı Paragraf 1 (2) bu kategorideki kişilere hangi koruyucu tedbirlerin uygulanacağının belirlenmesi kararını ülkelere bırakmıştır.50 Ülkelerin çoğu ekonomik faaliyete ilişkin tüm kolların kapsamını bildirir ve tüm çalışanlar bu kategoriye açıkça değinmez. Az sayıda ülke, serbest meslek sahibi kişileri ulusal İSG korumasından çıkarmıştır51, bazıları ise bunları içermektedir52. Japon İşçi Sendikaları Konfederasyonu (JTUC-RENGO), bazı işverenlerin İSG yükümlülüklerinden kurtulmak için kasıtlı olarak işçi korumasına tabi olmayan kendi hesabına çalışan müteahhitleri (hitori-oyaka) çalıştırdığına; ancak bu müteahhitlerin de koruma kapsamındaki işçiler olarak çalışmaları gerektiğine dikkat çekmektedir. Slovenya, tanım kapsamında olan ve kendi hesabına çalışan kişileri işçi veya işveren olarak çalıştırmak suretiyle yenilikçi bir yaklaşım benimsemiştir. Ukrayna’da serbest meslek sahibi kişiler gönüllü kaza sigortası kapsamında olabilir. Portekiz’de Genel İşçi Birliği (UGT), Hükümetin İSG mevzuatını kendi hesabına çalışan kişilere uygulamayı öngördüğünü; ancak ulusal sağlık servislerinin bu işçilerin korunmasını ve izlenmesini sağlamadığını belirtmektedir.

47 Ev hizmetlerinde çalışanlar Arjantin, Avusturya, Bahreyn ve Belçika’da hariç tutulur. (1) (işyerinde şiddet, ahlaki veya cinsel tacize ilişkin konularda hariç), Hırvatistan, Danimarka, Ürdün, Lübnan, Katar, Romanya, Sırbistan, Seyşeller, İspanya, İsviçre, Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti, Tayland, Trinidad ve Tobago, Türkiye ve İngiltere.

48 İşyerinde çalışanların sağlık ve güvenliklerini iyileştirilmesi için önlemlerin alınmasına ilişkin 89/391 / EEC sayılı Avrupa Direktifi Madde 3, ev hizmetlerinde çalışanları “işçi” tanımından çıkarmaktadır.

49 Belçika, Danimarka, Finlandiya, Japonya, Ürdün, Yeni Zelanda, Filipinler, Katar, İspanya, Sri Lanka, İsviçre, Trinidad ve Tobago ve Türkiye gibi. Ürdün Sanayi Odası, işverenlerin aile üyelerinin İSG mevzuatından hariç tutulduğunu belirtti.

50 Daha fazla bilgi için bkz. başlıca, ILO: Güvenlik ve sağlık ve çalışma ortamı, Rapor VII (a) (2), ILC, 66. Oturum, Cenevre, 1980, sayfa 18-19.

51 Arjantin, Çin, Finlandiya, Yunanistan, Türkiye, ABD ve Vietnam.52 Çek Cumhuriyeti, Kolombiya, Almanya, Macaristan, İtalya, Singapur ve İngiltere


19

42. Bazı ülkeler, stajyerler ve çıraklar53, göçmen işçiler54, geçici işçiler55 ve cezaevi işçileri56 gibi belirli spesifik işçi kategorilerini kapsamaktadır. İngiltere, iş yerindeki kişiler dışındakilerin “işyerindeki kişilerin faaliyetlerinden kaynaklanan veya bunlarla bağlantılı olarak doğan” sağlık veya güvenlik risklerine karşı korunduğunu bildirmektedir. Bulgar ulusal İSG Yasası, yurtdışındaki Bulgar teşebbüsleri için, ilgili devletin yasalarına veya Bulgaristan’ın taraf olduğu uluslararası anlaşmalara aykırı olmadığı ölçüde yurtdışında da geçerlidir. İsviçre’nin yanı sıra Karadağ’da da ulusal İSG düzenlemesi yurt dışında çalışan vatandaşları da kapsamaktadır.

C. Kayıt Dışı Ekonomi

43. Tipik olarak ulusal İSG mevzuatı kapsamında olmayan ve işçilerin sıklıkla güvensiz ve sağlıksız çalışma koşullarıyla karşı karşıya kalmaları durumu olan kayıt dışı ekonomideki sorunlu bu durum bazı ülkeler tarafından raporlarında gündeme getirilmiştir.57 Kayıt dışı ekonomi genellikle, insan onuruna yakışır iş açıklarının en belirgin olduğu ulusal ekonomilerin bir parçası olarak düşünülür.58 Buna ek olarak bazen iş gücünün büyük kısmını kapsar. CITU, Hindistan’daki iş gücünün büyük çoğunluğunun - yüzde 94’ ünün - kayıt dışı ekonomide istihdam edildiğini ve bu nedenle herhangi bir İSG mevzuatına tabi olmadığını belirtmiştir. Brezilya gibi diğer ülkeler de İSG mevzuatlarının kayıt dışı ekonomiye uygulanmasına yönelik çabalar üzerine rapor yayınladı.59 Kayıt dışı ekonomiyle ilgili zorluklar, her yıl Arjantin’de İSG’ye adanmış olan hafta boyunca ele alınan ana konulardanbiridir.60

53 Avusturya, Belçika, Estonya ve İsviçre54 Çek Cumhuriyeti ve İspanya55 Belçika, Küba, Çek Cumhuriyeti ve Yeni Zelanda56 Azerbaycan, Estonya, Finlandiya ve İsveç.57 Örneğin; Kolombiya, Ekvador, Hindistan, Nikaragua ve Peru. Bu bağlamda Peru Ulusal Sanayi Derneği

(SIN), kayıt dışı ekonomide aktif olan çok sayıda kişinin işle ilgili faaliyetlerinde minimum İSG koşullarını sağlamadığını belirtti. İnsan onuruna yaraşır bir işte çalışma ve gayri resmi ekonomi ile ilgili ILO kararının 3. paragrafında belirtildiği gibi ILC, 90. Oturum, 2002, Cenevre: “Evrensel olarak doğru veya kabul edilmiş bir açıklama veya tanım bulunmamakla birlikte, “kayıt dışı ekonomi” olarak tanımlanan terimin özelliklerine sahip işçiler, işletmeler ve girişimciler açısından önemli ölçüde çeşitlilik içerdiği konusunda geniş bir anlayış bulunmaktadır. Onlar, ulusal, kırsal ve kentsel bağlamlarda yoğunluğa göre değişen belirli dezavantajları ve sorunları yaşıyorlar... Faaliyetleri kanunlara dahil değildir, bu da yasanın resmi erişimi dışında faaliyet gösteriyor olması demektir veya bunlar uygulamaya dahil değildir yani kanunun resmi erişimi dahilinde faaliyet göstermelerine rağmen kanun uygulanmaz veya zorunlu tutulamaz.”

58 ibid., para. 9.59 Bkz. Uzmanlar Komitesi Raporu, 200760 Bkz. diğer şeylerin yanı sıra www.srt.gov.ar/super/eventos/semana2008/programma.htm.


20

44. Sözleşme, 1. ve 2. maddelerde sunulan esneklikten faydalanan ülkelerin, ilk raporda yapılan istisnaları listelemesi ve hükümlerinin daha geniş bir alana yayılmasına yönelik kaydedilen ilerlemeler hakkında bilgi sağlamaya devam etmesini şart koşmaktadır. Birçok ülke şu anda ulusal İSG mevzuatının kapsamını genişlettiklerini belirtmiştir.61 Örneğin; Kıbrıs Rum Kesimi (GKRY), ev işçilerini kapsam içine alma sürecindedir. Singapur’da, 2007’de ILO yardımı ile ekonomik faaliyetin tüm dallarını ve tüm işyerlerini kapsayan yeni bir İSG Yasası hazırlanmıştır ve sonuçlandırılmak üzeredir. Türkiye’de, şu an üzerinde durulmakta olan taslak İSG Tasarısı, özel nitelikli (silahlı kuvvetler, polis ve sivil savunma) çalışmalar dışındaki tüm faaliyetleri ve çalışma alanlarını içerecektir.

D. Kapsamın Aşamalı Genişlemesi

45. Esneklik koşullarının, ekonomik faaliyet kollarının (Madde 1 (2) ve (3)) ve sınırlı işçi kategorilerinin (Madde 2 (2) ve (3)) istisna tutulmasına rağmen her durumda onaylandıktan sonra ilk raporda belirtilmek zorunluluğu olsa da, bu tür istisnaların her zaman kalması gerektiği anlamına gelmez. Her durumda, 1 (3) ve 2 (3) maddeleri, Üye Devletin sonradan daha geniş bir başvuruya yönelik ilerleme kaydetmesi için zorunlu bir şart içermektedir. Bu alt-paragraflar, 4. ve 8. maddelerdeki hükümlerle birleştirildiğinde, hariç tutulan kategorilerin gözden geçirilmesine ve özellikle de istisnaların artık geçerli olmamasına veya daha sınırlı bir şekilde uygulanmasına, değişen şartları dikkate alarak ya da daha tutarlı bir ulusal politikanın uygulanmasının bir parçası olarak sunulmalıdır. Bu, maddelerde belirtildiği üzere sosyal taraflarla istişare edilerek yapılmalıdır.

46. Komite, uygulamada, hariç tutulan kategoriler ilk kez tanımlandıktan sonra üzerinde çok az bir değişiklik olduğunu ve üye devletlerin, istisnaları ortadan kaldırmaya veya azaltmaya yönelik ilerleme hakkında zorunlu olan raporlamaları yapmalarına rağmen çok az değişiklik olduğunu bildirmektedir. Sözleşmedeki istisnaların bağlamını akılda tutarak, genel amacı tüm çalışanların iş kazası ve meslek hastalıklarına karşı korunması ve 1981’den beri işçilerin daha iyi korunmasına olanak tanıyan önemli teknolojik ilerlemeler sağladığını göz önünde tutarak Komite, Üye Devletlerin ve sosyal tarafların, istisna tutulan herhangi bir iş kazası ve meslek hastalıklarına karşı koruma altına alma konusundaki uygunluğunun devam ettirilmesi konusunda daha fazla düşünmesi gerektiği görüşündedir.

61 Brezilya, Kanada, Çin (Makao SAR), Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY) Çek Cumhuriyeti, Eritre, Etiyopya, Kiribati, Malavi, Pakistan, Suudi Arabistan, Güney Afrika, Sri Lanka, Surinam, İsveç, Tayland, Türkiye ve Zimbabwe.


21

2. İşverenlerin ve İşçilerin Rolü

47. ILO’nun Adil Bir Küreselleşme için Toplumsal Adalet Bildirgesi’nde belirttiği gibi, ILO’nun üçlü yapısı ve standartlar sistemi benzersiz avantajlarıdır. Tüm ILO araç ve politikaları üçlü yapı ile geliştirilir ve sosyal taraflar arasındaki danışmanın ve işbirliğinin önemini yansıtır. Söz konusu üç araç, işyeri tabanından ulusal politika geliştirme dahil olmak üzere ilgili seviyelerde işverenlerin ve çalışanların ve onların örgütlerinin aktif katılımını gerektirir. Bu kapsama bağlı olarak farklı istişare mekanizmaları sağlanmaktadır; temel amaç, önleme ilkesinin ancak işverenler ile işçiler arasındaki aktif işbirliği yoluyla etkin bir şekilde uygulanabilmesidir. Ulusal İSG altyapılarının idare edilmesine ilişkin yasal çerçevenin belirlenmesinde kanunlar ve yönetmelikler şarttır, ancak bunları işyerinde başarılı bir şekilde nasıl uygulayacağınıza ilişkin bilgiler büyük ölçüde işveren, işçi ve onları temsil eden kuruluşlarla ilgilidir. Bu bilgi, ulusal bir politika bağlamında da gereklidir. Ulusal düzeyde, Sözleşmenin kapsamının herhangi bir olası sınırlandırılmasının yanı sıra, ulusal politikanın formülasyonu, uygulanması ve periyodik olarak incelenmesiyle ilgili olarak, temsilci kuruluşları vasıtasıyla işverenler ve işçilerle istişareler yapılmalıdır. Kurum düzeyinde, işverenlerin ve işçilerin İSG konularında ya doğrudan ya da bu amaca yönelik olarak kurulan mekanizmalar yoluyla, atanmış hak ve ödev sistemine dayalı olarak işbirliği yapmaları gerekmektedir.

48. İster işyeri düzeyinde isterse ulusal düzeyde olsun, önleme ilkesi erken farkındalığın ve eylemin en etkili yaklaşım olduğu öncülüne dayanır. Bu, “mümkün olan en erken aşamada” istişareleri sağlayan hazırlık çalışmalarına ve Sözleşme hükümlerine açıkça yansımaktadır.62 Sosyal ortaklarla istişare, Sözleşme hükümlerini yürürlüğe koymak için üç belgede yer alan bir ana konudur. Sözleşme, işverenlerin ve çalışanların temsilci örgütleriyle yapılacak istişareler için özel bir şekil veya prosedür öngörmemektedir. Bununla birlikte, eğer başvuru madde 1 (2) ya da madde 2 (2)’ ye ait ise, Hükümet:

1. Alınan önlemin mümkün olan en erken aşamasında istişareleri yapmalı

2. İlgili işverenlerin ve işçilerin temsilci örgütleriyle istişarelerde bulunmalı

3. ILO’ya yapılan istisnalar hakkında rapor vermek ve bunu madde 1 (3) ve 2 (3)’e göre daha sonra bilgilendirmelidir.

62 Bkz. ILC, 67. Oturum, Cenevre, 1981, Geçici Kayıt No. 25, paragraf 27, s. 25/4, paragraf 138, s. 25/15 ve 155 inci Sözleşme’nin 15. maddesi.


22

49. Madde 4 (1), ulusal politikanın, en çok temsilciye sahip işçi ve işveren örgütleriyle istişare edilerek biçimlendirilmesini, uygulanmasını ve periyodik olarak gözden geçirilmesini önermektedir. Bu nedenle, en çok temsilciye sahip işçi ve işveren örgütleri, ulusal politika oluşturma sürecinin her aşamasında yer almalıdır. Madde 4 (1) ve madde 8’deki ifadelerin, diğer ILO Sözleşmelerinde sıklıkla öngörüldüğü gibi, istişare edildikten sonra değil, işverenlerin ve işçilerin temsili örgütleriyle istişarelerde bulunulması suretiyle uygulama yapılması gerektiği anlamına geldiğini vurgulamak gerekir. Hazırlık çalışmalarında belirtildiği gibi, bu “bir kez görüşmek değil, gerektiğinde devam eden bir diyaloga sahip olmak için bir yükümlülüğü” ima etmektedir. Bu yükümlülük aynı zamanda üye devletin ve nihai kararı almak için meclisin yetkisini etkilemediğini de ima etmektedir.63 Bu ilerleyici nitelik sadece Sözleşmenin değil, aynı zamanda teknolojik, ekonomik ve bilimsel gelişmelere sürekli olarak uyum sağlamanın yanı sıra işverenler ve işçilerle aktif katılım ve düzenli diyalog gerektiren İSG’nin tüm alanlarında özel bir önem taşımaktadır.

50. Birkaç istisna dışında, bu araştırmada ele alınan ülkeler, İSG ile ilgili politika ve mevzuatın geliştirilmesi konusunda işveren ve işçilerle istişare mekanizmaları oluşturmuştur ve birçok durumda, işverenlerin ve çalışanların ilgili tüm düzeylerde etkin katılımı için özel yapılar ve mekanizmalar bulundurmaktadır. Çoğu ülke de bu yapıların etkin bir şekilde kullanıldığını bildirmektedir.64 Sözleşme’ye taraf Devletlerin çoğunda, Avrupa Birliği Üye Devletlerinde (AB) ve Üçlü Danışma (Uluslararası Çalışma Standartları) Sözleşmesinde 1976 (No. 144)65, aynı zamanda Kanada, Hırvatistan, Küba, Gana, Singapur ve Slovenya’da da bu durum söz konusudur. Örneğin, Avusturya, İspanya ve Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti’nde, İSG alanında üçlü danışma, yasada öne sürülen temel bir ilkedir ve Beyaz Rusya’da ve Moldova Cumhuriyeti’nde sendikalar İSG ile ilgili ulusal eylemlerde yasal olarak yer alma hakkına sahiptir. İsveç, düzenli uygulamaların bir parçası olarak, yasama taslaklarının hazırlanması sürecinde sosyal taraflara en az üç kez danışmakta ve diğer kapsamlı konular üzerinde düzenli danışma toplantıları düzenlendiğini bildirmektedir.

63 Ayrıca Protokolün 2. Maddesine bakınız. Bununla birlikte,1 (2), 2 (2) ve 15 (1) maddelerinde değinilen konularda yapılacak istişareler bağlamında “ile istişarelerde bulunulduktan sonra” formüle edilmesinin uygun olduğu belirtilmiştir. Bakınız, ILO: Güvenlik, Sağlık ve Çalışma Ortamı, Rapor VI (1), ILC, 67. Oturum, Cenevre, 1981, s. 11.

64 Ancak, üçlü görüşmeler Cezayir, Orta Afrika Cumhuriyeti, Malavi, Paraguay ve Pakistan’da yapılmıyor gibi görünüyor. Bosna-Hersek, Burkina Faso, Gana, Grenada, Myanmar, Katar ve Sao Tome ve Principe’dan gelen raporlar bu konuda sessiz kaldı.

65 Genel araştırmada yer alan aşağıdaki ülkeler, 144 numaralı Sözleşmeyi onaylamadı: Bahreyn, Kamerun, Kanada, Cape Verde, Hırvatistan, Küba, Eritre, Etiyopya, Gana, Honduras, İsrail, Lübnan, Lüksemburg, Fas, Myanmar, Panama, Paraguay,Katar, Rusya Federasyonu, Suudi Arabistan, Singapur, Slovenya, Tayland ve Tunus.


23

51. Aşağıda daha ayrıntılı olarak inceleneceği üzere66, çoğu ülke İSG konularını ele alan kurumlar ve ulusal politika sürecinin farklı aşamalarını kapsayan görevler nedeniyle işverenlerin ve İşçilerin temsilci örgütleriyle görüş alışverişinde bulunur. Uzmanlar Komitesi, örneğin, Brezilya67 ve Çek Cumhuriyeti’nde68 böyle mekanizmalar bağlamında işverenlerin ve işçilerin katılımını ilgiyle dikkate almışlardır. Her ne kadar yapılar kullanılabilir olsa da, pratikte etkili bir şekilde işlev görmelidir. Bu, ilgili tüm tarafların dikkatini gerektirir.69 Diğer üçlü görüşme mekanizmaları yoluyla istişarelerin gerçekleştiği ülkelerde işveren ve işçi örgütlerinin İSG ile ilgili ulusal politika sürecine katılımının kapsamı ve etkinliğinin değerlendirilmesi daha zor olabilir. Bu tür mekanizmalar, İSG konularında işveren ve işçi örgütleri arasındaki geçici danışmanın yasama incelemesi ile sınırlı olabilir.70

52. Birçok ülke toplumun bir bütün olarak aktif bir rol oynaması gerektiğini düşünerek sosyal tarafların çok ötesinde istişarelerde bulunmuştur.71 Diğer ülkeler, genelde yasama sürecinin bir parçası olan kamuya açık oturumlar gibi çok geniş ve kapsamlı danışma mekanizması imkânı sağlamaktadır. Örneğin; Amerika Birleşik Devletleri’nde durum böyledir.72 Uzmanlar Komitesi, 1964 (No: 122) İstihdam Politikası Sözleşmesini onaylayan üye ülkeleri, kayıt dışı ekonomi temsilcilerini ulusal istihdam politikasını formüle etmek üzere koordine edilmiş bir ekonomik ve sosyal politika çerçevesinde düzenlenen istişarelere dâhil etmeye teşvik ettiğini belirtmiştir.73

3. Önleme İçin Ulusal Politikanın İlkeleri

53. Sözleşmenin II. Bölümü, gerekli ulusal politika ve onu destekleyen ilkelere odaklanmaktadır. “Ulusal politika”, sözleşme bağlamında belirli bir dinamik anlam

66 Bkz. Bölüm II, kısım 6.67 RCE, 2008.68 RCE, 2001.69 Hindistan: CITU ve BMS, gözlemlerinde Ulusal Güvenlik Konseyi’nin tavsiyeleri yasal olarak bağlayıcı

olmayan ve nadiren uygulanan bir danışma organı olduğunu belirtmektedir. İsveç Ticaret Birliği Konfederasyonu (LO), İsveç’teki ulusal istişare sürecini eleştirdi (RCE, 2007).

70 Örneğin, Burkina Faso, Çin, Ürdün, Mozambik, Panama ve Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti’nde olduğu gibi.

71 Kolombiya, danışma organlarını güçlendirme ve toplumu bir bütün olarak toplama gereğini vurgulamaktadır.

72 Dahası, El Salvador, ulusal bir İSG politikasını geliştirmek için 18 Ağustos 2005’te düzenlenen ulusal bir üçlü görüşme çalıştayına atıfta bulunmaktadır: Hükümet, işveren ve işçi temsilcilerine ek olarak katılımcılar akademisyenleri ve kamu çalışanlarının birlik üyelerini ve sosyo-ekonomik kalkınma için vakıfları içeriyordu.

73 155. Sözleşmeyi imzalayan 52 ülkenin 37’si de 122’nci Sözleşme’yi onayladı.


24

verilen ve sık kullanılan bir terimdir. Bu durum, tekrar eden aralıklarla uygulanacak farklı aşamalara sahip çevrimsel bir süreç anlamına gelir.

A. Ulusal Politika Süreci

54. Sözleşmenin 4 (1) maddesi her üyenin, ulusal koşullar ve uygulamalar ışığında en çok üyeye sahip işveren ve işçi74 temsilci örgütleriyle istişarede bulunarak iş güvenliği, iş sağlığı ve çalışma ortamı ile ilgili tutarlı bir ulusal politikayı oluşturmasını, uygulamasını ve periyodik olarak gözden geçirmesini önermektedir. “Ulusal koşullar ve uygulama”’ya atıf, her şeyden önce “tek bir boyuta uyan” bir modelin olmadığını ve belirli bir ulusal ihtiyaç ve koşulların değerlendirilmesine dayanan bir ulusal politikanın geliştirilmesi gerektiğini gösterir.75

55. “Ulusal politikayı hazırlamak, uygulamak ve periyodik olarak gözden geçirmek” terimleri, ulusal politikanın, Planla-Uygula-Kontrol et-Önlem al (PUKÖ) sistem yönetimi modelinin klasik adımlarını genel anlamda takip eden bir süreçle güncel tutulması gerektiğini göstermektedir.76 Bir başka deyişle, ulusal politika hazırlanmalı (Planla), uygulanmaya başlanmalı (Uygula) ve periyodik olarak gözden geçirilmelidir (Kontrol et). Gözden geçirme, uygulamanın etkinliğinin değerlendirilmesini ve iyileştirmelere yönelik daha fazla eylem için alanların belirlenmesini sağlamak adına önemli bir adımdır (Önlem al). Gözden geçirme sürecinin dönemselliği, ulusal politikanın sosyo-ekonomik ve teknolojik değişikliklere ayak uydurmasını sağlar. Böyle bir incelemenin düzenli yapılması gerektiğinin altını çizmek gerekir.

56. Nihai şart, ulusal politikanın tutarlı olmasıdır. Bu, İSG’nin çeşitli yönleriyle ilgili sorumlulukları olan tüm tarafları içermesi gerektiği anlamına gelir. Bu bağlamda tutarlılığın, ulusal politikanın “tutarlı bir bütün oluşturan karşılıklı uyumlu bileşenlerden oluşması” anlamına geldiği hazırlık çalışmaları sırasında açıklığa kavuşturulmuştur77. Ulusal bir politika, ulusal duruma ve uygulamaya bağlı olarak çok farklı şekillerde biçimlendirilebilir. Hazırlık tartışmalarından yola çıkarak, çoğu kez ulusal bir

74 Karşıt olarak ve farklı amaçları göz önüne alındığında, 1 (2), 2 (2) ve 8 inci maddelerde atıfta bulunulan istişareler ilgili işverenlerin ve işçilerin temsilcilik örgütleri ile yapılacaktır.

75 Bu sürecin önemi, İş Sağlığı ve Güvenliğini Geliştirme Çerçeve Sözleşmesi, 2006 (No. 187) ve ona eşlik eden Tavsiye No. (No. 197) bağlamında daha da vurgulanmıştır.

76 Bu model, işletmelerin modern yönetimi için bir kılavuzdur. Daha fazla rehberlik için bkz. iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri hakkında kılavuzlar (ILO-OSH 2001),www.ilo.org/public/english/protection/safework/cops/english/download/e000013.pdf. Bu aynı zamanda 187 nolu Sözleşmenin temel yaklaşımını oluşturmaktadır.

77 ILO: Güvenlik, Sağlık ve Çalışma Ortamı, Rapor VII (a) (1), ILC, 66. Oturum, Cenevre, 1980, s. 59.


25

politikaya doğru ilerleyen süreçte ulusal politikanın programlı bir bildiri biçiminde benimsenmesi özellikle de sosyal ortaklarla istişarede bulunarak bu politikanın uygulanmasını ve periyodik olarak incelenmesini sağlayacak mekanizmaları öngörürse, önemli bir adımdır.78

57. Madde 4 (2)’ye göre, bu politikanın amacı, “çalışma ortamından doğabilecek tehlikelerin nedenlerini makul derecede uygulanabilir olduğu ölçüde en az düzeye indirgemek suretiyle” işten kaynaklanan ya da iş ile bağlantılı olarak meydana gelen iş kazaları ve sağlığa zararlı durumları önlemektir. Bu ifade ile tehlikeleri önlemek gereklilik olsa bile, uygulamada sağlıkla ilgili tüm risklerin önlenemeyeceği ve çalışma ortamındaki tüm tehlikelerin ortadan kaldırılamayacağı gerçeğini yansıtması amaçlanmıştır. “Makul derecede uygulanabilir olduğu ölçüde” ifadesinin dahil edilmesi, bir dereceye kadar esneklik sağlamayı amaçlıyordu.79 Bu maddede belirtilen önleme ilkesi, Genel Araştırmada incelenen tüm araçların merkezinde yer almaktadır.

58. Ayrıca bu sözleşme kapsamında ulusal politikanın, ulusal İSG durumunu iyileştirmek amacıyla sürekli bir incelemenin konusu olması gerektiği sonucunu desteklemektedir. Bu süreci yönlendiren faktörler arasında ülkelerin bilimsel ve teknolojik kapasitelerinin yanı sıra ulusal istekler ve imkânlar bulunmaktadır. İSG açısından bakıldığında gelişmiş ya da gelişmekte olan tüm ülkeler hızlı teknolojik değişime ayak uydurmaya çalışmaktan başka seçeneğe sahip değillerdir.80

59. Önleme ilkesinin ve aynı zamanda bütün ulusal politika sürecinin dinamik doğası, İSG’deki ilerlemenin, gerçek durumu hakkındaki güvenilir istatistiksel verilere81 ve iş kazaları ve meslek hastalıklarının sayısını sınırlama ve azaltma çabalarının etkisine bağlı olduğunu göstermektedir. Bu verilerin pek çok ülkede bulunmaması, bu alandaki gelişmeler için önemli bir kısıtlayıcı faktördür. Bu, Sözleşmedeki ve Tavsiye Kararındaki iş kazaları ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi ile ulusal istatistiklerin yayımlanmasına ilişkin hükümlerin neden Protokol tarafından güçlendirildiğini açıklamaktadır.82

78 Adı geçen eserde79 Bkz. ILO: Güvenlik ve sağlık ve çalışma ortamı, Rapor VI (1), ILC, 67. Oturum, Cenevre, 1981, s. 57.80 Bakınız, diğerlerinin yanı sıra, ILC, 66. Oturum, Cenevre, 1980, Geçici Kayıt No. 42, s. 42/1 ve 42/3.

Sürekli gelişme kavramı, 187 sayılı Sözleşme’nin 2. maddesine de yansımaktadır.81 İdeal olarak ilerleme, örneğin Avusturya, Finlandiya ve İsveç’te olduğu gibi, bazı göstergeler veya

kıyaslama sistemleri ile ölçülmelidir. 187 sayılı Sözleşmenin 5 (2) (d) Maddesinde ulusal programların “ilerlemenin amaçlarını, hedeflerini ve göstergelerini içereceğini” belirleyen gereklilik de bu açıdan görülmelidir.

82 Protokol, bu Genel Araştırma III. Bölümü’nde incelenmektedir.


26

B. Uygulamada Ulusal Politikalar

60. Konunun dinamik ve aşamalı doğası göz önüne alındığında, 4. maddenin uygulanmasına ya da ulusal uygulamaya ne ölçüde yansıtıldığına dair genel değerlendirme, ancak zamanla yapılabilecek karmaşık bir iştir. Sözleşmeyi imzalayan üye Devletler için, Uzmanlar Komitesi bu süreci izleyebilmiş ve birçok durumda sorunlar giderilmiş ve önemli ilerleme kaydedilmiştir. Genel olarak, Uzmanlar Komitesi, onaylayan 31 devleti Sözleşme’nin 4. maddesine uygun bulmuştur.83 Yakın geçmişte Sözleşmeyi onaylayan bazı ülkeleri de içeren bir dizi diğer ülke için taslak ulusal İSG politikalarının geliştirilmesi yoluyla ilerleme kaydedildiği bildirilmiştir.84 İlk raporların altı üye Devlet tarafından sunulması gerekmektedir.85 Bununla birlikte, bu Genel Araştırma için mevcut bilgilere dayanarak, Avustralya, Çin ve Yeni Zelanda’nın da bu hükmü yürürlüğe koyduğu ve Karadağ’ın bu konuda gelişme sağlayacak şekilde ilerleme kaydettiği yönünde bir ön sonuç alınabilir. Onaylamayan devletler arasında 25 ülke, İSG konusunda ulusal bir politika izlediklerini bildirmişlerdir.86 Diğer 20 ülke de böyle bir politika geliştirme sürecinde olduklarını bildirmişlerdir.87

61. Bazı ülkeler, iyi gelişmiş ulusal İSG politika sistemlerine sahiptir. Birleşik Krallık’taki 1970’lerden beri hazırlanan, uygulanan ve gözden geçirilen ulusal politikadaki bu durumun en sonuncusu ‘İngiltere’de 2010 ve sonrasında İşyeri Sağlık ve Güvenlik Stratejisi’dir.88 2007’de ILC tarafından ilerleme kaydettiği belirtilen İspanya89 ve karmaşık bir hukuki yapının yanı sıra bu alanda çeşitli, iç içe geçmiş ulusal politikalar geliştiren Finlandiya da dahil olmak üzere, birçok Avrupa ülkesi de bu alanda ön plana çıkmaktadır. Ulusal bir eylemin temelini oluşturan ulusal planın

83 Cezayir, Beyaz Rusya, Brezilya, Çin (Makao SAR), Küba, Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY), Çek Cumhuriyeti, Danimarka, El Salvador,

Finlandiya, Macaristan, İzlanda, İrlanda, Kazakistan, Letonya, Lüksemburg, Meksika, Moldova Cumhuriyeti, Moğolistan, Hollanda, Norveç, Portekiz, Rusya Federasyonu, Sırbistan, Slovakya, Slovenya, İspanya, İsveç, Türkiye, Uruguay ve Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti.

84 Arnavutluk, Belize, Bosna-Hersek, Cape Verde, Orta Afrika Cumhuriyeti, Hırvatistan, Lesoto, Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti, Moğolistan, Nijerya, Seyşeller, Güney Afrika, Viet Nam ve Zimbabwe.

85 Çin, Fiji, Kore Cumhuriyeti, Karadağ, Yeni Zelanda ve Sao Tome and Principe.86 Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Kanada, Mısır, Yunanistan, Endonezya, Irak, İtalya, Japonya,

Madagaskar, Mauritius, Fas, Polonya, Katar, Romanya, Senegal, Singapur, İsviçre, Suriye Arap Cumhuriyeti, Trinidad ve Tobago, Tunus, Ukrayna, Birleşik Krallık ve Birleşik Devletler.

87 Bahreyn, Burkina Faso, Kamerun, Kosta Rika, Ekvator, Eritre, Estonya, Guatemala, Hindistan, İslam Cumhuriyeti Ürdün, Malezya, Mali, Paraguay, Peru, Sri Lanka, Surinam, Birleşik Tanzanya, Tayland ve

Zambiya. Surinam’da, Çalışma Bakanlığı, tüm çalışanlara Politika Beyannamesi’nde yer alan İSG politikası kapsamında olmasını ve HIV / AIDS ile ilgili cinsel taciz ve ayrımcılığa odaklanmayı amaçlamaktadır.

88 Ayrıca bkz., Örneğin, Sağlık ve Güvenlik İdaresi Kuzey İrlanda Kurumsal Planı 2005-08 ve Çalışma Planı 2007-08.

89 Bkz. ILC: Committee on the Application of Standards: Examination of individualcase (Spain), 2007.


27

uygulanması da, Japonya (11. İSG Planı) ve Rusya Federasyonu gibi ülkelerde köklü gibi görünmektedir.

62. Ulusal politikalar, birçok ülkede zamanaşımı stratejileri çerçevesinde otomatik yeniden değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Örneğin, Avusturya ve Danimarka’da durum böyledir. Mevcut Danimarka stratejisi, tüm işletmelerin yedi yıllık bir taramayla işgücü denetimine odaklanmaktadır.90 Fransa şu anda 2005-09 İş Sağlığı Planının ara dönem sonuçlarını değerlendirmekte ve Almanya, işyeri kazalarının, kas-iskelet sistemi bozukluklarının (MSD) ve cilt hastalıklarının görülme sıklığını azaltmak amacıyla 2008-12 yıllarında uygulanması için ortak bir Alman İSG politikası geliştirmektedir. İsveç’te geliştirilen ulusal politika stratejisi, kas-iskelet sistemi bozukluklarındaki ve mesleki stresle ilişkili hastalıklardaki artışla nasıl savaşılacağına odaklanacaktır. Yakın bir zamanda Portekiz’de kabul edilen İSG hakkındaki ulusal strateji 2008-12 dönemini kapsıyor.91 İtalya, 2005-07 Önleme Ulusal Planı’nı yeni kapsamlı bir İSG yasasının kabul edilmesi ile tamamladı ve 2008 yılında çıkarılacak yeni bir politika tasarladı. Polonya son zamanlarda 2008-15 dönemi için bir politika benimsemiştir ve Türkiye 2006-08 dönemi için bir Ulusal İSG Politikası uygulamaktadır.92

63. Ulusal bir politika benimsemiş olan bütün ülkeler sosyal ortaklarla istişare içinde geliştirildiğini belirtmekle birlikte, Küba, El Salvador ve Meksika’da ulusal İSG politikaları üçlü bir deklarasyon olarak tanımlanmaktadır. Benzer şekilde ama daha inovatif olarak, Singapur’da 2015 İşyeri Sağlık ve Güvenliği Stratejisi, hedeflenen bir kampanyada Hükümet, işveren ve işçi kuruluşlarının üst düzey temsilcileri tarafından imzalanan bir Taahhüt Beyanı içermektedir. Her ne kadar Sözleşmedeki şekliyle ifade edilmese de, önleme ilkesi kalkınma sürecindeki neredeyse tüm ulusal politikalarda açıkça belirtilmiştir. Bu rakamlar, bu ulusal politikaların pratikte nasıl uygulandığını yansıtmamakla birlikte, gerçekte 94 ülkenin veya ILO Üyelerinin yarısından fazlasının ulusal bir İSG politikası geliştirdiği veya geliştirmeye niyetli olduğu yönündedir. Bu ülkelerin 31’inin 4. maddedeki hükümleri yürürlüğe koyması ve mevcut bilgilere göre 28 ülkenin de bu aşamaya geldiğinin öngörülmesi önemli bir adımdır. Ulusal politikaların içeriği ile ilgili gerekliliklerinin analizi aşağıda ayrıntılı bir şekilde yapılacaktır.

90 Bölüm II, kısım 7, alt bölüm B, para. 96.91 Bu bağlamda Genel İşçi Sendikası, bu yeni stratejinin temel değişiklik için kilit bir araç olacağı, iş

güvenliği ve sağlık ve iş kazaları ve çalışma koşullarındaki açığını azaltacağı yönündeki umudunu dile getirdi.

92 Türkiye ayrıca, yasasını Sözleşme’ ye uygun hale getirmek için yeni mevzuat kabul etme sürecindedir.


28

4. Ana Faaliyet Alanları

64. İş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemek ve çalışma ortamını sürekli iyileştirmek için Madde 5, 4. maddede belirtilen amaçların gerçekleştirilmesinde dikkate alınması gereken beş ana faaliyet alanını listeler:

- İşin maddi unsurlarını kontrol etme, - Çalışma ortamını işçilerin fiziksel ve zihinsel kapasitelerine uyarlama, - İlgili kişilerin eğitimi, - İletişim ve iş birliği, - İşçilerin ve temsilcilerinin disiplin cezalarından korunması.

65. Genel olarak ulusal uygulama, çok sayıda ülkenin hem hükümet hem de sanayi tarafından geliştirilen kanunlar, yönetmelikler, teknik standartlar ve uygulama kılavuzları yoluyla madde 5 (a) - (d) hükümlerini yürürlüğe koyduğunu göstermektedir. Kapsamın genişliği genellikle ülkenin teknolojik ve ekonomik faaliyetlerini ve kapasitelerini yansıtmaktadır. Bununla birlikte, Genel Araştırma için sağlanan bilgiler çoğu durumda genel niteliktedir.

A. İşin Maddi Unsurlarını Kontrol Etme

66. Madde 5 (a) uyarınca, ulusal politika işin maddi unsurları için (işyerleri, çalışma ortamı, aletler, makine ve teçhizat, kimyasal, fiziksel ve biyolojik maddeler ve etkenler, iş süreçleri) tasarımı, testi, seçimi, ikamesi, kurulumu, düzenlenmesi, kullanımı ve bakımı dikkate almalıdır. Kaynaktaki makine, tesisat, teçhizat, alet ve ekipmanların potansiyel işyeri tehlikelerinin tasarlanma ve kurulma aşamasında ortadan kaldırılması, önlemede en ekonomik yaklaşımdır. Onların düzenli bakımları ve ilgili İSG bilgilerinin mevcudiyeti de önlemenin önemli unsurlarıdır. Bilinçli seçim ve ikame ve kimyasalların güvenli kullanımı hakkında yeterli bilgi ve talimatların genel olarak bulunması ve aynı zamanda fiziksel ve biyolojik ajanlardan korunmaya ilişkin yeterli bilgi ve talimatların bulunması “önleme ve koruma ağı”nın her zaman gerekli seviyede tutulmasını sağlar.

67. Uygulamada bilginin mevcut olduğu tüm ülkeler düzenleyici sistemleri aracılığıyla bu hükme çeşitli derecelerde etki eder. Bu, ortam sıcaklığının, aydınlatmanın, havalandırmanın, havadaki kirleticilerin, tahliye yollarının, acil müdahale ekipmanının vb. kontrol edilmesi ile ilgili çalışma alanlarındaki genel güvenlik gereksinimlerini içerir. Örneğin Fransa, bu alanda geniş bir düzenleme mevzuatına sahiptir.


29

Macaristan’da, iş ekipmanlarının ilgili AB Direktifleri ve teknik standartlara uygun olan bir ürün olarak piyasa denetim kriterlerini karşılaması ile güvenlik standartlarına uyduğu kabul edilir. Meksika da işyerindeki tüm maddi unsurlar, Ulusal Standartlar Ofisi tarafından düzenli olarak geliştirilen ve güncellenen teknik standartların93 büyük bir özetine uymalıdır. Fas’ta İş Kanunu, hükümlerin çoğunu kapsamakta ancak biyolojik tehlikelere ve strese herhangi bir şekilde değinmemektedir. Tasarımcılar, üreticiler ve sağlayıcıların sorumluluğu üzerine bu hükümlere etki eden pratik yollar madde 12 kapsamında aşağıda ele alınmaktadır.

B. Çalışma Ortamını Işçilere Uyarlama

68. Madde 5 (b), ulusal politikanın formüle edilmesinde, işin maddi unsurları ile çalışmayı yürüten veya denetleyen kişiler arasındaki ilişkilerin hesaba katılması gerektiğini önermektedir. Makine, teçhizat, çalışma süresi, işin organizasyonu ve iş süreçleri işçilerin fiziksel ve zihinsel kapasitelerine uyarlanmalıdır. Önlemedeki bu önemli unsur, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını azaltma çabalarında ele alınmalıdır. Ergonomik gereklilikleri hesaba katmamanın sonucu olarak ortaya çıkan kas iskelet sitemi bozuklukları bu durumun iyi bir örneğidir. Kas iskelet sitemi bozuklukları, Avrupa’da94 işle ilgili bildirilen en yaygın sağlık sorunudur ve milyonlarca işçiyi etkilemektedir ve hemen hemen tüm AB Üyeleri’ nde çalışma hayatının dışında kalmanın temel nedenidir. Bazı devletlerde, işçi tazminatının maliyetinin yüzde 40’ı ve ulusal gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH) yüzde 1.6’sına kadar olan kısmı kas iskelet sistemi bozukluklarına atfedilebilir. Aşağıda açıklandığı üzere, Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) ve Uluslararası Ergonomi Birliği (IEA) gibi uluslararası organlar, işin maddi unsurlarıyla ilgili ergonomik açıdan birçok teknik standartlar geliştirmektedir. Bu, kapsama alanındaki değişimlerin en fazla olduğu ve teknolojik olarak gelişmiş ülkeler ile diğer gelişmekte olan ülkeler arasındaki olağan bölünmeyi izleyen bir alandır.95

69. Uzmanlar Komitesi, birçok durumda96, bu maddeye verilen etki hakkında ilave detaylı bilgi talep etmiştir. Çoğu ülke97, bu konuların ulusal İSG politikaları veya genel

93 Ulusal Standartlar Ofisi: Resmi Meksika Standartları (NOM), www.economia-noms.gob.mx.94 İşle ilgili kas-iskelet sistemi bozuklukları: Bir önleme raporu; EU-OSHA, 2008, at http://osha.europa.eu/en/publications/reports/TE8107132ENC.95 Konu, 12. maddeye verilen etki ve teknik standartların rolü ile ilgili olarak daha da geliştirilmiştir. Bkz.

Bölüm II, bölüm 7, alt bölüm F.96 Belize, Brezilya, Cape Verde, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Lesoto, Moğolistan ve Viet Nam’ın durumları

dahil.97 Avustralya, Beyaz Rusya, Japonya, Yeni Zelanda, İspanya ve Birleşik Krallık dahil.


30

İSG mevzuatı kapsamında olduğunu bildirmiştir. Genel olarak, AB Üye Devletleri ilgili AB Direktiflerini takip etmektedir. Diğer bazı ülkeler98 daha spesifik mevzuata atıfta bulunmuştur. Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti’nde işveren, işin niteliğini göz önüne alarak çalışma sürecini çalışanların yeteneklerine göre ayarlamalıdır.

C. İlgili Kişilerin Eğitimi

70. Madde 5 (c)’ye göre ulusal politika aynı zamanda, uygun güvenlik ve sağlık düzeylerinin başarıyla tamamlanması için eğitim, nitelik ve katılımcıların motivasyonunu bir veya daha fazla kapasiteyle dikkate almalıdır. Hazırlık çalışmaları süresince, İSG işlevleri olan işçilerin yeni önleme teknikleri, genel olarak teknolojik ilerleme ve yeni işyeri tehlikeleri ile ilgili olarak yeteneklerini güncel tutmaları için ihtiyaçlarını netleştirmek üzere “gerekli ileri düzey eğitimler”99 terimi dile getirildi. İSG ile ilgili eğitimlerin her seviyede sağlanması, diğer bir deyişle, ulusal bir İSG sisteminin işletilmesi için gerekli olan bilgi ve becerilerin edinilmesi ve sürdürülmesi ve ulusal politikaya yansıması esastır. Ulusal uygulama ile ilgili mevcut bilgileri raporlayan ülkelerin İSG mevzuatları, eğitim gerekliliklerini içerdiğini göstermektedir.100

D. İletişim ve İşbirliği

71. Bu Genel Araştırmada incelenen üç araç, toplumun her kademesinde, iş yerinden ulusal seviyeye kadar iletişim ve işbirliğine verilen önemi vurgulamaktadır. Bu, diğerlerinin yanı sıra, 4. maddede öngörülen ulusal politikanın temel bir eylem alanının, çalışma grubu ve işletme düzeyinde ve ulusal seviyede ve bunlara kadar olan diğer uygun seviyelerde iletişim ve işbirliği olduğu, Sözleşme’nin 5 (d) maddesinde de yansıtılmaktadır. Yine, ulusal İSG sisteminin farklı bileşenleri arasında düzgün bir bilgi ve bilgi akışı sağlayan mekanizmalar ve İSG’nin uygulanmasına katılan sosyal taraflar arasındaki işbirliği, ulusal sistemin tutarlılığını ve etkinliğini sağlamak için şarttır.

72. Bu hüküm geniş kapsamlıdır ve işverenler ile işçiler ve bunların örgütleri, ilgili kamu ve özel kurumlar, teknik ve bilimsel kurumlar ile ulusal politika uygulamak için düzenleyici yetki ve sorumluluk sahibi kamu otoriteleri arasındaki iletişim ve işbirliğini

98 Kanada, Küba, Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY) El Salvador, Meksika, Romanya, Singapur, Slovenya, Türkiye, Uruguay, Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti ve Zimbabwe.

99 LC, 67. Oturum, Cenevre, 1981, Geçici Kayıt No. 25, para. 43, s. 25/6.100 Bu konu sözleşmenin 14. maddesine dayanarak aşağıda daha ayrıntılı olarak ele alınmaktadır. Bkz.

Bölüm II, kısım 7, alt bölüm C.


31

kapsamaktadır. İSG yönetiminin büyük ölçüde, çalışma birim düzeyinden ulusal seviyeye kadar dikey olarak ve toplumdaki ilgili aktörler arasında yatay olarak etkin bir bilgi akışı sürdürme sorunu olduğu söylenebilir.101

E. İşçilerin ve Temsilcilerinin Disiplin Önlemlerinden Korunması

73. Madde 5 (e), işçilerin ve temsilcilerinin, 4. madde uyarınca kurulan ulusal politikaya uygun olarak kendileri tarafından uygun bir şekilde alınan eylemlere yönelik disiplin cezalarından korunması ile ilgilidir102. Bu hüküm, yakın ve ciddi tehlike karşısında yapılacak eylemler açısından madde 13 ve 19 (f)’de yer alan daha spesifik koruma ile bağlantılıdır103. Üç hüküm bir arada okunmakla birlikte, madde 5 (e) daha genel bir hüküm olup, diğer iki hüküm de bunun ışığında okunmalıdır. 5 (e) maddesinin vurgulanması gereken iki yönü vardır. Birincisi, madde 5 (e)’nin kendisi işçilerin ve temsilcilerinin disiplin cezalarından korunmasını önermemektedir. Sadece ulusal politika böyle bir korumayı sağlamalıdır. Bir başka deyişle üye ülke, temsilcisi en çok olan işveren ve işçi örgütleri ile yapılan istişarelerde koruma kapsamını ve şartlarını belirlemelidir. İkincisi, korumanın sadece böyle bir politikayla uyumlu “doğru” şekilde yapılan işçi davranışları açısından olmasıdır.104 Doğru eylemi oluşturan şey, politikanın kendisi veya 8. madde uyarınca politikaya etki eden yöntemler tarafından belirlenebilir. Doğru davranışı neyin oluşturduğuna ilişkin rehberlik Tavsiye Kararının 17. paragrafı ile yapılır; bu öneri tedbirleri, işçinin iyi niyetle, yasal gerekliliklerin ihlal edildiğini veya işveren tarafından alınan sağlık ve güvenlik tedbirlerinde ciddi yetersizlik olduğu düşüncesinden şikayet eden bir işçiye karşı haksız önlemler alınmamalıdır. Madde 5 (e), bu korumanın uygulanmasında önemli ölçüde esneklik sağlar ve bir yandan işletmeyi yöneten işverenlerin menfaatleri ile diğer yandan işyerinde sağlığın korunması arasındaki dengeyi temsil eder.

74. İşyerindeki işçilerin sağlık ve güvenliğini iyileştirmeye yönelik tedbirlerin alınmasına ilişkin 89/391 / EEC sayılı Avrupa Direktifi, madde 5 (e) ile karşılaştırılabilir

101 Ulusal uygulama örnekleri ile gösterilen bu konu, kurumsal düzenlemeler ve ulusal seviyedeki ve işin seviyesindeki eylemlere ilişkin 6.

maddenin hükümlerinin incelenmesi bağlamında aşağıda detaylı olarak tartışılmaktadır. Aşağıdaki bölüm 6’ya bakınız.

102 Bkz. Ayrıca Bölüm III, bölüm 4, alt bölüm A (2).103 Bu bakımdan, Bölüm II, bölüm 7, alt bölüm E’ye bakınız.104 1981 ILC’de İstihdamın Sona Ermesi Hakkında Sözleşme, 1982 (No. 158), Madde 5 (c) ‘de öngörülen

koşullar üzerine yapıldı: “ Aşağıdaki hususlar, diğerlerinin yanı sıra, fesih için geçerli nedenler teşkil etmez……. Feshi: ... (c) Bir şikayetin ibraz edilmesi veya yasa ve yönetmeliklerin ihlal edildiği iddiasıyla ilgili bir işverene karşı dava açılması veya yetkili idari mercilere başvurulması.


32

bir hüküm içermektedir105. Uygulamada, madde 5 (e)’de öngörülen koruma, Sözleşme taraflarının çoğunluğunun ulusal mevzuatına yansıtılmış gibi görünmektedir. Uzmanlar Komitesi, birçok kez, madde 5 (e)’de sağlanan korumanın yalnızca İSG sorumlulukları olan işçilere veya işçi temsilcilerine değil, 4. maddede belirtilen politikaya uygun bir şekilde uygulanması için İSG sorumlulukları taşımayan bireysel işçilere de verilmesi gerektiğini de hatırlattı.106 Bu hüküm, Cezayir, Belize, Etiyopya ve Lesoto’da uygulanmış gibi görünmemektedir. Bu hükmün Sözleşme ile bağlı olan bir dizi ülkede uygulanmasına ilişkin daha fazla bilgi gerekmektedir.107

75. Sözleşmeyi onaylamamış Devletlerden bazıları, bu hükmü yürürlüğe koyarak rapor etmişler108 ancak madde 5 (e), diğer bazı ülkelerin kanunlarına ve uygulamalarına kısmen yansımaktadır.109 Örneğin, Mauritius’ta İSG gerekliliklerinin ihlallerine karşı iyi niyetle şikayetçi olan işçiler, adli veya disiplin işlemlerine karşı korunmaktadır, ancak aynı koruma, açıkça işçi temsilcilerine verilmemektedir.110 Ukrayna’da, işçilere karşı disiplin işlemlerinin (işten çıkarmalar dahil) toplu sözleşme ile belirlenen prosedürlere uygun olarak işçi temsilcilerinin onayına tabi olduğu raporlarda belirtilmektedir. Sözleşmeyi onaylamayan çok sayıda ülkede111 madde 5 (e), kanunda ya da uygulamada uygulanmış gibi görünmemektedir. Dahası, bazı Üye Devletlerin raporlarında ya konuya değinilmemiştir ya da herhangi bir sonuç çıkarılması için yeterince detaylandırılmamıştır.112

5. Ulusal Politikanın ve Ulusal Durumun Gözden Geçirilmesi

76. Alınan eylemin sonuçlarının periyodik olarak gözden geçirilmesi, sistemin tutarlılık düzeyinin doğrulanması ve daha da geliştirilmesi gereken yeni ve mevcut endişe alanlarının belirlenmesinde kritik bir adımdır. Ulusal İSG eyleminin ulusal durum ışığında düzenli olarak gözden geçirilmesi, söz konusu araçların ilerici ve

105 Direktifin 11. maddesinin 4. fıkrası, işçilerin ve işçi temsilcilerinin güvenliği ve sağlığı için özel sorumluluk sahibi olmalarını “kendi faaliyetlerinden ötürü aleyhte duruma düşmemelerini” önermektedir.

106 Belarus ve İsveç’ e gönderilen doğrudan isteklere bakınız.107 Arnavutluk, Cape Verde, Orta Afrika Cumhuriyeti, İrlanda, Moğolistan, Nijerya, Slovenya, Sırbistan,

Güney Afrika, Türkiye, Vietnam ve Zimbabwe dahil.108 Bulgaristan, Kanada, Fransa, Almanya, Gana, Namibya, Pakistan, Senegal, Trinidad ve Tobago, Birleşik

Krallık ve Birleşik Devletler.109 Guatemala, Mauritius, Polonya, Romanya, Singapur ve Ukrayna.110 Mauritius: (1).111 Burkina Faso, Kamerun, Kongo, Eritre, Grenada, İsrail, Ürdün, Lübnan, Madagaskar, Mali, Mozambik, Myanmar, Panama, Paraguay, Filipinler, Suudi Arabistan, Sri Lanka, Surinam, İsviçre, Suriye Arap

Cumhuriyeti, Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti, Tayland, Tunus ve Zambiya.112 Arjantin, Avusturya, Bahreyn, Belçika, Mısır, Yunanistan, Endonezya, İtalya, Japonya, Fas ve Katar.


33

dinamik yapısını destekleyen önleyici yaklaşımın merkezi bir unsurudur. Madde 4 (1), ulusal politikanın periyodik olarak gözden geçirilmesini ve 7’nci maddesinde, iş sağlığı ve güvenliği ile çalışma ortamının önemli problemleri tanımlamak, onlarla baş etmek için etkin yöntemler geliştirmek ve eylem önceliklerini görmek ve sonuçları değerlendirmek için ilgili durumun genel olarak veya belli alanlarda “uygun aralıklarla gözden geçirilmesini” şart koşar. Her iki hüküm de, sistem yönetimi yaklaşımının temel özelliğini, yani geçmişteki performansın gelecekteki eylem için bir kılavuz görevi görecek şekilde değerlendirilmesini yansıtmaktadır.

77. Ulusal bir politika benimsemiş birçok ülkede, inceleme gereksinimi sistemin normal bir unsuru olarak görünmektedir. Birkaç ülkede, özellikle de ulusal yasalarına ve uygulamalarına Belçika ve İsviçre gibi kendi ulusal politikalarının bir yansıması olarak bakanlar, bu incelemenin devam eden bir süreç olduğunu belirtmektedir. Hollanda’da, temel İSG Yasası, kabulünden itibaren beş yıl içinde incelemeye tabi tutulan hükümler içermektedir. Aynı şekilde tüm kayıtlı mevzuat araçlarının düzenli olarak gözden geçirilmesi sağlanmaktadır, parlamento bir uzatma izni vermedikçe, bu gibi araçların hepsinin on yıl sonuna kadar hükmü sona ermelidir.

78. Sözleşmenin 4. maddesinde öngörülen ulusal politikanın gözden geçirilmesi, 7. maddede öngörülen ulusal durumun gözden geçirilmesi yoluyla bilgi verilmesine bağlıdır. Bu iki süreç ilişkiliyken, ikincisi, madde 4’te atıfta bulunulan politika gözden geçirme süreciyle karşılaştırıldığında, esas olarak durumun fiilen belirlenmesidir. Bazı ülkeler sadece böyle bir incelemenin, politikanın uygulanmasını denetleyen üçlü ulusal İSG organının işlevleri arasında olduğunu belirtiyorlar.113 Sadece birkaçı114, açıklamaların gözden geçirme sürecindeki bilimsel ve teknolojik ilerlemelerden alındığını rapor ediyor.

6. Kurumsal Sorumluluklar ve İşbirliği

79. İş sağlığı ve güvenliği, birden fazla disiplinin müdahalesini ve tüm paydaşların katılımını gerektiren karmaşık bir alandır. Ulusal İSG politikasını harekete geçirecek ilgili kurumsal düzenlemeler bu karmaşıklığı kaçınılmaz olarak yansıtmaktadır. Bu kurumsal düzenlemeler, idare ve uygulama, danışma, koordinasyon ve işbirliği ile bilgi üretme ve yaygınlaştırmanın tamamlayıcı işlevlerini yerine getirirler. Ulusal politikanın oluşturulmasında Sözleşmenin 6. maddesi, kamu makamlarının,

113 Madagaskar, Myanmar, Slovenya, Surinam, Türkiye ve Zimbabve.114 Belarusve Moldova Cumhuriyeti.


34

işverenlerin, işçilerin ve diğerlerinin çalışma ortamı ile ilgili işlev ve sorumlulukları hem bu sorumlulukların hem de ulusal koşulların ve uygulamanın tamamlayıcı niteliklerini hesaba katarak göstermelidir. Madde 15 (1), gereken koordinasyon ve işbirliği mekanizmalarını sağlarken, madde 15 (2) önemli derecede esneklik ile, merkezi bir organın koordinasyon ve işbirliği için etkili bir mekanizma olarak kurulmasını ifade eder. Bu düzenlemelerin amacına ilişkin daha fazla rehberlik, Tavsiye Kararının 7. paragrafıyla sağlanmaktadır.

80. Bu genel araştırmada yer alan tüm ülkeler, kamu idareleri, işverenler, işçiler ve diğer paydaşların İSG konuları ile ilgili görevlerini ve sorumluluklarını düzenlemektedir. Değişiklikler, işlevlerin dağılımında, İSG’nin çeşitli yönlerinden sorumlu mekanizmaların türü ve koordinasyonu, danışma ve işbirliği mekanizmalarında görülür. Ekonomik ve teknolojik gelişme seviyesi, temel faaliyet alanları, işgücü büyüklüğü ve siyasi yapı gibi faktörleri yansıtırlar. İSG’nin teknik ve bilimsel alanlarında yetkili uzmanlaşmış kurumların varlığı açısından bu özellikle doğrudur. İşverenler ve işçilerle ilgili belirli düzenlemeler ve sorumluluklarla ilgili ulusal uygulama aşağıda ayrı olarak düşünülmektedir.115

A. İdari İşlevler ve Sorumluluklar

81. İSG alanında kamu otoriteleri, politika geliştirme ve gözden geçirme, mevzuatın uygulanması, yürürlüğe konması ve uygulanması, çalışma ilişkileri ve istihdam, sağlık, bilim, araştırma, sosyal koruma, eğitim, bilgi yönetimi, çevre ve acil müdahale gibi alanlarda idari görev ve sorumluluklara sahiptir.

82. Bu araştırmanın kapsamına giren ülkelerin yarısından çoğunda, çalışmadan sorumlu bakanlık, İSG politikasının oluşturulması ve uygulanmasında, merkezi olmasa bile önemli bir role sahip olmaya, ilgili kanun ve yönetmeliklerin idaresi ve uygulanmasına devam etmektedir. Bununla birlikte, iş güvenliği ile iş sağlığı arasındaki geleneksel ayrım, çoğunlukla sağlık ve sosyal hizmetlerden sorumlu bakanlıkların, özellikle iş sağlığı hizmetleri ve kaza ve hastalık tazminatı konularında çok önemli görev ve sorumluluklara sahip oldukları anlamına gelir.116 Belarus gibi Çalışma ve Sosyal Koruma Bakanlığının, hem İSG hem de sosyal koruma

115 İş yerinde uygulama ile ilgili aşağıdaki Bölüm II, bölüm 8’e bakınız.116 Örneğin, Cezayir’ de sağlıktan sorumlu Bakanlık işçi sağlığının korunmasıyla görevli iken, Çalışma

Bakanlığı İSG mevzuatının geliştirilmesi ve uygulanmasından sorumludur. İsviçre’de, İSG konuları, her biri kendi yetkili makamına sahip olan, iş kazalarının önlenmesi ve diğeri sağlık koruması üzerine olmak üzere, iki ayrı kanun ve yönetmelik setiyle düzenlenir. Portekiz’ de ulusal İSG politikasının belirlenmesi hem çalışma hem de sağlık bakanlıklarının sorumluluğundadır.


35

mevzuatlarına uyumu sağlamak ve bunları yerine getirmekten sorumlu ulusal otorite olduğu yerlerde, çalışma, sağlık ve sosyal hizmetler birleştirilmiştir. Finlandiya’da, İSG ile ilgili olarak en üst makam Sosyal İşler ve Sağlık Bakanlığı’dır. Japonya’da Çalışma ve Sağlık bakanlıkları 2001’de İSG’den sorumlu merkezi otorite olarak bir Sağlık, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı oluşturmak üzere birleştirilmiştir.

83. Tarım, enerji, madencilik veya çevre gibi belirli teknik uzmanlık gerektiren farklı ekonomik faaliyet alanlarını yöneten diğer yetkililer de yer alabilir. Madenciliğin federal yargı altında önemli bir ekonomik faaliyeti olan Amerika Birleşik Devletleri’nde, maden güvenlik ve sağlık mevzuatına uyum, kendi denetleme sistemine sahip olan Maden Güvenliği ve Sağlık İdaresi (MSHA) tarafından yönetilmektedir.117

B. Koordinasyon, İşbirliği ve Danışma

84. Ulusal İSG sisteminin idaresinde yer alan farklı makamlar ve organlar arasında koordinasyon ve işbirliği için sistemler, her seviyede eylemin tutarlılığını sağlamak ve bilginin akışını ve bilgi erişimini kolaylaştırmak için gereklidir. Bu işlevin merkezi bir gövdeye atanması, bu tür sistemlerin performansını arttırmanın etkili bir yoludur. Görüş ve endişelerini dikkate almak ve uygulamada desteklenmelerini sağlamak için işverenlerin ve çalışanların yanı sıra diğer paydaşların politika ve mevzuat geliştirme ve gözden geçirme konularında istişarelerine yönelik mekanizmalara da ihtiyaç vardır.

(1) Koordinasyon ve işbirliği

85. Madde 15 (1)’e göre, 4. maddede atıfta bulunulan ulusal politikanın tutarlılığını ve başvuru önlemlerini sağlamak amacıyla her üye mümkün olan en erken aşamada en çok üyeye sahip işveren ve işçi kuruluşlarıyla ve gerektiğinde diğer organlarla istişarede bulunarak, çeşitli makamlar ve organlar arasındaki Sözleşmenin II ve III. Bölüm’ün yürürlüğe girmesi için çağrıda bulunulan koordinasyonu sağlamak için ulusal koşullara ve uygulamaya uygun düzenlemeleri yapacaktır. Tavsiye Kararının 7. paragrafı, bu düzenlemelerin temel amaçları üzerinde durmaktadır.

86. Yine, incelenen tüm ülkeler kendi ulusal İSG sistemleri ve ekonomik ve politik yapılarına uyarlanmış koordinasyon, işbirliği ve danışma mekanizmaları kurmuşlardır. Eşgüdüm ve işbirliği mekanizmaları, yapısına, bileşimine ve bağlanmayı amaçladıkları organlara göre oldukça değişkendir. Genellikle, ulusal

117 MSHA, Birleşik Devletler İşgücü Departmanı’nın bir ajansıdır.


36

İSG sistemindeki çeşitli seviyelerdeki farklı varlıklar arasında diyalog ve değişim sağlamayı hedeflemektedirler. Bu mekanizmalar çoğunlukla işveren ve işçi örgütleri ile sivil toplum temsilcilerini içerir. Ayrıca danışma işlevleri olabilir ve İSG politikalarının ve stratejilerinin geliştirilmesi ve uygulanmasına katılabilirler.118 Kanada, federal devletler için eyaletler arası eşgüdüm açısından güzel bir örnek sağlar. Kanada Çalışma Mevzuat Yöneticileri Birliğinin (CAALL)119 İSG Komitesi, tüm il ve bölgesel yargı organlarının üyelerini içerir; İSG ile ilgili bilgi, fikir ve önerilerin görüşüldüğü ve il düzeyindeki İSG yasa ve yönetmeliklerin uyumlu hale getirilmesine katkıda bulunduğu bir forum olarak hizmet eder. Avustralya’da, eyaletler arası koordinasyon ve işbirliği, hükümetin temsilcilerini ve işveren ve işçi örgütlerini içeren çok paydaşlı bir milletler topluluğu danışma organı olan Avustralya Güvenlik ve Tazminat Konseyi (ASCC) vasıtasıyla sağlanmaktadır. Avusturya’da, çalışmadan sorumlu bakanlık bünyesindeki İSG Danışma Konseyi, tüm müfettişliklerin, sosyal ortakların ve İSG ile ilgili sorumlulukları olan teknik ve bilimsel organların çok geniş bir şekilde temsil edilmesini içerir.

(2) Merkez yapı

87. Çok taraflı koordinasyon ve işbirliği düzenlemelerinin kurulması, ulusal İSG sistemlerinin işleyişinde tutarlılığa ve verimliliğe katkıda bulunmasına rağmen, basitleştirilmiş genel koordinasyon ihtiyacını vurgulamaktadır. Dolayısıyla, madde 15 (2) şartların gerektirdiği hallerde ve ulusal koşullar ile uygulama iznine rağmen bu düzenlemeler bu amaçla merkezi bir organ kurulmasını içermektedir. Ulusal koşullar ve uygulama alanlarındaki geniş çeşitliliği hesaba katmak için, hazırlık çalışmaları sırasında metne, “ulusal çapta uygun düzenlemeler” ve “koşulların gerektirdiği ve ulusal koşulların ve uygulamanın izin verdiği her durumda” eklemeleri yapılabilir120.

88. İSG ile ilgilenen merkezi organlar birçok ülkede kurulmuştur.121 1949’da Ulusal

118 Örneğin, Küba’ da, koordinasyon ve işbirliği, İSG ile ilgili sorumlulukları olan bakanlıkların temsilciliklerini ve Küba İşçi Konfederasyonu’nu içeren Ulusal İSG Grubu tarafından sağlanmaktadır. Japonya’da, eşgüdüm ve işbirliği, işveren, işçi ve sivil toplum temsilcilerinden oluşan İş Sağlığı ve Güvenliği Alt Komitesi tarafından yürütülmektedir. Arnavutluk’ta, Baş Müfettişin başkanlık ettiği Danışma Kurulu, diğer müfettişlik temsilcilerinin yanı sıra işverenlerin ve işçilerin örgütlerinin temsilcilerini de içeriyor.

119 CAALL-OSH, www.caall-acalo.org/struct_health_e.shtml adresine bakınız.120 ILO: Güvenlik ve sağlık ve çalışma ortamı, Rapor VII (a) (2), ILC, 66. Oturum, Cenevre, 1980, s. 56.121 Avustralya’ da, ASCC ulusal koordinasyondan sorumlu merkezi organdır. Avusturya’da, Federal

Ekonomi ve Çalışma Bakanlığı bünyesinde kurulan İSG Danışma Konseyi, İSG konularında yer alan tüm paydaşların, işveren ve işçi kuruluşlarının temsilcilerinden oluşur. Belçika’daki İstihdam, Çalışma ve Sosyal Diyalog için Federal Kamu Hizmeti (SPF), sosyal diyalog ve İSG ile ilgili ulusal politikanın geliştirilmesinden, geliştirilmesinden ve uygulanmasından ve eylem ve düzenleyici uygulamanın genel koordinasyonundan sorumlu olan merkezi organdır. Amerika Birleşik Devletleri’nde, Mesleki Güvenlik ve Sağlık İdaresi (OSHA), İSG kanunları ve yönetmeliklerinin geliştirilmesinden, bunların uygulanmasından


37

Mesleki Güvenlik ve Sağlık Kurulunun kurulmasıyla birlikte İsveç122 bu alanda bir öncüdür. Çin ve Peru gibi diğer ülkeler şu anda İSG politikaları ve düzenlemeleri geliştirmekte ve İSG konularında yer alan tüm paydaşlar ile eylemleri koordine etmekle yükümlü olacak İSG’den sorumlu merkezi bir organ kurmayı düşünmektedir.

(3) Danışma

89. Uygulamada, bu araştırmada kapsanan hemen hemen tüm ülkeler, ulusal İSG politikasının oluşturulması, uygulanması ve gözden geçirilmesi sürecinde, işverenlerin, çalışanların ve diğer paydaşların temsilcilik örgütleriyle sürekli olarak istişarelerde bulunulmasını sağlamakta ve bunları uygulamak için uygun mevzuat ve altyapılar geliştirmektedir.123 Bu mekanizmalar özellikle İSG konularıyla ilgili olabilir veya tüm çalışma konularını kapsayan üst düzey danışma organlarının bir parçası olabilirler. Belçika’da İşyerinde Korunma ve Koruma Yüksek Kurulu, İSG ile ilgili tüm ulusal eylemleri denetleyen ve yalnızca işverenlerin ve işçi örgütlerinin temsilcilerinin oy kullanma hakkına sahip olduğu üç taraflı danışma mekanizmasıdır. Brezilya’da sosyal taraflar Daimi Üçlü Komisyon’da işbirliği yapmaktadır. Burkina Faso’da Çalışma Bakanlığı, politika konularında Çalışma Danışma Komisyonu ve Ulusal Sağlık ve Güvenlik Teknik Danışma Kurulu tarafından desteklenmektedir.

7. Ulusal Düzeyde Uygulama

A. Ulusal Düzeyde Yasama Faaliyeti

90. Sözleşmenin 8. maddesine göre, her Üye, yasa veya yönetmeliklerle veya ulusal koşullara ve uygulamaya uygun diğer usullerle ve ilgili işverenlerin ve işçilerin temsilci örgütleriyle istişarede bulunarak, 4. maddeyi yürürlüğe koymak için gerekli önlemleri alacaktır. İSG, bu Genel Araştırmanın Ek III’te gösterildiği gibi, kapsamlı bir şekilde düzenlenen bir alandır.124

ve kurumlar arası koordinasyonundan sorumlu merkezi bir kurumdur; Aynı zamanda ulusal bir İSG bilgi merkezi. Arjantin, Kosta Rika, Honduras, Macaristan, İrlanda, Namibya, Filipinler, Senegal, Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti ve Tayland koordinasyonundan ve işbirliğinden sorumlu merkezi bir organ kuran diğer ülkeler arasında.

122 ILO: Güvenlik ve Sağlık ve Çalışma Ortamı, Rapor VII (a) (1), ILC, 66. Oturum, Cenevre, 1980, s. 11.123 Sadece onaylanan yedi üye Devlet (Cape Verde, Hırvatistan, Küba, Etiyopya, Lüksemburg, Rusya

Federasyonu ve Slovenya), Üçlü İstişareler (Uluslararası Çalışma Standartları) Sözleşmesi, 1976 (No. 144) da onaylamamıştır. Geri kalan katılımcılardan 17 üye Devlet 144 no’lu Sözleşmeyi onaylamadı.

124 Ek III, bu Genel Araştırmanın kapsadığı ülkelerde ilgili İSG mevzuatının bir listesini içermektedir (hiçbir bilgi elde edilemeyen Haiti hariç). ILO Anayasasının 19. ve 22. maddeleri uyarınca sunulan raporlarda verilen bilgilere dayanmaktadır. Bazı durumlarda, bu bilgi Kamuya açık bilgilerle tamamlanmıştır. Bununla birlikte, mevcut bilgiler, mevcut bağlamda tam olarak çoğaltılan için çok hacimli ve ayrıntılıydı.


38

91. Birçok ülke İSG ile ilgili temel hükümlerini, iş kanunları veya fabrika yasalarındaki diğer çalışma hayatı ile ilgili konularla birlikte düzenlemeyi seçmiştir. Diğer ülkeler ise, İSG konularını ayrı, özel bir mevzuat halinde ele almayı seçmiştir. Eldeki bilgilere göre, son beş yıldırda İSG alanında dünyada yoğun bir şekilde yasal düzenleme yapılmıştır. Yeni veya revize edilmiş iş kanunları (İSG hükümleri dahil) 19 ülkede kabul edilmiştir.125 1970’lerde Birleşik Krallık tarafından belirlenen modelden ilham alarak, bazı ülkeler entegre edilmiş düzenleyici İSG çerçeveleri geliştirmeyi seçmiştir. Son beş yılda kapsamlı ya da önemli ölçüde revize edilen İSG Kanunları 22 ülkede kabul edilmiştir126.Mevcut kapsamlı İSG yasasında yapılan önemli değişiklikler ise beş farklı ülkede kabul edilmiş127 ve dört ayrı ülkede kapsamlı İSG yasa taslağı hazırlanmıştır.128

92. Madde 8, Sözleşmenin nasıl uygulanacağı konusunda esneklik sunmaktadır. Kanun ve yönetmeliklerin tamamlayıcı ya da alternatifi olarak, Üye Devletler “ulusal koşullara ve uygulamaya uygun başka bir yöntemi de” uygulayabilir. Bazı ülkelerde İSG ile ilgili konular toplu pazarlık yoluyla düzenlenmektedir.129 Raporlar maalesef bu açıdan çok az bilgi içermektedir. Bazı durumlarda, örneğin toplu sözleşmelerle düzenlenen kurumsal güvenlik ve sağlık komiteleri aracılığıyla işçilerin katılımına atıfta bulunulmaktadır.130

93. İSG; kılavuzların, uygulama kılavuzlarının ve her şeyden önce teknik standartların çok önemli rol oynadığı bir alandır. Teknik standartlar çoğunlukla bağlayıcı değildir; Bununla birlikte, pratikte önemli bir etkiye sahiptirler. Ayrıca, bazı ülkelerde kullanılan yasal teknikler, resmi olarak bağlayıcı olmayan standartlar ve kılavuzlar için hukuki önem taşırlar. Örneğin Birleşik Krallık’ta, kanıtlanmış bir kılavuza uymakaza sorumluluğu açısından ispat yükünü tersine çevirir.131Avustralya’da, ASCC tarafından

Bu nedenle, özellikle bu Genel Araştırmada atıfta bulunulan metinleri de içeren ana mevzuat parçasından temsil kabiliyeti olanı seçme kararı alındı.

125 Ermenistan, Bosna-Hersek, Burkina Faso, Cape Verde, Çek Cumhuriyeti, Mısır, Etiyopya, Gana, Endonezya, Madagaskar, Moldova Cumhuriyeti, Karadağ, Fas, Mozambik, Portekiz, Katar, Senegal, Seyşel Adaları ve Türkiye.

126 Avustralya, Bosna Hersek, Çin, İrlanda, İtalya, Kazakistan, Litvanya, Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti, Mauritius, Hollanda, Norveç, Peru, Romanya, Sırbistan, Seyşeller, Singapur, Slovenya, İspanya, Birleşik Tanzanya Cumhuriyeti, Trinidad ve Tobago, Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti ve VietNam.

127 Bulgaristan, Danimarka, Finlandiya, Almanya ve İzlanda128 Kiribati, Sri Lanka, Türkiye ve Zambiya129 Bu bağlamda, Sırbistan Özerk Sendikalar Konfederasyonu, İSG hükümlerinin toplu sözleşmelerle daha

yakından tanımlandığını belirtti.130 Arjantin, Belize, Çin, Moldova Cumhuriyeti, Pakistan ve Surinam dahil.131 Birleşik Krallık: (1).


39

kabul edilen ulusal teknik standartlar ve uygulama kılavuzları tavsiye niteliğindedir. Bununla birlikte, bu standartlar ve kılavuzlar yasayla zorunlu kılınabilir.132

94. Hollanda’daki133 yeni mevzuat, branşlara özgü kuralların ve -çalışma koşulları katalogları olarak bilinen- pratik kılavuzların geliştirilebileceği ve iş müfettişliği tarafından onay için sunulabileceği yenilikçi bir mekanizma sağlamaktadır. Bu onay diğer düzenlemelere alternatif olarak onları yasal olarak bağlayıcı ve uygulanabilir kılmaktadır. Bu bağlamda, Hollanda Sanayi ve İşverenler Konfederasyonu (VNO-NCW) çalışma koşulları kataloglarının, en iyi uygulama değil iyi uygulama örnekleri içermesi gerektiğini düşünmektedir. Onlara göre, en iyi uygulama sadece endüstrideki liderler tarafından sağlanabilirken, iyi uygulama en son bilimsel ve teknik bilgilere ve sektördeki işletmelerin çoğunluğunun ulaşabileceği düşünülen bir standarda dayanmaktadır. Daha genel olarak, Yeni Zelanda’daki yasama yaklaşımı kapsam açısından iyi bir sistem örneğidir. Hükümet, temel İSG mevzuatının134 performansa dayalı veya “sonuç temelli” olduğunu ve neye nasıl ulaşılabileceğinden ziyade yapılması gerekenleri belirtir. Yönetmelikler, bazı özel tehlikeler veya işyeri türleri için Kanun uyarınca oluşturulmuş ancak kanun kapsamındaki geniş görevler bir dizi yönetmelik, onaylanmış uygulama kuralları ve diğer standart belirleme belgeleri tarafından desteklenmekte ve açıklanmaktadır.

95. Teknik standartlar yasama önlemlerini tamamlar. Genellikle ulusal ya da uluslararası seviyede ortaklık ve işbirliği ile gözden geçirme mekanizmaları yoluyla geliştirilir ve bu nedenle hükümet, işveren ve işçi temsilcileri ve diğer uzmanlar arasında fikir birliğini temsil eder. Teknik standartlar, kapsanan alanda en son bilgileri özetler ve yasal düzenlemelere göre gözden geçirilmesi ve güncellenmesi daha kolaydır. Teknik standartların geliştirilmesi süreci, teknik yaklaşımların uyumlaştırılması, farklı işlem unsurları arasında tamamlayıcılık sağlanmasının yanı sıra ticareti kolaylaştırmaya hizmet eder. Sözleşmenin 12. maddesinde belirlenen mesleki kullanım için makine, teçhizat veya madde tasarlayan, imal eden, ithal eden, tedarik eden veya devreden kişilerin sorumlulukları aşağıda ayrıntılı olarak incelenmiştir.135

132 Avustralya’ da (Victoria), uyumluluk kurallarında belirtilen gereklilikleri yerine getiren şirketlerin, belirli görev ve yükümlülüklerin kurallar tarafından ele alındığı ölçüde, Kanunun veya düzenlemelerin ilgili hükmüne uyduğu varsayılmaktadır.

133 Hollanda: (1).134 Yeni Zelanda: (1).135 Bkz. Bölüm II, kısım 7, alt bölüm F.


40

B. Yasa ve Yönetmeliklerin Uygulanması

(1) Yeterli ve uygun iş teftiş sistemleri

96. İSG ile ilgili ulusal bir politikanın temel yapı taşlarından biri yasaların ve yönetmeliklerin uygulanmasıdır. Çoğu ILO Sözleşmesinde olduğu gibi Sözleşmenin 9. madde, 1. fıkrası, iş sağlığı ve güvenliği ile çalışma ortamına ilişkin yasa ve yönetmeliklerin uygulanmasının yeterli ve uygun bir denetim sistemi ile güvence altına alınmasını öngörmektedir. Sözleşmede “yeterli ve uygun” terimi tanımlanmamıştır, ancak Tavsiye Kararının 5. paragrafına göre, denetim sistemi, bu belgeleri onaylayan Üyeler’in yükümlülüklerine halel getirmeksizin İş Teftiş Sözleşmesi 1947 (No. 81) ve İş Teftiş Sözleşmesi (Tarım) 1969 (No. 129),136 tarafından yönlendirilmelidir. 138 onaylamayla 81 sayılı Sözleşme, en yaygın olarak onaylanan ILO araçlarından biridir. 155 sayılı Sözleşmeyi imzalayan ILO üye devletlerinin çoğu 81 sayılı Sözleşmeyi de onaylamıştır ve bu nedenle özellikle İSG hükümlerini uygulamak için iş teftiş sistemi kurmaları gerekmektedir.137

97. 81 ve 129 sayılı Sözleşmeler, “çalışma koşulları, çalışma ortamında güvenlik, sağlık ve iyilik halleri ile ilişkili diğer konularda çalışanların korunması ile ilgili ve iş müfettişleri tarafından uygulanabilir olan” iş teftiş sistemlerinin güçlendirilmesini öngörmektedir.138 Ayrıca, iş müfettişlerine İSG konuları bakımından kazaların önlenmesinden acil yürütme gücü ile telafi edici emir vermeye kadar çok geniş yetkiler de sağlamaktadır.2006 yılı iş denetimine ilişkin Genel Araştırmasında139 Uzmanlar Komitesi, iş denetiminin işlevlerin, çalışma şartlarına ve işçilerin korunmasına ilişkin yasal hükümlerin uygulanmasını güvence altına aldığı sonucuna varmıştır. Bu işlevlerin nasıl yerine getirileceği, çeşitli teftiş işlevlerine ayrılan zaman miktarına, teftiş servislerinin inisiyatifinde veya şikâyetlere yanıt olarak yapılan eyleme göre, İSG ile ilgili işlevlere ve diğer çalışma koşullarına uyumluluk durumlarına yanıt olarak alınan önlemlere göre ülkeler arasında büyük farklılıklar gösterir.140

136 Ayrıca bkz. ILO: İşgücü İncelemesi, Rapor III (Bölüm 1B), ILC, 95. Oturum, Cenevre, 2006.137 155 sayılı Sözleşmeyi onaylayan sadece sekiz üye devlet Çin, Çek Cumhuriyeti, Etiyopya, İzlanda,

Meksika, Moğolistan, Slovakya ve Güney Afrika 81 sayılı Sözleşme’ yi onaylamamıştır. Mevcut ankete katılanlar arasında aşağıdaki ülkeler 81 sayılı Sözleşme’ yi onaylamamıştır: Kanada, Eritre, Myanmar, Namibya, Nikaragua, Filipinler, Singapur ve Tayland.

138 81 sayılı Sözleşme’ nin 3 (1) (a) maddesi ve 129 sayılı Sözleşme’ nin 6 (1) (a) maddesi.139 ILO: İş Teftişi Sözleşmesine ilişkin raporların Genel Araştırması, 1947 (No. 81) ve 1995 İş Teftiş

Sözleşmesi Protokolü ve İş Teftiş Tavsiye Kararı, 1947 (No. 81) ve İş Teftişi (Madencilik ve Taşımacılık) Tavsiye Kararı 1947 (No. 82) ve İş Teftiş (Tarım) Sözleşmesi, 1969 (No. 129) ve İş Teftişi (Tarım) Tavsiye Kararı 1969 (No. 133), Rapor III (Bölüm 1B), ILC, 95. Oturum, Cenevre, 2006.

140 ibid., para. 368.


41

98. Bu araştırma bağlamında sağlanan bilgiler, iş teftişinin önleyici işlevlerinin gittikçe önem kazandığını teyit etmektedir. Örneğin Belçika, geleneksel denetim ve uygulama misyonunun şimdi teknik yardım ve bilgilere odaklandığını bildiriyor. İşyerinde refah ile ilgili düzenlemeler teftiş faaliyetinin temelini oluştursa ve İSG iş denetiminin öncelikli bir alanını oluştursa da cezalar sadece son çare olarak uygulanmaktadır. Bulgaristan’da Genel İş Teftiş Kurulu, İSG politikalarının ve stratejilerinin geliştirilmesine sistematik olarak katkıda bulunur.

99. Bununla birlikte, 2006 tarihli İş Teftişi Genel Araştırması bağlamında belirtildiği gibi, önleyici ve tavsiye niteliğindeki fonksiyonlar ile uygulama fonksiyonları arasında uygun bir denge kurulmalıdır. “Çalışma koşullarının ve iş denetiminin farkındalığını artırmak için yapılan tanıtım faaliyetleri önemlidir, ancak bunların mevcut kaynakların her zaman öncelikle tahsis edilmesi gereken müfettişlere emanet edilen başlıca görevlere göre öncelikli olmaması gerekir.”141 Yeni Zelanda142 ile ilgili olarak bu endişeler, eğitim, öğretim ve istihdam mevzuatı ve sağlık ve güvenlik gereklilikleri hakkında ulusal önleyici programlara olumlu bakan Yeni Zelanda Ticaret Sendikaları Konseyi (NZCTU) tarafından da yinelendi; ancak Sağlık ve Güvenlik Müfettişliği yetersizliğinin, istihdam standartlarındaki sağlık ve güvenlikle uyum için işyeri hesap verebilirliğini sağlama kabiliyetini sınırladığına dikkat çekmektedir.143 İş teftişin işlevlerinin tamamlayıcı niteliği, eğitim ve kaza önleme girişimlerini desteklemek için izleme ve uygulama tedbirlerini güçlendirme gereği ile ilgili endişeleri dile getiren NZCTU tarafından da vurgulanmaktadır.

100. İş Teftişine ilişkin Genel Araştırma ayrıca, iş müfettişlerine etkili bir şekilde çalışabilmelerini sağlamak için gerekli maddi ve manevi kaynakları sağlamanın kritik öneminin altını çizmekte ve denetiminde bulunan işyerlerinin en azından yeterli sıklıkta incelenmesini vurgulamaktadır. Barbados CTUSAB, iş teftişinin yetersiz personel, yetersiz ulaşım tesisleri ve ekipmanları ve teknik alanlarda uzmanlaşmanın genel bir eksikliği yüzünden etkilendiğini belirtmektedir. Hollanda İşçi Sendikaları Konfederasyonu (FNV), iş müfettişliğinin asbest söküm işlerinin denetimi konusunda yalnızca sekiz tam gün süreli kadroya sahip olduğunu ve bu konuda çok az sayıda

141 loc. cit.142 Ayrıca 81 sayılı Sözleşme’nin uygulanması hakkında 2008 yılında Yeni Zelanda’ya yapılan doğrudan

talep üzerine de bkz. İşverenlerin ve işçi örgütlerinin, önleme ve uygulama arasında dengeyi kuracak farklı görüşleri dile getirdikleri 81 sayılı Sözleşmenin Portekiz tarafından uygulanmasına ilişkin RCE, 2008’e de bakınız.

143 Bu açıdan Yeni Zelanda Hükümetinin, İstihdamda Sağlık ve Güvenlik Kanunu’nun idaresi ve uygulanması için fon incelediğini göstermektedir.


42

denetim gerçekleştirildiğini ve teftiş hizmetleri arasındaki işbirliğinin koordine edilmediğini belirtmektedir.

101. Mevcut Genel Araştırma için sunulan bilgiler, bir takım ülkelerde bu konuda kalıcı sorunların olduğunu doğruluyor.144 Bahreyn ve Suudi Arabistan gibi bazı ülkelerde, İş Güvenliği Müfettişlerinin sayısının artırılması ve bu amaçla gerekli personelin eğitimi ile Çalışma Bakanlığı’nın iş denetim sistemini geliştirdiği bazı ülkelerde olumlu gelişmeler kaydedilebilir. Meksika’da 2007’de yaklaşık 100 yeni iş müfettişi göreve başlamış ve Kömür madenciliği bölgesinde İş Sağlığı ve Güvenliği Federal Denetimi Geliştirme Programı uygulanmaya başlanmıştır. Hollanda, İş Teftişinin kademeli olarak genişletilmesini bildirilmiştir.145 Panama’da da iş teftiş personeli güçlendirilmiştir.146 Güney Afrika, son zamanlarda entegre bir teftiş sistemi ortaya koyduğunu ve 1,150 müfettişlik kadrosunun oluşturulduğunu ancak bu görevlerin uygun nitelikli kişilerce doldurulmasının zor olduğunu ve bu görevlerin yarısından fazlasının boş kaldığını bildirmiştir.147 Arnavutluk, El Salvador ve Etiyopya, iş teftiş sistemlerini iyileştirme niyetlerini bildirmektedir.

102. Genel olarak iş teftişinin yeniden yapılandırıldığı ve modernize edildiği birçok ülkede ve bazı ülkelerde, iyileştirme çabaları ile özellikle İSG teftişi hedeflenmiştir. Brezilya’da, 2002 İş Teftişi Kararı uyarınca iş teftişin işleyişi ile ilgili düzenlemeler kabul edilmiştir.148 Çek Cumhuriyeti’nde merkezi bir Ulusal İş Teftiş Dairesi ve Bölgesel İş Teftiş Birimleri kurulmuştur149 ve inşaat sektörünü hedef alan iş teftiş yoluyla iyileştirme çabaları olumlu sonuçlar vermiştir. Danimarka son zamanlarda Danimarka Çalışma Ortamı Kurumu’nun tüm Danimarkalı işletmelerin sağlık ve güvenlik koşullarını yedi yıl boyunca tarayacağı bir plan da dâhil olmak üzere iş teftiş sisteminde150 kapsamlı bir reform gerçekleştirdi (aşağıdaki kutuya bakınız). Mısır’da İş Kanunu (2003), iş teftişin İSG rolünün geliştirilmesine odaklanmaktadır. Kaynak kısıtlamaları nedeniyle, Yunanistan, Grenada ve Mauritius iyileştirme çabalarında inşaat gibi yüksek riskli

144 Cezayir (yaptırımlar), Arjantin, Burkina Faso, Kamerun, Cape Verde, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo, Lesoto, Mali, Myanmar, Pakistan, Paraguay, Sri Lanka, Suriye Arap Cumhuriyeti ve Zimbabwe dâhil.

145 Hollanda ayrıca Avrupa Komisyonu’nun resmi danışma ve koordinasyon organı olan Kıdemli İş Teftiş Kurulu Komisyonuna (SLIC) aktif katılımı ifade eder.SLIC, ulusal iş müfettişliği sistemlerinin SLIC değerlendirmelerinde referans çerçevesi olarak kullanılan iş denetimi için ortak ilkeleri belirledi.

146 RCE, 2007 (Panama), 81 No.lu Sözleşme’nin uygulanmasına ilişkin olarak.147 Portekiz, müfettişlikteki boşlukların doldurulmasıyla ilgili sorunları da ifade etmektedir.148 Brezilya: (13).149 Çek Cumhuriyeti: (4).150 Danimarka: (1) ve uygulayıcı yönetmelikleri.


43

sektörleri hedeflemeye karar vermişlerdir. Mozambik’te yeni İş Kanunu, diğerlerinin yanında, müfettişleri tek bir bünyede birleştirerek insani ve maddi kaynakların daha akılcı kullanılmasına olanak sağlar. Katar’da, Arapça konuşmayan işverenler ve işçiler için bilgi ve danışma faaliyetleri sağlamak üzere iş müfettişleri eğitilerek, Arapça bilmemekten kaynaklanan endüstriyel kaza riskini en aza indirmek için çaba gösterilmiştir.151 Arjantin’de yürürlükteki mevzuat, zorunlu mesleki risk sigortasının yönetiminden sorumlu özel teşebbüslerin ayrıca İSG gereklerinin uygulanmasını izlemesi ve bunun muhtemel ihlallerini bildirmesini sağlamaktadır.152

Danimarka – Gülen Yüz Şeması

2005-12 döneminde Danimarka Çalışma Ortamı Kurumu tüm Danimarka işletmelerinin sağlık ve güvenlik şartlarını tarayacaktır. Bu “Gülen Yüz Şeması” uyarınca, bu taramanın sonucunun ve işletmelerin sağlık ve güvenlik şartlarının durumunu yayınlanmak zorunludur ve Çalışma Ortamı Kurumu’nun web sitesinde (www.at.dk) bulunmaktadır. 27 Kasım 2008 tarihi itibariyle toplam 35.498 işletme taranmış ve aşağıdaki şekilde derecelendirilmiştir:

2.143 işletme 2.5415 işletme 6.315 işletme 1.625 işletme

(2) Yeterli cezalar

103. İş teftişine ilişkin 2006 Genel Araştırmasında vurgulandığı gibi, düzenleyici sistemlerin güvenilirliği ve etkililiği için, ihlal türleri ve cezalar ulusal mevzuatta suçun doğası ve ağırlığı ile orantılı olarak tanımlanmalıdır. Sözleşmeler 81 ve 129 sayılı sözleşmelerin ilgili hükümlerine benzer şekilde, 115 sayılı sözleşmenin 9. maddenin 2. paragrafında, yürütme sisteminin kanun ve yönetmeliklerin ihlali için yeterli ceza vermesi gerektiği belirtilmektedir.153

104. Çoğu ülkenin mevzuatı, iş müfettişleri tarafından uygulanabilir yasal hükümlerin ihlal edilmesi durumunda ceza öngörür. Çoğu para cezası ve tutukluluk öngörür.

151 2006’ da Katar’ a yöneltilen doğrudan talep.152 Arjantin: (1), (2).153 ILC, 67. Oturum, Cenevre, 1981, Geçici Kayıt No. 25, para. 50, s. 25 / 6-25 / 7.


44

Birçok ülke kapsamlı uygulama seçeneklerine sahip ayrıntılı yaptırım sistemleri geliştirmiştir.154 Bununla birlikte, Cezayir, Arjantin, Dominik Cumhuriyeti155, El Salvador, Litvanya156 ve Zimbabwe gibi diğer ülkelerde yaptırımlar etkili gibi gözükmüyorken; Bahreyn, Kamerun ve Grenada gibi ülkelerde ise yaptırım sistemi tamamen yok gibi gözükmektedir. CTUSAB, Barbados ile ilgili olarak meslek hastalığının yetkili makama bildirilememesi halinde, suçun ciddiyetiyle ilgili olarak cezanın yetersizliğini vurgulayan bir BDS 10 $ cezasına atıfta bulunur.

(3) Tamamlayıcı ve gönüllü mekanizmalar

105. Mevcut bilgiler aynı zamanda geniş kapsamlı tamamlayıcı uygulama mekanizmalarını ve stratejilerini de yansıtmaktadır. Bazı mekanizmalar, örneğin yaptırımların kamuoyuna duyurulması gibi cezaların cezalandırıcı niteliğini güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Bunlara Danimarka’daki Smiley Programı dâhildir.157 Portekiz’de ve İspanya’da tekrar eden, ciddi veya çok ciddi suçların işlendiği durumlarda cezayı ilan etme kararı ile bir yaptırım birleştirilebilir. Portekiz’de bir yaptırım, sözleşmeler için halka açık ihalelere katılmaya karşı bir yasakla birleştirilebilir. Birleşik Krallık’ta iyileştirme ve yasaklama uyarıları ile ilgili bilgiler halka açık hale getirilmelidir. Uruguay’da uyarı alan şirketler, suç işlemiş işletmelerin listesine (listesine) girer. İsviçre’de yaptırımlar, sigorta primlerinde bir artış ve Tayland ve İngiltere’de izinlerin iptali ve şirketin faaliyet izninin kaldırılması veya iptal edilmesini içerebilir. Kanada’da (Manitoba) bir suçtan hüküm giymiş bir kişinin, herhangi bir işyerinde tamamlayıcı yaptırım stratejilerinin bir örneği olan mahkûmiyet tarihinden sonra altı ay boyunca denetim işlerinde çalışmasını yasaklamak mümkündür.

106. Bazı tamamlayıcı izleme mekanizmaları tarafından yapılan çalışmaların önleme açısından oynadığı rolü vurgulamak önemlidir. Örneğin, bazı ülkelerde Başsavcı Ofisi, çalışma ortamında güvenlik ve sağlığın korunması için toplum adına bir bütün olarak dava açmaya yetkilidir. İş yerindeki emniyet ve sağlığa yönelik fiili veya potansiyel bir tehlike durumunda, uyumsuzluk nedeniyle daha ağır cezalar uygulanması da dâhil olmak üzere adli önlemler alınabilir. Bu önlemler katlanarak hukukun üstünlüğünü güçlendirir. Aynı şekilde, uzmanlaşmış teftiş hizmetleri Sözleşme’nin amaçlarının tam olarak yerine getirilmesine katkıda bulunmaktadır.

154 Avustralya, Belçika, Brezilya, Kanada, Danimarka, Finlandiya, Meksika, Hollanda, Yeni Zelanda, Portekiz, İspanya, İsveç, İsviçre, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri ve Uruguay’ da.

155 81 sayılı Sözleşmenin uygulanmasına ilişkin RCE, 2007’ e bakın.156 81 sayılı Sözleşmenin uygulanmasına ilişkin RCE, 2006’ a bakın.157 Yukarıda Danimarka kutusuna bakınız.


45

107. Diğer stratejiler bulunan sorunların düzeltilmesini sağlama konusunda iyileştirici özelliktedir. Bu, Avustralya (Batı Avustralya) ve Birleşik Krallık’ta olduğu gibi “iyileştirme uyarıları” Avustralya (Kuzey Bölgesi) ve Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti’nde olduğu gibi “düzeltici önlem emirleri” ve eğitim emirleri düzenleyerek ve Avustralya’da (Queensland) yasal olarak bağlayıcı “yürürlüğe konabilir teşebbüs” vererek yapılabilir. 2004-2005’te kabul edilen uygulanabilir on teşebbüsün, işyeri, sanayi ve Queensland topluluğunun maliyetlerini 1,6 milyon $ düşüreceği tahmin ediliyor. Kanada’da (Ontario) başarılı “proaktif” teftişler, düzenli teftiş sıklığını azaltmak için bir teşvik olarak kullanılır.

Avustralya (Victoria) - Etkin bir uygulama stratejisi

Avustralya (Victoria), 2001 yılında uygulamanın odak noktasını reaktifden proaktif bir yaklaşıma değiştirdikten sonra toplam işyeri müdahalesinde belirgin bir düşüş kaydetti. Proaktif ve reaktif ziyaret oranı 60:40 ile 80:20 arasında değişti. Ziyaretlerin etkinliğine yönelik artan vurgu, teftişin etkililiği ve profesyonelliği hakkındaki algılamalarını ölçmek için yönetici ve çalışan temsilcileri ile temas kuran bağımsız altı aylık denetimli işyerleri araştırmalarının başlatılmasına yol açtı. Proaktif müdahaleler -şikayet veya işyerinde yaşanan bir olaydan kaynaklanmayan tüm işyeri ziyaretleri olarak tanımlanır-planlanan tüm müdahaleleri, rutin işyeri ziyaretleri, teftiş, denetim ve endüstri forumları veya sunumları (bir müfettişin eğitim tavsiyesi veya bilgileri sağladığı durumlarda) içermektedir. 2005-06 döneminde, reaktif müdahalelerin iki katından fazla proaktif iş yeri müdahalesi yapılmıştır. Müfettişlik kaynaklarının konuşlandırılacağı yerleri belirlemek için daha yapılandırılmış, kanıta dayalı, proaktif bir yaklaşım kullanmak, “düşük riskli” durumlara geçici olarak yanıt vermekten daha başarılı olmuştur.

108. İşgücü denetimine ilişkin Genel Araştırmada belirtildiği gibi işletmeler,158 mesleki tehlikeleri değerlendirmek için mekanizmalar benimseyerek iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin olarak daha fazla sorumluluk üstlenmektedir. İş yerinde etkili bir iş sağlığı ve güvenliği yönetimi için giderek gerekli görülen risk değerlendirmelerine ek olarak bazı ülkeler, bu tür programlara katılmak için bir zorunluluk olarak başarılı denetimleri içeren gönüllü programları başlatmışlardır. ABD, gönüllü katılımı temel alan Gönüllü Koruma Programı (VPP) ve KOBİ’leri hedef alan, Güvenlik ve Sağlık Başarı Tanıma Programı (SHARP) üzerine iki program yürütmektedir. Her iki durumda

158 op. cit., Paragraf 278’den sonra kutuyu gör.


46

da, programlara katılım ve kabul işlemleri, İş Sağlığı ve Güvenliği İdaresi (OSHA) tarafından yapılan denetimlere tabi tutulur ve kabul edilirse daha az teftiş yapılır. Avustralya (Commonwealth), aynı zamanda denetimlere dayanan yapı endüstrisi için benzer bir akreditasyon şeması yürütür. Hollanda, büyük miktarlarda tehlikeli madde depolayan veya kullanan şirketler için Ek Risk Envanteri ve Değerlendirmesi (ARIE) ve özel denetim gereksinimleri kurarak büyük kazaların önlenmesine yönelik proaktif bir yaklaşım benimsemiştir.159

C. İSG ile İlgili Rehberlik ve Bilgi

(1) Uyum sağlanması için rehberlik

109. 10. madde, madde 5 (d)’de belirtilen şartın bir parçası olarak topluluğun her kademesinde iletişim ve işbirliği sağlamak üzere özellikle yasal zorunluluklara uymalarına yardımcı olmak için işverenlere ve işçilere rehberlik edecek önlemlerin alınmasını önermektedir. İSG ile ilgili yasa ve yönetmelikler, bu alanın karmaşıklığını ve disiplinler arası niteliğini yansıtmaktadır. Sonuç olarak, mevzuata ilişkin etkili işyeri uygunluğu, işçilerin tehlikelere ve risklere maruz kalmasını önleme kurallarına dönüştürülen teknik ve bilimsel ilkelere uygun bir erişim ve bunlara ilişkin anlayışa büyük ölçüde bağlıdır. Tavsiye Kararının 4 (d) paragrafında vurgulandığı gibi, işverenler, işçiler ve örgütlerinin bu konuda işbirliği yapması önemlidir. Hazırlık çalışmaları sırasında göçmen işçileri ve onların anadillerinde eğitim ve bilgi gereksinimlerini dikkate alan bir hüküm eklenmiştir.160

110. Çoğu ülkede çalışma bakanlığı, işverenler ve işçiler için İSG alanında mevzuat ile ilgili rehberlik ve bilgi sağlama konusunda iş teftiş, internet ya da diğer bileşenlerle olan etkileşimler aracılığıyla büyük bir rol üstlenmektedir. İş teftişin kendi işlevlerine ek olarak; eğitim, öğretim ve bilinçlendirme konularında oynadığı rol giderek artan bir öneme sahiptir. Bu işlevler; tıbbi iş müfettişleri, mesleki sağlık hizmetleri ve sosyal yardım fonları tarafından desteklenir ve çoğunlukla paylaşılır. 2006 tarihli iş

159 Hollanda Sanayi ve İşverenleri Konfederasyonu (VNO-CNW), bu düzenlemeleri ILO Sözleşmeleri ve Avrupa Yönergeleri’ nin öngördüğünün ötesinde ek ulusal gereklilikleri uyguladıklarını savunarak çok karmaşık görmektedir. Ona göre, Hollanda’ daki Hıristiyan İşçi Partileri Federasyonu (CNV) ve Hollanda İşçi Sendikaları Konfederasyonu (FNV) tarafından vurgulandığı üzere, ARIE yönetmeliklerine uyumla ilgili bir dizi inceleme sonrasında, iş müfettişliği uyarılar vermek zorunda kaldı veya davaların yüzde 50’sinde uyumluluk talebi kısmen bu düzenlemelerin karmaşıklığına bağlıydı. ARIE düzenlemelerinin işçiler için tanınan koruma seviyesine herhangi bir etkisi olmaksızın çıkarılabileceğini düşünmektedir.

160 ILO: Güvenlik ve sağlık ve çalışma ortamı, Rapor VI (1), ILC, 67. Oturum, Cenevre, 1981, para. 151


47

teftişi hakkındaki genel araştırmada belirtildiği üzere İSG konularıyla ilgilenen tek ulusal kurumların teftiş kurulları olduğu ülkelerde İSG mevzuatına uyum konusunda rehberlik ve bilgi sağlayıcı olarak önemli bir rol oynamaktadır.

111. İş müfettişleri ve diğer müfettişler, başta gelişmekte olan ülkeler olmak üzere pek çok ülkede İSG konusunda düzenleyici konumda olduğu kadar teknik yönleri hakkında da temel ve çoğu kez tek bilgi ve tavsiye kaynağı olmaya devam etmektedir.161 Sanayileşmiş birçok ülkede, yıllar içinde İSG ile ilgili düzenleyici ve teknik konularda işverenlere ve işçilere yardımcı olma ve bunlara bilgi verme görevi iş müfettişlerine bırakılmıştır. Yeni Zelanda buna iyi bir örnektir, burada hem kişisel hem de ulusal düzeyde yapılmaktadır. Müfettişler, işyerinde sağlık ve güvenlik ile ilgili eğitim programlarına ve çalıştaylara bölgesel ve ulusal seviyelerde bir bütün olarak katılmaktadır.

Yeni Zelanda - Önleme ve Eğitim Stratejileri

2006-07 döneminde Çalışma Bakanlığı, Yeni Zelanda’daki işletmeler ve çalışanlar için 3.378 bilgi ve eğitim ziyareti ve semineri gerçekleştirdi. Bakanlık önleme ve eğitim stratejileri hakkında diğer yaralanmaların önlenmesi ajanslarıyla işbirliği yapar. Tekne inşaatı, ormancılık ve tarım gibi yüksek riskli sektörlerde Kaza Tazminat Kurumu ile birlikte çalışırlar. Bu endüstrilerdeki işverenleri ve çalışanları hedef almak için bilgi de dahil olmak üzere bir dizi araç kullanılır. Ayrıca Bakanlığın web sitesi* çalışanlara, işverenlere ve İSG ile ilgili görevleri bulunan diğer kişilere bilgi sağlar. Bu yalnızca toplantı gereklilikleri hakkında değil, aynı zamanda iyi uygulama örnekleri ile ilgili bilgileri de içerir. Çalışma Bakanlığı ayrıca, işyerinin sağlığı ve güvenliği ile ilgili her türlü soruyu iletebileceğiniz ücretsiz bir telefon merkezi sunmaktadır.

*www.dol.govt.nz and www.workinfo.govt.nz.

112. Bazı ülkelerde, rehberlik ve bilgilendirme hizmeti ağırlıklı olarak merkezi İSG ajansları ve özel kurumlar, iş sağlığı hizmetleri ve işçi tazminat idareleri ve çoğu işçi ve işveren örgütleri tarafından kurulmuş olan mesleki eğitim sistemleri gibi büyük veri akışlarını idare edebilecek ve yayabilecek ulusal uzman kuruluşlar aracılığıyla iletilmektedir. Meslek örgütleri ve onaylanmış teknik belgelendirme kuruluşları, İSG ile ilgili becerilerin belgelendirilmesi sürecinde bilgilendirme rolünü de üstlenirler.

161 Örneğin, Cezayir, Burkina Faso, Kamerun, Kongo, Madagaskar, Mauritius, Fas, GüneyAfrika, Tunus ve Zimbabwe.


48

İnternetin ve diğer modern iletişim sistemlerinin ortaya çıkışı önemli ulusal, bölgesel ve uluslararası ajansları,(virgül olmasın) İSG alanındaki sorumluluklarla ilişkilendirerek birbirine bağlayan ağlar vasıtasıyla ücretsiz ve güvenilir bilgilendirici yayınlara erişimi kolaylaştırmış ve yaygınlaştırmıştır. Çok sayıda iş müfettişi talep üzerine ofislerinde veya telefon, posta veya elektronik posta yoluyla danışmanlık yapar. Ülkelerden gelen raporlar, İSG ile ilgili rehberlik, bilgi, eğitim ve farkındalık yaratma çabalarının son 25 yılda giderek arttığını ve mevcut iletişim araçlarının artık bu erişimi kolaylaştırmak ve İSG mevzuatının bilgisini artırmak için kullanıldığını gösteriyor. Bu bağlamda şunu belirtmek gerekir ki, Kolombiya’da kayıt dışı ekonomide çalışan 40.000 işçiye doğrudan eylemlerle İSG standartlarına ilişkin rehberlik ve bilgilendirme hizmeti sağlandığı ve 2005-2006 yılları arasında, tarım sektöründe kayıt dışı olarak çalışan 2.000 kadının,(virgül olmasın) eğitim, bilinçlendirme ve diğer aracı eylemler yoluyla sağlıklarının geliştirilmesini ve mesleki risklerin önlenmesini amaçlayan bir programdan yararlandıkları bildirildi.

113. Merkezi İSG organları,162 bulundukları yerlerde İSG gereksinimlerinin nasıl uygulanacağına ilişkin rehberlik ve bilgilendirme hizmetlerinin sağlanmasından ve rehberlik, teknik ve eğitim kılavuzlarının yanı sıra tanıtım ve bilinçlendirme etkinliklerinin başlatılmasından sorumludur. Bu kurumlar, güvenilir İSG bilgisi ve enformasyonuna geniş erişimi sağlamak için internet ve elektronik yayınları yoğun şekilde kullanmaktadır. Ayrıca bu kurumlar uluslararası politika ve İSG konusunda teknik rehberliğin geliştirilmesine odaklanan çok sayıda ulusal, bölgesel ve uluslararası toplantılara katılırlar.

114. Kanada İş Sağlığı ve Güvenliği Merkezi (CCOHS)163 web sitesi, güvenilir ulusal ve uluslararası İSG bilgilerine erişmek için kullanılan Kanada’nın en kapsamlı portalıdır. CCOHS ayrıca Kanadalılara İSG, işçi tazminat kurulları ve CCOHS’den sorumlu federal, eyalet ve bölgesel hükümet kurumları tarafından sağlanan sağlık ve güvenlik bilgilerine erişmek için uygun ve etkili bir giriş yolu sağlamaya yönelik CanoSH web sitesinin164 yönetimini de sürdürmektedir. Amerika Birleşik Devletleri’nde düzenleyici ve teknik İSG bilgileri için odak noktası OSHA’dır. İşle ilgili yaralanma ve hastalıkların önlenmesi için yapılan araştırmalar ve tavsiyelerde bulunmak için yapılan çalışmalar federal ajans olan Ulusal İş Güvenliği ve Sağlık Enstitüsü (NIOSH) tarafından desteklenmektedir. Avrupa Birliği (AB) üye devletlerinin tamamı, işverenlere ve işçilere yönelik İSG ile ilgili rehberlik ve bilgilendirme yapan merkezi sistemlere sahiptir. Hepsinin Avrupa İş Sağlığı ve

162 Bkz. Bölüm II, kısım 6, alt bölüm B (2).163 www.ccohs.ca.164 www.canoshweb.org.


49

Güvenliği Ajansı (EU-OSHA)165 ile güçlü bağları vardır. Bu alanda iş müfettişlikleri veya İSG müfettişlikleri tüm AB üye devletlerinde önemli bir rol oynamaya devam etmektedir.

115. Belçika’daki Federal Kamu Hizmeti İstihdamı, İşgücü ve Sosyal Diyalog,166 genel halkın yanı sıra işverenlere ve işçilere rehberlik ve bilgi sağlanmasıyla ilgili tüm işlevleri birleştirirler. Avusturya’da İş Teftiş Kurulu, İSG mevzuat şartlarının uygulanması konusunda işverenlere ve işçilere destek ve danışmanlık yapmaktan sorumludur. Uluslararası kapsamda bu alandaki entegrasyon ve etkinlik modeli olarak kabul edilen İngiltere’deki Sağlık ve Güvenlik İdaresi (HSE)167, İSG gereklilikleriyle bağlantılı olarak kapsamlı bir rehberlik ve bilgi hizmeti sunma yükümlülüğüne sahiptir. Hollanda’da Ulusal Hristiyan İşçi Sendikaları Federasyonu (CNV) ve Hollanda İşçi Sendikaları Federasyonu (FNV) işverenlerin ve çalışanların aşina oldukları kanun ve yönetmeliklerde belirtilen Hollanda Standardizasyon Enstitüsü (NEN)168 standartlarının önemli bir maliyetle NEN’den satın alınması gerektiğini belirtmektedir. CNV ve FNV, bu standartların ücretsiz sunulması gerektiği görüşündedir.

116. İSG düzenlemesine katılan ulusal kurumların çoğu, kanun ve yönetmelik metinlerine ek olarak, yıllar içinde İSG ile ilgili önemli kütüphaneler kurdular. İnternet erişiminin gelişmesiyle bu kuruluşlar bilgiyi hızla değiştirebilmelerini sağlayan bölgesel ve küresel ağlar kurmak için birbirleriyle bağlantı sağladılar. Sıkıca birbiriyle bağlantılı olan bu küresel internet ağı; yasama metinleri, teknik rehberlik ve standartlar, eğitim materyalleri, bilimsel veriler, istatistikler ve İSG’nin her yönüyle ilgili yayınlar üzerine muazzam bir elektronik dizinine açık ve genellikle ücretsiz erişim sağlamaktadır. Daha faal ve iyi bilinen bazı ağlar bölgesel temellidir. AB-OSHA (aşağıdaki kutuya bakınız), AB üye devletlerinin tüm temel İSG kurumlarının yanı sıra aday ülkelerin, Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) üyesi ülkelerin ve Türkiye’nin web sitelerini birbirine bağlayan bir ağın merkezidir. AB-OSHA, İSG internet portalı olarak görev yapmakta olup AB ve ulusal mevzuat, yayın, istatistik ve İSG’nin çeşitli yönleri üzerine araştırma sonuçlarını üyelere ve halka açık hale getirmektedir. İSG ile ilgili bilgi ve enformasyonun geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasında aktif olan bölgesel ağların diğer örnekleri, 1997’de Kuzey Avrupa’da Finlandiya’nın yardımıyla kurulan Baltık İş Sağlığı ve Güvenliği Ağı (BSN)169 ve 1976’da başlatılan Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) Mesleki Güvenlik ve

165 http://osha.europa.eu.166 www.emploi.belgique.be.167 www.hse.gov.uk.168 NEN, standartların ve limit değerlerin geliştirilmesi için hizmet sunan ulusal bir bilgi merkezidir. Ayrıca,

insanlar bakmak istediklerinde ve bunlara ihtiyaç duyduklarında bu standartları görebilecekleri kapsamlı bir depo olarak işlev görmek istemektedir (www.nen.nl).

169 İSG Baltık Deniz Ağı, www.balticseaosh.net/ adresi ile Danimarka, Estonya, Finlandiya, Almanya, Letonya, Litvanya, Rusya Federasyonu (Kuzeybatı bölgesi), Norveç, Polonya ve İsveç’i birbirine bağlar.


50

Sağlık Ağı (ASEAN-OSHNET)’170dır. İSG ile ilgili borsalar Latin Amerika’daki Güney Koni Ortak Pazarı (MERCOSUR) ve Andean Topluluğu (CAN) ve Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA) kapsamında gerçekleşir. Afrika’da, Güney Afrika Kalkınma Topluluğu (SADC)171, özellikle de HIV / AIDS ve çalışma dünyasıyla ilgili olarak İSG alanında aktiftir.

Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı*

AB-OSHA’nın misyonu, Avrupa’nın çalışma alanlarını daha güvenli daha sağlıklı ve üretken hale getirmek ve özellikle işyerinde etkili bir önleme kültürü oluşturmaktır. Avrupa Birliği’ nde İSG bilgileri için tek bir referans noktası olan üçlü bir organizasyondur. İSG ile ilgili Avrupa mevzuatını açıklamakta, komisyonlarda bulunmakta, İSG riskleri hakkında yeni bilimsel araştırma ve istatistikler toplamakta ve yayınlamakta, iyi uygulamaları paylaşmakta ve bilgileri işçilere ve iş yerlerine çeşitli yollarla ulaştırarak yardımcı olmaktadır. Avrupa Risk Gözlemevi, AB Üye Devletleri tarafından sağlanan verilere dayanan yeni ve gelişmekte olan riskleri belirlemeyi amaçlamaktadır. Ana güvenlik ve sağlık bilgi ağı, aday ülkeler ve EFTA ülkelerinin yanı sıra her bir AB üye devletinde de odak noktası oluşturmaktadır. Normal olarak İSG’ nin ulusal yetkili otoritesi olan bu odak noktaları, ulusal Ajans web sitelerini yönetir, Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Haftasını organize eder ve Ajans tarafından İSG konularıyla ilgili çeşitli araştırmalar yapmak üzere görevlendirilen Uzman Gruplara temsilciler atar. 30’ dan fazla ülkenin katıldığı ve 20 dilde yaklaşık 4 milyon bilgi materyalinin dağıtıldığı Avrupa Haftası, daha sağlıklı daha güvenli ve üretken bir işyeri için Avrupa’ da yapılan bilinçlendirme kampanyalarından biri oldu. Konu Merkezleri, Çalışma Ortamı Bilgileri ve Risk Gözlemevi gibi kilit alanlarda çalışmayı desteklemek için mevcut ulusal verileri toplayan ve analiz eden ulusal güvenlik ve sağlık kurumları konsorsiyumudur. 300’ den fazla Avrupa Bilgi Merkezi (EIC), işletmelere AB ile ilgili konularda bilgi verir. EIC’ ler, her yıl KOBİ’lerden gelen İSG de dahil olmak üzere çok çeşitli konularda 360.000 soruyu doğrudan cevaplamaktadır. Kıdemli İş Müfettişleri Komitesi (SLIC), yakın işbirliği ve bilgi paylaşımı için Üye Ülkelerden ve Komisyon uzmanlarından ve Topluluk sosyal mevzuatının etkili bir şekilde uygulanmasına yönelik çalışan yetkililer arasından oluşturulan bir forumdur. İş müfettişleri, ilgililerin hepsinin iş sağlığı ve güvenliği konusundaki sorumluluklarını fark etmesini sağlar ve gerektiğinde onları gerekli iyileştirmeleri yapmaya zorlar. Ajans, önde gelen akademisyenlerin ve İSG ile ilgili kurumların yanı sıra belirli projeler için danışmanlardan oluşan çeşitli geçici araştırma ekipleri ile sözleşme yapmaktadır.

* https://osha.europa.eu

170 ASEAN-OSHNET, www.aseanoshnet.net/ adresi ile,BruneiDarussalam, Kamboçya, Endonezya, Laos Halk Demokratik Cumhuriyeti, Malezya, Myanmar, Filipinler, Singapur, Tayland ve Viet Nam’ la bağlantı kurmaktadır.

171 SADC: www.sadc.int.


51

117. İlk uluslararası İSG ağını Internet gelişmeden çok önce inşa eden ILO, uluslararası kapsamda bu alandaki öncü kuruluştur. Uluslararası İş Sağlığı ve Güvenliği Bilgi Merkezi (CIS),172 1959 yılında ILO tarafından 11 ulusal ve üçuluslararası organ için İSG ile ilgili bilgi toplayıcı bir çatı olarak kurulmuştur.173 Şu anda tüm kıtaları kapsayan ve İSG ile ilgili bilgi ve teknik yardım alışverişinde bulunan 150 ulusal uzman kuruluşun küresel bir ağına dönüşmüştür. Çoğu durumda CIS Ulusal Merkezleri, özellikle gelişmekte olan ülkelerde, iş ilişkileri için doğrudan sorumluluk sahibi devlet kurumlarıdır ve iş müfettişlikleri ile güçlü bağlantılar taşır; ancak işveren ve işçi örgütleri ile bağımsız enstitüler de temsil edilmektedir. CIS Merkez temsilcileri, ağı etkileyen güncel konuları tartışmak ve uluslararası İSG topluluğuna nasıl daha iyi hizmet verebileceklerini paylaşmak için yıllık toplantılar düzenler. CIS ulusal merkezlerinin çoğu, ulusal İSG mevzuatının metinlerine, eğitim kursu bilgilerine, el kitapçıklarına, en iyi uygulamalara veya farkındalığı artırıcı olaylar için kolayca kullanılabilecek çeşitli materyallere ücretsiz erişim olanağı sağlayan web sitelerine sahiptir. Bu merkezlerin çoğu ILO teknik işbirliği yardımı ile geliştirilmiştir.

(2) Eğitim ve öğretimin her kademesine İSG’nin dâhil edilmesi

118. Ulusal koşullara ve uygulamaya uygun bir şekilde tüm çalışanların eğitim ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yüksek teknik, tıbbi ve mesleki eğitim de dâhil olmak üzere tüm eğitim ve öğretim kademelerine iş sağlığı ve güvenliği soruları ile çalışma ortamının dâhil edilmesini isteyen 14. maddede İSG eğitim ve öğretimin yalnızca konuyla doğrudan ilgilenen kişiler için değil, toplum için de önemli olduğunu vurgulanmaktadır. Bu hükmün temel anlamı, ulusal eğitim ve öğretim sistemleri ile İSG ilkelerine ilişkin bilgi ve tecrübe birikiminin oluşması, gelecekte işverenler ve işçiler arasındaki mutabakatın ve uyumluluğun sağlanmasının en etkili yolu olmasıdır.

119. Bu hüküm sürekli gelişim yani değişen iş dünyası ve çalışan nüfusun sürekli yenilenmesi konularında iki zorluğu ele almaktadır. İlk süreç yeni işyeri tehlikeleri ve riskleri meydana getirirken ikincisi, tehlike ve risk azaltma stratejilerinde bilgi ve eğitimin önemini vurgular. Bir tehlikenin belirlenmesinden ve risklerinin değerlendirilmesinden sonra düzenleyici, önleyici ve koruyucu önlemlerin ve becerilerin geliştirilmesi ve uygulanması mümkündür. Eğitimin tüm kademelerinde

172 www.ilo.org/cis.173 Avusturya, Belçika, Danimarka, Fransa, Almanya, İtalya, Hollanda, Norveç, İsveç, İsviçre ve Birleşik

Krallık’taki İSG kurumlarının kütüphaneleri. Uluslararası katılımcılar ILO, Uluslararası Sosyal Güvenlik Kurumu (ISSA) ve Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (ECSC) idi.


52

İSG kavramlarını bütünleştirmek, gelecekteki işverenlerin ve çalışanların işyerinde ve evde tehlikelerin, risklerin ve önlemenin öneminden doğal olarak haberdar olmasını sağlar. Bu bağlamda, 25 yıl sonra 14. madde “önleyici sağlık ve güvenlik kültürü” konseptinin en yeni İSG düzenlemesi olan 187 nolu Sözleşmene dahil edilmesine ve sürekli farkındalık yaratma, eğitim ve öğretim yoluyla bunun üzerine inşa edilmesine ve sürdürülmesine ihtiyaç duyulmasına neden olan temeli sağlamıştır.

120. Uygulamada, İSG konularının ulusal eğitim sistemlerine dahil edilme derecesi ve seviyesi büyük ölçüde bu sistemlerin gelişme seviyesine ve mevcut ekonomik ve uzman personel düzeyine bağlıdır. Özellikle Afrika’da bulunan birçok gelişmekte olan ülkede174 İSG eğitimi, iş müfettişlerinin eğitimi, işverenler tarafından işçiler için sağlanan temel eğitim ve işverenler ve işçi temsilcileri için eğitim ve bilinçlendirme faaliyetlerine İSG kavramlarının dahil edilmesi ile sınırlıdır.175 Raporlarda az bilgi mevcut olmakla birlikte iş güvenliği ile ilgili bazı hususların, işyeri hekimlerin ve makine koruyucuları ve basınçlı kaplar gibi diğer hassas ekipmanların sertifikalandırılmasından sorumlu teknisyenlerin eğitim müfredatına dahil edilmesi muhtemeldir. Bununla birlikte, bu sorunun yeni taslak ulusal İSG politikalarına dahil edildiği Ekvator veya Hindistan gibi ülkelerde ve müfredatta İSG eğitiminin yer alması için Eğitim Bakanlığı ve diğer eğitim kurumları ile yapılacak bir anlaşma üzerinde çalışan İSG ajansına sahip olan Trinidad ve Tobago’da çabaların başladığı görülmektedir.

121. Belarus ve Moldova Cumhuriyeti gibi Doğu Avrupa ülkelerinde İSG konuları orta öğretim okulları da dâhil olmak üzere her kademedeki eğitim müfredatının bir parçasıdır. Slovenya’da, yasa176 ile iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eğitim ve öğretim, genel ve mesleki eğitimin yer aldığı her tip ve seviyedeki okulların yanı sıra işçiler için devam eden eğitimin bir parçasıdır. Aynı şekilde Ukrayna, “yaşam boyu öğrenme sistemine” İSG konularını da ekleyerek okul öncesi eğitim de dâhil olmak üzere her seviyedeki eğitim kurumlarına genişletti.

174 Belize, Burkina Faso, Kamerun, Cape Verde, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo, Mısır, Eritre, Gana, Grenada, Hindistan, Endonezya, Madagaskar, Mali, Fas, Namibya, Pakistan, Katar, Suudi Arabistan, Senegal, Sri Lanka, Surinam, Güney Afrika, Suriye Arap Cumhuriyeti, Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti, Trinidad ve Tobago, Tunus, Türkiye, Bolivarcı Venezüela Cumhuriyeti, Zambiya ve Zimbabwe.

175 Bu bağlamda, bazı işveren ve işçi örgütleri, kendileri tarafından sunulan eğitim programlarına atıfta bulunur: Örneğin, İş Yeni Zelanda’ nın üye işveren örgütleri düzenli olarak İSG eğitimleri alıyor. Benzer şekilde, Yeni Zelanda İşçi Sendikaları Konseyi (NZCTU), Kaza Ücretlendirme Kurumu (ACC) tarafından finanse edilen İSG eğitiminin başlıca sağlayıcılarından biri olduğuna işaret ediyor. NZCTU, Yeni Zelanda’nın mevcut ve potansiyel işyeri risklerini yönetmek için sağlık ve güvenlik planlarının ve sistemlerinin geliştirilmesine katılmalarını sağlamak için seçilen işçi temsilcilerini eğitmek için çok başarılı bir programa sahip olduğunu da belirtmektedir.

176 Slovenya: (1).


53

122. AB’de üye devletlerin çoğunda eğitim sistemlerine resmi İSG konularının dâhil edilmesi makul bir oranda artmaktadır. Portekiz’de ulusal mevzuat, İSG konularının mesleki ve teknik okullar da dâhil olmak üzere okul müfredatının bir parçasını oluşturduğunu göstermektedir.177 İspanya’da, önleme ilkelerinin öğretilmesinin mesleki eğitim de dahil olmak üzere tüm eğitim düzeylerine yaygınlaştırılması ulusal İSG politikasının temel bir hedefidir. İngiltere’de HSE, sağlık ve güvenlik uygulayıcılarına yönelik olanlar da dâhil olmak üzere ulusal mesleki nitelikler sağlayan eğitim organizasyonlarıyla yakın bir işbirliği içinde çalışır.

123. Brezilya’daki belirli İSG kursları gibi Latin Amerika’da, işyeri hekimleri, iş güvenliği mühendisleri ve teknisyenleri için özelleşmiş çalışmalar çerçevesinde İSG kurslarından yararlanmaları sağlanmaktadır. Küba’daki eğitim sisteminin her kademesinde İSG konuları bulunmaktadır. Meksika’da, özellikle işyeri hekimleri ve İSG uzmanları için daha kapsamlı İSG eğitimi geliştirilmektedir. Honduras’ta, üniversitelerde mühendislik dersleri İSG konularını kapsamaktadır.

124. Asya’da, Çin’de İSG eğitimi, özellikle uluslararası iş gücü bilgi alışverişi sistemlerinde önemli bir rol oynayan başta İşgücü İlişkileri Yüksekokulunda olmak üzere eğitim sisteminin birçok seviyesinde yer almaktadır. İSG eğitimi, bu konuların teknik okullar ve üniversitelerin müfredatının bir parçasını oluşturduğu Singapur’da çok ilerlemiştir. Buna ek olarak, ilgili eğitim programlarında kullanılan İşgücü Yetenekleri Yeterlilik çerçevesinde genel İSG yeterlilik standartları geliştirilmektedir. Japonya’da güvenlik konusundaki eğitim, anaokulu eğitim programında “sağlık” bağlamında verilmektedir ve güvenlik, sağlık ve çalışma ortamı eğitimi, ilk ve orta öğretimlerde sağlık ve beden eğitimi dersleri aracılığıyla sağlanmaktadır. Birçok Asya ülkesinde, Uluslararası Mesleki Hijyen Derneği’ne (IOHA) mensup meslek odaları, uzman dernekleri, her seviyedeki eğitim ve öğretime İSG konularının dahil edilmesinin teşvikinde önemli bir rol oynamaktadır.178

D. Ulusal Politikanın Aşamalı Olarak Genişletilmesi

125. Daha önce belirtildiği gibi, Sözleşmenin geniş ve ayrıntılı kapsamı, pratikte uygulanmasına ilişkin önemli bir esneklik derecesine sahiptir. Hazırlık çalışmaları sırasında, “ILO tarafından kabul edilmiş olan belgelerin çoğunun onaylandıktan

177 Portekiz: (1).178 IOHA, hem ILO hem de WHO’nun OSH ile ilgili faaliyetlerine katkıda bulunmuştur ve her iki kuruluşla

da danışma statüsüne sahiptir (www.ioha.net/members-2.htm). Üyeler Amerikan Endüstriyel Hijyen Derneği, İngiliz İş Sağlığı Derneği ve Kanada İşyeri Hijyen Sağlığı Kurulu gibi bazıları dünya çapında bilinen 24 ulusal dernekten oluşmaktadır.


54

hemen sonra doğrudan uygulamaya girmesi gerektiği halde, çok geniş kapsamlı olan mevcut aracın (Sözleşme) iş sağlığı ve güvenliğinin tüm alanlarını kapsadığı ve hemen uygulanmasını umut etmenin mümkün olmadığı net olarak görülmektedir.179 Madde 11, aynı zamanda, esnekliğe ilişkin olarak Sözleşme’ye taraf olan Devletlerin, ulusal politikanın kapsamını, özel olarak belirlenmiş altı “işlev” i kapsayacak şekilde genişletme yükümlülüklerini tedrici olarak yerine getirmeleri konusunda yenilikçi bir yaklaşım da getirmektedir. Bu işlevlerin her biri, önleyici bir yaklaşımın uygulanmasının önemli olduğu alanlar ile hem teknik olarak hem de kaynaklar açısından oldukça talepkar olan alanlarla ilgilidir. Bu işlevlerin aşamalı olarak yürütülmesi, özellikle, 11. maddede belirtilen işlevlerle sınırlıdır ve Sözleşme’nin başka herhangi bir hükmü için geçerli değildir.

126. Madde 11, özellikle işçilerin sağlığı ve güvenliği açısından mesleki risklere ve risklerin kaynağı olma ihtimali yüksek olan ve düzenlenmesi gereken unsurlara odaklanarak, 4. maddede belirlenen eylem alanlarını genişletmektedir. Bu hükümler; tanımlama, değerlendirme, kontrol etme, gözden geçirme ve iyileştirme yönünde ilerici eylemin ana adımlarının mesleki tehlikelerin genel yönetiminin bir parçası olmasını sağlayacak şekilde ifade edilmiştir. Bu husus özellikle, düzenleyici ve diğer kontrol araçlarının oluşturulması ve gözden geçirilmesi, tehlikeleri ve riskleri değerlendirmek için araştırma ve çalışmaların yapılması, bilgi ve tavsiye verilmesi ve büyük endüstriyel kazaların önlenmesi için alınacak önlemlere değinen Tavsiye Kararının 4. paragrafında180 açıklanmaktadır. Paragraf 3, ayrıca İSG’nin düzenleyici faaliyet çağrısında bulunduğu teknik alanlarla ilgili daha fazla rehberlik sağlamaktadır. Giriş bölümünde belirttiğimiz gibi, bu alanların birçoğu diğer ILO standartlarında düzenlenmiştir.

127. Ulusal düzeyde, bu araştırmanın Ek III’teki ulusal mevzuat listesine genel bir bakışla, iş yerinde ve kaynaklarında oluşabilecek çok sayıda mesleki tehlikenin belirlenmesi ve bu bilgilerin hem uygulanabilir ve zorunlu tutulabilir düzenlemelere hem de İSG gereklerine uymak için işverenler ve işçiler tarafından kullanılabilecek pratik rehberlere ve bilgilere dönüştürmesi görevlerinin boyutunun tam bir örneği olarak görülecektir. İncelenen tüm ülkeler mevzuatı uyarınca, farklı kapsama dereceleri ve farklı yaklaşımlar ile 11. maddenin hükümlerine etki eder. Bütün ülkeler, 11. madde hükümlerine göre farklı kapsama dereceleri ve farklı yaklaşımlarla

179 ILC, 67. Oturum, Cenevre, 1981, Geçici Kayıt No. 25, para. 55, s. 25/7.180 ILO Uluslararası İSG Tehlike Uyarı Sistemi ile ilgili Tavsiye Kararının 4 (f) fıkrası ile ilgili olarak, bu

sistemin, esasen sürecin yavaşlaması ve bilgi paylaşımı için Internet tabanlı ağların kullanımı nedeniyle 1996’da faaliyete son verdiğini belirtmek önemlidir.


55

mevzuatlarını yürürlüğe koyarlar. Kapsam, teknolojik ve ekonomik açıdan gelişmiş ülkelerde geniştir. Araştırma bilgileri, gelişmekte olan ülkelerin önemli bir bölümünün, kapsama alanını aşamalı olarak genişletme çabalarının olduğunu göstermektedir. Bu bağlamda, ticaretin liberalleştirilmesi, bu ülkelerdeki çokuluslu şirketlerin küresel düzeyde var olması, İSG’nin iyileştirmesine katkı sağlayabilir.181 Birçok ülke tarafından ithal edilen mallar üzerine kurulan İSG ile ilgili kontrollerin sayısının artması, bu ülkelerdeki ulusal İSG mevzuatını uluslararası standartlar, özellikle de ILO seviyesine getirme konusunda ilerlemeye yönelik güçlü bir teşviktir.

(1) İşletmelerin tasarımını, yapımını ve düzenini kontrol etme

128. Madde 11 (a), 4. maddede belirtilen politikayı uygulamaya koymak için yetkili makam veya makamlar, işletmelerin tasarım, yapım ve yerleşim düzeni, faaliyetlerin başlaması, bunları etkileyen önemli değişiklikler ve amaçlarındaki değişiklikler, işyerinde kullanılan teknik ekipmanın güvenliği ve yetkili makam ya da makamlarca belirlenen prosedürlerin uygulanmasını düzenleyen koşulların tehlikelerin türü ve düzeyinin gerektirdiği ölçüde tespit edilmesini sağlamaktadır. İşletmelerin ve işyerinde kullanılan teknik ekipmanın kontrol edilmesi için bir sistem geliştirilmesi, özellikle kaynakların sınırlı olduğu ülkelerde yıldırıcı bir iş olabilir. Bu nedenle öncelikler belirlenmelidir.182 Dolayısıyla, madde 11 (a), gerekli kontrol sistemlerinin kademeli olarak oluşturulması noktasında ve “gerekli yerlerde tehlikelerin niteliği ve derecesinin belirlenmesi” uygulamasında esneklik sağlamaktadır.183

129. Araştırma yapılan çok sayıda ülkede uygulamalarda bu hükümlere; tesislerin bulunduğu yere ilişkin izinler, işlem türleri, acil müdahale gerekleri ve hazırlık denetimleri yoluyla etki sağlanır. Belarus’ta inşaatı tamamlanan tüm tesisatlar, operasyonel güvenilirliğe ve güvenliğin spesifik doğrulamalarını içeren bir “operasyona kabul” prosedürüne tabidir. Belirli bir makam (genellikle muayene hizmetleri) tarafından denetlenen bu ön-işlem yetkilendirme prosedürü, Bağımsız Devletler Topluluğu (CIS) ülkelerinde yaygın olarak kullanılan bir yaklaşımdır.

181 ILO Üçlü Çok uluslu İşletmeler ve Sosyal Politika Esasları Beyannamesi www.ilo.org/public/english/employment/multi/tripartite/declaration.htm.

182 ILO: Güvenlik ve sağlık ve çalışma ortamı, Rapor VI (1), ILC, 67. Oturum, Cenevre, 1981, paralar 88-104, s. 22-25.

183 Hazırlık çalışmaları sırasında, bu hükme uyduğu iddia edilen “merkeziyetçi” yaklaşım, Birleşik Devletler Hükümeti tarafından, diğerlerinin yanı sıra, “bu Maddenin doğasında, yetkili makamın kabiliyetlerinin, işletmedeki teknik ekipman tasarımına kadar uzanması anlamına geldiğini” iddia etmiştir. … Hayatlarını el sanatlarına adayan bir endüstrideki teknik uzmanların endüstrinin dışında çok amaçlı bir uzman tarafından bu endüstri içindeki teknolojiyi nasıl tasarlayabileceği hayal gücünü “engellediği” söylenebilir. Bkz. ILC, 67. Oturum, Cenevre, 1981, Geçici Sicil No. 30, s. 30/5.


56

Lesotho’da, bu konularda özel bir İSG teftiş kurulmasına rağmen bu alanda yasal bir hüküm bulunmamaktadır. Meksika bu konuları onaylanmış teknik standartlar (NOM)184 aracılığıyla düzenler.154 Bazı ülkeler yasalar, yönetmelikler, onaylanmış teknik standartlar ve uygulama kılavuzları (bina ve yangın kılavuzu) yoluyla madde 11 (a)’yı tam olarak uyguluyorlar; Örneğin Yeni Zelanda, Singapur ve Türkiye’de durum böyledir.

130. Bununla birlikte, Uzmanlar Komitesi, bazı ülkelerde bu işlevin uygulanmasında kaydedilen ilerlemenin yavaş olduğunu düşünmektedir. Birçok ülke185 bu alanda bilgi vermemiş veya düzenleme yapmadığını belirtmiştir. Bununla birlikte, tüm ülkelerde olduğu gibi bu ülkelerin de en azından yangına ve diğer temel güvenlikle ilgili kurallara veya sigorta şartlarına uygunluğu belirleyen inşaat ve yapı kollarına, işletme kaydı ve işletme öncesi yetkilendirme prosedürlerine sahip olması muhtemeldir ve böylece bir dereceye kadar madde 11 (a)’da belirtilen gereklilikleri yerine getirmektedirler.

(2) Kullanılan maddelerin ve iş süreçlerinin kontrol altına alınması

131. Madde 11 (b), belirli maddelerin ve çalışma süreçlerinin yasaklanması, sınırlandırılması, yetkilendirilmesi veya kontrole tabi tutulmasının gerekliliğini ele almaktadır.186 Bu fıkra, özellikle birçok maddeye veya ajana aynı anda maruz kalınmasından kaynaklanan sağlık tehlikelerinin de dikkate alınmasını sağlar. Doğal veya sentetik kimyasallar,187 bugün tüm toplumların yaşam biçimlerinin ve ekonomik yapılarının ayrılmaz bir parçasıdır. Avantajları paha biçilmez, ancak insanlara ve çevreye ciddi ve bazen geri döndürülemez zarar verme potansiyelleri, sağlıklı bir kimyasal yönetimini elde etmek için sıkı düzenleme ve kontrol çağrısı yapmaktadır. ILO’nun tahminlerine göre, 2005 yılında tehlikeli maddelere maruziyet sonucunda dünyada yaklaşık 440.000 kişi hayatını kaybetti.188 Bu toplam rakamın yüzde 70’inden fazlası (yaklaşık 315.000 kişi) kanserden ölmüştür. Mesleki kanserin önemli

184 Bölüm II, Kısım 7, alt kısım F (1) ‘de Sözleşmenin 12. maddesi ile ilgili olarak teknik standartların incelenmesine bakınız.

185 Cezayir, Arjantin, Belize, Bosna-Hersek, Cape Verde, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo, Eritre, Gana, Guatemala, Hindistan, Lesoto, Malezya, Mozambik, Pakistan, Panama, Paraguay, Güney Afrika, Sri Lanka, Tayland ve Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti.

186 ILC, 67. Oturum, Cenevre, 1981, Geçici Kayıt No. 25, paragraf. 138, s. 25/15. Draft Komitesi İngilizce metinlerinde “iş süreçleri” nin makine kullanımını içerdiğini düşünse de, terim işçilerin ağır metaller gibi (kurşun, kadmiyum, krom, vb.) tehlikeli kimyasalların buharı veya dumanına maruz kalmasını gerektiren çalışma süreçleriyle ilgilidir.

187 Kolaylık sağlamak için “kimyasallar” terimi, tekli kimyasal maddeler, bunların karışımları veya ürünleri anlamına gelir.

188 Bakınız P. Baichoo, B. Dardelin ve J. Kruger: “Kimyasal Güvenlik Alanında ILO Faaliyetleri”, Afrika İş Sağlığı ve Güvenliği Bülteni, 2006, 16: 52-55.


57

bir kısmı asbest maruziyeti kaynaklıdır. Günümüzde bilim dünyası nano parçacıklara maruziyetin işçiler üzerindeki etkilerini incelemektedir (kutucuğa bakınız). Mevcut doğal veya sentetik kimyasal maddelerin sayısı, kullanılan ve üretilen miktarlar ile tehlikeleri hakkında kesin ve güvenilir veriler bulmak güçtür, bu bilgilerin çoğu ya zaman aşımına uğramış ya da çelişkilidir. Dünya çapında otuz iki milyon organik ve inorganik, doğal ve sentetik madde tanımlanmış ve tescillidir.189 Endüstriyel miktarlarda üretilen 110.000 sentetik kimyasaldan190 yaklaşık 6.000 madde için yeterli tehlike değerlendirmesi verisi mevcuttur ve mesleki maruz kalma limitleri (OELs)191 sadece 500-600 tekli tehlikeli kimyasal için belirlenmiştir.192

Nanomalzemelerden kaynaklanan tehlikelerin değerlendirilmesi

Nanoteknoloji uygulamaları, nanomalzemelerin üretimi ve insan sağlığı üzerindeki potansiyel olumsuz etkileri ve 100 nanometreden daha küçük partiküllere maruziyet sonucu çevre kirliliği, güvenlik ve sağlık alanında gelişmekte olan bir konudur. İşlenmiş nanoparçacıklar, benzer kimyasal bileşimlerindeki daha büyük partiküllerden farklı olan kimyasal, fiziksel ve biyolojik özelliklere sahip olabilirler. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD)* gibi birkaç hükümet ve hükümetler arası kuruluşlar nanomalzemelerin insan sağlığı ve çevre üzerindeki potansiyel etkisini ve tehlike sınıflandırmasını, risk değerlendirme ve yönetimini, ayrıca endüstriyel üretimin ve nanomalzemelerin kullanımının düzenleyici etkilerini değerlendirmekle görevli birimler kurdu. Literatür gözden geçirildiğinde, sınırlı sayıda mühendislik nanomalzemeye mesleki ve çevresel maruziyetle ilgili bazı örnekler bildirilmiştir. Ancak bu tür materyallere maruz kalma ile bağlantılı sağlık ve çevresel etkilerin karakterize edilmesi için çok daha fazla veriye ihtiyaç vardır.

* OECD Üretilen Nanomalzemelerin Güvenliği Üzerine Çalıştay Raporu: Yapı İşbirliği, Koordinasyon ve İletişim, Washington, DC, Amerika Birleşik Devletleri, 7-9 Aralık 2005, OECD Çevre Müdürlüğü, Çevre, Sağlık ve Güvenlik Dairesi, doküman No. ENV / JM / MONO (2006) 19, www.oecd.org/ehs/ adresinde mevcuttur.

189 Kimyasal Kuramlar Servisi (CAS Kayıt Defteri) www.cas.org/expertise/cascontent/index.html adresindeki tüm doğal ve sentetik kimyasal maddelerin kaydı, kimyasal yapı tanımı ve ismi için küresel bir hizmet sunan bağımsız bir kuruluştur.

190 I. Obadia: “Kimyasallar: Faydalar ve Tehlikeler”, World of Work, No. 7, Mart 1994, (Cenevre, ILO).191 OEL’ lerin konusu, tasarımcıların, üreticilerin vb. sorumlulukları bağlamında (Bölüm II, kısım 7, alt kısım F

(2)) aşağıda daha ayrıntılı olarak incelenmektedir.192 Amerikan Hükümet Endüstriyel Hijyen Konferansı (ACGIH): Eşik Sınır Değerleri, 2007 baskısı, www.

acgih.org.


58

132. Bu rakamlar, sorunun büyüklüğü hakkında çarpıcı bir fikir vermektedir. Yine, kimyasalların gerçek tehlikelerinin değerlendirilmesi için bilginin üretilmesi ve bu kimyasalların kullanımlarının yasaklanması ya da genel olarak kontrol altına alacak düzenlemelere dönüştürmesi, uzmanlık, beceri ve ekonomik kaynaklar bakımından uluslararası düzeyde kapsamlı işbirliği ve dayanışmaya ihtiyaç duyacak kadar büyüktür. Uygulamada, bu alandaki eylem, teknolojik açıdan gelişmiş ülkeler ile bilimsel araştırma ve geliştirme açısından daha az kapasiteye sahip olanlar arasındaki geleneksel bölünmeyi takip etmektedir. Kimyasalların insanlara ve çevreye verdiği tehlikenin belirlenmesi ve değerlendirilmesi çalışmaları, ulusal, bölgesel ve uluslararası kurumların yanı sıra, kimya, toksikoloji ve epidemiyoloji gibi alanlarda araştırmaya katılan özel kuruluşlar veya üniversiteler tarafından gerçekleştirilir.

(3) İş kazaları ve meslek hastalıkları: Kayıt tutma, bildirim ve istatistik

133. Sözleşmeler ve Tavsiye Kararları, ulusal İSG faaliyetlerinin iyileştirilmesi sürecinde iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili verilerin toplanmasının önemini kabul ederek iş kazaları ve meslek hastalıklarıyla ilgili kayıt tutma, bildirim ve istatistik konularında da rehberlik etmektedir. Madde 11 (c)’ye göre, yetkili makam veya makamlar, iş kazaları ve meslek hastalıklarının bildirilmesi, prosedürlerin oluşturulması ve uygulanmasını sağlamak için, işverenler, uygun olduğunda sigorta kurumları ve doğrudan ilgili diğer kişilere başvurmaktadır. 81 sayılı Sözleşme ile bağlı Üye Devletlerin iş teftiş kurullarına, endüstriyel kazalar ve meslek hastalıkları vakalarını ulusal kanunlar veya düzenlemelerle öngörülecek şekilde bildirmeleri gerektiği hatırlatılmalıdır.193 İş kazaları ve meslek hastalıklarının kayıt altına alınmasına ilişkin bilgiler, Tavsiye Kararının 15(2) paragrafında belirtilmiştir.

134. Sözleşme ve Tavsiye Kararının kabulünden sadece birkaç yıl sonra iş kazaları ve meslek hastalıkların kayıt altına alınması ve bildirilmesi konusundaki uluslararası çalışma standartlarının daha da güçlendirilmesi çağrısı yapıldı. Bunlar ilk olarak 1995 yılında ILO uygulama kılavuzunun İş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydedilmesi ve bildirilmesinin kabul edilmesiyle sonuçlanmıştır.194 Nihayet bu alandaki yeni standartların geliştirilmesi meselesi, 2002 yılında Protokolün ve 2002 Meslek Hastalıkları Listesi’nin (No: 194) kabul edilmesine öncülük eden meslek hastalıkları listesinin gözden geçirilmesiyle birlikte değerlendirildi.195 Bununla birlikte

193 81 sayılı Sözleşme’nin 14. maddesi.194 www.ilo.org/public/english/protection/safework/cops/english/download/e962083.pdf (İngilizce).195 Protokol, iş kazaları ve meslek hastalıklarının kayıt altına alınması ve bildirilmesi ile ilgili ulusal uygulama


59

madde 11 (c), üye devletin Protokolü onaylayıp onaylamadığına bakılmaksızın yetkili makamlarca aşamalı olarak verilerin toplanmasını ve iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili yıllık istatistiklerin üretilmesini ve sağlamasını istemektedir. Toplanan verilerin içeriği ve işlenmesi; işçilerin sağlığının iyileştirilmesinde ve çalışma ortamının güvenliğinin sağlanmasında etkili bir ulusal politikanın belirlenmesi ve uygulanması için önemlidir. Veri sadece kendi yararına toplanacak bir şey değildir. İşyerindeki işçilerin sağlık risklerini anlamak ve değerlendirmek için gerekli bir araç olarak görülmelidir. Bir ülkedeki İSG sorunlarının kapsamını ve niteliğini belirlemek oldukça önemlidir; İSG’nin iyileştirilmesi için gerekli faktörleri değerlendiren; eğitim ve öğretim ihtiyaçları hakkında bilgi veren; İSG’yi iyileştirmek için gerekli kaynakları açıklayan; aynı zamanda İSG’de yapılan değişikliklerin ülkedeki etkisini zamanla değerlendirebilen bir araçtır. Kısacası, doğru istatistiklerin toplaması ve doğru analizin yapılması, tutarlı ve etkin bir ulusal politikanın belirlenmesi ve uygulanması için vazgeçilmez bir araçtır.

135. Üye Devletler tarafından Anayasa’nın 19’uncu maddesi uyarınca gönderilen bilgilerin bir sonucu olarak, Komite birçok ülkenin iş kazaları ve meslek hastalıkları konusunda güvenilir ulusal veri toplamakta güçlük çektiğini fark etmiştir. Bu zorlukların nedenleri aşağıda yer almaktadır:

a) Genellikle ulusal verilerin iki ana kaynağı vardır. İlk olarak kaza ve hastalıkların işverenler tarafından yetkililere bildirilmesidir (genellikle ilgili yönetim idaresine, İSG departmanlarına veya iş müfettişlerine). İkincisi, işçilerin işyeri yaralanmaları sonucu sigorta sistemleri (sosyal güvenlik sistemleri gibi) aracılığıyla işverenlerden tazminat talepleridir. İSG mevzuatı uyarınca iş kazalarının raporlanması genelde yetersiz raporlanma eğilimindeyken, doğası gereği tazminat programları oldukça yüksek bir raporlama oranına sahiptir. Sonuç olarak, verilerin her zaman doğru olmamasına neden olmaktadır;

b) Bazen kapsamda sınırlamalar vardır. Bazı ülkelerde istihdam edilen kişilerin tümünü içeren kapsamlı İSG mevzuatı bulunmamaktadır. Bir ülkenin ana İSG mevzuatı olarak sadece bir Fabrika Kanunu varsa, sınırlı sayıda işçi bu kanun tarafından kapsanabilir. Bu durum, kazalar ve yaralanmalara ilişkin ulusal rakamların çok az olmasına neden olur.

c) Birçok ülkede ekonomik faaliyet kolları veya işçiler için istisnalar bulunmaktadır. Veri toplama sistemleri genellikle serbest meslek mensuplarını kapsamamakta ve kamu çalışanları gibi belirli kategorilerdeki çalışanlar da dâhil edilmemektedir.

ile birlikte, Bölüm III’te incelenmektedir.


60

d) Sistem kapsamında, özellikle ulusal sistem geliştirmenin erken aşamalarında, büyük işletmeler (örneğin, beş işçi veya daha fazlası) ile sınırlı olan bazı iş kazaları sigorta programları bulunmaktadır.

e) İş kazası sigorta sistemleri daha doğru veriler sunma eğilimindeyken, sigorta sistemi ile İSG yetkilileri arasında yeterli işbirliği olmadığında, İSG ile ilgili analizler yetersiz olabilir. Bunun nedeni, sigorta sistemlerinin öncelikli ilgi alanının, önleme ihtiyacını analiz etmek yerine, iş ilişkisini değerlendirmek ve tazminat ödemek olmasıdır.

f) Federasyon sistemiyle yönetilen ülkelerde, ulusal veri toplama daha uzun sürer. Bu bazen eyaletler arasındaki farklı sistemlerden kaynaklanan zorluklar ile ilgilidir.

136. Yukarıdaki genel zorluklara ek olarak, meslek hastalıkları için veri toplamada başka zorluklar da mevcuttur:

a) meslek hastalıklarını teşhis edebilecek eğitimli hekim eksikliği;

b) sağlık tehlikelerine maruz kalanlara periyodik sağlık muayenesi yapabilen tıbbi kurum ağı eksikliği;

c) sağlık tehlikelerine maruz kalan işçilerin periyodik tıbbi muayenelerini yaptırmamak;

d) uzun bir süre sonra ortaya çıkan meslek hastalığı ile sağlık tehlikeleri arasındaki bağlantıyı kurmak zordur. Bu nedenle, uzun süre sonra sağlıkta bozulmaya neden olabilecek sağlık tehlikelerine maruz kalanlar hakkında bilgi edinebilmek için kullanılacak olan kayıt sistemi eksikliği mevcuttur.

137. Bu sorunlar, yetkili makamlar için doğru verileri edinme ve kullanma zorluğu oluşturmaktadır. Bazı ülkelerde bu iş gücü anketleri, çalışma ortamı anketleri, ölüm raporu ile araştırma, ulusal hane halkı araştırmaları vb. gibi özel anketler yoluyla daha iyi veri toplama arayışı başlatmıştır. Aynı zamanda, bu zorlukların belirlenmesi ile bir ülkenin ulusal bir politika geliştirmesi ve Sözleşmenin gerektirdiği şekilde İSG durumunu ve ilerlemesini değerlendirebilmesi için doğru verilerin elde edilmesinin ne kadar gerekli olduğu konusu daha belirgin hale gelmektedir. Komite, ilgili konuda bu önemli işleve yardımcı olmak için Ofis tarafından teknik yardım sağlanabileceği bir alan olduğu görüşündedir. Protokolün 6. ve 7.Maddeleri, istatistiklerin toplanmasını ve derlenmesini düzenlemekte, istatistiklerin toplanması ve kriterlerin uyumlaştırılması için bir araç sağlamaktadır.196

196 Bu husus, istatistiki veriler konusunda ulusal uygulama ile ilgili daha ayrıntılı bilgiler ile birlikte, aşağıda Bölüm III, kısım 6’da tartışılmaktadır.


61

(4) Soruşturmaların yürütülmesi

138. Daha önce söylendiği gibi, eylemlerin sonuçlarının periyodik olarak gözden geçirilmesi, sistemin tutarlılık düzeyinin doğrulanmasında kritik bir adımdır. Bununla birlikte önleyici bağlamda, yeni sorun alanlarının belirlenmesi sürecine girmek ve daha da geliştirilmesi gereken mevcut durumları incelemek aynı derecede önemlidir. Dolayısıyla madde 11(d), iş kazalarının, meslek hastalıklarının veya ciddi durumları yansıtan işin gidişatı ile ilgili ya da iş ile ilgili olarak ortaya çıkan diğer sağlığı etkileyen yaralanma vakalarının soruşturmasını öngörmektedir. Bu hüküm, ülkelerin çalışma ortamı ile iş kazaları ve meslek hastalıkları arasındaki neden-sonuç ilişkilerine bağlı olarak, ciddi durumlarla sınırlı olmak kaydıyla elde edilen bilginin ötesindeki alanlar hakkında sorular sormalarını gerektirmektedir. Hazırlık çalışmaları sırasında, bu tür soruşturmaların sadece bireylerle ilgili olayları değil, aynı zamanda endüstriyel felaketler ve çok sayıda işçinin hayatını ve sağlığını ciddi biçimde tehdit eden olaylar ve kazalar gibi daha kapsamlı hususları içermesi amaçlanmıştır.197

139. Sözleşmeyi imzalayan çoğu Üye Devlet, bu konuyla ilgili mevcut bilgi sınırlı olmasına rağmen, bu hükmü uygulamaktadır. Örneğin, Slovenya’da, ulusal mevzuat, madde 11 (d)’nin ifadesini yansıtır ve Portekiz, çalışma koşullarıyla ilgili soruşturmaların yapılmasının, ulusal İSG politikasının hedeflerini gerçekleştirmek adına yapıldığını bildirmektedir. Türkiye’de, Sosyal Sigorta Kurumu (gerekirse) bir olay sonrası onun iş kazası olup olmadığına dair soruşturma açabilir, meslek hastalığı bildiriminden sonra ise her zaman için soruşturma açılması gereklidir. Beyaz Rusya, El Salvador ve Peru’da, soruşturmaları işverenin yürütmesi gerekmektedir. Guatemala ve Birleşik Krallık gibi diğer ülkeler de bu hükümleri uygulamalarına yansıtmaktadır. Buna ek olarak, Japonya’da endüstriyel kazaların nedenlerine ilişkin soruşturmalar Sağlık Bakanlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı bir Araştırma Enstitüsü tarafından yapılmaktadır. Bununla birlikte, Bakan bazı ciddi durumlarda, bu soruşturmayı yürütecek Mesleki Güvenlik ve Sağlık Ulusal Enstitüsünü görevlendirebilir. Bazı ülkeler bireysel soruşturmaların, bireysel iş kazaları ve meslek hastalıklarının takibi olarak kabul etmenin daha genel gerekliliğine değinmektedir. Surinam’da bu gereklilik zorunlu olduğu durumlarla sınırlıdır.

197 İş Denetim Sözleşmesinin, 1947 (No. 81) 12 nci maddesinin 1 (c) fıkrasında belirtilen türden; Bkz. ILC, 67’nci Oturum, 1981, Rapor VI (2), s. 27 ve ILC, 67. Oturum, Cenevre, 1981, Geçici Kayıt No. 25, para. 60, s. 25/8.


62

(5) Ulusal politikayı uygulamak için alınan tedbirlerin ve ilgili verilerin yayınlanması

140. Yukarıdaki 11 (c) ve (d) maddelerini tamamlayan (e) bendi ayrıca, 4. maddede atıfta bulunulan politika gereği alınan önlemler ve iş sırasında veya işle bağlantılı olarak ortaya çıkan iş kazaları, meslek hastalıkları ve diğer sağlık sorunlarına ilişkin bilgilerin yıllık olarak yayımlanmasını da gerektirir. Bilginin yaygınlaştırılmasına ilişkin diğer hükümlerde olduğu gibi, bu maddenin pratik uygulaması bilgi yayınlama uygulamasına dönüşmüştür.198

(6) Bilgi ve risk değerlendirmesi

141. Teknolojik ve bilimsel ilerlemeye ve sürekli değişen iş dünyasına hızlı bir adaptasyon sağlanabilmesi için risk değerlendirmesi, tıbbi gözetim, makine mühendisliği, akustik, malzeme analizi, ekipman testi, sertifikasyon, teknik standart belirlenmesi ve bilginin yaygınlaştırılması gibi İSG alanlarında uzmanlaşmış kurumların kurulması süreklilik gösteren bir ihtiyaçtır. Bu kurumlar, İSG açısından önemli bilgiler ürettikleri için politikaların belirlenmesinde önemli bir role sahiptirler. Onlar olmadan etkili bir politika belirlenemez. İkinci konferans tartışması sırasında madde 11 (f)’de gerekliliği belirlenen kimyasal, fiziksel ve biyolojik ajanlarla ilgili olarak risk değerlendirme sistemlerinin tanıtılması ya da genişletilmesi aşamalı olarak yapılması gereken işlevler listesine eklendi.199 Gerekli risk değerlendirmelerini yerine getirmek için sınırlı kaynağa sahip olabilecek sadece gelişmekte olan ülkeler olmadığı için endişelere yanıt olarak, “ulusal koşulları dikkate alarak” ifadesi madde hükmünde yer almıştır.

142. Birçok ülkede, ihtisaslaşmış kurumlar -devlet, üniversite ya da özel kuruluşlar olabilir- daha iyi toplu veya kişisel koruma sistemleri ya da hava yoluyla bulaşan tehlikeli maddeleri algılayan cihazlar vs. geliştirmek için maruziyet sınır değerlerini, malzemelerin direncini veya gürültü fiziğini belirlemek için maddelerin toksisitesi üzerine araştırma yapmaktadır. Bu bilginin güvenilirliği genellikle uluslararası veya bölgesel işbirliği ve hakemlik değerlendirme mekanizmaları ile sağlanmaktadır. Uzmanlaşmış ulusal organların çoğu, bölgesel ve uluslararası kuruluşların hakemli değerlendirmelerinin, teknik standartlarının ve İSG ile ilgili metodolojilerinin geliştirilmesine katkıda bulunur. Ulusal uzmanlaşmış kurumlar, bu organlarla yakın işbirliği içinde çalışır ve araştırma projelerini ve çalışmalarını finanse eder, ayrıca

198 Ayrıca bkz. Bölüm 7, alt kısım C yukarıda ve alt kısım F aşağıda.199 ILC, 67. Oturum, Cenevre, 1981, Geçici Kayıt No. 25, para. 62, s. 25/8.


63

risk değerlendirmeleri ve metodolojileri geliştirir ve yayınlarlar. Ulusal Araştırma ve Güvenlik Enstitüsü (INRS) ve Fransa’daki Çevresel ve İş Güvenliği Ajansı (AFSSET)200 veya Ulusal Mesleki Güvenlik ve Sağlık Enstitüsü (NIOSH) ve Birleşik Devletler’deki Zehirli Maddeler ve Hastalıklar Kayıt Ajansı (ATSDR)201gibi bazı kuruluşlar bu alandaki çalışmalarının kalitesiyle dünya çapında ünlüdür. Özellikle kimyasallarla ilgili tehlike ve risk değerlendirme verilerinin geliştirilmesi kaynak yoğun bir iştir ve ilgili hükümetler arası kurumlar aracılığıyla ülkeler kendi çalışmalarını bir araya getirirler. Diğer ilgili görevler arasında OECD, kimyasal ve biyolojik tehlike ve risk değerlendirmesi ve test metodolojisi üzerine çalışmalar yapmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından kurulan uzman panelleri, özellikle kimyasal ve pestisitler hakkında, ILO-WHO-UNEP ortaklığında Uluslararası Kimyasal Güvenlik Programı (IPCS) bağlamında, hakemler tarafından gözden geçirilen risk değerlendirmeleri ve veri sayfaları yayınlamaktadır.202 Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), tehlikeli kimyasalların ve atıkların çevre ve insan sağlığı üzerindeki etkilerini incelemekle de uğraşmaktadır.

143. Bir dizi sivil toplum kuruluşu ve dernek, ulusal düzeyde İSG ile ilgili birçok alanda teknik çalışmalar yürütmektedir. Genellikle, ulusal yetkililer, yeni tehlikeler için maruziyet sınırlarının belirlenmesi ya da telafi edilebilir meslek hastalıklarının ulusal listesini genişletilmesi ya da güncellenmesi gibi belirli konulara cevap vermeleri gereken araştırma ve çalışmaları yapmak için bu organları finanse edebilir. Birleşik Devletler Hükümeti Endüstriyel Hijyenistler Konferansı (ACGIH), Fransız Standartları Birliği (AFNOR), Amerikan Test ve Materyaller Derneği (şimdi ASTM International), Kanada Standartlar Birliği (CSA) ve BSI İngiliz Standartları, İSG tedbirlerinin uygulanması için gerekli olan çok sayıda teknik organ için verilebilecek birkaç örnektir. Çoğu büyük çok uluslu şirket, piyasaya sürülmeden önce devletlerin koyduğu güvenlik standartlarını karşılamak için ürünlerini test etmek üzere kendi araştırma tesislerine sahiptir.203

144. Bu kurumlarca edinilen bilgilerin, ilgili tüm düzeylerde yaygınlaştırılabilecek pratik bilgilere dönüşmesi ile ilgili olarak, birçok ülke çeşitli yollarla İSG bilgilerine erişimi kolaylaştırmak için telefon sorgulama hizmetlerinden, İSG’nin tüm yönleriyle

200 www.inrs.fr ve www.afsset.fr.201 www.atsdr.cdc.gov.202 www.who.int/ipcs/en/.203 Aşağıda, Bölüm II, kısım 7, alt kısım F (2) ‘de tasarımcılar, üreticiler ve ithalatçılar yönelik gerekliliklerle

ilgili tartışmalara da bakınız.


64

mevcut ulusal ve uluslararası bilgilere erişimi sağlayan internet tabanlı portallara kadar uzanan mekanizmalar kurmuştur.204

E. Yakın ve Ciddi Tehlike Arz Eden Durumlarda Çalışmaktan Kaçınma Hakkını Kullanan İşçilerin Korunması

145. Sözleşme, işçilerin işyerinde yakın ve ciddi tehlikelerde bulunabilecekleri koşullarla ilgili iki hüküm içermektedir. Madde 13, ulusal koşullara ve pratiğe uygun olarak sağlık ve güvenliklerini tehdit edecek “yakın ve ciddi bir tehlikeye” maruz kaldıklarına dair “inandırıcı makul gerekçeleri” olduğu takdirde çalışmaktan kaçınma haklarını kullandıklarında karşılaşacakları “uygunsuz sonuçlara” karşı işçilerin korunmasını gerektirir. Madde 19(f) bu hükmü tamamlar.205 Bu hüküm işyerlerinde yapılması gereken düzenlemelerin, işçilerin yakın ve ciddi tehlikeleri temsil eden herhangi bir durumla karşılaştığında “hemen” “üst yöneticisine - ilk amirine” bildirmesi gereken düzenlemeleri içermesi gerektiğini öngörür. Ayrıca bu durumda madde 19(f), işverenin işçilerden gerekli olan düzeltici önlemleri almadan çalışma ortamına dönmesini talep edemeyeceğini belirtmektedir. Madde 5 (e) ile yorumlanan madde 13 ve 19 (f)’206 ye göre, aşağıdaki şartlar sağlandığında çalışmaktan kaçınan işçilere karşı herhangi bir disiplin işleminin yapılamayacağı anlamına gelir:

a) İlgili işçiler, hayatları veya sağlığı için yakın ve ciddi bir tehlike olduğuna dair makul bir gerekçeye sahipse;

b) Madde 19 (f)’de öngörülen işyeri düzenlemelerine uyulmuşsa ve

c) İşçiler tarafından yapılan eylemler, 4. madde uyarınca ulusal politikayla uyumlu bir şekilde gerçekleştirilmişse.

Bu üç madde birlikte, uygulanma biçiminde önemli derecede esneklik sağlar ve işletmenin uygun yönetimi için işverenin menfaatleri ve bir taraftan işçilerin hayatını ve sağlığını korumak arasında dikkatli bir denge oluşturur.

146. Daha önce de belirtildiği gibi, işçilerin yakın ve ciddi tehlike arz eden bir durumda çalışmamaya karar verme yetkisine sahip olup olmadıkları ya da bunların kaldırılmasının işverenin aldığı bir karara bağlı olup olmayacağı sorusu, Sözleşme’nin

204 Ayrıca bkz. Yukarıdaki Bölüm II, kısım 7, alt kısım C.205 Bkz. Bölüm II, Kısım 8, alt kısım C (5)206 Bkz. Bölüm II, kısım 4, alt kısım E


65

hazırlanması sırasında en çok tartışılan konulardan biriydi. Kabul edilen nihai çözüm, işçilerin yalnızca işvereninin izniyle çalışmayı bırakabileceği fikrini kabul etmemek ve bu sorunun 13. maddeye dâhil edilmesiyle ulusal düzeyde düzenlenmesini sağlamak için açık bir niyetle “genel bir uzlaşmayı” temsil etmiştir. Bu arka plan, Komite’nin207 belirttiği ve bu Komitenin vurguladığı gibi, madde 13 ve 19 (f) birbirini tamamlayıcı niteliktedir: Birine uyulması, diğerine uyulmasının alternatifi değildir. Bu nedenle bu iki madde birlikte düşünülmelidir.208

147. Uygulamada, Sözleşmeyi imzalayan üye devletlerin çoğunluğu, Uzmanlar Komitesinin çeşitli durumlarda bu hükümlerin pratikte nasıl uygulandığına dair daha fazla açıklama yapmasına neden olsa da, madde 13 ve 19 (f)’209nin yürürlüğe girmesine karar vermiştir. AB Üyeleri de dahil olmak üzere birçok ülkede210 ilerleme kaydedilmiştir ve 89/391 / EEC sayılı Direktif bu konudaki Sözleşme ile çok benzer hükümler içermektedir.211 Diğer bazı ülkelerde madde 13 ve 19(f)’nin yürürlüğe konması mevzuatla212 ve bazı hallerde içtihat hukuku ile yapılır.213 Sri Lanka, bu hükümlerin yeni taslak İSG mevzuatına yansıyacağını bildirmiştir.214

207 Diğer hususların yanı sıra, 1990, 1992 ve 1994 yıllarında İspanya’ya yapılan doğrudan talepleri ve 1990 ve 1994 yıllarında Portekiz’e yapılan doğrudan talepleri inceleyin.

208 Mevcut bilgiler esas olarak 13. maddenin uygulanmasına ilişkindir.209 Avustralya, Belarus, Çin (Makao SAR), Hırvatistan, Küba, Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY),Çek Cumhuriyeti,

Danimarka, Finlandiya, Macaristan, İzlanda, Kazakistan, Letonya, Lüksemburg, Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti, Meksika, Moldova Cumhuriyeti, Hollanda, Norveç, Portekiz, Rusya Federasyonu, Slovakya, Slovenya, İsveç ve Bolivarcı Venezüela Cumhuriyeti

210 Örneğin, Danimarka: Uzmanlar Komitesinin “Sözleşmenin 13. maddesinin uygulanmasını sağlayan İş Ortam Yasası (WEA) Bölüm 7 (a) ‘nın değiştirilmesine ilgi gösterdiğini” kaydeden 2007 talebine bakınız.

211 İşyerindeki işçilerin sağlık ve güvenliğini iyileştirmeye yönelik tedbirlerin alınmasına ilişkin 12 Haziran 1989 tarihli ve 89/391 / EEC sayılı Avrupa Konseyi Direktifi Bölüm 8 (3) - (5).

212 Avustralya, Avusturya, Belarus, Belçika, Bosna Hersek, Burkina Faso, Kanada, Hırvatistan, Küba, Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY), Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Gana, Yunanistan, Macaristan, İzlanda, İrlanda, İtalya, Kazakistan, Letonya, Litvanya, Lübnan, Lüksemburg, Makedonya, Meksika, Moldova, Mauritius, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Peru, Filipinler, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya Federasyonu, Sırbistan, Slovakya, Slovenya, İspanya, Surinam, İsveç, Trinidad ve Tobago, Ukrayna, İngiltere ve Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti. Brezilya, Çin (Makao SAR), Çek Cumhuriyeti, Guatemala, Mali, Pakistan (bu hakların çeşitli şirketlerde şirket içi bir politika olarak sağlandığını bildiren), Tunus, Amerika Birleşik Devletleri ve Viet Nam gibi bazı ülkelerde bu hükümlere daha kısmi etki yapılmaktadır. Sırbistan Özerk Sendikalar Konfederasyonu’na göre, İSG yönetiminin toplu iş sözleşmeleri yoluyla düzenleyici bir sisteme geçişi (yeni bir İş Kanununun (2) ve yeni bir İSG yasası (1) kabulü), bir takım alanları bir kenara bırakmış gibi görünüyor.

213 Örneğin, Meksika (bkz. RCE, 2000) ve Amerika Birleşik Devletleri.ABD Maden Kanunu (2), 30 USC 815 (c) ‘deki ayrımcılığa karşı hükümler makul ve iyi niyetle inandıkları işi yapmayı reddeden madenciler maden işletmecisine endişelerini ilettikleri ve operatöre bu endişeyi gidermek için fırsat verdikleri sürece, mahkemece korunmaları gerektiği şeklinde yorumlanmıştır. Cooley v. OttawaSilicaCo., 6 FMSHRC 516, 519-21, aff’d, 780 F.2d 1022 (SixthCir. 1985); Gilbert v. FMSHRC, 866 F.2d 1433, 1439 (DC Cir. 1989).

214 İşyerinde Güvenlik, Sağlık ve Refah ile ilgili önerilen ve ILO’nun yardımıyla hazırlanan Yasanın 7 (2) maddesine bakınız. Bununla birlikte, Seylan İşveren Federasyonu’nun Sözleşme’nin bu hükmünü onaylamanın bir engeli olarak gördüğü belirtilmelidir.


66

148. Ulusal uygulama, çalışmaktan kaçınma hakkını tanımlayan farklı nüansları yansıtmaktadır. Hakkını kullanmak işçiye ait olmakla birlikte, bu şartsız değildir ve 13. maddeye göre verilen koruma, tüm sonuçlardan değil, “uygunsuz sonuçlardan” korunmaktır. Hazırlık çalışması, “uygunsuz” kelimesinin “haksız” ya da “mantıksız” olduğu ve “mutlak bir hak olarak değil, mahkemelerin uygunsuz olup olmadığına karar vermesi” anlamına geldiğini gösteriyor.215 Eldeki bilgilere göre, bazı ülkelerde (Kanada, Mauritius, Letonya ve Amerika Birleşik Devletleri gibi) “iyi niyetle” hareket etmek bir zorunluluk olsa da bazıları çalışmaktan kaçınan işçilerden “ağır ihmal” iddiasıyla savunma talep edilebileceğini bildirmektedir (Örneğin İtalya, Letonya ve Bulgaristan). Çin’de işçiler acil durum önlemleri aldıktan sonra çalışmaktan kaçınabilirler. Bununla birlikte, Macaristan’da, çalışanlar hayatlarını, sağlığını ve fiziksel bütünlüğünü doğrudan ve ciddi şekilde tehdit edecek işi reddetme hakkına sahiptir ve işverenin talimatlarına uyulması başkalarını doğrudan ve ciddi şekilde tehdit ediyorsa çalışma reddedilmelidir. Küba’lı işçilerin koşullara ilişkin bir soruşturmaya katılmayı kabul etmeleri gereklidir. Hollanda’da tehlikenin “yakınlığı”, işi durdurma yetkisinin yalnızca bir denetçinin zamanında gelemeyeceği kadar acil olduğunda uygulanabilmesi anlamında düzenlenir.

149. Söz konusu işin doğası aynı zamanda işi bırakma hakkının kullanılması üzerinde etkili olabilir. Yeni Zelanda’da (Kanada ve Polonya’da olduğu gibi) bu tehlike normal bir işin koşuluysa (örneğin, itfaiyeciler için olduğu gibi) bu hakkın kullanılması mümkün değildir; bu gibi durumlarda, ciddi zarar riski maddi olarak artarsa, yani zarar riski önemli ölçüde arttıysa, işçiler yalnızca bu tür işleri reddedebilir.

150. Diğer ülkelerde sunulan koruma güçlendirilmiştir. Bolivarcı Venezüela Cumhuriyeti’nde, bir işçinin kendisini tehlikeli bir durumdan uzaklaştırmasını önlemek veya önleme girişiminde bulunmak, işçilerin sayısıyla orantılı olarak ağır cezalar veya cezai yaptırımlara neden olabilecek ciddi bir ihlal olarak değerlendirilir. Peru da benzer bir yaklaşım benimsemiştir. Diğer durumlarda özellikle, çalışmaktan kaçınan işçilere alternatif iş teklif edilmesi ve maaşlarını kaybetmemesi koşulu sağlanmaktadır.216 Yeni Zelanda’da ulusal mevzuat, güvenlik veya sağlık gerekçesiyle haklı olduğuna inanıyorlarsa, işçilere greve katılma hakkını sağlar.217

215 ILC, 67. Oturum, 1981, Geçici Kayıt No. 25, para. 92, s. 25/11216 Beyaz Rusya, Mali Cumhuriyeti ve Moldova Cumhuriyeti217 Yeni Zelanda: (5), bölüm 84.


67

151. 13 ve 19 (f) maddeleri, gereksiz sonuçlara yol açmamakla birlikte işçilerin çalışmaktan kaçınma hakkının bulunduğu pek çok ülkede yasalara veya uygulamalara yansımış gibi görünmemektedir, bir iş güvenliği sorumlusunun veya yönetim pozisyonunda olan başka bir kişinin olması şartına bağlıdır.218 Örneğin Kamerun’da Hükümet, tehlikeli bir durumda işverenine veya güvenlik ve sağlık komitesine haber vermeden çalışmaktan kaçınma hakkını kullanan işçilerin, iş sözleşmelerini ihlal ettiği bildirmektedir. Son olarak, bazı ülkelerin219 hukuki durumları ile ilgili daha fazla bilgiye ihtiyaç duyulmaktadır veya Uzmanlar Komitesi, sözleşmenin uygulamaya konmasıyla ilgili ilk raporları henüz almamıştır.220

152. Bazı ülkelerde, sendika temsilcileri de dâhil olmak üzere işyerinde İSG yükümlülükleri ile görevlendirilen kişilerin de işi durdurmak için talimat verme yetkisine sahip oldukları da eklenmelidir. Örneğin, Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ülkelerinin çoğunda olduğu gibi Avustralya ve İsrail’de de durum böyledir. Üye Ülkelerin küçük bir grubunda,221 bu haklar için herhangi bir hüküm bulunmamaktadır.

F. Tasarımcıların, Üreticilerin, İthalatçıların vb. Sorumlulukları

153. Madde 12, ulusal hukuk ve uygulama uyarınca, önlemlerin alınması şartıyla mesleki kullanım için makine, teçhizat veya madde tasarlayan, üreten, ithal eden, tedarik eden veya taşıyan kişilere sağlamak amacıyla iki belgenin merkezinde yer alan önleme ilkesinin temel bir unsurunu ifade eder:

a) Makina, teçhizat veya malzeme makul bir şekilde uygulanabilir olduğu taktirde, doğru kullananların güvenliği ve sağlığı için tehlikeye yol açmaz;

b) Makine ve teçhizatın doğru kurulum ve kullanımı ile maddelerin doğru kullanımı ve makine ve teçhizatın tehlikeleri ile kimyasal maddelerin, fiziksel ve biyolojik ürünlerin veya ürünlerin tehlikeli özelliklerinin yanı sıra bilinen tehlikelerden nasıl kaçınılacağına ilişkin talimatlar hakkında bilgi sağlar;

218 Arnavutluk, Cezayir, Arjantin, Belize, Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo, Kosta Rika, Mısır, Etiyopya, Grenada, Guatemala, İsrail, Japonya, Lesoto, Malavi, Malezya, Fas, Mozambik, Namibya, Nikaragua, Filipinler, Katar, Suudi Arabistan, Seyşel Adaları, Singapur, Güney Afrika, Sri Lanka, Surinam, İsviçre, Suriye Arap Cumhuriyeti, Tayland, Türkiye ve Uruguay.

219 Bahreyn, Cape Verde, El Salvador, Endonezya, Ürdün, Madagaskar, Moğolistan, Myanmar, Nijerya, Panama, Paraguay, Tanzanya ve Zimbabwe.

220 Antigua ve Barbuda, Fiji, Kore Cumhuriyeti, Karadağ ve Sao Tome ve Principe.221 Arnavutluk, Cezayir, Arjantin, Belize, Grenada, Honduras, Ürdün, Lübnan, Myanmar, Panama,

Paraguay, Sri Lanka ve Zimbabwe.


68

c) Bu maddenin (a) ve (b) alt paragraflarına uymak için gerekli çalışmaları yapmak ve araştırmak veya bilimsel ve teknik bilgiyi takip etmek.

154. Madde 12 (a), ulusal yasalara ve uygulamaya uygun olarak mesleki kullanım için makine, teçhizat ve madde tasarlayan, üreten, ithal eden, tedarik eden veya taşıyan kişilerin, makine, teçhizat ve malzemeyi doğru kullananların sağlığı ve güvenliği için tehlike içermeyecek şekilde önlemler alındığına kanaat getirmelerini gerektirir. Bu hüküm giderek uygulanamamakla birlikte Komite esasen esnek olduğunu düşünmektedir. Öncelikle ulusal mevzuat ve uygulama, alınacak tedbirlerin türünü belirlemelidir. İkinci olarak tasarımcılar, imalatçılar vb. kendilerini makul ölçüde tatmin edici bulmalıdır. Komitenin görüşüne göre, “kendilerinin tatmin olması” yükümlülüğü, toplam özerklik anlamına gelmez. Bu zorunluluk, “kendilerini tatmin etmek” için gerekli prosedürün, makul bir şekilde uygulanabilir olmasını mümkün kıldığı ölçüde iyi niyetle yürütülmesini ve yapılmasını gerektirir, yani makine, teçhizat vs. kullananların güvenliği ve sağlığı için tehlike oluşturmaz.

155. Ticaret ve teknolojideki gelişmelerin hızla artması, üretim sistemlerinin tutarlılığını ve güvenilirliğini sağlamak, uyum için küresel baskılara yanıt vermek ve İSG endişelerini ele almak için mümkün olduğunca çok sayıda maddi unsuru düzenlemek, standartlaştırmak ve uyumlaştırmak için büyük çaba sarf etmiştir. Makineler, tesisatlar, prosesler ve teçhizatın yanı sıra imal edilen, kullanılan ve imha edilen kimyasal ürünlerin yoğunluğu göz önüne alındığında madde 12’deki hükümleri yürürlüğe koyan bu alanların düzenlenmesi ve kontrolü göze korkutucu gelen, karmaşık ve masraflı bir mücadeleyi temsil eder. Çalışma unsurlarının doğru kullanımı, önleyici ve koruyucu tedbirler ve bilinen tehlikeler ve riskler hakkında yeterli talimat ve bilginin geliştirilmesi çalışmaları daha az yıldırıcı değildir.

156. Bu konulara yönelik çabaların ve kaynakların büyüklüğü, yükün “çapraz tozlaşma” ve tamamlayıcı süreçler, yani düzenlemeler ve teknik standartlar yoluyla hükümet ve sanayi arasında paylaşılması anlamına gelir.222 Hükümetler, güvenlik ve sağlık ile ilgili sorumlulukların kapsamı, talimatların ve bilgilerin sağlanması ve piyasa öncesi test ve sertifikasyon prosedürlerinin yanı sıra ihracat ve ithalatla ilgili kurallar gibi genel düzenleyici ilkeleri ve gereksinimleri tanımlar. Öte yandan endüstri, yıllar geçtikçe tasarımcılar, imalatçılar ve sağlayıcıların madde 12 (a) hükümlerini ve kısmen de bilimsel ve teknik bilgiden haberdar olanlara (madde 12 (c)) etki etme mekanizmaları olarak düşünülebilen karmaşık bilgi geliştirme ve yönetim

222 Ayrıca aşağıdaki Bölüm II, kısım 7, alt bölüm D (2) başlığına bakın.


69

süreçleri yoluyla teknik standartlar ve metodolojiler için büyük bir özet hazırlamıştır. Devlet düzenlemeleri ile teknik standartlar arasındaki ilişki, standardın durumuna göre değişir. Bilinen teknik standartlara, özellikle uluslararası kuruluşlar tarafından geliştirilen teknik standartlara uyma, bazı ülkelerce zorunlu kılınabilir. Çoğu zaman, özellikle güvenlik ve sağlıkla ilgili olarak, makine ve teçhizatın sertifikasyonu için bir kıyaslama görevi görebilirler. AB’nin yaklaşımı, ürünün piyasaya sürülmeden önce onaylandığı takdirde uygun olduğu varsayıldığı bir süreçle, tasarımcıların, üreticilerin veya bir ürünün pazarlanmasından sorumlu herhangi bir ticari kuruluşun güvenlik ve sağlık düzenlemelerine uyumu ispat etme yükünü değiştiren mevcut trendi göstermektedir.

(1) Makine, teçhizat veya maddelerin tehlikeye neden olmadığından emin olunması

157. Zaman, boyut ve ağırlık ölçme birimleri geçmişte tanımlanmış olup günümüz insan etkinliklerinin çeşitli alanlarındaki bilimsel ve teknolojik gelişmeleri yansıtan geniş teknik standart kompozisyonuna kadar olan teknolojik ilerleme sonuçlarının uygulanması her zaman doğal bir standartlaştırma sürecine tabi tutulmuştur. Yüksek seviyede uzmanlık ve kaynak gerektirmelerine rağmen, teknik standartlar endüstri ve ticaret için ve teknolojinin tutarlı bir şekilde uygulanması için gereklidir. Genellikle kodlanması gereken alandaki tanınmış hükümet ve endüstri uzmanlarından oluşan ve çeşitli uzman kuruluşlar tarafından yönetilen teknik komiteler vasıtasıyla geliştirilirler. Bu süreç, makine ve ekipman güvenliği ve ergonomisinden tehlikeli maddelerin değerlendirilmesi için yöntemler ve işyerinde tehlikeli maddelere maruziyet sınır değerlerinin belirlenmesine kadar, hemen hemen İSG’nin tüm yönlerini ele almaktadır. Özenli ve düzenli bir uzlaşma ve hakemlik süreci ile ayrıntılandırıldıkları ve düzenli olarak güncellendikleri için, teknik standartlar bu konuda güncel ve en son bilgileri kapsar.

158. Genel olarak, 12. maddenin gereklerine ilişkin ulusal uygulama, teknolojik açıdan gelişmiş ülkeler ile daha az gelişme kapasitesine sahip diğer ülkeler arasındaki açık bir ayrışmayı yinelemektedir. Bununla birlikte, çoğu bu alanı ya tamamen ya da kısmen düzenlemektedir. Teknik standartların kullanımı ile ilgili ankete verilen cevaplarda az da olsa referans yapılmasına rağmen, mevcut literatürden derlenen bilgiler, çoğu ülkenin gelişmelerini ve uygulamalarını yürütmek için en azından bir ulusal standartlar ofisi kurduklarını göstermektedir.


70

159. Özellikle ithalatçı ve teknoloji kullanıcıları olarak kategorize edilebilen ülkelerin223 kendi mevzuatları güvenlik ve uygun bilginin ulaşılabilirliği ile ilgili tasarımcıların, üreticilerin ve tedarikçilerin makine ve teçhizatlarının sorumluluklarını içeren hükümleri içermektedir.224 Bazıları, işin maddi unsurlarının güvenli ve düzenli olduğundan ve çalışanların yeterli talimat ve eğitim aldığından emin olmak için işverene225 yük getirmiştir. Ürdün ve Lübnan, ülkeye giren makinelerin ve ekipmanların bulundukları yerdeki ulusal işyeri güvenlik gereksinimlerine uygunluğunu veya duruma göre ihraç eden ülkenin mevzuatına uygunluğunu doğrulamak için ithalat ve kullanım kontrollerini uyguladıklarını belirtti. Kamerun’da tüm malzeme, makine ve teçhizat ulusal veya uluslararası onay ve güvenlik standartlarına uygun olmalı ve tüm malzemeler, makineler ve tesisatların teknik şartnamelerine, kullanım ve bakım prosedürlerine, yerine getirilmesi gereken güvenlik tertibatlarına ve işçiler için olası tehlikelere ve risklere ilişkin bilgiler satın alım sırasında birlikte ele alınılmalıdır. Az sayıda ülke226 için sağlanan ya da mevcut bilgiler bu alandaki düzenleyici faaliyetlerini değerlendirmek için yetersizdir.

160. Mevzuat ve teknik standart belirleme veya kontrol faaliyetleri ile pek çok ülke227, yeterince bilgi de dâhil olmak üzere makine ve teçhizatın güvenliği ile ilgili yükümlülükleri içeren 12. madde hükümlerini yürürlüğe koymuştur. Teknolojik olarak gelişmiş ülkelerde devlet kurumlarının uzmanları ulusal, bölgesel ve uluslararası standartların geliştirilmesine katkıda bulunmaktadır. Brezilya’daki FUNDACENTRO, Finlandiya’daki İş Sağlığı Enstitüsü (FIOH), Fransa’daki INRS ve AFSSET, İspanya’daki Ulusal İş Güvenliği ve Sağlığı Enstitüsü (INSHT), Birleşik Krallık’taki Sağlık ve Güvenlik Kurulu (HSE), Meksika Ulusal Standart Ofisi ve Birleşik Devletler‘deki Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü (NIOSH), bu tür ulusal ajansların yalnızca birkaç örneğidir. AB Üyesi Devletler, Türkiye ve İsviçre

223 Örneğin, Bahreyn, Bosna-Hersek, Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY), Yunanistan, Lesoto, Morityus, Moldova Cumhuriyeti, Romanya, Sri Lanka, Surinam, Birleşik Tanzanya, Tayland, Trinidad ve Tobago, Ukrayna ve Zimbabve.

224 Mısır, El Salvador, Gana, Grenada, Guatemala, Honduras, Madagaskar, Mali, Mozambik, Pakistan, Paraguay ve Uruguay.

225 Arnavutluk, Burkina Faso, Mısır, Guatemala, Endonezya, Mali, Fas, Mozambik, Katar, Senegal, Suriye Arap Cumhuriyeti ve Tunus.

226 Belize, Cape Verde, Panama ve Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti.227 Avustralya, Avusturya, Belarus, Belçika, Kanada, Çin, Küba, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, İrlanda,

İsrail, İtalya, Japonya, Meksika, Hollanda, Yeni Zelanda, Polonya, Portekiz, Singapur, Slovenya, Güney Afrika, İspanya, İsviçre, Türkiye, Ukrayna, İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri ve Bolivarcı Venezüela Cumhuriyeti.


71

gibi diğer ülkeler, ilgili Avrupa Birliği Direktiflerini228 ve Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) teknik standartlarını uygulamaktadır.229

161. Avustralya, Birleşik Krallık ve Birleşik Devletler’deki sanayi, düzenlemelere ve onaylanmış teknik standartlara ve makine ve teçhizat uygulama kurallarında belirtilen güvenlik gerekliliklerine uyduğunu göstermelidir. Birleşik Devletlerde, makine ve teçhizata ilişkin düzenleyici standartlar, tasarımcı ya da tedarikçi değil, işverene yöneliktir; ancak devlet kurumları ve Amerikan Ulusal Standartlar Enstitüsü (ANSI) gibi teknik standartları belirleyen kuruluşlar, genellikle diğer ülkelerde örnek teşkil eden İSG ile ilgili teknik standartların geliştirilmesi üzerinde yoğunlaşmaktadır. Avustralya’da, ASCC tarafından kabul edilen ulusal standartlar ve uygulama prensipleri, bir kanunun ya da böyle bir kanuna göre oluşturulan belgenin zorunlu kıldığı durumlar dışında tavsiye niteliği taşımaktadır. Bu durum, Birleşik Krallık’ta, HSE’nin kendi standartlarını geliştirebileceği veya diğer ulusal bağlayıcılığı olmayan veya uluslararası teknik standartların kullanımını onaylayabileceği durumdur.

162. Hükümetler arası birçok kuruluş, ulusal düzenlemeye ve rehberliğe referans olarak ülkeler tarafından kullanılmak üzere İSG’nin çeşitli yönleriyle ilgili teknik standartlar, uygulama kılavuzları ve metodoloji üretmektedir. Bunların bazı örnekleri Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO), Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA)’dır. Uluslararası Standartlar Organizasyonu (ISO)230, Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC)231 ve Uluslararası Ergonomi Derneği (IEA)232 özellikle hükümet ve endüstri uzmanlarının katılımıyla güvenlikle ilgili teknik standartların geliştirilmesinde yer alan sivil toplum kuruluşlarının örneklerindendir. Birleşik Devletler’deki Amerikan Ulusal Standartlar Enstitüsü (ANSI) ve Ulusal Endüstriyel Hijyenistler Konferansı

228 89/655 / EEC, 95/63 / EC, 98/37 / EC ve 2001/45 / EC AB Yönergeleri.229 CEN, 2008 yılı itibariyle toplam 13.000’den fazla teknik standardı www.cen.eu adresinde yayınlamıştır.230 ISO’ nun İSG ile ilgili standardizasyon alanları, akustik, güvenlik renkleri ve piktogramlar, koruyucu giysi

ve ekipman, ergonomi, mekanik ekipman, mekanik titreşim ve şok, kalite ve çevre kontrolü içerir. ISO yaklaşık 17.000 standart yayınlamıştır; bunların yaklaşık 500’ü doğrudan güvenlik konusuyla ilgilidir.

231 Şimdiye kadar 5.123 IEC standardı mevcut olup bunlardan bazıları doğrudan elektrik güvenliği ile ilgilidir ancak gürültü ölçüm teknolojisi de dâhil olmak üzere standartlar www.iec.ch adresinde bulunmaktadır.

232 www.iea.cc.


72

(ACGIH), Birleşik Krallık’taki İngiliz Standartlar Enstitüsü (BSI), Fransa’daki Fransa Standart Komitesi (AFNOR) ve Almanya’daki Alman Standartlaştırma Enstitüsü (DIN) gibi bazı meslek kuruluşları ve diğer özel kuruluşlar tarafından üretilen teknik standartlar yaygın olarak kabul görür ve uluslararası alanda kullanılır. Bunlar, dünya genelinde her düzeyde ve ekonomik faaliyetin tüm alanlarında yüzlerce standart belirleme kuruluşuna verilebilecek yalnızca birkaç örnektir. Genel olarak, devlet kurumları ve sanayi arasındaki ortaklık, bu bilginin tutarlı bir şekilde geliştirilmesini ve organize edilmesini sağlamak için oldukça karmaşık süreçlerin ve bilgi paylaşım ağlarının geliştirilmesine neden olmuştur böylece, bu bilgiler işin maddi unsurlarının güvenlik ve sağlık özelliklerini iyileştirmek için uygulanabilir.

(2) Bilgi ve talimatların hazır bulundurulması

163. Sözleşme’nin 12 (b) maddesindeki şartla ilgili olarak, yukarıda açıklanan ulusal, bölgesel ve uluslararası kuruluşlar ve özel kuruluşlar, makine ve teçhizatın doğru kurulum ve kullanımı ve ilgili tehlikeler, maddelerin doğru kullanımı, kimyasalların, fiziksel ve biyolojik ajanların veya ürünlerin tehlikeli özelliklerinin yanı sıra bilinen tehlikelerden nasıl kaçınılacağına dair talimatları ile ilgili bilgilerin çoğunun geliştirilmesinden sorumludur. Yine, bu tür bilgilerin geliştirilmesine yönelik kaynaklar, gelişmiş teknolojik ve bilimsel kapasitelere sahip ülkeler ile bu kapasitelerin daha sınırlı veya eksik olduğu ülkeler arasında büyük farklılıklar göstermektedir. Sonuç olarak, birçok ülke sanayileşmiş ülkeler tarafından üretilen ve kullanıma sunulan bilgilere güvenmektedir.

164. Yukarıda belirtildiği üzere, makine ve teçhizatın kullanımı ve güvenliği ile ilgili bilgiler, sanayi tarafından ve teknik standartların geliştirilmesine katılan kurumlar ve kuruluşlar tarafından geliştirilmekte ve sağlanmaktadır. Birleşik Devletler’deki NIOSH ve Birleşik Krallık’taki HSE gibi uzmanlaşmış ulusal ajanslar tarafından mesleki gürültü için ölçüm metodolojileri ve mesleki maruziyet limitleri geliştirilmiştir. AB Üyesi Devletler Direktifin çevresel gürültüye ilişkin gerekliliklerini yerine getirmektedir.233 Birçok ülke, iyonize radyasyondan korunmaya yönelik Uluslararası Temel Güvenlik Standartları ve FAO, IAEA, ILO, OECD Nükleer Enerjisi Kurumu (OECD-Nuclear Energy Agency), Pan Amerikan Sağlık Örgütü

233 İşçilerin fiziksel ajanlardan kaynaklanan risklere maruziyetinin asgari sağlık ve güvenlik gerekliliklerine ilişkin 6 Şubat 2003 tarihli ve Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 2003/10 / EC sayılı direktifi. Bu Direktif, 1986 Direktifinin yerini almıştır.


73

(PAHO) ve WHO’nun ortak himayesinde geliştirilen ve güncellenen Radyasyon Kaynaklarının Güvenliği234 için iyonize radyasyonla ilgili düzenlemelerini temel almıştır. İşçileri işlerinde iyonlaştırıcı radyasyona maruz bırakan tüm faaliyetlere uygulanan ILO Radyasyondan Korunma Sözleşmesi, 1960 (No. 115) bugüne kadar 48 ülke tarafından onaylanmıştır.235

165. Kimyasal maddelerin ve ürünlerin doğru kullanımı ve bunların tehlikeleri hakkında bilgi geliştirilmesi ve sağlanması, kimyasalların tehlikeli özelliklerini değerlendirmek ve ilgili güvenlik ve sağlık yönetmeliklerini ve bilgileri geliştirmek için hükümetler ve sanayi arasında işbirliği de gerektiren zorlayıcı bir görevdir. Çok sayıda ülke hem iş yeri hem de tüketici için kimyasal madde tedarikini düzenler. Bugüne kadar, ILO Kimyasallar Sözleşmesi 1990 (No. 170)’ni 17 Devlet236 onayladı. 170 sayılı Sözleşme, işyerinde kimyasalların sağlıklı bir şekilde yönetilmesi ve özellikle üreticilerin ve ithalatçının tehlikelere ve ilgili önleyici ve koruyucu önlemlere ilişkin bilgilerin kullanıcılara akışını sağlaması için kapsamlı bir ulusal çerçeve sağlamaktadır. Bu, kimyasalların sınıflandırılması ve etiketlenmesi ve kimyasal güvenlik bilgi formlarının sağlanması ile ilgili gereklilikleri içerir.

234 İyonlaştırıcı Radyasyona Karşı Koruma için Uluslararası Temel Güvenlik Standartları ve Radyasyon Kaynaklarının Güvenliği için, IAEA Güvenlik Serisi No. 115 (Vienna, 1996); Ve FAO / IAEA / ILO / OECD-NEA / PAHO / WHO: Güvenlik Esasları: Radyasyondan Korunma ve Radyasyon Kaynaklarının Güvenliği, IAEA Güvenlik Serisi No. 120 (Vienna, 1996).

235 www.ilo.org/ilolex/english/newratframeE.htm.236 loc. cit.


74

BM’nin Küresel Olarak Uyumlulaştırılmış Kimyasalların Sınıflandırılması ve Etiketlenmesi Sistemi

ILO, bu projeyi Kimyasallar Sözleşmesi, 1990 (170 No’lu)’nin takibi olarak başlatmış ve bir BM teknik standardı olarak geliştirilmesi ve benimsenmesinin yanı sıra işveren ve işçi örgütlerinin tam katılımının sağlanmasında önemli bir rol oynamıştır. GHS, farmasötik ürünler haricinde saf maddeler ve karışımlar da dahil olmak üzere tüm kimyasalları kapsar ve işyerinin, tehlikeli malların, tüketicilerin ve çevrenin taşınmasıyla ilgili kimyasal tehlike iletişim şartlarını (etiketleme ve veri sayfaları) tanımlar. Bu nedenle, tüm ulusal ve uluslararası kimyasal güvenlik düzenlemelerin ve teknik standartların üzerinde kapsamlı bir etkiye sahip olacak ve gerçekten uyumlu bir evrensel teknik standarttır. Çok sayıda ülke, GHS’nin* aşamalı olarak uygulanması için taahhütte bulunmuştur. Genel tehlike kategorisi için yeni GHS piktogramlarına örnekler şunlardır:

Hedef organtoksisitesi Patlayıcı Yanıcı Akut

toksisite

* GHS ve uygulanmasının durumu hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. www.unece.org/trans/danger/publi/ghs/implementation_e.html.

166. Sanayileşmiş ülkelerin çoğu, işçilerinin soluma, yutma veya cilt ile temas yoluyla, belirli zaman periyotları boyunca sağlık etkisi olmadan maruz kalabileceği tehlikeli madde konsantrasyon seviyelerini düzenleyen OELs237 listelerini oluşturur ve korur. Bu sınırlar gösterge niteliğinde ve bağlayıcı olabilir. Birçok gelişmekte olan ülkede ulusal OEL’lerin belirlenmesi için genellikle rehber olarak kullanılan ACGIH’ın238 “Eşik Sınır Değerleri Listesi (TLV’ler)” kapsam ve güçlü bilimsel değerlendirme açısından olağanüstü bir liste göstergesidir. Uyulması gereken OEL’lerin bilimsel ilerleme ışığında düzenleyici süreçlerin karmaşıklığı nedeniyle güncellenmesi çok zordur. Sonuç olarak, AB’de maruziyet sınır değerlerinin çoğu, Komisyon Yönergeleri ile benimsenen gösterge niteliğindeki değerlerdir (IOELV’ler).239 Birleşik Devletler’de240, bir kimyasal için uyulması zorunlu bir maruziyet sınırı (PEL) veya bir ACGIH TLV’nin

237 ILO-CIS, 29 ülke için OEL listelerine www.ilo.org/public/english/protection/safework/cis/products/explim.htm adresinden erişmenizi sağlar.

238 ACGIH: Eşik Sınır Değerleri Listesi, www.acgih.org/home.htm adresinde239 Avrupa Birliği’nde maruziyet sınır değerleri, ec.europa.eu/employment_social/health_safety/

occupational_ en.htm.240 www.osha.gov/pls/oshaweb/owadisp.show_document?p_table=TESTIMONIES&p_id=371.


75

varlığı kimyasalın tehlikeli olduğunu göstermektedir ve bu nedenle OSHA’nın Tehlike İletişim Standardı uyarınca düzenlenmesini şart koşmaktadır.241

167. Sanayileşmiş ülkeler, özellikle kimyasal tehlike değerlendirmesi ve yönetmeliği için altyapılara sahip olmakla birlikte, kimyasal tehlike ve risk değerlendirmesi çalışmalarının büyük bir kısmını, değerlendirme verilerini daha geniş bir şekilde gözden geçirilmesini ve çabaların ve masrafların paylaşılmasını sağlamak için hükümetler arası organların himayesinde ulusal uzmanlar tarafından yürütür. Bu çalışmaların sonuçları genelde bu kuruluşların internet sitelerinde mevcuttur. OECD ve IPCS, UNEP Kimyasallar Programı, BM Tehlikeli Maddelerin Taşınması Uzmanları Komisyonu (TDG) ve FAO gibi bir dizi BM uzmanlaşmış kurum ve programı ayrıca risk değerlendirme bilgisinin geliştirilmesi ve sağlanması konusunda çok aktiftir. Kimya Sanayii, Uluslararası Kimyasal Kuruluşlar Konseyi (ICCA)’nin Yüksek Üretim Hacmi (HPV)242 Kimyasalları Küresel Girişimi tarafından gösterildiği gibi bu konuda da önemli bir rol oynamaktadır. IPCS, internette 18 dilde ücretsiz olarak verilen, uluslararası hakemler tarafından gözden geçirilen Uluslararası Kimyasal Güvenlik Kartları’nı (ICSCs)243 üretir.

(3) Çalışma ve araştırmaların üstlenilmesi

168. İSG çok sayıda disiplini içerdiğinden, bu alandaki araştırmalar çok geniş aralıktaki teknik ve bilimsel alanlara dağıtılır. Madde 12 (c), tasarımcıların, imalatçıların, ithalatçıların ve tedarikçilerin çalışma ve araştırma yapmalarını gerektirir yoksa bu maddenin (a) ve (b) alt paragraflarına uymak için gerekli bilimsel ve teknik bilgileri takip etmesi gerekir. Yukarıda işaret edildiği gibi, araştırma ve geliştirme, teknolojik gelişmeleri üretim ve pazarlama aşamalarına getirme sürecinde doğal bir unsurdur. Yine araştırmanın büyük bir kısmı teknolojik açıdan gelişmiş ülkelerde devlet kurumları, üniversiteler ve en önemlisi sanayi tarafından yürütülmektedir. Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO)244 tarafından sağlanan patentlerin coğrafi dağılımı hakkında bilgi, İSG’nin çeşitli alanları ile ilgili olanlar da dahil olmak üzere, ulusal düzeyde araştırma faaliyetlerinin seviyelerinin iyi bir göstergesidir.

241 29 CFR Sec. 1910.1200.242 www.cefic.org/activities/hse/mgt/hpv/hpvinit.htm.243 www.ilo.org/public/english/protection/safework/cis/products/icsc/index.htm. ICSC projesi, ILO

tarafından IPCS adına yönetilmektedir.244 WIPO: Dünya Patent Raporu: İstatistik Bir İnceleme, www.wipo.int/ipstats/en/statistics/patents/index.

html.


76

8. İşyerinde Uygulamalar

169. Sözleşme ve tavsiye kararlarının önemli bir kısmı, işçi ve işverenlerin sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturulmasındaki işbirliklerinin, bu konudaki hak ve sorumluluklarının kurumsal düzeyde uygulanmasını düzenleyen ulusal politikanın iç hukuka aktarılması ile ilgilidir. Örneğin iki ya da daha fazla işverenin bulunduğu bir şantiyede işverenin çalışma alanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak koruyucu ve önleyici tedbirleri alması, acil durumlara müdahale etmesi ve çalışanları bilgilendirmesi gerekir. Sunduğu bu İSG hizmetlerinin maliyeti de çalışana yansıtılamaz.

A. İşverenlerin Görev ve Sorumlulukları

170. İş sağlığı ve güvenliği politikaları üretim yöntem ve düzenlemelerinin bir parçası olduğundan, işverenin bu konudaki birincil derecede sorumluluğu 1980 yılında ILC açılış konuşmasının ilk tartışmasıydı. Madde 16 işverenlerin görev ve sorumluluklarının sınırlarını genel olarak tanımlarken, uygulaması Tavsiye Kararlarının 10, 14 ve 15. fıkralarında vurgulanmıştır. Madde 16’nın ikinci kısmında kişisel koruyucu donanımların istisnai durumlarda uygulanabilir koruyucu ve önleyici yaklaşımların en sonuncusu olduğunu ifade eder. Tavsiye Kararının 10. fıkrasında özellikle gelişmekte olan ülkelerde belirli şartların uygulanmasında yaşanan zorlukların ifade edilmesi amaçlanmıştır. 28 yıl evvel bu enstrümanı hazırlayanların öngörüsü Tavsiye Kararının bu kısmında, şimdi Sözleşme 187’de açıkça teşvik edilen İSG yönetiminde temel ilkeli sistem yaklaşımını yansıtmaktadır.

(1) Genel görev ve sorumluluklar

171. Uygulamada mevcut bilgilerin analizinin bir sonucu, Sözleşmeyi onaylayan devletler245 ya da araştırmaya katılan diğer ülkeler246 yalnızca 16. maddenin hükümlerini kapsamakla kalmayıp, aynı zamanda teknik standartlar247 ya da uygulama kılavuzlarıyla desteklenen özel düzenlemeler yoluyla Tavsiye Kararının 10., 14. ve 15. paragrafındaki hükümleri de kapsar.

172. Özellikle gelişmiş pek çok diğer ülke248 mevzuatında, madde 16 büyük

245 Çek Cumhuriyeti, Lesoto, Meksika, Yeni Zelanda, Portekiz, Slovenya, İspanya, Türkiye, Uruguay ve Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti’nden oluşmaktadır.

246 Avusturya, Belçika, Burkina Faso, Kanada, Fransa, Almanya, Yunanistan, Mauritius, Polonya, Singapur, Trinidad ve Tobago ve Birleşik Krallık.

247 Ayrıca bkz. Bölüm II, kısım 7, alt bölüm F.248 Arnavutluk: (2); Orta Afrika Cumhuriyeti; Kongo: (1); Gana: (1); Guatemala: (1), (2); Mısır: (1); El Salvador:


77

ölçüde yürürlüktedir ancak Tavsiye Kararlarının ilgili hükümleri mevzuatta daha az yer almıştır.249 Aynı zamanda, bu ülkelerin bazılarının mevzuatı işverenlerin görev ve sorumlulukları bakımından yenilikçi, modern ve ileriye dönük olmasını sağlar. Kongo’da işverenin mesleki riskleri önleme politikasını iş, ekonomik ve finansal politikalarına entegre olarak üstlenmesi beklenir. Kamerun’da işveren, işyerindeki makine, ekipman ve süreçlerin tüm periyodik ve teknik bakımlarını gerçekleştirerek güvenlik doğrulamalarını sağlamak zorundadır. Gana’da işverenler, çalışanların yaş ve okuryazarlık düzeyleri vb. gibi diğer koşulları da göz önünde bulundurarak çalışanlara uygun gerekli bilgi, talimat ve eğitimleri sağlamak zorundadır. Filipinler’de işveren, çalışanlarına “sağlıklı ve güvenli” bir çevre sağlamak zorundadır. Madagaskar’da İş Kanunu doğrudan HIV/AIDS ile ilişkili olarak çalışanlara uygun ve yeterli toplu ve kişisel koruma ekipmanı ve kıyafetlerini sağlama sorumluluğunu işverene yüklemiştir.250 Mozambik’te son mevzuat değişikliğinden sonra HIV/AIDS ve diğer endemik hastalıklarla mücadele konusunda çalışanların mahremiyetine de saygılı yaklaşmak koşulu ile işverenler yükümlü tutulmuştur.251 Arjantin’de işverenler, tüm çalışanları kapsayacak mesleki risk sigortası yaptırmak zorundadır. Kosta-Rika ve El Salvador’da da işverenler, önleyicilik odaklı İSG programlarını oluşturmak ve uygulamak zorundadır.

173. Aslında - hakkında az bilgi bulunan ülkeler de dâhil olmak üzere - araştırmaya katılan ülkeler, hem Sözleşme hem de Tavsiye Kararları doğrultusunda yürürlüğe giren mevzuata göre çalışanların iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması bakımından tüm koruyucu ve önleyici tedbirlerin alınmasını işverenin sorumluluğuna vermiştir.252 Son 18 yılda Sözleşmeyi onaylayan ülkelerde, Uzmanlar Komitesi tarafından yapılan az sayıda görüş ile yüksek düzeyde kapsama alanı teyit edilmiştir.

(2) Aynı işyerinde iki ya da daha fazla işveren

174. Büyük kamu işyerleri ve şantiyeler gibi bir ya da birkaç tane her büyüklükteki yüklenici firma barındıran işyerlerinde yeterli düzeyde sağlık ve güvenlik seviyesinin

(1), (2), (3); Grenada: (1); Endonezya: (1); Japonya: (1); Ürdün: (1); Lübnan: (1), (3); Madagaskar: (1); Mali (1), (2); Fas: (1); Pakistan: (1); Panama: (1); Paraguay: (1); Katar: (1); Romanya: (1); Senegal: (6); Güney Afrika: (1); Sri Lanka: (1); Surinam: (1), (7), (8), (9); Tunus: (1), (2), (5), (7).

249 Birçok durumda, en az uygulanmış olan Paragraf 10’un hükümleri, aşırı fiziksel ve zihinsel yorgunluğun ortadan kaldırılması veya çalışmaların ve araştırmaların yürütülmesine ilişkin hükümlerdir. Tavsiye Kararı paragraf 10 (g) ve (h).

250 Madagaskar: (1).251 Mozambik: (1).252 Arjantin: (1); Bahreyn: (5); Belize: (3); Kamerun: (1); İsrail; Mozambik: (1); Myanmar: (1); Suriye Arap

Cumhuriyeti: (1); ve Zimbabwe: (1), (3).


78

sağlanmasına yönelik olarak yapılan görevlendirmeler, her aktörün kendi bölgesindeki görev ve sorumluluklarını, işbirliği ve koordinasyon içinde sağlaması için etkili mekanizmaların oluşturulmasını gerektirir. Madde 17’de iki ya da daha fazla teşebbüsün aynı anda faaliyette bulunması durumunda işyerinde bu sözleşmenin gerekliliklerinin, faaliyetteki teşebbüslerin işbirliği ile yerine getirileceği vurgulanırken; 11. fıkrada yapılan işbirliğinin her bir teşebbüsün iş sağlığı ve güvenliği alanındaki sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağı belirtilmektedir. Bu durumda yapılacak işbirliği için genel prosedürler yetkili makam ya da makamlarca belirlenmelidir.

175. Uygulamada bu alan pek çok ülke tarafından düzenlenmiştir.253 İlave olarak, bazı ülkeler işverenler arasındaki işbirliğinin sınırlarını ve sorumluluklarını açık bir şekilde ortaya koymuştur, böylece işyerinde işverenlerin İSG mevzuatını uygulamasında işbirliği sağlanmış olacaktır.254 AB Üye Devletler, 24 Haziran 1992 tarihinde yürürlüğe giren 92/57/EEC sayılı Konsey Direktifinde geçici ve gezici inşaat şantiyelerinde sağlanması gereken minimum İSG sağlık ve güvenlik şartlarına ilişkin uygulamalarını takip etmektedir. Finlandiya son zamanlarda ortak işyerlerinde İSG konusunda özel bir mevzuat çıkarmıştır.255 Fakat tüm ülkeler bu konuda ortak sorumluluk göstermemektedir. Kamerun’da iştiraklerin İSG tedbirlerini dikkate alarak işbirliği yapmaları gerekliyken, her işveren kendi faaliyetlerinden kaynaklanan zararlardan da sorumlu olmaya devam etmektedir. Peru’da işyerinden sorumlu işveren ya da ana yüklenici tüm çalışanlar için düzenli İSG hizmetlerini ve sigorta taahhütlerini sağlayacağı konusunda güvence vermek zorundadır. Tayland’da tek bir işyerinde eşzamanlı olarak faaliyet gösteren işverenlerin birlikte yangınla mücadele kapasitesi oluşturması zorunludur. Lesotho ve Malawi gibi az sayıda ülkenin bu alanda bir düzenlemesinin olmadığı raporlanmıştır. Diğerleri için bu konuda rapor edilmiş bir bilgi mevcut değildir.256 Uzmanlar Komitesi bu sözleşmeyi yıllar sonra onaylamış 19 ülkeye sözleşmede açıklığa kavuşturulması ve daha fazla ilerleme kaydedilmesi istenen konulara yorum geliştirmiştir.

176. Farklı bir yaklaşımla işyerinde sorumlulukların paylaşımı işverenler arasında sağlık ve güvenlik tedbirleriyle ilgili olarak taraflar arasında sözleşmeye dayalı yazılı bir ilişki kurulması ile sağlanabilir. Örneğin Belarus’ta yazılı sözleşmeler, işverenlerin

253 Örneğin: Cezayir: (5), (9); Avustralya: (1), (8); Avusturya: (2); Belçika: (1); Brezilya: (10); Kanada (hem il düzeyinde hem de federal düzeylerde); Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY): (1), (7), (8), (12), (14); Yunanistan: (1); Macaristan: (1); İrlanda: (1); İtalya: (1); Mauritius: (1); Portekiz: (1); Polonya: (1); Romanya: (1); Senegal: (6); İspanya: (1), (7); Tayland: (4), (16), (17); Ve Birleşik Krallık: (5).

254 Belarus: (1); El Salvador: (3); Nikaragua: (2); Panama: (1); Türkiye: (1); Ve Uruguay: (11).255 Finlandiya: (6)256 Honduras, Pakistan, Filipinler, Suudi Arabistan ve Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti.


79

İSG ile ilgili yükümlülüklerindeki ortak sorumluluklarını tanımlar. Diğer taraftan işverenler arasındaki yazılı sözleşmeler genel koruyucu ya da işyeri güvenlik kontrolü için alınacak önlemler için bir düzenleme şeklinde olabilir257 veya İSG tedbirlerinin uygulanmasında işverenin sorumluluğunu belirten bir sözleşme (Küba) veya işverenler arasında koordinatör-yönetici belirlenmesine yönelik olabilir.258 Çin’de sözleşmeler işyerinde güvenlik kontrol ve koordinasyonundan sorumlu tam zamanlı yöneticiyi belirler. Polonya’nın Ulusal Mevzuatında işverenler, sözleşmeler yoluyla, işyerinde çalışanların sağlık ve yaşamlarını etkileyebilecek tehlikeli durumlarda uygulanabilecek prosedür ve işbirliği kuralları dahil tüm çalışanlar için İSG’yi denetleyecek ve idare edecek bir koordinatör istihdam etmek zorundadır. Bununla birlikte bu koordinatör atamaları işverenlerin çalışanlarına sağlamakla yükümlü oldukları sağlık ve güvenlik koşulları bakımından sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.

177. Diğer ülkeler İSG konularındaki hizmet sunumunu çalışanları ve işyerindeki diğer aktiviteler ile ilişkili işveren temsilcilerinden oluşan ortak bir komite ya da birim kurulmasını talep etmektedir. Örneğin Burkina Faso’da işletmeler arası sağlık ve güvenlik komitesi en az bir işverenin olduğu ve altı aydan uzun süreli işlerde kurulması zorunludur. Komiteye, her bir işvereni temsilen iki işveren ve çalışanların seçtiği İSG temsilcisi tarafından seçilen bir işveren başkanlık eder. Türkiye’de işverenler ortak sağlık güvenlik birimi kurabilir, bu birimin üyesi olup, İSG konusunda ortak sorumluluklar alabilirler.259 İran İslam Cumhuriyeti birçok yüklenicinin kalkınma projelerine dâhil olmasıyla iş kazası ve meslek hastalıkları sayısında artış olduğunu, bu nedenle Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı tarafından, yüklenicilerin emniyetine yönelik düzenlemelerin geliştirilmesine yönelik çalışmalar başlatıldığı bildirmiştir.

178. 1980 yılında hazırlık çalışmaları sırasında Ofis tarafından gündeme getirilen bir diğer sorun ise, alt işverenlerin, işveren ya da ana yüklenici tarafından konulan sağlık ve güvenlik tedbirlerine uyup uymaması gerektiği hakkındadır.260 Bazı üye ülkeler yanıtlarında, alt işverenin, ana yüklenici ve işverenin aldığı önlemlere uyması gerektiği ve bu sorumluluğu ana yüklenici ya da işverenin sorumluluğuna halel getirmeksizin yapması gerektiğine dair hemfikirdir.261 Böyle bir hüküm 164 numaralı Tavsiye Kararlarında göz önünde bulundurulmuştur ancak söz konusu madde, ilgili

257 Çin: (1) ve Slovenya: (1).258 Çin: (1); Çek Cumhuriyeti: (1) Litvanya (2); Eski Yugoslav Cumhuriyeti Makedonya: (1); Ve Slovenya: (1).259 Türkiye: (23). Ayrıca bkz. Tunus: (5) ve Bolivarcı Venezüela Cumhuriyeti: (1).260 Ankette Madde 22 (2), Rapor VII (a) (1), ILC, 66. Oturum, 1980, s. 68.261 Rapor VII (a) (2), ILC, 66. Oturum, 1980, s. 62-64.


80

hükmün nihai halinde açık bir şekilde ifade edilmemiş, 11. fıkrada dolaylı olarak ifade edilmiştir.262

179. Bu gözlemler genellikle uygulamaya yansıtılmıştır. Örneğin, Yeni Zelanda’da iki ya da daha fazla işverenin bulunduğu işyerinde İSG sorumluluğu yönetici (kazanç veya ödül için herhangi bir işi yapması için başka bir şahsa -çalışan hariç- bağlı olan kişidir) ya da işyerini kontrol eden personeldedir. İsviçre’de de başka bir işverenin çalışanlarının hizmetlerini ihale eden bir işveren, kendi çalışanlarına yönelik İSG ile ilgili olan yükümlülüklerin aynısını yerine getirir. Belçika, Küba, Çek Cumhuriyeti ve Yeni Zelanda gibi geçici çalışanları bulunan ülkelerde geçerlidir.

180. Temel işveren-alt işveren ilişkisi özellikle inşaat, imalat ve gemicilik sektörlerinde ortaya çıkmıştır. Türkiye’de asıl işverenler İSG zorunluluklarının yerine getirilmesinde alt işverenlerle müşterek sorumluluğa sahiptir263 ve işveren ya da proje yöneticileri; bir ya da daha fazla işveren ya da alt-işverenin bulunduğu bir inşaat şantiyesinde, bir ya da daha fazla İSG koordinatörü atamak zorundadır. Çek Cumhuriyetinde işveren, işyerinde bulunan gerçek ya da tüzel başka bir kişi için inşaat, montaj, iskele ya da bakım çalışmasının yapılmasından, bu kişiler ile birlikte işyerinin güvenli çalışma ile donatılmasından sorumludur.264 Benzer olarak Japonya’da işverenler taahhüt ettikleri inşaat, gemi inşaatı ve imalat gibi işlerde gerekli önlemlerin alınması noktasında irtibat ve koordinasyon sağlamalıdır. Alt işverenler ile eşzamanlı koordinasyon Güney Afrika, Surinam ve İsrail’de asıl yüklenici tarafından yürütülmektedir.

(3) Acil müdahale sistemleri

181. Bazı ülke araştırmaları raporlarında konuya ilişkin özel bir bilgi verilmemiştir, mevzuat analizleri değişen derecelerde de olsa genel içeriklidir,265 Madde 18 hükümlerinde işverenlerin gerekli durumlarda, acil durumlar ve kazalarda ilk yardım gereklilikleri de dâhil olmak üzere önlem alması gerektiği ifade edilmiştir. Girişimin faaliyet ve büyüklüğüne bağlı olarak, ulusal mevzuat düzenlemeleri basit ilkyardım kitinden, tam teşekküllü acil müdahale sistemlerine, tahliye prosedürleri ve yangın söndürme kapasiteleri ile halkın koordinasyonuna kadar planlamayı

262 Hazırlayıcı işin son aşamasındaki İşçi üyeleri, bu konudaki alt paragrafın açıklanmadan silinmesine neden olan sebepleri sorguladığında, Ofis, bu sorunun 11. paragraf ifadesinden kaynaklandığını açıkladı. Bkz. ILC, 67. Oturum, Cenevre, 1981, Geçici Kayıt No. 25, para. 118, s. 25/13.

263 Ayrıca bkz. El Salvador: (3).264 Çek Cumhuriyeti: (2).265 Uzmanlar Komitesince son beş yıl içinde yapılan 18. Madde ile ilgili gözlem ve talepler, az sayıdaki

ülkenin bu Maddedeki hükümlere uymakta veya uygun uygulama bilgisini sağlamada hala zorluk çektiğini göstermektedir.


81

kapsar. Madagaskar’da acil müdahale düzenlemeleri yangınla mücadele odaklıdır. Düzenlemeler aynı zamanda bu göreve atanmış işverenlerin eğitimini de içerir.

182. İSG uygulamalarında temel rol oynayan iş sağlığı hizmetleri çok nadiren, özellikle gelişmekte olan ülkelerde, ilk yardım düzenlemeleri işyeri hemşiresi ya da işyeri hekiminden birinin yetkinliği altında yürütülür. İlk yardım eğitimleri Makedonya Cumhuriyeti ve Cape Verde de işyeri hekimi tarafından sağlanırdı. Lesoto’da işveren ilk yardım, yangınla mücadele ve çalışanın ciddi bir tehlike ile karşı karşıya kalması durumunda tahliye hükümlerine ilişkin düzenleme yapmak zorundadır.

183. Genel olarak tüm endüstrileşmiş ülkelerde acil durum hizmetlerinde özellikle kanunun tehlikeli madde içeren tesislere ilişkin ve tehlikeli maddelerin taşınması ile ilgili bölümlerde koordinasyon yaklaşımı mevcuttur. Çek Cumhuriyeti’nde işverenler işletmedeki temel bir risk değerlendirmesine bağlı olarak yangın söndürme ekibi ile birlikte acil durum planları, genel kolluk kuvveti ve halk sağlığı hizmeti sağlamak, işyerindeki potansiyel risk derecesine bağlı olarak acil durum ekibi kurmak ve eğitimlerini tamamlamak zorundadır. Tüm AB Üyesi Devletler büyük kaza tehlikelerine karşı Direktife uymak zorundadır.266 Dahası 1993 yılında ILO’nun Önemli Endüstriyel Kazaların Önlenmesi Sözleşmesini (No:174)267 onaylayan ülkelerin toksik, yanıcı, patlayıcı özellikli kimyasal ürünler gibi yüksek derecede tehlikeli materyalleri işleyen yüksek riskli işletmelerde geniş ölçekli sıkı acil müdahale ekibi kurması gerekmektedir. Hindistan’da işveren, acil durum veya ciddi ve yakın tehlike durumu ile yangın söndürme tahliye ve acil yardım servisi ile koordinasyon gibi durumlara ilişkin uygun plan ve prosedürleri hazırlamak ve periyodik olarak gözden geçirmek zorundadır.

B. İSG Hizmetlerine Erişilebilirlik ve Tavsiyeler

184. İş Sağlığı ve Güvenliği; tıp, sosyal bilimler ve hatta ekonomi bilimini ilgilendiren oldukça karmaşık bir alandır. İSG’nin işyerinde etkili bir şekilde uygulanması, tesis ve malzeme vb. gibi spesifik bilgi ve tecrübesi olan personelin görevlendirilmesiyle mümkündür. İhtiyaç duyulan nitelikli kişinin uzmanlık düzeyi ve alt yapısı, yalnızca istihdam sayısı bakımından işletmenin büyüklüğüne değil, aynı zamanda işletme faaliyetlerinin barındırdığı potansiyel tehlikelere göre farklılık gösterir. Bazı durumlarda işyerinde İSG düzenlemelerine uymak için gereken kaynak kayda değer miktarlarda

266 Tehlikeli maddeleri içeren büyük kaza tehlikelerinin kontrolü ile ilgili 9 Aralık 1996 tarihli ve 96/82 / EC sayılı ve 2003/105 / EC sayılı Direktifte belirtilen Konsey Direktifi.

267 Arnavutluk, Ermenistan, Belçika, Brezilya, Kolombiya, Estonya, Hindistan, Lübnan, Lüksemburg, Hollanda, Suudi Arabistan, İsveç ve Zimbabwe.


82

olabilir , bu nedenle, işyerinin ekonomik ve teknik kapasitesine göre uyumlaştırılmış araçlar ile İSG gerekliliklerine uymalarını sağlayacak esneklik seviyesini sağlayabilen bir mevzuata ihtiyaç duyulabilir.

185. Az çalışanı ve kısıtlı kaynakları bulunan KOBİ’ler teknik bir çalışan ya da yöneticiyi uygun eğitimlerden sonra İSG yetkilisi olarak görevlendirebilir. Dışarıdan uzman desteği, yüksek teknik bilgi ve donanım gerektiren özel konularda çözüme ulaşmak, tavsiye almak ya da yasal yükümlülüklere uygunluğu sağlamak, düzenli sağlık ve güvenlik kontrolleri yaptırmak için kullanılabilir. Daha geniş uzmanlık ve olanaklara sahip İSG ekiplerini kurmak için daha büyük girişimler gerekebilir. Bir İSG servisi, güvenlik mühendisi, iş hijyenisti, işyeri hekimi ve kişisel maruziyetleri ölçebilecek, solunum cihazı içeren ya da eldivenlerin kimyasal dayanıklılığı gibi çalışanların kişisel koruyucularının test edilebileceği İSG laboratuvarından oluşur. Dahili iş sağlığı servisi, işyeri hekimi ya da acil durumlarda ilk yardım konusunda deneyimli hemşireden oluşur.

186. Tavsiye Kararlarının 13. Fıkrası İSG gerekliliklerinin yerine getirilmesi için insan (işgücü) ve maddi kapasitelerde “işletmenin faaliyetleri ve büyüklüğü açısından uygulanabilir olması bakımından” esneklik sağlar ve (a) hükmü işletme içinde diğer teşebbüslerle birlikte ya da bir dış kuruluşla yapılan düzenlemelerde bir iş sağlığı hizmetinin ya da bir güvenlik (emniyet) hizmetinin mevcudiyetine; (b) hükmü belirli bir iş güvenliği ya da sağlık problemi ya da alınan önlemlerin uygulamalarının denetlenmesi için başvuruda bulunma durumuna ilişkin düzenlemeler içerir.

187. Mevzuatın gerektirdiği hizmetlerin seviyesi ve türleri, işletmenin hizmet yapısı, büyüklüğü ve faaliyetleri açısından esneklik sağlar. Her durumda, yasal gereklilikler çalışanların hem iş güvenliği hem de iş sağlığı ile ilgili ihtiyaçlarını ilgilendiren mesleki konularda İSG ve danışmanlık hizmetleri üzerine odaklanmıştır. İşverenler, kendi iç hizmetlerini kurmak ya da genellikle yetkili makamlar tarafından onaylanmış diğer özel dış teşebbüslerden hizmet almak konusunda seçim yapabilirler.

188. İş sağlığı hizmetleri, özellikle de tıbbi muayene hizmetlerinin ve iş sağlığı hizmetlerinin kurulumu ya da bu hizmetlere erişilebilirliğin mevzuat ile düzenlendiği Afrika ülkelerinden başka Latin Amerika, Avrupa ve Asya ülkeleri (Örn: Filipinler) gibi pek çok ülkede İSG yönetiminde önemli bir rol oynamaktadır. Burkina Faso’da işletmedeki İSG hizmetleri ve danışmanlık, ister içeriden ister dışarıdan alınan bir hizmet olarak olsun, her iki durumda da hizmet İş Sağlığı Servisi tarafından sağlanmaktadır. Benzer şekilde bölgedeki diğer ülkelerde, Kamerun gibi, işveren


83

iç İSG hizmetini sağlamak ya da İSG ile ilişkili konularda tavsiye kaynağı olarak dışarıdan bir hizmete erişim sağlamak zorundadır. Sağlık ve Güvenlik Komitesi, işletmenin büyüklüğüne bağlı olarak işyeri hekimini268 tam zamanlı ya da yarı zamanlı olarak bünyesinde içermelidir. Almanya 2007 yılında ülkelerinde 12.300 işyeri hekimi ve yaklaşık 80.000 İSG uzmanının bulunduğunu bildirmiştir.269 Katar’da işçiler için verilen tıbbi bakım hizmetleri, işçilerin iş kazası ve meslek hastalıklarına karşı korunmalarını içeren önleme programlarını da içermek zorundadır.

189. İş güvenliği ile iş sağlığı hizmetleri genellikle ayrı fonksiyonlardır ancak bu fonksiyonlar bir birim bünyesinde toplanabilir ya da ayrı tutulabilir. Belçika’da işveren en az bir İSG danışmanı içeren dâhili bir İSG servisi kurmak zorundadır. Bu birim risk yönetimi birimi ve sağlık gözetimi birimlerini de içerir. İşveren dahili İSG biriminde yürütülemeyen görevler için dışarıdan sertifikalı bir servis çağırabilir. İspanya’da birçok işveren ortak İSG birimi kurar. 20’den az çalışanı olan işletmelerde işveren İSG danışmanı olarak görev yapabilir ve kendisine yardımcı olmak üzere bir dış servise başvurabilir. Brezilya’da işveren işyeri hekimi, güvenlik mühendisi ve bir teknik personel ile bir işyeri hemşiresi ve asistanı içeren bir İSG servisi kurmak zorundadır. Moldova Cumhuriyeti’nde 50 ve daha fazla çalışanı bulunan işletmelerde çalışan koruma servisi kurulmak zorundadır ve çalışan sayısının daha az olması durumunda hizmet dışarıdan alınır; tıbbi hizmet için 300 ve daha fazla çalışanı olduğunda bir sağlık hizmeti oluşturmalı ve daha az çalışanı olması durumunda işveren ve çalışan temsilcilerinin mutabakatı ile bir sağlık hizmeti biriminin kurulması ya da dışarıdan hizmete başvurulması kararlaştırılır.

190. Birleşik Krallık’ta kabul edilen bir diğer mevzuat yaklaşımına göre işveren, iç yapılardan ziyade İSG ve iş sağlığı uzmanın işyerindeki mevcudiyetine odaklanır. Bu şartlar altında işveren bir ya da daha fazla uzman çalıştırmak ya da bunlar için dış hizmet alınımını gerçekleştirmek zorundadır. Avusturya’da işveren kendi çalışanlarından güvenlik memuru ya da tıbbi memur atamak ya da güvenlik ve iş sağlığı konusunda tecrübeli bir dış birimden hizmet almak zorundadır. Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY)’de işveren İş Teftiş Kurulu Baş Müfettişi tarafından onaylanmış bir dış İSG biriminden hizmet almak zorunda ya da iç uzman atamak zorundadır.

191. İSG konularındaki tavsiyeler normalde işverenlere kendi İSG birimi personeli ya da iş güvenliği birimi ya da iş sağlığı birimine ait ya da İSG hizmetleri konusunda destek hizmeti veren dış hizmet sunucuya ait nitelikli personel tarafından

268 Mısır, Kamerun ve Senegal.269 Alman Güvenlik Mühendisleri Birliği tarafından sağlanan veriler.


84

sağlanmaktadır. Ayrıca İSG’den sorumlu olanlar ulusal yetkili makamlardan (çalışma müfettişleri, İSG ve iş sağlığı müfettişleri de dâhil) danışma ve yardım alabilirler ve İSG ile ilgili bilgilere internet siteleri, e-posta ya da telefon gibi daha önce açıklanan hizmet mekanizmaları yoluyla erişim sağlayabilirler.270

C. İşçilerin ve Temsilcilerinin Hak ve Yükümlülükleri

192. Kanun hükümlerinin işletme düzeyindeki bir parçası olarak Sözleşmenin 19-21. maddelerinde çalışanların ve çalışan temsilcilerinin hak ve yükümlülükleri düzenlenmiştir. Tavsiye Kararlarının 16. fıkrası işçilerin sorumlulukları konusunda ilaveten rehberlik ederken, 12 (2) fıkrasında İSG ile ilgili faaliyetlerde çalışanların ve çalışan temsilcilerinin işyerinde katılımlarını kolaylaştırmak için alınacak önlemler ve bu alandaki görev ve sorumluluklarını yerine getirmede işverenle işbirliği yapılması hususu açıklanmıştır.

193. Enstrümanlar üzerine yapılan hazırlık çalışmalarında ortak görüş271, temel hedefleri ortaya koymak üzere hazırlanan, güvenlik ve sağlık ile çalışma ortamı üzerine tutarlı bir ulusal politikanın temel ilkelerini tanımlayan uluslararası bir belge, mesleki tehlikelerin kontrol altına alınması ve önlenmesi açısından işçilerin hak ve görevlerine değinmedikçe amacına uymayacağı yönündendir. Diğer taraftan çalışmalar İSG konusunda çalışanların ve çalışan temsilcilerinin işyerindeki hak ve yükümlülüklerini nasıl yerine getirecekleri ve işveren ile nasıl etkili bir iletişim kuracakları, İSG’ye nasıl katılım sağlayacakları konularına odaklanmıştır.

194. Sözleşmenin işverenlerin İSG konusundaki hak ve yükümlülükleri ile ilgili hükümlerinde olduğu gibi, uygulamada araştırmaya katılan tüm ülkeler çoğunlukla madde 19’un hükümlerini ve özellikle Tavsiye Kararlarının 16. Fıkrasını yürürlüğe sokmuştur. Fıkra 12 (2)2 hükümlerinin önemli bir kısmı da yürürlüğe girmiştir. Bu durum çalışanların, çalışan temsilcilerinin ve çalışan örgütlerinin İSG konusunda sorumluluklara ve katılıma verdikleri önemin altını çizmektedir. Aşağıda ayrıntılı bir şekilde açıklandığı gibi, gönüllü ya da zorunlu olarak kurulmuş Sağlık ve Güvenlik Komitesi, atanmış ya da seçilmiş çalışan temsilcileri, bu alanda çalışanlar ve işveren arasındaki diyaloğun sağlanmasında önemli rol oynayan benzer düzenlemeler ulusal İSG düzenlemelerinin ortak özelliğidir. Az sayıda ülke272 İSG alanındaki hukuki düzenlemelerinin çalışanların hak ve yükümlülüklerini tanımlamasına rağmen, ne

270 Bkz. Bölüm II, kısım 7, alt bölüm C.271 ILO: Güvenlik ve Sağlık ve Çalışma Ortamı, Rapor VII (a) (2), ILC, 66. Oturum, Cenevre, 1980, s. 77.272 Arnavutluk, Arjantin, Belize, Gana, Grenada, Myanmar, Pakistan, Paraguay ve Sri Lanka.


85

işyerinde ortak ve işbirlikçi yapının kurulmasını ne de çalışanların ya da temsilcilerinin İSG konularına katılımını sağlamaz. Ancak, Arjantin, Belize ve Pakistan gibi bazı ülkelerde çalışanların katılımının, toplu pazarlık anlaşmaları kapsamında, temsilci organizasyonları vasıtasıyla gerçekleştiği görülmektedir.

(1) İşçilerin işbirliği yapma görevi

195. Madde 19 (a) işçilerin görevlerini ifa ederken işverenleri tarafından kendilerine yüklenen sorumlulukları yerine getirmede yapacakları işbirliğinin işletme düzeyindeki düzenlemelerini içerir. Bu hüküm, madde 16 (1) de işletmelere konan yükümlülüklerin benzeridir. 148 no’lu sözleşmenin 7. maddesinin genel hatlarına uygun olarak tasarlandı.273 Tavsiye Kararlarının 16. fıkrası, çalışanların kendi güvenliğine ve diğerlerinin güvenliğine dikkat etmesini, talimatlara ve prosedürlere uymasını, güvenlik cihazlarının ve koruyucu ekipmanların doğru kullanımını ve tehlikeli durumlar ve kaza ya da yaralanmaları raporlamasını amaçlayan bir rehber niteliğindedir.

196. İSG gerekliliklerini yerine getirmede işbirliği konularına ağırlık veren pek çok ülke Tavsiye Kararlarının 16. fıkrası ve Sözleşmenin 19 (a) maddesini yürürlüğe sokmuştur. Ülkeler çalışanların güvenlik kurallarına uymaması durumunda genellikle yaptırım uygulanmasını önermektedir. Singapur’da bu yöntem sonuç vermiştir. İspanya’da çalışanların işyerindeki güvenlik kuralları ve işverenle işbirliği kurmadaki hataları, işveren tarafından disiplin tedbirleri gerektirecek ciddi bir suiistimal olarak değerlendirilir. Talimatlara uymayı reddetmek ya da gerekli koruyucu ekipmanı kullanmamak Brezilya’da ağır ceza olarak değerlendirilmektedir. Fas’ta kurallara uymamak, tazminat verilmeksizin iş akdinin sonlandırılmasına sebep olabilir. Madenlerde sigara içilmesi Amerika Birleşik Devletlerinde ve Tayland’da para cezası ile sonuçlandırılabilir.

(2) Çalışan (işçi) temsilcileri

197. Madde 19 (b) çalışan temsilcilerinin İSG ile ilgili konularda işveren ile işbirliği kurmasını düzenler. Temsilcilerin işletmede İSG önlemlerine ilişkin uygulamalardaki rollerinin işlevsellik yönünden daha geniş faaliyet alanına işaret eder. Tavsiye Kararlarının 12(2) maddesinde “işçi güvenliği yetkilileri, işçi güvenlik ve sağlık komiteleri, ortak sağlık ve güvenlik komiteleri, ya da uygun görülürse, diğer çalışan temsilcileri vb.” kavramlarına ilişkin detaylı açıklamalara yer verilmiştir.

273 Çalışma Ortamı (Hava Kirliliği, Gürültü ve Titreşim) Sözleşmesi, 1977 (No. 148), Madde. 7.


86

198. Ülkelerin pek çoğunun bu alanda yapılmış mevzuatı mevcuttur. Bazı ülkelerde274 işletmedeki sendika temsilcileri, İSG konularında çalışanları temsil edebilir ve sağlık ve güvenlik işlevlerini yerine getirebilir. Birleşik Krallık’ta sendika güvenlik temsilcileri; İSG konusunda soruşturma yapma, işyerini inceleme, işçileri temsil etme ve güvenlik komitesi toplantılarına katılma hakkına sahiptir. Mısır’da sağlık ve güvenlik komitesinin başkanı işletmede yetkili sendikanın yönetim organı tarafından yetkili çalışanlar arasından seçilir. Slovenya’da İSG’den sorumlu işçi temsilcisi İş Konseylerinin onayladığı aynı genişlikteki işlev ve hakları sağlamak ile yükümlüdür.

199. Madde 19 (c), işçi temsilcilerinin ticari sırları ifşa etmemek koşuluyla işverene İSG tedbirleri hakkında yeterli bilgi vermesi, temsilci örgütlerle istişare edebilmesi yönü itibari ile önemini vurgulamaktadır. Bu rol, Tavsiye Kararlarının 12(2) fıkrasında ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Bu hükümler, etkin işbirliği düzenlemeleri için mantıksal açıdan gerekli olduklarından, bu hükümleri düzenleyen mevzuata da ilgili hükümler yansıtılır. Portekiz’de işçi temsilcileri İSG konularında donanımlı olmak zorundadır ve işveren tarafından işçi temsilcilerine İSG ile ilgili durumlarda işletmede alınan ya da alınması öngörülen tedbirler hakkında yılda en az iki defa yazılı olarak danışılmalıdır.

200. Ticari sırlar ile ilgili tartışmalar 1989 ve 1990’daki Konferans Komitesi’nden birkaç yıl sonra 1990 Kimyasallar Sözleşmesi (No. 170) Madde 18(4) ile ilgili tartışmalar sırasında konu oldu.275 GHS276, İşçi ve işveren örgütleri temsilcileri tarafından işbirliği ile geliştirilen konunun ayrıntılı çözümünü277içerir. Örneğin, Avusturalya’ da işçi temsilcileri işverenin yasal imtiyaz hakkı bulunan bilgiler ile gizli tıbbi bilgiler dışında İSG ile ilişkili bilgileri elde edebilir.

(3) İşçi ve temsilcilerinin eğitimi

201. Madde 19 (d)’de “işçi ve işçi temsilcilerine verilecek iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin işletme düzeyindeki uygulamaları” düzenlenmiştir. İşyerinde İSG gerekliliklerinin yerine getirilmesinde, uygulanmasında ve etkin iletişim sağlamasında gerekli bilgi ve beceriler kazandırması bakımından çalışan ve çalışan temsilcilerine sağlanan eğitimlerin önemi vurgulanmaktadır. Bu hüküm, işçilerin gerekli koruyucu

274 Belarus, Burkina Faso, Küba, Çek Cumhuriyeti, Mısır, Endonezya, Polonya, Surinam ve Ukrayna.275 Bkz. 170 Sayılı Sözleşme’nin 18 (4) Maddesi: “Bir kimyasal karışımın bir bileşeninin spesifik kimliğinin

bir rakibe açıklanması, işverene yapılan işlerin zarar görmesine neden olduğu durumlarda, işveren, yukarıdaki paragraf 3 uyarınca gerekli bilgiyi temin ederken, bu kimliği, Yetkili Makamın 1. Madde 2 (b) paragrafı uyarınca onayladığı şekilde koruyabilir. “

276 Bölüm II, kısım 7, alt bölüm F (2) ‘de GHS başlıklı bölüme bakın.277 Bölüm 1.4.8, s. 27, İngilizce versiyon.


87

ve önleyici tedbirleri alabilmesi için mantıksal açıdan da bir gerekliliktir ve işçi temsilcileri İSG yönetiminde işverenle birlikte çalışmalara katılabilirler. Genellikle işveren, bu eğitimleri işveren ve işçi örgütleri de dahil olmak üzere, dışarıdan kamu ya da özel bir kuruluş tarafından sağlanabilmesi için gereken zaman ve kaynağı temin eder. Bu aynı zamanda, özellikle İSG için işyerinde işbirliği uygulamalarını düzenleyen önemli sayıda ülkenin mevzuatı tarafından düzenlenmiştir. Fakat çoğu durumda konuyla ilgili mevcut bilgiler özellikle işçiler açısından eğitimin niteliği ve kapsamı hakkında ayrıntılı bilgi vermemektedir. Avusturalya’da sağlık ve güvenlik temsilcileri akredite edilmiş bir İSG eğitimini üstlenmek zorundadır. Belarus’ta işçilerin İSG bilgileri periyodik olarak test edilir. Brezilya’da işçiler mobil ekipman ya da kazanların çalıştırılması gibi özel konularda eğitim almak zorundadır ve işveren işçi temsilcilerine İSG’nin tüm yönlerini içeren kapsamlı bir eğitim aldırmak zorundadır. Küba ve Meksika’da işçiler İSG’nin bir parçası olarak ilk yardım eğitimi almak zorundadır. Madagaskar’da işçi temsilcilerinin eğitimleri işveren ya da Ulusal Çalışma Enstitüsü tarafından sağlanmaktadır. Yeni Zelanda’da sağlık ve güvenlik temsilcilerine sertifikalı sağlık ve güvenlik eğitim kurslarına katılmak için her yıl iki ücretli izin günü hakkı verilmektedir.

(4) İşçi temsilcilerinin ve kuruluşlarının katılımı

202. Madde 19’da “işçi ve işçi temsilcileri ve duruma göre işletme içindeki temsilci örgütleri ulusal hukuka ve uygulamaya uygun olarak işleriyle ilgili iş sağlığı ve güvenliğinin tüm yönlerini işverene danışabileceği ve istişarede bulunabileceği, bu amaçla karşılıklı mutabakata bağlı olarak dışarıdan teknik danışmanlık alınabileceği” öngörülmektedir. İş yerinde sağlık ve güvenliğin geliştirilmesi için, kaza ve yaralanmaların nedenleri araştırılır, böylelikle tekrarlamaların önüne geçebilecek uygun koruyucu önlemler uygulanabilir. Araştırma, işyerindeki potansiyel tehlikeleri öngörmek ve belirlemek için de önemlidir. Bu bağlamda, işçi, işveren ve tüm İSG temsilcileri arasındaki istişare ve sürekli iletişim önlemenin önemli bir unsurudur. Dahası, işyerinde İSG’nin etkin yönetimi, periyodik denetimler ve tüm personel eylemlerinin gözden geçirilmesini gerektirir. İşveren ya da çalışanları temsil edebilecek bir dış uzmana başvuru, karmaşık ya da çatışmalı durumların çözümünde önemli bir unsurdur.

203. Uygulamada, soruşturma işlevi birçok ülkede normal görevlerinin bir parçası olarak sağlık ve güvenlik komiteleri ya da diğer benzer uygulamalar ile düzenlenir. Soruşturmaların uygulamada nasıl yapıldığına ilişkin detaylı bilgi, işbirliği anlaşmaları


88

bağlamında Sözleşmenin 20. maddesi altında düzenlenmiştir.278 İşçi temsilcilerinin soruşturmalara katılmalarına ilişkin kapsam genel olarak açıktır ancak 1996’da yürürlüğe giren İşyeri Topluluk İlişkileri Kanununda sendika giriş hakkı kapsamında yapılan değişikliklerin Avusturalya’da olduğu gibi belirli sınırlarının olduğu durumlar da söz konusudur. Bununla birlikte İspanya’da işçi temsilcileri İSG müzakerelerine katılma ve İSG ile ilgili yetkili makam ve mahkemelere ifade verebilme hakkına sahiptir. Burkina Faso gibi diğer ülkelerde, soruşturma işlevi işçi temsilcisinin işyerindeki sendika temsilcilerinden seçildiği sağlık ve güvenlik komitelerinin sorumluluğundadır. Pek çok ülkede, işletmenin büyüklüğüne bağlı olarak çalışanlar İSG yönetimine katılırlar, genellikle İSG temsilcileri ile sağlık ve güvenlik komitesinde katılırlar ancak bazı durumlarda doğrudan kendileri katılırlar.279 Portekiz, Slovenya ve İspanya’da hem işçiler hem de temsilcileri, İSG ile ilgili tüm konularda görüşmelere katılma hakkına sahiptir.

(5) Yakın ve ciddi tehlike gösteren durumlar

204. Madde 19 (f) işyeri düzeyinde “bir işçi hayatına ya da sağlığına ciddi ve yakın bir tehlike teşkil ettiğini düşündüğü durumları makul gerekçeyle yöneticisine derhal bildirir, işveren düzeltici önlem alana kadar işçinin hayatına ve sağlığına yönelik ciddi ve yakın tehlike barındıran işyerine geri dönmesini talep edemez” şeklinde uygulamaları düzenler.280

D. İşverenler ve İşçiler Arasında İşbirliği

205. İşçi ve işverenler arasındaki işbirliği, İSG alanının temel bir ilkesidir ve bu işbirliği olmadığında çalışmalardan beklenen gelişme sağlanamaz. 1980’de -konunun tartışıldığı ilk konferans boyunca- hem işveren ve hem de işçi üyeleri açılış konuşmalarında İSG konusunda ortak menfaatlerinin olduğunu ve işyerinde olumlu sonuçların çatışmadan ziyade işbirliği ile elde edilebileceği konusunda hemfikir olduklarını ifade etmişlerdir.281 Tartışma sırasında insanlara sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamak için çalışanlar ve işverenler arasında mümkün olduğunca işbirliği sağlamak için oldukça önemli olan teftişlerin gerçekleştirilebilmesi için hükümet tarafından hiçbir kaynağın sağlanamayacağı hususuna dikkat çekilmiştir.

278 Bkz. Bölüm II, Kısım 8, alt bölüm D.279 Portekiz: (1); Slovenya: (1); İspanya: (1).280 Bu husus ve ilgili ulusal uygulama, daha önce Madde 5 (e) ve 13 kapsamında tartışılmıştır. Yukarıdaki

Bölüm II, kısım 4, alt bölüm E’ye bakınız.281 ILO: Geçici Kayıt No. 42, ILC, 66. Oturum, Cenevre, 1980, s. 42 / 2-42 / 3.


89

Ayrıca, sadece devletin ve hizmet sunumunun İSG alanında temel hedeflerin ve ilkelerin uygulanmasının denetlenmesinde değil aynı zamanda işçi ve işverenlerin bu alanda büyük sorumluluk taşıdıkları ve özellikle işçilerin daha aktif rol oynamasının gerekliliği vurgulanmıştır.282 Sözleşmenin 20. Maddesine göre işletmedeki yönetim, işçiler ve işçi temsilcileri arasındaki işbirliği Sözleşmenin 16-19. Maddelerinin uygulamasında alınan organizasyonel ve diğer önlemlerin vazgeçilmez bir unsuru olacaktır. Gerekli esnekliği sağlamak, işbirliği ve onun fonksiyonları kolaylaştırmak için gereken mekanizma tiplerinin detayları bir rehber olarak Tavsiye Kararlarının 12. fıkrasında belirtilmiştir.

206. Uygulamada, incelenen ülkelerin büyük bir çoğunluğu, yönetim, işçiler ve işçi temsilcileri arasındaki işbirliği için yapıların kurulması ve bu yapıların doğasının ve içeriğinin işletme büyüklüğüne (çalışan sayısı açısından) ve işletmenin işlevine göre detaylı olarak tanımlanması gerekir. Bu şartların düzenlenmediği ülkelerde, işbirliği çeşitli tanıtım programları ya da toplu pazarlık anlaşmalarının bir parçası olarak dahil edilir.283 Bu, tüm ülkeler tarafından işyerinde etkili koruyucu ve önleyici tedbirlerin uygulanmasında gerekli unsurlar olarak sosyal diyalog ve işbirliğine ve bazen sağlık ve güvenlik konularında eşgüdüme verilen önemi ortaya koyar.

(1) İşbirliği düzenlemeleri

207. Çoğu ülkede istihdam edilen işçilerin toplam çalışan sayısı genellikle, işveren ya da işveren temsilcisi, -bir ya da eşit sayıda işçi ve işveren temsilcisi- emniyet ve İSG memuru ve işyeri hekimini kapsayan bir sağlık ve güvenlik komitesinin kurulmasına zemin hazırlamak için kullanılır.284 Dış uzmanlar ve hatta iş müfettişi gerekli görmesi durumunda komiteyi toplantılara davet edebilir.

208. Brezilya’da işletme büyüklüğüne bağlı olarak, iç kaza önleme komitelerinin kurulması ya da güvenlik delegesinin atanması yasal bir zorunluluktur. Limanlar, maden çıkarma işleri ve tarım gibi bazı ekonomik faaliyetler için özel komiteler mevcuttur. Kosta Rika’da 10 ve daha fazla çalışanı bulunan işletmelerde işyerinde sağlık ve güvenlik komitesi kurulması; 50 ve daha fazla çalışanı bulunan işletmelerde işyerinde sağlık ve güvenlik departmanının kurulması bir zorunluluktur. Kanada’da

282 ILO: Güvenlik ve sağlık ve çalışma ortamı, Rapor VI (1), ILC, 67. Oturum, Cenevre, 1981, para. 20.283 Hemen aşağıda görün284 Bu eşik, örneğin Kolombiya, Kosta Rika, Honduras ve Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti’nde 10 ve

Kanada, Danimarka, Dominik Cumhuriyeti, El Salvador, Finlandiya, Almanya, Yunanistan ve İrlanda’ da 20 ve Peru’ da 25’tir. Avusturya’ da, bu eşik sayısı, görevlerin dörtte üçünün ofis ortamına eşdeğer risk oluşturduğu durumlarda, 100 işçi veya 250 işçi.


90

hem federal hem de il düzeyinde bir sağlık ve güvenlik komitesinin kurulması için sınır değer 20 ve üzeri çalışandır. 300 ve daha fazla çalışanı olan işletmeler küresel İSG konularında daha stratejik bir yaklaşım gösterebilecek sağlık ve güvenlik politikaları komiteleri kurmalıdır. Daha küçük işletmeler (20’den az çalışanı bulunan) ya da muaf tutulanlar, temelde komite ile aynı görev ve işlevleri bulunan bir sağlık ve güvenlik temsilcisi atamak zorundadır. Alberta, Manitoba ve Ontario gibi Kanada’nın bazı vilayetlerinde İSG alanında işçi ve işverenler arasında sürekli işbirliğini teşvik etmek için çeşitli programlar kurulmuştur.285 Madagaskar’da 11 ve daha fazla çalışanı bulunan işletmelerde seçilen işçi temsilcileri işletmede görüşülen İSG ve sosyal koruma gerekliliklerini sağlamalıdır. 11 ve daha fazla çalışanı bulunan işletmeler İSG’de dahil olmak üzere tüm çalışma hayatı konularında işçi ve işveren arasında müzakere, diyalog ve işbirliği temelli mekanizmalar kurmak zorundadır. Katar’da 30 ve daha fazla işçi çalıştıran herhangi bir işletme ortak sağlık ve güvenlik komitesi kurabilir.

209. Bazı ülkelerde, özellikle de devlete ait sanayi temelli işletmelerde sendika temsilcileri işverenin İSG gerekliliklerine uygunluğunu izler. Belarus’ta izleme faaliyeti sendikalar, işverenler ve devlet makamları arasındaki sosyal ortaklık ilkelerine dayanmaktadır. İşverenlerin, kullanıcıların ve temsilcilerin uyumunu izlemek, kendi tüzükleri uyarınca kurulan yasal ve teknik bölümleri aracılığı ile sendikalar (ve federasyonları) tarafından gerçekleştirilir. Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Makedonya Cumhuriyeti ve Ukrayna’da işletme içerisindeki sendikalar, İSG gerekliliklerinin yerine getirilmesinde ve işveren ile işbirliği sağlanmasında büyük rol oynar.

210. Birçok ülkede, işletme sağlık ve güvenlik komiteleri veya diğer işbirliği mekanizmaları işveren, işçi ve işçi temsilcileri tarafından gönüllü olarak oluşturulur ve sıklıkla bu mekanizmalar toplu pazarlık anlaşmaları çerçevesinde kurulur.286 Moldova Cumhuriyeti’nde, bir işletmede işverenler ve işçiler ile temsilcileri arasındaki işbirliği sağlamak için çift taraflı iş güvenliği komiteleri oluşturulabilir. Birleşik Devletler’de işbirliği mekanizmalarının kurulması bir zorunluluk değildir ancak işbirliği OSHA tarafından özel programlar ile desteklenmektedir ve özellikle maden endüstrisinde toplu pazarlık sözleşmelerinin bir parçası olabilir. Çin’de iş güvenliği komitesinin kurulması gönüllü olarak işveren ve işçilerin inisiyatifi ile ya da işyerinde yetkili örgüt tarafından imzalanan toplu sözleşme yoluyla yapılabilir. Bugüne kadar Çin kamuya ait işletmelerin %90’ından fazlasının toplu sözleşmelerde sağlık ve güvenlik konusunda

285 İş Güvenliği Alberta Girişimi ve Sağlık ve Güvenlik Ortaklığı; Manitoba ve Ontario’da İç Sorumluluk Sistemi.

286 Örneğin, Belize, Pakistan ve Surinam’da olduğu gibi.


91

çift taraflı işbirliği içerdiğini göstermiştir.287 Ancak bu durum özel işletmeler ile ilgili değildir.

211. Birleşik Krallık’ta, yaklaşım oldukça esnektir ve diğer ülke uygulamalarından biraz farklılık gösterir. İşveren için, işçi ya da işçi temsilcileriyle İSG tedbirlerini kontrol etme ve geliştirme ve teşvik etmede efektif bir işbirliği yapmalarını sağlayacak düzenlemeleri oluşturma ve bunun sürdürülebilirliğini sağlayacak yollar ve araçlar konusunda danışmak bir görev olmasına rağmen, işçi ve işverenler birlikte uygun bulacakları düzenlemeyi seçmekte özgürdürler.288 HSE işçilerin dahil edilme yolları konusunda işverenlere pek çok rehber hazırlamıştır.289 Yeni Zelanda’da çalışanın katılım sistemi ve düzenleme özgürlüğüne ilişkin yaklaşım, sistemin belirli zaman sınırları içinde kurulmadığı taktirde, İSG temsilcilerinin seçimini gerektiren hükümlerle güvence altına alınması açısından hemen hemen aynıdır.

212. Az sayıda ülke mevzuatının, işletme düzeyinde işçi ve işveren arasında uyum ve işbirliği konusunda bir düzenleme içermediği veya ilgili temsilcilerin konu ile ilgili herhangi bir bilgi sağlayamadığını belirtmiştir.290 Sri Lanka, önerilmiş yeni bir İSG kanunun Sözleşmenin 20. Maddesine uygun hükümler içerdiğini belirtmiştir. Malawi, yasa gereği olmasına rağmen, kaynak ve beceri eksikliğinden dolayı sadece çok az sayıda işletmede bu tür düzenlemelerin yapıldığını bildirmiştir.

(2) İşbirliği mekanizmasının işlevleri

213. Tavsiye Kararlarının 12. fıkrası, işçi temsilcilerinin küçük işletmelerdeki tek işçi delegelerinden, ortak sağlık güvenlik komitelerinden çalışan temsilcilerine kadar yerine getirmeleri gereken çeşitli görevlerin koşullarını ayrıntılı olarak açıklamaktadır. İSG işlevlerini üslenirken aynı zamanda işletmedeki değişikliklerden önce bilgilendirilmeli, istişarelerde bulunulmalı ve görevlerini ifa ederken işten çıkarmalara karşı korunmalıdırlar. Onlar ayrıca, karar verme süreçlerine ve görüşmelere katılabilmeli, işletmenin tüm bölümlerine ve çalışanlara özgürce erişebilmeli, yetkili makamlar ile iletişime geçebilmelidir, görevlerini yerine getirmek için ücretli mesai saatleri içerisinde makul bir süreye sahip olabilir, ihtiyaç duyduğunda dış uzmana başvurabilirler.

287 Çin: Çin’deki Mesleki Güvenlik ve Sağlık Ulusal Profil Raporundan Bilgi, Pekin, 2004, s. 13-14. 288 Birleşik Krallık: (1).289 Çalışanın katılımıyla ilgili HSE girişimleri hakkında daha fazla bilgi www.hse.gov.uk/involvement/index.

htm adresinde bulunabilir.290 Arnavutluk, Arjantin, Gana, Grenada, Panama ve Sri Lanka.


92

214. Bu konuda ülkeler tarafından sağlanan bilgiler çoğunlukla geneldir, işveren ve çalışanların yalnızca İSG düzenlemelerine uyum sağlamak ve güvenli ve sağlıklı çalışma koşullarını sağlamak için işbirliği yapmalarının beklendiği gösterilmiştir. Ayrıca işçilerin işletmedeki İSG yönetimine tam olarak katılmaları ve ilgili konularda bilgilendirilmeleri hakkında da atıfta bulunulmuştur. Çoğu durumda, sağlık ve güvenlik komitelerinin işlevleri genellikle Tavsiye Kararları rehberliğinde belirlenir. Burkina Faso, Guatemala, Polonya ve Türkiye gibi bazı ülkelerde bu işlevler ayrıntısı ile düzenlenmiştir.

E. İSG Tedbirlerine İlişkin Maliyetlerin İşçilere Yansıtılmaması

215. Sözleşmenin 21. Maddesi İSG tedbirlerine ilişkin maliyetlerin işçilere yansıtılamayacağını öngörür. Başlangıçta, bu hüküm Tavsiye Kararlarında önerilmişti ancak 1981’deki kapsama ilişkin nihai tartışma sonucu sözleşme hükümlerine ilave edilmiştir. 21. Maddenin kapsamı yalnızca İSG tedbirlerine ilişkin maliyetlerden ibaret değildir; tıbbi muayene masrafları gibi diğer harcamaları da kapsar. Bununla birlikte bu hüküm işverenin işçinin bu kapsamdaki her dakika maliyeti için ödeme yapmasını gerektirmez.

216. Uygulamada, bu hüküm onaylamış ülkeler de dahil olmak üzere bu Genel Araştırma’da kapsanan ülkelerin çoğunda uygulanmış görünmektedir. Etiyopya örneğinde, İSG tedbirlerine ilişkin maliyetin işçilere yansıtılamayacağını temin eden hüküm kabul edilmesine rağmen, bu mevzu toplu sözleşmelerde düzenlenir.291 Kanada gibi birçok ülkede bu konu büyük sektörler için toplu sözleşmelerle düzenlemiştir ancak bir sektörde çalışanlar geleneksel olarak az sayıda koruyucu ekipmanın maliyetini üstlenmiştir. Ücretsiz olarak temin edilen koruyucu donanımın türü konusunda bir takım kısıtlamalar mevcuttur. Meksika’da işverenlerin çalışma koşullarıyla ilişkili olarak alınan önlemler için işçilere ücret vermesi yasaktır. Pakistan’da bu konu düzenlenmemiş olsa da, hükümet raporunda bunun kabul edilen bir norm olduğunu ve işçilerin İSG önlemleri için ödeme yapmak zorunda kalmayacaklarını belirtmiştir. Zambiya’da güncel kanun, işçilerin güvenliğini sağlamak için herhangi bir harcamaya dâhil olmayacaklarını güvence altına alır. Cezayir, Bahreyn ve Belize’nin raporlarına göre, Madde 21 kendi ilgili mevzuatlarına yansıtılmamıştır.

217. Komite 21. Maddenin işverenlerin “gerektiğinde yeterli koruyucu giysi ve ekipman” sağlamalarını şart koşan Sözleşmenin 16 (3) Maddesi ile bağlantılı olarak okunması gerektiğini düşünmektedir. Bu hüküm, işçilere 21. Maddede verilen

291 2000 yılında Etiyopya’ ya yöneltilen doğrudan talebi görün.


93

hakka işlerlik kazandırmaktadır. Her iki hüküm de işverenin işletme seviyesindeki yükümlülüklerini içerir. Komite, Madde 16(3)’deki “sağlamak” teriminin Madde 21’deki “işçiler için herhangi bir harcamayı içermeyecektir” ile birlikte okunduğunu ve bu yükümlülüğün nasıl yerine getirileceği konusunda çeşitli olasılıkların ortaya çıktığını düşünmektedir. Komite ayrıca, üye devletin sözleşmenin 8. Maddesinde tanımlanan yöntemlerden biriyle “yeterli koruyucu giysi ve ekipmanın” ne kadar olduğu konusunda belirleme yetkisi olduğunu düşünmektedir. Bu bağlamda, oynayabilecekleri toplu pazarlık rolüne özel bir önem verilmektedir.

9. Yararlanılan Diğer Argümanlar

218. Son paragrafta, 164 sayılı Tavsiye Kararı, Sözleşmenin 4. Maddesinde atıfta bulunulan politikanın geliştirilmesi ve uygulanmasında nihai rehberlik sağlar ve onaylandıkları sözleşmelerdeki yükümlülüklerine halel getirmeksizin üyeler 164 sayılı Tavsiye Kararına ekinde listelenen uluslararası çalışma teamülleri ve tavsiyelerine atıfta bulunmalıdır.292 Bu metin, İSG alanında “1919 yılından beri Uluslararası Çalışma Konferansında benimsenen İş Sağlığı ve Güvenliği ile Çalışma Ortamına İlişkin” ILO’nun düzenlemelerine ilişkin tarihçeleri yansıtan bir dokümandır.

219. 1981’den bu yana bu alandaki kabul görmüş çeşitli belgelerin ışığında, bu liste büyük ölçüde eskidir. Bu, diğerlerinin yanı sıra, kayıt ve bildirim ve istatistiklerin üretimine ilişkin hükümlerle ilgili olarak, şimdi de protokol tarafından düzenlenen bir durumdur.293 ILO, standartlarla ilgili faaliyetlerini sürdürülebilir bir şekilde geliştirme çalışmaları bağlamında 1919-1985 yılları arasında kabul edilen tüm ILO araçlarının geçerliliği hakkında ayrıntılı bir inceleme gerçekleştirmiştir. Bu, güncel araçlar, revize edilecek araçlar ve güncelliğini yitirmiş araçlar da dahil olmak üzere ILO araçlarının kategorilere ayrılması ile sonuçlanmıştır.294 Dolayısıyla, 164 sayılı Tavsiye Kararının ekinde belirtilen pek çok araç güncelliğini yitirmiş ya da revizyona ihtiyaçları vardır.

220. ILO standartlarıyla ilgili faaliyetlere entegre bir yaklaşım uygulama kararına, bu yaklaşımı İSG alanına uygulamak ve bu alandaki geleceğe yönelik geniş tabanlı stratejik bir müzakereyi gerçekleştirmek için kararlılıkla devam edilmiştir. İSG295 alanında ILO standart-faaliyetlerine ilişkin genel bir tartışma, ILC’nin 91. oturumunda gerçekleştirilmiştir ve İş Sağlığı ve Güvenliği üzerine küresel bir strateji kabul edilmiştir ve akabinde, 2006’da 197 sayılı Tavsiye Kararı ve 187 sayılı Sözleşme

292 Bu Genel Araştırmanın Ek IV’ üne bakınız.293 Ek VI’ya bakınız294 En güncel liste www.ilo.org/ilolex/english/subjectE.htm#s12 adresinde bulunmaktadır. 295 Bkz. Www.ilo.org/public/english/standards/relm/ilc/ilc91/pdf/rep-vi.pdf.


94

benimsenmiştir.296 Bu gelişmeler, 2006 tarihli Denizcilik Çalışma Sözleşmesinde, 2007 tarihli 188 sayılı Balıkçılık Sözleşmesinde olduğu gibi, sırasıyla denizciler ve balıkçılarla ilgili İSG revizeleri de dikkate alınarak hazırlanan yeni güncel bir İSG ILO araçları listesi 197 sayılı Tavsiye Kararına eklenmiştir.297 Bu nedenle, Uzmanlar Komitesi 164 sayılı Tavsiye Kararının ekinde yer alan araçlar listesinin, 197 sayılı Tavsiye Kararının ekinde yer alan araçlar listesi ile değiştirildiğini düşünmektedir.

221. 164 ve 197 sayılı Tavsiye Kararlarının eklerinde belirtilen araçlar listesinin sadece rehberlik amaçlı olduğunu belirtmek gerekir. Benzer şekilde, ILO Tavsiyelerindeki diğer tüm hükümler ile ilgili olarak, hükümetler ilgili ekte listelenen araçlar hakkında rehberlik istemek üzere davet edilirler ancak bu bir zorunluluk değildir. Tavsiye Kararının 5. fıkrasında yapılan atıf ile ilgili olarak da böyledir.298

222. Birkaç ülke,299 genel olarak ILO İSG araçlarının özellikle de kendi onayladıkları belgelerle ilgili olarak, kendi ulusal hukuk ve İSG uygulamalarının geliştirilmesinde dikkate alındığını belirtmiştir.300 AB Üye Devletleri301 çoğunlukla ulusal mevzuata yansıtılmış ya da dönüştürülmüş AB Direktifleri ve İSG Stratejilerine atıfta bulunmaktadır. Birleşik Krallık özellikle yasama çerçevesinin, AB direktifleri ve ILO sözleşmeleri ile birlikte sağlık ve güvenlik öncelikleriyle ilgili olarak yerele uyarlanmış mevzuatın kombinasyonu olduğunu bildirmiştir. Bazı ülkeler, rehberlik amacıyla ILO İSG araçlarını kullandıklarını bildirmiştir.302 Örneğin Çin bu amaçla ILO uygulama kodlarını kullanmaktadır. Myanmar ve Singapur ILO-İSG 2001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri ile ilgili Rehbere atıfta bulunmuştur. Son olarak Surinam; Afrika, Latin Amerika ve Karayipler’de seçilen ülkelerde (2006-08) ILO ve Petrol İhraç Eden Ülkeler (OPEC) tarafından desteklenen İşyeri HIV/AIDS Politikaları ve Programlarına atıfta bulunmaktadır

296 Bkz. www.ilo.org/public/english/protection/safework/globstrat_e.pdf.297 Ek V bakınız.298 Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY) ve Polonya hükümetlerinin, 164 numaralı Tavsiye Kararının 5. paragrafında ve

ekinde atıfta bulunulan belgeleri onaylamamış olması, 155 numaralı Sözleşmenin onaylanmasına engel değildir.

299 Avustralya, Kanada, Endonezya, Mısır, Malezya, Suudi Arabistan, Slovakya, Tunus, Amerika Birleşik Devletleri, Yemen ve Zimbabwe.

300 Çek Cumhuriyeti, Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY), Japonya, Lübnan, Madagaskar, Mauritius, Moldova, Hollanda ve Ukrayna.

301 Avusturya, Bulgaristan, Letonya, Polonya ve Birleşik Krallık da dahil.302 Avusturya (Sözleşme No. 187); Çin, diğerlerinin yanı sıra (Sözleşme No. 170 ve 167); Fransa (164 numaralı

Tavsiye Kararına ekinde listelenen araçlar); Almanya (Sözleşme No. 187); Filipinler (Sözleşmeler No. 81, 119 ve 139); ve Birleşik Devletler (Sözleşme No. 152).


95

III. BÖLÜM

ILO standartlarının gerekleri ve ulusal hukuk ve uygulamaların gözden geçirilmesi:

Kayıt ve bildirim ve 2002 Protokolü

1. Arka Plan

223. Daha önce belirtildiği gibi, ILO Sözleşmeleri ve Tavsiye Kararları iş kazaları ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi hakkında genel hükümleri içerir.303 Protokolü benimsemeden önce bu enstrümanların ve diğer ILO standartlarının iş kazaları ve meslek hastalıkları hususlarında önleyici tedbirleri almak için zorunlu olan kayıt ve bildirim konusunda daha etkili ve uyumlu bir sisteme olan ihtiyaçlarla ancak sınırlı ve belirli bir düzeyde ilgilendiklerini bilmek gerekir.304 Yani, ulusların iş kazası ve meslek hastalıkları ile ilgili tanımları, Uluslararası Çalışma İstatistikçileri Konferansı (ICLS)’nın tavsiyelerinde olduğu gibi genellikle uluslararası standartların tanımlarından farklılık gösterebilir.305 İstatistiklerin kapsam ve kaynağının yanı sıra kayıt ve bildirim süreçleri de ülkeden ülkeye değişim göstermektedir. Bu konuda tam anlamıyla bir birlik yakalanamadığı sürece uyumluluk, uygulamalar ve önleyici tedbirler konusunda iyi bir kıyaslama yapmak mümkün olmayacaktır. İş kazası ve meslek hastalıkları istatistiklerinin kayıt ve bildirimlerinin uyumluluk içinde olması, devletlere ve uluslararası organizasyonlara sağlıklı ölçümler ve ulusal İSG sistemlerinin etkinliği konusunda gözlemler yapabilmeleri için nesnel bir gösterge sağlayacaktır.

224. Meslek hastalıkları listesi 1964’te kabul edilen 121 sayılı İş Kazaları Yardımları Sözleşmesinde, Tablo 1‘de yer almaktadır (Tablo 1980’de yenilendi). Liste özellikle

303 Sözleşmenin 11 (c) Maddesi ve Tavsiye Kararının 15 (2) Paragrafı.304 Sözleşmenin 81. maddesi olan İşçi Sağlığını Korunması Tavsiye Kararını, 1953 (No. 97),ve İş Kazaları

Yardımları Sözleşmesini,1964 (No. 121) [1980’ de değiştirilen Tablo] içermektedir.305 www.ilo.org/public/english/bureau/stat/techmeet/icls/index.htm.


96

uluslararası bir tazmin modeli sunması ve 155 sayılı Sözleşmeyi onaylamamış olan ülkelere bir referans noktası olması açısından önemlidir. Bilimsel olarak bilgi ve tecrübenin bu alanda hızla artmasıyla listenin izin verdiği ölçülerde daha çok güncellenmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu sorun 2002 yılında yayınlanan 194 sayılı Meslek Hastalıkları Listesi Tavsiye Kararlarının benimsenmesiyle çözülmüştür. Bu tavsiye kararları 121 sayılı Sözleşmede yer alan meslek hastalıkları listesini yenilememekte ancak ILO Yönetim Organı tarafından düzenlenen 3 taraflı görüşmeler neticesinde yenilikçi ve basit bir prosedür temeline dayanarak listenin güncellenmesi imkanını sunmaktadır. Üçlü görüşmelerin ilk ayağı 2005 yılında düzenlenmiş ancak bir sonuç alınamamıştır. Buradaki sorulardan bir tanesi; liste sadece tazmin amaçlı mı kullanılacak yoksa önleyici tedbirler için de kullanılacak mı sorusudur.306 Ekim 2009’da yapılacak toplantıda güncellenmesi beklenmektedir .

225. Listenin gözden geçirilmesiyle ilgili tartışmalar, diğerlerinin yanı sıra Sözleşme ve Tavsiye Kararında yer alan kayıt ve bildirimle ilgili hükümlerin güçlendirilmesi ihtiyacına ilişkin değerlendirmeleri içermektedir.307 1996’da iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kayıt altına alınması ve bildirilmesine ilişkin hazırlanan Uygulama Kılavuzu, aynı konuda bir Protokolün 2002’de kabul edilmesinin temelini oluşturmuştur.

2. Amaç ve Kapsam

226. Protokolde kayıt ve bildirimleri gereken dört farklı durumun kapsamı 1. maddede belirlenmiştir. Bunlar; iş kazaları, meslek hastalıkları, tehlikeli durumlar ve işe gidiş gelişlerdeki kazalardır.308

A. İş Kazaları

227. Protokolün 1. maddesinin 1 (a) paragrafına göre bir iş kazası, ölümle sonlanan veya ölümcül olmayan yaralanmalarla sonuçlanan, işten kaynaklanan veya iş sırasında oluşan bir durumu kapsar. Hazırlık çalışmalarında “fiziksel ya da zihinsel”

306 ILO: Mesleki Hastalıkların Güncellenmesi Üzerinde Uzmanlar Toplantısı Raporu, MEULOD / 2005/10, Cenevre, 13-20 Kasım 2005, sf. 15.

307 www.ilo.org/public/english/protection/safework/cops/english/download/e962083.pdf.308 İlk önerildiği şekliyle, bu madde, herhangi bir kişisel yaralanmaya yol açmayan “tehlikeli bir durum”

dışında, güvensiz bir durumu kapsayan “olay” teriminin bir tanımını da kapsar. Bu tanım, yalnızca işveren üyelerinin ve sayısız Hükümet üyesinin değil, aynı zamanda işçi üyelerinin de desteği ile silindi. Bkz. ILO: Bildiri Kitabı, s. 24/15, ILC, 90. Oturum, Cenevre, 2002.


97

kelimelerini ekleme teklifi getirilmemesinin altında yatan sebep, “zihinsel tahribat” kavramının, dokümanın amacında yer alan tanımı daha da karmaşık hale getirecek olma tehdididir.

228. Genel Araştırmada kapsanmış olan ülkelerin hemen tamamı iş kazalarını bildirmek zorundadır309; ancak tanımlar bildirim amaçlı “iş kazası” nı neyin oluşturduğu konusunda değişiklik gösterir. Ölümcül kazalar her zaman bildirilmelidir. Bazı ülkeler, ölüm olayının kazanın doğrudan bir sonucu olmayabileceği ihtimalini bildirir.310 Diğer ülkeler, kazalar ve “ciddi” kazalar arasında ayrım yapmakta, ikinci durumda daha katı şartlar uygulamaktadır. Örneğin; Yeni Zelanda’da, işyerindeki tüm yaralanmalar ve diğer zarar türleri işveren, serbest meslek sahibi veya müdür tarafından kaza kayıtlarına kaydedilmelidir. Ancak ciddi zarar, hastalık veya yaralanma yetkili makama bildirilmelidir.311 Birçok ülkede, bildirim kazanın sonucu olarak işçinin işten uzak kaldığı güne göre belirlenir. Slovenya gibi birçok ülkede, bu alandaki mevcut AB standardına uygun olarak bildirim şartları, çalışanın en az üç ardışık iş günü boyunca işe gelememesine neden olan herhangi bir yaralanmayı içermektedir.312 Diğer durumlarda, daha genel bir tanım şart koşulur. Örneğin; Yunanistan’da iş kazası “kötü bir olay yüzünden meydana gelen ve sigortalı kişinin sağlığına veya fiziksel bütünlüğüne zarar veren, ölüme ya da hasara neden olan, işin yürütülmesi sırasında veya sigortalı kişinin neden olmadığı durumlar sırasında meydana gelen ani bir olay” olarak tanımlanmaktadır.313

B. Meslek Hastalıkları

229. Protokolün 1 (b) maddesine göre; “meslek hastalığı” terimi, işle ilgili faaliyetlerden kaynaklanan risk faktörlerine maruz kalmanın bir sonucu olarak meydana gelen herhangi bir hastalığı kapsar. Sadece işin doğrudan neden olduğu değil, işe bağlı faktörler nedeni ile şiddeti artan hastalıkları da kapsaması önerisi getirilmiş, Protokol’ün hazırlık çalışmaları boyunca tartışılmış ancak iş yeri koşulları ile işçinin sağlığı durumu arasında neden-sonuç ilişkisi kurmanın güçlüğü nedeniyle geri çekilmiştir.314

309 Hiçbir sistemin kurulmadığı Bahreyn ve Birleşik Tanzanya Cumhuriyeti hariç.310 Macaristan: (1) ve Yunanistan: (3)’ da olduğu gibi.311 Yeni Zelanda: (1) 312 Slovenya: (1).313 Yunanistan: (4).314 İşçi üyeleri bu değişikliği geri çekerek “iş yeri herkes için, hatta önceden mevcut sağlık problemleri

olanlar için bile güvenli olmalıdır” ilkesini tekrarladılar. Bkz. ILO: Bildiri Kitabı, ILC, 90. Oturum, Cenevre, 2002, Cilt. II, s. 24/13, paragraf 71-74. İspanya gibi bazı ülkeler bu konuyu düzenlemiş ve yalnızca


98

230. Uygulamada meslek hastalıkları bildirimi, bu Genel Araştırmanın kapsamındaki ülkelerin çoğunda düzenlenmiştir.315 Uluslararası veya ulusal standartlara dayalı olarak hazırlanmış bir listeye atıf yapma sistemi yaygın olarak kullanılır. Avrupa Birliği ülkeleri, bildirilmesi gereken meslek hastalıklarının kapsamlı bir listesini içeren Avrupa Komisyonu Tavsiye Kararı No. 2003/670 / EC (19 Eylül 2003)316 uyarınca verilen Avrupa meslek hastalıkları listesini takip etme eğilimindedir.317 Mauritius318 ve Panama319 gibi diğer ülkeler ise, ulusal meslek hastalıkları listelerini kullandıklarını bildirmektedir. Ulusal listeler genellikle ILO listesine (121 No.lu Sözleşmeye ekli) kıyasla daha fazla madde içermekte ve bu da ILO listesinin güncellenmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır.

231. Diğer ülkeler, neyin meslek hastalığını oluşturduğunu veya meslek hastalıklarının ulusal bir listesini ve listede özellikle belirtilmeyen hastalıkları içerecek kadar geniş bir tanımın bir araya getirildiği karma bir sistemi benimsediğini tanımladılar. Örneğin; Slovenya’da meslek hastalıkları, iş süreçlerinin uzun vadeli doğrudan etkisinin ve belirli bir işteki çalışma koşullarının neden olduğu spesifik hastalıklar olarak veya hastalıklı kişinin sigortalı olduğu faaliyetleri doğrudan içeren işten kaynaklanan spesifik hastalıklar olarak tanımlanmakta ve meslek hastalıkları listesine ilişkin ülkenin kuralları dahilinde bir liste benimsenmektedir.320 Küba’da321 meslek hastalığı bildirimi, iş sağlığı uzmanı veya özel doktor ya da işyeri doktoru teşhisiyle mümkündür. Yunanistan’da bir meslek hastalığı; sigortalı kişinin meslekte kazanma gücünün düşmesi veya ortadan kalkması, mesleki çalışmasının olumsuz etkilerinden dolayı sigortalı kişinin akut veya kronik olarak sağlıksız hale gelmesi olarak tanımlanmaktadır.. Yargı kararlarına göre; olağan dışı, istisnai ve düzensiz koşullar altında ortaya çıkan “şiddetli ve ani bir olay” iş kazası olarak da kabul edilebildiği için, çalışanlar her iki

işyerinin icrasıyla veya bir iş kazası sonucu ağırlaştırılmış veya ağırlaştırılmış olduğu kanıtlanan hastalıkların da bildiriminde bulunulmasını sağlamıştır. İspanya: (12).

315 Cezayir: (7); Belarus: (4); Belçika: (5);Brezilya: (8); Kanada: (1); Kongo (1); Küba: (12); Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY): (3), (8), (12) - (14); Çek Cumhuriyeti: (1); Madagaskar; Mauritius: (1); Meksika: (8); Moldova Cumhuriyeti: (2); Fas; Myanmar; (1); Yeni Zelanda: (1); Portekiz: (8); Romanya (1); Singapur: (3); Slovenya: (1); İspanya: (10); Sri Lanka: (1); Trinidad ve Tobago: (1); Türkiye: (1), (5); Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti: (3); Zimbabwe: (1), (3); Ve Birleşik Krallık: (3).

316 http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:L:2003:238:SOM:EN:html.317 Örneğin, Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY): (15).318 Mauritius: (1).319 Panama: (1).320 Slovenya: (11), (12).321 Küba: (12)


99

olay için de sigortalanmaktadır. Çin gibi İspanya322 da, meslek hastalıklarına ilişkin bir tanımın verildiği ve meslek hastalıkları listesinin devlet tarafından yayınlandığı karma bir sisteme sahiptir. Çin tanımına göre, bir meslek hastalığı aşağıdaki kriterleri karşılamalıdır: Hastalığın konusu özel bir işletmenin, kamu hizmetinin yürütüldüğü bir kurumun çalışanıyla ilgili olmalıdır; mesleki bir faaliyette bulunulmalı; toz, radyoaktif maddeler ve toksik veya diğer tehlikeli maddeler gibi mesleki tehlikelerin unsurlarına maruz kalınması nedeniyle ortaya çıkmış olmalıdır.323 Lübnan’da, meslek hastalıkları işyerindeki kimyasal, fiziksel ve biyolojik ajanlara ve ergonomik faktörlere maruziyete göre bir kararname ile belirlenmiştir.324

232. Meslek hastalıklarında şüphelenilen vakaları kayıt ve bildirme meselesi meslek hastalıklardan muzdarip olan işçilere verilen tazminatla ilgili soruların yanı sıra bu tür hastalıkların önlenmesine yönelik çabalarla da yakından ilişkilidir. Tecrübe edildiği üzere, birçok meslek hastalığı 20 yıla kadar süren gizlilik evresine sahiptir ve genellikle bilimsel kanıt kurulurken kuşkulara dayalı ihtiyati tedbirlerin çalışanları boşu boşuna maruz kaldıkları risklerden kurtarabileceği kabul edilmektedir.325 Dolayısıyla, belli bir hastalığın mesleki bir nedenden ortaya çıkma olasılığına ilişkin sorumlu olanları uyarmak amacıyla şüpheli meslek hastalığı vakalarına ilişkin verileri toplamak önemlidir.326 Şüpheli meslek hastalığı vakalarının kayıt ve bildiriminin “erken uyarı sistemi”327 olarak hizmet edebileceği ve meslek hastalıklarının önlenmesine katkıda bulunabileceği öngörüsüne dayanılarak, Protokol ve 194 sayılı Tavsiye Kararında “şüpheli meslek hastalıkları” na çeşitli referanslar bulunmaktadır. Fakat hem Protokol hem de 194 sayılı Tavsiye Kararındaki hazırlık çalışmalarında da görüldüğü gibi bu görüş ihtilaflıdır.328 Kapsamlı tartışmalara rağmen, bu dokümanlardan hiçbiri bu kategorinin tanımını sağlamaz.

322 İspanya: (12)323 Çin: (2)324 Lübnan: (2).325 Mezotelyoma neden olarak asbest rolüyle ilgili kuşkular ilk kez 1920’de ortaya atılmış olsa da

mezotelyoma ile havadaki asbest liflerine maruz kalma arasında nihai bir neden-sonuç ilişkisi kurulması on yıllar almıştır.

326 ILO: Bildiriler Kitabı, ILC, 90. Oturum, Cenevre, 2002, Cilt. II, s. 24/58, para. 541.327 a.g.e. s. 24/56. para. 526.328 İşverenler, şüpheli vakaların geniş bir listesinin işverenlerin tazminat ödemesine neden olacağını

düşünürken, hastalığın mesleksel olduğu konusunda açık bir kanıt bulunmadığını belirtti. Öte yandan, Hükümetler ve işçiler önlemenin temel taşı olduğu konusunda ısrar ettiler. Bu nedenle önleyici bir yaklaşım, yetkili makamlara gerekli önlemleri almasına yardımcı olmak için mesleki olabilecek herhangi bir hastalığın kaydedilmesini ima eder. Bkz. ILO: Bildiri Kitabı, ILC, 90. Oturum, Cenevre, 2002, Cilt. II, Geçici Sicil No. 24, paralar 172-185.


100

C. Tehlikeli Durumlar

233. İş kazaları ve meslek hastalıkları, zarara neden olan olaylarla ilgiliyken, Protokolün 1 (c) maddesi, işyerindeki veya kamuya açık yerlerdeki kişilerde yaralanma veya hastalık yaratabilme potansiyeline sahip, ulusal kanun ve yönetmelikler uyarınca tanımlanabilen olayları kapsayan tehlikeli durumlara odaklanmaktadır. Bu gibi olayların raporlama ve bildirim gerekliliklerine dâhil edilmesine olan ihtiyacın arkasında yatan sebep, tehlikeli durumların artışının bir uyarı olarak işlev görmesi ve erken uyarı ile kazalara ve yaralanmalara sebep olacak bu tür olaylar hakkında sahip olunan bilgiyle bu kaza ve yaralanmaları önlemektir.

234. Bilgi, yalnızca sınırlı sayıda ülkeden temin edilebilir olsa da, tehlikeli durumlarla ilgili raporlamanın birçok ülkenin mevzuatında yer aldığı unutulmamalıdır.329 Macaristan’da tehlikeli durum, “ işin seyri sırasında veya işle ilgili olarak ortaya çıkan ve muhtemelen işi yürüten işçiye ya da çalışma alanı içerisinde kalan kişilere yönelik herhangi bir zarar veya tehlikeyi ifade eden ve özellikle tehlikeli maddeler gibi fiziksel tehlikeleri, biyolojik tehlikeleri ve fizyolojik, sinirsel ve psikolojik zorlanma içeren tüm faktörleri” kapsamaktadır.330 Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY)331 ve Mauritius332 mevzuatlarında, bildirilecek tehlikeli durumların listesi yer almaktadır. Slovenya’da ise devlet tehlikeli bir durumu, “önemli miktarda maddi hasarın meydana gelebileceği veya oluştuğu veya bir çalışanın sağlık durumunun veya hayatının tehlikeye girebileceği veya zarar görmüş işçinin iş göremez hale gelmesine neden olabilecek bir yaralanmanın meydana gelebileceği olay” olarak tanımladığını bildirmektedir. Makedonya Cumhuriyeti, çalışanlara iş güvenliği açısından yakın bir risk oluşturan olayların kaydedilmesini ve bildirilmesini şart koşar.

D. İşe Gidiş Geliş Sırasındaki Kazalar

235.Protokolün 1 (d) maddesinde tanımlandığı üzere, işe gidiş geliş sırasındaki kaza;

(i) işçinin ana veya ikincil ikamet yeri;

(ii) işçinin genellikle yemek yediği yer; veya

329 Örneğin; Kanada; Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY); Finlandiya; Macaristan; Madagaskar; Mauritius; Peru; Filipinler: (2); Polonya; Romanya: (1); Singapur: (1); Slovenya; Sri Lanka: (1); Güney Afrika: (7); İsveç: (2); Ve Birleşik Krallık: (3).

330 Macaristan: (1).331 Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY): (15), Ek I.332 Mauritius: (1), Çizelge 12.


101

(iii) işçinin ücretini genelde aldığı yer

ile çalışma yeri arasında doğrudan yolda meydana gelen ölüm veya kişisel yaralanmaya neden olan kazadır.

236. İşe gidiş geliş kazalarına yapılan atıf, ILO dokümanlarında bir yenilik olmasa da333, Protokol’e böyle bir referansın dahil edilmesi bir yenilik olmuştur. Bununla birlikte, hazırlık çalışmalarında en tartışılan konulardan biri, bu kazaların kaydedilmesi ve bildiriminin uygulamada yol açabileceği pratik zorluklardır. Bu bağlamda “ILO işe gidiş geliş kazalarını iş kazalarından ayırdı ve işyerinin dışında meydana gelen Protokol’ün 1 (d) maddesinde belirtilen üç duruma uymayan herhangi bir kazanın ILO tarafından işe gidiş geliş kazası olarak sınıflandırılamayacağı; ancak ulusal düzenlemelerin farklı olabileceği” açıklığa kavuşturuldu.334

237. Bazı ülke mevzuatlarında işe gidiş geliş kazaları, iş kazaları335 tanımında yer almasına rağmen, bu kazalar için Protokol tarafından öngörülen tüm durumları kapsam içerisine almazlar. Örneğin, Brezilya’da iş kazasının tanımı, sigortalı çalışanın iş yeri dışındaki ve normal çalışma saatlerinin dışındaki kazaları da içermektedir. Bir emri yerine getirirken veya işletmenin sorumluluğunda bir hizmeti gerçekleştirirken, zararlı bir durumu önlemek veya fayda sağlamak amacıyla işletmeye hizmet sunarken, işletme için bir hizmet sunmak amacı ile seyahat ederken, ikametgâhı ile çalışma yeri arasındaki yoldayken meydana gelen kazaları içermektedir. Kolombiya’da bir işe gidiş geliş kazası, yalnızca işveren ulaşım olanakları sağladığında iş kazası olarak kabul edilir. Slovenya gibi diğer ülkelerde toplu taşıma kazaları, sigortalıların ikametgâhları ve çalışma yerleri arasındaki düzenli rotalarında uğradıkları zararlar, görevlendirdikleri yere ve çalışmaya giderken meydana gelen kazalar da iş kazası tanımına dâhildir.336 Tunus’ta, bir iş kazasının tanımı, kişisel nedenlerden dolayı güzergâhı değiştirmemek ve saptırmamak koşuluyla, bir çalışanın ikametgahı ile çalışma yeri arasında meydana gelen kazaları kapsar. Letonya’daki işe gidiş geliş kazaları ile ilgili istatistiksel veriler, işverene ait bir araçla gerçekleşen, işçinin vardiyaları arasındaki iş kazasını kapsar.

333 121. Sözleşmenin 7. maddesine ve iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kayıt altına alınmasına ve bildirilmesine ilişkin 1996 tarihli uygulama kılavuzuna bakınız.

334 ILO: Bildiriler Kitabı, ILC, 90. Oturum, Cenevre, 2002, Cilt. II, s. 24/16, para. 99.335 Arjantin dahil; Avusturya: (8); Brezilya: (8); Burkina Faso; Kamerun; Finlandiya; Fransa: (1); Mali;

Letonya; İspanya: (12) ve İsveç.336 Slovenya: (11).


102

238. Birçok ülkede, işe gidiş geliş kazaları bildirime tabi değildir.337Macaristan’da bir kaza, işverene ait veya işverenin kiraladığı bir araçta, işçinin evi ile işi arasında seyahat ederken gerçekleştiği takdirde “işle ilgili kaza” olarak kabul edilir.338 Malawi, işe gidiş geliş kazaları ile ilgili bilgilerin İSG istatistikleri kapsamında yer almadığını; ancak genellikle tazminat durumları için Çalışma ve Mesleki Eğitim Bakanlığına bildirildiğini rapor etmektedir. Aynı şekilde, Polonya İşverenler Konfederasyonu, işe gidiş geliş kazalarına ilişkin veriler Merkezi İstatistik Ofisi tarafından yayınlanmasa da, işverenlerin raporlarında bu istatistiklerin gözler önüne serildiğini belirtmektedir.

239. Bugüne kadar Uzmanlar Komitesi, Protokol’ü onaylayan bir devlet tarafından uygulanan başvurunun incelenmesi gibi bir durumla yalnızca bir kez karşılaşmıştır.339

3. Ortak Gereksinimler

240. Protokol’ün amacı, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kayıt altına alınması ve bildirilmesi sistemini uyumlaştırmak olsa da esneklik ihtiyacı, Protokolün 2. maddesinde yansıtılmaktadır: Yetkili makamın yasa ve yönetmeliklerle veya ulusal koşullara ve uygulamaya uygun başka herhangi bir yöntemle karar vermesini, işverenleri ve işçileri en çok temsil eden örgütleriyle istişarede bulunmasını, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının ve uygun görüldüğü takdirde, tehlikeli durumların, işe gidiş geliş kazalarının ve meslek hastalığı olmasından şüphelenilen durumların kaydedilmesi ve bildirilmesi için gereksinimlerin ve prosedürlerin oluşturulmasını ve periyodik olarak gözden geçirilmesini sağlar.

241. Kayıt ve bildirim konusunda ulusal düzeyde periyodik inceleme sistemlerinin kurulması için, en çok temsilcisi olan işveren ve işçi örgütleri ile istişarede bulunulmalıdır. Protokolün Sözleşme’ye göre statüsü göz önüne alındığında, Protokol’deki “ istişare” sözcüğü , Sözleşme bağlamında olduğu gibi protokolde de aynı anlamı ifade etmelidir. Buna göre, Protokolün bu hükmü, kayıt ve bildirim için ulusal bir sistem oluştururken yalnızca en çok temsilcisi olan işveren örgütleriyle tek bir kerelik istişarelerde bulunmakla kalmayıp gerektiğinde onlarla devam eden

337 Örneğin; Kanada, Mauritius, Peru, Polonya, Sri Lanka ve Birleşik Krallık. Sri Lanka İşverenler Federasyonu, Sri Lanka Hükümeti tarafından Protokol’ ün onaylanmasının önündeki engel olarak işe gidiş gelişlerdeki kazalarının kaydedilmesi ve bildirilmesi konusundaki güçlükleri incelediğini belirtti. Dolayısıyla bu terimin Sri Lanka’ daki ulusal taslak İSG mevzuatına dahil edilmediği belirtildi.

338 Macaristan: (1).339 Protokol ile ilgili daha fazla bilgi talep eden CEACR tarafından 2007’ de Finlandiya’ ya doğrudan talep.


103

(süreklilik arz eden) bir diyalog çağrısında bulunuyor.340 Gerekli periyodiklik ifadesi ile ilgili olarak, hazırlık çalışmaları sırasında “periyodik olarak” terimi ile “bir, iki yılda bir, sabit olmamakla birlikte, düzenli olması” ima edildiği açıklığa kavuşturulmuştur.341

242. Protokolün 2. ve 3. maddeleri kayıt ve bildirim şartlarının, yukarıda belirtildiği gibi Protokolde tanımlanmayan bir kavram olan “meslek hastalığı olarak şüphelenilen vakaları” içermesini öngörmektedir. Uygulamaya ilişkin eldeki bilgilere göre, bazı ülkeler342 ulusal kayıt ve bildirim sistemlerinde “meslek hastalığı olarak şüphelenilen vakaları” içeriyor. Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY)343 gibi birçok ülke, şüpheli meslek hastalıklarını belirten bir liste oluşturdu. Bununla birlikte mevcut bilgilere göre diğer ülkeler bu kategoriyi kayıt ve bildirim şartlarına dâhil etmiş görünmemektedir. Ayrıca Yeni Zelanda’nın gönüllü olarak verilen bildirimlere dayanarak meslek hastalıklarının görülme sıklığı verisi sağlayan Meslek Hastalığı Sistemi veri tabanı bulundurduğu kaydedilmelidir. Tıp profesyonelleri ve mağdurların, meslek hastalıkları şüphesi bulunan olayları bildirmeleri teşvik edilir.

4. Gereksinimlerin ve Süreçlerin Kaydedilmesi

243. Protokol’ün 3. maddesinin (a) bendi uyarınca, kayıt için şartlar ve usuller aşağıda belirtilen şekilde dört alanda işverenin sorumluluğunu belirleyecektir.

A. Kayıt Yükümlülüğü

244. Madde 3 (a) (i), iş kazaları ve meslek hastalıkları ile uygun durumlarda tehlikeli durumları, nakil kazalarını ve şüphelenilen meslek hastalığı vakalarını kaydetmekten işverenlerin sorumlu olduğunu belirtmektedir. Hazırlık çalışmaları sırasında, işverenlerin bu sorumluluğu devretme hakkına sahip olmalarını sağlamaya yönelik bir öneri tartışılmış ancak reddedilmiştir.344

340 Bkz. Bölüm II, kısım 2 (üçüncü paragraf).341 ILO: Bildiriler Kitabı, ILC, 90. Oturum, Cenevre, 2002, Cilt. II, s. 24/16, para. 196.342 Beyaz Rusya: (4); Finlandiya; Macaristan; Madagaskar; Fas; Portekiz: (8); Polonya; Singapur; Ve

İspanya: (11) dahil. Finlandiya ile ilgili olarak CEACR, ülkedeki bu şartın pratikte uygulanmasıyla ilgili bazı güçlükleri not etmiştir. Finlandiya Sendikalar Merkezi Örgütü (SAK) tarafından sunulan gözlemlere göre ulusal mevzuatta yapılan son değişiklikler, işverenler tarafından sağlanacak istatistiksel bilgileri sınırlandırmış gibi görünmekte ve meslek hastalıkları vakalarıyla ilgili şüpheli durumları yasal olarak bildirmek için gerekli olup olmadığı konusunda bazı belirsizlikler yaratmaktadır. Bu konuyla ilgili daha fazla bilgi istenmiştir. Sözleşmeye ilişkin 2007’de Finlandiya’ya gönderilen CEACR talebine bakın.

343 Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY): (15)344 ILO: Bildiriler Kitabı ILC, 90. Oturum, Cenevre, 2002, Cilt. II, s. 24 / 28-24 / 29, paralar 229, 235-237 ve

239.


104

245. Birçok ülkede, işverenin iş kazalarını ve meslek hastalıklarını kaydetmesi gerekmektedir.345 Türkiye ve İsviçre gibi diğer ülkelerde işveren, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını, çalışma bakanlığı, sosyal güvenlik kurumları veya istatistik kuruluşları gibi yetkili makamlara bildirmek zorundadır. Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY)’nde (ve ayrıca Yeni Zelanda’da) serbest meslek sahibi kişilerin kendilerine, bir çalışanına veya üçüncü bir şahsa ait vakaları kaydetmeleri ve bildirmeleri gerekmektedir. Kendi hesabına çalışan bir kişinin ölümcül bir kaza geçirmesi halinde, bildirim işlemi mağdurun en yakın akrabası tarafından gerçekleştirilir.346 Zimbabve gibi bazı ülkelerde, işverenlerin bu konudaki yükümlülüklerini yerine getirmemesi cezaları gerektirir.

(1) Çalışanların ve temsilcilerin bilgilendirilmesi

246. Madde 3 (a) (ii)’ye göre işverenler, kayıt sistemi ile ilgili işçiler ve temsilcilerine uygun bilgiler sağlamalıdır. “Uygun” sözcüğüyle esneklik düzeyi sağlanır. Bu gereklilik, örneğin;işverenlerin ve işçilerin ve temsilcilerinin işbirliği yapmaları istenen ve işverenlerin, işçilere kayıt süreçleri ve olayların raporlanmasına ilişkin bilgiler de dâhil olmak üzere gerekli olan tüm bilgileri “zamanında” vermesini gerektiren Finlandiya da dahil olmak üzere birçok ülkede347 düzenlenmiştir.348 Meksika gibi diğer üye devletler349, işverenlerin yalnızca işyerinde işçilerin maruz kaldıkları risklere dair yıllık istatistiklerini işçilere ve ilgili diğer taraflara bildirmesini zorunlu kılar. Çek Cumhuriyeti ve Moldova Cumhuriyeti gibi bazı hükümetler işçilerin ve işverenlerin kazaların araştırılmasında işbirliği yapma gerekliliği kapsamında iş kazalarını ve meslek hastalıklarını kaydetme şartının gerektiğini belirtmektedir. Bu katılım önemli olmakla birlikte, Madde 3 (a) (ii)’de belirtilen şarttan farklı bir amacı yerine getirmektedir.

(2) Kayıtların idamesi (sürdürülmesi) ve kullanılması

247. Madde 3 (a) (iii) ye göre işverenler, ilgili kayıtların uygun şekilde devamlılığını sağlamak ve önleyici tedbirlerin alınması için bunların kullanılmasını sağlamakla

345 Örneğin, Arjantin; Küba: (2), (3), (11); Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY); Çek Cumhuriyeti: (1); Yunanistan: (1), (12); Macaristan: (4); Madagaskar; Mauritius: (1); Meksika: (8); Hollanda; Yeni Zelanda (1); Filipinler: (2); Katar: (3); Romanya: (1); Singapur; İspanya (1), (3); Sri Lanka: (1); Surinam: (1); İsveç; Makedonya Cumhuriyeti; Ukrayna: (2); Birleşik Krallık: (3); Uruguay: (9); Amerika Birleşik Devletleri (sadece 11 veya daha fazla çalışanı bulunan işverenler) ve Bolivarcı Venezüela Cumhuriyeti: (1).

346 Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY) (15)347 Belarus: (4); Kanada: (1); Finlandiya; Madagaskar; Polonya; Ve Birleşik Krallık: (14), (15), (16).348 Finlandiya: (3).349 Meksika: (2).


105

yükümlüdür. Bir kez daha “uygun” kelimesinin kullanımıyla esneklik sağlanmaktadır. Üye Devletlerin350 çoğunda ulusal mevzuat, gerek işveren tarafından gerekse iş teftiş gibi yetkili makamlar tarafından mecburi koruyucu önlemlerin alınması amacıyla iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kayıtlarının uygun şekilde sürdürülebilirliğini düzenler. Örneğin; Meksika’da işveren, yasal olarak belirlenmiş bir formatta kayıt tutmak, daha sonra çalışanlara,iş sağlığı ve güvenliği komisyonuna ve talep edildiği takdirde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına verilmek üzere yıllık istatistikler hazırlamakla yükümlüdür.351

(3) İşçilerin misilleme veya disiplin cezalarından korunması

248. Yukarıda da tartışıldığı üzere352, Sözleşme’nin 5 (e) maddesi, kazaları ve yaralanmaları önleme ile ilgili uygun şekilde yürütülen faaliyetlerden çalışanları ve çalışan temsilcilerini disiplin cezalarından korur. Bu hükmün bir iş kazasını veya meslek hastalığını, tehlikeli bir durumu, işe gidiş geliş kazasını veya meslek hastalığı şüphesini bildiren işçilere özel koruma sağlamadığı iddiasına dayanarak bu tür olayları bildirdiği için işçiye karşı misilleme veya disiplin cezalarını önlemek amacıyla Protokol’e madde 3 (a) (iv) getirildi. Uygulamalara gelince, Filipinler bu hükmün kendi mevzuatı tarafından özel olarak kapsanmadığını bildirmesine rağmen, pratikte uygulanışına dair hiçbir bilgi mevcut değildir.

B. Kaydedilecek Bilgiler

249. Protokolün 3. maddesinin (b) bendi, bildirimde bulunulması gereken bilgileri ve kayıtların belirlenmesine ilişkin usul ve esasları belirtir. Ulusal kanunlar ve yönetmelikler çoğu kez gereken bilgiyi belirtir.353 Örneğin; Slovenya’da, işveren herhangi bir işyeri yaralanması, toplu kaza, tehlikeli durum, belirlenmiş meslek hastalığı veya işle ilgili hastalık ve sebeplerinin kayıtlarını tutmalıdır.354 İşçilerin cinsiyetlerine ilişkin verilerin

350 Örneğin, Beyaz Rusya’da olduğu gibi: (4); Kongo: (1); Küba: (2), (3), (11); Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY): (1); Çek Cumhuriyeti: (1); Finlandiya: (1), (2); Madagaskar; Mauritius: (1); Meksika: (8); Fas; Yeni Zelanda: (1); Romanya: (1); Sri Lanka: (1); Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti: (1); Zimbabwe: (3) ve Birleşik Krallık: (3).

351 Meksika: (2)352 Sözleşme ve uygulamaya ilişkin 5. maddenin (e) paragrafının analizi için Bölüm II, kısım 4, alt bölüm E’

ye bakınız.353 Örneğin bakınız Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY): (1), (15); Madagaskar; Meksika: (8); Fas (sadece meslek

hastalıkları açısından); Sri Lanka: (1); Surinam: (1); Zimbabwe: (3); Birleşik Krallık: (3); Ve Yeni Zelanda: (1).

354 Slovenya: (1).


106

dâhil edilmesi (örneğin; Arnavutluk, Macaristan355 ve Uruguay’da356 gerektiği gibi) cinsiyete özgü eğilimleri analiz etmeyi mümkün kılar.

C. Kayıtların İdamesi (Sürdürülmesi) için Gereken Süre

250. Protokolün 3 (c) maddesi, kayıt gerekliliklerinin ve süreçlerinin, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının, tehlikeli durumların, ulaşım kazalarının ve şüphelenilen meslek hastalıklarının kayıtlarının tutulma süresini belirleyeceğini ifade etmektedir. Bununla birlikte bu kayıtların tutulması için asgari süre öngörülmemiştir. Mevcut bilgiye göre asgari süreler ülkeden ülkeye büyük farklılıklar göstermektedir. Örneğin; bu süre Uruguay’da iki yıl iken Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY)’nde 30 yıldır. Başka ülkelerde, örneğin Filipinler gibi, bu soruya verilecek net bir süre yoktur.

D. Gizlilik

251. Madde 3 (d)’ye göre kayıt şartları ve usulleri, ulusal yasalar ve düzenlemeler, koşullar ve uygulamalar uyarınca, işverenin elindeki kişisel ve tıbbi verilerin gizliliğini sağlamak için alınacak önlemleri karara bağlayacaktır.357 Bu maddeyi ilgili yasasında yürürlüğe koyan Finlandiya hariç olmak üzere gerçekte bu maddenin pratikte uygulanışına ilişkin elde mevcut bir bilgi bulunmamaktadır.

5. Bildirim Gereksinimleri

252. Daha önce belirtildiği üzere sözleşmenin 11 (c) maddesi, genel anlamda Üye Devletlerin iş kazalarının ve meslek hastalıklarının işverenlerin yanı sıra sigorta kurumları, iş sağlığı servisleri, tıp doktorları ve konuyla ilgili diğer kuruluşlar tarafından bildirilmesine yönelik süreçleri aşamalı olarak belirlemeleri ve uygulamalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Protokolün 4. maddesi ayrıca bildirim gerekliliklerinin ve süreçlerinin iş kazalarını, meslek hastalıkları ve uygun durumlarda tehlikeli durumları, işe gidiş geliş kazalarını ve şüphelenilen meslek hastalıkları vakalarını kapsamasını ve bu olayların bildirileceği kriterlerin yanı sıra bildirim sürelerinin belirlenmesini de belirtir.

355 Macaristan: (1).356 Arnavutluk’ ta 2006 yılında iş kazası mağdurlarının yüzde 13’ü kadın, yüzde 87’si erkekti. Uruguay’ da

kazaların çoğunda erkekler karıştı: 2007’de 123 erkek ve üç kadın iş kazası geçirdi.357 Gizlilik konularına ilişkin rehberlik, işçilerin kişisel verilerini koruma hakkındaki ILO uygulama kılavuzu,

1997, www.ilo.org/public/english/protection/safework/cops/english/download/e000011.pdf adresinde mevcuttur.


107

A. İşverenin Sorumlulukları

(1) Yetkili makamlar veya diğer belirlenmiş kurumlara bildirim

253. Protokolün 4 (a) (i) maddesine göre işverenlerin, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını ve uygun olduğu üzere tehlikeli durumları, işe gidiş geliş kazalarını ve şüphelenilen meslek hastalığı vakalarını yetkili makamlara veya diğer belirlenmiş kuruluşlara bildirmeleri gerekmektedir. Uygulamada, birçok ülke,358 işverenlerin 81 numaralı Sözleşme’nin 14. maddesi gereğince iş kazası ve meslek hastalıklarını iş teftiş kuruluna bildirmesini zorunlu kılmaktadır.359 Bazı diğer ülkelerde, bu bildirim için yetkili makam, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı360, Sosyal Güvenlik ya da Sosyal Sigorta Kurumları ya da merkezi bir İSG organıdır.361 Çoğu ülke, bildirim için özel organlar belirlemiştir. Genellikle bu bildirimi362 alma hakkına sahip olan ulusal istatistik enstitüsüne ek olarak bazı ülkeler örneğin; işyeri hekimine,363 uzlaştırma ve tahkim kuruluna,364 işçi tazminat organlarına365 ve ulusal yardım hizmetleri fonuna366 da bildirimde bulunmaları gerektiğini şart koşmaktadır. İlginçtir, Moldova Cumhuriyeti’nde367 işveren endüstriyel kazaları (telefonla ya da diğer iletişim yöntemleriyle) sadece İş Teftiş Birimine değil aynı zamanda Ulusal Sosyal Sigorta Kurumuna, ulusal, bölgesel veya yerel sendika organına, teknik veya enerji denetim organına ve yerel koruyucu sağlık merkezine (akut zehirlenme durumunda) de derhal bildirmek zorundadır. Ciddi veya ölümcül kazalarda, kazanın meydana geldiği bölgedeki yerel polis komiserliği ve ilgili teşebbüse ait yönetim bilgilendirilmek zorundadır. Yabancı bir işletmenin bir çalışanı kazaya uğramışsa, mağdurun ülkesinin diplomatik temsilcisine bilgi verilmelidir. Türkiye’de, Polonya, Romanya ve Katar’da yerel polis veya ceza soruşturma organlarına da bilgi verilmelidir.

358 Avusturya: (8); Belçika: (3); Burkina Faso; Kamerun; Cape Verde: (4); Kongo; Küba: (3), (11); Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY): (15); Ekvator (1); Yunanistan; Grenada: (1); Lesoto; Madagaskar; Mali; Meksika: (2); Moldova Cumhuriyeti: (11); Mauritius: (1); Polonya; Romanya: (1); Singapur: (9); Slovenya: (1); Surinam: (1); Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti: (3) ve Zimbabwe: (3).

359 Ancak 81 sayılı Sözleşme’yi onaylayan bazı ülkeler, örneğin Dominik Cumhuriyeti gibi, bu hükme göre değişiklik yapmamaktadır. 81. Sözleşmenin uygulanmasına ilişkin RCE, 2007’e bakın.

360 Örneğin, Kanada: (1) (tüm olaylarla ilgili yıllık raporlarla ilgili olarak); Küba (ölüm vakaları durumunda); Ekvator, Ürdün; Peru; Katar ve Uruguay.

361 Örneğin, Kosta Rika, İtalya veya Amerika’da olduğu gibi.362 Avusturya, Cezayir, Brezilya, Burkina Faso, Kongo, Ürdün, Moldova Cumhuriyeti, Polonya, Romanya,

Tunus, Türkiye ve Uruguay’da olduğu gibi363 Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY) ve İtalya.364 Meksika: (2).365 Sri Lanka: (3) ve Kanada.366 Kamerun ve Mali.367 Moldova Cumhuriyeti: (11).


108

(2) İşçilerin ve temsilcilerin bilgilendirilmesi

254. Madde 4 (a) (ii)’ye göre bildirim gereklilikleri ve usulleri, işverenlerin bildirilen vakalarla ilgili olarak işçilere ve temsilcilerine uygun bilgi sağlama sorumluluğunu da belirler. Pratikte, bazı istisnalar haricinde bu meseleyle ilgili özel olarak düzenleme olmamakla birlikte, genel olarak işçilerin ve temsilcilerinin tüm ilgili bilgileri almaları yönünde bir eğilim vardır. Örneğin; Macaristan’da işveren, işçi güvenliği görevini yerine getiren kişiye işçi güvenliği ile ilgili her türlü bilgiyi ve gereken maddi ve örgütsel koşulları sağlamalıdır. Finlandiya’daki mevzuat, her ne kadar bilgi gereksinimlerini ayrıntılı olarak düzenlese de, hususi olarak işçiler, kaza ya da maruz kaldıkları meslek hastalıkların bildiriminin kanıtını talep etme hakkına sahiptir.368

B. Diğer Kuruluşlar Tarafından Yapılan Bildirim

255. Bildirim sorumluluğu yalnızca işverenlere ait değildir ve diğer kurumlar tarafından paylaşılabilir. Protokolün 4 (b) maddesi, bu konularda sigorta kurumları, iş sağlığı hizmetleri, tıp doktorları ve doğrudan ilgili diğer organlar tarafından iş kazalarının ve meslek hastalıklarının bildirilmesi için gerekli düzenlemelerin yapılması gerektiğini belirten belirli esneklik sağlamaktadır. Bir meslek hastalığını teşhis eden ilk hekim olan tıp uygulayıcılarının, bu tür hastalıkları yetkili makamlara bildirmeleri istenmektedir.369 Aslında, pratikte işyeri hekimlerinden meslek hastalıklarını bildirmeleri istenir.370 Surinam’da, işverenin anlaştığı bir doktor bu tür hastalıkları bildirmekten sorumludur. Aynı şekilde Peru’da, işçinin bağlı bulunduğu sağlık merkezi meslek hastalıklarını bildirmek zorundadır. Bazı ülkelerde tıp doktorları, bildirimde bulunulması gereken meslek hastalıklarından371 şikayetçi olan ya da bu hastalıklara yakalandığından şüphelenilen kişileri bilgilendirmeli veya hastalığı tanımlayan yazılı beyan sunmalıdır.372 Bazı ülkeler aynı zamanda sigorta kurumlarından iş kazalarını ve meslek hastalıklarını bildirmelerini istemektedir.373 Finlandiya’da İş Koruma Kurumu, işle ilgili hastalıkları İş Sağlığı Enstitüsüne bildirmekle yükümlüdür ve işyerinde bildirimi kaydettirmek zorundadır.374 Ayrıca sigorta şirketleri ve Devlet

368 Finlandiya: (1).369 ILO: İş kazaları ve meslek hastalıkları kayıt ve bildirimi ve ILO meslek hastalıklarının listesi, Rapor V (2A),

İLC 90 Oturum, Cenevre, 2002, ss 45-50.370 Örneğin; Belçika, Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY), Yunanistan, Macaristan, İtalya, Fas ve Romanya’da durum

böyle.371 Örneğin; Belarus, Mauritius, Portekiz ve İspanya’da durum böyle.372 Birleşik Krallık.373 Finlandiya, Cape Verde ve Portekiz.374 Finlandiya: (2).


109

Hazinesi işverenler tarafından kendilerine bildirilen tüm iş kazaları ve hastalıkları hakkında Finlandiya Kaza Sigorta Kurumları Federasyonuna yıllık olarak bildirimde bulunmalıdır.375 Bolivarcı Venezüela Cumhuriyeti’nde, işverenlerin iş kazaları ve meslek hastalıklarını İşyerinde Korunma, Güvenlik ve Sağlık Ulusal Kurumuna bildirmeleri gerekir. İşçinin ailesi, İş Güvenliği ve Sağlık Komitesi, başka bir işçi veya bir sendika da bu gibi kazaları ve hastalıkları bildirebilir.376 Hollanda’da işletmelerin, önleyici güvenlik ve sağlık hizmetleri için uzmanlarla veya bir hizmet kuruluşuyla sözleşme yapmaları gerekmektedir. Bu koruyucu hizmetler (hizmet kuruluşları), işle ilgili hastalıkları Ulusal Meslek Hastalıkları Merkezine bildirmek zorundadır.

(1) Bildirim şartlarını belirleyen ölçütler

256. Protokolün 4 (c) maddesi, bildirim için gerekliliklerin ve süreçlerin, iş kazalarının, meslek hastalıklarının ve uygun durumlarda tehlikeli durumların, işe gidiş geliş kazalarının ve şüphelenilen meslek hastalıkları vakalarının bildirileceği kriterleri belirleyecektir. Bu hüküm, uygulamada çok büyük esneklik imkânı vermektedir.

257. Uygulamada, çoğunlukla Avrupa ülkeleri tarafından sağlanan detaylı bilgiler, çok çeşitli ölçütlerin uygulandığını göstermektedir. Bazı ülkelerde (Avusturya gibi) bildirim sadece bazı ekonomik faaliyet kolları için zorunluyken (örneğin; sanayi, tarım ve kamu hizmeti), diğer ülkelerde (Peru ve Türkiye gibi) her iş kazası ve meslek hastalığı bildirmelidir. İş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili olarak tetikleyici ölçütler genellikle işten ayrı kalma zamanıyla ilişkilidir.377 Birleşik Devletler’de bildirim gereksinimleri, özellikle üç veya daha fazla işçinin hastaneye kaldırılmasına neden olan işle ilgili olaylar nedeniyle tetiklenir. Bazı ülkeler, belirli kriterleri karşılayan meslek hastalığı listeleri, tehlikeli durumlar veya bildirimde bulunulabilecek durumların kullanımını önermektedir.378 Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY), bildirilebilir meslek hastalıklarının geniş bir listesini içeren Avrupa Komisyonu Tavsiye Kararı No. 2003/670 / EC (19 Eylül 2003)379 kapsamında Avrupa meslek hastalığı listesinin

375 Finlandiya: (5).376 Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti: (1), (5).377 Belçika’da, ciddi yaralanmaya neden olan kazalar ve dört gün işten uzaklaşmaya neden olan kazalar

bildirilecek, buna karşın Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY), Makedonya Cumhuriyeti ve Slovenya’da (1) üç gün işten uzak kalmaya neden olan kazaların bildirimi yapılacaktır. Bununla birlikte İspanya’da işten ayrı bir gün uzak kalmaya neden olan kazalar bildirim şartı gerektirir. İtalya’da en az bir gün işten uzaklaşmaya neden olan mesleki yaralanmalar istatistiksel nedenlerle bildirilirken, işten ayrı olarak üç günden fazla süren işten uzaklaşmaya neden olan mesleki yaralanmalar sigorta amacıyla bildirilmelidir.

378 Mauritius: (1), Çizelge 14; Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY): (15); Küba: (12), Ek; Slovenya: (12); Ve Trinidad ve Tobago.

379 http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:L:2003:238:SOM:EN:html.


110

uygulamasını kabul etmiştir. Ayrıca tehlikeli durumların ve meslek dallarından şüphelenilen hastalıkların bir listesini de onaylamıştır.380 Slovenya ayrıca mevzuatları uyarınca bildirilecek meslek hastalıklarının bir listesini de sağlar.381

(2) Bildirim için zaman sınırları

258. Uygulamada, bildirim gereksinimleri çoğunlukla bu gereksinimlerin karşılanması gereken bir zaman sınırıyla birleştirilir. Bu sınırlar uygulamada farklılık gösterdiğinden Protokolde herhangi bir zaman sınırı belirlememe kararı alındı.

259. Kazadan veya teşhisten sonra bildirim, Finlandiya’da “gecikmeden”, Moldova Cumhuriyeti’nde telefonla ya da başka yollarla “derhal” , Lesotho’da “mümkün olan en kısa sürede” yapılmalıdır. Diğer ülkeler, belirli bir zaman dilimi içerisinde, genellikle olaydan 24-48 saat sonra bildirimde bulunurlar.382 Diğerleri daha uzun bir süre sınırı düzenler (3 ila 20 iş günü arasında).383 Ölümlerle ilgili bildirim şartları sıklıkla daha katıdır. Ölümcül bir kazanın bildirimi, Brezilya ve Myanmar’da “derhal”; Yeni Zelanda’da ciddi zarar, hastalık veya yaralanma durumunda “mümkün olan en kısa sürede”; Macaristan’da ise ölümcül veya kitlesel meslek hastalığı durumunda işveren tarafından “acil olarak” yapılmalıdır. Ölümcül bir kazanın bildirimi, Birleşik Devletler’de sekiz saat içinde, mevcut en hızlı iletişim araçlarını kullanarak; Filipinler’de ölüm veya kalıcı tam özür ile sonuçlanan kazanın veya hastalığın ortaya çıkmasından sonra en çok 24 saat içinde; Cape Verde, Grenada ve Tunus’ta 48 saat içinde yapılmalıdır. Diğer ülkelerde, daha genel olarak, olay ne kadar ciddi olursa raporlama gereksinimleri o kadar sıkılaşır.

260. Yunanistan, beklenmedik bir olay olarak meydana gelen bir kazanın etkilerinin aciliyetine göre olay bildiriminin yapılacağı süreyi düzenleyeceğini bildirmektedir. Bir kaza sigortalı kişinin ölümüne veya tam bir sakatlığa sebep olursa bildirilmesi için zaman sınırı kazadan sonra en çok 60 güne uzatılabilir. Emeklilik amaçlı bildirim için zaman sınırı, tamamen özürlü olunan durumlarda kaza gününden bir yıl kadar ve

380 Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY): (15)381 Slovenya: (12).382 Brezilya, Küba ve Peru’da (meslek kazaları için) genel süre sınırı bir iş günüdür; Cezayir, Burkina Faso,

Kongo, Endonezya, Ürdün, Makedonya Cumhuriyeti ve Fas’ta meslek hastalığı, mesleki bir kaza veya teşhis olaydan 48 saat sonra bildirilmelidir.

383 Bildirim süresi, Kamerun ve Meksika’da yaklaşık üç iş günü; Cape Verde, Grenada ve Tunus’ta dört gün; Yunanistan ve Peru’da (meslek hastalıkları için) beş gün; Mauritius, Gana ve Güney Afrika’da yedi gün; Kosta Rika’da sekiz gün; Ekvator’da on gündür ve Filipinler’de, işveren tarafından kazanın meydana geldiği tarihten itibaren ayın 20’ sinde veya öncesinde Bölge Çalışma Ofisi veya yetkili temsilcisine bir rapor gönderilir.


111

ölümcül bir kaza durumunda iki yıla kadar uzatılabilir.384

261. Sonuç olarak, Protokol kayıt ve bildirim gerekliliklerini oldukça detaylı bir şekilde düzenlemekle birlikte pratikte bu hükümleri uygulama açısından esneklik sağlamaktadır.

6. Ulusal İstatistikler

262. Daha önce de belirtildiği gibi, Sözleşmenin 11 (c) ve (e) maddeleri, yetkili makam veya makamların iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili yıllık istatistiklerin üretilmesini ve yayınlanmasını sağlamalarını öngörmektedir. Ulusal istatistiklerin üretilmesi ve yayınlanması meselesi, Protokol’ün 6. ve 7. maddelerinde de ele alınmaktadır. Bu hükümler, istatistiksel verilerin tehlikeli durumlar ve işe gidiş geliş kazaları hakkında bilgi içermesini ve bu bilgilerin ülkeyi bir bütün olarak temsil etmesi ve en son uluslararası düzeyde ilgili sınıflandırma şemalarının kullanılmasını gerektirir.

A. İstatistik Yıllıklarının Yayınlanması

263. Protokol’ün 6. Maddesi uyarınca her Üye, bildirimleri ve diğer mevcut bilgileri temel alarak ülkeyi tamamıyla temsil edecek şekilde iş kazalarına, meslek hastalıklarına ve uygun durumlarda tehlikeli durumlara ve işe gidiş geliş kazalarına ilişkin derlenen istatistikleri ve bunlarla ilgili analizleri yıllık olarak yayınlar. Hazırlık çalışmaları sırasında bazı ülkelerin yıllık bilgilerini içeren yayınlara ilişkin gerekliliklere uymalarını zorlaştırabileceği kabul edilse de metin, diğerlerinin yanı sıra Sözleşmedeki diğer hükümlere ve 81 No.lu Sözleşme’nin 20. maddesine atıfta bulunmak suretiyle değiştirilmemiştir.

264. Uygulamada, bu Genel Araştırma kapsamındaki birçok ülke, ulusal İSG politikasına uyulması için alınan önlemlere ilişkin istatistiklerin veya bilgilerin her yıl yayınlanması için sistemler kurmuştur. Örneğin; Birleşik Krallık, istatistiksel bilgilerin her yıl sağlık ve güvenlik istatistikleri kitapçığında yayınlandığını; Kuzey İrlanda ise ülkesine ilişkin yıllık raporu ve hesap özetini Kuzey İrlanda Sağlık ve Güvenlik Yönetiminin kitabında yayınladığını bildirmiştir. Avusturya’da Merkezi İş Teftiş Kurulu, yıllık iş denetim faaliyet raporları yayınlar ve aynı zamanda, ülke hükümetleri tarım ve ormancılık müfettişleri, 129 No’lu Sözleşme’nin 27. maddesine uygun

384 Yunanistan: (3). Aynı şekilde Macaristan da.


112

olarak yapılandırılmış faaliyetleri ve bulguları hakkında yıllık raporlar yayınlarlar. Birçok ülke385, İSG tedbirleri ile ilgili yıllık istatistikleri ve bilgileri ağırlıklı olarak yetkili makamların internet siteleri aracılığıyla yayınlamaktadır.386

265. Bazı ülkeler,387 sadece iş kazalarına ilişkin istatistikler yayınladıklarını bildirirken diğerleri istatistiki verileri yayınlamadıklarını bildirdiler.388 Bununla birlikte bu ülkelerden bazıları da bu alandaki bazı ilerlemeler kaydedildiğini bildirdi, Örneğin; Kongo, ILO’ya emek istatistikleriyle ilgili bir hizmetin Çalışma ve Sosyal Refah Bakanlığı bünyesinde kurulmasına ilişkin bir mutabakatı yakında yapmayı planladığını bildirdi; El Salvador, iş kazaları ve meslek hastalıklarıyla ilgili bilgi ve istatistiklerin yayımlanması için bir sistem oluşturulmasını öngören Ulusal bir İSG Planı’nı benimsediğini belirtti; Trinidad ve Tobago, yıllık raporların 2008’den itibaren yayınlanacağını belirtti; Lübnan, ILO standartlarını takiben istatistik konusunda ulusal bir sistem geliştirmeye yönelik çabaların devam ettiğini bildirdi ve Uruguay, ILO’dan teknik yardım aldıktan sonra, Hükümet’in İSG istatistikleri için entegre bir sistem oluşturmak amacıyla yazılım kurma sürecinde olduğunu belirtti. Protokolün kabulüyle sağlanan rehberliğin ardından Fransa, iş kazaları ve meslek hastalıkları bilgi sistemini elden geçirme sürecinde olduğunu bildiriyor.

266. İstatistik yayınlayan ülkelerin çoğunda istatistikler ülkeyi bir bütün olarak kapsarken389 her ülkede bu şekilde değildir. Örneğin; Kolombiya’da yalnızca ulusal mesleki risk sistemine390 bağlı işçileri kapsıyor. El Salvador, Guatemala ve Honduras’da, yalnızca Ulusal Sosyal Güvenlik Enstitüsünde391 sigortalı işçileri kapsıyor. Polonya’da istatistikler savunma ve güvenlik, kamu hizmeti ve bireysel

385 Arjantin, Cezayir, Beyaz Rusya, Belçika, Brezilya, Burkina Faso, Kosta Rika, Küba, Letonya, Mali, Moldova, Portekiz, Singapur, İspanya, Sri Lanka, Türkiye ve Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti dâhil olmak üzere.

386 Örneğin Arjantin’e www.srt.gov.ar adresinden; Belçika, Mesleki Kazalar Fonu’nda: www.fat.fgov.be ve www.fmp.fgov.be adresindeki Mesleki Hastalıklar Fonu; Brezilya, www.mte.gov.br ve www.previdenciasocial.com.br adresinden; Kosta Rika, www.ins-cr.com; Singapur, www.mom.gov.sg/publish/momportal/en/home.html adresinden; İspanya, www.mtin.es/estadisticas/anuario/htm adresinden; ve Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti www.inpsasel.gov.ve/paginas/estadisticas.htm adresinden bakın.

387 El Salvador, Moldova Cumhuriyeti ve Uruguay dahil.388 Kongo, Lübnan ve Trinidad ve Tobago dahil. Lübnan ile ilgili olarak, meslek kazaları ve hastalıkları ile

ilgili tek istatistik, özel sigorta şirketleri tarafından üretildi.389 Cezayir, Avusturya, Belarus, Belçika, Burkina Faso, Kanada, Küba, Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY),

Endonezya, İtalya, Mali, Mauritius, Meksika, Yeni Zelanda, Portekiz, Romanya, Singapur, Slovenya, İspanya, Surinam ve Birleşik Krallık dahil olmak üzere.

390 Çalışan nüfusun sadece yüzde 40’ını temsilen.391 Çalışan nüfusun yalnızca yüzde 20-40’ını temsilen.


113

çiftçileri kapsamamaktadır. Bazı diğer ülkelerde, örneğin Güney Afrika’da, istatistikler ekonomik faaliyetin farklı dalları için ayrı olarak yayınlanır.

267. Bazı durumlarda istatistikler ile ulusal politikaların geliştirilmesi arasındaki net ve kabul gören bağlantı açıktır. Avustralya Güvenlik ve Tazminat Konseyi aracılığıyla, Avustralya ve Yeni Zelanda her iki ülkeyi temsil eden verileri ortaklaşa toplar, analiz eder ve yayınlar.392 Bu veri toplama, diğer şeylerin yanı sıra ulusal stratejilere karşı ilerlemeyi ölçmek, İSG’nin iyileştirilmesi için faktörleri belirlemek ve kaynak değerlendirmeleri de dâhil olmak üzere işçi ücretlendirme performansını belirlemek, geçmişle kıyaslama yapabilmek için İSG’deki ve işçilerin zaman içindeki tazminat değişimlerini ölçmek için kullanılır. Uruguay’daki son mevzuat, özellikle ulusal düzeyde önleyici politikaların geliştirilmesine katkıda bulunabilmek, işçiler için önleyici eğitim programlarının hazırlanmasını teşvik edebilmek ve yeni risklerin değerlendirmesini gerektirecek kimyasal, fiziksel veya biyolojik ajanların ve ergonomik sorunların araştırılmasını teşvik edebilmek için merkezi üç taraflı İSG organının iş kazaları ve meslek hastalıklarıyla ilgili istatistikleri analiz etmesini şart koşuyor.393

B. Sınıflandırma Şemaları

268. Protokolün belirtilen hedeflerinden biri, uluslararası karşılaştırılabilir istatistikler oluşturarak kayıt ve bildirim sistemlerini uyumlaştırmaktır. İş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili istatistiklerin derlenmesi için birleşik uluslararası sınıflandırma şemalarını kullanmak bu amaca ulaşmak için önemli bir araçtır. Bu gibi uluslararası sınıflandırma şemalarını kullanmak birçok ülkede, özellikle de gelişmekte olan ülkeler için bir zorluk olsa da Protokolün 7. maddesi, ILO veya diğer yetkili uluslararası organizasyonlar himayesinde oluşturulan en son ilgili uluslararası şemalarla uyumlu sınıflandırma şemaları uyarınca istatistiklerin oluşturulmasını öngörmektedir. “..ile uyumlu sınıflandırma şemaları” ifadesi, mevcut şemaların tek tip kullanımını teşvik ederken yeni sınıflandırma şemalarının gelişimine olanak sağlamak amacıyla kullanılmıştır. İlgili tüm sınıflandırmalar, 16. Uluslararası Çalışma İstatistikçileri Konferansı tarafından benimsenen işle ilgili yaralanmaların (iş kazalarından meydana gelen) istatistiklerine ilişkin karara eklenmiştir (Ekim 1998).394

392 Veriler çevrimiçi olarak www.nohsc-eu.gov.au/statistics/ adresinden edinilebilir.393 Uruguay: (8).394 www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/~integration/---stat/documents/normativeinstrument/

wcms_087528.pdf adresinden edinebilirsiniz.


114

269. Alınan raporlar bu konu hakkında nispeten az bilgi içermektedir ve bu nedenle genel bir sonuç çıkarmak zordur. Bununla birlikte ülkeler sınıflandırma düzenlerinin farklı türlerini kullanmaktadır. Trinidad ve Tobago, Kamerun, Honduras ve Zimbabve395 yalnızca ILO Uluslararası Meslek Standartları Sınıflamasını (ISCO) kullandığını bildirirken Brezilya’nın ulusal ekonomik faaliyet sınıflandırma şeması, hem ILO sınıflandırma şemasını396 hem de Birleşmiş Milletlerin Uluslararası Ekonomik Faaliyetlerin Endüstriyel Sınıflandırılmasını (ISIC) temel almaktadır.397 Kosta Rika ise ISIC şemasını kullanarak raporlar. Singapur, sınıflandırma şemalarının hem ISCO hem de ISIC’in temel çerçevesine ve ilkelerine dayandığını bildirmektedir. Malezya Hükümeti, Malezya’nın sınıflandırma düzenlerinin Birleşik Krallık standardına dayandığını ve ILO standartlarıyla uyumlu olduğunu bildirmektedir. Bununla birlikte Çin, uluslararası sistemden farklı ve ulusal koşullarına uyarlanmış bir sınıflandırma sistemi kullanmaktadır. Örneğin; mesleki zehirlenme ve meslek hastalığı olaylarında raporlama sistemindeki hastalıkların sınıflandırılması, 2002 Ulusal Meslek Hastalıkları Kataloğu’nun 115 bölümünü ve 10 kategorisini izlemektedir. Sektörler Ulusal İstatistik Ofisinin hazırlamış olduğu Ulusal Ekonomisinin Sınıflandırılmış Endüstriyel Kataloğu’na göre sınıflandırılmıştır.

270. Bölgesel olarak, örneğin Avrupa Birliği’nde sınıflandırma kriterlerinin uyumlaştırılmasına yönelik önemli çabalar harcanmıştır.398 Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY), Yunanistan399, İtalya400, Hollanda, Polonya, Portekiz ve Romanya401 gibi AB ülkeleri, İstatistiklerini Avrupa Toplulukları İstatistik Ofisi (Eurostat)nin Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflamasına göre (NACE) sağladıklarını bildirmektedir. Bununla birlikte Birleşik Krallık, Ekonomik Faaliyetlerin Standart Endüstriyel Sınıflandırması

395 İşe gidiş geliş kazaları hariç.396 Tehlikeli durumlar hariç. 397 Bkz. www.ibge.gov.br/concla.398 İş Kazaları Üzerine Avrupa İstatistikleri (ESAW) - Avrupa Toplulukları İstatistik Ofisi (Eurostat)

Metodolojisi, 2001, http://ec.europa.eu/employment_social/news/2002/apr/1130_en.pdf veAvrupa Meslek Hastalıkları İstatistikleri (EODS), Eurostat, 2000, http://ec.europa.eu/employment_social/

health_safety/docs/method_en.pdf.399 Yunanistan, mesleki hastalıklarla ilgili olarak yıllık istatistiklerin ülkenin en büyük sosyal güvenlik kuruluşu

olan Sosyal Sigortalar Kurumu (IKA) tarafından tutulduğunu ve yeterli ve güvenilir verilerin toplandığını bildirmektedir. Dolayısıyla IKA’dan ilgili verilerin yayınlanması tatmin edici değildir. Çünkü bunları onaylatmak, kaydetmek ve bildirmek için sistem tam olarak geliştirilmemiştir. İş kazalarını kaydetme biçimi, Avrupa İş Kazaları İstatistiklerinin (ESAW) metodolojisinin II. Aşaması kapsamında kurulan kayıt protokolünü izlemektedir ve IKA’nın ve sigortalı kişinin hizmetleri tarafından belirlenemeyen yeni bilgi parametrelerinin eklendiği ESAW Aşama III altında kurulan mevcut kayıt protokolüyle uyumlaştırılmamıştır.

400 98 www.inail.it.401 Ayrıca BM ve ILO sistemlerini de kullanmaktadır.


115

(SIC) ve Standart Mesleki Sınıflama (SOC) adıyla bilinen Ulusal İstatistik Ofisinin sınıflandırma şemalarını kullanmaktadır.402 Kuzey Amerika’da, Birleşik Devletler’in ulusal ölçekte geliştirmiş olduğu, yaralanmalar ve hastalıklar için numaralandırma şemaları kullanılırken403, endüstri numaralandırması için uluslararası numaralandırma şemalarından daha farklı ve detaylı olan Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA) uyarınca Kanada ve Meksika ile birlikte geliştirilen şemalar kullanılmaktadır. Kanada’da, bölgesel ve federal düzeylerde, ulusal istatistikler Kanada Standartları Birliği tarafından geliştirilen bir kodlama yapısına dayanmaktadır.404 Ulusal İş Kazası İstatistikleri Programı ile üretilen Ulusal Kanada istatistikleri, 1980’de Kanada’da geliştirilen Standart Endüstriyel Sınıflandırma sistemini kullanmaktadır.

C. Mevcut Istatistiki Bilgiler

271. Bazı ülkeler, raporlarında istatistiksel bilgiler vermektedir. Örneğin Belarus, 2004 ile 2007 yılları arasında İSG ile ilgili kazaların sayısında bir düşüş olduğunu belirtmiştir. İzlanda’da, alınan bilgiler İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetimine göre, gerçek kaza sayısından ziyade kaza raporlama oranının artması nedeniyle işyerinde kaza sayısının arttığını göstermektedir.405 Ukrayna, 2007’de kaza sayısında yüzde 4,2’lik bir azalmanın olduğunu bildirmektedir. İsveç’te kas iskelet sistemi rahatsızlıklarının ve sağlığa zararlı rahatsızlıkların en önemli sebebi işyerindeki406 stresten ve psikososyal koşullardan kaynaklanmaktadır ancak yakın zamanda yayınlanan rakamlar, bildirilen kaza ve hastalık sayısında genel bir düşüş eğilimi göstermektedir.407 Malawi, mevcut istatistiklerin güncel olmadığını, iş kazalarının ve tehlikeli durumların önemli ölçüde eksik bildirildiğini ve meslek hastalığı olarak belirlenen hastalıkların teşhis ve tespitinin sorun teşkil ettiğini raporlamaktadır.

402 SOC, ISCO’ ya dayanırken, SIC NACE’ ye (Rev.2) (dört basamaklı seviyeye) dayanıyor.403 www.bls.gov.404 Kodlama yapısına CSA Z-795-96 denir.405 2007’de İzlanda Hükümeti’ne 155. Sözleşme ile ilgili doğrudan bir talepte bulunarak Uzmanlar Komitesi,

Hükümet’ten işyerinde uygun olduğu takdirde, kaza oranındaki artışın nedenlerinin daha ayrıntılı bir analizi de dahil olmak üzere kaza oranı ile ilgili istatistiksel verileri sunmaya devam etmesini talep etti.

406 2006 yılında, İsveç Hükümetine doğrudan bir talepte bulunan Uzmanlar Komitesi, sağlanan bilgileri ve sorunun çözümü için alınan tedbirleri, bu alandaki ulusal önlemlerin etkinliğini artırma çabaları da dahil olmak üzere kaydetti, bu arada yeni bir tek yetkili makamın (İşyeri Çevre Otoritesi) oluşturulması yoluyla Hükümet’ten meslek hastalıkları ve stresle ilgili hastalıkları, özellikle de kas-iskelet sistemi yaralanmaları ve stresten ve psikososyal koşullardan kaynaklanan sağlık sorunları sayısındaki artışın önlenmesi için alınan önlemlerin etkileri hakkında daha ayrıntılı bilgi vermesini talep etti.

407 Geçen sene (2007), İsveç aktif iş gücünün yaklaşık yüzde 20’sinin çalışma ortamından kaynaklanan sorunlarla karşılaştığını bildirmektedir. Son iki yılda yaklaşık yüzde 3 oranında bir azalma olmuştur. Bkz. Www.av.se/pressrum/pressmeddelanden/2008/2008-09-18.aspx.


116

272. İnternette, diğerlerinin yanı sıra, kamuya açık olarak yayınlanan ulusal raporlar dikkate alındığında 2008’de yayınlanan en yeni ILO tahminlerine göre işle ilgili ölümcül ve ölümcül olmayan kaza ve hastalık rakamlarının küresel düzeyde son 10 yılda önemli ölçüde değişmediği sonucuna varılmaktadır. Bu alandaki çabalara karşın elde edilen sonuçlar arasındaki bu farkın, birçoğu dünya ekonomilerinin küreselleşmesi kaynaklı pek çok nedeni vardır. İstatistiklere daha yakından bakıldığında, sanayileşmiş ülkelerde iş kazası ve meslek hastalığı sayısındaki istikrarlı düşüşe rağmen şu an hızlı sanayileşme yaşayan ülkeler için veya etkin ulusal İSG sistemlerinin ve mevzuatın düzgün uygulanmasını sağlayan yoksul ülkeler için durum böyle değildir. Bu son tahminler, 2003 yılında tutulan mevcut istatistikler kullanılarak yapılmıştır.408 2003 yılındaki ölümcül iş kazalarının yaklaşık 358.000 olduğu tahmin edilmektedir; 2001’deki iş kazalarına göre çok hafif bir artış olmuştur. Ancak ölümcül olmayan iş kazaları, yılda yaklaşık 337 milyona yükselmiş görünmektedir. Öte yandan ölümle sonuçlanan işle ilgili hastalıklar, yılda 1.95 milyona hafif bir düşüş göstermektedir.409

İşle ilgili ölümcül ve ölümcül olmayan kaza ve hastalıkların tahmini sayısı

Yıl İşle İlgili Ölümcül Kazalar

4+ Gün İşten Ayrı Kalmaya Neden Olan Kazalar (Milyon)

İşle İlgili Ölümcül Hastalıklar (Milyon)

2001 351 000 268 2,032003 358 000 337 1,95

Kaynak: ILO: Ölümlerin ve yaralanmaların ötesinde: ILO’nun güvenli ve sağlıklı işlerin teşvikindeki rolü (Cenevre, 2008).

273. Ölümcül olmayan kazaların artışı kısmen ekonomiye katılan aktif nüfusun küresel düzeyde artması ve bazı bölgelerde toplam istihdamın artmasıyla açıklanmaktadır. Hesaplamalar için kullanılan veri setleri, daha önceki dönem hesaplamalarından çok daha fazla ülkeyi kapsamaktadır. Tehlikeli maddelerin neden olduğu ölümler

408 İş kazaları ve işle ilgili hastalıkların küresel tahminlerinin güncellenmiş rakamları PäiviHämäläinen, Tampere Teknoloji Üniversitesi, İş Sağlığı Mühendisliği Enstitüsü, Posta Kutusu 541, FIN-33101 Tampere, Finlandiya, tel .: +358 3 3115 2507, faks: + 358 3 3115 2671, e-posta: [email protected].

409 ILO: Ölümlerin ve yaralanmaların ötesinde: Güvenli ve sağlıklı işlerin geliştirilmesinde ILO’nun rolü, Haziran 2008’de Seul, Kore Cumhuriyeti’ nde (Cenevre, 2008) düzenlenen XVIII. Dünya İş Güvenliği ve Sağlık Kongresi’nde tartışmaya giriş niteliğindeki rapor; Www.ilo.org/public/english/protection/safework/wdcongrs18/safework_report.pdf adresinden.


117

neredeyse iki katına, yaklaşık 651.000 kişiye çıkmıştır.410 Bu artışın başlıca nedeni, kronik obstrüktif akciğer hastalıkları vaka sayısının önceki tahminlere göre çok daha yüksek olmasıdır. Bu faktörler dikkate alındığında, yeni tahminler aslında 2001’deki durumun yalnızca daha doğru bir değerlendirmesini yansıtabilir.

274. Özetle, İSG ile ilişkili olarak istatistiksel veri toplama ve analiz konusunda ülkeler içinde ve ülkeler arasında pek çok farklılık bulunmaktadır. Tanımlar, derleme ve sınıflandırmalar açısından farklılıklar mevzubahistir. Bu, ILO’nun Üye Devletlerine fayda sağlayacak İSG’nin net ve güncel bir genel resmini sunacak doğru araçlara sahip olmadığı anlamına gelmektedir. Bu tür verilerin olmaması, odaklanılan ILO stratejilerinin geliştirilmesini ve küresel bazda bu stratejilerin giderek iyileştirilmesini de engellemektedir.

275. Komite, Ofisi’nin 16.Uluslararası İşçi Konfederasyonu tarafından kabul edilen iş kazaları istatistiklerine ilişkin karara ekli olanlar gibi birleşik uluslararası sınıflandırma şemalarını kullanarak istatistik bilgilerini derlemesi ve sağlaması için üye devletleri teşvik eder, aynı zamanda yardım ederek tanıtım stratejisi geliştirmesini şiddetle tavsiye eder. (Ekim 1998). Buna ek olarak, Komite, Üye Devletlerin Protokolün onaylanma sayısını artırmak için Ofise bir tanıtım stratejisi geliştirmesini önerir.

410 T. Driscoll ve ark.: “Mesleki karsinojenlere bağlı küresel hastalık yükü”, AmericanJournal of IndustrialMedicine, Cilt. 48, s. 419-431.


119

IV BÖLÜM

Daha Sonraki Onayların Etkisi, Engelleri ve Olasılıkları

1. Sözleşme ve Tavsiye Kararı

276. 155 sayılı Sözleşme, kabul edilmesinden 27 yıl sonra 52 ülke tarafından onaylanmıştır. 2002 yılında da beş ülke, kabul edilen Sözleşme Protokolünü onaylamıştır.

277. Eldeki bilgiler, dünyanın tüm bölgelerinde çok sayıda ülkenin, Sözleşme ve Tavsiye Kararında öngörüldüğü şekilde ulusal politika sürecini kademeli olarak oluşturduğunu veya sürecin içine girdiğini açıkça göstermektedir. Yukarıda ayrıntılı olarak belirtildiği üzere, Sözleşmeyi onaylayan 52 ülkenin çoğunda durum böyle olmakla birlikte, çok sayıda onaylamayan üye devlet için de süreç bu şekilde işlemektedir.

278. Sözleşmeyi imzalamamış en az 21 ülke, ulusal İSG mevzuatında ve uygulamada Sözleşmeyi dikkate aldıklarını ya da devam etmekte olan iyileştirme yönündeki çabaları dikkate aldıklarını rapor etmektedir.411 Örneğin, Kongo, hem Sözleşmenin hem de Protokolün onaylanmasına yönelik adımların atıldığını ve Sözleşmenin kabulünden bu yana İSG ile ilgili bir dizi kararname yayınladığını ve İş Kanunu’nun değiştirildiğini bildirmiştir. Mısır daha genel olarak, yeni İş Kanunu’nun teknolojik gelişmeleri dikkate alacak ve ILO Sözleşmelerine uygunluğunu sağlayacak şekilde kabul edildiğini bildirirken, Tayland, ulusal politikasının geliştirilmesi bağlamında Sözleşme amacı doğrultusunda çaba sarf ettiğini bildirmiştir. Ayrıca, Sri Lanka Hükümeti, Meclis tarafından kanunlaştırılmak üzere son şekli verilmekte olan ve

411 Bahreyn, Kongo, Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY), Mısır, Eritre, Estonya, Yunanistan, Guatemala, Ürdün, Letonya, Lübnan, Litvanya, Malavi, Fas, Namibya, Katar, Sri Lanka, Surinam, Suriye Arap Cumhuriyeti, Tayland ve Trinidad ve Tobago dahil olmak üzere.


120

işyerinde güvenlik, sağlık ve refah ile ilgili önerilen mevzuatın üçlü bir çerçeve ile ele alındığını ve bu mevzuatın Sözleşme, Protokol ve Tavsiye Kararı üzerine modellendiğini belirtmektedir.

279. Son beş yılda, 22 ülkede yeni ve kapsamlı İSG mevzuatı yapılmıştır ya da yapılmaktadır.412 Ulusal yasaların bu şekilde uyarlanması, Sözleşmenin gelecekte onaylanmasının yolunu açmış görünmektedir. Bu araştırmaya katılan ve neredeyse yarısının onaylanmamış olduğu Üye Devletlerde onaylanma beklentilerinin tartışıldığı bildirilmiştir. Bu tür tartışmalar, iki ülkede (Belçika413 ve Trinidad ve Tobago) onay sürecini başlatan resmi kararlarla sonuçlanmıştır. Diğer 11 ülke414 de niyetinin bu yönde olduğunu bildirmiştir. Bunların arasında Bahreyn, Madagaskar ve Mali, ulusal bir politikanın henüz geliştirilmediğini belirtirken, Mozambik ulusal hukuk ve uygulama Konvansiyonun bazı hükümleriyle tamamen uyumlu olmadığı halde onaylamasında büyük engel teşkil etmediğini belirtmiştir.

280. 16 ülkeden oluşan bir grup415, Sözleşmenin olası bir onaylanma durumunda, muhtemel engeller ve bunları kaldırmak için gereken çabalarla ilgili tartışmaların yapıldığını bildirdi. Üç ülke, sosyal taraflarla, özellikle de işverenlerle, onay sürecini başlatmak için henüz güvenli bir anlaşma sağlanmadığını bildirdi. Eritre, Guatemala ve Hindistan’daki bu durumda, Bharatiya Mazdoor Sangh (BMS) Sendikası, onaylamanın önündeki asıl engelin, ülkedeki birçok işverenin iş sağlığı ve güvenliğinin maddi yükünü üstlenmeye hazır olmaması olduğunu bildirdi. Hem BMS hem de CITU, Hindistan Hükümeti’nin, Sözleşmenin onaylanmasına yönelik herhangi bir samimi gayret göstermediğini düşünmektedir. Katar ve Tayland’da sosyal taraflar ile daha ileri görüşmelere ihtiyaç duyulmaktadır. Bahreyn, Ürdün, Madagaskar ve Mali’de, onay bu alanda ulusal bir politikanın benimsenmesini izleyecektir. Bu ülkelerin yanı sıra Azerbaycan, Dünya Bankası’nın yardımıyla halkın sosyal korumasının geliştirilmesi (2008-13) konusunda ulusal İSG mevzuatının güncellenmesini de içeren bir program uygulamaktadır.

412 Avustralya, Bosna Hersek, Çin, İrlanda, İtalya, Kazakistan, Litvanya, Makedonya, Mauritius, Hollanda, Norveç, Peru, Romanya, Sırbistan, Seyşeller, Singapur, Slovenya, İspanya, Tanzanya Cumhuriyeti, Trinidad ve Sırbistan Tobago, Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti ve Vietnam. Taslak eylemler Kiribati, Sri Lanka, Türkiye ve Zambiya’da tamamlanıyor.

413 Belçika Hükümeti, Sözleşmenin onaylanmasına ilişkin bir yasanın 3 Haziran 2007’de onaylandığını ve federal makamların onayını alır vermez resmi olarak yayınlanacağını belirtti.

414 Bahreyn, Kongo, Lübnan, Madagaskar, Mali, Mauritius, Mozambik, Filipinler, Suriye Arap Cumhuriyeti, Yemen ve Zambiya.

415 Namibya, Pakistan, Polonya, Katar, Romanya, Tayland, Tunus ve Yemen’de Azerbaycan, Kanada, Mısır, Fransa, Yunanistan, Hindistan, Irak.


121

281. Bazı ülkeler, ulusal mevzuat ile Sözleşmenin özel hükümleri arasındaki uyum eksikliğini, onaylamanın önünde bir engel olarak görmektedir. Örneğin Kiribati, bu bağlamda, 4., 7. ve 11. (e). maddelere değinmiştir; Lübnan, Madde 7 ve 11 (b)’ye atıfta bulunmuştur; Avusturya, Madde 9 (2)’ye atıfta bulunmuştur; Kanada (Saskatchewan) ve Mısır Madde 12’ye atıfta bulunmuşlardır; Fransa ve Sri Lanka, Madde 13 ve 19’a (f) atıfta bulunmuşlardır; Avusturya, Lübnan ve Mauritius416, Madde 14’e atıfta bulunmuştur ve Kanada (Commonwealth ve Newfoundland ve Labrador), Madde 16 (3)’e atıfta bulunmuştur. Honduras, 4. ve 11. (c) ve (e) maddelerine uyulması gerektiğini ve Sözleşmenin işveren ve işçi örgütleriyle istişarelerde bulunarak onaylandığını belirtmiştir.

282. Ekvador, Sözleşmeyi onaylamadan önce ulusal bir İSG politikasının benimsenmesi ve uygulanmasını, ulusal İSG sisteminin koordine edilmesini ve üçlü İSG komitesinin güçlendirilmesini sağlamıştır. Malezya, Namibya, Surinam ve Birleşik Krallık daha genel olarak, mevzuat değişikliklerine ihtiyaç duyulduğuna değinmektedir. Namibya’da, bu değişikliklerin dağınık mevzuat nedeniyle özellikle külfetli olduğu ve Birleşik Krallık’ta küçük ancak kaynak gerektiren değişikliklere ihtiyaç duyulduğu bildirilmiştir. Arjantin, Burkina Faso, Peru417, Singapur ve Yemen, onaylamada herhangi bir engel görmediklerini belirtmiş ancak Sözleşmeyi imzalayıp imzalamayacakları konusunda daha fazla bilgi sağlamamışlardır. Bazı ülkeler, 184 sayılı Sözleşme418 ve 187 sayılı Sözleşme419 gibi, İSG ile ilgili diğer ILO belgelerine ilişkin onaylama niyetlerine atıfta bulunmaktadır. Bu, İSG üzerindeki uluslararası çalışma standartlarının geniş kapsamlı ve birbirine bağlı doğasını göstermektedir. Geri kalan katılımcılar (onaylamayan Üye Devletler), ya Sözleşmeyi onaylama olasılığının dikkate alınmadığını bildirmiş ya da bu konuda herhangi bir bilgi vermemişlerdir.420

416 Bu bağlamda, Mauritius İşverenleri Federasyonu, Mauritius’un ulusal, ekonomik ve sosyal kalkınmanın bugünkü aşamasında bulunan sayısız hükümle uyuşamayacağı için Sözleşmenin onaylanmasının öngörülemeyeceğini belirtmektedir.

417 Bu bağlamda, Lima Ticaret Odası, ILO belgeleri onaylanmadıysa bile, ulusal İSG mevzuatının ülkedeki İSG sorunlarını düzenlediğini belirtti.

418 Filipinler.419 Onaylama prosedürü dokuz ülkede (Avusturya, Belçika, Burkina Faso, Danimarka, Moldova Cumhuriyeti,

Moğolistan, Filipinler, Sırbistan ve Singapur) son aşamalarda olup başka dokuz ülkede ise (Avustralya, Kamerun, Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY), Litvanya, Malavi, Peru, Seyşel Adaları, Suriye Arap Cumhuriyeti ve Zambiya) olumlu olarak değerlendiriliyor.

420 Japonya’daki JTUC-RENGO, Çalışma Bakanının merkezi hükümete Sözleşmeyi onaylamasını istediğini bildirdi ve yalnızca ILO konularında üçlü toplantılarda değil, aynı zamanda doğrudan çağrıda bulunduğunu belirtti. Bununla birlikte, Hükümet onaylamaya yönelik çabalar hakkında yanıtlama ya da ilerleme raporu sağlamamıştır.


122

283. Sözleşmelerin hükümleri ile yakından ilişkili olan Tavsiye Kararının uygulanması ile ilgili olarak, bu Genel Araştırma boyunca ulusal mevzuat ve uygulama referans alınmıştır. Birçok ülke, özellikle de teknolojik açıdan ilerlemiş olan ülkeler, mevzuatta ve uygulamada, ulusal bir İSG politikası hakkındaki 3. ve 4. paragraflar da dahil olmak üzere, Tavsiye Kararının hemen hemen tüm hükümlerine karşılık verildiğini bildirmektedir. Bu ülkelerin çoğu, ilgili mevzuatın genellikle çok hacimli olmasından dolayı bu paragrafların uygulanması hakkında detaylı rapor sunmamayı tercih ettiler.

2. Protokol

284. Protokolün kapsadığı konularda yapılan uygulama ile ilgili olarak nispeten daha az bilgi sağlanmıştır.421 Yanıt verenlerin arasında Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY), işe gidiş geliş sırasında geçen kazaları bildirme şartı getirerek Protokolün onaylanmasının önündeki bir engeli yakın zamanda ortadan kaldırmıştır. Portekiz, Protokolün kabul edilmesini onaylayan taslak kararnamenin kamuya açık bir şekilde tartışıldığına işaret etmektedir.422

285. Diğer 13 ülke, Protokolün onaylanmasında düşünme sürecinde olduklarını bildirmiştir.423 Bazıları, onaylamayı mümkün kılmak için değişiklik yapma gereksinimlerini değerlendirmeye ilişkin tartışmalara atıfta bulunmuştur.424 Bunların arasında Lübnan, istatistiklerle ilgili ulusal sistemini geliştirmek için teknik yardıma ihtiyacı olduğunu belirtmiştir. Onaylamayı düşünenlere gelince, sekiz ülke425 onaylamada az veya çok engel bulunduğunu belirtmiştir. Belçika, Estonya ve Letonya, onay başlamadan önce üçlü bir anlaşmanın müzakere edilmesi gerektiğini belirtmiştir.

286. Birçok ülke426, Protokolün onaylanmasında, özellikle 2., 4. (a) ve (b), 6. ve 7.427

421 Bu soruya yalnızca 21 ülke yanıt verdi.422 Bu bağlamda, Portekiz Ticaret ve Hizmet Birliği (CCSP), Protokol hükümlerinin zaten ulusal mevzuata

dahil edildiğini belirtti. Portekiz Endüstrisi Konfederasyonu (CIP), Protokol hükümlerinin çok belirsiz olduğunu veya uygun olmadığını düşündüğü için Portekiz’in Protokolü onaylanması konusunda ciddi çekinceleri bulunmaktadır.

423 Avustralya, Kongo, Letonya, Lübnan, Malezya, Mali, Mauritius, Mozambik, Namibya, Katar, Polonya, Romanya ve Tayland.

424 Lübnan, Namibya, Katar ve Surinam.425 Avustralya, Brezilya, Belçika, Kongo, Letonya, Singapur, Slovenya ve Amerika Birleşik Devletleri.426 Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY), Ürdün, Kiribati, Lübnan, Mauritius, Namibya, Katar ve Tayland.427 Bu bağlamda, Kanada (federal ve eyalet düzeyinde), Mauritius ve Sri Lanka, 2. madde ve işe geliş

gidiş kazalarının kaydedilmesi ve bildirilmesi hakkında Madde 4 (a) (i) ile ilgili onaylamanın önündeki


123

maddeler ile bağlantılı olarak belirli engeller tespit etmiştir. Elde edilen bilgiler, kayıt ve bildirim süreçlerinde istenen uyumlaştırmayı sağlamak için halen yapılması gereken şeyler olduğunu ve birçok ülkenin, özellikle ulusal istatistiklerin üretilmesi ile ilgili gerekliliklerin Protokolü onaylamalarına engel teşkil ettiğini belirttiklerini göstermektedir.

3. Üye Devletleri ve Sosyal Tarafları Destekleyen ILO Yardımı

287. İSG ile ilgili çeşitli alanlarda yer alan diğer uluslararası örgütler ve organlarla iş birliği, uluslararası araçlar ve teknik standartlar geliştirilirken bu alandaki ILO değerlerinin dikkate alınmasının etkili bir yoludur. Uluslararası iş birliği sayesinde, ILO, teknik bilgi tabanlarının geçerliliğini korumanın yanı sıra partnerleri ikna etmede hayati önem taşıyan küresel ağların ve ittifakların merkezindedir.428 ILO, Üye Devletlerin ve sosyal tarafların İSG alanındaki faaliyetlerini destekleme konusunda daha hedefe yönelik danışmanlık ve teknik yardımı sayesinde, son yıllarda standartlar sisteminin etkisini arttırmaya yönelik tutarlı bir strateji izlemiştir.429 Destek sağlanması, birtakım ülkelere ulusal İSG profillerinin430 geliştirilmesini, İSG politikalarının kabul edilmesini ve ulusal İSG programlarının431 uygulanmasını, bu ülkelerin harekete geçmeden önce ilk adım olarak odaklanmış programlar aracılığıyla ulusal sistemlerini geliştirmeleri

engelleri tespit etmiştir. Sri Lanka’da, Ceylon İşçi Sendikaları Federasyonu ve Lanka Jathika Emlak İşçiler Sendikası hem Sözleşmenin hem de Protokolün onaylanmasını desteklemiştir. Mauritius, işçiler ve temsilcilerine kayıt sistemi ile ilgili bilgi vermeyi içeren Madde 3 (a) (ii)’yi bir engel olarak tespit etmiştir; Japonya ve Mauritius, işçiler ve temsilcilerine bildirilen vakalarla ilgili bilgi vermeyi içeren Madde 4 (a) (ii)’yi bir engel olarak tespit etmiştir; Belçika işverenin meslek hastalıklarını bildirmesi gerektiğini bildiren Madde 4 (a)’ı bir engel olarak tanımlamıştır; Mauritius, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının sigorta kurumları ve mesleki sağlık hizmetleri tarafından bildirilmesini içeren Madde 4 (b)’yi bir engel olarak tespit etmiştir ve son olarak Ürdün, Lübnan ve Namibya istatistikler ile ilgili 6. ve 7. maddelerin engel teşkil ettiğini tespit etmiştir.

428 İSG ile ilgili uluslararası iş birliğinin özeti: XVIII. İşyerinde Sağlık ve Güvenlik Dünya Kongresi -Tanıtım raporu- Ölüm ve yaralanmaların ötesinde: ILO’nun güvenli ve sağlıklı işlerin teşvikindeki rolü, Cenevre, ILO, 2008, s. 12-15.

429 2003 İş Sağlığı ve Güvenliği Küresel Stratejisinin benimsenmesinden bu yana:www.ilo.org/public/english/protection/safework/globstrat_e.pdf; ve 2008 itibariyle Adil Bir Küreselleşme İçin

Toplumsal Adalet Bildirgesi’ni dikkate alarak: http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---Kabine / belgeler / yayın / wcms_099766.pdf.430 Birçok ülke ulusal İSG profilleri geliştirmiştir veya bunu yapmak için son aşamaya gelmiştir, bunlara

dahil ülkeler: Cezayir, Azerbaycan, Bahamalar, Barbados, Bosna Hersek, Bulgaristan, Kamboçya, Şili, Çin, Kosta Rika, Küba, Dominik Cumhuriyeti, Etiyopya, Guatemala, Gabon, Jamaika, Ürdün, Laos Halk Demokratik Cumhuriyeti, Makedonya Cumhuriyeti, Meksika, Moldova, Karadağ, Romanya, Sırbistan, Surinam, Tacikistan, Tunus, Trinidad ve Tobago ve Özbekistan.

431 Örneğin; Arnavutluk, Çin, Hırvatistan, Endonezya, Kazakistan, Laos Halk Demokratik Cumhuriyeti, Makedonya Cumhuriyeti, Moldova Cumhuriyeti, Moğolistan, Karadağ, Sırbistan, Seyşeller, Tayland ve Vietnam.


124

için ulusal durumunun değerlendirilmesini sağlamıştır. ILO İSG standartlarının, diğerlerinin yanı sıra özellikle 155 sayılı Sözleşme ile birlikte 187 sayılı Sözleşmenin onaylanması ve etkili bir şekilde uygulanması, dünyanın her yerinde toplantılar ve çalıştaylar vasıtasıyla teşvik edilmektedir.432 Kosta Rika, Dominik Cumhuriyeti, Guatemala ve Nijerya’da ulusal İSG politikalarını ve stratejilerini iyileştirme yaklaşımlarıyla ilgili teknik iş birliği faaliyetleri (yeni bir politika kabul edilmiştir) başarılı olmuştur ve Cezayir’de (yeni bir ulusal İSG enstitüsü kurulması), Sırbistan’da (yeni bir İSG yönetiminin oluşturulması), Sri Lanka’da (entegre iş gücü denetim sistemi) ulusal İSG sistemlerinin iyileştirilmesi için mekanizmaların oluşturulmasına ilişkin destek sağlanmıştır. Son zamanlarda Mali, ulusal bir İSG politikası geliştirilmesi için ILO’nun desteğini talep etmiştir. İSG’nin çeşitli alanlarında eğitim verilmesi de teknik iş birliği için önemli bir unsur olmuştur. İSG kursları, ILO Torino Uluslararası Eğitim Merkezi tarafından sağlanmıştır. İş gücü denetimi alanında ILO, ülkelerin iş müfettişleri için kendi eğitim programlarını hazırlamasına ve geliştirmesine yardımcı olmak üzere Entegre İş Teftiş Eğitim Sistemi gibi İSG eğitim materyallerini geliştirmek için Uluslararası İş Teftişi Kurumu (IALI) ile iş birliği yapmıştır. Müfettişler için eğitim çalıştayları da birçok ülkede gerçekleştirilmiştir.433

432 Örneğin; Afganistan, Burkina Faso, Mısır, Etiyopya, Nijer, Peru, Seyşeller, Togo ve Zambiya’da 187 sayılı Sözleşme; Çin 155 sayılı Sözleşme; Sudan 170 ve 187 sayılı Sözleşmeler ve ASEAN, Güney Asya ve Arap Devletleri bölgeleri 187 sayılı Sözleşme üzerinde.

433 Küba, Hırvatistan, Mısır, Etiyopya, Fiji, Laos Halk Demokratik Cumhuriyeti, Meksika, Moldova, Karadağ, Romanya, Makedonya Cumhuriyeti, Güney Afrika, Özbekistan, Ukrayna ve Vietnam.


125

V. BÖLÜM

Son Sözler

288. Komite, İSG alanındaki ilerlemelerin kapsamlı bir incelemesini gerçekleştirme fırsatını ve özellikle Üye Devletlerin Sözleşme hükümlerine, Protokolüne ve Tavsiye Kararına verdiği etkiyi memnuniyetle karşılamaktadır. Bu incelemenin, gereksinimlerin daha iyi anlaşılmasına, başlıca amaca ışık tutulmasına, bu alandaki ulusal yasalar, düzenlemeler ve uygulamalar üzerindeki etkilerinin değerlendirmesine, onaylamanın ve uygulamanın önündeki engellerin çözümüne katkıda bulunacağı umulmaktadır. Bu araştırmaya verilen yanıtların çokluğu, ILO üye Devletlerinin İSG’nin önemi konusunda giderek artan farkındalığının ölçüsüdür. Hükümetler tarafından sağlanan verimli ve detaylı bilgiler, Komitenin 1981’den beri iyi ve güvenilir bir politika ve kurumsal ve yasal ilerleme tablosuna sahip olmasını sağladı.

289. Bununla birlikte, diğer bilgi kaynaklarına, özellikle istatistiksel verilere ya da resmi kararlara sınırlı erişim, Komitenin pratikteki uygulamaları hakkında genel ve kesin sonuçlar çıkarmasını engellemiştir. Bazı durumlarda, işveren ve işçi örgütlerinden gelen gözlemler, pratikteki uygulamalar ve bununla ilgili zorluklar hakkında daha fazla bilgi sağlamıştır. Maalesef, bu tür yorumların sayısı nispeten daha azdı. Komite, sosyal ortaklar için bu kadar önemli bir konuyla ilgili daha fazla bilgi almak isterdi.

1. Dokümanların Devam Eden Önemi

290. Gözlem altındaki dokümanların temel hedefleri, hem ulusal hem de işletme düzeyinde, tüm paydaşların tam katılımı ile ilerici uyumlu eylem yoluyla, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının oluşmasını önlemek ve giderek daha güvenli ve sağlıklı


126

bir çalışma ortamı oluşturmaktır. Bu uluslararası standartlar, kapsamlı ve ulusal koşullara uyarlanabilir ulusal İSG sistemlerinin kurulması ve uygulanması için bir plan oluşturmaktadır. Savundukları strateji dört ana alanda eyleme geçilmesini gerektirir: İlk olarak, bu alanda kapsamlı ve tutarlı bir düzenleyici, icra ve teşvik hareketi üstlenmek için siyasi iradeyi ifade eden ulusal bir İSG politikasının formülasyonu, uygulanması ve periyodik olarak gözden geçirilmesi; ikincisi, diğer paydaşların yanı sıra işverenlerin, işçilerin ve ilgili örgütlerinin her düzeyinde tam katılım, işbirliği ve dayanışma yoluyla sosyal diyaloğun teşvik edilmesi; üçüncüsü, sosyal paydaşların görev, sorumluluk, hak ve görevlerinin tanımları ve dördüncüsü, bilginin gelişimi ve yaygınlaştırılması, eğitim öğretim önlemleri ve bilgi.

291. Araştırma, İSG’nin düzenleyici sayısız bilimsel, sosyo-ekonomik ve teknik unsurları ve ihtiyaç duyulan kaynaklarının karmaşıklığına rağmen, sözleşmeyi onaylamış olsun ya da olmasın, birçok Üye Devlet’in sadece sözleşmenin ve 2002 Protokolünün değil, aynı zamanda Tavsiye Kararının da hükümlerini yürürlüğe koymak için çaba sarf ettiğini göstermiştir. Buna ek olarak, özellikle gelişmekte olan ülkeler arasında önemli sayıda ülke, düzenleyici ve uygulama sistemlerinin yanı sıra ulusal politika ve stratejilerini geliştirilmekte veya güncellenmekte olduklarını bildirmektedir. Ayrıca birçok ülke, eylemlerini stres ve kas-iskelet sistemi bozukluğu, KOBİ’lere yardım ve en iyi uygulamaların tanıtımı gibi İSG alanına odaklamaktadır.

292. Bu araştırmada, Komite esneklik koşullarının önemini ve uygunluğunu ve özellikle madde 1 (2) ve madde 2 (2) dışındaki maddeleri tartışmıştır. Komite, esneklik şartlarının kullanıldığı durumlarda, İSG’nin koruma altındaki işçi sınıfı veya ekonomik faaliyet kolları dışında genişletilmesi amacıyla gözden geçirilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Komite, istisna tutulan kategorilerin kalıcı olarak istisna tutulmuş sayılmaması gerektiğini ve maddelerin üye Devletler Sözleşmenin böyle işçileri kapsamak üzere genişletilmesi yönünde ilerleme kaydedeceğini öngördüğünü vurgulamıştır. Madde 1(3) ve Madde 2(3), Üye Devletlerden Sözleşmenin daha geniş bir alana yayılmasına yönelik kaydedilen ilerlemeleri bildirmesini istemektedir. İlk istisnalara gelince, zamanaşımı süresince istisnalarda az değişiklik yapılması memnuniyet verici gibi görünmektedir. Komite, Ofisin bu kategorilere daha fazla odaklanmasını ve üye Devletleri, istisnaların bundan sonra uygulanması gerekip gerekmediğini saptamak için kategorileri gözden geçirmelerini ve raporlamalarını önermektedir. Ya da değişen koşulları dikkate alarak veya daha tutarlı bir ulusal politikanın uygulanmasının bir parçası olarak daha sınırlı bir şekilde uygulayabilirler. Elbette bu, maddelerde belirtildiği gibi sosyal taraflarla istişare edilerek yapılmalıdır.


127

293. Araştırma bilgileri, söz konusu standartların bu alandaki ulusal eylemin kalbinde yer aldığı gerçeğini desteklemektedir. Araştırmaya katılan pek çok ülke, ILO İSG standartlarının ulusal İSG sistemlerinin geliştirilmesi ve güçlendirilmesi için referans olarak kullanıldığını ve bu standartları kullanmaya devam ettiğini bildirdi ve giderek artan sayıda ülke, Sözleşmenin onaylanabilmesi için bir aşamaya geldiğini düşünmektedir. Sözleşmeyi imzalayan üye Devletlerin sayısı, kabulünden sonra istikrarlı bir şekilde artmıştır ve bu belgeyi onaylamaya niyetlenenlerin ilan edilen sayısı dikkate alındığında, bu hızlanma artmalıdır. Bu, hızlı küresel sosyo-ekonomik ve teknolojik değişimler çağında Sözleşmenin sadece devam etmesinin değil aynı zamanda artışın da açık göstergesidir.

294. Söz konusu dokümanların, kapsamlı, ilerici ve esnek özellikleri İSG yönetimi bazında ortaya çıkmıştır. Ayrıca ILO 2003 yılında İSG alanında standartla ilgili faaliyetlerine entegre bir yaklaşım uygulanması bağlamında, dünya ekonomilerinin küreselleşmesiyle, sosyal adaletin önemli bir unsuru olan iyi, güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları ve çevreye ulaşmanın önemini daha da artırmaya acilen ihtiyaç duyulduğunu belirtmiştir. Bu, 2006’da 187 sayılı Sözleşme ve 197 sayılı Tavsiye Kararının kabul edilmesine yol açmıştır. 164 sayılı Tavsiye Kararının ekli dokümanlarının yerini almış olan 197 sayılı Tavsiye Kararının ekli dokümanlarının listesi, daha güvenli ve daha sağlıklı çalışma koşulları oluşturmak için uluslararası, ulusal ve kurumsal faaliyetlerde kapsamlı ve geçerli bir referans olarak kabul edilmektedir. 155 sayılı Sözleşme ve 164 sayılı Tavsiye Kararında tanımlanan politika, ilke ve süreçleri bütünleştirip tekrar teyit ederken 2006 yılı belgeleri, 155 sayılı Sözleşme’nin 4. Maddesinde öngörülen ulusal politikanın nasıl geliştirileceği ve politika ve eylemin periyodik gözden geçirilmesine dayanan sürekli geliştirmelerin erdemli döngüsüne nasıl başlanacağına ileri kılavuzluk sağlar. Bu belgeler, İSG yönetimine bir sistem yaklaşımı uygulamanın ve sürekli bilinçlendirme, eğitim, öğretim ve enformasyon yoluyla önleyici bir güvenlik ve sağlık kültürünün uzun vadeli hedefini kademeli olarak kurmanın ve sürdürmenin önemini vurgulamaktadır. Aynı zamanda bu alandaki ilerlemeyi ölçmek için yaklaşımların geliştirilmesini sağlayarak mevcut İSG standartları için bir çerçeve oluşturmaktadırlar. 187 sayılı Sözleşmenin sürekli artan onaylanma oranı, ILO’nun İSG alanındaki eylemlerinin üçlü kurucu unsurlarının artan desteğinin bir başka göstergesidir.

295. Ulusal İSG sistemlerinin çeşitli yapı taşlarının haritalandırılması ve sosyal ortakların görev, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerinin tanımlanması için 155 sayılı Sözleşmenin devam eden uygunluğu göz önüne alındığında, teknik yardım


128

sağlanması da dahil olmak üzere, 187 sayılı Sözleşme ile birlikte 155 sayılı Sözleşmeyi onaylamayı teşvik etmek için yapılmalıdır.

296. İş kazası ve meslek hastalıkları ile ilgili güvenilir verilerin önemi, bu araştırmada defalarca belirtilmiştir. 155 sayılı Sözleşme, Üye Devletleri tutarlı bir ulusal politikayı formüle etmesi, uygulaması ve gözden geçirmesi ve işyerindeki işçilerin güvenliğini ve sağlığını geliştirmeye yönelik ilerlemeleri ve etkilerini ölçmesi ile yükümlü kılmaktadır. Protokolün onaylanıp onaylanmadığına bakılmaksızın, etkili veri toplama ve üye bir Devletin yaptığı analiz, eksiklikleri gidermek için ihtiyaç duyulan kaynaklar ve eğitimler de dâhil İSG eylemi için öncelikli alanların belirlenmesi için kritik bir işlevdir ve daha sonra alınan önlemin etkinliği değerlendirilir. Protokol, bireysel üye ülkelerin yararlanabileceği iyileştirilmiş veri toplama yöntemlerinin yanı sıra, veri toplama ve bunun küresel karşılaştırılabilirlik açısından uyumlulaştırılmasına olanak tanıyan ilave kapasiteye sahip bir araçtır. Komite, Ofisin 16. Uluslararası İşçi İstatistikçileri Konfederasyonu tarafından benimsenen iş kazaları istatistiklerine ilişkin karara ekli olanlar gibi birleşik uluslararası sınıflandırma şemaları kullanarak istatistiki bilgileri derlemek ve sağlamaya teşvik etmek ve üye Devletleri desteklemek için bir tanıtım stratejisi geliştirmesini şiddetle tavsiye eder (Ekim 1998). Aynı zamanda Komite, Ofise üye Devletler arasında, Protokol’ün bilinirliğini artırmak ve onaylama ve uygulama yeteneklerini gözden geçirmelerini sağlamak için bir tanıtım stratejisi geliştirmesini önermektedir. Bu hükümetleri olumlu yanıtlamaya çağırmaktadır.

2. Devam Eden Bir Sorunu Adresleme

297. Politika geliştirme, kurumsal düzenlemeler ve yasal kapasitelerde inkâr edilemez gelişmelere rağmen, her yıl yaklaşık 2 milyon işle ilgili ölüm ve 330 milyon işle ilgili kaza meydana gelmektedir. İşyerlerinde koruyucu ve önleyici tedbirlerin uygulanması sadece teknik bilgi ve işletmenin faaliyetlerine uyarlanmış becerileri değil, aynı zamanda önleyici sağlık ve güvenlik kültürünü de gerektiren karmaşık ve sürekli bir süreçtir. Bilinmelidir ki artan düzeyde sosyo-ekonomik ve teknolojik değişimler bağlamında ortaya çıkan tüm ilgili İSG konularına değinen birçok ülkede bu durum zorlu bir mücadeledir.

298. Komite, mikro işletmelerin ve KOBİ’lerin, yetkili makamlar tarafından pratik, ekonomik ve kolay uygulanabilir İSG tedbirleri konusunda rehberlik, tavsiye ve eğitime erişimlerini sağlamak ve kolaylaştırmak için artan çabalardan yararlanacaklarını


129

belirtmektedir. Çok uluslu şirketler açısından Komite, Çok Uluslu Şirketler ve Sosyal Politikalarla İlgili İlkeler Bildirgesini (ILO-ÇUŞ Bildirgesi), ÇUŞ’lerin en yüksek güvenlik ve sağlık standartlarını sağlamaları gerektiğini öngören ILO Üçlü Bildirgesi’ne atıfta bulunmaktadır. Bir bütün olarak işletme kapsamındaki ilgili birikimlerinin yanı sıra, özel tehlikeler bilgisi dahil olmak üzere tedarik zincirini de hesaba katan Komite, ÇUŞ’leri en azından temel önleyici ve koruyucu önlemleri uygulamada küçük işletmelerle bilgi paylaşarak ve eğitim kapasitelerini yükselterek işyerinde güvenlik ve sağlık yönetimini desteklemeye teşvik eder.

299. İşletmelerden ve özellikle çokuluslu şirketlerden, İSG girişimleri ve araçları, çoğu ülkenin ekonomisinde ve uluslararası ekonomik ilişkilerde önemli ve olumlu bir rol oynamış ve sağlık ve güvenlik için daha büyük kurumsal sosyal sorumluluğu ve hesap verebilirliği artırmaya katkıda bulunmuştur. Birkaç ÇUŞ, İSG alanındaki ulusal yasalara uygunluğun ötesine geçen gönüllü girişimleri hali hazırda benimsemişlerdir. Komite, ÇUŞ’ler de dahil olmak üzere işletmelerin, iş yerindeki İSG’yi iyileştirmek ve ekonomik ve sosyal ilerleme için yapabilecekleri olumlu katkıyı takdir etmektedir. Komite, işletmelerin İSG tehlikelerinin nedenlerinin incelenmesinde ve işletme genelinde meydana gelen gelişmelerin bir bütün olarak uygulanmasında lider rol oynamaları gerektiğini düşünmektedir. Yetkili güvenlik ve sağlık otoriteleri, resmi güvenlik ve sağlık kuruluşları, işçi temsilcileri ve kuruluşlarıyla tam işbirliği yapmalıdırlar. Komite aynı zamanda İSG’nin, işletmelerin kurumsal sosyal sorumluluğunun, işyerinde etkili İSG stratejileri oluşturmada önemli bir rol oynayabileceği bir alan olduğu görüşündedir.

300. Komite, dünya emek gücünün büyük bir bölümünün çalıştığı kayıt dışı ekonomiye ulusal iş kanunları ve İSG mevzuatının uygulanmasının birçok ülkenin karşılaştığı en önemli zorluklardan birisi olduğuna dikkat çekmektedir. Aynı zamanda Komite, İSG’nin, temel İSG tedbirleri de dâhil olmak üzere temel işgücü korumasının genişletilmesi için en kolay giriş noktası olabileceği görüşündedir. Bu nokta; hükümetleri, bu işçilerin korunmasını genişletecek veya sağlayabilecek stratejileri ve programları tasarlamayı ve uygulamayı düşünmeye özendirir. Bu, elektrik ve su gibi temel altyapı tesislerini yerleştirmeyi ve temel İSG önlemlerini hedefleyen basit kampanyalar oluşturmayı içerebilir. Komite, hükümetlerin İSG korumasını kayıt dışı ekonomiye genişletmek için özel tedbirler tasarlama ve uygulama gereğini dikkate almasını istemektedir. Uluslararası ve ulusal işveren ve işçi örgütleri, farkındalık yaratma ve tanıtım faaliyetleri yoluyla bu alanda destek sağlamayı da düşünebilirler.


130

301. Sosyal diyalog, işletme düzeyinde başarılı İSG eyleminin merkezi bir ön şartıdır. ILO standartlarının, özellikle İSG ile ilgili olanların pratikte nasıl uygulandığına ilişkin sosyal taraflar olarak en iyi bilgi kaynağı olan işveren ve işçi örgütleri tarafından hâlihazırdaki gibi araştırmaya sağlanan bilgiler çok önemlidir. İşyerinde İSG gereksinimlerinin etkili bir şekilde uygulanması için işveren ve işçi örgütlerinin bu konularda sürekli dikkat göstermesi şarttır. Bu alandaki farkındalık yaratma ve tanıtım çabalarına sadece hükümetler değil, aynı zamanda işveren ve işçi örgütleri tarafından da yüksek dikkat gösterilmelidir.

302. İSG kapasitelerinin oluşturulması sürekli bir çabadır ve Komite, yıllar boyunca ve aynı zamanda bu araştırmada yapılan yorumlarda, çok sayıda ülkede önemli ilerleme kaydedildiğini belirtmiş olsa da, birçok alanda, örneğin iş teftişini güçlendirmenin yanı sıra diğer ilgili işgücü uygulama mekanizmalarında ilerleme kaydedilmesine; iş kazası ve meslek hastalığı verilerinin toplanması ve kalitesinin artırılmasına; kimyasallarla ilişkili tehlikeleri ve riskleri değerlendirmeye yönelik çabaların artırılmasına; iş organizasyonu değişikliklerinin işçi sağlığı üzerindeki etkisinin değerlendirilmesine; kas-iskelet sistemi bozuklukları ve stres gibi önemli konuların ele alınmasına; pek çok ülkede eğitimsiz işçilerin karşılaştıkları hayati tehdit içeren temel tehlikelerin devam etmesinin ele alınmasına ihtiyaç duyulduğu belirtilmektedir. Ayrıca, İSG eğitimi, ilgili işçi gruplarının farkındalığını artırmak ve riskleri kendi güvenlik ve sağlığıyla sınırlandırmak amacıyla bir bilgi, öğretim ve iletişim stratejisi bağlamında sağlanmalıdır. Komite, eğitim ve yeterli bilgilere kapsamlı erişimin sağlanması ve İSG’nin eğitimin tüm kademelerine entegrasyonunun, uygun, güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları ve ortamını sağlamak için en önemli araçlardan biri olduğunu düşünmektedir.

303. Komite, uygun stratejilerin ve pratik rehberliğin geliştirilmesi ve ilgili taraflara ILO’nun web sitesinden bilgi ve eğitim materyallerine erişebilmelerini sağlamanın yanı sıra, ILO’nun teknik işbirliği programlarının büyük bir bölümünün bu alana özellikle Üye Devletlere, ulusal İSG profillerinin hazırlanmasına ve ulusal İSG programlarının uygulanmasına yardım etme konusunda yoğunlaştırdığına işaret etmektedir. Komite, devam eden ILO çalışmaları bağlamında, yeterli dikkatle hazırlanmış insana yakışır iş göstergelerini geliştirmek için, ulusal İSG profillerini temel alarak belirli İSG alt göstergelerinin geliştirilmesinin ülkelere periyodik olarak çok yararlı bir araç ile ulusal ve kurumsal İSG sistemlerinin etkinliğini iyileştirmedeki ilerlemeyi sağlayacağını düşünmektedir. Bu tür bir bağlantı, İSG konularının uygun iş hedeflerine tam olarak entegrasyonunu sağlayacaktır.


131

304. Komite ayrıca, işyerinde İSG önlemlerini yerine getirmenin ve etkili bir şekilde uygulamaya koymanın ekonomik boyutunu vurgulamak istemektedir. Bu tür önlemlerin alındığı yerlerde kanıtlar, sigorta ve tazminat giderleri açısından işletmelerin tasarruf ettiğini ve verimliliklerini ve rekabet gücünü artırdıklarını göstermektedir. Bununla birlikte, Komite, güvenilir maliyet avantajı analizlerinin geliştirilmesinin, diğer şeylerin yanı sıra, İSG ile ilgili menfaatlerin değerlendirilmesini ve özellikle de gelişmekte olan ülkelerden yeterli ve ilgili verilerin eksikliğine dikkat çekmektedir. Komite, ILO’yu bu alandaki araştırmalarına devam etmeye ve önleyici İSG önlemlerinin etkili bir şekilde uygulanmasının maliyetlerini ve faydalarını değerlendirmek için etkili metodolojiler geliştirmeye ve gelişmekte olan ülkelerin ihtiyaçlarına göre uyarlanmış metodolojilere özel bir vurgu yapmaya teşvik etmektedir..

305. İSG ile ilgili çeşitli alanlarda yer alan diğer uluslararası örgütler ve organlarla işbirliği, bu alandaki ILO değerlerinin ilgili uluslararası araçların ve teknik standartların geliştirilmesinde dikkate alınmasını sağlayan etkili bir yoldur. Uluslararası işbirliği sayesinde, ILO, teknik bilgi tabanlarının para birimini korumanın yanı sıra ortaklarının fikirlerini etkilemek için hayati önem taşıyan küresel ağlar ve ittifakların merkezidir. Bu tür işbirliği, işveren ve işçi uzmanlarının, kurumlar arası çalışma bağlamında geliştirilen standartların ve çıktıların şekillenmesini etkilemesi için fırsatlar sunar. Tekrarların önlenmesinde ve özellikle İSG gibi karmaşık bir alanda talimatların tamamlayıcı unsurlarının desteklenmesinde çok etkilidir. ILO, ILO standartlarını ve üçlü görüş birliğine dayalı yaklaşımları teşvik etmek ve İSG ile ilgili bilimsel ve teknolojik gelişmeleri takip etmek için etkili bir araç olarak uluslararası işbirliği faaliyetlerini güçlendirme çabalarını sürdürmeli ve daha da artırmalıdır.

306.Komite, İSG’nin teşvikinin ortak bir sorumluluk olduğuna inanmaktadır. Hükümetler, işverenler ve işçiler ve bunların örgütlerinin hepsinin oynaması gereken bir rolü vardır. Bu nedenle, tüm bu tarafların, diğerlerinin yanı sıra Philadelphia Bildirisinde sağlanan ve Adil bir Küreselleşme için Sosyal Adalet konusundaki ILO Bildirgesi ile teyit edilen sosyal koruma ve sağlıklı ve güvenli çalışma koşullarının sağlanması için önlemler geliştirmek ve ilerletmek için işbirliği yapılması zorunludur. Komite, tüm tarafların İş Sağlığı ve Güvenliği İçin Çerçeve Sözleşmesi (No: 187) ve Tavsiye Kararında (No: 197) savunulan bir koruyucu sağlık ve güvenlik kültürünün geliştirilmesinde işbirliği yapmasının aynı derecede önemli olduğunu düşünmektedir; 155 sayılı Sözleşme, 2002 Protokolü ve 164 Sayılı Tavsiye Kararları temelinde hazırlanmıştır. Bu araçların belirleyici bir rolü vardır. ILO’nun bu alandaki en yeni belgeleriyle birlikte, desteklenmeli ve öncelikler açısından etkili olması sağlanmalıdır.


133

EKLER

EK IKabul Eden Ülkelerin Listesi

155 SAYILI SÖZLEŞME VE 2002 PROTOKOLÜUÇK’nın 1981 tarihli 67. Oturumunda ve 2002 tarihli 90. Oturumda kabul edildi

Ülke Onay Tarihi Ülke Onay

TarihiArnavutluk* 09.02.2004 Lüksemburg* 21.03.2001

Cezayir 06.06.2006 Eski Yugoslav Cumhuriyeti Makedonya 17.11.1991

Antigua ve Barbuda 16.09.2002 Meksika 01.02.1984

Avustralya 26.03.2004 Moldova Cumhuriyeti 28.04.2000

Belarus 30.05.2000 Moğolistan 03.02.1998

Belize 22.06.1999 Karadağ 03.06.2006

Bosna-Hersek 02.06.1993 Hollanda 22.05.1991

Brezilya 18.05.1992 Yeni Zelanda 12.06.2007

Cape Verde 09.08.2000 Nijerya 03.05.1994

Orta Afrika Cumhuriyeti 05.06.2006 Norveç 22.06.1982

Çin 25.01.2007 Portekiz 28.05.1985

Küba 07.09.0982 Rusya Federasyonu 02.07.1998

Kıbrıs Rum Kesimi(GKRY) 16.01.1989 Sao Tome ve Principe 04.05.2005

Çek Cumhuriyeti 01.01.1993 Sırbistan 24.11.2000

Danimarka 01.01.1993 Seyşeller 28.10.2005

Etiyopya 28.01.1991 Slovenya 29.05.1992

Fiji 28.05.2008 Güney Afrika 18.02.2003

Finlandiya* 24.04.1985 İspanya 11.09.1985

Macaristan 04.01.1994 İsveç* 11.08.1982

İzlanda 21.06.1991 Türkiye 22.04.2005

İrlanda 04.04.1995 Uruguay 05.09.1988

Kazakistan 30.07.1996 Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti 25.06.1984

Kore Cumhuriyeti 20.02.2008 Viet Nam 03.10.1994

Letonya 25.08.1994 Zimbabwe 09.04.2003

Lesotho 01.11.2001

* 2002 Protokolünü onayladı.Kaynak: ILOLEX - 12 Aralık 2008.


134

EK II155 sayılı Sözleşme ile alakalı ve alınan raporlar tablosu,164 sayılı Tavsiye Kararı ve ILO Anayasası’nın 19. maddesi gereğince 2002 yılı 155 sayılı Sözleşme Protokolü

(12 Aralık 2008’de olduğu gibi)

Uluslararası Çalışma Örgütü Anayasası’nın 19. Maddesi, üyelerin onaylanmamış Sözleşmeler ve Tavsiye Kararlarında değinilen konularla ilgili olarak, yasalarının ve uygulamalarının konumu hakkında “Yönetim Kurulunun talep ettiği uygun aralıklarla Uluslararası Çalışma Ofisi Genel Sekreterine” rapor vermelerini öngörür. Sözleşmelerle ilgili olarak Üyelerin yükümlülükleri yukarıda belirtilen maddenin 5 (e) paragrafında belirtilmiştir. Paragraf 6 (d) önerileri ele alır ve paragraf 7 (a) ve (b) Federal Devletlerin belirli yükümlülüklerini ele alır. Anayasa’nın 23. Maddesinde Genel Sekreter, Konferansın bir sonraki toplantısından önce üyelerin 19. Madde uyarınca kendisine ilettiği raporların bir özetini hazırlamasını ve her üyenin bu raporların kopyalarını temsili işveren ve çalışan kuruluşlarına bildirmesini önermektedir.

Yönetim Kurulu Kasım 1981 tarihli 218. Oturumunda, onaylanmamış Sözleşmeler ve Tavsiye Kararları üzerine raporların özetlerini yayınlamayı durdurdu ve alınan raporların bir listesini yayınlamaya karar verdi; genel Sekreterin Konferansta müzakereye hazır hale getireceği anlayışı üzerine, alınan tüm raporların orijinalleri ve raporların kopyaları istek üzerine delegelerin üyelerine sunulacaktır.

Yönetim Kurulu 267. oturumunda (Kasım 1996) rasyonelleştirme ve basitleştirme için yeni önlemleri onayladı.

Bu onaydan itibaren Anayasa’nın 19. Maddesi uyarınca alınan raporlar, Uzmanlar Komitesinin III. Raporunda (Bölüm 1B) ekli bir tabloda basitleştirilmiş biçimde görülmektedir.

Müzakere talebi veya raporların kopyaları, Standartların Uygulanması Konferans Komitesinin sekretaryasına iletilebilir.

Aşağıda listelenen raporlar, 1981 tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesi (No: 155) ve Tavsiye Kararı (No: 164) ve 155 No’lu Sözleşmeye 2002 tarihli Protokolü’nü ifade etmektedir.


135

Üye Devletler 155 Sayılı Sözleşme 2002 Protokolü 164 Sayılı Tavsiye Kararı

Afganistan - - -Arnavutluk Onaylandı 09.02.2004 Onaylandı 09.02.2004 Kabul EdildiCezayir Onaylandı 06.06.2006 Kabul Edildi Kabul EdildiAngola - - -Antigua ve Barbuda Onaylandı 16.09.2002 Kabul Edildi Kabul EdildiArjantin Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiErmenistan Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiAvustralya Onaylandı 26.03.2004 Kabul Edildi Kabul EdildiAvusturya Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiAzerbaycan Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiBahamalar - - -Bahreyn Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiBangladeş - - -Barbados - - -Belarus Onaylandı 30.05.2000 Kabul Edildi Kabul EdildiBelçika Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiBelize Onaylandı 22.06.1999 - -Benin - - -Bolivya - - -Bosna Hersek Onaylandı 02.06.1993 - -Botsvana - - -Brezilya Onaylandı 18.05.1992 Kabul Edildi Kabul EdildiBrunei - - -Bulgaristan Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiBurkina Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiBurundi - - -Kamboçya - - -Kamerun Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiKanada Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiCape Verde Onaylandı 09.08.2000 - -Orta Afrika Cumhuriyeti Onaylandı 05.06.2006 - -Çad - - -Şili - - -Çin Onaylandı 25.01.2007 Kabul Edildi Kabul EdildiKolombiya Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiKomorlar - - -Kongo Kabul Edildi - -


136

Kosta Rika Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiFildişi Sahilleri - - -Hırvatistan Onaylandı 08.10.1991 Kabul Edildi Kabul EdildiKüba Onaylandı 07.09.1982 Kabul Edildi Kabul EdildiKıbrıs Rum Kesimi(GKRY) Onaylandı 16.01.1989 Kabul Edildi Kabul Edildi

Çek Cumhuriyeti Onaylandı 01.01.1993 - -Demokratik Cumhuriyeti Kongo - - -

Danimarka Onaylandı 10.07.1995 - -Cibuti - - -Dominika - - -Dominik Cumhuriyeti Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiEkvator Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiMısır Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiEl Salvador Onaylandı 12.10.2000 Onaylandı 22.07.2004 Kabul EdildiEkvator Ginesi - - -Eritre Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiEstonya Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiEtiyopya Onaylandı 28.01.1991 - -Fiji Onaylandı 28.05.2008 - -Finlandiya Onaylandı 24.04.1985 Onaylandı 09.12.2003 Kabul EdildiFransa Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiGabon - - -Gambiya - - -Gürcistan - - -Almanya Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiGana Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiYunanistan Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiGrenada Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiGuatemala Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiGine - - -Gine Bissau - - -Guyana - - -Haiti Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiHonduras Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiMacaristan Onaylandı 14.01.1994 Kabul Edildi Kabul Edildiİzlanda Onaylandı 21.06.1991 - -Hindistan Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiEndonezya Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul Edildi


137

İran İslam Cumhuriyeti Kabul Edildi - Kabul EdildiIrak Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul Edildiİrlanda Onaylandı 04.04.1995 - -İsrail Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul Edildiİtalya Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiJamaika - - -Japonya Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiÜrdün Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiKazakistan Onaylandı 30.07.1996 - -Kenya - - -Kiribati Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiKore Onaylandı 20.02.2008 - -Kuveyt - - -Kırgızistan - - -Laos Halk Demokratik Cumhuriyeti - - -

Letonya Onaylandı 25.07.1994 Kabul Edildi Kabul EdildiLübnan Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiLesotho Onaylandı 01.11.2001 - -Liberya - - -Libya - - -Litvanya Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiLüksemburg Onaylandı 21.03.2001 Onaylandı 08.04.2008 -Madagaskar Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiMalavi Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiMalezya Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiMali Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiMalta - - -Marşal Adaları - - -Moritanya - - -Mauritius Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiMeksika Onaylandı 01.02.1984 Kabul Edildi Kabul EdildiMoldova Cumhuriyeti Onaylandı 28.04.2000 Kabul Edildi Kabul EdildiMoğolistan Onaylandı 03.02.1998Karadağ Onaylandı 03.06.2006 Kabul Edildi Kabul EdildiFas Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiMozambik Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiMyanmar Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiNamibya Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul Edildi


138

Nepal - - -Hollanda Onaylandı 22.05.1991 Kabul Edildi Kabul EdildiYeni Zelanda Onayladın 12.06.2007 Kabul Edildi Kabul EdildiNikaragua Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiNijer - - -Nijerya Onaylandı 03.05.1994 - -Norveç Onaylandı 22.06.1982 - -Umman - - -Pakistan Kabul Edildi - -Panama Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiPapua - - -Paraguay Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiPeru Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiFilipinler Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiPolonya Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiPortekiz Onaylandı 28.05.1985 Kabul Edildi Kabul EdildiKatar Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiRomanya Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiRusya Federasyonu Onaylandı 02.07.1998 - -Ruanda - - -Saint Kitts ve Nevis - - -Saint Lucia - - -Saint Vincent - - -Grenadinler - - -Samoa - - -San Marino - - -Sao Tome ve Principe Onaylandı 04.05.2005 - -Suudi Arabistan Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiSenegal Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiSırbistan Onaylandı 24.11.2000 Kabul Edildi Kabul EdildiSeyşeller Onaylandı 28.10.2005 - -Sierra Leone - - -Singapur Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiSlovakya Onaylandı 01.01.1993 - -Slovenya Onaylandı 29.05.1992 Kabul Edildi Kabul EdildiSolomon Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiSomali - - -Güney Afrika Onaylandı 18.02.2003 Kabul Edildi Kabul Edildiİspanya Onaylandı 11.09.1985 Kabul Edildi Kabul Edildi


139

Sri Lanka Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiSudan - - -Surinam Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiSvaziland - - -İsveç Onaylandı 11.08.1982 Onaylandı 15.06.2007 Kabul Edildiİsviçre Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiSuriye Arap Cumhuriyeti Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiTacikistan - - -Tanzanya Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiTayland Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiMakedonya Cumhuriyeti Onaylandı 17.11.1991 - -Doğu Timor - - -Togo Cumhuriyet - - -Trinidad ve Tobago Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiTunus Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiTürkiye Onaylandı 22.04.2005 - -Türkmenistan - - -Uganda - - -Ukrayna Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiBirleşik Arap Emirlikleri - - -İngiltere Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiABD Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiUruguay Onaylandı 05.09.1988 Kabul Edildi Kabul EdildiÖzbekistan - - -Vanuatu - - -Bolivarcı Venezüela Cumhuriyeti Onaylandı 25.06.1984 Kabul Edildi Kabul Edildi

Viet Nam Onaylandı 03.10.1994 - -Yemen Kabul Edildi Kabul Edildi Kabul EdildiZambiya Kabul Edildi - -Zimbabwe Onaylandı 09.04.2003 Kabul Edildi Kabul Edildi


140

EK IIIÜlkelere Göre Yasama Metinleri434

Arnavutluk1. Anayasa (Bölüm VIII)2. 13 Mart 1996 tarihli ve 8085 sayılı Kanun ile değişikliğe uğrayan 7681 sayılı İş

Kanunu, 12 Temmuz 1995 ve 29 Temmuz 2003 tarihli ve 9125 sayılı Kanun3. İş Teftişi ve Devlet İş Müfettişliği ile ilgili 30 Ekim 2006 tarih ve 9634 Sayılı Kanun4. İSG konusunda ulusal bir politika oluşturmak üzere 4 Ekim 2007 tarih ve 1830

Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı

Cezayir1. 26 Ocak 1988 tarih ve 88-07 sayılı İş Sağlığı Güvenliği ve İlaç Kanunu2. Düzenleme hakkının uygulanmasına ilişkin usuller hakkında 2 Haziran 1990 tarih

ve 90-14 sayılı Kanun (değiştirilmiş)3. Hijyen ve güvenlik hizmetinin oluşturulması, organizasyonu ve işleyiş koşulları ve

sorumluluklarını belirleyen 05-11 sayılı Yürütme Kararı4. Ortak komiteler ve hijyen ve güvenlik görevlileri hakkında 8 Ocak 2005 tarih ve

05-09 sayılı Yürütme Kararı5. İşletmeler arası hijyen ve güvenlik komitesinin sorumluluklarını, yapısını,

organizasyonunu ve işleyişini belirleyen 8 Ocak 2005 tarih ve 05-10 sayılı Yürütme Kararı

6. İş teftişi ile ilgili 6 Şubat 1990 tarihli ve 90-03 sayılı Kanun (değiştirilmiş)7. 2 Temmuz 1983 tarih ve 83-13 sayılı İş kazaları ve meslek hastalıkları hakkında

Kanun (değişiklik ve takviye)8. Tehlikeli maddeler, müstahzarlar ve iş yerindeki ürünlerle ilgili spesifik gerekliliklerle

ilgili 8 Ocak 2005 tarih ve 05-08 sayılı Yürütme Kararı9. İnşaat, kamu ve hidrolik iş alanlarında hijyen ve güvenliği düzenleyen spesifik

gerekliliklere ilişkin 8 Ocak 2005 tarih ve 05-12 sayılı Yürütme Kararı

Antigua ve Barbuda1. Antigua ve Barbuda İş Kanunu (No. 14, 1975) Kap. 27, Bölüm D

434 Sözleşme tarafları italik olarak belirtilmiştir. Sözleşme ve Protokol tarafları kalın italikle belirtilmiştir.


141

Arjantin1. 4 Ekim 1995 tarihli ve 24.557 sayılı Mesleki Riskler (LRT) hakkında Kanun2. LRT’yi düzenleyen 170 Şubat 26 Şubat 1996 tarihli Kararname 3. LRT’yi düzenleyen 8 Nisan 1996 tarih ve 334 sayılı Kararname4. 21 Nisan 1972 tarihli ve 19.587 Sayılı Mesleki Hijyen ve Güvenlik Hakkında Kanun 5. 23 Aralık 1999 tarihli ve 25.212 Sayılı Federal İş Sözleşmesi6. 2 Mart 2004 tarihli ve 25.877 Sayılı İş Rejimi Hakkında Kanun 7. 840/2005 sayılı Meslek Hastalığı Kayıtları Kararına tadil eden 12 Ekim 2007 tarihli

ve 1601/07 sayılı Mesleki Tehlike Kontrolü Otoritesi (SRT) Kararı 8. 164 Ekim 2007 tarih ve 1604/2007 sayılı İş Kazaları Kaydı hazırlanarak iş kazalarının

raporlanması için idari prosedürlerin oluşturulmasına ilişkin SRT Kararı

Ermenistan1. 24 Kasım 2004 tarihli İş Yasası2. 24 Ekim 2005 tarihli Devlet İş Güvenliği Düzenlemesi Hakkında Kanun 3. 6 Aralık 1986 tarihli İdari İhlaller Yasası 4. Ölümcül veya Ciddi Mesleki ve Endüstriyel Kazaların Sonuçlarının Kaydedilmesi

İçin Araştırma ve Usulü Hakkında 13 Nisan 2006 tarihli 488-N sayılı Karar5. Meslek hastalıkları tescil ve soruşturması, ölüm ile sonuçlanan iş kazaları ve

meslek hastalıkları listesini hazırlama prosedürünü belirleyen 23 Mart 2006 tarih ve 458 sayılı Karar

AvustralyaİNGİLİZ MİLLETLER TOPLULUĞU 1. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Stratejisi, 2002-122. Avustralya İşyeri Güvenliği Standartları Yasası, 20053. Açık Deniz Petrol Yasası, 20064. Yapı ve İnşaat Sektörü İyileştirme Yasası 20055. Yasama Araçları Yasası, 20036. 2008 yılına kadar değişiklik yapılan İşyeri İlişkileri Yasası, 19967. İş Sağlığı ve Güvenliği (Deniz Sanayii) Yasası, 1993 8. İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası, 19919. Gemi adamlarının Rehabilitasyonu ve Tazmini Yasası, 199210. Engellilik Ayrımcılığı Yasası, 199211. Endüstriyel Kimyasallar (Bildirim ve Değerlendirme) Yasası, 198912. Güvenlik, Rehabilitasyon ve Tazminat Yasası, 1988


142

Yeni Güney Galler13. İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası, 200014. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği, 2001Queensland15. İşyeri Sağlık ve Güvenlik Kanunu, 199516. İşyeri Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği, 1997Güney Avustralya17. İş Sağlığı, Güvenliği ve Sosyal Olanaklar Yasası, 198618. İş Sağlığı, Güvenliği ve Sosyal Olanaklar Yönetmeliği, 1995Tasmanıa19. İşyeri Sağlık ve Güvenlik Kanunu, 199520. İşyeri Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği, 1998Vitritya21. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 2004Batı Avustralya22. Batı Avustralya İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası, 198423. Batı Avustralya İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği, 1996Kuzey Bölgesi24. İşyeri Sağlık ve Güvenlik Kanunu, 200725. İşyeri Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği, 2007

Avusturya1. İş Güvenliği ve Sağlığının Korunması ile İlgili Federal Kanun (Budesgesetzblatt,

BGBl No. 450/1994, BGBl I No. 147/2006 olarak değiştirildi) 2. Tarım İş Kanunu (BGBl No. 287/1984, BGBI I No. 102/2007 olarak değiştirilmiştir) 3. Federal Kamu Hizmetleri Koruma Yasası (B-SG; BGBl I No. 70/1999, BGBl I No.

53/2007 olarak değiştirilmiştir) 4. Federal Yasası Yönetim Yurtiçi Yardım ve Yurtiçi Çalışanlar Hakkında Federal

Yasalar (BGBl No: 100/2002, 235/1962 olarak değiştirilmiştir)5. Evde Çalışmaya Dair Federal Kanun (BGBl No. 105/1961, BGBl: 98/2001 olarak

değiştirilmiştir)6. İş Teftiş Kanunu (BGBl No. 27/1993, BGBl I No. 159/2001 olarak değiştirilmiştir)7. 2007-12 Avusturya’nın İSG Stratejisi8. Genel Sosyal Sigorta Kanunu (BGBl, 189/1955, BGBI I, No. 101/2007 olarak

değiştirilmiştir)


143

Azerbaycan1. 1 Temmuz 1999 İş Kanunu2. 1 Eylül 2000 Medeni Kanunu3. 28 Şubat 2000 tarih ve 27 sayılı İş kazası soruşturma ve kayıt prosedürünü

onaylayan hüküm kararı

Bahreyn1. 1976 tarih ve 23 sayılı Yasama Kararnamesi ile ilan edilen özel sektör İş Kanunu’nda

değişiklik yapan 1993/14 sayılı Kanun Hükmünde Kararname2. 1976 tarih ve 23 sayılı Çalışma denetimi organizasyonu hakkında düzenleme3. 1976 tarih ve 24 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu 4. 1977 tarih ve 15 sayılı İşçilerin makine tehlikelerinden korunması için gerekli

servislerin ve önlem tedbirlerinin organizasyonu düzenlemesi5. 1977 tarih ve 29 sayılı Makine koruyucuları hakkında düzenleme6. 1977 tarih ve 1 sayılı 50’den fazla çalışanı bulunan işyerlerinde işçiler için birinci

basamak sağlık hizmetinin tanımı ve organizasyonu hakkında düzenleme

Barbados1. Fabrikalar Kanunu (Bölüm 347), 19842. Kazalar ve Meslek Hastalıkları (Bildirim) Kanunu, 1983’e kadar değiştirilmiş

şekliyle, Bölüm 338 3. 1978 Çalışma Dairesi Kanunu, Bölüm 23

Belarus1. 26 Temmuz 1999 tarihli İş Kanunu (432 Sayılı Kanun)2. 22 Nisan 1992 tarih ve 1605-XII sayılı Sendikalar Kanunu3. İş kazalarının ve meslek hastalıklarının soruşturulmasına ve kaydedilmesine ilişkin

15 Ocak 2004 tarih ve 30/30 / AT sayılı Bakanlar Kurulu Kararı4. 15 Ocak 2004 tarih ve 30/30 / AT sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanan İş

kazalarının ve meslek hastalıklarının soruşturulması ve kayıt altına alınmasına ilişkin Yönetmelik

Belçika1. 2007 yılına kadar tadil edilen, 4 Ağustos 1996 tarihli işçilerin refahı hakkında

Kanun, 2007 kadar değiştirmiş şekliyle


144

2. İşyeri Refahıyla İlgili Kanun ve Yasalar Sosyal Korumaya İlişkin Genel Mevzuattan alıntılar

3. 27 Mart 1998 tarihli işyerindeki işçilerin refahı hakkında 2007 yılı itibari ile değiştirilen Kanun Hükmünde Kararname

4. İstihdam ve Bilişim Bakanının Genel Temettüsü Notu, Belçika Temsilciliği Odası, 6 Kasım 2006, 51. Yasama Beşinci Toplantısı (2006-07), DOC 51 2706/010

5. İşçi sağlığını gözetimi hakkındaki 28 Mayıs 2003 tarihli Kraliyet Kararnamesi

Belize1. İş Kanunu, Bölüm 297, Değiştirilmiş Sürüm 20002. Fabrikalar Kanunu, Bölüm 296, Değiştirilmiş Sürüm 20003. Fabrikalar Kanunun (Bölüm 12) Fabrikalar yönetmeliği

Bosna HersekFEDERASYON1. BiH Federasyonu İş Kanunu (OG Nos 43/99, 32/00 ve 29/03)2. BiH Federasyonu’nda Sağlık Hizmetlerine İlişkin Kanun (OG, 29/97)3. BiH Federasyonu İş Koruma Kanunu (OG No. 22/90)SIRP CUMHURİYETİ4. Sırp Cumhuriyetinin İş Kanunu (OG No. 38/00, 40/00, 47/02, 38/03, 66/03 ve 55/07)5. Sırp Cumhuriyeti Sağlık Hizmetleri Kanunu (OG Nos 38/00, 40/00, 47/02, 38/03

ve 66/03)6. Sırp Cumhuriyeti İş Koruma Kanunu (OG Nos 26/93, 14/94, 15/96, 21/96, 3/97 ve

10/98)BRCKO BÖLGESİ7. Brcko Bölgesi İş Kanunu (OG Nos 7/00, 8/03, 33/04, 29/05 19/06 ve 19/07)8. Brcko Bölgesinin İş Koruma Kanunu (OG Nos 31/05 ve 35/05)9. Brcko Bölgesi Sağlık Hizmetleri Kanunu (OG No. 2/01)Brezilya1. 20 Eylül 2001 tarihinde değiştirilen 01 Eylül 1943 tarih ve 5452 sayılı İş yasalarının

Konsolide edilmesini onaylayan kanun hükmünde kararname2. İş güvenliği ve sağlığı ile ilgili işçi yasaları kodlamaları Bölüm V, Başlık II’yi

düzenleyen 8 Haziran 1978 tarih ve 3214 Sayılı Kararname3. Entegre Federal Devlet Memuru İş Sağlığı Sistemini (SISOSP) kuran 13 Kasım

2006 tarih ve 5961 sayılı Kararname


145

4. Daimi Ortak Üçlü Komisyonun kurulması ile 10 Nisan 1996 tarihli 2 sayılı Çalışma ve İstihdam Bakanlığı Kararnamesi

5. 21 Ekim 1996 tarih ve 5161 sayılı yasa ile Jorge Duprat Figueiredo İşyerinde Güvenlik ve Tıp Vakfı’nı Kurma, Brezilya Çalışma ve İstihdam Bakanlığı (FUNDACENTRO)

6. 19 Eylül 2002 tarihinde Sağlık Bakanlığı’nın 1679 sayılı Kararı ile Ulusal İşçi Sağlık Ağı (RENAST) kurulmuştur.

7. Sağlığın teşviki, korunması ve iyileştirilmesi koşullarına ilişkin 19 Eylül 1990 tarihli ve 8080 sayılı yasa; ilgili hizmetlerin organizasyonu ve işleyişi ve diğer hükümler

8. 24 Temmuz 1991 tarih ve 8.213 sayılı Sosyal Güvenlik Düzenlemesi Hakkında Kanun

9. 6 Mayıs 1999 tarihli ve 3048 sayılı Sosyal Güvenlik Mevzuatı Kararnamesi10. 8 Haziran 1978 tarihli ve 3214 sayılı Kararnamede Yer Alan Çevresel Risk Önleme

Programı Yasal Düzenleme Standardı NR-0911. Madencilikte iş sağlığı ve güvenliği üzerine NR-22 Düzenleme Standardı12. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili NR-01 Düzenleme Standardı (Genel hükümler)13. İş Teftiş Yönetmeliklerine ilişkin 27 Aralık 2002 tarihli ve 4552 sayılı Kararname14. İş güvenliği ve tıbbı ile ilgili ulusal politikanın temelini oluşturan 3 Mayıs 2005 tarih

ve 800 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, Sosyal Refah Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Çalışma ve İstihdam Bakanlığı

Bulgaristan1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (SG No. 124/1997, SG No. 40/2007’ye kadar ve SG

No. 40/2007 dahil olmak üzere değiştirilmiştir)2. İş Kanunu (SG, Nos 26 ve 27/1986), değiştirilmiştir3. Sosyal Sigortalar Kanunu (SG, No. 10/1999)

Burkina Faso1. İş Kanunu (Kanun No. 033-2004 / AN, 14 Eylül 2004)2. Sosyal Güvenlik Yasası (11 Mayıs 2006 tarih ve 15-2006 sayılı Kanun)3. Sağlık ve Güvenlik Komitelerinin kurulması, oluşumu ve işleyişi hakkında 96-014

/ METSS kararı

Kamerun1. İş Kanunu (14 Ağustos 1992 tarih ve 92/007 sayılı Kanun)2. İş kazalarının ve meslek hastalıklarının tazmini ve önlenmesi hakkında 13 Temmuz

1977 tarih ve 77/11 sayılı yasa


146

KanadaFEDERAL1. Kanada İş Kanunu (RSC 1985, c.L-2, s.1, değiştirilmiş şekliyle), Bölüm II ve buna

dayanarak çıkarılan Kanada İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği SOR / 86-304 ve Güvenlik ve Sağlık Komiteleri ve Temsilcilik Yönetmeliği SOR / 86-305

2. Devlet Memurlarının Tazminat Yasası (RSC 1985, c. G-5, değiştirilmiş haliyle)3. Tehlikeli Ürünler Yasası (RSC 1985, c. H-3, değiştirilmiş haliyle) ve ilgili

Yönetmelikler4. Tehlikeli Madde Bilgilerini Gözden Geçirme Yasası (RSC 1985, c 24 (üçüncü

Supp.), değiştirilmiş haliyle)

ALBERTA5. OSH Kanunu, Yönetmelik ve Kanunname İNGİLİZ KOLOMBİYA6. İşçi Tazminatı Kanunu7. İş Sağlığı ve Güvenliği YönetmelikleriMANITOBA8. İşyeri Güvenliği ve Sağlık Yasası9. İşyeri Güvenliği ve Sağlık YönetmeliğiYENİ BRUNSWİCK10. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve YönetmelikleriNEWFOUNDLAND VE LABRADOR11. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve YönetmeliğiKUZEY BİR ÇERÇEVE VE NUNAVUT12. İşçi Tazminatı Kanunu, Emniyet Kanunu ve YönetmeliğiNOVA SCOTİA13. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 1994ONTARIO14. İş Sağlığı ve Güvenliği KanunuPRENS EDWARD ADASI15. İş Sağlığı ve Güvenliği KanunuKUEBEC16. İşyerinde Sağlık Ve Güvenlikle İlgili Yasa (YYG, c-S-2.1)YUKON17. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu


147

SASKATCHEWAN18. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu19. İşyerindeki Görev ve Haklar

Cape Verde1. Sosyal Diyalog Konseyi’ni oluşturmak üzere 21 Haziran 1993 tarihli ve 35/93 sayılı

yasama kararnamesi2. Sendikal örgütlerin iş yasasının taslağına katılma hakkının kullanılması hakkında

30 Aralık 1996 tarih ve 17 / V / 96 sayılı yasa3. İşçilerin güvenliğini ve sağlığını temin eden önlemler ve işyerlerinde sağlıklı bir

çalışma ortamı hakkında 6 Eylül 1999 tarihli ve 55/99 sayılı kanun hükmünde kararname

4. Genel İş Müfettişliği Statüsünü ilan eden 31 Aralık 1997 tarih ve 90/97 sayılı Kanun Hükmünde Kararname

5. İş Kanunu’nu onaylayan 16 Ekim 2007 tarih ve 5/2007 sayılı Kanun Hükmünde Kararname

Orta Afrika Cumhuriyeti1. Haziran 1961 tarih ve 61/221 sayılı İş Kanunu uygulama Kanun2. Tarım, ormancılık, endüstriyel ve ticari işletmeler için geçerli olan genel hijyen ve

güvenlik tedbirleri hakkında 25 Kasım 1954 tarihli ve 3758 no’lu Düzenleme3. Sivil Hizmet Bakanlığı, Çalışma, Sosyal Güvenlik ve Gençlerin İşe Yerleştirilmesinin

Bakanlığının organizasyonu ve işleyişi ve Bakan’ın sorumluluklarının belirlenmesi hakkında 12 Ocak 2005 tarih ve 05.006 sayılı Kararname

4. Hijyen ve Güvenlik Komitelerinin atanması ve işleyişi hakkında 11 Temmuz 1994 tarih ve 005 / MFPTSSFP / CAF / DGTEFP numaralı Düzenleme

Çin1. Üretimde Güvenlik Hakkında Kanun, 20022. Çin Halk Cumhuriyeti, 27 Ekim 2001’de ilan edilen Meslek Hastalıklarının Önlenmesi

ve Tedavisine Dair Kanun3. Kamu Güvenliği İdaresi Hakkında Kanun

Çin (Makao Özel İdari Bölgesi)1. Çin Halk Cumhuriyeti’nin Makao Özel İdari Bölgesi Temel Yasası, 31 Mart 19932. İşyeri politikası ve işyerindeki haklar hakkında 27 Temmuz 1998 tarih ve 4/98 / M

Sayılı Kanun


148

3. Sanayi tesislerinde iş güvenliği ve hijyeni ile ilgili genel düzenlemeyi onaylayan 22 Ekim 1982 tarih ve 57/82 / M sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede

4. Sanayi tesislerinde iş güvenliği ve hijyenini düzenleyen yasal veya düzenleyici standartların ihlali durumunda uygulanan yaptırımlarla ilgili 19 Şubat 1983 tarih ve 2/83 / M sayılı kanun

5. İş teftişi ile ilgili düzenlemeyi onaylayan 18 Eylül 1989 tarih ve 60/89 / M Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede

6. Sosyal Diyalog Daimi Komitesi Hakkında 29 Aralık 1997 tarih ve 59/97 / M Sayılı Yasama Kararnamesi

Kolombiya1. Genel Mesleki Riskler Sistemi’ni oluşturan 1993 sayılı 100 sayılı Kanun2. Genel Mesleki Riskler Sistemi’nin organizasyonunu ve yönetimini belirleyen

1295/1994 tarihli Kararname3. Ulusal İş Sağlığı Komitesi’nin bileşimini ve işleyişini düzenleyen No.1542,

Kararname4. Ulusal Mesleki Riskler Konseyi’nin bileşimini ve işleyişini düzenleyen 1834/1994

numaralı Kararname5. Meslek Hastalıkları Tablosu’nu kabul eden 1994 tarihli ve 1832 sayılı Kararname6. Kamu sağlığının korunmasını düzenleyen standartları belirleyen 1979 tarih ve 9a

sayılı Kanun7. İş sağlığı organizasyonunun ve yönetiminin temelini oluşturan 14 Mart 1984 tarihli

ve 614 sayılı Kararname8. Mesleki olayı ve kaza soruşturmasını düzenleyen 2007 tarihli ve 1401 sayılı Karar9. İşçi Sağlığını Koruma Sektörler arası Komisyonu oluşturan 2000 tarihli ve 2140

sayılı Kararname10. 547 Sayılı Kararın yerini alacak olan Cartagena Anlaşması’nın 2004 yılı 584 sayılı

Kararı, Andean İş Güvenliği ve Sağlık Enstrümanı

Kongo1. 6 Mart 1996 tarihli ve 6-96 sayılı Kanunla değiştirilen Çalışma Kanunu’nu belirleyen

15 Mart 1975 tarihli ve 45-75 sayılı Kanun2. Çalışma konseylerinin seçilmesine ilişkin 24 Haziran 1995 tarihli ve 1110 sayılı

Kararname3. Hijyen, iş güvenliği ve mesleki risklerin önlenmesi konularında Ulusal Teknik

Danışma Kurulu hakkındaki 17 Mart 2000 tarih ve 2000-29 sayılı Kararname


149

Kosta Rika1. Çalışma Kanunu, 2003’e kadar tadil edilmiştir2. İş Sağlığı Komisyonlarını Düzenleyen 1988 tarihli ve 18.379, sayılı Kararname3. 30 Ekim 1973 tarihli ve 5395 sayılı Genel Sağlık Yasası4. Mesleki riskler üzerine 24 Mayıs 1982 tarih ve 6727 sayılı Yasa5. Genel İş Güvenliği ve Hijyen Yönetmeliği Hakkında 4 Mayıs 1970 tarihli ve 1 sayılı

Kararname6. Endüstriyel Hijyen Yönetmeliği ile ilgili 11492-SPPS Kararname7. Mesleki Risk Genel Düzenlemeleri Hakkında 24 Mart 1982 tarihli ve 13466-TGK

Kararname

Hırvatistan1. İşyerinde Güvenliği ve Sağlığı Koruma Yasası, 19962. İş Yasası, 17 Mayıs 19953. 28 Haziran 1996 tarihli İş Kanunu4. Üçlü İstihdam ve İş Güvenliği Ulusal Konseyi’nin oluşturulmasına ilişkin 19 Nisan

2007 tarihli karar5. İş sağlığı korumasıyla ilgili olarak sağlık sigortası hakkında 13 Temmuz 2006 tarihli

Yasa 6. Sağlık hizmeti ile ilgili 15 Temmuz 2003 tarihli Yasa

Küba1. 28 Aralık 1984 tarih ve 49 Sayılı İş Kanunu hakkında Kanun2. 28 Aralık 1977 tarih ve 13 sayılı Mesleki Koruma Ve Hijyen Yasası3. 28 Aralık 1977 tarih ve 13 sayılı Kanun’un genel düzenlemeyi onaylayan 3 Mart

1982 tarih ve 101 sayılı Kanun Hükmünde Kararname4. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının İş Güvenliği Ve Sağlığının Genel Temelini

Belirleyen 39/2007 sayılı Kararı5. Merkezi devlet idaresindeki organların yeniden düzenlenmesine ilişkin 21 Nisan

1994 tarih ve 147 sayılı kanun hükmünde kararname6. Personel istihdam sisteminin ve diğer çalışma hükümlerinin ihlali üzerine 15

Temmuz 1996 tarihli ve 166 sayılı Kanun Hükmünde Kararname7. 9 Haziran 1997 tarih ve 174 sayılı Serbest Çalışanlar Tarafından İş Yasalarının İhlal

Edilmesine İlişkin Kanun Hükmünde Kararname8. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 2 Eylül 1997 tarih ve 15/97 sayılı Kararı9 Haziran 1997 tarih ve 174 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile daha iyi uyum

için gerekli şartları belirleyen güvenlik


150

9. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 6 Nisan 2007 tarihli ve 20/2007 sayılı ulusal işçi denetim sistemi düzenlemelerini yürürlüğe koyan kararı

10. İş, mesleki korunma ve hijyen ve sosyal güvenlik mevzuatı ihlalleri ile ilgili 29 Mayıs 2007 tarih ve 246 sayılı Kanun Hükmünde Kararname

11. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Mağdurlarını En Az Bir Gün Boyunca Sakat Bırakan Yaralanmalara Neden Olan İş Kazalarının Kaydedilmesi ve Soruşturulması Hakkında 8 Eylül 2003 tarih ve 19/2003 sayılı Kararı

12. Zorunlu bildirim statüsüne sahip meslek hastalıkları ile ilgili olarak Halk Sağlığı Bakanlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 18 Aralık 1996 tarih ve 2 sayılı Kararı

Kıbrıs Rum Kesimi (GKRY)1. 25 Temmuz 2003’e kadar değiştirilen 89 (I)/96 sayılı İşyerinde Sağlık ve Güvenlik

Kanunu2. 2004’e kadar değiştirilmiş olan, 2001 tarihli PI 268/2001, 6 Temmuz 2001 tarihli İş

Güvenliği ve Sağlığı (Kimyasal Ajanlar) Yönetmelikleri3. 2004’e kadar tadil edilen, 2001 tarihli PI 444/2001, 30 Kasım 2001 tarihli Emniyet

ve Sağlık için Minimum Gereklilikler (İşyerinde Kişisel Koruyucu Donanımların Kullanımı) Yönetmelikleri

4. Ekranlı Araçlarla Çalışmada Güvenlik ve Sağlıkla İlgili Minimum Gereklilikler Yönetmeliği, PI 455/2001, 7 Aralık 2001

5. Güvenlik ve Sağlık için Minimum Gereklilikler (Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerinde Kullanımı) Yönetmelikleri, 2001/470/2001, 14 Aralık 2001

6. Tehlikeli Maddelerle İlgili Önemli Kazalar İçin Düzenlenen Risklerin Kontrolü Yönetmeliği, 507/2001, 31 Aralık 2001 tarihli

7. 2002 yılı Güvenlik ve Sağlık (Geçici veya Hareketli Şantiye Asgari Gereklilikleri), Sİ 172/2002, 5 Nisan 2002

8. 2002 tarihli İş Mevzuatında Güvenlik ve Sağlık Konularının Yönetimi, Pİ 173/2002, 5 Nisan 2002

9. 2002’ye kadar İşyeri Düzenlemelerinde Güvenlik ve Sağlık için Minimum Gereklilikler, PI 174/2002, 5 Nisan 2002, 2004’ e kadar tadil edildi

10. Sabit Süre İstihdamı veya Geçici İstihdam Yönetmeliği ile İşçiler İçin İş Sağlığı ve Güvenliği, PI 184/2002, 12 Nisan 2002

11. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği, PY 230/2002, 10 Mayıs 200212. İş Sağlığı ve Güvenliği Asgari Gereksinimleri (Sondaj ile Maden Çıkarma

Endüstrisi) Yönetmeliği, PI 274/2002, 7 Haziran 2002


151

13. İş Sağlığı ve Güvenliği için Asgari Gereklilikler (Yerüstü ve Yeraltı Madenciliği) Yönetmelikleri, PY 275/2002, 7 Haziran 2002

14. İşyerinde Güvenlik ve Sağlık (2002/2002 PI 291/2002, 21 Haziran 2002) Yönetmelikleri, Kişilerin İşyerinde Patlayıcı Ortamlardan Korunması için Asgari Gereklilikler Yönetmeliği

15. İşyerinde Güvenlik ve Sağlık (Meslek Hastalıkları Bildirimi) Yönetmeliği (S. 530/2007)

Çek Cumhuriyeti1. 262/2006 Sayılı İş Kanunu 2. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili diğer şartlar hakkında 309/2006 Sayılı Kanun3. 251/2005 Sayılı İş Teftişi ve Ulusal Çalışma Teftiş Ofisinin Kurulması Hakkında

Kanun4. Ulusal iş güvenliği ve sağlığı politikasını onaylayan 19 Mayıs 2003 tarih ve 475

sayılı Hükümet Kararı5. Ulusal bir iş güvenliği ve sağlığı eylem programı tasdik eden 12 Kasım 2003 tarihli

ve 1130 sayılı Karar (ayrıca 2004-06 yılları için Ulusal Mesleki Güvenlik ve Sağlık Eylem Programına ilişkin 17 Ağustos 2004 tarih ve 767 sayılı Hükümet Kararıyla belirtilmiştir)

Danimarka1. 9 Haziran 2004 tarihli ve 442 sayılı (18 Mart 2005 tarih ve 268 sayılı Resmi Gazetede

yayımlanarak yürürlüğe giren yeni metin) yürürlüğe giren 29 Haziran 1998 tarihli ve 497 sayılı Çalışma Ortamı Çalışması Kanunu (Konsolidasyon)

2. 3 Haziran 1977 tarih ve 235 Sayılı Kayıt Tutma ve Raporlama Kanunu3. Çalışanların evinde yapılan çalışmalara ilişkin olarak Çalışma Ortamı Yasasının

uygulanmasından muaf tutulmasına ilişkin 2 Nisan 2003 tarih ve 247 Sayılı Tebliğ4. Çalışma Ortamı Konseyi ve Çalışma Ortamı Şube Konseylerinin çalışma ortamı

için yaptıkları faaliyetlerine İlişkin 20 Aralık 2004 tarihli ve 1476 Sayılı Tebliğ5. Çalışma Ortam Konseyi için geçerli kurallara ilişkin 20 Aralık 2004 tarih ve 1477

sayılı Tebliğ6. İşletmelerin iş sağlığı ve güvenliği çalışmaları hakkında bilgi yayımlaması üzerine

20 Aralık 2004 tarih ve 1497 sayılı (“Smiley Emri”) Tebliğ

Dominik Cumhuriyeti1. İş Kanunu hakkında 29 Mayıs 1992 tarihli ve 16-92 sayılı yasa


152

2. Endüstriyel hijyen ve güvenlikle ilgili 30 Aralık 1966 tarihli ve 807 sayılı Yönetmelik3. 8 Mart 2001 Tarihli 42.01 Genel Sağlık Yasası4. İşgücü Risk Sigortası 2001 Yılı Yönetmeliği5. 1932/385 / AT sayılı Meslek Kazası Hakkında Kanun6. Ulusal İş Sağlığı Konseyi (CONSSO) oluşturulmasına ilişkin 9 Ekim 2003 tarih ve

989-03 sayılı Kararname7. 2 Temmuz 2002 tarihli işyerinde HIV/AIDS’in Önlenmesinde İşbirliği Konusunda

Çok Sektörlü Anlaşma

Ekvator1. İş Kanunu, 1997’ye kadar değiştirildi2. 1971 Sağlık Yasası3. İş sağlığı ve güvenliği ile çalışma ortamının iyileştirilmesi hakkında 1986 tarih ve

2393 Sayılı Yönetmelik4. Mesleki güvenlik ve hijyen yönetmeliklerine ilişkin 1975 tarih ve 172 sayılı Karar5. 547 Sayılı Kararın Yerine Getirilen Cartagena Anlaşması’nın 2004 tarih ve 584

Sayılı Kararı, Andea İş Güvenliği ve Sağlık Enstrümanı

Mısır1. Çalışma Kanununun yürürlüğe girdiği 2003/12 sayılı Yasa2. İş Sağlığı ve Güvenliği Yüksek Danışmanının oluşturulması ve işçi çevre

güvenliğinin sağlanması ile ilgili 2003 yılının 985 No’lu Kararı

El Salvador1. İş sağlığı ve güvenliği yasasını yürürlüğe sokan 21 Mayıs 1956 tarih ve 2117 sayılı

Kanun Hükmünde Kararname2. İşyerinde güvenlik ve hijyen konusundaki genel düzenlemeleri yürürlüğe sokan 2

Şubat 1971 tarihli ve 7 no’lu Kararname3. 16 Şubat 2005 tarihine kadar değiştirilen İş Kanunu’nu yürürlüğe sokan 23 Haziran

1972 tarih ve 15 sayılı Kararname4. 5 Temmuz 2006 tarih ve 93 sayılı ulusal mesleki güvenlik ve sağlık politikasını

yürürlüğe sokan sözleşme

Eritre1. İş Bildirgesi No. 118/2001 (İş Kanunu)


153

Estonya1. 26 Temmuz 1999 İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu2. Makine Güvenliği Yasası 13 Kasım 20023. 14 Haziran 2000 tarihli Sendikalar Kanunu

Etiyopya1. İşgücü Bildirgesi No. 377/20032. Kamu görevlilerine ilişkin 262/2002 İş Bildirgesi

Finlandiya1. 20 Ocak 2006 tarih ve 53 sayılı Kanunla değiştirilen 738/2002 sayılı Mesleki

Güvenlik ve Sağlık Kanunu2. 11 Ağustos 2006 tarihli ve 701 sayılı Kanun uyarınca değiştirilen ve 44/2006 sayılı

işyerinde işçi sağlığı ve güvenliği ile ilgili iş güvenliği ve sağlığı uygulama ve işbirliği hakkında Kanun

3. Ulusal Çalışma Ortamı Programı, 19854. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu No.1383 / 20015. 20 Ocak 2006 tarih ve 48 sayılı Kanun uyarınca değiştirilmiş olan 608/1948 sayılı

İş Kazaları Hakkında Kanun6. 11 Ağustos 2006 tarih ve 701 sayılı İş Güvenliği ve Sağlığı Hakkında Kanun (ortak

işyerleri)

Fransa1. İş Kanunu, (Değişiklik:2008)2. Sosyal Güvenlik Kodu, 2006’ya kadar değiştirilmiş şekliyle

Almanya1. İşçi Koruma Kanunu (ArbSchG) BGBL, 19732. İş Güvenliği Yasası (ArbSichG) BGBL, 19963. Kimyasallar Yasası (ChemG), 19804. Ekipman ve Ürün Güvenliği Yasası (GPSG), 20045. Medeni Kanun (BGB), 20026. Eserler Anayasa Yasası (BetR VG), 19727. Kaza Sigortası Modernizasyonu Yasası (ArbstäHV), 2008


154

Gana1. İş Kanunu, 2003 (Kanun No. 651)2. İş Yönetmeliği, 2007 (LI 1833)

Yunanistan1. 89/391 / AET ve 91/38 / EEC sayılı Direktifler, işçilerin sağlık ve güvenliğinin

iyileştirilmesi için alınacak önlemlerle ilgili 18 Ocak 1996 tarih ve 17/1996 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi

2. 1568/1985 İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kanunu3. AYE 57440 / 13-1-1938 tarafından onaylanan sigorta yeterliliği ve Sosyal Sigorta

Enstitüsü (IKA) yardımlarının verilmesine ilişkin usul ile ilgili düzenleme4. 2084/1992 sayılı sosyal güvenlik reformu hakkında Kanun

Grenada1. Fabrikalar Kanun Başlığı - 100, 1958

Guatemala1. 2001 yılına kadar değiştirilen İş Kanunu’nu ilan eden 5 Mayıs 1961 tarihli ve 1441

sayılı Karar2. 28 Aralık 1957 tarihli İş Güvenliği ve Hijyeni Yönetmeliği3. Ulusal İş Sağlığı, Hijyen ve Güvenlik Konseyi (CONASSO) oluşturan 20 Eylül 2000

tarih ve 314 sayılı Bakanlar Anlaşması

Honduras1. 19 Mayıs 1959 tarih ve 189 Sayılı İş Kanunu Hakkında Yasa (Başlık V)2. Sağlık Yasası Hakkında 6 Ağustos 1991 tarihli 65-1991 sayılı Kararname3. 19 Ekim 2004 tarih ve STSS-053-04 sayılı İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları Önleme

Tedbirleri Hakkında Genel Düzenleme Yürütme Sözleşmesi4. Honduras Sosyal Güvenlik Kurumu (İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları) Kanunu’nda

reform yapan 1 Haziran 2001 tarih ve 80-2001 sayılı Kararname

Macaristan1. 1993 tarih ve XCIII sayılı İş Güvenliği Hakkında Kanun2. Zorunlu sağlık sigortası bakım hizmetleri ile ilgili 1997 tarihli LXXXIII sayılı yasa3. Meslek hastalıkları ve artan maruziyet vakalarının bildirilmesi ve soruşturulması

hakkında 27/1996 (VIII. 28) sayılı Kanun Hükmünde Karar


155

4. 1993 tarihli XCIII sayılı iş güvenliği ile ilgili Kanun’un bazı hükümlerinin uygulanması hakkında 5/1993 (XII. 26) sayılı Kanun Hükmünde Kararname

İzlanda1. 2003 tarih 68 sayılı Kanuna göre değiştirilen, 46/1980 sayılı işyerinde çalışma

ortamı, sağlık ve güvenlik yasası2. 15m veya daha uzun boylu balıkçı teknelerine uygulanan güvenlik tedbirleri

hakkında 785/1998 sayılı Yönetmelik3. 680/1990 sayılı uçuş personelinin emniyet ve sağlığındaki gelişmeleri teşvik

edecek tedbirlere ilişkin olarak değişiklik yapan 678/2004 sayılı Yönetmelik

Hindistan1. Fabrikalar Kanunu, 19482. Maden Kanunu, 19523. Liman İşçileri (Emniyet, Sağlık ve Refah) Yasası, 19864. Kömür Madenleri Yönetmeliği, 19575. Metalik Madenler Yönetmeliği, 19616. Petrol Madenleri Yönetmeliği, 19847. Hint Elektrik Tüzüğü, 19568. Madenler Kurtarma Tüzüğü, 1985

Endonezya1. 1970 tarih ve 1 sayılı İş Güvenliği Kanunu2. İşçi denetimine ilişkin 1951 tarih ve 3 sayılı yasa3. 1969 tarih ve 14 sayılı çalışma ilgili temel kurallar hakkında Kanun4. İşgücü sosyal güvenliği ile ilgili 1992 tarih ve 3 sayılı Kanun5. Sağlıkla ilgili 1992 tarih ve 23 sayılı Kanun6. 2003 tarihli 13 sayılı İşgücü Anlaşması

Irak1. 1987 tarihinde ilan edilen71 sayılı İş Kanunu2. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili 1987 tarih 22 sayılı talimatlar

İrlanda1. İşyerinde Güvenlik, Sağlık ve Sosyal Yardım Kanunu 2005


156

İran İslam Cumhuriyeti1. 1991 İş Kanunu2. İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili İş Kanununun IV. Bölümünün uygulanmasına ilişkin

düzenleme, OG 19973. İş Kanunun 93. maddesinin uygulanmasına ilişkin düzenleme, OG 19964. İş Kanunun 85 ve 96. Maddelerinin uygulanmasına ilişkin düzenleme, OG 1994

İsrail1. Kaza ve Meslek Hastalıkları (Bildirim) Yönetmelikleri 19452. Güvenlik Görevlilerine ilişkin düzenlemeler3. Ulusal Sağlık Sigortası Kanunu (birleştirilmiş versiyon) 5755-19954. İş Güvenliği Hükümleri(yeni versiyon) 5730/19705. 5714/1954 İş Teftiş (Organizasyon) Kanunu

İtalya1. 9 Nisan 2008 tarih ve 81 Sayılı Yasama Kararnamesi2. İş sağlığı ve güvenliğinin korunması ve izlenmesi faaliyetlerinin koordinasyonuna

ilişkin 21 Aralık 2007 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı

Japonya1. 1972 tarih ve 57 sayılı Endüstri Güvenliği ve Sağlığı Kanunu2. 1949 tarih ve 70 Sayılı Maden Güvenliği Kanunu3. 1947’nin 100 Numaralı Gemi Adamları Kanunu4. 1947/120 sayılı Ulusal Kamu Hizmeti Kanunu5. Endüstri güvenliği ve sağlığı hakkında 1972 tarih ve 32 no’lu Yönetmelik

Ürdün1. 2 Mart 1996 tarih ve 8 No.lu İş Kanunu

Kazakistan1. 31 Aralık 1999 tarihli İş Kanunu2. İşçinin korunması hakkında 28 Şubat 2004 tarihli Kanun3. Kazakistan Cumhuriyeti vatandaşlarının sağlığının korunması hakkında 19 Mayıs

1997 tarihli Kanun


157

Kiribati1. İstihdam Yönetmeliği, 30, 1998 Ed2. Ulusal Hizmet Koşulları, 2003 Ed.

Letonya1. 20 Haziran 2001 tarihli İş Kanunu2. Kazaların işyerinde soruşturulması ve kayıt altına alınması için usuller hakkında 9

Ağustos 2005 tarihli ve 585 numaralı Bakanlar Kurulu Yönetmeliği3. 1 Nisan 1998 tarihli Kimyasal Maddeler ve Kimyasal Ürünler Yasası4. 13 Aralık 2001 tarihli Devlet İş Teftiş Kanunu

Lübnan1. 23 Eylül 1946 tarihli(Değişiklik: 24 Temmuz 1996) İş Kanunu 2. Meslek Hastalıklarına

İlişkin 26 Şubat 2005 tarihli ve 14229 sayılı Kararname3. İş Kanunu kapsamındaki tüm işletmelerdeki işçilerin korunması, güvenliği ve

sağlığını düzenleyen 30 Ocak 2004 tarihli ve 11802 no’lu Kararname4. 136/1983 sayılı iş kazalarına ilişkin Kanun Hükmünde Kararname5. İş teftişine ilişkin 26 Haziran 2000 tarihli ve 3273 sayılı Kararname

Lesotho1. İş Kanunu Düzenlemesi, 1992 (Değişiklik:2000))2. İş Kanunu (Kimyasal Güvenlik) Yönetmeliği, 20033. İş Kanunu (İnşaat Güvenliği) Yönetmeliği, 20024. İş Kanunu (Gürültü) Yönetmeliği, 19965. İş Kanunu (Püskürtmeli Boyama) Yönetmeliği, 19966. İş Kanunu (Kaynak ve Kesme) Yönetmeliği, 19967. Maden Güvenliği Yasası, 1981

Litvanya1. 4 Haziran 2002 tarihli İş Kanunu (değiştirilmiş şekliyle)2. İşyerindeki Güvenlik ve Sağlık Kanunu 1 Temmuz 2003 (Kanun IX-1672)3. Devlet İş Teftişine İlişkin25 Ekim 1994 tarih ve 614 sayılı Kanun

Lüksemburg1. 17 Haziran 1994 tarihli İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği yasası, ( değiştirilmiş

şekliyle)


158

2. Çalışma ve Maden Müfettişliğini Yeniden Düzenleyen 4 Nisan 1974 Yasası3. İşyerindeki sağlık hizmetleri hakkında 17 Haziran 1994 tarihli yasa

Madagaskar1. İş 28 Temmuz 2004 tarih ve 2003-044 Sayılı Kanunu2. 3 Şubat 2000 tarihli ve 99-028 sayılı revize edilmiş Denizcilik Kanunu3. 25 Ağustos 1995 tarih ve 94-029 sayılı İş Kanunu4. Meslek hekimliği organizasyon yapısına ilişkin 17 Aralık 2003 tarih ve 2003-1162

sayılı Kararname5. 25 Ağustos 1995 tarih ve 94-029 sayılı İş Kanununda yer alan hükümlerin

uygulamasına ilişkin 23 Kasım 1995 tarihli ve 95-175 sayılı Kararname6. İşyerinde güvenlik ve hijyen ile ilgili genel tedbirleri tanımlayan 20 Mayıs 1960

tarihli ve 889 sayılı Kararname

Malavi1. İş Sağlığı, Güvenliği ve Refahı Kanunu, No. 21, 1997

Malezya1. 514/1994 İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

Mali1. 23 Eylül 1992 tarihli ve 92-020 sayılı İş Kanunu 2. Yapı işleri, kamu işleri ve

binalarla ilgili diğer işlerde çalışanlara yönelik özel İSG tedbirlerini ve 92-020 Sayılı Kanunun uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirleyen 26 Eylül 2007 tarihli ve 07-375 / P-RM sayılı Kararname

Mauritius1. 2005 Yılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu No. 282. İş Kanunu (Değişiklik), 2006/26 sayılı Kanun3. 1988 Yılı İş Güvenliği, Sağlık ve Sosyal Yardım Kanunu No. 384. Sağlık, Güvenlik ve Sosyal Yardım Yönetmeliği 1980, GN 358/80 (57. Bölüm), 27

Aralık 1980

Meksika1. 1 Nisan 1970 tarihli ve 17 Ocak 2006’ya kadar değiştirilen Federal İş Kanunu2. 21 Ocak 1997 tarihli Federal İş Sağlığı Güvenliği ve Hijyeni ve Çalışma Ortamı

Düzenlemesi


159

3. 29 Aralık 1976 tarihli Federal Kamu İdaresi Teşkilat Kanunu, (1 Ekim 2007’ ye kadar değiştirilmiştir.)

4. İş Sağlığı ve Güvenliği Standardizasyon Konusunda Ulusal Danışma Komitesinin örgüt yapısı ve esasları ile işleyişini düzenleyen 20 Mart 2006 tarihli sözleşme

5. İş hukuku ihlalleri ile ilgili yaptırımların denetimi ve uygulanmasına ilişkin 1998 tarihli genel düzenlemeler

6. 7 Şubat 1984 tarihli Genel Sağlık Yasası(Değişiklik;18 Şubat 2007)7. 5 Kasım 1917’de Meksika’nın Birleşik Devletlerinin siyasi anayasası, (Değişiklik;13

Kasım 2007)8. İstatistiksel amaçlar için olası mesleki risk raporlarının gerekleri ve özellikleri

hakkında Meksika resmi Standardı NOM-021-STPS-19949. Kişisel koruyucu ekipmanın işyerinde seçimi, kullanımı ve taşınması hakkında

Meksika resmi Standardı NOM-017-STPS-2001

Moldova, Cumhuriyeti1. 28 Mart 2003 tarih ve 154-XV sayılı İş Kanunu2. 2 Temmuz 1991 tarihli ve 625-XII Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu3. 24 Aralık 1999 tarihli iş kazalarına ve meslek hastalıklarına karşı sigorta kanunu4. 10 Mayıs 2001 tarih ve 140-XV sayılı İş Teftiş Kanunu5. İş Teftişi Düzenlemelerine İlişkin , 27 Aralık 2001 tarihli ve 1481 sayılı Hükümet

Kararı6. İş kazalarının incelenme usulüne ilişkin düzenlemeler, 22 Aralık 2005 tarihli ve

1361 sayılı Hükümet Kararnamesi

Moğolistan1. 14 Mayıs 1999 tarihli Moğolistan İş Kanunu(Değişiklik ;2002)2. İş sağlığı ve güvenliği koşullarının iyileştirilmesi için ulusal program (2001-05)

Karadağ1. Karadağ Cumhuriyeti Anayasası, 19922. 23 Aralık 2003 tarihli İş teftiş Kanunu (OG No. 69/03)3. 9 Temmuz 2003 İş Yasası (Değişiklik 2005)(OG No. 43/03)4. İşyeri Korunma Kanunu, 2004 (Mükerrer 79/04)5. Maden Kanunu (OG No 28/93 ve 27/94)6. Genel İdari Usul Kanunu, 2003 (OG No. 60/03)7. Teftiş Denetim Kanunu, 2003 (OG No. 39/03)


160

Fas1. 11 Eylül 2003 tarih ve 1.03.194 sayılı Karar ile ilan edilen 65-99 sayılı İş Kanunu

Mozambik1. 1 Ağustos 2007 tarih ve 23/2007 sayılı İş Kanunu2. 18 Eylül 1989 tarih ve 5/89 sayılı Ulusal Sosyal Güvenlik Sistemini Oluşturan Kanun3. 8 Kasım 1989 tarihli ve 32/89 sayılı İş Teftiş Kararnamesi4. 5 Temmuz 1973 tarihli ve 48/73 sayılı Sanayi Kuruluşlarında İş Güvenliği ve Sağlığı

Sanayi kuruluşlarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili Genel Yönetmelik hükümleri uyarınca kontrol için genel esas sorumlulukları belirleyen 29 Kasım 1973 tarih ve 57/73 sayılı Kararname

6. İnşaat mühendisliği işlerinde 13 Kasım 1971 tarihli ve 120/71 sayılı iş sağlığı ve güvenliği Kararnamesi

7. 19 Ekim 1957 tarihli ve 1706 sayılı iş kazaları ve hastalıkları için yasal çerçeve Kararnamesi

Myanmar1. 1951 Fabrikalar Kanunu2. Petrol Sahası (İş ve Sosyal Yardım) Yasası, 1951

Namibya1. İşyerindeki çalışanların sağlık ve güvenliği düzenlemelerine ilişkin 1997 tarih ve

156 sayılı Hükümet Bildirimi

Hollanda1. 18 Mart 1999 tarihli (Değişiklik; 1 Ocak 2007) Çalışma Koşulları Kanunu2. (Değişiklik; 2004) 1997 tarihli Çalışma Koşulları Kararnamesi3. 1998 tarihli Çalışma Koşulları Düzenlemeleri (Değişiklik; 007)4. 1979 Çalışma Meclisi Kanunu 5. 1995 Çalışma Saatleri Kanunu, (Değişiklik; 2007)6. 1999 Büyük Kazalar (Risk) Kararnamesi,

Yeni Zelanda1. 2002 Yılında Değiştirilen 1999 Çalışma Hayatında Sağlık ve Güvenlik Kanunu

(Değişiklik 2002)2. Çalışma Hayatında Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği, 1995


161

3. Tehlikeli Maddeler ve Yeni Organizmalar Kanunu, 19964. 1993 İnsan Hakları Kanunu5. 2000 Çalışma İlişkileri Kanunu6. 2001, Yaralanmaları Önleme, Rehabilitasyon ve Tazminat Kanunu,

Nikaragua1. 30 Ekim 1996 tarih ve 185 sayılı İş Kanunu 2. İşyeri Hijyeni ve Güvenliği Hakkında 19 Nisan 2007 tarihli ve 618 sayılı Genel

Kanun3. 618 sayılı Genel Kanuna İlişkin Düzenlemeler (96-2007 sayılı Kararname)4. 1982 tarihli ve 974 sayılı Sosyal Güvenlik Kanununa İlişkin Kararname5. 9 Eylül 1994 tarihli Mesleki Hijyen ve Güvenlik Yönetmeliğine ilişkin Ulusal Konsey

Düzenlemesi6. 8 Eylül 1994 tarihli İşyerlerinde Ortak Mesleki Hijyen ve Güvenlik Yönetmeliğine

(CMHST) ilişkin Çalışma Bakanlığı Düzenlemesi 7. 28 Ekim 1996 tarihli Kişisel Koruyucu Donanımlarla İlgili Minimum Hijyen ve

Güvenlik Hükümlerine Dair Bakanlık Standardı

Nijerya1. Fabrikalar Kanunu (1987/16)2. Fabrikalar (Tehlikeli Durumların Bildirimi) Yönetmelikleri (LN No. 105, 1961)

Norveç1. 62 sayılı Çalışma ortamı, Mesai saatleri ve istihdamın korumasına İlişkin Kanun

(Çalışma Ortamı Yasası)2., İş Ekipmanının Kullanımına İlişkin 1998 tarihli ve 608 sayılı Yönetmelik (Değişiklik

2004)

Pakistan1. 1934 Fabrikaları Kanunu, (Değişiklik, 1997)2. ‘ 1923 tarihli ve 8 No’lu İşçi Tazminat Kanunu (Değişiklik, 1993)3. Batı Pakistan Sanayi ve Ticaret İstihdam Yönetmeliği, 19684. Endüstri İlişkileri Yönetmeliği, 20025. Maden Yasası, 19236. Liman İşçiler Kanunu, 1934


162

Panama1. 1972 tarihli ve 252 sayılı İş Kanunu’nu onaylayan Bakanlar Kurulu Kararı (Değişiklik

1995)2. 2 Nisan 1997 tarihli ve 21 No’lu İş Sağlığı, Hijyen ve Güvenlik Kurumsal Teknik

Komitesinin kuruluşuna ilişkin12 Mayıs 2008 tarih ve 31 sayılı idari Kararname (Değişiklik; 12 Mayıs 2008)

3. 15 Şubat 2008 tarihli ve 2 sayılı İnşaat Sektöründe Güvenlik, Sağlık ve Hijyeni düzenleyen İdari Kararnamesi

Paraguay1. 213/93 sayılı İş Kanunu (Değişiklik; 2007)2. İş sağlığı, Hijyeni ve İşyeri Hekimliği ile ilgili Genel Teknik Düzenlemeyi Onaylayan

14.390 / 92 Sayılı Kararname3. 24 Aralık 1976 tarih ve 836 Sayılı Sağlık Kanunu

Peru1. 1997 tarihli ve 26842 sayılı Genel Sağlık Kanunu2. İşyeri güvenliği ve sağlığı düzenlemelerine ilişkin 007-2007- TR sayılı Yüksek

Kararı ile değiştirilen 009-2005-TR Yasa Hükmünde Kararname3. Peru Sağlık Gelişim Enstitüsünün organizasyonunu ve işleyişine ilişkin

düzenlemeleri onaylayan 1989 tarihli Yüksek Kararname 013-89-SA4. Özel iş hijyeni ve Çalışma Ortamı Komitesinin Kurulmasına İlişkin 1981 tarihli ve

025-81-TR sayılı Yüksek Kararname5. Endüstriyel Güvenlik ve Hijyen komitelerine ilişkin düzenlemelerin yayınlandığı

1972 tarih ve 1472-72-IC-DGI sayılı Karar6. 2006 Tarih 28806 Sayılı Genel İş Teftiş Kanunu7. 19-2006-TR sayılı Genel İş Teftiş Kanununun Düzenlemelerine İlişkin Yüksek

Kararname 8. 2004 tarihli ve 584 sayılı karar numarası olan Andean İş Güvenliği ve Sağlık

Enstrümanı olarak 547 Sayılı Kararın yerini alan Cartagena Anlaşması9. 1992’de onaylanan Madencilik Yönetmeliği’nde yer alan emniyet ve sağlığa

ilişkin023-92-EM sayılı Yüksek Kararname

Filipinler1. İş Kanunu kuran 10 Haziran 1974 tarih ve 442 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi,

(Değişiklik; 2007 )2. 1978 tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Standartları (İSGS), (Değişiklik; 2001)


163

Polonya1. 26 Haziran 1974 tarih İş Kanunu (Dz U., 1998, No. 21, madde 94), (Değişiklik;

2007)2. 7 Temmuz 1994 tarihli İnşaat Yasası (Değişiklik ;Dz U., 2006, No. 156, Madde

1118).3. 29 Kasım 2000 tarihli Nükleer Kanunu (Dz U., 2007, No.42, madde 276)4. Teknik denetime ilişkin 21 Aralık 2000 tarihli Kanun (Değişiklik: Dz U., 2005, No.

122, madde 1321)5. 4 Şubat 1994 - Jeoloji ve Maden Kanunu (Dz U., 2005, No. 228, madde 1947,

değiştirilmiş haliyle)6. Üçlü Sosyal ve Ekonomik İşler ve Voyvoda Sosyal Diyalog Komisyonu Hakkında 6

Temmuz 2001 Tarihli Kanun (Değişiklik; Dz U., No. 100, madde 1080,)7. İşveren Kuruluşları hakkında 23 Mayıs 1991 tarihli Kanun, (Değişiklik; Dz. U.,

1991, No. 55, madde 235)8. 23 Mayıs 1991 tarihli Sendikalar Kanunu (Değişiklik; Dz U., 2001 No. 79, madde

854,)9. Hükümet İdaresi hakkında 4 Eylül 1997 tarihli Kanun (Değişiklik; Dz U., 2007, No.

65, madde 437)10. Ulusal İş Teftişi Hakkında 13 Nisan 2007 tarihli Kanun (Dz U., No. 89, madde

589)11. 14 Mart 1985 tarihli Devlet Sıhhi Muayene Kanunu (Değişiklik; Dz U., 2006, No.

122, madde 851)12. Sosyal İş Müfettişliği Hakkındaki 24 Haziran 1983 tarihli Kanun (Değişiklik; Dz U.,

No. 35, madde 163)13. 30 Ekim 2002 tarihli İşyerinde Meslek Hastalıkları ve İş kazaları ile ilgili Sosyal

Sigorta Kanunu (Değişiklik; Dz.U. No. 199, madde 1673)

Portekiz1. İş güvenliği, hijyen ve sağlığın teşviki için ilkeleri belirleyen ve 89/391 / EEC

Çerçeve Direktifi’ni içe aktaran 14 Kasım 1991 tarih ve 441/91 sayılı kanun hükmünde kararname, (Değişiklik; 1999)

2. Ulusal İş Hijyeni ve Güvenlik Konseyinin (CNHST) yeniden yapılandırılmasıyla ilgili 8 Eylül 2001 tarih ve 245/2001 sayılı Kanun Hükmünde Kararname

3. İş Kanunu’nu onaylayan 27 Ağustos 2003 tarih ve 99/2003 sayılı Kanun4. (Değişiklik; 2000) İş güvenliği, Hijyen ve Sağlık faaliyetlerinin organizasyonunu

ve işleyişinin belirlenmesine ilişkin 1 Şubat 1994 tarih ve 26/94 sayılı Kanun Hükmünde Kararname


164

5. Kamu idaresinde İktidardaki Rejimin,, İş Güvenliği, Hijyeni ve Sağlığına yönelik uygulamalarını tanımlayan 17 Kasım 1999 tarih ve 488/99 sayılı Kanun Hükmünde Kararname

6. İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarına ilişkin düzenlemelerin yürürlüğe koyan 15 Ağustos 2005 tarih ve 53/5 sayılı Kararname

7. 28 Eylül 2007 tarih ve 326-B/2007 Çalışma Hakkı Koşullarının Esası Hakkında Kanun Hükmünde Kararname

8. Meslek Hastalıklarının Zorunlu Bildirimine ilişkin 5 Ocak 1982 tarihli ve 2/82 sayılı Kanun Hükmünde Kararname

Katar1. 2004 tarih ve 14 sayılı İş Kanunu2. İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları için istatistiksel formlar ve bildirim prosedürleri

hakkında 2005 tarih ve 18 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı3. İşçi, Çalışan ve Ziyaretçilerin Mesleki Tehlikelere Karşı Korunması için İşyerleri ve

Çalışma Ortamlarında Uyulması Gereken Şartlar Ve Koşullar Hakkında 2005-20 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı

4. Teftiş çalışmalarını ve prosedürlerini düzenleme konusunda 2005 tarih ve 13 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı

5. İşletmelerde işçilere sağlanan tıbbi bakımın düzenlenmesine ilişkin2005 tarihli ve 16 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı

Romanya1. İşyerinde Güvenlik ve Sağlık hakkında 319/2006 Sayılı Kanun2.İşyeri güvenliği ve sağlığı konusundaki 319/2006 Sayılı Kanun hükümlerinin

uygulanmasına ilişkin metodolojik standartların onaylanması hakkında 1425/2006 Sayılı Hükümet Kararı

3. 24 Aralık 2003 tarih ve 53/2003 sayılı İş Kanunu, (Değişiklik; 2007)4. Bazı Bakanlıklar ve Vilayetlerde Sosyal Diyalog Komitelerinin kurulması,

organizasyonu ve işleyişi hakkında 569/2002 sayılı Hükümet Kararı ile değiştirilen 314/2001 sayılı Hükümet Kararı

5. Sosyal ve Ekonomik Konseyin kurulması ve işlevleri hakkında 109/1997 sayılı Kanun

Rusya Federasyonu1. İş Kanunu hakkında 30 Aralık 2001 tarih ve 197-FL sayılı Federal Kanun (Değişiklik;

2007)


165

2. 24 Temmuz 1998 tarih ve 125-FL sayılı İş Kazalar ve Meslek Hastalıklarına Yönelik Zorunlu Sosyal Sigortalar Kanunu (değiştirilmiş haliyle)

3. Rus Üçlü Toplumsal ve İş İlişkileri Düzenleme Komisyonu hakkındaki 1 Mayıs 1999 tarih ve 92-FZ sayılı kanun

Suudi Arabistan1. 27 Eylül 2005 tarihli İş Kanunu (M/51 No’lu Kraliyet Kararnamesi) (OJ, 28 Ekim

2005, Cilt 82, No. 4068)2. Kayıt ve bildirimle ilgili 09.09.1427H (31.12.2005) 2833/1 sayılı Bakanlar Kurulu

Kararı

Senegal1. İş müfettişliğinin iş sağlığı ve güvenliği alanında yasal araçlarına ilişkin 15 Kasım

2006 tarih ve 2006-1255 sayılı Kararname2. 31 Temmuz 1973 tarihli ve 73-37 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu3. Tüm kuruluşlarda genel hijyen ve güvenlik tedbirlerini belirleyen 15 Kasım 2006

tarih ve 2006-1261 sayılı Kararname4. 1 Aralık 1997 tarih ve 97-17 sayılı İş Kanunu, (Değişiklik; 2003)5. İş sağlığı ve

güvenliği ile ilgili işveren yükümlülükleri hakkındaki 15 Kasım 2006 tarih ve 2006-1256 sayılı Kararname

6. İş hijyeni ve güvenlik komitelerinin organizasyonu ve işleyişi hakkındaki prosedürleri belirleyen 7 Mart 1994 tarih ve 94-244 sayılı Kararname

7. Geçici veya mobil şantiyelerdeki asgari güvenlik gereksinimleri hakkında 15 Kasım 2006 tarih ve 2006-1249 sayılı Kararname

8. İşyeri Bina ve Eklentilerine ilişkin 15 Kasım 2006 tarih ve 2006-1251 sayılı Kararname

9. İş ve işe ilişkin görevler hakkında tıbbi muayene yapmak üzere 15 Kasım 2006 tarih ve 2006-1253 sayılı Kararname

10. 15 Kasım 2006 tarih ve 2006-1259 sayılı İşyerinde emniyet sinyalleri Kararnamesi

Sırbistan1. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili 14 Kasım 2005 tarihli kanun (No. 101/05)2. İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi’nin Oluşturulması Kararı (OG 40/05)3. İşyeri yaralanmalarına ve meslek hastalıklarına ilişkin rapor formları hakkında

düzenleme (No. 84/06)4. İş ekipmanı ve çalışma ortamı için kontrol ve teftiş usulü hakkında düzenleme (OG

No. 94/06)


166

5. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili kayıtlara ilişkin düzenleme (OG No. 62/07)6. İşyeri ve çevre risk değerlendirme prosedürü ve metodu üzerine düzenleme (OG

No. 72/06)

Seyşel Adaları1. İstihdam Kanunu, 20052. Sağlık ve Refah (Değişiklikler) Kanunu, 20033. İş Sağlığı ve Güvenliği (Muhtelif) Yönetmelikleri, 1991 (SI 69, 1991)4. 1997 tarih ve 54 sayılı İş Sağılığı ve Güvenliği Kararnamesi (Değişiklik, 10/1997,

3/1999)

Singapur1. 2006 tarih ve 7 sayılı İşyeri Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, (Değişiklik, 9/2008)2.

Singapur’da İşyeri Sağlığı ve Güvenliği Stratejisi 2015, Mart 20053. İşyeri Sağlığı ve Güvenliği (Genel Hükümler) Yönetmeliği, 20064. İşyeri Sağlığı ve Güvenliği (Suçların Kompozisyonu) Yönetmeliği, 20065. İşyeri Sağlığı ve Güvenliği (İlk Yardım) Yönetmeliği, 20066. İşyeri Sağlığı ve Güvenliği (Fabrikaların Tescili) Yönetmeliği, 20067. İşyeri Sağlığı ve Güvenliği (Risk Yönetimi) Yönetmeliği, 20068. İşyeri Sağlığı ve Güvenliği (İşyeri Güvenliği ve Sağlık Memurları) Yönetmeliği, 20079. İşyeri Sağlığı ve Güvenliği (Olay Raporlama) Yönetmeliği, 2006

Slovakya1. 1992 Slovak Cumhuriyeti Anayasası2. 311/2001 sayılı İş Kanunu, 2003 yılına kadar değiştirilen3. 124/2006 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 4. 231/2000 sayılı Kanunla değiştirilen iş denetimi hakkında 95/2000 sayılı yasa.5. 272/1994 tarih ve 272/1994 tarihli kanun ile değiştirilen insan sağlığına ilişkin

kanun6. Çalışanların risklere karşı korunması için asgari güvenlik ve sağlık gereksinimleri

hakkında 115/2006 Sayılı Yönetmelik

Slovenya1. 30 Haziran 1999 tarihli iş sağlığı ve güvenliği yasası (OJ, Metin No. 2652)

(Değişiklik, 20 Temmuz 2001(Metin No. 3475))2. 24 Nisan 2002 tarihli İstihdam İlişkileri Kanunu (Metin No. 2006)


167

3. 17 Haziran 1998 tarihli Polis Kanunu (Değişiklik, 2006)4. Doğal ve Diğer Afetlere Karşı Koruma Kanunu, No. 51 2006 (89/391 EEC Konsey

Direktifi’nin uygulanması)5.30 Haziran 1999 tarihli Maden Kanunu (Değişiklik, 17 Haziran 2004)6. 89/99 numaralı işyerlerinde çalışanların sağlığının ve güvenliğinin sağlanması ile

ilgili gerekliliklerle ilgili düzenlemeler (Değişiklik, 39/05)7. 101/2004 sayılı iş ekipmanı kullanımı için sağlık ve güvenlik gerekleri ile ilgili

düzenlemeler8. 26 Kasım 2003 tarihli Ulusal İş Güvenliği ve Sağlığı Programı Kararı (Metin

No.5394)9. 20 Haziran 1994 tarihli İş Denetimi Kanunu (Değişiklik, 2002)10. 29 Mart 1994 tarihli Ceza Kanunu (Metin No. 1662) (Değişiklik, 30 Mart 2004)11. Emeklilik ve Özürlülük Sigortası Kanunu, No. 109, 200612. 24 Temmuz 2003 tarihli Meslek Hastalıkları Listesi Yönetmeliği (Metin No. 4001)

Solomon Adaları1.1982 Nolu 3 No’lu İşyerinde Güvenlik Kanunu, (Değişiklik, 1996)

Güney Afrika1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 1993 (No. 85 of 1993), değiştirilmiş şekliyle2. 1995 tarih ve 66 sayılı Çalışma ilişkileri Kanunu (Değişiklik, 12/2002)3. İş Sağlığı ve Güvenliği İmkânları Yönetmeliği, No. R.924, 20044. 2003 tarih R929 sayılı Genel İdari Düzenlemeler 5. 29 Ocak 1996 tarihli Madenlerde Sağlık ve Güvenlik Kanunu (Değişiklik, 2003)6. 21 Haziran 2001 tarih ve 846 sayılı yönetmelik ile tadil edilen 15 Ocak 1997 tarih

ve R.93 sayılı Maden Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği7. Maden Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği (29/1996) 9 Şubat 2001 tarih ve R.134

sayılı 8. Deniz Taşımacılığı Kanunu, No.151, 19579. Madensel Maddeler Kanunu, No. 50, 199110. Havacılık Kanunu, No. 74, 1962

İspanya1. Mesleki risklerin önlenmesine ilişkin 8 Kasım 1995 tarih ve 31/1995 sayılı Kanun

(Değişiklik, 2006)2. Mesleki risklerin önlenmesi için yasal çerçevenin reformu hakkında 12 Aralık 2003

tarih ve 54/2003 sayılı Kanun


168

3. 25 Nisan 1986 tarih ve 14/1986 Sayılı Kamu Sağlığı İle İlgili Kanun (Değişiklik, 22 Mart 2007)

4. 4 Ağustos 2000 tarih ve 5/2000 Sayılı Sosyal Düzen Hak İhlalleri Kanununun gözden geçirilmiş metnin onaylanmasına ilişkin Kraliyet Kararnamesi

5. İşyerinde güvenlik ve sağlığa ilişkin asgari şartları belirleyen 14 Nisan 1997 tarih ve 486/1997 no’lu Kraliyet Kararnamesi (Değişiklik, 2177/04)

6. İşçi Statüsü Kanununun gözden geçirilmiş metnini onaylayan 24 Mart 1995 tarih ve 1/1995 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname

7. 31/1995 Sayılı Kanunun 24’üncü maddesini uygulayan 30 Ocak 2004 tarih ve 171/2004 sayılı Kraliyet Kararnamesi

8. İş kazalarının bildirim prosedürlerini belirleyen 16 Aralık 1987 tarihli ve 19 Kasım 2002 tarihli TAS / 2926/2002 sayılı düzenleme ile değiştirilen düzenleme

9. 26 Kasım 2002 tarihli Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Kararı için elektronik iş kazası bildirim sisteminin (Delta) kullanımının düzenlenmesi, iş kazalarının iletilmesi için yeni formların elektronik olarak iletilmesine ilişkin TMS 2926/2002 Sayılı Tebliğ

10. 2 Ocak 2007 tarihli TAS / 1/2007 sayılı meslek hastalıkları ve formların hazırlanması ve iletilmesine ilişkin standartların ilan edilmesine ilişkin düzenleme

11. Sosyal güvenlik sisteminin meslek hastalıkları tablosunu onaylayan ve bildirim ve kayıt kriterlerini belirleyen 10 Kasım 2006 tarihli ve 1299/2006 Sayılı Kraliyet Kararnamesi

12. Genel Sosyal Güvenlik Kanununun gözden geçirilmiş metnini onaylayan 20 Haziran 1994 tarih ve 1/1994 sayılı Kanun Hükmünde Kararname

13. Önleme hizmetlerini düzenleyen 17 Ocak 1997 tarih ve 39/1997 sayılı Kraliyet Kararnamesi

Sri Lanka1. 1942 tarih ve 45 sayılı Fabrika Kanunu (Değişiklik, 2002)2. 1935 tarih ve 19 sayılı İşçi Tazmini Kanunu, (Değişiklik, 1990)3. 1979 tarih ve 32

sayılı Çalışanlar Konsey Kanunu

Surinam1. 1947 tarih ve 145 sayılı Endüstriyel Kazalar Kanunu2. 30 Mayıs 1981 tarihli çalışma yapılmakta olan yerlerde çalışma koşullarını ile

ilgili hükümleri düzenleyen 7 sayılı Güvenlik Yönetmeliğini belirleyen Devlet Kararnamesi


169

3. İş Denetimi Hakkında Kararname, 19834. Medeni Kanun, Nisan 19695. Kimyasallar Kararnamesi, Güvenlik Yönetmeliği No. 46. İyonize Radyasyon Kararnamesi, Güvenlik Yönetmeliği No. 8, 1981, No. 737. Zararlı gazların veya buharların solunmasının sağlık üzerindeki olumsuz etkilerinin

önlenmesi için 9 Sayılı Güvenlik Yönetmeliğini düzenleyen 30 Mayıs 1981 tarihli Kararname

İsveç1. Çalışma Ortamı Kanunu (SFS 1977: 1160), değiştirilmiş haliyle2. Çalışma Ortamı Yönetmeliği(SFS 1977: 1166), değiştirilmiş haliyle3. Çalışma Ortamı Kurumu (Daimi Talimatlar) Yönetmeliği (SFS 2007: 913)4. Yurtiçi İstihdam (Çalışma Saatleri) Kanunu (SFS 1970: 943)5. Etki Değerlendirmesi (Yasal Düzenlemeler) Yönetmeliği (SFS 2007: 1244)

İsviçre1. İş Kanunu (RS 822.11)2. Çalışma Yasası Hakkında 10 Mayıs 2000 tarihli Kararname 1 (RS 822.111)3. İş Kanunu Hakkındaki 10 Mayıs 2000 tarihli Kararname 2 (Bazı şirketler veya

işçiler kategorisi için özel hükümler) (RS 822.112)4. 18 Ağustos 1993 tarihli İş Kanunu Kararname 3 (RS 822.113)5. İş Kanunu hakkında 18 Ağustos 1993 tarihli Kararname 4 (Sanayi kuruluşları,

planların onaylanması ve faaliyet izni) (RS 822.114)6. 28 Eylül 2007 tarihli İş Kanunu Kararnamesi 5 (RS 822.115)7. Kaza sigortası hakkında 20 Mart 1981 tarihli Federal Kanun (RS 832.20)8. İş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesine ilişkin 19 Aralık 1983 tarihli

Kararname 19 (RS 832.30)9. 15 Ağustos 1994 tarihli kaza sigortası istatistikleri Kararnamesi (RS 431.835)

Suriye Arap Cumhuriyeti1. 18 Şubat 1978 tarih ve 234 sayılı Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı Kararnamesi ile

değiştirilen 1977 tarih ve 269 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kararnamesi2. 14 Ağustos 1961 tarih ve 143 sayılı Kanun ve 30 Aralık 2001 tarih ve 78 sayılı

Kanunla değiştirilen Sosyal Sigortalar Kanunu’nu yürürlüğe koyan 6 Nisan 1959 tarih ve 92/1959 sayılı Kanun


170

Tanzanya, Birleşik Cumhuriyeti1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, No 5, 20032. 1953 tarih ve 25 sayılı İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları (Bildirim) Yönetmeliği 3. 2001 tarihli HIV / AIDS Ulusal Politikası

Tayland1. 2007 tarihli Tayland Krallığı Anayasası2. İşçi Koruma Kanunu, 19983. Halk Sağlığı Kanunu, 19924. Tehlikeli Maddeler Kanunu, 19925. Fabrikalar Kanunu, 19926. Yönetim Standartlarını ve İş Güvenliği, Sağlık ve Çevre Yönetimini belirleyen

Çalışma Bakanlığı Yönetmeliği, 2006

Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (OG No. 92/07)2. Vinçle çalışmalarda iş sağlığı ve güvenliği önlemleri düzenlemesi (OG No. 115/05)3. İş ekipmanlarında iş sağlığı ve güvenliği düzenlemesi (OG No. 116/07)4. İş sağlığı ve güvenliği işaretleri düzenlemesi (OG No. 127/07)5. Çalışmalar esnasında kullanılan kişisel koruyucu donanım kullanımlar düzenlemesi

(OG No. 116/07)

Trinidad ve Tobago1. 2004 tarih ve 1 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (Değişiklik, 3/2006)

Tunus1. Çalışma Yasası hakkında 30 Nisan 1966 tarih ve 66-27 sayılı Kanun2. 14 Şubat 1996 tarih ve 96 sayılı Sosyal İşler, Dayanışma ve Yurtdışı Tunusluların

organizasyonuna ilişkin Kararname3. İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsünü kuran 7 Ağustos 1990 tarihli ve 90-77 sayılı

Kanun (Değişiklik, 09-96, 6 Mart 1996)4. Sağlık sigortası rejimi oluşturan 2 Ağustos 2004 tarih ve 2004-71 sayılı kanun5. Sosyal İşler, Dayanışma ve Yurtdışındaki Tunuslular Bakanlığının 14 Şubat 2007

tarihli Yüklerin manuel olarak taşınması ile iştigal eden işçilerin korunması hakkında düzenlemesi

6. Koruma ekipmanı bulunmayan kullanılmış, satışa çıkarılmış, satılmış veya kiralanmış makine parçalarını belirleyen 12 Haziran 1987 tarihli düzenleme


171

Türkiye1. 28 Mayıs 2003 tarih ve 4857 sayılı İş Kanunu2. 14 Temmuz 1965 tarih ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu3. Borçlar Kanunu4. 1967 tarih ve 854 sayılı Deniz İş Kanunu5. 17 Temmuz 1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu6. Çalışma Hayatına İlişkin Üçlü Danışma Kurulunun Çalışma Usul ve Esasları

Hakkında Yönetmelik, 20047. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 9 Aralık 2003 tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği

Yönetmeliği (89/391 / EEC Çerçeve Direktifi Uygulanması)8. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 7 Nisan 2004 tarihli Çalışanların İş Sağlığı

ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmeliği9. İşyerinde kişisel koruyucu ekipmanların kullanımı ile ilgili asgari güvenlik ve sağlık

gerekleri ile ilgili Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Yönetmeliği, 2 Kasım 2004

Ukrayna1. 28 Haziran 1996 tarihli Ukrayna Anayasası (Değişiklik, 2004)2. 14 Ekim 1992 tarihli İşçileri Koruma Kanunu (Güvenlik) (Değişiklik, 2002)3. 1972 İş Kanunu (Değişiklik,2005)4. İş kazası ve çalışma kapasitesi kaybına yol açan hastalıklar için zorunlu devlet

sosyal sigortası hakkında 23 Eylül 1999 tarihli ve 1105-XIV sayılı Kanun (Metin No. 403) (Değişiklik, 996/ 27 Nisan 2007)

5. İş kazalarının, meslek hastalıklarının ve iş yerindeki arızaların soruşturulması ve kayıt altına alınması ile ilgili bazı konularda 25 Ağustos 2004 tarih ve 1112 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı

Birleşik Krallık1. İşyerinde Sağlık ve Güvenlik, vb. Kanunu, 1974, (Değişiklik, 1998)2. İşyerinde Sağlık ve Güvenlik (Kuzey İrlanda) Düzenlemesi, 1978 (Kuzey İrlanda)3. Yaralanma, Hastalık ve Tehlikeli Durumların Raporlanması Yönetmeliği, 1995,

Yaralanma, Hastalık ve Tehlikeli Durumların Raporlanması Yönetmeliği (Kuzey İrlanda), 1997

4. Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği (Uygulatma Otoritesi), 19985. İşyerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetimi Yönetmeliği, 1999 ve İşyerinde Sağlık ve

Güvenlik Yönetimi Yönetmeliği (Kuzey İrlanda), 20006. İşyeri (Sağlık, Güvenlik ve İşyeri) Yönetmeliği 1992 ve İşyeri (Sağlık, Güvenlik ve

Refah) Yönetmeliği (Kuzey İrlanda), 1993


172

7. İş Ekipmanlarının Hazırlanması ve Kullanımı Yönetmeliği, 1998 İş Ekipmanlarının Hazırlanması ve Kullanımı Yönetmeliği (Kuzey İrlanda), 1999

8. Çalışma Süreleri Yönetmeliği, 1998 (Birleşik Krallık)9. İngiltere Sivil Muhakemeleri Kanunu, 200410. Büyük Kaza Tehlikelerinin Kontrolü Yönetmeliği, 1999 ve Büyük Kaza Tehlikelerinin

Kontrolü (Kuzey İrlanda) Yönetmeliği, 200011. Boru Hatları Güvenliği Yönetmeliği, 1996 ve Boru Hatları Güvenliği (Kuzey

İrlanda) Yönetmeliği, 199712. Radyasyon (Acil Durum Hazırlık ve Kamusal Bilgilendirme) Yönetmeliği, 2001 ve

Radyasyon (Acil Durum Hazırlık ve Kamusal Bilgilendirme) Yönetmeliği (Kuzey İrlanda), 2001

13. Engelli Ayrımcılık Kanunu, 1995 (Birleşik Krallık)14. Güvenlik Temsilcileri ve Güvenlik Komiteleri Yönetmeliği, 1977 (Birleşik Krallık)15. Sağlık ve Güvenlik (Çalışanlarla İstişare) Yönetmeliği, 1996 (Birleşik Krallık)16. Veri Koruma Kanunu, 1998 (Birleşik Krallık)17. İstihdam Kanunu, 1996 (Birleşik Krallık)18. Çalışanlara Yönelik Sağlık ve Güvenlik Bilgileri Yönetmeliği, 1989 (Birleşik Krallık)

Birleşik Devletler1. 29 USC 651 et seq. vesaikiyle kodlanan OSH Kanunu ve ilgili yönetmelik, 29 CFR,

bölüm 1902-22002. 30 USC 801 et seq. ve sonrasında belgelendirilen Maden Kanunu ve bununla ilgili

yönetmelikler, 30 CFR, bölüm 1-1993. Adil Çalışma Standartları Kanunu (FLSA), 29 USC 201 et seq., ve çocuk işçi

yönetmeliği, 29 CFR, bölüm 5704. İnşaat Güvenliği Kanunu (CSA), 40 USC 37045. Maden İyileştirme ve Yeni Acil Müdahale Kanunu, Pub.L. 109-236, 15 Haziran

2006, 120 Stat. 493.6. Ulusal Çalışma İlişkileri Kanunu, 29 USC

Uruguay1. İş dünyasının yeni koşullarıyla uyumlu hale getirmek için iş güvenliği, hijyeni ve

sağlığını ilgilendiren düzenleyici hükümleri güncelleyen 3 Haziran 1988 tarih ve 406/988 sayılı Kararname

2. Ulusal Mesleki Güvenlik ve Sağlık Konseyini kuran 7 Mart 1996 tarih ve 83/996 sayılı Kararname


173

3. Genel İş Müfettişliği görev ve sorumluluklarını belirleyen 6 Aralık 1977 tarihli ve 680/997 sayılı Kararname

4. Kanun hükümlerine aykırı davalarda verilen cezaların miktarını (Genel İş Teftiş Kurulu tarafından belirlenen) belirleme kriterlerini belirleyen 8 Haziran 2004 tarihli ve 186/004 sayılı Kararname

5. İş kazaları ve meslek hastalıkları hakkında 10 Ekim 1989 tarih ve 16.074 sayılı Kanun

6. Hastalık ve sağlık durumlarının bildirilmesi zorunluluğu ile İlgili Ulusal Yasayı ilan eden 18 Şubat 2004 tarih ve 64/004 sayılı Kararname

7. İş kazalarının ve hastalıklarının mecburi bildiriminin Genel İş Müfettişliğine genişletilmesine ilişkin 20 Mayıs 2004 tarihli ve 169/004 sayılı Düzenleme Kararnamesi

8. Ticari, endüstriyel, kırsal veya hizmet faaliyetlerinden kaynaklanan riskleri önleme ve bu risklere karşı korunmaya ilişkin zorunlu asgari hükümler hakkında 13 Ağustos 2007 tarihli ve 291/007 sayılı Kararname

9. Çalışma belgesi taşınması yükümlülüğü hakkında 22 Mart 2007 tarih ve 108/007 sayılı Kararname

10. İnşaat sektöründe sağlık ve güvenlik bölgesi temsilcisinin pozisyonunu belirleyen 14 Şubat 1996 tarih ve 53/996 sayılı Kararname

11. Dış kaynak kullanımına ilişkin 24 Ocak 2007 tarih ve 18.099 sayılı Kanun12. Kimya endüstrisinde üretim faaliyetlerden kaynaklanan (veya bunun sonucu

olarak ortaya çıkabilen) risklerin önlenmesi ve bu risklere karşı korunmaya ilişkin zorunlu asgari hükümler hakkında 14 Eylül 2005 tarihli ve 306/005 sayılı Kararname

Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti1. 22 Temmuz 2005 (LOPCYMAT) korunma, çalışma koşulları ve çalışma ortamı ile

ilgili Teşkilat Kanunu 2. 15 Aralık 1999’da Bolivarcı Venezüela Cumhuriyeti Anayasası3. 27 Haziran 1990 tarihli İş Teşkilatı Kanunu (Değişiklik, 19 Haziran 1997)4. 25 Nisan 2006 tarih ve 4.447 sayılı Kararname ile yayımlanan İş Teşkilatı Kanunu

Düzenlemesi5. 22 Aralık 2006 tarihli LOPCYMAT Kısmi Yönetmeliği6. Venezuela standardı COVENIN 474: 1997, üçüncü revize edilmiş versiyon, meslekî

yaralanmalarla ilgili kayıt, sınıflandırma ve istatistikler7. 1991 tarihli İş Teşkilatı Kanunu


174

Vietnam1. İşçi Koruma, Güvenlik ve Sanitasyon Ulusal Programını onaylayan 233/2006 / QT-

TTg Kararnamesi (Değişiklik, 2010)2. 23 Haziran 1994 tarihli Viet Nam Sosyalist Cumhuriyeti Çalışma Kanunu3. Çevre Koruma Kanunu (No.52 / 2005 / QH 11)

Yemen1. 1995 tarih ve 5 Sayılı İş Kanunu (Değişiklik, 2001)2. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğini ilan eden 1995 tarih ve 78 no’lu Bakanlar

Kurulu Kararı3. Mesleki Güvenlik ve Sağlıkla İlgili Ulusal Düzenlemeler, 2001/102071 / 135P Sayılı

Kanun4. İş Sağlığı ve Güvenliği Komitesinin bileşimi ile ilgili 1998 tarih ve 13 sayılı Bakanlar

Kurulu Kararı

Zambiya1. 1994 tarih ve 13 sayılı Kanunla değiştirilen Fabrikalar Kanunu (No. 2, 1966)2. 13 Eylül 1995 Maden ve Maden Maddeleri Kanunu

Zimbabve1. 1951 Fabrikalar ve İş Kanunu (Bölüm 14.08) (Değişiklik, 1996) 2. 1990 tarih ve 109 sayılı Madencilik (Yönetim ve Güvenlik) Yönetmeliği3. Ulusal Sosyal Güvenlik Kurumu (Kaza Önleme ve İşçi Ücretlendirme Şeması)

Tebliği No. 68, 19904. Fabrikalar ve İşler (Fabrikaların Tescili ve Kontrolü) Yönetmeliği, 1976 (RGN No.

262, 1976)5. Fabrikalar ve İşler Genel Yönetmeliği, 1976 (RGN No. 263, 1976)6. Çevre Yönetim Kanunu No. 13, 20027. 1971 Tehlikeli Maddeler ve Mallar Kanunu (Bölüm 322), (Değişiklik, 1973)


175

EK IV155 Sayılı Sözleşme ve 164 Sayılı Tavsiye Kararı Metni

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ VE ÇALIŞMA ORTAMINA İLİŞKİN SÖZLEŞMEILO Kabul Tarihi: 3 Haziran 1981Kanun Tarih ve Sayısı: 07.01.2004 / 5038Resmi Gazete Yayım Tarihi ve Sayısı: 13.01.2004 / 25345

Uluslararası Çalışma Örgütü Genel Konferansı, Uluslararası Çalışma Örgütü Yönetim Kurulu tarafından Cenevre’de toplanan ve 3 Haziran 1981’de Altmış Yedinci Oturumu’nda Oturum gündeminin 6. maddesini oluşturan sağlık, güvenlik ve çalışma ortamına ilişkin belirli önerilerin kabulüne ve bu önerilerin bir uluslararası sözleşme şeklinde ele alınmasına karar vererek

İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesi, (1981) olarak adlandırılacak olan aşağıdaki sözleşme, bin dokuz yüz seksen bir yılı Haziran ayının yirmi ikinci günü kabul eder.

BÖLÜM I. KAPSAM VE TANIMLARMadde 1

1. Bu Sözleşme, bütün ekonomik faaliyet kollarına uygulanır. 2. Bu Sözleşmeyi onaylayan Üye, mümkün olan en erken safhada, ilgili işçi ve işverenlerin temsilcisi olan kuruluşlara danıştıktan sonra, işin gereği olarak önemli özel sorunlar yaratan deniz taşımacılığı veya balıkçılık gibi belirli ekonomik faaliyet kollarını, tamamen veya kısmen uygulama alanı dışında tutabilir. 3. Bu Sözleşmeyi onaylayan her Üye, Uluslararası Çalışma Örgütü Anayasası’nın 22 inci maddesi uyarınca, Sözleşmenin uygulanmasına ilişkin vereceği ilk uygulama raporunda, bu maddenin 2 inci fıkrası gereği, uygulama alanı dışında tutulan her bir ekonomik faaliyet kolunu, kapsam dışında tutulma nedenleri verilerek ve bu kollarda çalışanların yeterli şekilde korunması için alınan önlemler tanımlanarak bir liste halinde verecek ve daha sonraki raporlarda uygulama kapsamının genişletilmesi yolunda kaydedilmiş gelişmeleri belirtecektir.

Madde 21. Bu Sözleşme, kapsanan ekonomik faaliyet kollarında çalışan bütün işçilere uygulanır.


176

2. Bu sözleşmeyi onaylayan Üye, mümkün olan en erken safhada, ilgili işçi ve işverenlerin temsilcisi olan kuruluşlara danıştıktan sonra, uygulanmasında özel güçlüklerin bulunduğu sınırlı işçi kategorilerini kısmen veya tamamen bu Sözleşmenin uygulanması dışında tutabilir. 3. Bu sözleşmeyi onaylayan her Üye, Uluslararası Çalışma Örgütü Anayasası’nın 22 inci maddesi uyarınca Sözleşmenin uygulanmasına ilişkin vereceği ilk raporda, bu maddenin 2. fıkrası gereği, kapsam dışında tutulan sınırlı işçi kategorilerini, kapsam dışında tutulma nedenlerini belirterek liste halinde verecek ve daha sonraki raporlarında uygulama kapsamının genişletilmesi yolunda kaydedilmiş gelişmeleri belirtecektir.

Madde 3Bu sözleşme amacı bakımından;(a) “Ekonomik faaliyet kolları” terimi, kamu hizmetleri dahil olmak üzere, işçi çalıştırılan bütün kolları kapsar.(b) “İşçiler” terimi, kamu çalışanları dahil olmak üzere istihdam edilen bütün kişileri kapsar:(c) “İşyeri” terimi, işçilerin, işleri nedeniyle gitmeleri veya bulunmaları gereken ve işverenin doğrudan veya dolaylı kontrolü altında bulunan bütün yerleri kapsar; (d) “Düzenlemeler” terimi, yetkili makam veya makamlarca kanun gücü verilen bütün hükümleri kapsar; (e) “Sağlık” terimi, işle bağlantısı açısından, sadece hastalık veya sakatlığın bulunmaması halini değil, aynı zamanda, çalışma sırasındaki hijyen ve güvenlik ile doğrudan ilişkili olarak sağlığı etkileyen fiziksel ve zihinsel unsurları da kapsar.

BÖLÜM II. ULUSAL POLİTİKA İLKELERİMadde 4

1. Her üye, ulusal koşullar ve uygulamaya göre ve en fazla temsil kabiliyetine sahip işçi ve işveren kuruluşlarına danışarak iş güvenliği, iş sağlığı ve çalışma ortamına ilişkin tutarlı bir ulusal politika geliştirecek, uygulayacak ve periyodik olarak gözden geçirecektir.2. Bu politikanın amacı, işle bağlantılı olan veya işin yürütümü sırasında ortaya çıkan kaza ve yaralanmaları, çalışma ortamında bulunan tehlike nedenlerini mümkün olduğu ölçüde asgariye indirerek önlemek olacaktır.

Madde 5Sözleşmenin 4 üncü maddesinde atıfta bulunulan politika, iş sağlığı ve güvenliği ve çalışma ortamını etkiledikleri ölçüde, aşağıdaki verilen esas eylem alanlarını dikkate alacaktır :


177

(a) İşin maddi unsurlarının (işyerleri, çalışma ortamı, araçlar, makine ve teçhizat, kimyasal, fiziksel ve biyolojik maddeler ve etkenler, çalışma yöntemlerinin) tasarımı, test edilmesi, seçimi, ikamesi, montajı, düzenlenmesi, kullanımı ve bakımı;(b) İşin maddi unsurları ile işi yapan veya nezaret eden kişiler arasındaki ilişkiler ve makine teçhizat, çalışma süresi, işin düzenlenmesi ve iş usullerinin işçilerin fiziksel ve zihinsel kapasitelerine uyarlanması;(c) Yeterli sağlık ve güvenlik düzeyine ulaşılması amacıyla bütün çalışanların ileri düzeyde eğitimini, kalifiyesini ve motivasyonunu kapsayan eğitimi;(d) Çalışma grubu ve işletme düzeylerinde ve ulusal düzeyi de kapsayan uygun diğer bütün düzeylerde haberleşme ve işbirliği;(e) Sözleşmenin 4 üncü maddesinde atıfta bulunulan politikaya uygun olan eylemlerinde, işçilerin ve temsilcilerinin disiplin cezalarına karşı korunması;

Madde 6Sözleşmenin 4 üncü maddesinde atıfta bulunulan politikanın geliştirilmesi, kamu makamlarının, işverenlerin, işçilerin ve diğer kuruluşların iş sağlığı ve güvenliği ve çalışma ortamına ilişkin görev ve sorumlulukları, ulusal şartları ve uygulamaların tamamlayıcı karakterleri göz önüne alınarak belirtilecektir.

Madde 7İş sağlığı ve güvenliği ve çalışma ortamı ile ilgili durum; sorunların tespiti, bunların çözümü için etkin metotların geliştirilmesi, öncelikler ve sonuçların değerlendirilmesi amacıyla, ya top yekûn, ya da belirli alanlar itibariyle belirli aralıklarla gözden geçirilecektir.

BÖLÜM III. ULUSAL DÜZEYDE EYLEMMadde 8

Her üye, kanun veya yönetmelik çıkarmak suretiyle veya ulusal şartlarına ve uygulamasına uygun diğer bir yöntemle, ilgili işçi ve işverenlerin temsilcisi olan kuruluşlara danışarak, Sözleşmenin 4 üncü maddesine etkinlik kazandırmak için gerekli önlemleri alacaktır.

Madde 91. İş sağlığı ve güvenliği ve çalışma ortamına ilişkin ilgili mevzuatın uygulanması uygun ve yeterli bir denetim sistemi ile güvence altına alınacaktır.2. Yürütme sistemi, mevzuat ihlallerine karşı yeterli cezalar öngörecektir.

Madde 10Yasal yükümlülüklere uymalarına yardım amacıyla, işverenler ve işçiler için yol gösterici tedbirler alınacaktır.


178

Madde 11Sözleşmenin 4 üncü maddesinde atıfta bulunulan politikaya etkinlik kazandırmak amacıyla, yetkili makam veya makamlar aşağıdaki işlevlerin aşamalı bir şekilde yerine getirilmesini sağlayacaklardır:(a) Yetkili makamlar tarafından tayin edilen uygulama usullerinin belirlenmesinde olduğu gibi, tehlikelerin niteliği ve derecesinin gerektirdiği yerlerde işyerlerinin tasarımı, inşası ve düzenlenmesi ve bunların faaliyetlerinin başlaması, onları etkileyen önemli değişiklikler ve amaçları doğrultusunda değişimler, işte kullanılan teknik donanımın güvenliği konularının belirlenmesi;(b) Maruz kalınması yetkili makam veya makamların kontrolü veya iznine bağlanacak veya yasaklanacak, sınırlandırılacak maddelerin, etkenlerin ve çalışma usullerinin belirlenmesi; birden fazla madde veya etkenlere aynı anda maruz kalınmasından ortaya çıkan sağlık tehlikelerinin göz önüne alınması;(c) İş kazaları ve meslek hastalıklarının, işverenlerce, uygun olduğu durumlarda, sigorta şirketlerince veya doğrudan ilgili diğer kişilerce bildirim usullerinin oluşturulması ve uygulanması, iş kazaları ve meslek hastalıkları istatistiklerinin yıllık olarak hazırlanması;(d) İş kazaları ile meslek hastalıkları ve diğer sağlığa aykırı durumların iş sırasında veya işle ilgili olarak ortaya çıktığı ve ciddiyet arz ettiği hallerde soruşturma yapılması;(e) Sözleşmenin 4. Maddesinde atıfta bulunulan politika uyarınca alınılan önlemler ve işin icrası sırasında veya işle ilgili olarak ortaya çıkan diğer sağlığa aykırı durumlar dahil, iş kazaları, meslek hastalıkları veya diğer sağlık sorunları ile ilgili bilgilerin yıllık olarak yayımlanması;(f) Ulusal şartlar ve imkanlar göz önüne alınarak, işçilerin sahip oldukları sağlık riskleri ile ilgili olarak, kimyasal, fiziksel ve biyolojik etkenlerin incelenmesi sisteminin oluşturulması veya genişletilmesi;

Madde 12İşte kullanılacak makine, teçhizat ve maddeleri tasarlayan, üreten, ithal eden sağlayan veya transfer edenlerin aşağıdaki hususları sağlamaları konusunda, ulusal hukuka ve uygulamaya uygun olarak önlemler alınacaktır.(a) Makine, teçhizat ve maddelerin, doğru bir şekilde kullanıldığında, kullananların sağlığı ve güvenliği için tehlike içermediğine kanaat getirmeleri;(b) Makine ve teçhizatın doğru bir şekilde montajı ve kullanımı, maddelerin doğru kullanımı, makine ve teçhizatın arz ettiği tehlikeler ve kimyasal maddeler ve fiziksel ve biyolojik etkenler ve ürünlerin tehlikeli özellikleri ile bu tehlikelerin nasıl bertaraf edileceğine dair bilgileri içeren talimatları hazırlamaları;


179

(c) Bu Maddenin (a) ve (b) paragraflarına uygun gerekli teknik ve bilimsel bilginin izlenmesi yada çalışma ve araştırmaların üstlenilmesi;

Madde 13Sağlığı ve hayatı için ciddi ve yakında vaki olmasından korktuğu tehlike nedeniyle, haklı bir gerekçeyle, işinden uzaklaşan bir işçi, işinden uzaklaşması nedeniyle olabilecek uygunsuz sonuçlara karşı ulusal koşullar ve uygulama uygun bir şekilde korunacaktır.

Madde 14Ulusal koşullar ve uygulamaya uygun bir şekilde, iş sağlığı ve güvenliği ve çalışma ortamına ilişkin sorunlara yönelik yüksek teknik, tıbbi ve mesleki eğitimini de kapsayan, tüm çalışanların eğitim ihtiyacını karşılayacak şekilde tüm seviyelerde eğitim ve öğretimin geliştirilmesi için önlemler alınacaktır

Madde 151. Sözleşmenin 4 üncü maddesinde atıfta bulunulan politika ve uygulama önlemlerinin tutarlılığını sağlamak amacıyla, her Üye, mümkün olan en erken safhada, en fazla temsil yeteneğine haiz işçi ve işveren kuruluşları veya uygun diğer kurumlara danıştıktan sonra, bu Sözleşmenin II. veya III. Bölümlerini uygulamakla görevli çeşitli makamlar ve kurumlar arasında gerekli koordinasyonun sağlanması için ulusal şart ve uygulamaya uygun düzenlemeleri yapacaktır.2. Şartların gerektirdiği ve ulusal koşullar ve uygulamanın izin verdiği hallerde bu düzenlemeler merkezi bir kurumun kurulmasını da içerecektir.

Madde 161. Makul olduğu ölçüde, işverenlerden, kontrolleri altındaki işyerleri, makine, teçhizat ve usullerin güvenlik ve sağlık bakımından riskli olmamasını sağlamaları istenecektir.2. Makul olduğu ölçüde, işverenlerden, kontrolleri altındaki kimyasal, fiziksel ve biyolojik madde ve etkenlerin, gerekli uygun önlemler alındığında, sağlık için risk oluşturmamasını sağlamaları istenecektir.3. İşverenlerden, gerektiğinde, kaza riskinin veya sağlık üzerindeki ters etkilerin imkanlar ölçüsünde önlenmesi için, uygun koruyucu elbise ve donanımı sağlamaları istenecektir.

Madde 17İki veya daha fazla işletmenin aynı işyerinde aynı anda faaliyette bulunduğu hallerde, söz konusu işletmeler, bu Sözleşmenin gereklerini yerine getirmek için işbirliği yapacaklardır.

Madde 18İşverenlerden, gerektiğinde, yeterli ilk yardım düzenlemelerine de kapsayan kazalar ve olağanüstü durumlarla ilgili önlemleri sağlamaları istenecektir.


180

Madde 19Aşağıda belirtilen hususların sağlanması için işletme düzeyinde düzenlemeler olacaktır.(a) İşverenlerin üstlendikleri yükümlülüklerini yerine getirmeleri için, işçilerin, işlerini yaparken, işverenle işbirliği yapmaları;(b) İşletmedeki işçi temsilcilerinin, iş sağlığı ve güvenliği alanında işverenle işbirliği yapmaları,(c) İşletmedeki işçi temsilcilerine, iş sağlığını ve güvenliğini sağlamak için yeterli bilgi verilmesi ve ticari sırları açıklamamak şartıyla kendilerini temsil eden kuruluşlarla bu bilgilerin istişare edilmesi;(d) İşletmedeki işçi ve temsilcilerine, iş güvenliği ve işçi sağlığı konusunda yeterli eğitim verilmesi,(e) İşletmedeki işçilerin veya temsilcilerinin ve bulunması durumunda, işletmedeki temsilci kuruluşların ulusal yasa ve uygulamaya uygun olarak, işleri ile ilgili iş sağlığı ve güvenliğinin bütün safhalarında incelemelere katılmasının ve bu konularda işverence onlara danışılmasının sağlanması, bu amaçla karşılıklı anlaşma halinde işletme dışından teknik danışmanlar getirebilmeleri;(f) Bir İşçi, hayatı ve sağlığı için ciddi bir tehlike oluşturduğuna ve yakında vaki bulacağına haklı gerekçelerle inandığı herhangi bir durumu, derhal bir üstüne rapor eder; ve işveren bu durumun giderilmesi için gerekli önlemi alıncaya kadar yaşam ve sağlık için ciddi tehlike oluşturmaya devam eden çalışma alanına işçilerin dönmesini isteyemez.

Madde 20İşletmedeki işçiler ve veya temsilcileri ile yönetim arasındaki işbirliği, bu Sözleşmenin 16 -19 maddeleri uyarınca alınacak örgütsel ve diğer önlemlerin asli unsuru olacaktır.

Madde 21İş güvenliği ve sağlığına ilişkin önlemler, işçilere herhangi bir mali yük getirmeyecektir.

BÖLÜM V. GENEL HÜKÜMLERMadde 22

Bu Sözleşme, herhangi bir çalışma Sözleşmesi veya Tavsiye Kararlarını değiştirmez. Madde 23

Bu Sözleşme’ nin resmi onay belgeleri Uluslararası Çalışma Ofisi Genel Müdürüne tescil için gönderilecektir.

Madde 241. Bu Sözleşme sadece, onay belgeleri Genel Müdür tarafından tescil edilen Uluslararası Çalışma Örgütü Üyeleri için bağlayıcı olacaktır.


181

2. Bu sözleşme, iki Üyenin onay belgelerinin Genel Müdür tarafından tescil edildiği tarihten on iki ay sonra yürürlüğe girecektir.3. Daha sonra, bu Sözleşme, onu onaylayan her Üye için, onay belgesinin tescil edildiği tarihten on iki ay sonra yürürlüğe girecektir.

Madde 251. Bu Sözleşmeyi onaylayan her üye, onu ilk yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on yıllık bir süre sonunda, tescil için Uluslararası Çalışma Ofisi Genel Müdürüne gönderilecek bir işlem ile feshedebilir. Fesih, tescil tarihinden ancak bir yıl sonra geçerli olur.2. Bu Sözleşmeyi onaylamış olup da, onu bundan önceki fıkrada sözü edilen on yıllık sürenin bitiminden itibaren bir yıl zarfında, bu Maddede öngörüldüğü şekilde feshetmeyen her üye, yeniden on yıllık bir müddet için bağlanmış olur ve bundan sonra bu Sözleşmeyi, her on yıllık süre bitiminde, bu maddede öngörülen şartlar içinde feshedebilir.

Madde 261. Uluslararası Çalışma Ofisi Genel Müdürü, Örgüt üyeleri tarafından kendisine gönderilen bütün onay ve fesihlerin kaydedildiğini Uluslararası Çalışma Örgütünün bütün Üyelerine bildirecektir.2. Genel Müdür, kendisine gönderilen Sözleşmenin ikinci onay belgesinin kaydedildiğini örgüt Üyelerine duyururken bu sözleşmenin yürürlüğe gireceği tarihe Örgüt Üyelerinin dikkatini çekecektir.

Madde 27Uluslararası Çalışma Ofisi Genel Müdürü, yukarıdaki maddeler gereğince, tescil ettiği bütün onay ve fesihlere ilişkin tam bilgileri, Birleşmiş Milletler Antlaşmasının 102 inci maddesi uyarınca tescil edilmek üzere, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine ulaştıracaktır.

Madde 28Uluslararası Çalışma Ofisi Yönetim Kurulu, gerekli gördüğü zaman bu Sözleşmenin uygulanması hakkındaki bir raporu Genel Konferansa sunacak ve Sözleşmenin tamamen veya kısmen değiştirilmesi konusunun Konferans gündemine alınıp alınmaması konusunda karar verecektir.

Madde 291. Konferansın bu Sözleşmeyi tamamen veya kısmen değiştiren yeni bir Sözleşme kabul etmesi halinde ve bu yeni Sözleşme aksini öngörmediği takdirde;(a) Değiştirici yeni Sözleşmenin bir Üye tarafından onaylanması durumu, yukarıdaki 25 inci madde dikkate alınmaksızın ve değiştirici yeni Sözleşmenin yürürlüğe


182

girmiş olması kayıt ve şartıyla, bu Sözleşmenin derhal ve kendiliğinden feshini gerektirecektir.(b) Değiştirici yeni Sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, bu Sözleşme Üyelerin onaylamasına artık açık bulundurulmayacaktır.2. Bu Sözleşme, onu onaylayıp da değiştirici Sözleşmeyi onaylamamış bulunan Üyeler için, her halükarda şimdiki şekil ve içeriği ile geçerli olmakta devam edecektir.

Madde 30Bu sözleşmenin İngilizce ve Fransızca metinlerinin her ikisi de aynı şekilde geçerlidir.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ VE ÇALIŞMA ORTAMINA İLİŞKİN TAVSİYE KARARI

Uluslararası Çalışma Örgütünün Genel Konferansı,Cenevre’de Uluslararası Çalışma Ofisi’nin Yönetim Organının toplanması ve 3 Haziran 1981’de Altmış Yedinci Oturumunda toplanması, veOturumun gündemindeki altıncı madde olan iş sağlığı ve güvenliği ve çalışma ortamı ile ilgili belirli önerilerin kabul edilmesine karar verdikten sonra, veBu önerilerin 1981 Mesleki Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesini tamamlayan bir Tavsiye Formu olacağına karar verdikten sonra,22 Haziran 1981 tarihinde İş Sağlığı ve Güvenliği ve Tavsiye Kararı olarak adlandırılan aşağıdaki Tavsiye Kararını benimser:

I. KAPSAM VE TANIMLAR1. (1) Bundan sonra Sözleşme olarak anılacak olan 1981 İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesinin ve bu Tavsiye Kararının hükümleri mümkün olan en geniş kapsamlı ekonomik faaliyet kollarına ve tüm işçi sınıflarına uygulanmalıdır.(2) Serbest meslek sahibi kişilere, Sözleşmede ve bu Tavsiye Kararında öngörülmüş olana benzer bir koruma sağlamak için gerekli ve uygulanabilir önlemler için hüküm sunulmalıdır.2. Bu Tavsiye Kararının amacı için(a) ekonomik faaliyet kolları, kamu hizmeti de dahil olmak üzere işçilerin istihdam edildiği tüm şubeleri kapsar;(b) işçiler terimi, kamu çalışanlarını da içeren tüm çalışan kişileri kapsar;(c) işyeri terimi işçilerin işlerinden dolayı bulunduğu veya işvereninin doğrudan veya dolaylı olarak kontrolü altında olması gereken her yeri kapsar;(d) mevzuat terimi, yetkili makam ya da makamlarca kanunen verilen tüm hükümleri kapsar;


183

(e) sağlık terimi, işe ilişkin olarak, sadece hastalık veya zayıflığı değil, aynı zamanda, doğrudan iş güvenliği ve hijyen ile ilişkili olarak sağlığı etkileyen fiziksel ve zihinsel unsurları da kapsar.

II. EYLEMİN TEKNİK ALANLARI 3. Değişik ekonomik faaliyet kolları ve farklı iş türleri için uygun olduğu hallerde ve tehlikeleri kaynağında yok etmeye öncelik veren ilke dikkate alınarak Sözleşmenin 4. maddesinde atıfta bulunulan politikanın izlenmesi için özellikle aşağıdaki çalışma alanlarına yönelik önlemler alınmalıdır:(a) işyerleri ve bunlara erişim ve çıkış yollarının tasarımı, yerleştirmesi, yapısal özellikleri, kurulumu, bakım, onarım ve tadili;(b) aydınlatma, havalandırma, işyeri düzeni ve temizliği;(c) sıcaklık, nem ve işyeri havasının hareketi;(d) mevcut tehlikelerden sorumlu makina ve teçhizatın tasarımı, yapımı, kullanımı, bakımı, testi ve denetimi ve bunların onay ve devri;(e) iş koşullarından kaynaklanan fiziksel veya zihinsel stresin önlenmesi;(f) yüklerin ve malzemelerin elle veya mekanik olarak taşınması, istiflenmesi ve depolanması;(g) elektrik kullanımı; (h) tehlikeli madde ve etkenlerin depolanması ve kullanılması, atıklarının ve kalıntılarının imha edilmesi ve gerektiğinde tehlikeli olmayan veya daha az tehlikeli diğer maddeler veya etken maddeler ile bunların değiştirilmesi;(i) radyasyondan korunma;(j) gürültüye ve titreşime bağlı mesleki tehlikelere karşı korunma, denetleme ve koruma;(k) işyeri atmosferinin ve diğer çevresel faktörlerin kontrolü;(l) yüksek ve düşük barometrik basınçlara bağlı tehlikelerin önlenmesi ve kontrolü;(m) yangın ve patlamanın önlenmesi ve yangın veya patlama durumunda alınacak tedbirler;(n) kişisel koruyucu ekipmanların ve koruyucu giysilerin tasarımı, imalatı, tedariki, kullanımı, bakım ve testi;(o) sıhhi tesisatlar, yıkama tesisleri, kıyafet değiştirme ve depolama tesisleri, içme suyu temini ve iş güvenliği ve sağlığı ile bağlantılı diğer tüm refah tesisleri;(p) ilk yardım;(q) acil durum planlarının oluşturulması;(r) işçilerin sağlık gözetimi.


184

III. ULUSAL DÜZEYDE EYLEM4. Sözleşmenin 4. Maddesinde atıfta bulunulan politikayı yürürlüğe koymak ve bu Tavsiye Kararının 3. fıkrasında belirtilen teknik eylem alanlarını göz önünde bulundurmak amacıyla, her ülkedeki yetkili makam ve makamlar (a) bir yandan güvenlik ve sağlık arasında var olan bağlantıları diğer yandan çalışma saatleri ve dinlenme aralarını dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği ile çalışma ortamına ilişkin düzenlemeler, uygulama kılavuzları veya diğer uygun hükümleri çıkarmalı veya onaylamalıdır;(b) iş sağlığı ve güvenliği ve çalışma ortamı ile bu fıkranın (a) bendi uyarınca çıkarılan veya onaylanan hükümler ile bilim ve teknolojideki gelişmeler ışığında yasal düzenlemeleri zaman zaman gözden geçirmelidir;(c) tehlikeleri belirlemek ve ortadan kaldırmak için araçlar bulmak amacıyla çalışmalar ve araştırmalar yapmalı veya teşvik etmelidir;(d) işverenlere ve işçilere uygun bir şekilde bilgi ve tavsiye sağlamalı ve tehlikeleri ortadan kaldırmak veya mümkün olduğu kadar azaltmak amacıyla kendileri ve kuruluşları arasındaki işbirliğini teşvik etmeli veya kolaylaştırmalı; gerektiğinde, göçmen işçiler için anadillerinde özel bir eğitim programı sağlamalıdır; (e) felaketleri önlemek için spesifik tedbirler sağlamalı ve özellikle işçiler ve civarda bulunan nüfus için potansiyel riskleri yüksek işletmelerde bulunduğu endüstriyel bölgelerde farklı seviyelerde alınacak önlemleri koordine etmeli ve tutarlı hale getirmelidir(f) Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) çerçevesinde kurulan Uluslararası İş Sağlığı ve Güvenliği ve Tehlike Uyarı Sistemi ile iyi bir bağlantı kurmalıdır;(g) engelli işçiler için uygun önlemleri sağlamalıdır.5. Sözleşmenin 9. Maddesinin 1. fıkrasında öngörülen denetim sistemi, 1947 İş Teftişi Sözleşmesi ve 1969 İş Teftişi (Tarım) Sözleşmesi hükümlerine göre bu belgeleri onaylayan Üyelerin yükümlülüklerini etkilemeksizin yönlendirilmelidir. 6. Yetkili makam ya da makamlar, gerektiğinde işverenlerin ve işçilerin temsili örgütleriyle istişarede bulunarak, Sözleşmenin 4. Maddesinde atıfta bulunulan politika ile tutarlı çalışma koşulları alanında önlemler teşvik etmelidir.7. Sözleşmenin 15. Maddesinde atıfta bulunulan düzenlemelerin temel amaçları(a) Sözleşmenin 4. ve 7. Maddelerindeki gereklilikleri uygulamak olmalıdır;(b) Sözleşmenin 11. Maddesinin ve bu Tavsiye Kararının 4. fıkrasının uygulanmasında yetkili makam veya makamlara verilen görevlerin kullanımını koordine etmek olmalıdır;(c) ulusal, bölgesel veya yerel olarak, kamu otoriteleri, işveren ve onların örgütleri, işçi örgütleri ve temsilcileri tarafından ve ilgili diğer kişi veya kuruluşlarca, iş sağlığı


185

ve güvenliği ve çalışma ortamı alanlarındaki faaliyetleri koordine etmek olmalıdır;(d) ulusal düzeyde, endüstri düzeyinde veya bir ekonomik faaliyet kolu düzeyinde görüş, bilgi ve tecrübe değişimini teşvik etmek olmalıdır.8. Kamu yetkilileri ile temsili işverenlerin ve işçi örgütlerinin yanı sıra Sözleşme’nin 4. Maddesinde atıfta bulunulan politikanın oluşturulması ve uygulanmasına yönelik önlemlerle ilgili diğer organlar arasında yakın işbirliği olmalıdır.9. Sözleşmenin 7. Maddesinde atıfta bulunulan gözden geçirme, özellikle engelliler gibi en savunmasız işçilerin durumunu kapsamalıdır.

IV. İŞLETME DÜZEYİNDE EYLEM10. Sözleşmenin 16. Maddesinde belirtilen amaçlara ulaşmak için işverenlere yüklenen yükümlülükler, ekonomik faaliyetin farklı kolları ve farklı iş türleri için uygun olduğu takdirde, aşağıdakileri içerebilir:(a) makul uygulanabilir olacak şekilde tehlikeli olmayan ve sağlıklı işyeri, makine ve teçhizatı temin etmek ve muhafaza etmek ve iş metotlarını kullanmak;(b) farklı işçi kategorilerinin işlevlerini ve kapasitelerini dikkate alarak, gerekli talimatları vermek ve eğitmek;(c) iş uygulamaları ve iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin uygulanması ve kullanılması için yeterli denetim sağlamak;(d) iş sağlığı ve güvenliği ile işletmenin büyüklüğüne ve faaliyetlerinin niteliğine göre uyarlanmış çalışma ortamına ilişkin örgütsel düzenlemeleri yapmak;(e) tehlikelerin önlenemediği veya kontrol edilemediği durumlarda gerekli kişisel koruyucu donanım ve teçhizatı işçi için herhangi bir maliyet oluşturmadan temin etmek;(f) özellikle çalışma saatleri ve dinlenme molaları ile ilgili olarak yapılan iş organizasyonunun iş sağlığı ve güvenliğini olumsuz yönde etkilememesini sağlamak;(g) aşırı fiziksel ve zihinsel yorgunluğu gidermek amacıyla makul olan uygulanabilirtüm önlemleri almak(h) önceki maddelere uymak için gerekli olan bilimsel ve teknik bilgi için çalışma ve araştırma yapmak veya mümkün olmadığı durumlarda bu bilgileri takip etmek. 11. İki veya daha fazla teşebbüs her biri aynı anda bir işyerinde faaliyette bulunursa işçilerin iş sağlığı ve güvenliği için her bir şirketin sorumluluğunu etkilemeksizin iş sağlığı ve güvenliği ile çalışma ortamına ilişkin hükümleri uygulamada işbirliği yapmalıdırlar. Uygun durumlarda, yetkili makam veya makamlar bu işbirliği için genel prosedürler belirlemelidir.12. (1) Sözleşmenin 20. Maddesinde atıfta bulunulan işbirliğini kolaylaştırmak için alınan tedbirler, uygun olduğu ve gerekli olduğu hallerde, ulusal düzeyde uygulamaya


186

uygun olarak, işçi güvenliği delegelerinin, işçi sağlığı ve güvenliği komitelerinin ve / veya ortak güvenlik ve sağlık komitelerinin atamasını içermelidir; ortak güvenlik ve sağlık komitelerinde işçiler en azından işveren temsilcileri ile eşit temsil edilmelidir.(2) İşçi güvenliği delegeleri, iş sağlığı ve güvenliği komiteleri, ortak güvenlik ve sağlık komiteleri veya gerektiğinde diğer işçi temsilcileri(a) güvenlik ve sağlık konularında yeterli bilgi verilmeli, güvenlik ve sağlığı etkileyen faktörleri incelemek üzere ve konuyla ilgili tedbirler almaya teşvik edilmelidir;(b) yeni ve önemli güvenlik ve sağlık tedbirleri öngörülürken danışılmalı ve bu önlemler uygulanmadan önce görüşülmeli ve bu önlemler için işçilerin desteğini almaya çalışılmalıdır;(c) işçilerin güvenliği veya sağlığı bakımından etkileri olabilecek iş süreçleri, iş içeriği veya iş organizasyonu değişiklikleri planlama aşamasında danışılmalıdır;(d) iş sağlığı ve güvenliği alanında işçi temsilcileri olarak veya güvenlik ve sağlık komitelerinin üyeleri olarak işlevlerini yerine getirirken işten çıkarmaya ve diğer önlemlere karşı koruma sağlanmalıdır;(e) emniyet ve sağlık konularında üstlenilen girişim düzeyinde karar verme sürecine katkıda bulunabilmelidir;(f) işyerinin her yerine erişebilir ve çalışma saatleri boyunca işyerinde güvenlik ve sağlık konularında işçilerle iletişim kurabilir olmalıdır;(g) iş müfettişleriyle temas kurmak için özgür olmalıdır;(h) iş sağlığı ve güvenliği konularında üstlenilen görüşmelerde müzakerelere katkıda bulunabilmelidir;(i) güvenlik ve sağlık işlevlerini yerine getirmek ve bu işlevlerle ilgili eğitim almak için ücretli çalışma saatleri boyunca makul bir süreye sahip olmalıdır;(j) belirli güvenlik ve sağlık sorunları hakkında uzmanlara danışmalıdır.13. İşletmenin faaliyetleri ve boyut açısından uygulanabilirliği bakımından gerekli olduğu hallerde;(a) işletme içinde, diğer teşebbüsler ile ortaklaşa olarak veya bir dış kuruluşla yapılan düzenlemelerde, iş sağlığı ve güvenliği hizmetinin mevcudiyeti için hüküm konmalıdır;(b) belirli iş sağlığı ve güvenliği sorunları hakkında tavsiyelerde bulunmak veya onları karşılamak için alınacak önlemlerin uygulanmasını denetlemek için uzmanlara başvurulması için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.14. İşverenler, işletmelerindeki faaliyetlerin niteliği garanti altına alındığında, iş güvenliği ve sağlığı alanındaki politikalarını ve düzenlemelerini ve bu düzenlemeler çerçevesinde uygulanan çeşitli sorumlulukları yazılı olarak belirlemeli ve bu bilgiyi işçinin kolayca anlayabileceği bir dil veya ortamda her işçiye bildirmelidir.


187

15. (1) İşverenler, çevresel izleme gibi iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili geçerli standartların uygulanmasını doğrulamalı ve zaman zaman sistematik güvenlik denetimlerini üstlenmelidir.(2) İşverenler, yetkili makam ya da makamlar tarafından gerekli görülen iş sağlığı ve güvenliği ve çalışma ortamıyla ilgili bu gibi kayıtları tutmalıdır; bu kayıtlar iş sırasında veya işle bağlantılı olarak doğabilecek tüm iş kazaları ve yaralanmaların kayıtlarını, işyerindeki işçilerin sağlığının denetlenmesine ilişkin kanun veya yönetmelikler uyarınca yetki ve muafiyetlerin kayıtlarını ve işyerinde belirli madde ve etken maruziyeti ile ilgili verileri içerebilir.16. Sözleşmenin 19. Maddesinde öngörülen düzenlemeler, işçilerin-(a) kendi güvenliğine ve işyerinde eylemlerinden veya ihmallerinden etkilenebilecek diğer kişilerin güvenliklerine özen gösterilmesini sağlamayı amaçlamalıdır;(b) kendilerinin ve başkalarının sağlığı ve güvenliği için verilen talimatlara uymalarını sağlamayı amaçlamalıdır;(c) güvenlik cihazlarını ve koruyucu ekipmanlarını doğru bir şekilde kullanmalarını sağlamayı ve onları korumalarını amaçlamalıdır;(d) bir tehlike gördüklerinde ve bu tehlikeyi kendilerinin düzeltemeyeceğine düşündüklerinde derhal amirlerine durumu bildirmelerini sağlamayı amaçlamalıdır;(e) iş sırasında veya işle bağlantılı olarak ortaya çıkan herhangi bir kaza veya yaralanma durumunu rapor etmelerini sağlamayı amaçlamalıdır.17. İyi niyetle, yasal mevzuların ihlal edildiğini düşündüğü şeylerden veya işveren tarafından iş sağlığı ve güvenliği ve çalışma ortamı açısından alınan tedbirlerin ciddi biçimde yetersiz kalmasından şikayet ettiği gerçeğine atıfta bulunmaksızın, bir işçiyi etkileyebilecek hiçbir tedbir alınmamalıdır .

V. MEVCUT ULUSLARARASI ÇALIŞMA SÖZLEŞMELERİ VE TAVSİYE KARARLARI İLE İLİŞKİLER

18. Bu Tavsiye Kararı, herhangi bir uluslararası çalışma Tavsiye Kararını revize etmez.(1) Sözleşmenin 4. Maddesinde atıfta bulunulan ve onayladığı sözleşmeler gereğince yükümlülüklerini etkilemeksizin uygulanan politikanın geliştirilmesi ve uygulanmasında Üyeler, Ek’te listelenen uluslararası Çalışma Sözleşmeleri ve Tavsiye Kararlarına başvurmalıdır.(2) Ek, Uluslararası Çalışma Konferansı tarafından güvenlik ve sağlık ve çalışma ortamı alanlarındaki herhangi bir Sözleşme veya Tavsiye Kararının gelecekteki kabulü veya gözden geçirilmesi ile bağlantılı olarak üçte iki çoğunlukla değiştirilebilir.


188

EK V

1919 YILINDAN İTİBAREN ULUSLARARASI ÇALIŞMA KONFERANSI TARAFINDAN KABUL EDİLMİŞ OLAN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ VE ÇALIŞMA ORTAMI İLE İLGİLİ ARAÇLAR

Yıl Sözleşmeler Tavsiye Kararları

1921 13 Beyaz Kurşun (Ressamlık)

1929 27 Ağırlığın İşaretlenmesi (Gemiler Tarafından Taşınan Paketler)

1937 62 Güvenlik Hükümleri (İnşaat) 53 Güvenlik Hükümleri (İnşaat)1946 73 Tıbbi Muayene (Gemi adamları) 79 Gençlerin Tıbbi Muayenesi

77 Gençlerin Tıbbi Muayenesi (Sanayi)78 Gençlerin Tıbbi Muayenesi (Sanayi Dışı)

1947 81 İş Teftişi 81 İş Teftişi

82 İş Teftişi (Maden ve Taşımacılık)1949 92 Mürettebat Konaklaması(Revizyon)1953 97 İşçi Sağlığının Korunması1958 105 Gemilerin Tıp Sandıkları

106 Denizde Tıbbi Öneri1959 113 Tıbbi Muayene (Balıkçılar) 112 İş Sağlığı Hizmetleri1960 115 Radyasyondan Korunma 114 Radyasyondan Korunma1963 119 Makine Koruyucuları 118 Makine Koruyucuları1964 120 Hijyen (Ticaret ve Ofisler) 120 Hijyen (Ticaret ve Ofisler)

121 İş Kazası Yardımları 121 İş Kazası Yardımları1965 124 Gençlerin Tıbbi Muayenesi (Yeraltı)1967 127 Maksimum Ağırlık 128 Maksimum Ağırlık 1969 129 İş Teftiş (Tarım) 133 İş Teftiş (Tarım)

1970 133 Mürettebat Konaklaması (Ek Hükümler) 140 Mürettebat Konaklaması (Havalandırma)

134 Tıbbi Bakım ve Hastalık Yardımları 141 Mürettebat Konaklaması (Gürültü Kontrolü)

142 Kazaların Önlenmesi (Gemi adamları)

1971 136 Benzen 144 Benzen1974 139 Mesleki Kanser 147 Mesleki Kanser

7977 148 Çalışma Ortamı (Hava Kirliliği, Gürültü ve Titreşim) 156 Çalışma Ortamı (Hava Kirliliği,

Gürültü ve Titreşim)

1979 152 İş Sağlığı ve Güvenliği (Liman İşleri) 160 İş Sağlığı ve Güvenliği (Liman İşleri)


189

EK VIİş Sağlığı ve Güvenliği Çerçeve Sözleşmesi Tavsiye Kararı Tanıtım Metni, 2006 (No. 197)

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ ARAÇLARI

I. SÖZLEŞMELERİş Teftişi Sözleşmesi, 1947 (No. 81)Radyasyondan Korunma Sözleşmesi, 1960 (No. 115)Hijyen (Ticaret ve Ofisler) Sözleşmesi, 1964 (No: 120)İş Kazaları Yardımları Sözleşmesi, 1964 [1980’de değiştirilen] (No: 121)İş Teftişi (Tarım) Sözleşmesi, 1969 (No: 129)Mesleki Kanser Sözleşmesi, 1974 (No. 139)Çalışma Ortamı (Hava Kirliliği, Gürültü ve Titreşim) Sözleşmesi, 1977 (No. 148)Liman İşlerinde Sağlık ve Güvenliğe İlişkin Sözleşme, 1979 (No: 152)İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesi, 1981 (No. 155)İş Sağlığı Hizmetleri Sözleşmesi, 1985 (No. 161)Asbest Sözleşmesi, 1986 (No. 162)İnşaat İşlerinde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesi, 1988 (No. 167)Kimyasallar Sözleşmesi, 1990 (No. 170)Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi Sözleşmesi, 1993 (No. 174)Madenlerde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesi, 1995 (No. 176)1995 tarihli İş Teftişi Sözleşmesi Protokolü, 1947 (No. 81)Tarımda Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesi, 2001 (No: 184)İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesi 2002 Protokolü, 1981 (No: 155)

II. TAVSİYE KARARLARIİş Teftişi Tavsiye Kararı, 1947 (No. 81)İş Teftişi (Madencilik ve Ulaşım) Tavsiye Kararı, 1947 (No. 82)İşçilerin Sağlığının Korunması Tavsiye Kararı, 1953 (No. 97)Sosyal Yardımlaşma Olanakları Tavsiye Kararı, 1956 (No. 102)Radyasyondan Korunma Tavsiye Kararı, 1960 (Sayı: 114)İşçi Konutları Tavsiye Kararı, 1961 (No. 115)Hijyen (Ticaret ve Ofisler) Tavsiye Kararı, 1964 (No. 120)


190

İş Kazaları Yardımları Tavsiye Kararı, 1964 (No: 121)İş Teftişi (Tarım) Tavsiye Kararı, 1969 (No: 133)Mesleki Kanser Tavsiye Kararı, 1974 (No. 147)Çalışma Ortamı (Hava Kirliliği, Gürültü ve Titreşim) Tavsiye Kararı, 1977 (No. 156)İş Sağlığı ve Güvenliği (Liman İşleri) Tavsiye Kararı, 1979 (No. 160)İş Sağlığı ve Güvenliği Tavsiye Kararı, 1981 (No. 164)İş Sağlığı Hizmetleri Tavsiye Kararı, 1985 (No. 171)Asbest Tavsiye Kararı, 1986 (No. 172)İnşaat İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Tavsiye Kararı, 1988 (No. 175)Kimyasallar Tavsiye Kararı. 1990 (No. 177)Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi Tavsiye Kararı, 1993 (No. 181)Maden İşyerlerinde Sağlık ve Güvenlik Tavsiye Kararı, 1995 (No. 183)Tarımda Sağlık ve Güvenlik Tavsiye Kararı, 2001 (No. 192)Meslek Hastalıklarının Listesi Tavsiye Kararı, 2002 (No. 194)


191

EK VII155 Sayılı Sözleşme Protokolünün Metni

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SÖZLEŞMESİ PROTOKOLÜ, 1981

Uluslararası Çalışma Örgütü Genel Konferansı,Uluslararası Çalışma Ofisi Yönetim Kurulu tarafından Cenevre’de toplananve 3 Haziran 2002’de 90. oturumunda görüştüğü, ve 1981 tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesi’nin (bundan böyle “Sözleşme” diye anılacaktır) 11. maddesinin hükümleri, özellikle şunu belirtmektedir:Sözleşmenin 4 üncü maddesinde atıfta bulunulan politikaya etkinlik kazandırmak amacıyla, yetkili makam veya makamlar aşağıdaki işlevlerin aşamalı bir şekilde yerine getirilmesini sağlayacaklardır:(c) İş kazaları ve meslek hastalıklarının, işverenlerce, uygun olduğu durumlarda, sigorta şirketlerince veya doğrudan ilgili diğer kişilerce bildirilmesine ilişkin usullerinin oluşturulması ve uygulanması, iş kazaları ve meslek hastalıkları istatistiklerinin yıllık olarak hazırlanması;(e) Sözleşmenin 4. Maddesinde atıfta bulunulan politika uyarınca alınan önlemler ve işin icrası sırasında veya işle ilgili olarak ortaya çıkan diğer sağlığa aykırı durumlar dahil, iş kazaları, meslek hastalıkları veya diğer sağlık sorunları ile ilgili bilgilerin yıllık yayımı,ve İş kazaları ve meslek hastalıkları için kayıt ve bildirim prosedürlerini güçlendirme gereğini dikkate alarak ve kayıt ve bildirim sistemlerinin uyumlaştırılmasının nedenlerini belirleme ve önleyici tedbirleri almak amacıyla teşvik etme ve oturumun gündemindeki beşinci madde olan iş kazaları ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi ile ilgili bazı önerilerin kabulüne karar vererek ve Bu önerilerin 1981 tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesine ilişkin protokolün şekline karar verdikten sonra;Haziran 2002’nin yirminci gününde, 1981 İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesinde 2002 Protokolü olarak atıfta bulunulan aşağıdaki Protokol’ü kabul etti.

I. TANIMLARMadde 1

Bu Protokolün amacı doğrultusunda:(a) “İş kazası” terimi, ölümlü veya ölümcül olmayan yaralanmalarla sonuçlanan, işten


192

kaynaklanan veya işin sonucunda ortaya çıkan bir durumu kapsar;(b) “Meslek hastalığı” terimi, yürütülen işten kaynaklanan risk faktörlerine maruz kalma sonucu ortaya çıkan herhangi bir hastalığı kapsar;(c) “Tehlikeli durum” terimi, ulusal kanunlar ve yönetmelikler uyarınca tanımlanmış olan, işyerindeki kişiler veya halk için yaralanma veya hastalık yaratma potansiyeline sahip kolayca tanımlanabilen bir olayı kapsar;(d) “İşe gidiş gelişlerdeki kaza” terimi, çalışma yeri ile(i) işçinin başlıca veya ikincil ikametgahı; veya(ii) işçinin genellikle yemek yediği yer; veya(iii) işçinin genellikle maaşını aldığı yerarasında meydana gelen ölüm veya yaralanmayla sonuçlanan bir kazayı kapsar.

II. KAYIT VE BİLDİRİM SİSTEMLERİMadde 2

Yetkili makam, yasa veya yönetmeliklerle veya ulusal koşullara ve uygulamaya uygun diğer herhangi bir yöntemle ve yetkili işveren ve çalışan örgütleriyle istişarede bulunarak, aşağıda verilen şartları ve prosedürleri belirler ve düzenli olarak inceler:(a) iş kazaları ve meslek hastalıklarının kayıt edilmesi ve uygun durumlarda tehlikeli durumların, işe gidiş gelişlerdeki kazaların ve şüphelenilen meslek hastalığı vakalarının kayıt edilmesi ve (b) iş kazaları ve meslek hastalıklarının bildirilmesi ve uygun durumlarda tehlikeli durumların, işe gidiş gelişlerdeki kazaların ve şüphelenilen meslek hastalığı vakalarının bildirilmesiMadde 3Kayıt için gereklilikler ve prosedürler şunları belirleyecektir:a) işverenin sorumluluğunu: (i) iş kazalarını, meslek hastalıklarını ve uygun durumlarda tehlikeli durumları, işe gidiş gelişlerdeki kazaları ve şüphelenilen meslek hastalığı vakalarını kaydetmek; (ii) kayıt sistemleri ile ilgili çalışanlara ve temsilcilerine uygun bilgi vermek; (iii) bu kayıtların uygun şekilde muhafazasını ve bunların önleyici tedbirlerin oluşturulması için kullanılmasını sağlamak; ve (iv) iş kazası, meslek hastalığı, tehlikeli durum, işe gidiş geliş kazası veya şüpheli meslek hastalığı vakası bildirdiği için işçiye karşı misilleme veya disiplin cezası uygulamaktan kaçınmak;b) kaydedilecek bilgileri;c) bu kayıtların muhafaza süreleri; ve


193

d) ulusal kanunlar ve düzenlemeler, koşullar ve uygulama uyarınca, işverenin bulundurduğu kişisel ve tıbbi verilerin gizliliğini sağlamak için önlem almak.

Madde 4Bildirim için gereklilikler ve usuller şunları belirleyecektir:(a) işverenlerin sorumluluğu:(i) iş kazalarını, meslek hastalıklarını ve uygun durumlarda tehlikeli durumları, işe gidiş gelişlerdeki kazaları ve şüphelenilen meslek hastalığı vakalarını yetkili makamlara ve diğer belirlenmiş organlara bildirmek; ve(ii) bildirilen vakalarla ilgili çalışanlara ve temsilcilerine uygun bilgi vermek;b) uygun olduğu durumlarda, sigorta kurumları, iş sağlığı hizmetleri, hekimleri ve doğrudan ilgili diğer organlar tarafından yapılan iş kazası ve meslek hastalıkları bildirimlerini düzenlemek. c) iş kazalarını, meslek hastalıklarını ve uygun durumlarda tehlikeli durumları, işe gidiş gelişlerdeki kazaları ve şüphelenilen meslek hastalığı vakalarının bildirim kriterleri; ve d) bildirim için süre sınırları.

Madde 5Bildirim aşağıdakilerle ilgili verileri içerecektir:a) işletme, kuruluş ve işveren bilgileri;b) mümkünse yaralılar ve yaralanmaların veya hastalığın niteliği; vec) işyeri, kazanın veya tehlikeli durumun koşulları ve meslek hastalığı olması durumunda, sağlık tehlikelerine maruz kalma koşulları.

III. ULUSAL İSTATİSTİKLERMadde 6

Bu protokolü onaylayan her üye, bildirimleri ve diğer mevcut bilgileri temel alarak, iş kazaları, meslek hastalıkları ve gerektiğinde tehlikeli durumlar ve işe gidiş geliş kazaları ile bunların analizleri ile ilgili olarak ülke genelini temsil edecek şekilde derlenen istatistikleri yılda bir defa yayınlar.

Madde 7İstatistikler, Uluslararası Çalışma Örgütü veya diğer yetkili uluslararası kuruluşların himayesinde oluşturulan ilgili uluslararası planlarla uyumlu en son sınıflandırma şemalarını takiben oluşturulacaktır.

IV. NİHAİ HÜKÜMLERMadde 8

1. Bir Üye, Sözleşmeyi imzaladıktan sonra resmi onayını Uluslararası Çalışma Ofisinin


194

Genel Müdürü’ne bildirmek üzere bu Protokol’ü aynı zamanda veya herhangi bir zamanda onaylayabilir.2. Protokol, iki Üyenin onaylanmasının Genel Müdür tarafından tescili tarihinden itibaren 12 ay sonra yürürlüğe girecektir. Bundan sonra, bu Protokol, bir Üyeye, Onaylamanın Genel Müdür tarafından kaydettirildiği tarihten 12 ay sonra, güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamını teşvik edecektir ve Sözleşme, bu Protokol’ün 1. ila 7. maddelerinin eklenmesi ile ilgili Üye hakkında bağlayıcı olacaktır.

Madde 91. Bu Protokolü onaylayan bir üye, Uluslararası Çalışma Ofisi Genel Müdürü’ne kayıt için bildirilen bir anlaşma ile Sözleşmenin 25. Maddesi uyarınca feshedildiği her durumda Sözleşmeyi feshedebilir.2. Bu Protokolü onaylayan bir üye tarafından Sözleşmenin 25. Maddesi uyarınca feshedilmesi, bu Protokol’ün feshini gerektirir.3. Bu Maddenin 1. veya 2. fıkraları uyarınca protokolün feshi, tescil tarihinden itibaren bir yıl sonrasına kadar yürürlüğe girmez.

Madde 101. Uluslararası Çalışma Ofisi Genel Müdürü, Teşkilat Mensupları tarafından bildirilen fesihlerin onaylanması ve feshine ilişkin tüm kayıtları Uluslararası Çalışma Örgütünün tüm üyelerine bildirecektir.2. Genel Müdür, ikinci onaylamanın kaydının Örgüt Üyelerine bildirilmesi sırasında, Örgüt Üyelerinin dikkatini Protokol’ün yürürlüğe gireceği tarihe çekecektir.

Madde 11Uluslararası Çalışma Ofisi Genel Müdürü, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’ne, Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’nin 102. Maddesine uygun kayıt için, Genel Müdür tarafından önceki Maddelerin hükümlerine uygun olarak tüm onay ve fesih davranışlarının detaylarını bildirir.

Madde 12Bu Protokol metninin İngilizce ve Fransızca versiyonları aynı şekilde geçerlidir.

İŞ saĞliĞi ve gÜvenlİĞİ ilo standartlariİş sağlığı ve güvenliği sözleşmesi (1981,...

Documents