علیه توسعه

9 786229 547793

ISBN:978-622-95477-9-3000 80 تومان

زیرپوست‌پیونگ‌یانگ‌چه‌می‌گذرد؟

دنیل‌تودور‌و‌جیمز‌پی‌یرسونترجمه:‌محمدحسین‌باقی

د؟ذری‌گ

ه‌م‌چگگ‌یان

یونت‌پ

وسیرپز ه

سع تو

یهعل

علیه توسعه )زیرپوست پیونگ یانگ چه می گذرد؟(نویسندگان: دنیل تودور و جیمز پی یرسون

ترجمه: محمدحسین باقیشورای سیاست گذاری: مصطفی درویشی، بهراد مهرجو

گرافیک و طراحی: آتلیه آینده نگر / رضا دولت زاده چاپ اول: بهار 1399

مدیر تولید: مینا واشوییتیراژ: 500 نسخه

چاپ: آرمانساشابک: 978-622-95477-9-3

انتشارات امین الضرب / پخش و فروش: 09123903428

سرشناسه:

عنوان و نام پديدآور: مشخصات نشر: مشخصات ظاهری: شابک: وضعیت فهرست نويسی:يادداشت:

عنوان ديگر: موضوع: موضوع: موضوع: موضوع: موضوع: موضوع: موضوع: موضوع: موضوع: موضوع: شناسه افزوده: شناسه افزوده: شناسه افزوده: رده بندی کنگره: رده بندی ديويی: شماره کتابشناسی ملی:

تیودور،‏دانیل،‏‏1982-م.Tudor, Daniel,1982

علیه‏توسعه‏:‏زیر‏پوست‏پیونگ‏یانگ‏چه‏می‏گذرد؟/‏دنیل‏تودور‏و‏جیمز‏پی‏یرسون‏؛‏ترجمه‏محمدحسین‏باقی.تهران:‏امین‏الضرب‏،‏1398.

328ص.‏؛‏رقعی978-622-95477-9-3

فیپا‏عنوان‏اصلی:

North Korea confidential: private markets, fashion trends, prison camps, dissenters and defectors, 2015

زیر‏پوست‏پیونگ‏یانگ‏چه‏می‏گذرد؟.جرم‏و‏جنایت‏--‏کره‏‏شمالی

Crime -- Korea (North)

حقوق‏بشر‏--‏کره‏شمالیHuman rights -- Korea (North)

کره‏شمالی--‏اوضاع‏اجتماعی‏--‏‏‏‏قرن‏21م.Korea (North)-- Social conditions -- 21st century

کره‏شمالی--‏اوضاع‏اقتصادی‏--‏‏قرن‏21م.‏‏Korea (North)-- Economic conditions -- 21st century

کره‏شمالی‏--‏تاریخ‏--‏‏قرن‏21م.Korea (North) -- History -- 21st century

پیرسون،‏جیمزPearson, James (Journalist)

ب‏اق‏ی‏،‏م‏ح‏م‏دح‏س‏ی‏ن‏،‏‏1359-،‏مترجمHN730/6

951/935985878

علیه توسعهزیرپوست پیونگ یانگ چه می گذرد؟

دنیل تودور و جیمز پی یرسونترجمه: محمدحسین باقی

فهرست

پیشگفتارناگفته هایی از آخرین وارث کمونیسم | مسعود خوانساری������������������������������������������������������������������������������������� 9مقدمۀ مترجم ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 11مقدمۀ نویسندگان �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 29

فصل اولبازارهای کره شمالی

فروپاشی سیستم������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 35وون )و یوان( به مثابۀ ارزهایی برای خرید و فروش������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 3943 �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� بازار جانگ مادانگ48 �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� دنبال کردن رد پولیک مرز اقتصادی����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 51مشارکت های عمومیـ خصوصی��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 54صنعت ساخت وساز�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 60نابرابری��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 64

فصل دوماوقات فراغت در کره شمالی

تلویزیون و فیلم های خارجی����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 74خواندن و کتاب های کمیک������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 8487 ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� کامپیوترهایومی گامو����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 91102 ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� سفر و اوقات فراغتنیکوتین و دیگر اقالم نشئه آور������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 107

فصل سوممسئول کیست؟

125 ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� از کیم ایل سونگ تا کیم جونگ ایل134 ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� وزارتخانه سازمان دهی و ارشاد )اودی جی( دبیرخانه فردی������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 141جانگ سونگ تائک����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 144توازن���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 149

فصل چهارمجرم و مجازات در کره شمالی

جرم غیرسیاسی���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 157زندان های متعارف������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 160163 ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� زندانی سیاسی: فرق آن چیست؟چگونه دایره امنیت دولت افراد را دستگیر می کند�������������������������������������������������������������������������������������������������������� 165مرحله عدم بازگشت���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 168زندان های سیاسی������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 170تبعید���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 173

فصل پنجمپوشش، مد و گرایشات

جرائم مربوط به پوشش و پلیس مد��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 177182 ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ دنیای جدید شجاعانهچونگجین، پایتخت مد����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 184188 ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� محصوالت کپی برداری شده داخلی190 ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� محصوالت آرایشی، زیبایی، و درمانیاز غیرطبیعی ها تا طبیعی ترین ها������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 193

فصل ششمارتباطات

تاریخچه مختصری از تلفن های همراه در کره شمالی�������������������������������������������������������������������������������������������������� 198استفاده از تلفن های کوریولینک������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 200203 �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� وضعیت در مرزها چگونه است؟206 ������������������������������������������������������������������������������������������� مسدود کردن، پارازیت فرستادن و پخش رادیویی از خارج210 ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� تأثیرات رادیوچه کسی؟ چه چیزی؟ چه زمانی؟������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 212

فصل هفتمشکاف اجتماعی

طبقه اجتماعی����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 219خالصه ای از یک انحراف تاریخی������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 224پیونگ یانگ در برابر بقیه��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 226اقلیت قومی چینی یا هواگیو������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 229

سخن آخرآیا کره شمالی فرو می پاشد؟������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 235

پیوست هاپیوست 1

242 ��������������������������������������������������������������������������������������� قلب امریکا در تیررس موشک های پیونگ یانگ 1. کابوس واشنگتن���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 2422. آیا پیونگ یانگ پیش پای قدرت های بزرگ قربانی می شود؟����������������������������������������������������������������������������������� 244میراث خاندان کیم در دست فرزند چموش�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 2443. سناریوهایی برای کره شمالی������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 246

پیوست 2 نظریه ها چه می گویند؟ ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 255نظریه اول: بازی ترسوها یا چیکن گیم��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 256نظریه دوم: پنجره اورتون�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 259نظریه سوم: تئوری مرد دیوانه ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 261263 ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ نظریه چهارم: جنگ پیشدستانه نظریه پنجم: »کیم« در کسوت »قذافی« ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 266268 �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� نظریه ششم: تصمیمات غریزی270 ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ نظریه هفتم: آرماگدون هسته اینظریه هشتم: حمله همه جانبه ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 272سناریوهای دیگر��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 274277 ������������������������������������������������������������������������������������������������������������ سناریوهای کره جنوبی در برابر همسایه شمالی

پیوست 3زیر و بم اقتصاد یک دولت اسرارآمیز�������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 281281 ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 1. جامعه پادگانی283 ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 2. ونسان، شهر غذاهای دریایی و موشک ها3. مزارع و اخبار جعلی���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 284تحریم ها و خشکاندن اقتصاد کره شمالی���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 285تنگ تر شدن گلوگاه اقتصاد پیونگ یانگ با فشار بر متحدان این کشور����������������������������������������������������������������������� 288پول هایی برای روز مبادا���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 290293 ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ گوشی های هوشمند در پیونگ یانگکره شمالی در رده های آخر اقتصادی در دنیا����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 294دست چین در دست پیونگ یانگ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 296آیا باید در برابر کره شمالی تسلیم شد؟��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 297بیت کوین در کره شمالی �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 299

پیوست 4آیا احتمال ورود به فاز ترور وجود دارد؟���������������������������������������������������������������������������������������������������� 3011. احتماالت چه می گویند؟�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 301303 ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 2. یگان ویژه برای ترور رهبران کره شمالی

پیوست 5مروری گذرا بر نظام سیاسی کره شمالی و اندیشۀ جوچه�������������������������������������������������������������������� 306فلسفه سیاسی هدایتگر در کره شمالی�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 307نظام سیاسی کره شمالی������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 309

پیوست 6کیم جونگ اون کیست؟����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 318وارث اسرارآمیز������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 318اون: فردی با کیش شخصیت خاص������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 320پسر چاقالویی که صاحب قدرتی هسته ای است����������������������������������������������������������������������������������������������������������� 321عصر وحشت���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 323آیا پایان سلسله کیم نزدیک است؟���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 324

پیشگفتارناگفته هايی از آخرين وارث کمونیسم

مسعود خوانساری رئیس اتاق بازرگانی، صنايع، معادن و کشاورزی تهران

مدير مسئول ماهنامه آينده نگر

کره‏شمالی‏یکی‏از‏اســرارآمیزترین‏کشورها)ی‏کمونیستی(‏در‏جهان‏است.‏آنطور‏که‏در‏رسانه‏ها‏گفته‏می‏شود،‏نه‏اطالعاتی‏از‏بیرون‏به‏داخل‏این‏کشور‏وارد‏می‏شود‏و‏نه‏اطالعاتی‏خارج‏می‏شود.‏اما‏سوال‏مهمی‏در‏مورد‏کره‏‏شمالی‏وجود‏دارد.‏کشــوری‏با‏این‏وضعیت،‏‏چطور‏می‏تواند‏اقتصادش‏را‏اداره‏کند؟‏معیشت‏مردم‏با‏چه‏مکانیزم‏هایی‏تامین‏می‏شود؟‏اساسا‏کسب‏وکاری‏در‏این‏کشور‏وجود‏

دارد؟‏و‏اینکه‏در‏نهایت‏چه‏درس‏هایی‏از‏کره‏‏شمالی‏می‏توان‏گرفت؟‏کتابی‏که‏پیش‏روی‏شــما‏قرار‏گرفته؛‏سعی‏می‏کند‏به‏همین‏سواالت‏پاسخ‏دهد.‏به‏طوری‏که‏در‏فصل‏اول‏با‏نهایت‏دقت‏و‏موشکافی‏اقتصاد‏کره‏شمالی‏را‏برای‏مخاطب‏معنا‏می‏کند.‏جالب‏اســت‏اطالعات‏این‏کتاب‏مشخص‏می‏سازد‏اقتصاد‏کره‏شــمالی‏در‏بعضی‏بخش‏های‏محدود‏به‏ســمت‏بازار‏پیش‏می‏رود.‏البته‏که‏این‏بخش‏از‏اقتصاد‏هم‏محدود‏و‏هم‏کوچک‏اســت‏ولی‏آنچنان‏که‏این‏کتاب‏تفسیر‏کرده،‏در‏اقتصادی‏مانند‏کره‏شمالی‏هم‏چاره‏ای‏به‏غیر‏از‏اتکای‏به‏روندهای‏بــازار‏محور‏وجود‏نــدارد.‏حال‏آنکه‏بازهم‏کتــاب‏توضیح‏می‏دهد،‏سیاست‏و‏رفتارهای‏اجتماعی‏همچنان‏در‏کره‏‏شمالی‏بسته‏باقی‏مانده‏است.‏

کتاب‏در‏فصل‏های‏بعدی‏روایت‏می‏کند‏که‏نسل‏جوان‏کره‏شمالی‏برخالف‏

علیه توسعه 10

نسل‏های‏در‏جست‏وجوی‏تغییر‏اســت‏و‏حداقل‏در‏فضای‏فرهنگی‏رفتارهای‏متفاوتی‏دارد.‏

براساس‏اطالعات‏بســیار‏دقیق‏این‏کتاب،‏آنچه‏به‏این‏کشور‏وارد‏یا‏خارج‏می‏شــود‏باید‏از‏کانال‏های‏فراوان‏سانســور‏بگذرند‏تا‏آنچه‏باب‏میل‏رهبران‏این‏کشور‏است‏حاصل‏شــود.‏یکی‏از‏کانال‏های‏کســب‏خبر‏از‏داخل‏کره‏شمالی‏فراریانی‏هستند‏که‏به‏هزار‏‏و‏‏یک‏دلیل‏از‏این‏کشور‏می‏گریزند.‏این‏فراریان‏از‏دو‏طیف‏خارج‏نیســتند:‏یا‏شــهروندان‏معمولی‏اند‏که‏به‏دنبال‏کسب‏وکار‏و‏یافتن‏معیشت‏بهتر‏خطر‏را‏به‏جان‏می‏خرند‏و‏به‏سئول‏یا‏پکن‏می‏گریزند‏و‏یا‏مقام‏های‏رسمی‏‏کشورند‏که‏از‏کشورهای‏خارجی‏تقاضای‏پناهندگی‏می‏کنند.‏بسیاری‏از‏اطالعاتی‏که‏کارشناســان‏مسائل‏کره‏شــمالی‏به‏آن‏ها‏دسترسی‏پیدا‏می‏کنند‏از‏

طریق‏همین‏فراریان‏و‏پناهندگان‏است.‏کتاب‏علیه‏توسعه‏از‏این‏قاعده‏مســتثنی‏نیست.‏نویسندگان‏ضمن‏مطالعۀ‏منابع‏در‏کتابخانه‏های‏سئول،‏توکیو،‏پکن‏و‏سایر‏منابع‏کتابخانه‏ای‏در‏دسترس‏به‏گفت‏وگــو‏با‏فراریان‏مبادرت‏کرده‏و‏کوشــیده‏اند‏با‏زبانی‏ژورنالیســتی‏و‏روان،‏یافته‏های‏خود‏را‏در‏ذهن‏خواننده‏بنشــانند.‏شاید‏در‏این‏کتاب‏نظریه‏پردازی‏و‏‏توصیفی‏را‏برگزیده‏اند.‏ تئوری‏سازی‏دیده‏نشود،‏چرا‏که‏نویسندگان‏زبانی‏رواییـ‏علیه‏توسعه‏به‏زیرپوست‏کره‏شمالی‏می‏رود‏و‏گزارشی‏مفصل‏از‏بازارهای‏آنجا‏و‏زیســت‏اقتصادی‏مــردم‏در‏اختیارتان‏قرار‏می‏دهد.‏آن‏ها‏معتقدند‏کره‏شــمالی‏به‏آهستگی‏و‏باسرعت‏الک‏پشتی‏در‏حال‏گذار‏از‏اقتصاد‏سوسیالیستی‏به‏اقتصاد‏شبه‏ســرمایه‏داری‏اســت.‏افزون‏‏بر‏این،‏آن‏ها‏ضمن‏بررسی‏طبقات‏اجتماعی،‏آداب‏ورسوم،‏فرهنگ‏و‏اخالق‏مردم‏این‏کشور‏گریزی‏به‏پشت‏پردۀ‏قدرت‏در‏این‏کشــور‏زده‏و‏مروری‏هم‏بر‏سیســتم‏قضایی‏کره‏شمالی‏دارند.‏مطالعۀ‏این‏کتاب‏نه‏تنها‏نگاه‏خوانندۀ‏کنجکاو‏را‏به‏کره‏شــمالی‏تغییــر‏می‏دهد،‏بلکه‏بی‏تردید‏افق‏

جدیدی‏پیش‏روی‏وی‏می‏گشاید.

مقدمۀ مترجم گذار از »کمونیسم اقتدارگرا«

به عصر »شبه سرمايه داری« شــبی‏سرد‏در‏سپتامبر‏2014،‏مردی‏به‏نام‏»آن«‏به‏حاشیۀ‏رودخانۀ‏تومن1‏رفت.‏در‏بخش‏چینی،‏مرزی‏که‏به‏شدت‏از‏سوی‏چین‏و‏کره‏شمالی‏محافظت‏می‏شود.‏این‏رودخانه‏در‏کم‏عمق‏ترین‏قسمت‏هایش،‏عرض‏اندکی‏بیش‏از‏46متر‏دارد‏و‏»آن«‏به‏راحتی‏می‏توانست‏از‏همان‏جایی‏که‏ایستاده‏بود‏کره‏شمالی‏را‏ببیند.‏در‏دو‏ساکی‏که‏بر‏دوش‏داشت،‏100‏عدد‏یو.‏اس.‏بی‏پر‏از‏فیلم‏،‏نمایش‏های‏تلویزیونی،‏موســیقی‏و‏کتاب‏های‏الکترونیکی‏از‏اقصی‏نقاط‏دنیا‏بــود.‏تقریبا‏در‏هرجای‏دیگــری‏در‏این‏دنیا،‏ایــن‏یو.اس.‏بی‏ها‏چیزی‏کامال‏معمولــی‏و‏بی‏ضرر‏تلقی‏می‏شــوند؛‏اما‏در‏این‏مرز،‏داشــتن‏ایــن‏یو.اس.‏بی‏ها‏قاچاق‏بود‏و‏به‏شــدت‏غیرقانونی‏و‏خطرناک‏شناخته‏می‏شد.‏در‏دولت‏توتالیتر‏کره‏شمالی،‏شهروندان‏فقط‏مجاز‏به‏دیدن‏و‏شــنیدن‏محصوالتی‏اند‏که‏رسانه‏های‏دولتی‏یا‏خود‏دولت‏

1. Tumen

علیه توسعه 12

تهیــه‏و‏تولید‏می‏کنــد.‏پی‏یونگ‏یانگ‏اطالعــات‏خارجی‏از‏هر‏نــوع‏را‏تهدید‏می‏انــگارد‏و‏تالش‏زیادی‏به‏‏خرج‏می‏دهد‏تــا‏مانع‏ورود‏این‏اطالعات‏به‏داخل‏کشور‏شود.‏ترس‏اصلی‏رژیم‏این‏است‏که‏اگر‏مردم‏در‏تیررس‏کلمات،‏تصاویر‏یا‏صداهایی‏از‏دنیای‏بیرون‏قرار‏گیرند،‏مردم‏کره‏شمالی‏در‏مورد‏اوضاع‏و‏تحوالت‏کشورشان‏دچار‏توهم‏می‏شوند‏و‏همین‏امر‏می‏تواند‏آن‏ها‏را‏مشتاق‏تغییر‏سازد‏یا‏

حتی‏این‏تغییر‏را‏»بطلبند«.‏»آن«‏فردی‏فراری‏است‏که‏در‏سال‏2004‏از‏کره‏شمالی‏گریخت‏و‏اکنون‏در‏سئول،‏پایتخت‏کره‏جنوبی،‏زندگی‏می‏کند.‏او‏سازمانی‏غیردولتی‏را‏اداره‏می‏کند‏و‏کارش‏ارســال‏اطالعات‏به‏داخل‏کره‏شمالی‏است.‏وی‏یکی‏از‏چند‏ده‏فراری‏از‏کره‏شــمالی‏اســت.‏گفته‏های‏این‏فراریان‏قابل‏اعتماد‏نبــوده‏و‏همچنین‏این‏گفته‏ها‏آنقدر‏کافی‏نیست‏که‏بتوان‏آن‏ها‏را‏کنار‏هم‏قرار‏داد‏و‏به‏تصویری‏دقیق‏از‏زندگی‏داخل‏کشــوری‏مرموز‏و‏اسرارآمیز‏دســت‏یافت؛‏اما‏وقتی‏این‏گفته‏ها‏با‏

اطالعات‏دیگر‏آمیخته‏می‏شود،‏داستان‏فراریان‏ارزشمند‏می‏گردد.آن‏شــب‏در‏حاشــیۀ‏آن‏رودخانه،‏»آن«‏دقیقا‏فهمید‏چه‏کنــد؛‏او‏بارها‏در‏گذشــته‏سفرهایی‏از‏این‏دست‏انجام‏داده‏بود.‏کامال‏هشیار‏بود‏و‏آن‏منطقه‏را‏به‏‏خاطر‏حضور‏گارد‏مرزی‏دقیقا‏بررســی‏کرده‏بود.‏وقتی‏مطمئن‏شد‏کسی‏او‏را‏نمی‏بیند،‏یو.اس.‏بی‏هایش‏را‏در‏سطل‏کوچک‏پالستیکی‏گذاشت‏و‏سطل‏را‏هم‏داخل‏ساک‏پالســتیکی‏قطوری‏پیچید،‏سپس‏بسته‏را‏با‏سیم‏محکمی‏بست‏و‏در‏حالی‏که‏یک‏سر‏آن‏را‏به‏دست‏داشت،‏سر‏دیگر‏بسته‏را‏به‏‏هوا‏پرتاب‏کرد.‏آن‏بســته‏داخل‏آب‏نزدیک‏ســاحل‏کره‏شــمالی‏فرود‏آمد.‏در‏آنجــا،‏مردی‏اهل‏کره‏شمالی‏به‏نام‏»کو«‏کامال‏نامحسوس‏آمد‏و‏بسته‏را‏برداشت.‏از‏این‏دو‏مرد،‏»کو«‏کار‏خطرناک‏تری‏داشــت،‏چون‏‏باید‏کاال‏را‏به‏درون‏کره‏شــمالی‏انتقال‏می‏داد.‏ســازمانی‏که‏»آن«‏اداره‏می‏کرد‏به‏»کو«‏مبلغــی‏معادل‏100‏دالر‏داد‏تا‏یو.اس‏.بی‏ها‏را‏به‏داخل‏کشــور‏ببرد.‏مبلغــی‏قابل‏توجه‏که‏کفاف‏یک‏یا‏دو‏ماه‏

13 مقدمۀ مترجم

زندگی‏»کو«‏را‏می‏داد؛‏اما‏»کو«‏هم‏ریســک‏بزرگی‏می‏کــرد،‏اگر‏گارد‏مرزی‏کره‏شمالی‏او‏را‏می‏گرفتند،‏به‏شدت‏مورد‏ضرب‏و‏شتم‏قرار‏می‏گرفت،‏به‏زندان/‏اردوگاه‏فرســتاده‏می‏شد‏یا‏حتی‏ممکن‏بود‏اعدام‏شــود.‏»کو«‏به‏رودخانه‏زد،‏لباس‏هایش‏خیس‏شد‏و‏بسته‏را‏برداشت.‏پس‏از‏مدتی‏تأمل‏برای‏خشک‏شدن‏لباس‏ها،‏به‏‏ســوی‏شــهر‏و‏جایی‏که‏زندگی‏می‏کرد‏بازگشت.‏در‏آنجا‏»کو«‏هر‏یو.‏اس‏.بی‏را‏در‏بازار‏سیاه‏به‏قیمت‏یک‏دالر‏می‏فروخت‏آن‏هم‏به‏شهروندانی‏که‏

مشتاق‏بودند‏نیم‏نگاهی‏به‏زندگی‏در‏آن‏سوی‏آب‏ها‏بیندازند.اگرچه‏طی‏دو‏دهۀ‏گذشــته‏از‏کره‏شــمالی‏با‏عنوان‏»کشــور‏تارک‏دنیا1«‏یا‏»کشور‏منزوی«‏یاد‏می‏شــود،‏اما‏در‏دیوارهایی‏که‏دولت‏در‏حال‏ساخت‏آن‏به‏دور‏مردم‏بوده،‏شکاف‏های‏زیادی‏ایجاد‏شده‏است.‏عملیات‏قاچاق‏رسانه‏ای‏که‏به‏‏شکلی‏ابتدایی‏صورت‏می‏گیرد،‏همچون‏عملیاتی‏که‏سازمان‏»آن«‏می‏کوشد‏گاه‏سازد،‏ تا‏مردم‏کره‏شمالی‏را‏به‏واسطۀ‏آن‏در‏مورد‏کشورشان‏و‏جهان‏خارج‏آریســک‏زیادی‏به‏دنبال‏دارد.‏با‏وجود‏تهدید‏مجازات‏از‏سوی‏نیروهای‏امنیتی‏خشن‏کره‏شمالی،‏توزیع‏اطالعات‏خارجی‏به‏کسب‏وکاری‏سودآور‏در‏کره‏شمالی‏تبدیل‏شــده‏اســت.‏این‏مســئله‏تا‏حدودی‏موجب‏تغییر‏اقتصاد‏بسته‏و‏سنتی‏کره‏شمالی‏در‏بیست‏سال‏اخیر‏شده‏است.‏از‏1994‏تا‏1998،‏قحطی‏گسترده‏و‏‏ ‏شاید‏میلیون‏هاـ‏ فراگیری‏کره‏شــمالی‏را‏در‏نوردیده‏و‏موجب‏مرگ‏صدها‏هزارـ‏نفر‏شده‏است.‏دولت‏در‏واکنش‏به‏شکست‏خود‏در‏تغذیۀ‏مردمانش،‏اجازه‏داده‏تا‏بازارهای‏کوچکی‏تحت‏عنوان‏»جانگ‏مادانگ«‏شکل‏بگیرد‏تا‏مردم‏بتوانند‏کاالهای‏اساسی‏را‏از‏یکدیگر‏یا‏به‏‏شکل‏تهاتری‏خریداری‏کنند.‏جانگ‏مادانگ‏شکلی‏بدوی‏و‏ابتدایی‏از‏سرمایه‏داری‏است‏و‏کامال‏در‏تضاد‏با‏کمونیسم‏سخت‏و‏کنترل‏دولتی‏اقتصاد‏است.‏اقتصادی‏که‏دولت‏طی‏دهه‏های‏اخیر‏آن‏را‏به‏‏اجرا‏درآورده‏است؛‏اما‏هنگامی‏که‏قحطی‏درنهایت‏فروکش‏کرد،‏رژیم‏تصمیم‏گرفت‏1. Hermit Kingdom

علیه توسعه 14

بازار‏جانگ‏مادانگ‏را‏تحمل‏کند،‏زیرا‏احتماال‏به‏این‏درک‏رسیده‏بود‏که‏دولت‏به‏تنهایی‏نمی‏تواند‏به‏‏شکل‏قابل‏اتکایی‏نیازهای‏اکثر‏شهروندان‏را‏برآورده‏سازد.‏از‏آن‏زمان‏به‏بعد‏بازارهای‏غیررسمی‏‏به‏بازارهایی‏پیچیده‏و‏وسیع‏مقیاس‏تبدیل‏شــدند‏که‏برخی‏از‏آن‏ها‏صدها‏غرفه‏دارند‏و‏طیف‏متنوعی‏از‏کاالها‏را‏به‏فروش‏می‏رســانند.‏قابل‏اعتمادترین‏آمارها،‏تعداد‏این‏بازارهای‏وسیع‏را‏در‏کل‏کشور‏چیزی‏حدود‏380‏تا‏730‏مورد‏برآورد‏کرده‏است؛‏البته‏بازارهای‏کوچکتری‏هم‏وجود‏دارد.‏براســاس‏برخــی‏از‏قابل‏اعتمادترین‏آمارها،‏حــدود‏18‏میلیون‏از‏جمعیت‏25‏میلیونی‏کره‏شمالی‏برای‏بقا‏و‏تأمین‏نیازهای‏خود‏تاحدی‏یا‏فقط‏به‏

این‏بازارها‏متکی‏هستند.افزون‏‏بر‏این‏بازارهای‏به‏‏اصطالح‏»خاکستری«،‏که‏توزیع‏تولیدات‏رسانه‏ای‏و‏تکنولوژی‏های‏ممنوع‏شده‏را‏آسان‏تر‏کرده‏است،‏بازار‏»سیاه«‏متعارف‏تری‏نیز‏به‏جریان‏اطالعات‏از‏خارج‏کمک‏کرده‏اســت.‏بیشتر‏تولید‏ناخالص‏داخلی1 کره‏شــمالی‏از‏تولید‏مواد‏مخدر،‏قاچــاق‏کاال،‏جعل‏پول‏و‏پولشــویی‏تأمین‏می‏شود.‏امروزه‏مجموعه‏ای‏متنوع‏از‏سازمان‏های‏غیردولتی‏خارجی،‏فراریان،‏قاچاقچیان،‏واســطه‏ها،‏بازرگانان،‏سربازان‏و‏مقام‏های‏رشوه‏گیر‏کره‏شمالی‏با‏یکدیگر‏شبکه‏ای‏بســیار‏محکم‏را‏ایجاد‏کرده‏اند‏که‏شــهروندان‏معمولی‏را‏از‏طریق‏تلفن‏هــای‏همراه‏قدیمی،‏لپ‏تاپ‏ها،‏تبلت‏هــا‏و‏درایوهای‏اطالعاتی‏به‏دنیای‏خارج‏وصل‏می‏کند.‏این‏کاالهای‏دیجیتال‏نقش‏بســیار‏مهمی‏‏ـ‏اگرچه‏غیرقابل‏رؤیــت‏ـ‏در‏جامعۀ‏کره‏شــمالی‏ایفــا‏می‏کنند.‏به‏یمــن‏وجود‏همین‏رســانه‏های‏قاچاق‏شــده‏به‏داخل،‏شــهروندان‏بسیاری‏)نســبت‏به‏گذشته(‏توانسته‏اند‏به‏شکاف‏گسترده‏میان‏تصویر‏خوش‏آب‏و‏رنگی‏که‏رژیم‏از‏کشور‏و‏رهبرانش‏ترسیم‏می‏کند‏و‏واقعیت‏سیاهی‏که‏موجود‏است،‏پی‏ببرند.‏بسیاری‏از‏شهروندان‏کره‏شمالی‏به‏این‏درک‏رسیده‏اند‏که‏دنیای‏خارج‏آن‏گونه‏که‏رژیم‏در‏1. Gross Domestic Product (GDP)

15مقدمۀ مترجم

بوق‏و‏کرنا‏می‏کند،‏نه‏غرق‏در‏محرومیت‏است،‏نه‏بی‏اخالقی‏و‏نه‏غرق‏در‏جرم‏و‏جنایت.‏دنیای‏خارج‏از‏نگاه‏مردم‏هیچ‏شــباهتی‏به‏دنیایی‏که‏رژیم‏برایشــان‏

ترسیم‏می‏کند،‏ندارد.گاهی‏فزاینده‏خطر‏کوتاه‏مدتی‏برای‏رژیم‏‏»کیم‏جونگ‏ـ‏اون«‏اســت،‏ این‏آزیرا‏ظاهرا‏رژیم‏همچنان‏قدرتمند‏اســت‏و‏قابلیت‏سرکوب‏مردم‏را‏دارد؛‏اما‏در‏جامعۀ‏توتالیتر‏که‏مشروعیت‏و‏قدرت‏مقام‏ها‏تا‏حد‏زیادی‏به‏توانایی‏آن‏ها‏برای‏فریب‏و‏اغفال‏مردم‏متکی‏است،‏نیروی‏دیجیتال‏زیرزمینی‏در‏حال‏جان‏گرفتن‏

می‏تواند‏تهدیدی‏موجودیتی‏در‏بلندمدت‏برای‏بقای‏رژیم‏باشد.‏به‏استثنای‏چندصد‏یا‏چندهزار‏نخبۀ‏حاکم،‏مردم‏کره‏شمالی‏هیچ‏دسترسی‏ای‏به‏اینترنت‏ندارنــد.‏مدارس،‏کتابخانه‏های‏عمومی‏‏و‏ادارات‏با‏سیســتم‏داخلی‏اینترنــت‏بهم‏وصل‏می‏شــوند‏که‏»کوانگ‏میونگ«‏نــام‏دارد.‏فقط‏به‏برخی‏از‏مقامــات‏مورد‏اعتماد‏اجازه‏داده‏می‏شــود‏برای‏موارد‏خاص‏بــه‏اینترنتی‏ایمن‏دسترسی‏پیدا‏کنند‏تا‏چیزی‏به‏این‏»شبکۀ‏بسته«‏بیفزایند،‏مثال‏مقاله‏ای‏علمی‏‏یا‏اطالعاتی‏در‏مورد‏بهداشت‏و‏سالمتی‏بیابند.‏تمام‏خانواده‏ها‏مجبورند‏تجهیزات‏رســانه‏ای‏الکترونیک‏خود‏را‏در‏مراجع‏محلی‏»رجیســتر«‏کنند.‏در‏مواقعی،‏بازپرس‏هــا‏خانه‏‏به‏‏خانه‏می‏رونــد‏تا‏ببینند‏در‏خانۀ‏مردم‏چــه‏نوع‏پخش‏کنندۀ‏رســانه‏ای2‏وجود‏دارد.‏اگر‏مواردی‏غیرقانونی‏بیابند،‏فرد‏را‏دستگیر‏و‏آن‏کاالی‏قاچاق‏را‏توقیف‏می‏کنند‏و‏به‏مراجع‏باالتر‏در‏پیونگ‏یانگ‏ارجاع‏می‏دهند.‏پیش‏از‏گســترده‏شــدن‏اســتفاده‏از‏یو.اس.‏بی،‏فیلم‏های‏غیرمجــاز‏و‏نمایش‏های‏تلویزیونی‏اغلب‏روی‏دی‏.وی.‏دی‏به‏کره‏شمالی‏قاچاق‏می‏شدند.‏مقام‏ها‏برای‏اینکــه‏مانع‏از‏این‏شــوند‏که‏مــردم‏دی.‏وی.‏دی‏ها‏و‏یو.اس.‏بی‏هــا‏را‏هنگام‏بازرسی‏های‏سرزده‏پنهان‏کنند،‏برق‏منطقه‏ای‏را‏به‏صورت‏رندوم‏‏و‏ناگهانی‏قطع‏می‏کنند‏و‏ســپس‏بازرسان‏وارد‏خانه‏ها‏و‏آپارتمان‏ها‏می‏شوند‏تا‏هرکسی‏را‏که‏در‏2. Media Player

علیه توسعه 16

حال‏مشــاهده‏دی.‏وی.‏دی‏بوده‏و‏دســتگاهش‏خاموش‏شده‏است‏دستگیر‏و‏دستگاه‏را‏توقیف‏کنند.‏بازرسان‏تمام‏دستگاه‏پخش‏دی.‏وی.‏دی‏را‏مصادره‏‏کرده‏و‏برق‏آن‏خانه‏را‏وصل‏و‏دســتگاه‏را‏روشــن‏می‏کنند،‏ســپس‏دکمۀ‏ایجکت‏را‏می‏زنند‏تا‏دی.‏وی.‏دی‏بیرون‏بیاید‏و‏سپس‏دوباره‏آن‏را‏روشن‏می‏کنند‏تا‏ببینند‏

محتویات‏آن‏چیست.‏این‏تالش‏ها‏نشــان‏می‏دهد‏چگونه‏فناوری‏های‏دیجیتال‏باعث‏عصبی‏شدن‏رژیم‏شده‏است،‏مثال‏‏گوشی‏های‏موبایل‏را‏در‏نظر‏بگیرید.‏کره‏شمالی‏با‏جمعیتی‏حــدود‏25‏میلیون‏نفر،‏حدود‏3‏میلیون‏کاربر‏تلفن‏همراه‏دارد.‏تقریبا‏تمام‏آن‏ها‏محدود‏به‏شبکۀ‏کوریولینک‏هســتند‏و‏فقط‏می‏توانند‏تماس‏های‏داخلی‏برقرار‏کنند‏و‏این‏تماس‏ها‏هم‏دائما‏در‏معرض‏رصد‏اســت؛‏اما‏برخی‏به‏گوشــی‏های‏غیرقانونی‏دسترســی‏دارند‏که‏به‏‏صورت‏قاچاق‏وارد‏کره‏شمالی‏می‏شود‏و‏فقط‏مختص‏کاربرانی‏اســت‏که‏نزدیــک‏مرز‏زندگی‏می‏کننــد‏و‏از‏آنجا‏می‏توانند‏به‏شبکه‏های‏چینی‏وصل‏شوند.‏ســرویس‏های‏امنیتی‏نیز‏از‏ردیاب‏هایی‏استفاده‏می‏کنند‏کــه‏می‏تواند‏تماس‏های‏غیرقانونی‏بیش‏از‏5‏دقیقه‏را‏شناســایی‏کند؛‏بنابراین‏برای‏احتراز‏از‏شناسایی،‏فرد‏باید‏تماسی‏مختصر‏برقرار‏کند،‏مکان‏خود‏

را‏دائم‏تغییر‏دهد‏و‏دوباره‏تماس‏بگیرد‏تا‏بتواند‏اندکی‏بیشتر‏صحبت‏کند.‏ایــن‏تلفن‏های‏همراه‏محتویاتی‏دارد‏که‏مقامات‏دوســت‏ندارند‏مردم‏آن‏را‏ببینند.‏انتقال‏داده‏ها‏به‏شدت‏رصد‏می‏شود‏و‏مقامات‏می‏توانند‏نسبت‏به‏هرکسی‏که‏به‏موارد‏غیرمجاز‏دسترســی‏دارد‏گوش‏به‏زنگ‏شوند.‏افسران‏پلیس‏اغلب‏کاربران‏تلفن‏همراه‏را‏در‏خیابان‏ها‏متوقف‏و‏گوشــی‏آن‏ها‏را‏بازرسی‏می‏کنند‏تا‏مبادا‏محتویات‏حساسی‏در‏گوشی‏شان‏باشــد.‏گاهی‏این‏افسران‏گوشی‏ها‏را‏ضبط‏کرده‏و‏مجازات‏هایی‏نصیب‏کاربر‏آن‏می‏شــود.‏پخش‏کننده‏ای‏رسانه‏ای‏قابل‏حمل‏برای‏رژیم‏مشکل‏سازتر‏است،‏زیرا‏شناسایی‏آن‏ها‏دشوارتر‏از‏تلفن‏همراه‏اســت.‏بســیاری‏از‏مردم‏کره‏شــمالی‏اکنون‏می‏توانند‏در‏مناطق‏مرزی‏

17مقدمۀ مترجم

ام‏.پی.‏فورهای‏چینی‏را‏خریداری‏کنند‏زیرا‏می‏تواند‏کارت‏های‏حافظه‏قاچاق‏را‏اجرا‏کند.‏این‏ام.‏پی.‏فورها‏کوچکند‏و‏باتری‏های‏کوچکشــان‏هر‏دو‏ساعت‏یک‏بار‏شــارژ‏می‏شــود‏و‏به‏مردم‏اجازه‏می‏دهد‏تا‏فیلم‏ها‏را‏بدون‏نیاز‏به‏وصل‏شــدن‏به‏برق‏مشــاهده‏کنند.‏در‏کره‏شــمالی‏قطع‏مکرر‏برق‏امری‏روزمره‏و‏

همیشگی‏است.1 ـ

سال‏هاست‏پیش‏بینی‏می‏شود‏که‏کره‏شمالی‏در‏آستانۀ‏فروپاشی‏است.‏از‏دهۀ‏90‏که‏قحطی‏جان‏بیش‏از‏1‏میلیون‏انسان‏را‏گرفت،‏بسیاری‏می‏گفتند‏کره‏شمالی‏نفس‏های‏آخر‏را‏می‏کشــد؛2‏اما‏این‏کشــور‏هنوز‏پابرجاست‏و‏شاید‏بتوان‏آن‏را‏پایدارترین‏نظام‏کمونیســتی‏در‏جهان‏دانست‏که‏با‏وجود‏قحطی‏ها،‏تحریم‏ها‏و‏فقر‏گسترده‏توانسته‏همچنان‏برقرار‏بماند،‏اما‏فروپاشی‏سرنوشت‏محتومی‏‏است‏که‏در‏انتظار‏کشــورهای‏سرکوبگر‏است.‏کره‏شــمالی‏هم‏از‏این‏مقوله‏مستثنی‏نیســت.‏برخی‏معتقدند‏کره‏شمالی‏به‏‏دلیل‏اتکای‏رهبر‏آن‏به‏ابزارهای‏سرکوب،‏در‏برابر‏»کودتا«‏یا‏»انقالب«‏آســیب‏پذیر‏نیســت،‏اما‏برخــی‏دیگر‏بزرگترین‏چالش‏های‏آخرین‏وارث‏کمونیســم‏اقتدارگرا‏در‏جهان‏را‏چالش‏»جانشــینی«‏می‏دانند.3‏»کیم‏ایل‏سونگ«،‏پایه‏گذار‏کره‏شمالی،‏پیش‏از‏مرگ‏در‏سال‏1994 دســت‏به‏انتقــال‏قــدرت‏زد.‏او‏چند‏ســال‏پیــش‏از‏مرگ،‏فرزنــد‏جوانش‏»کیم‏جونگ‏ایل«‏را‏وارد‏ســاختار‏قدرت‏و‏برای‏رهبری‏کشــور‏آماده‏کرد.‏او‏اطمینان‏داشت‏فرزندش‏می‏تواند‏عنان‏قدرت‏را‏در‏دست‏بگیرد‏و‏مخالفت‏های‏احتمالی‏داخلی‏را‏مهار‏کند.‏کیم‏جونگ‏ایل‏هم‏در‏میان‏فرزندانش‏گویی‏چشم‏

1.‏‏این‏بخش‏ترجمه‏ای‏است‏از‏متن‏خالصه‏مقاله‏ای‏با‏این‏عنوان:Jieun Baek (January/February 2017), the Opening of the North Korean Mind, https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/20161128/openingnorthkoreanmind?utm_medium=newsletters&utm_source=spec ia l_send&utm_campa ign=summer_reads_2019_news le t te rs&utm_content=20190728&utm_term=newsletter-summer-popup2019-2. Daniel Byman & Jennifer Lind (July 2010), Keeping Kim: How North Korea›s Regime Stays in Power, https://www.belfercenter.org/publication/keeping-kim-how-north-koreas-regime-stays-power 3. opcit

علیه توسعه 18

امید‏به‏»کیم‏جونگ‏اون«‏جوان‏داشت‏که‏در‏صورت‏و‏سیرت‏شباهت‏زیادی‏به‏پدر‏داشــت.‏براساس‏سنتی‏نانوشته‏در‏کره‏شمالی،‏قدرت‏همواره‏از‏پدر‏به‏پسر‏می‏رســد؛‏اما‏اکنون‏مشکل‏اینجاست‏که‏کیم‏جوان‏فرزندی‏ندارد.‏اگر‏این‏روند‏ادامه‏پیدا‏کند،‏برخی‏پیش‏بینی‏می‏کنند‏احتماال‏این‏سنت‏در‏کره‏شمالی‏نقض‏و‏کشور‏دستخوش‏بحران‏شــود.‏به‏هرحال‏این‏سناریویی‏است‏که‏اثبات‏آن‏شاید‏

مدت‏زیادی‏به‏‏طول‏انجامد.‏دیپلمات‏سابق‏ ‏هو«ـ‏ ســناریوی‏دوم،‏تغییر‏نســلی‏اســت‏که‏»تای‏یونگـ‏‏مطرح‏کرده‏است.‏او‏معتقد‏است‏کره‏شمالی‏ کره‏شمالی‏که‏از‏کشورش‏گریختهـ‏بــا‏نیروی‏خارجی‏یــا‏کودتا‏از‏پــا‏در‏نخواهد‏آمد.‏به‏اعتقاد‏او،‏نظام‏سیاســی‏کره‏شمالی‏حداکثر‏بیست‏سال‏دیگر‏دوام‏خواهد‏آورد،‏زیرا‏شاهد‏تغییر‏نسل‏در‏داخل‏هســتیم.‏رژیم‏کیم‏اکنون‏متکی‏به‏حمایــت‏و‏وفاداری‏حامیان‏قدیمی‏‏و‏کهنسال‏خود‏است،‏اما‏نســل‏جدیدی‏را‏که‏در‏حال‏ظهور‏هستند‏نادیده‏گرفته‏اســت.‏او‏می‏گوید:‏»نمی‏گویم‏رژیم‏کیم‏جونگ‏اون‏ده‏سال‏دیگر‏فرو‏خواهد‏پاشــید،‏بلکه‏تصورم‏این‏است‏حداکثر‏بیست‏ســال‏دیگر‏این‏رژیم‏فرو‏خواهد‏گوســت‏2016‏معاون‏ســفیر‏ ریخت«.‏این‏دیپلمات‏ســابق‏که‏پیش‏از‏این‏در‏آکره‏شمالی‏در‏بریتانیا‏بود،‏می‏گوید:‏»اگر‏من‏بیست‏یا‏سی‏سال‏دیگر‏زنده‏باشم،‏می‏توانم‏بدون‏هیچ‏مشــکلی‏به‏کشورم‏بازگردم«.‏او‏معتقد‏است‏با‏وجود‏مشت‏آهنین‏رهبر‏کره‏شــمالی،‏این‏رژیم‏پیش‏از‏آنکه‏با‏کودتــا‏یا‏حملۀ‏خارجی‏از‏پا‏درآید،‏از‏طریق‏نســل‏جوان‏عمرش‏به‏پایان‏خواهد‏رسید.‏این‏دیپلمات‏سابق‏بر‏این‏باور‏اســت‏که‏رهبران‏نظامی‏‏که‏اکنون‏پیرامون‏»اون«‏را‏گرفته‏اند‏در‏دهۀ‏60 تا‏80‏عمر‏خود‏هســتند‏و‏وقتی‏این‏کهنه‏سربازان‏بازنشسته‏شوند،‏تازه‏مشکل‏آغاز‏می‏شود:‏»ژنرالهای‏کهنســال‏عمرشان‏به‏پایان‏خواهد‏رسد‏و‏یا‏بازنشسته‏می‏شوند‏و‏ژنرال‏هایی‏که‏اکنون‏در‏دهۀ‏30،‏40‏و‏50‏عمر‏خود‏هستند‏تعلق‏خاطر‏اندکی‏به‏ایدئولوژی‏رژیم‏دارند«.‏به‏گفتۀ‏تای‏یونگ‏ـ‏هو:‏»آن‏زمان،‏زمانیست‏

19مقدمۀ مترجم

که‏این‏ژنرال‏های‏جــوان‏با‏کیم‏جونگ‏اون‏خداحافظی‏خواهند‏کرد.‏تنها‏زمان‏می‏تواند‏مشکل‏را‏حل‏کند.«؛1‏البته‏اگر‏بنا‏به‏فروپاشی‏باشد،‏دالیل‏بسیاری‏را‏می‏توان‏ذکر‏کرد.‏تحلیل‏ابعاد‏فروپاشی‏نیازمند‏تحلیلی‏چندبعدی‏و‏نه‏تک‏بعدی‏است.‏شاید‏تمام‏این‏سناریوها‏در‏کنار‏هم‏بتواند‏فروپاشی‏احتمالی‏کره‏شمالی‏در‏آینده‏را‏اثبات‏کنند،‏اما‏در‏اینجا‏می‏خواهم‏به‏سناریوی‏سوم‏اشاره‏کنم‏که‏چه‏بسا‏نادیده‏گرفته‏شــده‏یا‏به‏آن‏کم‏توجهی‏شــده‏است.‏این‏ســناریو‏ظهور‏بازارهای‏غیررسمی‏‏از‏دل‏نظام‏کمونیستی‏کره‏شمالی‏است.‏درحقیقت،‏در‏این‏کشور‏طبقۀ‏متوســط‏نوظهوری‏در‏حال‏شکل‏گیری‏است‏که‏عمدتا‏در‏نواحی‏مرزی‏نزدیک‏به‏چین‏ســکنی‏دارند.‏با‏وجود‏آزمایش‏های‏موشکی‏و‏هسته‏ای‏کره‏شمالی‏در‏سال‏های‏اخیر‏و‏با‏وجود‏چنگ‏و‏دندان‏نشان‏دادن‏های‏این‏کشور‏به‏همسایگان‏منطقــه‏ای‏و‏فرامنطقــه‏ای،‏برخی‏گزارش‏هــا‏حاکی‏از‏این‏اســت‏که‏اقتصاد‏کره‏شــمالی‏همچنان‏سرپاست.‏برخی‏کارشناسان‏می‏گویند:‏با‏ظهور‏این‏طبقۀ‏نوظهور‏اقتصادی‏که‏»طبقۀ‏متوســط«‏نام‏گرفته،‏دیر‏یا‏زود‏کره‏شمالی‏مجبور‏خواهــد‏بود‏»وجود«‏آن‏هــا‏را‏بپذیرد‏ـ‏چنان‏کــه‏پذیرفته‏اســت‏ـ‏و‏از‏اقتصاد‏

سوسیالیستی‏قرون‏‏وسطایی‏به‏اقتصادی‏شبه‏سرمایه‏داری‏گذار‏کند.»چو‏ســانگ‏ـ‏هون«،‏در‏گــزارش‏30‏آوریل‏2017‏بــرای‏نیویورک تایمز،‏گزارشی‏مفصل‏از‏ظهور‏طبقۀ‏اقتصادی‏نوظهور‏در‏کره‏شمالی‏نوشت.‏طبقه‏ای‏که‏می‏رود‏فضای‏اقتصادی‏و‏اجتماعی‏کره‏شــمالی‏را‏متحول‏ســازد.‏از‏همان‏زمانــی‏که‏»کیم‏‏جونگ‏اون«‏پس‏از‏مرگ‏پدرش‏به‏تاج‏و‏تخت‏دســت‏یافت،‏مغازه‏ها‏و‏بازارهایی‏در‏نقاط‏مختلف‏این‏کشــور‏بازگشــایی‏شــدند.‏تاجران‏و‏کارآفرینان‏هــم‏زیر‏لوای‏حمایت‏دولت‏مرکزی‏به‏فعالیت‏مشــغول‏هســتند.‏ساخت‏وسازهای‏ساختمانی‏هم‏قارچ‏گونه‏در‏حال‏افزایش‏اند‏و‏ماشین‏ها‏هم‏در‏

1. quoted by Agence France-Presse, Kim Jong-un regime won’t last beyond 20 years, predicts North Korean diplomat who defected (20 Jun, 2019), https://www.scmp.com/news/asia/east-asia/article/3015386/kim-jong-un-regime-wont-last-beyond-20-years-predicts-north

علیه توسعه 20

خیابان‏های‏خلوت‏این‏کشور‏بسیار‏دیده‏می‏شوند؛‏ماشین‏هایی‏که‏برخی‏از‏مردم‏با‏شستن‏آن‏ها‏درآمدی‏کسب‏می‏کنند.

با‏اینکه‏اطالعات‏اقتصادی‏از‏این‏کشــور‏نادر‏اســت؛‏اما‏پناهندگان،‏اندک‏توریســت‏های‏خارجی‏و‏اقتصاددانانی‏که‏این‏کشور‏را‏مورد‏مطالعه‏قرار‏داده‏اند‏می‏گویند:‏نیروهای‏بازاری‏نوپایی‏در‏حال‏شــکل‏گیری،‏بازســازی‏و‏نوسازی‏هستند.‏اگرچه‏دولت‏ترامپ‏سخت‏تالش‏دارد‏تا‏اقتصاد‏پیونگ‏یانگ‏را‏فلج‏کند‏و‏به‏‏واسطۀ‏آن‏توانایی‏نظامی‏‏این‏کشور‏را‏از‏میان‏بردارد،‏به‏نظر‏می‏رسد‏اقتصاد‏این‏کشور‏در‏حال‏بهبود‏بوده‏و‏همین‏مسئله‏به‏کره‏شمالی‏اجازه‏می‏دهد‏در‏برابر‏فشــارها‏مقاومت‏کند.‏کره‏شــمالی‏کشوری‏به‏شدت‏فقیر‏اســت،‏اما‏آمارهای‏مربوط‏به‏رشد‏اقتصادی‏این‏کشور‏از‏1‏تا‏5‏درصد‏متفاوت‏می‏باشد.‏با‏این‏‏حال،‏ظهور‏طبقۀ‏بازاری‏برای‏کیم‏قمار‏محســوب‏می‏شــود؛‏زیرا‏این‏طبقه‏در‏جامعۀ‏

بی‏طبقۀ‏کره‏شمالی‏می‏تواند‏به‏‏صورت‏نیرویی‏در‏برابر‏او‏قد‏علم‏کند.کیم‏جوان‏از‏زمانی‏که‏ســکان‏رهبری‏کره‏شــمالی‏را‏در‏دست‏گرفته،‏رشد‏اقتصادی‏را،‏هم‏راســتا‏با‏پیشبرد‏برنامۀ‏هسته‏ای،‏هدف‏و‏اولویت‏خود‏قرار‏داده‏است.‏او‏گفته‏بود‏دیگر‏نیازی‏نیست‏مردم‏»کمربندها‏را‏سفت‏ببندند«،‏اما‏وقتی‏اجازه‏می‏دهد‏طبقۀ‏کارآفرین،‏تاجر‏خصوصی‏گســترش‏یابد،‏اســتدالل‏دولت‏خود‏را‏در‏مورد‏برتری‏سوسیالیســتی‏پیونگ‏‏یانگ‏بر‏نظام‏ســرمایه‏داری‏سئول‏تضعیف‏می‏کند.‏نشانه‏هایی‏وجود‏دارد‏که‏این‏طبقۀ‏بازاری‏نوپا‏در‏حال‏تضعیف‏کنتــرل‏دولت‏بر‏جامعه‏اســت.‏اطالعاتــی‏از‏صادرات‏کاالهــای‏خارجی‏به‏کره‏شمالی‏نشان‏می‏دهد،‏»کیش‏شخصیت«ی‏که‏رهبر‏جوان‏کره‏شمالی‏حول‏

خود‏تنیده‏است،‏در‏حال‏از‏میان‏رفتن‏است.مردم‏با‏وجود‏فشــار‏دولــت،‏در‏حال‏تهیه‏و‏خرید‏نیازهــای‏خود‏از‏خارج‏کشــورند.‏خانم‏کیم‏‏جین‏هی‏که‏در‏ســال‏2014‏از‏کره‏شمالی‏گریخت،‏یکی‏از‏افرادی‏است‏که‏نویسندۀ‏نیویورک تایمز‏برای‏تهیۀ‏گزارش‏با‏وی‏مصاحبه‏کرد.‏

21مقدمۀ مترجم

او‏بــرای‏پنهان‏ماندن‏هویت‏اصلی‏خود‏از‏این‏نام‏اســتفاده‏می‏کند‏و‏می‏گوید:‏»نگرش‏ما‏به‏دولت‏این‏اســت،‏اگر‏نمی‏توانید‏ما‏را‏سیر‏کنید،‏ما‏را‏به‏حال‏خود‏بگذارید؛‏خودمان‏می‏توانیم‏از‏طریق‏بازار‏درآمد‏کســب‏کنیم«.‏وفاداری‏خانم‏»هی«‏به‏دولت‏و‏وفاداری‏بســیاری‏از‏دیگر‏شهروندان‏کره‏شمالی‏به‏ایدئولوژی‏دولتی‏در‏دهۀ‏90‏به‏محک‏کشــیده‏شد،‏وقتی‏قحطی‏برخاسته‏از‏سیل،‏سپس‏خشکســالی‏ویرانگر،‏کمک‏های‏شوروی‏و‏غیره‏که‏در‏این‏دهه‏پدید‏آمد‏باعث‏شد‏دولت‏میزان‏کمک‏های‏غذایی‏را‏به‏مردم‏متوقف‏کند‏و‏بیش‏از‏2‏میلیون‏نفر‏جان‏خود‏را‏از‏دســت‏بدهند.‏»هی«‏و‏بســیاری‏مانند‏او‏کــه‏دیدند‏در‏مواقع‏بحرانی،‏دولت‏به‏‏جای‏کمک،‏به‏نابودی‏شهروندانش‏می‏پردازد،‏دیگر‏به‏‏دنبال‏کار‏دولتی‏نرفتند.‏افرادی‏مانند‏او‏تالش‏کردند‏تا‏شغلی‏غیررسمی‏‏در‏بازار‏سیاه‏برای‏خود‏دســت‏وپا‏کنند.‏آن‏ها‏در‏این‏بازار‏همه‏چیــز‏می‏فروختند.‏بازارهای‏ســیاه،‏غیررســمی‏‏و‏زیرزمینی‏به‏تدریج‏در‏تمام‏این‏کشور‏پا‏گرفت‏و‏باعث‏شد‏طبقۀ‏جدیدی‏شــکل‏بگیرد‏که‏با‏وجود‏ترس‏از‏دولت‏مرکزی‏وقعی‏بر‏آن‏ننهد‏و‏مسیر‏خاص‏خود‏را‏دنبال‏کند.‏»کیم‏جونگ‏ایل«،‏پدر‏رهبر‏فعلی‏کره‏شمالی‏نیز‏اســتراتژی‏چندگانه‏ای‏در‏برابر‏چنین‏بازارهایی‏در‏پیش‏گرفته‏بود.‏گاهی‏با‏آن‏ها‏مــدارا‏می‏کرد‏و‏از‏آن‏ها‏برای‏تأمین‏مایحتاج‏عمومی‏‏اســتفاده‏می‏کرد؛‏گاهی‏از‏آن‏ها‏برای‏دور‏زدن‏تحریم‏های‏آمریکا،‏ســازمان‏ملل‏و‏دیگر‏کشــورها‏استفاده‏می‏کرد‏و‏گاهی‏هم‏آن‏ها‏را‏با‏این‏استدالل‏که‏مطیع‏دولت‏و‏قوانین‏دولتی‏نیستند‏

سرکوب‏می‏کرد.از‏سال‏2010‏به‏بعد،‏تعداد‏بازارهای‏غیررسمی،‏‏اما‏مورد‏تأیید‏دولت‏به‏440 مورد‏ـ‏یا‏حتی‏بیشتر‏ـ‏رسید‏و‏تصاویر‏ماهواره‏ای‏هم‏نشان‏می‏دهد‏این‏بازارها‏به‏ســرعت‏در‏حال‏توســعه‏در‏شهرها‏هستند.‏مؤسســۀ‏کره‏ای‏»اتحاد‏ملی«‏مستقر‏در‏سئول،‏در‏تحقیقی‏به‏این‏نتیجه‏رسید‏که‏از‏جمعیت‏25‏میلیونی‏کره‏شــمالی،‏حدود‏1/1‏میلیون‏نفر‏به‏‏صورت‏خرده‏فروش‏یا‏مدیر‏در‏این‏بازارها‏

علیه توسعه 22

مشــغول‏به‏کار‏هستند.‏عالوه‏براین‏فعالیت‏های‏غیررسمی‏‏بازاری‏هم‏از‏طرف‏تودۀ‏مردم‏رواج‏چشــمگیری‏دارد،‏آن‏ها‏به‏فروش‏کفش،‏لباس،‏شیرینی‏و‏نان‏می‏پردازند.‏بازارچه‏های‏سنتی‏هم‏که‏محصوالت‏کشاورزی‏می‏فروشند‏هر‏10 روز‏یک‏بار‏شــکل‏می‏گیرند.‏قاچاقچیان‏کاال‏هم‏محصوالت‏‏هالیوودی‏مانند‏فیلم‏های‏آمریکایی،‏کره‏ای‏و‏گوشــی‏های‏هوشمند‏را‏از‏مرز‏چین‏وارد‏کشور‏می‏کنند.‏»لی‏بیونگ‏هو«،‏مدیر‏ســرویس‏اطالعاتی‏کره‏جنوبی‏در‏جلسه‏ای‏پشت‏درهای‏بسته‏در‏فوریه‏2017،‏به‏نمایندگان‏پارلمان‏گفت:‏حداقل‏40درصد‏از‏جمعیت‏کره‏شمالی‏اکنون‏در‏کارهای‏خصوصی‏دخیل‏اند.‏محرک‏این‏بازار‏غیررسمی‏‏ناامیدی‏و‏ســرخوردگی‏مردم‏از‏اقتصاد‏برنامه‏ریزی‏شده‏و‏غیرقابل‏

انعطاف‏دولتی‏است.مردم‏کره‏شمالی‏برای‏گذراندن‏زندگی‏به‏مشاغل‏دولتی‏وابسته‏بودند،‏اما‏این‏وضعیــت‏از‏دهۀ‏90‏به‏بعد‏تغییر‏کرد.‏قحطــی‏دهۀ‏90‏نقطۀ‏‏عطفی‏در‏تحوالت‏اجتماعی‏و‏اقتصادی‏کره‏شمالی‏بود.‏امروزه‏کارگران‏دولتی‏به‏ندرت‏یک‏دالر‏در‏روز‏بدست‏می‏آورند.‏کارشناسان‏می‏گویند‏هزینۀ‏زندگی‏در‏این‏کشور‏60‏دالر‏در‏

ماه‏است.‏‏که‏نزدیکی‏مرز‏چین‏زندگی‏می‏کند،‏می‏گوید:‏»اگر‏ ‏46‏سالهـ‏ کیم‏نام‏چولـ‏شــهروند‏عادی‏باشید‏و‏نتوانید‏از‏طریق‏این‏بازارها‏امرارمعاش‏کنید‏محکوم‏به‏مرگید.«‏»چول«‏تا‏پیش‏از‏فرار‏به‏‏سوی‏مرزهای‏چین،‏زندگی‏خود‏را‏با‏فروش‏کاالهــای‏قاچاق‏ســپری‏می‏کــرد.‏او‏کاالهایــی‏مانند‏محصــوالت‏دریایی‏خشک‏شده،‏گیاه‏جنســینگ،‏متامفتامین‏و‏عتیقه‏جات‏را‏برای‏فروش‏به‏چین‏منتقل‏می‏کرد.‏در‏آنجا‏به‏‏شــکل‏تهاتری‏دانه‏های‏غالت،‏ساخارین،‏جوراب‏و‏کیسه‏های‏پالستیکی‏خریداری‏می‏کرد‏و‏پس‏از‏ورود‏به‏کره‏شمالی‏در‏این‏بازارها‏می‏فروخت.‏او‏می‏گوید‏چاره‏ای‏نیســت‏جز‏اینکه‏»سبیل‏گارد‏مرزی‏را‏چرب‏کنید«.‏باید‏یا‏به‏آن‏ها‏پاکتی‏سیگار‏یا‏100‏دالر‏و‏یا‏معادل‏10‏هزار‏ین‏بدهید،‏در‏

23مقدمۀ مترجم

غیر‏این‏صورت‏امکان‏کار‏سلب‏می‏شود.»کیم‏یونگ‏ـ‏هی«،‏مدیر‏دپارتمان‏اقتصادی‏کره‏شمالی‏در‏بانک‏توسعه‏کره‏در‏ســئول‏می‏گوید:‏»80‏درصد‏کاالهای‏مصرفی‏فروخته‏شده‏در‏کره‏‏شمالی،‏چینی‏اند«.‏شاید‏به‏این‏دلیل‏است‏که‏چینی‏ها‏تمایلی‏به‏قطع‏رابطه‏با‏پیونگ‏یانگ‏ندارنــد،‏چرا‏که‏منطق‏اقتصادی‏بر‏تعامالتشــان‏حاکم‏اســت.‏کفش،‏لیکور،‏سیگار،‏جوراب،‏شیرینی،‏روغن‏سرخ‏‏کردنی،‏لوازم‏آرایشی‏و‏سوزن‏محصوالتی‏‏هستند‏که‏در‏کره‏شمالی‏تولید‏می‏شود‏و‏بخش‏اندکی‏از‏سهم‏بازار‏مرزی‏چین‏را‏در‏دســت‏دارد.‏رودیگر‏فرانک،‏اقتصاددان‏دانشــگاه‏وین،‏مطالعاتی‏در‏مورد‏کره‏شــمالی‏انجام‏داده‏است،‏به‏نقل‏از‏کســانی‏که‏از‏این‏کشور‏بازدید‏می‏کنند‏می‏گویــد:‏»اقتصاد‏واقعا‏مصرفــی‏در‏حال‏ظهور‏اســت.‏رقابت‏همه‏جا‏دیده‏می‏شــود،‏در‏میان‏آژانس‏های‏مســافرتی،‏شرکت‏های‏مســافرتی،‏تاکسی‏ها‏و‏رستوران‏ها.«‏این‏وضعیت‏باعث‏می‏شود‏لقب‏سوسیالیستی‏رنگ‏ببازد‏و‏مردم‏ـ‏برخالف‏نگاه‏غالب‏دولتی‏ـ‏میل‏بیشتری‏به‏ادغام‏در‏اقتصاد‏جهانی‏و‏وحدت‏با‏

سئول‏داشته‏باشند.شواهد‏نشان‏می‏دهد‏وابستگی‏دولت‏به‏این‏بازارهای‏خصوصی‏و‏غیررسمی‏‏در‏حال‏افزایش‏است.‏چا‏مون‏ســوک‏ـ‏محقق‏مؤسسۀ‏وحدت‏کره‏در‏سئول‏ـ‏تخمین‏می‏زند‏که‏دولت‏روزانه‏از‏این‏بازارهای‏غیررســمی‏‏که‏در‏سراسر‏کشور‏فعال‏اند،‏222‏هزار‏دالر‏مالیات‏اخذ‏می‏کند.‏شــهروندان‏کره‏شمالی‏کلمه‏ای‏را‏برای‏توصیف‏این‏طبقۀ‏نوظهور‏از‏تاجران‏بکار‏می‏برند،‏»دانگجو«‏یا‏»سرمایه‏داران‏ســرخ«.‏این‏دانگجوها‏در‏پروژه‏های‏ساخت‏وســاز‏در‏مشارکت‏با‏شرکت‏های‏دولتی‏و‏در‏ســایه‏واردات‏از‏چین‏سرمایه‏گذاری‏های‏کالنی‏کرده‏اند.‏آن‏ها‏برای‏در‏امان‏ماندن‏از‏»گوش‏بریدن‏های‏مقامات‏دولتی«‏در‏پوشش‏»نمایندۀ‏دولتی«‏عمل‏می‏کنند‏تا‏کسب‏وکارشان‏آسیب‏نبیند.‏برخی‏از‏این‏دانگجوها‏هم‏از‏اقوام‏مقامات‏حزبی‏هســتند.‏برخی‏از‏این‏دانگجوها‏هم‏شهروندان‏چینی‏هستند‏که‏

علیه توسعه 24

اجازه‏دارند‏میان‏چین‏و‏کره‏در‏رفت‏و‏آمد‏باشــند‏تا‏بده‏و‏‏بســتان‏های‏مرزی‏را‏تسهیل‏کنند.‏با‏این‏‏حال،‏حق‏دانگجوها‏برای‏در‏امان‏ماندن‏از‏گوش‏بریدن‏های‏دولتی‏راه‏به‏جایی‏نبرده‏است،‏چرا‏که‏گاهی‏مجبورند،‏هبه‏های‏وفادارانه‏بپردازند.‏برخی‏از‏آن‏ها‏باید‏این‏»هبه«‏های‏اجباری‏را‏براساس‏ارزهای‏خارجی‏بدهند.1دولت‏کره‏شــمالی‏به‏غیر‏از‏کســب‏درآمد‏از‏این‏بازارهای‏غیررســمی‏که‏قارچ‏گونه‏در‏سراســر‏کشور‏در‏حال‏رشد‏هستند،‏از‏طریق‏صدور‏زغال‏سنگ‏به‏چین‏نیز‏700‏میلیون‏دالر‏بدســت‏آورده‏است.‏پکن‏مهم‏ترین‏شریک‏اقتصادی‏کره‏شمالی‏بوده،‏درواقع‏صادرات‏به‏چین‏یا‏دریافت‏کمک‏اقتصادی‏از‏این‏کشور‏راه‏دیگر‏درآمد‏برای‏دولت‏کره‏شمالی‏است.‏همچنین،‏بیش‏از‏50‏هزار‏شهروند‏کره‏شمالی‏به‏شــکل‏های‏مختلف‏در‏خارج‏از‏کشور‏مشغول‏به‏‏کارند.‏این‏افراد‏مجبورنــد‏حقوق‏و‏درآمد‏خود‏را‏به‏کارمندان‏ادارات‏کره‏شــمالی‏تحویل‏دهند.‏سفارتخانه‏های‏کره‏شــمالی‏هم‏باید‏هزینه‏شان‏را‏خودشــان‏تأمین‏کنند؛‏حتی‏سفارت‏کره‏شمالی‏در‏برلین‏بخشی‏از‏محوطۀ‏وسیعش‏را‏اجاره‏داده‏است‏و‏خرج‏خودش‏را‏تأمین‏می‏کند.‏یکی‏دیگر‏از‏روش‏های‏تأمین‏مالی‏در‏کره‏شمالی‏هک‏کردن‏شبکه‏های‏بانکی‏است.‏گفته‏می‏شــود‏هکرهای‏کره‏شمالی‏از‏این‏طریق‏میلیون‏ها‏دالر‏بدست‏آورده‏اند.‏در‏این‏رابطه،‏کارشناسان‏به‏گروه‏سایبری‏»واحد‏180«‏اشــاره‏می‏کنند‏که‏وظیفه‏اش‏درآمد‏از‏طریق‏هک‏کردن‏است.2‏صادرات‏کاال‏و‏واردات‏کارگر‏از‏این‏کشور‏راهی‏مهم‏‏برای‏تأمین‏ارز‏خارجی‏و‏درآمد‏برای‏این‏کشــور‏محسوب‏می‏شــود؛‏به‏‏طور‏مثال‏هم‏اکنون‏فقط‏30‏تا‏50‏هزار‏کارگر‏کره‏ای‏در‏روســیه‏و‏در‏شرایطی‏اسفناک‏مشــغول‏به‏‏کارند‏و‏ساالنه‏120میلیون‏دالر‏عائد‏کشــور‏خود‏می‏کنند.‏گفته‏می‏شــود‏کل‏تجارت‏خارجی‏کره‏شمالی‏حدود‏3میلیارد‏دالر‏اســت.‏زغال‏سنگ،‏آهن،‏ســنگ‏آهن،‏سرب‏و‏غذاهای‏1. Choe Sang-Hun (30 Apr 2017), As Economy Grows, North Korea’s Grip on Society Is Tested, https://www.nytimes.com/30/04/2017/world/asia/north-korea-economy-marketplace.html

2.‏‏برنامۀ‏اتمی‏کره‏شمالی‏از‏کجا‏تأمین‏مالی‏می‏شود؟‏دویچه‏وله‏فارسی‏)8‏ژوئیه‏2017(https://www.dw.com/fa-ir

25مقدمۀ مترجم

دریایی‏1میلیارد‏دالر‏از‏تجارت‏3میلیارد‏دالری‏کره‏شمالی‏را‏تشکیل‏می‏دهد.3 درهرحال‏کره‏شــمالی‏به‏‏لحاظ‏منابع‏معدنی‏یکی‏از‏غنی‏ترین‏کشورهاست،‏اما‏جمعیت‏25میلیونی‏آن‏درنهایت‏فقر‏زندگی‏می‏کنند.‏زندگی‏در‏کره‏شمالی‏با‏زندگی‏در‏کشوری‏آفریقایی‏تفاوتی‏ندارد.‏کنزا‏برایان،‏گزارشگر‏ایندیپندنت،‏در‏گزارش‏1ژوئیه‏2017‏به‏منابع‏زیرزمینی‏کره‏شــمالی‏اشاره‏کرد‏و‏نوشت:‏»معدن‏حدود‏14درصد‏از‏اقتصاد‏کره‏شــمالی‏را‏تشــکیل‏می‏دهد.‏رژیم‏دیکتاتوری‏بر‏منابع‏زیرزمینی‏غنی‏نشسته‏است.«‏اگرچه‏برخی‏گزارش‏ها‏بر‏این‏باورند‏که‏تنها‏صادرات‏کره‏شمالی‏زغال‏سنگ‏اســت.‏برایان‏معتقد‏است‏این‏کشور‏صادرات‏دیگری‏هم‏دارد،‏ازجمله‏طال،‏وانادیوم،‏تیتانیوم،‏مقداری‏هم‏فلزات‏مانند‏نیکل،‏مس،‏روی‏و‏نقره.‏در‏ســال‏2014،‏کره‏شمالی‏3/4‏میلیون‏تن‏سنگ‏آهن‏تولید‏کرد،‏درحالی‏کــه‏کره‏جنوبی‏0/6‏میلیون‏تن‏تولید‏کرد.‏به‏نوشــتۀ‏ایندیپندنت،‏تخمین‏زده‏می‏شــود،‏ثروت‏معدنی‏کره‏شــمالی‏10تریلیون‏دالر‏)7/5‏تریلیون‏پوند(‏باشد.‏این‏آماری‏است‏که‏مؤسسه‏تحقیقات‏کره‏جنوبی‏در‏سال‏2012‏اعالم‏کرد.‏لیود‏واســی،‏پایه‏گذار‏مرکز‏مطالعات‏بین‏المللی‏و‏اســتراتژیک‏می‏گوید:‏»کره‏شــمالی‏200‏نوع‏ماده‏معدنی‏متفــاوت‏دارد.‏ازجمله‏این‏معادن‏می‏توان‏به‏زغال‏سنگ،‏ســنگ‏‏آهن،‏سنگ‏طال،‏روی،‏مس،‏ســنگ‏‏آهک،‏مولیبدنیت،‏گرافیت‏و‏تنگستن‏اشاره‏کرد.«‏این‏مرکز‏می‏افزاید:‏»ذخایر‏مگنزیت‏این‏کشور‏پس‏از‏چین‏در‏رتبۀ‏دوم‏جهانی‏و‏معادن‏تنگستن‏در‏رتبۀ‏ششم‏جهانی‏است.«‏با‏این‏‏حال،‏اکونومیســت‏در‏ســال‏2016‏اعالم‏کرد:‏»اقتصاد‏کره‏شمالی‏چهل‏بار‏

کوچکتر‏از‏اقتصاد‏کره‏جنوبی‏است«.4

3. Rick Gladstone (4 Aug 2017), North Korea Could Lose 1$ Billion in Exports Under U.N. Measure, https://www.nytimes.com/04/08/2017/world/asia/north-korea-missile-nuclear-security-council-resolution. html?rref=collection2%Fsectioncollection2%Fworld; US seeks UN ban on North Korea exports of coal, iron, lead & seafood (5 August 2017), https://www.theguardian.com/world/2017/aug/05/us-seeks-un-ban-on-north-korea-exports-of-coal-iron-lead & seafood.4. Bryan, Kenza (1 July 2017), North Korea could be sitting on trillions in untapped mineral resources, https://www.independent.co.uk/news/world/asia/north-korea-trillions-mineral-resources-nuclear-iron-ore-a7818651.html.

علیه توسعه 26

ـســخن‏درباب‏کره‏شــمالی‏فراوان‏اســت.1‏در‏این‏خالصه‏فقط‏به‏پتانسیل‏اقتصــادی‏کره‏شــمالی‏و‏ظهــور‏یک‏طبقۀ‏نوظهور‏اقتصادی‏اشــاره‏شــد‏که‏سرمایه‏داری‏سرخ‏نام‏گرفته‏است.‏برآوردهای‏اقتصادی‏نشان‏می‏دهد‏دو‏کره‏با‏دو‏نظام‏سیاســی‏و‏اقتصادی‏متفاوت‏در‏کجای‏اقتصاد‏جهانی‏قرار‏گرفته‏اند.‏کره‏شــمالی‏با‏پیروی‏از‏الگوی‏کمونیستی‏»امنیت«‏را‏سرلوحۀ‏برنامه‏های‏خود‏قرار‏داد.‏اگرچه‏به‏سالح‏هســته‏ای‏هم‏دست‏یافت؛‏حجم‏تجارت‏خارجی‏این‏کشور‏3میلیارد‏دالر‏است‏و‏مردمانش‏در‏فقر،‏روزگار‏سپری‏می‏کنند.‏کره‏جنوبی‏با‏پیروی‏از‏الگوی‏نظام‏ســرمایه‏داری‏و‏اولویت‏قرار‏دادن‏»اقتصاد«‏به‏یکی‏از‏قطب‏های‏قدرت،‏ثروت‏و‏تکنولوژی‏در‏جهان‏تبدیل‏شد؛‏حجم‏تجارت‏خارجی‏

آن‏بالغ‏بر‏3تریلیون‏دالر‏است.‏اثری‏که‏پیش‏رو‏دارید‏ترجمۀ‏کتابی‏است‏با‏عنوان‏علیه توسعه‏که‏به‏قلم‏دنیل‏توءور‏و‏جیمز‏پی‏یرسون‏نوشته‏شده‏است.‏نویسندگان‏در‏این‏کتاب،‏بدون‏اینکه‏به‏نظریه‏پردازی‏های‏معمول‏روی‏آورند‏مستقیم‏سراغ‏اصل‏مطلب‏رفته‏اند.‏آن‏ها‏با‏مطالعۀ‏بسیاری‏از‏اسناد‏و‏کتاب‏ها،‏مصاحبه‏با‏بسیاری‏از‏فراریان‏کره‏شمالی‏ازجمله‏مقام‏های‏ارشــد‏این‏کشــور‏موفق‏شــدند‏با‏قلم‏خود‏بــه‏عمق‏جامعه‏کره‏شمالی‏رســوخ‏کنند‏و‏ناگفته‏هایی‏از‏اقتصاد،‏سیاست،‏نظام‏قضایی،‏پشت‏پردۀ‏قدرت‏و‏بسیاری‏اطالعات‏دیگر‏در‏این‏کشور‏را‏به‏تصویر‏بکشند.‏می‏توانم‏به‏جرأت‏بگویم‏اطالعاتی‏که‏نویســندگان‏در‏این‏کتاب‏آورده‏اند‏در‏کمتر‏کتابی‏وجود‏دارد.‏با‏مطالعۀ‏این‏کتاب،‏نظر‏خواننده‏دربارۀ‏کره‏شــمالی‏و‏تحوالت‏آن‏بی‏تردید‏عوض‏خواهد‏شد.‏زبان‏این‏کتاب‏ژورنالیستی،‏ساده‏و‏روان‏است.‏در‏ایــن‏کتاب‏حتی‏به‏عادات،‏اخالق،‏آداب‏ورســوم‏اجتماعی‏مردم‏و‏نحوۀ‏گذران‏

1.‏‏در‏این‏زمینه‏می‏توانید‏به‏اثر‏دیگری‏از‏نگارنده‏رجوع‏کنید:‏پاول‏فرنچ‏)1395(،‏دولتی در اسارت توهم، )کره شمالی: دولت پارانویی(،‏محمدحسین‏باقی،‏انتشارات‏سرایی.

27مقدمۀ مترجم

اوقات‏فراغتشان‏نیز‏اشاره‏شــده‏است.‏عمده‏بخش‏های‏این‏مقدمه،‏ترجمۀ‏دو‏مقالۀ‏مفصل‏اســت.‏همچنین‏الزم‏به‏ذکر‏اســت،‏تمام‏پی‏نوشت‏هایی‏که‏در‏هر‏صفحه‏آمده‏از‏آن‏مترجم‏بوده‏و‏تمام‏پی‏نوشت‏هایی‏که‏داخل‏گیومه‏و‏در‏پایان‏هر‏فصل‏آمده‏از‏آن‏نویسندگان‏کتاب‏است.‏در‏پایان‏کتاب‏هم‏چند‏پیوست‏افزوده‏ام‏که‏عمدتا‏با‏اتکا‏به‏منابع‏رسانه‏ای‏خارجی‏همچون‏نیویورک تایمز،‏سی.ان.ان،‏رویترز‏و‏غیره‏نوشــته‏شــده‏اســت.‏با‏مطالعه‏مجموعه‏گزارش‏ها‏و‏مقاالت،‏چکیده‏ای‏از‏دل‏آن‏ها‏بیرون‏کشــیدم‏تا‏بتواند‏تحوالت‏کره‏شمالی‏را‏طی‏دو‏سال‏اخیر‏یعنی‏از‏آغاز‏مذاکرات‏کره‏شــمالی‏با‏آمریکا‏و‏به‏تبع‏آن‏مذاکرات‏دو‏کره‏به‏تصویر‏بکشد.‏زبانی‏که‏در‏نوشتن‏مطالب‏این‏پیوست‏ها‏به‏‏کار‏گرفته‏شده‏زبانی‏خبری‏ـ‏توصیفی‏با‏اســتناد‏به‏رســانه‏های‏خبری‏خارجــی‏و‏درحقیقت‏زبانی‏ژورنالیســتی‏است،‏فارغ‏از‏نظریه‏پردازی.‏شــاید‏بتوان‏این‏پیوست‏ها‏را‏مکمل‏

کتاب‏حاضر‏دانست.‏امید‏که‏مقبول‏اهل‏نظر‏قرار‏گیرد.‏محمد حسین باقیدوشنبه 21 مردادماه 98

مقدمۀ نويسندگان

آیا‏می‏دانستید‏مردمان‏متوسط‏کره‏شمالی‏به‏روندهای‏سرمایه‏داری‏وابسته‏اند؟‏یا‏می‏دانستید‏الاقل‏نیمی‏‏از‏مردم‏کره‏شمالی‏فیلم‏ها‏و‏تئاترهای‏تلویزیونی‏کره‏جنوبی‏را‏می‏بینند‏و‏به‏موســیقی‏پــاپ‏کره‏جنوبی‏گوش‏فرا‏می‏دهند؟‏آیا‏می‏دانســتید‏ســربازان‏کره‏شــمالی‏زمان‏بیشــتری‏را‏صــرف‏کار‏روی‏پروژه‏های‏خصوصی‏ساخت‏وساز‏می‏کنند‏تا‏توطئه‏برای‏تخریب‏سئول؟‏این‏روزها‏پیونگ‏یانگ‏شناسی1 به‏صنعتی‏نوپا‏تبدیل‏شــده‏که‏الهام‏بخش‏خلق‏کتاب‏ها،‏یادداشــت‏ها‏و‏مطالب‏روزنامه‏ای‏و‏اســناد‏است.‏شــوربختانه،‏گزارش‏های‏معدودی‏در‏مورد‏شرایط‏روزمره‏در‏کره‏شــمالی‏)با‏توجه‏به‏نخبگان‏پیونگ‏یانگ‏و‏شهروندان‏میانه‏حال(‏وجود‏دارد.‏طبیعی‏است‏وقتی‏از‏کره‏شمالی‏سخن‏به‏‏میان‏می‏آوریم،‏روی‏سخن‏کامال‏بر‏کیم‏جونگ‏اون،‏ژئوپلیتیک‏و‏برنامۀ‏تســلیحات‏هسته‏ای‏رژیم‏متمرکز‏شــود؛‏اما‏انجام‏دادن‏این‏کار‏یعنی‏از‏دست‏دادن‏و‏نادیده‏گرفتن‏حجم‏زیادی‏از‏

تغییر‏داخلی‏که‏در‏باال‏و‏پایین‏جامعۀ‏کره‏شمالی‏در‏حال‏وقوع‏است.ممکن‏اســت‏موجب‏تعجب‏خواننده‏شود‏که‏کره‏شمالی‏اکنون‏مکانی‏تقریبا‏1. Pyongyangology

علیه توسعه 30

پویاســت.‏نان‏آوران‏معمول‏در‏کره‏شــمالی‏از‏طریق‏کار‏و‏کاســبی‏خصوصی‏امرارمعاش‏می‏کنند.‏مردم‏مشاغل‏رسمی‏‏در‏کارخانه‏های‏دولتی‏دارند،‏اما‏برای‏کار‏و‏کاســبی‏خود‏رشوه‏هم‏می‏دهند.‏زنان‏نزدیک‏به‏مرز‏چین‏شلوارهای‏جین‏بدن‏نما‏ـ‏با‏وجود‏غیرقانونی‏بودن‏این‏قبیل‏پوشش‏ها‏ـ‏می‏پوشند.‏بیشتر‏جوانان‏در‏پیونگ‏یانگ‏تلفن‏همراه‏دارند‏و‏وقتی‏به‏دنبال‏روابط‏عاشقانه‏برمی‏آیند،‏از‏این‏گزینه‏برخوردارند‏که‏منزل‏فردی‏را‏به‏مدت‏یک‏یا‏دو‏ساعت‏اجاره‏کنند.‏فقیر‏و‏غنی‏به‏یک‏اندازه‏از‏گوش‏دادن‏به‏موســیقی‏پاپ‏کره‏جنوبی‏لذت‏می‏برند‏و‏این‏کامال‏برخالف‏خواسته‏های‏دولت‏است.1‏همچون‏کل‏آسیا،‏مردمان‏کره‏شمالی‏به‏شــوهای‏تلویزیونی‏کره‏جنوبی‏معتاد‏شــده‏اند‏و‏دی.‏وی.‏دی‏،‏یو‏.اس.‏بی‏و‏کارت‏های‏حافظه‏از‏چین‏تهیه‏می‏کنند.‏در‏بیشــتر‏موارد،‏وقتی‏افراد‏به‏‏دلیل‏در‏اختیار‏داشتن‏این‏موارد‏یا‏انواع‏دیگری‏از‏محتواهای‏رسانه‏ای‏متعلق‏به‏کره‏جنوبی‏دستگیر‏شوند‏با‏پرداخت‏مبلغی‏رشوه‏آزاد‏شده،‏به‏دنبال‏کار‏خود‏می‏روند.‏دلیل‏‏دو‏دهۀ‏گذشته،‏جامعۀ‏کره‏شمالی‏به‏شدت‏ ‏بیش‏ازـ‏ این‏کار‏این‏اســت‏که‏طیـ‏فاسد‏شــده‏است.‏درحقیقت،‏بیشــترین‏تشنگان‏پول‏در‏کره‏شــمالی‏در‏میان‏نخبگان‏و‏قشــر‏»الیت«‏هستند؛‏یعنی‏کسانی‏که‏ازلحاظ‏ایدئولوژیکی‏در‏زمرۀ‏

ناب‏ترین‏اعضای‏جامعه‏اند.‏گزارش‏های‏معمول‏از‏کره‏شمالی‏برحسب‏هم‏دردی‏چشمگیر‏با‏شهروندانی‏نوشــته‏می‏شود‏که‏مدت‏هاست‏زیر‏زجر‏و‏فشــار‏امرارمعاش‏می‏کنند،‏زندگی‏1.‏‏به‏نظر‏می‏رســد‏این‏محدودیت‏به‏تدریج‏در‏حال‏برداشــته‏شدن‏اســت؛‏به‏‏طور‏مثال‏برای‏اولین‏بار‏در‏آوریل‏2018‏بود‏که‏یک‏گروه‏موسیقی‏پاپ‏از‏کره‏جنوبی‏در‏پیونگ‏یانگ،‏پایتخت‏کره‏شمالی‏و‏در‏برابر‏»کیم‏جونگ‏اون«‏رهبر‏این‏کشور‏به‏اجرای‏برنامه‏پرداخت.‏این‏اولین‏باری‏بود‏که‏رهبر‏کره‏شمالی‏در‏کنسرت‏موسیقی‏پاپ‏از‏کره‏جنوبی‏حضور‏می‏یافت‏و‏طی‏دو‏ساعت‏کنسرت‏هم‏دست‏می‏زد‏و‏هم‏با‏اعضای‏کنسرت‏عکس‏یادگاری‏گرفت.‏او‏حتی‏از‏اعضای‏کنسرت‏در‏مورد‏لحن‏های‏خوانندگی‏و‏اشعار‏سؤاالتی‏کرد.‏پس‏از‏المپیک‏زمســتانی‏2018‏در‏سئول،‏به‏نظر‏می‏رسید‏یخ‏های‏روابط‏دو‏کشور‏در‏حال‏آب‏شدن‏باشد.‏به‏‏این‏‏ترتیب،‏دیدارهای‏فرهنگی،‏اعم‏از‏کنسرت،‏تیم‏های‏ورزشی‏و...‏میان‏دو‏کشور‏از‏سرگرفته‏شد،‏اما‏معلوم‏نیست‏این‏روابط‏تا‏کی‏دوام‏خواهد‏آورد؛‏برای‏اطالعات‏

بیشتر‏ر.ک.:South Korean K-pop stars perform for Kim Jong-un in Pyongyang (1 Apr 2018), https://www.theguardian.com/world/2018/apr/01/south-korean-k-pop-stars-perform-for-kim-jong-un-in-pyongyang; Joyce Lee, Why it pays to listen closely to North Korea’s modern musical groups (7 Feb 2018), https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/07/02/2018/why-it-pays-to-listen-closely-to-north-koreas-modern-musical-groups/?utm_term=.bfe2b0514311

31 مقدمۀ نویسندگان

محقری‏دارند‏و‏روزگار‏را‏به‏ســختی‏ســپری‏می‏کنند.‏با‏این‏‏حال،‏گزارش‏ها‏حاکی‏از‏آن‏است‏که‏این‏افراد‏و‏هم‏نوعانشان‏را‏در‏نهادهای‏دولتی‏بی‏مسئولیت‏جلوه‏دهند‏و‏آن‏ها‏را‏تا‏کاریکاتورهای‏غیرانسانی‏پایین‏آورند؛‏یعنی‏پرستندگان‏شست‏وشوی‏مغزی‏‏شــدۀ‏کیم‏ایل‏ســونگ‏یا‏قربانیان‏بی‏پناه‏دستگاه‏امنیت‏دولــت.‏این‏دومی‏‏قطعا‏وجود‏دارد؛‏بنابراین‏ما‏فصلی‏را‏ارائه‏می‏دهیم‏در‏مورد‏آنچه‏باعث‏جرم‏و‏مجازات‏در‏کره‏شــمالی‏می‏شــود.‏یادآوری‏این‏مسئله‏مهم‏اســت‏که‏نگرانی‏اصلی‏مردمان‏معمولی‏و‏متوســط‏کره‏شــمالی‏نگرانی‏هایی‏»معمولی«‏است،‏درســت‏مانند‏دیگر‏مردمان‏در‏سرزمین‏های‏دیگر.‏دغدغۀ‏اصلی‏مردم‏این‏کشور‏کســب‏پول،‏پرورش‏صحیح‏فرزندان‏و‏گاهی‏هم‏اندکی‏خوشــحالی‏است.‏به‏‏طور‏روزافزون،‏مردم‏کره‏شــمالی‏می‏توانند‏فراتر‏از‏چتر‏

دولتی‏این‏نیازها‏را‏برآورده‏سازند.‏تغییرات‏اجتماعی‏اخیر‏در‏کره‏شمالی‏واقعا‏دالیلی‏تراژیک‏دارد.‏قحطی‏دهۀ‏90،‏که‏در‏آن‏700‏هزار‏نفر‏جان‏خود‏را‏از‏دســت‏دادند،‏پیوند‏میان‏مردم‏و‏دولت‏را‏به‏شــدت‏سست‏کرد‏و‏باعث‏شد‏هرکس‏فقط‏به‏فکر‏حال‏و‏روز‏خود‏باشد‏و‏‏به‏‏جای‏اینکه‏تنها‏هماهنگ‏کنندۀ‏فعالیت‏اقتصادی‏ بس.‏درنتیجه‏اکنون‏دولت‏ـ‏‏یک‏بخش‏از‏»اقتصاد‏بازار‏شبه‏سرمایه‏داری«2 باشد‏که‏روزگاری‏خواستار‏آن‏بودـ‏است.‏در‏سراسر‏این‏کتاب،‏خواننده‏بر‏تأثیر‏قحطی‏به‏مثابۀ‏عامل‏تغییر‏اجتماعی‏و‏اقتصادی‏پی‏خواهد‏برد.‏در‏تمام‏تاریخ‏کره،‏نمونه‏هایی‏از‏رویدادهای‏مصیبت‏بار‏بوده‏که‏موجب‏تحوالت‏اجتماعی‏گســترده‏و‏درنهایت‏حرکت‏های‏غیرمنتظره‏شــده‏اســت؛‏برای‏مثال‏از‏خاکســترهای‏جنگ‏کره‏)1950ـ1953(‏نسلی‏از‏شایسته‏ســاالران‏و‏ملت‏ســازان‏به‏شــدت‏مصمــم‏در‏کره‏جنوبی‏برخاســتند.‏نویســندگان‏بر‏این‏باورند‏که‏بزرگترین‏تراژدی‏کره‏شــمالی‏‏قحطی‏ـ‏روزگاری‏باعث‏اتفاقی‏مشابه‏]همچون‏کره‏جنوبی[‏در‏این‏کشور‏خواهد‏شد‏و‏کره‏شمالی‏2. quasi-capitalist market economy

علیه توسعه 32

را‏به‏‏سوی‏ترقی‏سوق‏خواهد‏داد.‏با‏این‏تفاصیل،‏گزارش‏دادن‏در‏مورد‏کره‏شــمالی‏چالشــی‏عظیم‏اســت.‏آمارهای‏قابل‏اعتماد‏در‏مورد‏این‏کشــور‏به‏چشــم‏نمی‏خورد.‏فرصت‏مردم‏این‏کشــور‏برای‏صحبت‏در‏مورد‏مسائل‏پیش‏پاافتاده‏در‏خیابان‏های‏پیونگ‏یانگ‏و‏بیان‏اندیشه‏شان‏در‏مورد‏کیم‏جونگ‏اون‏امری‏بس‏نادر‏است.‏شاید‏این‏فرصت‏اصال‏دست‏ندهد.‏با‏این‏‏حال،‏به‏بهترین‏نحو‏تالش‏کردیم‏تا‏جایی‏که‏می‏توانیم‏‏قابل‏اعتماد‏و‏ ‏برخی‏معروف‏اند‏و‏برخی‏دیگر‏نهـ‏ طــی‏گفت‏وگو‏با‏متخصصانـ‏منابعی‏که‏از‏بخش‏های‏مختلف‏جامعۀ‏کره‏شــمالی‏اســتخراج‏کردیم،‏تصویر‏دقیقی‏از‏این‏کشــور‏نشان‏دهیم.‏منابع‏ما‏شامل‏این‏موارد‏است:‏برخی‏اعضای‏نخبۀ‏جامعۀ‏پیونگ‏یانگ‏که‏هنوز‏در‏داخل‏کشــور‏هستند؛‏پناهندگان‏و‏فراریان‏در‏سنین‏مختلف‏با‏منشــأ‏جغرافیایی‏مختلف‏و‏سال‏ترک‏کشور‏از‏سوی‏آن‏ها؛‏دیپلمات‏ها‏و‏نیروها‏و‏کارگران‏ان.‏جی.‏اوها؛1‏تاجران‏و‏برخی‏مناطق‏میان‏مرزی‏مانند‏یانجی2‏)شهر‏چینی‏در‏فاصلۀ‏چهل‏دقیقه‏ای‏از‏مرز‏کره‏شمالی(‏و‏همچنین‏از‏منابع‏و‏متون‏کاغذی‏به‏زبان‏انگلیســی،‏کــره‏ای‏و‏چینی‏نیز‏بهره‏برده‏ایم.‏به‏‏عنوان‏قاعده‏ای‏کلی،‏تصمیم‏گرفتیم‏ادعاهایی‏قابل‏اعتماد‏را‏از‏ســوی‏ســه‏)یا‏بیشــتر(‏منبع‏مجزا‏و‏قابل‏اعتمــاد‏در‏نظر‏بگیریم؛‏البته‏ممکن‏اســت‏خواننده‏

معیارهای‏متفاوتی‏داشته‏باشد.‏

1. Non-Governmental Organizations (NGOs)2. Yanji

فصل اول

بازارهای کره شمالی

چگونه کار می کنندکجا هستند و گرانی چقدر است؟

علیه توسعه 34

»کمونیســتی«‏و‏»اشتراکی«‏برچســب‏هایی‏تاریخ‏گذشــته،‏برای‏اقتصاد‏کره‏شمالی‏است؛‏اقتصادی‏که‏به‏شدت‏بر‏تبادالت‏بازاری‏چهره‏به‏چهره‏و‏موفق‏متکی‏اســت‏و‏مردم‏در‏آن‏محصوالت‏و‏کاالهای‏خود‏را‏با‏هدف‏کســب‏سود‏خرید‏و‏فروش‏می‏کنند.‏تجارت‏خصوصی‏در‏ســال‏های‏اخیر‏آنچنان‏شایع‏شده‏که‏در‏تمام‏ســطوح‏جامعه‏از‏فقیرترین‏اقشــار‏تا‏حزب‏حاکم‏و‏نخبگان‏نظامی‏‏ریشه‏دوانده‏است.‏همان‏طور‏که‏در‏بریتانیای‏دوران‏ویکتوریا‏در‏مورد‏جنسیت‏استانداردی‏دوگانه‏وجود‏داشت،‏در‏مورد‏سرمایه‏داری‏در‏جمهوری‏دموکراتیک‏خلق‏کــره1‏هم‏اســتانداردی‏دوگانه‏وجــود‏دارد،‏درحالی‏که‏همگان‏مشــغول‏کسب‏وکارند،‏تعداد‏معدودی‏وجود‏آن‏را‏می‏پذیرند.‏اگرچه‏بازارها‏به‏شکل‏های‏مختلف‏در‏کره‏شــمالی‏وجود‏داشــتند؛‏کاهش‏نقش‏رســمی‏‏دولت‏در‏فعالیت‏اقتصــادی‏بدین‏معناســت‏که‏تجــارت‏خصوصی‏هرگــز‏مانند‏امــروز‏آن‏قدر‏‏نبوده‏اســت.‏دلیلش‏هم‏ساده‏اســت:‏دولت‏دیگر‏نمی‏تواند‏ ‏یا‏الزمـ‏ گســتردهـ‏

همچون‏گذشته‏و‏به‏‏شیوه‏های‏گذشته‏خدمات‏به‏مردم‏ارائه‏دهد.‏همان‏طور‏که‏خواهیم‏دید،‏قحطی‏وحشــتناک‏دهۀ‏90‏نقطۀ‏عطف‏بود.‏نرخ‏منظم‏عرضه‏و‏تأمین‏مواد‏غذایی‏از‏سوی‏دولت‏در‏این‏بازۀ‏زمانی‏از‏میان‏رفت‏و‏هرگز‏به‏طورکامل‏بازنگشــت.‏درســی‏که‏بازماندگان‏از‏این‏تجربه‏گرفتند‏درس‏خودکفایی‏بود؛‏البته‏نه‏خودکفایــی‏از‏ایدئولوژی‏»جوچه«2‏بلکه‏خودکفایی‏از‏1. Democratic People’s Republic of Korea (DPRK)2.‏‏ایدئولوژی‏»جوچه«)Juche(‏،‏ایدئولوژی‏حاکم‏بر‏کره‏شمالی‏است.‏درحقیقت‏این‏ایدئولوژی‏دکترین‏کیم‏ایل‏سونگ‏)1912ـ1994(‏برای‏کره‏شمالی‏و‏پیش‏برد‏چرخ‏اقتصاد‏و‏سیاست‏در‏این‏کشور‏بود.‏»جوچه«‏یا‏»اتکا‏به‏خود«‏یعنی‏این‏کشور‏باید‏از‏هر‏قدرت‏و‏نفوذ‏خارجی‏بی‏نیاز‏و‏مســتقل‏باشد.‏جوچه‏به‏‏نوعی‏»دیانت«‏یا‏»مذهب‏مختار«‏در‏کره‏شمالی‏تبدیل‏شده‏است.‏دونالد‏بیکر،‏پژوهشگر‏تاریخ‏کره‏معتقد‏اســت:‏»جوچه‏ابزاری‏ایدئولوژیکی‏برای‏وحدت‏بخشی‏به‏کشور‏محسوب‏می‏شود.‏جوچه‏به‏ما‏می‏گوید‏ما‏نیازی‏به‏خدا‏نداریم‏و‏در‏عوض‏به‏رهبر‏خود‏اعتماد‏و‏اتکا‏داریم...«‏درواقع،‏جوچه‏می‏گوید:‏اگر‏انسان‏ها‏سرسپردۀ‏کشور‏خود‏باشند،‏به‏نوعی‏ابدیت‏و‏فناناپذیری‏خواهند‏رســید.‏کیم‏ایل‏سونگ‏با‏حاکم‏کردن‏جوچه‏بر‏تمام‏ارکان‏و‏جوانب‏حیات‏مردم‏کره‏شمالی‏)از‏سیاست‏و‏فرهنگ‏و‏اقتصاد‏گرفته‏تا‏خصوصی‏ترین‏امور‏مردم(‏خود‏نیز‏جایگاهی‏خداگونه‏بدست‏آورد‏و‏رهبر‏ابدی‏خوانده‏شد.‏دانشکدۀ‏حقوق‏دانشگاه‏کلمبیا‏در‏این‏باره‏می‏نویسد:‏»ایدئولوژی‏جوچه‏در‏دهۀ‏50‏با‏هدف‏قطع‏نفوذ‏شوروی‏شکل‏گرفت‏و‏ابزاری‏بود‏در‏دست‏کیم‏ایل‏سونگ‏برای‏تسویه‏مخالفان‏و‏رقبای‏سیاسی.«‏این‏دانشکده‏می‏افزاید:‏»این‏ایدئولوژی‏در‏سلسله‏مراتب‏قدرت‏در‏کره‏شمالی‏جا‏افتاد‏و‏سالحی‏ایدئولوژیک‏بود‏برای‏توجیه‏دیکتاتوری‏و‏طرح‏جانشینی‏قدرت‏پشت‏درهای‏بسته،‏همچنین‏ابزاری‏بود‏برای‏دستیابی‏به‏انقالب‏کمونیستی‏در‏کره‏جنوبی.«‏معمار‏و‏پایه‏گذار‏این‏ایدئولوژی‏در‏اصل‏هوانگ‏جانگ‏یوپ‏بود‏که‏پس‏از‏معرفی‏آن‏به‏کیم‏ایل‏سونگ،‏سند‏آن‏به‏نام‏»رهبر‏ابدی«‏کره‏شمالی‏زده‏شد.‏یوپ‏در‏فوریه‏1997‏از‏کشورش‏گریخت‏و‏از‏کره‏جنوبی‏درخواست‏پناهندگی‏

35 بازارهای کره شمالی

طریق‏»ســرمایه‏داری‏به‏هر‏شــکلی«.3‏دارایی‏و‏تجــارت‏خصوصی‏همچنان‏غیرقانونی‏اســت؛‏اما‏برای‏کره‏شمالی‏پســاقحطی‏فقط‏یک‏قاعدۀ‏اقتصادی‏واقعــی‏وجود‏دارد:‏»قوانین‏را‏دنبال‏نکن«.‏62‏درصد‏از‏فراریانی‏که‏در‏ســال‏2010‏نظرســنجی‏شدند،‏اعالم‏کردند‏پیش‏از‏ترک‏کره‏شمالی‏در‏کارهایی‏غیر‏از‏مشــاغل‏رسمی‏شان‏مشــغول‏بودند‏و‏بازار‏خاکســتری4‏موفقی‏که‏از‏نرخ‏های‏غیررسمی‏‏ارز‏استفاده‏می‏کند‏اکنون‏روشی‏»دوفاکتو«‏برای‏تعیین‏قیمت‏ها‏حتی‏

برای‏نخبگان‏حکومتی‏است.‏

فروپاشی سیستماز‏بدو‏تأسیس‏کره‏شــمالی‏در‏دهۀ‏40،‏این‏کشور‏تقریبا‏سال‏ها‏به‏‏لحاظ‏غذایی‏خودکفا‏بود.‏در‏دوران‏»نظام‏توزیع‏عمومی«5‏کشاورزان‏بخش‏اعظم‏تولید‏خود‏را‏به‏دولت‏می‏دادند‏و‏دولت‏هم‏آن‏را‏در‏میان‏مردم‏توزیع‏می‏کرد.‏در‏ســال‏های‏اولیه‏و‏میانی‏دوران‏حکومت‏کیم‏ایل‏سونگ،‏مردمان‏کره‏شمالی‏ثروتمند‏نبودند،‏اما‏حداقل‏متحمل‏گرسنگی‏جمعی6‏نمی‏شدند.‏به‏‏گفتۀ‏چینی‏های‏قدیمی‏تر‏که‏نزدیک‏مرز‏کره‏شمالی‏زندگی‏می‏کنند،‏در‏دهه‏های‏60‏و‏70‏در‏مورد‏استانداردهای‏زندگی‏مردم‏کره‏شمالی‏حسادت‏می‏ورزیدند.‏درحقیقت،‏اقتصاد‏کره‏شمالی‏در‏اواخر‏دهۀ‏50،‏60‏و‏اوایل‏دهۀ‏70‏عملکرد‏نسبتا‏خوبی‏داشت.‏تا‏حدود‏1973،‏اقتصاد‏دســتوری‏کره‏شــمالی‏براساس‏ســرانۀ‏تولید‏ناخالص‏داخلی‏قوی‏تر‏از‏اقتصاد‏سرمایه‏داری‏کره‏جنوبی‏بود.‏این‏تاحدی‏به‏‏خاطر‏شرایط‏تاریخی‏بود،‏به‏

سیاسی‏کرد.‏او‏پس‏از‏پناهندگی‏اعالم‏کرد‏ایدئولوژی‏جوچه‏»سالح‏دیکتاتوری«‏است‏و‏به‏‏صورت‏حربه‏ای‏تبلیغاتی‏برای‏بیرون‏راندن‏رقبا‏ازجمله‏گروههای‏چپ‏از‏کره‏شمالی‏به‏‏کار‏گرفته‏شد.‏برای‏اطالعات‏بیشتر‏ر.ک.:

Zack Beauchamp (18 Jun 2018), Juche, the state ideology that makes North Koreans revere Kim Jong Un, explained, https://www.vox.com/world/17441296/18/6/2018/north-korea-propaganda-ideology-juche; Juche Ideology, accessed on 3 November 2018, http://www2.law.columbia.edu/course_00S_L001_9436/North20%Korea20%materials/3.html.3. by hook or by crook capitalism4. gray market5. Public Distribution System (PDS)6. en masse

علیه توسعه 36

‏خاطر‏نزدیکی‏اش‏بــه‏منچوری‏و‏چین،‏ژاپنی‏های‏اســتعمارگر‏)1910ـ1945(‏صنعتــی‏کردن‏بخش‏شــمالی‏را‏برگزیده‏بودند،‏درحالی‏کــه‏از‏جنوب‏به‏‏عنوان‏»منطقۀ‏حاصلخیز«1‏کشــاورزی‏که‏تغذیه‏کنندۀ‏دیگر‏مناطق‏اســت‏اســتفاده‏می‏کردند.‏ازاین‏رو،‏کره‏شمالی‏در‏قالب‏زیرساخت‏های‏برتر‏جلوتر‏از‏کره‏جنوبی‏بود.‏این‏مسئله،‏در‏ترکیب‏با‏اشتیاق‏عمومی‏‏برای‏بازسازی‏ملتی‏شکست‏خورده،‏گسسته‏و‏دارای‏شکاف‏به‏پیشــبرد‏اقتصاد‏کره‏شمالی‏در‏سال‏های‏اولیه‏کمک‏

کرد.‏یک‏مؤلفۀ‏اساسی‏دیگر‏هم‏در‏آن‏موفقیت‏اولیه‏وجود‏داشت،‏کمک‏های‏چین‏و‏شــوروی.‏طی‏دورۀ‏جنگ‏سرد،‏کره‏شمالی‏توانست‏با‏بازی‏زیرکانه‏این‏دو‏کشــور،‏از‏شــکاف‏میان‏آن‏ها‏بهره‏برداری‏کند.‏در‏این‏مثلث‏روابط‏عاشــقانه،2‏کره‏شــمالی‏به‏دقت‏از‏مزایای‏رابطه‏با‏مســکو‏و‏پکن‏نفع‏برد‏و‏نقطه‏ضعف‏خود‏»طعمه‏ای‏میان‏نهنگ‏ها«3‏بودن‏را‏به‏دارایی‏تبدیل‏کرد.‏این‏استراتژی‏که‏در‏توانایی‏دائمی‏‏این‏رژیم‏برای‏بهره‏برداری‏از‏نگرانی‏های‏چین‏و‏ایاالت‏‏متحــده‏به‏‏نفع‏خودش‏جلوه‏می‏یافت،‏به‏جریان‏پیوســتۀ‏کمک‏ها‏منتج‏شد‏و‏به‏این‏کشور‏کمک‏کرد‏که‏میزان‏قوت‏مردم‏خود‏را‏افزایش‏دهد.‏با‏وجود‏این‏به‏مردم‏کره‏شمالی‏گفته‏نشد‏این‏کمک‏خارجی‏است‏که‏غذا‏را‏سر‏سفره‏مردم‏قرار‏می‏دهد.‏دولت‏این‏باور‏را‏به‏آن‏ها‏خوراند‏که‏این‏کمک‏ها‏

از‏بذل‏و‏کرم‏کیم‏ایل‏سونگ‏است.)1(برخالف‏انتظارات،‏کره‏شمالی‏موفق‏شد‏از‏فروپاشی‏شوروی‏در‏سال‏1991 جان‏سالم‏به‏در‏برد،‏که‏تاحدی‏به‏‏دلیل‏افزایش‏کمک‏های‏چین‏و‏تاحدی‏هم‏به‏‏خاطر‏این‏حقیقت‏بود‏که‏مردم‏عموما‏به‏رژیم‏اعتماد‏داشــتند.)2(‏با‏‏این‏‏حال،‏کاهش‏و‏سپس‏توقف‏کلی‏کمک‏های‏شوروی،‏افزون‏بر‏سوء‏مدیریت‏اقتصادی‏

1. agrarian breadbasket2. love triangle relationship3. shrimp between whales

37بازارهای کره شمالی

گسترده‏در‏دوران‏رهبری‏کیم‏جونگ‏ایل،‏نظام‏توزیع‏عمومی‏4‏را‏در‏معرض‏خطر‏قرار‏داد.‏کاهش‏تدریجی‏در‏میزان‏توزیع‏غذا‏شکل‏گرفت؛‏به‏‏طور‏مثال‏در‏سال‏1987‏و‏1992‏شاهد‏کاهش‏10درصدی‏نظام‏توزیع‏عمومی‏هستیم؛‏اما‏تا‏اواسط‏دهۀ‏90‏سیســتم‏به‏تدریج‏شــروع‏به‏فروپاشــی‏کامل‏کرد.‏وضعیت‏اقتصادی‏به‏شــدت‏شکننده‏شد‏و‏کره‏شمالی‏تا‏1993‏وارد‏دورۀ‏کمبود‏مواد‏غذایی‏شد.‏با‏مجموعه‏ای‏از‏سیل‏های‏مرگبار‏در‏ســال‏های‏1994‏و‏1995‏که‏موجب‏نابودی‏حدود‏1/5‏میلیون‏تن‏غالت‏شــد‏و‏بیشتر‏زیرســاخت‏های‏کشور‏را‏نابود‏کرد،‏اوضاع‏به‏شدت‏بدتر‏شد.‏نتیجۀ‏آن،‏از‏کف‏رفتن‏85‏درصدی‏قابلیت‏تولید‏برق‏در‏کره‏شمالی‏بود.‏نظام‏توزیع‏عمومی‏‏زیر‏فشاری‏فزاینده‏و‏بی‏سابقه‏قرار‏گرفت.‏در‏فاصلــه‏1994‏و‏1997‏حجم‏غذایی‏که‏در‏اختیار‏مردم‏قرار‏گرفت‏از‏450‏گرم‏غذا‏در‏روز‏به‏128‏گرم‏کاهش‏یافت.‏در‏همین‏دوره،‏نظام‏توزیع‏عمومی‏از‏منبع‏مهم‏غذایی‏برای‏اکثر‏مردم‏به‏منبعی‏تبدیل‏شــد‏که‏تنها‏6‏درصد‏از‏کل‏جمعیت‏

می‏توانستند،‏به‏آن‏دسترسی‏داشته‏باشند.‏نتیجه‏قحطی‏جدی‏در‏فاصله‏1994ـ‏1995‏بود‏که‏جان‏200‏هزار‏تا‏3‏میلیون‏کره‏ای‏را‏گرفت.)3(‏دولت‏کره‏شمالی‏این‏مصیبت‏را‏»راهپیمایی‏طاقت‏فرسا«5 می‏نامد؛‏نام‏عملیات‏جنگی‏افسانه‏ای‏که‏گفته‏شده‏است،‏از‏سوی‏کیم‏ایل‏سونگ‏به‏‏عنوان‏مبارز‏چریک‏جوان‏کلید‏خورد.‏ممکن‏اســت‏کنایه‏ای‏سیاه‏آلود‏تلقی‏‏و‏شکستی‏که‏به‏‏طور‏اساسی‏سیستم‏ شــود‏که‏بزرگترین‏شکست‏کره‏شمالی‏راـ‏‏در‏ اقتصادی‏سوسیالیســتی‏را‏که‏کیم‏ایل‏ســونگ‏کوشیده‏بود‏بسازد‏پایان‏دادـ‏زرورق‏عباراتی‏زیبا‏می‏پیچید.‏گرســنگی‏به‏مقیاســی‏فجیــع‏گریبان‏جامعه‏را‏گرفت.‏مناطق‏مرزی‏و‏روستایی‏به‏شدت‏متأثر‏شدند،‏اما‏مرگ‏های‏دسته‏جمعی‏به‏‏خاطر‏قحطی‏در‏تمام‏بخش‏های‏کشور‏ازجمله‏در‏شهرها‏و‏حومه‏شهرها‏رخ‏

4. Public Distribution System (PDS)5. Arduous March

علیه توسعه 38

می‏داد.‏دولت‏مردم‏را‏به‏فالکت‏انداخته‏بود‏و‏اساسا‏هرکسی‏باید‏از‏خودش‏دفاع‏می‏کرد،‏حتی‏اســاتید‏دانشگاههای‏با‏کالس‏در‏پیونگ‏یانگ‏ـ‏آن‏هم‏فقط‏برای‏‏به‏فعالیت‏های‏بازاری‏سطح‏پایین‏روی‏آوردند.)4(‏برخی‏در‏خارج‏ زنده‏ماندنـ‏از‏ایستگاه‏های‏شــلوغ‏اتوبوس‏یا‏دانشگاه‏ها‏به‏همسران‏خود‏ملحق‏می‏شدند‏و‏سوپ‏ارزانی1‏می‏فروختند‏که‏محتویاتش‏آرد‏و‏آب‏بود.‏اعضای‏دیگر‏حلقه‏های‏نخبــگان‏ردۀ‏پایین‏تر‏هم‏برای‏فــروش‏اثاث‏منزل‏خود‏بــا‏قیمت‏های‏پایین‏به‏

بازارهای‏حاشیه‏ای‏روی‏آوردند.‏قحطی‏بذر‏بازاری‏شدن2‏را‏در‏کره‏شــمالی‏کاشت.‏تنها‏نخبگان‏نزدیک‏به‏هستۀ‏اصلی‏قدرت3‏می‏توانستند‏با‏اعانه‏های‏غذایی‏از‏سوی‏دولت‏گذران‏زندگی‏کنند.)5(‏درســت‏همانند‏اساتید‏دانشــگاه‏که‏برای‏زنده‏ماندن‏به‏فروشندگان‏دوره‏گرد‏خیابانی‏تبدیل‏شــدند،‏اکثر‏مردمان‏امروز‏کره‏شمالی‏یاد‏گرفتند‏زندگی‏

اقتصادی‏دوگانه‏ای4‏را‏دنبال‏کنند‏تا‏بتوانند‏از‏پس‏هزینه‏های‏زندگی‏برآیند.این‏زندگی‏اقتصادی‏دوگانه‏که‏از‏ضرورت‏تراژیک‏زاده‏شد،‏طرحی‏است‏که‏امروز‏تأثیری‏چشمگیر‏بر‏زندگی‏توده‏های‏مردم‏داشته‏و‏وضعیتشان‏را‏قابل‏تحمل‏تر‏کرده‏است.‏افزون‏‏بر‏این،‏قحطی‏موجب‏شد‏زنان‏کره‏شمالی‏هم‏توانمندتر‏شده‏و‏به‏چیزی‏بیش‏از‏زن‏خانه‏دار‏تبدیل‏شــوند.‏بسیاری‏از‏آن‏ها‏به‏نان‏آوران‏واقعی‏خانواده‏هایشان‏تبدیل‏شدند.‏بیشتر‏زنان‏اند‏که‏دکه‏های‏چنین‏بازارهایی‏را‏اداره‏می‏کنند،‏غذا‏می‏فروشند،‏در‏صادرات‏ـ‏واردات‏در‏مقیاس‏کوچک‏فعال‏اند‏یا‏به‏زوج‏های‏جوان‏خانه‏اجاره‏می‏دهند.‏در‏عوض،‏تمام‏این‏مسائل‏تأثیر‏چشمگیری‏بر‏نقش‏زنان‏در‏جامعه‏و‏حتی‏بر‏نرخ‏طالق‏برجا‏گذاشته‏است.‏به‏‏طور‏قراردادی،‏بخش‏شــمالی‏کره‏شــمالی‏جاهل‏مآب5‏تر‏از‏بخش‏جنوبی‏این‏کشور‏بوده)6(‏و‏

cheap broth .1؛‏نوعی‏سوپ‏که‏با‏گوشت‏و‏تکه‏های‏سبزیجات‏و‏اغلب‏برنج‏طبخ‏می‏شود.2. marketization3. core elitedouble life .4؛‏منظور‏یافتن‏دو‏شــغل‏در‏دو‏ســطح‏مختلف‏است.‏استاد‏دانشگاه‏به‏فروشــندگی‏خیابانی‏روی‏می‏آورد؛‏نخبگان‏

حکومتی‏هم‏یا‏به‏‏صورت‏مستقیم‏در‏فعالیت‏های‏بازاری‏دخیل‏بودند‏یا‏با‏واسطه‏هایی‏از‏آن‏کسب‏سود‏می‏کردند.5. macho

39بازارهای کره شمالی

حتی‏پس‏از‏ورود‏کمونیسم‏به‏کره‏شمالی‏نیز‏)که‏به‏‏لحاظ‏نظری‏قرار‏بود‏برابری‏جنســیتی‏را‏دنبال‏کند(‏زن‏در‏این‏کشور‏-در‏نقش‏دختر،‏همسر‏یا‏مادر-‏چنان‏مردان‏رخ‏می‏نمود.‏امروز‏این‏زن‏از‏قدرت‏مستقلی‏برخوردار‏است.‏در‏گذشته،‏برای‏زنان‏به‏ندرت‏اتفاق‏می‏افتاد‏که‏از‏بانمال6‏ـ‏شــکلی‏غیررسمی‏‏از‏گویش‏در‏زبان‏کره‏ای‏ـ‏در‏برابر‏مردان‏اســتفاده‏کنند،‏هرچند‏مردان‏از‏این‏ســبک‏زبانی‏هنگام‏صحبت‏با‏زنان‏اســتفاده‏می‏کنند؛‏این‏عــرف‏هم‏اکنون‏در‏حال‏تضعیف‏

است.‏

وون )و یوان( به مثابۀ ارزهایی برای خرید و فروشدولت‏کره‏شــمالی‏رابطه‏ای‏پیچیده‏و‏دشــوار‏با‏این‏نظم‏اقتصادی‏جدید‏دارد.‏‏با‏وجود‏ قلع‏وقمع‏ســرمایه‏داری‏در‏کره‏شمالی‏به‏شدت‏احتمال‏قحطی‏دیگر‏راـ‏ناکامی‏‏و‏شکســت‏اقتصاد‏دســتوری‏و‏نظام‏توزیع‏عمومی‏ـ‏افزایش‏می‏دهد.‏افزون‏‏بر‏این،‏بســیاری‏از‏خودی‏های‏دولتی‏هم‏اکنون‏از‏تجارت‏به‏مثابۀ‏ابزاری‏بــرای‏تولید‏ثروت‏اســتفاده‏می‏کنند‏)در‏همین‏فصل‏توضیحات‏بیشــتری‏داده‏خواهد‏شــد(.‏با‏وجود‏ایــن،‏اگر‏اصالحات‏کامل‏بازاری‏دنبال‏شــود،‏موجب‏دگرگونی‏های‏گســتردۀ‏اجتماعی‏و‏اقتصادی‏خواهد‏شــد‏که‏موضع‏دولت‏را‏با‏تهدید‏مواجه‏می‏سازد؛‏البته‏مقام‏های‏دولتی‏اصالح‏طلب‏هم‏در‏کره‏شمالی‏وجود‏دارند،‏اما‏ترسی‏طبیعی‏از‏تغییر‏در‏سلسله‏مراتب‏باالی‏قدرت‏به‏‏چشم‏می‏خورد.‏برای‏نخبگان‏حکومتی،‏لیبرالیزاسیون‏کامل‏اقتصادی‏درنهایت‏ممکن‏است‏به‏معامله‏ای‏ختم‏شــود.‏تعویض‏مزایای‏انحصاری‏با‏زنــدان،‏مرگ‏یا‏در‏بهترین‏

حالت،‏راننده‏تاکسی‏در‏سئول.)7(دولت‏مشتاق‏است،‏نه‏مسیر‏کنترل‏شدۀ‏چین‏را‏برود،‏نه‏مسیر‏هرج‏ومرج‏گونۀ‏اروپای‏شــرقی‏را.‏برای‏کنار‏گذاشــتن‏ایدئولوژی‏سیاســی‏به‏‏نفع‏اصالحات‏6. banmal

علیه توسعه 40

اقتصادی،‏تا‏حد‏زیادی‏به‏‏سوی‏کنترل‏ظهور‏فعالیت‏بازارهای‏خصوصی‏رفته‏اســت؛‏برای‏مثال‏برخوردهای‏مقطعی‏با‏این‏بازارها‏وجود‏داشته‏است.‏سال‏2009،‏بی‏پرده‏ترین‏اتفاق‏ها‏برای‏فعالیت‏این‏بازارها‏رخ‏داد.‏در‏نوامبر‏این‏سال‏‏وون‏کره‏شــمالی‏‏از‏طریق‏حذف‏دو‏صفــر‏آخر‏تمام‏ اعــالم‏شــد‏ارز‏ملــیـ‏اســکناس‏ها‏تعیین‏خواهد‏شد.‏یک‏اسکناس‏1000‏وونی‏باید‏با‏یک‏اسکناس‏10‏وونی‏عوض‏می‏شد.‏به‏شهروندان‏یک‏هفته‏مهلت‏داده‏شد‏تا‏اسکناس‏های‏پر‏از‏صفر‏قدیمی‏‏را‏با‏اسکناس‏های‏جدید‏عوض‏کنند.‏به‏‏همین‏‏ترتیب،‏سپردۀ‏بانکی‏100هزار‏وونی‏با‏یک‏ســکته‏به‏1000‏وون‏تبدیل‏شــدند.‏با‏وجود‏این،‏ممکن‏است‏کســی‏در‏مورد‏اقدامات‏و‏انگیزه‏های‏دولت‏حدس‏و‏گمان‏هایی‏بزند؛‏اقداماتی‏که‏اساســا‏به‏منزلۀ‏ربــودن‏پول1‏و‏انتقال‏ثروت‏از‏ســوداگران‏خصوصی‏به‏دولت‏معروف‏شــد؛‏چرا؟‏زیرا‏هر‏فرد‏تنها‏مجاز‏بود‏حداکثر‏100 هزار‏وون‏را‏تبدیل‏کند‏)براســاس‏نرخ‏بازار‏ســیاه،‏این‏رقم‏در‏آن‏زمان‏حدود‏‏برای‏افراد‏درگیر‏ 30ـ40‏دالر‏امریکا‏می‏شد(.‏هرکسی‏مبلغی‏بیش‏از‏آن‏داشتـ‏در‏کسب‏وکار‏بازاری‏طبیعی‏اســت‏که‏چنین‏مبالغی‏داشته‏باشند‏ـ‏می‏دید‏که‏

اندوخته‏اش‏نابود‏می‏شود‏و‏یک‏‏شبه‏به‏باد‏می‏رود.‏نتیجۀ‏این‏کار‏خشم‏مردم‏علیه‏مقامات‏بود؛‏خشمی‏‏که‏مدت‏ها‏در‏کره‏شمالی‏اثری‏از‏آن‏نبود.‏با‏وجود‏اینکه‏محدودیت‏100‏هزار‏وونی‏به‏150‏هزار‏وون‏نقدی‏و‏300‏هزار‏وون‏ســپردۀ‏بانکی‏افزایش‏یافت،‏ظاهرا‏نتوانست‏نارضایتی‏مردم‏را‏متوقف‏ســازد.‏خبرگزاری‏چینی‏شــینهوا‏بــه‏هراس‏عمومــی‏در‏میان‏مردمان‏کره‏شمالی‏اشاره‏کرد‏و‏گزارش‏رسانه‏های‏دیگر‏هم‏مدعی‏این‏بود‏که‏کرورکرور‏اســکناس‏قدیمــی‏‏در‏اعتراض‏به‏کاهــش‏صفرها‏از‏واحد‏پــول‏ملی‏در‏آتش‏‏از‏میان‏بردن‏اسکناس‏های‏100،‏1000 می‏ســوختند.‏اگر‏مورد‏دوم‏‏درست‏باشدـ‏

و‏5‏هزار‏وونی‏ـ‏یعنی‏تصاویر‏کیم‏ایل‏سونگ‏در‏آتش‏می‏سوزد.‏1. cash grab

41بازارهای کره شمالی

خشم‏سوداگران‏معمولی‏بی‏تردید‏با‏این‏حقیقت‏درآمیخته‏می‏شود‏که‏نخبگان‏کره‏شــمالی‏تمایل‏داشتند‏دارایی‏های‏خود‏را‏در‏قالب‏ارزهای‏دیگر‏به‏‏ویژه‏یوان‏چین‏حفظ‏کنند؛)8(‏حتی‏پیش‏از‏حذف‏صفر،‏وون‏کره‏شــمالی‏ارزی‏نبود‏که‏‏مانند‏مقاماتی‏ مردم‏به‏آن‏اعتماد‏چندانی‏بکنند؛‏بنابراین‏آن‏ها‏که‏فرصتی‏داشتندـ‏که‏بده‏و‏‏بســتان‏نیمه‏عمومی‏‏و‏نیمه‏خصوصی‏با‏همتایان‏چینی‏خود‏داشــتند‏ـ‏دارایی‏خود‏را‏با‏ارز‏خارجی‏حفظ‏می‏کردند؛‏اما‏باز‏هم،‏نتیجۀ‏بلندمدت‏فشار‏بر‏مردم‏کره‏شــمالی‏حتی‏فراتر‏از‏مدار‏کنترل‏اقتصــادی‏دولتی‏بود.‏مردم‏معمولی‏اکنــون‏یوان‏و‏دیگر‏ارزها‏را‏منبعی‏برای‏حفــظ‏دارایی‏های‏خود‏می‏دانند.‏آن‏ها‏آموخته‏اند‏به‏دولت‏و‏ارز‏آن‏ـ‏وون‏ـ‏اعتماد‏نکنند.‏هم‏زمان،‏یاد‏گرفته‏اند‏تجارت‏و‏پس‏انداز‏با‏یوان‏می‏تواند‏آن‏ها‏را‏از‏پیامدهای‏غارت‏و‏چپاول‏و‏بی‏کفایتی‏های‏آیندۀ‏دولت‏در‏امان‏نگه‏دارد.‏درنتیجه‏تخمین‏‏زده‏می‏شود‏که‏اکثر‏بده‏و‏‏بستان‏های‏بازاری‏در‏کره‏شــمالی‏با‏ارزهای‏خارجــی‏انجام‏می‏گیــرد‏و‏در‏این‏میان‏یوان‏

مطلوب‏ترین‏ارز‏خارجی‏است.)9(چندان‏تعجبی‏ندارد‏که‏ارزش‏غیررسمی‏‏بازار‏خاکستری‏کره‏شمالی‏در‏مسیر‏کاهشی‏قرار‏دارد.‏اگرچه‏نرخ‏تبادل‏رسمی‏‏دولتی‏96‏وون‏به‏ازای‏هر‏1‏دالر‏است‏‏و‏آن‏نرخ‏در‏ســال‏های‏ ـ‏نرخ‏واقعی‏در‏زمان‏نگارش‏این‏کتاب‏8‏هزار‏وون‏بودـ‏اخیر‏به‏‏طور‏چشــمگیری‏با‏کاهش‏اعتماد‏به‏وون‏افزایش‏یافته‏اســت.‏گفتنی‏است،‏حتی‏بانک‏های‏کره‏شمالی‏در‏حال‏نزدیک‏تر‏شدن‏به‏نرخ‏بازار‏سیاه‏اند‏و‏اغلب‏به‏نرخی‏تغییر‏می‏دهند‏که‏قیمت‏های‏بازار‏ســیاه‏را‏تحت‏تأثیر‏قرار‏دهند.‏در‏منطقه‏اقتصادی‏ویژه‏راســون،2‏بانک‏مثلث‏طالیی3‏حتی‏1‏دالر‏را‏با‏7636 وون‏در‏نیمــه‏اکتبر‏2013‏مبادله‏می‏کرد.‏همچنیــن‏گزارش‏هایی‏وجود‏دارد‏که‏کارگران‏در‏مجموعه‏ای‏از‏شــرکت‏های‏بزرگ‏دولتی،‏مانند‏معدن‏آهن‏موسان4

2. Rason3. Golden Triangle Bank4. Musan Iron Mine

علیه توسعه 42

دستمزدهایشان‏از‏3ـ4‏هزار‏وون‏در‏ماه‏به‏300‏هزار‏وون‏در‏ماه‏در‏سپتامبر‏2013 افزایش‏یافت‏تا‏بازتابی‏باشد‏از‏ارزش‏واقعی‏وون.‏

قیمت‏گذاری‏بازار‏سیاه‏بر‏وون‏در‏مغازه‏ها‏و‏رستوران‏ها‏در‏حال‏تبدیل‏شدن‏به‏امری‏متداول‏است؛‏برای‏مثال‏یک‏مغازۀ‏اسباب‏بازی‏فروشی‏در‏پیونگ‏یانگ‏قیمت‏هر‏توپ‏بسکتبال‏را‏46‏هزار‏وون‏قرار‏داده‏است‏و‏کمتر‏کسی‏باور‏می‏کند‏یک‏توپ‏بسکتبال‏400‏دالر‏ارزش‏داشته‏باشد.‏در‏اقدامی‏‏مشابه،‏فروشگاه‏هایی‏که‏محصوالت‏معروف‏غربی،‏مانند‏کلوچه‏های‏پپریج،1‏شــکالت‏های‏هرشی،2 فیرو‏روشر3‏و‏آب‏انگور‏سرس4‏را‏می‏فروشند؛‏قیمت‏آن‏ها‏را‏باالتر‏از‏نرخ‏رسمی‏‏قرار‏می‏دهند،‏اما‏وون‏کره‏شــمالی‏را‏نمی‏پذیرند.)10(‏همین‏مسئله‏در‏مورد‏کل‏فروشگاه‏آدیداس‏هم‏صادق‏است.‏فروشگاه‏های‏مملو‏از‏کاالهای‏ورزشی‏که‏از‏چین‏)ظاهرا‏بدون‏اطالع‏آدیداس(‏آورده‏می‏شــوند،‏آن‏هم‏به‏قیمت‏هایی‏که‏اگر‏مردم‏توان‏خرید‏با‏وون‏را‏داشته‏باشند‏فوق‏العاده‏سخاوتمندانه‏است.‏قیمت‏های‏پایین‏وون‏نشــانه‏ای‏اســت‏از‏اینکه‏فرد‏باید‏پول‏این‏اجناس‏را‏به‏ارز‏خارجی‏با‏قیمــت‏دالری‏که‏بازتاب‏ارزش‏واقعی‏آن‏اســت،‏بپــردازد.)11(‏با‏وجود‏این،‏ارزش‏گــذاری‏دوگانۀ‏وون‏کره‏شــمالی‏موجب‏چانه‏زنی‏های‏جالبی‏می‏شــود.‏حمل‏ونقل‏عمومی‏‏همچنان‏با‏قیمتی‏ارائه‏می‏شود‏که‏بازتاب‏نرخ‏رسمی‏‏است‏و‏این‏یعنی‏هزینۀ‏سفر‏بسیار‏کمتر‏از‏ارزش‏واقعی‏آن‏است؛‏برای‏مثال‏هزینۀ‏سفر‏با‏مترو‏در‏پیونگ‏یانگ‏5‏وون‏اســت؛‏یعنی‏حدود‏5‏سنت‏امریکا‏با‏نرخ‏مبادله‏

رسمی‏‏و‏با‏نرخ‏واقعی‏هم‏یعنی‏سفر‏رایگان.)12(متأسفانه،‏همین‏مســئله‏در‏مورد‏حقوق‏ها‏هم‏صادق‏است.‏تمام‏کارگران‏یا‏الاقل‏بســیاری‏از‏آن‏ها،‏در‏اســتخدام‏دولت‏اند‏و‏حقوق‏آن‏ها‏براســاس‏ارزش‏رسمی‏‏وون‏پرداخت‏می‏شود؛‏برای‏مثال‏حقوق‏نیروهای‏کشوری‏معموال‏1000 1. Pepperidge’s cookies2. Hershey’s chocolate3. Ferrero Rocher4. Ceres grape juice

43بازارهای کره شمالی

تا‏6000‏وون‏در‏ماه‏است.‏با‏نرخ‏رسمی‏‏96‏وون‏به‏ازای‏هر‏دالر‏این‏چندان‏کافی‏نیســت،‏اما‏وقتی‏کسی‏نرخ‏تبادل‏»واقعی«‏بازار‏خاکستری‏را‏در‏نظر‏می‏گیرد،‏حتی‏یک‏مقام‏بسیار‏باال‏هم‏کمتر‏از‏1‏دالر‏در‏ماه‏حقوق‏می‏گیرد.‏طبق‏سیستم‏نظری‏کمونیستی‏بهداشت،‏تحصیل،‏غذا‏و‏مسکن‏رایگان،‏چنین‏حقوقی‏آن‏گونه‏که‏به‏نظر‏می‏رسد،‏فاجعه‏بار‏نیست،‏اما‏تا‏جایی‏که‏می‏دانیم،‏دولت‏دیگر‏نمی‏تواند‏خدماتی‏به‏مردم‏ارائه‏دهد‏)هرچند‏مسلم‏است‏به‏نخبگان‏هنوز‏مقادیری‏کمک‏ارائه‏می‏شود(؛‏بنابراین‏کارگر‏و‏خانواده‏اش‏باید‏به‏‏دنبال‏روش‏های‏دیگری‏برای‏پول‏در‏آوردن‏ـ‏معموال‏در‏بازار‏یا‏با‏ارائۀ‏برخی‏خدمات‏ـ‏و‏سیر‏کردن‏شکم‏خود‏باشــند.‏نتیجه‏این‏می‏شود‏که‏در‏کره‏شــمالی‏همگان‏از‏معدنچی‏گرفته‏تا‏معلم‏مدرســه،‏زندگی‏اقتصادی‏دوگانه‏دارند؛‏یعنی‏بسیاری‏در‏وقت‏اضافه‏شان‏برای‏پول‏در‏آوردن‏یا‏درگیر‏کارهایی‏هستند‏که‏پول‏نقد‏به‏‏دنبال‏دارد‏یا‏در‏فعالیت‏های‏بازاری‏حضور‏دارند.‏این‏پدیده‏پیامدهایی‏فوق‏العاده‏منفی‏برای‏توانایی‏کشور‏در‏کارکرد‏مناسب‏دارد.‏از‏آنجا‏که‏تقریبا‏هیچ‏چیز‏به‏مردم‏پرداخت‏نمی‏شود،‏آن‏ها‏هــم‏انگیزۀ‏اندکی‏برای‏کار‏واقعی‏نشــان‏می‏دهند.‏پلیــس‏منتظر‏فرصت‏برای‏دریافت‏رشوه‏است‏و‏بســیاری‏از‏کارمندان‏دولت‏با‏دزدیدن‏اموال‏محل‏کار‏به‏‏دنبال‏کسب‏پول‏بیشتر‏یا‏صرف‏آن‏برای‏رفع‏نیازهای‏خود‏هستند.‏کارگر‏کارخانه‏حــدود‏2‏هزار‏وون‏در‏ماه‏دریافتی‏دارد؛‏بنابرایــن‏تعجبی‏ندارد‏که‏گزارش‏های‏زیادی‏از‏کارخانه‏های‏دولتی‏وجود‏دارد‏که‏در‏آن‏ها‏قطعۀ‏فلزی‏ناپدید‏می‏شود،‏کارگرانش‏محصوالت‏کارخانه‏را‏می‏ربایند‏و‏در‏خفا‏می‏فروشند.‏براساس‏نرخ‏تبادل‏رسمی،‏کارگر‏کارخانه‏نمی‏تواند،‏حتی‏یک‏بسته‏سیگار‏‏را‏با‏حقوق‏ماهیانۀ‏

خود‏خریداری‏کند،‏چه‏برسد‏به‏فندک‏یا‏کبریتی‏برای‏روشن‏کردن‏آن.

بازار جانگ مادانگدرســت‏همان‏طورکه‏کره‏شمالی‏دارای‏دو‏نرخ‏تسعیر‏ارز‏است،‏دارای‏دو‏نوع‏

علیه توسعه 44

اقتصاد‏هم‏هســت:‏اقتصاد‏»رســمی«‏)جایی‏که‏مردم‏در‏مشاغل‏دولتی‏کار‏می‏کنند‏و‏به‏آن‏ها‏حقوقی‏دولتی‏پرداخته‏می‏شود(‏و‏اقتصاد‏‏»بازار‏خاکستری«‏کــه‏مردم‏به‏شــیوه‏ای‏پول‏درمی‏آورند‏کــه‏کامال‏قانونی‏نیســت؛‏اما‏به‏‏طور‏گســترده‏ای‏با‏آن‏مدارا‏می‏شود.‏مورد‏دوم،‏اقتصادی‏اســت‏که‏واقعا‏در‏کره‏‏اما‏تحمیل‏شده‏ شمالی‏امروز‏جریان‏دارد.‏عبارتی‏که‏برای‏بازارهای‏غیرقانونیـ‏ـ‏در‏کره‏شمالی‏بکار‏می‏رود،‏جانگ‏مادانگ1‏است؛‏کلمۀ‏قدیمی‏کره‏ای‏که‏به‏‏شکل‏تحت‏الفظی‏بازار2‏ترجمه‏شده‏است‏)مردمان‏کره‏جنوبی‏هم‏از‏سیجانگ3 اســتفاده‏می‏کنند‏که‏در‏زبان‏چینی‏هم‏آمده‏است(‏و‏ریشه‏های‏این‏کلمات‏به‏بازارهای‏قدیمی‏‏کشــاورزان‏کــره‏ای‏بازمی‏گردد.‏جانــگ‏مادانگ‏را‏اغلب‏می‏توان‏در‏چهارراه‏های‏شــلوغ‏خیابان‏های‏مســکونی‏باریــک‏و‏گل‏آلود‏در‏مناطق‏شــهری‏و‏روستایی‏کره‏شــمالی‏و‏گاهی‏در‏ساختمان‏های‏خاصی‏که‏برای‏فعالیت‏بازاری‏طراحی‏شده‏اند،‏مشاهده‏کرد.‏این‏ساختمان‏ها‏را‏حتی‏در‏گوگل4‏هم‏می‏توان‏دید.‏آشــکارترین‏نمونه‏از‏این‏بازارهــا‏را‏می‏توان‏در‏بازار‏مسقف‏و‏آبی‏رنگ‏چائه‏هادونگ5‏در‏شهر‏سینویجو6‏نزدیک‏مرز‏چین‏یافت.‏متأســفانه،‏این‏ســاختمان‏درنهایت‏تخریب‏شــد،‏اما‏بدین‏معنا‏نیســت‏که‏کسب‏وکار‏در‏سینویجو‏پایان‏یافته‏است؛‏تجارت‏و‏بده‏و‏‏بستان‏به‏بخش‏های‏

دیگر‏شهر‏منتقل‏شده‏است.مردمی‏‏که‏دکه‏ها‏یا‏غرفه‏هایی‏را‏در‏جانگ‏مادانگ‏علم‏کنند‏ملزم‏به‏پرداخت‏مالیات‏دکه/غرفه‏به‏کادرهای‏حزبی‏هســتند‏تا‏بتوانند‏کســب‏وکار‏خود‏را‏نگه‏دارند؛‏ازاین‏رو‏دولت‏را‏در‏فرایند‏بازاری‏شــدن هم‏دست‏خود‏می‏کنند.‏در‏برخی‏بازارهای‏بزرگ،‏سیســتم‏های‏ثبت‏نــام‏الکترونیکی‏وجــود‏دارد‏تا‏رصد‏کنند‏1. jangmadang2. marketplace3. sijang4. Google Earth5. Chaeha-dong 6. Sinuiju

45بازارهای کره شمالی

چه‏کســی‏مالیات‏دکه/غرفه‏را‏پرداخت‏کرده‏اســت.‏ســوداگرانی‏که‏به‏‏دنبال‏مشتریان‏جدیدند،‏اغلب‏کاالهای‏خود‏را‏از‏مناطق‏کوهستانی‏و‏صعب‏العبور،‏از‏میــان‏رودخانه‏ها،‏دره‏های‏پر‏از‏گل‏والی‏و‏یا‏مســیرهای‏پر‏از‏گردوخاک‏عبور‏می‏دهند‏تا‏به‏دست‏مشتریان‏خود‏برسانند.‏همچنین‏آن‏ها‏به‏این‏وسیله‏از‏دست‏مقاماتی‏که‏می‏کوشــند‏مانع‏کارشان‏شــوند‏یا‏حق‏و‏حســابی‏از‏آن‏ها‏بگیرند‏می‏گریزنــد.‏غرفه‏دار‏یا‏دکه‏دار‏معمول‏جانــگ‏مادانگ‏یک‏زن‏از‏طبقۀ‏پایین‏یا‏‏نام‏دارد.‏با‏وجود‏این،‏از‏زمانی‏ ‏زن‏متأهل‏میانسالـ‏ متوســط‏است‏که‏آجوما7ـ‏که‏»نو‏کنفوسیوسیسم«‏رد‏پای‏خود‏را‏بر‏سلسلۀ‏چوسان8‏)1392ـ1910(‏برجای‏‏زن‏ایده‏آل‏در‏قاموس‏آنان‏ گذاشت،‏فرهنگ‏کره‏ای‏همواره‏مردمحور‏بوده‏استـ‏‏و‏ کســی‏اســت‏که‏به‏منزلۀ‏زن‏خوب،‏مادر‏عاقل9‏می‏زیســت‏و‏عمل‏می‏کردـ‏اصوال‏در‏میان‏جمعیت‏دهقانان‏این‏تصور‏وجود‏داشت‏که‏زنان‏‏تاجران‏بازارند،‏نه‏مردان.‏در‏کره‏شمالی‏امروز،‏زنان‏فقیر‏کهنسال‏در‏گوشه‏های‏خیابان‏سبزی‏و‏کیک‏برنج10‏می‏فروشند‏و‏در‏خارج‏از‏ایستگاه‏های‏مترو‏هم‏با‏سبدهایی‏مملو‏از‏چتر‏در‏روزهای‏بارانی‏ظاهر‏می‏شــوند.‏به‏این‏دلیل،‏تعجبی‏ندارد‏که‏تاجران‏و‏

کاسبان‏جانگ‏مادانگ‏در‏کره‏شمالی‏معموال‏زن‏هستند.دلیلی‏مضاعــف‏هم‏وجــود‏دارد‏دال‏بر‏اینکه‏آجوماها‏بــر‏جانگ‏مادانگ‏مســلط‏ا‏ند.‏در‏کره‏شمالی،‏بزرگساالن‏به‏واحدهای‏کارگری‏گمارده‏می‏شوند‏تا‏در‏ازای‏دریافت‏دستمزدهای‏رقت‏انگیز‏برای‏دولت‏کار‏کنند.‏با‏این‏‏حال،‏زنان‏7. ajummaJoseon dynasty .8‏که‏به‏آن‏Chosŏn or Chosun‏هم‏گفته‏می‏شود.‏حکومت‏چوسان‏در‏1392‏میالدی‏توسط‏ژنرال‏یی‏سونگ‏گی‏در‏کره‏تشکیل‏شد.‏حکومت‏چوسان‏تا‏اکتبر‏1897‏میالدی‏به‏حیات‏خود‏ادامه‏داد‏و‏طی‏این‏مدت،‏26‏پادشاه‏حکومت‏کردند.‏پایتخت‏این‏سلسله‏شهر‏هان‏سونگ‏)سئول‏امروزی(‏بود.‏در‏این‏دوره،‏دین‏کنفسیوس‏دین‏رسمی‏‏کشور‏شد.‏همچنین‏در‏این‏دوره،‏ژاپن‏به‏کره‏حمله‏کرد؛‏ولی‏به‏‏دلیل‏کمک‏چین‏به‏کره،‏ژاپن‏در‏این‏حمله‏ناکام‏ماند.‏در‏این‏دوره،‏نفوذ‏چین‏در‏کره‏افزایش‏یافت‏به‏طوری‏که‏در‏قرن‏هفدهم‏میالدی،‏پادشاهان‏چوسان‏تنها‏رؤسای‏پوشالی‏بودند‏و‏قدرت‏اصلی‏در‏دست‏چینی‏ها‏بود‏و‏کره‏از‏چین‏تبعیت‏می‏کرد؛‏برای‏

اطالعات‏بیشتر‏ر.ک.:Kallie Szczepanski (Updated 14 June 2017), the Joseon Dynasty in Korea, https://www.thoughtco.com/the-joseon-dynasty-in-korea195719-; Chosŏn dynasty, accessed on 9 November 2018, https://www.britannica.com/topic/Choson-dynasty9. hyonmoyangcho10. rice-cakes

علیه توسعه 46

متأهل‏از‏این‏مسئله‏معاف‏اند.‏این‏بدین‏معناست‏که‏آن‏ها‏آزادند‏به‏‏عنوان‏تاجر‏و‏کاســب‏بازار‏فعالیت‏کنند؛‏بنابراین‏آن‏ها‏می‏توانند‏ســهم‏چشمگیرتری‏از‏آنچه‏همسرانشان‏بدســت‏می‏آورند‏کسب‏کنند‏و‏همین‏مســئله،‏زنان‏را‏به‏نان‏آوران‏‏همسری‏]مرد‏و‏زن[‏را‏به‏‏ خانواده‏تبدیل‏کرده‏و‏وضعیت‏ســنتی‏کره‏ای‏شــوهرـ‏چالش‏کشیده‏اســت.‏با‏وجود‏این‏افراد‏بسیاری‏با‏مشاغل‏رسمی‏‏در‏تجارت‏و‏کاســبی‏در‏بازار‏هــم‏دخیل‏اند؛‏برای‏مردان‏غیرممکن‏نیســت‏که‏در‏تجارت‏و‏کســب‏وکار‏به‏زنان‏ملحق‏شوند،‏بلکه‏این‏ملحق‏شــدن‏اندکی‏دشوارتر‏است.‏گاهــی،‏مردم‏چنــد‏ماهی‏به‏‏بهانۀ‏انجــام‏دادن‏خدمات‏پزشــکی‏از‏واحدهای‏کاری‏شان‏غایب‏می‏شوند.‏دلیل‏این‏غیبت‏هم‏چیزی‏نیست‏جز‏اجرای‏دادوستد‏در‏بخش‏های‏دیگر‏کشــور.‏همه‏این‏را‏می‏دانند،‏اما‏هیچ‏کس‏واقعا‏به‏آن‏وقعی‏نمی‏نهد.‏این‏فرد‏در‏آخر‏گزارشــی‏از‏روند‏درمــان‏خود‏به‏واحد‏کار‏محلی‏ارائه‏می‏دهد‏و‏در‏جلســۀ‏خود‏انتقادی‏حضور‏می‏یابد‏یا‏پیش‏از‏حضور‏دوباره‏در‏کار‏معمولشان‏مقداری‏رشوه‏می‏پردازد؛)13(‏اما‏این‏تاجران‏و‏کاسبان‏جانگ‏مادانگ‏چه‏می‏فروشــند؟‏چنان‏که‏انتظار‏می‏رود،‏تمرکز‏بر‏روی‏چیزهای‏اساسی‏است.‏سیگارهای‏کره‏شمالی‏بسیار‏ارزان‏است،‏اما‏قیمت‏سیگارهای‏چینی‏و‏روسی‏از‏‏متغیر‏ ‏بســته‏به‏برند‏آنـ‏ 2‏هزار‏وون‏)0/25‏دالر(‏تا‏20‏هزار‏وون‏)2/50‏دالر(ـ‏اســت.‏یک‏بسته‏شــکالت‏3‏هزار‏وون‏)0/38‏دالر(‏آب‏می‏خورد‏و‏یک‏کیلو‏برنج‏نیز‏معادل‏5‏هزار‏وون‏)0/63‏دالر(‏اســت.‏کوکاکوالی‏امپریالیست‏های‏‏در‏دســترس‏اســت‏و‏قیمت‏آن‏به‏ازای‏هر‏بطــری‏6‏هزار‏وون‏ امریکایی‏کامال)0/75‏دالر(‏اســت‏و‏این‏قیمت‏تفاوت‏چندانی‏با‏ســوپرمارکت‏ها‏در‏جاهای‏دیگر‏ندارد.‏بطری‏های‏آبجوی‏چینی‏مانند‏ســینگ‏تائو1‏یا‏هاربین2 4‏هزار‏وون‏)0/50‏دالر(‏قیمت‏دارد،‏کاسه‏های‏ماکارونی3‏معادل‏7‏هزار‏وون‏)0/88‏دالر(‏

1. Tsingtao2. Harbin3. noodles

47بازارهای کره شمالی

قیمــت‏دارد‏و‏یک‏قهوه‏فوری‏کوچک‏چینی‏هم‏10‏هزار‏وون‏)1/25‏دالر(‏آب‏می‏خورد.‏به‏‏دلیل‏بی‏ثباتی‏شدید‏وون‏کره‏شمالی،‏تمام‏این‏قیمت‏ها‏در‏زمانی‏که‏

شما‏این‏کتاب‏را‏می‏خوانید‏ممکن‏است‏تغییر‏کند.تصویر‏زنی‏میانســال‏که‏ســیگار‏و‏ظرف‏کوچک‏ماکارونــی‏را‏در‏غرفه‏ای‏کوچک‏کنار‏خود‏گذاشــته‏است‏و‏می‏فروشــد،‏تصویری‏متأثر‏کننده‏است؛‏اما‏عقل‏اقتصادی‏عمده‏فروشانی‏را‏که‏از‏آن‏ها‏خرید‏می‏شود‏نباید‏دست‏کم‏گرفت؛‏برای‏مثال‏تاجران‏برنج‏)به‏‏طور‏غیرقانونی(‏رادیوهای‏خارجی‏را‏رصد‏می‏کنند‏تا‏در‏مورد‏کشتی‏های‏کمکی‏به‏کره‏شمالی‏اطالعاتی‏کسب‏کنند.)14(‏اگر‏کشتی‏حامل‏بار‏در‏راه‏باشــد،‏قیمت‏بازاری‏برنج‏به‏‏دلیل‏انتظار‏افزایش‏عرضه‏سقوط‏خواهد‏کرد‏و‏سپس‏مســابقۀ‏فروش‏پیش‏از‏رسیدن‏برنج‏به‏دست‏کسی‏شروع‏می‏شود.‏عرضۀ‏گسترده‏کود‏هم‏تأثیری‏مشابه‏بر‏بازار‏گذاشته‏و‏بر‏افزایش‏تولید‏برنج‏هم‏اثر‏خواهد‏کرد.‏برنج‏همواره‏در‏زندگی‏مردم‏کره‏شــمالی‏نقشی‏اساسی‏داشته؛‏بنابراین‏افزایش‏قیمت‏آن‏فوق‏العاده‏محل‏توجه‏است.‏دولت‏تولید‏برنج‏

مکفی‏ندارد)15(‏و‏به‏کمک‏و‏واردات‏برای‏جبران‏کسری‏ها‏وابسته‏است.‏تجارت‏جانگ‏مادانگ‏در‏تمام‏کشور‏به‏امری‏متداول‏تبدیل‏شده‏است؛‏حتی‏در‏پیونگ‏یانگ،‏جایی‏‏که‏کنترل‏دولتی‏و‏وفاداری‏به‏دولت‏قدرتمند‏است،‏تقریبا‏‏افرادی‏ هر‏خانواده‏اعضایی‏دخیل‏در‏چنین‏فعالیت‏هایی‏دارد.‏راهنماهای‏تورهاـ‏‏نزد‏بازدیدکنندگان‏خارجی‏تصدیق‏می‏کنند‏ که‏اعتماد‏قاطع‏رژیم‏را‏با‏خود‏دارندـ‏که‏اعضای‏خانواده‏شــان‏در‏فعالیت‏جانگ‏مادانگ‏دخیل‏انــد‏یا‏اینکه‏از‏آن‏ها‏خرید‏می‏کنند؛‏حتی‏اگر‏کســی‏کاالیی‏برای‏فروش‏نداشــته‏باشد،‏می‏تواند‏در‏فراینــد‏انتقال‏و‏حمل‏ونقل‏آن‏کاالها،‏تهیه‏آن‏ها‏یا‏چرب‏کردن‏ســبیل‏مقامات‏مشــارکت‏داشته‏باشد‏تا‏اجازه‏دهند‏همه‏چیز‏در‏روال‏خود‏قرار‏بگیرد‏و‏تجارت‏ادامه‏یابد.‏درحالی‏که‏آجوما‏چهرۀ‏عمومی‏‏کسب‏وکار‏است،‏بستگان‏و‏دوستانش‏در‏پشــت‏پرده‏به‏او‏کمک‏خواهند‏کرد.‏آن‏ها‏هم‏ممکن‏اســت‏ســهمی‏در‏این‏

علیه توسعه 48

بده‏وبستان‏داشته‏باشند.‏هزینۀ‏بسیاری‏از‏دکه‏ها‏یا‏غرفه‏های‏جانگ‏مادانگ‏از‏سوی‏افرادی‏که‏دور‏هم‏جمع‏شده‏اند‏تأمین‏می‏شود‏تا‏بتوانند‏مالیات‏ها‏را‏بپردازند‏و‏ســهمی‏‏هم‏برای‏خود‏بردارند؛‏حتی‏تاجر‏نبودن‏می‏تواند‏خطرناک‏هم‏باشد.‏خانواده‏های‏با‏درآمد‏متوســط‏و‏باال‏که‏در‏این‏کســب‏وکارها‏مشارکت‏فعاالنه‏ندارند،‏با‏خطر‏بازجویی‏از‏ســوی‏مقامات‏مواجه‏می‏شــوند.‏چنین‏خانواده‏ای‏احتماال‏دارای‏منبع‏چندان‏قابل‏قبولی‏از‏درآمد‏ـ‏مانند‏دریافت‏نقدی‏از‏بستگان‏‏نخواهد‏بود.‏افراد‏بســیار‏زیادی‏وجود‏ فراری‏که‏در‏کره‏جنوبی‏زندگی‏می‏کنندـ‏دارند‏که‏بــه‏مقامات‏دولتی‏در‏مورد‏همســایگانی‏که‏پول‏دارنــد؛‏اما‏هیچ‏نفع‏اقتصادی‏روشــنی‏ندارند‏گزارش‏می‏دهند.‏این‏امر‏موجب‏وضعیتی‏متناقض‏در‏کره‏شــمالی‏می‏شــود‏که‏براســاس‏آن،‏برخی‏خانواده‏ها‏تظاهر‏به‏مشارکت‏در‏

کاپیتالیسم‏می‏کنند‏تا‏از‏سوءظن‏دولت‏در‏امان‏بمانند.‏

دنبال کردن رد پولاما‏در‏مورد‏آن‏منابع‏درآمدی‏کمتر‏قابل‏تحمل‏چطور؟‏حدود‏24‏هزار‏شــهروند‏‏برابر‏با‏0/1‏درصد‏از‏جمعیت‏ فراری‏کره‏شــمالی‏در‏کره‏جنوبی‏زندگی‏می‏کنندـ‏تقریبا‏25‏میلیونی‏کره‏شــمالی‏‏و‏بیش‏از‏این‏میزان‏نیــز‏در‏چین.‏با‏وجود‏این،‏زندگی‏آن‏ها‏اغلب‏ســخت‏اســت‏و‏باید‏از‏پایین‏ترین‏سطوح‏نردبان‏اقتصادی‏و‏اجتماعی‏از‏نو‏شروع‏کنند‏و‏پولی‏هم‏که‏از‏قبل‏کارهای‏ابتدایی‏و‏دون‏پایه‏بدست‏می‏آورند‏تفاوت‏چشــمگیری‏در‏زندگی‏خویشان‏و‏بستگانشان‏در‏کره‏شمالی‏به‏‏وجود‏می‏آورد.‏تخمین‏زده‏شده‏که‏انتقال‏پول‏به‏کره‏شمالی‏از‏سوی‏فراریانی‏که‏در‏کره‏جنوبی‏کار‏می‏کنند‏بالغ‏بر‏10ـ15‏میلیون‏دالر‏در‏ســال‏است؛‏البته‏مبلغ‏کالنی‏نیســت،‏اما‏اگر‏این‏رقم‏به‏ازای‏یا‏برمبنای‏هر‏خانواده‏در‏نظر‏گرفته‏شود،‏تأثیــر‏بالقوۀ‏آن‏را‏نباید‏نادیده‏گرفت.‏معموال‏فرد‏فراری‏که‏پولی‏را‏به‏کشــورش‏می‏فرستد‏چیزی‏حدود‏1‏میلیون‏وون‏کره‏جنوبی‏)کمتر‏از‏1000‏دالر(‏در‏سال‏را‏

49بازارهای کره شمالی

منتقل‏خواهد‏کرد.‏در‏کشور‏فقیری‏مانند‏کره‏شمالی،‏چنین‏ارقامی‏‏شگفت‏انگیز‏اســت.)16(‏افزون‏‏بر‏این،‏بــه‏‏گفته‏مرکز‏داده‏های‏پیمایش‏حقوق‏بشــری‏کره‏شــمالی1‏در‏سال‏2011،‏12/5درصد‏از‏کســانی‏‏که‏پول‏می‏فرستادند‏بیش‏از‏5 میلیون‏وون‏کره‏جنوبی‏در‏سال‏را‏به‏موطن‏خود‏منتقل‏می‏کردند.‏این‏جابجایی‏ها‏همچنین‏به‏برخی‏افراد‏کمک‏کرده‏است‏تا‏در‏اقتصاد‏خاکستری‏در‏حال‏گسترش‏وارد‏کار‏و‏فعالیت‏شوند.‏اگر‏روزگاری‏داشتن‏عضوی‏فراری‏در‏کره‏جنوبی‏کسر‏شــأن‏و‏خیانت‏محسوب‏می‏شد،‏امروزه‏داشتن‏بســتگان‏فراری‏در‏کره‏جنوبی‏نه‏تنها‏تعجبی‏نــدارد،‏بلکه‏امری‏مطلوب‏هم‏تلقی‏می‏شــود،‏اما‏حس‏غرور‏از‏

داشتن‏چنین‏عضوی‏آشکارا‏ابراز‏نمی‏شود،‏چرا‏که‏عواقبی‏به‏‏دنبال‏دارد.هیچ‏سیســتم‏رســمی‏‏برای‏انتقال‏و‏جابه‏جایی‏این‏پول‏به‏کره‏شمالی‏وجود‏ندارد.‏انتقال‏پول‏میان‏دو‏کره‏در‏نظر‏هر‏دو‏کشــور‏غیرقانونی‏اســت‏)هرچند‏مقامات‏کره‏جنوبی‏تمایل‏بیشتری‏دارند‏تا‏بر‏انتقال‏این‏وجوه‏به‏همسایه‏شمالی‏چشم‏بر‏بندند‏و‏به‏‏قول‏معروف‏زیر‏سبیلی‏رد‏کنند(.‏با‏این‏‏حال،‏شبکه‏هایی‏از‏عوامل‏وجود‏دارند‏که‏روش‏هایی‏ســریع‏و‏مؤثر‏برای‏جابه‏جایی‏این‏پول‏طراحی‏کرده‏انــد،‏البته‏رایگان.‏فرد‏فراری‏برای‏انتقال‏این‏پول‏و‏رســاندن‏آن‏به‏دســت‏خانواده‏اش‏بعضا‏تا‏30درصد‏پول‏را‏کمیسیون‏می‏پردازد؛‏بنابراین‏از‏هر‏1‏میلیون‏وونی‏که‏به‏کره‏شــمالی‏فرســتاده‏می‏شود،‏شــاید‏فقط‏700‏هزار‏وون‏به‏دست‏خانواده‏فرد‏موردنظر‏برســد.‏مقدار‏این‏کمیسیون‏نشان‏دهندۀ‏کمبود‏خدمات‏و‏البته‏خطرهایی‏است‏که‏این‏انتقال‏درپی‏دارد.‏معموال‏گام‏اولی‏که‏آن‏فراری‏باید‏انجام‏دهد‏یافتن‏واســطه‏در‏کره‏جنوبی‏است‏که‏این‏واسطه‏براساس‏توصیه‏های‏شــخصی‏اعضای‏دیگر‏جامعه‏فراریان‏انتخاب‏می‏شــود.‏فرســتنده،‏پول‏را‏به‏‏واســطه‏تحویل‏خواهد‏داد.‏واســطه‏هم‏این‏پول‏را‏به‏حســابی‏در‏چین‏منتقل‏می‏کنــد.‏نماینده‏یا‏عاملی‏دیگر،‏احتماال‏یکی‏از‏اقوام‏چینی‏که‏در‏کره‏شــمالی‏1. Database Center for North Korean Human Rights Survey

علیه توسعه 50

)17(‏از‏طریق‏بانک‏اطالعات‏موبایلی‏ ‏و‏به‏واگیو1‏معروف‏استـ‏ زندگی‏می‏کندـ‏در‏تلفن‏هوشــمندش‏در‏چیــن‏کنترل‏می‏کند‏که‏آیا‏پول‏رســیده‏اســت‏یا‏نه.‏سیگنال‏های‏شبکه‏موبایلی‏چین‏در‏شهرهای‏مرزی‏کره‏شمالی‏دریافت‏می‏شود؛‏بنابراین‏این‏کار‏بدون‏خروج‏عامل‏از‏کره‏شــمالی‏می‏تواند‏انجام‏بگیرد.‏پول‏در‏حساب‏چین‏دســت‏نخورده‏باقی‏می‏ماند‏و‏آن‏عامل‏معادل‏آن‏پول‏را‏به‏‏صورت‏نقــد‏از‏اندوختــگاه‏خود‏در‏کره‏شــمالی‏به‏‏صورت‏یوان‏پرداخــت‏می‏کند.‏اگر‏دریافت‏کننده‏محلی‏باشــد‏آن‏عامل‏ممکن‏اســت‏خودش‏به‏‏صورت‏نقد‏به‏او‏پرداخت‏کند؛‏اگر‏محلی‏نباشــد،)18(‏عاملی‏دیگر‏ـ‏این‏بار‏یک‏کره‏ای‏ـ‏برای‏

تحویل‏پول‏به‏منطقه‏موردنظر‏به‏خدمت‏گرفته‏می‏شود.‏ویژگی‏مهم‏این‏سیســتم،‏این‏حقیقت‏اســت‏که‏عامــالن‏همچنین‏ترتیب‏تماس‏های‏تلفنی‏میان‏گیرنده‏و‏فرســتنده‏را‏هم‏برقــرار‏می‏کنند.‏کل‏این‏فرایند‏معموال‏با‏گفت‏وگوهای‏مختصر‏و‏سریع‏میان‏اعضای‏خانواده‏صورت‏می‏گیرد.‏ایــن‏عامالن‏نه‏تنهــا‏می‏توانند‏پول‏به‏کره‏شــمالی‏منتقل‏کننــد؛‏بلکه‏می‏توانند‏تلفن‏هــای‏همراه‏چینی،‏نامه‏ها‏و‏دیگر‏اقالم‏را‏هم‏قاچاق‏کنند.‏به‏‏ویژه‏در‏مورد‏کره‏ای‏هایی‏که‏نزدیک‏مرز‏زندگی‏می‏کنند،‏این‏کار‏ابزاری‏دست‏آن‏ها‏می‏دهد‏تا‏بتواننــد‏تماس‏های‏تلفنی‏کوتاه‏با‏کره‏جنوبی‏برقرار‏نمایند.)19(‏این‏واســطه‏ها‏ســرعت‏عمل‏دارند؛‏اما‏باز‏هم،‏کره‏ای‏هایی‏کــه‏نزدیک‏مرز‏زندگی‏می‏کنند‏از‏مزیتی‏دیگر‏برخوردارند،‏ممکن‏اســت‏به‏فاصله‏چند‏ساعت‏از‏یکی‏از‏اقوام‏در‏ســئول‏کپه‏ای‏از‏پــول‏نقد‏به‏آن‏ها‏داده‏شــود.‏یکی‏از‏کارگران‏شــاغل‏در‏یک‏ان‏.جی‏.او‏در‏سئول‏که‏به‏فراریان‏کره‏شمالی‏کمک‏می‏کند،‏می‏گوید:‏»این‏کار‏ســریع‏تر‏از‏اتحادیه‏اروپاســت«.‏اینها‏قابل‏اعتمادتر‏از‏چیزی‏اســت‏که‏تصور‏می‏‏کنید.‏با‏وجود‏ماهیت‏لزوما‏غیرقانونی‏فرایندهای‏انتقال،‏گزارش‏های‏اندکی‏

از‏گم‏شدن‏یا‏ناپدید‏شدن‏پول‏در‏راه‏وجود‏دارد.‏1. hwagyo

51بازارهای کره شمالی

یک مرز اقتصادیمگر‏مرزها‏به‏شــدت‏محافظت‏شــده‏نیســت؟‏چگونه‏قاچاقچی‏چینی‏از‏مرز‏کره‏شــمالی‏می‏گذرد؟‏با‏توجه‏به‏تصویر‏توتالیتری‏از‏کره‏شــمالی،‏طبیعی‏است‏‏کره‏شمالی،‏بسیار‏پرمنفذ‏است.‏منطقۀ‏ چنین‏سؤالی‏پرسیده‏شود؛‏اما‏مرز‏چینـ‏غیرنظامی،2‏منطقه‏ای‏در‏مدار‏38‏درجه‏میان‏دو‏کره‏که‏شبه‏جزیرۀ‏کره‏را‏تقریبا‏به‏دو‏قسمت‏تقسیم‏می‏کند‏و‏نقش‏حائل‏را‏میان‏دو‏کشور‏دارد،‏علی‏رغم‏نامش‏یکی‏از‏نظامی‏ترین‏مناطق‏دنیاست.‏از‏نظر‏مردمان‏کره‏شمالی‏مرزی‏»مناسب«‏اســت،‏مرز‏شمالی‏بیشتر‏شکافی‏اقتصادی‏است.‏در‏منطقۀ‏غیرنظامی،‏صدها‏مایل‏ســیم‏خــاردار،‏حصار‏و‏مین‏وجــود‏دارد‏که‏عبور‏از‏ایــن‏منطقه‏را‏برای‏شــهروندان‏دو‏کره‏غیرممکن‏و‏خارج‏از‏دسترس‏ســاخته‏است؛‏اما‏گذرهای‏مرزی‏چین‏ـ‏کره‏شمالی،‏هر‏دو‏رسما‏تحریم‏شده‏اند.‏در‏سال‏2012،‏حدود‏130 هزار‏شــهروند‏کره‏شــمالی‏به‏‏صورت‏قانونــی‏از‏چین‏بازدید‏کردنــد.‏آن‏ها‏از‏مجوزهایی‏استفاده‏می‏کردند‏که‏از‏ســوی‏دولت‏اعطا‏شده‏بود.‏دریافت‏چنین‏مجوزهایــی‏از‏طریــق‏کانال‏هــای‏رســمی‏‏چنــد‏ماه‏طــول‏می‏کشــد،‏اما‏با‏

رشوۀ‏50ـ100‏دالری‏به‏راحتی‏و‏مستقیم‏می‏توان‏دریافت‏کرد.)20(این‏بدین‏معنا‏نیســت‏که‏فرد‏با‏میــل‏و‏اراده‏و‏دلخواه‏خود‏از‏مرز‏عبور‏کند.‏مردم‏معمولی‏کره‏شــمالی‏با‏تالش‏برای‏ورود‏به‏چیــن‏آن‏هم‏بدون‏ترتیب‏دادن‏مقدماتی‏پیش‏از‏آن،‏ریســک‏بزرگی‏را‏به‏‏جان‏می‏خرند.‏به‏‏ویژه‏از‏روزهای‏آخر‏عمر‏کیم‏جونگ‏ایل‏و‏روزهای‏آغازین‏حکمرانی‏کیم‏جونگ‏اون،‏امنیت‏مرزی‏ســفت‏و‏سخت‏تر‏شده‏و‏فرار‏از‏کشور‏را‏دشــوارتر‏و‏خطرناک‏تر‏ساخته‏است.‏برای‏کســانی‏که‏پول‏و‏ارتباطات‏دارند،‏مسائل‏تا‏حدودی‏سرراست‏تر‏می‏شود.‏تاجران‏چینی‏و‏کره‏ای‏که‏بده‏و‏‏بستانی‏نیمه‏خصوصی‏در‏چین‏دارند‏ممکن‏است‏2. De Militarizes Zone (DMZ)

علیه توسعه 52

بتوانند‏از‏مرز‏عبور‏کنند؛‏اما‏محتمل‏تر‏است‏که‏شهروندان‏کره‏ای‏پرواز‏با‏هواپیما‏از‏پکــن‏را‏بــه‏عبور‏زمینی‏ترجیح‏دهنــد.‏تاجران‏چینــی‏رفت‏و‏آمد‏منظمی‏‏در‏شــهرهای‏مرزی‏ماننــد‏داندونگ1‏دارند‏و‏با‏خــود‏تمام‏اقــالم‏موردنیاز‏مردم‏

کره‏شمالی‏را‏به‏همراه‏می‏آورند.برنج‏کوکو2‏در‏کره‏جنوبی‏پخت‏می‏شــود‏و‏در‏بســیاری‏از‏خانه‏های‏مردمان‏کره‏شــمالی‏که‏درآمد‏باالیی‏دارند‏نیز‏جایگاه‏خاصی‏دارد.‏بده‏و‏‏بستان‏زیادی‏میان‏کره‏شمالی‏و‏چین‏وجود‏دارد‏و‏حتی‏کاالهایی‏‏به‏‏طور‏خاص‏برای‏بازارهای‏کره‏شــمالی‏ساخته‏می‏شود،‏مانند‏تلویزیون‏هایی‏که‏با‏ولتاژ‏بسیار‏پایین‏برق‏هم‏کار‏می‏کنند.‏اگرچه‏حجم‏کلی‏تجارت‏باالســت؛‏عمدتا‏این‏حجم‏از‏تجارت‏از‏سوی‏تاجران‏خرده‏پا‏و‏کوچک‏انجام‏می‏گیرد‏تا‏رصد‏تحریم‏های‏کاالیی‏سازمان‏

ملل‏را‏دشوار‏سازد.)21(‏رشوه‏دادن‏برای‏عبور‏از‏مرز‏امری‏شایع‏برای‏شهروندان‏معمولی‏کره‏شمالی‏است.‏فرایندی‏کامال‏جاافتاده‏وجود‏دارد‏که‏به‏‏وسیلۀ‏آن‏یکی‏از‏اعضای‏خانواده‏به‏کره‏جنوبی‏می‏رود‏و‏با‏هدف‏خاص‏تســهیل‏در‏فــرار‏اقوامش‏]به‏هر‏جایی[‏شروع‏به‏ارسال‏پول‏می‏کند.‏واسطه‏ها‏هم‏با‏ارتباطات‏خوبی‏که‏دارند‏و‏در‏ازای‏مبلغی‏که‏می‏گیرند‏آن‏ها‏را‏از‏مرز‏به‏چین‏منتقل‏می‏کنند.‏در‏این‏فرایند‏که‏»بسته‏ابتدایی‏فرار«3‏نام‏دارد،‏فراری‏جدید‏با‏ابزار‏و‏وسایلش‏در‏چین‏به‏حال‏خود‏رها‏می‏شــود‏تا‏سفر‏طوالنی‏و‏خطرناک‏از‏چین‏به‏کشورهای‏دیگری‏مانند‏تایلند‏یا‏مغولستان‏را‏با‏عبور‏غیرقانونی‏از‏مرزها‏آغاز‏کند؛‏اما‏بستۀ‏طالیی4‏هم‏وجود‏دارد‏)که‏ممکن‏است‏10‏هزار‏دالر‏تمام‏می‏شود(،‏به‏فردی‏که‏قصد‏فرار‏دارد‏سرویس‏»اسکورت«‏از‏منزل‏تا‏پکن‏را‏ارائه‏می‏دهد‏و‏نیز‏مستندات‏جعلی‏الزم‏را‏هم‏برای‏سوار‏کردن‏آن‏ها‏به‏هواپیما‏و‏انتقالشــان‏به‏سئول‏فراهم‏می‏کنند.‏افزون‏‏بر‏این،‏1. Dandong2. “Cuckoo” brand of bapsot3. basic defection package4. gold packages

53بازارهای کره شمالی

جغرافیــای‏منطقه‏هم‏زمینه‏و‏ابزار‏الزم‏را‏برای‏فرار‏از‏مرز‏فراهم‏می‏کند.‏حدود‏320‏مایل‏)520‏کیلومتــر(‏در‏امتداد‏رودخانه‏طوالنــی‏»تومن«‏در‏منتهی‏الیه‏شمال‏شــرقی‏مرز‏وجود‏دارد‏که‏شــکافی‏میان‏دو‏ساحل‏]چین‏و‏کره‏شمالی[‏ایجادکرده‏و‏بســیار‏کم‏عمق‏اســت،‏به‏‏گونه‏ای‏‏که‏ناظران‏در‏سمت‏ساحل‏چین‏به‏راحتی‏می‏توانند‏افراد‏را‏در‏ســوی‏ســاحل‏کره‏شــمالی‏ببینند،‏افرادی‏که‏در‏خانه‏هایشان‏مشغول‏شستن‏و‏آویزان‏کردن‏رخت‏و‏لباس‏خود‏هستند؛‏حتی‏در‏مناطق‏بزرگتر،‏عمق‏نســبتا‏کــم‏رودخانه،‏یخ‏زدن‏احتمالی‏اش‏در‏زمســتان‏و‏بخش‏هــای‏صخره‏ای‏و‏ماســه‏ای‏مختلف‏آن‏عبور‏از‏ایــن‏‏رودخانه‏را‏با‏وجود‏

حضور‏گارد‏مرزی‏امری‏آسان‏کرده‏است.منبع‏رودخانۀ‏تومن،‏پائک‏توسان5‏است؛‏مقدس‏ترین‏کوه‏در‏فرهنگ‏کره‏و‏زادگاه‏افسانه‏ای‏مردم‏کره.‏در‏اینجا‏بود‏که‏به‏هوانونگ،6‏فرزند‏هوانین7‏)خدای‏بهشت(،8‏گفته‏شــد‏به‏زمین‏فرود‏آید‏تا‏»سین‏سی9«‏)شهر‏خدا(10‏را‏بنا‏کند.‏دانگون،11‏فرزند‏او‏هم،‏بعدا‏اولین‏پادشاهی‏کره‏را‏با‏عنوان‏گوجوسئون12‏در‏شهری‏به‏نام‏آن‏»آسادال13«،‏نزدیک‏پیونگ‏یانگ‏امروزی‏تأسیس‏کرد.‏طبیعی‏است‏که‏پروپاگانــدای‏رســمی‏‏کیم‏جونــگ‏ایل‏)بــه‏دروغ(‏مدعی‏زاده‏شــدن‏وی‏در‏پائک‏توسان‏است.‏درحالی‏که‏پائک‏توسان‏به‏همان‏اندازه‏که‏برای‏خانواده‏کیم‏مهم‏است‏برای‏افسانه‏سازی‏در‏کره‏هم‏اهمیت‏دارد؛‏اما‏رودخانه‏ای‏که‏از‏آن‏کوه‏سرچشمه‏می‏گیرد‏منبعی‏از‏فرصت‏برای‏بسیاری‏از‏مردم‏کره‏شمالی‏است‏که‏در‏

جست‏وجوی‏زندگی‏جدید‏دور‏از‏کشور‏خود‏هستند.‏

5. Paektusan6. Hwanung7. Hwanin8. Lord of Heaven9. Sinsi10. City of God11. Dangun12. Gojoseon13. Asadal

علیه توسعه 54

مشارکت های عمومیـ خصوصیبیشتر‏توجهی‏که‏به‏سرمایه‏داری‏جدید1‏کره‏شمالی‏معطوف‏می‏شود‏بر‏مردم‏معمولی‏متمرکز‏است‏که‏اکنون‏می‏توانند‏از‏طریق‏تجارت‏جانگ‏مادانگ،‏صــادرات‏و‏واردات‏در‏مقیــاس‏کوچــک‏و‏فروش‏خدمــات‏)مثال‏تعمیر‏دوچرخه(‏پولی‏بدســت‏آورند؛‏اما‏بده‏و‏‏بستان‏و‏کسب‏وکار‏پایین‏به‏باال‏در‏کره‏شــمالی‏در‏اندازه‏و‏مقیاس‏آن‏قدر‏پیش‏افتاده‏اســت‏کــه‏برخی‏به‏آن‏مشــارکت‏عمومی‏ـ‏خصوصی2‏نام‏داده‏اند.‏از‏اواســط‏دهۀ‏90‏به‏این‏سو،‏دولت‏کره‏شــمالی‏تقریبا‏در‏وضعیت‏درماندگی‏کامل‏اقتصادی‏بوده‏است؛‏البته‏این‏رژیم‏کنترل‏سیاســی‏قدرتمندی‏به‏‏ویــژه‏در‏پیونگ‏یانگ‏دارد؛‏اما‏دولت‏مرکزی‏نمی‏تواند‏درآمد‏مســتقیم‏مکفی‏یا‏مالیــات‏بر‏درآمد‏را‏برای‏تأمین‏مالی‏ســاختمان‏ها،‏وزارتخانه‏ها،‏کمیسیون‏ها‏و‏کمیته‏هایش‏بدست‏آورد.‏به‏‏دلیل‏فقدان‏این‏تأمین‏مالی‏از‏ســوی‏دولت‏مرکزی،‏ســازمان‏های‏دولتی‏با‏تشکیالت‏عریض‏و‏طویلشــان‏به‏‏حال‏خود‏رها‏شده‏اند‏و‏اگرچه‏تأمین‏و‏تدارک‏خدمات‏دولتی‏به‏مردم‏در‏ســال‏های‏اخیر‏به‏شــدت‏کاهش‏یافته‏اســت،‏همچنان‏باید‏کارکرد‏خود‏در‏سطح‏اساسی‏و‏ابتدایی‏را‏حفظ‏کند.‏آن‏ها‏]دولت‏و‏سازمان‏های‏دولتی[‏همچنان‏باید‏حقوق‏کارمندان‏خود‏را‏بدهند‏یا‏اینکه‏راهی‏برای‏کارمندانی‏که‏دریافتی‏های‏رسمی‏‏رقت‏انگیزی‏)چند‏دالر‏در‏ماه‏به‏نرخ‏بازار‏ســیاه)22((‏دارند‏بیابند‏تا‏حقوقشان‏پرداخت‏شــود.‏راه‏حل‏های‏موقت‏یا‏موردی3‏برای‏مقامات‏همانا‏شروع‏کسب‏وکار‏نیمه‏خصوصی‏زیر‏چتر‏سازمان‏مربوط‏به‏خودشان‏است؛‏بنابراین‏تصادفی‏نیست‏که‏فهرست‏دعوتنامه‏های‏کیم‏جونگ‏ایل‏از‏طرف‏های‏معروف‏مورد‏قبول‏در‏دهۀ‏90‏شروع‏به‏تغییر‏کرد.‏این‏دعوتنامه‏ها‏محدود‏بودند‏به‏اسامی‏

1. new capitalism2. public-private partnerships3. ad-hoc solution

55بازارهای کره شمالی

‏مقامات‏مورد‏اعتماد‏او‏اما‏از‏آن‏زمان‏به‏بعد‏چهره‏های‏مطلوب‏او‏کســانی‏شدند‏که‏بتوانند‏برای‏او‏ایجاد‏درآمد‏کنند.‏

بی‏تردید‏هیچ‏سیســتم‏رسمی‏در‏این‏مورد‏وجود‏ندارد‏که‏نشان‏دهد‏چگونه‏این‏کســب‏وکارها‏شروع‏شده‏و‏چگونه‏عملیاتی‏شدند‏و‏هیچ‏نمونۀ‏خاصی‏هم‏از‏آن‏وجود‏ندارد؛‏اما‏یک‏مورد‏موفق‏را‏می‏توان‏در‏مورد‏زیر‏دید،‏یک‏عضو‏از‏یک‏نهاد‏دولتی‏)مانند‏کمیســیون‏دفاع‏ملی‏که‏اعضای‏ارشــدش‏به‏گفتۀ‏یک‏منبع‏»هــر‏کاری‏بخواهند‏می‏توانند‏انجام‏دهند«(‏بــا‏ارتباطات‏و‏مجوزهای‏خوب‏سیاســی‏برای‏ســفر‏به‏خارج‏به‏‏دنبال‏ســرمایه‏گذاری‏های‏مشترک‏یا‏فرصت‏های‏صادرات‏و‏واردات‏در‏چین‏یا‏حتی‏ســرزمین‏های‏دورتر‏بر‏خواهد‏آمد.‏غذا،‏منابع‏کشاورزی،‏دارو‏و‏کاالهای‏لوکس‏مصرفی‏مواردی‏مهم‏‏تصور‏می‏شــوند.‏وقتی‏طرح‏یا‏برنامه‏ای‏شــکل‏می‏گیرد،‏یک‏شرکت‏رسمی‏‏دولتی‏شــروع‏به‏تعقیب‏و‏دنبــال‏کردن‏فرصت‏می‏کند،‏زیرا‏شــرکت‏های‏خصوصی‏همچنان‏غیرقانونی‏تلقی‏می‏شــوند.‏با‏وجود‏این‏برخی‏عائدات‏به‏جیب‏دولت‏می‏رود.‏از‏آنجا‏که‏کره‏شمالی‏هیچ‏سیســتم‏بانکداری‏ندارد،‏شرکت‏ها‏اغلب‏پول‏نقد‏فراوان‏نگه‏می‏دارند‏و‏ســوابق‏مالی‏را‏در‏دفاتر‏قدیمی‏‏به‏‏شکل‏دستی‏ثبت‏و‏ضبط‏می‏کنند؛‏بنابراین‏شرکتی‏بسیار‏سودآور‏می‏تواند‏به‏راحتی‏به‏شرکتی‏تقریبا‏ســودآور‏تبدیل‏شــود‏و‏به‏اداره‏کنندگان‏آن‏کســب‏وکار‏اجازه‏دهد‏60 ـ70درصد‏درآمد‏را‏خودشــان‏بردارند‏و‏الباقی‏به‏سایرین‏و‏دیگر‏مقامات‏برسد‏و‏از‏آنجا‏که‏سیستم‏اقتصادی‏کره‏شمالی‏کامال‏دولتی‏نیست،‏هیچ‏کس‏نمی‏تواند‏آن‏»خودی‏مورد‏حمایت4«‏را‏از‏مشــارکت‏در‏فعالیت‏اقتصادی‏در‏ســایه‏باز‏دارد.‏در‏این‏صورت،‏به‏گفتۀ‏یک‏منبع‏مطلع،‏ســازمان‏موردنظر‏می‏تواند‏پول‏اندکی‏‏برای‏کمک‏به‏تأمین‏بودجه‏اش‏کسب‏کند.‏پایه‏گذاران‏می‏توانند‏ثروتمند‏شــوند‏و‏مدیران‏و‏مقامات‏اجرایی‏)که‏معموال‏کارمندان‏همان‏وزارتخانه‏اند(‏4. protected insider

علیه توسعه 56

می‏توانند‏به‏‏ترتیب‏300‏تا‏500‏دالر‏در‏ماه‏در‏موارد‏موفق‏بدست‏آورند.‏این‏رقم‏به‏‏اندازۀ‏دریافتی‏یک‏مدیر‏در‏کره‏جنوبی‏هم‏نیست؛‏اما‏در‏کره‏شمالی‏می‏تواند‏استاندارد‏بسیار‏مؤثری‏برای‏زندگی‏باشد.)23(‏افزون‏‏بر‏این،‏مدیران‏با‏استعداد‏می‏توانند‏نزد‏رؤسای‏خود‏البی‏کنند‏تا‏اجازۀ‏تأسیس‏شرکت‏های‏تابعۀ‏خود‏را‏بدست‏آورند؛‏این‏کسب‏اجازه‏یک‏یا‏دو‏سال‏‏طول‏می‏کشد‏)و‏البته‏رشوه‏هایی‏

هم‏می‏طلبد(؛‏اما‏ارزش‏انتظار‏کشیدن‏را‏دارد.‏همچون‏درآمدها،‏تولید‏هم‏می‏تواند‏ناچیز‏پنداشــته‏شود.‏تولید‏کشاورزی‏یا‏کاالهای‏ساخته‏شــده‏در‏کارخانه‏های‏دولتی،‏به‏این‏صورت‏می‏توانند‏»ناپدید‏شــوند«‏و‏به‏مقام/‏بنــگاه‏دولتی‏اجازه‏دهند‏ســود‏خود‏را‏کســب‏کنند.‏این‏محصوالت‏پیوســته‏در‏جانگ‏مادانگ‏عرصه‏می‏شوند.‏با‏این‏‏حال،‏سوداگران‏نخبه1‏که‏نســبت‏به‏آجوماهــای‏معمولی‏جانگ‏مادانــگ‏از‏طبقه‏اقتصادی‏ـ‏اجتماعــی‏متفاوتی‏هســتند،‏روش‏هایی‏برای‏اجرای‏تجارت‏بــا‏آن‏ها‏خواهند‏داشــت.‏ازاین‏رو‏برآورد‏می‏شود‏20درصد‏از‏تولید‏جانگ‏مادانگ‏داخلی‏باشد‏و‏الباقی‏عمدتا‏از‏چین‏اســت.‏از‏آنجا‏که‏تمام‏شــرکت‏ها‏رسما‏‏دولتی‏اند،‏امنیت‏بنگاه‏ها‏به‏قدرت‏فردی‏و‏ارتباطات‏آن‏ها‏بســتگی‏دارد.‏رقابتی‏شدید‏بر‏سر‏این‏مســئله‏جریان‏دارد‏که‏چه‏کســی‏فرصت‏های‏طالیــی‏را‏می‏رباید.‏بنگاهی‏که‏می‏خواهد‏ســر‏پا‏بماند‏به‏اسپانسر‏نیاز‏دارد؛‏یعنی‏به‏فردی‏بسیار‏قدرتمند‏که‏از‏اعتبــار‏و‏جایگاه‏آن‏بنــگاه‏محافظت‏کند.‏این‏به‏‏طور‏طبیعــی‏به‏‏معنای‏»باج‏سبیل«‏دادن‏است؛‏یعنی‏شما‏باجی‏به‏آن‏فرد‏قدرتمند‏می‏دهید‏تا‏وی‏در‏ازای‏آن‏از‏بنگاه‏شــما‏محافظــت‏کند.‏به‏یک‏معنا،‏رهبری‏عالی‏کره‏شــمالی‏هم‏نقش‏پشــتیبان‏خواهد‏داشت.‏آن‏هایی‏هم‏که‏در‏رأس‏هستند‏بده‏و‏‏بستان‏خاص‏خود‏را‏دارند.‏پیش‏از‏بازی‏قدرتی‏که‏موجب‏حذف‏شوکه‏کننده‏و‏اعدام‏جانگ‏سونگ‏

1. elite trader

57بازارهای کره شمالی

‏وی‏شوهر‏عمۀ‏کیم‏جونگ‏اون،‏رهبر‏کره‏شمالی‏ تائک2‏در‏دســامبر‏2013‏شدـ‏‏تائک‏منافع‏تجاری‏گسترده‏ای‏داشت‏و‏شبکه‏دارایی‏های‏نقدی‏و‏غیرنقدی‏ بودـ‏او‏حدود‏80‏میلیون‏دالر‏ـ‏براســاس‏یک‏ارزیابی‏بسیار‏محافظه‏کارانه‏ـ‏تخمین‏زده‏می‏شد؛‏برای‏مثال‏تائک‏مالک‏هتل‏های‏لوکس‏در‏چین‏بود‏و‏بخش‏زیادی‏از‏تجــارت‏مرزی‏کره‏شــمالی‏‏چیــن‏را‏در‏کف‏قدرت‏خود‏داشــت.‏بیوه‏اش،‏کیم‏کیونگ‏هویی،3‏هم‏شرکت‏آب‏معدنی‏کانگسو‏یاکسو4‏و‏شرکت‏هائدانگووا5 را‏در‏کنترل‏داشت‏که‏فروشگاه‏ها‏را‏مدیریت‏می‏کرد.‏او‏در‏تجارت‏رستوران‏های‏آن‏‏ســوی‏دریای‏کره‏شــمالی‏هم‏ذی‏نفع‏بود.‏همچنین‏خانم‏»هویی«‏تا‏همین‏

2.‏‏جانگ‏ســونگ‏تائک،‏شوهر‏عمۀ‏کیم‏جونگ‏اون،‏رهبر‏فعلی‏کره‏شــمالی‏بود.‏او‏در‏زمرۀ‏مقاماتی‏قرار‏داشت‏که‏همواره‏در‏کنار‏»اون«‏دیده‏می‏شد.‏برخی‏او‏را‏قدرت‏اصلی‏پشت‏پرده‏می‏دانستند.‏وی‏پس‏از‏برکناری‏از‏قدرت‏در‏دادگاه‏به‏رشوه‏خواری‏و‏کودتا‏علیه‏حکومت‏متهم‏و‏اعدام‏شد.‏برخی‏می‏گویند‏او‏با‏گلوله‏اعدام‏شد‏و‏برخی‏انداختن‏او‏در‏قفس‏120‏سگ‏را‏که‏پنج‏روز‏گرسنه‏نگه‏داشته‏بودند،‏از‏روش‏های‏ترور‏و‏اعدام‏او‏می‏داند.‏از‏او‏به‏‏عنوان‏»نفر‏دوم‏قدرت«‏یا‏»مرد‏در‏سایه‏قدرت«‏در‏کره‏شمالی‏نام‏برده‏می‏شد.‏پس‏از‏حذف‏تائک،‏ترکش‏های‏اعدام‏او‏خانواده‏اش‏را‏هم‏بی‏نصیب‏نگذاشــت.‏از‏میان‏آن‏ها‏می‏توان‏به‏اعدام‏جونگ‏یونگ‏جین،‏شــوهر‏خواهر‏جانگ‏ســونگ‏تائک‏سفیر‏کره‏شــمالی‏در‏کوبا‏و‏اعدام‏جانگ‏یونگ‏چول،‏برادرزادۀ‏جانگ‏سونگ‏تائک‏سفیر‏کره‏شمالی‏در‏

مالزی‏اشاره‏کرد.‏برای‏گزارش‏کامل‏پیرامون‏سوانح‏احوال‏او،‏ر.ک.:Choe Sang-Hun (12 March 2016), In Hail of Bullets & Fire, North Korea Killed Official Who Wanted Reform, https://www.nytimes.com/13/03/2016/world/asia/north-korea-executions-jang-song-thaek.html;N. Korean media confirm leader›s uncle Jang Song Thaek ousted (8 Dec 2013), https://www.upi.com/Top_News/World-News/08/12/2013/N-Korean-media-confirm-leaders-uncle-Jang-Song-Thaek-ousted/21031386564795/3.‏‏کیم‏کیونگ‏هویی‏)Kim Kyong Hui(،‏عمۀ‏حدودا‏70‏سالۀ‏دیکتاتور‏کره‏شمالی،‏تا‏زمان‏اعدام‏شوهرش،‏جانگ‏سونگ‏تائک،‏در‏دســامبر‏2013‏از‏جایگاهی‏قدرتمند‏در‏این‏کشور‏کمونیستی‏برخوردار‏بود.‏گفته‏می‏شود‏وی‏به‏‏همراه‏همسرش‏نقش‏بسزایی‏در‏به‏قدرت‏رسیدن‏»کیم‏جونگ‏اون«،‏کوچک‏ترین‏فرزند‏کیم‏جونگ‏ایل،‏رهبر‏سابق‏کره‏شمالی‏داشتند.‏شایعات‏در‏مورد‏مرگ‏او‏بسیار‏اســت.‏رسانه‏هایی‏مانند‏تلگراف،‏سی.ان.ان،‏فاکس‏نیوز‏و‏چوسون‏ایلبو‏هریک‏روایتی‏از‏ناپدید‏شدن‏»هویی«‏ارائه‏می‏دهند.‏برخی‏می‏گویند‏وی‏در‏جریان‏مکالمه‏تلفنی‏بسیار‏مشاجره‏آمیز‏با‏برادرزاده‏اش،‏یعنی‏کیم‏جونگ‏اون‏درخصوص‏اعدام‏شوهرش،‏سکته‏کرد‏و‏درگذشــت.‏برخی‏دیگر‏می‏گویند‏پس‏از‏اعدام‏شوهرش،‏او‏هم‏دچار‏سکته‏قلبی‏شد‏و‏درگذشت؛‏روایت‏دیگر‏می‏گوید‏»هویی«‏به‏‏دلیل‏افسردگی‏شدید،‏اعتیاد‏به‏الکل‏و‏ناراحتی‏کبدی‏دست‏به‏خودکشی‏زد.‏درهرحال‏حقیقت‏این‏است‏که‏از‏10‏سپتامبر‏سال‏2013 وی‏در‏انظار‏عمومی‏‏دیده‏نشد‏و‏حتی‏در‏مراسم‏سالروز‏درگذشت‏کیم‏جونگ‏ایل،‏برادرش،‏نیز‏حضور‏نداشت.‏اگرچه‏مرگ‏او‏قطعی‏اســت،‏نحوۀ‏مرگ‏او‏روشــن‏نیســت.‏مرگ‏وی‏توســط‏دولت‏کره‏شمالی‏اعالم‏نشــد،‏چرا‏که‏دولت‏نمی‏خواســت‏مردم‏درگذشت‏کیم‏کیونگ‏هویی‏را‏به‏اعدام‏شوهرش‏نسبت‏دهند.‏درهرحال،‏گزارش‏ها‏حاکی‏است‏که‏کیم‏جونگ‏اون،‏رهبر‏کره‏شمالی،‏تصاویر‏و‏نام‏عمۀ‏خود‏را‏از‏تمام‏‏اســناد‏دولتی‏و‏فیلم‏ها‏حذف‏کرده‏اســت.‏اگرچه‏برخی‏تحلیل‏گران‏معتقد‏بودند:‏»این‏دختر‏کیم‏ایل‏ســونگ،‏بنیان‏گذار‏ملت‏اســت‏و‏نام‏او‏سپری‏اســت‏در‏برابر‏اعدام‏احتمالی«،‏اما‏این‏سپر‏هم‏نتوانست‏او‏را‏از‏دست‏»اون«‏نجات‏دهد.‏دلیل‏دیگری‏هم‏که‏برای‏مرگ‏او‏گفته‏شــده‏این‏است‏که‏»اون«‏می‏خواســت‏نشان‏دهد‏می‏تواند‏کشور‏را‏بدون‏عمه‏اش‏اداره‏کند.‏مرگ‏او‏اثبات‏کنندۀ‏این‏حقیقت‏برای‏رهبر‏جوان‏کره‏شــمالی‏بود‏که‏بود‏و‏نبود‏عمه‏اش‏تأثیری‏بر‏اداره‏کشــور‏از‏سوی‏او‏ندارد؛‏برای‏اطالعات‏

بیشتر‏ر.ک.:Ryall, Julian (1 September 2017), Kim Jong-un›s previously powerful aunt ‹seriously ill› after years out of public view, https://www.telegraph.co.uk/news/01/09/2017/kim-jong-uns-previously-powerful-aunt-seriously-years-public/4. Kangso Yaksu5. Haedanghwa

علیه توسعه 58

اواخر‏سرپرست‏نهایی‏ثروت‏خانوادۀ‏کیم‏بود.‏به‏‏گفتۀ‏برخی‏منابع،‏این‏دارایی‏ها‏در‏بانک‏هایــی‏در‏اقصی‏نقــاط‏دنیا‏حفظ‏می‏شــود‏و‏ارزش‏کل‏آن‏ها‏حدود‏20

میلیارد‏دالر‏است.رستوران‏های‏دولتی‏کره‏شمالی‏هم‏در‏بسیاری‏از‏شهرهای‏آسیایی‏و‏اروپایی‏فعال‏هستند؛‏تنها‏در‏چین‏40رســتوران‏کره‏ای‏وجود‏دارد‏و‏مجموعه‏های‏زیاد‏دیگری‏هم‏در‏آسیای‏جنوب‏شرقی.‏در‏این‏رستوران‏ها‏میهمانان‏هنگام‏تناول‏شام‏که‏گوشــت‏خوک‏کبابی1‏اســت‏با‏اجراهایی‏از‏قطعات‏قدیمی‏‏موسیقی‏کره‏ای‏مورد‏استقبال‏قرار‏می‏گیرند.‏این‏رستوران‏ها‏در‏کره‏جنوبی‏بسیار‏مورد‏توجه‏اند.‏در‏قاموس‏جنوبی‏ها،‏این‏رســتوران‏ها‏هم‏آشنایند‏و‏هم‏عجیب.‏گاهی،‏مقامات‏کره‏شــمالی‏از‏این‏رستوران‏ها‏سوءاستفاده‏می‏کنند‏و‏در‏میان‏خدمه‏و‏گارسن‏ها‏جاســوس‏هایی‏می‏گمارند‏تا‏به‏هردلیلی‏اطالعاتــی‏از‏کره‏جنوبی‏هایی‏که‏از‏این‏رستوران‏ها‏بازدید‏می‏کنند‏و‏موردتوجه‏قرار‏می‏گیرند،‏تهیه‏کنند؛‏اما‏دلیل‏اصلی‏وجود‏این‏رستوران‏ها‏غیر‏از‏جاسوسی،‏تهیه‏»چندرغاز‏پول«‏برای‏رژیم‏است‏و‏نیز‏شــکل‏دادن‏به‏جبهه‏ای‏کــه‏از‏طریق‏آن‏پول‏های‏نقدی‏که‏قانونی‏بدســت‏

می‏آید،‏با‏درآمد‏حاصل‏از‏فعالیت‏های‏غیرقانونی‏آمیخته‏می‏شود.)24(یک‏منبع‏موثق‏و‏مطمئن‏می‏گوید‏که‏یک‏رستوران‏معمولی‏کره‏ای‏در‏خارج‏از‏این‏کشور‏از‏سوی‏زن‏یا‏زنانی‏که‏وابستگی‏به‏مقامات‏دارند،‏مثال‏معاون‏وزیر،‏افتتاح‏می‏شــود.‏این‏زن‏به‏همراه‏تنی‏چند‏از‏دوســتانش‏برای‏باال‏بردن‏سرمایه‏ابتدایی‏]جهت‏شــروع‏به‏کار[‏باشــگاه‏یا‏انجمنی‏را‏تشکیل‏خواهد‏داد.‏از‏این‏سرمایه‏دو‏مدل‏استفاده‏می‏شود:‏پرداخت‏حق‏امتیاز2 6‏رقمی‏با‏دالر‏به‏حساب‏خاندان‏کیم‏و‏هزینۀ‏واقعی‏افتتاح‏رستوران.‏دولت‏کارکنانی‏را‏در‏این‏رستوران‏ها‏

galbi or segyeopsal .1‏که‏در‏کره‏جنوبی‏samgyeopsal‏نامیده‏می‏شود.‏در‏قاموس‏کره‏ای‏ها‏به‏»گوشت‏سه‏الیه«‏هم‏معروف‏است.‏ویکی‏پدیای‏انگلیسی‏اطالعات‏قابل‏قبولی‏در‏این‏مورد‏دارد:

Samgyeopsal (14 November 2018), accessed on, https://en.wikipedia.org/wiki/Samgyeopsal2. franchise fee

59بازارهای کره شمالی

منصوب‏خواهد‏کرد‏که‏هم‏به‏شــدت‏رصد‏می‏شوند‏و‏هم‏بیشتر‏درآمدشان‏را‏به‏داخل‏می‏فرســتند.‏افزون‏‏بر‏این،‏20ـ30درصد‏از‏عائدی‏ها‏باید‏برای‏تعطیالت‏ملی‏اختصاص‏داده‏شود.‏معموال‏در‏کره‏شمالی‏مرسوم‏است‏که‏مردم‏پولدارهایی‏را‏ببینند‏که‏بسته‏های‏بزرگی‏از‏پول‏نقد‏را‏از‏طریق‏فرودگاه‏ها‏در‏چنین‏برهه‏ای‏از‏ســال‏]تعطیالت‏ملی[‏جابه‏جا‏می‏کنند.‏نپرداختــن‏این‏مبالغ‏کاری‏غیرمنطقی‏اســت؛‏زیرا‏می‏تواند‏موجب‏دشــواری‏های‏طاقت‏فرســایی‏برای‏خانواده‏های‏باقی‏مانده‏در‏کره‏شمالی‏شــود.‏تهدید‏به‏زندان‏و‏اردوگاه‏های‏کار‏اجباری‏برای‏عزیزان‏و‏بازماندگان‏این‏سفرکردگان‏در‏داخل،‏ابزاری‏است‏که‏باعث‏می‏شود‏به‏‏واسطۀ‏آن‏کره‏ای‏هایی‏که‏در‏آن‏‏سوی‏آب‏ها‏کار‏و‏زندگی‏می‏کنند‏دست‏از‏پا‏خطا‏

نکنند‏و‏از‏این‏طریق،‏رژیم‏بر‏آن‏ها‏نظارت‏داشته‏باشد.‏برخی‏مقامات‏نســبت‏به‏دیگران‏در‏جایگاه‏بهتری‏برای‏کسب‏درآمد‏هستند.‏آن‏هایی‏که‏از‏فرصت‏یادگیری‏و‏دستیابی‏به‏مهارت‏های‏زبان‏خارجی‏برخوردارند‏و‏تجربیاتی‏از‏آن‏‏ســوی‏آب‏ها‏دارند‏از‏مزیــت‏باالتری‏برخوردارند‏چرا‏که‏توانایی‏برقراری‏تماس‏و‏ارتباطات‏را‏برای‏اجرای‏بده‏و‏‏بستان‏های‏خارجی‏دارند.‏ازاین‏رو،‏شنیدن‏این‏مسئله‏مرســوم‏است‏که‏مردم‏برای‏رســیدن‏به‏مشاغل‏دیپلماتیک‏یا‏نهادهای‏دولتی‏که‏دارای‏قدرت‏واقعی‏هستند‏رشوه‏می‏دهند.‏)25(‏به‏این‏ترتیب،‏اعضای‏اتحادیه‏جوانان‏کیم‏ایل‏سونگ3‏که‏در‏رویدادهای‏کمونیستی‏مربوط‏به‏آن‏در‏اقصی‏نقاط‏جهان‏شــرکت‏می‏کنند،‏می‏توانند‏از‏مزیت‏ارتباطات‏جهانی‏شــان‏برای‏مشــارکت‏در‏سوداگری‏سودآور‏استفاده‏کنند.‏اتحادیه‏جوانان‏مذکور‏قبال‏و‏پیش‏از‏ســقوط‏شــوروی‏اردوگاه‏های‏تابســتانی‏را‏برای‏کودکان‏در‏تمام‏دنیای‏کمونیست‏برگزار‏می‏کرد؛‏امروز،‏آن‏ها‏یک‏شرکت‏تعاونی‏سوداگرانه‏به‏نام‏پائه‏کام4

به‏‏عالوه‏چندین‏رستوران‏و‏هتل‏را‏در‏پیونگ‏یانگ‏اداره‏می‏کنند.‏

3. Kim Il Sung Youth League4. Paekam

علیه توسعه 60

صنعت ساخت وسازارتش‏در‏مقــام‏منبع‏کار‏ارزان‏برای‏ســاخت‏مجتمع‏هــای‏آپارتمانی،‏هتل‏ها،‏جاده‏ها،‏پل‏ها‏و‏غیره‏به‏شدت‏درگیر‏ساخت‏وساز‏است.‏برخالف‏تصویر‏معمول‏از‏ســربازان‏کره‏شــمالی‏به‏‏عنوان‏وفادارانی‏که‏بدون‏اندک‏انحنایی‏همچون‏آدم‏کوکی‏رژه‏می‏روند،‏شست‏وشوی‏مغزی‏شــده‏و‏ماشین‏کشتار‏بی‏رحمانه‏تلقی‏می‏شــوند،‏اما‏ایــن‏مردان‏معمولــی‏نظامی‏‏احتمــاال‏زمان‏بیشــتری‏را‏صرف‏ساخت‏وساز‏می‏کنند‏تا‏ســرکوب‏و‏تار‏و‏مار‏کردن‏رژیم‏دست‏نشانده‏در‏سئول،‏‏سازنده«1‏اشاره‏می‏کنند.‏ حتی‏رسانه‏های‏دولتی‏اغلب‏به‏آن‏ها‏با‏عنوان‏»سربازـ‏واحدهــای‏نظامــی‏‏اکنــون‏چیــزی‏در‏حــد‏و‏انــدازۀ‏تیم‏هــای‏کارگــری‏رایگان2‏هســتند.)26(‏اگر‏دولت‏نیاز‏به‏ســاخت‏جاده‏داشته‏باشد،‏تنها‏هزینۀ‏عمــده‏اش‏مصالح‏خواهد‏بود.‏هزینۀ‏کارگر‏هم‏همان‏مبلغ‏پولی‏اســت‏که‏برای‏تغذیه‏ســربازان‏داده‏می‏شــود؛‏با‏در‏نظر‏گرفتن‏اینکه‏برخی‏سرباز‏ـ‏سازندگان‏خودشــان‏وظیفه‏یافتن‏غذا‏برای‏خود‏را‏به‏عهده‏دارند‏و‏هزینه‏غذا‏در‏فهرست‏کلی‏هزینه‏ها‏لحاظ‏نمی‏شود.‏اگر‏گروهی‏از‏مدیران‏جاه‏طلب‏در‏یک‏وزارتخانه‏دولتی‏بخواهند‏بلوک‏های‏آپارتمانی‏علم‏کنند،‏می‏توانند‏نیروهای‏نظامی‏‏را‏برای‏‏ ســاختن‏آن‏اجیر‏کننــد.‏درحقیقت‏حجم‏زیادی‏از‏ساخت‏وســازهای‏دولتیـ‏

خصوصی‏»سرباز‏ـ‏سازندگان«‏امروز‏در‏کره‏شمالی‏اتفاق‏می‏‏افتد.‏از‏آنجا‏که‏ســاخت‏یک‏ســاختمان‏بزرگ‏کاری‏دشــوارتر‏و‏گران‏تر‏از‏مثال‏واردات‏دارو‏از‏چین‏است،‏تقریبا‏تعداد‏معدودی‏می‏توانند‏با‏وجود‏مشکالت‏به‏کار‏خود‏ادامه‏دهند‏و‏کار‏را‏به‏پایان‏برســانند؛‏اما‏در‏میان‏آن‏هایی‏که‏می‏توانند،‏ظاهــرا‏درجه‏ای‏از‏رقابت‏وجود‏دارد‏تا‏پــروژه‏را‏از‏روی‏زمین‏بردارند.‏دو‏دلیل‏برای‏این‏وجود‏دارد:‏اول،‏ســود‏فراوانی‏که‏می‏تواند‏از‏بهره‏کشــی‏از‏کار‏کثیف‏

1. soldier-builders2. free labor teams

61بازارهای کره شمالی

ارزان‏حاصل‏شود.‏دوم،‏پرستیژ.‏یک‏پروژۀ‏موفق‏ساخت‏وساز‏می‏تواند‏موجب‏تقدیر‏دولتی‏از‏بنگاه‏مربوط‏به‏آن‏شــود؛‏بنابرایــن‏می‏تواند‏فرصت‏ها‏و‏درهای‏بیشــتری‏را‏به‏روی‏او‏بگشاید‏تا‏آنجا‏که‏همه‏ســهم‏خود‏را‏دریافت‏کنند.‏این‏موضوع‏در‏دوران‏کیم‏جونگ‏اون‏مصداق‏بیشتری‏دارد،‏زیرا‏دولت‏تمایل‏دارد‏تا‏بر‏توســعه‏و‏رفاه‏اقتصادی‏در‏پروپاگاندایش‏تأکید‏ورزد.‏در‏کنار‏ساخت‏وســاز‏دولتی‏ـ‏خصوصی‏از‏سوی‏شــعبات‏مختلف‏دولت،‏پول‏های‏ژاپنی‏ـ‏کره‏ای‏‏هم‏پروژه‏های‏ســاختمانی‏را‏تأمین‏مالی‏می‏کند.‏طی‏دوران‏استعماری،‏بسیاری‏از‏کره‏ای‏ها‏به‏ژاپن‏مهاجرت‏کردند‏و‏در‏فاصله‏1959‏و‏اواخر‏دهۀ‏1970‏حدود‏90 هزار‏نفر‏از‏فرزندان‏این‏مهاجران‏به‏درخواســت‏کره‏شــمالی‏برای‏»بازگشت«‏پاسخ‏دادند.‏این‏کار‏از‏طریق‏سازمانی‏به‏نام‏چونگ‏ریون3‏انجام‏می‏گرفت‏که‏به‏‏صورت‏ســفارت‏دوفاکتوی‏کره‏شــمالی‏در‏ژاپن‏عمل‏می‏کرد.‏چونگ‏ریون‏و‏اعضایش‏همچنان‏به‏کار‏قمار‏پاچینکو4‏در‏ژاپن‏ادامه‏می‏دهند‏تا‏سرمایه‏ای‏برای‏بســتگان‏به‏فقر‏کشیده‏‏شده‏شــان‏به‏‏طور‏خاص‏و‏دولت‏کره‏شمالی‏به‏‏طور‏عام‏

ایجاد‏کنند.به‏بازگشــت‏ژاپنی‏ـ‏کره‏ای‏ها‏به‏وطنشان‏]کره‏شــمالی[‏اغلب‏با‏سوءظن‏و‏تردید‏نگریســته‏می‏شــود‏و‏آن‏ها‏فاقد‏ارتباطات‏ضروری‏بــرای‏زندگی‏خوب‏در‏کشــوری‏بودند‏که‏با‏فریبکاری‏و‏دغل‏اداره‏می‏شــود.‏به‏عبــارت‏دیگر،‏از‏آن‏ها‏

3. ChongryonPachinko .4؛‏پاچینکو‏بازی‏ای‏با‏اصالت‏ژاپنی‏است.‏ژاپنی‏ها‏عالقۀ‏شدیدی‏به‏شرط‏بندی‏در‏این‏بازی‏دارند.‏پاچینکو‏ماشینی‏است‏که‏با‏توپ‏های‏کوچک‏کار‏می‏کند.‏بازیکنان‏برای‏بازی‏سطلی‏توپ‏می‏خرند‏و‏ممکن‏است‏در‏جریان‏بازی‏توپ‏های‏آن‏ها‏برنده‏یا‏بازنده‏باشد.‏شرط‏بندی‏از‏نظر‏فنی‏در‏ژاپن‏غیرقانونی‏است،‏اما‏پاچینکو‏چگونه‏از‏این‏نکات‏فنی‏در‏قانون‏سوءاستفاده‏می‏کند؟‏در‏داخل‏اتاق‏پاچینکو،‏این‏توپ‏های‏کوچک‏بی‏ارزش‏اند،‏آن‏ها‏را‏تنها‏می‏توان‏با‏حیوانات‏عروسکی‏و‏جوایز‏دیگر‏تبادل‏کرد.‏هرچند،‏دقیقا‏خارج‏از‏اتاق‏پاچینکو‏)معموال‏در‏کوچه‏ای‏تاریک(‏مغازه‏ای‏کوچک‏وجود‏دارد‏که‏در‏آن‏می‏توان‏این‏توپ‏ها‏را‏با‏پول‏نقد‏معاوضه‏کرد.‏از‏نظر‏فنی‏در‏داخل‏اتاق‏پاچینکو‏هیچ‏گونه‏شرط‏بندی‏صورت‏نمی‏گیرد؛‏البته‏پلیس‏از‏جنبه‏ای‏دیگر‏به‏این‏مسئله‏نگاه‏می‏کند‏)پاچینکو‏توسط‏گروه‏های‏بزهکار‏ســازمان‏یافته‏کنترل‏می‏شود(،‏اما‏صنعت‏پاچینکو‏در‏ژاپن‏چقدر‏بزرگ‏است؟‏مسلما‏شما‏در‏مورد‏خودروهای‏ژاپنی‏شنیده‏اید!‏صنعت‏پاچینکو‏حتی‏بزرگتر‏از‏صنعت‏خودروسازی‏ژاپن‏است‏و‏درآمد‏ساالنۀ‏آن‏378‏میلیارد‏دالر‏آمریکاست.‏از‏هر‏4‏ژاپنی‏یک‏نفر‏پاچینکو‏بازی‏می‏کند‏و‏متوسط‏هزینه‏ای‏که‏هر‏بازیکن‏برای‏این‏بازی‏می‏پردازد‏ساالنه‏7000‏دالر‏است؛‏برای‏اطالعات‏بیشتر‏

ر.ک.:Tara Francis Chan (25 Jul 2018), Japan’s pinball gambling industry rakes in 30 times more cash than Las Vegas casinos, https://www.businessinsider.com/what-is-pachinko-gambling-japan7-2018-

علیه توسعه 62

خواسته‏شد‏به‏کشورشــان‏بازگردند؛‏اما‏وقتی‏به‏آنجا‏وارد‏شدند‏تنها‏و‏بی‏پناه‏به‏حال‏خود‏رها‏شدند‏و‏از‏ابتدایی‏ترین‏ملزومات‏زندگی‏هم‏محروم‏گشتند.‏تنها‏برگ‏برنده‏این‏افراد‏بازگشته‏یا‏بازگشتگان‏توانایی‏شان‏برای‏دریافت‏پول‏از‏بستگانشان‏در‏ژاپن‏بود‏که‏به‏نسبت‏بسیار‏ثروتمند‏بودند‏)و‏برخالف‏پولی‏که‏از‏سوی‏فراریان‏به‏کشور‏فرستاده‏می‏شود،‏دولت‏از‏این‏ها‏استقبال‏می‏کرد(.‏برای‏ژاپنی‏ـ‏کره‏ای‏ها‏سرمایه‏گذاری‏این‏پول‏در‏ساخت‏وساز‏رایج‏شــد.‏امروزه‏چونگ‏ریون‏درنهایت‏افول‏ســازمانی‏خود‏بســر‏می‏برد،‏اما‏همچنان‏جریان‏چشــمگیری‏از‏ســرمایۀ‏خصوصی‏از‏ژاپن‏وارد‏کره‏شمالی‏می‏شود‏و‏برای‏مثال،‏از‏این‏پول‏ها‏برای‏استفاده‏در‏ساخت‏هتل‏چونگ‏جین1‏و‏چندین‏پروژه‏آپارتمانی‏دیگر‏استفاده‏می‏شود.‏

برخی‏از‏این‏مجتمع‏های‏آپارتمانی‏به‏‏منظور‏اســکان‏مستأجران‏خاص‏که‏در‏ذهن‏مقامات‏است،‏ساخته‏می‏شــوند؛‏مثل،‏کهنه‏سربازان‏نظامی،‏ورزشکاران‏ســتاره‏یا‏دانشــمندان.‏آپارتمان‏های‏وزارت‏خارجه‏در‏پیونگ‏یانگ‏تقریبا‏خیلی‏شیک‏هســتند‏و‏کارکنان‏وزارت‏خارجه‏نیز‏به‏این‏آپارتمان‏های‏شیک‏و‏لوکس‏عادت‏کرده‏اند؛‏زیرا‏برق‏تمام‏وقت‏برای‏پست‏کاالهایی‏به‏خارج‏از‏کشور‏دارند‏و‏وقتی‏هم‏این‏کارکنان‏از‏مأموریت‏های‏خارج‏به‏کشــور‏خود‏باز‏می‏گردند‏انتظار‏چیزی‏کمتر‏از‏آن‏را‏ندارند.‏در‏کشــوری‏که‏قطعی‏برق‏امری‏معمول‏و‏رایج‏است‏و‏زمستان‏به‏شدت‏سرد،‏برق‏24‏ساعته‏شاخص‏واقعی‏است‏از‏اینکه‏چه‏کسی‏را‏می‏توان‏نخبۀ‏واقعی‏دانســت.)27(‏درست‏مانند‏هر‏کشــور‏کاپیتالیستی‏دیگر،‏آپارتمان‏ها‏در‏کره‏شــمالی‏قابل‏فروش‏اند.‏احتماال‏اکثــر‏واحدها‏در‏بلوک‏های‏آپارتمانی‏جدید‏و‏تازه‏ساز‏فوق‏العاده‏به‏‏جای‏اینکه‏به‏کارمندان‏دولتی‏که‏تمایل‏به‏آن‏دارند‏داده‏شود‏در‏بازار‏فروخته‏می‏شود.‏تنها‏تفاوت‏واقعی‏همانا‏فقدان‏سیستم‏رسمی‏‏برای‏انتقال‏آپارتمان‏اســت،‏زیرا‏مالکیت‏خصوصی‏در‏این‏کشور‏ممنوع‏اســت.)28(‏با‏این‏‏حال،‏اگر‏در‏هر‏شهری‏از‏کره‏شمالی‏زندگی‏می‏کنید،‏فروش‏1. Chongjin Hotel

63بازارهای کره شمالی

آپارتمان‏محتمل‏است.‏مردمی‏‏که‏در‏همان‏منطقه‏زندگی‏می‏کنند‏به‏‏شکل‏قانونی‏مجازند‏خانه‏های‏خود‏را‏معاوضه‏کنند؛2‏بنابراین‏ممکن‏اســت‏این‏امر‏به‏‏شکلی‏نیمه‏قانونی‏انجام‏شــود‏و‏فروش‏آن‏با‏پول‏نقد‏تسهیل‏می‏شود،)29(‏با‏وجوداین،‏دادوســتد‏خانه‏ها‏بدون‏هیچ‏گونه‏ثبتی‏انجام‏می‏گیرد.‏در‏پیونگ‏یانگ،‏جایی‏‏که‏قیمت‏آپارتمان‏ها‏از‏زمان‏آغاز‏قرن‏جدید‏بیش‏از‏10‏برابر‏شــده‏است،‏سوداگری‏

می‏تواند‏تنها‏با‏یک‏عامل‏امالکی‏)به‏‏صورت‏غیرقانونی(‏تسهیل‏شود.‏آپارتمان‏ها‏در‏مناطق‏معمولی،‏بدون‏آسانســور‏و‏بــرق‏ناپایدار)30(‏ممکن‏اســت‏حدود‏3‏تا‏4هزار‏دالر‏امریکا‏مبادله‏شــود.‏با‏وجــود‏این،‏طبقات‏پایین‏قیمت‏باالتری‏دارند.‏به‏طورکلی‏پذیرفته‏شــده‏است‏که‏هرچقدر‏فقیرتر‏باشید،‏مجبورید‏در‏طبقات‏باالتر‏زندگی‏کنید.‏در‏کره‏جنوبی‏برعکس‏است،‏زیرا‏در‏این‏کشور‏بهترین‏چشم‏انداز‏قیمت‏باالتری‏دارد؛‏اما‏وقتی‏آسانسوری‏وجود‏نداشته‏‏طبقات‏باالتر‏دیگر‏چندان‏جذابیتی‏ندارد.‏ ‏یا‏قطع‏برق‏شما‏را‏گیر‏بیندازدـ‏ باشدـ‏‏کره‏شــمالی‏آشکارا‏بسیار‏گران‏هستند،‏زیرا‏زندگی‏ خانه‏های‏نزدیک‏مرز‏چینـ‏در‏آنجا‏فرصت‏های‏تجاری‏خوب‏و‏توانایی‏دسترســی‏به‏شبکه‏های‏تلفن‏همراه‏چینی‏را‏بدست‏می‏دهد؛‏برای‏مثال‏گزارش‏هایی‏از‏خانه‏های‏بسیار‏باکیفیت‏در‏شهر‏مرزی‏‏هایســان3‏وجود‏دارد‏که‏قیمتشان‏30‏هزار‏دالر‏است.‏این‏قیمت‏ها‏البته‏در‏مقایسه‏با‏مناطق‏باالی‏شهر‏پایتخت‏رنگ‏می‏بازد،‏یک‏آپارتمان‏معمولی‏و‏رضایت‏بخش‏در‏منطقه‏مرکزی‏»مانسودای«‏در‏پیونگ‏یانگ‏)که‏به‏‏شوخی‏از‏آن‏با‏عنوان‏دوبی‏یا‏پیونگاتان4‏یاد‏می‏شــود(‏100هزار‏دالر‏یا‏بیشتر‏قیمت‏دارد.‏2. swap3. Hyesan4.‏‏در‏کره‏شــمالی‏هم‏»یک‏درصدی‏ها«‏یا‏همان‏»بچه‏پولدارها«‏در‏بخش‏های‏لوکس‏و‏ثروتمندنشین‏این‏کشور‏زندگی‏می‏کنند.‏این‏یک‏درصدی‏هــا‏را‏می‏توان‏در‏پیونگاتــان‏)عنوانی‏که‏دیپلمات‏های‏خارجی‏به‏پیونگ‏یانگ‏داده‏اند(‏دیــد.‏آن‏ها‏لباس‏های‏غربی‏به‏‏تن‏می‏کنند،‏به‏باشگاه‏می‏روند،‏روی‏تردمیل‏می‏دوند‏و‏سعی‏می‏کنند‏تمام‏ادا‏و‏اطوارشان‏غربی‏باشد.‏مردان‏برندهای‏آدیداس‏و‏نایک‏را‏ترجیح‏می‏دهند‏و‏زنان‏برند‏Elle‏را.‏در‏ســفرهایی‏هم‏که‏به‏چین‏می‏روند‏لیســت‏خرید‏بلندباالیی‏با‏خود‏می‏برند‏تا‏برای‏هم‏کیشان‏و‏دوســتان‏خــود‏از‏مراکز‏برنــد‏خرید‏کنند.‏در‏رســتوران‏هایی‏غذا‏می‏خورند‏که‏یک‏ســاعت‏حضــور‏در‏آن‏500‏دالر‏آب‏می‏خورد‏و‏نوشیدنی‏هایشــان‏هم‏4‏تــا‏8‏دالر‏قیمت‏دارد.‏این‏گروه‏در‏کره‏شــمالی‏به‏Donju‏یا‏خدایان‏پول‏معروف‏اند.‏آن‏ها‏مشــاغل‏دولتی‏و‏

بده‏و‏بستان‏های‏خارجی‏دارند‏و‏می‏کوشند‏تا‏سرمایه‏گذاران‏را‏وارد‏کشور‏خود‏کنند؛‏برای‏اطالعات‏بیشتر‏ر.ک.:Anna Fifield (14 May 2016), North Korea’s one-percenters savor life in ‘Pyonghattan’, https://

علیه توسعه 64

کسانی‏هســتند‏که‏از‏قیمت‏های‏250‏هزار‏دالری‏هم‏سخن‏می‏گویند.‏این‏پول‏واقعا‏زیادی‏اســت‏برای‏خرید‏ملک‏در‏ســرزمینی‏که‏فرد‏حق‏مالکیت‏در‏آن‏ندارد؛‏اما‏اگر‏آن‏مقدار‏پول‏را‏در‏کره‏شــمالی‏در‏دســترس‏داشته‏باشید،‏مطمئن‏

هستید‏آن‏پول‏در‏دستان‏خود‏شما‏می‏ماند.‏

نابرابریآن‏هایی‏که‏به‏‏طور‏منظم‏از‏پیونگ‏یانگ‏دیدار‏می‏کنند،‏می‏گویند‏این‏شهر‏در‏حال‏تجربه‏انواع‏رونق‏هاســت‏و‏آن‏ها‏که‏مال‏و‏منالی‏دارند‏به‏راحتی‏دســت‏به‏جیب‏می‏شوند.‏چند‏سال‏پیش،‏اگر‏کسی‏ثروتی‏داشت‏آن‏را‏پنهان‏نگاه‏می‏داشت،‏اما‏اکنون‏به‏رخ‏کشیدن‏ثروت‏و‏مصرف‏آزادانه‏آن‏دیگر‏باعث‏رو‏ترش‏کردن‏این‏و‏آن‏نمی‏شــود.‏استفاده‏از‏تلفن‏های‏هوشمند،‏برق‏زدن‏ساعت‏های‏مچی‏سوئیسی‏یا‏حمل‏کیف‏دستی‏های‏اشرافی‏تا‏نوشیدن‏قهوه‏های‏گران‏قیمت،‏همگی‏چیزهایی‏اند‏که‏اگر‏تا‏دیروز‏مختص‏قشر‏باالی‏جامعه‏بود‏امروز‏به‏تفریحات‏قشر‏متوسط‏این‏کشور‏تبدیل‏شــده‏اســت.‏این‏نابرابری‏در‏پیونگ‏یانگ‏عیان‏تر‏از‏جاهای‏دیگر‏است؛‏شهری‏که‏بســیاری‏از‏مردم‏قدرت‏خرید‏این‏چیزها‏را‏ندارند،‏اما‏به‏‏یقین‏

می‏دانند‏گروهی‏از‏این‏فرصت‏ها‏منتفع‏اند‏و‏گروهی‏دیگر‏خیر.اگرچه‏خود‏دولت‏اساسا‏ورشکسته‏است،‏نهادهای‏دولتی‏و‏مقامات‏در‏تمام‏اشکال‏کارهای‏ســودآور‏دخیل‏اند.‏تجارت‏با‏چین،‏به‏منزلۀ‏یکی‏از‏عمده‏ترین‏ثروت‏آفرینان،‏از‏500‏میلیون‏دالر‏ساالنه‏در‏سال‏2000‏به‏6‏میلیارد‏دالر‏در‏سال‏2013‏افزایش‏یافت؛‏بنابراین‏با‏وجود‏افول‏چونگ‏ریون،‏ساختمان‏های‏جدیدی‏در‏کنار‏رســتوران‏ها،‏مغازه‏ها،‏فروشگاه‏ها‏و‏مراکز‏تفریحی‏جدید‏برای‏طبقات‏

www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/north-koreas-one-percenters-savor-life-in-pyonghattan/9 /14 /05 /2016f3b47ea15 -fa11 -e971 -6a-dadf9ab18869_story.html?utm_term=.0ac12515839e; Oliver Wainwright, The Pyonghattan project: how North Korea›s capital is transforming into a ‹socialist fairyland› (11 Sep 2015), https://www.theguardian.com/cities/2015/sep/11/pyongyang-north-korea-capital-socialist-fairyland-kim-jong-un

65بازارهای کره شمالی

باال‏و‏طبقات‏کارآفرین‏نوظهور‏در‏حال‏سر‏بر‏آوردن‏در‏تمام‏پیونگ‏یانگ‏است.‏با‏این‏‏حال،‏پایتخت‏ازلحاظ‏توسعه‏همچنان‏با‏شهرهای‏درجه‏سوم‏چینی‏قابل‏‏افرادی‏ مقایسه‏است؛‏حقیقتی‏که‏به‏عنوان‏سورپرایز‏برای‏کسانی‏رخ‏خواهد‏دادـ‏که‏می‏توانند‏به‏یک‏رستوران‏یا‏قهوه‏خانه‏نیمه‏خصوصی‏بروند،‏پیتزا‏یا‏چای‏سبز‏‏که‏کره‏شمالی‏را‏ ســفارش‏دهند‏و‏مردمی‏‏را‏ببینند‏که‏از‏آی‏پاد‏استفاده‏می‏کنندـ‏

کشوری‏سراسر‏فقیر‏و‏کمونیستی‏تصور‏می‏کنند.‏خودروهای‏مرسدس‏بنز،‏بی.‏ام‏.دابلیو‏و‏لکسوس‏که‏وارد‏کره‏شمالی‏می‏شود‏فقط‏مختص‏خاندان‏کیم‏نیست.‏بسیاری‏از‏مقامات‏دولتی‏مالک‏این‏خودروها‏هســتند‏و‏معموال‏خودروهای‏مشــکی‏با‏پنجره‏های‏دودی‏را‏ترجیح‏می‏دهند.‏مقامات‏رده‏باال‏را‏می‏توان‏با‏پالک‏خودروهایشان‏که‏با‏»7/27«‏شروع‏می‏شود‏به‏راحتی‏تشخیص‏داد؛‏اما‏تعداد‏زیادی‏از‏سوداگران‏پیونگ‏یانگی‏وجود‏دارند‏)و‏درواقع،‏کره‏ای‏هایی‏که‏در‏چین‏به‏بده‏و‏‏بســتان‏و‏ســوداگری‏‏مشــغول‏اند(‏که‏ماشــین‏های‏خارجی‏لوکس‏دارند.‏درحقیقت،‏میلیونرهای‏خودســاخته‏ای‏در‏پایتخت‏هســتند‏که‏توانایی‏خرید‏لکســوس‏هایی‏را‏که‏از‏چین‏وارد‏و‏در‏بازار‏با‏قیمت‏های‏باال‏فروخته‏می‏شوند،‏دارند.‏به‏‏گفتۀ‏یک‏منبع،‏حتی‏کارآفرینی‏وجود‏دارد‏کــه‏ارزش‏خالص‏دارایی‏اش‏بیش‏از‏10‏میلیون‏دالر‏اســت،‏با‏وجود‏اینکه‏هیــچ‏ارتباطی‏با‏»کیم«ها‏یا‏هیچ‏خاندان‏حاکــم‏دیگری‏ندارد.‏او‏عضو‏»نخبه‏سرمایه‏داری‏در‏حال‏ظهور«‏است‏که‏موفق‏شده‏بازی‏جدید‏دولتی‏ـ‏خصوصی‏را‏به‏خوبی‏ایفا‏کند؛)31(‏اما‏برای‏میلیون‏ها‏کره‏ای‏که‏دستشــان‏به‏دهانشــان‏نمی‏رسد،‏ایده‏راندن‏بی.‏ام.‏دابلیو‏و‏زندگی‏در‏آپارتمان‏های‏مانسودای‏فراتر‏از‏حد‏تصور‏است.‏در‏حومه‏های‏شهری،‏کشــاورزان‏همچنان‏زمین‏ها‏را‏با‏گاو‏شخم‏می‏زنند.‏سربازان‏با‏نوعی‏فرنی1‏خود‏را‏تغذیه‏می‏کنند؛‏حتی‏در‏مناطق‏معمولی‏تر‏پیونگ‏یانگ،‏صدها‏هزار‏نفر‏از‏مردم‏در‏فقر‏و‏فالکت‏زندگی‏می‏کنند.‏استاندارد‏

gruel .1؛‏ترکیبی‏از‏آرد‏جو‏و‏دیگر‏آردها‏که‏با‏شیر‏پخته‏می‏شود؛‏جو‏شیر.

علیه توسعه 66

زندگی‏مردم‏معمولی‏کره‏شــمالی‏احتماال‏بدتر‏از‏دهۀ‏70‏اســت.‏طبیعی‏است‏فرض‏کنیم‏ظهور‏ثروتمندان‏جدید‏پیونگ‏یانگ‏بر‏توهین‏و‏آســیب‏به‏توده‏های‏فقیر‏خواهد‏افزود.‏اعضای‏نظام‏مرکزی‏رهبری‏در‏کره‏شمالی‏بی‏تردید‏از‏این‏امر‏گاه‏اند.‏آن‏ها‏همچنین‏از‏تأثیرات‏بالقوه‏مخرب‏کاپیتالیســم‏بر‏توانایی‏شــان‏در‏ آگاه‏اند.‏آن‏ها‏همچنین‏می‏دانند‏که‏نمی‏توانند‏بازارها‏را‏ حفظ‏کنترل‏در‏بلندمدت‏آسر‏به‏‏نیســت‏و‏تارومار‏کنند؛‏زیرا‏پایان‏تجارت‏خصوصی‏یعنی‏شکست‏کامل‏اقتصادی،‏قحطی‏جدید‏و‏تهدید‏بقا‏و‏موجودیت‏دولت.‏هم‏زمان،‏کاپیتالیســم‏‏خصوصی‏نیز‏به‏نظام‏رهبری‏اجازه‏می‏دهد‏در‏عصری‏که‏دیگر‏ایدئولوژی‏ دولتیـ‏اهمیت‏ندارد‏حامیان‏و‏وفادارانی‏دست‏وپا‏کند؛‏البته‏هیچ‏کس‏به‏درستی‏نمی‏داند‏رژیم‏چه‏آینده‏اقتصادی‏برای‏کره‏شــمالی‏در‏نظر‏دارد.‏درواقع،‏دشوار‏است‏در‏مورد‏»رژیم«‏به‏منزلۀ‏سازمانی‏با‏هدف‏واحد‏سخن‏بگوییم؛‏زیرا‏بسیار‏جناحی‏است‏و‏حالت‏باندبازی‏دارد،‏اما‏اگر‏بپذیریم‏هر‏جناح‏در‏موضوعی‏اشتراک‏نظر‏دارد،‏آن‏میل‏به‏بقای‏سیستم‏است؛‏حدسی‏معقول‏به‏‏دلیل‏زیر‏کره‏شمالی‏اجازه‏می‏دهد‏سرمایه‏داری‏و‏اصالح‏اقتصادی‏با‏ضرب‏آهنگی‏ضرورتا‏آرام‏توسعه‏یابد‏تا‏فروپاشــی‏به‏تعویق‏افتد،‏درحالی‏که‏دقیقا‏به‏همین‏دلیل‏در‏برابر‏تغییر‏سریع‏مقاومت‏می‏ورزد.‏همین‏مسئله‏شهوت‏دولت‏در‏ساخت‏منطقه‏ویژه‏اقتصادی1 را‏توضیح‏می‏دهد.‏با‏چنین‏منطقه‏ای‏می‏توان‏پول‏بدست‏آورد‏درحالی‏که‏کنترل‏سفت‏و‏سخت‏بر‏بخش‏های‏دیگر‏کشور‏را‏حفظ‏می‏کند؛‏بنابراین‏ساخت‏چنین‏مناطقی‏این‏امر‏را‏قابل‏درک‏می‏ســازد‏که‏چــرا‏دولت‏کیم‏جونگ‏اون‏در‏نوامبر‏2013‏اعالم‏کرد‏14‏منطقه‏ویژه‏اقتصادی‏خواهد‏ساخت؛‏مناطقی‏که‏برای‏این‏کشور‏کوچک‏بســیار‏زیاد‏اســت.‏تاکنون‏مناطق‏ویژه‏اقتصادی‏موجود‏مانند‏منطقه‏ویژه‏اقتصادی‏راســون‏نتوانسته‏انتظارات‏را‏برآورده‏سازد؛‏اما‏این‏مسئله‏تالش‏های‏آینده‏برای‏تولید‏و‏کسب‏پول‏بدون‏در‏آغوش‏کشیدن‏تغییر‏سیاسی‏ـ‏1. Special Econimic Zone (SEZ)

67بازارهای کره شمالی

اجتماعی‏را‏متوقف‏نخواهد‏کرد.‏نظام‏رهبری‏با‏بازاری‏شــدن‏روی‏بند‏راه‏می‏رود.‏انطباق‏بسیار‏آرام‏یا‏بسیار‏ســریع‏می‏تواند‏پیامدهایی‏فاجعه‏بار‏برای‏رژیم‏داشــته‏باشــد.‏با‏این‏‏حال‏باید‏محتاط‏باشیم‏که‏در‏برابر‏حامیان‏فروپاشی2‏مکتب‏پیونگ‏یانگ‏شناسی‏به‏راحتی‏وسوســه‏نشویم.‏کره‏شمالی‏از‏فروپاشی‏شوروی،‏قحطی‏دهشتناک‏و‏شکست‏ســرافکنده‏وار‏نظام‏اقتصادی‏اش‏جان‏به‏در‏برده‏اســت.‏کره‏شــمالی‏به‏لحاظ‏اقتصادی‏»غرب‏وحشی‏دوران‏مدرن«3‏است؛‏اما‏کنترل‏سیاسی‏داستان‏متفاوتی‏اســت‏به‏‏ویژه‏در‏پایتخت.‏»کیم«‏ها‏و‏مرتبطانشــان‏همچنان‏کارت‏های‏بسیار‏قدرتمندی‏دارند؛‏حامیان،‏ترس‏از‏مجــازات،‏تبلیغات،‏کمی‏احترام‏باقی‏مانده‏برای‏کیم‏ایل‏سونگ‏و‏قدرت‏وسوســه‏کنندۀ‏شهریاری‏همگی‏همچنان‏مشت‏

آن‏ها‏را‏قوی‏کرده‏است.‏

2. collapsistmodern-day Wild West .3؛‏منظور‏از‏غرب‏وحشی‏ایالت‏های‏غربی‏امریکای‏قرن‏نوزدهم‏است‏که‏قانون‏درستی‏بر‏آن‏ها‏حاکم‏

نبود.‏این‏منطقه‏را‏به‏لحاظ‏تاریخی‏به‏اصطالح‏غرب‏وحشی‏)Wild West(‏می‏گویند.‏

علیه توسعه 68

پی نوشت های فصل اول1.‏با‏این‏‏حال،‏کامال‏معمول‏اســت‏که‏روســتائیان‏کره‏شمالی‏بسته‏هایی‏را‏می‏بینند‏که‏روی‏آن‏نوشته‏شده‏»US AID«.‏بعید‏است‏آن‏ها‏ندانند‏این‏یعنی‏چه!‏اما‏در‏بیرون‏این‏بسته‏ها‏جمله‏ای‏به‏

کره‏ای‏وجود‏دارد‏که‏می‏گوید:‏»هدیه‏ای‏از‏مردم‏امریکا.«2.‏کنترل‏جریان‏اطالعات‏از‏ســوی‏دولت‏در‏کوتاه‏مدت‏به‏رژیم‏کمک‏کرده‏است.‏برای‏نشان‏دادن‏وضعیت،‏قتل‏عام‏میدان‏تیان‏آنمن‏برای‏برخی‏پیونگ‏یانگی‏ها‏دهان‏به‏دهان‏نقل‏می‏شد،‏اما‏بیشتر‏مردم‏این‏کشور‏در‏آن‏زمان‏چیزی‏از‏ماجرای‏این‏قتل‏عام‏نشنیده‏بودند.‏در‏عوض،‏آن‏ها‏

به‏شدت‏اخبار‏قتل‏عام‏1980‏گوانگجو‏در‏کره‏جنوبی‏را‏می‏شنیدند.‏3.‏بحث‏هــای‏زیادی‏در‏مورد‏هزینه‏های‏نهایی‏انســانی‏این‏قحطی‏وجود‏دارد.‏آمار‏رســمی‏‏ســازمان‏ملل‏هیچ‏کاهش‏چشــمگیری‏در‏جمعیت‏طی‏آن‏دوره‏را‏نشان‏نمی‏دهد.‏با‏این‏‏حال،‏

هیچ‏یک‏از‏این‏موارد‏نباید‏بر‏تراژدی‏وحشتناک‏دوره‏1994ـ‏1998‏سایه‏بیفکند.4.‏عضــوی‏از‏خانواده‏های‏برجســته‏در‏پیونگ‏یانــگ‏بیان‏می‏کند‏که‏خانــواده‏اش‏به‏‏خاطر‏اعانه‏های‏دولتی‏به‏‏قدر‏کافی‏قوت‏ذخیره‏داشــتند‏تا‏بتوانند‏دوره‏قحطی‏را‏با‏آن‏ســر‏کنند.‏در‏همــان‏مجتمع‏مســکونی،‏اما‏دوســتانش‏از‏چنین‏امکانــی‏بی‏بهره‏بودند.‏ایــن‏فرد‏می‏گوید‏

خانواده‏اش‏غذای‏خود‏را‏با‏این‏دوستان‏بی‏بهره‏قسمت‏می‏کردند.5.‏این‏دسته‏از‏نخبگان‏هم‏مشارکتی‏گسترده‏‏در‏فعالیت‏های‏بازاری‏داشتند؛‏زیرا‏آن‏ها‏کسانی‏

بودند‏که‏بیشترین‏نفع‏را‏از‏این‏بازارها‏می‏بردند.6.‏حتی‏روش‏صحبت‏مردان‏در‏کره‏شمالی‏هم‏بیش‏ازحد‏مردانه‏است؛‏آن‏ها‏ظاهرا‏روش‏مردان‏

کره‏جنوبی‏را‏در‏نظر‏دارند‏که‏زن‏صفتانه‏صحبت‏می‏کنند.‏7.‏والنتاین‏استراسر،‏رئیس‏جمهور‏سابق‏سیرالئون،‏ممکن‏است‏خوش‏شانس‏تر‏از‏برخی‏دیگر‏از‏دیکتاتورهای‏مخلوع‏باشد،‏چرا‏که‏هم‏اکنون‏در‏کشور‏خود‏آزادانه‏زندگی‏می‏کند.‏با‏این‏‏حال،‏او‏مستمری‏50‏دالری‏در‏ماه‏دارد‏و‏در‏یک‏زاغه‏با‏مادرش‏زندگی‏می‏کند.‏او‏هر‏روز‏به‏نوشیدن‏

مسکرات‏می‏پردازد‏تا‏خلع‏فاجعه‏بارش‏از‏قدرت‏را‏فراموش‏کند.‏8.‏اگر‏شــما‏دیداری‏از‏کره‏شــمالی‏داشته‏باشید،‏انتظار‏این‏اســت‏که‏از‏یوان‏چین‏و‏یورو‏هم‏استفاده‏کنید.‏پیش‏از‏اوایل‏دهۀ‏2000،‏بازدیدکنندگان‏خارجی‏می‏توانستند‏از‏وون‏استفاده‏کنند،‏البته‏وونی‏که‏با‏همسایه‏جنوبی‏متفاوت‏بود‏تا‏جدایی‏میان‏این‏دو‏اردوگاه‏را‏نشان‏دهد.‏در‏کوبا‏هم‏این‏مسئله‏در‏مورد‏»پزو«‏و‏»چاویتو«‏وجود‏دارد.‏با‏این‏‏حال‏برخالف‏کوبا،‏کره‏شمالی‏دو‏مدل‏وون‏ارائه‏می‏داد،‏یکی‏اسکناس‏های‏شکوهمند‏قرمز‏برای‏کشورهای‏سوسیالیست‏دوست‏و‏دیگری‏اســکناس‏های‏مشکوک‏آبی‏برای‏ســگ‏های‏دست‏آموز‏ســرمایه‏داری‏و‏پادوهای‏

69بازارهای کره شمالی

امپریالیست.‏حتی‏توریست‏های‏خارجی‏هم‏می‏توانند‏با‏تبدیل‏پول‏خود‏به‏»نرخ‏های‏خاکستری‏بازار«‏در‏بانک‏های‏منتخب،‏وون‏کره‏شــمالی‏را‏بدست‏آورند؛‏اما‏مانند‏نرخ‏تبدیل‏پیشنهادی،‏انجام‏این‏کار‏یک‏حوزه‏خاکســتری‏قانونی‏اســت‏و‏برخی‏توریســت‏ها‏ممکن‏است‏از‏سوی‏فروشنده‏حرفه‏ای‏فریفته‏شوند‏که‏در‏ازای‏یک‏مشت‏یوان،‏چند‏اسکناس‏هدیه‏دریافت‏کنند.‏9.‏از‏1997‏تــا‏2004،‏دالر‏ارز‏خارجی‏مرجح‏بود.‏وقتی‏مردم‏از‏این‏ترســیدند‏که‏تحریم‏های‏امریکا‏ممکن‏اســت‏به‏ذخایر‏دالری‏شان‏آســیب‏زند،‏به‏‏طور‏خودکار‏به‏یورو‏روی‏آوردند‏که‏

عرضه‏آن‏کمتر‏بود.‏اکنون‏یوان‏ارز‏غالب‏است.‏10.‏شاید‏تصور‏شود‏این‏روشی‏برای‏صرفه‏جویی‏یا‏پس‏انداز‏پول‏است.‏هیچ‏مغازه‏داری‏به‏راستی‏

نمی‏پرسد‏چرا‏نمی‏توانند‏به‏وون‏جنسی‏را‏بخرند‏چرا‏که‏خودشان‏پاسخ‏واقعی‏را‏می‏دانند.11.‏در‏سال‏2014،‏دولت‏اسکناس‏جدید‏5‏هزار‏وونی‏را‏منتشر‏کرد‏ـ‏بزرگترین‏رقم‏اسکناس‏ـ‏که‏مزین‏به‏تصویر‏کیم‏ایل‏ســونگ‏نبود.‏این‏یعنی‏تصویر‏رهبر‏این‏کشور‏برای‏اسکناس‏جدید‏10‏هزار‏وونی‏یا‏حتی‏50‏هزار‏وونی‏ذخیره‏شده‏است.‏افزایش‏قابل‏توجه‏اسکناس‏تک‏منظوره‏

نشانه‏دیگری‏است‏از‏به‏‏رسمیت‏شناختن‏ارزش‏وون‏در‏بازار‏سیاه‏از‏سوی‏دولت.12.‏روزی‏که‏متروی‏پیونگ‏یانگ‏به‏‏جای‏5‏وون‏قیمت‏ها‏را‏به‏300‏تا‏500‏وون‏برســاند‏روزی‏خواهد‏بود‏که‏دولت‏درنهایت‏این‏سیگنال‏را‏مخابره‏می‏کند‏که‏به‏اقتصاد‏بازار‏تن‏داده‏است.‏

‏که‏به‏‏واسطۀ‏آن‏کارگران‏ممکن‏است‏ماهانه‏ ‏قاعدۀ‏سوم‏اوتـ‏ 13.‏این‏روزها‏ترتیبی‏وجود‏داردـ‏50‏هزار‏وون‏)حدود‏7‏دالر(‏بپردازند‏تا‏از‏کار‏معاف‏شوند‏و‏به‏این‏ترتیب‏آزادی‏الزم‏برای‏فعال‏شــدن‏در‏کســب‏وکارهای‏خصوصی‏را‏بدســت‏آورند.‏اساســا‏این‏پرداختی‏مالیاتی‏است‏بر‏

درآمدهای‏خصوصی.‏14.‏بیشــتر‏کمک‏های‏خارجی‏به‏کره‏شمالی‏ذرت‏و‏برنج‏است،‏اما‏خرید‏برنج‏از‏توان‏بسیاری‏

از‏طبقات‏پایین‏در‏کره‏شمالی‏خارج‏است.‏15.‏منابع‏دیپلماتیک‏که‏پروژه‏های‏مشترک‏کشاورزی‏را‏با‏کره‏شمالی‏و‏نهادهای‏کمک‏رسان‏دیگر‏اداره‏می‏کنند‏می‏گویند‏شــکاف‏کســری‏مواد‏غذایی‏رو‏به‏پایان‏اســت،‏هرچند‏مانند‏هر‏محصول‏دیگری،‏آب‏وهوا‏می‏تواند‏تأثیر‏شدیدی‏بر‏برداشت‏برنج‏در‏کره‏شمالی‏داشته‏باشد.‏

16.‏به‏همین‏دلیل‏معموال‏گفته‏می‏شــود‏بازرس‏یا‏ناظری‏که‏خانواده‏هایی‏را‏زیر‏نظر‏دارد‏که‏از‏ســوی‏فراریان‏تأمین‏مالی‏می‏شــود،‏هیچ‏نگرانی‏بابت‏درآمد‏خود‏نــدارد،‏زیرا‏می‏تواند‏از‏این‏

خانواده‏ها‏رشوه‏بگیرد‏و‏امورات‏خود‏را‏بگذراند.‏17.‏اقوام‏چینی‏در‏کره‏شــمالی‏آزادی‏عمل‏بیشتری‏برای‏ورود‏و‏خروج‏به‏این‏کشور‏دارند.‏از‏این‏امتیاز‏)ترتیب‏دادن‏روند‏انتقال،‏واردات‏و‏صادرات‏کاالها‏و...(‏می‏توان‏برای‏انتقال‏پول‏و‏

درآمد‏استفاده‏کرد‏)برای‏اطالعات‏بیشتر‏در‏مورد‏واگیوها؛‏ر.ک.:‏فصل‏هفتم(.

علیه توسعه 70

18.‏پول‏به‏یوان‏به‏دریافت‏کننده‏پرداخت‏می‏شــود‏و‏این‏موجب‏»یوانیزه‏شدن«‏مناطق‏شمالی‏کره‏شمالی‏شده‏است.‏

19.‏از‏سال‏2004‏به‏بعد،‏مقامات‏کره‏شمالی‏از‏تکنیک‏های‏پیشرفته‏برای‏شناسایی‏سیگنال‏های‏تلفــن‏همراه‏جهت‏از‏میان‏بردن‏امــکان‏مکالمه‏غیرقانونی‏تلفنی‏اســتفاده‏کرده‏اند.‏همچنین‏برخوردهای‏قهرآمیزی‏در‏مناطق‏مرزی‏از‏سوی‏مقامات‏چینی‏و‏کره‏شمالی‏در‏این‏مورد‏گزارش‏

شده‏است.20.‏با‏این‏‏حال،‏برای‏مردمانی‏که‏در‏وضعیت‏متوســطی‏قرار‏دارند،‏بعید‏اســت‏این‏اجازه‏داده‏شود.‏فرد‏باید‏پیشینه‏و‏ارتباطات‏خوبی‏داشته‏باشد.‏واسطه‏ای‏که‏ارتباطات‏خوبی‏داشته‏باشد‏

می‏تواند‏سفری‏رایگان‏برای‏شما‏به‏ارمغان‏آورد.21.‏پــرواز‏معمولی‏ایرکوریو1‏از‏پکن‏به‏پیونگ‏یانگ‏نیز‏پر‏از‏تلویزیون‏های‏صفحه‏تخت‏و‏دیگر‏اقالم‏دارای‏تکنولوژی‏باالســت‏که‏از‏ســوی‏تاجران‏کره‏شــمالی‏در‏چین‏خریداری‏می‏شود.‏درحقیقت‏مغازه‏هایی‏نزدیک‏سفارت‏کره‏شمالی‏در‏پکن‏وجود‏دارند‏که‏هدفشان‏به‏‏طور‏خاص‏کره‏ای‏هاســت‏و‏اصوال‏هم‏با‏همین‏هدف‏شکل‏گرفته‏اند.‏با‏علم‏به‏این‏مسئله،‏می‏توان‏کارایی‏

اجرای‏تحریم‏ها‏را‏زیر‏سؤال‏برد.‏22.‏حقوق‏دولتی‏اگرچه‏اندک‏اســت،‏ژتون‏هایی‏هم‏به‏آن‏ها‏]کارمندان‏دولتی[‏داده‏می‏شود‏که‏می‏تواند‏در‏ازای‏دریافت‏غذا‏مبادله‏شود.‏ازاین‏رو،‏اگرچه‏خود‏پول‏بی‏فایده‏است،‏مقدار‏اندک‏

سهمیه‏هایی‏که‏ارائه‏می‏دهد‏مکملی‏مفید‏است.23.‏گفته‏می‏شود‏مردان‏شاغل‏معمولی‏در‏شرکت‏های‏کره‏جنوبی‏اندکی‏سخت‏تر‏کار‏می‏کنند.‏در‏هر‏دو‏کشور،‏کارگران‏کار‏خود‏را‏زودهنگام‏شروع‏می‏کنند.‏مرسوم‏است‏که‏پیش‏از‏رئیس،‏در‏محل‏کار‏خود‏حضور‏داشته‏باشند.‏مردان‏شاغل‏در‏شرکت‏های‏کره‏شمالی‏از‏حدود‏7/30 صبح‏کار‏خود‏را‏آغاز‏کرده‏و‏محل‏کار‏خود‏را‏پیش‏از‏دیدار‏در‏ساعت‏8‏صبح‏تمیز‏می‏کنند.‏کار‏اصلی‏از‏ســاعت‏9‏صبح‏شروع‏می‏شود‏و‏ساعت‏12‏ظهر‏هم‏یک‏بسته‏ناهار‏داده‏می‏شود.‏این‏امکان‏وجود‏دارد‏که‏تا‏ســاعت‏2‏عصر‏چرتی‏کوتاه‏بزنند؛‏امری‏که‏رئیس‏چائه‏بول2‏در‏ســئول‏هرگــز‏اجازه‏انجام‏آن‏را‏به‏کارگران‏خود‏نمی‏دهد.‏ســاعت‏6‏عصر،‏کارگران‏به‏خانه‏می‏روند.‏کارمندان‏بخش‏اداری‏سئول‏که‏کارشان‏با‏توپ‏و‏تشر‏همراه‏است‏زمان‏اندکی‏برای‏پرداختن‏به‏

این‏کارها‏دارند.24.‏براساس‏گزارش‏های‏پنل‏سازمان‏ملل‏که‏اجرای‏تحریم‏های‏سازمان‏ملل‏علیه‏کره‏شمالی‏

1. Air KoryoChaebol .2؛‏چائه‏بول‏شــکلی‏از‏کسب‏وکار‏در‏کره‏جنوبی‏است‏که‏عموما‏شــرکت‏های‏متعدد‏بین‏المللی‏دارند‏و‏تحت‏ادارۀ‏فردی‏

قدرتمند‏است.

71بازارهای کره شمالی

را‏رصد‏می‏کند،‏بخش‏قابل‏توجهی‏از‏ارز‏کسب‏شده،‏از‏معامالت‏غیرقانونی‏تسلیحاتی‏با‏دیگر‏دولت‏ها‏مانند‏ســوریه،‏ایران،‏لیبی،‏تانزانیا،‏ســومالی،‏اریتره،‏اوگاندا‏و‏اتیوپی‏)و‏برخی‏دیگر(‏

بدست‏می‏آید.‏25.‏افرادی‏که‏چنین‏مشاغلی‏دارند‏بسیار‏واجد‏شرایط‏تلقی‏می‏شوند‏و‏می‏توانند‏با‏خانواده‏های‏»نخبه«‏]یعنی‏خانواده‏هــای‏دیگری‏که‏در‏قدرت‏حضور‏دارند[‏وصلت‏کنند‏تا‏جایگاه‏خود‏را‏‏ بهبود‏بخشــند‏و‏تقویت‏کنند.‏از‏اواخر‏دهۀ‏90،‏پیونگ‏یانگ‏شــاهد‏ظهور‏زوج‏های‏سیاسیـ‏مالی‏بوده‏که‏مزیت‏های‏مربوط‏به‏خود‏را‏با‏هم‏ادغام‏و‏آن‏را‏به‏فرزندان‏خود‏منتقل‏می‏کنند.‏

26.‏به‏‏گفتۀ‏بسیاری‏از‏منابع،‏روحیۀ‏آن‏ها‏بسیار‏پایین‏است.‏از‏یک‏سرباز‏معمولی‏در‏کره‏شمالی‏به‏‏خاطر‏کارش،‏آموزش‏بســیار‏ضعیفش‏و‏تغذیه‏بسیار‏اندکش‏بهره‏کشی‏می‏شود.‏در‏بحبوحۀ‏مشکالت‏جدی،‏کیم‏جونگ‏اون‏احتماال‏نمی‏تواند‏بر‏این‏نیروها‏اتکا‏کند،‏بلکه‏در‏عوض‏باید‏به‏ســربازان/نیروهای‏ویژۀ‏همواره‏آماده‏تکیه‏کند.‏از‏چشم‏انداز‏سیاسی‏و‏از‏منظر‏بیرونی،‏این‏موضوع‏به‏حقیقتی‏اشــاره‏می‏کند‏که‏کره‏شمالی‏هرگز‏به‏صورت‏داوطلبانه‏تسلیحات‏هسته‏ای‏

خود‏را‏کنار‏نخواهد‏گذاشت؛‏تسلیحاتی‏که‏تنها‏بازدارندۀ‏واقعی‏برای‏این‏کشور‏است.27.‏اگر‏فردی‏پول‏کافی‏داشته‏باشد،‏این‏امکان‏برایش‏هست‏که‏با‏دادن‏رشوه‏به‏تأمین‏برق‏

از‏تأسیسات‏نظامی‏‏یا‏دفاتر‏دولتی‏در‏آن‏محدوده‏اقدام‏کند.‏28.‏به‏‏غیر‏از‏موارد‏بسیار‏نادر،‏خانه‏ای‏کوچک‏و‏نوساز‏نشده‏در‏مالکیت‏یک‏خانواده‏از‏قبل‏

از‏اصالحات‏ارضی‏کیم‏ایل‏سونگ‏باقی‏مانده‏است.29.‏گاهی،‏مقامات‏گزارش‏ها‏را‏بررســی‏می‏کنند‏تا‏به‏دقت‏دریابند‏چه‏چیزی‏در‏شرف‏وقوع‏

است‏و‏خواستار‏کاهش‏برای‏خود‏می‏شوند.30.‏عرضه‏و‏تأمین‏برق‏در‏کره‏شمالی‏فوق‏العاده‏ضعیف‏است؛‏حتی‏بزرگترین‏ساختمان‏های‏پیونگ‏یانگ‏مانند‏سالن‏مطالعه‏مردم‏یا‏با‏خاموش‏کردن‏چراغ‏هایشان‏و‏یا‏کم‏نور‏نگه‏داشتنشان‏در‏طول‏روز‏باید‏اقتصادی‏و‏به‏‏صرفه‏شــوند.‏وقتی‏مهمانان‏مهم‏‏از‏راه‏می‏رسند‏این‏چراغ‏ها‏

به‏‏طور‏کامل‏روشن‏می‏شوند.‏31.‏این‏طرح‏ها‏و‏توســعه‏ها‏چه‏تأثیر‏سیاســی‏می‏توانند‏داشته‏باشــند؟‏درحالی‏که‏نخبگان‏تجاری‏جدید‏ممکن‏است‏دستور‏کار‏سیاسی‏خاص‏خود‏را‏داشته‏باشند،‏مهم‏است‏به‏‏خاطر‏آوریم‏موقعیت‏انحصاری‏آن‏ها‏بسته‏به‏تأیید‏و‏ارتباطات‏رژیم‏دارد.‏ثروتمندان‏جدید‏کره‏شمالی‏ضرورتا‏شــرکای‏تجاری‏دولت‏اند؛‏بنابراین‏از‏آســیب‏رســیدن‏به‏قایق‏نگران‏هستند.‏آنچه‏

به‏راستی‏الزم‏است‏طبقۀ‏متوسط‏در‏حال‏ظهور‏بزرگ‏است.‏

فصل دوم

اوقات فراغت در کره شمالی

علیه توسعه 74

براساس‏تصویری‏معمول‏از‏کره‏شمالی،‏ممکن‏است‏کسی‏ایدۀ‏خوش‏بودن‏در‏کره‏شمالی‏را‏کمدی‏سیاه‏صرف‏ببیند.‏درواقع،‏زندگی‏برای‏مردم‏معمولی‏سخت‏اســت‏و‏ابزارهای‏معمول‏ســرگرم‏کننده‏ـ‏وقت‏آزاد‏و‏درآمد‏در‏دسترس‏و‏قابل‏‏مصرف‏ـ‏بســی‏اندک‏اســت.‏در‏کره‏جنوبی،‏مردم‏لباس‏هایشــان‏را‏با‏ماشین‏می‏شویند؛‏جاده‏ها‏و‏شبکه‏های‏ریلی‏عالی‏بدین‏معناست‏که‏همه‏جای‏این‏کشور‏به‏راحتی‏در‏دســترس‏شماســت‏و‏مردم‏پول‏کافی‏برای‏خرج‏کردن‏در‏مورد‏هر‏چیزی‏دارند.‏هیچ‏یک‏از‏این‏ها‏در‏کره‏شمالی‏مصداق‏ندارد.‏جنوبی‏ها‏ـ‏همانند‏پسرعموهای‏شمالی‏شان‏ـ‏هیچ‏الزامی‏‏برای‏حضور‏در‏جلسات‏خودانتقادی1‏و‏جلســات‏منظم‏محله‏ندارند.)1(‏با‏این‏‏حال،‏درست‏مانند‏سایر‏جهان،‏مردمان‏کره‏شمالی‏هم‏در‏جست‏وجوی‏فرصت‏هایی‏برای‏خوش‏بودن‏هستند.‏این‏امر‏با‏وجود‏وضعیت‏دشواری‏است‏که‏در‏آن‏به‏سر‏می‏برند‏و‏برخالف‏تصاویر‏رسانه‏ای‏و‏بین‏المللی‏مضحکی‏است‏که‏می‏گوید‏شهروندان‏کره‏شمالی‏ربات‏هایی‏زنده‏در‏خدمت‏رهبر‏عزیز2‏هستند.‏افزون‏‏بر‏این،‏در‏نتیجۀ‏تغییرات‏اخیر‏تکنولوژیکی،‏شمالی‏ها‏بیش‏از‏گذشته‏در‏جست‏وجوی‏روش‏هایی‏برای‏خوش‏بودن‏هستند.‏برخی‏از‏این‏تغییرات‏حتی‏بر‏توانایی‏دولت‏برای‏کنترل‏مردم‏هم‏تأثیر‏می‏گذارد.‏

تلویزیون و فیلم های خارجییکی‏از‏معدود‏مواردی‏که‏کیم‏جونگ‏ایل‏به‏آن‏معروف‏بود‏عشق‏و‏عالقه‏اش‏به‏سینما‏بود.‏او‏کلکســیونی‏از‏هزاران‏فیلم‏داشت،‏همچنین‏از‏هواداران‏تلویزیون‏‏تلویزیونی‏ملی3‏)کی.‏بی.‏اس(‏این‏کشور.‏ کره‏جنوبی‏بود‏به‏‏ویژه‏شبکه‏رادیوییـ‏وقتــی‏همراهان‏روه‏مو‏هیــون،4 ‏رئیس‏جمهور‏کره‏جنوبــی،‏از‏کیم‏جونگ‏ایل‏پرســیدند‏چرا‏طی‏اجالس‏سران‏در‏ســال‏2007‏عاشق‏شبکه‏کی‏.بی.‏اس‏شده‏1. self-criticism2. Dear Leader3. Korian Broadcasting System (KBS)4. Roh Moohyun

75 اوقات فراغت در کره شمالی

اســت،‏وی‏جواب‏داد:‏»مــن‏به‏چیزهای‏دولتی‏عادت‏کــرده‏ام«.‏با‏این‏‏حال،‏کیم‏جونگ‏ایل‏این‏امتیاز‏را‏از‏هموطنانش‏دریغ‏کرد.‏اســتفاده‏از‏رســانه‏های‏خارجی‏در‏کره‏شــمالی‏براساس‏قانون‏قابل‏مجازات‏اســت؛‏اما‏این‏بدین‏معنا‏نیســت‏که‏کسی‏مبادرت‏به‏اســتفاده‏از‏آن‏ها‏نکند.‏براســاس‏نظرسنجی‏سال‏2010)2(،‏حدود‏250‏شــهروند‏فراری‏از‏کره‏شــمالی‏که‏از‏آن‏ها‏سؤال‏شده‏بود‏پاســخ‏دادند‏تلویزیون‏ها‏یا‏فیلم‏های‏خارجی‏را‏دیده‏اند‏و‏بســیاری‏از‏مقام‏ها‏در‏پیونگ‏یانگ‏هم‏به‏‏طور‏خصوصی‏آن‏را‏به‏‏کار‏می‏گیرند.)3(‏از‏کره‏شمالی‏تقریبا‏4درصد‏به‏‏طور‏مســتقیم‏به‏تلویزیون‏کی.‏بی.‏اس‏روی‏آورده‏اند.‏افزون‏‏بر‏این،‏تمــام‏کســانی‏‏که‏می‏گفتنــد‏به‏ایــن‏تلویزیــون‏روی‏آورده‏اند،‏مدعــی‏بودند‏بازدیدکنندگان‏منظم‏این‏تلویزیون‏هستند‏و‏می‏گفتند‏این‏تلویزیون‏برای‏آن‏دسته‏

از‏شمالی‏هایی‏که‏توان‏دریافت‏سیگنال‏ها‏را‏دارند‏بسیار‏جذاب‏است.‏این‏نظرســنجی‏به‏‏طور‏نامتناســبی‏بر‏آن‏دسته‏از‏کســانی‏متمرکز‏بود‏که‏در‏بخش‏شمالی‏کره‏شمالی‏به‏‏ویژه‏در‏استان‏شمالی‏‏هامگیونگ5‏می‏زیستند،‏زیرا‏بخــش‏زیادی‏از‏فراریــان‏از‏آنجا‏هســتند؛‏بنابراین‏احتماال‏دســت‏کم‏گرفتن‏محبوبیت‏تلویزیون‏کره‏جنوبی‏در‏مناطقی‏از‏کره‏شــمالی‏است‏که‏سیگنال‏های‏این‏تلویزیون‏به‏‏طور‏مستقیم‏قابل‏دریافت‏می‏شود.‏چرا؟‏زیرا‏تنها‏کسانی‏که‏در‏50ـ75‏مایلی‏کره‏جنوبی‏زندگی‏می‏کنند‏می‏توانند‏ســیگنال‏دریافت‏کنند؛‏البته‏این‏فاصله‏بســته‏به‏شــرایط‏جوی‏تغییــر‏می‏کند.)4(‏مــردم‏در‏جاهایی‏مانند‏کائه‏سونگ6‏یا‏ساری‏وون7‏)که‏هر‏دو‏فاصله‏زیادی‏تا‏مرز‏ندارند(‏ممکن‏است‏بتوانند‏وصل‏شــوند،‏اما‏آن‏هایی‏که‏در‏‏هامگیونگ‏هســتند‏عموما‏نمی‏توانند.‏اگرچه‏مردمی‏‏که‏در‏مناطق‏شمالی‏کره‏شمالی‏زندگی‏می‏کنند‏نمی‏توانند‏مستقیما‏بــه‏کی‏.بی.‏اس‏وصل‏شــوند‏و‏امــواج‏آن‏را‏دریافت‏کنند،‏می‏توانند‏شــوهای‏

5. Hamgyong6. Kaesong7. Sari-won

علیه توسعه 76

پسرعموهای‏جنوبی‏خود‏را‏از‏طریق‏امواج‏ارسالی‏از‏چین‏ببینند.‏منطقۀ‏مرزی‏پیرامون‏کره‏شمالی‏دارای‏جمعیتی‏عظیم‏از‏شهروندان‏این‏کشور‏است؛‏بنابراین‏ایســتگاه‏هایی‏مانند‏تلویزیون‏یانجی1‏برنامه‏هایی‏با‏محتوا‏و‏زبان‏کره‏ای‏پخش‏می‏کند.‏18درصد‏از‏فراری‏های‏کره‏شــمالی‏که‏مورد‏نظرسنجی‏قرار‏گرفته‏اند،‏گفتند‏تلویزیون‏یانجی‏را‏از‏داخل‏کره‏شمالی‏دیده‏اند‏و‏15درصد‏هم‏گفتند‏آن‏را‏به‏‏صورت‏هفته‏ای‏تماشا‏کرده‏اند.‏برای‏نشان‏دادن‏اینکه‏تلویزیون‏دولتی‏چقدر‏کسالت‏آور‏اســت،‏51‏درصد‏از‏کسانی‏‏که‏نظرسنجی‏شــدند‏گفتند‏کانال‏های‏‏آمار‏فوق‏العاده‏باالیی‏می‏گوید‏این‏کانال‏ها‏تنها‏از‏مزیت‏ کره‏شــمالی‏را‏دیده‏اندـ‏قانونی‏بودن‏برخوردارند‏والغیر،‏اما‏فقط‏14درصد‏گفتند‏آن‏را‏به‏‏صورت‏هفتگی‏

تماشا‏می‏کنند.)5(تلویزیون‏و‏رادیوهای‏فروخته‏شده‏در‏کره‏شمالی‏به‏‏شکل‏از‏پیش‏تنظیم‏شده‏به‏شبکه‏های‏دولتی‏مانند‏تلویزیون‏مرکزی‏کره،2‏شبکه‏آموزش‏و‏فرهنگ‏کره،3 یا‏تلویزیون‏مانســودای‏که‏فقــط‏در‏پیونگ‏یانگ‏قابل‏دریافت‏اســت4‏وصل‏می‏شــوند.‏تلویزیونی‏که‏به‏‏طور‏قانونی‏در‏کره‏شمالی‏فروخته‏شود‏نمی‏تواند‏به‏هیچ‏چیزی‏وصل‏شود،‏مگر‏اینکه‏آمادۀ‏شکستن‏قانون‏باشد‏و‏بابت‏آن‏رشوه‏ای‏بدهد.‏افزون‏‏بر‏این،‏تلویزیون‏کره‏شــمالی‏از‏سیســتم‏ویدئویی‏پال5‏اســتفاده‏می‏کند،‏برخالف‏ان.‏اس.‏تی.‏سی6‏که‏در‏کره‏جنوبی‏مورداستفاده‏قرار‏می‏گیرد.‏اگر‏کره‏شــمالی‏ها‏چیزی‏ندارند‏)با‏توجه‏به‏شــرایط‏سختشــان(،‏کسب‏وکار‏غیرقانونــی‏پر‏زرق‏وبرق‏را‏در‏حوزۀ‏تلویزیون‏ها‏و‏رادیوهای‏به‏‏روز‏و‏مد7‏ســر‏و‏سامان‏داده‏اند.‏تعمیرکنندگان‏تلویزیون‏در‏کره‏شمالی‏می‏توانند‏زندگی‏پر‏سودی‏

1. Yanji TV2. Korean Central Television (KCTV)3. Korean Educational and Cultural Network4. Pyongyang-only Mansudae TV5. PAL video system6. National Science & Technology Council (NSTC)7. mod-ding

77اوقات فراغت در کره شمالی

برای‏خود‏دســت‏وپا‏کنند.‏همچنین‏تعداد‏زیادی‏از‏مردم‏رادیو‏ـ‏تلویزیون‏های‏چینی‏را‏می‏بینند‏که‏هم‏روی‏سیســتم‏های‏پال‏قابل‏دریافت‏اســت‏و‏هم‏روی‏

سیستم‏های‏ان.‏اس‏.تی.‏سی.‏دریافت‏مســتقیم‏تلویزیون‏چین‏یا‏کره‏جنوبی‏با‏واردات‏مجموعه‏فیلم‏ها‏و‏تلویزیون‏ها‏از‏طریق‏چین‏به‏‏شکل‏دی‏.وی.‏دی‏و‏کارت‏حافظه‏های‏یو‏.اس‏.بی‏روندی‏کاهشــی‏گرفته‏اســت.‏دی‏.وی.‏دی‏ها‏در‏نیمۀ‏دهۀ‏2000‏در‏کره‏شمالی‏متداول‏شدند‏و‏تقریبا‏از‏ســال‏2010،‏کارت‏حافظه‏های‏یو.‏اس.‏بی‏ناپدید‏و‏در‏برهه‏ای‏باز‏سروکله‏شان‏پیدا‏شــد‏و‏به‏‏خاطر‏اندازۀ‏کوچکشان‏که‏باعث‏راحت‏‏پنهان‏شــدن‏آن‏از‏برابر‏دیدگان‏نهادها‏و‏نیروهای‏امنیتی‏می‏شــد‏برتری‏یافتند.‏دی‏.وی.‏دی‏ها‏تأثیراتی‏بر‏کنترل‏دولت‏روی‏اطالعات‏برجا‏گذاشت،‏اما‏کارت‏حافظه‏های‏یو‏.اس.‏بی،‏همان‏طور‏که‏خواهیم‏دید،‏پتانسیل‏بیشتری‏برای‏تغییر‏‏کره‏ای)6(‏با‏ارتباطات‏خوبی‏که‏دارند‏دی.‏وی.‏دی‏هایی‏ دارد.‏سوداگران‏چینیـ‏را‏از‏برنامه‏ها‏و‏فیلم‏های‏تلویزیونی‏امریکایی،‏کره‏ای‏و‏چینی‏به‏‏شــکل‏قاچاقی‏و‏غیرقانونی‏وارد‏می‏کنند،‏شــاید‏به‏‏یکباره‏چند‏هزار‏دیســکت.‏آن‏ها‏200ـ300 فقره‏از‏این‏دی.‏وی.‏دی‏ها‏را‏به‏‏صورت‏رشوه‏به‏مقام‏ها‏می‏دهند،‏سپس‏الباقی‏را‏به‏عمده‏فروشان‏در‏شهرهای‏مرزی‏مانند‏هایسان‏می‏فروشند.‏این‏عمده‏فروشان‏هم‏آن‏ها‏را‏با‏ســودی‏که‏برای‏خــود‏لحاظ‏می‏کنند‏به‏ســوداگران‏کوچکتر‏در‏جانگ‏مادانگ‏می‏فروشند.‏این‏عمده‏فروشان‏به‏ارتباطاتی‏با‏رژیم‏نیاز‏دارند،‏آن‏هم‏به‏‏خاطر‏این‏حقیقت‏که‏کار‏و‏کاسبی‏شان‏غیرقانونی‏است‏و‏کنترل‏دولت‏بر‏اطالعات‏را‏تضعیف‏می‏کند.‏درنتیجه،‏مجازات‏هم‏شــدیدتر‏می‏شود.‏ازاین‏رو،‏سوداگران‏معمولی‏در‏عمده‏فروشــی‏دی.‏وی.‏دی‏ها‏دخالتی‏ندارند،‏مگر‏اینکه‏گاهی‏باالیی‏از‏خطر‏یا‏ابزارهایی‏برای‏پرداخت‏رشــوه‏های‏کالن‏داشته‏ صبر‏و‏آ

باشند.‏این‏دی‏.وی.‏دی‏ها‏درنهایت‏با‏قیمتی‏اندک‏کمتر‏از‏1‏دالر‏به‏ازای‏هر‏دیسک‏

علیه توسعه 78

به‏جانگ‏مادانگ‏می‏رسند‏و‏طیفی‏گسترده‏از‏مردم‏به‏‏طور‏شگفت‏آوری‏آن‏ها‏را‏می‏خرنــد.‏از‏آنجا‏که‏این‏محصوالت‏غیرقانونی‏بوده،‏ممکن‏اســت‏خریدار‏به‏‏شکل‏عجیب‏و‏غریبی‏از‏فروشنده‏بپرسد،‏آیا‏این‏دی.‏وی.‏دی‏ها‏»چیز‏جالبی«1 دارد؟‏گویی‏آن‏فــرد‏در‏حال‏صحبت‏با‏موادفروش‏اســت.‏همچون‏تلویزیون،‏بیشــتر‏افراد‏ممکن‏است‏با‏دوستان‏مورداعتماد‏یا‏اعضای‏خانواده‏این‏فیلم‏ها‏را‏تماشا‏کنند،‏با‏فرض‏این‏احتمال‏که‏ممکن‏است‏آن‏ها‏دی‏.وی‏.دی‏پلیر‏نداشته‏باشند؛‏البته‏ممکن‏است‏بسیاری‏دی.‏وی.‏دی‏های‏مربوط‏به‏شوهای‏کره‏شمالی‏را‏تماشــا‏کنند،‏اما‏این‏محتوای‏خارجی‏اســت‏که‏به‏کششی‏واقعی‏تبدیل‏شده‏اســت.‏حدود‏نیمی‏‏از‏جمعیت‏دی.‏وی.‏دی‏های‏خارجی‏تماشا‏می‏کند،‏اما‏در‏عصری‏که‏مالکیت‏کامپیوتر‏به‏سرعت‏در‏حال‏افزایش‏است،‏مردمان‏کره‏شمالی‏به‏شدت‏در‏جست‏وجوی‏فایل‏های‏ویدئویی‏بر‏روی‏کارت‏حافظه‏های‏یو‏.اس.‏بی‏هســتند.‏درواقع،‏برخی‏می‏گویند‏این‏روش‏جرقه‏جایگزینی‏یو.‏اس.‏بی‏ها‏را‏با‏دی.‏وی.‏دی‏ها‏زده‏است.‏بسیاری‏از‏شهروندان‏کره‏شمالی‏فایل‏های‏ویدئویی‏از‏فیلم‏ها‏و‏شوهای‏تلویزیونی‏خارجی‏را‏روی‏این‏یو.اس.‏بی‏ها‏می‏ریزند‏و‏گاهی‏فیلم‏های‏پورن‏هم‏روی‏این‏یو.اس‏.بی‏ها‏ریخته‏می‏شــود.‏یو.اس.‏بی‏ها‏مزیت‏بیشــتری‏بر‏دی‏.وی‏.دی‏ها‏دارنــد.‏اول‏از‏همه،‏محتویات‏ایــن‏یو.اس.‏بی‏ها‏می‏تواند‏بارها‏و‏بارها‏کپی‏و‏پخش‏شود،‏آن‏ها‏ایمن‏تر‏هم‏هستند.‏روشی‏قدیمی‏‏که‏مقام‏های‏کره‏شمالی‏برای‏تعقیب‏و‏مجازات‏بینندگان‏فیلم‏ها‏و‏تلویزیون‏های‏خارجی‏دنبال‏می‏کنند‏قطع‏برق‏آن‏خانه‏و‏سپس‏انتقال‏سریع‏آن‏ها‏به‏ناکجاآباد‏است‏و‏روش‏دیگر‏هم‏ترغیب‏و‏البته‏ارزش‏قائل‏شدن‏بر‏دارندگان‏دی.‏وی.‏دی‏پلیرهاست،‏تا‏آنکه‏آشکارا‏فیلم‏را‏به‏نمایش‏درآورند‏نهادهای‏امنیتی‏مبادرت‏به‏شناسایی‏و‏بازداشت‏کسانی‏کنند‏که‏این‏فیلم‏ها‏را‏تماشا‏می‏کنند؛‏البته‏وقتی‏پلیر‏روشن‏نیست‏خارج‏کردن‏دیسک‏از‏آن‏به‏راحتی‏میسر‏نیست،‏اما‏یک‏یو.اس.‏بی‏1. jaemiingnun-geot (“something interesting”)

79اوقات فراغت در کره شمالی

کوچک‏را‏می‏تواند‏ظرف‏کسری‏از‏ثانیه‏بیرون‏کشید‏و‏به‏راحتی‏پنهان‏کرد.)7(‏به‏‏دلیل‏کاهش‏وفاداری‏به‏رژیم،‏مشاهده‏فیلم‏ها‏و‏تلویزیون‏های‏خارجی‏دیگر‏مانند‏گذشــته‏با‏مجازات‏های‏آنچنانی‏مواجه‏نمی‏شــود؛‏یعنی‏وقتی‏فالن‏مقام‏دولتی‏فردی‏را‏می‏بیند‏که‏از‏این‏ابزارها‏و‏رســانه‏های‏غیرقانونی‏استفاده‏می‏کند‏فقط‏به‏گرفتن‏رشــوه‏از‏او‏بســنده‏کرده‏و‏ســپس‏رهایش‏می‏کند.‏آن‏هایی‏که‏رســانه‏های‏خارجی‏تماشــا‏می‏کنند‏با‏خطر‏اعزام‏به‏اردوگاه‏های‏کار‏اجباری‏مواجه‏می‏شــوند،‏اما‏این‏هم‏دیگر‏مانند‏گذشــته‏نیست‏و‏با‏مقداری‏رشوه‏قابل‏حل‏اســت.)8(‏رشد‏سریع‏دی.‏وی.‏دی‏و‏یو.اس.‏بی‏بدین‏معناست‏که‏مقام‏ها‏

حتی‏نمی‏توانند‏امیدوار‏به‏نظارت‏مؤثر‏بر‏بینندگان‏آن‏ها‏باشند.‏این‏نیز‏به‏نوبه‏خود‏باعث‏جســور‏شدن‏مردم‏شــده‏است.‏آن‏ها‏که‏3ـ4‏سال‏پیش‏از‏کشــور‏فرار‏کردند‏شاید‏بگویند‏فیلم‏های‏خارجی‏را‏در‏تنهایی‏و‏خلوت‏می‏دیدند،‏اما‏این‏روزها‏مردمان‏کره‏شــمالی‏این‏فیلم‏ها‏را‏با‏دوســتان‏نزدیک‏و‏اعضــای‏خانواده‏خود‏می‏بینند؛‏البته‏با‏درهای‏قفل‏شــده‏و‏پرده‏های‏کشــیده.‏امروزه‏مردم‏کمتر‏در‏مورد‏یکدیگر‏جاسوسی‏می‏کنند.)9(‏درحقیقت،‏این‏روزها‏شنیدن‏صحبت‏های‏مردم‏و‏بحث‏وجدل‏آن‏ها‏در‏مورد‏نمایش‏های‏کره‏جنوبی‏با‏دوستان‏و‏حتی‏همسایگانشــان‏امری‏معمول‏است،‏حتی‏برخی‏اصطالحات‏و‏عبارات‏از‏کره‏جنوبی‏وارد‏دایرۀ‏لغات‏و‏واژگان‏مردم‏کره‏شمالی‏شده‏است،‏مانند‏دانگیون‏هاجی2‏به‏‏معنای‏البته،)10(‏و‏این‏موضوع‏زمانی‏موجب‏هیجان‏طرفین‏می‏شود‏که‏هر‏دو،‏یکدیگر‏را‏با‏درک‏متقابل‏از‏این‏عبارت‏کامال‏می‏فهمند.‏مردم‏از‏طریق‏هواداری‏از‏تلویزیون‏کره‏جنوبی‏دوستی‏هایی‏قوی‏شکل‏می‏دهند،‏یعنی‏محتــوای‏فیلمی‏‏را‏که‏با‏دیگــری‏به‏بحث‏می‏گذارند‏نشــان‏دهندۀ‏اعتماد‏میان‏

آن‏هاست؛‏بنابراین‏پیوندهایی‏آنی‏شکل‏می‏گیرد.

2. dangyeon haji

علیه توسعه 80

فیلم‏گانگســتری‏کره‏جنوبی‏به‏‏نام‏چینگو1‏]دوستی[‏به‏‏صورت‏زیرزمینی‏در‏پیونگ‏‏یانگ‏برای‏عالقه‏مندان‏نشان‏داده‏می‏شد،‏به‏ویژه‏برای‏بچه‏مدرسه‏ای‏های‏عضو‏خاندان‏های‏نخبه‏و‏حاکم.‏این‏فیلم‏که‏در‏شــهر‏ساحلی‏کره‏جنوبی‏به‏نام‏»بوســان«‏ســاخته‏شــده‏مملو‏از‏گویش‏هــا،‏اصطالحــات)11(،‏عبارات‏و‏واژگانی‏ـ‏ازجمله‏واژگان‏بســیار‏موهن‏و‏فحاشــی‏گونه‏ـ‏اســت‏که‏به‏هیجانات‏جنســی‏شخصیت‏یک‏زن‏اشاره‏می‏کند.‏این‏اصطالحات،‏عبارات‏و‏واژگان‏در‏میان‏پسران‏نوجوان‏و‏جوان‏پیونگ‏یانگی‏به‏شدت‏متداول‏شده‏و‏محبوبیت‏یافته‏اســت.‏درســت‏مانند‏کره‏جنوبــی،‏محبوب‏ترین‏نمایش‏ها‏ســریال‏های‏درام‏است)12(‏که‏معموال‏شامل‏داســتان‏هایی‏حول‏مثلث‏عشق،‏نزاع‏خانوادگی‏و‏زنان‏زیباروی‏)اما‏فقیر(‏می‏گردد‏که‏با‏پســران‏پدران‏چائه‏بول‏ازدواج‏می‏کنند‏و‏ویژگی‏این‏درام‏ها‏تمایل‏به‏مرگ‏غم‏انگیز‏بازیگران‏اصلی‏اســت.‏برای‏مردم‏کره‏جنوبی،‏نمایش‏های‏درام‏یا‏تخلیه‏روان‏و‏پاکســازی‏روان2‏است‏یا‏گریزگرایانه؛3 آن‏ها‏به‏‏خاطر‏اثرگذاری‏احساسی،‏چندان‏در‏مورد‏زندگی‏واقعی‏اغراق‏نمی‏کنند‏و‏آن‏را‏بازتــاب‏نمی‏دهند،‏اما‏مردم‏کره‏شــمالی‏درام‏هــای‏کره‏جنوبی‏را‏به‏‏دلیل‏واقع‏گرایی‏نســبی‏اش‏ارج‏می‏نهند.‏تلویزیون‏کره‏شمالی‏روی‏این‏مسئله‏مانور‏می‏دهد‏که‏»بدی‏بدون‏مجازات‏نمی‏ماند«‏یا‏»خوبی‏در‏آخر‏شکست‏می‏خورد«.‏تلویزیون‏این‏کشور‏حالتی‏خنثی‏دارد‏و‏خوبی‏و‏بدی‏را‏نه‏تنها‏به‏درستی‏به‏‏تصویر‏نمی‏کشد،‏بلکه‏آن‏را‏در‏راستای‏منافع‏خود‏توجیه‏و‏تفسیر‏می‏کند.‏قهرمان‏درام‏کره‏شمالی‏یک‏کارگر‏الگو4‏ست‏که‏درنهایت‏پاداش‏خود‏را‏می‏گیرد.‏این‏نه‏قابل‏باور‏است‏و‏نه‏جالب،‏اما‏از‏این‏مسائل‏چه‏استنباطی‏می‏توان‏کرد؟‏اول‏از‏همه،‏رشــد‏ســریع‏بینندگان‏و‏مشــاهدۀ‏نمایش‏هــای‏کره‏جنوبی‏و‏دیگــر‏فیلم‏ها‏و‏نمایش‏های‏خارجی‏ممکن‏اســت‏حکومت‏را‏وادار‏کنــد‏تا‏در‏نحوۀ‏بازی‏خود‏1. Chingu2. cathartic3. escapist 4. model worker

81اوقات فراغت در کره شمالی

تغییراتی‏ایجاد‏کنند.‏اخبار‏تلویزیون‏کره‏شمالی‏در‏گرافیک‏و‏محیط‏نمایش‏قرن‏بیســتمی‏‏اســت.‏افزون‏‏بر‏این،‏منابع‏می‏گویند‏انواع‏فیلم‏های‏خارجی‏امروزه‏بیشتر‏از‏قبل‏بر‏صفحه‏تلویزیون‏کره‏شــمالی‏نقش‏می‏بندد.‏فیلم‏های‏کره‏ای‏و‏روســی‏همواره‏در‏جدول‏زمانی‏تلویزیون‏جایگاه‏ثابتی‏دارند،‏اما‏اکنون‏ـ‏برای‏‏با‏فیلم‏های‏بالیــوودی‏در‏حال‏رقابت‏برای‏نمایش‏هســتند،‏حتی‏فیلم‏ مثــالـ‏بریتانیایی‏»مثل‏بکهام‏آن‏را‏برگردان5«‏در‏سال‏2010‏در‏تلویزیون‏دولتی‏نمایش‏داده‏شد.‏مهم‏تر‏از‏همه،‏انقالب‏نصفه‏نیمه‏فیلم‏های‏تلویزیونی‏خارجی‏در‏حال‏تضعیف‏کنترل‏دولتی‏اســت.‏تا‏نیمه‏دهۀ‏90،‏دولت‏تقریبا‏کنترلی‏انحصاری‏بر‏توزیع‏اطالعات‏در‏کره‏شــمالی‏داشت‏و‏شایعات‏تنها‏آلترناتیو‏برای‏آن‏بود.)13(‏در‏گذشته،‏به‏مردم‏کره‏شمالی‏گفته‏می‏شد‏مردمان‏کره‏جنوبی‏فقیرتر‏از‏آن‏هایند.)14(‏از‏آنجا‏که‏امروزه‏تقریبا‏تمام‏مردم‏کره‏شــمالی‏می‏دانند‏این‏مســائل‏کامال‏غیرواقعی‏و‏نادرســت‏اســت‏)آن‏هم‏به‏‏خاطر‏تلویزیون‏کره‏جنوبی(،‏این‏گونه‏پیام‏ها‏و‏تبلیغات‏بی‏اعتبار‏شــده‏اند.‏به‏‏جای‏آن‏امروزه‏در‏کره‏شمالی‏این‏مسئله‏باب‏شده‏اســت‏که‏جنوبی‏ها‏آلت‏‏دست‏و‏دست‏نشــاندۀ‏امریکایی‏ها‏هستند.‏خصلت‏دست‏نشــاندگی‏هم‏بازی‏کهنه‏اســت،‏اما‏در‏عصر‏اطالعات‏دیجیتال‏

عمری‏دوباره‏یافته‏و‏برخی‏را‏به‏خود‏جذب‏کرده‏است.فیلم‏و‏تلویزیون‏خارجی‏نیز‏در‏حال‏تغییر‏نگرش‏مردم‏کره‏شــمالی‏نسبت‏به‏امریکاســت.‏تبلیغات‏به‏‏لحاظ‏تاریخی‏امریکایی‏ها‏را‏مردمانی‏شرور‏و‏شیطانی‏معرفــی‏می‏کــرد‏کــه‏تنها‏هدفشــان‏به‏اســتعمار‏کشــیدن‏جهــان‏و‏نابودی‏ـ‏مانند‏کره‏شمالی‏ـ‏اســت‏که‏مقاومت‏می‏کنند.‏پوسترها،‏سربازان‏ کشــورهایی‏امریکایی‏را‏به‏مثابۀ‏‏روانی‏هایی‏به‏تصویر‏می‏کشــد‏که‏ســرنیزه‏اسلحه‏خود‏را‏به‏شکم‏کودکان‏فرو‏می‏برند‏و‏مادران‏وحشت‏زدۀ‏این‏کودکان‏کاری‏جز‏مشاهده‏از‏روی‏ترس‏و‏وحشت‏نمی‏توانند‏انجام‏دهند،)15(‏اما‏زمان‏در‏حال‏تغییر‏است؛‏5. Bend It Like Beckham

علیه توسعه 82

بســیاری‏از‏فراریان‏می‏گویند‏دیدگاهشان‏نسبت‏به‏»عمو‏سام«‏معتدل‏تر‏شده‏و‏فیلم‏های‏‏هالیــوودی‏مانند‏تایتانیک‏را‏مشــاهده‏می‏کنند‏آن‏هــم‏زمانی‏که‏در‏

کره‏شمالی‏هستند.‏از‏نظرسنجی‏ها‏و‏گفت‏وگو‏با‏مردمان‏کره‏شمالی‏چنین‏به‏نظر‏می‏رسد‏تعداد‏کثیری‏از‏مردم‏به‏رسانه‏های‏خارجی‏بیش‏از‏رسانه‏های‏تبلیغاتچی‏داخلی‏اعتماد‏دارند.‏این‏مسئله‏حتی‏برای‏پیونگ‏یانگی‏هایی‏هم‏که‏نگرشی‏جدی‏در‏مورد‏فرار‏ندارند‏صادق‏است.‏در‏مورد‏فراریان،‏بسیاری‏می‏گویند‏فیلم‏ها‏و‏تلویزیون‏های‏خارجی‏به‏آســان‏تر‏کردن‏فرار‏آن‏ها‏به‏خارج‏کمک‏می‏کنــد‏و‏آن‏ها‏را‏به‏لحاظ‏عملی‏و‏احساسی‏آماده‏می‏سازد،‏حتی‏برخی‏می‏گویند‏فیلم‏ها‏و‏تلویزیون‏ها‏این‏کنجــکاوی‏را‏در‏دنیای‏خارج‏تا‏جایی‏برانگیخت‏که‏بــه‏مؤلفه‏ای‏تأثیرگذار‏در‏شــکل‏دادن‏به‏خواسته‏آن‏ها‏برای‏فرار‏از‏کره‏شــمالی‏تبدیل‏شد.‏رشد‏فناوری‏یو.اس.‏بی‏می‏تواند‏آهنگ‏تغییر‏را‏سرعت‏بخشد.‏این‏یو.اس.‏بی‏ها‏اجازه‏توزیع‏و‏گســترش‏سریع‏محتواهای‏رســانه‏ای‏را‏می‏دهند؛‏این‏فایل‏ها‏و‏یو.اس.‏بی‏ها‏به‏راحتــی‏قابل‏انتقال‏اند‏و‏بارها‏و‏بارها‏مورداســتفاده‏قرار‏می‏گیرند‏و‏به‏راحتی‏پنهان‏می‏شــوند‏)چنان‏که‏پیش‏از‏این‏ذکر‏شــد(.‏در‏کشوری‏که‏مردمش‏فاقد‏دسترسی‏به‏اینترنت‏اند،‏ذخیره‏داده‏های‏یو.اس.‏بی‏این‏پتانسیل‏را‏دارد‏که‏به‏منزلۀ‏جایگزینی‏برای‏اینترنت‏عمل‏کند؛‏یو.اس.‏بی‏هایی‏که‏در‏آن‏اطالعات‏دیجیتالی‏دست‏به‏دست‏منتقل‏می‏شود.‏به‏همان‏اندازه‏که‏کامپیوتر‏به‏‏شکل‏باور‏نکردنی‏به‏‏ســوی‏خانه‏های‏مردم‏کره‏شــمالی‏راه‏خود‏را‏می‏یابد،‏به‏همان‏اندازه‏نیز‏توانایی‏

تضعیف‏کنترل‏دولت‏را‏افزایش‏خواهد‏داد.با‏این‏‏حال‏الزم‏به‏ذکر‏است‏که‏انقالب‏اطالعاتی‏نصفه‏نیمۀ‏پساقحطی‏هنوز‏نفرت‏روزافزون‏از‏رژیم‏یا‏اشتیاق‏برای‏تغییر‏رژیم‏را‏برنینگیخته‏است.‏بی‏تردید‏وسوسه‏حرکت‏به‏‏سوی‏چنین‏نتیجه‏گیری‏هایی‏وجود‏دارد،‏اما‏شواهد‏آن‏اندک‏اســت.‏دلیلی‏آشــکار‏برای‏آن،‏این‏حقیقت‏اســت‏که‏دیدگاه‏هــای‏بیرونی‏از‏

83اوقات فراغت در کره شمالی

کره‏شــمالی‏محدود‏اســت؛‏بنابراین‏نگرش‏های‏اندکی‏برای‏مخالفت‏با‏دیدگاه‏رسمی‏‏کره‏شمالی‏وجود‏دارد،‏حتی‏تلویزیون‏کره‏جنوبی‏به‏‏طور‏نسبی‏برنامه‏ها‏و‏محتواهای‏مرتبط‏با‏کره‏شــمالی‏را‏کمتر‏نشــان‏می‏دهد،‏زیــرا‏مردم‏کره‏جنوبی‏چندان‏عالقه‏ای‏به‏وضعیت‏شــمال‏منطقه‏غیرنظامی‏میــان‏دو‏کره‏ندارند.‏آن‏چیزی‏هم‏که‏به‏تصویر‏کشــیده‏می‏شــود‏یا‏عقب‏تر‏از‏زمان‏اســت‏یا‏ارتباطی‏با‏فضای‏جامعه‏ندارد،‏کال‏بی‏ربط‏بوده‏و‏موجب‏لطمه‏به‏اعتبارشان‏می‏شود‏)مانند‏فیلم‏»روز‏دیگر‏بمیــر«‏جیمز‏باند)16((.‏اگر‏فرکانس،‏تنــاوب‏و‏البته‏کیفیت‏پوشــش‏اخبار‏کره‏شمالی‏و‏تصاویر‏تخیلی‏بهبود‏یابد،‏شاید‏بتوان‏در‏مورد‏نتایج‏

آن‏ها‏گمانه‏زنی‏کرد.‏اگرچه‏ممکن‏است‏از‏منظر‏یک‏خارجی‏امری‏برخالف‏روال‏معمول‏به‏نظر‏رســد،‏مهم‏اســت‏خاطرنشان‏سازیم‏بیشــتر‏مردم‏کره‏شــمالی‏رژیم‏را‏مقصر‏مشکالتی‏که‏کشورشان‏با‏آن‏دست‏به‏گریبان‏است‏نمی‏دانند.‏آن‏هایی‏که‏با‏تعداد‏فراوانی‏از‏فراریان‏کره‏شــمالی‏کار‏می‏کنند‏گاهی‏مشــاهده‏می‏کنند‏که‏فراریان‏تمایلی‏به‏ابراز‏نفرت‏از‏رهبری‏رژیم‏ندارند،‏مگر‏پس‏از‏فرارشان‏از‏کشور‏و‏حتی‏وقتی‏هم‏از‏کشور‏فرار‏می‏کنند،‏اگرچه‏احساساتی‏منفی‏در‏مورد‏دولت‏و‏رژیم‏از‏خود‏بروز‏می‏دهند،‏ضرورتا‏این‏احساســات‏منفی‏نسبت‏به‏خود‏کشور‏ابراز‏نمی‏شــود.‏چنان‏کــه‏انتظار‏می‏رود،‏بیشــتر‏فراریان‏دلتنگ‏وطــن،‏خانواده‏و‏دوستانی‏می‏شوند‏که‏به‏‏جا‏گذاشته‏اند‏و‏حتی‏دلتنگ‏چیزهایی‏مانند‏غذاهایی‏می‏شوند‏که‏با‏خوردن‏آن‏بزرگ‏شده‏اند.‏روش‏آشپزی‏کره‏ای‏ها‏منطقه‏به‏منطقه‏متفاوت‏اســت‏و‏گفته‏شــده‏تجارت‏محدود‏قاچاق‏برخی‏اقالم‏و‏مواد‏غذایی‏وجود‏دارد‏که‏به‏فراریان‏ساکن‏در‏کره‏جنوبی‏رسانده‏می‏شود.‏برای‏اکثریت‏کره‏شمالی،‏مشاهده‏فیلم‏ها‏و‏تلویزیون‏کره‏جنوبی‏اقدامی‏سیاسی‏نیست.‏آن‏ها‏این‏کار‏را‏با‏هدف‏ســرگرمی‏‏انجام‏می‏دهند،‏آن‏هم‏در‏ســرزمینی‏که‏سرگرمی‏های‏انگشت‏شمار‏مختص‏خود‏دارد.‏)17(‏این‏حقیقت‏که‏برنامه‏ها‏به‏یک‏زبان‏ارائه‏

علیه توسعه 84

گاه‏تر‏شدن‏مردم،‏نگرش‏هایشان‏به‏جهان‏ می‏شــود‏آن‏را‏جذاب‏تر‏می‏سازد.‏با‏آبیرون‏هم‏تغییر‏پیدا‏می‏کند‏و‏برخی‏حتی‏به‏این‏باور‏می‏رســند‏که‏آن‏برنامه‏ها‏را‏از‏خودشــان‏بدانند؛‏اما‏احتمال‏اینکه‏رســانه‏های‏خارجی‏مردم‏کره‏شمالی‏را‏ترغیب‏به‏نوعی‏طغیان‏مردمی‏‏علیه‏حکومت‏خاندان‏کیم‏سازند،‏امری‏است‏که‏

باید‏منتظر‏ماند‏و‏دید.‏

خواندن و کتاب های کمیکدر‏هر‏دو‏کشــور،‏مردم‏خوانــدن‏را‏به‏منزلۀ‏چیزی‏که‏با‏مطالعه‏مرتبط‏اســت‏می‏بینند.‏متداول‏ترین‏کتاب‏هایی‏که‏خوانده‏می‏شود‏کتاب‏های‏درسی‏است‏که‏قبولی‏در‏امتحان‏را‏تســهیل‏می‏ســازد.‏جوانان‏هر‏دو‏کشور‏موضوعات‏سنتی‏مانند‏»علم«‏و‏»ریاضیات«‏را‏مطالعه‏می‏کنند،‏اما‏کودکان‏کره‏شمالی‏مجبورند‏بیوگرافی‏های‏تبلیغی‏کیم‏ایل‏سونگ‏و‏کیم‏جونگ‏ایل‏را‏هم‏بخوانند.‏هواداران‏جدی‏ادبیات‏نیز‏وجود‏دارد،‏اما‏دسترسی‏شان‏به‏محتوای‏ادبی‏به‏‏خاطر‏سانسور‏و‏کمبود‏پول‏بســیار‏محدود‏اســت.‏آن‏ها‏که‏به‏‏قدر‏کافی‏پــول‏برای‏در‏اختیار‏داشــتن‏مجموعه‏ای‏از‏کتاب‏ها‏را‏دارند‏و‏صبغه‏فکری‏هــم‏دارند‏و‏احتماال‏با‏مجموعه‏ای‏از‏نویسندگان‏کالسیک‏انگلیسی‏و‏روسی‏آشنایی‏دارند؛تولستوی،‏داستایوفسکی،‏شکسپیر،‏اوســتین‏و‏دیکنز‏در‏میان‏پرخواننده‏ترین‏ها‏هستند.‏رمان‏توماس‏‏هــاردی‏با‏عنوان‏تس از خانواده دوربرویــل1،‏با‏تم‏دهقانی‏که‏با‏صنعتی‏شدن‏سرمایه‏داری‏تهدید‏می‏شود،‏به‏رمان‏محبوبی‏برای‏بحث‏در‏میان‏

دانشجویان‏تبدیل‏شده‏است.خواندن‏کتاب‏های‏کمدی‏شــکلی‏بســیار‏محبوب‏از‏مطالعه‏است.‏درست‏همان‏طور‏که‏مانگا2‏در‏ژاپن‏است‏و‏هم‏ریشه‏اش‏مانهوا3)18(‏در‏کره‏جنوبی،‏کره‏

1. Tess of the D’Urbervilles2. manga3. manhwa

85اوقات فراغت در کره شمالی

شــمالی‏ها‏همچنین‏از‏کوریم‏چائــک4‏خوب‏)کتاب‏تصویــری(‏برخوردارند.‏کوریم‏چائک‏در‏تمام‏شــهرها،‏حومه‏شــهرها‏و‏در‏دکه‏های‏قابل‏حمل5‏به‏‏نام‏چائک‏مای‏دای6‏در‏دســترس‏است.‏این‏دکه‏ها‏از‏نیمه‏تا‏اواخر‏دهۀ‏2000‏دیده‏‏دولتی‏در‏حال‏ظهور‏ می‏شدند‏و‏همچنان‏نمونه‏دیگری‏از‏کاپیتالیسم‏خصوصیـ‏در‏کره‏شمالی‏است.‏چائک‏مای‏دای‏ها‏از‏ســوی‏کتابخانه‏ها‏و‏انتشاراتی‏های‏دولتی‏ســازماندهی‏می‏شوند.‏آن‏ها‏داستان‏های‏عاشقانه‏زیادی‏دارند؛‏اما‏تأکید‏

عمده‏شان‏بر‏پروپاگانداست.با‏این‏‏حال،‏برخالف‏کتاب‏های‏جدی‏تری‏که‏نگرشــی‏اغلب‏تحریف‏شــده‏از‏تاریخ‏کره‏یا‏خاندان‏حاکم‏را‏نشــان‏می‏دهند،‏تبلیغات‏کوریم‏چائک‏سرگرم‏‏کننده‏اســت‏و‏تفاوت‏در‏همین‏جاســت.‏داســتان‏ها‏معموال‏جنگ،‏جاسوسانی‏که‏به‏واشنگتن‏دی‏سی‏یا‏سئول‏رخنه‏می‏کنند‏یا‏نبردهایی‏از‏نوع‏داود‏و‏جالوت)19(‏را‏به‏تصویر‏می‏کشند‏)که‏به‏‏منزلۀ‏تمثیل‏هایی‏از‏موضع‏کره‏شمالی‏در‏برابر‏امریکا‏به‏‏کار‏برده‏می‏شــود(.‏داســتان‏های‏دیگر‏مانند‏داستان‏های‏کالســیک‏قدیمی‏‏سونیون‏جونگسو7‏)فرمانده‏نوجوان8(‏با‏تالش‏کره‏ای‏ها‏برای‏استقالل‏از‏ژاپن‏سروکار‏دارد.‏عموم‏مردم‏به‏راستی‏از‏این‏داستان‏ها‏لذت‏می‏برند‏و‏به‏این‏ترتیب،‏کوریم‏چائک‏در‏

زمرۀ‏ابزارهای‏کاراتر‏و‏ظریف‏تر‏تبلیغات‏در‏دسترس‏دولت‏کره‏شمالی‏است.چائــک‏مای‏دای‏کتاب‏های‏کمیک‏را‏برای‏فروش‏یا‏کرایه‏ارائه‏می‏دهد،‏اما‏فقدان‏پول،‏یعنی‏مردم‏معمولی‏ترجیح‏می‏دهند‏کرایه‏کنند.‏همچون‏هر‏فروشندۀ‏دوره‏گرد‏دیگر،‏آن‏هایی‏که‏چائک‏مای‏دای‏را‏اداره‏می‏کنند‏از‏حضور‏در‏مناطق‏شــلوغ‏و‏ارائه‏محصوالت‏کم‏هزینه‏نفعی‏کسب‏می‏کنند.‏به‏‏طور‏خاص‏مناطق‏مطلوب‏عبارت‏اســت‏از‏اطراف‏مدارس‏و‏دانشــگاه‏ها‏یعنی‏جایی‏که‏نوجوانان‏

4. kurimchaek5. portable bookstalls6. chaekmaedae7. Sonyon Jangsu8. the boy commander

علیه توسعه 86

)مهم‏ترین‏گروه‏هدف‏مصرف‏کننده(‏در‏رفت‏‏و‏آمدند.‏ایســتگاه‏های‏قطار‏هم‏از‏مکان‏های‏محبوب‏اســت؛‏زیرا‏قطارهای‏کره‏شــمالی‏به‏خاطر‏دیر‏رسیدن‏ها،‏رســیدن‏بدون‏اطالع‏یا‏اصال‏نرسیدن‏شهرۀ‏آفاق‏است‏و‏جمعیت‏زیادی‏در‏آنجا‏تردد‏می‏کنند.‏مسافران‏خســته‏و‏کسل‏خط‏شلوغ‏و‏قدیمی‏‏قطار،‏چائک‏مای‏دای‏را‏به‏منزلۀ‏نعمتی‏آســمانی‏می‏نگرند.‏در‏مناطق‏دانشــگاهی‏پیونگ‏یانگ،‏دانشــجویان‏در‏فاصله‏اســتراحت‏میان‏کالس‏ها‏به‏چائک‏مــای‏دای‏نزدیک‏درهای‏ورودی‏دانشــگاه‏می‏روند‏تا‏بنشــینند‏و‏لختی‏بیاسایند‏و‏اوقات‏فراغت‏

محدود‏خود‏را‏صرف‏تورق‏داستان‏های‏جاسوس‏بازی‏و‏تاریخ‏نظامی‏‏کنند.‏یک‏چائک‏مای‏دای‏معمولی‏پیشــنهاد‏نســبتا‏قابل‏توجهی‏از‏جدیدترین‏و‏محبوب‏ترین‏کتاب‏های‏کمدی‏)جیبی(‏را‏دارد‏که‏در‏کنار‏نیمکتی‏چوبی‏یا‏یک‏میز‏قرار‏داده‏شده‏است.‏جلدهای‏رنگین‏و‏گرافیکی‏کوریم‏چائک‏چشم‏مشتریان‏را‏به‏خود‏جلب‏می‏کند‏همان‏طور‏که‏مجالت‏در‏دکه‏هایی‏در‏توکیو‏و‏هنگ‏کنگ‏چنین‏می‏کنند.‏برخی‏چائک‏مای‏دای‏ها‏کتاب‏های‏الکترونیکی‏هم‏برای‏فروش‏یا‏کرایــه‏ارائه‏می‏دهند؛‏این‏کتاب‏ها‏روی‏درایوهــای‏کوچک‏یو.اس.‏بی‏حمل‏می‏شــود‏و‏این‏نشانه‏دیگری‏است‏از‏زمان‏های‏در‏حال‏تغییر‏کره‏شمالی.‏خرید‏یک‏کوریم‏چائک‏بیش‏از‏1000‏وون‏قیمت‏دارد؛‏بنابراین‏ترجیح‏بر‏این‏است‏که‏آن‏ها‏را‏با‏100‏وون‏کرایه‏کنند‏)کمتر‏از‏دو‏ســنت‏امریکا‏در‏نرخ‏تســعیری‏بازار‏سیاه(.‏بیشتر‏مشــتریان‏در‏کنار‏قفسۀ‏کتاب‏های‏کمیک‏می‏ایستند‏و‏به‏سرعت‏تصاویر‏روی‏جلد‏را‏با‏چشــم‏خود‏اسکن‏می‏کنند.‏برخی‏کتابخانه‏های‏عمومی‏‏هم‏این‏خدمات‏را‏ارائه‏می‏دهند.‏چائک‏مای‏دای‏ها‏پر‏از‏آجوماهای‏میانســال‏است‏که‏خواســتار‏دریافت‏کارت‏شناسایی‏به‏‏عنوان‏بیعانه‏کرایه‏کتاب‏هستند.‏روی‏جلد‏کوریم‏چائک‏ها‏روشن‏و‏رنگین‏و‏داخلشان‏سیاه‏و‏سفید‏است‏و‏روی‏کاغذهای‏نامرغوب‏چاپ‏می‏شود؛‏تقریبا‏به‏اندازه‏کاغذ‏A6‏هستند‏و‏از‏وسط‏تا‏می‏شوند‏تا‏اسکن‏یا‏مشاهده‏بخش‏های‏گرافیکی‏را‏پیش‏از‏اینکه‏کرایه‏داده‏شوند‏

87اوقات فراغت در کره شمالی

آسان‏تر‏سازند.‏برخی‏شهروندان‏کره‏شمالی‏مغرورانه‏الف‏می‏زنند‏که‏وقتی‏عجله‏دارند‏می‏توانند‏ظرف‏10ـ15‏دقیقه‏کل‏کتاب‏را‏اسکن‏کنند‏و‏از‏نظر‏بگذرانند.

اگرچه‏تعداد‏زیادی‏کتاب‏فروشی‏متعارف‏در‏کره‏شمالی‏وجود‏دارد،‏مالکیت‏کتاب‏معموال‏امری‏الکچری‏تلقی‏می‏شود؛‏بنابراین‏ظهور‏چائک‏مای‏دای‏مهم‏اســت،‏بدین‏معنا‏که‏ادبیات‏داخلی‏در‏حال‏جذب‏گســترده‏تر‏مخاطبان‏است‏و‏یادآوری‏می‏کند‏که‏تمام‏تغییرات‏مربوط‏به‏سرمایه‏داری‏که‏در‏کره‏شمالی‏امروز‏رخ‏می‏دهــد‏ضرورتا‏تأثیراتــی‏منفی‏برای‏رژیــم‏ندارند.‏با‏این‏‏حال،‏شــواهد‏روزافزون،‏اما‏ناقصــی‏وجود‏دارد‏که‏می‏گوید‏برخی‏چائک‏مای‏دای‏ها‏ممکن‏است‏کتاب‏های‏غیرایدئولوژیک‏یا‏حتی‏کتاب‏های‏کمیک‏خارجی‏را‏انبار‏کنند.‏گزارشات‏شاهدان‏در‏چند‏سال‏اخیر‏از‏نسخه‏های‏گرافیکی‏داستان‏های‏معروف‏غربی‏مانند‏پینوکیو‏ســخن‏به‏‏میان‏آورده‏اند‏کــه‏در‏برخی‏چائک‏مای‏دای‏های‏

محلی‏قابل‏دسترس‏است.

کامپیوترهاکلیشه‏ای‏اســت‏اگر‏بگوییم‏کره‏جنوبی‏یکی‏از‏کشــورهایی‏است‏که‏بیشترین‏کابل‏کشــی‏ها‏را‏در‏سیاره‏زمین‏دارد‏و‏کره‏شــمالی‏یکی‏از‏کشورهایی‏است‏که‏کمترین‏کابل‏کشــی‏ها‏را‏دارد.‏همچنین‏درســت‏اســت‏که‏تعداد‏بسیار‏بسیار‏معدودی‏از‏کره‏شــمالی‏ها‏دسترسی‏به‏اینترنت‏دارند.‏آن‏هایی‏هم‏که‏به‏اینترنت‏دسترســی‏دارند‏خانواده‏هایی‏از‏نخبگان‏حکومتی‏اند،‏حتــی‏آن‏ها‏هم‏تمایل‏به‏استفاده‏از‏آدرس‏های‏ایمیل‏یاهو‏دارند‏تا‏آدرس‏های‏رسمی‏‏دولتی.)20(‏با‏در‏نظر‏گرفتن‏اینکه‏دولت‏کنترل‏اطالعات‏را‏به‏منزلۀ‏ابزاری‏اساسی‏برای‏انحصار‏قدرت‏می‏نگــرد‏ـ‏و‏البته‏تلویزیــون‏کره‏جنوبی‏و‏یو.اس.‏بی‏ها‏در‏حال‏شکســتن‏این‏انحصارند‏ـ‏بعید‏است‏که‏محرومیت‏اینترنتی‏کره‏شمالی،‏با‏وجود‏شایعات‏دائم‏‏برخالف‏آنچه‏در‏اوایل‏دهۀ‏2010‏شــروع‏شــد،‏به‏این‏زودی‏ها‏اصالح‏شود.‏با‏

علیه توسعه 88

وجود‏این،‏تعداد‏اندکی‏از‏مردم‏کره‏شمالی‏دسترسی‏به‏کامپیوتر‏دارند‏و‏دولت‏با‏وجود‏مالحظه‏محتاطانه‏در‏مورد‏اینترنت،‏به‏‏طور‏منظم‏در‏پروپاگانداهای‏خود‏از‏کامپیوتر‏و‏تبلت‏ســخن‏می‏گوید‏و‏شهروندان‏را‏به‏آموختن‏فناوری‏اطالعات‏ترغیب‏می‏کند.‏می‏توان‏این‏موضوع‏را‏با‏وضعیت‏کلی‏کشــورهای‏ثروتمندتر‏در‏سال‏1990‏مقایسه‏کرد،‏هرچند‏هنوز‏تاحدودی‏تعداد‏اندکی‏آن‏را‏حفظ‏کرده‏اند،‏این‏احساس‏وجود‏دارد‏که‏کامپیوترها‏»آینده«‏را‏تشکیل‏می‏دهند‏و‏آینده‏وابسته‏بــه‏کامپیوتر‏خواهد‏بود.‏درســت‏مانند‏ســال‏1990،‏اکثریت‏چشــمگیری‏از‏

کامپیوترها‏به‏شبکه‏متصل‏نبودند.‏لپ‏تاپ‏ها‏ارزشــمندترین‏وسایل‏نزد‏مردمان‏کره‏شــمالی‏و‏به‏‏ویژه‏کسانی‏محسوب‏می‏شــود‏که‏از‏مشاهده‏رســانه‏های‏خارجی‏بهره‏می‏برند.‏بدین‏‏دلیل‏لپ‏تاپ‏ها‏کوچک‏و‏قابل‏حمل‏و‏ازاین‏رو‏باســهولت‏بیشتری‏قابل‏پنهان‏شدن‏هستند.‏در‏جاهایی‏مانند‏بازار‏کانگ‏دونگ1‏در‏پیونگ‏یانگ،‏یک‏لپ‏تاپ‏چینی‏ارزشــی‏معادل‏300دالر‏یا‏بیشــتر‏خواهد‏داشــت‏)بســته‏به‏نــوع،‏کیفیت‏و‏ویژگی‏هایش(.‏برای‏بسیاری‏از‏مردم‏کره‏شمالی‏این‏مبلغ‏زیاد‏است.‏لپ‏تاپ‏ها‏و‏کامپیوترهای‏دســت‏دوم‏این‏ابزارها‏را‏برای‏شهروندان‏معمولی‏در‏دسترس‏تر‏قرار‏می‏دهد‏هرچند‏باید‏برای‏آن‏هم‏150‏دالر‏پرداخت.‏یک‏برآورد‏منطقی‏تعداد‏کل‏لپ‏تاپ‏ها‏و‏کامپیوترها‏در‏این‏کشور‏را‏حدود‏4‏میلیون‏دستگاه‏یا‏یکی‏به‏ازای‏هر‏6‏نفر‏تخمین‏زده‏اســت.‏حدود‏نیمی‏‏از‏این‏کامپیوترها‏در‏مناطق‏ثروتمندتر‏پیونگ‏یانگ‏قرار‏دارد‏که‏به‏‏نوعی‏دور‏از‏دسترس‏مردم‏متوسط‏است.‏در‏خارج‏

از‏پایتخت‏شاید‏یک‏کامپیوتر‏به‏ازای‏هر‏11‏نفر‏وجود‏داشته‏باشد.‏برخی‏کامپیوترها‏به‏شبکه‏های‏اینترنتی‏وصل‏اند.‏اینها‏تنها‏باغ‏های‏محصور2

1. Kangdong Marketwalled gardens .2؛‏باغ‏محصور‏در‏فضای‏مجازی‏و‏اینترنت‏به‏محیطی‏اشاره‏دارد‏که‏دسترسی‏کاربران‏به‏محتوای‏وب‏و‏خدمات‏اینترنتی‏را‏کنترل‏می‏کند‏و‏درواقع‏به‏ISPها‏اجازۀ‏دسترســی‏به‏هر‏»گلی«‏را‏در‏»باغ‏اینترنت«‏نمی‏دهد.‏شــاید‏بی‏راه‏نباشد‏اگر‏برای‏

تقریب‏به‏ذهن‏بتوان‏از‏معادل‏های‏»اینترنت‏پاک«‏یا‏»فیلترینگ«‏استفاده‏کرد.

89اوقات فراغت در کره شمالی

کره‏شــمالی‏اند‏و‏به‏منزلۀ‏نوعی‏اینترنت‏رســمی‏کره‏شمالی‏عمل‏می‏کنند.‏هکر‏جمعی‏ناشناس3‏روزگاری‏مدعی‏رسوخ‏در‏یکی‏از‏این‏شبکه‏ها‏شد،‏اما‏از‏آنجا‏که‏لینک‏یا‏ارتباط‏با‏دنیای‏خارج‏وجود‏نداشت‏درک‏اینکه‏چگونه‏این‏امر‏میسر‏شده‏دشــوار‏است.)21(‏استفاده‏»از«‏و‏دسترســی‏»به«‏بزرگترین‏شبکه‏یعنی‏شــبکۀ‏کوانگ‏میونگ4‏از‏دانشــگاه‏ها‏و‏دفاتر‏دولتی‏آزاد‏بوده‏و‏برای‏اســتفادۀ‏خصوصی‏یعنی‏برای‏کســانی‏که‏خط‏تلفن‏و‏کامپیوتر‏دارند‏هم‏آزاد‏است.‏بیشتر‏محتوای‏کوانگ‏میونگ‏از‏اینترنت‏معمول‏گرفته‏می‏شــود‏و‏پس‏از‏عبور‏از‏برابر‏دیدگان‏سانســورچیان‏وارد‏این‏شبکۀ‏داخلی‏می‏شود.‏کوانگ‏میونگ‏همچنین‏ایمیل،‏پیام‏رســان‏چت،‏کتابخانه‏الکترونیک‏]e-book[،‏اخبار‏و‏دسترســی‏به‏

وب‏سایت‏های‏کره‏شمالی‏هم‏دارد.‏ایــن‏روزها‏بازدیدکنندگان‏از‏پیونگ‏یانگ‏دوســت‏دارند‏بازی‏»تبلت‏را‏پیدا‏کن«‏را‏انجام‏دهند.‏برای‏اعضای‏نخبه،‏یک‏تبلت‏چینی،‏هم‏ابزار‏ســرگرمی‏‏و‏بازی‏اســت‏و‏هم‏نماد‏جایگاه‏و‏اعتبار‏افراد؛‏بنابراین‏مشاهده‏جوانان‏و‏ساکنان‏»پیونگاتان«‏که‏در‏کافه‏ها‏می‏نشینند‏و‏با‏ابزارهای‏داخل‏موبایل‏یا‏خود‏موبایل‏بــازی‏می‏کنند‏و‏جرعه‏جرعه‏قهوه‏می‏نوشــند،‏در‏حال‏تبدیل‏شــدن‏به‏امری‏متداول‏است.‏دولت‏کره‏شمالی‏وارد‏معرکه‏شده‏و‏تبلت‏های‏اندروید‏خاص‏خود‏را‏با‏عنوان‏ســامجی‏یون5‏تولید‏کرده‏است.‏با‏وجود‏این،‏سامجی‏یون‏محصول‏واقعا‏شمالی‏نیست.‏سیستم‏عامل‏آن‏اندروید‏است‏و‏اجزاء‏داخلی‏اش‏از‏یکون6 ـ‏شرکت‏چینی‏تولیدکننده‏برق‏خانگی‏که‏در‏شهر‏شنژن7‏مستقر‏است‏ـ‏می‏آید.‏این‏تبلت‏ها‏قیمتی‏معادل‏200‏دالر‏دارند‏و‏به‏‏گفتۀ‏منبعی‏که‏در‏نمایشگاه‏تجاری‏پیونگ‏یانــگ‏موفق‏به‏خرید‏یکی‏از‏آن‏ها‏شــد،‏یک‏نســخه‏از‏بــازی‏پرندگان‏

3. Hacker collective Anonymous4. Kwang Myong5. Samjiyon6. Yecon7. Shenzhen

علیه توسعه 90

عصبانــی،1‏پی‏دی‏اف‏و‏برخی‏کتاب‏های‏الکترونیکی‏از‏قبل‏بارگذاری‏شــده‏بر‏روی‏آن‏ها‏نصب‏شــده‏اســت.‏قابلیت‏هــای‏آن‏با‏قابلیــت‏تبلت‏های‏معروف‏بین‏المللی‏دیگر‏قابل‏مقایســه‏اســت؛‏البته‏با‏یک‏اســتثنا.‏این‏سامجی‏یون‏ها‏کارکرد‏وای‏فای‏ندارند.‏در‏کره‏شــمالی‏وای‏فای‏ویژگــی‏کامال‏بی‏ارزش‏تلقی‏می‏شــود.)22(‏با‏توجه‏به‏قیمت‏آن‏و‏این‏حقیقت‏که‏آن‏دسته‏از‏شمالی‏هایی‏که‏پول‏دارند‏می‏توانند‏محصوالت‏خارجی‏خریداری‏کنند،‏بعید‏اســت‏که‏سامجی‏یون‏»ضربه«‏یا‏»آسیب«‏تلقی‏شود.‏به‏‏گفتۀ‏منابعی‏در‏تمام‏سطوح‏اجتماعی‏و‏مناطق‏جغرافیایی،‏محصوالت‏کره‏شــمالی‏عموما‏غیرمحبوب‏تلقی‏شده‏و‏هر‏چیز‏ژاپنی‏و‏اروپایی‏مطلوب‏تلقی‏می‏گردد،‏درحالی‏که‏هر‏چیز‏چینی‏کم‏کیفیت‏و‏ارزان‏پنداشته‏می‏شود،‏همین‏جنس‏چینی‏بهتر‏از‏محصول‏مشابه‏شمالی‏تلقی‏می‏شود.‏برخی‏ممکن‏اســت‏سامجی‏یون‏را‏تالش‏تبلیغاتی‏از‏سوی‏کره‏شمالی‏تلقی‏کنند‏که‏هدفش‏به‏رخ‏کشیدن‏]توانایی[‏کره‏شمالی‏)برای‏دنیای‏خارج(‏و‏

البته‏این‏نکته‏که‏کره‏شمالی‏در‏حال‏پیوستن‏به‏انقالب‏اطالعاتی2‏است.‏مشــاهدۀ‏پیونگ‏یانگی‏هایی‏که‏از‏تبلت‏استفاده‏می‏کنند‏جالب‏توجه‏است،‏اما‏توجه‏واقعی‏باید‏به‏کامپیوترهای‏شــخصی‏معطوف‏شود‏که‏درایو‏یو.اس.‏بی‏دارند.‏براساس‏نظرسنجی‏سال‏2010‏از‏250‏فراری،‏16درصد‏به‏اینترنت‏دسترسی‏داشتند.‏با‏توجه‏به‏رشــد‏انفجاری‏پیشــینی‏که‏در‏دسترســی‏به‏تلویزیون‏و‏دی.‏وی.‏دی‏ها‏مشاهده‏شد،‏منطقی‏است‏تصور‏کنیم‏این‏رقم‏اکنون‏بسیار‏بیشتر‏است.‏اگر‏کامپیوتر‏ابزاری‏تصور‏شود‏که‏از‏طریق‏آن‏تعداد‏بالقوه‏بیشماری‏از‏مردم‏می‏توانند‏به‏رسانه‏های‏خارجی‏بر‏روی‏یو.اس.‏بی‏ها‏دسترسی‏یابند،‏پتانسیل‏این‏کامپیوترها‏برای‏تضعیف‏کنترل‏دولت‏بر‏اطالعات‏بســیار‏زیاد‏اســت.‏ترکیب‏رســانه‏های‏خارجی‏در‏کنار‏کامپیوترهای‏شخصی‏پیامد‏کنجکاوانۀ‏دیگری‏هم‏داشته‏است.‏کافه‏های‏اینترنتی3

1. Angry birds2. information revolution3. PC-bang

91اوقات فراغت در کره شمالی

در‏همه‏جــای‏کره‏جنوبی‏دیده‏می‏شــوند‏و‏به‏منزلۀ‏اتاق‏های‏بازی‏شــبکه‏ای‏تلقی‏می‏شوند‏که‏در‏آن‏جوانان‏می‏توانند‏به‏رقابت‏با‏یکدیگر‏بپردازند؛‏شمالی‏ها‏ظاهرا‏این‏کافه‏های‏اینترنتی‏را‏در‏تلویزیون‏کره‏جنوبی‏دیده‏اند‏و‏تصمیم‏به‏کپی‏برداری‏از‏آن‏ها‏گرفته‏اند؛‏بنابراین‏تعداد‏معدودی‏از‏کافه‏های‏شــبکه‏ای‏اینترنتی‏در‏کره‏شمالی‏دیده‏می‏شوند‏که‏پر‏از‏بازی‏های‏کامپیوتری‏اند.‏کسانی‏‏که‏با‏آن‏ها‏بازی‏می‏کنند‏باید‏تنها‏باشــند.‏تنها‏امکان‏شمالی‏ها‏از‏اینترنت‏همانا‏به‏اشتراک‏گذاشتن‏فایل‏ها‏از‏طریق‏

یو.اس.‏بی‏هاست.)23(‏

یومی گامویومی‏گامو4‏چیســت؟‏معنای‏تحت‏اللفظی‏آن‏یعنی‏نوشیدن،‏موسیقی‏و‏رقص.‏این‏ســه‏با‏هم‏هستند؛‏البته‏در‏هیچ‏کجا‏مانند‏کره،‏جایی‏‏که‏ترکیب‏هر‏سه‏هنوز‏وجــود‏دارد،‏این‏قدر‏نمود‏عینی‏نداشــته‏اســت.‏اگرچه‏ممکن‏اســت‏فرد‏در‏کتاب‏های‏جدی‏انگلیســی‏زبان‏مربوط‏به‏کره‏چیز‏اندکــی‏در‏مورد‏آن‏خوانده‏باشد.‏اومجوو‏گامو‏بخش‏مهمی‏‏از‏زندگی‏در‏کره‏است.‏کلیشه‏ای‏وجود‏دارد‏که‏کره‏ای‏ها‏را‏ایرلندی‏های‏شــرق‏می‏نامد،‏اما‏برخالف‏برخی‏کلیشه‏ها،‏این‏یکی‏به‏راســتی‏واقعی‏اســت.‏هرکســی‏که‏مدتی‏را‏در‏کره‏جنوبی‏گذرانده‏باشــد‏به‏شــب‏های‏شادی‏و‏نوشیدنی‏های‏شبانه‏آبجو‏و‏ســوجو5‏شهادت‏می‏دهد‏که‏به‏مدت‏1‏یا‏2‏ساعت‏در‏اتاق‏نورای‏بنگ6‏)کارائوکه7(‏ادامه‏می‏یابد؛‏جایی‏که‏افراد‏می‏خواننــد،‏می‏رقصند‏و‏تامبورین‏ها‏را‏با‏صدای‏خواننــده‏مورد‏عالقه‏به‏صدا‏درمی‏آورند.‏وقتی‏به‏هفت‏دهۀ‏جدایی‏در‏کره‏می‏نگریم،‏روح‏اومجوو‏گامو‏ـ‏که‏

4. eumjugamu5. soju6. noraebangkaraoke .7؛‏کارائوکه‏ابزاری‏سرگرم‏کننده‏‏است‏برای‏دوستداران‏آهنگ‏هایی‏که‏از‏طریق‏صفحه‏نمایش‏و‏میکروفون‏این‏امکان‏را‏برای‏افراد‏مبتدی‏فراهم‏می‏کند‏تا‏حین‏پخش‏موسیقی‏بی‏کالم‏آهنگ‏های‏مشهور‏و‏اشعار‏آن‏ها‏را‏بر‏صفحه‏نمایش‏ببینند‏و‏از‏طریق‏میکروفن‏

به‏ضبط‏صدای‏خود‏بپردازند.‏

علیه توسعه 92

ریشه‏های‏آن‏را‏می‏توان‏به‏سنت‏شمن‏باوری1‏و‏فستیوال‏های‏باستانی‏مانند‏دانو2 رساند‏ـ‏در‏فرهنگ‏کره‏ای‏ریشــه‏‏دارد‏و‏آن‏هایی‏که‏در‏کره‏شمالی‏هستند‏هنوز‏

عشق‏و‏عالقه‏ای‏تمام‏عیار‏به‏آن‏دارند.‏رهبران‏کره‏شمالی‏هم‏بی‏تردید‏استثنا‏نیستند.‏معروف‏است‏که‏کیم‏جونگ‏ایل‏عاشــق‏پارتی،3‏مشــروب‏خواری‏قهــار،)24(‏و‏مدافع‏کنیاک‏های‏هنســی4 گران‏قیمت‏بود.‏همچنین‏بسیاری‏از‏رهبران‏چائه‏بول‏کره‏جنوبی‏هم‏چنین‏بودند.‏محفل‏او‏به‏نوشــیدن‏و‏مصرف‏الکل‏معروف‏بود‏و‏فرزندش‏کیم‏جونگ‏اون‏نیز‏همین‏مسیر‏را‏می‏رود،‏البته‏اگر‏دیدار‏دنیس‏رودمن5،‏بازیکن‏بسکتبال،‏از‏شهر‏پر‏تردد‏وونســان6‏را‏بتوان‏نماد‏یا‏مثالی‏از‏آن‏گرفت.‏این‏دو‏]اون‏و‏رودمن[‏سه‏روز‏را‏صرف‏نوشیدن‏حجم‏زیادی‏از‏تکیال،7‏ودکا‏و‏دیگر‏مشروبات‏کردند‏و‏در‏جت‏اسکی‏از‏یکدیگر‏سبقت‏می‏گرفتند‏و‏در‏قایق‏60‏متری‏)200‏فوتی(‏خاندان‏حاکم‏با‏هم‏سفر‏می‏کردند.‏»اون«،‏برخالف‏پدرش،‏مدافع‏شراب‏سرخ‏فرانسوی‏

بود‏و‏این‏شراب‏ها‏را‏به‏کنیاک‏ترجیح‏می‏داد.‏اما‏عادات‏نوشیدن‏شهروندان‏معمولی‏کره‏شمالی‏چیست؟‏برای‏این‏دسته‏از‏

shamanic tradition .1؛‏یک‏رشــته‏باورهای‏ســنتی‏در‏برخی‏اقوام‏بدوی‏است.‏شمن‏باوران‏معتقدند‏که‏به‏‏وسیلۀ‏تماس‏با‏ارواح‏می‏تــوان‏بیماری‏و‏رنج‏افراد‏را‏تشــخیص‏داد‏و‏درمان‏کرد‏یا‏در‏افراد‏ایجاد‏بیماری‏و‏رنج‏کرد.‏توان‏پیشــگویی‏آینده‏یکی‏از‏باورها‏در‏

شمن‏گرایان‏است.شمن‏ها‏مدعی‏اند‏که‏می‏توانند‏با‏روح‏خود‏به‏جهان‏های‏دیگری‏سفر‏کنند‏و‏با‏دیگر‏ارواح‏تماس‏بگیرند.‏آن‏ها‏معتقدند‏با‏این‏کار‏قادرند‏

میان‏جهان‏مادی‏و‏جهان‏روحانی‏توازن‏و‏ارتباط‏برقرار‏کنند.Dano .2؛‏تعطیالت‏سنتی‏کره‏ای‏در‏پنجمین‏روز‏از‏پنجمین‏ماه‏کره‏ای‏است.‏در‏دوران‏باستان‏در‏این‏روز‏مراسمی‏‏معنوی‏برگزار‏می‏شد‏که‏با‏رقص،‏شراب‏و‏خواندن‏همراه‏بود.‏در‏این‏روز‏زنان‏موهای‏خود‏را‏با‏»سوسن‏صغیر«‏)وج،‏اگیر‏ترکی‏یا‏سوسن‏صغیر‏با‏نام‏علمی‏ Acorus calmus‏یا‏Sweet Flag‏نوعی‏گیاه‏خودرو‏اســت‏که‏در‏کنــار‏رودخانه‏ها‏و‏جریان‏های‏آب‏می‏روید‏و‏دارای‏ریزوم‏افقی‏و‏استوانه‏ای‏شکل،‏برگ‏های‏متناوب‏و‏غالف‏دار،‏باریک‏و‏دراز‏به‏طول‏50‏تا‏60‏سانتیمتر‏و‏دارای‏2‏لبه‏نسبتا‏تیز‏است(‏جوشیده‏در‏آب‏می‏شستند‏و‏معتقد‏بودند‏مویشان‏درخشان‏می‏شود.‏مردم‏لباس‏های‏آبی‏و‏قرمز‏بر‏تن‏می‏کردند‏و‏موهای‏خود‏را‏با‏ریشه‏گیاه‏زنبق‏رنگ‏ the day ofمی‏کردند.‏مردان‏در‏اطراف‏کمر‏خود‏ریشه‏های‏زنبق‏می‏بستند‏تا‏از‏شر‏ارواح‏خبیثه‏رها‏شوند.‏این‏روز‏به‏»روز‏خدا«‏یا‏‏

god‏نیز‏معروف‏است؛‏برای‏اطالعات‏بیشتر‏ر.ک.:Dano (Korean festival), accessed on 30 November 2018, https://en.wikipedia.org/wiki/Dano_(Korean_festival)3. partying4. Hennessy cognac5. Dennis Rodman6. Wonsan7. tequila

93اوقات فراغت در کره شمالی

شهروندان‏سخت‏اســت‏که‏تکیال‏بخرند.‏بیشتر‏آن‏ها‏از‏مشروبات‏دولتی‏مانند‏یانگدوک‏ـ‏ســول8‏یا‏آبجوی‏معروف‏کره‏شــمالی‏به‏نام‏تائــه‏دونگ‏گانگ9‏در‏تعطیالت‏ملی‏خاص‏یا‏مراســم‏‏اســتفاده‏می‏کنند‏و‏احتماال‏هرگز‏نمی‏توانند‏از‏تخمیرهای‏گیاهی‏قدرتمند‏)مانند‏شراب‏بلوبری‏پائک‏توسان10(‏استفاده‏کنند‏که‏می‏تواند‏از‏سوی‏خارجیان‏هنگام‏سفر‏به‏این‏کشور‏خریداری‏شود.)25(‏برخی‏فراریان‏قدیمی‏‏حتی‏می‏گویند‏که‏نوشــیدن‏یک‏مسکر‏»خوب«‏)مثال‏خانگی(‏هم‏الکچری‏اســت‏و‏عمدتا‏در‏تعطیالت‏ملی‏استفاده‏می‏شود.‏به‏‏طور‏معمول،‏بطری‏های‏نوشیدنی‏های‏الکلی‏در‏روز‏تولد‏کیم‏ایل‏سونگ‏و‏کیم‏جونگ‏ایل‏و‏نیز‏در‏ســال‏جدید‏و‏9‏سپتامبر‏)روز‏تأسیس‏کره‏شــمالی(‏توزیع‏می‏شود.‏این‏روزها،‏روزهای‏کاری‏نبوده؛‏بنابراین‏مســتی‏امری‏معمول‏بود.‏امروز‏اما‏چنین‏توزیع‏هایی‏چندان‏معقول‏نیست،‏اما‏از‏آنجا‏که‏دورۀ‏سرمایه‏داری‏متحول‏کننده‏در‏کره‏شــمالی‏اســت،‏ایــن‏روزها‏ســوداگری‏خصوصــی‏روزافزونــی‏در‏زمینه‏

نوشیدنی‏های‏الکلی‏وجود‏دارد.‏آبجوهــای‏انبوه‏در‏بــازار،‏مانند‏تائه‏دونگ‏گانگ،‏در‏همه‏جا‏در‏دســترس‏است.‏همچنین‏9‏کارخانۀ‏آبجوسازی‏دیگر‏در‏این‏کشور‏وجود‏دارد،‏به‏این‏معنا‏که‏در‏زمان‏نوشــتن‏این‏مطالب،‏تعداد‏کارخانه‏های‏آبجوســازی‏در‏کره‏شمالی‏بیش‏از‏کره‏جنوبی‏بود.‏بهترین‏این‏کارخانه‏ها‏کیونگ‏هونگ11‏است‏که‏بارها‏و‏رســتوران‏هایی‏را‏هم‏اداره‏می‏کند.‏سوجو‏مقرون‏‏به‏‏صرفه‏ترین‏و‏قانونی‏ترین‏راه‏تولید‏و‏ســاخت‏این‏قبیل‏نوشــیدنی‏ها‏در‏کره‏شمالی‏اســت،‏درست‏مانند‏کره‏جنوبی؛‏بنابراین‏معمول‏است‏که‏کره‏شمالی‏هایی‏را‏ببینیم‏که‏آن‏را‏در‏پارک‏های‏عمومی‏‏می‏نوشند.‏معروف‏ترین‏برند‏ســوجوی‏پیونگ‏یانگ‏است‏)که‏حتی‏در‏

8. Yangdok-Sul9. Taedonggang10. Paektusan Blueberry Wine11. Kyeongheung

علیه توسعه 94

روزهای‏سیاســت‏آفتاب‏تابان1‏اوایل‏دهۀ‏2000‏در‏سئول‏هم‏یافت‏می‏شد(؛‏اما‏دیگر‏شهرها‏هم‏سوجوی‏خاص‏خود‏را‏دارند.‏

همچنین،‏شــمالی‏ها‏همواره‏از‏شراب‏مونشــاین2‏خانگی‏هم‏بهره‏می‏برند.‏‏به‏‏ویژه‏کسانی‏که‏در‏حومه‏ها‏و‏حاشیه‏ها‏هستند‏و‏درآمد‏اندکی‏ برای‏اکثر‏مردمـ‏دارند‏یا‏هیچ‏ندارند‏ـ‏این‏تنها‏گزینۀ‏در‏دسترس‏است.‏به‏‏طور‏معمول،‏مشروبات‏خانگی‏در‏بدوی‏ترین‏شکل‏خود‏هستند.‏ذرت،‏میوه‏یا‏جنسینگ‏در‏یک‏بطری‏یا‏پارچ‏برای‏تخمیر‏گذاشته‏می‏شوند‏و‏برای‏گرم‏ماندن‏با‏مجموعه‏ای‏از‏لباس‏ها‏پوشانده‏می‏شود.‏محصول‏نهایی‏می‏تواند‏از‏سوی‏خانواده‏سازنده‏مصرف‏شود؛‏حتی‏فروخته‏یا‏با‏همســایگان‏مبادله‏شــود.‏این‏نوع‏مونشــاین‏تقریبا‏از‏دوران‏سلســله‏چوسان‏در‏کره‏ســاخته‏می‏شــد.‏جنوبی‏ها‏نیز‏تا‏دهۀ‏60‏از‏سازندگان‏خانگی‏شراب‏بودند؛‏یعنی‏زمانی‏که‏دولت‏گایانگجو3‏)مشروب‏تند‏خانگی(‏را‏‏کارخانه‏ای‏بخرند‏که‏ایمن‏تر‏ پایان‏داد‏و‏مردم‏را‏تشویق‏کرد‏که‏سوجوی‏صنعتیـ‏است،‏سوجوهای‏کارخانه‏ای‏یا‏صنعتی‏با‏تالش‏های‏صنعتی‏سازی‏رئیس‏جمهور‏

وقت‏پارک‏چونگ‏ـ‏هی4‏مطرح‏و‏بکار‏گرفته‏شد.‏در‏کره‏شــمالی،‏این‏کار‏همچنان‏ادامه‏دارد.‏نوشیدنی‏های‏الکلی‏خانگی‏با‏نام‏نانگ‏تائه‏گی5‏)یا‏گاهی‏نانگجو6(‏معروف‏اند.‏بیشــتر‏زنان‏خانه‏دار‏می‏دانند‏چگونه‏آن‏را‏بســازند‏و‏آن‏هایی‏هم‏که‏چنین‏می‏کنند‏در‏روستای‏محل‏سکونت‏خود‏شهرتی‏کسب‏کرده‏اند.‏این‏زنان‏اگر‏بخواهند‏می‏توانند‏مونشاین‏های‏خانگی‏خود‏را‏وارد‏چرخه‏کســب‏وکار‏کوچک‏خود‏کنند‏و‏از‏آن‏پولی‏بدست‏آورند.‏به‏‏گفتۀ‏یکی‏از‏فراریان،‏فرد‏می‏تواند‏درآمد‏خود‏را‏با‏خرید‏ذرت)26(‏و‏تبدیل‏آن‏به‏نانگ‏تائه‏گی‏دو‏برابر‏کند‏و‏آن‏را‏در‏بازار‏بفروشــد.‏ممکن‏اســت‏مقداری‏از‏آن‏1. Sunshine Policy2. moonshine3. gayangju4. Park Chung-hee5. nongtaegi6. nungju

95اوقات فراغت در کره شمالی

باقی‏بماند‏که‏خورده‏می‏شــود‏)اما‏قطعا‏خوشمزه‏نیست(.‏با‏این‏‏حال،‏خماری‏ایجادشده‏از‏سوی‏نانگ‏تائه‏گی‏تقریبا‏استثنا‏تلقی‏می‏شود.‏اگرچه‏نانگ‏تائه‏گی‏غیرقانونی‏اســت،‏هر‏تالشــی‏برای‏متوقف‏کردن‏تولیــد‏آن‏درنهایت‏محکوم‏به‏شکست‏است.‏آن‏هایی‏که‏کارشان‏از‏میان‏بردن‏این‏فعالیت‏بود،‏بیش‏از‏هرکس‏دیگری‏از‏آن‏لــذت‏می‏بردند.‏به‏‏گفتۀ‏یکی‏از‏فراریان،‏حــدود‏80‏ـ90درصد‏از‏مردان‏کره‏شمالی‏روزانه‏مقداری‏می‏نوشند،‏حتی‏آهنگی‏محبوب‏هم‏وجود‏دارد‏با‏عنوان‏»دوشــنبه،‏سه‏شــنبه،‏چهارشنبه،‏پنجشــنبه،‏جمعه،‏شنبه‏و‏یکشنبه‏بنوش«.7‏مردان‏شــمالی‏بیش‏از‏دیگر‏اعضای‏خانــواده‏و‏برادران‏جنوبی‏خود‏می‏نوشــند.‏زنان‏شــمالی‏هم‏کمتر‏از‏زنان‏جنوبی‏می‏نوشند،‏اما‏این‏هم‏در‏حال‏تغییر‏اســت.‏از‏آنجا‏که‏زنان‏طبقۀ‏کارگر‏نان‏آور‏هستند،‏آزادی‏بیشتری‏دارند‏و‏

درعین‏حال،‏استرس‏زیادتری‏هم‏در‏پایان‏روز‏دارند‏که‏باید‏مرتفع‏شود.‏وجود‏نخبگان‏ســرمایه‏دار‏روبه‏فزون‏در‏پیونگ‏یانگ‏که‏با‏ســرمایه‏داران‏در‏دیگر‏نقاط‏کامال‏متفاوت‏اند‏)و‏ثروت‏روزافزون‏نخبگان‏ســنتی(‏بدین‏معناست‏که‏بارها‏و‏رســتوران‏های‏جدید‏همواره‏در‏حال‏شــکل‏گیری‏اند.)27(‏چندین‏کارخانۀ‏آبجوســازی‏کوچک‏وجود‏دارد‏که‏آبجوهای‏کم‏الکل‏و‏با‏الکل‏زیاد‏را‏تولید‏می‏کنند.‏بســیاری‏از‏مردان‏ثروتمندتر‏شــهری‏هر‏شــب‏پس‏از‏کار‏آبجو‏می‏نوشند،‏درست‏مانند‏کارگران‏سئول.‏شراب‏وارداتی‏و‏البته‏سوجوهای‏مالیم‏تر‏نیــز‏در‏رســتوران‏ها‏محبوب‏انــد؛‏بســیاری‏از‏ایــن‏رســتوران‏ها‏بــه‏‏صورت‏بیست‏وچهارســاعته‏بازند‏و‏سرگرمی‏های‏موسیقایی‏هم‏ارائه‏می‏دهند.‏ویسکی‏متاعی‏باارزش‏است،‏نه‏فقط‏برای‏نوشیدن‏بلکه‏نوعی‏اعتبار‏محسوب‏می‏شود.‏یک‏بطری‏ویسکی‏باکیفیت‏می‏تواند‏باعث‏شود‏پلیس‏نگاه‏دیگری‏به‏شما‏داشته‏باشــد؛‏استاد‏دانشگاه‏بتواند‏ارتقا‏بگیرد‏و‏توریست‏های‏خارجی‏رفتار‏خاصی‏با‏

شما‏داشته‏باشند.7. Weol, hwa, su, mok, geum, to, il Banju

علیه توسعه 96

گزینه‏دیگر‏شبگردی‏برای‏شهری‏هایی‏که‏درآمدی‏دارند،‏پوچانگ‏ماچا1‏یا‏بارهای‏چادری2‏اســت.‏این‏»بار«های‏ســوجو‏که‏به‏رنگ‏نارنجی‏اســت‏و‏به‏‏صــورت‏موقت‏در‏کنار‏خیابان‏ها‏علم‏می‏شــود،‏در‏همه‏جــای‏کره‏جنوبی‏دیده‏می‏شوند‏و‏در‏کره‏شمالی‏هم‏)الاقل‏در‏پیونگ‏یانگ(‏تا‏اواخر‏دهۀ‏80‏چنین‏بود‏که‏از‏آن‏زمان‏مورد‏سرکوب‏دولتی‏قرار‏گرفتند،‏اما‏امروزه‏این‏بارهای‏خیابانی‏و‏کنار‏جاده‏ای‏در‏حال‏احیا‏شدن‏و‏بازگشــتند.‏برخالف‏کره‏جنوبی،‏پارتی‏های‏خانگی‏در‏کره‏شمالی‏بسیار‏متداول‏است.‏اعضای‏تمام‏طبقات‏اجتماعی‏مایلند‏که‏در‏خانه‏های‏یکدیگر‏جمع‏شــوند‏و‏با‏خوردن‏و‏نوشیدن‏به‏‏صورت‏مشترک‏تولدها‏و‏مراســم‏های‏خاص‏را‏جشن‏بگیرند.‏در‏کشــوری‏که‏رفتار‏عمومی‏به‏میزان‏نسبتا‏باالیی‏تحت‏کنترل‏است،‏پارتی‏خانگی‏روشی‏طبیعی‏برای‏بریدن‏از‏دل‏نگرانی‏های‏بیرون‏اســت.‏آن‏هایی‏که‏در‏ایــن‏پارتی‏های‏خانگی‏حضور‏پیدا‏کرده‏اند‏می‏گویند‏میزان‏خوش‏گذرانی‏در‏این‏مراســم‏ها‏به‏حدی‏زیاد‏اســت‏که‏موجب‏شرمساری‏جنوبی‏هاست،‏به‏‏گونه‏ای‏که‏حتی‏»یک‏سور‏هم‏به‏جنوبی‏ها‏زده‏اســت«.‏یکی‏از‏فراریان‏شــمالی‏می‏گوید‏لذتی‏را‏که‏در‏این‏میهمانی‏های‏خانگی‏برده،‏هرگز‏در‏سئول‏نداشته‏است.‏او‏و‏دوستانش‏با‏موسیقی‏پاپ‏غربی‏و‏کره‏جنوبی‏می‏رقصند‏درحالی‏که‏لیوان‏های‏نانگ‏‏تائه‏گی‏را‏بهم‏می‏زنند.‏آن‏ها‏یو.اس.‏بی‏ها،‏دی.‏وی.‏دی‏ها‏و‏ام.‏پی.‏تری‏پلیرها‏را‏به‏اســپیکری‏بزرگ‏وصل‏

کرده‏و‏فایل‏های‏یو.اس.‏بی‏را‏اجرا‏می‏کنند.‏دانشــجویان‏در‏پیونگ‏یانگ‏با‏خانواده‏های‏خود‏زندگی‏می‏کنند،‏درســت‏مانند‏همتایانشان‏در‏سئول.‏این‏مســئله‏برگزاری‏پارتی‏های‏خانگی‏را‏برایشان‏دشوار‏می‏سازد،‏اما‏راه‏حل‏آن‏ها‏برگزاری‏این‏پارتی‏ها‏در‏ساختمان‏های‏متروکه‏

1. pojang machatent bar .2؛‏بارهایی‏که‏به‏‏صورت‏چادرهای‏برزنتی‏یا‏پالســتیکی‏در‏نقاط‏مختلف‏علم‏می‏شود‏تا‏عابران‏بتوانند‏بدون‏دغدغه‏لبی‏تر‏

کنند‏و‏لختی‏بیاسایند؛‏برای‏اطالعات‏بیشتر‏ر.ک.:Esther Oh & Frances Cha (23 March 2012), Guide to pojangmacha: Why Koreans love drinking in tents, http://travel.cnn.com/seoul/drink/pojangmacha-guide039741-/

97اوقات فراغت در کره شمالی

اســت‏که‏تعداد‏زیادی‏از‏آن‏ها‏در‏شــهر‏وجود‏دارد؛‏حتی‏شایع‏است‏که‏برخی‏عاشقان‏جوان‏برای‏برقراری‏روابط‏جنسی‏به‏داخل‏این‏ساختمان‏های‏متروکه‏می‏روند.‏برخالف‏عرف‏رایج‏و‏باور‏عمومی،3‏بســیاری‏از‏دانشجویان‏از‏اینکه‏برای‏مشارکت‏در‏کار‏اجباری‏کشاورزی‏به‏حومه‏شهرها‏فرستاده‏شوند‏به‏راستی‏لذت‏می‏برنــد.‏اگرچه‏ایــن‏اقدام‏موجب‏خشــم‏خانواده‏ها‏می‏شــود‏که‏چرا‏فرزندانشــان‏از‏آن‏ها‏جدا‏و‏به‏‏جای‏حضور‏در‏دانشگاه‏به‏مشاغل‏پست‏دور‏از‏خانه‏گمارده‏می‏شــوند،‏خود‏دانشــجویان‏این‏را‏به‏مثابۀ‏فرصت‏می‏نگرند‏تا‏هر‏شــب‏پارتی‏برگزار‏کنند‏و‏با‏جنس‏مخالف‏حشر‏و‏نشری‏داشته‏باشند.‏در‏میان‏تمام‏طبقات‏اجتماعی‏در‏کره‏شــمالی،‏این‏پارتی‏ها‏اغلب‏با‏مشارکت‏فردی‏که‏گیتــار‏یا‏دیگر‏آالت‏موســیقی‏را‏می‏نوازد‏و‏به‏تنهایــی‏می‏خواند‏روح‏می‏گیرد.‏همچون‏هرجای‏دیگر،‏کســی‏که‏می‏خواند‏و‏می‏نوازد‏از‏مزیت‏های‏اجتماعی‏برخوردار‏اســت،‏مانند‏توانایی‏تأثیرگذاری‏بر‏زنان.‏ســوجو‏کمک‏می‏کند‏این‏لحظات‏خوب‏غلیان‏بیشتری‏داشته‏باشد،‏اگرچه‏ممکن‏است‏برق‏هم‏برود‏)و‏احتماال‏چنین‏نیز‏می‏شــود(،‏صاحبان‏پارتی‏خانگی‏با‏افروختن‏شمع‏مراسم‏را‏

ادامه‏می‏دهند‏و‏لذت‏را‏از‏خود‏دریغ‏نمی‏کنند.‏دستگاه‏ها‏و‏ادوات‏کارائوکه‏)در‏کره‏جنوبی‏به‏نورای‏بنگ4‏و‏در‏کره‏شمالی‏به‏هوامیونگ‏بانجو‏یوما5‏معروف‏اســت(‏که‏کلکسیون‏آهنگ‏ها‏و‏قطعات‏را‏برای‏خواندن‏کارائوکه‏آماده‏می‏ســازد‏و‏نیز‏گاهی‏می‏توانند‏در‏خانه‏های‏کســانی‏که‏درآمــد‏قابل‏قبولــی‏دارند‏یافت‏شــود.‏این‏دســتگاه‏ها‏نقطۀ‏اتــکاء‏اتاق‏های‏آهنگ‏خوانی‏در‏کره‏جنوبی‏هســتند،‏اما‏برای‏بیشــتر‏مردم‏سئول‏ممکن‏است‏اســباب‏شــگفتی‏باشــد‏که‏تصور‏کننــد‏پیونگ‏یانگی‏ها‏این‏دســتگاه‏ها‏را‏در‏آپارتمان‏های‏خود‏نگــه‏می‏دارند.)28(‏خوانندگان‏عــددی‏را‏تایپ‏می‏کنند‏که‏

3. conventional wisdom4. noraebang5. Hwamyeon Banju Eumak

علیه توسعه 98

منطبق‏است‏با‏قطعه‏موسیقایی‏یا‏آهنگ‏مورد‏انتخابشان‏و‏نسخه‏ای‏که‏با‏ادوات‏موســیقی‏اجرا‏می‏شــود،‏صدایش‏بلندتر‏از‏اسپیکر‏اســت.‏اشعار‏روی‏صفحۀ‏کامپیوتری‏دیده‏می‏شود‏و‏فرد‏می‏تواند‏با‏مشاهده‏آن‏اشعار‏آهنگ‏خود‏را‏بخواند،‏درحالی‏که‏دوستانش‏می‏رقصند‏و‏دست‏می‏زنند.‏در‏جایی‏که‏میکروفون‏نباشد،‏افرادی‏که‏مایل‏به‏خواندن‏هستند‏با‏گرفتن‏قاشقی‏در‏دست،‏در‏نقش‏میکروفون،‏

تظاهر‏به‏تقلید‏می‏کنند.‏این‏روزها،‏کره‏شمالی‏ها‏دسترسی‏روزافزونی‏به‏موسیقی‏های‏خارجی‏دارند.‏این‏امر‏با‏ام.پی‏.تری‏پلیرها‏میســر‏شده‏است.‏پلیرهای‏ارزان‏)و‏خود‏فایل‏های‏ام.پی.‏تری(‏از‏چین‏آورده‏و‏در‏جانگ‏مادانگ‏حدود‏8‏دالر‏فروخته‏می‏شوند.‏این‏رقم‏برای‏افراد‏به‏راســتی‏فقیر‏رقمی‏بسیار‏باالســت،‏اما‏برای‏خانواده‏های‏تجارت‏پیشــه‏و‏هرکس‏دیگری‏که‏توانســته‏با‏واقعیت‏ســرمایه‏داری‏جدید‏در‏کره‏شمالی‏سازگار‏شود،‏این‏مبلغ،‏پولی‏در‏دسترس‏است.‏والدین‏برای‏نوجوانان‏خــود‏ام‏.پی.‏تــری‏پلیرهایــی‏با‏اهــداف‏آموزشــی‏می‏خرند؛‏امــا‏جوانان‏این‏ام.‏پی.‏تری‏پلیرها‏را‏بیش‏از‏هر‏چیز‏با‏موسیقی‏کره‏جنوبی‏پر‏می‏کنند.‏موسیقی‏پاپ‏کره‏شــمالی‏را‏هرگز‏نمی‏توان‏بــه‏بی‏روح‏بودن‏متهم‏کــرد؛‏البته‏آهنگهای‏عاشــقانه‏زیادی‏وجود‏دارد،‏اما‏ابیاتش‏نســبتا‏بدون‏الفاظ‏رکیک‏شده‏است.‏آهنگ‏هایــی‏وجــود‏دارد‏که‏هیچ‏جوانی‏اصــال‏نمی‏خواهد‏بــه‏آن‏گوش‏کند.‏آهنگ‏هایی‏که‏از‏خانواده‏حاکم‏تمجید‏می‏کند،‏شنونده‏را‏ترغیب‏به‏کار‏صادقانه‏و‏سرسختانه‏می‏کند‏یا‏خاطراتی‏نوستالژیک‏از‏موطن‏و‏مادران‏را‏به‏یاد‏می‏آورد.)29(‏گاهی،‏مردم‏از‏این‏آهنگها‏جک‏هایی‏می‏سازند.‏یکی‏از‏مصاحبه‏شوندگان‏از‏دانشجویانی‏در‏پیونگ‏یانگ‏سخن‏می‏گفت‏که‏هر‏وقت‏از‏کالس‏درس‏خارج‏می‏شــدند‏یکی‏از‏آهنگ‏های‏تبلیغاتی‏قدیمی‏‏با‏عنوان‏ناگاجا‏ناگاجا1‏)پیش‏به‏

‏سوی‏جلو(‏را‏می‏خواندند؛‏البته‏به‏‏شکلی‏طنزآمیز.1. Nagaja Nagaja

99اوقات فراغت در کره شمالی

موســیقی‏کره‏جنوبی‏در‏مورد‏عشق،‏مسائل‏جنسی‏و‏جدایی‏و‏طالق‏است؛‏موضوعاتی‏که‏برای‏جوانان‏اعم‏از‏دختر‏و‏پسر‏جالب‏است.‏الزم‏به‏ذکر‏است‏که‏مردم‏کره‏شمالی‏روبات‏نیستند‏و‏به‏همین‏دلیل‏موسیقی‏پاپ‏محلی‏فضای‏زیادی‏روی‏ام.‏پی.‏تــری‏پلیرهای‏جوانان‏اشــغال‏نمی‏کند.‏با‏وجــود‏غیرقانونی‏بودن‏موسیقی‏کره‏جنوبی،‏این‏موضوع‏رخ‏می‏دهد‏و‏در‏اختیار‏داشتن‏آن‏برابر‏است‏با‏مجازات.‏همچون‏تلویزیون‏و‏فیلم،‏آن‏هایی‏که‏فرزندانشان‏در‏حال‏گوش‏کردن‏به‏موسیقی‏کره‏جنوبی‏هستند‏بازداشت‏می‏شوند‏و‏باید‏آمادگی‏پرداخت‏رشوه‏را‏داشــته‏باشــند.‏اگر‏چنین‏نباشد،‏ممکن‏است‏شــغل‏خود‏را‏از‏دست‏بدهند‏یا‏اتفاقی‏بدتر‏از‏آن‏سرشــان‏بیاید؛‏اما‏این‏تهدیدها‏جوانان‏را‏از‏شــنیدن‏موسیقی‏

دلخواه‏کره‏جنوبی‏بازنمی‏دارد.‏این‏بدین‏معنا‏نیست‏که‏هیچ‏کس‏به‏موســیقی‏پاپ‏کره‏شمالی‏گوش‏ندهد.‏بسیاری‏از‏آهنگ‏های‏کره‏شمالی‏صدایی‏شبیه‏به‏صدای‏پای‏اسب‏یورتمه2رو‏را‏دارد‏و‏این‏موســیقی‏تحت‏تأثیر‏اینکا3ی‏ژاپنی‏است‏که‏طی‏دوران‏استعمار‏ژاپن‏وارد‏کره‏شد.‏این‏سبکی‏اســت‏که‏هنوز‏در‏میان‏کره‏ای‏های‏کهنسال‏دو‏سوی‏منطقه‏غیرنظامی‏‏محبوب‏است.‏اگرچه‏در‏مورد‏کره‏شمالی‏تأثیر‏قاطع‏شوروی‏را‏هم‏باید‏ذکر‏کرد‏که‏صدای‏موسیقی‏اش‏اپراگونه‏تر‏است؛‏هرچند‏مانند‏کره‏جنوبی‏از‏ابزارهایی‏برای‏کاهش‏ضرب‏صدا‏اســتفاده‏می‏کنند.‏یکی‏از‏نویســندگان‏به‏یو.اس.‏بی‏متعلق‏به‏راننده‏اتوبوس‏کره‏شــمالی‏دست‏یافت‏که‏شامل‏حدود‏200 مــورد‏از‏این‏قطعات‏بود.‏بســیاری‏از‏این‏قطعات‏شــامل‏اشــارات‏بی‏پایان‏به‏چنگونیم4 ‏یا‏»ژنرال‏محترم«‏بود‏و‏بقیه‏به‏نام‏کیم‏جونگ‏ایل‏معروف‏بودند.)30(‏شاید‏بتوان‏اشعار‏را‏نادیده‏گرفت،‏اما‏می‏توان‏به‏راحتی‏تصور‏کرد‏بسیاری‏از‏این‏قطعات‏موسیقایی‏از‏باندهای‏ضبط‏راننده‏تاکسی‏های‏سئول‏شنیده‏شود.‏چندین‏

2. trot or bbongjjak sound3. enka4. Janggunnim

علیه توسعه 100

اقدام‏موسیقایی‏برجســته‏در‏کره‏شمالی‏شکل‏گرفته‏است‏که‏همگی‏مؤسسات‏ملی‏اند‏و‏از‏ســوی‏دولت‏شکل‏گرفته‏اند.‏از‏جمله‏محبوب‏ترین‏ها‏گروه‏موسیقی‏الکترونیکی‏پوکونبو1‏است‏و‏گروه‏موسیقایی‏وانگ‏جائه‏سان.2‏هر‏دو‏در‏دهۀ‏80 تأسیس‏شدند‏و‏هر‏دو‏به‏نام‏نبردهایی3‏هستند‏که‏کیم‏ایل‏سونگ‏در‏آن‏ها‏جنگیده‏بود.‏همچنین‏ارکستر‏اونهاســو4‏هم‏وجود‏دارد‏که‏در‏آن‏ری‏سول‏جو،5‏همسر‏

کیم‏جونگ‏اون،‏روزگاری‏در‏آن‏می‏خواند.‏به‏‏نوشــتۀ‏مقاله‏ای‏که‏در‏روزنامه‏چوســون‏ایلبو6ی‏کره‏جنوبی‏منتشر‏شد،‏اعضای‏این‏گروه‏ها‏از‏ســوی‏جوخه‏های‏آتش‏در‏ســال‏2012‏اعدام‏شدند.‏این‏مقاله‏در‏ادامه‏نوشــت‏خواننده‏این‏گروه‏به‏نام‏هیون‏سونگ‏وول)31(‏)از‏گروه‏الکترونیکی‏پوچونبو(‏معشــوقه‏ســابق‏کیــم‏جونگ‏اون‏بود‏کــه‏پس‏از‏مرگ‏کیم‏جونگ‏ایل‏در‏دسامبر‏2011‏ـ‏که‏در‏مسیر‏پیوند‏آن‏ها‏قرار‏گرفته‏بود‏ـ‏روابط‏خود‏با‏»اون«‏را‏از‏ســر‏گرفته‏بود.‏حضور‏ری‏سول‏جو‏بدین‏معناست‏که‏هیون‏سونگ‏وول‏باید‏برود‏و‏به‏همین‏دلیل،‏این‏خواننده‏به‏‏همراه‏چندین‏نفر‏دیگر‏به‏جرم‏قانون‏شکنی‏در‏زمینه‏پورنوگرافی‏دستگیر‏شد؛‏حتی‏ادعاهایی‏وجود‏داشت‏که‏ری‏سول‏جو‏نیز‏درگیر‏پورنوگرافی‏بود‏و‏اینکه‏ادعای‏اعدام‏»وول«‏راهی‏برای‏پنهــان‏کردن‏این‏مســئله‏بــود.‏با‏این‏‏حــال،‏حقیقت‏امر‏این‏اســت‏که‏چنین‏داستان‏هایی‏به‏نوعی‏غیرقابل‏اعتمادند.‏روزنامۀ‏چوسون‏ایلبو‏ـ‏که‏برخوردار‏از‏‏مشتاق‏ ارتباطات‏خوب‏با‏دولت‏کره‏جنوبی‏و‏سازمان‏اطالعاتی‏این‏کشور‏استـ‏تفت‏دادن‏داســتان‏هایی‏مبتنی‏بر‏منابع‏اطالعاتی‏بی‏نام‏است‏که‏موجب‏می‏شود‏1. Pochonbo Electronic Ensemble2. Wangjaesan Light Music BandBattle of Pochonbo .3؛‏نام‏نبردی‏در‏کره‏شمالی‏که‏در‏4‏ژوئن‏1937‏به‏فرماندهی‏کیم‏ایل‏سونگ‏24‏ساله‏علیه‏اشغالگران‏ژاپنی‏درگرفــت.‏این‏جنــگ‏جایگاه‏ویژه‏ای‏در‏تاریخ‏کره‏شــمالی‏دارد.‏نبرد‏پوکونبو‏نبــردی‏بود‏برای‏انتقام‏گرفتن‏از‏بی‏رحمی‏‏و‏قســاوت‏»امپریالیســت‏های‏ژاپنی‏علیه‏مردم‏کره«.‏این‏نبرد‏با‏شلیک‏هوایی‏کیم‏ایل‏سونگ‏آغاز‏شد.‏با‏آغاز‏جنگ‏پاسگاه‏های‏پلیس،‏ادارات‏

پست،‏دبستان،‏آتش‏نشانی‏های‏ژاپنی‏و‏دیگر‏اماکن‏متعلق‏به‏نیروهای‏ژاپنی‏در‏کره‏شمالی‏نابود‏شد؛‏برای‏اطالعات‏بیشتر‏ر.ک.:Battle of Pochonbo, accessed on 2 December 2018, https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Pochonbo4. Unhasu Orchestra5. Ri Sol Ju6. Chosun Ilbo

101اوقات فراغت در کره شمالی

کره‏شمالی‏کشــوری‏اهریمنی،‏غیرعادی‏یا‏هر‏دو‏به‏نظر‏برسد.)32(‏برعکس،‏این‏موضوع‏موضع‏ســرویس‏اطالعات‏کره‏جنوبــی‏را‏در‏داخل‏تقویت‏می‏کند‏به‏ویژه‏در‏عصری‏که‏با‏درخواســت‏های‏دائم‏‏برای‏اطالح‏سیاســی‏کاری‏هایش‏دست‏به‏گریبان‏اســت.‏از‏آنجا‏که‏تأیید‏یا‏تکذیب‏این‏داستان‏سرایی‏ها‏بی‏نهایت‏دشــوار‏است،‏گزارشگران‏بین‏المللی‏آن‏ها‏را‏به‏منزلۀ‏حقیقت‏می‏نگرند‏و‏آن‏ها‏را‏بدون‏دخل‏و‏تصرفی‏بازنشر‏می‏کنند.‏در‏مورد‏هیون‏سونگ‏وول،‏نویسندگان‏این‏‏زنده‏ ‏به‏‏گفتۀ‏منبعی‏بســیار‏موثقـ‏ کتــاب‏به‏یقین‏می‏تواننــد‏اظهار‏دارند‏که‏اوـ‏

است.‏خانم‏هیون‏هم‏هنوز‏از‏چشم‏رژیم‏نیفتاده‏است.صرف‏نظر‏از‏این،‏به‏نظر‏می‏رسد‏دولت‏به‏طور‏ضمنی‏اذعان‏کرده‏که‏پوکونبو،‏وانگ‏جائه‏ســان‏و‏امثال‏آن‏اکنون‏قدیمی‏‏شده‏اند.‏شــاید‏در‏پاسخ‏به‏هالیو‏یا‏موج7‏غیرقابل‏توقفی‏که‏از‏جنوب‏می‏آید،‏شمالی‏ها‏اکنون‏نسخه‏خاص‏خود‏از‏گروه‏دختران8‏را‏دارند‏که‏با‏دامن‏کوتاه‏و‏مدل‏موی‏پر‏زرق‏وبرق‏کامل‏شــده‏است.‏گروه‏مورانبونگ،9‏که‏ظاهرا‏از‏سوی‏شخص‏کیم‏جونگ‏اون‏پایه‏گذاری‏شد،‏به‏منزلۀ‏نماد‏تالش‏های‏دولت‏برای‏نشان‏دادن‏مدرنیتۀ‏خوش‏رنگ‏و‏لعاب‏در‏عصر‏»کیم‏ســوم«‏تلقی‏می‏شــود.‏برخــالف‏گروه‏دختران‏کــره‏جنوبی،‏مورانبونگ‏کره‏شمالی‏ابزارآالت‏موسیقایی‏خاص‏خود‏را‏می‏نوازد.‏همان‏طور‏که‏از‏فارغ‏التحصیالن‏ستاره‏سیستمی‏‏که‏فستیوال‏آریرانگ10‏را‏سامان‏می‏دهند‏انتظار‏می‏رود،‏اجرایشان‏بسیار‏جدی‏و‏خشک‏است.‏آن‏ها‏به‏طور‏چشمگیری‏نســخه‏های‏به‏‏روز‏از‏آهنگ‏های‏قدیمی‏‏انقالبــی‏را‏اجرا‏می‏کنند‏و‏حتی‏گفته‏می‏شود‏مغازله‏هایی‏هم‏با‏فرهنگ‏امریکایی‏دارند؛‏برای‏مثال‏آهنگ‏هایی‏با‏تم‏

Hallyu .7؛‏معادل‏انگلیسی‏آن‏The Korean Wave‏است‏که‏اشاره‏دارد‏به‏افزایش‏محبوبیت‏جهانی‏فرهنگ‏کره‏جنوبی‏از‏دهۀ‏90 به‏بعد.‏با‏شروع‏قرن‏21،‏کره‏جنوبی‏به‏صادرکننده‏مهمی‏‏در‏زمینه‏فرهنگ‏پاپ‏و‏توریسم‏تبدیل‏شده‏است‏و‏گستره‏فرهنگی‏این‏کشور‏

به‏شرق،‏جنوب‏و‏جنوب‏شرق‏آسیا‏هم‏سرایت‏کرده‏است.‏8. girl band9. the Moranbong Band10.‏‏بازی‏های‏دسته‏جمعی‏آریرانگ‏یا‏جشنواره‏آریرانگ:‏هنرهای‏نمایشی‏متداول‏در‏کره‏شمالی‏است‏که‏هر‏ساله‏معموال‏در‏اوایل‏ماه‏

اوت‏آغاز‏می‏شود‏و‏حدود‏10‏سپتامبر‏به‏پایان‏می‏رسد.

علیه توسعه 102

راکی‏)رمبو(‏می‏سازند‏یا‏آهنگ‏های‏میکی‏موس1‏را‏اجرا‏می‏کنند.‏هیچ‏یک‏از‏این‏ها‏در‏دوران‏کیم‏جونگ‏ایل‏رخ‏نداده‏است.‏با‏این‏تفاصیل،‏سبک‏و‏سیاق‏آن‏ها‏بیشــتر‏دهۀ‏هشتادی‏اســت؛‏پاپ‏کره‏جنوبی‏قرن‏بیست‏ویکمی‏‏است‏و‏گروه‏مورانبونگ‏نمی‏تواند‏به‏درستی‏توجه‏جوانان‏شهری‏کره‏شمالی‏را‏به‏خود‏جلــب‏کند،‏اگرچه‏موی‏کوتاهشــان‏به‏‏نوعی‏برای‏جوانان‏طبقه‏متوســط‏در‏

پیونگ‏یانگ‏محبوب‏است.‏

سفر و اوقات فراغتبرای‏عامۀ‏مردم‏کره‏شمالی،‏تصور‏ایده‏سفر‏خارجی‏دشوار‏است.‏سفر‏خارجی‏برای‏افراد‏خارج‏از‏حلقۀ‏نخبگان‏یا‏طبقه‏تجاری‏هم‏غیرقانونی‏و‏هم‏به‏شــدت‏عجیب‏است.‏متأسفانه،‏سفر‏داخلی‏هم‏برای‏بسیاری‏از‏مردم‏امری‏نادر‏است،‏هرچند‏به‏تدریج‏در‏حال‏افزایش‏می‏باشــد.‏برای‏شهروندان‏کره‏شمالی‏سفر‏به‏مکان‏های‏خارج‏از‏منطقه‏خودشــان‏غیرقانونی‏و‏ممنوع‏است،‏مگر‏اینکه‏برای‏آن‏ها‏اجازه‏صادر‏شود.‏)33(‏زمانی‏هم‏که‏اجازه‏صادر‏می‏شود،‏زیرساخت‏های‏فاجعه‏بار‏این‏سفر‏را‏طوالنی‏و‏بس‏طاقت‏فرسا‏می‏سازد.‏اغراق‏نیست‏بگوییم‏که‏کره‏شمالی‏80‏ســال‏پیش‏دارای‏خط‏آهن‏بهتری‏بود؛‏قطعی‏برق‏و‏خرابی‏های‏ممتد،‏یک‏سفر‏معمولی‏را‏تا‏یک‏هفته‏یا‏بیشتر‏به‏درازا‏می‏کشاند.‏تعجبی‏ندارد‏که‏مردم‏زیادی‏در‏کره‏شمالی‏هســتند‏که‏هرگز‏زادگاه‏خود‏را‏ترک‏نکرده‏اند.‏در‏نظر‏چنین‏مردمانی،‏پایتخت،‏پیونگ‏یانگ،‏ممکن‏اســت‏بخشی‏از‏یک‏کشور‏

متفاوت‏باشد.)34(‏سوار‏شــدن‏بر‏اولین‏قطار‏کره‏شمالی‏تا‏مدت‏ها‏رویدادی‏خاطره‏انگیز‏تلقی‏می‏شد.‏مردان‏به‏طور‏اخص‏برای‏اولین‏بار‏آن‏را‏طی‏خدمت‏نظامی‏‏تجربه‏کردند،‏یعنــی‏زمانی‏که‏برای‏خدمت‏در‏فالن‏واحد‏نظامی‏‏خاص‏به‏نقطه‏ای‏از‏کشــور‏1. Mickey Mouse

103اوقات فراغت در کره شمالی

اعزام‏می‏شــدند.‏اگر‏کسی‏سوار‏قطار‏در‏کره‏شــمالی‏شود،‏تعداد‏بی‏شماری‏از‏اونیفورم‏های‏ارتشــی‏را‏مشــاهده‏خواهد‏کرد.‏احتماال‏دو‏یا‏سه‏واگن‏مختص‏نیروهای‏نظامی‏خواهد‏بود،‏اما‏شــاید‏این‏هم‏کافی‏نباشــد؛‏کوپه‏های‏دیگر‏در‏واگن‏های‏دیگر‏هم‏ممکن‏اســت‏پر‏از‏ســرباز‏باشد.‏با‏این‏‏حال،‏این‏روزها‏نوع‏جدیدی‏از‏مســافر‏در‏حال‏ظهور‏است.‏از‏زمان‏طلوع‏ســرمایه‏داری‏توده‏ای،2 تعداد‏روزافزونی‏از‏مســافران‏سوداگر‏مبادرت‏به‏مسافرت‏به‏اقصی‏نقاط‏کشور‏کرده‏اند.‏از‏آنجا‏که‏پول‏نقش‏حالل‏مشــکالت‏را‏دارد،‏از‏رشــوه‏)35(‏می‏توان‏جهت‏کســب‏اجازه‏برای‏سفر‏از‏جایی‏به‏جای‏دیگر‏استفاده‏کرد.‏ارزیابی‏های‏مربوط‏به‏رشوه‏که‏برای‏ورود‏به‏پیونگ‏یانگ‏الزم‏است،‏از‏15‏تا‏30‏دالر‏)قابل‏پرداخت‏بــه‏ارز‏خارجی‏مانند‏یوان‏چین(‏متغیر‏اســت.)36(‏همان‏طور‏که‏در‏فصل‏اول‏گفته‏شد،‏عذرهایی‏مانند‏موارد‏درمانی‏یا‏نیاز‏به‏دیدار‏با‏یکی‏از‏اقوام‏بیمار‏ممکن‏است‏از‏ســوی‏مقامات‏فاسد‏پذیرفته‏شود.‏این‏به‏سوداگران‏اجازه‏می‏دهــد‏واحدهای‏کاری‏خود‏را‏تــرک‏و‏به‏مراکز‏تجاری‏ســفر‏کنند‏)مثال‏به‏چونگجین(‏و‏کاالها‏را‏به‏‏صورت‏عمده‏بخرند.‏سپس‏ممکن‏است‏به‏شهرهایی‏بروند‏که‏مسیرهای‏ارتباطی‏در‏آنجا‏کم‏است‏و‏برای‏سود‏بیشتر‏کاالهای‏خود‏را‏

در‏آنجا‏بفروشند.رشد‏سفرهای‏تجاری‏بین‏شهری‏و‏ندرت‏خدمات‏سفر‏با‏قطار‏بدین‏معناست‏که‏قطارهای‏کره‏شمالی‏مملو‏از‏آدم‏است.‏مسافران‏شانه‏به‏شانه‏هم‏ایستاده‏و‏در‏هــم‏می‏لولند‏و‏کیف‏ها‏یا‏چمدان‏های‏خود‏را‏در‏هرکجا‏که‏بتوانند‏نگه‏می‏دارند،‏حتی‏در‏توالت‏های‏کوچک‏قطار.‏پیامد‏جالب‏این‏مســئله‏این‏اســت‏که‏قطار‏اکنون‏بیش‏از‏گذشــته‏به‏فرصتی‏گرانبها‏برای‏اجتماعی‏پذیری‏و‏کنش‏مشترک‏تبدیل‏شده‏است.‏این‏سخن‏بدین‏معناست‏که‏نشست‏های‏غیررسمی‏‏چهار‏نفر‏یا‏بیشتر‏به‏طور‏بالقوه‏در‏کره‏شمالی‏ممنوع‏و‏وجود‏هرگونه‏فعالیت‏گروهی‏دور‏از‏2. grassroots capitalism

علیه توسعه 104

نظر‏مقامات‏دشــوار‏است،‏اما‏قطار‏اســتثنا‏قابل‏توجه‏است‏و‏این‏حقیقت‏که‏مسافران‏ممکن‏است‏هرگز‏یکدیگر‏را‏نبینند‏آن‏ها‏را‏جسورتر‏می‏کند‏که‏با‏یکدیگر‏شفاف‏تر‏و‏صریح‏تر‏باشند.‏کره‏جامعه‏ای‏است‏که‏در‏آن‏نمایش‏و‏داستان‏گویی‏های‏زنده‏را‏ارج‏می‏نهند‏و‏بدین‏ترتیب،‏کســانی‏هستند‏که‏ضمن‏سفرهای‏طوالنی‏با‏راه‏آهن‏آهنگ‏گوش‏می‏دهند‏یا‏می‏خوانند،‏جک‏می‏گویند‏یا‏داستان‏های‏زشت‏و‏آنچنانی‏تعریف‏می‏کنند.‏مهم‏تر‏اینکه،‏معروف‏اســت‏مسافران‏قطار‏اخبار‏و‏شــایعات‏را‏با‏هم‏به‏اشــتراک‏می‏گذارند‏و‏حتی‏از‏مقامات‏انتقاد‏می‏کنند.‏این‏

دومی‏‏شاید‏در‏محیط‏های‏عمومی‏‏دیگر‏کامال‏غیرقابل‏تصور‏باشد.‏امــا‏در‏مورد‏تعطیالت‏چطور؟‏به‏طور‏قــراردادی،‏تعطیالت‏واقعی‏نادر‏است.‏واحدهای‏شغلی‏سفرهای‏دسته‏جمعی‏به‏دیگر‏نقاط‏کشور‏را‏به‏ویژه‏کوه‏هایی‏مانند‏چیلبوســان،1‏پائک‏توســان2‏و‏کومگانگ‏ســان3‏سازمان‏می‏دهند،‏اما‏آحاد‏افراد‏قادر‏به‏انتخاب‏مقصد‏خود‏نیستند‏و‏فرصت‏اندکی‏برای‏اســتراحت‏دارند:‏برنامه‏های‏ســفر‏پر‏از‏فعالیت‏های‏گروهی‏سیاسی‏اســت.‏تنها‏طبقه‏ای‏که‏قادر‏است‏به‏سواحل‏یا‏شــهرهای‏ساحلی‏مانند‏ونســان‏)البته‏غیر‏از‏بومی‏ها(‏برود‏اعضای‏گروه‏حاکم‏هستند.‏آن‏ها‏تنها‏افرادی‏با‏وقت‏باز‏هســتند‏و‏آنقدر‏پــول‏دارند؛‏که‏از‏خرج‏و‏مخارج‏هتل‏و‏غیره‏برآیند،‏اما‏در‏عصر‏سرمایه‏داری‏جدید‏کره‏شمالی،‏فرصت‏های‏فراغت‏برای‏اعضای‏موفق‏تر‏طبقات‏نوظهور‏سوداپیشه‏و‏تاجرپیشه‏در‏حال‏ظهور‏اســت.‏گروهی‏کوچک،‏اما‏روزافزون‏از‏مردمانی‏با‏درآمد‏در‏دســترس‏و‏وقت‏آزاد‏وجود‏دارد.‏برخی‏از‏آن‏ها‏حتی‏ماشــین‏هــم‏دارند.‏در‏آنچه‏نفع‏مســتقیمی‏برای‏این‏گروه‏دارد،‏توریسم‏داخلی‏از‏سوی‏»کمیته‏خلق‏شهر‏

1. Chilbosan2. Paektusan3. Kumgangsan

105اوقات فراغت در کره شمالی

گهی‏های‏تبلیغاتی‏در‏رودونگ‏ســینمون5‏یا‏ پیونگ‏یانگ4«‏و‏از‏طریــق‏آروزنامه‏کارگران6‏)مهم‏ترین‏رسانۀ‏دولتی(‏در‏حال‏تبلیغ‏و‏ترویج‏است.‏در‏اوت‏2013،‏کمیته‏خلق‏شــهر‏پیونگ‏یانگ‏بلیتی‏برای‏ســفری‏سه‏روزه‏به‏ساحل‏ریونگ‏سوپو7‏ارائه‏داد‏که‏در‏جنوب‏غرب‏پیونگ‏یانگ‏و‏در‏جنوب‏استان‏هوانگای‏قرار‏دارد.‏این‏مکان‏ها‏نه‏‏فقط‏برای‏واحدهای‏کاری،‏بلکه‏

برای‏خانواده‏ها‏نیز‏در‏دسترس‏است.‏گزارش‏های‏خبری‏تلویزیونی‏نیز‏در‏حال‏توســعه‏و‏ترویج‏و‏ارتقای‏توریسم‏ســاحلی‏در‏بهار‏و‏تابســتان‏2013‏بودند.‏این‏گزارش‏ها‏تعداد‏زیادی‏از‏مردم‏را‏نشــان‏می‏داد‏که‏در‏حال‏شــنا‏و‏والیبال‏ســاحلی‏در‏ســاحل‏ماجون8‏نزدیک‏‏هام‏هونگ‏بودند‏و‏این‏حس‏را‏منتقل‏می‏کرد‏که‏این‏ها‏فعالیت‏هایی‏اند‏که‏همه‏در‏آن‏دخیل‏اند،‏البته‏این‏درســت‏نبود،‏مردم‏معمولی‏کره‏شــمالی‏همچنان‏در‏فقر‏مطلق‏به‏سر‏می‏برند‏و‏ازاین‏رو،‏فاقد‏پول‏و‏زمان‏برای‏گذراندن‏سه‏روز‏در‏مناطق‏ســاحلی‏هستند،‏اما‏این‏حقیقت‏که‏مقامات‏در‏حال‏بازگشایی‏مناطقی‏به‏روی‏عموم‏با‏پول‏نقد‏باشند‏که‏در‏رزرو‏نخبگان‏و‏عوامل‏خودشان‏است‏و‏حتی‏آن‏را‏تبلیغ‏کنند،‏ســخن‏های‏فراوانی‏در‏مورد‏تغییر‏نگرش‏هــا‏در‏مورد‏مصرف‏گرایی‏

حلقه‏های‏رسمی‏‏در‏دل‏دارد.‏این‏اقدام‏تمرکز‏جدیدی‏از‏ســوی‏دولت‏کیم‏جونگ‏اون‏اســت‏بر‏فراغت‏و‏فعالیت‏های‏ورزشــی.‏از‏زمان‏درگذشت‏کیم‏جونگ‏ایل‏ـ‏حاکمی‏‏که‏به‏‏خاطر‏‏پروپاگاندای‏دولتی‏به‏‏سوی‏ترویج‏ سیاســت‏ابتدا‏ارتش‏یا‏سونگان‏شــهره‏بودـ‏تصویری‏مبتنی‏بر‏رفاه‏و‏موفقیت‏و‏حتی‏خوشی‏]در‏کره‏شمالی[‏چرخش‏کرده‏است.‏پروژه‏های‏نمایشی9‏کیم‏جونگ‏اون‏بازتاب‏چنین‏چیزی‏است:‏تفریحگاه‏4. Pyongyang City People’s Committee (PCPC)5. Rodong Shinmun6. The Workers’ Paper7. Ryongsupo Beach8. Majon Beach9. pet projects

علیه توسعه 106

اســکی‏سواری‏ماســیک1‏معروف‏ترین‏مورد‏اســت‏و‏تم‏پارک‏ها2،‏سینماهای‏سه‏بعدی‏و‏نمایش‏دلفین‏ها‏هم‏همین‏طور.‏بی‏تردید‏این‏مسائل‏با‏سبک‏فردی‏و‏ســن‏و‏ســال‏جوانی‏او‏جور‏درمی‏آید‏)به‏ویژه‏اگر‏با‏پدر‏پیرش‏مقایســه‏شود(،‏درعین‏حــال‏این‏کارها‏کارکــرد‏دیگری‏هم‏دارد:‏اینکــه‏موجب‏خلق‏چهره‏ای‏تأثیرگذار‏از‏او‏در‏داخل‏می‏شود‏و‏اجرای‏این‏پروژه‏ها‏در‏قالب‏فیل‏سفید3‏تعریف‏می‏شود‏که‏گران‏بدست‏می‏آیند،‏ولی‏حاصل‏چندانی‏ندارند،‏اما‏هم‏زمان،‏تردیدی‏نیست‏که‏پروژه‏هایی‏مانند‏سینمای‏سه‏بعدی‏و‏تفریحگاه‏اسکی‏در‏کشوری‏که‏رفاه‏و‏حتی‏ابتدایی‏ترین‏زیرســاخت‏ها‏رؤیاهایی‏دور‏از‏دسترس‏هستند‏به‏منزلۀ‏

کاالهایی‏فرقه‏گونه4‏هستند.اگرچه‏باید‏امید‏اندکی‏به‏رفاه‏و‏موفقیت‏دولتی‏]رفاهی‏که‏دولت‏آن‏را‏به‏ارمغان‏می‏آورد[‏داشت‏و‏عملکرد‏گذشته‏شاهدی‏بر‏این‏امر‏است.‏کره‏شمالی‏طی‏10ـ15 ســال‏آینده‏»احتماال«‏جاده‏ها‏و‏ایســتگاه‏های‏راه‏آهن‏بهتری‏خواهد‏داشــت.‏با‏طنین‏انداز‏شــدن‏فوران‏ساخت‏وساز‏در‏پیونگ‏یانگ،‏اندکی‏پول‏وارد‏راه‏آهنی‏شده‏اســت‏که‏روسیه‏را‏به‏کره‏شمالی‏وصل‏می‏کند‏)نام‏مستعار‏آن‏جاده‏ابریشم‏آهنین5 1. Masiktheme parks .2؛‏تم‏‏پارک‏مجموعه‏ای‏از‏جاذبه‏های‏تفریحی،‏رایدها‏)سرســره،‏ترن‏هوایی‏و...(‏و‏دیگر‏رویداد‏های‏سرگرم‏کننده‏است.‏درواقع‏تم‏‏پارک‏نوعی‏مشخص‏و‏متمایز‏از‏پارک‏تفریحی‏است‏که‏معموال‏به‏‏شکلی‏بسیار‏پیچیده‏و‏با‏جزئیات‏فراوان‏حول‏یک‏موضوع،‏داســتان‏یا‏افسانه‏اصطالحا‏تمینگ‏)Theming(‏شده‏اســت.‏تم‏پارک‏ها‏بازدیدکننده‏را‏وارد‏دنیایی‏خیالی‏می‏کند‏که‏در‏آن‏واقعیت‏برای‏مدتی‏به‏حالت‏تعلیق‏در‏می‏آید.‏تم‏‏پارک‏دارای‏محوطه‏ســازی‏)Landscaping(،‏سازه‏های‏مختلف‏و‏جاذبه‏هایی‏است‏که‏براساس‏یک‏یا‏چند‏داستان‏و‏افسانۀ‏مشخص‏و‏خاص‏تمینگ‏شده‏اند،‏مثال‏دیزنی‏لند‏)Disneyland(‏در‏آناهیم‏کالیفرنیا،‏برمبنای‏گنجانیدن‏چند‏تم‏‏پارک‏در‏یک‏فضا‏بنا‏شده‏است.‏تم‏‏پارک‏سرزمین‏فردا‏)Tomorrowland(‏در‏دیزنی‏لند‏برمبنای‏کهکشان‏و‏آینده‏ســاخته‏شده‏است،‏سرزمین‏غرب‏وحشی‏)Frontierland(‏دیزنی‏لند‏برمبنای‏غرب‏وحشی‏آمریکا‏و‏دوران‏گاوچران‏ها‏ساخته‏شده‏است،‏سرزمین‏ماجراجویی‏)Adventureland(‏دیزنی‏لند‏براساس‏جنگل‏های‏دور‏دست‏آفریقا‏و‏آسیا‏و‏آمریکای‏جنوبی‏خلق‏شده‏

است.‏تاریخچه‏این‏پارک‏ها‏به‏تم‏پارک‏سرزمین‏بابانوئل‏سال‏1946‏در‏ایندیانای‏ایاالت‏متحده‏آمریکا‏باز‏می‏گردد.‏white elephant .3؛‏فیل‏سفید‏اصطالحی‏است‏برای‏اشاره‏به‏دارایی‏هایی‏که‏مالک‏آن‏ها‏نمی‏تواند‏به‏سادگی‏از‏بند‏آن‏ها‏رها‏شود‏و‏درعین‏حال‏میزان‏استفاده‏و‏مفید‏بودنشان‏نسبت‏به‏هزینۀ‏نگهداری‏شان‏ناچیز‏است.‏این‏نام‏گذاری‏اشاره‏به‏داستان‏پادشاه‏کشور‏سیام‏دارد‏که‏گفته‏می‏شود‏یکی‏از‏فیل‏های‏مقدس‏سفیدمو‏را‏به‏یکی‏از‏درباریان‏که‏از‏چشم‏شاه‏افتاده‏بود‏هدیه‏داد‏و‏با‏اینکه‏این‏هدیه‏به‏‏ظاهر‏مایۀ‏افتخار‏بود،‏هزینه‏هایش‏به‏قدری‏زیاد‏بود‏که‏بیشــتر‏موجب‏بدبختی‏و‏فالکت‏صاحبش‏شــد.‏در‏اقتصاد‏سیاســی،‏فیل‏سفید‏به‏پروژه‏های‏سرمایه‏گذاری‏‏گفته‏می‏شود‏که‏گران‏بدست‏می‏آیند،‏ولی‏حاصل‏چندانی‏ندارند.‏پروژه‏های‏فیل‏سفید‏به‏مثابۀ‏ابزار‏مریدپروری‏توسط‏سیاست‏مداران‏استفاده‏می‏شود.‏این‏دسته‏از‏سیاست‏مداران‏با‏تعهدات‏مشکل‏سازی‏که‏در‏قبال‏گروه‏های‏خاص‏متقبل‏می‏شوند‏

عمال‏در‏جهت‏اجرای‏شیوه‏های‏ناکارا‏در‏توزیع‏گام‏برمی‏دارند؛‏برای‏اطالعات‏بیشتر‏ر.ک.:White elephant, accessed on 5 December 2018, https://en.wikipedia.org/wiki/White_elephant4. cargo cultish5. iron silk road

107اوقات فراغت در کره شمالی

اســت‏که‏هدفش‏پوشــش‏دادن‏کل‏اوراسیاســت(،‏و‏دو‏جاده‏اصلی‏که‏چین‏و‏‏راجین6‏و‏پل‏رودخانه‏یالو(. کره‏شــمالی‏را‏به‏هم‏متصل‏می‏سازد‏)جاده‏وونجونـ‏‏‏هام‏هونگ7‏اســت‏که‏در‏زمان‏نگارش‏این‏ )37(‏پروژه‏مهم‏دیگر‏جاده‏وونســانـ‏کتاب‏هنوز‏در‏حال‏ساخت‏بود.‏بودجه‏این‏پروژه‏ها‏از‏چین‏و‏روسیه‏تأمین‏می‏شود‏و‏هدف‏آن‏ارتقای‏بده‏و‏‏بســتان‏با‏کره‏شــمالی‏و‏به‏ویژه‏تسهیل‏دسترسی‏روسیه‏به‏آب‏های‏گرم‏و‏نیاز‏چین‏به‏منابع‏طبیعی‏اســت.‏از‏آنجا‏که‏این‏دو‏کشور‏کره‏شمالی‏را‏به‏منزلۀ‏ســرزمین‏فرصت‏ها‏می‏بینند‏)با‏وجود‏مشکالت‏فراوان(،‏حجم‏و‏تعداد‏ســرمایه‏گذاری‏هایی‏از‏این‏قبیل‏در‏حــال‏افزایش‏اســت.)38(‏احتماال‏روزی‏ماشــین‏های‏بیشتر‏و‏بیشتری‏در‏این‏جاده‏های‏جدید‏تردد‏خواهند‏کرد.‏کسانی‏که‏به‏‏طور‏منظم‏از‏پیونگ‏یانگ‏و‏دیگر‏شهرهای‏مهم‏بازدید‏می‏کنند‏می‏گویند‏به‏وضوح‏مالکیت‏خودرو‏در‏کره‏شــمالی‏به‏آهستگی‏در‏حال‏افزایش‏است.‏این‏امر‏در‏نتیجۀ‏بازاری‏شدن‏و‏سرمایه‏داری‏در‏حال‏ظهور‏است،‏به‏ویژه‏نوع‏دولتی‏ـ‏خصوصی‏]یا‏همان‏»خصولتی«‏رایج‏در‏زبان‏فارســی[‏که‏نخبگان‏در‏حال‏مهارت‏یافتن‏در‏آن‏هســتند.‏جالب‏خواهد‏بود‏که‏ببینیــم‏آیا‏این‏فرایند‏تأثیری‏بــر‏نمادین‏ترین‏جنبۀ‏حمل‏ونقل‏جاده‏ای‏در‏پیونگ‏یانگ‏دارد‏یا‏خیر،‏یعنی‏نماد‏معروف‏دختر‏ترافیک8 که‏به‏منزلۀ‏نوعی‏ســیگنال‏انســانی‏برای‏ترافیک‏عمل‏می‏کند.‏این‏روزها،‏حتی‏ترافیک‏های‏کوچک‏در‏پیونگ‏یانگ‏دیده‏می‏شــود،‏چیــزی‏که‏به‏‏گفتۀ‏دیپلمات‏مستقر‏در‏پیونگ‏یانگ،‏تا‏سال‏2012‏در‏این‏کشور‏امری‏تخیلی9‏بود.‏اگر‏این‏روند‏

ادامه‏یابد،‏بی‏تردید‏چراغ‏های‏راهنمایی‏و‏رانندگی‏جایگزین‏آن‏خواهد‏شد.‏

نیکوتین و دیگر اقالم نشئه آورسیگار‏کشــیدن‏در‏میان‏مردان‏از‏تمام‏طبقات‏اجتماعی‏در‏کره‏شمالی‏امری‏6. Wonjon-Rajin road7. Wonsan - Hamhung Roadtraffic girl .8؛‏به‏افسران‏زنی‏گفته‏می‏شود‏که‏در‏کره‏شمالی‏سر‏چهارراه‏ها‏هدایت‏و‏نظارت‏بر‏عبور‏و‏مرور‏خودروها‏را‏برعهده‏دارند.‏9. science fiction

علیه توسعه 108

رایج‏است.)39(‏برخی‏تنباکوی‏خود‏را‏با‏تکه‏کاغذهایی‏از‏روزنامه‏رودونگ ســینمون‏بهم‏می‏پیچند‏)البته‏با‏احتیاط‏کاغــذ‏را‏پاره‏می‏کنند‏تا‏مبادا‏عکس‏اعضای‏خاندان‏حاکم‏هم‏پاره‏شــود(‏و‏برخی‏دیگر‏برندهایی‏را‏از‏سیگارهای‏محلی‏که‏در‏کره‏شــمالی‏در‏دســترس‏است‏می‏کشــند.‏کیم‏جونگ‏اون‏هم‏ســیگاری‏اســت،‏درســت‏ماننــد‏پــدر‏و‏پدربزرگــش.‏بــرای‏کمــک‏به‏پیونگ‏یانگ‏شــناس‏های‏سرسخت،‏در‏اینجا‏می‏توان‏آشــکارا‏گفت‏اولویت‏»اون«‏ســیگار‏برند‏داخلی‏با‏نام‏7/27‏است،‏نام‏آن‏برگرفته‏از‏تاریخی‏است‏کــه‏جنگ‏کره‏پایــان‏یافت.‏هر‏پاکت‏از‏این‏ســیگارها‏در‏مغــازۀ‏هتل‏های‏پیونگ‏یانگ‏300‏وون‏است؛‏یعنی‏3‏دالر‏به‏ازای‏هر‏پاکت،‏سه‏برابر‏گران‏تر‏از‏سیگارهای‏استاندارد‏برند.)40(‏احتماال‏معروف‏ترین‏برند‏سیگار‏در‏خارج‏از‏این‏کشــور‏»پیونگ‏یانگ«‏نام‏دارد‏که‏نامش‏برگرفته‏از‏شرکت‏سرمایه‏گذاری‏مشترک‏تنباکوی‏پائک‏سان‏پیونگ‏یانگ1‏است؛‏سرمایه‏گذاری‏مشترک‏میان‏چین‏و‏کره‏شمالی‏که‏با‏سرمایۀ‏4‏میلیون‏یورویی‏در‏سال‏2008‏تأسیس‏شد.‏با‏وجود‏این،‏این‏ها‏»بهترین«‏سیگارهای‏محلی‏نیستند.‏این‏روزها‏افتخار‏از‏آن‏7/27‏یا‏یک‏برند‏محلی‏دیگر‏با‏نام‏سائه‏بوم2‏است.‏تا‏همین‏اواخر،‏یک‏برند‏بین‏المللی‏با‏نام‏کراون‏ای3‏هم‏برندی‏بود‏که‏بســیاری‏به‏دنبالش‏بودند.‏تولید‏‏امریکا4‏)بات(‏و‏ آن‏در‏کره‏شــمالی‏با‏مشارکت‏غول‏جهانی‏تنباکوی‏بریتانیاـ‏یک‏شرکت‏محلی‏با‏نام‏شرکت‏تجاری‏ســوگ‏یونگ‏کره5‏کلید‏خورد.‏غول‏جهانی‏بات‏در‏اصل‏7/1‏میلیارد‏دالر‏با‏ســهمی‏‏60درصدی‏در‏این‏مشارکت‏در‏سال‏2001‏سرمایه‏گذاری‏کرد)41(‏که‏ابتدا‏سیگارهای‏ارزان‏گیوم‏گانگسان6

را‏تولید‏می‏کرد‏و‏سپس‏به‏سراغ‏کراون‏ای‏رفت.‏1. Pyongyang Paeksan Tobacco Joint Venture Company2. Saebom3. Craven A Cat4. British American Tobacco (BAT)5. Korea Sogyong Trading Corporation6. Geumgangsan

109اوقات فراغت در کره شمالی

برند‏کراون‏ای‏یا‏کت‏)به‏‏دلیل‏تصویر‏گربه‏ای‏که‏روی‏لوگوی‏آن‏بود(‏برندی‏اســت‏مطلوب‏نخبگان‏این‏کشور.‏یک‏کارتن‏از‏این‏برندها‏رشوه‏ای‏سطح‏پایین‏‏عالی‏است‏و‏می‏توان‏آن‏را‏نوعی‏پول‏دانست‏که‏ارزش‏ ‏در‏حد‏و‏اندازه‏خودـ‏ اماـ‏ذخیره‏ای‏آن‏قطعا‏بهتر‏از‏اسکناس‏های‏کره‏شمالی‏است.‏بی‏تردید‏همین‏مسئله‏است‏که‏باعث‏می‏شــود‏اعضای‏نخبه‏حکومت‏از‏جایگاه‏پرامتیاز‏خود‏استفاده‏می‏کننــد‏تا‏کراون‏ای‏های‏ســاخت‏کره‏شــمالی‏)و‏دیگر‏برندها(‏را‏به‏‏شــکل‏غیرقانونی‏در‏چین‏بفروشند.‏درواقع‏سیگار‏یک‏قلم‏صادراتی‏برای‏قاچاقچیان‏کره‏شمالی‏است.‏اگرچه‏کسب‏وکاری‏غیرقانونی‏است،‏ارزش‏پایین‏و‏ارزان‏قیمت‏سیگارهای‏ساخت‏کره‏شــمالی‏انگیزه‏ای‏بدست‏می‏دهد‏تا‏بسته‏های‏زیادی‏از‏آن‏ها‏را‏به‏مرز‏منتقل،‏دوباره‏به‏‏صورت‏برندهای‏محلی‏بســته‏بندی‏کره‏و‏قیمت‏متفاوتی‏روی‏آن‏نصب‏کنند.‏به‏نظر‏می‏رسد‏سیگاری‏های‏چینی‏چندان‏وقعی‏به‏این‏مســائل‏نمی‏نهند،‏زیرا‏برندهای‏بهتر‏ســیگارهای‏ســاخت‏کره‏شمالی‏هم‏به‏راســتی‏کیفیت‏خوبی‏دارد.‏چرا‏چنین‏است؟‏پاسخ‏در‏رقابت‏است.‏همچون‏تمام‏کســب‏وکارهای‏رسمی،‏تولید‏ســیگار‏هم‏تحت‏کنترل‏دولت‏است.‏با‏این‏‏حال،‏تعدادی‏از‏کارخانه‏های‏رقیب‏هم‏وجود‏دارند‏که‏هریک‏برندهای‏متفاوتی‏‏خصوصی،‏مقامات‏ دارنــد؛‏افزون‏‏بر‏این،‏در‏عصر‏جدید‏ســرمایه‏داری‏دولتیـ‏مسئول‏هر‏کارخانه‏انگیزۀ‏مالی‏مستقیم‏‏برای‏برآورده‏کردن‏درخواست‏مشتریان‏دارند.‏همچنین‏مواردی‏از‏ســازمان‏های‏قدرتمند‏دولتی‏مانند‏کمیســیون‏دفاع‏ملی7‏بوده‏است‏که‏از‏وزن‏خود‏برای‏زورآزمایی‏با‏دیگر‏ادارات‏استفاده‏می‏کردند‏

تا‏کارخانه‏های‏سودآور‏سیگار‏را‏از‏گردونه‏خارج‏سازند.‏تقاضا‏همواره‏قوی‏اســت.‏از‏ســال‏2000‏به‏این‏ســو،‏دولت‏کره‏شمالی‏به‏‏صــورت‏دوره‏ای‏درگیر‏عملیات‏ضد‏قاچاق‏بوده‏اســت‏و‏کیــم‏جونگ‏ایل‏هم‏

7. National Defense Commission

علیه توسعه 110

قاچاقچیان‏را‏در‏زمره‏ســه‏احمق‏بزرگ1‏قرن‏21‏توصیف‏می‏کرد،)42(‏اما‏کیم‏جوان‏هم‏ســیگاری‏بوده‏و‏ســعی‏در‏ترک‏آن‏دارد؛‏الاقل‏در‏یــک‏چیز‏با‏اکثر‏هم‏وطنان‏نه‏چندان‏خوش‏شانس‏خود‏اشتراک‏دارد.‏برخی‏دوست‏دارند‏بگویند‏رواج‏سیگار‏در‏کره‏شمالی‏درنتیجۀ‏استرس‏های‏معمول‏زندگی‏است؛‏اما‏تحلیل‏کامال‏ملودرام‏اســت.‏تا‏ســال‏2006،‏59‏درصد‏از‏مردان‏چینی‏و‏53‏درصد‏از‏مردان‏کره‏جنوبی‏در‏ردۀ‏سیگاری‏طبقه‏بندی‏می‏شدند.‏در‏کره‏شمالی،‏ارزش‏های‏سنتی‏متأثر‏از‏کنفوسیوس‏همچنان‏قدرتمند‏است،‏بنابراین‏روشن‏کردن‏سیگار‏در‏برابر‏بزرگســاالن‏به‏لحــاظ‏اجتماعی‏غیرقابل‏پذیرش‏اســت.‏برای‏زنان‏نیز‏سیگار‏کشیدن‏تابو‏اســت.‏آجوماهای‏میانســال‏از‏این‏قاعده‏مستثنی‏هستند‏)اگرچه‏ممکن‏است‏آن‏ها‏پیپ‏بکشند،‏نه‏سیگار(؛‏در‏ذهنیت‏کالسیک‏کره‏ای،‏سن‏ارشدیت2‏را‏تعیین‏و‏زنانگی3‏را‏کم‏اهمیت‏می‏کند.‏ذکر‏این‏مسئله‏مهم‏است‏که‏هر‏دوی‏این‏قواعد‏اجتماعی‏هیچ‏ارتباطی‏با‏سیستم‏کره‏شمالی‏ندارد.‏تا‏این‏اواخر،‏کره‏جنوبی‏هم‏همین‏نگرش‏را‏داشت.‏با‏این‏‏حال،‏هرگز‏باعث‏نشد‏زنان‏کره‏جنوبی‏ســیگار‏کشــیدن‏را‏متوقف‏ســازند.‏آن‏هایی‏که‏می‏خواستند‏سیگار‏بکشــند‏در‏خفا‏چنین‏می‏کردند.‏همین‏مسئله‏برای‏زنان‏کره‏شمالی‏که‏عادت‏به‏

سیگار‏دارند‏هم‏صادق‏است.‏آیا‏مردم‏کره‏شمالی‏چیز‏قوی‏تری‏هم‏می‏کشند؟‏در‏سال‏2013،‏رسانه‏های‏بین‏المللی‏خود‏را‏برای‏وضعیت‏شگفتی‏آور‏جایگاه‏کره‏شمالی‏به‏عنوان‏بهشت‏ســیگاری‏ها‏و‏ماریجوانایی‏ها‏آماده‏کردند؛‏اما‏این‏اغراقی‏شدید‏بود.‏همچون‏بسیاری‏دیگر‏از‏کشورهای‏دنیا،‏شــاهدانه4‏در‏میان‏کره‏ای‏ها‏گیاهی‏سودمند‏تلقی‏می‏شد.‏تا‏دهۀ‏30‏میالدی،‏گیاه‏شاهدانه‏در‏تمام‏استان‏های‏کره‏شمالی،‏1. three greatest fools2. seniority3. femininityHemp .4؛‏شاهدانه‏گیاهی‏یک‏ساله‏با‏برگ‏های‏قطره‏ای‏است.‏میوۀ‏این‏گیاه‏ریز‏و‏روغنی‏است‏و‏خاصیت‏آرامش‏بخش‏دارد‏که‏از‏آن‏برای‏درمان‏نیز‏استفاده‏می‏شود.‏از‏بخش‏های‏مختلف‏این‏گیاه‏مشتقات‏فراوانی‏ازجمله‏تخم‏شاهدانه،‏الیاف‏شاهدانه،‏مواد‏توهم‏زا‏و‏

روانگردان‏مثل‏ماری‏جوانا‏و‏حشیش‏تهیه‏می‏شود.

111اوقات فراغت در کره شمالی

به‏ویژه‏در‏اســتان‏های‏جنوبی‏کشــت‏می‏شــد،‏زیرا‏هوا‏در‏آنجا‏گرم‏تر‏است.‏شاهدانه،‏محصولی‏نقد5‏بود.‏براســاس‏تحقیق‏ری‏جونگ‏هائنگ،6‏شاهدانه‏الیافی‏تولید‏می‏کرد‏که‏پوششی‏می‏شد‏بر‏تن‏حدود‏یک‏سوم‏جمعیت‏در‏ماه‏های‏تابســتان.‏این‏محصول‏زودتر‏از‏برنج‏کاشته‏می‏شــد‏و‏بدین‏معنا‏بود‏که‏مزارع‏می‏توانند‏در‏تمام‏طول‏سال‏برای‏هر‏دو‏محصول‏استفاده‏شوند،‏حتی‏در‏اواخر‏دهــۀ‏50‏در‏کره‏جنوبی،‏حدود‏9‏هزار‏هکتار‏از‏زمین‏ها‏به‏کشــت‏شــاهدانه‏

اختصاص‏داده‏شده‏بود.‏گاه‏شدند.‏ طبیعتا‏بدین‏معنا‏بود‏که‏مردم‏این‏کشــور‏از‏لذت‏های‏سیگار‏هم‏آپس‏از‏جدایی،‏هر‏دو‏کره‏از‏ماریجوانا‏بهره‏مند‏و‏برخوردار‏بودند،‏اما‏تا‏جایی‏‏که‏به‏‏صورت‏مسئلۀ‏اجتماعی‏مطرح‏نشود.‏افزون‏‏بر‏این،‏نوع‏شاهدانه‏ای‏که‏به‏‏طور‏سنتی‏در‏شبه‏جزیره‏رشد‏می‏کرد‏چندان‏قوی‏نبود.‏بسیاری‏آن‏را‏جایگزینی‏برای‏تنباکو‏تلقی‏می‏کردند،‏چیزی‏که‏برای‏پیچیدن‏دور‏یک‏ســیگار‏دســتی‏مناسب‏بود.‏امروزه،‏مردم‏کره‏شــمالی‏به‏آن‏تحت‏عنوان‏ایپدام‏بائه7‏یا‏برگ‏تنباکو8‏اشاره‏می‏کنند.‏انحصار‏تنباکوی‏دولتی‏کره‏جنوبــی‏)که‏امروزه‏کی‏تی‏اند‏جی9‏نامیده‏می‏شــود(‏به‏‏گونــه‏ای‏بود‏که‏در‏دهــۀ‏60‏و‏طی‏دورۀ‏کمبود‏سراســری‏تنباکو،‏ماریجوانــا‏هم‏قاطی‏ســیگار‏می‏شــد.‏فقط‏در‏دهــۀ‏70‏بود‏کــه‏دولت‏پارک‏‏هی10‏ماریجوانا‏را‏به‏‏دنبال‏فشار‏دولت‏امریکا‏در‏کره‏جنوبی‏ممنوع‏کرد. چونگـ‏داوطلبان‏سابق‏سپاه‏صلح11‏دورانی‏را‏به‏یاد‏می‏آورند‏که‏به‏آن‏ها‏آموزش‏داده‏می‏شــد‏به‏اطراف‏کشــور‏بروند،‏زمین‏را‏حفر‏کنند‏و‏گیاه‏شاهدانه‏را‏بسوزانند.‏تعداد‏اندکی‏می‏پذیرفتند‏در‏بحبوحه‏کار‏از‏ســیگار‏اســتفاده‏کنند،‏اما‏پرزیدنت‏

5. cash crop6. Ree Jeung Haeng7. ipdambae8. leaf tobacco9. Korea Tobacco & Ginseng Corporation (KT & GC)10. Park Chung-hee11. Peace Corps

علیه توسعه 112

پارک‏با‏شور‏و‏هیجان‏زیادی‏ماریجوانا‏را‏ممنوع‏کرد‏و‏حتی‏اکنون‏هم‏کسانی‏‏که‏از‏ســر‏تفنن‏ماریجوانا‏می‏کشــند،‏پیدا‏کنند،‏زندانی‏می‏شــوند.‏با‏این‏‏حال،‏در‏کره‏شمالی‏هیچ‏سپاه‏صلحی‏نبود؛‏بنابراین،‏کشت‏شاهدانه‏ـ‏و‏مصرف‏گاه‏به‏گاه‏‏بدون‏مانع‏ادامه‏یافت‏و‏امروزه‏کره‏شــمالی‏به‏یکی‏از‏تولیدکنندگان‏ ماریجوانــاـ‏عمدۀ‏شاهدانه‏تبدیل‏شده‏است.‏با‏وجود‏این،‏باید‏تأکید‏شود‏کره‏شمالی‏بهشت‏مصرف‏کنندگان‏ماریجوانا‏نیســت.‏این‏محصول‏بیشتر‏برای‏تولید‏الیاف‏کشت‏می‏شد‏تا‏نشئه‏کردن‏مردم.‏مصاحبه‏با‏فراریان‏کره‏شمالی‏هم‏نشان‏می‏دهد‏مردم‏این‏کشــور‏از‏مصرف‏کنندگان‏جدی‏ماریجوانا‏نیستند.‏در‏عوض،‏آنچه‏استفاده‏می‏کنند‏بسیار‏مهلک‏تر‏است،‏متیل‏)مت(‏آمفتامین،‏که‏در‏بازار‏سیاه‏به‏شیشه1 معروف‏اســت.‏مت‏که‏معادل‏ائوریام2‏یا‏بینگدوو3‏اســت‏)هر‏دو‏به‏معنای‏یخ‏اســت؛‏نامی‏‏که‏در‏امریکا‏هم‏به‏آن‏معروف‏است؛‏یخ‏کلمه‏ای‏است‏که‏در‏چین‏هم‏برای‏اشاره‏به‏مت‏بکار‏می‏رود(‏مخدری‏است‏که‏متأسفانه‏با‏واقعیات‏زندگی‏در‏کره‏شــمالی‏منطبق‏است.‏این‏ماده‏ارزان‏است،‏ســاخت‏آن‏نیاز‏به‏هیچ‏نوع‏تجهیزات‏پیچیده‏یا‏دانش‏تخصصی‏ندارد‏و‏فرد‏خســته‏و‏گرســنه‏را‏سرپا‏نگه‏می‏دارد‏تا‏زمانی‏که‏به‏معتادی‏ناامید‏و‏از‏همه‏جا‏بریده‏تبدیل‏شود.‏فراریان‏اخیر‏به‏سؤاالت‏ما‏در‏مورد‏شیشه‏در‏کره‏شمالی‏پاسخ‏هایی‏این‏گونه‏می‏دهند:‏»همه‏جا‏

یافت‏می‏شود«‏یا‏»هنوز‏در‏کره‏شمالی‏مخدر‏محسوب‏نمی‏شود«.این‏مســئله‏چگونه‏رخ‏داد؟‏بذرهای‏معضل‏مت‏یا‏شیشــه‏در‏کره‏شمالی‏از‏ســوی‏دولت‏کاشته‏شد.‏رژیم‏برای‏تضمین‏درآمد‏و‏منابع‏مالی‏خود‏و‏کمک‏به‏پر‏کردن‏خزانۀ‏»دفتر‏شــماره‏39«‏ـ‏گروهی‏که‏هدفش‏تأمین‏پول‏برای‏خاندان‏

crystal meth .1؛‏این‏ماده‏در‏سال‏1893‏در‏ژاپن‏ساخته‏شد.‏در‏زمان‏جنگ‏جهانی‏دوم‏توسط‏سربازان‏ژاپنی،‏آمریکایی‏و‏آلمانی‏برای‏برطرف‏کردن‏خستگی‏و‏افزایش‏انرژی‏استفاده‏می‏شد.‏بعد‏از‏جنگ‏داروی‏باقی‏مانده‏وارد‏بازار‏ژاپن‏شد‏و‏به‏دلیل‏تبعات‏آن‏باعث‏

شد‏که‏مصرف‏آن‏ممنوع‏شود.2. eoreum3. bingdu

113اوقات فراغت در کره شمالی

‏مدت‏ها‏به‏فعالیت‏های‏اقتصادی‏غیرقانونی‏اتکا‏داشــت.‏تولید‏ حاکم‏اســت4ـ‏تریاک‏برای‏صادرات‏در‏دهۀ‏70‏به‏مثابۀ‏ابزاری‏برای‏تولید‏پول‏شــروع‏شد،‏اما‏‏که‏برای‏برخی‏کره‏ای‏ها‏در‏دهۀ‏40‏نامی‏‏آشنا‏بود،‏آن‏هم‏به‏ تولید‏متیل‏آمفتامینـ‏خاطر‏اســتفاده‏ارتش‏ژاپن‏از‏آن‏برای‏تقویت‏روحیۀ‏رزمی‏‏سربازان‏تا‏لحظۀ‏آخر‏آسان‏تر،‏سریع‏تر‏و‏مقرون‏به‏صرفه‏تر‏بود.‏کارخانه‏های‏بزرگ‏دولتی‏در‏شهرهایی‏مانند‏پیونگ‏ســونگ‏و‏‏هام‏هونگ‏شــروع‏به‏تولید‏انبوه‏مت‏کردند‏و‏بیشتر‏آن‏به‏چین‏می‏رفت.‏ژاپن‏هم‏بازار‏هدف‏مهم‏بود‏که‏به‏دلیل‏تعامل‏تجاری‏کره‏شمالی‏با‏باند‏یاکوزاها‏به‏این‏کشــور‏هم‏رســید.‏توقیف‏کشــتی‏کره‏شــمالی‏در‏بندر‏هوسوشیما5‏در‏سال‏2007‏موجب‏کشف‏مقادیر‏زیادی‏مت‏شد،‏آن‏قدر‏کافی‏بود‏

که‏موجب‏شد‏بزرگ‏ترین‏باند‏مواد‏مخدر‏ژاپن‏در‏آن‏زمان‏متالشی‏شود.همچنین‏می‏دانیم‏پرسنل‏سفارت‏ها‏به‏استفاده‏از‏مصونیت‏دیپلماتیک‏ترغیب‏می‏شوند‏تا‏مت‏های‏کره‏شمالی‏را‏در‏اقصی‏نقاط‏دنیا‏بفروشد‏و‏پول‏بدست‏آمده‏را‏به‏دست‏دولت‏)یا‏همان‏دفتر‏39(‏برسانند،‏اما‏به‏‏گفتۀ‏این‏دو‏محقق،‏آندریی‏النکوف6‏و‏کیم‏سئوک‏یانگ،7‏پیونگ‏یانگ‏تولید‏مت‏را‏در‏اوایل‏دهۀ‏2000‏قطع‏کرد.‏احتماال‏این‏کار‏با‏فشار‏چین‏صورت‏گرفت؛‏همان‏جایی‏‏که‏مت‏های‏تولید‏کره‏شمالی‏موجب‏معضالت‏جدی‏اجتماعی‏شد؛‏اما‏همچون‏بسیاری‏از‏مناطق‏

4.‏‏دفتر‏39؛‏صندوق‏یا‏خزانه‏رهبر‏حاکم‏بر‏کره‏شــمالی‏اســت.‏یکی‏از‏فراریان‏در‏مصاحبه‏با‏ABC‏در‏مورد‏این‏دفتر‏چنین‏می‏گوید:‏»دفتر‏شــماره‏39‏ســازمانی‏است‏که‏هدفش‏تأمین‏منابع‏مالی‏برای‏شخص‏رهبر‏است.‏در‏کره‏شــمالی،‏ما‏به‏آن‏»صندوق‏انقالبی«‏می‏گوییم«.‏بســیاری‏از‏سازمان‏های‏اطالعاتی‏در‏دنیا‏می‏خواهند‏بدانند‏سازوکار‏این‏صندوق‏چیست،‏چگونه‏کار‏می‏کند‏و‏اعضایش‏کیستند.‏تخمین‏زده‏می‏شود‏این‏صندوق‏که‏شبکه‏ای‏از‏شرکت‏ها‏و‏تجارت‏های‏قانونی‏و‏غیرقانونی‏را‏در‏اقصی‏نقاط‏دنیا‏دارد‏ساالنه‏چیزی‏حدود‏500‏میلیون‏تا‏2‏میلیارد‏دالر‏)و‏گاهی‏تا‏2/5‏میلیارد‏دالر(‏را‏وارد‏کره‏شــمالی‏می‏کند.‏این‏صندوق‏یکی‏از‏ارکان‏قدرت‏»اون«‏و‏دلیل‏اســتحکام‏و‏ماندگاری‏او‏در‏قدرت‏است.‏این‏دفتر‏در‏دهۀ‏70‏از‏سوی‏کیم‏ایل‏سونگ‏تأسیس‏شد.‏نام‏آن‏هم‏برگرفته‏از‏دفتری‏در‏درون‏حزب‏کارگران‏کره‏شمالی‏می‏باشد‏که‏مقر‏آن‏است.‏این‏دفتر‏دارای‏دو‏شاخه‏یا‏جناح‏قانونی‏و‏غیرقانونی‏است‏که‏بخش‏قانونی‏آن‏گروه‏دائه‏سونگ‏نام‏دارد‏و‏شرکتی‏چترگونه‏است‏و‏بخش‏اعظم‏تجارت‏در‏کره‏شمالی‏را‏در‏دست‏دارد؛‏برای‏اطالعات‏بیشتر‏

ر.ک.:Matthew Carney (6 Jan 2018), Defector reveals secrets of North Korea›s Office 39, raising cash for Kim Jong-un, https://www.abc.net.au/news/06-01-2018/north-korea-defector-reveals-secrets-of-office9302308/39-; Tom Burgis, North Korea: The secrets of Office 24) 39 June 2015), https://www.ft.com/content/4164dfe09-6d11-5e-5b6bd00144-feabdc05. Hososhima6. Andrei Lankov7. Kim Seokhyang

علیه توسعه 114

و‏حوزه‏های‏اقتصادی‏پساقحطی‏کره‏شمالی،‏صنعت‏خصوصی‏سازی‏وارد‏این‏کار‏شــد‏و‏دیگر‏دولت‏به‏‏طور‏مســتقیم‏دست‏به‏‏کار‏نمی‏شــود.‏تا‏سال‏2004،‏بنگاه‏ها‏]ی‏خصوصی[‏به‏شــدت‏مشغول‏استخدام‏کســانی‏شدند‏که‏از‏سوی‏کارخانه‏های‏دولتی‏مت‏بیکار‏شــده‏بودند‏و‏عملیات‏خود‏را‏در‏مکان‏های‏خالی‏از‏سکنه‏شروع‏کردند.‏آن‏ها‏قاچاقچیان‏چینی‏را‏یافتند‏که‏بسیار‏مایل‏بودند‏ماده‏افدرین1‏را‏در‏اختیار‏کره‏شــمالی‏قرار‏دهند؛‏افدرین‏ماده‏ای‏است‏که‏مت‏بر‏آن‏مبتنی‏است.‏با‏این‏‏حال،‏این‏بار‏کاربر‏هدف‏نزدیک‏خانه‏اش‏]کشورش[‏بود.‏در‏بازۀ‏زمانی‏کوتاه،‏مت‏در‏تمام‏جامعۀ‏کره‏شمالی‏گسترده‏شد‏و‏شهرنشین‏های)43(‏تمــام‏طبقات‏اجتماعی‏را‏معتاد‏کرد.‏نخبگان‏احتمــاال‏بیش‏از‏هرکس‏دیگری‏ســیگار‏می‏کشند‏و‏این‏نیست‏مگر‏به‏این‏خاطر‏که‏آن‏ها‏پول‏بیشتری‏برای‏خرج‏کردن‏دارند.‏چندین‏منبع‏ادعا‏می‏کنند‏مــورد‏انتقاد‏قرار‏گرفتن‏در‏برابر‏دیگران‏گویی‏همچون‏لکۀ‏ننگ‏بحساب‏می‏آید،‏حتی‏در‏میان‏آجوماهای‏محترم‏میانسال‏از‏مــت‏به‏‏عنوان‏جایگزینی‏برای‏دارو‏اســتفاده‏می‏شــود.‏بســیاری‏از‏مردم‏با‏بیماری‏های‏دوره‏ای‏که‏پول‏کافی‏برای‏مداوا‏ندارند،‏برای‏تسکین‏موقت‏درد‏به‏

آن‏روی‏می‏آورند.‏در‏مورد‏جغرافیا،‏این‏ماده‏مخدر‏به‏طور‏خاص‏در‏‏هام‏هونگ‏و‏پیونگ‏سونگ‏محبوبیت‏دارد،‏جایی‏که‏تجارت‏مت‏کره‏شمالی‏در‏آنجا‏ریشه‏دارد،‏اما‏پایتخت‏و‏نیز‏هر‏شــهری‏نزدیک‏مرز‏چین‏با‏استفاده‏از‏مت‏مشکالتی‏پیدا‏کرده‏اند.‏یک‏منبع‏رســانه‏ای)44(‏مدعی‏اســت‏که‏حدود‏10‏درصد‏از‏مردم‏در‏شــهر‏مرزی‏هیسان‏در‏کار‏دادوستد‏مت‏هستند‏و‏این‏شامل‏مقامات‏فاسد‏و‏دالالنی‏می‏شود‏که‏در‏امتداد‏این‏مســیر‏وجود‏دارند.‏چنان‏که‏انتظار‏می‏رود،‏مت‏برای‏دالالن‏و‏سوداگران‏بسیار‏پرسود‏است.‏در‏سال‏2011،‏مت‏در‏‏هام‏هونگ‏به‏ازای‏12‏دالر‏در‏هر‏گرم‏فروخته‏شد.‏قیمت‏در‏پیونگ‏یانگ‏20‏دالر‏بود،‏بدین‏معنا‏که‏جابه‏جایی‏1. Ephedrine

115اوقات فراغت در کره شمالی

یک‏کیلو‏از‏این‏مواد‏در‏پایتخت‏و‏فروش‏آن‏8‏هزار‏دالر‏آب‏می‏خورد.‏این‏مبلغ‏پول‏کالنی‏برای‏اکثر‏مردم‏کره‏شمالی‏است.‏درنتیجه،‏سرکوب‏دولتی‏با‏ناکامی‏‏و‏شکســت‏مواجه‏می‏شــود،‏زیرا‏مقامات‏به‏راحتی‏وسوسه‏می‏شوند‏که‏با‏دالالن‏

شریک‏شوند.‏

علیه توسعه 116

پی نوشت های فصل دوم1.‏با‏این‏توصیف،‏کره‏جنوبی‏ها‏به‏‏شــکل‏خارق‏العاده‏ای‏ساعت‏های‏طوالنی‏کار‏می‏کنند.‏کره‏شــمالی‏ها‏هم‏به‏‏طور‏روزافزونی‏از‏حضور‏در‏این‏نشســت‏های‏محلی‏طفره‏می‏روند‏یا‏

تعدادشان‏آب‏می‏رود‏و‏این‏نتیجه‏تضعیف‏کنترل‏در‏سطح‏محلی‏است.2. Intermedia, “A Quiet Opening: North Koreans in a Changing Media

Environment” (report published 2012)

3.‏درحقیقت،‏به‏احتمال‏زیاد،‏مقامات‏دولتی‏بیش‏از‏هرکس‏دیگری‏رسانه‏های‏خارجی‏را‏تماشا‏می‏کنند.‏آن‏ها‏هم‏پول‏بیشتری‏دارند،‏هم‏احتمال‏زیادتری‏هست‏که‏بتوانند‏از‏مجازات‏بگریزند‏و‏در‏مورد‏افسران‏وزارتخانه‏امنیت‏دولتی،‏به‏مدارک‏مصادره‏شده‏دسترسی‏دارند.‏4.‏اختالل‏یا‏پارازیت‏در‏ســیگنال‏مســئله‏ای‏اســت‏که‏توجه‏چندانی‏به‏آن‏نمی‏شود.‏این‏پارازیت‏ها‏نیاز‏به‏برق‏زیادی‏دارد‏که‏کره‏شــمالی‏فاقد‏آن‏اســت.‏ازاین‏رو،‏پارازیت‏فقط‏در‏زمان‏های‏حســاس‏به‏‏کار‏گرفته‏می‏شود،‏مثال‏در‏دوران‏پس‏از‏مرگ‏کیم‏ایل‏جونگ.‏پخش‏رادیویی‏ـ‏مثل‏شرایط‏جوی‏ـ‏نیز‏سیگنال‏های‏رادیویی‏موج‏کوتاه‏پارازیتی‏را‏دشوار‏می‏کند،‏بدین‏معنا‏کــه‏خود‏رادیوها‏به‏فقــره‏ای‏غیرمجاز‏تبدیل‏می‏شــوند.‏برنامه‏های‏رادیویی‏ضد‏کره‏شــمالی‏از‏طریق‏برج‏های‏رادیویی‏موج‏کوتاه‏در‏غرب‏سئول‏فرستاده‏و‏پخش‏می‏شوند،‏

هرچند‏دولت‏کره‏جنوبی‏رسما‏وجود‏آن‏ها‏را‏تأیید‏نمی‏کند.‏5.‏درحالی‏کــه‏تقریبا‏تمام‏مردم‏کره‏شــمالی‏در‏برهه‏هایی‏مصرف‏کننده‏رســانه‏های‏دولتی‏بوده‏اند،‏بیشتر‏جوانان‏وقتی‏می‏بینند‏چیزی‏از‏تماشای‏تلویزیون‏عایدشان‏نمی‏شود،‏معموال‏آن‏را‏نمی‏بینند.‏مردم‏کره‏شــمالی‏رســانه‏های‏دولتی‏را‏مبتذل‏یا‏بی‏خاصیت‏می‏نامند.‏این‏ها‏برچسب‏هایی‏هستند‏که‏بیشتر‏خارجیان‏معموال‏به‏نمایش‏های‏کره‏جنوبی‏نسبت‏می‏دهند‏که‏در‏خفا‏از‏سوی‏مردم‏کره‏شمالی‏تماشا‏می‏شود‏و‏جذابیتی‏برای‏مردم‏جهان‏ندارد.‏برای‏مردم‏کره‏شــمالی‏از‏این‏جهت‏دیدنی‏اســت‏که‏برای‏آن‏ها‏نســبت‏به‏تلویزیون‏دولتی‏خودشــان‏

قابل‏فهم‏تر‏و‏مرتبط‏تر‏است.6.‏می‏توان‏چوسونجوک‏هایی‏)اقوام‏کره‏ای‏که‏شهروندی‏چین‏را‏دارند(‏را‏مشاهده‏کرد‏که‏در‏مناطقی‏مانند‏راسون‏به‏این‏کار‏مشغول‏اند.‏آن‏ها‏هم‏منبعی‏از‏رسانه‏های‏خارجی‏هستند.

7.‏حتــی‏پنهان‏کردن‏کارت‏های‏کوچک‏حافظه‏که‏تقریبا‏به‏‏اندازۀ‏ناخن‏هســتند‏راحت‏تر‏اســت‏و‏به‏راحتی‏می‏توانند‏در‏دســتگاه‏های‏مختلفی‏که‏از‏یک‏آداپتور‏یو.اس.‏بی‏اســتفاده‏می‏کنند‏اجرا‏شــوند.‏دی.‏وی.‏دی‏پلیرهایی‏که‏از‏چین‏وارد‏می‏شوند‏پورت‏های‏یو.اس.‏بی‏دارند؛‏بنابراین‏برای‏اجرا‏دیگر‏نیــازی‏به‏کامپیوتر‏ندارند.‏دی.‏وی.‏دی‏پلیرهای‏قابل‏حمل‏

117اوقات فراغت در کره شمالی

چینی‏نوتل1‏نامیده‏می‏شوند‏که‏قیمتی‏حدود‏50‏دالر‏دارند‏و‏بسیار‏محبوب‏هم‏هستند،‏آن‏هم‏به‏‏خاطر‏اندازۀ‏کوچکشــان،‏باطری‏داخلی‏و‏پورت‏یو.اس.‏بی.‏تمام‏این‏ها‏یاری‏رسان‏مردم‏برای‏فائق‏آمدن‏بر‏مشکالت‏قطع‏برق‏و‏نظارت‏دولتی‏است.‏اگر‏شما‏آن‏قدر‏پولدار‏باشید‏که‏توان‏خرید‏تلویزیون‏صفحه‏تخت‏را‏داشته‏باشید،‏بسیاری‏از‏این‏تلویزیون‏ها‏پورت‏یو.اس.‏بی‏هم‏دارند.‏این‏بدین‏معناســت‏که‏مقامات‏در‏حال‏از‏بین‏بردن‏دریافت‏کننده‏های‏مادون‏قرمز‏روی‏این‏تلویزیون‏ها‏هســتند‏تا‏قابلیت‏کنترل‏از‏راه‏دور‏این‏یو.اس.‏بی‏ها‏غیرقابل‏دسترس‏

شود.‏8.‏رشوۀ‏پرداختی‏بستگی‏به‏ثروت‏نسبی‏رشوه‏دهنده‏و‏جایگاه‏فرد‏رشوه‏گیرنده‏دارد.‏طبیعتا،‏آن‏ها‏که‏پول‏بیشتری‏دارند‏رشوه‏های‏کالن‏تری‏هم‏می‏دهند؛‏البته‏این‏رشوه‏به‏‏احتمال‏زیاد‏با‏

ارز‏خارجی‏پرداخت‏می‏شود.9.‏پس‏از‏تحکیم‏حاکمیت‏کیم‏ایل‏سونگ،‏جاسوسی‏از‏یکدیگر‏حتی‏از‏اعضای‏خانواده‏به‏امری‏معمول‏در‏کره‏شــمالی‏تبدیل‏شد.‏این‏روزها‏اما‏احتمال‏کمتری‏هست‏که‏مردم‏چنین‏

کنند.‏10.‏حتی‏برخی‏واژه‏های‏انگلیسی‏بیگانه،‏اما‏محبوب‏در‏کره‏جنوبی‏مانند‏استرس‏هم‏در‏حال‏رایج‏شدن‏است.‏یک‏شــرکت‏دارویی‏در‏کره‏شمالی‏داروهایی‏برای‏استرس‏تجویز‏می‏کند.‏گاهی‏هم‏واژگان‏غیرمعمول‏هر‏دو‏کره‏را‏از‏یکدیگر‏جدا‏می‏سازد،‏مثال‏جنوبی‏ها‏بستنی‏را‏با‏همان‏اصطالح‏انگلیسی‏آن‏آیس‏کریم‏می‏گویند،‏درحالی‏که‏شمالی‏ها‏به‏آن‏اسکیمو‏می‏گویند.‏11.‏گویش‏ها‏و‏اصطالحات‏کره‏شــمالی‏هم‏گاهی‏در‏تلویزیون‏کره‏جنوبی‏شــنیده‏می‏شود.‏ایجه‏مانارئو‏گامنیدا2‏یک‏تاک‏شو3‏است‏که‏میهمانانش‏زنان‏فراری‏از‏کره‏شمالی‏اند.‏برخی‏بر‏این‏باورند‏که‏این‏تاک‏شــو‏از‏طریق‏یو.اس.‏بی‏ها‏و‏دی.‏وی.‏دی‏ها‏راه‏خود‏را‏به‏‏ســوی‏کره‏شمالی‏باز‏کرده‏است.‏اگر‏چنین‏باشد،‏یکی‏از‏بهترین‏تبلیغات‏برای‏فراریان‏خواهد‏بود.‏12.‏یک‏نمونه‏محبوب‏در‏کره‏شمالی‏جیول‏یونگا4‏است‏که‏بازیگر‏برجسته‏فیلم‏موج‏کره‏ای‏بــه‏نام‏بائه‏یونگ‏جون‏آن‏را‏ایفا‏می‏کــرد.‏یک‏فراری‏می‏گوید:‏»فکر‏می‏کردم‏فقط‏من‏آن‏را‏

دیده‏ام،‏اما‏بعدها‏فهمیدم‏که‏همه‏آن‏را‏دیده‏اند«.‏13.‏مردم‏پیونگ‏یانگ‏تنها‏از‏طریق‏شــایعات‏بود‏که‏به‏کشــتار‏تیان‏آنمن‏در‏سال‏1989‏پی‏بردند.‏تقریبا‏هیچ‏منبع‏قابل‏اعتمادی‏از‏اطالعات‏در‏مورد‏این‏حادثه‏وجود‏نداشت‏و‏محتمل‏است‏که‏حتی‏آن‏هایی‏هم‏که‏خارج‏از‏پیونگ‏یانگ‏زندگی‏می‏کردند‏هیچ‏باور،‏بینش‏یا‏ایده‏ای‏1. notel

ije manareo gamnida .1، االن‏می‏خواهم‏ببینم.‏Talk show .2، برنامه‏گفت‏وگومحور.GyeoulYeonga .3، تک‏نواز‏زمستان.

علیه توسعه 118

از‏آنچه‏رخ‏داده‏بود‏نداشتند.‏14.‏در‏عوض،‏تبلیغــات‏کره‏جنوبی‏در‏دوران‏دیکتاتوری‏نظامی‏‏هم‏مردمان‏کره‏شــمالی‏را‏

شیاطینی‏با‏»شاخ«‏و‏»دم«‏ترسیم‏می‏کرد.‏15.‏جالب‏این‏اســت‏که‏تبلیغات‏کره‏شمالی‏به‏می‏‏یونگ‏جیگوک‏جویی1‏اشاره‏می‏کند،‏اما‏پس‏از‏عادی‏سازی‏روابط‏دیپلماتیک‏با‏بریتانیا،‏این‏کشور‏از‏این‏حلقۀ‏شیطانی‏خارج‏شد.‏

16.‏درواقع‏بسیاری‏از‏مردم‏کره‏شمالی‏هستند‏که‏فیلم‏های‏جیمز‏باند‏را‏دیده‏اند.‏17.‏کره‏جنوبی‏ها‏اســتاد‏سرگرمی‏اند.‏مجموعه‏نمایش‏های‏کره‏جنوبی‏و‏کی‏پاپ2 ‏به‏‏عنوان‏بخشی‏از‏پدیده‏ای‏به‏‏نام‏هالیوو3‏در‏سراسر‏آسیا‏پراکنده‏شده‏اند.‏شمالی‏ها‏عاشق‏محصوالت‏

فرهنگی‏از‏جنوب‏و‏نیز‏از‏تایلند،‏چین،‏ویتنام‏و‏بسیاری‏دیگر‏از‏کشورها‏هستند.‏18.‏به‏کتاب‏های‏طنز‏کره‏شــمالی‏که‏به‏خارجیان‏فروخته‏می‏شود‏هم‏گاهی‏»مانهوا«‏گفته‏می‏شود‏به‏ویژه‏کتاب‏هایی‏که‏هدفش‏جنوبی‏ها‏هستند‏و‏سخت‏می‏کوشند‏تا‏نسخه‏ای‏شمالی‏

از‏تاریخ‏کره‏را‏بدست‏دهند.19.‏اینکه‏زنبورهای‏عســل‏پرکار‏و‏جمع‏گرا،‏زنبورهای‏وحشــی‏امپریالیســت‏زشت‏خو‏را‏

شکست‏دهند‏نمونه‏ای‏برجسته‏است.20.‏معموال‏یک‏سازمان‏دارای‏یک‏یا‏دو‏حساب‏ایمیل‏است‏و‏این‏ایمیل‏ها‏از‏سوی‏کسانی‏که‏در‏رأس‏هســتند‏کنترل‏می‏شود.‏اگر‏شــما‏با‏یک‏کارگر‏رده‏میانی‏دیدار‏کردید‏و‏تصمیم‏

گرفتید‏به‏او‏ایمیل‏بفرستید،‏این‏ایمیل‏هرگز‏به‏او‏نخواهد‏رسید.‏21.‏تحقیقات‏بعدی‏از‏سوی‏نویسندگان‏بطالن‏این‏ادعا‏را‏نشان‏داد.

22.‏با‏این‏‏حال،‏برخی‏ســفارتخانه‏ها‏در‏کره‏شــمالی‏رمز‏عبــور‏را‏از‏اینترنت‏وای‏فای‏خود‏برداشــته‏اند‏تا‏عابران‏بتوانند‏به‏راحتی‏و‏بــدون‏محدودیت‏به‏فضای‏آنالین‏اتصال‏پیدا‏کنند.‏مقامات‏کره‏شــمالی‏به‏این‏اقــدام‏تاخته‏اند‏و‏تهدید‏به‏»از‏میان‏بــردن«‏تجهیزات‏وای‏فایی‏

کرده‏اند‏که‏بر‏مناطق‏همسایه‏»تأثیر‏می‏گذارد«.‏23.‏همچون‏بخش‏های‏بسیاری‏از‏شرق‏آسیا،‏دو‏بازی‏محبوب‏عبارتنداز:‏کانتر‏استرایک4

و‏وینینگ‏5.11 24.‏او‏در‏دوران‏جوانــی‏اش‏بــود.‏بعدها‏او‏آب‏هــای‏رنگین6‏می‏نوشــید‏و‏ترجیح‏می‏داد‏

اطرافیانش‏مست‏شوند،‏اما‏خودش‏هوشیار‏بماند.

‏بریتانیا0 Mi-Yeong Jegukjuui .4‏،‏امپریالیسم‏امریکاـ‏2. K-pop3. Hallyu4. Counter Strike5. Winning Eleven6. Colored Water

119اوقات فراغت در کره شمالی

25.‏نوشیدنی‏های‏دیگر‏قابل‏فروش‏به‏توریست‏ها‏عبارت‏است‏از:‏شراب‏قوی‏سوجو‏که‏از‏قارچ‏بدست‏می‏آید‏و‏یک‏الکل‏خاص‏که‏ظاهرا‏از‏آلت‏فک‏آبی7‏ساخته‏می‏شود.

26.‏ذرت‏و‏بلوط‏عناصر‏اصلی‏ساخت‏نانگ‏تائه‏گی‏هستند.‏برنج‏هم‏می‏تواند‏مورداستفاده‏قرار‏بگیرد،‏اما‏گران‏تر‏است‏و‏لیکور‏حاصل‏از‏آن‏الکل‏کمتری‏دارد؛‏بنابراین‏خواهان‏اندکی‏

دارد.27.‏برای‏کسانی‏که‏توان‏بازدید‏از‏پیونگ‏یانگ‏را‏ندارند،‏رستوران‏هایی‏متعلق‏به‏کره‏شمالی‏در‏شانگهای،‏پکن‏و‏دیگر‏شهرهای‏چین‏وجود‏دارد‏که‏در‏آن‏فرد‏می‏تواند‏فرهنگ‏رستورانی‏شمالی‏ها‏را‏تجربه‏کند.‏باربکیوی‏کره‏ای‏و‏سوجو‏از‏سوی‏گارسن‏های‏شمالی‏ـ‏که‏گاهی‏در‏

قالب‏گروهی‏ظاهر‏می‏شوند‏ـ‏برای‏میهمانان‏آورده‏می‏شود.28.‏مسئول‏این‏دستگاه‏ها‏شــرکتی‏است‏به‏نام‏هانا8‏که‏از‏سوی‏یک‏تاجر‏بریتانیایی‏ساکن‏

پیونگ‏یانگ‏اداره‏می‏شود.‏29.‏در‏اینجا‏می‏توان‏شــباهت‏هایی‏با‏موسیقی‏کره‏جنوبی‏در‏دهۀ‏70‏ترسیم‏کرد.‏موسیقی‏از‏سوی‏حکومت‏به‏شدت‏سانسور‏می‏شود‏و‏تمام‏آلبوم‏های‏موسیقی‏باید‏حداقل‏محتوی‏یک‏

چون‏چن‏گایو9‏باشد‏که‏زندگی‏سرسختانه،‏وطن‏پرستی‏و‏غیره‏را‏ترغیب‏کند.30.‏بسیاری‏از‏مردم‏کره‏شمالی‏می‏گویند‏خودشان‏این‏آوازها‏را‏کسل‏کننده‏می‏یابند.

31.‏هیون‏ســونگ‏وول10‏همان‏خواننده‏ای‏اســت‏که‏شهرت‏بین‏المللی‏عجیبی‏برای‏آوازی‏درباره‏زندگی‏اش‏به‏‏عنوان‏»کارگر‏مغرور«‏بدســت‏آورد.‏با‏این‏‏حال،‏در‏گذشــته‏شــایعات‏زیادی‏در‏مورد‏ارتباط‏این‏خواننده‏با‏رهبر‏کره‏شــمالی‏وجود‏داشــت؛‏حتی‏در‏ســال‏2013 خبرهایی‏دربارۀ‏اعدام‏وی‏به‏دستور‏کیم‏جونگ‏اون‏منتشر‏شد،‏اما‏او‏برای‏اجرای‏برنامه‏در‏المپیک‏زمســتانی‏پیونگ‏چانگ‏در‏سال‏2018‏حضور‏داشت‏و‏گفته‏شده‏است‏حضور‏وی‏

ازجمله‏پیشرفت‏هایی‏بود‏که‏در‏مذاکرات‏میان‏دو‏کره‏حاصل‏شد.‏32.‏نه‏اینکه‏دولت‏کره‏شــمالی‏فراموش‏کند‏که‏به‏آن‏هــا‏مواد‏خام‏فراوان‏برای‏مانور‏بدهد.‏گاهی‏هم،‏سرویس‏اطالعات‏ملی11‏به‏قلب‏هدف‏ضربه‏می‏زند.‏همین‏سرویس‏بود‏که‏خبر‏حذف‏جانگ‏ســونگ‏تائک‏را‏در‏دســامبر‏2013،‏چند‏روز‏قبل‏از‏بیانیه‏رسمی‏‏دولت‏کره‏

شمالی،‏منتشر‏کرد.‏33.‏با‏این‏‏حال‏باید‏گفته‏شود‏که‏اجازه‏هم‏اغلب‏صادر‏می‏شود.‏اگر‏فردی‏یکی‏از‏بستگانش‏بیمار‏باشــد‏به‏او‏اجازه‏دیدار‏با‏بیمار‏داده‏می‏شود.‏روند‏بروکراتیک‏ممکن‏است‏حدود‏1‏ماه‏7. Seal penis8. Hana

geonjeon gayo .9؛‏آهنگ‏سالم‏و‏شادی‏بخش‏10. Hyun Song Wol11. National Security Intrligemce (NSI)

علیه توسعه 120

زمان‏ببرد،‏مگر‏اینکه‏رشوه‏ای‏پرداخته‏شود‏تا‏در‏همان‏روز‏اجازه‏صادر‏شود.34.‏پیونگ‏یانگ‏شهر‏غیرمجاز‏است.‏زندگی‏و‏حتی‏دیدار‏از‏آنجا‏امتیاز‏محسوب‏می‏شود.‏دیپلمات‏های‏خارجی‏که‏در‏آنجا‏کار‏می‏کنند،‏اغلب‏می‏گویند‏اگر‏فرد‏از‏شــنیانگ‏در‏چین‏ســوار‏هواپیما‏شود،‏با‏قطار‏به‏یانجی‏برود‏و‏برای‏رفتن‏به‏سوی‏مرز‏کره‏شمالی‏سوار‏تاکسی‏شــود‏زودتر‏به‏مقصد‏می‏رسد‏تا‏اینکه‏از‏پیونگ‏یانگ‏به‏راســون‏ـ‏منطقه‏ویژه‏اقتصادی‏در‏‏برود.‏جاده‏چهاربانده‏از‏ونسان‏در‏شرق‏تا‏راسون‏سال‏هاست‏که‏در‏حال‏ مرزهای‏شــمالیـ‏ســاخت‏است،‏اما‏ظاهرا‏منابع‏مالی‏خشکیده‏اســت.‏کره‏شمالی‏هنوز‏موفق‏نشده‏است‏از‏پایان‏جنگ‏کره‏پایتخت‏را‏به‏تمام‏استان‏ها‏متصل‏کند‏و‏این‏چالش‏زیرساختی‏فوری‏است.‏35.‏آن‏هایی‏که‏توان‏پرداخت‏رشوه‏ندارند‏کوه‏ها‏و‏مناطق‏صعب‏العبور‏را‏با‏پای‏پیاده‏از‏جایی‏به‏جای‏دیگر‏طی‏می‏کنند.‏به‏این‏صورت،‏از‏ایست‏بازرسی‏و‏سایر‏موانع‏هم‏در‏امان‏می‏مانند.‏

این‏کاری‏خسته‏کننده،‏خطرناک،‏طاقت‏فرسا‏و‏بس‏وقت‏گیر‏است.‏36.‏شوربختانه،‏رشوه‏دادن‏اینجا‏خاتمه‏نمی‏یابد.‏آن‏ها‏که‏با‏قطار‏مسافرت‏می‏کنند‏باید‏در‏

صورت‏حمل‏کاال‏با‏خود‏به‏بازرسان‏و‏نگهبانان‏هم‏مبالغی‏مضاعف‏بپردازند.‏37.‏درحالی‏کــه‏پل‏جدیــد‏رودخانه‏یالو‏بر‏روی‏آب‏معلق‏اســت‏و‏بلوک‏های‏آپارتمانی‏پر‏زرق‏وبرق‏و‏شــکوفای‏چینی‏در‏پشــت‏آن‏نمایان‏است،‏اما‏در‏ســوی‏کره‏شمالی،‏این‏پل‏و‏منطقه‏پیرامون‏آن‏یعنی‏»منطقه‏ویژه‏اقتصادی‏هوانگ‏گوم‏پیونگ«‏)در‏قیاس‏با‏منطقه‏ویژه‏اقتصادی‏راســون(‏خالی‏اســت‏و‏جاده‏های‏آن‏ناهموار‏و‏خاکی‏اســت‏و‏بســیار‏اســباب‏

سرخوردگی‏مقامات‏چینی‏شده‏است.‏38.‏همان‏طور‏که‏این‏آرزو‏وجود‏دارد‏که‏روزی‏بتوانیم‏با‏قطار‏از‏پاریس‏به‏سئول‏برویم،‏در‏

طرف‏کره‏جنوبی‏هم‏این‏آرزو‏وجود‏دارد‏که‏روزی‏دو‏کره‏ادغام‏شوند.‏39.‏به‏مردی‏که‏به‏شــدت‏سیگاری‏اســت‏در‏تلفظ‏بومی‏یئومسو‏گولدوک1‏‏می‏گویند‏و‏این‏براساس‏روایتی‏کارتونی‏از‏بزی‏است‏که‏سیگار‏بر‏گوشه‏لب‏دارد.‏پسوند‏آجئوسی2‏نیز‏ممکن‏

است‏به‏آن‏افزوده‏شود.40. 27‏جوالی‏»روز‏پیروزی«‏در‏کره‏شمالی‏است‏و‏ازاین‏رو‏جایگاه‏قدرتمندی‏در‏باورهای‏عامیانه‏یا‏فولکلور‏کره‏شــمالی‏دارد؛‏چنان‏که‏پیش‏تر‏ذکر‏شد،‏همچنین‏727‏بر‏روی‏پالک‏

تعدادی‏از‏خودروهایی‏که‏نخبگان‏حاکم‏استفاده‏می‏کنند،‏حک‏شده‏است.‏‏سهم‏خود‏را‏ ‏احتماال‏درنتیجه‏فشارهای‏سیاسیـ‏ 41.‏شرکت‏بات‏به‏توافقی‏دست‏یافت‏کهـ‏

)goat chimney(؛‏بز‏دودکش‏yeomso guldduk .1Ajeossi .2؛‏مرد‏میانسال

121اوقات فراغت در کره شمالی

به‏شرکت‏سنگاپوری‏اس.‏یو.‏تی.‏ال3‏در‏سال‏2007‏بفروشد.‏42.‏آن‏دو‏تای‏دیگر‏عبارتنداز:‏کســانی‏که‏موســیقی‏را‏نمی‏فهمند‏و‏کســانی‏که‏سوادی‏از‏

کامپیوتر‏ندارند.‏43.‏معموال‏چنین‏است‏که‏استفاده‏از‏آن‏در‏میان‏کشاورزان‏و‏دیگر‏مردم‏کشور‏بسیار‏پایین‏تر‏

است.‏‏گنگ4‏اســت،‏ناشــری‏منحصربه‏فرد‏که‏از‏گزارش‏های‏ 44.‏منبع‏موردنظر‏مجله‏ریمجینـ‏نوشته‏شده‏از‏سوی‏شمالی‏ها‏استفاده‏می‏کند‏و‏سپس‏به‏خارج‏از‏کشور‏قاچاق‏می‏شود.‏غیر‏

از‏کسانی‏که‏برای‏این‏مجله‏می‏نویسند،‏روزنامه‏نگاران‏شجاع‏اندکی‏وجود‏دارند.‏

3. SUTL4. Rimjin-gang

فصل سوم

مسئول کیست؟

علیه توسعه 124

با‏نگریســتن‏به‏دولت‏کره‏شــمالی‏از‏بیرون‏چنین‏به‏نظر‏می‏رسد‏که‏این‏دولت،‏دولتی‏یکپارچه‏است‏که‏در‏آن‏تمام‏قدرت‏در‏دستان‏کیم‏جونگ‏اون‏نهفته‏است؛‏فردی‏با‏قدرتی‏مطلق‏که‏فرزند‏دیکتاتور‏اســت‏و‏دنیا‏را‏با‏تســلیحات‏هسته‏ای‏تهدید‏می‏کند،‏شــوهر‏عمه‏خود‏را‏اعدام‏می‏کند‏و‏همچنان‏از‏تحقیر‏و‏تخفیف‏شــهروندان‏شست‏وشوی‏مغزی‏شــدۀ‏خویش‏لذت‏می‏برد،‏اما‏به‏لحاظ‏داخلی‏آنچه‏در‏پس‏تصویر‏این‏دولت‏اونیفورم‏پوش‏و‏یکدست‏قرار‏دارد‏مجموعه‏ای‏از‏جناح‏های‏رقیب‏و‏کارگزارانی‏اســت‏که‏به‏هر‏شــکل‏و‏با‏توسل‏به‏هر‏روش‏و‏ابزاری‏به‏‏دنبال‏کنترل‏سیاسی،‏نفوذ‏و‏پول‏هستند.‏درحقیقت،‏امروز‏دشوار‏است‏بگوییم‏به‏راســتی‏مســئول‏کیســت؟‏بی‏تردید،‏کیم‏جونگ‏اون‏قدرتمند‏است‏همان‏طور‏که‏دیگر‏اعضای‏خاندان‏کیم‏چنین‏هســتند،‏اما‏تئوری‏مهم‏می‏گوید‏کیم‏ـ‏و‏حتی‏کل‏این‏خانواده‏ـ‏تمام‏قدرت‏را‏در‏اختیار‏ندارند.‏قدرت‏در‏سایه‏ای‏از‏ســوی‏پدرش‏کیم‏جونگ‏ایل‏شکل‏گرفته‏که‏کیم‏جوان‏اقتدار‏محدودی‏بر‏آن‏را‏به‏ارث‏برده‏اســت.‏نام‏این‏ســاختار‏قدرت‏جوجیک‏ـ‏جیدوبوو1‏)وزارتخانه‏سازماندهی‏و‏ارشاد2‏یا‏اوجی‏دی(‏است‏و‏آن‏هایی‏که‏اعدام‏جانگ‏سونگ‏تائک‏را‏کار‏کیــم‏اعالم‏کردند‏به‏خوبــی‏می‏دانند‏که‏اوجی‏دی‏نفع‏زیــادی‏از‏آن‏برد.‏درعین‏حال،‏او‏جی‏‏دی‏سازمانی‏معمولی‏نیست؛‏سازمانی‏بی‏سر‏است‏و‏آنچه‏بر‏سردرگمی‏‏می‏افزاید‏این‏است‏که‏برخی‏اعضایش‏حتی‏از‏اعضای‏واقعی‏اوجی‏دی‏

نیستند.3برای‏درک‏ریشه‏های‏این‏سیستم‏در‏سایه‏باید‏نیم‏قرن‏به‏عقب‏بازگردیم‏و‏به‏‏طور‏خالصه‏انتقال‏قدرت‏از‏کیم‏ایل‏سونگ‏)که‏از‏1948‏تا‏1994‏حاکم‏بود(‏به‏کیم‏جونگ‏ایل‏)که‏از‏1994‏تا‏2011‏حاکم‏بود(‏را‏بررسی‏کنیم.‏مون‏چونگ‏این،‏‏هیون‏رئیس‏جمهور‏کره‏جنوبی‏در‏سیاست‏خورشید‏ که‏روزگاری‏مشاور‏روه‏موـ‏

1. Jojik-Jidobu2. Organization & Guidance Department (OGD)3. real OGD

125

تابان‏بود،‏به‏یکی‏از‏نویسندگان‏این‏کتاب‏می‏گفت‏کیم‏جونگ‏ایل‏زندانی‏سیستم‏پدرش‏بود،‏اما‏هنگام‏مرگش‏شایســته‏است‏که‏کیم‏ایل‏سونگ‏را‏زندانی‏سیستم‏کیم‏جونگ‏ایل‏بدانیم.‏امروز‏هم‏کیم‏جونگ‏اون‏زندانی‏سیستم‏کیم‏جونگ‏ایل‏

است،‏همچون‏کره‏شمالی.

از کیم ایل سونگ تا کیم جونگ ایلمعروف‏اســت‏که‏ظهور‏کیم‏ایل‏ســونگ‏در‏مقام‏رهبر‏کره‏شمالی‏تا‏حد‏زیادی‏مدیون‏شــانس‏بود.‏او‏رهبر‏چریکی‏نســبتا‏معروفی‏بود‏که‏در‏منچوری‏در‏کنار‏کمونیست‏های‏چینی‏و‏سپس‏در‏ارتش‏شوروی،‏پیش‏از‏پایان‏جنگ‏جهانی‏دوم،‏خدمت‏می‏کرد.‏گفته‏شده‏است‏او‏بی‏سواد‏بود‏و‏تسلطی‏بر‏زبان‏کره‏ای‏نداشت،‏دلیلش‏این‏است‏که‏وی‏مدت‏زیادی‏در‏خارج‏زندگی‏می‏کرد.‏مقامات‏شوروی‏که‏او‏را‏به‏عنوان‏بخشی‏از‏آینده‏دولت‏دست‏نشانده‏کره‏شمالی‏رصد‏می‏کردند،‏از‏عملکرد‏کیم‏در‏آزمون‏تئوری‏مارکسیســتی‏دچار‏ترس‏و‏واهمه‏شــدند.‏با‏این‏‏حال،‏کیم‏ایل‏ســونگ‏توجه‏الورنتی‏بریا،4‏رئیس‏پلیس‏مخفی‏انگشــت‏نمای‏شــوروی،‏را‏به‏خود‏جلب‏کرد‏تا‏اینکه‏بریــا‏او‏را‏به‏عنوان‏رهبر‏بالقوه‏به‏جوزف‏اســتالین‏معرفی‏کرد.‏از‏آن‏زمان‏به‏بعد،‏او‏توانست‏از‏مزیت‏های‏کامل‏عطایا‏و‏‏تبلیغات،‏کاریزمای‏فردی‏و‏ نعماتی‏که‏به‏خاطر‏آن‏شــهرت‏یافت‏بهره‏مند‏شودـ‏‏تا‏رقبا‏را‏به‏حاشــیه‏رانده‏و‏قدرت‏را‏در‏دستان‏خود‏جمع‏ رفتار‏ماکیاولیســتیـ‏کند.‏او‏با‏درس‏آموختن‏از‏اســتالین‏و‏مشاوران‏شوروی‏اش‏شروع‏به‏ترغیب‏و‏تشــویق‏کیش‏شخصیتی‏کرد‏که‏با‏گذشت‏سال‏ها‏بر‏شدت‏آن‏افزوده‏می‏شد.‏با‏آن‏ها‏که‏تهدید‏تلقی‏می‏شــدند‏با‏قساوتی‏فوق‏العاده‏برخورد‏می‏شد،‏کمونیست‏‏رهبر‏حزب‏کمونیســت‏کــره‏در‏زمان‏ قدیمــی‏‏مورد‏احتــرام‏پاک‏هون‏یونگـ‏آزادســازی‏و‏فردی‏که‏روزگاری‏محتمل‏ترین‏کره‏ای‏برای‏حکومت‏بر‏هر‏دولت‏4. Lavrentiy Beria

مسئول کیست؟

علیه توسعه 126

سوسیالیســتی‏کره‏ای‏تلقی‏می‏شد‏ـ‏خائن‏و‏پیمان‏شکن1‏شناخته‏شد‏و‏در‏سال‏1956‏با‏وجود‏مخالفت‏شوروی‏اعدام‏شد.‏

به‏‏جای‏امثال‏»پاک«،‏رفقای‏چریک‏قدیمی‏‏در‏زمرۀ‏نزدیکان‏کیم‏در‏آمدند‏و‏او‏می‏توانســت‏بــه‏آن‏ها‏اعتماد‏کند.‏او‏همچنین‏اعضــای‏خانواده‏خود‏را‏در‏مشــاغل‏کلیــدی‏گماشــت.‏با‏وجــود‏تعهــد‏ظاهــری2‏کیم‏ایل‏ســونگ‏به‏مساوات‏طلبی-3‏نوسازی‏و‏صنعتی‏سازی‏واقعا‏موفقیت‏آمیز‏اقتصاد‏کره‏شمالی‏از‏سوی‏او-وی‏قلبا‏فئودالیست‏بود‏که‏رویکردی‏پدرساالرانه‏داشت.‏کره‏در‏آن‏زمان‏در‏حال‏بیرون‏آمدن‏از‏پادشــاهی‏و‏حکومت‏آریســتوکراتیک‏یانگبان4‏بود‏)مصادف‏با‏دورانی‏35‏ساله‏از‏حاکمیت‏استعماری‏ژاپنی‏ها(؛‏بنابراین‏اگر‏از‏آن‏چشم‏انداز‏نگریسته‏شود،‏شاید‏تعجبی‏نداشــته‏باشد‏که‏رهبری‏با‏ویژگی‏هایی‏متضاد‏مانند‏کیم‏بتواند‏ظهور‏کند.‏اگر‏کسی‏در‏عجب‏باشد‏که‏چگونه‏کشوری‏ظاهرا‏کمونیستی‏می‏تواند‏جانشینی‏موروثی‏را‏بسط‏دهد،‏نیازی‏نیست‏به‏راه‏دور‏برود،‏بلکه‏نگاهی‏به‏کتاب‏تاریخ کره‏کافی‏اســت.)1(‏ازاین‏رو‏یونگ‏جو،‏برادر‏کیم‏ایل‏ســونگ،‏عضو‏کمیته‏مرکزی‏حزب‏کارگران‏شد،‏به‏دبیرکلی‏وزارتخانه‏سازماندهی‏و‏ارشاد‏در‏سال‏1962‏رسید‏و‏در‏سال‏1970‏هم‏عضو‏کامل‏پولیتبورو‏شد.‏دخترش‏کیم‏کیونگ‏هویی5‏هم‏به‏کمیته‏مرکزی‏پیوست.‏فهرست‏بلندباالیی‏از‏پســر‏عموها‏و‏دیگر‏بستگان‏مشاغل‏قدرتمندی‏بدست‏آوردند.‏به‏وابستگان‏زن‏نیز‏سازمان‏هایی‏)عمدتا‏کوچک(‏برای‏اداره‏کردن‏داده‏شد‏و‏همسرانشان‏هم‏به‏دولت‏آورده‏شدند.‏رفقای‏قدیمی‏‏چریک‏هم‏توانستند‏پایگاه‏قدرت‏خانوادگی6 تشــکیل‏دهند؛‏بــرای‏مثال‏چو‏هیــون7‏در‏کنار‏کیم‏ایل‏ســونگ‏علیه‏ژاپنی‏ها‏

1. turncoat2. outward commitment3. egalitarianism4. yangban5. Kim Kyong Hui

Nepotistic .6؛‏تبارگماری‏یا‏گماشتن‏اقوام،‏بستگان‏و‏خویشاوندان‏نزدیک‏به‏مشاغل‏مهم‏اداری‏و‏حکومتی.‏7. Choe Hyon

127 مسئول کیست؟

می‏جنگید‏و‏سپس‏وزیر‏دفاع‏کیم‏شــد.‏فرزندش‏چو‏ریونگ‏هی8‏در‏برهه‏ای،‏یکی‏از‏رده‏باالترین‏مقامات‏و‏اعیان‏ترین‏مقام‏حکومتی‏بود.)2(

در‏چنین‏محیطی‏بود‏که‏کیم‏جونگ‏ایل‏ـ‏که‏در‏ســال‏1941‏به‏‏عنوان‏فرزند‏‏توانســت‏به‏اوج‏قدرت‏برسد.‏طبیعتا‏در‏سال‏های‏ کیم‏ایل‏ســونگ‏تولد‏یافتـ‏آموزش‏و‏مدرســه‏به‏کیم‏جوان‏توجه‏خاصی‏می‏شد‏و‏به‏محض‏پایان‏تحصیالت‏در‏سال‏1964‏از‏دانشگاهی‏که‏نام‏پدرش‏را‏داشت،‏او‏به‏بخش‏مرکزی‏وزارتخانه‏سازماندهی‏و‏ارشاد‏حزب‏کارگران‏گماشــته‏شد.‏دو‏سال‏بعد،‏او‏به‏وزارتخانه‏تبلیغات‏و‏تحریکات9‏منتقل‏شــد‏و‏در‏ســال‏1968‏به‏ریاست‏آن‏رسید.‏در‏این‏مرحله‏بود‏که‏کیم‏جونگ‏ایل‏برای‏اولین‏بار‏به‏سینما‏عالقه‏شدیدی‏یافت‏و‏تمام‏جنبه‏های‏فیلم‏سازی‏در‏بخش‏فیلم‏و‏هنر10‏این‏وزارتخانه‏به‏دغدغه‏او‏تبدیل‏شد؛‏حوزه‏ای‏که‏او‏در‏آن‏به‏راســتی‏عالی‏بود‏و‏به‏‏گفتۀ‏برخی،‏وقتی‏فیلم‏ها‏را‏در‏اتاق‏تدوین‏می‏بریــد،‏اصالح‏و‏ویرایش‏می‏کرد‏یا‏از‏لنز‏دوربین‏نگاه‏می‏کرد‏بســیار‏

خوشحال‏می‏شد.)3(‏کیم‏جونگ‏ایل‏به‏‏خاطر‏تمام‏مزیت‏های‏آشــکاری‏که‏از‏تولد‏کســب‏کرد،‏ضرورتــا‏مردی‏خوشــحال‏نبود‏و‏نهایتا‏تضمینی‏نبود‏کــه‏ردای‏پدرش‏را‏هم‏به‏میراث‏برد.‏مادرش‏کیم‏جونگ‏ســوک‏ـ‏که‏اکنون‏و‏تاحدی‏به‏‏دلیل‏تالش‏های‏‏زمانی‏ شخص‏کیم‏جونگ‏ایل‏به‏‏عنوان‏مادر‏ملت‏شهره‏است‏و‏تقدیس‏می‏شودـ‏درگذشت‏که‏کیم‏هنوز‏پسری‏جوان‏بود.‏بعدها‏او‏و‏خواهرش‏کیم‏کیونگ‏هویی‏به‏‏شــکل‏منظم‏از‏سوی‏کیم‏ســونگ‏آی،11‏همســر‏دوم‏کیم‏ایل‏سونگ،‏مورد‏سوءاســتفاده‏کالمی‏‏قرار‏گرفتند.‏کیم‏سونگ‏آی‏سه‏فرزند‏دیگر‏هم‏برای‏رهبر‏

8. Choe Ryong Hae9. Propaganda & Agitation Department10. Movie & Arts DivisionKim Song Ae 11؛‏بانوی‏اول‏کره‏شمالی‏از‏1963‏تا‏1974.‏او‏سومین‏همسر‏کیم‏ایل‏سونگ،‏رهبر‏و‏پایه‏گذار‏کره‏شمالی،‏بود.‏او‏در‏ســال‏1952‏با‏کیم‏ایل‏سونگ‏ازدواج‏کرد‏هرچند‏به‏دلیل‏جنگ‏کره‏هیچ‏مراسم‏رسمی‏‏برگزار‏نشد.‏برخی‏منابع‏می‏گویند‏وی‏پیش‏از‏‏با‏او‏روابطی‏داشت.‏وی‏صاحب‏یک‏دختر‏به‏نام‏کیم‏کیونگ‏جین‏و‏دو‏ ‏و‏پیش‏از‏درگذشت‏همسر‏اول‏ویـ‏ ازدواج‏با‏کیم‏ایل‏سونگـ‏

پسر‏به‏نام‏های‏کیم‏پیونگ‏ایل‏و‏کیم‏یونگ‏ایل‏بود.‏

علیه توسعه 128

کشور‏به‏‏دنیا‏آورد‏و‏سخت‏می‏کوشید‏توجه‏رهبر‏را‏از‏کیم‏جونگ‏ایل‏و‏کیونگ‏هویــی‏دور‏بدارد‏و‏در‏عــوض‏توجه‏او‏را‏بر‏فرزندان‏خود‏معطوف‏ســازد.‏او‏و‏بســتگان‏خونی‏اش‏در‏دستگاه‏دولت‏فرزند‏وسطی‏اش‏پیونگ‏ایل‏را‏که‏در‏سال‏

1955‏متولد‏شد‏به‏‏عنوان‏جانشین‏کیم‏ایل‏سونگ‏مطرح‏کردند.‏با‏این‏‏حال،‏مانع‏سریع‏در‏برابر‏کیم‏جونگ‏ایل‏طی‏دهۀ‏60‏و‏اوایل‏دهۀ‏70،‏عمویــش‏کیم‏یونگ‏جو1‏بود.‏برای‏ناظــران‏بیرونی،‏محتمل‏تر‏این‏بود‏که‏کیم‏یونگ‏جو‏با‏توجه‏به‏ســن‏و‏تجربه‏اش‏در‏امور‏سیاسی‏جانشین‏برادرش‏شود،‏اما‏کیم‏جونگ‏ایل‏غیر‏از‏اینکه‏فرزند‏ارشد‏بود،‏مزیت‏مهم‏دیگری‏هم‏داشت،‏او‏در‏چاپلوســی‏کردن‏در‏برابر‏پدرش‏زبردســت‏تر‏از‏عمویش‏بود.‏براســاس‏بســیاری‏از‏گزارش‏ها،‏کیم‏ایل‏سونگ‏همواره‏در‏برابر‏چاپلوسی‏و‏کاسه‏لیسی‏بســیار‏آســیب‏پذیر‏بود،‏بدین‏معنا‏که‏وقتی‏رقبایش‏یکی‏پس‏از‏دیگری‏حذف‏شــدند‏و‏قدرتش‏در‏کشــور‏افزایش‏یافت،‏میل‏به‏چاپلوســی‏از‏او‏هم‏فزونی‏گرفــت.‏غذای‏او‏از‏مزارع‏خاص‏می‏آمد.‏مقامــات‏در‏هدیه‏دادن‏به‏او،‏مانند‏خانه‏های‏آنچنانی‏و‏زن‏های‏جوان،‏از‏هم‏سبقت‏می‏گرفتند.‏کیم‏جونگ‏ایل‏ـ‏که‏احتماال‏به‏دلیل‏کمبود‏دریافت‏محبت‏از‏والدین‏در‏دوران‏کودکی‏دوستدار‏جذب‏عشــق‏پدرش‏بود‏ـ‏در‏برابر‏کیم‏ایل‏سونگ‏زانو‏می‏زد‏تا‏کفش‏هایش‏را‏برق‏بیندازد.‏کیش‏شخصیت‏کیم‏ایل‏سونگ‏در‏اواخر‏دهۀ‏60‏خیلی‏بدتر‏شد‏و‏همین‏انگیزه‏ای‏شد‏برای‏رقابت‏میان‏کیم‏جونگ‏ایل‏و‏کیم‏یونگ‏جو‏جهت‏چاپلوسی‏بیشتر‏از‏کیم‏ایل‏سونگ.‏کیم‏جونگ‏ایل‏در‏مقام‏متخصص‏تبلیغات‏برای‏باال‏بردن‏شــهرت‏و‏اعتبار‏پدرش‏از‏طریق‏فیلم‏ها،‏کتاب‏ها،‏نقاشی‏ها‏و‏اپراها‏در‏اغراق‏در‏مورد‏عظمت‏او‏جایگاه‏خوبی‏داشت؛‏سازمان‏های‏خالقانه‏

Kim Yong-ju .1؛‏برادر‏کوچک‏تر‏کیم‏ایل‏سونگ‏که‏در‏دوران‏زمامداری‏برادرش‏طی‏دهه‏های‏60‏و‏اوایل‏دهۀ‏70‏پست‏های‏باالیی‏در‏حزب‏کارگران‏کره‏یافت،‏اما‏در‏ســال‏1974‏و‏به‏‏دنبال‏کشــمکش‏بر‏سر‏قدرت‏با‏برادرزاده‏اش‏کیم‏جونگ‏ایل‏از‏چشم‏افتاد؛‏برای‏

اطالعات‏بیشتر‏ر.ک.:Kim Yong-ju, accessed on 12 December 2018, https://en.wikipedia.org/wiki/Kim_Yong-ju

129مسئول کیست؟

جدیدی‏مانند‏استودیوی‏هنر‏مانسودای2‏و‏تولیدات‏پائک‏توسان3‏با‏مسئولیت‏صرف‏تولید‏کارهایی‏تأسیس‏شدند‏که‏تنها‏هدفشان‏تمجید‏و‏ستایش‏از‏کیم‏ایل‏سونگ‏بود.‏یک‏ســال‏کامل‏هم‏برای‏برگزاری‏مراسم‏تولد‏شصتمین‏سالگرد‏رهبر‏بزرگ4 ‏یا‏قائد‏اعظم‏اختصاص‏داده‏شد‏که‏در‏آن‏کیم‏جونگ‏ایل‏در‏رأس‏هر‏کاری‏بود‏و‏خودش‏شــخصا‏اشــعار‏قطعات‏موســیقایی‏را‏می‏نوشــت،‏نمایش‏های‏تردســتی‏را‏مدیریت‏می‏کرد‏و‏همــه‏کاری‏می‏کرد‏تا‏اعتبار‏الزم‏را‏

دریافت‏کند.‏کیم‏جونگ‏ایل‏که‏از‏افزایش‏شــهرت‏کیم‏ایل‏ســونگ‏چندان‏راضی‏نبود،‏دســتور‏یادآوری‏خاطرات‏انقالبیون‏دیگر‏را‏هم‏صادر‏کرد،)4(‏تا‏شاید‏یادآوری‏قهرمانی‏های‏آن‏ها‏اندکی‏از‏شــهرت‏پدرش‏بکاهد.‏او‏همچنین‏در‏ســال‏1970 آغازگر‏عمل‏الصاق‏نشــان5‏کیم‏ایل‏ســونگ‏بود‏که‏اعضای‏حزبی‏تا‏امروز‏به‏برگردان‏یقه‏هایشان6‏وصل‏می‏کنند.‏این‏نشان‏در‏سمت‏چپ‏یقه‏ها‏نصب‏می‏شود‏تــا‏همواره‏کیم‏ایل‏ســونگ‏را‏نزدیک‏قلب‏ها‏نگه‏دارنــد.)5(‏درحالی‏که‏کیش‏شخصیت‏اســتالین‏به‏‏گونه‏ای‏بود‏که‏بر‏جایگاه‏رهبر‏به‏عنوان‏خدمتگزار‏نهایی‏حزب‏تأکید‏می‏کرد،‏کیم‏فراتر‏رفت،‏کیم‏ایل‏ســونگ‏فراتر‏از‏حزب‏بود،‏فراتر‏از‏سوسیالیسم‏بود‏و‏بی‏تردید‏ماورای‏هر‏انسان‏دیگری‏است.‏تنها‏کسی‏که‏بیش‏از‏

هر‏فرد‏دیگری‏به‏ایجاد‏این‏حس‏کمک‏کرد‏فرزندش‏کیم‏جونگ‏ایل‏بود.‏این‏نهایت‏چاپلوســی‏و‏بله‏قربان‏گویی‏مزایایی‏هم‏به‏‏دنبال‏داشت.‏در‏سال‏1973‏روشــن‏بود‏که‏کیم‏جونگ‏ایل‏جاشین‏خواهد‏شد،‏نه‏کیم‏یونگ‏جو‏)که‏در‏آن‏زمان‏وضعیت‏سالمتی‏اش‏تعریف‏چندانی‏نداشت(.‏سپتامبر‏همان‏سال،‏کیم‏جونگ‏ایل‏عضو‏پولیتبورو‏شــد،‏در‏مقام‏مدیر‏به‏وزارتخانه‏ســازماندهی‏و‏

2. Mansudae Art Studio3. Paektusan Productions4. Great Leader5. badge6. lapels

علیه توسعه 130

ارشاد‏بازگشت‏و‏جانشین‏عمویش‏شد.‏نقش‏کیم‏یونگ‏جو‏بعدها‏به‏نقش‏های‏تشــریفاتی‏مختلف‏تنزل‏یافت.‏مادر‏کیم‏پیونگ‏ایل،‏یعنی‏کیم‏ســونگ‏آی،‏با‏تحسین‏و‏تمجید‏عمومی‏‏از‏»مادر«‏کیم‏جونگ‏ایل‏)زنی‏که‏»آی«‏جایش‏را‏به‏عنوان‏همسر‏رهبر‏گرفت(‏مجبور‏به‏کرنش‏در‏برابر‏کیم‏جونگ‏ایل‏شد‏و‏خود‏را‏در‏برابر‏او‏بیش‏‏از‏حد‏کوچک‏کرد.‏همچنین‏فرماندهی‏جنبش‏سه‏انقالب1‏هم‏بــه‏کیم‏جونگ‏ایل‏داده‏شــد.)6(‏این‏جنبش‏گروهی‏از‏وفــاداران‏جوان‏بودند‏‏کار‏ویژه‏شــان‏تضعیف‏و‏جارو‏کردن‏گاردهای‏ ‏همچون‏گارد‏ســرخ‏چین2 ـ‏ کهـ‏قدیمی‏‏بود؛‏اما‏برخالف‏گاردهای‏ســرخ،‏آن‏ها‏در‏کنترل‏کامل‏مرکز‏بودند.‏ده‏ها‏هزار‏نفر‏از‏داوطلبان‏جنبش‏سه‏انقالب‏مشارکت‏داشتند‏و‏با‏بازدید‏از‏کارخانه‏ها،‏مدارس،‏مزارع‏و‏نهادهای‏دولتی‏تمام‏جوانب‏کار‏و‏رفتار‏را‏رصد‏می‏کردند.‏آن‏ها‏مردم‏را‏مجبور‏می‏کردند‏آشــکارا‏از‏خود‏انتقاد‏کنند‏و‏دیگران‏را‏هم‏به‏پیوستن‏به‏آن‏ها‏تشویق‏می‏کردند.‏اعضای‏این‏تیم‏وظیفۀ‏جاسوسی‏از‏جاهایی‏را‏که‏بازدید‏می‏کردند‏هم‏داشــتند‏و‏اطالعات‏مربوط‏به‏آن‏را‏به‏مرکز‏منتقل‏می‏کردند،‏حتی‏کمیتــه‏دائمی‏‏حزب‏کارگران‏هم‏از‏رصد‏و‏نظارت‏ســه‏انقــالب‏ایمن‏نبودند‏و‏

نمی‏توانستند‏در‏برابر‏آن‏مقاومت‏کنند.اعضای‏جنبش‏سه‏انقالب‏که‏در‏خیانت‏به‏دیگران‏زبردست‏تر‏بودند‏از‏سوی‏کیم‏جونگ‏ایل‏به‏ســرعت‏به‏جایگاه‏قدرت‏ارتقا‏می‏یافتند.)7(‏آن‏ها‏به‏شــدت‏انگیزه‏داشتند‏که‏در‏ایجاد‏فضای‏ترس‏و‏وحشت‏مشارکت‏کنند؛‏فضایی‏که‏در‏آن‏حتی‏نمایش‏خفیف‏ترین‏بی‏وفایی‏ها‏می‏توانست‏به‏مجازات‏هایی‏نظیر‏تحقیر‏عمومی،‏از‏دست‏دادن‏جایگاه‏یا‏حتی‏اردوگاه‏های‏کار‏اجباری‏ختم‏شود.‏مورد‏آخر‏احتمالی‏واقعی‏تر‏اســت؛‏حتی‏برای‏کســانی‏که‏در‏بــاالی‏نردبان‏قدرت‏1. Three RevolutionsChina’s Red Guards .2؛‏گاردهای‏ســرخ‏گروهی‏از‏نیروهای‏شبه‏نظامی‏‏متشکل‏از‏دانش‏آموزان‏و‏دانشجویان‏تندرو‏بودند‏که‏به‏‏عنوان‏بخشی‏از‏انقالب‏فرهنگی‏در‏سال‏1966‏با‏حمایت‏مائو‏رسمیت‏یافتند.‏این‏ها‏اغلب‏ژاکت‏های‏سبز‏شبیه‏به‏اونیفورم‏های‏ارتش‏

چین‏در‏آن‏زمان‏به‏تن‏می‏کردند‏که‏بازوبندی‏قرمز‏داشت‏و‏به‏یکی‏از‏آستین‏ها‏بسته‏می‏شد؛‏برای‏اطالعات‏بیشتر‏ر.ک.:Red Guards, accessed on 13 December 2018, https://www.britannica.com/topic/Red-Guards

131مسئول کیست؟

ایستاده‏اند.‏در‏ســال‏1976،‏کیم‏دونگ‏جیو،3‏معاون‏نخست‏وزیر،‏مجبور‏شد‏عمارت‏بزرگ‏و‏مجلل‏خود‏را‏با‏زندگی‏در‏اردوگاه‏زندانیان‏معاوضه‏کند.‏دلیل‏آن‏هم‏»جرم«‏انتقاد‏از‏کیم‏جونگ‏ایل‏بود.‏او‏در‏همانجا‏درگذشت.‏کیم‏جونگ‏ایل‏شبکۀ‏جاسوسی‏را‏برقرار‏و‏توسعه‏داده‏بود‏که‏به‏باالترین‏ارکان‏و‏ساختار‏قدرت‏هم‏می‏رســید.‏کیــم‏پیونگ‏ایــل‏قربانی‏همین‏شــبکه‏شــد.‏گزارش‏هایی‏به‏کیم‏جونگ‏ایل‏رسید‏دال‏بر‏اینکه‏متملقانی‏که‏دور‏رقیب‏جوان‏تر‏او‏را‏گرفته‏اند‏از‏روی‏اشــتیاق‏فریاد‏»زنده‏باد‏کیم‏پیونگ‏ایل«‏سر‏می‏دادند؛‏این‏شعار‏همان‏شعاری‏بود‏که‏برای‏شخص‏کیم‏ایل‏سونگ‏استفاده‏می‏شد.‏کیم‏جونگ‏ایل‏این‏اطالعــات‏را‏به‏پدرش‏منتقل‏می‏کرد‏که‏او‏هم‏در‏آن‏زمان‏به‏خدعه‏های‏پیرامون‏خود‏کامال‏باور‏پیدا‏کرده‏بود.‏از‏این‏رو،‏کیم‏پیونگ‏ایل‏در‏ســال‏1979‏به‏عنوان‏دیپلمات‏به‏خارج‏»تبعید«‏شد.‏وقتی‏کیم‏جونگ‏ایل‏در‏دسامبر‏2011‏درگذشت،‏برادر‏ناتنی‏اش‏بســیار‏دور‏از‏خانه‏بود؛‏در‏لهستان‏که‏همچنان‏به‏‏عنوان‏سفیر‏در‏

آنجا‏خدمت‏می‏کند.4 حتی‏از‏خود‏کیم‏ایل‏سونگ‏هم‏جاسوسی‏می‏شد‏و‏او‏نیز‏از‏قاعدۀ‏جاسوسی‏مســتثنی‏نبود.‏در‏حدود‏1976،‏کیم‏جونگ‏ایل‏تمام‏خطوط‏تلفن‏پدرش‏را‏از‏طریق‏دفتر‏خود‏جواب‏می‏داد‏تا‏بتواند‏مذاکرات‏مردی‏را‏که‏او‏به‏مردم‏کشورش‏گفته‏بود‏همچون‏بت‏بپرســتند‏کنترل‏کند.‏اینکه‏او‏چگونه‏توانســت‏این‏کار‏را‏انجــام‏دهد‏امری‏بی‏نهایت‏آموزنده‏اســت.‏از‏آن‏زمان‏به‏این‏ســو،‏هرگاه‏رهبر‏تصمیماتی‏می‏گرفت‏که‏بر‏منافع‏کیم‏جونگ‏ایل‏تأثیر‏می‏گذاشت،‏او‏می‏توانست‏اقدامی‏‏مقتضی‏و‏متقابل‏را‏انجام‏دهد‏و‏به‏عبارتی‏دست‏به‏ضدحمله‏بزند.)8(‏هرگاه‏رهبر‏عالقه‏ای‏به‏سیاستی‏بالقوه‏یا‏ابزاری‏جدید‏برای‏عظمت‏بخشیدن‏به‏خود‏ابراز‏می‏کرد،‏کیم‏جونگ‏ایل‏توانایی‏قابل‏توجهی‏برای‏پیش‏بینی‏هوس‏های‏3. Kim Dong Gyu4.‏‏کیم‏پیونگ‏ایل‏در‏اوت‏1954‏به‏‏دنیا‏آمد.‏او‏برادر‏ناتنی‏کیم‏جونگ‏ایل،‏رهبر‏قبلی‏کره‏شمالی‏است‏که‏از‏یک‏پدر‏بودند.‏او‏تنها‏فرزند‏بازمانده‏از‏پایه‏گذار‏کره‏شمالی،‏یعنی‏کیم‏ایل‏سونگ‏است‏که‏براساس‏آخرین‏اخبار‏به‏‏عنوان‏سفیر‏در‏جمهوری‏چک‏خدمت‏می‏کند.‏

علیه توسعه 132

او‏و‏»زدن«‏آن‏ها‏نشان‏می‏داد.‏افزون‏بر‏چاپلوســی‏و‏نظارت‏]جاسوسی[،‏کیم‏جونگ‏ایل‏با‏استفاده‏از‏قدرت‏پول‏جایگاه‏خود‏را‏از‏طریق‏ایجاد‏هواداران،‏پیروان‏و‏وفاداران‏تضمین‏و‏تحکیــم‏کرد.‏دفتر‏شــماره‏39‏هم‏در‏ســال‏1974‏از‏ســوی‏شــخص‏کیم‏جونگ‏ایل‏تأسیس‏شد.‏پول‏بدست‏آمده1‏از‏سوی‏این‏دفتر‏نه‏تنها‏مدافع‏ســبک‏زندگی‏اشــرافی‏خاندان‏کیم‏اســت؛‏بلکه‏از‏آن‏بــرای‏خرید‏هدایا‏)ماشین‏ها،‏قایق‏ها،‏خانه‏ها،‏ساعت‏های‏طال‏و...(‏برای‏وفادار‏نگه‏داشتن‏زیردست‏ها‏هم‏استفاده‏می‏شود.‏رشد‏این‏سازمان‏به‏تیره‏و‏تار‏شدن‏خطوط‏میان‏خانــواده‏و‏دولت‏کمک‏کرد‏و‏گذار‏کره‏شــمالی‏»از«‏ملتی‏که‏در‏آن‏ایدئولوژی‏برای‏همه‏اهمیت‏دارد‏»به«‏ملتی‏که‏در‏آن‏همه‏چیز‏و‏همه‏کس‏را‏می‏توان‏با‏ارز‏خارجی‏خرید‏تســریع‏کرد.‏کیم‏جونگ‏ایل‏مســئولیت‏دفتر‏شماره‏39‏را‏برعهده‏داشــت؛‏اما‏مغز‏متفکری‏که‏واقعا‏در‏پس‏توسعه‏این‏دفتر‏قرار‏داشت‏کسی‏نبود‏جز‏جانگ‏سونگ‏تائک.‏جانگ‏در‏خانواده‏ای‏نسبتا‏معمولی‏به‏‏دنیا‏آمد،‏اما‏جذبه‏و‏هوش‏طبیعی‏او‏ابتدا‏وی‏را‏در‏دانشگاه‏موردتوجه‏کیم‏کیونگ‏هویی‏قرار‏داد‏و‏سپس‏موردتوجه‏کیم‏جونگ‏ایل‏قرار‏گرفت.‏هویی‏با‏جانگ‏ازدواج‏کرد‏ـ‏با‏وجود‏اینکه‏هیچ‏کس‏مخالفت‏نکرد‏‏و‏کیم‏جونگ‏ایل‏او‏را‏به‏حامی‏‏و‏پول‏ســاز‏اصلی‏در‏ جز‏کیم‏ایل‏ســونگـ‏

تشکیالت‏خود‏تبدیل‏کرد.‏جانگ‏به‏اهمیت‏فرصت‏های‏مالی‏بزرگ‏ارائه‏شــده‏به‏‏واسطۀ‏حقه‏های‏دولتی‏مانند‏کیســه‏های‏دیپلماتیک‏پی‏برد.‏براساس‏کنوانسیون‏1961‏ژنو،‏کیســه‏های‏دیپلماتیک‏را‏نمی‏توان‏ضبط‏یا‏بازرسی‏کرد.‏به‏‏دالیل‏نه‏‏چندان‏غیراخالقی،‏این‏می‏توانســت‏منبعی‏مطمئن‏از‏کســب‏»پول‏آسان«‏باشد.‏

1.‏‏نویســندگان‏از‏این‏پولی‏که‏در‏اقتصاد‏کره‏شــمالی‏به‏گردش‏در‏می‏آید‏به‏تأسی‏از‏برخی‏عبارات‏موسیقایی‏با‏عنوان‏سوپرانو‏اکونومی‏»Soprano economy«‏نام‏می‏برند.‏

133مسئول کیست؟

ابتدا‏طال‏از‏معادن‏کره‏شــمالی‏در‏کیســه‏های‏دیپلماتیک‏قاچاق‏و‏فروخته‏می‏شــد؛‏ســپس‏جانگ‏فهمید‏می‏تواند‏تریاک‏و‏مت‏را‏هم‏به‏همین‏شیوه‏جابه‏جــا‏کند.‏ایــن‏روش،‏در‏کنار‏فروش‏محصوالت‏مشــروع‏تری‏مانند‏محصوالت‏دریایی‏از‏طریق‏کانال‏هــای‏معمول،‏درآمد‏کالنی‏نصیب‏دفتر‏شــماره‏39‏کیم‏جونگ‏ایل‏کرد؛‏پول‏همچنان‏از‏همین‏راه‏منتقل‏می‏شود.‏گفته‏می‏شــود‏دیپلمات‏های‏کره‏شــمالی‏میلیون‏ها‏دالر‏پول‏نقد‏را‏به‏همین‏

شیوه‏جابه‏جا‏می‏کنند.‏اگرچه‏بخش‏زیادی‏از‏پول‏‏بدست‏آمدۀ‏دفتر‏شماره‏39‏خرج‏کاالهای‏لوکس‏برای‏خاندان‏کیم‏می‏شــد؛‏برای‏مثال‏عمارت‏هایی‏با‏ســنگ‏مرمر‏سفید‏و‏با‏سقف‏هایی‏بسیار‏بلند‏که‏برای‏زدودن‏گرد‏و‏غبار‏از‏چراغ‏هایش‏نیاز‏به‏داربست‏است،‏اما‏بخشی‏از‏این‏پول‏هم‏برای‏خرید‏وفاداری‏خرج‏می‏شــود.‏جانگ‏جین‏ســونگ،‏فراری‏بلندپایه،‏به‏نویسندگان‏این‏کتاب‏می‏گفت‏یک‏ســاعت‏مچی‏رولکــس‏با‏قاب‏طالیــی‏از‏کیم‏جونگ‏ایل‏دریافت‏کرده‏است.‏دیگران‏هم‏]بسته‏به‏جایگاه‏و‏نوع‏خدمتشان[‏خانه‏یا‏ماشین‏دریافت‏می‏کردند.‏متأسفانه،‏به‏نظر‏می‏رسد‏تاکتیک‏های‏رشوه‏ای‏کیم‏به‏ســطحی‏از‏مادی‏گرایی‏و‏فســاد‏دامــن‏زده‏که‏بــر‏کلیت‏جامعه‏کره‏شمالی‏اثر‏گذاشته‏است.‏یکی‏از‏ویژگی‏های‏معرف‏عصر‏کیم‏جونگ‏ایل‏تغییر‏از‏ایدئالیســم‏سیاسی‏به‏روحیۀ‏»هرکسی‏قیمتی‏دارد‏و‏هر‏چیزی‏را‏

می‏توان‏خرید«‏بود.‏صرف‏نظر‏از‏این‏موارد،‏آژانس‏اطالعات‏مرکزی‏امریکا‏)سیا(‏در‏سال‏1976 به‏این‏نتیجه‏رسید‏که‏کیم‏ایل‏سونگ‏دیگر‏مسئولیتی‏ندارد.‏کیم‏جونگ‏ایل‏پس‏از‏اســتفاده‏از‏روش‏های‏چاپلوسانه‏برای‏جلب‏توجه‏و‏محبت‏پدر،‏با‏استراتژی‏هوشمندانه‏تکنیکی‏اشراف‏خود‏را‏بر‏قدرت‏سرعت‏بخشید‏و‏چنان‏که‏می‏دانیم،‏این‏کار‏شــامل‏این‏موارد‏می‏شــد:‏نظارت‏و‏جاسوســی‏)و‏ترس‏ناشی‏از‏آن(؛‏

علیه توسعه 134

جمع‏آوری‏ثروت‏با‏هر‏ابزار‏در‏دسترســی‏برای‏ایجاد‏وفاداری؛‏غصب‏نهادهای‏مســتقر‏و‏به‏‏زانو‏در‏آوردن‏آن‏ها‏با‏گماشــتن‏افرادی‏که‏مطیع‏وفادار‏به‏خودش‏هستند‏)مثال،‏تیم‏سه‏انقالب(.‏کیش‏شخصیت‏شامل‏کیم‏جونگ‏ایل‏و‏پدرش‏نیز‏می‏شد.‏سبک‏کمونیستی‏استالینیستی‏کیم‏ایل‏سونگ‏زمینه‏را‏برای‏پادشاهی‏

فراهم‏آورد.)9(‏

وزارتخانه سازمان دهی و ارشاد )اودی جی( رهبری کره شمالی چگونه کاالهای لوکس بدست می آورد؟

خانواده‏کیم‏دو‏قایق‏لوکس‏دارد‏که‏در‏ســاحل‏شــرقی‏بندر‏ونسان‏پهلو‏گرفته‏اســت.‏کت‏و‏شلوارهای‏کیم‏جونگ‏ایل‏در‏سویل‏رو1‏در‏لندن‏برش‏می‏خورد‏و‏دوخته‏می‏شود.‏ســاعت‏مچی‏اش‏نیز‏از‏سوی‏شرکت‏سوئیسی‏مووادو2‏ساخته‏می‏شود.‏در‏بحبوحۀ‏تحریم‏های‏بین‏المللی‏بر‏تجارت‏کاالهای‏لوکس‏کره‏شمالی‏‏موفق‏می‏شوند‏راه‏ ـ‏چگونه‏این‏موارد‏برشــمرده‏و‏بســیاری‏موارد‏و‏اقالم‏دیگرـ‏خود‏را‏به‏داخل‏کره‏شــمالی‏بیابند؟‏افراد‏مورد‏اعتماد‏و‏مستقر‏در‏ماکائو،‏ژاپن،‏هنگ‏کنگ‏‏و‏چین‏مادر‏سال‏هاست‏به‏‏صورت‏واسطه‏های‏رهبری‏کره‏شمالی‏در‏عملیات‏قاچاق‏بین‏المللی‏عمل‏کرده‏اند‏و‏این‏فعالیت‏ها‏از‏سوی‏دفتر‏شماره‏39 در‏پیونگ‏یانگ‏هماهنگ‏می‏شود.‏تاجری‏مستقر‏در‏ماکائو،‏که‏به‏خاطر‏تسهیل‏در‏نقل‏و‏انتقال‏قطعات‏نظامی‏‏از‏پیونگ‏یانگ‏به‏ســوریه‏از‏ســوی‏دادگاهی‏در‏هنگ‏کنگ‏جریمه‏شــده‏بود،‏کار‏و‏کاسبی‏خود‏را‏تعطیل‏و‏کاری‏جدید‏با‏نامی‏‏جدید‏را‏)و‏در‏همان‏دفتر(‏راه‏انداخت.‏سال‏ها،‏شرکت‏های‏نقل‏و‏انتقال‏این‏تاجر‏از‏پس‏تأمین‏نیازهای‏فروشــگاه‏ها‏و‏هتل‏های‏فراوان‏کره‏شــمالی‏با‏ویسکی،‏

شراب‏ناب‏و‏شامپاین‏به‏خوبی‏برآمده‏اند.‏

1. Savile Row2. Movado

135مسئول کیست؟

کیم‏جونگ‏نام،3‏برادر‏ناتنی‏کیم‏جونگ‏اون‏و‏مردی‏که‏روزگاری‏جانشــین‏بالقوه‏کیم‏جونگ‏ایل‏تصور‏می‏شد،‏بیشتر‏عمر‏خود‏را‏در‏تبعید‏گذرانده‏است‏و‏به‏‏عنوان‏یکی‏از‏چهره‏های‏حکومتی‏کره‏شمالی‏در‏خارج‏شناخته‏می‏شود‏که‏در‏نقل‏و‏انتقال‏کاالهای‏لوکسی‏که‏ســخت‏پیدا‏می‏شوند‏و‏نیز‏صادرات‏تسلیحات‏کره‏شــمالی‏نقش‏تسهیل‏کننده‏را‏داشت.‏از‏قایق‏های‏لوکس‏تا‏مرسدس‏ها،‏اگر‏بتوان‏آن‏ها‏را‏در‏کشــتی‏های‏کانتینری‏جا‏داد،‏می‏توانند‏با‏گریز‏از‏ذره‏بین‏تیزبین‏تحریم‏های‏ســازمان‏ملل‏راه‏خود‏را‏به‏کره‏شمالی‏بیابند.‏همین‏مسئله‏در‏مورد‏واردات‏سالح‏هم‏مصداق‏دارد.‏ســازمان‏ملل‏می‏گوید‏کره‏شمالی‏با‏استفاده‏از‏تکنیک‏های‏پیچیده‏ای‏که‏ســازمان‏های‏قاچاق‏کننده‏مواد‏مخدر‏در‏آن‏پیشــرو‏هستند‏مبادرت‏به‏پنهان‏کردن‏جابه‏جایی‏سالح‏های‏کوچک،‏تسلیحات‏هسته‏ای‏یا‏اجزای‏موشکی‏می‏کند.‏این‏کشور‏همچنین‏روش‏های‏مالی‏پیچیده‏ای‏را‏برای‏پنهان‏کردن‏تراکنش‏های‏مالی‏اش‏از‏زیر‏نگاه‏بین‏المللی‏بســط‏داده‏اســت‏و‏از‏اکوسیستم‏نسبتا‏پیچیدۀ‏شرکتی‏متشکل‏از‏شرکت‏های‏مستقر‏در‏خارج‏و‏آحاد‏

افراد‏استفاده‏می‏کند.‏در‏مثالی‏اینچنینی،‏کره‏شــمالی‏تراکنش‏های‏به‏شدت‏غیرمعمولی‏را‏شروع‏کرد‏که‏شــامل‏قــراردادی‏از‏ســوی‏هواپیمایی‏ملی‏کره4‏می‏شــد.‏برای‏خرید‏3.‏‏کیم‏جونگ‏نام،‏پسر‏ارشد‏کیم‏جونگ‏ایل‏رهبر‏سابق‏و‏برادر‏ناتنی‏کیم‏جونگ‏اون‏رهبر‏کنونی‏کره‏شمالی.‏او‏از‏سال‏1994‏تا‏سال‏2001‏به‏‏عنوان‏وارث‏پدر‏و‏رهبر‏بعدی‏کره‏شــمالی‏شــناخته‏می‏شد.‏او‏زبان‏ژاپنی‏را‏عالی‏صحبت‏می‏کرد‏و‏در‏سوئیس‏و‏روسیه‏درس‏خوانده‏بود.‏زمانی‏به‏او‏»ژنرال‏کوچک«‏می‏گفتند.‏در‏ســال‏2001‏پس‏از‏تالش‏برای‏ورود‏غیرقانونی‏به‏ژاپن‏جهت‏دیدار‏از‏دیزنی‏لند‏توکیو‏از‏چشم‏پدر‏افتاد‏و‏مقام‏خود‏را‏از‏دست‏داد‏و‏پس‏از‏آن‏در‏سنگاپور،‏چین‏و‏بیشتر‏از‏همه‏در‏ماکائو‏زندگی‏می‏کرد.‏او‏چندبار‏مورد‏سوءقصد‏قرار‏گرفت،‏اما‏درنهایت‏در‏13‏فوریه‏2017‏)25‏بهمن‏1395(‏در‏کشور‏مالزی‏و‏فرودگاه‏کواالالمپور‏توسط‏یک‏زن‏با‏دستمال‏آغشــته‏به‏گاز‏اعصاب‏وی‏ایکس،‏مســموم‏شــد‏و‏درگذشــت.‏کیم‏جونگ‏نام‏فردی‏هوس‏باز‏و‏ولخرج‏بود‏و‏به‏‏خاطر‏قمار‏و‏صرف‏

هزینه‏های‏گزاف‏در‏کانون‏توجه‏رسانه‏ها‏بوده‏‏است؛‏برای‏اطالعات‏بیشتر‏ر.ک.:Jeremy, B. White (7 March 2018), North Korea: Pyongyang government ‹used chemical warfare agent VX› in Kim Jong-nam assassination, https://www.independent.co.uk/news/world/north-korea-kim-jong-nam-assassination-vx-nerve-agent-pyongyang-a8243211.html; Eileen Ng (4 March 2017), Malaysia expels North Korean ambassador in wake of Kim Jong-nam murder, https://www.independent.co.uk/news/world/asia/kim-jong-nam-murder-suspect-police-threatened-family-north-korea-ambassador-expelled-ri-jong-chol-a7611436.html; Niamh McIntyre, Kim Jong-un wanted assassination of half-brother Kim Jong Nam to be ‹gruesome›, expert says, 26 September 2017, https://www.independent.co.uk/news/kim-jong-un-north-korea-half-brother-nam-assasination-murder-malaysia-airport-gruesome-a7967196.html4. Air Koryo

علیه توسعه 136

هواپیماهای‏جدید‏در‏ســال‏2012.‏پرداخت‏پول‏این‏هواپیماها‏هم‏با‏اســتفاده‏از‏پرداخت‏های‏متعددی‏از‏ســوی‏اوجی‏دی‏انجام‏می‏گرفت‏که‏کیم‏جونگ‏اون‏به‏‏دلیل‏کیش‏شــخصیت‏خانوادگی‏به‏میراث‏برده‏بــود،‏اما‏»اون«‏همچنین‏وارث‏سیســتمی‏‏بود‏که‏در‏آن‏تاحد‏زیادی،‏ترس‏جانشین‏وفاداری‏راستین‏شده‏بود‏و‏اقتصاد‏داللی1‏و‏رشوه‏مشــوق‏نزاع‏و‏رانت‏جویی‏است.‏مهم‏تر‏از‏همه‏)الاقل،‏برای‏کیم‏جونگ‏اون(،‏وی‏سیســتمی‏‏را‏به‏ارث‏برده‏که‏در‏آن‏ســازمان‏در‏سایه‏ممکن‏اســت‏قدرت‏بیشتری‏نسبت‏‏به‏خودش‏داشــته‏باشد،‏هرچند‏وی‏رهبر‏کشــور‏و‏رئیس‏حزب‏کارگران‏حاکم‏باشد.‏آن‏سازمان‏همان‏اوجی‏دی‏است‏که‏نمایشگر‏افزایش‏و‏گسترش‏طبیعی‏چیزی‏است‏که‏کیم‏جونگ‏ایل‏طی‏مراحل‏اولیه‏ارتقایش‏به‏قدرت‏به‏ویژه‏دوره‏سه‏انقالب‏آموخت.‏از‏طریق‏نظارت‏و‏تغییر‏مسیر‏اطالعات‏و‏گزارش‏دهی‏در‏مورد‏ساختارها،‏اوجی‏دی‏به‏تنها‏بخش‏دولت‏تبدیل‏شــده‏است‏که‏همه‏چیز‏را‏می‏بیند‏و‏می‏داند.‏اگرچه‏بسیاری‏از‏چهره‏های‏معروف‏به‏‏دنبال‏مرگ‏کیم‏جونگ‏ایل‏سرنگون‏شده‏یا‏کنار‏گذاشته‏شده‏بودند‏ـ‏ازجمله‏ژنرال‏ری‏یونگ‏هو2‏و‏جانگ‏ســونگ‏تائک‏ـ‏رهبری‏اوجی‏دی‏اساسا‏بدون‏تغییر‏باقی‏ماند.‏اوجی‏دی‏از‏سال‏1964‏وجود‏داشته‏است،‏اما‏نقش‏آن‏به‏‏دنبال‏دســتیابی‏کیم‏جونگ‏ایل‏به‏رهبری‏این‏ســازمان‏در‏سال‏1973‏به‏شدت‏دگرگون‏شــد؛‏آنگاه‏که‏از‏این‏وزارتخانه‏به‏‏عنوان‏ابزاری‏برای‏کنترل‏دولت‏بهره‏گرفت.)10(‏ســفارتخانه‏های‏کره‏شمالی‏در‏خارج‏هم‏نقشی‏کلیدی‏در‏کمک‏به‏شــرکت‏های‏در‏ســایه‏که‏با‏نام‏های‏مختلــف‏در‏هنگ‏کنگ‏فعــال‏بودند،‏ایفا‏می‏کردند.‏این‏شرکت‏ها‏کاالهای‏لوکس‏را‏تأمین‏یا‏معامالت‏پنهان‏تسلیحاتی‏را‏

تسهیل‏می‏کردند.

1. court economy Ri Yong Ho .2؛‏دیپلمات‏و‏سیاســتمداری‏که‏از‏ســال‏2016‏وزیر‏خارجه‏کره‏شمالی‏شد.‏وی‏مذاکره‏کننده‏ای‏حرفه‏ای‏و‏باتجربه‏در‏زمینه‏پرونده‏هسته‏ای‏کره‏شمالی‏با‏امریکا‏بود.‏او‏تجربه‏ای‏سی‏ساله‏در‏امور‏دیپلماتیک‏و‏پست‏های‏سفارتی‏هم‏داشت‏و‏در‏فاصله‏2003

تا‏2007‏سفیر‏کشورش‏در‏بریتانیا‏بود.

137مسئول کیست؟

وزارتخانه‏سازماندهی‏و‏ارشاد‏از‏آن‏زمان‏به‏قطب‏مرکزی‏قدرت‏در‏کره‏شمالی‏تبدیل‏شــد.‏این‏سازمان‏از‏هرکسی‏که‏تصور‏شود‏پرونده‏یا‏آتو‏در‏دست‏دارد؛‏این‏سازمان‏مجرایی‏است‏که‏از‏طریق‏آن‏شاخه‏های‏مختلف‏حکومت‏با‏رهبر‏عالی‏یا‏قائــد‏اعظم3‏ارتباط‏می‏یابند،‏دســتورات‏را‏به‏پایین‏منتقــل‏و‏اطالعات‏را‏به‏باال‏می‏رسانند.‏این‏سازمان‏مسئول‏اجرای‏سیاست‏هاست؛‏شبکه‏ای‏از‏جاسوسان‏را‏اداره‏می‏کند‏که‏از‏باالترین‏ژنرال‏ارتش‏تا‏پایین‏ترین‏مدیر‏یک‏کارخانه‏اســتانی‏را‏شامل‏می‏شود.‏این‏ســازمان‏بر‏هرگونه‏انتصاب‏دولتی‏یا‏نظامی‏»اشراف«‏دارد‏و‏اساسا‏مسئول‏امنیت‏فردی‏و‏رفاه‏خاندان‏حاکم‏است؛‏بنابراین‏درحالی‏که‏ممکن‏است‏کســی‏فالن‏ژنرال‏یا‏وزیر‏عالی‏رتبه‏دولتی‏را‏قدرتمند‏تلقی‏کند‏ـ‏و‏درواقع،‏‏اما‏قدرت‏ شــاید‏در‏سازمان‏یا‏شبکه‏خاص‏خودش‏واقعا‏دارای‏قدرت‏هم‏باشدـ‏غایــی‏از‏اوجی‏دی‏سرچشــمه‏می‏گیرد.‏ازاین‏رو،‏اگرچه‏جهــان‏خارج‏نهادهای‏ناظری‏مانند‏پولیتبورو‏را‏می‏بیند،‏این‏سازمان‏»سنتی«‏که‏در‏عصر‏کیم‏ایل‏سونگ‏شــکل‏گرفت‏قدرت‏خود‏را‏به‏اوجی‏دی‏باخت‏و‏در‏برابر‏آن‏عمال‏رقمی‏‏بحساب‏نمی‏آید.‏این‏شاید‏هوشمندانه‏ترین‏حقه‏کیم‏جونگ‏ایل‏بوده‏است،‏تغییر‏و‏تحول‏در‏پایگاه‏قدرت‏بدون‏اینکه‏خارجی‏ها‏به‏آن‏پی‏ببرند.‏گزارش‏شــده‏اســت‏که‏او‏دوست‏داشت‏بگوید:‏»ما‏باید‏محیط‏خود‏را‏تحت‏نظر‏داشته‏باشیم‏تا‏مانع‏کسب‏اطالع‏دشمنانمان‏درباره‏خودمان‏شــویم«.‏بی‏تردید‏او‏می‏دانست‏چگونه‏به‏این‏هدف‏دســت‏یابد؛‏اما‏چگونه‏این‏سازمان‏ســیصدنفره،‏کره‏شمالی‏امروز‏را‏اداره‏می‏کند؟‏بگذارید‏قدرت‏این‏سازمان‏را‏به‏‏شکلی‏مفصل‏تر‏بررسی‏کنیم‏و‏با‏کنترل‏آن‏بر‏پرسنل‏شروع‏کنیم؛‏برای‏مثال‏تصور‏کنید‏مدیر‏یک‏کارخانه‏در‏مجتمع‏فوالد‏کولیما4‏هســتید،‏یکی‏از‏مهم‏ترین‏بنگاه‏های‏دولتی‏در‏کره‏شــمالی.‏بحث‏ترفیع‏پیش‏می‏آید‏)نقش‏اساســی‏نماینده‏حزب‏برای‏کارخانه5(.‏ممکن‏اســت‏از‏شما‏3. Supreme Leader4. Chollima Steel Complex

party secretary for the factory .5؛‏در‏اینجا‏برای‏secretary‏معادل‏نماینده‏را‏گذاشته‏ام.‏

علیه توسعه 138

پرسیده‏شود‏آیا‏عالقه‏مندید‏یا‏می‏خواهید‏برای‏این‏نقش‏در‏طرح‏هایتان‏درخواست‏بدهید‏یا‏نه.‏شما‏پاسخ‏مثبت‏می‏دهید‏و‏اوجی‏دی‏مشغول‏کار‏می‏شود‏و‏با‏شبکه‏مخبرانش‏وارد‏مشــورت‏می‏شود.‏همچون‏استاســی1‏در‏آلمان‏شرقی.‏اوجی‏دی‏پرونده‏ای‏از‏شما‏دارد؛‏پرونده‏ای‏که‏در‏مجتمع‏مرکزی‏حزب‏در‏پیونگ‏یانگ‏نگه‏داشته‏می‏شود.‏پرونده‏هایی‏مخفی‏از‏این‏دست‏تقریبا‏در‏مورد‏تمام‏اعضای‏حزبی‏یا‏کسانی‏که‏عضو‏حزب‏خواهند‏شد‏وجود‏دارد‏)یعنی‏حداقل‏3‏تا‏4‏میلیون‏نفر(‏و‏برخالف‏پرونده‏های‏دولتی‏معمول‏که‏بیشــتر‏شــبیه‏به‏رزومۀ‏استاندارد‏است،‏پرونده‏های‏اوجی‏دی‏مشــتمل‏بر‏جزئیاتی‏در‏مورد‏زندگی‏خصوصی‏شماســت؛‏ضعــف‏در‏برابر‏الکل،‏قماربــازی،‏مواد‏مخدر‏یا‏زنان،‏روابــط‏خارج‏از‏ازدواج؛‏اظهاراتی‏مربوط‏به‏ده‏سال‏گذشته‏که‏می‏توانست‏به‏‏طور‏بالقوه‏نشانی‏از‏خیانت‏یا‏عدم‏وفاداری‏شما‏باشد؛‏اطالعاتی‏در‏مورد‏دوستان‏مدرسه‏و‏غیره.‏این‏پرونده‏ها‏به‏مرور‏زمان‏از‏طریق‏گزارش‏هایی‏به‏اوجی‏دی‏از‏سوی‏تمام‏مخبرانی‏که‏شما‏در‏تمام‏طول‏زندگی‏تان‏با‏آن‏ها‏ارتباط‏داشــته‏اید،‏اما‏نمی‏دانستید‏آن‏ها‏کیستند‏قطور‏می‏شــود.‏وزارتخانه‏مخوف‏اوجــی‏دی‏همچنین‏امتیازی‏تحــت‏عنوان‏»زندگی‏حزبی«‏دارد‏که‏یا‏میزان‏مشــارکت‏شما‏در‏رویدادهای‏مربوط‏به‏حزب‏کارگر‏و‏یا‏اینکه‏برای‏مثال،‏‏آیا‏شما‏مشتاقانه‏در‏پروژه‏های‏کاری‏داوطلب‏مشارکت‏می‏کنید‏یا‏خیر‏اندازه‏می‏گیرد.‏این‏ســازمان‏با‏اســتفاده‏از‏این‏موارد‏و‏کنترل‏پیشینۀ‏شما‏تصمیم‏می‏گیرد‏آیا‏قابل‏پذیرش‏هســتید‏یا‏خیر.‏اگر‏همه‏چیز‏روشــن‏باشد،‏آن‏ها‏توصیه‏می‏کنند‏قائد‏اعظم‏شــما‏را‏برگزیند‏و‏شــما‏به‏‏عنوان‏نمایندۀ‏حزب‏در‏آن‏کارخانه‏منصوب‏می‏شــوید،‏اما‏در‏مورد‏چهره‏های‏ارشد‏مانند‏ژنرال‏های‏ارتش‏چطور؟‏همین‏سیستم‏در‏مورد‏آن‏ها‏هم‏مصداق‏دارد.‏این‏وزارتخانه‏درحقیقت‏دو‏بخش‏دارد‏که‏به‏مسائل‏نظامی‏‏می‏پردازد.‏در‏سال‏1991،‏کیم‏جونگ‏ایل‏حکم‏داد‏تمام‏ژنرال‏ها‏باید‏آزمون‏های‏حزبی‏را‏پشــت‏ســر‏بگذارند؛‏این‏آزمون‏ها‏از‏سوی‏1. Stasi

139مسئول کیست؟

ناظرانی‏برگزار‏می‏شود‏که‏به‏بخش‏13‏اوجی‏دی‏پاسخگویند‏)مسئولیت‏»ارشاد«‏نظامــی(.‏بدین‏معنا‏که‏آن‏ها‏دو‏هفته‏ناپدید‏می‏شــوند‏و‏در‏خوابگاه‏هایی‏در‏کنار‏دیگر‏ژنرال‏ها‏نگه‏داشــته‏می‏شــوند.‏آن‏ها‏در‏معرض‏تبلیغات‏و‏جلســات‏انتقاد‏عمومی‏ای‏‏قرار‏می‏گیرند‏که‏اطاعت‏و‏ترس‏را‏القا‏می‏کند.‏پس‏از‏اینکه‏این‏فرایند‏تکمیل‏شــد،‏اوجی‏دی‏تصمیم‏می‏گیرد‏کدام‏یک‏از‏آن‏ها‏شایســته‏ترفیع‏هستند‏و‏‏که‏انتصابات‏نظامی‏‏را‏مدیریت‏ کدام‏یــک‏باید‏از‏طریق‏بخش‏4‏این‏وزارتخانــهـ‏می‏کند‏ـ‏تنزل‏مقام‏پیدا‏کنند.‏کره‏شمالی‏عموما‏خود‏را‏دولت‏سونگان2‏)دولتی‏که‏به‏اصــل‏»ابتدا‏ارتش«‏و‏تقــدم‏نظامیان‏بر‏همه‏امور‏معتقد‏اســت(‏جا‏می‏زند.‏درحالی‏که‏ســهم‏زیادی‏از‏منابع‏کشور‏جذب‏ارتش‏می‏شــود،‏انتصابات‏نظامی‏‏درنهایت‏تحت‏کنترل‏حزب‏یا‏به‏طور‏خاص‏اوجی‏دی‏اســت‏)که‏رسما‏بخشی‏از‏حزب‏اســت(.‏برای‏غیرنظامیان‏هم‏چندان‏غیرمعمول‏نیست‏که‏در‏موقعیت‏های‏نظامی‏‏بسیار‏باال‏گماشته‏شوند.‏هوانگ‏پیونگ‏سو3،‏یکی‏از‏چهره‏های‏قدیمی‏‏در‏اوجی‏دی‏ـ‏هم‏اکنون‏رئیس‏بخش‏نظارتی‏این‏ســازمان‏بــر‏امور‏نظامی‏‏و‏معاون‏‏رئیس‏و‏یک‏ســانگ‏جانگ‏است‏)سپهبد‏که‏فقط‏یک‏قدم‏تا‏ژنرال‏کلی‏یا‏همان‏ارتشــبدی‏فاصله‏دارد.‏با‏وجود‏این،‏وی‏بی‏تردید‏قدرتمندتر‏از‏هر‏ژنرال‏دیگری‏با‏سابقۀ‏نظامی‏‏متعارف‏است(.‏در‏می‏‏2014،‏او‏مدیر‏دفتر‏سیاسی‏همگانی4‏ارتش‏

خلق‏کره‏بود؛‏دومین‏عنوان‏نظامی‏‏عالی‏رتبه‏پس‏از‏کیم‏جونگ‏اون.‏این‏کار‏فی‏نفسه‏باعث‏قدرتمندتر‏شدن‏هوانگ‏پیونگ‏سو‏نمی‏شود.‏سلف‏او‏چو‏ریونگ‏‏های5‏مدتی‏کوتاه‏این‏عنوان‏را‏داشــت‏و‏ســپس‏اخراج‏شد.‏منابع‏می‏گوینــد‏»چو«‏آن‏قدر‏که‏تصور‏می‏شــد‏مهم‏نبود.‏در‏عــوض،‏عنوان‏جدید‏هوانگ‏مهر‏تأییدی‏اســت‏بر‏قدرتی‏که‏او‏از‏قبل‏داشــت.‏نکتــۀ‏مهم‏در‏میان‏نیروهای‏نظامی‏‏در‏کره‏شــمالی‏این‏اســت‏که‏واحدهای‏مختلف‏نظامی‏‏اجازه‏2. songun (military first) state3. Hwang Pyong So4. General Political Bureau 5. Choe Ryong Hae

علیه توسعه 140

ندارند‏به‏‏طور‏مستقیم‏با‏یکدیگر‏تماس‏برقرار‏کنند.‏این‏به‏کیم‏جونگ‏ایل‏کمک‏می‏کرد‏تا‏قدرت‏را‏متمرکز‏ســازد‏و‏از‏خود‏در‏برابر‏کودتاهای‏احتمالی‏حمایت‏کند.‏خیالی‏خام‏است‏که‏یک‏ژنرال‏سرکش‏بتواند‏مخفیانه‏آن‏قدر‏نیرو‏و‏حامی‏‏جمع‏کند‏و‏رژیم‏را‏ســرنگون‏سازد‏یا‏مواد‏هسته‏ای‏را‏به‏القاعده‏بفروشد؛‏حتی‏صحبــت‏از‏مقامات‏حزبی‏اصالح‏طلب‏در‏برابــر‏ژنرال‏های‏تندرو‏ـ‏چنان‏که‏در‏‏نه‏کمک‏کننده‏است‏و‏نه‏دقیق،‏زیرا‏ رســانه‏های‏غربی‏می‏بینیم‏و‏شایع‏اســتـ‏افراد‏زیــادی‏وجود‏دارند‏که‏پایی‏در‏هــر‏دو‏اردوگاه‏دارند.‏صرف‏نظر‏از‏این‏ها،‏انتصاب‏در‏هر‏دو‏اردوگاه‏با‏مشــارکت‏و‏تعامل‏نزدیک‏و‏دوجانبه‏خاندان‏کیم،‏اوجی‏دی‏و‏برای‏خدمت‏به‏یک‏هدف‏انجام‏می‏گیرد؛‏حفظ‏و‏بقای‏سیستم.‏

بــا‏این‏‏حال،‏کنتــرل‏بر‏انتصابات‏بخشــی‏از‏قدرت‏اوجی‏دی‏اســت.‏این‏وزارتخانه‏کلیدی‏از‏حق‏صدور‏ارشاد‏و‏راهنمایی‏برای‏تمام‏شاخه‏های‏تشکیالت‏دولتی‏برخوردار‏است.‏اساسا‏بدین‏معنا‏که‏اوجی‏دی‏می‏تواند‏در‏امور‏هر‏سازمان‏یــا‏اداره‏ای‏کــه‏بخواهد‏مداخله‏کنــد.‏همچنین‏از‏کنترل‏فراوانی‏بر‏جلســات‏خودانتقادی‏و‏تبلیغات‏در‏میان‏کارگران‏کارخانه‏ها،‏سربازان،‏اساتید‏دانشگاه‏و‏

غیره‏برخوردار‏است.‏نمایندگان‏این‏ســازمان‏به‏تمام‏نهادها‏و‏ارگان‏ها‏اعزام‏می‏شوند‏تا‏ارشادات‏خود‏را‏منتقل‏کنند‏و‏به‏این‏ترتیب،‏ممکن‏است‏رئیس‏افتخاری‏کارخانه‏را‏کنار‏بزنند.‏اگر‏این‏روش‏مؤثر‏و‏کافی‏نباشــد،‏یک‏مربی‏اطالع‏رسانی1‏پنهان‏در‏هر‏سازمان‏گمارده‏می‏شود‏تا‏از‏نماینده‏مربوط‏به‏آن‏جاسوسی‏و‏گزارشات‏مرتبط‏را‏به‏اوجی‏دی‏منتقل‏کند.‏این‏مربی‏ممکن‏اســت‏کارگری‏در‏بخش‏تولید2‏باشد،‏اما‏درحقیقت،‏او‏بخش‏مهمی‏‏از‏سیســتم‏کنترل‏متمرکز‏کیم‏جونگ‏ایل‏است.‏شخص‏جانگ‏سونگ‏تائک‏هم‏در‏حرفۀ‏خود‏یکی‏از‏همین‏دست‏مربی‏ها‏بود.‏

1. notification instructor2. shop floor worker

141مسئول کیست؟

ارشاد‏نظامی‏‏به‏‏طور‏رسمی‏‏از‏دفتر‏سیاسی‏همگانی‏انجام‏می‏گیرد؛‏کمیسرهایی‏دارد‏که‏به‏عنوان‏ســروان‏یا‏ســرگرد‏در‏تمام‏واحدهای‏نظامی‏‏در‏کشور‏خدمت‏می‏کنند.‏این‏کمیسرها‏می‏توانند‏ژنرال‏ها‏را‏نادیده‏بگیرند‏و‏کنارشان‏بزنند.‏با‏این‏‏حال،‏ژنرال‏ها‏هم‏از‏حق‏دادخواست‏برخوردارند.‏دفتر‏سیاسی‏همگانی‏درنهایت‏به‏بخش‏13‏اوجی‏دی‏پاسخگوســت،‏چنان‏که‏کیم‏جونگ‏ایل‏در‏سال‏1992‏در‏ســخنرانی‏برای‏افســران‏ارشــد‏چنین‏فرمان‏داده‏بود.‏درنتیجه‏ژنرال‏ها‏هم‏از‏

اوجی‏دی‏می‏ترسند.‏احتماال‏تنها‏کاری‏که‏اوجی‏دی‏برای‏آن‏ســاخته‏نشــده‏یا‏در‏زمرۀ‏دستور‏کارهایش‏تعریف‏نشــده،‏همان‏ترســیم‏خط‏مشــی‏ها‏و‏سیاست‏هاست.‏این‏برعهده‏قائد‏اعظم‏اســت.‏کلمات‏و‏سخنان‏قائد‏اعظم‏نه‏در‏حکم‏قانون‏که‏خود‏قانون‏اســت.‏اگر‏کیم‏جونگ‏ایل‏به‏یکی‏از‏دســتیارانش‏بگوید:‏»الزام‏اســت‏زنان‏باید‏لباس‏های‏ســنتی‏کره‏را‏بر‏تن‏کنند«.‏آن‏دستیار‏این‏سخن‏را‏یادداشت‏می‏کند‏و‏بالفاصله‏به‏سیاست‏و‏خط‏مشی‏دولت‏تبدیل‏می‏شود،)12(‏اما‏این‏اوجی‏دی‏است‏که‏مسئول‏پردازش‏و‏مستندسازی‏آن‏یادداشت‏است‏و‏ایــن‏قانون‏یــا‏قاعدۀ‏جدید‏را‏در‏تمام‏شــعبات‏و‏شــاخه‏های‏دولتی‏به‏اجرا‏درمی‏آورد.‏وقتی‏پیشنهادات‏سیاســی‏از‏پایین‏می‏آید،‏باید‏از‏فیلتر‏اوجی‏دی‏

عبور‏کند‏و‏سپس‏به‏قائد‏اعظم‏برسد.

دبیرخانه فردی3درنهایت،‏اعضای‏اوجی‏دی‏به‏شدت‏درگیر‏مدیریت‏امور‏خانه‏و‏حفاظت‏از‏خاندان‏کیم‏هستند.‏اعتقاد‏بر‏این‏اســت‏که‏9‏معاون‏رئیس4‏در‏اوجی‏دی‏

Personal Secretariat .3؛‏ظاهرا‏گروهی‏از‏افرادند‏که‏به‏‏عنوان‏منشــی‏های‏شخصی‏کاغذ‏به‏‏دست‏قائد‏اعظم‏تلقی‏می‏شوند‏که‏همه‏جا‏و‏در‏همه‏حال‏همراه‏او‏هســتند‏و‏ســخنان‏او‏را‏کلمه‏به‏کلمه‏یادداشت‏می‏کنند.‏شــاید‏بتوان‏در‏جاهایی‏معادل‏»منشی‏های‏

شخصی«‏را‏برای‏این‏عبارت‏به‏‏کار‏برد.‏4. deputy director

علیه توسعه 142

هستند‏)چرا‏که‏از‏زمان‏مرگ‏کیم‏جونگ‏ایل‏دیگر‏مدیری‏برای‏این‏سازمان‏گماشته‏نشد(‏و‏درحالی‏که‏چهار‏نفر‏از‏آن‏ها‏نقش‏های‏راستین1‏اوجی‏دی‏را‏دارند‏ـ‏احتمــاال‏دو‏نفر‏از‏قدرتمندترین‏معاونان‏عبارتنداز:‏هوانگ‏پیونگ‏‏اما‏این‏ ســو،‏مسئول‏امور‏نظامی‏‏و‏کیم‏کیونگ‏اوک2‏مسئول‏امور‏نظارتیـ‏تصور‏وجود‏دارد‏که‏دیگر‏معاونان‏مسئول‏دبیرخانه‏شخصی3‏رهبر‏هستند.‏هیچ‏کس‏نمی‏گوید‏من‏برای‏قائد‏اعظم‏کار‏می‏کنم.‏این‏در‏کره‏شمالی‏تابو‏است‏که‏به‏‏طور‏مســتقیم‏در‏مورد‏قائد‏اعظم)13(‏سخن‏گفته‏شود.‏فقط‏باید‏از‏او‏با‏عباراتی‏کلی‏تمجید‏شــود؛‏بنابراین‏نقش‏معاونت‏اوجی‏دی‏در‏این‏مورد‏نقشی‏پوششی‏است‏و‏توجیه‏کنندۀ‏مزایای‏باالیی‏است‏که‏به‏افراد‏رده‏باال‏در‏دبیرخانۀ‏فردی‏داده‏می‏شــود.‏این‏مزیت‏ها‏عبارتنداز:‏ســفر‏به‏خارج‏از‏کشور؛‏تحصیالت‏برای‏کودکان‏در‏کشورهای‏خارجی؛‏دسترسی‏به‏مرکز‏درمانی‏بونگوا4‏ـ‏یک‏بیمارســتان‏در‏اشل‏جهانی‏است‏و‏خدماتی‏ارائه‏می‏دهد‏که‏مردم‏معمولی‏کره‏شمالی‏نمی‏توانند،‏حتی‏آن‏را‏در‏خواب‏هم‏

ببینند.)14(‏دبیرخانه‏فردی‏چندین‏کار‏ویژه‏دارد،‏بــه‏‏عنوان‏حائل5‏میان‏خانواده‏کیم‏و‏دیگــران‏عمل‏می‏کند؛‏برنامه‏های‏کاری‏روزانۀ‏قائد‏اعظم‏را‏هماهنگ‏می‏کند‏و‏هرجا‏که‏رهبر‏سفر‏کند‏از‏تجهیزات‏امنیتی‏و‏لجستیکی‏مراقبت‏می‏کند.‏به‏‏گفتۀ‏منبعی،‏این‏ترتیبات‏می‏توانند‏بی‏نهایت‏دشوار‏و‏حتی‏ناخوشایند‏باشند،‏در‏مواقع‏نادر.‏آنگاه‏که‏کیم‏جونگ‏ایل‏به‏خارج‏از‏کشــور‏سفر‏می‏کرد،‏دبیرخانه‏مذکور‏مدفــوع‏و‏ادرار‏رهبر‏را‏از‏توالت‏هــای‏مخصوصی‏که‏با‏خــود‏حمل‏می‏کردند‏جمــع‏آوری‏می‏کرد.‏این‏کار‏بدین‏دلیل‏بود‏تا‏عوامــل‏خارجی‏نتوانند‏به‏پرونده‏

1. proper2. Kim Kyong Ok3. Personal Secretariat (PS)4. Bonghwa Medical Center

Gatekeeper .5؛‏معنای‏تحت‏اللفظی‏این‏کلمه‏‏»دربان«‏است،‏اما‏برای‏تقریب‏به‏ذهن‏از‏عبارت‏»حائل«‏استفاده‏شد.

143مسئول کیست؟

دی‏ان‏ای‏کیم‏جونگ‏ایل‏دسترسی‏یابند.‏اعضای‏این‏دبیرخانه‏دسترسی‏مستقیم‏به‏قائد‏اعظم‏دارند.‏بدین‏معنا‏که‏آن‏ها‏می‏توانند‏تهدیدی‏برای‏او‏باشند؛‏بنابراین‏کیم‏جونــگ‏ایل‏مایل‏بود‏این‏افراد‏را‏از‏میان‏کســانی‏برگزینــد‏که‏مدت‏ها‏در‏استخدامش‏بودند‏و‏دوستی‏دیرین‏با‏آن‏ها‏داشت؛‏برای‏مثال‏ری‏جی‏گانگ6‏در‏سال‏1973‏همراه‏با‏کیم‏جونگ‏ایل‏به‏اوجی‏دی‏پیوست‏و‏در‏سال‏1975‏به‏مقام‏معاون‏رئیس‏انتخاب‏شــد؛‏او‏به‏تأسیس‏دبیرخانه‏فردی‏هم‏کمک‏کرد‏و‏کارش‏اســتخدام‏پرســنل‏دولتی‏برای‏کیم‏جونگ‏ایل‏بود.‏او‏بقیۀ‏عمر‏خود‏را‏در‏آنجا‏ســپری‏کرد‏و‏از‏قدرتی‏برابر‏با‏هر‏خاندان‏دیگری‏غیــر‏از‏اعضای‏خاندان‏کیم‏برخوردار‏بود.‏برخی‏نیروهای‏این‏دبیرخانه‏فردی،‏پیوندهای‏نسل‏اندر‏نسلی‏با‏خانواده‏کیم‏دارند‏و‏پدران‏یا‏پدربزرگانشان‏برای‏کیم‏ایل‏سونگ‏کار‏می‏کردند.‏بخشی‏از‏نقش‏ری‏جی‏گانگ‏شامل‏ادارۀ‏بخش‏پنجم‏کادرهاست‏که‏مسئول‏کی‏پئوم‏چو7‏یا‏جوخه‏عیش8‏اســت‏و‏متشــکل‏از‏زنانی‏اســت‏که‏می‏رقصند،‏می‏خوانند‏و‏حتی‏ممکن‏است‏خدمات‏جنسی‏هم‏به‏رهبر)15(‏یا‏کسانی‏که‏رهبر‏مایل‏به‏شادمان‏کردن‏آن‏هاست‏ارائه‏دهند.‏»ری«‏به‏‏دلیل‏پست‏رسمی‏‏که‏دارد‏بر‏پرونده‏های‏مخفی‏اوجی‏دی‏هم‏اشراف‏دارد.‏با‏این‏‏حال،‏وی‏در‏سال‏2010‏در‏حادثۀ‏رانندگی‏درگذشت.‏تئوری‏های‏متناقضی‏در‏مورد‏نحوه‏وقوع‏این‏تصادف‏وجود‏دارد،‏از‏آنجا‏که‏عصر‏روز‏تصادف،‏حســابی‏نوشیدنی‏های‏الکلی‏مصرف‏کرده‏بود‏ممکن‏اســت‏حین‏رانندگی‏کنترل‏خود‏را‏از‏دست‏داده‏باشد،‏از‏سوی‏دیگر،‏روایتی‏دیگر‏می‏گوید‏ترافیک‏در‏پیونگ‏یانگ‏بسیار‏سبک‏است؛‏بنابراین‏از‏تصادفات‏رانندگی‏اغلب‏برای‏سربه‏نیســت‏کردن‏دشــمنان‏قدرتمند‏استفاده‏

می‏شود.‏

6. Ri Je Gang7. kippeumjo8. pleasure squad

علیه توسعه 144

جانگ سونگ تائکآن‏هــا‏که‏معتقدند‏مــرگ‏»ری«‏هدفمند‏بود،‏می‏گویند‏جانگ‏ســونگ‏تائک‏انگیزه‏ای‏برای‏دخیل‏شــدن‏در‏این‏مرگ‏داشت.‏به‏‏گفتۀ‏چندین‏منبع،‏جانگ‏و‏»ری«‏ـ‏یا‏جانگ‏و‏هســته‏های‏اصلی‏اوجی‏دی‏که‏»ری«‏هم‏جزوشــان‏بود‏ـ‏درگیر‏رقابتی‏دیرپا‏بودند.‏این‏رقابت‏اغلب‏از‏طریق‏حذف‏‏کسانی‏‏که‏حضورشان‏به‏موضع‏اوجی‏دی‏کمک‏می‏کرد‏ابراز‏می‏شد؛‏مانند‏ریو‏کیونگ،1‏معاون‏رئیس‏دایره‏امنیت‏دولتی2‏)ســازمانی‏که‏بی‏تردید‏در‏مدار‏اقتدار‏اوجی‏دی‏قرار‏دارد(.‏ریو‏در‏ســال‏2010‏در‏حال‏کســب‏قدرت‏و‏اعتبار‏و‏در‏حال‏یافتن‏وجهه‏ای‏نزد‏افسران‏اعم‏از‏سرهنگان‏و‏باالتر‏از‏آن‏ها‏بود.‏جانگ‏ظاهرا‏با‏مشاهده‏ارتقای‏او،‏وی‏را‏به‏منزلۀ‏تهدیدی‏نوظهور‏می‏دید‏و‏کیم‏جونگ‏ایل‏در‏اوایل‏ســال‏2011‏با‏

اعدام‏او‏موافقت‏کرد.رقابت‏جانگ‏با‏رؤســای‏اوجی‏دی‏و‏مرتبطانشــان‏تا‏حدودی‏به‏‏خاطر‏این‏حقیقت‏بود‏که‏جانگ‏تنها‏کانون‏چشــمگیر‏قدرت‏در‏کره‏شمالی‏خارج‏از‏دایره‏خانــدان‏کیم‏یا‏اوجی‏دی‏بود.‏این‏قــدرت‏از‏مفید‏بودن‏او‏برای‏کیم‏جونگ‏ایل‏برمی‏خیزد،‏زیرا‏این‏قدرت‏جانگ‏بود‏که‏باعث‏شد‏وی‏پول‏کالنی‏به‏جیب‏رهبر‏کره‏ســرازیر‏کند؛‏قدرتی‏که‏باعث‏محبوبیت‏فردی‏جانگ‏بود‏و‏باعث‏شده‏بود‏دیگران‏از‏وی‏حســاب‏ببرند،‏قدرتی‏که‏از‏ازدواج‏با‏کیم‏کیونگ‏هویی‏نشــئت‏می‏گرفت‏و‏بــه‏‏دلیل‏رابطۀ‏خونی‏که‏با‏رهبران‏کره‏داشــت‏غیرقابل‏دســترس‏می‏نمــود؛‏حتی‏کیم‏جونگ‏ایل‏به‏عنوان‏گرداننــده‏و‏متصدی‏زیرک،‏جانگ‏را‏تشویق‏می‏کرد‏اوجی‏دی‏را‏متوازن‏سازد‏و‏به‏او‏اجازه‏داد‏گاهی‏شاخ‏و‏برگ‏ها‏را‏

با‏تسویه‏و‏حذف‏هرس‏کند،‏مانند‏مورد‏ریو‏کیونگ.‏ ‏به‏‏عنوان‏رهبــر‏وزارتخانه‏امنیت‏خلق3ـ‏ کیــم‏جونگ‏ایل‏قبــال‏جانگ‏راـ‏

1. Ryu Kyong2. State Security Department3. Ministry of People’s Security

145مسئول کیست؟

ترغیــب‏کرده‏بود‏تا‏اعضایی‏از‏دایره‏امنیــت‏دولتی‏را‏در‏اواخر‏دهۀ‏90‏به‏منظور‏کاهش‏برتری‏اوجی‏دی‏بر‏سیستم‏های‏نظارتی‏و‏جاسوسی‏تسویه‏کند.‏او‏حتی‏بخشی‏را‏در‏اوجی‏دی‏تأسیس‏کرد‏به‏نام‏دایره‏اداری4‏و‏ادارۀ‏آن‏را‏در‏سال‏2007 بــه‏جانگ‏واگذار‏کرد.‏تردیــدی‏نبود‏که‏این‏کار‏انزجار‏زیــادی‏ایجاد‏کرد؛‏اما‏کیم‏جونگ‏ایل‏گاهی‏الزم‏می‏دید‏زهرچشــمی‏‏از‏جانــگ‏بگیرد‏و‏او‏را‏از‏کاخ‏قدرت‏به‏زیر‏آورد،‏بنابراین‏در‏سال‏2004‏ری‏جی‏گانگ‏را‏)قبل‏از‏عزل‏وی‏در‏سال‏2006(‏برانگیخت‏تا‏جانگ‏را‏تسویه‏و‏از‏شر‏او‏خالص‏شود.‏وقتی‏در‏مورد‏نظام‏رهبری‏در‏کره‏شمالی‏تأمل‏می‏کنیم‏باید‏ملک‏و‏امالک،‏رقابت‏های‏فردی‏و‏ضرورت‏متوازن‏سازی‏آن‏ها‏ورای‏نگرانی‏هایی‏مانند‏ایدئولوژی‏و‏اینکه‏آیا‏فرد‏A‏تندرو‏اســت‏و‏فرد‏B‏اصالح‏طلب‏در‏نظر‏بگیریم.‏تســویه‏و‏اعدام‏جانگ‏در‏دسامبر‏2013‏ـ‏در‏صورتی‏که‏در‏متن‏فرقه‏گرایی‏دیرپا‏ادراک‏شود‏ـ‏ناگهان‏معنی‏می‏یابد؛‏بنابراین‏از‏ســقوط‏جانگ‏ســونگ‏تائک‏چه‏باید‏فهمید؟‏چیزی‏را‏با‏قطعیت‏نمی‏تــوان‏گفت؛‏اینکه‏آیا‏کودتای‏اوجی‏دی‏بود،‏یا‏تصمیمی‏‏از‏ســوی‏کیم‏جونگ‏ایل،‏یا‏ترکیبی‏از‏هر‏دو،‏اما‏تاکنون‏نه‏تنها‏اوجی‏دی‏بیشترین‏بهره‏را‏از‏آن‏برده‏اســت،‏بلکه‏جانگ‏از‏نظر‏ربودن‏فرصت‏های‏اقتصادی)16(‏که‏برای‏کره‏شــمالی‏پیش‏می‏آمد‏»بیش‏از‏حد‏حریص«‏تصور‏می‏شــد؛‏بنابراین‏مردان‏قدرتمندی‏وجود‏داشتند‏که‏طبیعتا‏از‏این‏روند‏انزجار‏داشتند.‏او‏همچنین‏کنترل‏‏ دومیــن‏کمیته‏اقتصادی5‏را‏هم‏به‏عهده‏گرفت؛‏نهادی‏که‏فعالیت‏های‏تجاریـ‏تسلیحاتی‏آن‏سوی‏دریاهای‏کره‏شمالی‏و‏سایت‏آزمایش‏هسته‏ای‏کیلجو6‏را‏اداره‏می‏کرد.‏اگر‏جانگ‏نفوذ‏فراتر‏از‏تصوری‏بر‏برنامۀ‏هسته‏ای‏و‏تجاری‏کره‏شمالی‏داشــت،‏این‏می‏توانســت‏برای‏کیم‏جونگ‏اون‏و‏اوجی‏دی‏خطرناک‏باشــد.‏عالوه‏بر‏انحصار‏فرصت‏های‏تجاری‏و‏اقتصادی‏در‏دســت‏جانگ،‏می‏توانست‏

4. Administration Department5. Second Economic Committee6. Kilju

علیه توسعه 146

آن‏قدر‏کافی‏باشد‏که‏ائتالفی‏از‏نخبگانی‏را‏تشکیل‏دهد‏که‏خواهان‏سر‏به‏نیست‏کردن‏او‏باشند؛‏حتی‏این‏احتمال‏هم‏وجود‏دارد‏که‏جانگ‏در‏کنار‏فرقه‏گرایی‏که‏در‏بیانیه‏های‏عمومی‏کره‏شمالی‏در‏مورد‏حذف‏او‏وجود‏دارد،‏در‏حال‏توطئه‏چینی‏برای‏کودتا‏)یا‏الاقل،‏کودتایی‏بر‏ضد‏اوجی‏دی(‏هم‏بود.‏می‏توانست‏انگیزۀ‏کافی‏را‏بــه‏کیم‏جونگ‏اون،‏معاون‏رئیس1‏اوجی‏دی‏و‏دیگر‏چهره‏های‏قدرتمند‏برای‏

متحد‏کردن‏و‏پاسخ‏بی‏رحمانه‏بدهد.)17(‏با‏این‏‏حال،‏حذف‏او‏بی‏تردید‏تأثیری‏بی‏ثبات‏کننده‏خواهد‏داشت،‏زیرا‏شبکۀ‏حمایتی‏اش‏وســیع‏بود‏و‏نه‏تنها‏به‏وزارتخانه‏امنیت‏خلق‏که‏شــامل‏تمام‏دولت‏می‏شد.‏طی‏چهار‏دهه،‏او‏موفق‏به‏ساخت‏خطی2‏عمیق‏و‏ریشه‏دار‏از‏هزاران‏نفر‏در‏کره‏شــمالی‏شــد.‏مفهوم‏خط،‏مفهومی‏‏قوی‏در‏شرکت‏ها‏و‏نهادهای‏دولتی‏کره‏جنوبی‏هم‏است.‏ســتاره‏نوظهور‏در‏سازمان‏کسانی‏را‏ارتقا‏می‏دهد‏که‏با‏او‏ارتباطاتی‏نظامی‏‏داشــته‏باشند‏یا‏پیوندهایی‏با‏زادگاه‏و‏ارتباطاتی‏مدرسه‏ای‏با‏آن‏ستاره‏داشــته‏باشــد،‏یا‏اینکه‏آن‏فرد‏ارتقایافته،‏روابط‏خوبی‏با‏آن‏ستاره‏داشته‏باشــد.‏به‏مرور،‏این‏ستاره‏ها‏سریع‏تر‏از‏دیگران‏رشد‏می‏کنند‏و‏خویشان‏خود‏را‏هم‏وارد‏کار‏می‏کنند.‏درنهایت،‏این‏ستارۀ‏نوظهور‏به‏مقامی‏‏ارشد‏تبدیل‏می‏شود‏که‏صدها‏وفادار‏و‏حامی‏‏را‏زیردست‏دارد.‏اگر‏او‏جایگاه‏خود‏را‏از‏دست‏بدهد،‏هرکسی‏که‏در‏خط‏حمایت‏از‏او‏قرار‏داشت‏باید‏حامی‏‏جدیدی‏برای‏خود‏بیابد‏یا‏اینکه‏مشاغل‏رده‏پایین‏تری‏برای‏خود‏دست‏وپا‏کند.‏همین‏مسئله‏در‏کره‏شمالی‏هم‏مصداق‏دارد،‏اما‏با‏تنزل‏مقام‏و‏روند‏شدیدتر؛‏در‏هنگام‏سقوط‏جانگ،‏تمام‏کســانی‏که‏در‏خط‏او‏قرار‏داشــتند‏تنزل‏مقام‏یافته،‏تسویه‏شــده‏یا‏به‏تبعید‏در‏

اقصی‏نقاط‏کشور‏رفتند‏و‏در‏بدترین‏حالت‏اعدام‏شدند.‏خط‏حامی‏‏جانگ‏سونگ‏تائک‏تا‏حدودی‏به‏‏خاطر‏عطایای‏دست‏و‏دلبازانه‏1.‏‏همان‏طورکه‏گفته‏شد‏این‏سازمان‏بعد‏از‏مرگ‏کیم‏جونگ‏ایل‏و‏به‏پاس‏احترام‏به‏او‏دیگر‏رئیس‏ندارد؛‏حتی‏کیم‏جونگ‏اون‏نیز‏سمت‏

»معاون‏رئیس«‏را‏دارد‏و‏رؤسای‏بخش‏ها‏همگی‏معاونان‏»اون«‏هستند.‏2. line

147مسئول کیست؟

او‏ساخته‏شد؛‏روشی‏که‏رئیسش‏کیم‏جونگ‏ایل‏روزگاری‏برای‏کسب‏حمایت‏وفاداران‏از‏آن‏استفاده‏می‏کرد.‏اگرچه‏برخی‏او‏را‏حریص‏می‏پنداشتند‏)ازجمله‏کیم‏جونگ‏ایل‏که‏چند‏دهه‏در‏مقابل‏او‏احتیاط‏به‏خرج‏می‏داد(،‏زیردســت‏ها‏جانگ‏را‏پدری‏مهربان‏و‏بخشــنده‏می‏دیدند.‏او‏فردی‏بود‏که‏وقتی‏نیاز‏به‏پول‏داشتند‏»به‏دیدنش‏می‏رفتند«؛‏شاید‏ماشین‏یا‏خانه‏ای‏می‏خرید‏یا‏هزینۀ‏مراسم‏ازدواج‏را‏متقبــل‏می‏شــد.‏طــی‏قحطی‏نیمه‏دهــۀ‏90،‏برخی‏کســانی‏‏که‏در‏سلسله‏مراتب‏پایین‏خط‏جانگ‏بودند‏به‏‏واسطۀ‏بخشندگی‏و‏دست‏و‏دل‏بازی‏های‏او‏زنــده‏ماندنــد‏و‏در‏زمــرۀ‏حامیان‏وفــادار‏او‏باقی‏ماندند.‏برخــی‏در‏دنیای‏انگلیســی‏زبان‏او‏را‏با‏ویلیام.‏ام.‏توئید3‏مقایســه‏می‏کنند‏که‏رئیس‏تامانی‏‏هال‏حزب‏دموکرات‏و‏بر‏شبکه‏ای‏عظیم‏‏از‏رشوه‏و‏نفوذ‏سیاسی‏در‏دهۀ‏1850‏و‏1860

فائق‏بود.‏درنتیجۀ‏حذف‏جانگ،‏هزاران‏نفر‏هم‏باید‏خود‏را‏با‏چشم‏اندازی‏تقلیل‏یافته‏ســازگار‏کنند‏و‏هم‏فقدان‏رهبری‏را‏که‏واقعا‏دوستش‏داشتند‏تجربه‏کنند.)18(‏روش‏شوکه‏کنندۀ‏تسویه‏موجب‏ترس‏و‏وحشت‏واقعی‏در‏برخی‏از‏اعضای‏ارشد‏خط‏او‏شد.‏این‏امر‏احتمال‏بی‏ثباتی‏و‏نزاع‏و‏نیز‏فرار‏را‏افزایش‏می‏دهد.‏آن‏هایی‏گاه‏بودند.‏وقتی‏ که‏جانگ‏ســونگ‏تائک‏را‏حذف‏کردند،‏قطعا‏از‏این‏مسئله‏آروند‏تسویه‏و‏حذف‏جانگ‏شروع‏شد،‏کیم‏جونگ‏اون‏در‏شهری‏در‏شمال‏این‏کشور‏به‏نام‏سامجی‏یون4‏بود.‏این‏شــهر‏در‏اسطوره‏های‏کره‏شمالی‏جایگاهی‏مهم‏‏داشت‏چرا‏که‏به‏کوه‏پائک‏توسان‏نزدیک‏بود؛‏به‏‏گفتۀ‏دولت،‏کیم‏جونگ‏ایل‏در‏آنجا‏متولد‏شــده‏بود‏)خاندان‏کیم‏ظاهرا‏از‏دودمان‏پائکتو5‏هســتند‏و‏خون‏پائکتو‏در‏رگ‏هایشان‏جاری‏اســت(.‏این‏شهر‏همچنین‏یکی‏از‏مراکز‏حفاظت‏

William M. Tweed .3؛‏به‏او‏رئیس‏توئید‏هم‏می‏گویند.‏او‏رئیس‏ماشــین‏سیاسی‏تامانی‏هال‏حزب‏دموکرات‏بود‏که‏نقشی‏مهم‏‏در‏سیاســت‏شــهر‏و‏ایالت‏نیویورک‏در‏قرن‏19‏ایفا‏می‏کرد.‏او‏در‏اوج‏قدرت‏و‏نفوذ‏خود‏سومین‏زمین‏دار‏بزرگ‏در‏شهر‏نیویورک،‏مدیر‏

راه‏آهن‏اری‏)Erie Railroad(،‏دهمین‏بانک‏ملی،‏شرکت‏»نیویورک‏پرینتینگ«‏و‏مالک‏هتل‏متروپولیتن‏بود.‏4. Samjiyon5. Paektu Hyoltongor

علیه توسعه 148

‏شــده‏است‏که‏اعضای‏خاندان‏کیم‏و‏نخبگان‏ارشد‏در‏مواقع‏بحران‏می‏توانند‏در‏آنجا‏جمع‏شــوند.‏مرز‏چین‏نزدیک‏همین‏شهر‏اســت‏و‏درصورتی‏که‏وضعیت‏واقعا‏به‏حد‏بحران‏برســد‏و‏غیرقابل‏تحمل‏شــود،‏رهبــر‏و‏خاندانش‏به‏راحتی‏می‏توانند‏پیاده‏از‏شهر‏سامجی‏یون‏وارد‏چین‏شوند.‏در‏میان‏کسانی‏که‏طی‏این‏تسویه‏در‏کنار‏کیم‏جونگ‏اون‏در‏سامجی‏یون‏بودند‏می‏توان‏به‏معاون‏اوجی‏دی‏یعنی‏هوانگ‏پیونگ‏سو‏و‏کیم‏وون‏هونگ‏)رهبر‏وزارتخانه‏امنیت‏دولت(‏اشاره‏کرد؛‏اما‏در‏مورد‏کیم‏کیونگ‏هویی،‏دختر‏کیم‏ایل‏سونگ‏و‏بیوۀ‏جانگ‏سونگ‏تائک‏چطور؟‏یکی‏از‏اســرارآمیزترین‏بخش‏های‏حماسه‏اعدام‏جانگ‏نقش‏»هویی«‏در‏آن‏بود‏)البته‏اگر‏قائل‏به‏نقشی‏برای‏او‏باشیم(.‏او‏بخشی‏از‏دودمان‏پائکتو‏و‏مجری‏امیال‏کیم‏جونگ‏ایل‏بود‏و‏تا‏همین‏اواخر‏مسئول‏میلیاردها‏دالر‏پول‏این‏خاندان‏که‏در‏اقصی‏نقاط‏جهان‏پراکنده‏بود.‏او‏شبکۀ‏بزرگ‏خاص‏خود‏را‏داشت‏و‏)همراه‏با‏جانگ(‏نایب‏الحکومه‏کیم‏جونگ‏اون‏تلقی‏می‏شد؛‏بنابراین‏می‏توان‏گفت‏یا‏او‏به‏مرگ‏همســرش‏رضایت‏داده‏بود‏یا‏اینکه‏نفوذ‏خود‏در‏این‏رویداد‏را‏تا‏حد‏چشمگیری‏از‏دست‏داده‏بود.‏در‏مورد‏این‏مسئله،‏هیچ‏شواهد‏قابل‏اعتمادی‏وجود‏ندارد،‏اما‏آنچه‏مسلم‏بود‏این‏است‏که‏کیم‏کیونگ‏هویی‏بیشتر‏اوقات‏خود‏را‏این‏روزها‏خارج‏از‏کره‏شمالی‏می‏گذراند.‏او‏منازلی‏در‏سنگاپور‏و‏فرانسه‏دارد‏و‏ایــن‏باور‏وجود‏دارد‏که‏در‏زمان‏نگارش‏این‏کتاب‏در‏فرانســه‏زندگی‏می‏کرد.‏وضعیت‏سالمتی‏او‏تعریفی‏ندارد،)19(‏حتی‏اگر‏قدرت‏می‏یافت‏که‏جانگ‏را‏در‏نوامبر/دســامبر‏2013‏داوطلبانه‏تسلیم‏کند‏)براســاس‏برخی‏روایت‏ها،‏ازدواج‏آن‏ها‏دیگر‏حالوت‏گذشته‏را‏نداشت(،‏به‏زودی‏زمانی‏می‏آمد‏که‏کیم‏جونگ‏اون‏هــم‏دیگر‏از‏اقتدار‏و‏حمایت‏»هویی«‏نفعی‏نمی‏بــرد‏و‏آن‏را‏به‏‏هیچ‏می‏گرفت.‏می‏توانیم‏قطعا‏مطمئن‏باشــیم‏که‏از‏میان‏کیم‏های‏بازمانده،‏جونگ‏چول،‏برادر‏بزرگتر‏اون‏و‏یو‏جونگ)20(‏خواهر‏جوان‏ترش‏در‏سمت‏و‏سوی‏اون‏هستند،‏اما‏

میزان‏نفوذشان‏روشن‏نیست.‏

149مسئول کیست؟

توازنکیــم‏کیونگ‏هویی‏به‏‏نوعی‏جانشــین‏هم‏دارد،‏کیم‏ســول‏ســونگ،1‏دومین‏دختر‏کیم‏جونگ‏ایل.‏او‏از‏همســر‏رسمی‏کیم‏جونگ‏ایل،‏یعنی‏کیم‏یونگ‏سوک2‏به‏‏دنیا‏آمد‏)کیم‏جونگ‏ایل‏به‏این‏دلیل‏با‏وی‏ازدواج‏کرد‏تا‏باعث‏خوشحالی‏پدر‏خود‏شود،‏اما‏هم‏زمان‏و‏به‏طور‏مخفی‏با‏معشوقه‏ای‏دیگر‏ارتباط‏داشت؛‏وی‏بازیگری‏بود‏به‏نام‏ســونگ‏های‏ریم(.‏کیم‏سول‏سونگ‏در‏اوایل‏دهۀ‏40‏عمر‏خود‏است‏و‏عالوه‏بر‏اینکه‏درجه‏نظامی‏چانگ‏جوآ3‏)ســرهنگ‏دومی4(‏دارد،‏یکی‏از‏اعضای‏مرکزی‏دبیرخانه‏فردی‏هم‏هســت.‏او‏مدیریت‏ترتیبات‏امنیتی‏و‏لجستیکی‏کیم‏جونگ‏ایل‏را‏برعهده‏داشــت‏و‏همچنان‏همکاری‏نزدیکی‏با‏برادر‏ناتنــی‏اش‏کیم‏جونگ‏اون‏دارد.‏پس‏از‏درگذشــت‏کیم‏کیونگ‏هویی،‏او‏احتماال‏نقش‏وکیل‏خانوادگی‏و‏حسابدار5‏را‏دارد.‏کیم‏ســول‏ســونگ‏همچنین‏یکی‏از‏معاونان‏اوجی‏دی‏است‏و‏این‏سمت‏درحقیقت‏پوششی‏برای‏نقش‏ارشد‏او‏در‏دبیرخانه‏فردی‏است.‏با‏فرض‏اینکه‏کیم‏سول‏سونگ‏برحسب‏آرزوی‏پدرش‏در‏کنار‏برادر‏ناتنی‏اش‏ایستاده،‏این‏مسئله‏در‏نقطه‏مقابل‏این‏احتمال‏است‏که‏کیم‏جونگ‏اون‏را‏عروسکی‏از‏سوی‏بوروکرات‏های‏مخفی‏می‏داند‏

که‏منافع‏خود‏را‏دنبال‏می‏کنند‏و‏او‏را‏به‏حرکت‏درمی‏آورند.)21(‏افزون‏‏بر‏این،‏ما‏شواهدی‏نداریم‏که‏نشان‏دهد‏معاونان‏اوجی‏دی‏در‏رسیدن‏بــه‏هدف‏با‏هم‏متحدند؛‏برای‏مثال‏تمام‏آنچه‏می‏دانیم‏این‏اســت‏که‏اختالفات‏زیادی‏میان‏هستۀ‏مرکزی‏اوجی‏دی‏و‏اعضای‏دبیرخانه‏فردی‏اوجی‏دی‏می‏تواند‏وجود‏داشــته‏باشد.‏در‏مجموع،‏برای‏بســیاری‏از‏اعضای‏ارشد‏اوجی‏دی،‏این‏شغل‏دقیقا‏پوشش‏اســت.‏اوجی‏دی‏به‏‏عنوان‏یک‏گروه‏قدرتی‏عظیم‏‏دارد،‏اما‏رقابت‏های‏داخلی‏به‏کیم‏جونگ‏اون‏و‏خانواده‏اش‏اجازه‏می‏دهد‏تا‏با‏توازن‏سازی‏

1. Kim Sol Song2. Kim Yong Suk3. Chungjwa4. lieutenant-colonel5. bookkeeper

علیه توسعه 150

میان‏این‏رقابت‏ها‏میزانی‏از‏کنترل‏را‏برای‏خود‏حفظ‏کنند.‏افزون‏‏بر‏این،‏غیرقابل‏انکار‏اســت‏که‏با‏وجود‏قدرت‏زیــاد‏اوجی‏دی،‏معاونانش‏همــواره‏به‏یکی‏از‏اعضــای‏دودمان‏پائکتو1‏به‏‏عنــوان‏جلودار2‏نیاز‏خواهند‏داشــت.‏پس‏از‏مرگ‏کیم‏جونگ‏ایل،‏اوجی‏دی‏بدون‏مدیر‏)رئیس(‏بوده‏اســت.‏این‏عمال‏تنها‏نقش‏باالیــی‏بود‏که‏کیم‏جونــگ‏اون‏از‏پدرش‏به‏ارث‏نبرد‏که‏نشــان‏می‏دهد،‏مانند‏پدرش‏تســلطی‏بر‏این‏ارگان‏ندارد.‏دلیل‏احتمالی‏برای‏این‏مسئله‏این‏است‏که‏کیم‏جونگ‏ایل‏پیش‏از‏اینکه‏واگذاری‏کامل‏قدرت‏به‏سرانجام‏برسد‏درگذشت.‏امروز،‏منابع‏بی‏شمار‏از‏پیونگ‏یانگ‏بر‏اهمیت‏معاونان‏اوجی‏دی‏گواهی‏می‏دهند‏و‏بــرای‏اولین‏بار،‏جرأت‏گفتن‏ایــن‏را‏دارند‏که‏یکی‏از‏کیم‏ها‏دارای‏کنترل‏کامل‏نیســت؛‏اما‏هم‏زمان،‏هیچ‏معاونی‏به‏جایگاه‏مدیریتی‏نرسیده‏و‏این‏ایده‏تقویت‏

شده‏است‏که‏هیچ‏احدی‏واقعا‏کره‏شمالی‏را‏اداره‏نمی‏کند.‏اگر‏بخواهیم‏تعریفی‏از‏کره‏شــمالی‏امروز‏داشته‏باشیم،‏می‏توانیم‏بگوییم‏این‏کشور‏در‏بهترین‏حالت‏و‏به‏‏طور‏رسمی‏‏ائتالفی‏غیرساختارمند‏است‏متشکل‏از‏کیــم‏جونــگ‏اون،‏بســتگان‏نزدیکــش،‏اعضــای‏ارشــد‏اوجــی‏دی‏مانند‏هوانگ‏پیونگ‏ســو‏و‏کیم‏کیونگ‏اوک‏و‏هر‏عضو‏رده‏باالی‏نظامی‏‏یا‏حزبی‏که‏از‏اعتماد‏این‏خاندان‏برخوردار‏است.‏در‏این‏معنا،‏کره‏شمالی‏با‏کشورهای‏دیگر‏اشــتراک‏دارد.‏این‏کشــور‏دارای‏یک‏رأس‏قابل‏شناسایی‏است؛‏اما‏در‏پس‏او،‏الیه‏ای‏از‏مردان‏قدرتمند‏با‏منافع‏و‏امیال‏فراوان‏قرار‏دارند‏که‏لزوما‏با‏منافع‏کیم‏و‏خاندانش‏ســازگار‏نیستند.‏اگر‏سیاست‏تندرو‏از‏ســوی‏یک‏مصلح‏یا‏ستاره‏نوظهور‏دنبال‏اما‏ناگهان‏زمین‏گیر‏شود،‏بدین‏معنا‏نیست‏که‏دیکتاتور‏مطلق‏یعنی‏کیم‏جونگ‏اون‏مهربان‏و‏غیرقابل‏پیش‏بینی‏اســت؛‏بدین‏معناست‏که‏نه‏او‏و‏نه‏

هیچ‏فرد‏دیگری‏کنترل‏کامل‏بر‏قدرت‏ندارد.

1. Paektu Hyoltongor2. front-man

151مسئول کیست؟

پی نوشت های فصل سوم1.‏کره‏جنوبی‏هم‏تفاوت‏چندانی‏ندارد.‏قدرتمندترین‏مردانش‏فرزندان‏مردان‏بزرگ‏هستند،‏

از‏رئیس‏سامسونگ‏تا‏رئیس‏جمهور‏گواهی‏بر‏این‏امر‏است.‏2.‏آن‏گونه‏که‏برخی‏تحلیلگران‏ادعا‏می‏کنند،‏چو‏هرگز‏به‏کیم‏نزدیک‏نبود‏و‏مرد‏شماره‏2‏هم‏نبود.‏تنزل‏مقام‏او‏در‏می‏‏2014‏دلیلی‏است‏بر‏این‏امر.‏چو،‏ظاهرا‏سرپوشی‏مفید‏در‏تحوالت‏

پس‏از‏اعدام‏جانگ‏سونگ‏تائک‏بود.‏3.‏کیــم‏جونگ‏ایل‏به‏‏طور‏خاص‏هوادار‏مارتین‏اسکورســیزی‏بود‏و‏می‏توانســت‏زوایا‏و‏شات‏ها‏را‏در‏تمام‏فیلم‏های‏کارگردان‏های‏امریکایی‏مورد‏بحث‏قرار‏دهد.‏وسوسه‏انگیز‏است‏دنیایی‏شاد‏را‏تصور‏کنیم‏که‏در‏آن‏کیم‏جونگ‏ایل‏در‏شرایط‏خانواده‏ای‏نرمال‏پرورش‏می‏یافت‏

و‏به‏فیلمسازی‏درخشان‏و‏وسواسی‏تبدیل‏می‏شد.‏4.‏بــا‏وجود‏این‏و‏در‏همان‏حال،‏کیم‏جونگ‏ایل‏دقت‏داشــت‏تــا‏در‏مورد‏رفقای‏چریک‏قدیمی‏‏پدرش‏هم‏که‏مشاغل‏باالیی‏در‏دولت‏داشتند‏چاپلوسی‏به‏خرج‏دهد.‏او‏با‏دادن‏هدایا‏و‏افتخاراتی‏به‏آن‏ها‏توانست‏حمایت‏)یا‏الاقل،‏رضایت(‏محافظان‏قدیمی‏‏را‏تضمین‏کند.‏

5.‏این‏نشــان‏هرگز‏بر‏لباس‏های‏بیرونی‏مانند‏اورکت‏نصب‏نمی‏شود،‏بلکه‏روی‏لباس‏های‏زیرین‏الصاق‏می‏شود.‏

6.‏سه‏انقالب‏عبارت‏است‏از:‏انقالب‏فرهنگی،‏فنی‏و‏ایدئولوژیکی.7.‏موفق‏ترین‏فردی‏که‏از‏این‏جنبش‏ســه‏انقالب‏بیرون‏آمد‏و‏به‏جایگاهی‏باال‏دست‏یافت،‏

جانگ‏سونگ‏تائک‏بود.‏8.‏به‏‏گفتۀ‏منبعی،‏کیم‏ایل‏سونگ‏تالش‏می‏کرد‏کاری‏انجام‏دهد،‏درحالی‏که‏کیم‏جونگ‏ایل‏در‏مســیری‏مخالف‏می‏رفت.‏یکی‏از‏این‏موارد‏این‏بود:‏»منشأ‏بسیاری‏از‏بدکارکردی‏ها‏در‏

کره‏شمالی‏کجاست«.‏9.‏ویرایش‏فرهنگ‏اصطالحات‏سیاسی‏کره‏شمالی‏در‏سال‏1970‏جانشینی‏موروثی‏را‏چنین‏تعریف‏کرده‏است:‏»سنت‏ارتجاعی‏بهره‏برداری‏از‏جوامع‏...‏که‏به‏‏عنوان‏ابزاری‏برای‏دائمی‏‏ساختن‏حاکمیت‏دیکتاتوری‏از‏سوی‏اشراف‏فئودال‏پذیرفته‏می‏شود«.‏در‏ویرایش‏1972‏این‏

خط‏حذف‏شده‏است.‏10.‏تصادفی‏نبود‏که‏کیم‏جونگ‏ایل،‏اوجی‏دی‏را‏پر‏از‏کســانی‏کرد‏که‏تجربه‏حضور‏در‏سه‏انقالب‏را‏داشتند.‏جنبش‏سه‏انقالب‏می‏تواند‏پیشگام‏اوجی‏دی‏تلقی‏شود،‏به‏این‏معنا‏که‏از‏

آن‏برای‏مصادرۀ‏قدرت‏مستقر‏و‏انتقال‏آن‏به‏کیم‏جونگ‏ایل‏استفاده‏شد.‏11.‏ژنرال‏ری‏یونگ‏هو‏پیش‏از‏تسویه‏شدن‏در‏سال‏2012‏چنین‏فردی‏بود.‏از‏سال‏2003‏تا‏

علیه توسعه 152

2009‏او‏فرماندهی‏دفاعی‏پیونگ‏یانگ‏را‏اداره‏می‏کرد،‏بدین‏معنا‏که‏او‏می‏دانســت‏تونل‏ها‏و‏خانه‏های‏امن‏رهبر‏کشور‏کجاست‏و‏در‏مواقع‏وقوع‏کودتا‏یا‏حمله‏چگونه‏مورداستفاده‏قرار‏می‏گیرنــد.‏اگر‏ژنرال‏ری‏و‏تائک‏به‏‏دنبال‏مــرگ‏کیم‏جونگ‏ایل‏از‏توان‏کافی‏برای‏ترکیب‏و‏

ادغام‏نیروها‏برخوردار‏بودند،‏شانسی‏قوی‏برای‏به‏زیر‏کشیدن‏سیستم‏داشتند.‏12.‏این‏درحقیقت‏اتفاق‏می‏افتد،‏اما‏به‏آرامی‏‏به‏بوتۀ‏فراموشی‏سپرده‏می‏شود.

13.‏گرفتن‏دو‏شســت‏انگشــت‏به‏طرف‏باال‏یا‏»thumbs-up«‏در‏کره‏شمالی‏می‏تواند‏به‏مثابه‏ارجاع‏به‏رهبر‏این‏کشور‏تلقی‏شود.‏

14.‏وقتی‏مریل‏نیومان،‏تاجر‏بازنشســته‏امریکایی‏و‏از‏داوطلبان‏سابق‏جنگ‏کره،‏در‏سال‏2013‏در‏کره‏شمالی‏دستگیر‏شد،‏بسیاری‏خواهان‏دانستن‏این‏مسئله‏بودند‏که‏آیا‏کره‏شمالی‏به‏مرکز‏قلبی‏که‏نیومان‏به‏آن‏نیاز‏دارد‏دسترســی‏دارد‏یــا‏خیر.‏مرکز‏درمانی‏بونگوا‏خدمات‏

موردنیاز‏را‏به‏او‏ارائه‏داد.15.‏کیم‏ایل‏سونگ‏فردی‏زن‏باره‏و‏هوس‏باز‏بود‏که‏تعداد‏بی‏شماری‏فرزند‏نامشروع‏داشت.‏کیم‏جونگ‏ایل‏البته‏گزینشــی‏تر‏عمل‏می‏کرد‏و‏ظاهرا‏از‏کی‏پئوم‏چوها‏بیشــتر‏برای‏ارضای‏نیازهای‏زیبایی‏شناختی‏اش‏اســتفاده‏می‏کرد.‏او‏به‏آن‏ها‏در‏مورد‏نحوه‏رقصشان،‏اینکه‏چه‏عطری‏باید‏بزنند‏و‏غیره‏توصیه‏هایی‏می‏کرد.‏ازلحاظ‏سلیقه‏و‏اعتمادبه‏نفس‏باالیش‏در‏ارائه‏یژر‏کرین1 ایــن‏توضیحات،‏برخی‏منابع‏کیــم‏جونگ‏ایل‏را‏نســخه‏ای‏کاریکاتــوری‏از‏فرمی‏دانند.‏کیم‏جونگ‏اون‏در‏این‏مورد‏بیشتر‏»مرد‏خانواده«‏تلقی‏می‏شود‏و‏زمینی‏برای‏بازی‏

به‏او‏داده‏نمی‏شود.16.‏بارها‏بیان‏شــده‏اســت‏که‏برخی‏از‏مهم‏ترین‏مناقشــات‏اقتصادی‏بر‏سر‏کنترل‏فروش‏زغال‏سنگ‏)که‏جانگ‏متهم‏به‏فروش‏ارزان‏آن‏ها‏برای‏ثروتمند‏شدن‏خود‏شده‏بود(‏و‏حلزون‏بوده‏اســت.‏آنچه‏در‏پس‏داستان‏زغال‏سنگ‏پنهان‏مانده،‏تجارت‏نادر‏خاک‏است‏که‏منبعی‏

مهم‏‏)و‏البته‏روزافزون(‏از‏درآمد‏چین‏است.‏17.‏این‏حقیقت‏که‏جانگ‏ســونگ‏تائک‏و‏تمام‏خویشــان‏خونی‏و‏نزدیکش‏اعدام‏شدند‏می‏تواند‏مدافع‏این‏ادعا‏باشــد‏که‏او‏باید‏کاری‏خاص‏و‏خارق‏العاده‏برای‏تهدید‏نظم‏موجود‏انجام‏داده‏باشــد؛‏معموال‏آن‏هایی‏که‏تسویه‏می‏شــوند‏در‏حبس‏خانگی‏قرار‏می‏گیرند‏و‏به‏حومه‏شهرها‏یا‏نقاط‏دورافتاده‏فرستاده‏می‏شوند؛‏اما‏این‏خشونت‏شوکه‏کننده‏ای‏که‏در‏مورد‏جانــگ‏و‏خانواده‏اش‏به‏کار‏گرفته‏شــد،‏شــاید‏بازتاب‏ترس‏رقبایش‏باشــد،‏شــاید‏آن‏ها‏می‏خواســتند‏تمام‏رد‏او‏را‏از‏میان‏بردارند‏و‏اطمینان‏یابند‏هیچ‏کس‏از‏خانواده‏او‏باقی‏نمانده‏

است‏تا‏بعدها‏دست‏به‏انتقام‏بزند.‏درمیان‏کشته‏شدگان‏شامل‏کودکان‏هم‏بودند.‏1. Frasier Crane

153مسئول کیست؟

18.‏منبــع‏اصلی‏اطالعات‏در‏مورد‏جانگ،‏او‏را‏»آدمی‏‏به‏‏غایت‏خوب«‏توصیف‏می‏کند‏که‏وقتی‏وضعیت‏امور‏در‏کشورش‏را‏می‏دید‏گاهی‏زیر‏گریه‏می‏زد.‏

19.‏این‏شاید‏به‏مصرف‏الکل‏ـ‏که‏چند‏دهه‏است‏به‏آن‏مبتالست‏ـ‏و‏ناامیدی‏و‏سرخوردگی‏از‏ســوی‏او‏مربوط‏باشــد.‏از‏لحاظ‏مادی،‏او‏زندگی‏مرفه‏و‏عالی‏داشت؛‏اما‏از‏نظر‏جسمی‏چنین‏نبود.‏وقتی‏جوان‏بود‏مادرش‏درگذشت‏و‏نامادری‏اش‏با‏او‏بدرفتاری‏می‏کرد.‏دخترش‏

هم‏به‏‏دلیل‏خودکشی‏جان‏خود‏را‏از‏دست‏داد.‏20.‏برای‏اولین‏بار‏رســانه‏های‏کره‏شمالی‏در‏مارس‏2014‏و‏طی‏انتخابات‏پارلمانی‏نام‏کیم‏یو‏جونگ‏را‏مطرح‏کردند‏)انتخابات‏در‏این‏کشور‏فرایندی‏به‏شدت‏تشریفاتی‏و‏نمادین‏است‏که‏حرف‏دی‏را‏اول‏نام‏کره‏شمالی‏می‏گذارد‏تا‏نام‏این‏کشور‏را‏به‏جمهوری‏دموکراتیک‏خلق‏کره‏شــمالی2‏تغییر‏دهد؛‏اما‏انتخابات‏در‏این‏کشــور‏فقط‏یک‏نامزد‏دارد‏و‏مردم‏ملزم‏هستند‏که‏

فقط‏به‏او‏رأی‏دهند(.‏21.‏مســلما‏این‏فرضی‏مهم‏اســت.‏خانوادۀ‏کیم‏هم‏ثابت‏کرده‏که‏همچون‏سایر‏بخش‏های‏دولت،‏طی‏سال‏ها‏جناحی‏عمل‏کرده‏است.‏این‏هم‏با‏توجه‏به‏تعداد‏خواهران‏و‏برادران‏ناتنی‏

پیرامون‏او‏چندان‏تعجبی‏ندارد.‏

2. the Democratic People›s Republic of Korea (DPRK)

فصل چهارم

جرم و مجازات در کره شمالی

علیه توسعه 156

معروف‏است‏که‏کره‏شمالی‏اردوگاه‏هایی1‏را‏مدیریت‏می‏کند‏که‏به‏لحاظ‏قساوت‏تنها‏با‏قرن‏بیستم‏قابل‏مقایسه‏است.‏نظام‏کیفری‏کره‏شمالی‏به‏گونه‏ای‏طراحی‏شــده‏و‏به‏اجرا‏درمی‏آید‏تا‏هزینه‏چالش‏تراشی‏برای‏رژیم‏را‏بی‏نهایت‏باال‏ببرد.‏پیامد‏غیرمستقیم‏این‏چالش‏گسترده‏این‏است‏که‏بحث‏از‏حفظ‏نظم‏در‏سیستم‏کره‏شمالی‏را‏به‏شیوه‏ای‏توصیفی‏و‏شفاف‏برای‏هر‏ناظری‏دشوار‏می‏سازد.‏انکار‏وجود‏این‏اردوگاه‏ها،‏شــکنجه‏ها‏و‏سوءاستفاده‏ها‏از‏سوی‏کره‏شمالی‏مسئله‏را‏پیچیده‏تــر‏می‏کند.‏بــرای‏کنار‏هم‏گذاشــتن‏قطعاتی‏از‏اینکه‏سیســتم‏کیفری‏کره‏شــمالی‏چگونه‏کار‏می‏کند،‏فرد‏به‏ناگزیر‏باید‏به‏شواهدی‏از‏سوی‏فراریان‏)ازجمله‏زندانیان‏ســابق‏و‏زندانبانان‏ســابق(،)1(‏سخنان‏محرمانه‏و‏خصوصی‏برخی‏مقامات‏کره‏شــمالی‏آن‏قدر‏شــجاع‏که‏این‏ها‏را‏بــا‏خارجی‏ها‏به‏بحث‏بگذارند‏متکی‏باشد.‏کسی‏نمی‏تواند‏این‏اردوگاه‏ها‏را‏ببیند‏)مگر‏از‏فاصله‏ای‏دور‏و‏از‏طریق‏گوگل‏ارث(‏و‏کسی‏هم‏بی‏تردید‏نمی‏تواند‏به‏آمار‏قابل‏اعتماد‏در‏مورد‏

این‏اردوگاه‏ها‏دسترسی‏داشته‏باشد.‏اغلب‏گفته‏می‏شود‏دویست‏هزار‏نفر‏از‏مردم‏کره‏شمالی‏در‏این‏اردوگاه‏ها‏اسکان‏دارند.‏با‏این‏‏حال،‏بسیار‏بعید‏است‏این‏آمار‏شامل‏آن‏هایی‏شود‏که‏در‏‏به‏‏خاطر‏جرائمی‏‏که‏در‏همۀ‏دنیا‏وجود‏دارد‏مانند‏دزدی،‏ نهادهای‏معمولی‏ترـ‏‏زندانی‏اند.‏تخمین‏های‏منطقی‏تر‏نشــان‏می‏دهد‏حدود‏70‏هزار‏ قتل‏و‏غیرهـ‏نفر‏به‏‏خاطر‏جرائم‏متعارف‏زندانی‏اند‏و‏حدود‏80‏تا‏120‏هزار‏زندانی‏سیاسی‏هم‏هستند.‏با‏وجود‏این،‏تمام‏بزرگساالن‏کره‏شمالی‏از‏این‏اردوگاه‏ها‏مطلع‏اند‏و‏با‏این‏‏حــال‏نمی‏دانند‏در‏درون‏آن‏ها‏چه‏می‏گذرد.‏مــردم‏از‏این‏اردوگاه‏ها‏می‏ترســند؛‏بنابراین‏در‏مورد‏نقش‏این‏اردوگاه‏ها‏در‏حفظ‏کنترل‏هم‏نمی‏توان‏

اغراق‏کرد.‏

1. prison camps

157 جرم و مجازات در کره شمالی

جرم غیرسیاسیچنان‏که‏در‏باال‏اشــاره‏شد،‏کره‏شــمالی‏دارای‏جرائم‏‏»معمولی«‏است.‏در‏هر‏جامعه‏ای،‏جوانانی‏هســتند‏که‏در‏دام‏اعتیاد‏به‏مــواد‏مخدر‏یا‏بزه‏های‏کوچک‏می‏افتند؛‏کســانی‏هســتند‏که‏مرتکب‏تقلب‏می‏شــوند؛‏کســانی‏هســتند‏که‏معشوقه‏هایشان‏را‏به‏جرم‏شــور‏و‏عشق‏و‏اشتیاق‏می‏کشند؛‏کسانی‏هستند‏که‏شــعارهایی‏روی‏دیوارها‏می‏نویسند.‏در‏کره‏شــمالی،‏مرتکبان‏چنین‏اقداماتی‏سروکارشــان‏با‏سیستم‏جزایی‏‏است‏که‏فوق‏العاده‏خشن‏است،‏اما‏با‏معیارهای‏کشوری‏فقیر‏و‏غیردموکراتیک‏چندان‏هم‏استثنا‏نیست.‏حوادث‏مرتبط‏با‏جرائم‏اســتاندارد2‏مانند‏ســرقت،‏از‏قحطی‏دهۀ‏90‏به‏این‏سو،‏به‏حد‏انفجار‏رسیده‏و‏هم‏راســتا‏با‏ظهور‏فســاد‏و‏افول‏کلی‏اعتماد‏اجتماعی‏به‏پیش‏رفته‏است؛‏برای‏مثال‏سرقت‏دوچرخه‏آن‏قدر‏زیاد‏شده‏است‏که‏ساکنان‏آپارتمان‏ها‏دوچرخه‏های‏خود‏را‏شب‏هنگام‏به‏داخل‏می‏برند.‏افزون‏‏بر‏این،‏مصرف‏گرایی‏و‏کیفیت‏ضعیف‏

کاالهای‏جدید‏موجب‏شده‏تا‏سرقت‏گوشی‏موبایل‏نیز‏رونق‏بگیرد.اگر‏به‏کســی‏ظن‏سرقت‏تلفن‏همراه‏برود،‏باید‏در‏برابر‏وزارت‏امنیت‏خلق3 حاضر‏شــود.‏این‏وزارتخانه‏حدود‏200‏هزار‏نیرو‏دارد‏و‏اساسا‏به‏‏عنوان‏نیروی‏پلیس‏کره‏شــمالی‏عمل‏می‏کند‏و‏پاســگاه‏های‏پلیس‏را‏در‏هر‏شــهر،‏ناحیه‏و‏روســتایی‏اداره‏می‏کند.‏این‏وزارتخانه‏طیفی‏گســترده‏از‏مسئولیت‏ها‏را‏دارد.‏از‏حفظ‏نظم‏عمومی،‏کاهش‏ناآرامی‏ها،‏تحقیق‏و‏بررسی‏جرائم،‏بررسی‏کارت‏های‏شناســایی‏و‏نظام‏ثبت‏نام‏منطقه‏ای4‏که‏مردم‏را‏به‏مناطق‏محل‏زادگاهشان‏پیوند‏می‏دهد‏)و‏آن‏ها‏را‏به‏خارج‏از‏پیونگ‏یانگ‏می‏فرســتد(،‏تا‏حفظ‏نظم‏و‏مدیریت‏جاده‏ها،‏راه‏ها‏و‏اداره‏زندان‏ها.‏این‏وزارتخانه‏همچنین‏مسئولیت‏توزیع‏غذا‏را‏هم‏دارد‏و‏چنان‏که‏می‏دانیم،‏این‏نقشــی‏اســت‏که‏از‏نیمه‏دهۀ‏90‏به‏این‏ســو)2(‏تا‏

2. standard crimes3. Ministry of People’s Security (MPS)4. regional registration system

علیه توسعه 158

حدزیادی‏غیرقابل‏اجرا‏مانده‏است.‏تا‏زمان‏اعدام‏جانگ‏سونگ‏تائک‏در‏سال‏2013،‏این‏وزارتخانه‏محل‏اســتقرار‏و‏پاتوق‏جانگ‏بود‏و‏سپس‏درگیر‏روابطی‏

رقابتی‏با‏سایر‏شاخه‏های‏دولت‏شد.‏شاید‏آن‏گونه‏که‏تصور‏می‏رود‏کسی‏از‏افسران‏وزارت‏امنیت‏خلق‏ترسی‏به‏دل‏راه‏نمی‏دهد.‏یک‏فیلم‏ویدئویی‏وجود‏دارد‏که‏مخفیانه‏گرفته‏‏شده‏و‏به‏خارج‏از‏کره‏شمالی‏قاچاق‏شده‏است‏و‏به‏دســت‏سازمان‏رسانه‏ای‏آسیا‏پرس)3(‏افتاده‏است.‏این‏فیلم‏زنی‏میان‏سال‏را‏نشان‏می‏دهد‏که‏دائم‏در‏حال‏قسم‏خوردن‏است‏و‏انگشــت‏خود‏را‏به‏صورت‏افسر‏پلیس‏نشانه‏رفته‏است.‏این‏درواقع‏رویدادی‏غیرمعمول‏در‏جامعۀ‏ســن‏محور‏مانند‏کره‏شمالی‏نیست.‏همچنین‏در‏این‏ویدئو‏شهروندان‏دیگر‏نشان‏داده‏می‏شوند‏که‏پا‏پیش‏گذارده‏و‏طرف‏آجوما‏را‏می‏گیرند.‏افســر‏پلیس‏درنهایت‏از‏جر‏و‏بحث‏کردن‏با‏او‏کوتــاه‏می‏آید‏و‏راه‏خود‏را‏پیش‏می‏گیرد‏و‏می‏رود.‏چنین‏رویدادهایی‏اســتثنا‏نیستند‏و‏به‏طورکلی‏می‏توان‏گفت‏خارج‏از‏پیونگ‏یانگ‏شهروندان‏معمولی‏ترس‏چندانی‏از‏افسران‏پلیس‏معمولی‏به‏دل‏راه‏نمی‏دهند.‏این‏به‏‏خاطر‏محیط‏اجتماعی‏دوران‏پساقحطی‏است‏که‏در‏آن‏رشوه‏به‏هنجار‏تبدیل‏شــده‏است‏و‏رژیم‏دیگر‏اشتیاق‏و‏توانمندی‏الزم‏برای‏وضع‏و‏تحمیل‏نظم‏سفت‏و‏ســخت‏تر‏در‏جایی‏خارج‏از‏پیونگ‏یانگ‏را‏ندارد،‏

مگر‏جایی‏که‏تهدیدات‏سیاسی‏اقتضا‏کند.‏دلیلی‏که‏یک‏زن‏از‏دســت‏پلیس‏خشمگین‏می‏شود‏هم‏مهم‏است.‏پلیس‏از‏وی‏تقاضای‏رشــوه‏می‏کند.‏فساد‏در‏کل‏جامعه‏نفوذ‏کرده‏و‏پخش‏شده‏است‏و‏افزون‏‏بر‏این،‏وزارت‏امنیت‏خلق‏بخش‏بسیار‏بزرگی‏از‏یک‏دولت‏بسیار‏فقیر‏و‏درمانده‏است؛‏بنابراین‏رشوه‏نه‏فقط‏راهی‏برای‏مقامات‏وزارت‏امنیت‏خلق‏برای‏کسب‏درآمدهای‏مضاعف،‏بلکه‏راهی‏است‏برای‏کل‏این‏سازمان‏برای‏تداوم‏بقا.‏مشکل‏برای‏بســیاری‏از‏جرائم‏قابل‏حل‏است،‏فقط‏فرد‏باید‏اندکی‏پول‏داشته‏باشــد.‏بسته‏به‏ثروت‏فرد‏مظنون‏و‏شدت‏آن‏جرم،‏رشوه‏هم‏می‏تواند‏فرق‏داشته‏

159 جرم و مجازات در کره شمالی

باشــد؛‏جرمی‏کوچک‏شاید‏با‏رشوه‏ای‏به‏‏اندازۀ‏یک‏پاکت‏سیگار‏حل‏شود،‏اما‏جرمی‏بزرگ‏ممکن‏اســت‏صدها‏دالر‏آب‏بخورد؛‏برای‏مثال‏ســوداگرانی‏که‏با‏موبایل‏های‏چینی‏گرفتار‏شوند،‏هزینه‏شان‏باالتر‏می‏رود‏و‏احتماال‏باید‏بیشترین‏رشوه‏را‏بدهند.‏قحطی‏نیمه‏دهۀ‏90‏قرارداد‏اجتماعی‏میان‏دولت‏و‏شهروندان‏را‏گسست‏و‏جمعیتی‏میلیونی‏از‏مردم‏را‏ایجاد‏کرد‏که‏هر‏کاری‏برای‏بقایشان‏انجام‏می‏دادند.‏این‏امر‏انگیزۀ‏دزدی‏را‏فراهم‏آورد‏و‏اکنون‏فرهنگ‏رشوه‏دهی‏فرصتی‏

برای‏فرار‏از‏آن‏]فقر‏و‏درنتیجه‏دزدی[‏را‏بدست‏می‏دهد.افزون‏‏بر‏این،‏وزارتخانه‏امنیت‏خلق‏در‏موارد‏نســبتا‏جزئی‏میانجی‏گری‏هم‏می‏کند؛‏برای‏مثال‏جوانی‏که‏روی‏دیواری‏شعارنویسی‏می‏کند،‏ممکن‏است‏از‏ســوی‏صاحب‏آن‏دیوار‏گرفتار‏شود.‏در‏اینجا‏ممکن‏است‏نماینده‏وزارت‏امنیت‏خلق‏مداخله‏و‏با‏دادن‏هشداری‏قاطع‏به‏آن‏جوان‏یا‏نوجوان‏او‏را‏رها‏کند.‏عضو‏جوان‏خانواده‏ممکن‏اســت‏درگیر‏رفتاری‏ضداجتماعی‏شــده‏باشد‏که‏موجب‏شرمســاری‏والدینش‏باشد؛‏بنابراین‏محتمل‏است‏پدرش‏او‏را‏به‏گونه‏ای‏اصالح‏کنــد‏که‏دیگر‏از‏خط‏بیرون‏نزند‏و‏به‏جــاده‏خاکی‏نرود،‏اما‏وقتی‏فردی‏جرمی‏‏جدی‏تر‏مرتکب‏می‏شود‏یا‏در‏برابر‏افسری‏متعصب‏قرار‏می‏گیرد‏که‏هیچ‏احساسی‏از‏نرم‏بودن‏یا‏نرم‏خویی‏ندارد‏چه؟‏در‏چنین‏وضعیتی،‏فرد‏ممکن‏اســت‏دادگاهی‏شود.‏همچون‏کشورهای‏دیگر،‏سطوحی‏مختلف‏از‏دادگاه‏در‏کره‏شمالی‏وجود‏دارد.‏در‏پایین‏ترین‏ســطح،‏فرد‏ممکن‏است‏از‏سوی‏دادگاه‏خلق1‏محاکمه‏شود‏که‏رئیس‏آن‏پیر‏معتمد‏روستا‏یا‏شــهر‏است؛‏سپس‏دادگاه‏های‏استانی2‏است‏و‏درنهایت‏دادگاه‏ملی‏مرکزی3.‏رویه‏های‏رسمی‏برای‏نامزدی‏قضایی‏وجود‏دارد،‏اما‏در‏عمل‏قضات‏از‏سوی‏اوجی‏دی‏نامزد‏می‏شوند‏)البته‏اگر‏نگوییم‏که‏رسما‏

از‏سوی‏اوجی‏دی‏انتخاب‏می‏شوند(.‏

1. people’s court2. provincial courts3. national Central Court

علیه توسعه 160

دادگاه‏هــا‏و‏محاکم‏رنگ‏و‏لعابی‏از‏انصــاف‏و‏عدالت‏دارند.‏هم‏وکیل‏و‏هم‏مدعی‏العمــوم‏وجود‏دارد‏که‏هریک‏در‏برابــر‏قاضی‏کار‏خود‏را‏انجام‏می‏دهند.‏قاضی‏گاهی‏متهم‏را‏بی‏گناه‏تشخیص‏می‏دهد؛‏این‏شاید‏به‏‏خاطر‏رشوه‏باشد‏یا‏شــاید‏ریشــه‏در‏این‏باور‏داشته‏باشــد‏که‏پلیس‏و‏مدعی‏العموم‏فرد‏را‏اشتباهی‏گرفته‏اند‏و‏حتی‏در‏جایی‏‏که‏محکومیتی‏وجود‏داشته‏باشد،‏درخواست‏استیناف‏هم‏میسر‏است.‏کره‏شمالی‏کشوری‏بسیار‏بوروکراتیک‏است‏و‏رگه‏هایی‏قوی‏از‏رویه‏های‏رسمی‏‏در‏آن‏وجود‏دارد‏)اگرچه‏مهم‏ترین‏تصمیمات‏کامال‏این‏رویه‏ها‏را‏دور‏می‏زند(‏و‏در‏این‏روند،‏پروسۀ‏طوالنی‏دادخواهی‏و‏استیناف‏وجود‏دارد‏که‏ممکن‏است‏در‏مواقعی‏نادر‏به‏‏شکل‏موفقیت‏آمیزی‏مورداستفاده‏قرار‏گیرد.)4(‏

زندان های متعارفپنج‏نوع‏مکان‏در‏کره‏شــمالی‏وجود‏دارد‏که‏می‏توان‏افراد‏را‏در‏آنجا‏نگه‏داشت.‏اولین‏مکان‏از‏ســوی‏وزارت‏امنیت‏خلق‏اداره‏می‏شــود‏و‏اصطالحا‏زندان‏های‏غیرسیاســی‏اند.‏این‏اولین‏مکان‏کوریوجانگ)5(‏یا‏پاســگاه‏پلیس‏نام‏دارد‏که‏مظنونان‏پس‏از‏دستگیری‏به‏آنجا‏منتقل‏می‏شوند‏و‏مورد‏بازجویی‏قرار‏می‏گیرند.‏دومین‏مکان‏نوعی‏بازداشــتگاه1‏یا‏مکان‏نگهداری‏است‏که‏جی‏پیو‏سو2‏نامیده‏می‏شود.‏فرد‏ممکن‏است‏در‏آنجا‏نگه‏داشته‏شود‏درحالی‏که‏تحقیق‏از‏او‏در‏حال‏انجام‏اســت‏یا‏پیش‏از‏اینکه‏حکم‏او‏قطعی‏شــود؛‏برای‏مثال‏آن‏هایی‏که‏به‏طور‏غیرقانونی‏وارد‏چین‏می‏شوند،‏پیش‏از‏اینکه‏به‏اجبار‏از‏این‏کشور‏به‏کشور‏خود‏برگشت‏داده‏شوند،‏معموال‏در‏جی‏پیو‏سو‏نگه‏داشته‏می‏شوند‏درحالی‏که‏هم‏زمان‏وزارت‏امنیت‏خلق‏تصمیم‏می‏گیرد‏با‏آن‏ها‏چه‏کند.‏اعضای‏وزارت‏امنیت‏خلق‏‏شــاید‏فردی‏در‏تماس‏و‏ارتباط‏با‏ معتقدند‏گذر‏از‏مرز‏جرمی‏‏سیاســی‏اســتـ‏

1. remand2. jipgyulso

161جرم و مجازات در کره شــمالی

میسیونرهای‏مسیحی‏یا‏کره‏جنوبی‏است‏یا‏اینکه‏تمایل‏دارد‏به‏کره‏جنوبی‏برود‏ـ‏بنابراین،‏آن‏فرد‏به‏دایره‏امنیت‏دولتی‏ســپرده‏می‏شود.‏آن‏هایی‏که‏گمان‏می‏رود‏فقط‏به‏‏خاطر‏تجارت‏یا‏کار‏به‏چین‏رفته‏اند،‏احتماال‏به‏سطح‏دیگری‏از‏نهادهای3 وزارت‏امنیت‏خلق‏فرستاده‏می‏شوند‏تا‏حکمشان‏از‏چند‏ماه‏تا‏یک‏سال‏به‏اجرا‏

درآید.آن‏نهــاد‏نامش‏رودونگ‏تین‏یون‏دی4‏اســت،‏مرکز‏آمــوزش‏کار.‏در‏اینجا‏کســانی‏‏که‏از‏مرز‏عبور‏می‏کنند‏درگیر‏جرائم‏نسبتا‏سطح‏پایین‏می‏شوند‏مانند؛‏دزدی‏های‏کوچک‏و‏قاچاق‏مواد‏مخدر.‏آن‏دسته‏که‏دارای‏سونگبون)6(‏خوبی‏هستند‏]دارای‏جایگاه‏اجتماعی‏اند[‏و‏هنگام‏استفاده‏از‏موبایل‏های‏چینی‏گرفتار‏می‏شوند،‏احتماال‏به‏این‏نهاد‏فرستاده‏می‏شــوند.‏به‏خاطر‏دغدغه‏دولت‏برای‏ترویج‏بهداشــت‏اجتماعی،5‏آن‏ها‏با‏زنانی‏ارتباط‏می‏گیرند‏که‏جرئت‏پوشــیدن‏شلوارهای‏نازک‏و‏بدن‏نما‏را‏دارند‏یا‏مردانی‏که‏جرئت‏می‏کنند‏موی‏خود‏را‏بلند‏کننــد.‏برخی‏منابع‏می‏گویند‏زندانیــان‏»نیمی‏‏از‏وقت‏خــود‏را‏به‏کار‏اجباری‏می‏گذراننــد‏و‏نیمی‏‏دیگر‏را‏به‏دریافت‏آموزش‏های‏تبلیغی«.‏تمایل‏دولت‏همانا‏شست‏وشوی‏مغزی‏دوبارۀ‏این‏ها‏پیش‏از‏بازگرداندن‏آن‏ها‏به‏جامعه‏است.‏نظم‏و‏انضباط‏در‏رودونگ‏تین‏یون‏دی‏سفت‏و‏سخت‏است‏و‏خشونت‏هم‏رایج.‏با‏

این‏‏حال،‏امنیت‏چندان‏باال‏نیست‏و‏فرار‏هم‏گاه‏گاهی‏رخ‏می‏دهد.‏آن‏هایی‏که‏به‏جرائم‏جدی‏تر‏متهم‏و‏محکوم‏می‏شوند‏سر‏و‏کارشان‏با‏جیواسو6 می‏افتــد،‏جایی‏برای‏»بهبود‏و‏اصالح‏از‏طریق‏آمــوزش«‏که‏فرد‏محکوم‏برای‏گذراندن‏دوران‏مشخص‏چندسالۀ‏محکومیت‏به‏آنجا‏فرستاده‏می‏شود.‏جیواسو‏نیز‏نهادی‏غیرسیاســی‏است‏که‏از‏ســوی‏وزارت‏امنیت‏خلق‏اداره‏می‏شود،‏اما‏درحقیقت‏بســیاری‏در‏آنجا‏نگاه‏داشته‏می‏شــوند‏به‏خاطر‏آنچه‏در‏بسیاری‏از‏3. institution4. rodong danryondae5. social hygiene6. gyohwaso

علیه توسعه 162

کشــورهای‏دیگر‏جرائم‏سیاسی‏تلقی‏می‏شــود،‏برای‏مثال‏فردی‏که‏به‏خرید‏و‏فروش‏و‏یا‏تجارت‏دی.‏وی.‏دی‏های‏خارجی‏می‏پردازد،‏ممکن‏است‏به‏جیواسو‏فرستاده‏شود‏آن‏هم‏به‏خاطر‏این‏حقیقت‏اقالمی‏‏که‏می‏فروشد‏به‏تضعیف‏کنترل‏دولــت‏بر‏فرایند‏اطالعات‏و‏اطالع‏رســانی‏کمک‏می‏کند.‏زندگی‏در‏جیواســو‏فوق‏العاده‏سخت‏است.‏شواهدی‏از‏زندانیان‏سابق‏زندان‏شماره‏12‏جیواسو‏ـ‏در‏جونگوری1‏در‏شمال‏استان‏‏هام‏گیونگ‏)نزدیک‏مرز‏چین(‏ـ‏نشان‏می‏دهد‏جیره‏غذایی‏در‏آنجا‏آن‏قدر‏ناچیز‏است‏که‏حتی‏کمتر‏از‏سطح‏بقا‏و‏معیشت‏است،‏به‏‏گونه‏ای‏که‏زندانیان‏مجبور‏می‏شــوند‏هر‏حشره‏یا‏جونده‏ای‏را‏که‏می‏جنبد‏برای‏سیر‏کردن‏خود‏شکار‏کنند‏و‏بخورند.‏از‏دست‏دادن‏وزن‏حدود‏30‏کیلوگرم‏برای‏مردان‏محبوس‏در‏جیواســو‏امری‏متداول‏اســت.‏برای‏بسیاری،‏آنجا‏آخر‏خط‏‏که‏حدود‏3‏تا‏4‏هزار‏ اســت‏و‏اسیر‏مرگ‏می‏شوند.‏زندان‏شــماره‏12‏جیواسوـ‏‏در‏این‏مورد‏استثنایی‏را‏برنمی‏تابد.‏ زندانی‏را‏در‏خود‏دارد‏)ازجمله‏یک‏هزار‏زن(ـ‏درعین‏حال،‏زندانیان‏جیواســو‏باید‏کارهای‏ســخت‏و‏اجباری‏را‏هم‏تحمل‏کنند.‏مردان‏زندان‏شماره‏12‏به‏اردوگاه‏معدن‏مس‏فرستاده‏می‏شوند‏که‏شاید‏14 ســاعت‏در‏روز‏کار‏می‏کننــد.‏تجهیزات‏ایمنی‏وجود‏نــدارد‏و‏ازاین‏رو،‏مرگ‏و‏آسیب‏های‏شدید‏بسیار‏متداول‏است.‏همچنین‏در‏آن‏محل‏کارخانه‏مبل‏سازی‏هســت‏که‏سوانح‏و‏حوادث‏بسیار‏مکرر‏در‏آن‏رخ‏می‏دهد.‏زندانیان‏5‏ساعت‏در‏شــبانه‏روز‏می‏خوابند؛‏بنابراین‏ترکیب‏خستگی‏و‏تجهیزات‏از‏رده‏خارج‏موجب‏می‏شود‏هرچند‏روز‏یک‏بار،‏یک‏نفر‏بمیرد.‏تنها‏تسلی‏برای‏زندانی‏های‏جیواسو‏همانا‏احتمال‏رهایی‏و‏آزادی‏اتفاقی‏شان‏است.‏برخالف‏زندانیانی‏که‏در‏بندهای‏سیاسی‏اند،‏آن‏هایی‏که‏در‏جیواســو‏دوران‏محکومیت‏را‏سپری‏می‏کنند‏احکام‏ثابت‏و‏مشخص‏دارند‏و‏پس‏از‏گذراندن‏این‏دوران‏حقوق‏شهروندی‏شان‏دوباره‏به‏آن‏ها‏عودت‏داده‏می‏شود‏)هرچند‏به‏‏شکلی‏بسیار‏اندک(؛‏حتی‏کسب‏عفو‏یا‏1. Jonggori

163جرم و مجازات در کره شــمالی

آزادی‏زودهنگام‏با‏نوشــتن‏نامه‏ای‏به‏قائد‏اعظم‏و‏درخواســت‏بخشــش‏میسر‏اســت.‏این‏نامه‏ها‏وارد‏کانال‏اوجی‏دی‏می‏شود‏و‏گاهی،‏فرد‏خوشبخت‏آزادی‏خود‏را‏به‏این‏شــکل‏بدســت‏می‏آورد.‏این‏اقدام‏هم‏ظاهــرا‏از‏طریق‏برگه‏های‏خاصی‏از‏سوی‏مربیان‏تبلیغاتی2‏در‏اردوگاه‏انجام‏می‏گیرد.)7(‏کامل‏شدن‏دوران‏محکومیت‏زمانی‏تسریع‏می‏شود‏که‏خویشان‏فرد‏پولی‏به‏صورت‏رشوه‏بدهند‏یا‏

نفوذی‏سیاسی‏داشته‏باشند.

زندانی سیاسی: فرق آن چیست؟در‏تمام‏سطوح‏سیستم‏وزارت‏امنیت‏خلق،‏قساوت‏و‏بی‏رحمی‏‏امری‏شایع‏است.‏جیره‏هایی‏که‏کفاف‏بقا‏را‏نمی‏دهد،‏شــکنجه‏و‏ضرب‏وشــتم‏همگــی‏اقداماتی‏استاندارد‏و‏معمول‏اند.‏اعدام‏علنی‏کسانی‏که‏بکوشند‏از‏جیواسو‏فرار‏کنند‏امری‏عادی‏تلقی‏می‏شــود‏و‏ابزاری‏است‏مؤثر‏برای‏دلسرد‏کردن‏دیگران‏از‏تالش‏برای‏فــرار.‏بازجویان‏کوریوجانگ3‏وقتی‏بخواهند‏از‏مظنونی‏اعتراف‏بگیرند‏هر‏کاری‏بتوانند‏و‏دوســت‏داشته‏باشند‏انجام‏می‏دهند‏و‏هیچ‏محدودیتی‏ندارند‏و‏نگهبانان‏زندان‏هم‏وقتی‏می‏خواهنــد‏انضباط‏را‏پیاده‏کنند‏از‏همان‏مصونیت‏برخوردارند‏و‏سادیســم‏خود‏را‏آشکار‏می‏سازند.‏می‏توان‏گفت‏کشورهای‏دیگری‏هم‏هستند‏که‏شرایط‏زندان‏سخت‏و‏خشن‏را‏به‏‏اجرا‏درمی‏آورند.‏تفاوت‏کره‏شمالی‏با‏آن‏کشورها‏در‏سیستم‏زندان‏های‏سیاسی‏اش‏است.‏زندان‏سیاسی‏یا‏گوالیسو4‏شبیه‏به‏جیواسو‏است‏که‏در‏آن‏نهادی‏برای‏کار‏اجباری‏است‏و‏مشخصه‏اش‏قساوت‏است؛‏اما‏این‏سیستم،‏آن‏خشونت‏را‏به‏حد‏اعال‏می‏رساند‏)چنان‏که‏خواهیم‏دید(.‏افزون‏‏بر‏این،‏

زندانیان‏گوالیسو‏شهروند‏نیستند5‏و‏هیچ‏امیدی‏هم‏به‏آزادی‏ندارند.)8(‏شاید‏مهم‏تر‏از‏همه،‏زندانی‏شدن‏به‏دالیل‏سیاسی‏نه‏تنها‏فقط‏شامل‏خود‏فرد‏2. propaganda instructor3. Kuryujang4. gwalliso5. non-citizens

علیه توسعه 164

نمی‏شود،‏بلکه‏کل‏خانواده‏اش‏را‏هم‏دربر‏می‏گیرد.‏اصلی‏که‏یان‏جاچه1‏یا‏جرم‏با‏مشارکت2‏نامیده‏می‏شود؛‏بدین‏معناســت‏که‏سه‏نسل‏از‏یک‏خانواده‏را‏به‏‏خاطر‏جرم‏یک‏نفر‏به‏گوالیســو‏می‏فرستند.‏طبیعتا،‏این‏امر‏به‏‏صورت‏بازدارندگی‏بزرگ‏در‏برابر‏به‏چالش‏طلبیدن‏رژیم‏عمل‏می‏کند؛‏مثال‏اگر‏فردی‏اعالمیه‏های‏بی‏نام‏و‏نشــان‏پخش‏کند‏که‏مشــتمل‏بر‏انتقاد‏از‏خاندان‏کیم‏باشد،‏ممکن‏است‏فرزند‏یا‏فرزندانــش،‏برادران‏و‏خواهران‏مجردش‏و‏والدینش‏همگی‏به‏اتفاق‏به‏گوالیســو‏فرستاده‏شوند؛‏اما‏یک‏استثنا‏هم‏هست،‏اگر‏همسرش‏بالفاصله‏از‏او‏طالق‏بگیرد‏ممکن‏اســت‏بخشــیده‏شــود؛‏البته‏خواهران‏متأهل‏آن‏فرد‏نیز‏همــراه‏او‏زندانی‏نمی‏شوند‏]و‏این‏دومین‏استثنا‏است[،‏زیرا‏مفهوم‏سنتی‏کره‏ای‏خانواده‏پدرساالرانه‏اســت‏و‏وقتی‏زن‏ازدواج‏می‏کند؛‏یعنی‏از‏خانواده‏خود‏جدا‏شده‏است.‏در‏اینجا،‏یک‏بار‏دیگر‏می‏توانیم‏روحیۀ‏فئودالی‏کره‏شــمالی‏را‏ببینیم.‏ایدۀ‏ســه‏نسل‏اصوال‏کمونیستی‏نیســت،‏بلکه‏ریشه‏در‏گذشتۀ‏پادشــاهی‏کره‏دارد.‏در‏دوران‏سلسله‏چوســان،‏مردانی‏که‏در‏امتحانات‏ملی‏سخت‏قبول‏می‏شدند‏وارد‏خدمات‏دولتی‏می‏شــدند‏و‏برای‏سه‏نســل‏به‏آن‏ها‏زمین‏داده‏می‏شــد.‏به‏این‏ترتیب،‏فرزندان‏و‏

نوادگان‏مجرمان‏و‏مخالفان‏سیاسی‏مورد‏تبعیض‏دولت‏قرار‏می‏گیرند.)9(‏سیســتم‏زندان‏برای‏فعالیت‏های‏سیاســی‏کامال‏متفاوت‏و‏مجزا‏از‏سیستم‏کیفری‏‏است‏که‏از‏سوی‏وزارت‏امنیت‏خلق‏اداره‏می‏شود.‏سازمان‏دیگری‏به‏نام‏دایره‏امنیت‏دولت3‏مسئول‏اداره‏آن‏است.‏این‏سازمان‏کوچک‏تر‏از‏وزارت‏امنیت‏خلق‏اســت‏و‏حدود‏50‏هــزار‏نیرو‏را‏در‏اســتخدام‏دارد.‏دایره‏امنیت‏دولت‏که‏به‏منزلۀ‏پلیس‏مخفی‏کره‏شــمالی‏اســت،‏فعالیت‏نظارت،‏رصد‏ـ‏ازجمله‏رصد‏‏و‏ شــبکه‏موبایل‏کوریولینک4‏و‏مقامات‏کره‏شــمالی‏مستقر‏در‏آن‏‏سوی‏آب‏هاـ‏بازجویی‏از‏مظنونان‏سیاســی‏را‏انجام‏می‏دهد.‏این‏زندان‏های‏سیاسی‏کامال‏در‏1. yeonjwaje2. guilt by association3. State Security Department (SSD)4. Koryolink

165جرم و مجازات در کره شــمالی

حیطه‏اختیار‏و‏مسئولیت‏این‏هاست‏و‏درحقیقت‏خارج‏از‏حوزه‏سیستم‏حقوقی‏و‏دادگاه‏ها‏قرار‏دارد.‏دو‏ســازمان‏وزارت‏امنیت‏خلــق‏و‏دایره‏امنیت‏دولت‏در‏باالترین‏سطوح‏خصم‏یکدیگرند.‏معموال‏وقتی‏یکی‏جایش‏روی‏چشم‏است،‏دیگری‏از‏چشــم‏می‏افتد.)10(‏جانگ‏ســونگ‏تائک‏پیش‏از‏اعدامش،‏سال‏ها‏وزارت‏امنیــت‏خلق‏را‏رهبری‏می‏کرد‏و‏یک‏گــروه‏رقیب‏را‏در‏برابر‏گروه‏اصلی‏اوجی‏دی‏علم‏کرد‏که‏دایره‏امنیــت‏دولت‏هم‏زیرمجموعه‏آن‏بود.)11(‏مقامات‏دایره‏امنیت‏دولت،‏جانگ‏را‏فردی‏اندکی‏نرم‏خو5‏معرفی‏می‏کردند‏که‏مایل‏است‏تا‏جایی‏‏که‏سیستم‏اجازه‏می‏دهد‏رویکردی‏نرم‏‏در‏برابر‏تجاوزکاران‏اتخاذ‏کند.‏با‏این‏‏حال،‏تصور‏این‏اســت‏که‏وزارت‏امنیت‏خلق‏مظنونان‏سیاســی‏را‏به‏دایره‏امنیــت‏دولت‏واگذار‏می‏کند.‏یک‏منبع‏ادعا‏می‏کند‏وزارت‏امنیت‏خلق‏در‏دوره‏رهبری‏جانگ‏)به‏احتمال‏زیاد‏در‏ازای‏رشــوه(‏گاهی‏بی‏خیال‏مردم‏می‏شــد‏و‏اجازه‏می‏داد‏آن‏ها‏به‏راه‏خود‏بروند‏و‏آزادانه‏بگردند.‏طبیعتا‏بسیار‏دشوار‏است‏که‏‏اینکه‏او‏به‏‏عنوان‏ این‏ادعاها‏را‏اثبات‏و‏تأیید‏کنیم؛‏اما‏دو‏داستان‏در‏مورد‏جانگـ‏مقام‏ارشد‏کره‏شمالی‏نسبتا‏مهربان‏تر‏و‏بامروت‏تر‏بود‏و‏دیگر‏اینکه‏در‏برابر‏جذبه‏

پول‏بسیار‏آسیب‏پذیر‏بود‏ـ‏این‏ماجرا‏را‏منطقی‏تر‏می‏سازد.

چگونه دایره امنیت دولت افراد را دستگیر می کند.تمام‏مردم‏کره‏شمالی‏بخشــی‏از‏واحدهایی‏اند‏که‏به‏جایگاه‏اجتماعی‏شان‏در‏زندگی‏مرتبط‏اســت.‏واحدهای‏شغلی،‏واحدهای‏اتحادیه‏جوانان،‏واحدهای‏کشــاورزی‏و‏غیره.‏این‏مردم‏همچنین‏اعضای‏واحدهای‏همسایه6‏یا‏این‏مین‏بان7‏هســتند‏)تحت‏اللفظی‏یعنی‏گروه‏مردم8(‏که‏متشکل‏از‏20‏تا‏40‏خانواده‏است‏و‏در‏بخشی‏از‏یک‏بلوک‏آپارتمانی‏یا‏همسایگی‏زندگی‏می‏کنند.‏رهبر‏آن‏5. a little soft6. neighborhood units7. inminban8. people’s group

علیه توسعه 166

معموال‏بانویی‏میان‏سال‏با‏ســونگبان1‏خوب‏است.‏او‏کسی‏است‏که‏مقامات‏وی‏را‏قابل‏اعتماد‏می‏دانند.‏این‏مین‏بان‏ظاهرا‏برای‏انتقال‏ایدئولوژی‏دولتی‏به‏مــردم‏طی‏دیدارهــای‏هفته‏ای‏یک‏یــا‏دو‏بار‏)مانند‏چونگ‏هوا2‏یا‏جلســات‏خودانتقادی(‏و‏نیز‏برای‏اینکه‏مسیری‏باشد‏که‏از‏طریق‏آن‏مردم‏در‏پروژه‏های‏کاری‏شریک‏شوند‏بکار‏می‏رود،‏مانند‏تمیز‏کردن‏خیابان‏ها،‏زیبا‏کردن‏مناطق‏عمومی‏،‏جمع‏کردن‏غذا‏برای‏ارتش‏و‏غیره.‏تمام‏این‏واحدها‏ازجمله‏این‏مین‏بان‏کارکرد‏دیگری‏هم‏دارند:‏جاسوســی.‏در‏درون‏این‏مین‏بان‏دســت‏کم‏یک‏خبرچیــن‏دایره‏امنیت‏دولت‏و‏یک‏خبرچیــن‏وزارت‏امنیت‏خلق‏وجود‏دارد.‏خبرچین‏دایره‏امنیت‏دولت‏معموال‏ســونگبان‏سطح‏پایین‏است‏یا‏ضعف‏های‏دیگری‏دارد‏که‏مقامات‏دایره‏امنیت‏دولــت‏می‏توانند‏از‏آن‏بهره‏برداری‏کنند.‏برخی‏از‏این‏خبرچینان‏با‏پرداخت‏پول‏به‏خدمت‏گرفته‏می‏شــوند،‏اما‏بیشــتر‏این‏ها‏خودشــان‏قربانیانی‏اند‏که‏مجبور‏به‏همکاری‏اند.‏نمایندگان‏دایره‏امنیت‏دولت‏آن‏ها‏را‏می‏ربایند،‏به‏شــدت‏مورد‏ضرب‏و‏شــتم‏قرار‏می‏دهند‏و‏آن‏ها‏را‏مجبــور‏به‏اعتراف‏به‏جرائمشــان‏می‏کنند؛‏این‏افراد‏در‏ازای‏تبدیل‏شــدن‏به‏

خبرچین‏می‏توانند‏عفو‏شوند.این‏مین‏بان‏اهمیت‏زیادی‏پیش‏از‏قحطی‏داشــت.‏گفته‏شــده‏اســت‏که‏رهبرانش‏هم‏همه‏چیز‏را‏در‏مورد‏افراد‏می‏دانستند؛‏حتی‏می‏دانستند‏چند‏قاشق‏‏چپســتیک3‏]چوبک‏غذاخوری[‏در‏خانه‏تان‏داریــد.‏آن‏ها‏همچنین‏از‏توانایی‏ورود‏بــه‏هر‏خانه‏ای‏کــه‏اراده‏کنند‏برخوردارند‏و‏کلیــد‏زاپاس‏درهای‏اندرونی‏همسایگان‏را‏هم‏دارند.‏رشد‏رشوه‏در‏دوران‏پساقحطی،‏توانایی‏روزافزون‏مردم‏برای‏رفتن‏به‏اطراف‏کشــور‏برای‏تجارت‏و‏افول‏بــاور‏به‏دولت‏توانایی‏و‏تمایل‏مخبران‏این‏مین‏بان‏را‏تضعیف‏کرد‏و‏باعث‏شــد‏همسایگانشــان‏دچار‏مشکل‏

1. songbun2. chonghwa3. chopsticks

167جرم و مجازات در کره شــمالی

شوند.‏صرف‏نظر‏از‏این،‏تهدید‏همچنان‏هســت‏و‏می‏تواند‏بی‏نهایت‏خطرناک‏باشد.‏اگر‏کســی‏از‏شما‏خبرچینی‏کند‏ـ‏خواه‏از‏سوی‏این‏مین‏بان‏باشد،‏خواه‏‏دایره‏امنیت‏دولت‏ممکن‏است‏تصمیم‏به‏بازجویی‏ واحد‏کاری‏یا‏هر‏جای‏دیگرـ‏

و‏تحقیق‏از‏شما‏بگیرد.‏به‏‏گفتۀ‏یک‏منبع‏که‏تماسی‏فردی‏با‏یک‏عضو‏بازنشسته‏دایره‏امنیت‏دولت‏داشــت،‏مقامات‏دیدارهای‏هفتگی‏برگزار‏می‏کنند‏و‏تصمیم‏می‏گیرند‏براساس‏گزارش‏های‏دریافتی‏چه‏کســی‏را‏مورد‏پیگرد‏و‏تعقیب‏قرار‏دهند.‏هرچه‏تهدید‏برای‏حکومت‏خاندان‏کیم‏بزرگتر‏باشــد،‏شانس‏اقدام‏آینده‏هم‏بیشتر‏می‏شود.‏گاهی،‏ســهمیه‏ها‏اقدام‏را‏هم‏ضروری‏می‏سازد.‏اگر‏دایره‏امنیت‏دولت‏از‏باال‏به‏‏خاطر‏انحراف‏از‏کار‏مورد‏نقد‏قرار‏گیرد‏یا‏رهبری‏دستور‏سرکوب‏صادر‏کند،‏در‏این‏صورت‏خطر‏دستگیری‏باال‏می‏رود.‏اگر‏کسی‏از‏شما‏خبرچینی‏کند‏و‏به‏نقل‏از‏شما‏بگوید:‏»کیم‏جونگ‏اون‏جوان‏تر‏از‏آن‏است‏که‏بتواند‏کشور‏را‏اداره‏کند«‏یا‏»مادر‏کیم‏جونگ‏اون‏در‏ژاپن‏متولد‏شده‏است‏و‏پدرش‏هم‏برای‏وزارت‏جنگ‏ژاپن‏کار‏می‏کرد«،‏مقامات‏دایره‏امنیت‏دولت‏پیشینه‏شما‏را‏بررسی‏خواهند‏کرد.‏اگر‏ســونگبان‏شما‏خوب‏باشد،‏در‏سوابق‏شــما‏اظهاراتی‏مشابه‏دیده‏نشود،‏یا‏پســتی‏مهم‏‏داشته‏باشید‏این‏اطالعات‏از‏سوی‏دایره‏امنیت‏دولت‏در‏پرونده‏شما‏ضبط‏و‏حتی‏در‏پرونده‏مخفی‏شــما‏در‏فایل‏های‏اوجی‏دی‏هم‏گذاشته‏می‏شود.‏اگر‏بقیه‏زندگی‏سیاســی‏تان‏بدون‏حادثه‏ســپری‏شــود،‏احتماال‏هرگز‏نخواهید‏دانست‏دایره‏امنیت‏دولت‏از‏شما‏تحقیق‏کرده‏است.‏شاید‏5‏سال‏بعد،‏اگر‏یکی‏از‏بهترین‏دوســتانتان‏تصمیم‏بگیرد‏که‏به‏کره‏جنوبی‏پناهنده‏شــود،‏دایره‏امنیت‏دولت‏می‏تواند‏پرونده‏های‏شــکایت‏از‏شما‏را‏بگشاید‏و‏از‏آن‏علیه‏شما‏استفاده‏کند،‏صرف‏نظر‏از‏اینکه‏اتهامات‏درست‏باشد‏یا‏غلط.‏اگر‏دایره‏امنیت‏دولت‏شما‏را‏دستگیر‏کند،‏زندگی‏تان‏برای‏همیشه‏تغییر‏خواهد‏کرد.‏شما‏در‏دادگاه‏نمایشی‏مختصر‏اعتراف‏می‏کنید‏و‏در‏این‏صورت‏به‏زندان‏سیاســی‏فرستاده‏می‏شوید‏که‏

علیه توسعه 168

احتماال‏هرگز‏بازگشــتی‏از‏آن‏در‏کار‏نخواهد‏بود.‏مهم‏ترین‏سؤال‏باقی‏مانده‏این‏اســت‏که‏آیا‏خانواده‏شما‏به‏شما‏ملحق‏خواهند‏شــد‏یا‏خیر.‏این‏تصمیم‏هم‏از‏ســوی‏دایره‏امنیت‏دولت‏اتخاذ‏می‏شــود؛‏هیچ‏فرایند‏درست،‏شفاف،‏یا‏قانونی‏

وجود‏ندارد.

مرحله عدم بازگشتعوامل‏دایره‏امنیت‏دولت‏به‏راحتی‏می‏توانند‏در‏منزل‏شما‏حضور‏یابند‏و‏شما‏ـ‏و‏اگر‏بخواهند‏خانواده‏تان‏ـ‏را‏با‏خود‏برای‏بازجویی‏ببرند.‏یک‏منبع‏می‏گوید‏آن‏ها‏تمام‏متعلقات‏و‏هســت‏و‏نیست‏شــما‏را‏با‏خود‏می‏برند‏و‏آن‏ها‏را‏در‏جایی‏نگه‏می‏دارند‏)عجیب‏این‏اســت‏که‏این‏متعلقات‏دســت‏نخورده‏باقی‏می‏ماند‏و‏در‏هنگام‏آزادی‏به‏شما‏پس‏داده‏می‏شود(.‏گاهی‏اوقات‏از‏افراد‏خواسته‏می‏شود‏در‏ســاعت‏و‏زمان‏مشخص‏خود‏را‏معرفی‏و‏تســلیم‏کنند.‏افراد‏مطمئن‏اند‏که‏اگر‏چنیــن‏نکنند‏و‏طفره‏بروند،‏اوضاع‏بدتر‏خواهد‏شــد.‏غیر‏از‏برانگیختن‏ترس،‏درخواســت‏از‏شما‏برای‏تسلیم‏خودتان‏نفعی‏مضاعف‏و‏ترسناک‏هم‏برای‏دایره‏امنیت‏دولت‏دارد.‏اگر‏شما‏پیش‏از‏معرفی‏خود‏یا‏دستگیری‏تان‏مرتکب‏خودکشی‏شوید،‏موجب‏صرفه‏جویی‏در‏هزینه‏های‏مادی‏و‏تالش‏های‏دایره‏امنیت‏دولت‏برای‏برخورد‏با‏خودتان‏خواهید‏شد.‏مراکز‏بازجویی‏دایره‏امنیت‏دولت‏معموال‏به‏‏شکل‏مستطیل‏سازماندهی‏می‏شوند‏و‏دو‏ردیف‏سلول‏در‏طرفین‏آن‏قرار‏دارد‏که‏با‏یک‏راهرو‏جدا‏می‏شود‏و‏در‏آخر‏راهرو‏هم‏اتاق‏بازجویی‏قرار‏دارد.‏زندانیان‏براساس‏جنسیت‏جدا‏می‏شوند‏و‏احتماال‏در‏هر‏سلول‏5‏نفر‏نگه‏داشته‏می‏شوند.‏سهمیه‏غذایی‏در‏این‏مراکز‏فقط‏در‏حد‏زنده‏ماندن‏است.‏بسیاری‏می‏گویند‏در‏طول‏دوران‏بازجویی‏نه‏تنها‏اجازه‏شست‏وشــو‏و‏اســتحمام‏داده‏نمی‏شود،‏بلکه‏گاهی‏اجازه‏دریافت‏نور‏خورشــید‏هم‏داده‏نمی‏شود‏)سلول‏های‏زیرزمینی‏رایج‏است(.‏یکی‏از‏روش‏های‏معمول‏شــکنجه‏این‏است‏که‏فرد‏مجبور‏می‏شود‏در‏

169جرم و مجازات در کره شــمالی

وضعیتی‏خاص‏ساعت‏ها‏بنشــیند‏بدون‏اینکه‏ذره‏ای‏به‏خود‏تکان‏دهد‏یا‏حتی‏صدایی‏تولید‏کند؛‏ناتوانی‏در‏رعایت‏این‏اصول‏سفت‏و‏سخت،‏موجب‏ضرب‏و‏

شتم‏شدید‏می‏شود.خشونت‏و‏تهدید‏به‏خشونت‏بخش‏های‏مهم‏هرگونه‏جلسۀ‏بازجویی‏است؛‏برای‏مثال‏ممکن‏اســت‏به‏اتاق‏بازجویی‏تاریک‏و‏نموری‏برده‏شــوید‏که‏در‏آن‏عامل‏دایره‏امنیت‏دولت‏روبه‏روی‏شــما‏می‏نشــیند‏و‏شــروع‏به‏پرسیدن‏سؤال‏گاهید؛‏ می‏کند.‏اگرچه‏شــما‏او‏را‏نمی‏بینید،‏از‏حضور‏دو‏نفر‏در‏پشت‏سر‏خود‏آیکی‏سمت‏چپ‏و‏دیگری‏سمت‏راســت.‏اگر‏پاسخ‏شما‏به‏پرسش‏اقناع‏کننده‏باشد،‏بازجو‏بی‏دردسر‏سراغ‏سؤال‏بعدی‏می‏رود،‏اما‏اگر‏او‏گمان‏دروغ‏به‏پاسخ‏شما‏ببرد،‏عالمتی‏به‏یکی‏از‏آن‏مردانی‏که‏پشت‏سرتان‏ایستاده‏می‏دهد.‏او‏سپس‏از‏پشــت‏سر‏با‏چوب‏شما‏را‏می‏زند.‏سؤال‏آن‏قدر‏تکرار‏شده‏و‏کتک‏آن‏قدر‏زده‏می‏شــود‏تا‏پاسخ‏دلخواه‏داده‏شــود.‏گاهی،‏زندانیان‏آن‏قدر‏شدید‏مورد‏ضرب‏و‏شتم‏قرار‏می‏گیرند‏که‏از‏شــدت‏صدمات‏وارده‏می‏میرند.‏خانواده‏فرد‏درگذشته‏هیچ‏حقی‏برای‏شکایت‏از‏این‏مسئله‏ندارد‏)شاید‏حتی‏به‏آن‏خانواده‏اطالع‏داده‏نشود‏که‏عزیزشان‏ربوده/کشته‏شده‏است(.‏زندانی‏‏که‏تا‏سر‏حد‏مرگ‏کتک‏زده‏شده‏است،‏شاید‏به‏خانه‏فرســتاده‏شود.‏نگرش‏غالب‏ظاهرا‏این‏است‏که‏بهتر‏آنست‏در‏جای‏دیگر‏بمیرند؛‏اگر‏زنده‏بمانند‏یا‏ممکن‏است‏به‏‏قدر‏کافی‏مجازات‏

شوند‏و‏یا‏به‏زندان‏محکوم‏شوند.هدف‏از‏بازجویی‏شکســتن‏متهم‏است‏و‏ســپس‏اعزام‏او‏به‏دادگاه،‏که‏این‏دادگاه‏هم‏دقیقا‏محل‏اســتماعی‏است‏که‏از‏ســوی‏نیروهای‏دایره‏امنیت‏دولت‏اداره‏می‏شــود.‏فهرســتی‏از‏اتهامات‏قرائت‏و‏درنهایت‏متهم‏به‏زندان‏یا‏اردوگاه‏فرســتاده‏می‏شود.‏اگر‏فرد‏متهم‏شناخته‏شود،‏به‏‏جایی‏‏که‏باید‏منتقل‏می‏شود‏و‏

مورد‏بازجویی‏قرار‏می‏گیرد.‏بازجویی‏آن‏قدر‏استرس‏آور‏است‏که‏در‏زمان‏محاکمه،‏زندانی‏ترجیح‏می‏دهد‏

علیه توسعه 170

که‏زمان‏به‏سرعت‏سپری‏شــود‏و‏حکم‏برایش‏به‏‏اجرا‏درآید.‏پس‏از‏اینکه‏اتهام‏زندانی‏اعالم‏شد،‏به‏زندان‏یا‏اردوگاه‏سیاسی‏مرتبط‏فرستاده‏می‏شود.‏بالقوه،‏او‏ممکن‏است‏به‏‏دست‏سیستم‏وزارت‏امنیت‏خلق‏بیفتد‏و‏به‏‏عنوان‏فرد‏در‏بند‏وارد‏جیواســو‏شود.‏این‏شاید‏برای‏وی‏شانس‏تلقی‏شود.‏ظاهرا‏هیچ‏رویه‏یا‏منطقی‏در‏پس‏این‏تصمیمات‏نیســت؛‏تا‏جایی‏که‏به‏دایره‏امنیت‏دولت‏مربوط‏اســت،‏همه‏چیز‏دلخواهانه‏است.‏با‏این‏‏حال،‏زندانی‏ممکن‏است‏دادخواستی‏علیه‏حکم‏خود‏ارائه‏دهد‏یا‏درخواســت‏عفو‏نماید.‏این‏گمانه‏وجود‏دارد‏که‏یکی‏از‏دالیلی‏که‏جانگ‏ســونگ‏تائک‏به‏دادگاه‏ویژه‏نظامی‏‏معرفی‏شــد‏این‏بود‏که‏به‏لحاظ‏رویــه‏ای،‏این‏دادگاه‏هیچ‏حقی‏بــرای‏تجدیدنظر‏پس‏از‏اتهــام‏ارائه‏نمی‏دهد.‏

دشمنان‏جانگ‏می‏خواستند‏او‏هر‏چه‏زودتر‏از‏صفحه‏روزگار‏محو‏شود.

زندان های سیاسیسیستم‏زندان‏های‏سیاسی1‏در‏کره‏شمالی‏به‏اواخر‏دهۀ‏50‏باز‏می‏گردد،‏زمانی‏که‏کیم‏ایل‏سونگ‏با‏الهام‏از‏استالین‏شروع‏به‏توقیف‏رقبای‏سیاسی‏کرد.‏در‏مجموع‏بیش‏از‏10‏گوالیسو‏وجود‏داشت،‏اما‏بگیر‏و‏ببندها‏بدین‏معناست‏که‏امروز‏چهار‏تا‏از‏آن‏10‏گوالیسوها‏)تا‏جایی‏که‏ما‏می‏دانیم(‏عملیاتی‏اند.‏نباید‏از‏این‏حقیقت‏چیزی‏اســتنباط‏کنیم:‏از‏طرفی،‏شــاید‏به‏این‏معنا‏باشــد‏که‏کمتر‏کسی‏به‏این‏زندان‏ها‏فرســتاده‏می‏شــود؛‏از‏طرف‏دیگر،‏اعدام‏ها‏و‏مرگ‏ها‏به‏‏دلیل‏گرسنگی‏احتماال‏موجب‏نیاز‏کمتر‏به‏این‏زندان‏ها‏یا‏اردوگاه‏ها‏شده‏است.‏بی‏تردید،‏به‏طور‏منطقی‏می‏تواند‏گفته‏شــود‏جمعیت‏کل‏زندان‏های‏سیاســی‏در‏سال‏های‏اخیر‏کاهش‏داشته‏است.‏با‏این‏‏حال،‏دریافت‏اطالعات‏دقیق‏در‏مورد‏این‏اردوگاه‏ها‏‏و‏ارزیابی‏آن‏ها‏بســیار‏دشــوار‏است.‏بزرگ‏ترین‏ ـ‏به‏ویژه‏اطالعات‏آماری‏اشـ‏‏از‏اردوگاه‏های‏دیگر‏متمایز‏است‏و‏به‏ ‏یودوک‏)گوالیســوی‏شماره‏15(ـ‏ اردوگاـ‏1. political prison camp system

171جرم و مجازات در کره شــمالی

دو‏بخش‏مجزا‏تقســیم‏می‏شــود.‏اولین‏بخش‏منطقۀ‏انقالبی2‏نــام‏دارد‏و‏برای‏مردمی‏‏است‏که‏رژیم‏آن‏ها‏را‏به‏‏طور‏بالقوه‏قابل‏رهانیدن‏می‏داند.‏آن‏هایی‏که‏آنجا‏فرستاده‏می‏شوند‏شایســته‏آزادی‏نهایی‏هستند،‏البته‏اگر‏آن‏ها‏بتوانند‏از‏شرایط‏اردوگاه‏یــا‏زنــدان‏زنده‏بیرون‏آینــد.‏آن‏ها‏در‏معرض‏تبلیغات‏و‏شست‏وشــوی‏مغزی‏انــد،‏مانند‏آن‏هایی‏که‏در‏سیســتم‏وزارت‏امنیت‏خلق‏هســتند.‏فرزندان‏زندانیان‏هم‏به‏مدرســه‏دسترسی‏دارند.‏زندانیان‏منطقه‏انقالبی‏یا‏خویشان‏دیگر‏زندانیان‏سیاسی‏اند‏یا‏آن‏هایی‏هستند‏که‏به‏خاطر‏اتهاماتی‏مانند‏رجوع‏به‏رادیوی‏

کره‏جنوبی‏یا‏انتقاد‏از‏سیاست‏های‏دولت‏به‏آنجا‏فرستاده‏می‏شوند.زندانیان‏دیگر‏در‏منطقه‏کنترل‏کامل3‏هســتند‏و‏شایسته‏رهایی‏هم‏نیستند.‏زندانیان‏منطقه‏کنترل‏کامل‏دیگر‏شــهروندان‏کره‏شمالی‏تلقی‏نمی‏شوند‏و‏حتی‏امتیاز‏دوگانه‏در‏معرض‏تبلیغات‏قرار‏گرفتن‏هم‏به‏آن‏ها‏داده‏نمی‏شــود.)12(‏به‏آن‏ها‏هیچ‏اجازه‏ای‏برای‏ارتباط‏با‏دنیای‏خارج‏داده‏نمی‏شود‏و‏علنا‏به‏آن‏ها‏گفته‏می‏شــود‏فقط‏شایســته‏مرگ‏اند؛‏اما‏به‏خاطر‏محبت‏دولت‏به‏آن‏ها‏اجازه‏داده‏می‏شــود‏به‏عنوان‏کارگران‏زندان‏روز‏را‏ببینند.‏سه‏اردوگاه‏یا‏زندان‏دیگر‏کامال‏از‏سوی‏منطقه‏کنترل‏کامل‏اداره‏می‏شود.‏فرد‏چه‏کاری‏باید‏کرده‏باشد‏که‏این‏گونه‏با‏او‏رفتار‏‏شود؟‏غیر‏از‏جرمی‏‏که‏به‏فرد‏دیگری‏مربوط‏است‏که‏دولت‏از‏او‏واقعا‏متنفر‏و‏عصبانی‏اســت،‏جرائم‏و‏اتهامات‏دیگری‏وجود‏دارد‏که‏احتماال‏موجب‏مجازات‏می‏شود.‏اولین‏مورد‏از‏این‏جرائم،‏مخدوش‏کردن‏مجسمه‏ها‏و‏تصاویر‏یادبود‏خاندان‏کیم‏اســت‏که‏به‏منزلــۀ‏طغیان‏بالقوه‏علیه‏رژیم‏تلقی‏می‏شــود.‏همچنین‏در‏مورد‏توزیع‏ادبیات‏و‏جزوات‏ضد‏کیم‏است.‏اگرچه‏کیم‏جونگ‏ایل‏شخصا‏دوست‏نداشت‏خدا4‏پنداشته‏شــود،‏هرگز‏باور‏صادقانه‏کسی‏را‏دربارۀ‏

خود‏نشنید‏و‏می‏دانست‏کل‏سیستم‏به‏الوهیت‏سازی‏از‏او‏وابسته‏است.‏

2. Revolutionizing Zone3. Total Control Zone (TCZ)4. god

علیه توسعه 172

طبیعتا،‏زندان‏های‏منطقه‏کنترل‏کامل‏شامل‏افراد‏بسیاری‏بود،‏متهم‏به‏اینکه‏بخشی‏از‏جناح‏ضد‏کیم‏هستند.‏بسیاری‏از‏این‏ها‏کسانی‏اند‏که‏در‏زدوخوردها‏و‏رقابت‏های‏جناحی‏گرفتار‏می‏شوند؛‏مثال‏اعضای‏خط‏قدیمی‏‏جانگ‏سونگ‏تائک.‏ضرورتا‏مهم‏نیســت‏که‏آیا‏فردی‏به‏راستی‏در‏حال‏توطئه‏علیه‏رژیم‏است‏یا‏خیر؛‏مهم‏تر‏این‏حقیقت‏است‏که‏مورد‏آن‏ها‏دیگران‏را‏حتی‏از‏فکر‏کردن‏در‏آن‏رابطه‏بازدارد.‏گروه‏دیگری‏از‏جرائم،‏اقتصادی‏است،‏مثل‏ربودن‏منابع‏از‏دولت.‏رژیم‏این‏دزدی‏را‏اقدامی‏‏سیاسی‏می‏نگرد.‏دزدیدن‏منابع‏دولتی‏از‏زمان‏قحطی‏به‏این‏سو‏به‏شدت‏متداول‏شــده‏و‏از‏خالی‏کردن‏شرکت‏های‏دولتی‏از‏لوله‏های‏مس‏گرفته‏تا‏فروش‏عمده‏زغال‏ســنگ‏از‏معادن‏کره‏شــمالی‏به‏چین.‏فراگیری‏گسترده‏مورد‏اول‏و‏انگیزه‏های‏مالی‏ایجادشده‏از‏سوی‏مورد‏دوم،‏تعقیب‏و‏پیگرد‏را‏در‏این‏موارد‏دشــوار‏ساخته‏اســت،‏اما‏برای‏کسانی‏‏که‏مجرم‏شناخته‏شوند،‏

مجازات‏بسیار‏شدید‏خواهد‏بود.30‏تا‏40‏زندانی‏در‏یک‏اتاق‏می‏خوابند،‏آن‏هم‏در‏فضایی‏کثیف‏به‏مســاحت‏حدود‏50‏متر‏مربع.‏اینجا‏هم‏سهمیه‏غذایی‏در‏حد‏زنده‏ماندن‏است‏)حدود‏100 تا‏200‏گرم‏حریره‏ذرت،‏ســه‏بار‏در‏روز‏)13((‏و‏قطع‏غــذا‏به‏مثابۀ‏ابزاری‏برای‏

مطیع‏ساختن‏آن‏ها‏مورداستفاده‏قرار‏می‏گیرد.روش‏های‏شــکنجه‏ماننــد‏غرق‏مصنوعــی‏در‏آب‏و‏موقعیت‏اســترس‏زا1 مجازات‏هایی‏معمول‏هستند،‏چنان‏که‏ضرب‏و‏شتم‏ها‏برای‏تخطی‏های‏سبک‏با‏مجازات‏شــدید‏مواجه‏می‏شود.‏تجاوز‏و‏سوءاستفاده‏جنسی‏از‏سوی‏نیروهای‏امنیتی‏ظاهرا‏ممنوع‏اســت،‏اما‏این‏به‏معنای‏رخ‏ندادن‏آن‏نیست.‏در‏هر‏صورت،‏قربانیان‏هیچ‏منبعی‏برای‏شکایت‏ندارند.‏آن‏ها‏که‏مظنون‏به‏دزدی‏یا‏تالش‏برای‏فرارند،‏ممکن‏است‏در‏برابر‏چشمان‏دیگر‏زندانیان‏اعدام‏شوند.‏وقتی‏زندانی‏از‏pigeon stress position .1؛‏که‏به‏آن‏موقعیت‏تسلیم‏هم‏گفته‏می‏شود.‏دراین‏وضعیت‏جسم‏انسان‏را‏در‏وضعیت‏پرتنش‏و‏پرفشار‏قــرار‏می‏دهد‏و‏وزن‏زیادی‏را‏بر‏قســمت‏خاصــی‏از‏بدن‏تحمیل‏می‏کند،‏مثال‏نشســتن‏طوالنی‏مدت‏به‏حالت‏کالغ‏پر‏یا‏ایســتادن‏

طوالنی‏مدت‏روی‏یک‏پا‏یا‏اسکوات‏رفتن‏به‏تعداد‏زیاد.‏

173جرم و مجازات در کره شــمالی

هیچ‏حقوقی‏برخوردار‏نباشد،‏این‏می‏شود‏که‏بخشش‏زندانیان‏گوالیسو‏در‏دست‏زندانبان‏قرار‏می‏گیرد.‏برخی‏نگهبانان‏گوالیسو‏گاهی‏حس‏ترحم‏برای‏زندانیانشان‏‏ می‏یابنــد،‏اما‏برای‏به‏حداقل‏رســاندن‏این‏حس،‏عوامل‏دایــره‏امنیت‏دولتـ‏به‏گفتۀ‏یک‏منبع‏ـ‏به‏عمد‏بیماران‏روانــی‏را‏برمی‏گزینند.‏طی‏آموزش‏نیروهای‏حفاظتی‏]گارد[،‏این‏نیروهای‏تازه‏نفس‏ترغیب‏می‏شوند‏که‏در‏اردوگاه‏زندانیان‏و‏از‏میــان‏آن‏ها‏قربانیانی‏را‏به‏‏صورت‏رندوم‏‏و‏به‏میل‏خود‏انتخاب‏کنند‏و‏مورد‏ضرب‏و‏شتم‏قرار‏دهند.‏افزون‏‏بر‏این،‏مدیران‏برخی‏از‏این‏زندان‏ها‏اغلب‏مقامات‏دایره‏امنیت‏دولت‏اند‏که‏به‏نوعی‏دچار‏ناکامی‏‏شده‏اند)14(‏و‏برای‏تنبیه‏شان‏آن‏ها‏را‏برای‏ادارۀ‏زندان‏های‏گوالیســو‏می‏فرستند؛‏این‏موضوع‏فرهنگی‏تلخ‏را‏نشان‏

می‏دهد‏که‏از‏باال‏به‏پایین‏را‏به‏مجازات‏و‏تنبیه‏می‏کشند.‏

تبعیدبا‏وجود‏این‏حقیقت‏که‏زندانیان‏گوالیسو‏بیشتر‏اوقات‏بیداری‏خود‏را‏در‏کارهای‏معدنی،‏کار‏در‏کارخانه‏ها‏و‏مزارع‏زندان‏سپری‏می‏کنند،‏آن‏هم‏در‏ازای‏قوتی‏در‏حد‏نمردن‏و‏شرایط‏زیستی‏دهشــتناک.‏کره‏شمالی‏ظاهرا‏حفظ‏این‏سیستم‏را‏بسیار‏پرهزینه‏می‏بیند.‏درنتیجه،‏روش‏قدیمی‏‏کره‏ای‏برخورد‏با‏دشمنان‏در‏حال‏بازگشت‏است.‏اگرچه‏کره‏شمالی‏مدت‏های‏مدید‏مجرمان‏سیاسی‏را‏به‏جاهای‏دورافتــاده‏تبعید‏می‏کــرد،‏تکرار‏چنین‏مجازاتی‏امــروزه‏روندی‏صعودی‏گرفته‏اســت.‏این‏سیستم‏بسیار‏ابتدایی‏و‏بدوی‏است.‏دشــمنان‏دولت‏به‏کوه‏ها‏برده‏می‏شوند‏و‏بدون‏هیچ‏آب‏و‏غذایی‏به‏حال‏خود‏رها‏می‏شوند.‏انتظار‏این‏است‏که‏آن‏ها‏همان‏جا‏بمیرند.‏با‏این‏‏حال،‏نویسندگان‏این‏کتاب‏هیچ‏شاهدی‏دال‏بر‏این‏قضیه‏نیافته‏اند.‏احتماال‏کســانی‏که‏بتوانند‏به‏پایین‏کوه‏برســند‏و‏وارد‏شهر‏یا‏روستایی‏شوند،‏درصورتی‏که‏گرفتار‏شــوند‏به‏شدت‏مجازات‏خواهند‏شد؛‏زیرا‏اجازه‏حضور‏در‏آنجا‏را‏ندارند.‏کره‏شمالی‏همچنین‏دارای‏چندین‏جزیره‏غیرقابل‏

علیه توسعه 174

ســکونت‏است‏و‏گفته‏می‏شود‏گاهی‏برای‏مجازات،‏افراد‏به‏این‏جزایر‏دورافتاده‏و‏غیرقابل‏ســکونت‏تبعید‏می‏شوند.‏گاهی‏ممکن‏اســت‏به‏مقامات‏عالی‏رتبه‏امتیازاتی‏مازاد‏بر‏دیگران‏داده‏شــود،‏مثل‏قفســی‏طالیــی.1‏ری‏یونگ‏هو،‏که‏روزگاری‏چهرۀ‏نظامی‏‏قدرتمند‏بود‏و‏فرماندهی‏دفاعی‏پیونگ‏یانگ2‏را‏برعهده‏داشــت،‏به‏‏دنبال‏روی‏کار‏آمدن‏کیم‏جونگ‏اون‏کنار‏زده‏شد.‏رسانه‏های‏دولتی‏بازنشســتگی‏او‏را‏به‏دلیل‏بیماری‏اعــالم‏کردند‏و‏او‏را‏به‏‏عنوان‏یکی‏از‏خادمان‏بزرگ‏کشور‏مورد‏تمجید‏و‏تجلیل‏قرار‏دادند.‏به‏او‏منزلی‏اشرافی‏در‏حومه‏شهر‏داده‏شد،‏اما‏خانه‏ای‏که‏او‏نمی‏توانست‏از‏آن‏خارج‏شود.‏با‏دور‏کردن‏او‏از‏شبکه‏قدیمی‏‏رفقایش‏و‏از‏مرکز‏قدرت‏در‏پیونگ‏یانگ،‏نفوذ‏او‏اکنون‏محدود‏اســت.‏اگرچه‏همچنان‏از‏ری‏طی‏بازنشســتگی‏اش‏به‏‏عنوان‏قهرمانی‏ملی‏یاد‏می‏شود‏)به‏جای‏اینکه‏مجازات‏شــده‏یا‏به‏جای‏دوردستی‏فرستاده‏شود(،‏رژیم‏می‏تواند‏

قدرت‏او‏را‏با‏محبوس‏نگه‏داشتنش‏در‏خانه‏خنثی‏کند.‏

1. golden cage2. Pyongyang Defense Command

175جرم و مجازات در کره شــمالی

پی نوشت های فصل چهارم 1.‏برای‏مطالعۀ‏مجموعه‏کامل‏و‏به‏‏روز‏شده‏‏از‏چنین‏شواهدی‏به‏گزارش‏شورای‏حقوق‏بشر‏سازمان‏ملل‏در‏مورد‏جمهوری‏دموکراتیک‏خلق‏کره‏شمالی‏بنگرید‏که‏در‏فوریه‏2014‏منتشر‏

شد.‏2.‏با‏این‏‏حال،‏یک‏منبع‏ادعا‏کرده‏است‏که‏جانگ‏سونگ‏تائک‏به‏‏عنوان‏وزیر‏امنیت‏خلق‏

پیش‏از‏مرگش‏در‏حال‏تمرکز‏بر‏تالش‏هایی‏برای‏احیای‏تولید‏غذایی‏بود.3.‏آسیا‏پرس‏ناشر‏مجله‏ریمجینگ ـ گنگ‏است.‏

4.‏با‏این‏‏حال،‏این‏امر‏می‏تواند‏به‏تنبیهات‏سخت‏تر‏هم‏منجر‏بشود.5.‏اگرچــه‏می‏توان‏به‏امکانات‏بازجویی‏دایره‏امنیت‏دولت‏هم‏با‏عنوان‏کوریوجانگ‏اشــاره‏

کرد.6.‏ســونگبون‏بسیار‏مهم‏است.‏داشتن‏جایگاه‏اجتماعی‏خوب‏می‏تواند‏حکمی‏‏سبک‏برای‏متهم‏به‏‏دنبال‏آورد.‏داســتان‏هایی‏از‏افرادی‏با‏جایگاه‏اجتماعی‏عالی‏وجود‏دارد‏که‏به‏‏خاطر‏ارتکاب‏جــرم‏با‏پرداخت‏مبالغی‏رها‏شــدند،‏درحالی‏که‏افراد‏معمولی‏اعدام‏شــدند‏)برای‏

اطالعات‏بیشتر‏ر.ک.:‏به‏فصل‏هفتم(.‏7.‏عجیب‏اســت‏که‏کیم‏جونگ‏اون‏برای‏زندانی‏‏که‏چنین‏نامه‏ای‏می‏نویســد‏یک‏ساعت‏

مچی‏طالیی‏می‏فرستد،‏اما‏همچنان‏آن‏ها‏را‏در‏حبس‏نگاه‏می‏دارد.8.‏زندانیان‏در‏یودوک3‏که‏کمپ‏15‏هم‏نام‏دارد‏و‏در‏منطقه‏انقالبی4‏نگه‏داشــته‏می‏شــوند،‏

استثنا‏هستند.‏اگر‏زنده‏بمانند،‏ممکن‏است‏درنهایت‏آزاد‏شوند.9.‏با‏وجود‏تحقیر‏عصر‏چوسان‏به‏‏عنوان‏عصری‏فئودالی‏و‏عقب‏مانده،‏کره‏شمالی‏به‏راستی‏از‏واژۀ‏چوسان‏برای‏ارجاع‏به‏کره‏استفاده‏می‏کند.‏همچون‏سلسلۀ‏چوسان،‏رژیم‏کنونی‏هم‏

با‏پادشاهی‏تفاوتی‏ندارد.‏‏کره‏شمالی‏کانون‏دیرپای‏مناقشه‏میان‏این‏دو‏سازمان‏بوده‏ 10.‏کنترل‏امنیت‏و‏نظم‏مرز‏چینـ‏اســت.‏این‏مرز‏هم‏اکنون‏در‏دســت‏دایره‏امنیت‏دولت‏اســت‏و‏در‏دوران‏کیم‏جونگ‏اون‏با‏شــدت‏بیشتری‏مورد‏نظارت‏قرار‏می‏گیرد.‏رشوه‏دادن‏برای‏عبور‏از‏مرز‏یا‏پریدن‏به‏آن‏سوی‏

مرز‏اکنون‏بسیار‏دشوارتر‏شده‏است.‏11.‏با‏این‏‏حال،‏به‏نظر‏می‏رسد‏پس‏از‏مرگ‏ری‏جی‏گانگ‏در‏سال‏2010،‏دایره‏امنیت‏دولت‏موقتا‏زیر‏نفوذ‏دایره‏اداری‏جانگ‏قرار‏گرفت.‏دایره‏اداری‏بخشی‏از‏اوجی‏دی‏بود،‏اما‏از‏آن‏مجزا‏بود‏و‏در‏سال‏2007‏از‏سوی‏کیم‏جونگ‏ایل‏به‏منزلۀ‏ابزاری‏برای‏کنترل‏قدرت‏اوجی‏دی‏به‏جانگ‏واگذار‏شــد.‏اکنون‏که‏جانگ‏دیگر‏نیســت،‏می‏توان‏تصور‏کرد‏همه‏چیز‏در‏حال‏3. Yodok4. Revolutionizing Zone

علیه توسعه 176

بازگشت‏به‏سوی‏اوجی‏دی‏است.‏12.‏شــین‏دونگ‏هیوک‏از‏قسمت‏»فرار‏از‏اردوگاه‏14«‏می‏گوید‏که‏در‏شرایط‏زندان‏منطقه‏کنترل‏کامل‏متولد‏شــده،‏پرورش‏یافته‏و‏بزرگ‏شده‏است.‏او‏می‏گوید‏تا‏قبل‏از‏آزادی‏از‏این‏

زندان‏هیچ‏تصوری‏نداشت‏که‏کیم‏جونگ‏ایل‏یا‏کیم‏ایل‏سونگ‏کیستند.‏13.‏با‏این‏‏حال،‏به‏‏شکلی‏تراژیک،‏درست‏است‏که‏زندانیان‏گوالیسو‏بهتر‏از‏برخی‏شهروندان‏

معمولی‏کره‏شمالی‏تغذیه‏می‏شوند.14.‏یک‏عامل‏دایره‏امنیت‏دولت‏که‏عملکرد‏بدی‏در‏مأموریت‏های‏خارجی‏برای‏نظارت‏بر‏فعالیت‏های‏تجاری‏دیپلمات‏های‏کره‏شــمالی‏داشته‏است.‏پست‏بین‏المللی‏مانند‏این‏پستی‏بسیار‏جذاب‏تلقی‏خواهد‏شــد،‏زیرا‏هم‏مشتمل‏بر‏سفر‏است‏و‏هم‏فرصت‏های‏پول‏سازی.‏‏با‏این‏پیامد‏که‏به‏آن‏ها‏هرگز‏شغلی‏شرافتمند‏داده‏ انتقال‏به‏داخل‏کشور‏و‏مدیریت‏یک‏زندانـ‏

نخواهد‏شد‏ـ‏موجب‏تلخ‏کامی‏‏خواهد‏شد.‏

فصل پنجم

پوشش، مدو گرایشات

علیه توسعه 178

در‏یکــی‏از‏دیالوگ‏های‏ســریال‏تلویزیونی‏5‏قســمتی‏که‏اکنــون‏)الاقل‏از‏بعد‏بین‏المللی(‏بســیار‏مضحک‏به‏نظر‏می‏رسد‏و‏برای‏اولین‏بار‏هم‏در‏تلویزیون‏مرکزی‏کره1‏در‏سال‏2004‏پخش‏شد،‏گفته‏می‏شد:‏»بیا‏موهای‏خودمان‏را‏به‏سبک‏و‏سیاق‏سوسیالیســتی‏کوتاه‏کنیم.«‏این‏نمایش‏جر‏و‏بحث‏های‏الکی‏به‏راه‏انداخت‏دال‏بر‏اینکه‏چرا‏موی‏بلند‏از‏عملکرد‏فکری‏کاســته‏اســت‏و‏بنابراین‏از‏مردانی‏نام‏برد‏و‏شرمسارشان‏کرد‏که‏جرئت‏کرده‏بودند‏موهای‏خود‏را‏تا‏گوششان‏بلند‏کنند.‏به‏این‏ترتیب،‏کســانی‏که‏سبک‏پوشش‏نامتعارفی‏در‏کره‏شمالی‏داشتند‏محکوم‏به‏تنبیه‏یا‏‏که‏بیش‏از‏هر‏پوشــش‏ شرمســاری‏عمومی‏‏بودند.‏برای‏مثال،‏شــلوارهای‏جینـ‏دیگری‏نمایانگر‏امریکایی‏شدن‏اســت‏ـ‏ممنوع‏است؛‏بنابراین‏کسانی‏که‏پوششی‏

این‏گونه‏دارند‏به‏زندان‏)اردوگاه‏کار(‏رودونگ‏تین‏یون‏دی‏فرستاده‏می‏شوند.هــم‏برای‏مردان‏و‏هم‏برای‏زنان،‏مدل‏های‏رســمی‏‏مو‏وجود‏دارد‏که‏باید‏از‏میان‏آن‏ها‏دســت‏به‏انتخاب‏بزنند.‏همچنین‏پوشــش‏باید‏محافظه‏کارانه‏باشد؛‏زنانی‏که‏فرار‏کرده‏اند‏اغلب‏از‏رنگ‏بســیار‏روشن‏لباس‏ها‏و‏پوشش‏عجیبی‏که‏زنان‏در‏چین‏و‏کره‏جنوبی‏دارند‏ابراز‏تعجب‏می‏کنند.‏امروز‏با‏توجه‏به‏گســترش‏رســانه‏ها‏و‏نگرش‏هایشان‏به‏سرمایه‏داری،‏بســیاری‏هستند‏که‏عالقۀ‏اندکی‏به‏دنبال‏کردن‏سبک‏سوسیالیستی‏دارند.‏گرایش‏جالبی‏در‏نوع‏پوشش،‏مو،‏آرایش،‏معیارهای‏زیبایی‏و‏جراحی‏های‏زیبایی‏در‏کره‏شــمالی‏در‏حال‏بســط‏و‏توسعه‏است.‏آن‏هایی‏که‏چنین‏چیزهایی‏را‏بی‏اهمیت‏می‏شمارند‏باید‏بار‏دیگر‏بیندیشند؛‏این‏گرایشات‏در‏حال‏تغییر‏احســاس‏مردم‏در‏مورد‏مقامات‏کره‏شمالی‏و‏حتی‏

الهام‏بخش‏برخی‏برای‏فرار‏است.‏

جرائم مربوط به پوشش و پلیس مداول‏از‏همه،‏دولت‏کره‏شــمالی‏دوست‏دارد‏شهروندانش‏چگونه‏باشند‏یا‏چگونه‏1. Korean Central Television

179 پوشش، مد و گرایشات

به‏نظر‏برسند؟‏تعداد‏معدودی‏سبک‏پوششی‏در‏کره‏شمالی‏وجود‏دارد.‏بسیاری‏از‏مردان،‏به‏‏ویژه‏آن‏هایی‏که‏پســت‏و‏مقامی‏‏دارند،‏پوششی‏به‏سبک‏مائو‏بر‏تن‏دارند‏که‏پوشــش‏مائوئی2‏نامیده‏می‏شــود‏و‏در‏زبان‏محلی‏هم‏به‏آن‏یانگ‏بوک3 می‏گویند.‏در‏زبان‏کره‏ای،‏یانگ‏بوک‏به‏‏صورت‏تحت‏اللفظی‏یعنی‏پوشش‏غربی‏و‏معموال‏به‏کت‏و‏شلوار‏اشاره‏دارد.‏در‏کره‏شمالی،‏آنچه‏غربی‏پنداشته‏می‏شود‏دارای‏مشخصه‏ای‏بیشتر‏شوروی‏گونه‏است.‏ازاین‏رو،‏کت‏هایی‏که‏دارای‏یقه‏تا‏شــده‏)یقه‏هفت(‏و‏بلند‏به‏رنگ‏خاکســتری،‏مشکی‏یا‏آبی‏اند‏از‏سوی‏استالین‏باب‏شــد‏و‏انواعی‏از‏آن‏هم‏از‏سوی‏رئیس‏مائو‏و‏کیم‏ایل‏سونگ‏به‏تن‏می‏شد.‏یک‏دســت‏کامل‏یعنی‏کت‏و‏شــلوارش‏در‏بازارهای‏رســمی‏‏20‏دالر‏فروخته‏

می‏شود‏و‏احتماال‏در‏جانگ‏مادانگ‏هم‏با‏قیمت‏کمتری‏پیدا‏می‏شوند.‏

این‏کت‏و‏شلوارها‏خوب‏برش‏داده‏شده‏و‏از‏پارچه‏های‏چینی‏بریده‏می‏شوند‏که‏اساسا‏برای‏هدف‏دیگری‏استفاده‏می‏شدند.‏غیرمعمول‏نیست‏که‏کتی‏از‏نوع‏کت‏کیم‏جونگ‏اون‏خریداری‏شــود،‏اما‏در‏داخل‏آن‏لوگوی‏جعلی‏پرادای‏چین‏یا‏لویی‏ویتون‏یافت‏شود.‏همچون‏کت‏های‏غربی‏که‏تاجران‏در‏همه‏جا‏می‏پوشند‏

2. Mao suits3. yangbok

علیه توسعه 180

و‏مهــر‏غربی‏روی‏آن‏ها‏خورده‏اســت،‏یانگ‏بوک‏های‏کره‏شــمالی‏هم‏اتیکت‏خاص‏خود‏را‏دارند.‏زیریقه‏های‏سفید‏به‏صورت‏مجزا‏فروخته‏می‏شود‏و‏طوری‏طراحی‏شده‏است‏تا‏یقه‏روی‏آن‏قرار‏بگیرد،‏به‏‏شکلی‏که‏چند‏میلی‏متر‏از‏آن‏دور‏گردن‏و‏باالتر‏از‏یقه‏دیده‏شود.‏از‏نظر‏آن‏هایی‏که‏در‏جامعه‏سنتی‏ترند،‏کسانی‏‏که‏این‏امر‏را‏رعایت‏نکنند،‏گناهی‏اجتماعی‏مرتکب‏می‏شوند؛‏حتی‏برای‏کسانی‏که‏یانــگ‏بــوک‏بر‏تــن‏نمی‏کنند،‏ضروری‏اســت‏کــه‏پوشــش‏محافظه‏کارتر‏و‏نامحســوس‏تری1‏داشته‏باشــند.‏این‏صرفا‏مســئله‏ای‏مرتبط‏با‏متحدالشکلی‏کمونیستی‏نیســت.‏ضرب‏المثل‏»خواهی‏نشوی‏رسوا،‏هم‏رنگ‏جماعت‏شو2«‏اصطالحی‏است‏که‏نگرش‏های‏سنتی‏کره‏به‏نبود‏یکنواختی‏را‏در‏شمال‏و‏جنوب‏منطقه‏غیرنظامی‏خالصه‏می‏کند.‏درحالی‏که‏کره‏جنوبی‏امروز‏به‏سرعت‏در‏حال‏تغییر‏اســت‏و‏می‏توان‏پوشش‏هایی‏با‏یقه‏های‏روشــن‏را‏در‏همه‏جا‏دید،‏اما‏این‏معدود‏جنوبی‏هایی‏اند‏که‏به‏راستی‏وضع‏موجود‏در‏زمینۀ‏مد‏یا‏به‏طورکلی‏زندگی‏را‏برهم‏می‏زنند.‏بســیاری‏از‏جوانان‏کره‏جنوبی‏امروز‏از‏سازگاری‏مداوم‏جامعه‏کره‏شــکایت‏می‏کنند.)1(‏در‏دور‏کردن‏عمدی‏مردم‏کره‏شمالی‏از‏آلترناتیوها‏و‏تنبیه‏مدل‏های‏خودســتایانه‏)برخــالف‏کره‏جنوبی‏در‏عصر‏پســادیکتاتوری(،‏

مقامات‏کره‏شمالی‏فقط‏بر‏این‏جهت‏گیری‏تاریخی‏سازگارانه‏افزوده‏اند.‏عمال،‏این‏به‏معنای‏پوشــش‏های‏آبی‏و‏مشــکی‏فراوان‏است‏و‏برای‏زنان،‏بی‏تردید‏یعنی‏پوشیدن‏به‏شیوه‏ای‏غیرتحریک‏آمیز.‏هانبوک3های‏سنتی‏کره،‏که‏برجستگی‏های‏زنانه‏را‏پنهان‏می‏سازد،‏به‏خاطر‏اصالت‏کره‏ای‏و‏حجبی‏که‏در‏آن‏مستتر‏است‏محبوبیت‏زیادی‏در‏میان‏مقامات‏کره‏شمالی‏دارد؛‏انتظار‏این‏است‏که‏زنان‏در‏تعطیالت‏ملی‏و‏دیگر‏مــوارد‏خاص‏‏هانبوک‏بر‏تن‏کنند.‏در‏عوض،‏دامن‏های‏کوتاه‏در‏کنار‏کفش‏های‏پاشنه‏بلند،‏لباس‏هایی‏که‏پایین‏آن‏برش‏خورده‏

1. inconspicuous2. monan doli jeong majneunda (“the pointed stone meets with the chisel”)3. hanbok

181 پوشش، مد و گرایشات

و‏کوتاه‏شده‏است‏و‏هر‏نوع‏پوشش‏تنگ‏و‏چسبان‏مورد‏مخالفت‏قرار‏می‏گیرد.‏درحقیقت،‏لباس‏های‏روشــن‏یا‏سکســی‏به‏منزلۀ‏شــکلی‏از‏مخالفت‏از‏سوی‏حکومت‏تعبیر‏و‏تفســیر‏می‏شود.‏براســاس‏گزارش‏های‏برخی‏فراریان،‏حتی‏

گوشواره‏های‏میخی‏هم‏تا‏سال‏2010‏ممنوع‏بود.‏

‏که‏از‏سوی‏وزارتخانه‏امنیت‏خلق‏و‏دانشجویان‏ شکلی‏واقعی‏از‏پلیس‏مد4ـ‏متعصــب‏اتحادیه‏جوانان‏سوسیالیســت‏کیم‏ایل‏ســونگ‏اجرایی‏شــد‏ـ‏در‏کره‏شمالی‏وجود‏دارد‏و‏به‏‏دنبال‏اطمینان‏یافتن‏از‏این‏است‏که‏شهروندانش‏با‏نوع‏پوشــش‏خویش‏به‏مخالفت‏نپردازند‏یا‏مرتکب‏جرائم‏مرتبط‏با‏پوشــش‏نشوند.‏یکی‏از‏نگرانی‏های‏پلیس‏مد‏در‏مورد‏موی‏سر‏است.‏مردان‏با‏هر‏نوع‏موی‏بلنــد‏)حتی‏به‏‏اندازه‏ای‏که‏روی‏گوش‏هایشــان‏را‏بپوشــاند(‏می‏توانند‏مجازات‏شوند.‏اگر‏جرمشان‏واقعا‏سنگین‏باشد‏ممکن‏است‏به‏اردوگاه‏های‏کار‏فرســتاده‏شــوند؛‏متخلفانی‏که‏جرم‏کمتری‏مرتکب‏می‏شوند،‏مجبور‏به‏حضور‏در‏جلسات‏خودانتقادی‏می‏شوند‏یا‏دست‏کم‏مجبور‏می‏شوند‏مویشان‏را‏کوتاه‏کنند.)2(‏طیف‏گسترده‏تری‏از‏سبک‏های‏موردپذیرش‏برای‏زنان‏وجود‏دارد؛‏فر5‏و‏بافت6‏مو‏هر‏دو‏رایج‏اســت.‏رنگ‏کــردن‏مو‏هم‏غیرقابل‏پذیرش‏اســت.‏برخی‏موی‏خود‏را‏با‏رنگ‏قهوه‏ای‏رنگ‏می‏کنند‏و‏ادعا‏می‏کنند‏رنگ‏

4. fashion police5. perming6. braiding

علیه توسعه 182

طبیعی‏مویشان‏اســت،‏اما‏هر‏چیزی‏که‏رنگ‏شود‏آشکارا‏می‏تواند‏به‏زندانی‏چندماهه‏در‏رودونگ‏تین‏یون‏دی‏بینجامد.

دنیای جدید شجاعانهامروزه‏بسیاری‏پیدا‏می‏شــوند‏که‏قانون‏شکنند.‏در‏مورد‏تغییرات‏اجتماعی‏گســترده‏در‏کره‏شــمالی،‏قحطی‏نیمه‏دهۀ‏90‏را‏می‏توان‏نقطۀ‏عطف‏دانســت.‏فروپاشــی‏سیستم‏توزیع‏عمومی‏مردم‏را‏وابســته‏تر‏و‏آن‏ها‏را‏برای‏نادیده‏گرفتن‏قواعــد‏دولتی‏آماده‏تر‏کرد.‏یک‏منبع‏می‏گوید‏شــهر‏زادگاهش‏ازلحاظ‏ســبک‏پوششــی‏در‏سال‏1998‏متفاوت1‏شــد.‏افزون‏‏بر‏این،‏تغییر‏مجدد‏واحد‏پول‏در‏سال‏2009‏این‏تغییر‏را‏سرعت‏بخشید‏و‏این‏بر‏بیگانگی‏مردم‏از‏قواعد‏و‏مقررات‏دولتی‏افزود.‏مرگ‏کیم‏جونگ‏ایل‏در‏ســال‏2011‏هم‏تأثیری‏چشمگیر‏داشت.‏کت‏سبز‏رنگ‏جامبای2‏کیم‏ـ‏که‏به‏بخش‏جدایی‏ناپذیری‏از‏وجود‏او‏)و‏موضوع‏مضحکه‏فراوان‏بین‏المللی(‏تبدیل‏شــده‏بود‏ـ‏محبوبیت‏داشت،‏به‏ویژه‏در‏میان‏مردانی‏که‏می‏خواستند‏حسی‏از‏قدرتمند‏بودن‏را‏به‏طرف‏مقابل‏القا‏کنند.‏با‏این‏‏حال،‏امروز‏این‏کت‏قدیمی‏‏و‏منسوخ‏پنداشته‏می‏شود.‏سبک‏پوشش‏جانشین‏او‏یعنی‏کیم‏جونگ‏اون‏نیز‏ازمدافتاده‏تلقی‏می‏شود،‏اما‏او‏هم‏دالیل‏دیگری‏برای‏پوشیدن‏یانگ‏بوک‏دارد؛)3(‏این‏پوشش،‏مردم‏را‏به‏یاد‏پدربزرگش‏می‏اندازد.‏

کت‏ســبزرنگ‏جامبا‏که‏همواره‏بر‏تن‏کیم‏جونگ‏ایل‏دیده‏می‏شد،‏گویی‏به‏جزئی‏جدایی‏ناپذیر‏از‏وجود‏کیم‏پدر‏تبدیل‏شده‏بود.

ری‏سول‏جو،‏همسر‏کیم‏جونگ‏اون،‏هم‏به‏‏نوعی‏مد‏دوست3‏است.‏سبک‏پوششــی‏او‏هم‏خاص‏زنان‏جدید‏و‏ثروتمند‏پیونگ‏یانگی‏است‏که‏با‏این‏‏حال‏به‏‏شکلی‏افراطی‏هم‏نمایش‏داده‏نمی‏شود.‏جالب‏اینکه‏او‏گاهی‏سنجاق‏سینه‏ای‏به‏‏

1. diverse2. jamba3. trend-setter

183پوشش، مد و گرایشات

جای‏نشان‏کیم‏ایل‏سونگ‏بر‏سینه‏نصب‏می‏کند‏که‏در‏رویدادهای‏رسمی‏‏امری‏متداول‏و‏اســتاندارد‏اســت.‏او‏همچنین‏کت‏و‏شــلوار‏بر‏تن‏کرده‏و‏کفش‏های‏پاشــنه‏بلند‏می‏پوشید‏که‏تا‏همین‏اواخر‏القیدی‏و‏الابالی‏گری4‏تلقی‏می‏شد،‏اما‏اکنون‏نماد‏خصلت‏زنانگی‏است.‏از‏آنجا‏که‏خانم‏ری‏هم‏بانوی‏اول‏است‏و‏هم‏محبــوب‏مردم،‏بنابراین‏در‏حال‏باب‏کردن‏معیار‏جدیدی‏از‏پوشــش‏برای‏زنان‏

جوان‏است.‏گروه‏مورانبونگ5،‏گروهی‏که‏ظاهرا‏از‏ســوی‏شــخص‏کیــم‏جونگ‏اون‏پایه‏گذاری‏شــده‏است،‏دامن‏های‏کوتاه‏می‏پوشند‏و‏رنگ‏این‏دامن‏ها‏هم‏عمدتا‏

سفید‏یا‏سبز‏روشن‏است‏تا‏چندان‏سنتی‏هم‏جلوه‏نکنند.‏بنابراین،‏اگرچه‏قواعد‏موجود‏رنگ‏های‏روشــن،‏شــلوار‏جین،‏رنگ‏کردن‏موها‏و‏دامن‏کوتاه‏را‏ممنوع‏ســاخته‏است،‏چنین‏به‏نظر‏می‏رسد‏که‏قائد‏اعظم‏شــخصا‏چندان‏اهمیتی‏به‏این‏مســائل‏نمی‏دهد.‏درحالی‏کــه‏اتحادیه‏جوانان‏سوسیالیست‏همچنان‏به‏این‏موارد‏اهمیت‏می‏دهد،‏چنان‏نیست‏که‏ارتباطات‏و‏رشوه‏ها‏نتواند‏ذهنیت‏آن‏ها‏را‏تغییر‏دهد.‏زنی‏در‏دهۀ‏20‏عمرش‏ـ‏که‏زادگاه‏خود‏در‏هوریون6‏)نزدیک‏مرز‏چین(‏را‏در‏اکتبر‏2008‏ترک‏کرده‏بود‏ـ‏می‏گفت‏یک‏بار‏که‏شــلوار‏جین‏مشــکی‏در‏خیابان‏بر‏تن‏کــرده‏بود‏از‏ســوی‏اتحادیه‏جوانان‏سوسیالیست‏دستگیر‏شد.‏آن‏ها‏او‏را‏به‏ناکجاآباد‏بردند‏و‏به‏مدت‏9‏ساعت‏مداوم‏برای‏او‏نطق‏کردند،‏اما‏پس‏از‏اینکه‏مادرش‏وارد‏میدان‏شــد‏و‏درخواست‏داد،‏آزاد‏شد.‏مادرش‏بســیاری‏از‏مقامات‏ارشد‏را‏می‏شناخت؛‏بنابراین‏مسئله‏حل‏شــد.‏بســیاری‏می‏گویند‏پرداخت‏پول‏با‏ارز‏خارجی‏هم‏می‏تواند‏تأثیری‏مشابه‏داشته‏و‏راهگشــا‏باشد؛‏البته‏کســانی‏هســتند‏که‏نمی‏توانند‏از‏موقعیت‏خود‏

4. wantonnessThe Moranbong Band .5؛‏این‏گروه‏که‏به‏ارکســتر‏کوه‏موران‏نیز‏شناخته‏‏شــده،‏یک‏گروه‏کامل‏دخترانۀ‏کره‏شــمالی‏اســت‏که‏

اعضایش‏به‏‏وسیلۀ‏رهبر‏کشورشان،‏یعنی‏کیم‏جونگ‏اون‏انتخاب‏شده‏‏است.‏6. Hoeryong

علیه توسعه 184

سوءاســتفاده‏کنند‏یا‏برای‏خروج‏از‏مشکل‏رشوه‏بدهند.‏در‏چنین‏مواردی،‏آن‏مدلی‏که‏قانون‏شکنی‏می‏کند‏به‏اردوگاه‏کار‏اجباری‏فرستاده‏می‏شود‏که‏دوره‏اش‏از‏یک‏یا‏دو‏ماه‏تا‏یک‏ســال‏متغیر‏اســت؛‏بنابراین‏نباید‏تعجبی‏داشته‏باشد‏که‏تعداد‏فراوانی‏از‏پوشندگان‏شجاع1‏ـ‏کسانی‏که‏پوشش‏خاصی‏بر‏تن‏می‏کنند‏ـ‏از‏خانواده‏های‏ثروتمند‏یا‏نخبه‏برمی‏خیزند.‏جامعۀ‏کره‏شمالی‏جامعه‏ای‏است‏که‏بــا‏پول‏و‏ارتباطات‏اداره‏می‏شــود؛‏البته‏تمام‏انگیزه‏های‏قانون‏شــکنی‏از‏درون‏برنمی‏خیزد.‏در‏عصــر‏یو.اس.‏بی‏هــا‏و‏دی.‏وی.‏دی‏ها،‏بســیاری‏از‏مردمان‏کره‏شمالی‏مدهای‏جنوبی‏را‏دیده‏و‏به‏این‏نتیجه‏رسیده‏اند‏که‏مد‏جنوبی‏ها‏بسیار‏بهتر‏از‏مد‏خودشــان‏اســت.‏محرک‏بیشتر‏این‏مد‏ســلبریتی‏هایند؛‏برای‏مثال‏‏هی2،‏بازیگر‏کره‏جنوبی،اســتفاده‏ نمونه‏هــای‏جعلی‏از‏کفش‏هایی‏که‏کیم‏تائهـ‏می‏کــرد‏در‏مغازه‏های‏پیونگ‏یانگ‏به‏120‏دالر‏حراج‏شــد.‏کیــم‏تائه‏ـ‏هی‏نزد‏هواداران‏کره‏شــمالی‏اش‏هالیــوو‏نامیده‏می‏شــود‏و‏به‏منزلۀ‏نماینده‏پیشــگام‏زیبایی‏های‏کره‏جنوبی‏شناخته‏می‏شــود؛‏بنابراین‏کسانی‏که‏پول‏دارند‏هرچقدر‏نیاز‏باشــد‏خــرج‏می‏کنند‏تا‏از‏ســبک‏او‏کپی‏برداری‏کننــد.‏وون‏بین3‏بازیگر‏کره‏جنوبی،‏در‏کره‏شمالی‏محبوب‏است؛‏بنابراین‏قربانیان‏مرد‏مد‏توجه‏زیادی‏به‏

موها‏و‏پوشش‏او‏معطوف‏می‏دارند.

چونگجین، پایتخت مدشــهر‏چونگجین‏ـ‏که‏تراژدی‏دوران‏قحطی‏اش‏در‏اثــر‏باربارا‏دمیک4‏با‏عنوان‏‏امروز‏ چیزی‏برای‏حسادت‏وجود‏ندارد5‏به‏شکلی‏عجیب‏به‏تصویر‏کشیده‏شدـ‏هم‏در‏حال‏بسط‏شهرتی‏دیگرگون‏است.‏چونگجین‏شهر‏صنعتی‏بزرگ‏است‏و‏

1. bolder dressers2. Kim Tae-hee3. Won Bin4. Barbara Demick5. Nothing to Envy

185پوشش، مد و گرایشات

از‏نفوذ‏قدرتمند‏ایدئولوژیک‏پیونگ‏یانگ‏بسیار‏دور‏است.‏اگرچه‏همچنان‏تحت‏کنترل‏سفت‏و‏سخت‏دولت‏اســت،‏در‏میان‏شمالی‏ها،‏شهر‏مد‏است.‏آدم‏های‏متوســط‏در‏آنجا‏همچنان‏فقیرند،‏اما‏در‏عصر‏سرمایه‏داری‏نوظهور،‏اهمیت‏این‏شــهر‏بندری‏به‏عنوان‏پایگاه‏تجاری‏در‏حال‏افزایش‏است.‏چونگجین‏به‏اولین‏مکان‏برای‏حضور‏مدل‏های‏خارجی‏تبدیل‏شده‏است؛‏حتی‏پیونگ‏یانگ‏هم‏در‏زمینه‏سبک‏و‏مد‏به‏پای‏چونگجین‏نمی‏رسد.‏این‏شاید‏تعجب‏آمیز‏به‏نظر‏برسد،‏زیرا‏پیونگ‏یانگ‏محل‏اســتقرار‏پول‏جدید‏و‏قدرت‏قدیم‏اســت؛‏اما‏امنیت‏در‏پایتخت‏بســیار‏سفت‏و‏ســخت‏تر‏است‏و‏انطباق‏هم‏باشــدت‏بیشتری‏به‏‏اجرا‏درمی‏آید.‏بدین‏معنا‏که‏لباس‏هایی‏که‏زن‏جوان‏پیونگ‏یانگی‏تنها‏می‏تواند‏در‏خانه‏بپوشد،‏شاید‏پوشــیدن‏آن‏در‏خیابان‏های‏دیگر‏هم‏قابل‏پذیرش‏باشد.)4(‏گفته‏می‏شود‏پیونگ‏یانگ‏شهر‏وفاداران‏به‏رژیم‏است.‏معروف‏است‏که‏کیم‏جونگ‏ایل‏یک‏بار‏گفته‏بود‏دولتش‏تا‏زمانی‏می‏تواند‏بقا‏و‏دوام‏یابد‏که‏کنترل‏سفت‏و‏سختی‏بر‏پیونگ‏یانگ‏اعمال‏کند.‏او‏چندان‏عالقه‏ای‏به‏استان‏های‏دیگر‏نداشت‏و‏این‏

در‏توزیع‏مطلوبیت‏ها‏و‏اجرای‏قوانین‏بیشتر‏نمایان‏می‏شود.ازاین‏رو،‏پیونگ‏یانگ‏تنها‏بخشــی‏از‏کشور‏اســت‏که‏دولت‏در‏آنجا‏کنترل‏کامل‏نظم‏عمومی‏‏را‏بدست‏دارد.)5(‏دولت‏همچنان‏هرگونه‏مخالفت‏جدی‏در‏هر‏نقطه‏ای‏که‏برخیزد‏را‏ســرکوب‏می‏کند،‏اما‏به‏طورکلــی‏فاقد‏منابع‏و‏احترام‏اســت.‏برای‏اجبار‏مردم‏در‏استان‏ها‏تا‏از‏طیفی‏از‏قوانین‏و‏مقررات‏تبعیت‏کامل‏کنند.‏تصور‏می‏شــود‏مقامات‏چونگجین،‏به‏‏طور‏خاص،‏رویکرد‏سست‏تری‏به‏نظم‏عمومی‏‏دارند.‏افزون‏‏بر‏این،‏چونگجین‏هم‏شهری‏مرزی‏است‏و‏هم‏بندری‏تجاری.‏ترکیب‏این‏مؤلفه‏ها‏چونگجین‏را‏به‏نزدیک‏ترین‏مکان‏به‏غرب‏وحشــی‏تبدیل‏کرده‏است.‏تاجران‏چونگجین‏به‏‏طور‏مکرر‏بسته‏های‏100‏کیلوگرمی‏‏لباس‏را‏با‏قایق‏از‏ژاپن‏دریافت‏می‏کنند.‏باز‏هم‏مقامات‏از‏این‏کار‏رخ‏درهم‏می‏کشند،‏اما‏نه‏تاحدی‏که‏مقامات‏محلی‏چونگجین‏در‏آچمز‏بمانند.‏محتویات‏این‏بسته‏ها‏

علیه توسعه 186

را‏کســی‏نمی‏داند‏تا‏زمانی‏‏که‏باز‏شوند‏و‏محض‏احتیاط،‏تمام‏برچسب‏هایی‏که‏مشــخص‏کنندۀ‏کشــور‏مبدأ‏برای‏هر‏قلم‏باشد‏برداشته‏می‏شــود.‏با‏این‏‏حال،‏ژاکت‏ها،‏شلوار‏جین‏ها،‏دامن‏ها‏و‏دیگر‏اقالمی‏‏که‏در‏این‏بسته‏ها‏هست،‏همانا‏اجناس‏دورریختنی‏است‏که‏مصرف‏کنندگان‏ژاپنی‏دیگر‏مایل‏به‏استفاده‏از‏آن‏ها‏نیســتند.‏آن‏ها‏کیفیت‏باالتر،‏به‏روزتر‏و‏مدتری‏نســبت‏به‏کاالهایی‏دارند‏که‏در‏

کره‏شمالی‏)یا‏چین(‏ساخته‏می‏شوند.‏برای‏زنان‏جوان‏چونگجین،‏حتی‏ســبک‏ری‏سول‏جو‏هم‏چندان‏تأثیرگذار‏‏مشکی‏خانم‏ نیست.‏زن‏جوان‏فراری‏از‏این‏شهر‏اظهار‏می‏دارد‏سازوبرگ‏قرمزـ‏ری‏واقعا‏چیز‏خاصی‏نیســت،‏اگرچه‏این‏زن‏جوان‏فراری‏لباس‏سبزرنگی‏را‏که‏گاهی‏بانوی‏اول‏در‏محیط‏بیرون‏و‏همراه‏با‏کیم‏جونگ‏اون‏می‏پوشد‏مورد‏تمجید‏

قرار‏می‏دهد.‏این‏زن‏فراری‏ادعا‏می‏کند‏مدل‏موی‏بانوی‏اول‏جوم‏چون‏سئوروپدا1‏نام‏دارد‏)شــاید‏بتــوان‏آن‏را‏»اندکی‏کهنه‏و‏فاقد‏مد«‏ترجمه‏کــرد(‏و‏او‏هرگز‏چیزی‏را‏نمی‏پوشــد‏که‏زنان‏دیگر‏کره‏شمالی‏توان‏خرید‏آن‏را‏ندارند.‏با‏وجود‏این،‏برخی‏منابع‏پیونگ‏یانگی‏خانم‏ری‏را‏سنت‏شــکن‏می‏نامند؛‏بنابراین‏تفاوت‏های‏میان‏این‏دو‏شــهر‏را‏برجسته‏می‏کنند.‏کره‏شمالی‏همچنین‏پارچه‏خاص‏خود‏را‏دارد‏که‏وینیلون2‏می‏نامد‏و‏تبلیغات‏دولتی‏چنین‏وانمود‏می‏کند‏که‏این‏پارچه‏نمونه‏ای‏از‏ابداعات‏و‏ابتکارات‏و‏خالقیت‏در‏این‏کشــور‏اســت.‏متأســفانه،‏وینیلون‏محصولی‏است‏که‏احساس‏راحتی‏با‏آن‏ندارید‏)البته‏نمی‏گویم‏جنسی‏بی‏خاصیت‏اســت(.‏برای‏جوانان‏کره‏شمالی،‏تقریبا‏هر‏آنچه‏در‏این‏کشور‏تولید‏شده‏باشد‏نامطلوب‏است؛‏اما‏محصوالت‏ژاپن‏و‏امریکا‏ـ‏که‏به‏عنوان‏دشمنان‏مهم‏دولت‏‏محصوالتی‏مورد‏اســتقبال‏مردم‏هستند.‏وقتی‏این‏ کره‏شــمالی‏تلقی‏می‏شوندـ‏

1. jom chonseuropda2. vinylon

187پوشش، مد و گرایشات

بســته‏های‏100‏کیلوگرمی‏‏باز‏می‏شــوند،‏مردم‏تمایل‏زیادی‏دارند‏که‏بسیاری‏از‏اقالمش‏را‏برای‏خود‏یا‏دوستانشان‏نگاه‏دارند؛‏بنابراین‏وقتی‏لباس‏های‏ژاپنی‏از‏طریق‏چونگجین‏در‏کل‏کشور‏پخش‏می‏شود،‏محلی‏ها‏اولین‏بسته‏ها‏را‏دریافت‏می‏دارند،‏اما‏امروز‏مردم‏چونگجین‏چه‏می‏پوشند؟‏برای‏کسانی‏که‏عالقه‏مند‏به‏چنین‏رویه‏هایی‏هســتند،‏چونگجین‏جایی‏در‏کره‏شــمالی‏است‏که‏شلوارهای‏جین‏چسبان‏و‏بدن‏نما‏ابتدا‏در‏آنجا‏مد‏شد.‏یک‏فراری،‏که‏سال‏2010‏کشورش‏را‏ترک‏کرد،‏بیان‏می‏دارد‏شــلوارهای‏جین‏و‏هر‏نوع‏پوشــش‏دیگری‏که‏بدن‏را‏نشان‏دهد‏ممنوع‏شدند،‏اما‏این‏فراری‏و‏بسیاری‏دیگر‏شلوارهای‏جین‏چسبان‏را‏به‏این‏دلیل‏می‏پوشــیدند‏که‏»پاهایشــان‏ظریف‏تر‏و‏بهتر‏از‏آنچه‏می‏توان‏دید‏جلوه‏کنــد.«)6(‏برای‏زنان‏جــوان،‏جلوه‏کردن‏این‏چنینــی‏تجربه‏ای‏جدید‏و‏رهایی‏بخش‏اســت،‏حتی‏در‏چونگجین‏شــلوارهای‏جین‏آبی‏خارج‏از‏مرزها‏رفتاری‏است،‏پذیرفته‏‏شده.‏جوانان‏فیلم‏های‏خارجی‏می‏بینند‏و‏مشاهده‏می‏کنند‏که‏بازیگران‏)زن‏یا‏مرد(‏مورد‏عالقه‏شان‏این‏شلوارها‏را‏می‏پوشند،‏اما‏از‏آنجا‏که‏»آن‏ها‏بیش‏از‏حد‏خارجی‏به‏نظر‏می‏رسند«‏مقامات‏اتحادیه‏جوانان‏به‏‏احتمال‏زیاد‏اســتثنا‏قائل‏می‏شــوند؛‏بنابراین‏مردم‏تمایل‏دارند‏شلوارهای‏جین‏مشکی‏‏بپوشــند‏که‏کمتر‏روشن‏است‏یا‏کمتر‏دم‏پا‏گشاد‏است.‏برای‏پوشیدن‏شلوارهای‏جین‏مشــکی‏در‏کره‏شــمالی،‏فرد‏باید‏کت‏بلندی‏بپوشــد‏تا‏کار‏پلیس‏را‏برای‏شــناختن‏آن‏دشوار‏ســازد.‏همچنین‏عاقالنه‏است‏شــلوار‏جین‏را‏شب‏هنگام‏بپوشند.‏با‏این‏‏حال،‏کسانی‏هستند‏که‏آن‏قدر‏شجاعت‏دارند‏که‏روز‏هم‏دست‏به‏ریســک‏بزنند.‏در‏پوشــش‏تاریکی‏هــوا،‏مدهای‏دیگری‏وجــود‏دارند‏که‏رخ‏می‏نمایند.‏دامن‏های‏کوتاهی‏که‏با‏ساق‏شلواری‏های‏مشکی‏پوشیده‏می‏شوند،‏در‏چونگجین‏و‏دیگر‏شــهرها‏محبوبیت‏دارند،‏به‏ویــژه‏در‏میان‏زنان‏جوانی‏که‏

می‏خواهند‏در‏موقع‏غروب‏دوستان‏خود‏را‏مالقات‏کنند.

علیه توسعه 188

محصوالت کپی برداری شده داخلیالبته‏همه‏لباس‏های‏مد‏در‏کره‏شمالی‏وارداتی‏نیستند.‏بسیاری‏هم‏ساخت‏داخل‏اســت،‏آن‏هم‏از‏ســوی‏خیاطان‏و‏کفاشانی‏که‏به‏درخواســت‏های‏بازار‏پاسخ‏می‏دهند.‏بیشــتر‏آنچه‏تولید‏می‏کنند‏ارزان‏اســت،‏اما‏تعداد‏معدودی‏صنعتگر‏بسیار‏ماهر‏هم‏هستند‏که‏می‏توانند،‏کپی‏های‏تقریبا‏مشابهی‏از‏پالتوهای‏معروف‏بربری1‏بدوزند.‏این‏محصوالت‏درنهایت‏به‏اعضای‏نخبگان‏مالی‏جدید‏با‏قیمت‏

300‏دالر‏فروخته‏می‏شود.‏مردمان‏کره‏جنوبی‏دوســت‏دارند‏بگویند‏اگرچه‏چین‏عظیم‏ترین‏حجم‏از‏محصوالت‏و‏طرح‏های‏تقلبــی‏را‏تولید‏می‏کند،‏هیچ‏کس‏نمی‏تواند‏کپی‏های‏داخلی‏را‏در‏زمینۀ‏کیفیت‏شکســت‏دهد.‏ازاین‏رو،‏توریســت‏های‏چینی‏در‏منطقه‏میونگ‏دانگ‏ســئول‏دوســت‏دارند‏که‏کیف‏های‏کپی‏)فیک(‏لویی‏ویتــون،‏کمربندهای‏گوچــی‏و‏هر‏فقره‏تقلبــی2‏دیگر‏را‏بار‏کننــد‏و‏ببرند.‏کره‏شــمالی‏هم‏به‏نوعی‏همین‏طور‏اســت؛‏تاجران‏چینی‏هم‏مکررا‏از‏کیفیت‏‏شهری‏که‏در‏ عالی‏اقالم‏تقلبی‏تولیدشــده‏در‏منطقۀ‏کانگســون3‏در‏نامفو4ـ‏دهانۀ‏رودخانه‏تائه‏دونگ‏گانگ،5‏پایین‏دست‏پیونگ‏یانگ‏ـ‏واقع‏شده‏است‏ابراز‏شگفتی‏می‏کنند.‏کانگسون،‏پایتخت‏اجناس‏تقلبی‏در‏کره‏شمالی‏است.‏در‏این‏شــهر‏پیراهن‏هایی‏براســاس‏مدل‏برندهای‏خارجی‏با‏قیمت‏10‏دالر‏دوخته‏می‏شود‏و‏شلوارهایی‏هم‏که‏دوخته‏می‏شوند‏اندکی‏بیش‏از‏آن‏پیراهن‏ها‏قیمت‏دارد.‏خیاطان‏آنجا‏اقالمی‏‏از‏پارچه‏ها‏را‏از‏چین‏و‏ژاپن‏بدست‏می‏آورند‏و‏روی‏آن‏هــا‏کار‏می‏کنند‏تا‏ببینند‏چگونــه‏می‏توانند‏از‏آن‏کپی‏برداری‏کنند.‏محصول‏نهایی‏شان،‏در‏میان‏جوانان‏نوکیسه‏و‏دانشجویان‏در‏مؤسسات‏مهم‏

1. Burberry2. fake items3. Kangsun4. Nampho5. taedong-gang river

189پوشش، مد و گرایشات

‏مانند‏دانشگاه‏کیم‏ایل‏سونگ‏خریدار‏دارد.‏ظاهــرا،‏برخی‏خیاطان‏کانگســون‏بنابه‏درخواســت‏های‏زنــان‏ثروتمند‏پیونگ‏یانگی،‏کپی‏هایی‏را‏از‏لباس‏هایی‏که‏ری‏ســول‏جو‏می‏پوشد‏می‏دوزند؛‏اما‏کل‏این‏داســتان‏به‏‏نوعی‏بین‏المللی‏شــدن‏هالیوو‏یا‏موج‏کره‏ای‏را‏نشان‏می‏دهد.‏آن‏ها‏پارچه‏های‏چینی‏را‏می‏گیرند‏و‏از‏آن‏برای‏کپی‏کردن‏لباس‏های‏طراحان‏مشــهور‏کره‏جنوبی‏و‏حتی‏لباس‏های‏زیر‏در‏فیلم‏های‏کره‏جنوبی‏و‏امریکایی‏اســتفاده‏می‏کنند.‏اگر‏ســریال‏های‏درام‏کره‏جنوبی‏یا‏فیلم‏های‏این‏‏ ‏از‏طریق‏یو.اس.‏بی‏یا‏دی.‏وی.‏دیـ‏ کشور‏در‏کره‏شمالی‏به‏‏شکل‏زیرزمینیـ‏نمایش‏داده‏شوند،‏خیاطان‏می‏کوشند‏بفهمند‏چگونه‏لباس‏هایی‏را‏که‏ستارگان‏این‏فیلم‏ها‏می‏پوشــند‏کپی‏کنند.‏آن‏هایی‏که‏بتوانند‏چنین‏کنند‏به‏ســرعت‏به‏

زندگی‏مرفهی‏می‏رسند.‏این‏مسئله‏با‏این‏باور‏متعارف‏جور‏درنمی‏آید‏که‏بگوییم‏مردم‏کره‏شمالی،‏جنوبی‏ها‏را‏مردمی‏‏سردمزاج‏تلقی‏می‏کنند‏که‏ارزش‏تقلید‏ندارند،‏اما‏به‏‏خاطر‏آشنایی‏شــان‏با‏فیلم‏هــای‏تلویزیونــی‏کره‏جنوبی‏از‏طریــق‏یو.اس.‏بی‏ها‏و‏دی.‏وی.‏دی‏ها،‏اکنون‏مردم‏کره‏شمالی‏همتایان‏جنوبی‏خود‏را‏مردمی‏‏بلندقد،‏خوش‏سیما‏و‏با‏اســتانداردهای‏بســیار‏بهتری‏از‏زندگی‏نسبت‏‏به‏خودشان‏می‏بینند.‏برخی‏پرگویان6‏و‏حرافان‏اســتدالل‏می‏کنند‏که‏کره‏شــمالی‏هرگز‏نمی‏تواند‏اصالح‏اقتصادی‏را‏تعقیب‏و‏دنبال‏کند،‏زیرا‏هرگونه‏بازگشایی،‏مردم‏این‏کشور‏را‏قادر‏خواهد‏کرد‏تا‏در‏مورد‏کیفیت‏برتر‏زندگی‏که‏در‏جنوب‏بخش‏منقطع‏غیرنظامی‏جریان‏دارد‏»بیشــتر‏بدانند«،‏اما‏حقیقت‏این‏است،‏مردم‏کره‏شــمالی‏پیش‏از‏این،‏در‏این‏مورد‏چیزهایی‏می‏دانســتند؛‏البته‏بدین‏معنا‏نیست‏که‏آن‏ها‏خواهان‏سرنگونی‏رژیم‏باشند‏ـ‏این‏البته‏چیزی‏است‏که‏برای‏بسیاری‏از‏مردم‏کره‏شمالی‏رخ‏نخواهد‏داد‏ـ‏اما‏آن‏ها‏می‏خواهند‏رژیم‏اصالح‏6. talking heads

علیه توسعه 190

شــود‏و‏بازگشایی‏اقتصادی‏را‏دنبال‏کند‏تا‏همه‏بتوانند‏از‏کیفیت‏بهتر‏زندگی‏برخوردار‏شوند.

محصوالت آرایشی، زیبایی، و درمانیمردم‏کره‏شمالی‏مشتاق‏این‏هستند‏که‏بگویند‏در‏جانگ‏مادانگ‏همه‏چیز‏هست‏جز‏شــاخ‏گربه.1‏این‏اصطالح‏عجیب‏به‏این‏معناســت‏که‏تنها‏چیزهایی‏که‏در‏جانگ‏مادانگ‏نمی‏توان‏یافت‏چیزهایی‏است‏که‏اصال‏وجود‏ندارد.‏همان‏طور‏که‏ذکر‏شد،‏قوطی‏های‏کوکاکوال،‏فیلم‏ها‏و‏دی.‏وی.‏دی‏های‏کره‏جنوبی‏و‏امریکایی‏و‏الکل‏های‏خانگی‏در‏دســترس‏اند.‏آرایش‏زنان‏هم‏محبوبیت‏دارد.‏برای‏زنان‏ثروتمند،‏خرید‏در‏بازارهای‏کره‏شــمالی‏یعنی‏سایه‏چشم،‏ریمل‏و‏هر‏چیزی‏که‏یک‏زن‏مــدرن‏خواهان‏آن‏برای‏زیبا‏کردن‏خود‏اســت.‏بــرای‏زنانی‏که‏درآمد‏متوسطی‏دارند،‏محصولی‏خاص‏کافی‏است‏تا‏کارشــان‏را‏راه‏اندازد.‏کرم‏های‏زیبایی2‏یا‏بی‏بی.‏این‏کرم‏ها‏در‏آلمان‏ابداع‏و‏ســاخته‏شــدند،‏اما‏در‏کره‏جنوبی‏محبوبیت‏یافت.‏زنان‏کره‏جنوبی‏از‏دهۀ‏80‏برای‏پوشاندن‏لک‏و‏پیس‏صورتشان‏و‏نرم‏و‏لطیف‏تر‏کردن‏آن‏شــروع‏به‏اســتفاده‏از‏این‏کرم‏ها‏کردند.‏از‏آن‏پس،‏این‏کرم‏هــا‏در‏جهان‏به‏نوعی‏محصول‏معجزه‏گر‏تبدیل‏شــدند‏که‏می‏توانند‏تأثیری‏مانند‏یک‏آرایش‏درست‏]بر‏صورت[‏برجا‏بگذارد‏آن‏هم‏با‏هزینه‏و‏تالشی‏اندک.‏برای‏زنان‏سخت‏کوش‏شهری‏کره‏شمالی‏که‏درآمد‏اندکی‏دارند،‏کرم‏های‏زیبایی‏نعمتی‏خداداد‏اســت.‏این‏کرم‏ها‏در‏حال‏جایگزین‏شدن‏به‏جای‏ترکیبات‏بیخود‏روغن‏موهای‏داخلی‏و‏پودرهایی‏اســت‏که‏زنان‏زیبایی‏دوست‏کره‏شمالی‏قبال‏

مدافع‏آن‏ها‏بودند.‏همچون‏بســیاری‏از‏محصوالت‏دیگر‏جانگ‏مادانــگ،‏کرم‏های‏زیبایی‏از‏horn one can buy anything in a jangmadang other than a cat’s .1؛‏معادل‏تحت‏اللفظی‏که‏در‏متن‏آمده‏چنین‏است،‏

اما‏شاید‏بد‏نباشد‏از‏ضرب‏المثل‏فارسی‏»از‏شیر‏مرغ‏تا‏جان‏آدمیزاد«‏برای‏آن‏استفاده‏کنیم.‏2. Blemish Balm cream (BB)

191پوشش، مد و گرایشات

چین‏وارد‏می‏شوند.‏برخی‏کرم‏ها‏در‏چین‏ساخته‏می‏شوند،‏اما‏بهترین‏کرم‏ها‏در‏کره‏جنوبی‏تولید‏می‏شــوند‏و‏با‏وجود‏قیمت‏های‏باالیشــان‏محبوبیت‏بسیاری‏دارند.‏کرم‏های‏زیبایی‏اکنون‏کاالی‏استاندارد‏خانگی‏در‏پیونگ‏یانگ‏است‏و‏در‏حال‏تبدیل‏شدن‏به‏محصولی‏شایع‏و‏استاندارد‏در‏دیگر‏شهرهاست.‏با‏این‏‏حال،‏چنان‏که‏انتظار‏می‏رود،‏تعداد‏معدودی‏در‏حومۀ‏شــهر‏از‏آن‏ها‏استفاده‏می‏کنند.‏برای‏زنان‏روستایی‏متوسط‏الحال،‏زندگی‏هنوز‏حول‏کشاورزی‏و‏تأمین‏و‏تدارک‏معاش‏برای‏خانواده‏می‏گردد؛‏چنان‏که‏در‏کشــورهای‏فقیر‏در‏اقصی‏نقاط‏دنیا‏چنین‏است.‏غیر‏از‏کرم‏های‏زیبایی،‏کره‏جنوبی‏به‏خاطر‏شکل‏دیگری‏از‏مسائل‏مرتبط‏با‏زیبایی‏هم‏شهرت‏دارد.‏جراحی‏پالستیک‏باکیفیت‏باال‏و‏قیمت‏مناسب‏و‏رقابتی‏یکی‏از‏صنایع‏در‏حال‏رشد‏این‏کشور‏در‏قرن‏21‏است‏که‏هم‏مشتریان‏داخلی‏به‏خود‏جذب‏کرده‏اســت‏و‏هم‏خارجی.‏زنانــی‏از‏چین،‏ژاپن‏و‏مناطق‏دوردست‏به‏سئول‏می‏آیند‏تا‏بازســازی‏های‏دردناک‏گونه،‏بزرگ‏سازی‏پستان،‏لیپوساکشن،‏جراحی‏ایجاد3‏یا‏درشت‏کردن‏پلک‏و‏تزریق‏های‏بوتاکس‏را‏انجام‏دهند.‏جراحی‏پالستیک‏اکنون‏پدیده‏ای‏زیباساز‏در‏میان‏زنان‏جوان‏کره‏جنوبی‏است.‏محرک‏این‏گرایش‏نه‏بیهودگی‏که‏رقابت‏است.‏کره‏جنوبی‏احتماال‏یکی‏از‏رقابتی‏ترین‏جوامع‏در‏دنیاســت؛‏مردم‏آنجا‏بر‏ســر‏دستاوردهای‏دانشگاهی،‏شغلی،‏نمادهای‏منزلت‏و‏ظاهر‏و‏فیزیکشان‏بسیار‏بیش‏از‏متوسط‏جوامع‏غربی‏)بیش‏از‏آنچه‏تصور‏می‏شود(‏رقابت‏می‏کنند.‏فضای‏رقابتی‏کره‏جنوبی‏فراریان‏شمالی‏را‏هم‏)که‏به‏این‏کشور‏می‏رسند(‏بسیار‏متعجب‏ساخته‏است؛‏اما‏جنون‏جراحی‏پالســتیک‏اکنون‏در‏حال‏توسعه‏به‏‏ســوی‏مناطق‏شمالی‏]منظور‏کره‏

شمالی[‏است.‏double-eyelid operation .3؛‏اینگونه‏عمل‏ها‏در‏کشورهایی‏مانند‏چین،‏ژاپن‏و‏دو‏کره‏بسیار‏متداول‏شده‏و‏باعث‏می‏شود‏چشم‏از‏آن‏حالت‏بادامی‏شــکل‏کوچک‏خارج‏شود‏و‏حالتی‏درشت‏تر‏به‏خود‏بگیرد.‏این‏نوع‏جراحی‏باعث‏می‏شود‏فرم‏چشمان‏مردمان‏این‏

نواحی‏شبیه‏به‏نژادهای‏غربی‏شود؛‏برای‏اطالعات‏بیشتر‏ر.ک.:Viola Zhou (12 June 2017), why double eyelid surgery is on the rise in Asia: rising incomes and acceptance, and star power of Fan Bingbing, Angelababy, https://www.scmp.com/lifestyle/health-beauty/article/2093921/why-double-eyelid-surgery-rise-asia-rising-incomes-and

علیه توسعه 192

فیلم‏هــا‏و‏تلویزیون‏کره‏جنوبــی،‏همچون‏مد،‏محرک‏و‏نیروی‏پیشــران‏درخصوص‏مســائل‏زیبایی‏بانوان‏کره‏شــمالی‏اســت.‏بازیگران‏)زن‏و‏مرد(‏کره‏جنوبی‏به‏لحاظ‏فیزیکی‏جذاب‏تلقی‏می‏شــوند‏و‏بخش‏بزرگی‏از‏دلیل‏این‏کار‏هم‏جراحی‏پالستیک‏و‏بوتاکس‏است‏که‏بیشترشان‏چنین‏می‏کنند.‏با‏این‏‏حال،‏به‏‏دلیل‏فقدان‏پول‏و‏کمبود‏پزشکانی‏که‏بدانند‏چگونه‏چنین‏عمل‏هایی‏را‏انجام‏دهند،‏رویه‏ای‏شــایع‏در‏کره‏شــمالی‏وجود‏دارد:‏جراحی‏ایجاد‏پلک.‏باوری‏رایج‏در‏شــرق‏آسیا‏وجود‏دارد‏که‏چشــمان‏بزرگ‏با‏خطوط‏آشکار‏در‏

پلک‏ها‏جذاب‏است.‏برخی‏افراد‏از‏بدو‏تولد‏با‏آن‏زاده‏می‏شــوند؛‏اما‏اکثریت‏چنین‏نیســتند.‏این‏به‏راحتی‏با‏روند‏ساده‏جراحی‏بلفاروپالســتی1‏اصالح‏می‏شود.‏این‏امر‏مستلزم‏جراحی‏سرپایی‏اســت‏و‏حدود‏10‏دقیقه‏طول‏می‏کشــد.)7(‏در‏کره‏شمالی،‏ثروتمندان‏این‏جراحی‏را‏با‏پرداخت‏پولی‏خوب‏به‏جراح‏واقعی‏نجام‏می‏دهند.‏با‏وجود‏این،‏برای‏بســیاری‏این‏جراحی‏به‏‏شــکل‏غیرقانونــی‏و‏مخفیانه‏انجام‏می‏گیرد.‏در‏چنین‏مواردی،‏هزینه‏این‏کار‏کمتر‏از‏2‏دالر‏می‏شود‏و‏در‏منزل‏بیمار‏هم‏انجام‏می‏شود،‏بدون‏کمک‏داروی‏بیهوشی.‏بسیاری‏از‏کسانی‏که‏این‏عمل‏ها‏را‏انجام‏می‏دهند،‏حتی‏پزشک‏هم‏نیستند.‏درحقیقت‏برای‏هرکسی‏میسر‏است‏که‏بیاموزد‏چگونه‏چین‏پلک2‏درســت‏کند.‏آن‏ها‏که‏این‏کار‏را‏انجام‏می‏دهند‏از‏مزایای‏تمجید‏زبانی‏برخوردار‏می‏شــوند‏و‏زندگی‏خوبی‏هم‏می‏سازند.‏در‏مورد‏انواع‏جراحی‏های‏پالستیک،‏این‏نوع‏جراحی‏پلک‏هم‏در‏کره‏شمالی‏غیرقانونی‏اســت.‏با‏این‏‏حال،‏در‏میان‏زنان‏جوان‏شــهری‏از‏تمام‏طبقــات‏اجتماعی‏این‏جراحی‏آن‏قدر‏شــایع‏شده‏است‏که‏مقامات‏نمی‏توانند‏در‏این‏مورد‏کاری‏کنند.‏اثبات‏اینکه‏کســی‏این‏جراحی‏را‏انجام‏داده‏دشوار‏است،‏زیرا‏کسانی‏هستند‏که‏

1. Blepharoplasty2. eyelid fold

193پوشش، مد و گرایشات

پلکشان‏مادرزادی‏بزرگ‏است‏و‏نیازی‏به‏این‏دست‏جراحی‏ها‏ندارند.‏کسانی‏هم‏که‏گرفتار‏می‏شوند‏می‏توانند‏دوستان‏و‏اقوامی‏بیابند‏که‏شهادت‏دهند‏پلک‏هایشان‏طبیعی‏اســت،‏حتی‏اگر‏اتهام‏هم‏ثابت‏شــود،‏رشــوه‏حالل‏مشــکالت‏است.‏همچنین‏بسیاری‏از‏زنان‏هستند‏که‏ابروها‏یا‏لب‏های‏خود‏را‏تتو‏می‏کنند.‏چنین‏کارهایــی‏هزینه‏ای‏کمتر‏از‏جراحی‏ایجاد‏یا‏درشــت‏کردن‏پلک‏دارد.‏همچنین‏‏عمدتا‏در‏پیونگ‏یانگ‏و‏از‏میان‏طبقات‏بســیار‏ تعداد‏اندکی‏از‏زنان‏وجود‏دارندـ‏ثروتمند‏ـ‏که‏جراحی‏بینــی‏انجام‏می‏دهند.‏ظاهرا‏این‏نوع‏جراحی‏در‏میان‏زنان‏جوانی‏متداول‏است‏که‏در‏آرزوی‏بازیگر‏شدن‏یا‏نوازندگی‏آالت‏موسیقی‏هستند.‏روند‏جراحی‏زیبایی‏در‏کره‏جنوبی‏در‏میان‏قشــر‏پولدار‏شروع‏شد،‏اما‏با‏در‏نظر‏گرفتن‏اینکه‏اقتصاد‏کره‏شــمالی‏در‏حال‏از‏ســر‏گذراندن‏تغییرات‏جدی‏است،‏بســیار‏محتمل‏به‏نظر‏می‏رســد‏که‏هــر‏دو‏گزینه‏و‏در‏دســترس‏بودن‏جراحی‏

پالستیک‏در‏کره‏شمالی‏در‏سال‏های‏آینده‏افزایش‏یابد.‏

از غیرطبیعی ها تا طبیعی ترین هانمایندگی‏بین‏المللی‏رســانه‏ها‏در‏کره‏شــمالی‏امری‏بی‏مفهوم‏است.‏شهروندان‏کره‏شمالی‏یا‏پیروان‏کور‏تبلیغات‏دولتی‏نمایش‏داده‏می‏شوند‏یا‏قربانیان‏بی‏یار‏و‏یــاور‏آن؛‏امــا‏این‏حقیقت‏کــه‏جوانانی‏در‏میان‏مردم‏کره‏شــمالی‏هســتند‏که‏‏را‏به‏جان‏می‏خرند‏تا‏زیبا‏جلوه‏ ‏و‏نیز‏طرد‏والدیــن)8(ـ‏ مجازات‏های‏ســختـ‏کنند،‏بایــد‏خواننده‏را‏از‏این‏اشــتباه‏یا‏مفهوم‏کاریکاتوری‏و‏ساده‏سازی‏شــده‏درآورد.‏آن‏ها‏که‏از‏این‏دیدگاه‏کلیشــه‏ای‏تبعیت‏می‏کنند،‏باید‏مســئلۀ‏افزایش‏روبه‏رشد‏صنعت‏کلبه‏ای‏اتاق‏های‏ســاعتی3‏را‏که‏در‏تمام‏شهرهای‏کره‏شمالی‏وجود‏دارد‏در‏نظر‏بگیرند.‏همچون‏مردمان‏سراســر‏دنیا،‏مردمان‏کره‏شمالی‏هم‏آرزوها‏و‏تمایالتی‏دارند‏و‏هیچ‏نوع‏محدودیت‏یا‏ممنوعیتی‏نمی‏تواند‏جلوی‏ابراز‏

3.‏‏کلبه‏هایی‏که‏شامل‏اتاقی‏کوچک‏می‏شود‏و‏در‏سراسر‏کره‏شمالی‏به‏‏صورت‏ساعتی‏اجاره‏داده‏می‏شود.‏

علیه توسعه 194

این‏تمایالت‏را‏بگیرد.‏در‏کشوری‏که‏روابط‏جنسی‏پیش‏از‏ازدواج‏ممنوع‏است،‏حتی‏دســت‏در‏دست‏داشتن‏دختر‏و‏پســر‏در‏انظار‏عموم‏می‏تواند‏منجربه‏بیان‏عباراتی‏موهن‏از‏سوی‏اوباش‏اتحادیه‏جوانان‏شود.‏با‏این‏‏حال،‏جوانانی‏هستند‏که‏خطر‏را‏به‏جان‏می‏خرند‏و‏واحدهایی‏را‏فقط‏برای‏داشتن‏روابط‏جنسی‏اجاره‏می‏کنند.‏زوج‏های‏جوان‏کره‏جنوبی‏از‏گزینه‏متل‏های‏عشــاق1‏برخوردارند‏که‏صنعتی‏عظیم‏‏در‏این‏کشور‏است،‏اما‏جوانان‏کره‏شمالی‏فاقد‏چنین‏گزینه‏هایی‏اند‏و‏این‏امر‏موجب‏بروز‏راه‏حل‏های‏مردمی‏‏در‏بازار‏آزاد‏شــده‏است.‏در‏محله‏های‏‏هستند‏که‏آپارتمان‏خود‏را‏به‏‏ ‏بانوان‏میان‏ســالـ‏ شــهرهای‏بزرگ،‏آجوماهاییـ‏صورت‏ساعتی‏اجاره‏می‏دهند.‏زمان‏مورد‏عالقه‏این‏آجوماها‏بعدازظهرهاست؛‏یعنی‏زمانی‏که‏فرزندانشان‏در‏مدرســه‏و‏همسرانشان‏سرکار‏هستند.‏زوج‏های‏عاشــق‏در‏خانــه‏او‏را‏زده‏و‏مبلغی‏پول‏به‏او‏می‏پردازند.‏آجوما‏ســپس‏خانه‏را‏تحویل‏داده‏و‏آن‏ها‏را‏به‏مدت‏یک‏یا‏دو‏ساعت‏تنها‏می‏گذارد.‏آجوما‏مدتی‏را‏در‏پارکی‏در‏همان‏حوالی‏قدم‏می‏زند‏یا‏از‏آن‏پول‏برای‏خرید‏در‏جانگ‏مادانگی‏که‏در‏همان‏حوالی‏است‏استفاده‏می‏کند.‏این‏فرایند‏بسیار‏ساده‏است،‏اما‏این‏روشی‏برای‏سازگاری‏مردم‏با‏دوران‏پساقحطی‏در‏کره‏شمالی‏است.‏این‏کار‏غیرقانونی‏و‏غیررســمی‏اســت؛‏اما‏با‏نیازهای‏اساســی‏بشر‏منطبق‏اســت‏و‏100درصد‏

کاپیتالیستی‏است.‏

1. love motels

195پوشش، مد و گرایشات

پی نوشت های فصل پنجم 1.‏بــرای‏نمونه‏ای‏از‏ایــن‏بنگرید‏به‏کارتون‏اینترنتی‏هجوآمیز‏به‏نام‏جیونگ‏داپ‏ســاهویی2 )»جامعه‏درســت‏پاسخ«(‏که‏ضرورت‏ورود‏به‏دانشگاه‏»درست«‏و‏اخذ‏معدود‏مشاغلی‏را‏که‏»خوب«‏تصور‏می‏شوند‏مســخره‏می‏کند،‏همان‏لباس‏های‏مدی‏را‏می‏پوشد‏که‏مردم‏در‏

جاهای‏دیگر‏می‏پوشند.‏2.‏در‏دورۀ‏پارک‏چونگ‏هی،‏کره‏جنوبی‏نیز‏پلیس‏مد‏داشت‏که‏به‏گردش‏می‏پرداخت‏و‏موی‏

مردان‏را‏کوتاه‏می‏کرد؛‏حتی‏آن‏ها‏خط‏کش‏هم‏داشتند‏تا‏ارتفاع‏موها‏را‏اندازه‏بگیرند.3.‏یانگ‏بوک‏کیم‏جونگ‏اون‏از‏خطوط‏راه‏راه‏سیاه‏تیره‏بافته‏می‏شود‏و‏ظاهرا‏از‏پارچه‏های‏

گران‏قیمت‏وارد‏شده‏از‏سویل‏روی3‏لندن‏بافته‏می‏شود.‏4.‏می‏توان‏دید‏که‏زنان‏در‏هر‏شــهر‏و‏روســتایی‏می‏توانند‏ســوار‏دوچرخه‏شــوند‏مگر‏در‏پیونگ‏یانگ.‏کیم‏جونگ‏ایل‏روزگاری‏دوچرخه‏ســواری‏را‏ممنوع‏کرده‏بود،‏اما‏این‏قاعده‏امروز‏فقط‏در‏پیونگ‏یانگ‏اجرا‏می‏شود.‏این‏ممنوعیت‏بعدها‏برداشته‏شد،‏اما‏ناسازگاری‏با‏

آن‏همچنان‏باقی‏است.‏‏‏‏هارتلند‏ ‏که‏با‏ماشــین‏یک‏ساعت‏از‏پیونگ‏یانگ‏فاصله‏داردـ‏ 5.‏نزدیک‏پیونگ‏ســونگـ‏سرمایه‏داری‏جدید‏کره‏شمالی‏واقع‏است.‏این‏منطقه‏آن‏قدر‏به‏پایتخت‏نزدیک‏است‏که‏یک‏خانوادۀ‏طبقۀ‏متوســط‏می‏تواند‏در‏آنجا‏اســتقرار‏یابد،‏اما‏آن‏قدر‏دور‏است‏که‏بتواند‏دور‏از‏کنترل‏کامل‏دولتی‏باشــد.‏برخی‏تحلیلگران‏می‏گویند‏در‏اینجاست‏که‏برخی‏اشکال‏طغیان‏طبقه‏متوســط‏علیه‏دولت‏می‏توان‏شروع‏شــود،‏البته‏اگر‏این‏طغیان‏احتمال‏دور‏از‏دسترس‏باشد.‏ســاکنان‏پیونگ‏سونگ‏دلیل‏خاصی‏دارند‏که‏این‏روزها‏عصبانی‏باشند،‏شهرشان‏به‏‏طور‏رســمی‏‏روزگاری‏بخشــی‏از‏پیونگ‏یانگ‏بزرگ‏بود،‏اما‏کنون‏چنین‏نیســت؛‏بنابراین‏

روزهای‏بخشندگی‏نسبی‏از‏سوی‏دولت‏هم‏به‏پایان‏رسیده‏است.6.‏قسمت‏دمپا‏گشاد‏نیز‏به‏این‏معناست‏که‏از‏چشم‏اندازی‏سریع،‏نمی‏توان‏به‏سرعت‏دریافت‏این‏شلوارهای‏جین‏از‏نوع‏بدن‏نما‏و‏چسبان‏هستند،‏به‏‏ویژه‏اگر‏پوشنده‏آن‏کت‏بلندی‏هم‏بر‏

تن‏داشته‏باشد.‏7.‏البته‏در‏یوتیوب‏ویدئوهایی‏وجود‏دارد‏که‏گام‏به‏گام‏به‏شما‏می‏گوید‏چه‏کار‏باید‏انجام‏دهید.8.‏آن‏هایی‏که‏موهای‏خود‏را‏رنگ‏می‏کنند‏قانون‏شکن‏نیستند؛‏به‏‏گفتۀ‏برخی‏فراریان،‏آن‏ها‏از‏ســوی‏پیران‏افرادی‏دیوانه‏خطاب‏می‏شــوند.‏از‏آنجا‏که‏فرهنگ‏کره‏شمالی‏دارای‏سنت‏

قدرتمند‏سلسله‏مراتب‏سنی‏است،‏این‏موضوع‏کوچکی‏نیست.‏

2. jeongdap sahoi3. Savile Row

فصل ششم

ارتباطات

علیه توسعه 198

یکی‏از‏چشمگیرترین‏تغییراتی‏که‏در‏5‏سال‏گذشته‏در‏کره‏شمالی‏رخ‏داده،‏ظهور‏تلفن‏های‏همراه‏اســت.‏از‏آغاز‏به‏کار‏شبکه‏اپراتور‏کوریولینک‏در‏سال‏2008‏به‏این‏سو،‏بیش‏از‏دو‏و‏نیم‏میلیون‏شهروند‏این‏کشور‏تلفن‏های‏همراه‏خریداری‏و‏گوشی‏های‏خود‏را‏رجیستر‏کرده‏اند.‏همان‏طور‏که‏موبایل‏در‏اوایل‏دهۀ‏90‏برای‏کشــورهای‏توسعه‏یافته‏نماد‏منزلت‏بود،‏در‏کره‏شمالی‏نیز‏هم‏منزلت‏و‏جایگاه‏و‏هم‏ابزاری‏فردی‏برای‏کســب‏وکار‏تلقی‏می‏شود.‏همچون‏بسیاری‏از‏کشورهای‏فقیر،‏مردم‏کره‏شمالی‏به‏‏شکلی‏گسترده‏در‏حال‏ترک‏تلفن‏های‏ثابت‏و‏رو‏آوردن‏به‏تلفن‏های‏همراه‏هســتند.‏درحقیقــت،‏این‏تلفن‏های‏همــراه‏همچون‏اتاقی‏خصوصی‏اســت‏که‏در‏آن‏تلفن‏ثابت‏هم‏هست؛‏این‏نبود‏مگر‏تا‏سال‏1997‏که‏کره‏شمالی‏شــروع‏به‏جایگزینی‏تکنولوژی‏تلفن‏های‏خودکار‏به‏جای‏تلفن‏های‏قدیمی‏‏کرد.‏درحالی‏که‏مقامات‏عموما‏در‏برابر‏تغییر‏مقاوم‏هستند،‏کوریولینک‏به‏راحتــی‏مورد‏رصد‏قرار‏می‏گیرد‏همچنین‏منبع‏پول‏خوبی‏برای‏دولت‏اســت.‏جنبۀ‏شــگفتی‏آور‏دیگری‏هم‏از‏این‏انقالب‏موبایل‏در‏کره‏شــمالی‏وجود‏دارد،‏کســانی‏هستند‏که‏به‏شــبکه‏های‏موبایل‏چین‏وصل‏اند‏و‏امکان‏ارتباط‏و‏انجام‏

دادن‏دادوستد‏و‏معامالت‏را‏دور‏از‏چشمان‏شکارگر‏دولت‏می‏یابند.‏

تاریخچه مختصری از تلفن های همراه در کره شمالیدو‏شــبکه‏اول‏موبایل‏در‏کره‏شــمالی‏عمر‏کوتاهی‏داشتند.‏در‏سال‏1998،‏شــرکت‏هنگ‏کنگی‏لنســلوت‏هلدینگز1‏و‏در‏سال‏2002‏هم‏شــرکت‏تایلندی‏الکسلی‏پاسیفیک‏بیلت‏ســانت2‏شبکه‏ای‏کوچک‏در‏پیونگ‏یانگ‏و‏نامفو‏دایر‏کردند؛‏این‏شرکت‏تایلندی‏یک‏سال‏بعد‏توانست‏20‏هزار‏مشترک‏بدست‏آورد؛‏به‏‏خاطر‏این‏حقیقت‏که‏این‏اشــتراک‏محدود‏به‏نخبگان‏بود.‏ظاهرا‏باید‏آن‏فرد‏

1. Lancelot Holdings 2. Loxley Pacific Built Sunnet

199 ارتباطات

معاون‏کمیته‏خلق‏اســتان‏یا‏مقامی‏‏در‏این‏حد‏می‏بود‏تا‏این‏اشــتراک‏را‏بدست‏آورد.‏این‏ســرویس‏هــم‏به‏لحاظ‏جغرافیایی‏محدود‏بود‏و‏فقــط‏در‏منطقه‏آزاد‏‏ســونبونگ،3‏تفرجگاه‏کوهستانی‏کومگانگ‏و‏پیونگ‏یانگ،‏ اقتصادی‏راجینـ‏در‏دســترس‏بود.‏با‏این‏‏حال،‏در‏24‏می‏‏2004‏تلفن‏های‏همراه‏ناگهان‏از‏ســوی‏دولت‏ممنوع‏شدند.‏شایعه‏این‏بود‏که‏انفجار‏مهیب‏در‏ریونگچون4،‏در‏22‏آوریل‏بمب‏گــذاری‏عمدی‏بــوده‏و‏علت‏انفجار‏هم‏تلفن‏همراه‏بــود.‏کیم‏جونگ‏ایل‏درســت‏چند‏ســاعت‏قبل‏از‏آن،‏از‏این‏مسیر‏عبور‏کرده‏بود‏و‏طبیعتا‏این‏تئوری‏تقویت‏می‏شــد‏که‏شاید‏برنامه‏ترور‏قرار‏بوده‏اتفاق‏بیفتد.‏تقریبا‏2‏هزار‏خانه‏در‏همان‏حوالی‏به‏‏واسطۀ‏این‏انفجار‏نابود‏شدند‏و‏در‏اقدامی‏‏بی‏سابقه‏دولت‏دست‏به‏دامان‏کمک‏های‏خارجی‏برای‏حل‏وفصل‏این‏فاجعه‏شــد.‏برای‏بسیاری‏از‏ناظــران‏کره‏ای،‏زمان‏بندی‏ایــن‏محدودیت‏تأییدکنندۀ‏ارتبــاط‏میان‏تکنولوژی‏موبایل‏و‏انفجار‏ریونگچون‏بود.‏با‏این‏‏حال،‏در‏مورد‏داســتان‏های‏تأییدنشده‏در‏

خصوص‏کره‏شمالی،‏مهم‏است‏که‏جای‏هیچ‏گونه‏تردیدی‏باقی‏نگذاریم.صرف‏نظر‏از‏این،‏چهار‏ســال‏و‏نیم‏قبــل‏از‏آن‏بود‏که‏کیم‏جونگ‏ایل‏اجازه‏تأسیس‏شبکۀ‏تلفن‏همراه‏دیگری‏در‏کره‏شمالی‏را‏داد.‏در‏دسامبر‏2008،‏شرکت‏مصری‏اوراســکام‏تلکام5‏شــروع‏به‏اداره‏کوریولینک‏با‏سرمایه‏گذاری‏مشترک‏میان‏خود‏و‏کره‏شمالی‏کرد؛‏75درصد‏ســهم‏متعلق‏به‏این‏شرکت‏مصری‏بود.‏این‏بــار،‏نتایج‏موفقیت‏آمیزتر‏بود؛‏از‏آن‏آبونمــان‏اولیۀ‏کمتر‏از‏10هزار‏نفر،‏تعداد‏کاربران‏فزونی‏چشمگیر‏یافت‏و‏در‏دسامبر‏2010،‏دومین‏سالگرد‏بازگشایی‏آن،‏بــه‏432‏هزار‏نفر،‏در‏فوریــه‏2012‏به‏1‏میلیون‏نفــر‏و‏در‏اواخر‏می‏‏2013‏به‏دو‏میلیون‏نفر‏رسید.‏اکثریت‏ســهام‏اوراسکام‏تلکام‏در‏سال‏2010‏از‏سوی‏شرکت‏تلکام‏روســی6‏خریداری‏شد.‏کوریولینک‏بخشی‏از‏این‏معامله‏نبود،‏اما‏در‏کنار‏3. Rajin-Sonbong4. Ryongchon5. Orascom Telecom 6 Vimpelcom

علیه توسعه 200

منافع‏لبنانی‏و‏مصری‏این‏شــرکت،‏کوریولینک‏به‏‏صورت‏بخشی‏از‏یک‏شرکت‏جدید‏به‏نام‏اوتی‏ام‏تی1‏حضور‏یافت.‏فهرست‏اصلی‏این‏شرکت‏در‏بورس‏قاهره‏اســت.‏آن‏هایی‏که‏با‏ســرمایه‏گذاری‏در‏بازارهای‏مرزی‏ـ‏و‏نیز‏در‏مورد‏میزان‏‏ محدودیت‏های‏واقعی‏در‏دادوستدهای‏کره‏شمالی‏در‏عصر‏تحریم‏ها‏کنجکاوندـ‏شاید‏عالقه‏مند‏باشند‏بدانند‏که‏اوتی‏ام‏تی‏فهرست‏دومی‏‏هم‏در‏بورس‏لندن‏دارد.‏کره‏شمالی‏25درصد‏سهم‏در‏کوریولینک‏دارد؛‏بنابراین‏کسانی‏که‏سهام‏اوتی‏ام‏تی‏را‏می‏خرند‏)از‏لندن‏یا‏قاهره(‏به‏شرکای‏تجاری‏کیم‏جونگ‏اون‏تبدیل‏می‏شوند.

استفاده از تلفن های کوریولینکاین‏روزها‏می‏تــوان‏بیلبوردهای‏تبلیغاتی‏کوریولینــک‏و‏تصاویر‏مردمی‏‏را‏که‏از‏موبایل‏در‏رسانه‏های‏دولتی‏استفاده‏می‏کنند‏در‏پیونگ‏یانگ‏دید.‏این‏شبکه‏تمام‏شــهرها‏و‏حومه‏ها‏و‏نیز‏خطوط‏بزرگ‏راهی‏و‏ریل‏های‏آهن‏را‏پوشش‏می‏دهد‏و‏با‏داشتن‏دو‏و‏نیم‏میلیون‏مشترک،‏دیگر‏در‏قرق‏نخبگان‏سنتی‏نیست،‏بلکه‏برای‏طبقات‏در‏حال‏ظهور‏تاجر‏و‏ســوداگر‏هم‏قابل‏دســترس‏اســت.‏تماس‏های‏بین‏المللی‏و‏دسترسی‏به‏اینترنت‏همچنان‏مسدود‏است‏ـ‏و‏احتماال‏تا‏مدت‏های‏‏اما‏حداقل‏این‏است‏که‏اکنون‏مشاهده‏این‏مسئله‏ مدید‏هم‏مسدود‏خواهد‏ماندـ‏که‏مردم‏کره‏شمالی‏تماس‏تلفنی‏برقرار‏و‏پیام‏های‏متنی‏ارسال‏می‏کنند،‏به‏امری‏معمول‏تبدیل‏شــده‏است.‏اکثر‏پیونگ‏یانگی‏های‏میان‏20‏تا‏50‏سال‏تلفن‏همراه‏دارند‏و‏برخی‏حتی‏تلفن‏های‏هوشمند‏دارند،‏هرچند‏فقدان‏دسترسی‏به‏اینترنت‏از‏ارزش‏آن‏ها‏می‏کاهد.‏اگر‏کســی‏بخواهد‏اپلیکیشــنی‏را‏در‏کره‏شمالی‏دانلود‏کند،‏باید‏به‏فروشــگاه‏کوریولینک‏برود،‏پولی‏به‏یکــی‏از‏کارکنان‏بپردازد‏تا‏آن‏کارمند‏برنامه‏مدنظر‏را‏بر‏روی‏تلفن‏وی‏نصب‏کند؛‏اما‏خرید‏و‏رجیستری‏کردن‏موبایل‏ها‏در‏کره‏شمالی‏چگونه‏اســت؟‏همچون‏هر‏چیز‏دیگری‏در‏کره‏شمالی‏1. OTMT

201 ارتباطات

امروز،‏تنها‏الزام‏واقعی‏پول‏اســت.‏با‏پرداخت‏یک‏200دالری‏در‏فروشگاه‏های‏کوریولینک،‏‏یک‏گوشی‏خریداری‏می‏شود‏و‏رجیستری‏انجام‏می‏گیرد.‏این‏مبلغ‏هم‏با‏ارزهای‏خارجی‏قابل‏پرداخت‏است،‏نه‏ون‏کره‏شمالی.‏الزم‏به‏ذکر‏است‏ایــن‏نمونه‏دیگری‏از‏همدســتی‏دولت‏در‏فرایند‏بازار‏و‏پذیرش‏آن‏اســت.‏هیچ‏سیستم‏صدور‏صورتحســاب‏یا‏عقد‏قراردادی‏برای‏تماس‏های‏دقیقه‏ای‏وجود‏نــدارد،‏مگر‏هزینه‏ماهانــه‏3‏هزار‏ونی.‏تنها‏گزینه‏بــرای‏تماس‏های‏مضاعف‏پرداخت‏های‏مضاعف‏است؛‏بنابراین‏وقتی‏مدت‏زمان‏یا‏اعتبار‏تماس‏ماهانه‏فرد‏به‏200‏دقیقه‏)و‏20‏پیام‏متنی(‏می‏رســد،‏باید‏به‏فروشــگاه‏برود‏و‏اعتبار‏اضافی‏خریداری‏کند.‏این‏هم‏با‏ارز‏خارجی‏انجام‏می‏گیرد.‏تا‏اوایل‏2013‏هزینه‏تماس‏

مضاعف‏200‏دقیقه‏ای‏چیزی‏حدود‏8/40‏دالر‏می‏شد.‏‏به‏ویژه‏هزینــۀ‏‏تنظیمات‏و‏نصب‏ در‏چنیــن‏کشــور‏فقیری،‏این‏هزینه‏هــاـ‏‏بــرای‏مردم‏خــارج‏از‏پیونگ‏یانگ‏فوق‏العاده‏گران‏اســت؛‏اما‏این‏ 200دالریـ‏حقیقت‏که‏بیش‏از‏10درصد‏از‏جمعیت‏مشــترک‏شده‏اند‏بسیار‏مفید‏و‏آموزنده‏است.‏به‏‏دلیل‏فرایند‏بازاری‏شدن‏پساقحطی،‏اکنون‏بسیاری‏از‏مردم‏توان‏خرید‏دارند.‏درحقیقت،‏آن‏هایی‏که‏در‏کره‏شــمالی‏مشغول‏ســوداگری‏و‏معامله‏گری‏هســتند،‏این‏تلفن‏ها‏را‏نه‏تنها‏لوکس‏نمی‏دانند؛‏بلکــه‏آن‏را‏در‏امر‏تجارت‏الزم‏می‏شمرند.‏در‏گذشته،‏کسب‏اطالعات‏در‏مورد‏قیمت‏ها‏در‏دیگر‏مناطق‏کشور‏دشــوار‏بود.‏همین‏مســئله‏در‏مورد‏اطالعات‏عرضه‏کنندگان‏و‏مشتریان‏بالقوه‏درســت‏بود،‏اما‏اکنون،‏با‏یک‏تماس‏تلفنی‏یا‏ارســال‏یک‏پیــام‏متنی‏می‏توان‏به‏راحتی‏به‏این‏اطالعات‏دسترســی‏یافت.‏جالب‏اینکه،‏این‏موضوع‏تأثیری‏بجا‏بر‏قیمت‏کاالها‏در‏بازار‏خواهد‏داشت.‏تلفن‏های‏همراه‏فرصت‏هایی‏به‏‏اصطالح‏آربیتــراژ2‏در‏بازار‏را‏کاهش‏می‏دهد‏و‏معامله‏گری‏را‏کم‏ســودتر‏می‏ســازد‏)اما‏

arbitrage opportunities .2؛‏کســب‏درآمد‏با‏خرید‏هم‏زمان‏کاالیی‏مخصوص‏به‏پایین‏ترین‏قیمت‏بازار‏و‏فروش‏آن‏با‏باالترین‏قیمت‏در‏بازار‏دیگری.

علیه توسعه 202

قیمت‏ها‏برای‏مشتری‏نهایی‏معقول‏تر‏می‏شود.()1(‏بزرگترین‏بازنده‏در‏این‏فرایند‏طبیعتا‏معامله‏گری‏است‏که‏تلفن‏همراه‏ندارد.‏برای‏آجوماهای‏معامله‏گر‏هم‏این‏گوشــی‏ها‏ابزاری‏مهم‏برای‏بده‏و‏‏بستان‏اســت،‏اما‏برای‏جوانان،‏نمادی‏برای‏منزلت‏و‏جایگاه‏اســت.‏چیزی‏که‏به‏والدین‏برای‏خرید‏آن‏ها‏فشــار‏می‏آورد؛‏بنابراین‏شــما‏ثروتمند‏و‏جهان‏وطنــی‏جلوه‏خواهید‏کــرد.)2(‏به‏همین‏دلیل،‏شمالی‏هایی‏هستند‏که‏دارای‏گوشی‏‏دارند‏و‏نمی‏توانند‏از‏آن‏ها‏استفاده‏کنند.)3(منبعی‏بیان‏می‏دارد‏برای‏بســیاری،‏گوشــی‏های‏موبایل‏یک‏چراغ‏قوۀ‏گران‏قیمت‏اســت.‏به‏عبارت‏دیگر،‏یک‏فقرۀ‏نمایشــی‏که‏تنها‏کاربردش‏استفاده‏از‏چراغ‏قوۀ‏پشت‏آن‏است.‏در‏کشوری‏که‏قطعی‏برق‏بسیار‏متداول‏اســت،‏این‏شاید‏امری‏قابل‏انتظار‏باشد‏)تقریبا‏به‏امری‏بسیار‏شایع‏تبدیل‏شده‏است‏که‏از‏گوشــی‏های‏موبایل‏به‏‏عنوان‏چراغ‏قوه‏یا‏نوعی‏مشعل‏در‏هنگام‏تاریکی‏و‏قطع‏برق‏اســتفاده‏شــود(.‏در‏کره‏شمالی،‏شماره‏تلفنتان‏اطالعاتی‏در‏مورد‏جایگاهتان‏می‏دهد.‏درحالی‏که‏شماره‏هایی‏که‏با‏191‏یا‏193‏شــروع‏می‏شــود‏)و‏بعد‏از‏آن‏7‏رقم‏دیگر‏می‏آید(‏برای‏مردم‏معمولی‏اســت.‏رجیستر‏کننده‏های‏خاص‏)یا‏سرشماره‏های‏خاص(‏برای‏نخبگان‏شــماره‏هایی‏را‏در‏نظر‏می‏گیرند‏که‏با‏195‏شروع‏می‏شود.‏حدود‏300‏هزار‏از‏این‏شــماره‏ها‏هست‏که‏به‏کادرهای‏حزبی،‏افســران‏نظامی‏‏یا‏مقامات‏دولتی‏تعلق‏دارد.‏این‏شماره‏های‏195،‏شبکه‏ای‏کامال‏مجزا‏با‏کوریولینک‏دارند.‏این‏شبکه‏از‏سوی‏اوراسکام‏به‏این‏شرط‏نصب‏شد‏که‏اجازه‏اجرایی‏شدن‏در‏این‏کشور‏داده‏شود،‏اما‏برخالف‏کوریولینک،‏مالک‏100درصدی‏اوراسکام،‏کره‏شمالی‏است.‏آن‏معدود‏افراد‏خوش‏شانسی‏که‏از‏آن‏استفاده‏می‏کنند،‏100‏دقیقه‏تماس‏تلفنــی‏مضاعف‏و‏10‏پیام‏متنی‏مضاعف‏در‏ماه‏دریافت‏می‏کنند.‏هزینه‏آن‏ها‏840‏ون‏کره‏می‏شود،‏مبلغی‏معادل‏حدود‏10 سنت‏امریکایی‏در‏بازار‏آزاد؛‏البته‏هنگام‏نوشتن‏این‏بخش‏از‏کتاب.‏روشن‏

203ارتباطات

است‏این‏رقم‏سودی‏نیست‏که‏اوراسکام‏یا‏دولت‏بخواهد‏آن‏را‏به‏شهروندان‏عادی‏هم‏تسری‏دهند.

وضعیت در مرزها چگونه است؟اگرچه‏کوریولینک‏افراد‏را‏از‏نظر‏کاری‏که‏می‏توانند‏انجام‏دهند‏توانمند‏می‏سازد‏و‏برای‏آن‏ها‏آسایشــی‏را‏در‏ســبک‏زندگی‏به‏ارمغان‏می‏آورد‏که‏ابتدا‏در‏دهۀ‏80 دنیای‏ثروتمند‏از‏آن‏برخوردار‏شــده‏بود،‏نباید‏به‏این‏نتیجه‏برسیم‏که‏این‏شبکه‏قدرت‏تضعیف‏کنترل‏دولت‏را‏دارد.‏کوریولینک‏به‏شــدت‏رصد‏می‏شــود؛‏برای‏مثال‏پیام‏های‏متنی‏اش‏همواره‏زیر‏ذره‏بین‏قرار‏دارد‏و‏به‏همین‏دلیل‏حتی‏می‏تواند‏به‏حفظ‏کنترل‏دولت‏هم‏کمک‏کند.‏این‏شــبکه‏البته‏منبعی‏مطمئن‏و‏روزافزون‏از‏درآمدزایــی‏برای‏دولت‏اســت.‏شــرکت‏اوتی‏ام‏تی1‏هرگــز‏داده‏هایی‏در‏مورد‏کوریولینک‏منتشر‏نکرده‏است،‏غیر‏از‏شمارۀ‏مشترکانش،‏اما‏پیش‏از‏ساماندهی‏دوباره‏این‏شرکت،‏حاشیه‏ســود‏ناخالص2‏براساس‏متوسط‏درآمد‏هر‏کاربر‏که‏تقریبا‏15‏دالر‏در‏هر‏سهم‏بود،‏حدود‏80‏درصد‏می‏شد.‏با‏پایگاه‏کاربری‏بیش‏از‏2‏میلیونی‏رجیســترکنندگان‏معمولی،‏سهم‏سود‏به‏دست‏آمده‏برای‏دولت‏کمتر‏از‏10‏میلیون‏دالر‏در‏ســال‏اســت.‏آنچه‏بر‏این‏افزوده‏می‏شــود،‏حاشــیه‏فراوان‏به‏دســت‏آمده‏از‏گوشی‏هایی‏است‏که‏با‏دو‏یا‏سه‏برابر‏ارزش‏واقعی‏شان‏فروخته‏می‏شوند.)4(‏به‏‏گفتۀ‏حسابرسان‏مؤسسه‏دیلویت،3‏کوریولینک‏422‏میلیون‏دالر‏

1. OTMTgross profit margins .2؛‏حاشــیه‏سود‏ناخالص‏هر‏شرکتی‏از‏اختالف‏فروش‏و‏بهای‏تمام‏شدۀ‏کاالی‏فروش‏رفته‏بدست‏می‏آید؛‏

یعنی‏قیمت‏تمام‏شدۀ‏کاال‏-‏درآمد‏=‏حاشیه‏سود‏ناخالص.Deloitte .3؛‏یکی‏از‏چهار‏مؤسسۀ‏بزرگ‏حسابرسی‏در‏جهان‏که‏به‏»چهار‏بزرگ«‏معروف‏اند.‏این‏مؤسسات‏عبارتنداز:‏پرایس‏واتر‏هاوس‏کوپرز،‏دیلویت،‏ارنســت‏اند‏یانگ‏و‏کی‏پی‏ام‏جی.‏این‏چهار‏مؤسســه،‏بزرگترین‏شــبکه‏های‏خدمات‏حرفه‏ای‏بین‏المللی‏در‏حسابداری‏اند؛‏و‏خدماتی‏ازجمله‏حسابرسی،‏اطمینان‏دهی،‏مالیات،‏مشاوره،‏ریاضیات‏بیمه‏سنجی‏)اکچوئری(،‏تأمین‏مالی‏شرکتی‏و‏حقوقی‏عرضه‏می‏کنند.‏این‏چهار‏مؤسسه‏اکثر‏قریب‏به‏اتفاق‏حسابرسی‏های‏شرکت‏های‏پذیرفته‏شده‏در‏بورس‏ها‏و‏همچنین‏بسیاری‏از‏حسابرســی‏های‏شــرکت‏های‏خصوصی‏را‏انجام‏می‏دهند‏و‏عمال‏انحصار‏در‏حسابرسی‏شرکت‏های‏بزرگ‏پدید‏آورده‏اند.‏برگرفته‏از‏

ویکی‏پدیای‏فارسی.‏برای‏اطالعات‏بیشتر‏در‏مورد‏دیلویت‏ر.ک.:https://www2.deloitte.com/us/en.html

علیه توسعه 204

)ظاهرا‏از‏عملیات‏‏ســوداگرانه‏اش(‏در‏کره‏شمالی‏پول‏به‏جیب‏زده‏است.‏اینکه‏چقدر‏از‏این‏مبلغ‏را‏قرار‏اســت‏اوتی‏ام‏تی‏از‏کره‏شمالی‏خارج‏کند‏نگرانی‏بزرگ‏

مدیریت‏اوتی‏ام‏تی‏است.‏تاکنون‏پاسخ‏صفر‏بوده‏است.‏این‏سودآوری‏تاکنون‏برای‏رژیم‏خوب‏بوده‏است؛‏اما‏همه‏موبایل‏ها‏به‏طور‏رســمی‏‏با‏استقبال‏مواجه‏نمی‏شوند.‏طی‏15‏ســال‏گذشته،‏تلفن‏هایی‏که‏به‏شــبکه‏های‏موبایل‏چین‏در‏شــهرهای‏مرزی‏مانند‏ســینویجو،‏‏هایسان‏و‏هوریونگ1‏دسترســی‏دارند‏به‏تغییر‏وضعیت‏درآمدی‏کسانی‏که‏نزدیک‏این‏ابرقدرت‏در‏شمال‏زندگی‏می‏کنند‏کمک‏کرده‏است.‏از‏تلفن‏های‏چینی‏برای‏صحبت‏با‏اعضای‏خانواده‏که‏در‏چین‏و‏کره‏جنوبی‏زندگی‏می‏کنند‏اســتفاده‏می‏شــود‏و‏نیز‏برای‏ترتیب‏دادن‏کارهای‏سوداگرانه‏و‏تجاری،‏ردوبدل‏کردن‏اطالعات‏و‏حتی‏از‏آن‏ها‏برای‏تســهیل‏فرایند‏فرار‏هم‏اســتفاده‏می‏شود.‏به‏چنین‏دالیلی،‏در‏کره‏شمالی‏اتصال‏به‏شبکه‏موبایل‏چین‏به‏شدت‏غیرقانونی‏اســت.‏یورش‏ها‏و‏برخوردهای‏گاه‏‏و‏بیــگاه،‏مجازات‏ها‏و‏تنبیهات‏می‏تواند‏بی‏نهایت‏ســخت‏باشد،‏اما‏چیزی‏از‏اعدام‏شنیده‏نشده‏است.‏مقامات‏هرگز‏نمی‏توانند‏به‏‏دلیل‏وجود‏انگیزه‏های‏مالی‏امیدوار‏به‏از‏میان‏رفتن‏چنین‏اقدامی‏‏باشند.‏ســوداگران‏چینی‏گوشی‏ها‏را‏به‏‏شکل‏انبوه‏وارد‏این‏کشور‏می‏کنند‏و‏به‏نوعــی‏با‏مقامات‏کره‏شــمالی‏هم‏معامله‏می‏کنند،‏اما‏کســانی‏که‏به‏دلیل‏اســتفاده‏از‏تلفن‏های‏چینی‏گرفتار‏شوند،‏بیشــتر‏مواقع‏می‏توانند‏با‏پرداخت‏

رشوه‏از‏مجازات‏بگریزند.‏مقامات‏هم‏به‏‏طور‏مستقیم‏در‏این‏کار‏و‏کاسبی‏دخیل‏اند.‏یکی‏از‏منابع‏ما‏که‏از‏فراریان‏بود‏و‏نزدیک‏مرز‏چین‏زندگی‏می‏کرد‏می‏گوید:‏هنگام‏استفاده‏از‏تلفن‏چینی،‏از‏سوی‏افسر‏وزارت‏امنیت‏خلق‏دستگیر‏شده‏و‏برای‏آزادی‏مجبور‏شد‏3‏هزار‏یوان‏رشوه‏بپردازد.‏گوشی‏او‏هم‏مصادره‏شد،‏اما‏از‏آنجا‏که‏نمی‏توانست‏1. Hoeryeong

205ارتباطات

کاســبی‏مرزی‏خود‏را‏بدون‏این‏گوشی‏انجام‏دهد،‏پس‏از‏مدتی‏نزد‏همان‏مقام‏رفت‏و‏با‏پرداخت‏1800‏یوان‏گوشی‏خود‏را‏پس‏گرفت.‏به‏‏عنوان‏اقدام‏احتیاطی‏در‏برابر‏دســتگیری‏دوباره،‏او‏یک‏گوشــی‏دیگر‏برای‏همان‏مقام‏وزارت‏امنیت‏

خلق‏خرید؛‏البته‏به‏قیمتی‏پایین‏تر‏تا‏پشتیبانی‏او‏را‏جلب‏کند.تضعیف‏بیشــتر‏کنترل‏دولتی‏ـ‏الاقل‏به‏معنای‏روان‏شــناختی‏آن‏ـ‏استفاده‏بیشــتر‏از‏تلفن‏های‏ساخت‏کره‏جنوبی‏در‏میان‏کاربران‏شبکه‏های‏چینی‏است.‏دالیــل‏متعــددی‏برای‏این‏امــر‏وجود‏دارد،‏امــا‏مهم‏ترین‏دالیــل‏عبارتنداز:‏محصوالت‏کره‏جنوبی‏به‏‏خاطر‏آثار‏هالیوو‏یا‏همان‏موج‏کره‏ای،‏مد‏تر‏هستند.آن‏ها‏کیفیت‏باالتری‏دارند‏و‏تصور‏بر‏این‏است‏که‏مقبولیت‏بهتری‏داشته‏باشند؛‏همواره‏فهرستی‏به‏زبان‏کره‏ای‏نیز‏دارند.‏ثروتمندان‏و‏کسانی‏که‏به‏‏دلیل‏نیازهای‏کاری‏شــان‏نیازمند‏کیفیت‏باالی‏تماس‏اند،‏به‏‏طور‏روزافزونی‏ازگوشی‏های‏ال‏جی‏یا‏سامسونگ‏استفاده‏می‏کنند.‏در‏کرایه‏دادن‏گوشی‏های‏موبایل‏متصل‏به‏شبکه‏های‏چینی‏هم‏برای‏برخی‏افراد‏پول‏وجود‏دارد.‏بیش‏از‏نیمی‏‏از‏تماس‏هایی‏که‏با‏گوشــی‏های‏چینی‏با‏خارج‏از‏کره‏شــمالی‏گرفته‏می‏شــود‏متعلق‏به‏خود‏تماس‏گیرنده‏نیســت.‏به‏چه‏معنا؟‏به‏این‏معنا‏که‏اکثر‏دارندگان‏موبایل‏در‏ازای‏وجهی‏به‏دیگران‏اجازه‏می‏دهند‏از‏گوشی‏های‏شــان‏اســتفاده‏نمایند‏و‏تماس‏برقرار‏کنند‏و‏به‏دوستان‏و‏اعضای‏خانواده‏خود‏هم‏اجازه‏می‏دهند‏به‏رایگان‏از‏این‏گوشی‏ها‏اســتفاده‏کنند.‏این‏حقیقت‏که‏مردم‏اطمینان‏بیشتری‏دارند‏که‏به‏دیگران‏اجازه‏اســتفاده‏از‏گوشی‏های‏غیرقانونی‏شــان‏را‏بدهند،‏نشانۀ‏روشنی‏بدســت‏می‏دهد‏دال‏بر‏اینکه‏آن‏دسته‏از‏مردم‏کره‏شــمالی‏که‏در‏مناطق‏مرزی‏زندگــی‏می‏کنند‏ترس‏کمتری‏از‏مراجع‏قدرت‏و‏نگرانی‏کمتری‏هم‏درخصوص‏احتمال‏جاسوســی‏از‏خــود‏دارند.‏پیش‏از‏قحطی،‏حتی‏اعضــای‏خانواده‏از‏یکدیگر‏جاسوسی‏می‏کردند؛‏حال‏یا‏به‏‏خاطر‏ترس‏یا‏باوری‏که‏این‏کار‏را‏درست‏

می‏انگاشت.‏امروز‏دیگر‏این‏مسئله‏مطرح‏نیست.)5(‏

علیه توسعه 206

گفته‏می‏شــود‏مردم‏حین‏برقراری‏تماس‏اقدامات‏احتیاطی‏اتخاذ‏می‏کنند.‏بــرای‏جلوگیری‏از‏ردیابی‏ســیگنال،‏دارندگان‏تلفن‏همراه‏گوشــی‏های‏خود‏را‏خاموش‏می‏کنند‏تا‏زمانی‏که‏واقعا‏نیازی‏داشته‏باشند‏و‏بخواهند‏از‏آن‏ها‏استفاده‏کنند.‏بــه‏همین‏دلیل،‏مدت‏زمان‏تماس‏کوتاه‏می‏شــود؛‏مدت‏زمان‏بیش‏از‏5 دقیقه‏»طوالنی«‏تلقی‏می‏شود.‏برخی‏هم‏وقتی‏پشت‏تلفن‏از‏برخی‏موضوعات‏حســاس‏مانند‏فرار‏یا‏پناهندگی‏ســخن‏به‏میان‏می‏آورند‏از‏کدهای‏مخفی‏یا‏از‏پیش‏تعیین‏شــده‏استفاده‏می‏کنند.‏برخی‏هم‏به‏شیوه‏های‏غیرمعمول‏احتیاط‏به‏خرج‏می‏دهند.‏یک‏فراری‏)که‏در‏نوامبر‏2010‏کره‏شــمالی‏را‏ترک‏کرد(‏می‏گفت‏هربار‏که‏با‏گوشــی‏غیرقانونی‏چینی‏اش‏صحبت‏می‏کند،‏مجبور‏اســت‏سینک‏ظرفشــویی‏را‏پر‏از‏آب‏کند‏و‏در‏قابلمه‏برنج‏را‏روی‏ســرش‏بگذارد‏تا‏بتواند‏به‏‏واسطۀ‏سر‏و‏صدای‏ناشی‏از‏شیر‏آبی‏که‏داخل‏سینک‏می‏ریزد‏یا‏در‏قابلمه‏ای‏که‏او‏را‏پنهان‏کرده‏ســخن‏بگوید.‏دلیل‏این‏کار‏چه‏بود؟‏ظاهرا‏باور‏داشتند‏این‏کار‏باعث‏می‏شــود‏ردیابی‏سیگنال‏های‏موبایل‏از‏ســوی‏دولت‏غیرممکن‏یا‏دشوار‏شود.‏این‏نشــان‏می‏دهد‏که‏با‏وجود‏تغییرات‏اخیر،‏جامعه‏کره‏شمالی‏همچنان‏جامعه‏ای‏بسیار‏بسته‏اســت‏و‏در‏غیاب‏اطالعات‏صحیح،‏تمام‏انواع‏ایده‏های‏

عجیب‏و‏نظریه‏های‏توطئه‏به‏راحتی‏پخش‏می‏شود.‏

مسدود کردن، پارازیت فرستادن و پخش رادیویی از خارجدولت‏این‏قابلیت‏را‏ندارد‏که‏بر‏روی‏سیگنال‏های‏خارجی‏به‏‏طور‏کامل‏پارازیت‏بفرســتد‏و‏آن‏ها‏را‏مثال‏مســدود‏کند،‏زیرا‏این‏کار‏مستلزم‏امواج‏ثابت‏با‏قدرت‏باالســت.‏با‏وجود‏این،‏مقام‏های‏کره‏شمالی‏به‏شدت‏می‏کوشــند‏کاربران‏را‏از‏شبکه‏های‏موبایل‏چینی‏ســرخورده‏و‏منصرف‏ســازند.‏نتیجه‏ارسال‏پارازیت‏تماس‏هایی‏است‏که‏قطع‏و‏وصل‏می‏شود‏و‏کاربر‏مجبور‏می‏شود‏برای‏برقراری‏تماس‏بهتر‏روی‏تپه‏ها‏یا‏جاهای‏بلند‏برود،‏یعنی‏همان‏جاهایی‏که‏دستگاه‏های‏

207ارتباطات

شناسایی‏ســیگنال‏نصب‏‏شده‏اســت‏تا‏افراد‏را‏ردیابی‏و‏دستگیر‏کنند.‏به‏‏طور‏خاص‏در‏عصر‏کیم‏جونگ‏اون،‏عصری‏که‏در‏آن‏دولت‏به‏‏دنبال‏سفت‏و‏سخت‏کــردن‏کنترل‏هــای‏امنیتی‏و‏جلوگیری‏از‏فرار‏اســت،‏ارســال‏پارازیت‏به‏منبع‏روزافزونی‏از‏ناراحتی‏برای‏کسانی‏تبدیل‏شده‏است‏که‏در‏مناطق‏مرزی‏هستند،‏اما‏مردم‏کره‏شمالی‏بیش‏از‏یک‏‏دهه‏است‏که‏از‏تلفن‏های‏چینی‏استفاده‏می‏کنند‏و‏حاضر‏به‏کنار‏گذاشتن‏این‏مهم‏ترین‏ابزار‏ارتباطی‏خود‏با‏دنیای‏خارج‏نیستند؛‏البته‏کاربری‏که‏دستگیر‏و‏گرفتار‏می‏شود‏باید‏رشوه‏بدهد‏در‏غیر‏این‏صورت،‏یا‏مورد‏ضرب‏و‏شتم‏قرار‏می‏گیرد‏یا‏به‏دست‏پلیس‏های‏بی‏رحم‏و‏متعصب‏می‏افتد.امواج‏رادیویی‏خارج‏از‏کره‏شمالی‏نیز‏در‏معرض‏پارازیت‏هستند،‏هرچند‏باز‏هم،‏کســانی‏که‏می‏خواهند‏به‏آن‏ها‏گوش‏ســپارند‏قادر‏خواهند‏بود‏راهی‏برای‏گوش‏دادن‏به‏آن‏ها‏بیابند.‏منطقه‏پیرامون‏منطقه‏غیرنظامی‏‏یکی‏از‏شــلوغ‏ترین‏مناطق‏درخصوص‏ترافیک‏رادیویی‏در‏جهان‏است.‏شاید‏جالب‏ترین‏مورد‏ـ‏که‏البته‏ســخن‏کمی‏‏هم‏در‏مورد‏آن‏گفته‏شده‏است‏ـ‏از‏پخش‏رادیویی‏از‏خارج‏به‏داخل‏کره‏شمالی‏همانا‏ایستگاه‏های‏شماره‏ای1‏کره‏جنوبی‏است؛‏ایستگاهی‏که‏با‏وجود‏تالش‏های‏کره‏شمالی‏برای‏انسداد‏آن،‏پخشی‏منظم‏برای‏چند‏دهه‏داشته‏است.‏این‏ایستگاه‏های‏شماره‏ای‏پیام‏های‏کدگذاری‏شده‏را‏به‏‏نفع‏عوامل‏مخفی2 انتقال‏می‏دهد.‏معروف‏است‏که‏عوامل‏کره‏شمالی‏در‏کره‏جنوبی‏حضور‏دارند.‏عکس‏آن‏نیز‏درســت‏اســت‏و‏یکی‏از‏روش‏هایی‏که‏کره‏جنوبی‏با‏عوامل‏خود‏ارتباط‏برقرار‏می‏سازد)6(‏همانا‏ارسال‏مجموعه‏ای‏از‏شماره‏هاست‏که‏از‏سوی‏یک‏مجــری‏در‏مجموعــه‏ای‏از‏فرکانس‏های‏ای‏ام‏خوانده‏می‏شــود.‏برخی‏از‏خبرپراکنی‏ها‏با‏آواز‏بانگاپ‏ســیومیدا3‏شــروع‏می‏شــود،‏یعنــی‏»از‏دیدارت‏

1. numbers station2. secret agents3. Bangapseumnida

علیه توسعه 208

خوشحالم1«،‏هرچند‏اکنون‏معمول‏نیست‏که‏آهنگ‏شماره‏هشتم‏پیانو‏سوناتا2‏را‏بشــنویم.‏وقتی‏آواز‏تمام‏می‏شود،‏صدای‏یک‏زن‏شنیده‏می‏شود‏که‏شماره‏ها‏را‏‏31ـ‏73«‏و‏غیره‏و‏از‏الگوی‏نظامی‏‏خوانش‏شماره‏ها‏به‏کره‏ای‏ می‏خواند:‏»56ـ‏اســتفاده‏می‏کند‏که‏از‏ابهام‏احتراز‏جوید.‏برای‏شــنوندگان‏معمولی،‏این‏صدا‏چیزی‏نیســت‏جز‏بازی‏مشــکوک‏بینگو؛‏اما‏برای‏عاملی‏که‏دفترچۀ‏راهنما‏یا‏

کتابچۀ‏کد‏را‏دارد،‏این‏شماره‏ها‏نوعی‏دستورالعمل‏است.‏کره‏شــمالی‏روزگاری‏ایستگاه‏های‏شــماره‏ای‏خاص‏خود‏را‏داشت‏)و‏در‏اواخر‏دهۀ‏90‏جاسوسان‏کره‏شمالی‏در‏حالی‏در‏کره‏جنوبی‏دستگیر‏می‏شدند‏که‏کتابچه‏های‏کدشناسی‏در‏اختیار‏داشتند(،‏اما‏تصور‏عمومی‏‏این‏است‏که‏این‏کار‏در‏حدود‏ســال‏2000‏ادامه‏نیافت.)7(‏این‏البته‏شــاهدی‏بر‏عالقۀ‏روبه‏کاهش‏کره‏شــمالی‏به‏جاسوسی‏نیست.‏کره‏جنوبی‏کشــوری‏بسیار‏باز‏است‏و‏ازاین‏رو‏برای‏عوامل‏کره‏شــمالی‏کامال‏میســر‏اســت‏که‏بــرای‏دریافــت‏فرمان‏ها‏و‏دســتورالعمل‏ها‏از‏طریق‏تلفن،‏ایمیل‏و‏اینترنت‏در‏آنجا‏اســتقرار‏یابند؛‏اما‏هم‏کره‏شمالی‏و‏هم‏کره‏جنوبی‏در‏خبرپراکنی‏های‏تبلیغاتی3‏علیه‏یکدیگر‏فعال‏اند.‏هــر‏دو‏طرف‏یکدیگر‏را‏با‏پخش‏اخبار‏با‏موج‏های‏کوتاه‏و‏متوســط‏هدف‏قرار‏می‏دهند‏و‏هر‏دو‏از‏خود‏در‏برابر‏دیگری‏با‏ارسال‏پارازیت‏دفاع‏می‏کنند،‏هرچند‏با‏میزان‏محدودی‏از‏موفقیت.‏اقدامات‏کره‏شــمالی‏در‏تبلیغات‏رادیویی‏صدای‏

1. Nice to Meet You2. Piano Sonata 3.‏‏بــه‏‏دنبال‏دیدار‏رهبران‏دو‏کره‏در‏روســتای‏پانمونجوم‏در‏7‏اردیبهشــت‏ماه‏97‏برابر‏با‏جمعه‏27‏آوریــل‏2018،‏دولت‏کره‏جنوبی‏بلندگوهای‏تبلیغاتی‏خصمانه‏علیه‏پیونگ‏یانگ‏در‏مرزهای‏مشترک‏با‏کره‏شمالی‏را‏برداشت‏تا‏روند‏آشتی‏میان‏دو‏کره‏سرعت‏بیشتری‏بگیرد.‏رسانه‏ها‏از‏این‏کار‏به‏منزلۀ‏»حسن‏نیتی‏دیگر‏میان‏دو‏کره‏در‏روزهای‏منتهی‏به‏مذاکرات‏رهبران‏دو‏کشور«‏نام‏بردند.‏صدای‏این‏‏هسته‏ای‏شمالی‏ها‏بود.‏ بلندگوهای‏تبلیغاتی‏را‏مایل‏ها‏دورتر‏می‏توان‏شنید.‏این‏ها‏ابزار‏تبلیغاتی‏جنوبی‏ها‏در‏برابر‏آزمایش‏های‏موشکیـ‏اگرچه‏کره‏شــمالی‏هم‏روش‏های‏ســخن‏پراکنی‏و‏تبلیغاتی‏خود‏را‏داشت،‏در‏گذشته‏در‏مقابل‏این‏رفتار‏کره‏جنوبی‏در‏تبلیغات‏از‏طریق‏بلندگوها،‏با‏زبان‏گلوله‏و‏آتش‏پاســخ‏می‏داد.‏در‏فوریه‏2018‏نیز‏کره‏شــمالی‏صدای‏بلندگوهایش‏را‏در‏مرز‏و‏پس‏از‏بازی‏های‏المپیک‏

زمستانی‏در‏کره‏جنوبی‏که‏ورزشکارانش‏نیز‏در‏آن‏حضور‏داشتند،‏پایین‏آورد؛‏برای‏اطالعات‏بیشتر‏ر.ک:Joshua Berlinger and Yoonjung Seo (23 April 2018), South Korea stops blasting propaganda as summit looms,https://edition.cnn.com/23/04/2018/asia/north-korea-south-korea-upcoming-summit-intl/index.html

209ارتباطات

کره4‏نامیده‏می‏شــود‏و‏به‏زبان‏های‏کره‏ای،‏انگلیسی،‏ژاپنی،‏چینی،‏فرانسوی،‏آلمانی،‏روسی،‏اسپانیایی‏و‏عربی‏پخش‏می‏شود.‏صدای‏کره‏موسیقی‏و‏اخبار‏را‏هم‏پخش‏می‏کنــد‏و‏در‏این‏خبرپراکنی‏ها‏رهبران‏کره‏جنوبــی‏را‏پادو5‏و‏نوکر‏و‏رهبران‏امریکا‏را‏امپریالیســت‏می‏خواند.‏سئول‏تالش‏می‏کند‏با‏ایجاد‏صداهای‏مکرر‏گروم‏گروم،‏خش‏خش‏یا‏صدایی‏مشابه‏با‏صدای‏پرواز‏هواپیما‏از‏روی‏باند6 بر‏روی‏همان‏فرکانس‏ایجاد‏اختالل‏کند؛‏اما‏به‏طورکلی‏امکان‏دریافت‏سیگنال‏ها‏به‏‏صورت‏واضح‏در‏نقاط‏مرتفع‏کره‏جنوبی‏به‏قدر‏کافی‏هست.)8(‏همین‏مسئله‏در‏مــورد‏اقدام‏کره‏جنوبی‏بر‏روی‏ایســتگاه‏رادیویی‏اصلی‏کره‏شــمالی،‏با‏نام‏

خبرپراکنی‏مرکزی‏کره7،‏هم‏مصداق‏دارد.‏کره‏جنوبــی‏هم‏موردی‏مشــابه‏برای‏صدای‏کــره‏دارد‏که‏نــدای‏امید8‏و‏خبرپراکنی‏قومی‏‏کره9‏)کا.‏بی.‏اس(‏نامیده‏می‏شود؛‏گروه‏هدف‏آن‏اقوام‏کره‏ای‏است‏که‏در‏خارج‏از‏کره‏جنوبی‏زندگی‏می‏کنند‏)البته‏شامل‏مردم‏کره‏شمالی‏هم‏می‏شود(.‏کره‏شمالی‏می‏کوشد‏این‏ایستگاه‏ها‏و‏نیز‏دیگر‏خبرپراکنی‏های‏رادیویی‏کا‏.بی.‏اس‏را‏مسدود‏ســازد،‏آن‏هم‏با‏ایجاد‏اصواتی‏مشابه‏با‏صدای‏بلند‏شدن‏جنگنده‏از‏روی‏باند‏فرودگاه.‏همچنین‏تالش‏هایی‏با‏حمایت‏مالی‏امریکا‏برای‏هدف‏قرار‏دادن‏شنوندگان‏رادیویی‏کره‏شمالی‏وجود‏دارد،‏مانند‏صدای‏امریکا‏و‏رادیو‏آســیای‏آزاد10‏که‏به‏زبان‏کره‏ای‏پخش‏می‏شــود.‏افزون‏‏بر‏این،‏و‏مهم‏تر‏از‏همــه،‏بنگاه‏های‏خبرپراکن‏مســتقل)9(‏مانند‏رادیوی‏آزاد‏برای‏کره‏شــمالی11،‏صدای‏آزاد‏رادیو12،‏رادیو‏اصالح‏کره‏شــمالی13‏و‏رادیوی‏آزاد‏کره‏شمالی14‏وجود‏4. Choson-ui Sori (Voice of Korea)5. lackey6. chugging7. Choson Joongang Bangsong (Korea Central Broadcasting)8. Heuimangeui Meari (Echo of Hope)9. Korean Broadcasting System, KBS’s Hanminjok Bangsong (Korean Ethnic Broadcasting)10. Radio Free Asia11. Open Radio for North Korea12. Radio Free Chosun13. North Korea Reform Radio14. Free North Korea Radio

علیه توسعه 210

دارد‏که‏از‏کره‏جنوبی‏اداره‏می‏شــوند‏و‏اغلب‏نیروهایش‏فراریان‏کره‏شمالی‏اند.‏همچنین‏ســازمان‏های‏مشابه‏ژاپنی‏هم‏هستند‏که‏شنوندگان‏کره‏شمالی‏را‏هدف‏قرار‏می‏دهند‏و‏دست‏کم‏دو‏ایستگاه‏مسیحی‏هم‏هستند‏که‏چنین‏کارهایی‏انجام‏

می‏دهند.)10(‏

تأثیرات رادیوهمچون‏تلویزیون،‏رادیوهایی‏که‏در‏کره‏شمالی‏به‏صورت‏قانونی‏فروخته‏می‏شوند‏با‏دسترسی‏های‏از‏پیش‏تعیین‏شــده‏به‏کانال‏های‏کره‏شمالی‏فروخته‏می‏شوند.‏مالکیت‏رادیوی‏از‏پیش‏تنظیم‏شده‏یا‏رادیوی‏خارجی‏که‏باندهایش‏از‏پیش‏تنظیم‏شــده‏است‏به‏‏واسطۀ‏قوانین‏این‏کشــور‏امری‏است‏قابل‏مجازات؛‏اما‏چنان‏که‏انتظار‏می‏رود،‏این‏امر‏سوداگران‏جانگ‏مادانگ‏و‏تاجران‏چینی‏را‏از‏فروش‏این‏رادیوها‏بازنمی‏دارد.‏راه‏حل‏گرفتار‏شدن‏هم‏همان‏پرداخت‏رشوه‏است.‏مقامات‏مالــکان‏و‏دارندگان‏رادیوها‏و‏خود‏این‏رادیوهــا‏را‏به‏‏منزلۀ‏طعمه‏ای‏می‏بینند‏که‏ارزش‏چنــد‏دالر‏به‏جیب‏زدن‏را‏دارد.‏این‏رادیوها‏در‏صورت‏توقیف،‏مصادره‏و‏دوباره‏فروخته‏می‏شوند‏و‏این‏البته‏در‏راستای‏منافع‏آن‏مقام‏مربوط‏است.‏تحت‏پیگرد‏قرار‏دادن‏مالک‏رادیو‏باعث‏می‏شــود‏فرصت‏چنین‏سودی‏از‏میان‏برود؛‏بنابراین‏گــوش‏دادن‏غیرقانونی‏به‏رادیو‏می‏تواند‏با‏رادیوهای‏خریداری‏شــده‏از‏

چین‏و‏تغییرات‏غیرقانونی‏در‏تنظیمات‏رادیویی‏کره‏شمالی‏گسترش‏یابد.‏گفته‏می‏شــود‏رادیوی‏خارجی‏بــه‏‏اندازۀ‏تلویزیــون‏و‏فیلم‏های‏خارجی‏در‏کره‏شمالی‏محبوبیت‏ندارد.‏دلیل‏آن‏واقعا‏بسیار‏ساده‏است،‏درست‏مانند‏مردم‏در‏دیگر‏نقاط‏جهان،‏مردم‏کره‏شمالی‏تلویزیون‏را‏سرگرم‏کننده‏تر‏می‏دانند.)11(‏مسئله‏دیگر‏مسئله‏دریافت‏است،‏یعنی‏نیازی‏نیست‏فرد‏سیگنال‏های‏الکترونیکی‏قابل‏اعتماد‏برای‏مشــاهده‏دی.‏وی.‏دی‏نمایشــنامه‏وینتر‏سوناتا1‏کره‏جنوبی‏را‏1. Winter Sonata

211ارتباطات

دریافــت‏کند.‏ازاین‏رو‏حــدود‏نیمی‏‏از‏فراریان‏بررسی‏شــده‏تلویزیون‏خارجی‏می‏دیدنــد،‏درحالی‏که‏فقط‏27درصد‏به‏رادیوی‏خارجــی‏گوش‏می‏دادند،‏زیرا‏رادیوها‏ارزان‏ترند‏و‏به‏‏دلیل‏قابل‏اطمینان‏نبودن‏ولتاژ‏برق‏در‏کره‏شمالی‏می‏توانند‏با‏باتری‏کار‏کنند‏و‏از‏زمان‏قحطی‏در‏نیمه‏دهۀ‏90‏به‏این‏سو‏بسیار‏در‏دسترس‏تر‏شــده‏اند.‏با‏وجود‏این،‏رادیو‏قــدرت‏زیادی‏دارد.‏اگرچه‏مردم‏آن‏را‏نســبت‏به‏تلویزیون‏چندان‏سرگرم‏کننده‏نمی‏یابند،‏رادیو‏را‏ابزاری‏ارزشمند‏و‏اطالع‏رسان‏تر‏می‏دانند.‏این‏فقط‏در‏مورد‏شــنوندگان‏دائمی‏‏مصداق‏ندارد،‏بلکه‏در‏مورد‏مردم‏کره‏شــمالی‏به‏طورکلــی‏مصــداق‏دارد.‏بدین‏خاطر‏که‏رادیو‏خبری‏تر‏اســت‏از‏مجموعه‏هــا‏و‏زنجیره‏های‏درام‏و‏از‏آنجا‏که‏بیشــتر‏محتویــات‏رادیویی‏به‏‏طور‏خاص‏مختص‏مردم‏کره‏شــمالی‏اســت،‏به‏موضوعاتی‏می‏پردازد‏که‏برای‏آن‏ها‏اهمیت‏دارد‏و‏شکاف‏اطالعاتی‏ناشی‏از‏نبود‏جزئیات‏واقعی‏از‏سوی‏رسانه‏های‏دولتی‏را‏پر‏می‏کند.‏به‏همین‏دلیل،‏فقدان‏نســبی‏شــنونده‏رادیو‏با‏تأثیر‏چندگانه‏گفتاری‏جبران‏می‏شــود.‏برخی‏اخبار‏خاص‏و‏جالب‏رادیویی‏سریع‏تر‏از‏اخبار‏

تلویزیون‏کره‏جنوبی‏منتقل‏می‏شود.‏برای‏مردم‏متوســط‏و‏میانه‏حال‏کره‏شمالی،‏رادیو‏تنها‏منبع‏واقعی‏مرتبط‏با‏اخبار‏و‏اطالعات‏در‏دسترس‏است.‏این‏حقیقت‏که‏فرد‏می‏تواند‏اخباری‏در‏مورد‏رویدادهای‏آینده‏را‏در‏رادیو‏بشــنود،‏مثال‏محموله‏های‏کمکی‏و‏سپس‏انتظار‏آن‏رویدادها‏را‏برای‏خود‏بکشد،‏تأییدکنندۀ‏قابلیت‏ها‏و‏وثاقت‏رسانه‏هاست.‏اغلب،‏رســانه‏های‏دولتی‏کره‏شمالی‏ذکری‏از‏اخبار‏مهم‏به‏میان‏نمی‏آورند‏یا‏گزارش‏در‏مــورد‏آن‏ها‏را‏با‏تأخیر‏و‏تعویق‏مواجه‏می‏ســازند.‏رادیوی‏کره‏جنوبی‏موثق‏تر‏از‏کشورهای‏دیگر‏تلقی‏می‏شود.‏چرا؟‏اول،‏هنوز‏همپوشانی‏های‏فرهنگی‏زیادی‏میان‏دو‏کره‏هست.‏دوم،‏سالهاست‏به‏مردم‏کره‏شمالی‏گفته‏شده‏است،‏با‏وجود‏اینکه‏کره‏جنوبی‏از‏ســوی‏گروهی‏دست‏نشــانده‏اداره‏می‏شــود؛‏اما‏جنوبی‏ها‏همچنان‏خواهران‏و‏برادران‏شمالی‏هایند.)12(‏از‏سوی‏دیگر،‏صدای‏امریکا‏هم‏

علیه توسعه 212

از‏ســوی‏دشــمنی‏بیگانه‏تولید‏می‏شــود.)13(‏اگرچــه،‏فیلم‏هــای‏هالیوود،‏دی.‏وی.‏دی‏هــا‏و‏یو.اس.‏بی‏ها‏در‏حال‏دگرگون‏ســاختن‏این‏مفاهیم‏اند،‏مردم‏کره‏شمالی‏بیشتر‏با‏همتایان‏جنوبی‏خود‏جفت‏وجور‏درمی‏آیند‏تا‏با‏امریکایی‏ها.‏رادیوهای‏ساخته‏شده‏و‏محتواهای‏تولیدشده‏از‏سوی‏فراریان‏هم‏واقعا‏قدرتمند‏اســت.‏شنیدن‏این‏مسئله‏که‏کسی‏با‏لهجه‏شمالی‏از‏کیم‏انتقاد‏و‏از‏زندگی‏خود‏در‏سئول‏تعریف‏می‏کند‏ـ‏جایی‏که‏زندگی‏کامل‏نیست؛‏اما‏به‏لحاظ‏مادی‏بسیار‏بهتر‏از‏کره‏شــمالی‏است‏ـ‏هم‏شگفت‏آور‏اســت‏هم‏الهام‏بخش.‏خبرگزاری‏ها‏چنین‏وانمود‏می‏کنند‏که‏فراریان‏حمایت‏روانی‏و‏امید‏به‏کســانی‏می‏دهند‏که‏به‏

فکر‏فرار‏از‏کره‏شمالی‏هستند.

چه کسی؟ چه چیزی؟ چه زمانی؟به‏نظر‏می‏رسد‏رادیوی‏خارجی‏در‏کره‏شمالی‏جنبه‏ای‏مخفی‏تر‏و‏زیرپوستی‏تر‏از‏تلویزیــون‏خارجــی‏دارد.‏این‏به‏‏خاطر‏محتوایش‏اســت‏که‏بیشــتر‏متمرکز‏بر‏کره‏شمالی‏است،‏تهاجمی‏تر‏است‏و‏به‏‏طور‏بالقوه‏تهدیدی‏برای‏رژیم‏محسوب‏می‏شــود.‏آن‏ها‏که‏به‏رادیوی‏خارجی‏گوش‏می‏دهند‏مایل‏اند‏به‏فراســوی‏خبر‏بروند.‏بهترین‏زمان‏خبری‏برای‏مردم‏این‏کشــور‏از‏10‏شب‏تا‏1‏بامداد‏است.‏به‏همین‏دلیل،‏بیشــتر‏خبرگزاری‏های‏خارجی‏که‏اخبار‏کره‏شــمالی‏را‏پوشــش‏می‏دهند،‏شبکه‏های‏شبانگاهی‏هستند؛‏یعنی‏بیشتر‏شب‏ها‏خبر‏پخش‏می‏کنند‏تا‏روزها.‏بیشــتر‏این‏اخبار‏بر‏روی‏فرکانس‏های‏مــوج‏کوتاه‏اند.‏بدین‏خاطر‏که‏سیگنال‏های‏موج‏کوتاه‏)برخالف‏سیگنال‏های‏رادیویی‏پخش‏عمومی‏‏استاندارد‏اف‏ام(‏حالــت‏رفت‏و‏برگشــتی‏دارنــد‏و‏می‏توانند‏فواصــل‏دور‏را‏بپیمایند.‏نه‏کره‏شمالی‏و‏نه‏چین‏خبرگزاری‏مستقل‏کره‏شمالی‏را‏در‏خاک‏خود‏راه‏نمی‏دهند،‏اما‏امواج‏کوتاه‏این‏مســئله‏را‏بی‏ربط‏می‏ســازد.‏با‏این‏‏حال،‏پخش‏خبری‏موج‏کوتاه‏پیامد‏مضاعف‏دیگری‏هم‏دارد؛‏دســتگاه‏های‏موج‏کوتاه‏به‏‏طور‏قانونی‏در‏

213ارتباطات

کره‏شمالی‏فروخته‏نمی‏شوند.‏سوداگران‏چینی‏آن‏ها‏را‏وارد‏کره‏شمالی‏می‏کنند‏و‏تکنسین‏ها‏ممکن‏است‏رادیوهای‏موجود‏را‏تغییر‏دهند،‏اما‏اقلیت‏چشمگیری‏از‏مالکان‏رادیو‏هنوز‏دسترسی‏به‏موج‏کوتاه‏ندارند.‏ازاین‏رو،‏تالش‏های‏روزافزونی‏از‏ســوی‏فعاالن‏حقوق‏بشر‏کره‏شمالی‏شروع‏شده‏است‏تا‏این‏کشور‏را‏مملو‏از‏جریان‏دریافت‏کننده‏های‏]ریســیورهای[‏موج‏کوتاه‏سازند،‏ولی‏هنوز‏هستند‏میلیون‏ها‏نفر‏که‏به‏رادیو‏گوش‏می‏دهند.‏درحقیقت‏امکان‏پذیر‏است‏که‏شنوندگان‏رادیویی‏کره‏شمالی‏را‏برحسب‏سن‏و‏سال،‏پیشینه‏و‏جایگاه‏اجتماعی‏تقسیم‏بندی‏کنیم،‏درست‏همان‏طور‏که‏محققان‏در‏دیگر‏کشورها‏چنین‏می‏کنند.‏به‏طورکلی‏مردان‏بیش‏از‏زنان‏عالقه‏مند‏به‏رادیو‏هستند‏و‏کهنساالن‏عالقه‏مندتر‏از‏جوانان.‏تصور‏بر‏این‏اســت‏که‏نخبگان‏ـ‏به‏ویژه‏دنیادیده‏ترهــا‏و‏تحصیل‏کرده‏ها‏ـ‏اخبار‏ســخت1‏به‏‏ویژه‏اخبار‏مربوط‏به‏روابط‏دو‏کره‏را‏ترجیح‏می‏دهند.‏طبقه‏تجاری‏جدیــد‏و‏در‏حال‏ظهور‏که‏جاه‏طلب‏تر‏و‏موفق‏تر‏بوده‏اند،‏اغلب‏به‏‏دالیل‏تجاری‏ذائقه‏ای‏مشابه‏دارند.‏یک‏محموله‏بزرگ‏امدادی‏برنج‏باعث‏می‏شود‏قیمت‏این‏محصول‏در‏جانــگ‏مادانگ‏پایین‏آید.‏تحریم‏های‏روزافزون‏ســازمان‏ملل‏بر‏قیمت‏ها‏و‏بر‏دســترس‏پذیر‏بودن‏برخی‏کاالهای‏خــاص‏تأثیرگذارند.‏تغییر‏در‏‏کره‏شــمالی‏هم‏تأثیری‏مشابه‏دارد‏و‏احتماال‏بر‏نرخ‏ ســطح‏امنیت‏مرزی‏چینـ‏تغییــر‏قیمت‏هم‏تأثیر‏می‏گذارد.‏ســرکوب‏ها‏هم‏تجــارت‏برخی‏اقالم‏خاص‏را‏خطرناک‏می‏سازد.‏هیچ‏کس‏در‏کره‏شمالی‏نمی‏تواند‏چنین‏اطالعاتی‏را‏به‏‏شکلی‏روشــن،‏به‏روز‏و‏به‏‏موقع‏از‏رسانه‏های‏کره‏شمالی‏بشنود؛‏بنابراین‏اخبار‏رادیوی‏خارجی‏»باید«‏و‏»الزام«‏برای‏تاجری‏اســت‏که‏ممر‏درآمدش‏در‏کره‏شــمالی‏تجارت‏اســت.‏آنانی‏که‏تحصیالت‏کمی‏‏دارند‏ترجیح‏می‏دهند‏اخبار‏»نرم‏تر«‏را‏گوش‏دهند،‏مانند‏اخباری‏که‏مشتمل‏برنامه‏هایی‏از‏فراریان‏به‏خانواده‏هایشان‏در‏کره‏شمالی‏است.‏اگرچه‏اخباری‏از‏این‏دست‏کمتر‏ارزش‏خبری‏دارند‏و‏چندان‏1. hard news

علیه توسعه 214

پرخبر‏نیســتند،‏چنین‏محتواهایی‏فوق‏العاده‏قوی‏اســت؛‏زیرا‏شامل‏اطالعاتی‏درباره‏تفاوت‏های‏میان‏دو‏کره‏است‏و‏به‏لحاظ‏احساسی‏مهیج‏است.‏این‏اخبار‏می‏تواند‏کاری‏کند‏که‏مسئله‏فرار‏چندان‏دلهره‏آور‏نباشد،‏حتی‏کسانی‏هستند‏که‏

گفته‏اند‏این‏نوع‏خبرپراکنی‏الهام‏بخش‏آنان‏برای‏فرار‏بود.‏اهداف‏مقطعی‏که‏چنین‏تفاوت‏هایی‏را‏بازتاب‏می‏دهد‏اکنون‏میســر‏شــده‏اســت.‏شنوندگان‏گزینه‏های‏بسیار‏متنوعی‏دارند.‏تعداد‏ایستگاه‏های‏متمرکز‏بر‏کره‏شمالی‏اکنون‏دورقمی‏‏شده‏است.‏همین‏امر‏شنوندگان‏را‏قادر‏ساخته‏است‏گاه‏تر‏شــوند،‏بنگاه‏های‏خبری‏را‏که‏برایشــان‏غیرجذاب‏است‏قطع‏کنند‏و‏در‏ آجســت‏وجوی‏بنگاه‏های‏خبری‏دیگر‏برآیند.‏نظرســنجی‏ها‏و‏بحث‏ها‏نشــان‏می‏دهد‏مالکان‏رادیو‏بر‏بنگاه‏های‏خبری‏خارجی‏پافشــاری‏می‏ورزند،‏حتی‏اگر‏آن‏را‏کسل‏کننده‏بیابند‏یا‏نتوانند‏سیگنال‏را‏به‏خوبی‏دریافت‏کنند.‏این‏روزها‏آن‏ها‏هم‏مانند‏بسیاری‏از‏ما‏]اما‏آهسته[‏به‏پیش‏می‏روند‏و‏بنگاه‏های‏خبری‏خارجی‏

را‏به‏رسانه‏های‏داخلی‏ترجیح‏می‏دهند.‏

215ارتباطات

پی نوشت های فصل ششم1.‏همچنین‏از‏تأثیر‏افزایش‏کارایی‏بازار‏و‏افزایش‏رقابت‏میان‏تاجران‏برخوردار‏است.‏

2.‏چندین‏منبع‏ادعا‏کرده‏اند‏مردان‏جوان‏از‏این‏گوشــی‏ها‏برای‏تأثیرگذاری‏بر‏زنان‏اســتفاده‏می‏کننــد.‏آن‏هایی‏که‏پول‏دارند‏اکنون‏می‏خواهند‏با‏گوشــی‏های‏هوشــمند‏خودنمایی‏کنند‏هرچند‏که‏نمی‏توان‏در‏کره‏شــمالی‏به‏اینترنت‏وصل‏شد.‏کره‏شــمالی‏هم‏اکنون‏گوشی‏های‏هوشمند‏خاص‏خود‏را‏دارد‏با‏نام‏آریرانگ.1‏این‏گوشی‏ها‏که‏بسیار‏شبیه‏به‏تبلت‏های‏سامجی‏یون‏است،‏قطعا‏ساخت‏کره‏شمالی‏نیست‏و‏غیر‏از‏این،‏آن‏هایی‏که‏پول‏دارند‏ترجیح‏می‏دهند‏

برند‏خارجی‏بخرند.‏گوشی‏های‏آریرانگ‏مظهر‏غرور‏ملی‏کره‏شمالی‏تلقی‏می‏شود.‏3.‏حتی‏گوشــی‏های‏بدلی‏و‏اســباب‏بازی‏هم‏در‏جانگ‏مادانگ‏بــرای‏فروش‏وجود‏دارد.‏

بچه‏ها‏هم‏از‏گوشی‏های‏تلفنی‏اسباب‏بازی‏برای‏بازی‏کردن‏استفاده‏می‏کنند.4.‏خرید‏گوشی‏ها‏با‏ارز‏خارجی‏انجام‏می‏گیرد؛‏بنابراین‏دولت‏ـ‏که‏در‏کنترل‏استفاده‏از‏ارز‏خارجی‏ناتوان‏است‏ـ‏ضرورتا‏می‏پذیرد‏که‏برای‏پول‏در‏آوردن‏به‏آن‏ها‏ملحق‏شود‏و‏از‏چنین‏

سیستمی‏‏جیب‏خود‏را‏پر‏کند.‏5.‏این‏اتفاقی‏مهم‏‏اســت.‏به‏‏خاطر‏قدرت‏کنترل‏دولت‏در‏گذشته‏بود‏که‏بسیاری‏از‏کودکان‏جاسوسی‏از‏والدین‏خود‏را‏امری‏به‏لحاظ‏اخالقی‏درست‏تلقی‏می‏کردند.‏بهم‏خوردن‏قرارداد‏اجتماعی‏به‏‏دلیل‏قحطی‏و‏رشــد‏بدبینی‏به‏رژیم‏در‏دوران‏پساقحطی‏علت‏اصلی‏این‏تغییر‏

خوشایند‏است.‏6.‏البته‏هیچ‏کس‏آشــکارا‏مدعی‏مالکیت‏این‏ایستگاه‏های‏شــماره‏ای‏نیست،‏اما‏با‏میزانی‏منطقی‏از‏قطعیت‏می‏توان‏تصور‏کرد‏که‏این‏ایســتگاه‏شــماره‏ای‏خاص‏متعلق‏به‏کره‏جنوبی‏

است.‏7.‏هواداران‏غیرحرفه‏‏ای‏رادیو‏که‏ســال‏های‏گذشته‏این‏ایستگاه‏های‏شماره‏ای‏کره‏شمالی‏را‏مــورد‏رصد‏قرار‏داده‏بودند،‏در‏ســال‏2000‏خبری‏را‏شــنیدند.‏ایســتگاه‏کره‏جنوبی‏که‏نزد‏

شنوندگانش‏به‏V24‏معروف‏بود‏همچنان‏خبر‏پخش‏می‏کرد.‏8.‏اما‏به‏هوش‏باشید‏که‏انجام‏دادن‏این‏کار‏برخالف‏قانون‏امنیت‏ملی‏در‏کره‏جنوبی‏است.9.‏با‏وجود‏این،‏برخی‏هم‏از‏سوی‏موقوفه‏ملی‏برای‏دموکراسی2‏تأمین‏مالی‏می‏شوند‏که‏خود‏

این‏موقوفه‏هم‏از‏سوی‏دولت‏امریکا‏تأمین‏مالی‏می‏شود.10.‏همچنین‏یک‏ایســتگاه‏مخفی‏مستقر‏در‏غرب‏ســئول‏قرار‏دارد‏که‏برای‏شمالی‏ها‏خبر‏پخش‏می‏کند‏و‏به‏عنوان‏ایستگاه‏رادیویی‏زیرزمینی‏دزدان‏دریایی‏جلوه‏می‏کند.‏این‏ایستگاه‏قطعات‏قدیمی‏‏موسیقی‏کره‏جنوبی‏و‏گزارش‏های‏خبری‏در‏مورد‏فعالیت‏های‏رئیس‏جمهور‏1. Arirang2. National Endowment for Democracy (NED)

علیه توسعه 216

کره‏جنوبی‏را‏پخش‏می‏کند.‏دولت‏کره‏جنوبی‏منکر‏وجود‏آن‏است‏و‏موقعیت‏آن‏هم‏در‏حوزه‏برج‏های‏فرســتنده‏رادیویی‏از‏تصاویر‏ماهواره‏ای‏در‏وب‏سایت‏های‏نقشه‏برداری‏کره‏جنوبی‏

سانسور‏می‏شود.‏11.‏گفته‏شــده‏است‏رشــد‏تلویزیون‏خارجی‏در‏کره‏شــمالی‏موجب‏تغییر‏ذائقۀ‏شنوندگان‏رادیویی‏موجود‏و‏وداع‏با‏رادیو‏نشــده‏است.‏بســیاری‏از‏هر‏دو‏استفاده‏می‏کنند.‏تخمین‏ها‏نشان‏می‏دهد‏که‏شنوندگان‏رادیویی‏با‏رشــد‏دی.‏وی.‏دی‏ها‏و‏تلویزیون‏های‏یو.اس.‏بی‏دار‏

تقریبا‏ثابت‏مانده‏است.‏12.‏فراریانی‏که‏به‏کره‏جنوبی‏می‏رســند‏اغلب‏دچار‏ســرخوردگی‏می‏شــوند‏وقتی‏می‏بینند‏عکس‏آن‏چیزی‏که‏به‏آن‏ها‏گفته‏شده‏درست‏است.‏معدودی‏از‏جنوبی‏ها‏این‏روزها‏فعاالنه‏

به‏‏دنبال‏اتحادند‏و‏شمالی‏ها‏به‏طورکلی‏و‏به‏‏شکلی‏کمتر‏به‏فراریان‏کمک‏می‏کنند.‏13.‏بی‏بی‏ســی‏ســرویس‏زبان‏های‏خارجی‏خود‏را‏تا‏جایی‏گســترش‏داده‏است‏که‏شامل‏شبه‏جزیره‏کره‏هم‏بشود،‏اما‏ظاهرا‏به‏دلیل‏کمبود‏بودجه‏از‏سوی‏دولت‏بریتانیا‏متوقف‏شده‏

است.‏

فصل هفتم

شکاف اجتماعی

علیه توسعه 218

درســت‏همان‏طور‏که‏دولت‏کره‏شــمالی‏دارای‏جناح‏های‏مختلف‏با‏دســتور‏کارهای‏مختلف‏است،‏مردم‏کره‏شمالی‏هم‏تودۀ‏ربات‏گونه‏و‏مصمم‏که‏از‏سوی‏رسانه‏های‏دولتی‏کره‏شمالی‏و‏رســانه‏های‏بین‏المللی‏ترسیم‏می‏شود،‏نیستند.‏مردم‏کره‏شــمالی‏که‏با‏بیان‏آشــکار‏حقایق‏در‏خطرند،‏نه‏تنها‏با‏یکدیگر‏بلکه‏با‏جنوبی‏ها‏هم‏تفاوت‏دارند.‏در‏کره‏شــمالی‏امروز،‏ســه‏حوزۀ‏خاص‏شــکاف‏اجتماعی‏می‏تواند‏اطالعات‏زیادی‏در‏مورد‏ماهیت‏این‏کشور‏در‏اختیار‏ما‏قرار‏دهــد:‏طبقه‏اجتماعی،‏منشــأ‏قومی‏‏و‏پیشــینۀ‏منطقه‏ای.‏دوتای‏اول‏شــاید‏شگفت‏آمیز‏به‏نظر‏برسند‏زیرا‏کره‏شــمالی‏به‏‏عنوان‏کشوری‏کمونیست‏)یعنی‏کشــوری‏بی‏طبقه()1(‏و‏به‏لحاظ‏قومی‏‏یکدســت‏تلقی‏می‏شود.‏با‏وجود‏این،‏کره‏شمالی‏دارای‏سیستم‏سلسله‏مراتب‏اجتماعی‏است‏که‏از‏سوی‏دولت‏ایجاد‏شــده‏اســت‏و‏نیز‏جامعه‏ای‏به‏شــدت‏تأثیرگذار‏چینی‏دارد‏که‏پیشگام‏تجارت‏غیررسمی‏‏روزافزون‏کره‏شــمالی‏و‏تبادل‏اطالعات‏با‏دنیای‏خارج‏است.‏مورد‏سوم‏آشکارتر‏است؛‏برای‏مثال‏پدیده‏ساکنان‏پایتخت‏که‏نگاهی‏تحقیرآمیز‏و‏از‏باال‏به‏پایین‏به‏سایر‏بخش‏های‏کشور‏دارند،‏قطعا‏محدود‏به‏کره‏شمالی‏نیست،‏اما‏تفاوت‏های‏منطقــه‏ای‏می‏تواند‏به‏ما‏ایده‏ای‏بدهــد‏در‏مورد‏اینکه‏تغییرات‏سیاســی‏یا‏اجتماعــی‏ـ‏اقتصادی‏در‏آینــده‏در‏کجا‏ممکن‏اســت‏رخ‏بدهد.‏روستائیان‏کره‏شمالی‏مثل‏قبل‏هستند،‏اما‏بسیاری‏از‏مردمی‏‏که‏در‏شمال‏شرق‏زندگــی‏می‏کنند‏اکنــون‏از‏رویدادهای‏جهــان‏خارج‏مطلع‏انــد‏و‏از‏رژیم‏کیم‏گاه‏و‏روشن‏هستند،‏اما‏منافعشان‏ سرخورده.‏ساکنان‏پیونگ‏یانگ‏نیز‏به‏شدت‏آبیشــتر‏به‏رژیم‏نزدیک‏است،‏شاید‏به‏این‏دلیل‏که‏بسیاری‏از‏آن‏ها‏زندگی‏نسبتا‏راحتــی‏دارنــد.‏به‏همین‏دلیل،‏اســتان‏های‏شمال‏شــرقی‏ریانــگ‏گانگ1‏و‏

هامگیونگ‏شمالی2‏است‏که‏باید‏از‏نزدیک‏آن‏را‏مورد‏مشاهده‏قرار‏دهیم.‏

1. Ryanggang2. North Hamgyong

219 شکاف اجتماعی

طبقه اجتماعیممکن‏است‏کسی‏انتظار‏داشــته‏باشد‏کشور‏سوسیالیستی‏جامعه‏بی‏طبقه‏را‏به‏‏عنوان‏هدف‏اصلی‏و‏نهایی‏دنبال‏کند.‏کره‏شــمالی‏بیشتر‏به‏جامعۀ‏سنتی‏کره‏ای‏می‏ماند‏تا‏جامعه‏سوسیالیســتی.‏تا‏زمان‏اصالحات‏گابو3‏در‏سال‏1894‏)که‏به‏‏طور‏رسمی‏‏تمایزات‏طبقاتی‏رسمی‏‏کره‏را‏پایان‏داد(،‏کره‏در‏طی‏قرون‏به‏جامعۀ‏فئودالی‏تبدیل‏شد‏که‏مشخصه‏اش‏تمایزات‏طبقاتی‏قدرتمند‏بود.‏زمانی‏که‏دوران‏استعمار‏ژاپن‏)1910ـ‏1945(،‏جنگ‏کره‏در‏سال‏های‏1950ـ1953‏و‏اصالحات‏ارضی‏کیم‏ایل‏ســونگ)2(‏شاهد‏نابودی‏نظم‏اجتماعی‏کهن‏بود،‏کیم‏اوضاع‏را‏برای‏برقرار‏کردن‏سیستم‏طبقاتی‏جدید‏براساس‏وفاداری‏به‏دولتش‏مناسب‏دید.‏قطعنامه‏پولیتبوروی‏حزب‏کارگر‏در‏30‏می‏‏1957‏مفهوم‏تقسیم‏جامعه‏کره‏شمالی‏

به‏گروه‏های‏وفادار،‏خنثی‏و‏دشمن‏را‏مطرح‏کرد.‏وفــاداران‏از‏میان‏کســانی‏جذب‏می‏شــدند‏کــه‏در‏کنار‏کیم‏ایل‏ســونگ‏می‏جنگیدنــد‏یا‏از‏نیروهایی‏بودند‏که‏ســوگند‏وفاداری‏به‏او‏یــاد‏کرده‏بودند‏یا‏اندیشمندان‏سوسیالیست‏و‏انقالبیون‏بودند‏یا‏از‏کسانی‏بودند‏که‏طی‏جنگ‏کره‏به‏نفع‏کره‏شــمالی‏می‏جنگیدند.‏دشمنان‏کسانی‏بودند‏که‏زمین‏دار‏و‏سرمایه‏دار‏بودند‏یا‏کســانی‏که‏خویشــان‏یا‏پیوندهایــی‏قدرتمند‏با‏کره‏جنوبی‏داشــتند‏یا‏گروه‏های‏مذهبی‏بودند‏)مانند‏مسیحیان‏و‏شمنیست‏ها(‏یا‏توطئه‏گرانی‏که‏با‏رژیم‏اســتعماری‏قدیم‏ژاپن‏همکاری‏داشتند.‏خنثی‏کسانی‏بودند‏که‏در‏میان‏این‏دو‏دســته‏مذکور‏قرار‏می‏گرفتند.‏مجموعه‏ای‏از‏تحقیقــات‏مفصل‏در‏مورد‏عصر‏اســتعمار‏و‏فعالیت‏های‏نظامی‏‏تمام‏خویشان‏مذکر‏مردم‏کره‏شمالی‏‏کره‏شمالی‏‏انجام‏گرفت.‏این‏کار‏نقطۀ‏ کشوری‏پدرساالر‏است‏با‏ذهنیتی‏متأثر‏از‏فئودالیسمـ‏

Gabo Reforms .3؛‏مجموعه‏ای‏از‏اصالحات‏اساسی‏پیشنهادشده‏برای‏دولت‏کره‏است‏که‏از‏1894‏شروع‏و‏در‏1896‏طی‏حاکمیت‏گوجونگ‏در‏پاسخ‏به‏انقالب‏دهقانی‏دونگ‏هاک‏پایان‏یافت.‏

علیه توسعه 220

عطفی‏مؤثر‏از‏سیســتم‏سونگبون‏طبقه‏بندی‏اجتماعی‏بود‏که‏تا‏امروز‏هم‏وجود‏دارد‏و‏بر‏سرنوشــت‏آحاد‏افراد‏در‏کره‏شمالی‏اعمال‏نفوذ‏می‏کند.‏متداول‏ترین‏و‏دیرپاترین‏آمارها‏بیان‏می‏کند‏28درصد‏از‏مردم‏کره‏شمالی‏در‏طبقه‏وفاداران‏قرار‏دارند،‏45درصد‏در‏طبقه‏خنثیها‏و‏27درصد‏در‏طبقه‏دشمن.‏با‏وجود‏این،‏بسیار‏آسان‏است‏که‏منزلت‏یا‏جایگاه‏اجتماعی‏فرد‏به‏جای‏ارتقا‏تنزل‏یابد؛‏یک‏اشتباه‏سیاسی‏ساده‏می‏تواند‏کل‏خانواده‏آن‏فرد‏را‏به‏طبقه‏پایین‏بکشاند.‏به‏همین‏دلیل،‏

برآورد‏گروه‏دشمن‏ممکن‏است‏سطح‏پایین‏باشد.)3(اگرچه‏سونگبون‏یا‏همان‏جایگاه‏و‏منزلت‏اجتماعی‏اکنون‏سیستمی‏کامال‏مستقر‏اســت‏که‏کل‏جامعه‏کره‏شمالی‏را‏پوشــش‏می‏دهد،‏ضرورتا‏چیزی‏گاه‏باشــند.‏دولت‏به‏شهروندانش‏ نیســت‏که‏مردم‏به‏‏صورت‏روزمره‏از‏آن‏آنمی‏گوید:‏»آقای‏کیم،‏شما‏فردی‏دشمن‏تصور‏می‏شوید‏و‏بنابراین‏دیگر‏کار‏خوبی‏به‏شــما‏داده‏نخواهد‏شــد«.‏درحقیقت،‏بســیاری‏از‏مردم‏از‏جایگاه‏گاه‏نیستند.‏اینکه‏با‏برخی‏از‏مردم‏نسبت‏ اجتماعی‏]سونگبون[‏رسمی‏شان‏آ‏به‏برخی‏دیگر‏فقط‏بر‏مبنای‏نسبشان‏رفتار‏می‏شود‏می‏تواند‏در‏پرتو‏این‏مسئله‏طبیعی‏جلــوه‏کند‏که‏کارکرد‏جامعــه‏کره‏همواره‏چگونه‏بوده‏اســت؛‏البته‏نمی‏توان‏گفت‏مردم‏آن‏را‏می‏پذیرند.‏با‏این‏‏حال،‏ســونگبون‏سیستمی‏کامال‏سازمان‏یافته‏اســت.‏جایگاه‏شــما‏در‏پرونده‏دولتی‏تان‏نمایان‏است‏و‏هرگاه‏درخواســت‏ارتقا‏می‏دهید،‏درخواست‏ورود‏به‏دانشگاه‏می‏دهید‏یا‏برای‏مثال‏گواهــی‏می‏دهید،‏تصمیم‏گیران‏مربوط‏به‏آن‏رتبه‏ســونگبون‏شــما‏را‏در‏نظر‏می‏گیرند.‏با‏وجود‏اینکه‏امروز‏در‏کره‏شــمالی‏همه‏چیز‏تقریبا‏فروشــی‏است‏)بهتر‏است‏بگوییم‏که‏سونگبون‏اســتثنائی‏نادر‏است(،‏تحقیقات‏سونگبون‏بســیار‏جامع‏است‏و‏شــامل‏الیه‏هایی‏از‏بوروکراسی‏می‏شود:‏رؤسای‏پلیس‏محلی،‏مسئوالن‏ثبت‏نام‏اقامتی‏و‏رؤسای‏بخش‏های‏وزارتخانه‏امنیت‏خلق‏همگی‏باید‏بر‏این‏طبقه‏بندی‏توافق‏کنند‏و‏هرچه‏فرد‏بیشتر‏از‏نردبان‏اجتماعی‏

221شکاف اجتماعی

باالتر‏رود،‏مشارکت‏و‏مداخله‏دایره‏امنیت‏خلق‏هم‏بیشتر‏خواهد‏شد.‏منزلت‏اجتماعی‏بد‏می‏تواند‏به‏شــیوه‏های‏بسیار‏متفاوتی‏زندگی‏فرد‏را‏متأثر‏ســازد.‏یک‏فراری‏در‏مصاحبه‏با‏ما‏می‏گفت‏به‏دلیل‏ســابقۀ‏نامطلوبش،‏در‏تیم‏ورزشــی‏ملی‏انتخاب‏نشد.‏ارتش‏هم‏اجازه‏نمی‏دهد‏افرادی‏با‏منزلت‏اجتماعی‏بســیار‏پایین‏در‏آن‏خدمت‏کنند.‏بســیاری‏می‏گویند‏رقبایی‏که‏با‏منزلت‏بهتری‏متولد‏می‏شوند،‏آنانی‏را‏که‏واجد‏شــرایط‏کمتری‏هستند‏دور‏می‏زنند.‏درواقع،‏آنانی‏که‏واجد‏شرایط‏کمتری‏هستند‏قربانی‏کسانی‏می‏شوند‏که‏در‏خانواده‏های‏با‏منزلت‏تری‏متولد‏می‏شوند.‏به‏همین‏ترتیب،‏فردی‏که‏دارای‏منزلت‏اجتماعی‏خوبی‏است‏اگر‏دچار‏جرم‏شود،‏قاضی‏با‏لطافت‏بیشتری‏با‏او‏برخورد‏می‏کند‏تا‏کسی‏که‏دارای‏چنین‏منزلتی‏نیست.‏بهترین‏مدارس‏مملو‏از‏دانش‏آموزانی‏است‏‏خانوادگی‏خوبی‏هستند.‏به‏‏دلیل‏تأثیر‏اجتماعی‏پذیری‏ که‏دارای‏منزلت‏اجتماعیـ‏طی‏دو‏یا‏سه‏نســل،‏سونگبون‏از‏ریشه‏های‏سیاســی‏اش‏فراتر‏رفته‏است.‏اگر‏منزلت‏اجتماعی‏خوبی‏داشته‏باشــید‏می‏توانید‏با‏دیگرانی‏که‏منزلت‏اجتماعی‏خوبی‏دارند‏در‏مــدارس‏و‏مراکز‏کاری‏عالی‏کار‏کنید‏و‏درس‏بخوانید.‏احتماال‏می‏توانید‏در‏آپارتمانی‏نســبتا‏باکالس‏و‏همراه‏بــا‏دیگرانی‏که‏منزلت‏اجتماعی‏خوبی‏دارند،‏زندگی‏کنید.‏اقوام‏و‏خویشــانتان‏مشــاغل‏خوبی‏خواهند‏داشت؛‏بنابراین‏می‏توانند‏نخ‏های‏شما‏را‏به‏حرکت‏در‏آورده‏و‏به‏شما‏در‏صورت‏وقوع‏هر‏

مشکلی‏کمک‏کنند.‏تمام‏این‏ها‏برای‏شما‏امری‏طبیعی‏جلوه‏خواهد‏کرد.احتماال‏هم‏با‏فردی‏دارای‏منزلتی‏مشابه‏با‏خودتان‏ازدواج‏خواهید‏کرد.‏اگر‏اتفاق‏بیفتد‏که‏عاشــق‏فــردی‏دارای‏منزلت‏اجتماعی‏بد‏شــوید؛‏یعنی‏آن‏فرد‏احتماال‏فقیرتر‏از‏شــما‏و‏دارای‏ارزش‏اجتماعی‏پایین‏تر‏از‏شــما‏باشــد،‏قطعا‏موجــب‏مخالفت‏خانواده‏تان‏خواهد‏شــد.‏در‏فرهنگ‏کــره‏ای،‏در‏اکثر‏موارد‏مخالفت‏والدین‏مانعی‏بس‏بزرگ‏در‏برابر‏ازدواج‏اســت؛)4(‏این‏مســئله‏حتی‏هنوز‏هم‏در‏کره‏جنوبی‏وجود‏دارد‏جایی‏که‏بیشــتر‏پاسخ‏دهندگان‏به‏نظرسنجی‏

علیه توسعه 222

می‏گویند‏آن‏ها‏به‏حرف‏والدینشــان‏برای‏ازدواج‏با‏کسی‏که‏او‏را‏نخواهند‏گوش‏نمی‏کنند.‏در‏هر‏صورت،‏بیشــتر‏همســاالنتان‏منزلت‏اجتماعی‏مشابه‏با‏شما‏خواهند‏داشت؛‏بنابراین‏فرصت‏واقعی‏دیدار‏و‏عاشق‏فردی‏با‏منزلت‏اجتماعی‏

متفاوت‏شدن‏کامال‏پایین‏است.درنهایت‏سونگبون‏به‏‏صورت‏نیرویی‏ضد‏شایسته‏ساالر‏عمل‏می‏کند‏و‏سود‏و‏زیان‏هایی‏غیرضروری‏به‏مردم‏برمبنای‏تولد‏اختصاص‏می‏دهد.‏در‏این‏رابطه،‏موضوع‏کمی‏‏متفاوت‏تر‏از‏سیستم‏طبقاتی‏در‏بریتانیاست‏یا‏می‏توان‏استدالل‏کرد‏متفاوت‏تر‏از‏مفهوم‏ثروت‏به‏میراث‏برده‏شــده‏در‏هر‏جامعۀ‏ســرمایه‏داری‏دیگر‏است.‏تفاوت‏این‏است‏که‏سونگبون‏به‏عمد‏از‏سوی‏دولتی‏مشتاق1‏طراحی‏شده‏اســت‏و‏به‏اجرا‏درآمد.‏ازاین‏رو‏می‏گویند‏تمایزات‏طبقاتی‏به‏ســرعت‏و‏پس‏از‏ویرانی‏سلســله‏مراتب‏اجتماعی‏ناشــی‏از‏جنگ‏کره‏مســتحکم‏تر‏شــد.)5(‏خوشبختانه،‏نفوذ‏ســونگبون‏به‏‏نوعی‏در‏دوران‏پساقحطی‏دچار‏فرسایش‏شده‏اســت.‏غیر‏از‏ترس‏از‏مجازات،‏پول‏نیروی‏محرک‏فوری‏در‏کره‏شــمالی‏امروز‏است.‏اگر‏کسی‏در‏کســب‏وکار‏موفق‏باشد،‏نمی‏تواند‏خودش‏سونگبون‏بهتری‏خریــداری‏کند.‏با‏این‏‏حال،‏می‏توان‏تأثیرات‏بهتر‏ســونگبون‏را‏خریداری‏کرد،‏مانند‏اماکن‏دانشگاهی،‏مشاغلی‏که‏آرزوی‏آن‏را‏دارید،‏آپارتمان‏های‏با‏کیفیت‏باال،‏مراقبت‏های‏پزشکی،‏آزادی‏بیشــتر‏تحرک‏و‏جابه‏جایی‏و‏در‏بیشتر‏موارد‏مصونیت‏از‏تعقیب‏یا‏مجازات‏شــدید؛‏پدیده‏ای‏که‏در‏بسیاری‏از‏کشورهایی‏که‏دســت‏به‏تغییر‏و‏گذار‏از‏فئودالیسم‏به‏سیستم‏بازارمحور‏می‏زنند،‏مالحظه‏شده‏است.‏بسیاری‏از‏طبقات‏کارآفرین‏در‏حال‏رشد‏سونگبون‏ضعیفی‏دارند،‏اما‏این‏امر‏به‏ندرت‏موجب‏تغییر‏در‏زندگی‏شان‏می‏شود.‏اگر‏فرد‏پول‏زیادی‏داشته‏باشد،‏

می‏تواند‏همواره‏با‏خانواده‏ای‏سطح‏باال‏ازدواج‏کند.یک‏منبع‏از‏دوســتی‏در‏کره‏شــمالی‏که‏به‏کارهای‏دولتی‏مشــغول‏بود‏نقل‏1. enthusiastic government

223شکاف اجتماعی

می‏کرد‏به‏دلیل‏ســونگبون‏ضعیف‏چشــم‏انداز‏محدودی‏برای‏ارتقا‏داشت.‏مرد‏موردنظر‏مــا‏تصمیم‏گرفت‏برای‏ارتقا‏به‏مقام‏مافوق‏خود‏رشــوه‏بدهد‏و‏به‏این‏ترتیب،‏به‏موقعیت‏بهتری‏دست‏یافت.‏او‏از‏این‏موقعیت‏جدید‏برای‏جمع‏کردن‏رشــوه‏های‏بیشتر‏برای‏خود‏و‏بهبود‏جایگاه‏خود‏استفاده‏کرد.‏او‏این‏رشوه‏ها‏را‏به‏منزلۀ‏نوعی‏ســرمایه‏می‏دانست.‏رشــوه‏دادن‏برای‏رسیدن‏به‏مشاغل‏بهتر‏در‏کره‏شــمالی‏امری‏بسیار‏شایع‏اســت؛‏با‏وجود‏این‏محدودیت‏هایی‏در‏این‏مورد‏هســت‏که‏وی‏تا‏کجا‏یا‏تا‏چه‏حد‏می‏تواند‏باال‏برود.‏سیســتم‏اداری‏پر‏است‏از‏آدم‏های‏ســطح‏پایینــی‏که‏به‏مقام‏های‏باالتر‏رشــوه‏می‏دهند،‏بــه‏این‏امید‏که‏سلسله‏مراتب‏را‏به‏سرعت‏طی‏کنند.‏در‏دولت‏نرمال،‏باالتری‏ها‏پول‏جمع‏شده‏را‏میان‏رده‏پایینی‏ها‏توزیع‏می‏کنند؛‏در‏دولت‏پســاقحطی‏کره‏شــمالی،‏این‏شکل‏

دیگری‏دارد.‏با‏وجود‏این،‏نباید‏به‏دام‏این‏تصور‏رایج‏افتاد‏که‏ســونگبون‏به‏‏طور‏کامل‏در‏محاصره‏قرار‏گرفته‏اســت.‏درحالی‏که‏فساد‏و‏سرمایه‏داری‏فرصت‏هایی‏را‏برای‏گردانندگان‏زیرک‏و‏حاشیه‏نشینان‏بااستعداد‏برای‏ظهور‏به‏‏دست‏می‏دهد‏که‏در‏دوران‏رهبری‏کیم‏ایل‏ســونگ‏هرگز‏نمی‏توانســتند‏به‏آن‏دست‏یابند.‏سونگبون‏همچنان‏مزیت‏های‏فراوانی‏در‏اختیار‏برخی‏می‏گذارد‏و‏دیگران‏را‏عقب‏می‏راند.‏ســونگبون‏دیگر‏تنها‏عامل‏تصمیم‏گیر‏نیســت،‏بلکه‏امتیازی‏غول‏آساست.‏اگر‏کســی‏به‏مقام‏ارشد‏و‏خاص‏کره‏شمالی‏بنگرد،‏فردی‏با‏سونگبون‏باال‏را‏خواهد‏دید‏که‏مثال‏پســرعموی‏رده‏باال‏در‏ارتش‏دارد‏و‏بــرادر‏دارای‏موقعیت‏خوب‏در‏دایره‏امنیت‏دولتی.)6(‏این‏مقام‏مدنظر‏شاید‏به‏‏طور‏اخص‏باهوش‏یا‏سختکوش‏نباشــد؛‏درحقیقــت،‏موقعیت‏به‏‏میراث‏بــرده‏اش‏)به‏‏دلیل‏ســونگبون‏خوب‏و‏پیوندهــای‏خانوادگی(‏احتماال‏انگیزه‏ای‏برای‏تنبلی‏اوســت.‏فعالیت‏اصلی‏او‏جمع‏آوری‏رشوه‏هاست.‏درعین‏حال،‏یک‏سوداگر‏سطح‏پایین‏سونگبون‏که‏باید‏‏به‏تعبیر‏ به‏این‏مقام‏مذکور‏رشوه‏دهد‏تا‏کاروکاسبی‏کوچکش‏همچنان‏ادامه‏یابدـ‏

علیه توسعه 224

شایسته‏ســاالرانه‏ـ‏به‏‏دلیل‏سخت‏کوشی‏اش‏مستحق‏تر‏است.‏استاندارد‏زندگی‏این‏سوداگر‏سطح‏پایین‏بسیار‏بهتر‏از‏دوران‏پیش‏از‏فاسد‏شدن‏جامعه‏کره‏شمالی‏است،‏اما‏یک‏مقام‏دارای‏سونگبون‏باال‏که‏رشوه‏را‏از‏این‏سوداگر‏می‏گیرد‏کسی‏

است‏که‏به‏راستی‏می‏توان‏به‏زندگی‏اش‏حسرت‏خورد.‏به‏همین‏ترتیب،‏مقامات‏جاه‏طلب‏و‏سختکوش‏)که‏البته‏موقعیت‏خود‏را‏به‏ســونگون‏باال‏مدیون‏اند(‏کسانی‏هســتند‏که‏در‏جایگاه‏بسیار‏بهتری‏برای‏بهره‏بــردن‏از‏فرصت‏های‏مهم‏کاســبی‏قرار‏دارنــد،‏مانند‏فوران‏ساخت‏وســاز‏در‏پیونگ‏یانــگ‏یا‏اســتخراج‏منابع.‏به‏گفتۀ‏برخــی‏منابع،‏آن‏هایی‏کــه‏از‏چنین‏فرصت‏هایی‏منع‏شدند‏به‏شدت‏خشمگین‏اند.‏وقتی‏فرار‏از‏کره‏شمالی‏در‏بحبوحۀ‏قحطی‏به‏امری‏شایع‏تبدیل‏شد،‏انگیزه‏پشت‏این‏روند‏گسترده‏فرار،‏تنها‏نیاز‏به‏خوردن‏بود.‏با‏وجود‏این‏امروز‏فراریان‏بیشتر‏و‏بیشتری‏توانسته‏اند‏زندگی‏نسبتا‏خوبی‏در‏کره‏شــمالی‏داشته‏باشند،‏اما‏احســاس‏آزردگی‏می‏کنند‏که‏به‏‏خاطر‏جایگاه‏اجتماعی‏شان‏به‏این‏سطح‏از‏خشم‏رسیده‏اند:‏»نمی‏توانم‏در‏کره‏شمالی‏به‏پیشرفتی‏نائل‏شوم«1‏اکنون‏یکی‏از‏دالیلی‏است‏که‏برای‏فرار‏ذکر‏می‏شود.

خالصه ای از یک انحراف تاریخیطی‏دهۀ‏1590‏میالدی،‏ژاپن‏مجموعه‏ای‏از‏یورش‏ها‏را‏به‏کره‏آغاز‏کرد‏که‏این‏مجموعــه‏یورش‏ها‏را‏ایمجین‏واران2‏می‏نامند.‏اوایل‏قرن‏هفدهم‏هم‏شــاهد‏یورش‏هایی‏از‏منچوری‏بودیم‏و‏موجب‏شــد‏سلســله‏چوســان‏به‏خراج‏گزار‏سلســلۀ‏چینی‏کینگ‏در‏1637‏تبدیل‏شــود.‏صدها‏هزار‏نفر‏تلف‏و‏بسیاری‏دیگــر‏هم‏درنتیجۀ‏این‏حوادث‏آواره‏شــدند.‏به‏ناگزیــر،‏بازتنظیم‏دوباره‏نظم‏

اجتماعی‏هم‏رخ‏داد.‏

1. baljeon mothaettda2. Imjin Waeran

225شکاف اجتماعی

آریستوکراسی‏حاکم‏یانگبان3‏بخشی‏از‏قدرت‏خود‏را‏از‏دست‏داد‏و‏اجازه‏داد‏طبقۀ‏جدید‏در‏حال‏ظهور‏از‏بازرگانان‏به‏درجه‏ای‏از‏ثروت‏و‏منزلت‏دست‏یابند،‏درست‏مانند‏امروز‏که‏چنین‏امری‏در‏حال‏رخ‏دادن‏در‏کره‏شمالی‏است.‏آن‏هایی‏کــه‏در‏طبقه‏تاجر‏بودند‏از‏وضعیت‏تغییریافته‏برای‏پیوند‏با‏خانواده‏های‏درون‏و‏بیرون‏از‏یانگبان‏بهره‏بردند‏یا‏رشوه‏می‏دادند‏تا‏نامشان‏در‏کتاب‏سوابق‏خانوادگی‏یانگبان‏گنجانده‏شود‏تا‏به‏این‏طریق‏جایگاه‏خود‏را‏تحکیم‏بخشند.‏این‏تحوالت‏به‏‏معنای‏پایان‏سلسله‏چوسان‏یا‏یانگبان‏نبود.‏نتیجۀ‏نهایی‏همانا‏دمیدن‏ایده‏های‏و‏خون‏جدید‏در‏کالبد‏نخبگان‏کره‏ای‏بود.‏مقامات‏و‏محققان‏آن‏زمان‏به‏آهستگی‏زیر‏نفوذ‏سیلهاک4‏)آموزش‏عملی(‏قرار‏گرفتند‏که‏بر‏بهبود‏اوضاع‏از‏طریق‏علم‏‏تأکید‏می‏کرد.‏در‏چنین‏ ‏در‏میان‏دیگر‏ابداعاتـ‏ و‏تکنولوژی‏و‏اصالحات‏ارضیـ‏محیطی،‏پادشــاه‏یه‏اونجــو5‏)حکومت‏از‏1724ـ1776(‏هدایت‏کره‏به‏ســوی‏دوره‏ای‏جدید‏از‏روشــنگری‏و‏کامیابی‏را‏برعهــده‏گرفت.‏قحطی‏نیمه‏دهۀ‏90 به‏منزلۀ‏علت‏فالکت‏انســانی‏و‏سامان‏یابی‏اجتماعی‏دوباره6‏می‏تواند‏با‏غوغای‏اواخر‏قرن‏16‏و‏اوایل‏قرن‏17‏مقایسه‏شود.‏یانگبان‏امروز‏کره‏شمالی‏‏مقام‏باالی‏‏در‏حال‏تطبیق‏با‏واقعیتی‏جدید‏است‏که‏در‏آن‏ارزشمندترین‏ دولتی‏ســونگبونـ‏مقام‏آنی‏است‏که‏می‏آموزد‏چگونه‏کارهای‏سودآور‏انجام‏دهد.‏با‏وجود‏این،‏یکی‏از‏مطلوب‏ترین‏ازدواج‏ها‏برای‏پســر‏چنین‏مقامی،‏دختری‏از‏یک‏خانواده‏موفق‏تجارت‏پیشه‏اســت.‏یک‏طبقه‏جایگزین‏طبقه‏دیگر‏نمی‏شــود؛‏بسیار‏شبیه‏به‏اواســط‏تا‏اواخر‏عصر‏چوسان،‏آن‏ها‏در‏حال‏ترکیب‏و‏ادغام‏به‏‏عنوان‏بخشی‏از‏نظــم‏اجتماعی‏موجود‏هســتند.‏افزون‏‏بر‏این،‏مقام‏دولتــی‏جوان‏تر‏و‏امروزین‏کره‏شــمالی‏یک‏عملگراســت‏که‏ـ‏در‏قیاس‏با‏همتایان‏کهنسال‏ترش‏ـ‏در‏برابر‏

ایده‏های‏جدید‏رویکرد‏بازی‏دارد.3. yangban4. silhak (practical learning)5. King Yeongjo6. social re-ordering

علیه توسعه 226

این‏برای‏آینده‏چه‏معنایی‏دارد؟‏البته‏وضعیت‏ها‏و‏شــرایط‏خارجی‏متفاوت‏اســت‏و‏تغییر‏اجتماعی‏با‏آهنگ‏سریع‏تر‏و‏غیرقابل‏مقایسه‏تری‏نسبت‏به‏300ـ‏400‏سال‏پیش‏در‏حال‏حرکت‏اســت.‏هیچ‏کس‏انتظار‏ندارد‏کره‏شمالی‏6‏قرن‏دوام‏بیاورد،‏مانند‏سلســله‏چوســان.‏با‏این‏‏حال،‏مقایسه‏با‏کره‏دوران‏چوسان‏دست‏کم‏به‏این‏معناست‏که‏ما‏باید‏اندکی‏در‏مقابل‏ادعاهایی‏که‏می‏گویند‏تغییر‏اجتماعی‏در‏کره‏شــمالی‏به‏‏ناگزیر‏موجب‏ســقوط‏رژیــم‏در‏کوتاه‏یا‏میان‏مدت‏می‏شود،‏بدبین‏باشیم.‏فروپاشی‏یکی‏از‏چندین‏احتمال‏است؛‏آنچه‏محتمل‏تر‏به‏نظر‏می‏رســد‏بازگشایی‏تدریجی‏و‏اصالح‏از‏درون‏اســت.‏در‏زمینۀ‏به‏حداقل‏

رساندن‏آالم‏انسانی،‏این‏حتی‏ممکن‏است‏مطلوب‏ترین‏پیامد‏باشد.‏

پیونگ یانگ در برابر بقیهترکیب‏اجتماعی‏پیونگ‏یانگ‏اشتیاق‏دولت‏را‏به‏پر‏کردن‏پایتخت‏با‏وفاداران‏خود‏نشــان‏می‏دهد.‏طی‏سال‏ها،‏افراد‏با‏ســونگبون‏پایین‏به‏مناطق‏دورافتاده‏تبعید‏می‏شــدند‏و‏این‏باعث‏شــد‏پیونگ‏یانگ‏به‏پاتوق‏طبقات‏باال‏تبدیل‏شود؛‏برای‏مثال‏در‏ســال‏1973،‏پس‏از‏اینکه‏کیم‏جونگ‏ایل‏مدیر‏اوجی‏دی‏شد،‏دستور‏تحقیقاتی‏سونگبون‏محور‏را‏از‏تمام‏اعضای‏حزب‏کارگران‏کره‏صادر‏کرد.‏نتیجۀ‏نهایی‏پس‏از‏ســه‏سال‏تحقیق‏و‏تالش،‏تبعید‏500‏هزار‏نفر‏بود.‏کیم‏جونگ‏ایل‏600‏هزار‏عضو‏جدید‏و‏جوان‏را‏که‏در‏دهۀ‏20‏و‏30‏عمرشان‏بودند‏جایگزین‏آن‏500‏هزار‏نفر‏کرد‏تا‏نســلی‏جدید‏از‏نخبگان‏وفادار‏به‏خود‏را‏به‏‏وجود‏آورد.‏این‏پروژه‏ای‏ملی‏و‏سراســری‏بود،‏اما‏پیونگ‏یانگ‏آثار‏آن‏را‏بی‏پروا‏احساس‏کرد.‏با‏این‏‏حال،‏اغراق‏آمیز‏اســت‏ادعا‏کنیم‏پیونگ‏یانگ‏فاقد‏ســاکنانی‏با‏پیشــینه‏و‏منزلــت‏اجتماعی‏پایین‏اســت.‏در‏مجموع،‏فقر‏فراوان‏و‏حتی‏ســوء‏تغذیه‏در‏پیونگ‏یانــگ‏عیان‏اســت‏و‏ایــن‏روزها‏رشــوه‏راه‏حلی‏خوب‏بــرای‏گریز‏از‏فالکت‏هاســت؛‏با‏رشــوه‏می‏توانید‏به‏خیلی‏از‏خواســته‏های‏خود‏برسید؛‏اما‏

227شکاف اجتماعی

بی‏تردید‏امتیاز‏باالی‏زندگی‏در‏پایتخت‏نصیب‏طبقات‏باال‏و‏وفاداران‏به‏رهبر‏این‏کشور‏می‏شود.

کره‏شمالی‏دارای‏شــکاف‏مرکز‏پیرامون‏است‏که‏فراتر‏از‏مسئلۀ‏سونگبون‏مــی‏رود.‏توجه‏دولت‏و‏هزینه‏هــای‏دولتی‏ـ‏ازجمله‏پروژه‏هایی‏که‏هدفشــان‏معطوف‏به‏جلب‏توجه‏دیگران‏اســت‏ـ‏مانند‏پارک‏موزه‏ها‏به‏‏شیوۀ‏ناعادالنه‏و‏بی‏تناســبی‏به‏پایتخت‏متمرکز‏شــده‏اســت.‏با‏وجود‏این،‏در‏چشم‏مردم‏کره‏شــمالی،‏پیونگ‏یانگ‏خاص‏است؛‏کودکانش‏از‏اینکه‏به‏سفرهای‏مدرسه‏ای‏بروند‏هیجان‏زده‏اند‏و‏رشوه‏ای‏که‏برای‏ورود‏به‏پیونگ‏یانگ‏داده‏می‏شود‏بسیار‏گران‏تر‏از‏رشــوه‏ای‏است‏که‏برای‏رفتن‏به‏جای‏دیگر‏داده‏می‏شود.‏تفاوت‏های‏فرهنگی‏مهمی‏‏هم‏وجود‏دارد‏که‏ارتباط‏چندانی‏با‏سیاســت‏ندارند.‏ســاکنان‏ســئول1‏گاهی‏روســتائیان‏کره‏جنوبی‏را‏چون‏نــوم2‏می‏نامنــد‏)چیزی‏مانند‏»روســتایی‏نادان«‏یا‏»دهاتی‏‏هالو«(‏و‏به‏این‏ترتیب،‏یک‏پیونگ‏یانگی‏که‏از‏حومه‏شهر‏یا‏روستاها‏بازدید‏می‏کند،‏احتماال‏با‏دیدۀ‏تحقیر‏به‏بومی‏ها‏می‏نگرد.‏این‏حومه‏نشــینان‏یا‏روستائیان‏هم‏به‏شــما‏خواهند‏گفت‏که‏پیونگ‏یانگی‏ها‏آدم‏هایی‏ســردند‏و‏تنها‏با‏کسانی‏طرح‏رفاقت‏می‏ریزند‏که‏نفعی‏برایشان‏داشته‏باشــند؛‏یعنی‏آن‏فرد‏برای‏آن‏ها‏مفید‏باشد.‏دقیقا‏همین‏توصیف‏را‏روستائیان‏

کره‏جنوبی‏از‏مردم‏سئول‏بر‏زبان‏می‏آورند.دهاتی‏ترین‏و‏روستایی‏ترین‏جا‏احتماال‏استان‏کانگ‏وون3‏است‏که‏به‏دو‏منطقۀ‏غیرنظامی‏تقســیم‏می‏شــود.)7(‏مردم‏کانــگ‏وون‏به‏طورکلی‏هم‏از‏تغییرات‏مهم‏اجتماعی‏که‏در‏شــهرهای‏شمال‏شرقی‏مانند‏چونگجین‏انجام‏می‏گیرد‏و‏هم‏از‏سرمایه‏داری‏خصوصی‏ـ‏دولتی‏و‏مصرف‏آشکار‏پیونگ‏یانگ‏دور‏هســتند،‏گویــی‏مطرودتریــن‏و‏دورافتاده‏ترین‏مردمان‏انــد.‏آن‏ها‏فاقد‏

1. Seoulites2. chon-nom3. Kangwon

علیه توسعه 228

اطالعات1‏هســتند‏و‏درنتیجه‏احساسات‏ناب‏تری‏از‏وفاداری‏به‏نظام‏دارند‏تا‏شهروندان‏این‏دو‏شهر‏مذکور.‏

برخی‏فراریان‏ساکنان‏کانگ‏وون‏و‏دیگر‏همشهری‏هایشان)8(‏را‏سانجین‏‏هائه2‏)ســاده‏لوح،‏پشت‏کوهی3(‏در‏مقابل‏ککائن‏ســارامدول4‏)تحت‏اللفظی‏یعنی‏»مردمی‏‏که‏از‏خواب‏برخاســته‏اند«‏یا‏»روشن‏شده‏اند5«‏مثال‏از‏واقعیت‏کره‏شــمالی‏خبر‏دارند(‏نامیده‏اند‏که‏به‏‏شــکلی‏غالب‏در‏شهرها‏و‏شمال‏شرق‏حضور‏دارند.‏اگر‏طغیانی‏هم‏در‏کره‏شمالی‏وجود‏داشته‏باشد،‏این‏طغیان‏بیشتر‏در‏چونگجیــن‏خواهد‏بود‏تــا‏کانگ‏وون.‏درحالی‏که‏هــم‏پیونگ‏یانگ‏و‏هم‏شمال‏شرق‏مملو‏از‏»روشن‏شدگان«‏است،‏کسانی‏که‏در‏پیونگ‏یانگ‏هستند‏از‏تحمل‏تناقضات‏سیســتم‏کره‏شمالی‏نفع‏بســیار‏بیشتری‏می‏برند،‏زیرا‏آن‏ها‏شــهروندان‏»امتیازمنــد«‏و‏دارای‏»منزلت«‏پایتخت‏هســتند.‏با‏وجود‏این،‏شمال‏شرقی‏ها‏کسانی‏هستند‏که‏بیشــترین‏تحقیر‏و‏سرخوردگی‏نصیب‏آن‏ها‏شــده‏است.‏وقتی‏سیستم‏توزیع‏عمومی‏شــروع‏به‏از‏هم‏گسستن‏کرد،‏هر‏دو‏استان‏شمال‏شــرقی‏هامگیونگ‏شمالی‏و‏ریانگ‏گانگ‏)در‏کنار‏هامگیونگ‏جنوبی(‏در‏زمرۀ‏اولین‏استان‏هایی‏بودند‏که‏»باختند«‏و‏تمام‏آنچه‏به‏آن‏ها‏داده‏می‏شد‏به‏‏طور‏کامل‏در‏1994‏متوقف‏شد.‏کیم‏جونگ‏ایل‏بارها‏نفرت‏شخصی‏خود‏از‏‏هامگیونگ‏شمالی‏را‏ابراز‏می‏کرد‏و‏آنجا‏را‏منطقه‏ای‏شورشی‏و‏دشمن‏منافع‏و‏امیال‏خود‏می‏دید.‏تصادفی‏نیست‏که‏‏هامگیونگ‏شمالی‏مدت‏هاست‏تبعیدگاه‏عناصر‏نامطلوب‏سیاسی‏تلقی‏می‏شود.‏این‏استان،‏دورترین‏استان‏از‏پیونگ‏یانگ‏اســت‏و‏بهترین‏جا‏ـ‏از‏نگاه‏رژیم‏ـ‏برای‏کســانی‏است‏که‏هیچ‏

اطمینانی‏به‏آن‏ها‏وجود‏ندارد.

1.‏‏نویسندگان‏از‏آن‏با‏عنوان‏زیان‏اطالعاتی‏یا‏informational disadvantage‏یاد‏می‏کنند.‏2. sunjinhae3. pure, naive4. kkaen saramdeul5. the enlightened

229شکاف اجتماعی

این‏دو‏اســتان‏تعامل‏زیادی‏هم‏با‏چین‏دارند.‏طیف‏گســترده‏ای‏از‏کاالها‏ازجمله‏دی.‏وی.‏دی‏ها‏و‏یو.اس.‏بی‏ها‏که‏فیلم‏های‏خارجی‏و‏مدهای‏غیرقانونی‏دارند،‏ابتدا‏از‏چین‏وارد‏شمال‏شرق‏می‏شود.‏همچنین‏تصادفی‏نیست‏که‏حجم‏نامتناسبی‏از‏فراریان‏از‏‏هامگیونگ‏شمالی‏و‏ریانگ‏گانگ‏هستند‏و‏این‏نیست‏مگر‏به‏‏خاطر‏نزدیکی‏جغرافیایی‏و‏باریکی‏جاهایی‏مانند‏رودخانه‏تومن؛‏راه‏آبی‏که‏این‏دو‏کشــور‏را‏از‏هم‏جدا‏می‏کند.‏فراریان‏اسکان‏یافته‏البته‏پول‏و‏اطالعات‏برای‏خویشان‏خود‏در‏کره‏شمالی‏می‏فرستند‏و‏درنتیجه‏فاصله‏روان‏شناختی‏میان‏این‏خویشــان‏بازمانده‏در‏شمال‏شرق‏و‏دولت‏مستقر‏در‏پیونگ‏یانگ‏را‏افزایش‏می‏دهند.‏از‏بعد‏خویشاوندی،‏ساکنان‏‏هامگیونگ‏شمالی‏با‏ابزار‏و‏ادوات‏خود‏به‏حال‏خویش‏رها‏شده‏اند.‏به‏همین‏دلیل‏است‏که‏زنان‏آنجا‏لباس‏های‏مدتری‏می‏پوشند‏و‏حفظ‏نظم‏پلیسی‏در‏آنجا‏نسبت‏به‏جاهای‏دیگر‏شل‏و‏ول‏تر‏است.‏به‏‏عنوان‏قاعده‏ای‏کلی،‏ســاکنان‏‏هامگیونگ‏شــمالی‏با‏معیارهای‏کره‏شمالی‏زندگی‏به‏‏نســبت‏آزادتری‏دارند،‏البته‏تا‏وقتی‏کاری‏انجام‏ندهند‏که‏دولت‏آن‏را‏تهدید‏بینگارد.‏دو‏اســتان‏دیگر‏هم‏مرز‏با‏چین‏هم‏هست‏به‏نام‏های‏چاگانگ6‏و‏پیونگان‏شــمالی.7‏این‏دو‏استان‏در‏شمال‏غرب‏کشور‏هستند،‏اما‏چندان‏هم‏از‏پیونگ‏یانگ‏دور‏نیستند.‏امنیت‏مرزی‏در‏این‏دو‏استان‏عموما‏سخت‏تر‏است‏و‏

سرمایه‏گذاری‏های‏مالی‏و‏روان‏شناختی‏از‏سوی‏دولت‏در‏آنجا‏بیشتر‏است.

اقلیت قومی چینی یا هواگیوکره‏شــمالی‏مدعی‏است‏که‏به‏لحاظ‏قومی‏‏منسجم‏ترین‏کشور‏دنیاست.‏اگرچه‏ممکن‏اســت‏این‏ادعا‏تا‏حدی‏درست‏باشد،‏چنین‏ادعایی‏این‏حقیقت‏را‏نادیده‏می‏گیرد‏که‏کره‏شمالی‏به‏راستی‏دارای‏اقلیت‏کوچک‏چینی‏با‏عنوان‏هواگیو‏است‏

6. Chagang7. North Pyongan

علیه توسعه 230

که‏در‏این‏کشور‏زندگی‏می‏کنند.‏طی‏سال‏ها،‏دولت‏کره‏شمالی‏کوشیده‏تا‏از‏شر‏آن‏ها‏خالص‏شود‏)البته‏به‏شیوه‏ای‏که‏موجب‏خشم‏پکن‏نشود(‏به‏چه‏شکل؟‏با‏دامن‏زدن‏به‏ملی‏گرایی‏قومی‏‏افراطی‏که‏بازتاب‏ذهنیت‏رژیم‏است.‏با‏این‏‏حال،‏8‏تا‏10‏هزار‏هواگیو‏همچنان‏باقی‏اند‏و‏میان‏پیونگ‏یانگ‏و‏شــهرهای‏شــمالی‏مانند‏سینویجو‏و‏چونگجین‏پخش‏هستند.‏این‏چینی‏ها‏که‏از‏تبار‏مهاجران‏قرن‏19‏هســتند‏و‏پاسپورت‏کره‏شمالی‏را‏هم‏دارند‏در‏قیاس‏با‏شمار‏عددی‏خود‏و‏با‏وجود‏جایگاهی‏که‏به‏‏عنوان‏خارجی‏دارند،‏نفوذ‏فوق‏العاده‏ای‏بر‏جامعه‏و‏تجارت‏کره‏شمالی‏دارند.‏قبل‏از‏اینکه‏دنگ‏شیائوپینگ‏فرایند‏بازگشایی‏درهای‏چین‏را‏شروع‏کند،‏استاندارد‏زندگی‏کره‏شمالی‏مورد‏حسادت‏چینی‏های‏میانه‏حال‏بود.‏افزون‏‏بر‏این،‏وحشت‏انقالب‏فرهنگی‏دهۀ‏60‏بدین‏معناست‏که‏هواگیوها‏واقعا‏خوشــحال‏بودند‏که‏در‏کره‏شــمالی‏هستند؛‏کشــوری‏که‏در‏آن‏زمان‏به‏نسبت‏باثبات‏تر،‏پایدارتر‏و‏روندی‏رو‏به‏‏بهبود‏داشت.‏با‏این‏‏حال،‏در‏درون‏کره‏شمالی،‏هواگیوها‏در‏زمرۀ‏فقیرترین‏اعضای‏جامعه‏بودند.‏پیوستن‏آن‏ها‏به‏حزب‏کارگران‏کره‏به‏‏خاطر‏منشأ‏قومی‏شــان‏ممنوع‏بود‏و‏بنابراین‏از‏بعد‏چشم‏انداز‏شغلی‏هم‏محدودیت‏داشــتند.‏پیران‏کره‏شــمالی‏می‏توانند‏گدایان‏چینی‏را‏در‏خیابان‏های‏

شهرشان‏به‏‏خاطر‏آورند.در‏دهۀ‏80،‏بخت‏و‏اقبال‏به‏این‏اقلیت‏هواگیو‏رو‏کرد‏و‏وضع‏آن‏ها‏را‏دگرگون‏ســاخت،‏آنگاه‏که‏به‏آن‏ها‏حق‏دیدار‏از‏چین‏به‏میل‏و‏اراده‏خودشــان‏و‏نیز‏حق‏دیدار‏اقوام‏چینی‏شان‏در‏کره‏شمالی‏به‏آن‏ها‏داده‏شد.‏در‏آن‏زمان،‏تعداد‏معدودی‏از‏مردم‏کره‏شــمالی‏قادر‏به‏ترک‏کشور‏بودند‏و‏این‏بدین‏معنا‏بود‏که‏به‏هواگیوها‏انحصار‏تجارت‏خصوصی‏با‏غول‏جدید‏سرمایه‏داری‏]چین[‏داده‏شد‏و‏آن‏ها‏را‏به‏ثروتمندترین‏گروه‏قابل‏شناسایی‏خارج‏از‏حلقۀ‏نخبگان‏در‏کره‏شمالی‏تبدیل‏ســاخت.‏آن‏ها‏صدف‏و‏غذاهای‏دریایی‏را‏از‏کره‏شــمالی‏بــه‏چین‏می‏بردند‏و‏کاالهای‏الکتریکی‏و‏لباس‏با‏خود‏بازمی‏گرداندند.)9(‏وقتی‏قحطی‏در‏نیمه‏دهۀ‏

231شکاف اجتماعی

90‏لطمه‏های‏خود‏را‏وارد‏ســاخت،‏هواگیوها‏شروع‏به‏وارد‏کردن‏مواد‏غذایی‏به‏کره‏شمالی‏کردند.‏

ازاین‏رو،‏زمانی‏که‏مردم‏کره‏شــمالی‏بزرگ‏ترین‏دوران‏ســختی‏و‏عسرت‏را‏تجربه‏می‏کردند،‏چینی‏های‏کره‏شــمالی‏یا‏کره‏شمالی‏هایی‏که‏از‏تبار‏چینی‏های‏مهاجر‏بودند،‏از‏ثروت‏و‏منزلت‏برخوردار‏بودند‏و‏این‏امر‏شــرایط‏و‏فرصت‏های‏کامال‏در‏حال‏تغییر‏در‏هر‏دو‏کشور‏را‏بازتاب‏می‏داد؛‏حتی‏امروز‏هم‏که‏کره‏شمالی‏در‏مســیر‏اقتصاد‏بازار‏قرار‏گرفته‏اســت،‏هواگیوها‏توانسته‏اند‏امتیازات‏خود‏را‏حفظ‏کنند.‏آن‏ها‏ثروتمندترنــد‏و‏ارتباطات‏بهتری‏با‏چین‏دارند.‏این‏موضوع‏به‏آن‏ها‏در‏قیاس‏با‏دیگر‏تاجران‏دســت‏برتر‏را‏می‏دهــد.‏هواگیوها‏همچنین‏منبع‏قابل‏اعتمادی‏از‏انواع‏تولیدات‏و‏اطالعاتی‏هستند‏که‏دولت‏کره‏شمالی‏به‏شدت‏می‏کوشد‏مانع‏دستیابی‏شهروندانش‏به‏آن‏ها‏شود.‏همچون‏تاجران‏و‏سوداگران‏دیگر،‏آن‏ها‏فیلم‏های‏دی.‏وی.‏دی‏امریکایی،‏چینی‏و‏کره‏جنوبی‏و‏ســریال‏های‏نمایشــی‏را‏با‏خود‏می‏آورنــد؛‏تلفن‏های‏همراه‏چینــی‏را‏وارد‏می‏کنند‏و‏آزادانه‏تنظیمات‏رادیویی‏و‏تلویزیونی‏را‏به‏هر‏ســو‏که‏بخواهند‏می‏چرخانند.‏از‏ســوی‏دیگر،‏هواگیوهــا‏مهم‏ترین‏جابه‏جاکننــدگان‏صــادرات‏غیرقانونی‏عتیقه‏های‏ربوده‏شــده‏از‏گورها‏و‏مراکز‏باستان‏شناختی‏در‏دهۀ‏90‏بودند.‏این‏کاسبی‏کامال‏لوکس‏بود؛‏بومی‏ها‏گلدان‏های‏گلی‏چندهزارســالۀ‏کوریو‏چئونگ‏جا1‏را‏فقط‏با‏50‏دالر‏به‏دســت‏آن‏ها‏می‏رســاندند،‏اما‏در‏آن‏زمان‏این‏اشیاء‏از‏طریق‏چین‏به‏سئول‏می‏رســید‏و‏به‏5‏هزار‏دالر‏یا‏بیشتر‏فروخته‏می‏شدند.‏این‏تجارتی‏بود‏که‏موجب‏خشم‏مقامات‏می‏شــد؛‏دالالن،‏معامله‏گران‏و‏به‏‏یغمابرندگان‏این‏اشیاء‏

اعدام‏می‏شدند.افــزون‏‏بر‏این،‏این‏هواگیوها‏به‏‏عنوان‏شــهروندان‏خارجــی‏ملزم‏نبودند‏در‏‏توجیهی‏حضور‏یابند‏یــا‏حتی‏فرزندان‏خــود‏را‏به‏مدارس‏ جلســات‏تبلیغــیـ‏1. koryo cheongja

علیه توسعه 232

کره‏شمالی‏بفرستند.‏آن‏ها‏مجاز‏بودند‏آنتن‏رادیوی‏خود‏را‏به‏هر‏سو‏که‏می‏خواهند‏بچرخانند‏و‏به‏هر‏چه‏دوســت‏دارند‏گوش‏دهند.‏ازاین‏رو،‏هواگیوها‏هیچ‏دلیلی‏ندارند‏که‏ککائن‏سارامدول‏باشند.‏آن‏ها‏با‏امتیاز‏دیدار‏آزادانه‏از‏چین‏و‏باز‏شدن‏گاه‏بودند‏که‏اگر‏بخواهند‏اســتاندارد‏زندگی‏مردم‏ چشــم‏و‏گوششــان،‏کامال‏آکره‏شمالی‏را‏بهبود‏بخشند،‏مقامات‏کره‏شمالی‏دست‏به‏چه‏کاری‏خواهند‏زد.‏آن‏دسته‏از‏مردمان‏کره‏شمالی‏هم‏که‏با‏این‏اقلیت‏چینی‏در‏تماس‏بودند‏به‏این‏مسئله‏گاهی‏از‏ گاهی‏از‏چین‏خرابکارانه‏تر‏از‏دانش‏و‏آ واقف‏بودند.‏به‏‏نوعی،‏دانش‏و‏آکره‏جنوبی‏تلقی‏می‏شود.‏اگرچه‏بیشتر‏مردم‏کره‏شمالی‏می‏دانند‏که‏جنوبی‏ها‏از‏آن‏ها‏بســیار‏ثروتمندترند،‏همچنان‏محتمل‏است‏مقامات‏شمالی،‏پسرعموهای‏جنوبی‏را‏ابزار‏‏دســت‏امریکا‏یا‏کشــوری‏که‏»روح‏خود‏را‏فروخت«‏بنامند.‏از‏ســوی‏دیگر،‏چین‏با‏سیستم‏اقتصادی‏مشــابه‏گویی‏نقش‏برادری‏را‏داشت‏که‏دست‏در‏دســت‏کره‏شــمالی‏دارد.‏چینی‏هایی‏که‏خود‏روزگاری‏در‏فقر‏بودند،‏اکنون‏پیشــرفتی‏عظیم‏‏را‏با‏کنار‏زدن‏سیستم‏اقتصادی‏پیشین‏تجربه‏می‏کنند‏و‏مردمانش‏زندگی‏بســیار‏بســیار‏مرفه‏تری‏نســبت‏‏به‏مردمان‏کره‏شمالی‏دارند.‏کره‏شمالی‏این‏را‏امری‏خاصه‏آزاردهنده‏می‏یابد‏و‏به‏دروغ‏ادعا‏می‏کنند‏فقرشان‏نتیجۀ‏بالیای‏طبیعی‏یا‏وضعیت‏ســخت‏ژئوپلیتیکی‏کشورشــان‏است.‏شاید‏به‏همین‏دلیل‏گفته‏شــود‏دولت‏بــه‏‏دنبال‏رصد‏و‏نظارت‏بر‏هواگیوها‏و‏ســرکوب‏

فعالیت‏اقتصادی‏شان‏است.

233شکاف اجتماعی

پی نوشت های فصل هفتم 1.‏کره‏شــمالی‏درحقیقت‏از‏برچسب‏کمونیستی‏پرهیز‏داشــته‏و‏در‏عوض‏کوشیده‏است‏تا‏نوعی‏مکتب‏سیاسی‏ـ‏فکری‏مختص‏به‏خود‏را‏در‏قالب‏جوچه‏یا‏خوداتکایی‏به‏وجود‏آورد.‏اگرچه‏درنهایت‏مجســمه‏های‏مارکس‏و‏لنین‏از‏میدان‏کیم‏ایل‏سونگ‏در‏دهۀ‏2010‏برداشته‏شــد،‏کسانی‏که‏در‏دولت‏های‏سابق‏شوروی‏بزرگ‏شدند‏می‏گویند‏قدم‏زدن‏در‏خیابان‏های‏

پیونگ‏یانگ‏گویی‏آن‏ها‏را‏سوار‏بر‏ماشین‏زمان‏به‏گذشته‏می‏برد.‏2.‏تعداد‏زیادی‏در‏کره‏جنوبی‏هســتند‏که‏ادعاهایی‏قدیمی‏‏به‏زمین‏در‏کره‏شمالی‏دارند.‏در‏دوران‏اتحاد،‏مسئله‏چگونگی‏پرداختن‏به‏این‏ادعاهای‏فراوان‏به‏مسئله‏ای‏مهم‏تبدیل‏خواهد‏

شد.‏3.‏دکتر‏اوه‏کانگدان‏از‏مؤسسه‏بروکینگز‏گفته‏است‏که‏40درصد‏واقع‏گرایانه‏تر‏است.

4.‏جالب‏اینکه‏کیم‏کیونگ‏هویی‏و‏جانگ‏ســونگ‏تائک‏در‏این‏مورد‏استثنا‏بودند.‏جانگ‏از‏خانواده‏ای‏می‏آمد‏که‏پیشــینه‏ای‏معمولی‏داشــت؛‏بنابراین‏کیم‏ایل‏سونگ‏با‏ازدواجشان‏مخالفت‏کــرد.‏کیم‏کیونگ‏هویی‏حرف‏پدر‏را‏رد‏کرد‏و‏درنهایت‏کیم‏ایل‏ســونگ‏با‏غرغر‏ازدواج‏دختــرش‏را‏بــا‏دامــادی‏از‏طبقه‏پاییــن‏پذیرفت.‏در‏مورد‏همســر‏]یا‏همنشــین[‏کیم‏جونگ‏ایل‏یعنی‏کو‏یونگ‏هویی‏)مادر‏کیم‏جونگ‏اون(‏هم‏مســئله‏ای‏مشابه‏بروز‏کرد.‏پدر‏کو‏یونگ‏هویی‏ســال‏ها‏در‏ژاپن‏زندگی‏می‏کرد‏و‏در‏کارخانه‏ای‏کار‏می‏کرد‏که‏مالک‏آن‏وزارت‏جنگ‏ژاپن‏بود.‏برخالف‏کیم‏جونگ‏ســوک،‏مادر‏کیــم‏جونگ‏ایل،‏تالش‏ها‏برای‏تبدیل‏کو‏یونگ‏هویی‏به‏مادر‏ملت‏با‏شکست‏مواجه‏شد،‏البته‏تا‏حدودی‏به‏‏خاطر‏پیشینه‏او‏

در‏طبقۀ‏دشمن.‏5.‏می‏تــوان‏این‏را‏با‏کلمۀ‏»تقریبــا«‏در‏مورد‏کره‏جنوبی‏مورد‏مالحظه‏قــرار‏داد،‏چنان‏که‏هم‏دســتان‏سابق‏ژاپنی‏توانستند‏از‏دولت‏نظامی‏‏امریکا‏و‏سپس‏از‏دولت‏سینگمان‏ری‏نفعی‏

بدست‏آورند.6.‏با‏وجود‏این،‏باید‏توجه‏کرد‏که‏این‏نوع‏قوم‏و‏خویش‏پرســتی‏در‏کره‏شمالی‏منحصربه‏فرد‏

نیست.‏7.‏مردم‏کانگ‏وون‏در‏ســمت‏کره‏جنوبی‏هم‏گاهی‏مردمی‏‏صاف‏و‏ســاده‏یا‏ساده‏لوح‏تلقی‏

می‏شوند‏چنان‏که‏در‏فیلم‏»به‏دونگ‏ماک‏گول‏خوش‏آمدید1«‏)2005(‏دیده‏می‏شود.‏8.‏غیر‏از‏این‏حقیقت‏که‏زمین‏داران‏قدیمی‏‏و‏سیســتم‏مستأجری‏از‏میان‏رفته‏است،‏زندگی‏در‏کره‏شمالی‏بسیار‏شــبیه‏به‏زندگی‏100‏سال‏پیش‏است.‏کشاورزان‏زمین‏را‏با‏خیش‏و‏گاو‏شخم‏می‏زنند‏و‏با‏دست‏حفر‏می‏کنند.‏کود‏هم‏چندان‏سطح‏باال‏نیست.‏برخالف‏پیونگ‏یانگ‏

1. Welcome to Dongmakgol

علیه توسعه 234

)یا‏ســئول‏در‏همین‏رابطه(‏اجتماع‏و‏زندگی‏خانوادگی‏بسیار‏درهم‏تنیده‏است.‏جالب‏اینکه‏احتمالی‏هست‏که‏طی‏1‏یا‏2‏دهۀ‏آینده‏مشاهده‏خواهیم‏کرد‏و‏مشخص‏خواهد‏شد‏کشاورزان‏پیشگام‏اصالح‏در‏کره‏شمالی‏بودند.‏براساس‏دستورالعمل‏6/28‏که‏ابتدا‏در‏سال‏2012‏اعالم‏شــد،‏کشــاورزان‏اکنون‏اجازه‏دارند‏30درصد‏از‏محصول‏را‏برای‏خود‏بردارند.‏محصوالت‏

به‏شدت‏زیاد‏شده‏است؛‏دنگ‏شیائوپینگ‏این‏را‏می‏پذیرد.‏9.‏برای‏اطالعات‏بیشتر‏در‏این‏مورد‏ر.ک.:‏مقالۀ‏‏جامعۀ چینی در کره شمالی، نوشتۀ‏آندریی‏

النکوف‏در‏این‏آدرس:http://www.koreatimes.co.kr/www/news/opinion/13968_166/02/2009.html

سخن آخر

آیا کره شمالی فرو می پاشد؟

علیه توسعه 236

چنان‏که‏دیدیم،‏آن‏دســته‏از‏مردم‏کره‏شــمالی‏که‏پا‏از‏خطوط‏مربوط‏بیرون‏بگذارند‏با‏تهدیدی‏از‏جانب‏یکی‏از‏خشن‏ترین‏و‏بی‏رحم‏ترین‏نظام‏های‏کیفری‏در‏جهان‏امروز‏مواجه‏می‏شــوند؛‏اما‏به‏یمن‏گسست‏کامل‏قرارداد‏اجتماعی‏در‏این‏کشــور‏در‏بحبوحه‏قحطی،‏مردمان‏این‏کشــور‏هرچه‏بیشــتر‏قواعد‏دولتی‏اقتصــادی‏و‏رفتارهای‏اجتماعی‏را‏نادیده‏می‏گیرند.‏افزون‏‏بر‏این،‏مقام‏هایی‏که‏کارشــان‏اجرا‏یا‏تبعیــت‏طلبیدن‏اجباری‏اســت‏به‏‏اندازۀ‏شــهروندان‏معمولی‏پرخاشگر‏و‏تندخویند.‏معموال،‏رشوه‏حالل‏مشکالت‏در‏کره‏شمالی‏است.‏نظام‏جدید‏کره‏شمالی‏ناعادالنه‏و‏داروینی‏است،‏اما‏حداقل‏به‏افراد‏میانه‏حال‏فرصت‏کسب‏روزی‏بخور‏و‏نمیر‏را‏می‏دهد.‏افزون‏‏بر‏این،‏نظام‏کره‏شمالی‏نظامی‏‏است‏که‏چنان‏اســتحکام‏و‏اســتقرار‏یافته‏اســت‏که‏خود‏دولت‏هم‏باید‏با‏آن‏خود‏را‏مطابقت‏دهد،‏چه‏بخواهد‏و‏چه‏نخواهد.‏این‏شامل‏ارائه‏دستمزد‏در‏کارخانه‏های‏ملی‏فوالد‏است‏که‏قیمت‏های‏واقعی‏بازار‏را‏بازتاب‏می‏دهد؛‏اجازه‏به‏کشاورزان‏برای‏حفــظ‏مقداری‏از‏محصول‏تولیدی‏شــان‏و‏اجازه‏به‏مــردم‏برای‏پرداخت‏هزینه‏شــان‏بدون‏استخدام‏در‏دولت.‏ازاین‏رو‏سوداگران‏خصوصی‏هم‏اجازۀ‏کار‏آزادانه‏یافته‏اند.‏رژیم‏احســاس‏می‏کند‏مجبور‏اســت‏همین‏مسیر‏را‏دنبال‏کند،‏درســت‏همان‏گونــه‏که‏مجبور‏اســت‏عصری‏جدیــد‏از‏موفقیــت،‏کامیابی‏و‏

مصرف‏گرایی‏را‏برای‏مردم‏کره‏شمالی‏در‏تبلیغات‏خود‏دامن‏زند.دولت‏کره‏شمالی‏اساسا‏ورشکســته‏است.‏سیستم‏توزیع‏عمومی‏‏برای‏اکثر‏مردم‏این‏کشور‏مرده‏است.‏بازاری‏شدن‏تنها‏چیزی‏است‏که‏مانع‏تجربۀ‏فاجعۀ‏جدید‏برای‏مردم‏کره‏شمالی‏شده‏است‏و‏به‏این‏ترتیب،‏دولت‏باید‏آن‏را‏در‏سطوح‏حداقلی‏بپذیرد‏تا‏فروپاشــی‏را‏بــه‏تعویق‏اندازد،‏اما‏اکنــون‏توپ‏ها‏به‏حرکت‏درآمده‏اند‏و‏کســی‏نمی‏دانــد‏این‏توپ‏ها‏کجا‏متوقف‏خواهند‏شــد.‏با‏تمام‏این‏تفاصیل،‏نویسندگان‏در‏مورد‏احتمال‏فروپاشی‏رژیم‏همچنان‏تردید‏دارند.‏تعداد‏زیادی‏از‏ناظران‏تحوالت‏کره‏شمالی‏فروپاشی‏و‏اتحاد‏دوباره‏به‏رهبری‏سئول‏را‏

237 آیا کره شمالی فرو می پاشد؟

دهه‏هاســت‏پیش‏بینی‏کرده‏اند،‏اما‏ناامید‏شده‏اند.‏همان‏طور‏که‏ذکر‏شد،‏کنترل‏سیاسی‏هنوز‏هست‏و‏هرگونه‏مانعی‏در‏برابر‏این‏کنترل‏به‏شدیدترین‏وجه‏ممکن‏ســرکوب‏می‏شود.‏مضاف‏‏بر‏این،‏طبقۀ‏جدید‏و‏در‏حال‏ظهور‏سرمایه‏دار‏عموما‏از‏طریق‏ازدواج‏و‏پیوندهای‏اقتصادی‏به‏‏دنبال‏ملحق‏شــدن‏به‏نخبگان‏حاکم‏و‏نه‏تضعیف‏آن‏ها‏هستند.‏نخبگان‏بیشترین‏دسترسی‏ها‏را‏به‏فرصت‏های‏اقتصادی‏جدیــد‏دارند‏و‏همین،‏بــه‏این‏نخبگان‏قدرتمنــد‏این‏انگیــزه‏را‏می‏دهد‏که‏در‏جست‏وجوی‏تضعیف‏نظام‏نباشند؛‏حتی‏در‏بحبوحۀ‏اعدام‏آشکار‏بی‏ثبات‏کننده‏جانگ‏سونگ‏تائک،‏شــواهد‏اندکی‏وجود‏داشت‏که‏رژیم‏در‏آستانه‏فروپاشی‏است.‏بحث‏جانشینی‏کیم‏جونگ‏اون‏فعال‏مطرح‏نیست،‏تبلیغات‏و‏رسانه‏ها‏در‏همه‏جا‏از‏او‏حمایت‏می‏کنند‏و‏ائتالف‏مردان‏قدرتمند‏پیرامون‏او‏دارای‏قدرت‏و‏کنترل‏است،‏البته‏دشوار‏است‏بگوییم‏کدام‏یک‏از‏این‏گروه‏های‏قابل‏شناسایی‏ـ‏اوجــی‏دی‏و‏خانواده‏کیم‏که‏در‏کنار‏هم‏ارکان‏قدرت‏را‏در‏این‏کشــور‏تشــکیل‏می‏دهند‏ـ‏دست‏برتر‏دارند‏یا‏اینکه‏وضعیت‏روابط‏میان‏این‏دو‏چگونه‏است؛‏اما‏می‏توانیم‏بگوییم‏هیچ‏گروه‏دیگری‏ظرفیت‏سازمانی‏برای‏به‏چالش‏کشیدن‏این‏وضعیت‏را‏ندارد.‏اگرچه‏ممکن‏است‏موجب‏سرخوردگی‏باشد،‏وضعیت‏آمادگی‏برهم‏خوردن‏را‏دارد.‏درعین‏حال،‏محیط‏وســیع‏تر‏ژئوپلیتیکی‏که‏کره‏شمالی‏در‏آن‏زندگی‏می‏کند‏به‏‏طرز‏شــگفتی‏به‏خوبی‏توازن‏یافته‏اســت.‏با‏وجود‏برداشت‏رایجی‏که‏پیونگ‏یانگ‏نشین‏دیوانه‏می‏تواند‏دست‏به‏حمله‏هسته‏ای‏به‏کره‏جنوبی‏یا‏امریکا‏بزند،‏نظام‏رهبری‏در‏این‏کشور‏مطلقا‏انگیزه‏ای‏برای‏چنین‏اقدام‏خود‏انتحاری‏ندارد.‏رهبری‏کره‏شــمالی‏شاید‏شایستۀ‏بســیاری‏از‏القاب‏باشد،‏اما‏بی‏منطقی‏را‏نمی‏توان‏در‏زمرۀ‏ویژگی‏های‏این‏کشور‏برشمرد.‏افزون‏‏بر‏این،‏امریکا‏و‏کره‏جنوبی‏هم‏برای‏حمله‏به‏کره‏شمالی‏بی‏انگیزه‏اند.‏شاید‏مهم‏ترین‏عامل‏در‏این‏بی‏انگیزگی،‏برنامۀ‏هسته‏ای‏کره‏شمالی‏و‏حمایت‏چین‏از‏وضع‏موجود‏باشد.‏پکن‏ممکن‏است‏این‏روزها‏از‏دست‏پیونگ‏یانگ‏ناراضی‏باشد،‏اما‏تداوم‏بقای‏

علیه توسعه 238

کره‏شــمالی‏به‏نفع‏منافع‏استراتژیک‏چین‏اســت.‏عالوه‏براین،‏آن‏هایی‏که‏ادعا‏می‏کنند‏تحریم‏ها‏می‏تواند‏کره‏شمالی‏را‏به‏آستانۀ‏از‏هم‏گسستن‏نزدیک‏کند،‏این‏حقیقت‏را‏نادیده‏می‏گیرند‏که‏پیونگ‏یانگ‏سالهاست‏با‏کاالهای‏لوکس‏همنشین‏است‏و‏با‏وجود‏ســال‏ها‏محدودیت،‏از‏رشــد‏اقتصادی‏بهره‏می‏برد.‏ازاین‏رو،‏نویســندگان‏بر‏این‏باورند‏که‏محتمل‏ترین‏ســناریو‏برای‏کره‏شــمالی‏در‏کوتاه‏و‏میان‏مــدت‏بازگشــایی‏تدریجی‏کشــور‏تحت‏رهبــری‏رژیم‏فعلی‏اســت؛‏اما‏کره‏شــمالی،‏این‏بهشــت‏سوسیالیستی‏ســودمحور،‏فئودالی‏و‏ســنتی‏کره‏ای‏سالهاست‏که‏از‏قدرتی‏متعجب‏کننده‏برخوردار‏است.‏هیچ‏کس‏به‏راستی‏نمی‏داند‏10ـ20‏ســال‏آینده‏کره‏شمالی‏واقعا‏چگونه‏خواهد‏بود.‏با‏وجود‏این،‏ما‏همچنان‏

تحوالت‏این‏کشور‏را‏با‏ترکیبی‏از‏امید‏و‏ناامیدی‏رصد‏می‏کنیم.

پیوست ها

پیوست 1قلب امريکا در تیررس موشک های

پیونگ يانگ

1. کابوس واشنگتنروزی‏که‏نظامیان‏کره‏شمالی‏موشک‏هواســونگ‏ـ‏14‏را‏پرتاب‏و‏اعالم‏کردند‏اکنون‏قلب‏امریکا‏و‏شــهرهای‏لس‏آنجلس‏و‏شیکاگو‏در‏تیررس‏موشک‏های‏آن‏هاست،‏امریکایی‏ها‏گمان‏نمی‏کردند‏روزگاری‏فرا‏رسد‏که‏یک‏کشور‏جهان‏ســومی‏‏آن‏هم‏در‏اشل‏کره‏شــمالی‏بتواند‏یا‏جرئت‏کند‏از‏حمله‏اتمی‏‏به‏خاک‏امریکا‏ســخن‏گوید.‏شاید‏اگر‏کشــور‏دیگری‏در‏اشل‏یک‏قدرت‏بزرگ‏چنین‏تهدیــدی‏بر‏زبان‏می‏راند‏هضم‏آن‏از‏ســوی‏امریکایی‏ها‏راحت‏تر‏بود‏و‏کمتر‏به‏غرور‏اتمی‏‏آن‏ها‏برمی‏خورد؛‏اما‏موشــک‏شــلیک‏شــد‏و‏کشوری‏که‏سودای‏قدرت‏دارد‏و‏پروای‏هیچ‏چیز‏جز‏ماندن‏ندارد‏کار‏را‏به‏جایی‏رســاند‏که‏کسی‏را‏یارای‏حمله‏به‏او‏نباشــد.‏رســانه‏های‏امریکایی‏به‏کاخ‏سفید‏و‏تصمیم‏سازان‏امریکایی‏هشــدار‏دادند‏که‏»شلیک‏موشک‏های‏قاره‏پیما‏از‏سوی‏کره‏شمالی،‏این‏کشور‏را‏وارد‏باشگاه‏کوچکی‏از‏کشورها‏کرده‏است‏که‏نه‏تنها‏قادرند‏آالسکا‏و‏‏هاوایــی‏را‏هدف‏قرار‏دهند،‏بلکه‏می‏توانند‏موشــک‏های‏خود‏را‏مســلح‏به‏کالهک‏های‏اتمی‏‏کنند«‏و‏برخی‏دیگر‏از‏شــهرهای‏امریکایی‏را‏نیز‏هدف‏قرار‏

241 قلب امریکا در تیررس موشک های پیونگ یانگ

کادمیک‏در‏امریکا‏و‏شرق‏آسیا‏نه‏تنها‏از‏ دهند.‏بســیاری‏از‏محافل‏سیاسی‏و‏آجدی‏بودن‏تهدید‏کره‏شمالی‏سخن‏به‏میان‏می‏آوردند،‏بلکه‏این‏پرسش‏را‏مطرح‏می‏کردند‏که‏امریکا‏چه‏گزینه‏هایی‏در‏برابر‏کره‏شــمالی‏دارد؟‏آیا‏از‏امکان‏حمله‏نظامی‏‏متعارف‏یا‏حمله‏اتمی‏‏برای‏تخریب‏زیرســاخت‏های‏نظامی‏‏این‏کشــور‏برخوردار‏اســت؟‏یا‏باید‏»کج‏دار‏و‏مریز«‏به‏پیش‏برود‏و‏همچنان‏به‏چینی‏ها‏و‏

تحریم‏ها‏متوسل‏شود؟کره‏شمالی‏کابوس‏واشنگتن‏است.‏امریکایی‏ها‏از‏عبارتی‏ضرب‏المثل‏گونه‏اســتفاده‏می‏کنند‏و‏می‏گویند:‏»آدم‏مرده‏به‏پول‏نیاز‏ندارد«1.‏مضمون‏این‏سخن‏این‏اســت‏که‏مردمان‏کره‏شــمالی‏در‏قاموس‏رهبران‏این‏کشــور‏مردگانی‏بیش‏نیســتند.‏تنها‏چیزی‏که‏بــرای‏رژیم‏پیونگ‏یانگ‏مهم‏اســت‏»بقا‏به‏هر‏قیمت‏اســت«.‏رهبران‏پیونگ‏یانگ‏می‏داننــد‏راز‏بقای‏آن‏ها‏در‏دنیای‏فعلی‏ســالح‏هســته‏ای‏اســت؛‏بنابراین‏می‏دانند‏بدون‏تســلیحات‏هســته‏ای‏مصداق‏همان‏ضرب‏المثل‏می‏شــوند.‏ســران‏پیونگ‏یانگ‏با‏علم‏به‏تجربیات‏برخی‏کشورها‏می‏دانند‏هم‏در‏برابر‏حمله‏خارجی‏آسیب‏پذیرند‏)مثل‏صدام‏حسین(‏و‏هم‏شرایط‏داخلی‏مســتعد‏طغیانی‏تمام‏عیار‏است‏)مثل‏سوریه‏در‏دوران‏بشار‏اسد‏و‏برخی‏مثال‏های‏مشابه‏دیگر(.‏رهبران‏این‏کشــور‏با‏وقوف‏به‏سرنوشت‏دیکتاتورهای‏دنیا‏می‏دانند‏درصورتی‏که‏یک‏گام‏عقب‏نشینی‏کنند‏باید‏دومینووار‏عقب‏بروند؛‏بنابراین‏فروپاشی‏اجتناب‏ناپذیر‏می‏شود.‏به‏همین‏دلیل،‏درنهایت‏بی‏پروایی‏آماده‏

نشان‏دادن‏سخت‏ترین‏واکنش‏ها‏به‏هرگونه‏حملۀ‏نظامی‏‏هستند.اگر‏در‏دوران‏جنگ‏سرد،‏شــوروی‏ـ‏امریکا‏دو‏خصمی‏بودند‏که‏عقالنیت‏استراتژیک‏داشــتند‏و‏پس‏از‏رسیدن‏به‏آستانه‏استراتژیک‏از‏مواضع‏خود‏عقب‏می‏نشستند‏تا‏مبادا‏دنیا‏وارد‏جنگ‏هسته‏ای‏شــود،‏رهبران‏پیونگ‏یانگ‏ظاهرا‏

1. Andrei Lankov (1 August 2017), US options on North Korea: It›s a choice between bad and worse, http://edition.cnn.com/31/07/2017/opinions/north-korea-freeze-andrei-lankov/index.html.

علیه توسعه 242

فاقد‏این‏دو‏عنصرند‏و‏تنها‏به‏بقا‏می‏اندیشــند.‏در‏قاموس‏رهبران‏کره‏شمالی،‏جهان‏امروز‏جهانی‏‏هابزی‏است‏که‏همه‏گرگ‏هم‏هستند؛‏بنابراین‏برای‏بازداشتن‏گرگ‏ها‏از‏حمله‏به‏طعمه‏ای‏که‏کره‏شــمالی‏می‏نامندش،‏دســتیابی‏به‏ســالح‏هسته‏ای‏تنها‏راه‏برای‏بقاست.‏ســازمان‏های‏اطالعاتی‏امریکا‏بر‏این‏باورند‏که‏هرگونه‏حمله‏نظامی‏‏به‏این‏کشــور‏ممکن‏است‏با‏پاســخ‏کوبنده‏کره‏شمالی‏به‏همســایگانش‏مواجه‏شود؛‏بنابراین،‏رعایت‏مصالح‏و‏منافع‏امریکا‏می‏طلبد‏که‏

این‏کشور‏فعال‏دست‏به‏حملۀ‏نظامی‏‏نزند.ســناریوهای‏مهار‏کره‏شمالی‏ظاهرا‏محدود‏اســت.‏یک‏دیدگاه‏بر‏این‏باور‏اســت،‏همان‏طورکه‏دونالد‏ترامپ‏با‏دستان‏بســته‏پیش‏می‏آید‏و‏اجازه‏نمی‏دهد‏کسی‏دســتش‏را‏بخواند،‏کره‏شمالی‏نیز‏به‏همین‏ســبک‏عمل‏می‏کند‏و‏اجازه‏نمی‏دهد‏کســی‏کارت‏هایش‏را‏ببیند.‏هدف‏نهایی‏کره‏شــمالی‏روشــن‏است،‏دســتیابی‏به‏توانایی‏هدف‏قرار‏دادن‏امریکا،چنین‏هم‏شد.‏برخی‏ناظران‏بر‏این‏باورند‏که‏»رهبر‏کره‏شــمالی‏بازیگری‏معقول‏است‏که‏به‏‏دنبال‏بقاست‏و‏توانایی‏هدف‏قرار‏دادن‏امریکا‏ضامن‏آن‏بقاســت.‏درعین‏حال،‏هدف‏قرار‏دادن‏امریکا‏می‏تواند‏ضامن‏نابودی‏او‏نیز‏باشــد«.1‏امریکایی‏هــا‏معتقدند‏در‏هیچ‏زمانی‏به‏‏اندازۀ‏این‏روزها‏ســالح‏هســته‏ای‏را‏بی‏اثر‏نیافته‏اند.‏کره‏شــمالی‏چنان‏مفهوم‏‏»بازدارندگی«‏را‏به‏‏سخره‏گرفته‏که‏گویی‏این‏مفهوم‏از‏معنا‏تهی‏شده‏است،‏چرا‏که‏اگرچه‏امکان‏برخورد‏نظامی‏‏با‏تســلیحات‏متعارف‏است،‏امکان‏استفاده‏از‏سالح‏هسته‏ای‏میسر‏نیست.‏هیچ‏کس‏غیر‏از‏حلقۀ‏درونی‏»اون«‏نمی‏داند‏پس‏پرده‏چه‏می‏گذرد.‏شــاید‏این‏حلقۀ‏درونی‏نیــز‏نمی‏داند‏در‏پس‏ذهن‏»اون«‏چه‏می‏گذرد.‏آیا‏او‏اصال‏با‏برنامه‏ای‏حساب‏شــده‏پیش‏می‏رود‏یا‏سیاســت‏»از‏این‏ســتون‏به‏آن‏ستون‏فرج‏است«‏را‏در‏پیش‏گرفته‏است؟‏اگر‏در‏سال‏1986‏حدود‏

1. Jonathan Cristol (31 July 2017), Trump›s reaction to North Korea cannot be nuclear, http://edition.cnn.com/31/07/2017/opinions/trump-reaction-north-korea-cristol-opinion/index.html.

243قلب امریکا در تیررس موشــک های پیون�یانگ

40‏هزار‏کالهک‏هسته‏ای‏شوروی‏به‏‏سوی‏امریکا‏نشانه‏رفته‏بود.‏امروز‏حدود‏1700‏کالهک‏هسته‏ای‏روسی‏به‏سوی‏امریکا‏نشانه‏رفته‏است‏که‏ظرف‏20‏دقیقه‏می‏تواند‏ده‏ها‏میلیون‏کشــته‏بر‏جای‏بگذارد.2‏در‏کنار‏روســیه،‏کره‏شمالی‏نیز‏تهدیدی‏دیگر‏است‏که‏موشک‏هایش‏به‏برخی‏شهرهای‏امریکا‏می‏رسد.‏اگرچه‏در‏قاموس‏امریکایی‏ها،‏این‏تهدیدات‏بزرگ‏نمایی‏بیش‏نیست،‏بیش‏از‏امریکا،‏

متحدان‏آسیایی‏ایاالت‏متحده‏ممکن‏است‏از‏تهدید‏جنگ‏متأثر‏شوند.در‏طــرف‏امریکایی‏نیز‏جنگ‏کره‏به‏مثابۀ‏کابوس‏تلقی‏می‏شــود.‏ران‏پاول،‏ســناتور‏امریکایی،‏در‏مقاله‏ای‏که‏برای‏مؤسسۀ‏ران‏پاول‏نوشت،‏به‏نقل‏از‏یک‏منبع‏در‏پنتاگون‏که‏نخواســت‏نامش‏فاش‏شود‏می‏گوید:‏»ترامپ‏احتماال‏طی‏یک‏سال‏آینده‏فرمان‏حمله‏نظامی‏‏را‏صادر‏کند.«‏او‏می‏نویسد:‏»مردم‏امریکا‏به‏ایــن‏دلیل‏به‏ترامپ‏رأی‏دادند‏که‏او‏را‏در‏برابر‏مشــارکت‏امریکا‏در‏جنگ‏های‏منطقه‏ای‏بی‏میــل‏یافتند.«‏ران‏پاول‏می‏نویســد:‏»در‏مطالعه‏ای‏که‏از‏ســوی‏دانشگاه‏بوستون‏و‏دانشگاه‏مینه‏سوتا‏انجام‏گرفت‏نشان‏داده‏شد‏که‏ترامپ‏به‏این‏دلیل‏رأی‏آورد‏که‏از‏تلفات‏گسترده‏امریکایی‏ها‏بکاهد.‏کسانی‏که‏به‏او‏رأی‏دادند‏از‏ایالت‏های‏مردد‏ویسکانسین،‏پنســیلوانیا‏و‏میشیگان‏بودند.‏اگر‏او‏امریکا‏را‏وارد‏جنگی‏دیگر‏)مثال‏جنگ‏با‏کره‏شــمالی(‏کند‏معلوم‏نیســت‏تبعات‏آن‏در‏قیاس‏با‏جنگ‏های‏عراق‏و‏افغانســتان‏چقدر‏خواهــد‏بود.‏این‏جنگ‏احتماال‏میلیون‏ها‏کشته‏خواهد‏داشت‏و‏چندین‏کشور‏را‏درگیر‏خواهد‏کرد.‏کشوری‏که‏بقای‏خود‏را‏با‏ســالح‏هسته‏ای‏گره‏زده‏باشد،‏هیچ‏گونه‏تهدیدی‏را‏برنمی‏تابد‏و‏بی‏تردید‏واکنشی‏که‏نشان‏خواهد‏داد‏تنها‏محدود‏به‏امریکا‏نخواهد‏بود؛‏بلکه‏در‏

گام‏اول‏سئول‏متضرر‏خواهد‏شد.«3

2. Ibid., Jonathan Cristol.3. Ron Paul (31 July 2017), North Korea or Iran…Where Will President Trump Attack First?, http://www.ronpaulinstitute.org/archives/featured-articles/2017/july/31/north-korea-or-iran-where-will-president-trump-attack-first/

علیه توسعه 244

2. آیا پیونگ یانگ پیش پای قدرت های بزرگ قربانی می شود؟»کره‏شمالی‏و‏امریکا‏با‏شمشیرهای‏از‏نیام‏برکشیده‏به‏‏دنبال‏انتقام‏از‏یکدیگرند‏و‏ابرهای‏ســیاه‏و‏توفانی‏بر‏فراز‏منطقه‏دیده‏می‏شــود.«1‏این‏بخشی‏از‏سخنان‏وانگ‏یی،‏وزیر‏خارجه‏چین،‏است‏در‏مورد‏مانور‏قدرت‏امریکا‏و‏کره‏شمالی‏که‏هر‏دو‏در‏مســیر‏تقابل‏و‏رودررویی‏نظامی‏‏قرار‏گرفته‏اند.2‏این‏مقام‏چینی‏که‏با‏نگرانی‏تحوالت‏شبه‏جزیره‏را‏دنبال‏می‏کند‏و‏مقامات‏کشورش‏در‏تماس‏هرروزه‏با‏کاخ‏سفیدند‏می‏گوید:‏»اگر‏جنگ‏شــروع‏شود،‏بار‏این‏مجرمیت‏تاریخی‏بر‏دوش‏امریکا‏و‏هر‏دو‏کره‏خواهد‏بود‏و‏باید‏هزینه‏این‏کار‏را‏بپردازند«.‏برخی‏بر‏این‏باورند‏بخشی‏از‏بحران‏شبه‏جزیرۀ‏کره‏ریشه‏در‏سیاست‏های‏پکن‏دارد.‏آن‏ها‏می‏گویند‏سیاســت‏یک‏بام‏و‏دو‏هوای‏چین‏و‏بندبازی‏با‏امریکا‏و‏کره‏شــمالی‏باعث‏شــد‏وضعیت‏به‏اینجا‏برسد.‏اگر‏پکن‏زودتر‏دست‏به‏‏کار‏شده‏بود،‏کسب‏امتیاز‏از‏طرفین‏را‏رها‏می‏کرد،‏سیاست‏روشنی‏در‏قبال‏شبه‏جزیره‏داشت.‏شبح‏جنگ‏بر‏فراز‏شبه‏جزیره‏دیده‏نمی‏شــد.‏متخصصان‏امریکایی‏بر‏این‏باورند‏که‏لفاظی‏هــای‏وزیر‏خارجــه‏چین‏در‏راســتای‏انداختن‏بار‏مســئولیت‏بر‏دوش‏امریکایی‏هاســت‏تا‏اگر‏اتفاقی‏رخ‏داد،‏خود‏شــانه‏خالی‏کند‏و‏امریکا‏را‏مقصر‏

اعالم‏کنند.

میراث خاندان کیم در دست فرزند چموشاین‏روزها‏تن‏کیم‏ایل‏سونگ‏پایه‏گذار‏این‏کشور‏در‏گور‏می‏لرزد،‏زیرا‏کشوری‏که‏او‏و‏فرزندش‏کیم‏جونگ‏ایل‏با‏چنگ‏و‏دندان‏نگه‏داشتند‏و‏از‏بحران‏ها‏عبورش‏دادند‏و‏دو‏دستی‏تقدیم‏کیم‏جونگ‏اون‏کردند،‏ممکن‏است‏از‏سوی‏این‏نواده‏و‏

1. Gerry Mullany (14 April 2017), Chris Buckley & David E. Sanger, China Warns of ‘Storm Clouds Gathering’ in U.S.-North Korea Standoff, https://www.nytimes.com/14/04/2017/world/asia/north-korea-china-nuclear.html?rref=collection2%Fsectioncollection2%Fasia&mtrref=www.nytimes.com&gwh=39A121582A5C8EB8D4FFB3C38E71F773&gwt=pay2. Op cit

245قلب امریکا در تیررس موشــک های پیون�یانگ

فرزند‏چموش‏بر‏باد‏رود.‏برخی‏با‏خوش‏بینی‏مفرط‏از‏این‏احتمال‏دم‏می‏زنند‏که‏ممکن‏است‏دو‏کره‏یک‏گام‏به‏اتحاد‏نزدیک‏شوند.‏اکنون‏سیاست‏هراس‏افکنی‏به‏یکی‏از‏ابزارهای‏سیاســت‏بین‏الملل‏تبدیل‏شــده‏است.‏کشورهای‏صاحب‏قدرت‏با‏»اهریمنی‏جلوه‏دادن«‏برخی‏رهبران‏جهان‏سوم‏و‏بسیج‏رسانه‏ای‏علیه‏آنان،‏حربۀ‏الزم‏برای‏سرنگونی‏یا‏برخورد‏نظامی‏‏با‏آن‏ها‏را‏فراهم‏می‏کنند.‏امروز‏جهان،‏جهان‏منافع‏و‏سیاست‏است،‏نه‏رفاقت‏ها‏و‏دوستی‏ها.‏آنجاکه‏کشوری‏پــا‏از‏حریم‏خود‏فراتر‏بگذارد‏و‏بــه‏تهدید‏دیگران‏بپردازد‏و‏افــزون‏بر‏آن‏فاقد‏ابزارهای‏قدرت‏هم‏باشد،‏باید‏هزینۀ‏تهدیدات‏خود‏را‏با‏قربانی‏شدن‏پیش‏پای‏

قدرت‏های‏بزرگ‏بپردازد.از‏چین‏در‏مقام‏حامی‏و‏تکیه‏گاه‏کره‏شــمالی‏یاد‏می‏شــود؛‏اما‏آیا‏چین‏تا‏ابد‏حاضر‏است‏هزینه‏تهدیدات‏»اون«‏را‏بپردازد‏و‏منافع‏و‏بده‏و‏‏بستان‏های‏خود‏با‏ابرقدرت‏را‏فدای‏کشــوری‏دســت‏چندمی‏‏کند؟‏واقع‏گرایی‏چنین‏چیزی‏را‏رد‏می‏کند.‏چنین‏اســت‏که‏رســانه‏هایی‏مانند‏نیویورک تایمز‏از‏معامله‏پشت‏پرده‏مقامات‏چینی‏با‏واشــنگتن‏بر‏ســر‏پیونگ‏یانگ‏خبر‏می‏دهند‏و‏می‏نویســند:‏»شاخ‏وشــانه‏های‏چین‏احتماال‏ژستی‏سیاسی‏اســت.«‏این‏روزنامه‏امریکایی‏می‏نویسد:‏»اگرچه‏شی‏جین‏پینگ‏خواستار‏خویشتن‏داری‏طرفین‏و‏جلوگیری‏از‏برخورد‏نظامی‏‏شده‏اســت،‏در‏دیداری‏که‏رهبران‏چین‏و‏امریکا‏در‏حدود‏7 ‏داشــتند،‏به‏‏نوعی‏درک‏مشترک‏یا‏توافق‏رسیدند‏تا‏ ‏فلوریداـ‏ آوریل‏در‏ماراالگوـ‏رفتار‏کیم‏جونگ‏اون‏را‏تغییر‏دهند.3‏چینی‏ها‏اگرچه‏خواســتار‏برخورد‏نظامی‏‏تمام‏عیار‏نیســتند،‏از‏نشــان‏دادن‏ضرب‏شست‏از‏ســوی‏قدرتی‏دیگر‏استقبال‏می‏کنند.‏چینی‏ها‏سیاست‏بازان‏ماهری‏اند،‏حتی‏از‏درگیری‏های‏نظامی‏‏نیز‏به‏نفع‏خود‏بهره‏برداری‏می‏کنند.‏در‏پس‏ذهن‏رهبران‏پکن‏ظاهرا‏این‏اندیشــه‏در‏غلیان‏است‏که‏از‏یک‏ســو،‏حمله‏محدود‏نظامی‏‏امریکا‏ممکن‏است‏پیونگ‏یانگ‏را‏3. Ibid., Gerry Mullany, Chris Buckley & David E. Sanger

علیه توسعه 246

گوشــمالی‏دهد،‏از‏سوی‏دیگر،‏خودشان‏دســت‏به‏‏کار‏اقدام‏نظامی‏‏نشده‏اند‏و‏بعدها‏می‏توانند‏به‏رهبران‏پیونگ‏یانگ‏بگویند:‏»به‏توصیه‏های‏ما‏گوش‏نکردید.«‏در‏این‏دیدار،‏چینی‏ها‏پذیرفتند‏به‏برخورد‏با‏بانک‏های‏درجه‏دویی‏بپردازند‏که‏به‏تأمین‏مالی‏تجارت‏کره‏شــمالی‏می‏پرداختند.‏ترامپ‏تالش‏زیادی‏کرده‏است‏تا‏تحریم‏های‏سختی‏بر‏پیونگ‏یانگ‏اعمال‏کند‏و‏پکن‏نیز‏در‏این‏زمینه‏تالش‏کرده‏اســت‏تا‏موانعی‏در‏تجارت‏کره‏شــمالی‏با‏خود‏به‏وجــود‏آورد،‏اما‏دومین‏گام‏چیســت؟‏ظاهرا‏پس‏از‏اقــدام‏اقتصادی،‏همکاری‏اطالعاتــی‏هم‏میان‏پکن‏ـ‏واشــنگتن‏شروع‏شــده‏اســت.‏اقدامی‏که‏در‏نوع‏خود‏بی‏نظیر‏است.‏این‏اقدام‏اطالعاتی‏شــامل‏توافق‏بر‏سر‏به‏اشــتراک‏گذاری‏اطالعات‏در‏مورد‏کشتی‏های‏مظنون‏حامل‏اسلحه‏و‏سایر‏کاالهای‏غیرقانونی‏است.‏این‏اقدام‏باعث‏می‏شود‏کشتی‏های‏کره‏ای‏مورد‏بازرسی‏قرار‏بگیرد‏و‏محدودیت‏برایشان‏ایجاد‏شود.‏

سئول‏هم‏از‏مدت‏ها‏پیش‏به‏آمادگی‏و‏تجهیز‏نظامی‏‏پرداخته‏است.‏استقرار‏موشک‏های‏تاد‏امریکایی‏و‏تشــکیل‏گروه‏ویژه‏برای‏ترور‏رهبران‏کره‏شمالی‏و‏آماده‏باش‏نظامی‏‏همگی‏نشــان‏می‏دهد‏کره‏جنوبی‏به‏‏دنبال‏وارد‏آوردن‏ضربه‏ای‏اساسی‏بر‏پیکر‏همسایه‏شمالی،‏کاستن‏از‏تهدیدات‏این‏کشور‏و‏در‏نهایت‏هموار‏کردن‏راه‏اتحاد‏اســت.‏این‏ضربه‏نیز‏از‏طریق‏امریکا‏وارد‏می‏شود‏و‏در‏صورت‏

تداوم‏خطر‏ممکن‏است‏تیم‏های‏ترور‏کره‏جنوبی‏دست‏به‏عملیات‏بزنند.‏

3. سناریوهایی برای کره شمالیبرخی‏ناظران‏می‏گویند:‏»تاریخ‏امریکا‏طی‏دو‏ســه‏دهۀ‏اخیر‏وارد‏تقسیم‏بندی‏جدید‏شده‏است.«‏براساس‏این‏تقســیم‏بندی،‏این‏ناظران‏تاریخ‏معاصر‏30ـ40 ســاله‏امریکا‏را‏به‏دو‏دورۀ‏»پیش‏از‏ترامپ«‏و‏»پس‏از‏ترامپ«‏تقسیم‏کرده‏اند.‏دوران‏پــس‏از‏ترامپ‏دوران‏هرج‏ومرج،‏بی‏نظمی‏‏و‏بی‏ثباتی‏در‏امریکاســت،‏به‏‏گونه‏ای‏که‏برخی‏از‏دوران‏افول‏امریکا‏ســخن‏به‏میان‏آورده‏اند.‏برخی‏منتقدان‏

247قلب امریکا در تیررس موشــک های پیون�یانگ

سیاست‏خارجی‏امریکا‏ازجمله‏اســتفن‏والت‏و‏جان‏میرشمیر‏دوران‏ترامپ‏را‏برابــر‏با‏دوران‏»حضیض‏قدرت‏امریکا«‏می‏دانند.‏با‏این‏‏حال،‏در‏ائتالف‏غرب‏هم‏کسانی‏هستند‏که‏بر‏این‏واقعیت‏مهر‏تأیید‏می‏زنند‏که‏نشانه‏هایی‏دیده‏می‏شود‏

دال‏بر‏اینکه‏»امریکا‏تهدیدی‏برای‏صلح‏جهانی‏است«.گیدئون‏راشــمن،‏تحلیلگر‏و‏مفسر‏بریتانیایی‏و‏برندۀ‏جایزه‏ارول،‏می‏گوید:‏»امریکا‏اکنون‏به‏کشــوری‏خطرنــاک‏می‏ماند«.‏او‏می‏گویــد:‏»در‏هفته‏ها‏و‏ماه‏های‏اخیر،‏سخن‏از‏عبور‏از‏آستانه‏هسته‏ای‏در‏برابر‏کره‏شمالی،‏اقدام‏نظامی‏‏در‏ونزوئال‏و‏حمایت‏از‏برتری‏جویی‏سفیدپوســت‏ها‏از‏سوی‏ترامپ‏مطرح‏شده‏اســت‏که‏هریک‏به‏نوبۀخود‏کافی‏است‏تا‏بحرانی‏گسترده‏به‏‏وجود‏آورد.‏ترامپ‏فاقــد‏رهبری‏باثبات‏و‏قابل‏پیش‏بینی‏اســت‏که‏متحدان‏امریکا‏از‏این‏کشــور‏می‏خواهند‏و‏در‏عوض،‏در‏مســیری‏خالف‏آن‏حرکت‏می‏کند.‏راشــمن‏معتقد‏است‏این‏سخن‏ترامپ‏که‏اگر‏کره‏شمالی‏دست‏از‏پا‏خطا‏کند،‏با‏»آتش‏و‏خشم«‏مواجه‏می‏شود‏یا‏»تسلیحات‏ما‏پر‏شده،‏ماشه‏کشیده‏شده‏و‏روی‏این‏کشور‏قفل‏شــده‏اند«‏نشانه‏هایی‏از‏بی‏مســئولیتی‏و‏عدم‏اعتمادبه‏نفس‏را‏به‏‏دنبال‏دارد.‏او‏معتقد‏است،‏حتی‏اگر‏تهدیدات‏رهبر‏کره‏شمالی‏بلوف‏باشد،‏سخنانی‏از‏جنس‏ســخنان‏ترامپ،‏ضربه‏ای‏بر‏اعتبار‏امریکاســت‏و‏باعث‏می‏شود‏این‏کشور‏در‏مســیری‏خطرناک‏با‏»اون«‏قرار‏گیرد.‏راشــمن‏معتقد‏است‏یا‏ترامپ‏برخالف‏رؤســای‏جمهوری‏سابق‏درکی‏از‏سیاســت‏خارجی‏ندارد‏یا‏مشاوران‏خوبی‏در‏امور‏خارجــی‏ندارد.‏این‏تحلیلگر‏بریتانیایی‏می‏افزایــد:‏»ترامپ‏با‏طرح‏حملۀ‏پیشگیرانه‏علیه‏کره‏شمالی‏برخالف‏عرف‏معمول‏در‏میان‏هم‏قطاران‏پیشین‏خود‏حرکــت‏می‏کند،‏زیرا‏آن‏ها‏درک‏می‏کردند‏که‏نباید‏این‏مفهوم‏را‏در‏برابر‏کشــور‏

هسته‏ای‏ـ‏هر‏چقدر‏هم‏ضعیف‏مانند‏کره‏شمالی‏‏بکار‏گیرد.«1

1. Gideon Rachman (14 August 2017), America is now a dangerous nation, https://www.ft.com/content/308e0f80-90ce11-e94-7e-2c5b903247afd.

علیه توسعه 248

برخی‏دانشــگاهیان‏امریکایی‏معتقدند‏امریکای‏ترامپ‏در‏مسیر‏افول‏قرار‏گرفته‏اســت.‏برخی‏هم‏معتقدند‏این‏دوره،‏دورۀ‏گذار‏اســت‏کــه‏می‏توان‏از‏آن‏درس‏ها‏آموخت‏و‏به‏واکســینه‏شــدن‏امریکا‏و‏تداوم‏هژمونی‏این‏کشور‏کمک‏می‏کند.‏درهرحال،‏ترامپ‏در‏جامعۀ‏امریــکا‏و‏حتی‏در‏عرصۀ‏بین‏الملل‏چنان‏بی‏اعتبار‏شده‏اســت‏که‏عکس‏او‏به‏تمسخر‏و‏به‏اشکالی‏توهین‏آمیز‏روی‏جلد‏مجالت‏نقش‏می‏بندد‏و‏»دلقک‏کاخ‏ســفید«‏لقب‏می‏گیرد.‏مت‏پرپل،‏دستیار‏سردبیر‏در‏وب‏ســایت‏آمریکن اسپکتتر،1‏در‏یادداشــتی‏برای‏نشنال‏اینترست2 می‏نویسد:‏»ترامپ‏کسی‏است‏که‏گوشش‏به‏نصیحت‏احدی‏بدهکار‏نیست.‏در‏سخنانش‏چندان‏نشانه‏ای‏از‏عقالنیت‏به‏چشم‏نمی‏خورد.«‏او‏معتقد‏است‏پیام‏ترامپ‏»یکی‏به‏نعل،‏یکی‏به‏میخ«‏اســت،‏»این‏اما‏آن«،‏»از‏یک‏سو،‏از‏سوی‏دیگر«،‏»این‏به‏آن‏در«‏و‏غیره.‏مت‏پرپل‏معتقد‏است:‏»رئیس‏جمهوری‏که‏باید‏نماد‏وحدت‏ملی‏و‏رئیس‏دولت‏باشد،‏گویی‏به‏نماد‏واگرایی‏تبدیل‏شده‏است‏و‏امریکا‏را‏به‏ســوی‏ناکجاآباد‏می‏برد.‏سخنان‏او‏مملو‏از‏نفرت‏و‏بحران‏است.‏این‏نشــان‏می‏دهد‏در‏بزنگاه‏های‏حســاس‏تاریخی،‏ترامــپ‏نمی‏داند‏نقش‏خود‏را‏چگونه‏ایفا‏کند.‏اگر‏او‏نگاهی‏به‏تاریخ‏‏تأســیس‏امریکا‏و‏جنگ‏های‏نژادی‏در‏این‏کشــور‏بیندازد،‏درمی‏یابد‏کــه‏بحران‏نژادی‏در‏امریکا‏جدی‏اســت.«‏این‏تحلیلگر‏و‏روزنامه‏نگار‏امریکایی‏معتقد‏اســت:‏»ترامــپ‏از‏زمانی‏که‏به‏قدرت‏رســید،‏بحران‏را‏با‏خود‏وارد‏ساختار‏اجتماع‏و‏حکومت‏کرد.‏انتخاب‏او‏از‏دهۀ‏60‏به‏این‏ســو‏جزو‏انتخاب‏های‏سیاســی‏پرچالش‏بوده‏است.‏او‏معتقد‏است:‏»ترامپ‏وارد‏دورۀ‏بحران‏اقتدار‏و‏دولتش‏وارد‏مرحله‏بحران‏مشــروعیت‏شــده‏است.‏این‏باعث‏می‏شود‏جایگاه‏امریکا‏در‏داخل‏و‏خارج‏تضعیف‏شود.‏درنهایت‏امریکای‏ترامپ‏یا‏به‏ســوی‏جنگ‏داخلی‏می‏رود‏یا‏ممکن‏است‏ترامپ‏زودتر‏از‏

1. the American Spectator2. the National Interest

249قلب امریکا در تیررس موشــک های پیون�یانگ

موعد‏از‏قطار‏کاخ‏سفید‏پیاده‏و‏بحران‏مدیریت‏شود.«3‏خارجی‏ گیدئون‏راشــمن‏بر‏این‏باور‏اســت‏که‏بحران‏های‏چندگانه‏داخلیـ‏ممکن‏است‏ترامپ‏را‏به‏»بهره‏برداری‏از‏نزاع‏های‏بین‏المللی‏برای‏شروع‏جنگ‏در‏راســتای‏رهایی‏از‏دشــواری‏های‏داخلی‏اش‏رهنمون‏کنــد.«‏چندی‏پیش،‏سباستین‏گورکا،‏یکی‏از‏دستیاران‏ترامپ،‏کره‏شمالی‏را‏بهانه‏ای‏کرد‏برای‏فشار‏بر‏منتقدان‏ترامپ‏تا‏هرچه‏بیشتر‏از‏او‏حمایت‏کنند.‏گورکا‏به‏فاکس نیوز‏گفت:‏»در‏بحران‏موشکی‏کوبا‏ما‏پشت‏کندی‏ایستادیم.‏این‏وضعیت‏هم‏مشابه‏بحران‏موشکی‏کوباست.‏باید‏در‏کنار‏هم‏قرار‏بگیریم«.‏کش‏‏و‏قوس‏دادن‏این‏نظریه‏از‏سوی‏افرادی‏مانند‏گورکا‏)که‏باعث‏می‏شــود‏از‏میزان‏و‏شدت‏انتقاد‏داخلی‏از‏ترامپ‏کاسته‏شود‏و‏درنهایت‏منتقدان‏هم‏پشت‏او‏قرار‏گیرند(‏باید‏زنگ‏خطر‏را‏به‏صدا‏درآورد.‏راشــمن‏معتقد‏اســت:‏»پیامد‏بحران‏های‏داخلی‏ترامپ‏یعنی‏ماجراجویی‏در‏خارج«.‏گورکا‏می‏افزاید:‏»این‏ها‏لحظاتی‏اســت‏که‏ما‏باید‏در‏کنار‏هم‏بایستیم«.‏راشمن،‏این‏مفسر‏بریتانیایی،‏معتقد‏است:‏»رهبرانی‏که‏زیر‏فشارهای‏داخلی‏سهمگین‏قرار‏دارند،‏محتمل‏است‏رفتاری‏غیرمنطقی‏از‏خود‏بروز‏دهند.«‏او‏معتقد‏است:‏»از‏آنجا‏که‏بزرگان‏در‏کابینه‏ترامپ‏کم‏هستند،‏باید‏نگران‏بود‏مبادا‏او‏دست‏به‏کاری‏غیرقابل‏پیش‏بینی‏بزند.‏در‏این‏میان،‏کشورهایی‏که‏جامه‏قــدرت‏منطقه‏ای‏به‏تن‏دارند‏یا‏مدعی‏چنیــن‏جایگاهی‏اند‏مانند‏کره‏شــمالی،‏گزینه‏های‏محدودی‏پیش‏رو‏دارند،‏یا‏باید‏ســوار‏بــر‏بحران‏با‏موج‏امریکاســتیزی‏همراه‏شــوند‏و‏تبعات‏آن‏را‏به‏جان‏بخرند‏یا‏کاری‏کنند‏از‏نقطه‏درگیری‏دور‏بمانند‏و‏فتیله‏لفاظی‏را‏پایین‏بکشند‏تا‏به‏این‏وسیله‏یا‏از‏زیر‏ذره‏بین‏امریکا‏خارج‏شوند‏یا‏توپ‏را‏به‏زمین‏ترامپ‏اندازند‏و‏او‏را‏مقصر‏یا‏علت‏درگیری‏معرفی‏کنند.«‏با‏تمام‏این‏تفاصیل،‏در‏کره‏شمالی‏چند‏سناریو‏قابل‏تصور‏است:

3. Matt Purple (16 August 2017), Trump›s Crisis of Authority, http://nationalinterest.org/blog/the-skeptics/trumps-crisis-authority21925-.

علیه توسعه 250

اول،‏یک‏دیدگاه‏معتقد‏اســت‏اگر‏کره‏شمالی‏به‏این‏باور‏برسد‏که‏ترامپ‏در‏قصد‏خود‏مبنی‏بر‏»زدن«‏کره‏شمالی‏جدی‏است،‏در‏این‏صورت‏ممکن‏است‏به‏پای‏میز‏مذاکره‏بیاید‏درســت‏همان‏طورکه‏پدربزرگش‏آمد.‏ویلیام.‏جی.‏پری،‏وزیــر‏دفاع‏وقت‏امریکا،‏معتقد‏اســت:‏»در‏ســال‏1994،‏کیم‏ایل‏ســونگ،‏رئیس‏جمهور‏وقت‏کره‏شمالی‏و‏پایه‏گذار‏این‏کشور،‏به‏این‏نتیجه‏رسید‏که‏امریکا‏به‏دنبال‏اقدام‏نظامی‏‏است؛‏بنابراین‏همین‏مسئله‏موجب‏شد‏او‏کوتاه‏بیاید‏و‏وارد‏مذاکره‏شــود.«‏او‏می‏گوید:‏»این‏احتمال‏هســت‏که‏رهبری‏کره‏شمالی‏به‏این‏نتیجه‏برسد‏که‏امریکا‏آماده‏اقدام‏نظامی‏‏است.‏اگر‏این‏باور‏برای‏وی‏جا‏بیفتد،‏هم‏زمان‏می‏توان‏از‏ابزار‏دیپلماسی‏نیز‏استفاده‏کرد‏و‏کره‏را‏به‏میز‏مذاکره‏آورد.«‏دوم،‏سناریوی‏بعدی‏این‏است‏که‏ترامپ‏دست‏به‏یک‏حمله‏پیشگیرانه‏بزند.‏شاید‏زمانی‏این‏سناریو‏می‏توانست‏کارگر‏باشد،‏اما‏اکنون‏دیگر‏گزینه‏ای‏جدی‏و‏‏با‏توجه‏به‏اینکه‏امریکا‏محدودیت‏های‏ مورد‏بحث‏نیســت.‏حملۀ‏پیشــگیرانهـ‏‏ممکن‏است‏امریکا‏را‏وارد‏چرخه‏ای‏ زیادی‏در‏زمینه‏کاربرد‏سالح‏هسته‏ای‏داردـ‏کند‏که‏خروج‏از‏آن‏دشوار‏باشد.‏عراق‏و‏افغانستان‏مثالی‏پیش‏روی‏سیاستمداران‏

این‏کشور‏است.ســوم،‏اینکه‏امریکا‏پیشنهاداتی‏فریزشــده‏بدهد،‏به‏این‏معنا‏که‏کره‏شمالی‏همچنان‏تمام‏تسلیحات‏و‏موشک‏های‏هسته‏ای‏خود‏را‏نگه‏دارد،‏اما‏از‏آزمایش‏آن‏هــا‏خودداری‏ورزد.‏در‏ازای‏آن،‏واشــنگتن‏و‏دیگر‏کشــورها‏باید‏بســته‏ای‏ســخاوتمندانه‏به‏پیونگ‏یانگ‏بدهند‏که‏شــامل‏امتیازات‏سیاســی‏و‏اقتصادی‏اســت،‏اما‏این‏امتیازات‏باید‏به‏‏گونه‏ای‏باشــد‏که‏رهبران‏کره‏شمالی‏را‏متقاعد‏ســازد.‏براساس‏این‏سناریو،‏با‏وجود‏تحریم‏های‏گســترده،‏فشار‏چندانی‏روی‏نخبگان‏حاکم‏در‏این‏کشــور‏نیست.‏تخمین‏زده‏شده‏که‏سرانۀ‏تولید‏داخلی‏این‏کشــور‏در‏2016‏نزدیک‏به‏4درصد‏بوده‏است.‏با‏این‏‏حال،‏هیچ‏تضمینی‏نیست‏که‏پیونگ‏یانگ‏پس‏از‏دریافت‏این‏امتیازات‏در‏چنین‏معامله‏ای‏بماند‏و‏هر‏لحظه‏

251قلب امریکا در تیررس موشــک های پیون�یانگ

ممکن‏است‏از‏آن‏خارج‏شــود؛‏بنابراین‏وضعیت‏میان‏خوب‏ـ‏بد‏یا‏بد‏ـ‏بدتر‏در‏نوسان‏است.

چهارم،‏کره‏شمالی‏به‏محدودیت‏های‏استراتژیک‏امریکا‏در‏برخورد‏نظامی‏‏پی‏برده‏است‏و‏تا‏جایی‏که‏بتواند‏می‏تازد‏تا‏امتیاز‏بگیرد.‏برخی‏محافل‏در‏امریکا،‏کره‏جنوبی،‏ژاپن،‏چین‏و‏روسیه‏همچنان‏مخالف‏جنگ‏هستند‏و‏برخی‏بر‏طبل‏جنگ‏می‏کوبند.‏هرگونه‏حمله‏نظامی‏‏)حمله‏تمام‏عیار‏یا‏محدود(‏به‏کره‏شمالی‏احتماال‏با‏واکنش‏نظامی‏‏قاطع‏این‏کشــور‏مواجه‏خواهد‏شــد.‏برخی‏مقامات‏امریکایی‏می‏گویند:‏»گزینه‏های‏نظامی‏‏بازنگری‏شــده‏در‏مورد‏کره‏شــمالی‏به‏پرزیدنت‏ترامپ‏ارائه‏شده‏است.«‏به‏این‏ترتیب،‏ژنرال‏مک‏مستر،‏مشاور‏سابق‏امنیت‏ملی‏ترامپ،‏نیز‏اعالم‏کرد:‏»تمام‏گزینه‏ها‏روی‏میز‏است،‏زیرا‏رئیس‏جمهور‏اعالم‏کرده‏اســت‏هرگز‏قدرت‏اتمی‏‏در‏کره‏شــمالی‏را‏نمی‏پذیرد«.‏با‏این‏‏حال،‏معلوم‏نیســت‏گزینه‏های‏بازنگری‏شده‏چیست‏و‏قرار‏است‏چگونه‏کره‏شمالی‏را‏مهار‏کند.‏ســناتور‏جمهوری‏خواه،‏لیندســی‏گراهام‏گفت:‏»گزینه‏نظامی‏‏برای‏تخریب‏کامل‏برنامه‏ها‏و‏زیرساخت‏های‏نظامی‏کره‏شمالی‏باید‏در‏نظر‏قرار‏گرفته‏شود.«‏او‏می‏گوید:‏»اگر‏قرار‏است‏جنگی‏برای‏متوقف‏ساختن‏آن‏ها‏در‏بگیرد،‏باید‏این‏جنگ‏محدود‏به‏کره‏شمالی‏باشد.‏اگر‏قرار‏است‏هزاران‏نفر‏بمیرند،‏این‏مرگ‏ها‏باید‏در‏آنجا‏باشــد.‏این‏چیزی‏است‏که‏پرزیدنت‏رودررو‏به‏من‏گفت«؛‏

بنابراین‏شاید‏بتوان‏گزینه‏های‏پیش‏روی‏امریکا‏را‏چنین‏برشمرد:1. گزينه اقتصادی:‏درواقع‏آنچه‏مدنظر‏برخی‏سناتورهای‏امریکایی‏قرار‏دارد‏این‏است‏که‏سرچشمه‏های‏مالی‏کره‏شمالی‏خشــکانده‏شود.‏در‏همین‏راستا،‏فشارهایی‏بر‏شرکت‏های‏چینی،‏ســنگاپوری،‏میانماری‏و‏غیره‏که‏طی‏سالیان‏اخیر‏در‏حال‏بده‏و‏‏بستان‏با‏کره‏شمالی‏بودند‏وارد‏آمده‏است‏تا‏تعامالت‏اقتصادی‏خود‏را‏با‏این‏کشــور‏قطع‏کنند،‏اما‏این‏کاری‏اســت‏بس‏دشوار‏و‏زمان‏زیادی‏می‏طلبد.‏این‏امر‏باعث‏خرید‏زمان‏از‏سوی‏کره‏شمالی‏شده‏و‏باعث‏می‏شود‏به‏

علیه توسعه 252

نقطۀ‏بی‏بازگشت‏برسد.‏این‏گزینه‏چندی‏است‏در‏دستور‏کار‏دولت‏امریکا‏قرار‏گرفته‏است.‏در‏این‏راستا،‏نمایندۀ‏ویژۀ‏امریکا‏دیدارهایی‏با‏مقامات‏سنگاپوری،‏چینی،‏میانماری‏و‏غیره‏داشته‏است‏تا‏اطمینان‏یابد‏آن‏ها‏با‏همکاری‏در‏راستای‏خشــکاندن‏منابع‏مالی‏کره‏شمالی‏همکاری‏می‏کنند،‏اما‏نکته‏اینجاست‏که‏این‏شــرکت‏ها‏یکی‏از‏راه‏های‏درآمدی‏کره‏شمالی‏است.‏نیویورک تایمز‏در‏گزارشی‏مفصــل‏یکی‏دیگر‏از‏درآمدهای‏کره‏شــمالی‏را‏صدور‏30‏تــا‏50‏هزار‏کارگر‏به‏روســیه‏می‏داند.‏این‏کارگران‏که‏در‏شرایطی‏وخیم‏کار‏می‏کنند،‏بردگان‏قرن‏21 نامیده‏می‏شــوند‏که‏در‏مناطق‏دوردســت‏و‏ســرد‏روســیه‏کار‏می‏کنند.‏دولت‏کره‏شــمالی‏ساالنه‏از‏این‏کارگران‏عایدی‏دارد.‏کارگران‏شاغل‏در‏روسیه‏تقریبا‏70درصد‏از‏درآمد‏خود‏را‏به‏حزب‏حاکم‏کارگران‏کره‏می‏دهند‏و‏تنها‏30درصد‏از‏حقوق‏برای‏گذران‏زندگی‏خود‏و‏خانواده‏های‏شان‏به‏آن‏ها‏تعلق‏می‏گیرد.‏برخی‏از‏این‏کارگران‏در‏صنایع‏تزئینی‏یا‏ســاختمانی‏مشــغول‏اند.‏با‏توجه‏به‏وخامت‏روابط‏روســیه‏ـ‏امریکا،‏بعید‏اســت‏روس‏ها‏کمکی‏به‏امریــکا‏در‏زمینۀ‏قطع‏

درآمدهای‏کره‏شمالی‏کنند.12. گزينه نظامی:‏اگرچه‏اکنون‏در‏میان‏سناتورهای‏امریکایی‏صدای‏واحدی‏شــنیده‏نمی‏شود،‏براساس‏گفته‏های‏گراهام‏می‏توان‏حدس‏زد‏استقرار‏ناوهای‏رزمی‏‏امریکایی‏در‏شبه‏جزیره،‏استقرار‏بمب‏افکن‏های‏استراتژیک‏امریکایی‏در‏گوام،‏فروش‏تســلیحات‏دفاعی‏تاد‏و‏برخی‏دیگر‏از‏ادوات‏جدید‏و‏پیشــرفته‏امریکایی‏به‏کره‏جنوبی‏و‏ژاپن‏به‏این‏معناســت‏کــه‏امریکا‏احتماال‏حمله‏ای‏کوبنده،‏تمام‏عیار‏و‏قاطع‏را‏در‏نظر‏دارد‏تا‏نه‏تنها‏قابلیت‏های‏نظامی‏کره‏شمالی‏را‏از‏میان‏بردارد؛‏بلکه‏امکان‏واکنش‏سخت‏این‏کشور‏علیه‏سئول‏را‏نیز‏تا‏حد‏امکان‏منتفی‏ســازد.‏برخی‏بر‏این‏باورند‏امریکایی‏ها‏بــه‏‏دنبال‏برقراری‏چتر‏1. Andrew Higgins (11 July 2017), North Koreans in Russia Work ‘Basically in the Situation of Slaves’; https://www.nytimes.com /11/07/2017/world/europe/north-korea-russia-migrants, html? rref=collection2%Fsectioncollection2%Fworld&action=click&contentCollection=world&region=rank&module=package&version=highlights&contentPlacement=2&pgtype=sectionfront.

253قلب امریکا در تیررس موشــک های پیون�یانگ

امنیتی‏در‏منطقه‏اند‏تا‏خطر‏حمله‏نظامی‏‏از‏سوی‏پیونگ‏یانگ‏را‏کاهش‏دهند.‏تمام‏این‏حمله‏باید‏محدود‏به‏کره‏شــمالی‏و‏در‏خاک‏این‏کشور‏باشد‏و‏امکان‏تسری‏آن‏به‏خارج‏از‏این‏کشور‏را‏غیرممکن‏سازد.‏زبیگنیو‏برژینسکی‏در‏سال‏2005‏در‏کتاب‏خود‏انتخاب رهبری جهانی یا سلطه بر جهان2‏نوشت:‏»مسئله‏کره‏شــمالی‏با‏حیثیت‏امریکا‏گره‏خورده‏است.‏درصورتی‏که‏امریکا‏نتواند‏این‏بحــران‏را‏مهار‏کند،‏احتماال‏کره‏جنوبی‏و‏ژاپن‏به‏ســوی‏نظامی‏گری‏خواهند‏رفت.‏ژاپن‏در‏نظر‏دارد‏با‏تغییر‏قانون‏اساســی‏خود‏را‏صاحب‏ارتش‏کند‏و‏از‏وضعیت‏نیروهای‏دفاعی‏خارج‏شود.‏نظامی‏‏شدن‏و‏در‏بدترین‏حالت‏هسته‏ای‏شدن‏ژاپن‏و‏کره‏جنوبی‏کابوس‏چین‏است‏و‏احتماال‏توازن‏قدرت‏در‏پاسیفیک‏

را‏برهم‏خواهد‏زد.‏3. تغییر رژيم: مایک‏پومپئو،‏رئیس‏ســیا،‏در‏جوالی‏2017‏اعالم‏کرد:‏»تغییر‏رژیم‏می‏تواند‏گزینه‏ای‏محتمل‏باشد.«‏او‏می‏گوید:‏»اولین‏گام‏باید‏جدایی‏میان‏تســلیحات‏و‏مردی‏باشد‏که‏آن‏ها‏را‏اداره‏می‏کند.«‏اگرچه‏این‏سناریو‏مخالفانی‏مانند‏رکس‏تیلرسون‏داشت،‏یکی‏از‏گزینه‏هایی‏بود‏که‏ظاهرا‏نهادهای‏اطالعاتی‏امریکا‏در‏حال‏کار‏روی‏آن‏بوده‏و‏هســتند.‏به‏همین‏منظور،‏گفته‏می‏شود‏یگان‏ویژه‏ای‏از‏سوی‏کره‏جنوبی‏آموزش‏دیده‏اند‏تا‏در‏موقع‏مقتضی‏وارد‏پیونگ‏یانگ‏شــوند‏و‏با‏ترور‏برخی‏سران‏این‏کشــور،‏اداره‏مراکز‏نظامی‏‏را‏در‏دست‏گیرند.‏اگرچه‏این‏یگان‏الگوبرداری‏شــده‏از‏یگان‏مشــابه‏آمریکایی‏خود‏اســت،‏برای‏محیط‏ویژه‏شــبه‏جزیره‏کره‏آماده‏خواهد‏شد.‏در‏این‏یگان‏بین‏1000‏تا‏2000‏نفر‏نیرو‏وجود‏دارد‏که‏هدفش‏از‏بین‏بردن‏مســئوالن‏فرماندهی‏جنگی‏پیونگ‏یانگ‏ازجمله‏کیم‏جونگ‏اون‏و‏فلج‏کردن‏قابلیت‏ها‏و‏کارکردهای‏آن‏هاســت.‏با‏این‏‏حال،‏هنوز‏هیچ‏اجماعی‏روی‏این‏سناریوها‏وجود‏ندارد‏و‏همه‏در‏حد‏حدس‏و‏گمان‏اســت.‏محورهای‏طرح‏بازنگری‏شده‏هنوز‏علنی‏نشده‏است‏و‏نمی‏توان‏با‏2. the Choice: Global Domination or Global Leadership

علیه توسعه 254

قاطعیت‏گفت‏کدام‏سناریو‏درنهایت‏مدنظر‏امریکا‏قرار‏خواهد‏گرفت‏و‏استراتژی‏امریکا‏برای‏کره‏شمالی‏چیست.1‏با‏این‏‏حال،‏دیدارهای‏ترامپ‏و‏رهبر‏کره‏شمالی‏در‏ســنگاپور‏و‏ویتنام‏و‏نامه‏نگاری‏های‏رهبر‏کره‏شــمالی‏با‏ترامپ‏ظاهرا‏گزینه‏نظامی‏‏را‏به‏اولویت‏های‏بعدتر‏منتقل‏ساخته‏است.‏اگرچه‏هنوز‏گفته‏می‏شود‏که‏گزینه‏نظامی‏‏روی‏میز‏اســت،‏چنین‏به‏نظر‏می‏رسد‏که‏فعال‏گزینه‏جنگ‏مطرح‏

نیست.

1.‏‏منابع‏مورد‏استفاده‏دیگر‏عبارتنداز:Zachary Cohen (2 August 2017), US military options against North Korea come at a price, http://edition.cnn.com/01/08/2017/politics/north-korea-military-options-trump/index.html.Andrei Lankov (1 August 2017), US options on North Korea: It›s a choice between bad and worse, http://edition.cnn.com/31/07/2017/opinions/north-korea-freeze-andrei-lankov/index.html. Stephen Collinson (6 July 2017), North Korea›s missile test gives Trump his biggest challenge, http://edition.cnn.com/05/07/2017/politics/north-koreas-missile-test-gives-trump-his-biggest-challenge/index.html.Ben Westcott (15 April 2017), Azadeh Ansari and Steve Almasy, http://edition.cnn.com/14/04/2017/asia/north-korea-day-of-the-sun/index.html. Sue-Lin Wong & James Pearson (15 Apr 2017), North Korea displays apparently new missiles as U.S. carrier group approaches, http://www.reuters.com/article/us-northkorea-usa-anniversary-idUSKBN17G0WU.Justin McCurry & Tom Phillips (15 April 2017), North Korea parades military might and warns US amid nuclear test fears, https://www.theguardian.com/world/2017/apr/15/north-korea-nuclear-test-miltary-parade-kim-il-sung. Justin McCurry (14 April 2017), Tom Phillips and Julian Borger, China urges North Korea and US to step back from brink of war, https://www.theguardian.com/world/2017/apr/14/north-korea-blames-donald-trumps-aggression-amid-nuclear-test-crisis.

پیوست 2نظريه ها چه می گويند؟

نظریه‏های‏سیاسی‏روشی‏مهم‏‏برای‏بررسی‏و‏ارزیابی‏تحوالت‏است.‏به‏‏واسطۀ‏نظریه‏ها‏می‏توان‏درک‏و‏فهمی‏دقیق‏از‏موضوعات‏بدست‏آورد.‏داشتن‏چارچوب‏نظری،‏مــا‏را‏به‏درک‏بهتری‏از‏یک‏پدیده‏یاری‏می‏رســاند.‏با‏این‏‏حال،‏نظریه‏می‏تواند‏از‏برخی‏جهات‏نارســا‏باشد‏و‏تمام‏حقیقت‏را‏روشن‏نسازد.‏در‏اصل،‏کارکرد‏اصلی‏نظریه‏عبارت‏است‏از‏توضیح،‏تفسیر،‏پیش‏بینی‏رخداد‏و‏قوانین‏و‏تدوین‏قالبی‏که‏پدیده‏ها‏در‏آن‏معنا‏می‏گیرد.‏هر‏نظریه‏ای‏در‏شرایط‏زمانی‏خاص‏خود‏و‏در‏یک‏موضوع‏خاص‏شــکل‏گرفته‏اســت.‏شــاید‏بتوان‏یک‏سوژه‏را‏با‏

نظریه‏های‏مختلف‏تفسیر‏کرد.ناظران‏مسائل‏کره‏معتقدند‏پیونگ‏یانگ‏با‏آتش‏‏بازی‏می‏کند.‏وقتی‏کره‏شمالی‏‏نزدیک‏مرز‏کره‏شمالی‏با‏ ‏14‏را‏از‏نزدیک‏موپیونگـ‏ موشــک‏مدل‏هواســونگـ‏‏پرتاب‏کرد،‏اعالم‏شد‏این‏موشک‏می‏تواند‏شهرهای‏مهم‏امریکایی‏را‏هدف‏ چینـ‏قرار‏دهد.‏این‏موشــک‏پس‏از‏45‏دقیقه‏پرواز‏با‏پیمودن‏مسیر‏998‏کیلومتری‏و‏رسیدن‏به‏ارتفاع‏3725‏کیلومتر‏در‏آب‏های‏ژاپن‏فرود‏آمد.‏گفته‏می‏شود‏کره‏شمالی‏با‏آزمایش‏این‏موشــک،‏شهرهای‏دنور،‏شیکاگو‏و‏لس‏آنجلس‏را‏در‏تیررس‏خود‏دارد.‏دیوید‏رایت،‏متخصص‏موشــکی‏در‏اتحادیه‏دانشــمندان‏نگران2‏می‏گوید:‏2. The Union of Concerned Scientists

علیه توسعه 256

»احتماال‏این‏موشــک‏از‏ظرفیت‏رســیدن‏به‏نیویورک‏و‏بوســتون‏هم‏برخوردار‏است«1‏خبرگزاری‏دولتی‏کره‏شــمالی‏می‏گوید:‏»هدف‏از‏آزمایش،‏تأیید‏حداکثر‏برد‏و‏دیگر‏جوانب‏فنی‏این‏موشــک‏بوده‏است‏که‏می‏تواند‏یک‏کالهک‏هسته‏ای‏سنگین‏و‏سایز‏بزرگ‏را‏حمل‏کند.«‏آزمایش‏های‏مداوم‏موشکی‏کره‏شمالی‏باعث‏شــد‏تمام‏همســایگان‏کره‏شــمالی‏در‏حالت‏آماده‏باش‏قرار‏بگیرند؛‏کره‏جنوبی‏مبادرت‏به‏برقراری‏مانور‏نظامی‏‏با‏امریکا‏کرد،‏ژاپن‏دســت‏به‏دامان‏امریکا‏شد‏و‏چین‏هم‏150‏هزار‏نیرو‏در‏مرز‏با‏کره‏شــمالی‏مستقر‏کرد.‏استدالل‏کره‏شمالی‏این‏

است‏که‏در‏محاصرۀ‏کشورهای‏متخاصم‏قرار‏گرفته‏است.‏برای‏بررسی‏رفتار‏بازیگران‏سیاسی‏در‏نظام‏بین‏الملل‏نظریات‏بسیار‏زیادی‏مطرح‏شــده‏اســت.‏یکی‏از‏ایــن‏نظریه‏ها،‏نظریۀ‏بازی‏هاســت‏کــه‏به‏‏گفتۀ‏ریچارد‏اســنایدر:2‏»وسوسۀ‏شدید‏دســتیابی‏به‏طرح‏شناخته‏شده‏و‏شسته‏رفته‏برای‏تحلیــل‏وجود‏دارد.«‏یکی‏از‏این‏نظریات‏»بــازی‏با‏حاصل‏جمع‏صفر«‏است‏که‏در‏آن‏برد‏و‏باخت‏های‏دو‏بازیگر‏سر‏به‏سر‏می‏شود.‏این‏نظریه‏بیشتر‏در‏‏اگر‏نگوییم‏ مورد‏بازیگرانی‏کاربرد‏دارد‏که‏از‏توانایی‏ها‏یا‏ظرفیت‏های‏قابل‏توجهـ‏برابر‏ـ‏برخوردار‏باشــند.‏در‏این‏نظریه،‏برد‏یا‏باخت‏هریــک‏از‏بازیگران‏برد‏یا‏باخت‏طرف‏دیگر‏بحســاب‏می‏آید.‏این‏نظریه‏در‏مورد‏کره‏شمالی‏‏امریکا‏قابل‏انطباق‏نیســت،‏چرا‏که‏ظرفیت‏های‏طرفین‏برابر‏نیست.‏در‏مورد‏این‏دو‏کشور‏نظریه‏»بازی‏با‏حاصل‏جمع‏غیرصفر«‏کاربرد‏بیشــتری‏دارد‏که‏در‏آن‏برد‏یکی‏

)امریکا(‏به‏یقین‏باخت‏دیگری‏)کره‏شمالی(‏است.

نظریه اول: بازی ترسوها یا چیکن گیمدر‏تحلیل‏شرایط‏کره‏شمالی‏می‏توان‏به‏نظریه‏های‏مختلف‏متوسل‏شد.‏ازجمله‏

1. Brad Lendon (July 2017 ,29), Test shows North Korea missile could hit LA, Chicago, analyst says, http://edition.cnn.com/29/07/2017/asia/north-korea-intercontinental-ballistic-missile-test/index.html2. Richard E. Snyder

257 نظریه ها چه می گویند؟

ایــن‏نظریه‏ها،‏نظریه‏‏بازی‏هاســت‏که‏بازی‏ترســوها3‏یکی‏از‏زیرشــاخه‏ها‏یا‏زیرمجموعه‏های‏این‏نظریه‏است.‏این‏نظریه‏دارای‏چند‏اصل‏است‏که‏می‏گوید:‏»اگر‏یکی‏بترسد‏و‏به‏قول‏معروف‏»غالف‏کند«‏دیگری‏می‏برد؛‏اگر‏هر‏دو‏غالف‏کنند‏هیچ‏کس‏نمی‏برد؛‏اگر‏هیچ‏کدام‏غالف‏نکنند‏احتمال‏برخورد‏زیاد‏است.«؛‏بنابراین‏اصل‏اساســی‏نظریه‏بازی‏ها‏رفتار‏بخردانه‏است.‏برخی‏دیگر‏می‏گویند‏مبانی‏نظریه‏بازی‏ها‏مبتنی‏اســت‏بر‏بازیگر،‏کنش‏هــا‏و‏ترجیحات؛‏بنابراین‏در‏قاموس‏امریکا،‏کره‏شــمالی‏بازیگر/کنشگری‏است‏که‏کنش‏هایش‏ویرانگرانه‏اســت‏و‏ترجیحش‏بقای‏خود‏به‏هــر‏قیمتی.‏در‏قاموس‏کره‏شــمالی،‏امریکا‏متجاوزی‏است‏که‏هدفش‏فشــار‏بر‏کره‏شمالی‏برای‏ترساندن‏این‏کشور‏است.‏براساس‏این‏فرض،‏استدالل‏کره‏شمالی‏این‏است‏که‏اگر‏بترسد‏و‏عقب‏بنشیند،‏امریکا‏پیروز‏شــده‏است؛‏بنابراین‏براســاس‏این‏نظریه‏تاکنون‏هیچ‏طرفی‏برنده‏نبوده‏اســت‏)الاقل‏به‏لحاظ‏نظامی(،‏اما‏امریکا‏قطعا‏دســت‏برتری‏در‏فشــار‏اقتصادی‏و‏قطع‏شریان‏های‏حیاتی‏مالی‏این‏کشور‏دارد.‏از‏سوی‏دیگر،‏از‏آنجا‏که‏رفتار‏این‏کشــور‏مبتنی‏بر‏رفتارهای‏هیجانی‏اســت،‏بنابرایــن‏آن‏نوع‏توازن‏هســته‏ای‏که‏در‏روابط‏شــوروی‏ـ‏امریکا‏وجود‏داشــت،‏در‏روابــط‏امریکا‏ـ‏کره‏شمالی‏دیده‏نمی‏شود،‏چرا‏که‏هر‏رفتار‏پرخاشگرانه‏ای‏از‏سوی‏امریکا‏ممکن‏است‏واکنش‏ســخت‏تر‏کره‏شمالی‏را‏به‏‏دنبال‏داشته‏باشــد.‏این‏کشور‏دیگری‏چیزی‏برای‏باختن‏ندارد‏و‏هدفش‏بقای‏خود‏به‏هر‏قیمتی‏است.‏به‏همین‏دلیل‏

است‏که‏امریکا‏تاکنون‏متوسل‏به‏اقدام‏نظامی‏‏علیه‏این‏کشور‏نشده‏است.مبنای‏این‏نظریه‏این‏اســت‏که‏اگر‏یک‏طرف‏بترســد،‏منحرف‏شــود‏یا‏عقب‏نشــینی‏کند،‏طرف‏دیگر‏پیروز‏میدان‏خواهد‏بود.‏می‏توان‏از‏جنبه‏هایی‏‏کره‏شمالی‏دانست.‏ این‏نظریه‏را‏قابل‏کاربســت‏به‏نزاع‏موجود‏میان‏امریکاـ‏در‏منازعه‏فعلی،‏طرف‏ترســیده‏کره‏شمالی‏است.‏بازنده‏به‏استراتژی‏تهدید،‏3. Chicken Game

علیه توسعه 258

ادبیات‏تحقیر‏و‏توهین‏آمیز،‏رفتارهای‏پرخاشــگرانه،‏تهاجمی‏‏و‏بی‏ثبات‏ساز‏روی‏می‏آورد.‏کره‏شــمالی‏با‏صدور‏بیانیه‏هایی‏اعــالم‏کرد‏در‏صورت‏حمله‏پیشــگیرانۀ‏نظامی‏‏از‏ســوی‏امریکا،‏کالیفرنیا،‏سئول‏و‏مناطق‏دیگر‏را‏هدف‏قرار‏خواهد‏داد.‏این‏کشــور‏همچنین‏می‏گوید:‏»به‏جنگ‏تمام‏عیار‏با‏جنگ‏تمام‏عیار‏دیگر‏پاسخ‏می‏دهیم‏و‏با‏جنگ‏اتمی‏‏به‏‏شیوۀ‏خودمان‏پاسخ‏خواهیم‏داد‏و‏دســت‏به‏مقابله‏ای‏بی‏رحمانه‏خواهیم‏زد.«‏از‏دیگر‏نمودهای‏ترس‏در‏بازیگری‏که‏دچار‏وحشــت‏شده‏است‏بسیج‏گســتردۀ‏مردمی‏و‏تالش‏برای‏مشروعیت‏ســازی‏با‏ابزارهای‏وحشــت‏آفرینی‏در‏داخل‏است.‏رژه‏نظامی‏‏گســترده‏در‏کره،‏رونمایی‏از‏تجهیزات‏نظامی‏‏و‏چنگ‏و‏دندان‏نشــان‏دادن‏همگی‏حاکی‏از‏این‏اســت‏که‏بازیگر‏ترســو‏تالش‏دارد‏تا‏قــدرت‏خود‏را‏با‏هوچی‏گری‏به‏نمایش‏بگذارد،‏درحالی‏که‏بازیگر‏برنده‏با‏حالتی‏از‏اعتمادبه‏نفس‏و‏به‏‏شــکلی‏خزنده‏پیــش‏می‏آید.‏بازیگر‏ترســو‏)در‏اینجا‏کره‏شــمالی(‏با‏پرخاشــگری‏لفظی‏می‏گوید:‏»امریکا‏خشن‏تر،‏وحشی‏تر‏و‏تهاجمی‏تر‏شده‏

است...‏اگر‏آن‏ها‏بخواهند‏آماده‏جنگیم.«‏نکته‏قابل‏ذکر‏این‏اســت‏که‏آزمایش‏های‏هســته‏ای‏کره‏شــمالی‏در‏حد‏و‏اندازه‏ای‏نیســت‏که‏تهدیدی‏برای‏هژمون‏بحســاب‏آید.‏تمام‏تجهیزات‏نظامی‏کره‏شمالی‏بازمانده‏از‏دوران‏جنگ‏جهانی‏است.‏کره‏شمالی‏بیست‏و‏چهارمین‏کشور‏جهان‏به‏لحاظ‏قدرت‏نظامی‏‏است.‏آنچه‏برای‏این‏کشور‏»قدرت«‏بشمار‏می‏آید‏و‏می‏تواند‏به‏آن‏ببالد‏شــمار‏نیروهای‏نظامی‏‏آن‏اســت.‏گفته‏می‏شــود‏کره‏شمالی‏13میلیون‏نیروی‏انســانی‏برای‏شرکت‏در‏جنگ‏دارد‏که‏از‏این‏میان‏حدود‏10میلیون‏نفر‏مناسب‏خدمت‏نظامی‏‏هســتند.‏این‏کشور‏فاقد‏ابزارهای‏قدرت‏است.‏تمام‏تجهیزات‏نظامی‏‏این‏کشور‏ـ‏ازجمله‏توان‏هسته‏ای‏ـ‏همچون‏

ترقه‏ای‏در‏برابر‏تجهیزات‏و‏برتری‏های‏نظامی‏‏امریکاست.‏

259نظریــه ها چه می گویند؟

نظریه دوم: پنجره اورتوننظریه‏دیگری‏که‏می‏توان‏به‏واســطۀ‏آن‏تحوالت‏کره‏شمالی‏و‏بازی‏قدرت‏در‏این‏کشــور‏را‏مورد‏بررســی‏قرار‏داد‏نظریه‏پنجره‏اورتون1‏است‏که‏برگرفته‏از‏نظریه‏جوزف‏اورتون‏)1999ـ2003(‏در‏مورد‏شکل‏دهی‏به‏افکار‏عمومی‏‏است.‏اورتون‏معتقد‏بود‏سیاســتمداران‏معموال‏موضوعاتی‏را‏بیان‏می‏کنند‏که‏در‏قاب‏یا‏پنجره‏منطبق‏با‏دیدگاه‏رأی‏دهندگان‏قرار‏داشــته‏باشد.‏او‏می‏گفت:‏»برای‏تغییر‏افکار‏عمومــی‏‏اگر‏نتوان‏موضوع‏را‏تغییر‏داد،‏باید‏مکان‏قاب‏را‏تغییر‏داد‏تا‏خواســت‏سیاستمداران‏داخل‏آن‏پنجره‏قرار‏گیرد.«‏اورتون‏تغییر‏فکر‏جامعه‏و‏جابه‏جایی‏پنجره‏افکارعمومی‏‏را‏شــامل‏شــش‏مرحلــه‏می‏داند:‏طــرح‏غیرقابل‏تصور؛2 افراطــی؛3‏قابل‏پذیرش؛4‏معقــول‏و‏بدیهی؛5‏محبوب‏و‏پرطرفــدار؛6‏تبدیل‏به‏سیاست‏شدن،7‏به‏‏طور‏مثال‏سیر‏طرح‏حمله‏به‏عراق‏در‏این‏قالب‏قابل‏ارزیابی‏است.‏بر‏این‏اســاس،‏اگر‏قرار‏باشد‏زمینه‏گذار‏کره‏شمالی‏به‏جنگ‏را‏در‏قالب‏نظریه‏اورتون‏بررسی‏کنیم‏باید‏بگوییم‏چند‏دهه‏است‏که‏دولت‏امریکا‏تالش‏دارد‏تا‏از‏شــر‏رژیم‏کره‏شمالی‏خالص‏شــود،‏اما‏برای‏این‏خالصی،‏ابتدا‏باید‏افکار‏عمومی‏‏آماده‏ســازی‏شــوند.‏اگر‏طی‏چند‏دهۀ‏گذشــته،‏طرح‏برهم‏زدن‏نظام‏کره‏شمالی‏)به‏هر‏شــکلی‏و‏با‏هر‏وسیله‏ای(‏امری‏غیرقابل‏تصور‏تلقی‏می‏شد،‏چنددهه‏‏تکرار‏نام‏این‏کشــور،‏تحریم‏های‏گســترده‏علیه‏آن‏و‏قرار‏دادن‏نام‏این‏کشــور‏در‏صدر‏برهم‏زنندگان‏امنیت،‏صلح،‏و‏ثبات‏بین‏المللی‏این‏تلقی‏را‏پیش‏آورد‏که‏محافل‏فکری‏و‏توده‏ها‏با‏یک‏گام‏عقب‏نشینی،‏این‏اقدام‏را‏افراطی‏تلقی‏کردند.‏برخورد‏با‏این‏کشور‏دیگر‏غیرقابل‏تصور‏نبود،‏بلکه‏همه‏از‏افراطی‏بودن‏

1. Everton Window Theory2. Unthinkable3. Radical4. Acceptable 5. Sencible 6. Popular 7. Policy

علیه توسعه 260

آن‏سخن‏می‏گفتند،‏چرا‏که‏می‏توانست‏امنیت‏شرق‏آسیا‏را‏با‏بحران‏مواجه‏کند.‏افزون‏‏بر‏این،‏بحران‏هایی‏که‏امریکا‏در‏بازه‏های‏مختلف‏زمانی‏درگیر‏آن‏بود‏به‏این‏کشور‏اجازه‏نمی‏داد‏به‏مسئله‏کره‏شــمالی‏بپردازد،‏چرا‏که‏خاورمیانه‏نقطه‏ثقل‏استراتژی‏امریکا‏بود‏و‏این‏کشور‏با‏هر‏اقدام‏امنیت‏برهم‏زن‏یا‏بی‏ثبات‏ساز‏در‏این‏

بخش‏از‏جهان‏به‏شدت‏برخورد‏می‏کرد.‏موشــک‏پرانی‏های‏کره‏شــمالی‏و‏انفعال‏ظاهری‏چین‏و‏روســیه‏شرایط‏را‏به‏سرعت‏تغییر‏داد.‏به‏نظر‏می‏رسد‏الاقل‏در‏میان‏برخی‏محافل‏فکری‏و‏بخشی‏از‏توده‏»از‏بین‏بردن‏خطر‏ســالح‏های‏کشــتار‏جمعی«‏بــا‏توجه‏به‏تجربه‏لیبی‏)تسلیم‏مراکز‏هسته‏ای‏قذافی(،‏عراق‏)حمله‏به‏مرکز‏هسته‏ای‏اوسیراک(‏و‏ایران‏)حل‏و‏فصل‏دیپلماتیک(‏امری‏قابل‏پذیرش‏شــده‏است.‏اکنون‏کره‏شمالی‏در‏سیبل‏چنین‏رویکردی‏قرار‏گرفته‏است.‏چنین‏به‏نظر‏می‏رسد‏از‏زمانی‏که‏ترامپ‏سکان‏کاخ‏ســفید‏را‏در‏دست‏گرفته‏اســت،‏وارد‏فاز‏چهارم‏‏شده‏ایم:‏معقول‏و‏بدیهی.‏حمله‏نظامی‏‏امریکا‏به‏ســوریه‏و‏یمن‏این‏بــاور‏را‏به‏‏وجود‏آورده‏بود‏که‏کره‏شمالی‏احتماال‏سومین‏هدف‏امریکای‏ترامپ‏است.‏تاکنون‏چنین‏حمله‏ای‏به‏دلیل‏برهم‏نخوردن‏فضای‏اقتصادی‏و‏امنیت‏منطقه‏شرق‏آسیا‏رخ‏نداده‏است؛‏اما‏با‏در‏نظر‏گرفتن‏اســتراتژی‏کالن‏امریکا‏و‏چرخش‏این‏کشــور‏به‏‏سوی‏آسیا‏)پاســیفیک(‏و‏دوری‏یا‏دســت‏کم‏بی‏توجهی‏بــه‏خاورمیانه،‏به‏نظر‏می‏رســد‏کره‏شمالی‏در‏نقطه‏ثقل‏استراتژی‏مهار‏امریکا‏قرار‏گرفته‏است.‏استقرار‏ناوهای‏امریکایی‏در‏شــبه‏جزیره‏و‏مواضع‏برخی‏ســناتورهای‏امریکایی‏نشان‏می‏دهد‏

اکنون‏کره‏شمالی‏وارد‏فاز‏معقول‏و‏بدیهی‏در‏نظریه‏اورتون‏شده‏است.تقریبــا‏از‏هر‏10‏امریکایی،‏4‏نفر‏معتقدند‏کره‏شــمالی‏تهدیدی‏فوری‏برای‏امریکاست.‏براساس‏نظرسنجی‏مشترک‏سی‏ان‏ان/‏اوآرسی،‏حدود‏37درصد‏از‏پاســخ‏دهندگان‏امریکایی‏کره‏شــمالی‏را‏فوری‏ترین‏و‏اولین‏تهدید‏جهانی‏برای‏امنیت‏ملی‏امریکا‏اعالم‏کردند.‏این‏در‏حالی‏اســت‏که‏در‏سال‏2013،‏این‏رقم‏

261نظریــه ها چه می گویند؟

حــدود‏41درصد‏بــود.‏از‏ســوی‏دیگر،‏همین‏نظرســنجی‏می‏افزایــد:‏»میان‏جمهوری‏خواهان،‏دموکرات‏ها‏و‏مســتقل‏ها‏اتفاق‏نظری‏وجود‏دارد:‏کره‏شمالی‏تهدید‏اســت.«‏بر‏این‏اســاس،‏39درصد‏از‏جمهوری‏خواهــان،‏37درصد‏از‏مســتقل‏ها‏و‏36درصد‏از‏دموکرات‏ها‏همین‏احساس‏را‏دارند.‏حدود‏67‏درصد‏از‏امریکایی‏ها‏هم‏اعالم‏کردند‏حامی‏‏استفاده‏از‏نیروی‏نظامی‏‏علیه‏پیونگ‏یانگ‏در‏حمایت‏از‏کره‏جنوبی‏هستند.‏این‏رقم‏6‏درصد‏باالتر‏از‏سال‏2013‏است.‏این‏نظرســنجی‏همچنین‏اعالم‏کرد‏42درصد‏امریکایی‏بر‏این‏باورند‏که‏لشگرکشی‏امریکا‏به‏شبه‏جزیره‏کره‏اعتبار‏امریکا‏را‏خدشه‏دار‏کرده‏است،‏اما‏56‏درصد‏این‏مسئله‏را‏رد‏کردند.‏66‏درصد‏از‏دموکرات‏ها،‏42درصد‏از‏مستقل‏ها‏و‏15درصد‏از‏جمهوری‏خواهــان‏نیز‏با‏نظر‏دوم‏موافق‏اند.‏چنین‏به‏نظر‏می‏رســد‏که‏اکنون‏کره‏شمالی‏وارد‏مرحله‏محبوب‏و‏پرطرفدار‏شده‏باشد‏به‏این‏معنا‏که‏گزینه‏نظامی‏‏می‏رود‏که‏به‏گزینه‏ای‏محبوب‏تبدیل‏شــود؛‏البته‏در‏شــرایط‏فعلی‏و‏دیدارهای‏‏اون‏در‏ســنگاپور‏و‏ویتنام‏و‏نامه‏نگاری‏های‏دو‏طرف،‏شــرایط‏فعال‏در‏ ترامپـ‏

مرحله‏محبوب‏به‏حال‏توقف‏در‏آمده‏است.‏

نظریه سوم: تئوری مرد دیوانه رفتار‏ابهام‏آمیز‏و‏پنهان‏کارانه‏کره‏شــمالی‏باعث‏شده‏نظریه‏پردازان‏و‏کارشناسان‏مسائل‏کره‏برای‏تحلیل‏تحوالت‏شبه‏جزیره‏به‏تئوری‏های‏مختلف‏متوسل‏شوند.‏ظاهرا‏این‏رفتار‏بسیار‏به‏کار‏رهبران‏کره‏شمالی‏آمده‏است،‏زیرا‏پنهان‏کاری‏اساسا‏ریشــه‏در‏ذات‏این‏کشور‏دارد.‏برخی‏ناظران‏معتقدند‏احتماال‏ترامپ‏و‏دولت‏او‏به‏تئوری‏مرد‏دیوانه1‏روی‏آورده‏اند‏و‏تالش‏دارند‏تا‏مســیر‏ریچارد‏نیکســون‏را‏دنبال‏کنند.‏این‏تئوری‏می‏گوید:‏»همان‏طورکه‏نیکســون‏تالش‏داشت‏تا‏هوشی‏مین،‏رهبر‏زیرک‏ویتنام‏شــمالی،‏را‏متقاعد‏سازد‏که‏اگر‏نتوانند‏جنگ‏را‏خاتمه‏1. Madman theory

علیه توسعه 262

دهند،‏انداختن‏بمب‏‏کاری‏احمقانه‏است،‏ترامپ‏هم‏به‏همان‏عادت‏قدیمی‏‏روی‏آورده‏است،‏سختگیری‏مثل‏دیگر‏مقامات.«‏

به‏نظر‏می‏رسد‏تئوری‏مرد‏دیوانه‏برازنده‏دوگانه‏ترامپ‏ـ‏اون‏است،‏چرا‏که‏هر‏دو‏سیاست‏پنهان‏کاری‏یا‏استراتژی‏مشت‏بسته‏را‏در‏برابر‏یکدیگر‏به‏کار‏گرفته‏اند.‏مقامات‏امریکایی‏ظاهرا‏برنامه‏هایی‏در‏ذهن‏دارند‏که‏به‏طور‏غیرمستقیم‏از‏زبان‏تیلرسون،‏وزیر‏خارجه‏وقت‏امریکا،‏بیان‏شد.‏او‏در‏مصاحبه‏با‏ان.‏پی.‏آر.‏اعالم‏کرد:‏»ما‏به‏دنبال‏ساقط‏کردن‏رژیم‏نیستیم؛‏به‏‏دنبال‏اتحاد‏سریع‏دو‏کره‏نیستیم؛‏فقط‏خواهان‏منطقه‏ای‏عاری‏از‏تسلیحات‏هسته‏ای‏در‏شبه‏جزیره‏کره‏هستیم«.‏به‏همین‏دلیل،‏برخی‏صاحب‏نظران‏بر‏این‏باورند‏که‏ســخنان‏تیلرسون‏اشاراتی‏غیرمســتقیم‏دارد‏به‏برنامه‏های‏امریکا‏برای‏آینده‏کره‏شــمالی.‏پیام‏های‏ضد‏و‏نقیض‏مخابره‏شــده‏از‏سوی‏واشنگتن‏مبنی‏بر‏اینکه‏امریکا‏به‏دنبال‏سقوط‏رهبر‏کره‏شمالی‏نیســت،‏در‏کره‏شمالی‏درست‏برعکس‏اســتنباط‏می‏شود.‏شباهت‏دیگر‏در‏تئوری‏مرد‏دیوانه‏این‏است‏که‏ترامپ‏از‏زمان‏روی‏کار‏آمدن‏لفاظی‏های‏بی‏ســابقه‏ای‏به‏خرج‏داده‏و‏از‏برخی‏پیمان‏های‏منطقه‏ای‏خارج‏شده‏است،‏اما‏اندکــی‏بعد‏از‏مواضع‏خود‏عقب‏نشــینی‏می‏کند.‏»اون«‏هم‏با‏لفاظی‏توانســته‏حکومت‏خود‏را‏تا‏اینجا‏برساند؛‏اصوال‏لفاظی‏یکی‏از‏ویژگی‏های‏نظام‏رهبری‏

در‏کره‏شمالی‏است‏که‏باعث‏شده‏سلسله‏خاندان‏کیم‏تا‏امروز‏دوام‏آورد.‏اگر‏امریکا‏با‏عملگرایی‏می‏خواهد‏نشان‏دهد‏از‏توانایی‏حمله‏برخوردار‏است،‏کره‏شــمالی‏نیز‏در‏دوران‏کیم‏ایل‏سونگ‏یک‏کشتی‏امریکایی‏را‏در‏سال‏1968 تصرف‏و‏فرمان‏ســاقط‏کردن‏یک‏هواپیما‏را‏هم‏صادر‏کرد‏که‏31‏کشته‏برجای‏گذاشــت.‏هفت‏ســال‏پیش‏هم‏یک‏ناو‏کره‏ای‏به‏‏دست‏پیونگ‏یانگ‏غرق‏شد.‏»اون«‏تــالش‏دارد‏تا‏تئوری‏مرد‏دیوانه‏را‏جا‏اندازد.‏او‏با‏کشــتن‏برادر‏خود‏در‏مالزی،‏حمله‏سایبری‏به‏شرکت‏سونی،‏و‏اقدامات‏دیگر‏می‏خواهد‏دیوانگی‏خود‏را‏نشان‏دهد‏تا‏احتمال‏حمله‏را‏کاهش‏دهد.‏ساقط‏کردن‏هواپیمای‏امریکایی‏در‏

263نظریــه ها چه می گویند؟

دوران‏نیکسون‏به‏دســت‏پیونگ‏یانگ‏اگرچه‏بزرگترین‏خســارت‏به‏امریکا‏در‏دوران‏جنگ‏ســرد‏بود،‏به‏‏دلیل‏ترس‏از‏مشتعل‏شدن‏جنگ‏کره‏به‏انتقام‏منجر‏نشــد.‏تئوری‏مرد‏دیوانه‏نشانه‏های‏بی‏تصمیمی‏‏و‏بی‏خردی‏رهبران‏سیاسی‏را‏در‏

بطن‏خود‏نهفته‏دارد.

نظریه چهارم: جنگ پیشدستانه از‏سال‏2002‏و‏حتی‏پیش‏از‏آن‏یعنی‏زمانی‏که‏ایاالت‏متحده‏به‏عراق‏حمله‏کرد،‏بحث‏هایی‏در‏مــورد‏ویژگی‏ها،‏کارایی‏و‏البته‏خطرهای‏گســتردۀ‏حملۀ‏نظامی‏‏پیشدســتانه1‏علیه‏کشــور‏خصم‏در‏کاخ‏ســفید‏مطرح‏بود.‏ترامپ‏هم‏همچون‏اســالفش‏ســخت‏تالش‏دارد‏تا‏برنامه‏هســته‏ای‏کره‏شــمالی‏را‏با‏وارد‏آوردن‏فشــارهای‏غیرقابل‏تحمل‏متالشی‏سازد.‏کره‏شــمالی‏اکنون‏به‏خاری‏در‏گلو‏می‏ماند‏که‏نه‏می‏توان‏آن‏را‏بلعید‏و‏نه‏بیرون‏آورد.‏ترامپ‏و‏برخی‏اعضای‏ســابق‏و‏فعلی‏کابینه‏او‏آشــکارا‏از‏گزینه‏ای‏ســخن‏می‏گویند‏که‏در‏صورت‏شکســت‏دیپلماسی‏ممکن‏است‏به‏‏کار‏گرفته‏شــود:‏جنگ‏پیشگیرانه2.‏نگرانی‏اصلی‏در‏

میزان‏تلفاتی‏است‏که‏ممکن‏است‏بر‏کره‏جنوبی‏وارد‏آید.‏‏کره‏جنوبی‏)این‏مانور‏از‏21‏اوت‏مورخ‏ از‏زمان‏برگزاری‏مانور‏ده‏روزه‏امریکاـ‏30‏مرداد‏96‏با‏نام‏»نگهبان‏آزادی‏اولچی«‏برگزار‏شــد.‏این‏مانور‏با‏حضور‏25 هزار‏نیروی‏امریکایی‏و‏ده‏ها‏هزار‏ســرباز‏کره‏ای‏برگزار‏شــد‏که‏هدفش‏دفاع‏از‏کره‏جنوبــی‏در‏برابــر‏حمله‏کره‏شــمالی‏بــود(‏شبیه‏ســازی‏های‏کامپیوتری‏از‏درگیری‏های‏فزاینده‏و‏شــاید‏پروازهای‏بی‏شــمار‏هواپیماهای‏هســته‏ای‏بدون‏سرنشین‏نشان‏می‏داد‏کاخ‏ســفید‏می‏خواهد‏این‏پیام‏را‏بفرستد‏که‏گزینه‏نظامی‏

1. Pre-emptive2. Preventive war

علیه توسعه 264

‏همچنان‏گزینه‏ای‏جدی‏است.‏برخی‏معتقدند‏بیشتر‏این‏حرف‏ها‏شاید‏خودنمایی‏باشد‏و‏هدفش‏اقناع‏رهبر‏کره‏شــمالی‏و‏چین‏است‏که‏با‏رئیس‏جمهور‏متفاوتی‏مواجه‏اند؛‏رئیس‏جمهوری‏که‏به‏‏دنبال‏حل‏مســئله‏کره‏شمالی‏است.‏اگرچه‏امریکا‏و‏کره‏شمالی‏با‏اهدافی‏متفاوت‏به‏دنبال‏برهم‏زدن‏وضعیت‏موجود1‏هســتند،‏چیــن‏به‏‏دنبال‏حفظ‏این‏وضعیت‏است.‏شواهد‏نشان‏می‏دهد‏ترامپ‏هیچ‏قصدی‏برای‏استفاده‏از‏نیروی‏نظامی‏‏ندارد،‏اما‏به‏‏دنبال‏متقاعد‏کردن‏دشمنان‏و‏متحدان‏است‏و‏میل‏به‏انجام‏دادن‏کاری‏دارد‏که‏اسالفش‏)اوباما،‏بوش‏و‏کلینتون(‏آن‏را‏پرهزینه‏و‏خطرناک‏

می‏دیدند.‏او‏گزینه‏نظامی‏‏را‏»دارای‏ارزشی‏چشمگیر«‏می‏نامد.‏مک‏مســتر،‏در‏مقام‏مورخ‏نظامی‏،‏اصرار‏داشت‏که‏ایاالت‏متحده‏نمی‏تواند‏به‏همان‏شــکلی‏که‏شوروی‏و‏چین‏را‏طی‏جنگ‏ســرد‏مهار‏کرد،‏کره‏شمالی‏را‏مهار‏کند‏یا‏بازدارد.‏این‏برخالف‏نتیجه‏گیری‏سیاست‏ســازان‏ارشد‏گذشته‏است‏که‏می‏گفتند:‏»آنچه‏در‏برابر‏قدرت‏های‏هسته‏ای‏بزرگ‏مؤثر‏افتاد،‏برای‏کشوری‏ورشکســته‏و‏ویران‏به‏لحــاظ‏اقتصادی‏که‏زرادخانه‏چندانــی‏هم‏ندارد‏کفایت‏می‏کند.«‏ژنرال‏مک‏مستر‏و‏سایر‏مقامات‏دولتی‏این‏دیدگاه‏قدیمی‏‏را‏به‏چالش‏کشــیده‏اند‏که‏هیچ‏راه‏حل‏نظامی‏‏واقعی‏برای‏مســئله‏کره‏شمالی‏وجود‏ندارد؛‏اگرچه‏آن‏ها‏به‏تعبیر‏جیمز‏متیس‏می‏پذیرند‏که‏این‏اقدام‏وحشتناک‏خواهد‏بود.‏امریکا‏و‏کره‏شــمالی‏روی‏لبه‏تیغ‏راه‏می‏روند‏و‏هر‏لحظه‏امکان‏اصطکاک‏منتهی‏به‏جنگ‏هست.‏با‏این‏‏حال،‏مقامات‏نظامی‏امریکا‏برخالف‏توییت‏های‏ترامپ‏ســعی‏می‏کنند‏از‏خط‏قرمز‏عبــور‏نکنند،‏اما‏اعــالم‏کرده‏اند‏نیروهای‏امریکایی‏مستقر‏در‏منطقه‏آمادگی‏کامل‏برای‏پاسخ‏دادن‏دارند.‏رکس‏تیلرسون،‏وزیر‏خارجه‏وقت‏نیز‏از‏گزینه‏های‏بد‏سخن‏می‏گفت.‏جیمز‏متیس‏هم‏گفته‏بود:‏»اگر‏کره‏شمالی‏موشکی‏به‏‏سوی‏خاک‏امریکا‏یا‏متحدان‏ما‏شلیک‏کند،‏سریعا‏1. Status quo

265نظریــه ها چه می گویند؟

اقدامات‏خاصی‏برای‏خنثی‏کردن‏آن‏انجام‏خواهیم‏داد.«‏در‏دوره‏ای‏که‏متیس‏بر‏سر‏کار‏بود،‏احتمال‏که‏از‏سخنانش‏استنباط‏می‏شد‏ایــن‏بود‏که‏او‏درها‏را‏به‏روی‏حمله‏مســتقیم‏یا‏خرابکاری‏ســایبری‏امریکا‏باز‏گذاشــته‏است‏تا‏به‏این‏وســیله‏پیش‏از‏پرتاب‏موشک‏از‏سوی‏کره‏شمالی،‏این‏موشــک‏ها‏را‏از‏کار‏بیندازد‏و‏نابود‏ســازد.‏این‏احتمال‏ممکن‏است‏به‏عملیاتی‏وسیع‏تر‏ختم‏شود؛‏عملیاتی‏که‏زنجیره‏کشتن2‏نام‏دارد‏و‏برگرفته‏از‏بیانیه‏مشترک‏‏کره‏جنوبی‏اســت‏برای‏نابودی‏سیســتماتیک‏ســایت‏های‏نظامی‏‏کره‏ امریکاـ‏شمالی،‏مراکز‏هسته‏ای،‏فرماندهی‏و‏کنترل‏این‏کشور.‏مقامات‏ارشد‏امریکایی‏می‏گویند:‏»طراحان‏این‏عملیات‏به‏کارایی‏و‏اجرایی‏شدن‏سریع‏آن‏تردید‏دارند.«‏اگرچه‏این‏طرح‏طبقه‏بندی‏شــده‏اســت،‏هدفش‏نابودی‏سیستماتیک‏توانایی‏کره‏شمالی‏برای‏تهدید‏کره‏جنوبی،‏ژاپن‏و‏امریکاست.‏در‏میان‏بدبینان‏به‏حمله‏پیشدســتانه،‏استفن‏بنن3‏بود‏که‏از‏کاخ‏ســفید‏اخراج‏شد.‏او‏در‏مصاحبه‏ای‏با‏آمریکن‏پروسپکت‏گفته‏بود:‏»هیچ‏راه‏حل‏نظامی‏‏برای‏مسئله‏کره‏وجود‏ندارد.«ژنرال‏مک‏مستر‏این‏مسئله‏را‏با‏سوزان‏رایس،‏سفیر‏امریکا‏در‏سازمان‏ملل‏در‏دوران‏اوباما،‏در‏میان‏گذاشت.‏رایس‏در‏مقاله‏ای‏در‏نیویورک تایمز‏نوشت:‏»جنگ‏پیشگیرانه‏حماقت‏است.«‏رایس‏در‏مقاله‏خود‏نوشت:‏»تاریخ‏نشان‏می‏دهد‏که‏می‏توانیم‏تســلیحات‏هسته‏ای‏در‏کره‏شمالی‏را‏تحمل‏کنیم،‏درست‏همان‏طورکه‏هزاران‏سالح‏هسته‏ای‏شوروی‏طی‏جنگ‏سرد‏را‏تحمل‏کردیم.«‏با‏این‏‏حال،‏دســتیاران‏ترامپ‏می‏گویند،‏رهبر‏کره‏شــمالی‏برخالف‏شــوروی‏غیرقابل‏پیش‏بینی‏است.‏به‏‏گفتۀ‏مقامات‏آشنا‏با‏مسائل‏کره‏شمالی،‏آن‏ها‏این‏احتمــال‏را‏مطرح‏کرده‏اند‏که‏انگیزه‏واقعی‏کره‏شــمالی‏نه‏رقابت‏که‏باج‏گیری‏اســت.‏دستیاران‏ترامپ‏می‏گویند:‏»کره‏شمالی‏با‏تهدید‏به‏زدن‏لس‏آنجلس‏و‏

2. Kill-Chain3. Stephen Benn

علیه توسعه 266

شیکاگو‏می‏خواهد‏امریکا‏را‏بترساند‏و‏به‏این‏وسیله‏کمک‏های‏بیشتری‏دریافت‏کند‏یــا‏تردیدهایی‏در‏ژاپن‏و‏کره‏جنوبی‏برانگیزد‏کــه‏در‏صورت‏وقوع‏جنگ،‏امریکا‏به‏یاری‏آن‏ها‏برنخواهد‏خواســت.«‏استراتژیســت‏های‏کاخ‏ســفید‏و‏پنتاگــون‏البته‏فکر‏گزینه‏هــای‏دیگری‏غیر‏از‏حمله‏نظامی‏‏هســتند.‏عالوه‏بر‏خرابکاری‏ســایبری،‏دو‏گزینه‏دیگر‏هم‏مطرح‏اســت:‏1(‏شــورش‏فراگیر‏در‏کره‏شمالی‏و‏درنهایت‏ورود‏نیروهای‏امریکایی،‏چینی،‏و‏کره‏جنوبی‏برای‏یافتن‏تسلیحات‏)که‏باید‏در‏مورد‏چندوچون‏آن‏ترتیباتی‏داده‏شود(؛‏2(‏وسوسه‏برخی‏افسران‏برای‏اجرای‏یک‏انفجار‏هسته‏ای‏که‏موجب‏تالفی‏امریکا‏و‏متحدانش‏می‏شــود.‏تمام‏این‏گزینه‏ها‏در‏کاخ‏ســفید‏و‏پنتاگون‏در‏حال‏بررســی‏اند،‏اما‏احتمال‏اندکی‏هســت‏که‏کیم‏تن‏به‏تســلیم‏برنامه‏هســته‏ای‏خود‏بدهد،‏زیرا‏تسلیحات‏هسته‏ای‏را‏بیمۀ‏خود‏می‏پندارد.‏بروس‏بنت،‏متخصص‏کره‏شمالی‏در‏مؤسسه‏رند‏می‏گوید:‏»چیزی‏به‏‏نام‏حمله‏جراحی‏گونه‏وجود‏ندارد،‏چرا‏که‏

واقعا‏نمی‏دانیم‏تسلیحات‏هسته‏ای‏کجا‏هستند‏و‏تبعات‏آن‏چیست.«‏

نظریه پنجم: »کیم« در کسوت »قذافی« دیدگاه‏دیگر‏بر‏این‏باور‏است،‏»کیم‏جونگ‏اون‏از‏نسل‏سوم‏دیکتاتورهایی‏است‏کــه‏در‏دهۀ‏30‏عمر‏خود‏قرار‏دارد‏و‏در‏آســتانه‏هســته‏ای‏کردن‏موشــک‏های‏بالســتیک‏خود‏است.«‏ســؤالی‏که‏مطرح‏می‏شود‏این‏اســت‏پارانویا،‏ترس‏و‏مشکل‏اساسی‏کیم‏در‏چیست؟‏وقتی‏او‏کاری‏انجام‏می‏دهد‏یا‏سخنی‏می‏گوید‏جهان‏بالفاصله‏روی‏ســخنان‏او‏زوم‏می‏کند.‏این‏ســؤال‏بــرای‏جامعه‏جهانی‏مطرح‏اســت‏که‏آیا‏او‏مردی‏دیوانه‏است؟‏آیا‏سرنوشت‏معمر‏قذافی‏را‏پیش‏روی‏خود‏می‏بیند؟‏آیا‏او‏به‏عواقب‏تراژیک‏کارهایش‏فکر‏کرده‏است؟‏نیک‏رابرتسون،‏در‏تحلیلی‏برای‏سی.‏ان.‏ان‏نوشت:‏»زمانی‏که‏رژیم‏قذافی‏در‏حال‏سقوط‏بود،‏

267نظریــه ها چه می گویند؟

در‏لیبی‏بودم‏و‏با‏برخی‏از‏مشاوران‏عالی‏او‏صحبت‏می‏کردم.‏آن‏ها‏معتقد‏بودند‏غرب‏اجازه‏ســقوط‏قذافی‏را‏نمی‏دهد.‏آن‏ها‏حتی‏می‏گفتند‏انگلیس‏هم‏حامی‏‏آن‏هاست.‏رژیم‏قذافی‏نه‏تنها‏با‏بریتانیا‏در‏بازداشت‏مظنونان‏تروریستی‏همکاری‏

کرده‏بود،‏بلکه‏کل‏برنامۀ‏هسته‏ای‏خود‏را‏نیز‏تسلیم‏کرده‏بود.«رابرتسون‏معتقد‏است:‏»درنهایت‏همین‏غرب‏رژیم‏قذافی‏را‏بمباران‏کرد‏و‏او‏را‏به‏زیر‏کشید.‏گویی‏سرنوشت‏قذافی‏در‏ذهن‏»اون«‏در‏غلیان‏است.‏ظاهرا‏در‏پس‏ذهن‏»اون«‏این‏مسئله‏وجود‏دارد‏که‏اگر‏با‏غرب‏کنار‏آید‏و‏سالح‏هسته‏ای‏خود‏را‏تسلیم‏کند،‏چاره‏ای‏جز‏سرنوشت‏قذافی‏ندارد.‏ممکن‏است‏چند‏سالی‏اجازه‏تنفس‏به‏این‏کشــور‏داده‏شــود،‏اما‏درنهایت‏با‏یک‏بهانه‏»اون«‏همچون‏قذافی‏به‏زیر‏کشیده‏می‏شود.‏آیا‏»اون«‏می‏ترسد‏به‏سرنوشت‏قذافی‏دچار‏شود؟‏قذافی‏درنهایت‏از‏لوله‏فاضالب‏بیرون‏کشــیده‏شد‏و‏خشم‏نسل‏هایی‏از‏مردان‏کشورش‏یقه‏او‏را‏گرفت.‏او‏بیش‏از‏30‏سال‏کشور‏خود‏را‏در‏ترس‏و‏ارعاب‏نگه‏داشــته‏بود.‏با‏کمک‏ناتو‏تمام‏آن‏ترس‏سی‏ســاله‏ناگهان‏فرو‏ریخت.‏درنهایت‏

اسلحه‏طالیی‏اش‏به‏سرقت‏رفت‏و‏یک‏جوان‏با‏همان‏اسلحه‏او‏را‏کشت.«این‏تحلیل‏گر‏سی.‏ان.‏ان‏می‏افزاید:‏»اما‏در‏دوران‏اون،‏دانشمندان‏و‏افسران‏نظامی‏‏کره‏ای‏زندگی‏بهتری‏دارند،‏زیرا‏به‏امتیازات‏خاصی‏دسترسی‏دارند.‏نقش‏و‏رتبه‏در‏کره‏شــمالی‏و‏لیبی‏حرف‏اول‏را‏می‏زند.‏قذافــی‏به‏نزدیکانش‏پاداش‏مــی‏داد،‏اما‏وقتی‏ورق‏برگشــت‏همان‏ها‏به‏دشــمنان‏خونی‏او‏تبدیل‏شــدند.‏کره‏شمالی‏یک‏تفاوت‏با‏لیبی‏دارد‏و‏آن‏داشتن‏سالح‏هسته‏ای‏است.‏در‏کشوری‏که‏فرماندهان‏ارشد‏نظامی‏‏با‏اندک‏خطایی‏در‏برابر‏گلوله‏توپ‏تکه‏تکه‏می‏شوند‏روشــن‏است‏که‏با‏اندک‏تکانشی‏همه‏چیز‏بهم‏بریزد.‏کیم‏معتقد‏است‏با‏داشتن‏سالح‏هسته‏ای‏می‏تواند،‏حتی‏مخالفان‏داخلی‏را‏به‏زانو‏در‏آورد‏و‏کارت‏نهایی‏را‏رو‏کند،‏اما‏غافل‏است‏که‏سر‏بزنگاه‏ممکن‏است‏همان‏ها‏که‏فرمان‏هسته‏ای‏را‏در‏دســت‏دارند،‏علیه‏او‏بشورند،‏در‏موقع‏مقتضی‏تسلیحات‏هسته‏ای‏را‏از‏کار‏

علیه توسعه 268

بیندازند،‏یا‏در‏بهترین‏حالت‏آن‏را‏به‏‏کار‏نگیرند.‏ظاهرا‏در‏ذهن‏کیم‏این‏مســئله‏می‏گذرد‏که‏با‏داشــتن‏قدرت‏بازدارندگی‏می‏تواند‏دشمن‏را‏بازدارد،‏اما‏آیا‏فکری‏به‏حال‏نیروهای‏داخلی‏کرده‏است؟‏شــاید‏اگر‏به‏پیشنهادات‏امریکا‏فکر‏کند،‏

سرنوشت‏بهتری‏در‏انتظارش‏باشد.«‏

نظریه ششم: تصمیمات غریزیدونالد‏ترامپ‏در‏مواضع‏خود‏در‏ارتباط‏با‏کره‏شــمالی‏نوســان‏زیادی‏دارد.‏این‏نوســان‏در‏موضع‏گیری‏ها‏باعث‏شده‏است،‏کارشناســان‏نتوانند‏رویه‏درست‏یا‏منسجمی‏‏را‏در‏سیاست‏دولت‏ترامپ‏در‏خصوص‏کره‏شمالی‏دنبال‏کنند.‏تاکنون‏هیچ‏یک‏از‏رؤسای‏جمهور‏امریکا‏به‏دنبال‏دیدار‏با‏رهبران‏کره‏شمالی‏نبودند،‏اما‏ترامپ‏این‏کار‏را‏کرد‏و‏تابوی‏دیدار‏نکردن‏با‏رهبران‏کره‏شــمالی‏را‏شکست.‏این‏اقدام‏ترامــپ‏بیانگر‏نوعی‏خرق‏عــادت‏در‏رویکردهای‏اوســت.‏با‏این‏‏حال،‏رئیس‏جمهــور‏امریکا‏گاهی‏ســخنی‏می‏گوید‏که‏با‏عــرف‏دیپلماتیک‏جور‏در‏نمی‏آید؛‏بنابراین‏برخی‏دستگاه‏ها‏مانند‏وزارت‏خارجه‏جور‏سخنان‏او‏را‏به‏دوش‏می‏کشــند‏و‏بعضا‏درپی‏اصالح‏سخنان‏او‏بر‏می‏آیند.‏شان‏اسپایسر،‏سخنگوی‏مطبوعاتی‏وقت‏کاخ‏ســفید،‏گفته‏بود:‏»تا‏زمانی‏که‏کره‏شــمالی‏رفتار‏خود‏را‏اصالح‏نکند،‏دیداری‏در‏کار‏نخواهد‏بود.«‏این‏مواضع‏باعث‏شد‏تا‏نیویورک تایمز در‏گزارشــی‏به‏این‏مســئله‏بپردازد‏کــه‏تصمیمات‏ترامپ‏بیــش‏از‏آنکه‏کاری‏

کارشناسی‏شده‏باشد،‏برخاسته‏از‏»تصمیمات‏غریزی«‏اوست.‏پیشنهادهای‏غیرمعمول‏ترامپ‏نشان‏می‏دهد‏شاید‏او‏به‏خود‏و‏توانایی‏هایش‏برای‏معامله‏با‏هرکســی‏اطمینان‏دارد.‏از‏زمان‏تأســیس‏کره‏شــمالی‏به‏دست‏کیم‏ایل‏ســونگ‏تاکنون،‏هیچ‏یک‏از‏رهبران‏امریکا‏سخنی‏از‏دیدار‏با‏سران‏این‏کشــور‏بر‏زبان‏نیاورده‏بودند،‏اما‏ترامپ‏این‏کار‏را‏کرد.‏کریستوفر‏هیل،‏که‏یکی‏از‏مذاکره‏کنندگان‏ارشــد‏و‏ســپس‏نماینده‏ویژه‏رئیس‏جمهور‏امریکا‏در‏مسائل‏

269نظریــه ها چه می گویند؟

شبه‏جزیره‏بود،‏می‏گفت:‏»رهبر‏کره‏شمالی‏بسیار‏مفتخر‏و‏شادمان‏خواهد‏بود‏که‏به‏‏عنوان‏رهبر‏یک‏کشور‏هسته‏ای‏به‏دیدار‏ترامپ‏برود.«‏

ترامپ‏همچنان‏به‏اســتراتژی‏سنتی‏سفت‏و‏سخت‏کردن‏فشار‏اقتصادی‏بر‏کره‏شمالی‏و‏هم‏زمان‏به‏پیش‏بردن‏دیپلماسی‏دل‏بسته‏است.‏تنها‏فرق‏دیپلماسی‏او‏با‏دیپلماسی‏سایر‏رهبران‏امریکا‏این‏است‏که‏تعدادی‏کشتی‏و‏ناو‏جنگی‏روانه‏شبه‏جزیره‏کرده‏و‏تهدید‏نظامی‏‏را‏همچون‏شمشیر‏دامولکس‏بر‏سر‏»اون«‏نگه‏داشــته‏اســت.‏اگرچه‏ترامپ‏در‏مصاحبه‏ای‏ـ‏پیش‏از‏دیدار‏با‏رهبر‏کره‏شمالی‏‏اعالم‏کرده‏بود‏»درگیری‏بســیار‏بسیار‏شــدید‏ممکن‏است«.‏جول‏اس‏سیت،‏متخصص‏کره‏شمالی‏در‏دانشگاه‏جان‏هاپکینز،‏معتقد‏است:‏»چینی‏ها‏به‏ترامپ‏گفته‏اند‏باید‏با‏این‏آدم‏ها‏بیشــتر‏مذاکره‏کنید.«‏جول‏ســیت‏کسی‏است‏که‏در‏

دولت‏کلینتون‏موفق‏شد‏توافق‏1994‏را‏با‏کره‏شمالی‏منعقد‏کند.‏برخی‏بــر‏این‏باورند‏ترامپ‏یا‏شــجاعت‏و‏اعتمادبه‏نفــس‏در‏رویکردهای‏سیاســت‏خارجی‏دارد‏یا‏برحسب‏غریزه‏تصمیم‏می‏گیرد.‏شواهد‏نشان‏می‏دهد‏رئیس‏جمهور‏امریکا‏در‏قبال‏تهدیدات‏کره‏شمالی‏بیشتر‏برمبنای‏غریزه‏تصمیم‏می‏گیرد‏تا‏درک‏درســت‏از‏شرایط.‏دیپلماسی‏شــخصی‏او‏و‏نشان‏دادن‏شاخۀ‏زیتون‏به‏رهبر‏کره‏شمالی‏اگرچه‏زمینه‏ساز‏دو‏دیدار‏و‏تبادل‏چند‏نامه‏شده‏است،‏نتوانســته‏گره‏تحریم‏های‏اقتصادی‏کره‏شــمالی‏و‏منطقه‏عاری‏از‏تســلیحات‏

هسته‏ای‏را‏بگشاید.‏رئیس‏جمهوری‏امریکا‏اکنون‏اختیاردار‏چمدان‏سیاه‏است.‏این‏چمدان‏ساده‏فقط‏دارای‏چند‏کلید‏یا‏دکمه‏اســت‏اما‏امنیت‏کره‏زمین‏به‏آن‏بستگی‏دارد.‏این‏چمدان‏به‏رئیس‏جمهور‏اجازه‏می‏دهد‏تا‏در‏صورت‏لزوم‏و‏احساس‏تهدید،‏فرمان‏جنگ‏و‏شلیک‏موشک‏های‏هسته‏ای‏را‏صادر‏کند.‏درواقع،‏این‏چند‏دکمۀ‏ساده‏کلید‏قدرت‏اتمی‏‏امریکاست‏که‏در‏دستان‏رئیس‏جمهور‏قرار‏گرفته‏است.‏ترامپ‏بر‏این‏باور‏اســت‏که‏رؤســای‏جمهوری‏قبلی‏امریکا‏طی‏25‏ســال‏گذشــته‏

علیه توسعه 270

نتوانســته‏اند‏کره‏شــمالی‏را‏مهار‏کنند.‏آن‏ها‏همواره‏از‏مذاکــره‏ای‏دم‏زده‏اند‏که‏همواره‏با‏درهای‏بســته‏کره‏شمالی‏مواجه‏شده‏اســت؛‏بنابراین‏او‏ضمن‏اینکه‏آرایش‏نظامی‏‏گرفته‏اســت‏و‏به‏کره‏شمالی‏اخطار‏می‏دهد‏و‏برای‏این‏کشور‏خط‏و‏نشان‏می‏کشد‏تا‏نشان‏دهد‏»جدی«‏است،‏هم‏زمان‏می‏گوید:‏»همواره‏مذاکره‏را‏در‏نظر‏داریم.‏من‏هم‏مثل‏رؤسای‏جمهور‏قبلی‏اوباما،‏بوش‏و‏کلینتون‏مذاکره‏

می‏کنم،‏اما‏این‏مذاکره‏زمان‏دارد‏و‏بی‏انتها‏نیست.‏اکنون‏وقت‏آن‏است«.‏مارک‏اســتیل،‏گزارشگر‏ایندیپندنت،‏نوشــت:‏»بازی‏ترامپ‏ـ‏اون‏به‏بازی‏فکاهی‏می‏ماند.«‏او‏معتقد‏اســت:‏»اکنون‏جهان‏در‏دست‏دو‏مضحک‏افتاده‏است‏که‏از‏جنگ‏جهانی‏سوم‏سخن‏می‏گویند.‏در‏داستان‏های‏تخیلی،‏جهان‏به‏‏دســت‏دیکتاتورهایی‏وحشی‏به‏پایان‏می‏رســد‏که‏روی‏تانک‏ها‏نشسته‏اند‏و‏در‏مورد‏امپراتوری‏شــان‏رجزخوانی‏می‏کنند.‏طنز‏تاریخ‏اینجاســت‏که‏اکنون‏این‏چهره‏های‏مضحک‏داســتان‏های‏تخیلی‏جامه‏حقیقت‏بر‏تن‏کرده‏اند‏و‏یکی‏در‏واشــنگتن‏و‏دیگری‏در‏پیونگ‏یانگ‏حاکم‏اســت.«‏آنجا‏که‏جیمز‏متیس،‏وزیر‏دفاع‏وقت‏امریکا،‏گفت:‏»اگر‏کره‏شمالی‏به‏خواسته‏های‏آمریکا‏پاسخ‏ندهد،‏با‏»پایان‏رژیم‏خود‏و‏نابودی‏مردم‏آن«‏روبه‏رو‏خواهد‏شــد،«‏آن‏ها‏نه‏تنها‏مردم‏این‏کشور‏که‏رژیم‏را‏هم‏از‏میان‏خواهند‏برد.‏استیل‏بر‏این‏باور‏است‏که‏این‏درگیری‏رســانه‏ای‏و‏»هل‏من‏مبارز‏طلبیدن‏های‏رسانه‏ای«‏اســت.‏وقتی‏ترامپ‏فریاد‏می‏زد:‏»من‏توی‏کله‏تو‏پســر‏چاقالوی‏االغ‏می‏زنم«،‏بدیهی‏اســت‏که‏واکنش‏رهبر‏کره‏مشــابه‏او‏باشــد:‏»حرف‏های‏این‏مردک‏روی‏مخ‏ارتش‏کره‏شــمالی‏اســت.«‏ظاهرا‏در‏اندیشــه‏ترامپ‏آرماگدون‏هســته‏کلید‏خــورده‏و‏این‏بار‏نه‏

خاورمیانه‏که‏کشوری‏در‏شبه‏جزیره‏کره‏هدف‏اوست.

نظریه هفتم: آرماگدون هسته ایبا‏توجه‏به‏تحوالت‏شبه‏جزیره،‏آیا‏می‏توان‏گفت‏آرماگدون‏هسته‏ای‏در‏راه‏است؟‏

271نظریــه ها چه می گویند؟

نمی‏توان‏پاســخی‏ساده‏برای‏این‏پرسش‏دشوار‏یافت؛‏یکی‏جنگ‏را‏عامل‏بقای‏خود‏می‏داند‏و‏دیگری‏جنگ‏را‏عامل‏تقویت‏اقتصادی‏کشورش.‏کره‏شمالی‏در‏دوران‏رهبری‏کیم‏جونگ‏اون‏حدود‏80‏آزمایش‏موشــکی‏انجام‏داده‏است،‏اما‏در‏هیچ‏یک‏از‏این‏آزمایش‏ها‏به‏طور‏رسمی‏‏و‏مشخص‏جایی‏را‏هدف‏اعالم‏نکرده‏بود؛‏فقط‏یک‏بار‏رسما‏گوام‏را‏هدف‏اصلی‏خود‏اعالم‏کرد.‏با‏توجه‏به‏اینکه‏گوام‏محل‏اســتقرار‏160‏هزار‏نظامی‏‏امریکایی‏و‏خانواده‏هایشــان‏است‏و‏بخشی‏از‏بمب‏افکن‏های‏استراتژیک‏امریکا‏در‏این‏جزیره‏قرارگرفته‏و‏موشک‏های‏تاد‏نیز‏به‏‏طور‏کامل‏در‏این‏جزیره‏عملیاتی‏شده‏است،‏حمله‏به‏این‏جزیره‏به‏مثابۀ‏اعالن‏

جنگ‏به‏امریکا‏تلقی‏می‏شود.‏در‏آرماگدون‏هسته‏ای،‏کره‏شمالی‏سالح‏هسته‏ای‏را‏نشانی‏از‏غرور‏ملی‏و‏بقا‏می‏پندارد‏و‏بر‏این‏باور‏است‏که‏تحریم‏ها‏بخشی‏از‏توطئۀ‏امریکا‏برای‏زمین‏زدن‏این‏کشور‏است.‏روز‏چهارشنبه‏18‏مردادماه‏96،‏رهبر‏این‏کشور‏100‏هزار‏نفر‏از‏نیروهــای‏دولتی‏را‏واداشــت‏رژه‏ای‏در‏حمایــت‏از‏او‏ترتیب‏دهنــد.‏روزنامه‏رودونگ سینمون،‏چاپ‏کره‏شمالی‏هم‏در‏گزارشی‏6‏صفحه‏ای‏با‏عنوان‏»تا‏پای‏جان‏در‏دفاع‏از‏ســرزمین‏پدری«‏نوشت:‏»باید‏در‏راه‏»پدر«‏و‏»سرزمین‏پدری‏به‏قیمت‏جان‏هم‏که‏شــده‏ایســتاد.«‏روایت‏دیگری‏هم‏هست‏که‏معتقد‏است‏هدف‏از‏رفتارهای‏تهاجمی‏کره‏شــمالی‏درخواســت‏از‏امریکا‏برای‏بخشــش‏پیونگ‏یانگ‏است.‏کیم‏دونگ‏یوب،‏تحلیلگر‏در‏مؤسسه‏مطالعات‏خاور‏دور‏در‏دانشگاه‏کیونگ‏نام‏در‏سئول،‏معتقد‏است:‏»در‏میان‏تمام‏این‏اعتمادبه‏نفس‏ها‏و‏جرأت‏ها،‏کره‏شمالی‏به‏‏طور‏متناقض‏از‏امریکا‏می‏خواهد‏تا‏به‏این‏کشور‏کمک‏

کند‏تا‏خودزنی‏را‏متوقف‏سازد.«‏جفری‏لوییس،‏مدیر‏برنامه‏منع‏اشــاعه‏شــرق‏آســیا‏در‏مؤسسه‏مطالعات‏بین‏الملل‏میدلبری‏در‏مونترری،‏در‏فارن‏پالیسی‏نوشت:‏»کره‏شمالی‏6‏آزمایش‏هسته‏ای‏انجام‏داده‏است.‏آنجا‏که‏ترامپ‏به‏»پسر‏چاقالو«‏اشاره‏می‏کند،‏شاید‏

علیه توسعه 272

ســخن‏او‏کنایه‏ای‏باشد‏از‏یک‏جنگ‏هســته‏ای.‏»مرد‏چاق«‏اسم‏رمز‏سومین‏بمب‏هســته‏ای‏آمریکاست‏که‏در‏سال‏1945‏روی‏ناگازاکی‏ژاپن‏انداخته‏شد.«‏جفری‏لوییس‏معتقد‏اســت:‏»پایگاه‏های‏هســته‏ای‏کره‏شمالی‏به‏شکلی‏بسیار‏پراکنده‏و‏زیر‏کوه‏ها‏تعبیه‏شده‏است.«‏او‏معتقد‏است:‏»این‏کشور‏ریسک‏فنی‏و‏امنیتی‏را‏برای‏رسیدن‏به‏سالح‏هسته‏ای‏قابل‏کاربرد‏پذیرفته‏است.«‏او‏معتقد‏است:‏»فراریان‏این‏کشور‏نیز‏سال‏ها‏پیش‏اطالع‏داده‏بودند‏که‏این‏کشور‏در‏حال‏آزمایش‏هسته‏ای‏است.«‏واشنگتن‏پست‏در‏دو‏گزارش‏که‏در‏ژوئیه‏2017‏منتشر‏کرد‏به‏دو‏نکته‏اشاره‏داشت:‏در‏اولین‏گزارش‏مورخ‏28‏ژوئیه‏اعالم‏شد‏کره‏شمالی‏سالح‏هسته‏ای‏برای‏موشک‏های‏بالستیک‏تولید‏کرده‏است.‏در‏اوایل‏ژوئیه‏هم‏اعالم‏شد‏این‏کشــور‏60‏بمب‏هســته‏ای‏دارد.‏او‏معتقد‏است‏وقتی‏کره‏به‏این‏سطح‏رســیده،‏دیگر‏درخواست‏از‏او‏برای‏متوقف‏ســاختن‏برنامه‏هایش‏امری‏

عبث‏است.‏

نظریه هشتم: حمله همه جانبه آیا‏امریکا‏بازندۀ‏تحوالت‏شبه‏جزیره‏کره‏است‏یا‏برنده؟‏آیا‏بازدارندگی‏هسته‏ای‏به‏پایان‏خود‏رســیده‏است؟‏یک‏دیدگاه‏بر‏این‏است‏که‏»وضعیت‏بدون‏برنده«‏تنها‏گزینه‏ای‏اســت‏که‏می‏توان‏متصور‏شــد.‏اگر‏امریکا‏در‏حال‏آماده‏ســازی‏برای‏اجرای‏حمله‏پیشدســتانه‏باشــد،‏چنین‏حمله‏ای‏تلفاتی‏زیــاد‏به‏‏همراه‏خواهد‏داشــت.‏این‏حمله‏مستلزم‏حمله‏ســریع‏و‏چندبعدی‏است‏که‏شدت‏آن‏باید‏در‏همان‏دقایق‏اول‏روشن‏باشد.‏جری‏هندریکس،‏کاپیتان‏بازنشسته‏و‏محقق‏مرکز‏نیــو‏آمریکن‏ســکیوریتی1‏معتقد‏اســت:‏»احتماال‏این‏حمله‏مســتلزم‏چندین‏‏تهاجمی‏کره‏شمالی‏است.‏ اســتراتژی‏با‏هدف‏خنثی‏کردن‏قابلیت‏های‏دفاعیـ‏برای‏خنثی‏کردن‏قابلیت‏موشــک‏های‏هوا‏به‏زمین‏این‏کشــور،‏امریکا‏نیازمند‏1. New American Security

273نظریــه ها چه می گویند؟

استفاده‏از‏بمب‏افکن‏های‏اف‏22،‏اف‏35‏و‏بی‏2‏است‏که‏باید‏در‏کنار‏جنگنده‏های‏اف‏15‏و‏اف‏16‏کره‏جنوبــی‏و‏ژاپن‏آماده‏عملیات‏شــوند.«‏هندریکس‏معتقد‏است:‏»عملیات‏امریکا‏مستلزم‏انتقال‏جنگنده‏های‏دیگری‏هم‏هست‏تا‏دست‏به‏‏حملۀ‏سریع‏بزنند.‏همچنین‏پایگاه‏های‏هوایی‏در‏کره‏جنوبی‏و‏ژاپن‏نیز‏باید‏فعال‏شوند.‏عالوه‏براین‏‏پایگاه‏گوام‏نیز‏با‏بمب‏افکن‏های‏بی‏1،‏بی‏2‏و‏بی‏52‏باید‏آماده‏

واکنش‏سریع‏باشند.در‏شــرایطی‏که‏امریکا‏و‏متحدانش‏مشغول‏حمله‏هوایی‏سریع‏علیه‏اهداف‏پیونگ‏یانگ‏هستند،‏کشــتی‏های‏جنگی‏امریکایی‏مستقر‏در‏ژاپن‏و‏شبه‏جزیره‏کره‏نیز‏باید‏با‏شلیک‏موشک‏های‏توماهاوک‏سایت‏های‏موشکی‏و‏سیستم‏های‏دفاع‏هوایی‏این‏کشور‏را‏هدف‏قرار‏دهند‏و‏از‏کار‏بیندازند.‏این‏کشتی‏ها‏باید‏آماده‏پاســخ‏هسته‏ای‏الزم‏هم‏باشــند.‏افزون‏‏بر‏این،‏امریکا‏باید‏هم‏زمان‏و‏با‏اقدامی‏‏حساب‏شــده‏وارد‏جنگ‏سایبری‏نیز‏بشود‏تا‏در‏برنامه‏های‏تسلیحاتی‏این‏کشور‏اختالل‏به‏‏وجود‏آورد.«‏با‏تمام‏این‏تفاصیل،‏هندریکس‏می‏افزاید:‏»امریکا‏باید‏اطمینان‏یابد‏که‏از‏بمب‏ها،‏موشک‏ها‏و‏جنگنده‏های‏مسلح‏به‏جنگ‏الکترونیک‏برای‏نابودی‏یا‏اختالل‏در‏سیســتم‏های‏هوایی‏کره‏شمالی‏برخوردار‏است.‏تمام‏

اینها‏باید‏پیش‏از‏پرواز‏بمب‏افکن‏های‏غول‏پیکر‏بی‏1‏باشد.‏در‏همان‏دقایق‏اول‏حمله،‏جنگنده‏ها‏و‏سایر‏تجهیزات‏امریکایی‏در‏همراهی‏کامل‏با‏متحدان‏باید‏هزاران‏تونل‏موشــکی‏را‏از‏کار‏بیندازد.«‏جو‏سیرینسیون،‏رئیس‏پالگ‏شیر‏فاند2،‏سازمانی‏که‏برای‏متوقف‏ساختن‏اشاعه‏هسته‏ای‏فعالیت‏دارد،‏می‏گوید:‏»مســئله‏ضربه‏زدن‏به‏کره‏شمالی‏نیست،‏بلکه‏چیزی‏است‏که‏پس‏از‏حمله‏رخ‏می‏دهد.«‏او‏معتقد‏اســت:‏»ممکن‏است‏پس‏از‏حمله‏واکنش‏کره‏شمالی‏بی‏حســاب‏باشد.‏تخمین‏ها‏نشان‏می‏دهد‏صدها‏هزار‏نفر‏از‏ساکنان‏کره‏جنوبی‏در‏همان‏ســاعت‏های‏اولیه‏جنگ‏به‏واســطه‏موشک‏ها،‏راکت‏ها‏و‏2. Ploughshare Fund

علیه توسعه 274

توپخانه‏کره‏شمالی‏کشته‏خواهند‏شد.‏اگر‏جنگ‏به‏سطح‏هسته‏ای‏برسد،‏تلفات‏بالغ‏بر‏ده‏ها‏میلیون‏تن‏خواهد‏شد‏و‏موجب‏نابودی‏اقتصاد‏یازدهم‏جهان‏خواهد‏

گردید.«او‏معتقد‏است:‏»حمله‏باید‏آخرین‏راه‏حل‏باشد.‏با‏این‏‏حال،‏برخی‏معتقدند‏هنوز‏نشانه‏ای‏از‏ضربه‏اول‏یا‏حمله‏پیشدستانه‏به‏چشم‏نمی‏خورد،‏چرا‏که‏چنین‏اقدامی‏‏مستلزم‏آماده‏سازی‏های‏گسترده‏در‏آرایش‏نظامی‏‏امریکا‏و‏متحدانش‏در‏آسیاســت.«‏هندریکس‏بر‏این‏باور‏است:‏»آماده‏ســازی‏برای‏جنگ‏تمام‏عیار‏هفته‏ها‏یا‏ماه‏ها‏طول‏می‏کشــد.‏اولین‏گام‏در‏این‏حمله‏تمام‏عیار‏این‏اســت‏که‏کره‏جنوبی‏و‏ژاپن‏اطمینان‏یابند‏امنیت‏آن‏ها‏تأمین‏است‏و‏به‏‏طور‏کامل‏در‏برنامه‏اقــدام‏نظامی‏‏امریکا‏وارد‏شــده‏اند.‏گام‏دیگر‏این‏اســت‏که‏هــزاران‏نظامی‏‏و‏غیرنظامی‏‏امریکایی‏از‏منطقه‏خارج‏شوند.‏اگر‏این‏اتفاق‏رخ‏دهد،‏می‏توان‏به‏این‏باور‏رسید‏که‏در‏مسیر‏جنگ‏تمام‏عیار‏حرکت‏می‏کنیم.«‏سناتور‏لیندسی‏گراهام‏می‏گوید:‏»هرگاه‏دیدید‏وابســتگان‏نظامی‏‏مــا‏کره‏جنوبی‏و‏ژاپن‏را‏ترک‏کردند،‏بدانید‏کره‏شمالی‏از‏خط‏قرمز‏عبور‏کرده‏است‏و‏ما‏آماده‏اقدام‏نظامی‏‏هستیم«.‏

سناریوهای دیگربرای‏درک‏اینکه‏آیا‏نزاع‏تمام‏عیار‏در‏شــبه‏جزیره‏محتمل‏اســت‏یا‏خیر،‏جفری‏لوییس،‏مدیر‏برنامۀ‏خلع‏ســالح‏در‏شرق‏آســیا‏در‏مؤسسه‏مطالعات‏بین‏المللی‏

میدل‏بوری،‏به‏چند‏سناریو‏اشاره‏می‏کند:1.‏کره‏شــمالی‏باور‏کند‏امریکا‏قصد‏حمله‏پیشــگیرانه‏دارد‏و‏دست‏به‏کارهای‏دیوانه‏وار‏بزند:‏همه‏چیز‏در‏این‏کشــور‏حول‏این‏تصور‏می‏گردد‏که‏ممکن‏اســت‏مورد‏حمله‏قرار‏بگیرند‏و‏اینکه‏»اون«‏ممکن‏است‏به‏سرنوشت‏قذافی‏یا‏صدام‏حسین‏تبدیل‏شود؛‏اما‏یک‏تفاوت‏هست:‏»اون«‏به‏سالح‏هسته‏ای‏دست‏یافته‏اســت.‏حقیقت‏این‏است‏که‏کره‏شمالی‏تمرین‏هایی‏را‏انجام‏داده‏که‏براساس‏آن‏

275نظریــه ها چه می گویند؟

از‏آمادگی‏هدف‏قرار‏دادن‏پایگاه‏ها‏و‏ســایر‏اهداف‏امریکایی‏برخوردار‏اســت.‏تئوری‏کره‏شــمالی‏این‏اســت‏که‏در‏روز‏اول‏جنگ‏بالقوه‏با‏امریکا‏اگر‏از‏سالح‏هســته‏ای‏ـ‏علیه‏کره‏جنوبی‏یا‏ژاپن‏ـ‏استفاده‏کنند،‏لطمات‏آن‏شدید‏و‏ویرانگر‏خواهد‏بود‏و‏این‏موضوع‏دیگران‏را‏از‏تجاوز‏در‏آینده‏بازخواهد‏داشت،‏اما‏مسئله‏این‏است،‏برای‏اینکه‏این‏اســتراتژی‏کارگر‏باشد،‏کره‏شمالی‏ابتدا‏باید‏حمله‏را‏شــروع‏کند.‏از‏آنجا‏که‏ترامپ‏غیرقابل‏پیش‏بینی‏است،‏کره‏شمالی‏ممکن‏است‏

تصمیم‏به‏انجام‏حمله‏بگیرد‏تا‏مانع‏واکنش‏امریکا‏شود.2.‏کره‏شمالی‏لفاظی‏های‏دیگری‏را‏شروع‏کند‏و‏تا‏جایی‏پیش‏برود‏که‏کره‏جنوبی‏واکنش‏نشــان‏دهد،‏این‏اتفاق‏قبال‏هم‏تکرار‏شده‏است.‏حمله‏به‏قایق‏های‏کره‏جنوبی،‏حمله‏توپخانه‏ای‏به‏سواحل‏ســئول،‏کارگذاری‏مین‏های‏دریایی،‏وارد‏آوردن‏تلفات‏به‏سربازان‏کره‏جنوبی؛‏بنابراین‏پیونگ‏یانگ‏ممکن‏است‏به‏محک‏زدن‏محدودیت‏های‏خود‏و‏توانمندی‏طرف‏مقابل‏بپردازد.‏در‏این‏ســناریو‏هدف‏این‏است‏که‏کره‏شمالی‏تا‏جایی‏به‏تحریک‏کره‏جنوبی‏روی‏آورد‏که‏سئول‏مجبور‏به‏واکنش‏شود،‏اما‏سئول‏باز‏هم‏از‏سالح‏هسته‏ای‏این‏کشور‏بیم‏دارد.‏آن‏ها‏روی‏

قابلیت‏های‏خود‏کار‏می‏کنند‏که‏در‏صورت‏لزوم‏»اون«‏را‏هدف‏قرار‏دهند.‏3.‏ورود‏امریکا‏به‏مرحله‏ای‏که‏نتواند‏آن‏را‏جمع‏کند:‏در‏این‏سناریو‏ممکن‏است‏‏رخ‏دهد.‏اگر‏ترامپ‏به‏مرحلۀ‏ ‏یا‏حتی‏بدتر‏از‏آنـ‏ اتفاقات‏عراق‏در‏ســال‏2003ـ‏تغییر‏رژیم‏در‏کره‏شمالی‏برسد‏و‏آن‏را‏تنها‏گزینه‏بداند،‏ممکن‏است‏نبرد‏نظامی‏‏رخ‏دهد.‏تیلرسون‏در‏مصاحبه‏ای‏اعالم‏کرد:‏»ترامپ‏تصمیم‏دارد‏کره‏شمالی‏را‏تا‏جایی‏منزوی‏ســازد‏که‏اتفاقی‏شبیه‏به‏آنچه‏در‏سال‏2003‏در‏عراق‏به‏وجود‏آمد‏برای‏این‏کشــور‏رخ‏دهد:‏جمع‏کردن‏نیرو‏در‏منطقه،‏تشکیل‏متحدانی‏جدید،‏اخذ‏اجازه‏ای‏نیم‏بند‏از‏کنگره‏برای‏اســتفاده‏از‏زور‏و‏بقیه‏ماجرا.‏در‏یک‏چشم‏برهم‏زدنی،‏درگیر‏جنگ‏شــده‏ایم.«‏لوییس‏می‏گوید:‏»نگرانی‏من‏این‏است‏که‏ترامپ‏در‏مســیر‏بوش‏گام‏بــردارد‏و‏خود‏را‏وارد‏بحرانی‏کنــد‏که‏خروج‏از‏آن‏

علیه توسعه 276

به‏آسانی‏میسر‏نیست.«‏4.‏تداوم‏وضعیت‏فعلی‏و‏آغاز‏مســابقه‏تسلیحاتی:‏اکنون‏مسابقه‏تسلیحاتی‏در‏زمینۀ‏موشک‏های‏کروز‏در‏آسیا‏شروع‏شده‏است.‏چین،‏کره‏جنوبی‏و‏تایوان‏در‏این‏مسیر‏قرار‏گرفته‏اند.‏کره‏شمالی‏موشــک‏های‏بالستیک‏هم‏دارد.‏تنها‏ژاپن‏اســت‏که‏هنوز‏وارد‏بازی‏نشــده‏اســت.‏ژاپن‏مبادرت‏به‏خرید‏موشــک‏های‏تاماهاوک‏از‏امریکا‏کرده‏است‏که‏قابلیت‏های‏تهاجمی‏‏ژاپن‏را‏افزایش‏می‏دهد،‏و‏این‏هشــداری‏است‏به‏کره‏شمالی‏و‏چین.‏شاید‏یکی‏از‏هدف‏های‏کره‏شمالی‏وارد‏کردن‏ژاپن‏به‏رقابت‏تسلیحاتی‏و‏منازعه‏منطقه‏ای‏باشد.‏هدف‏بی‏ثبات‏سازی‏منطقــه‏و‏ایجــاد‏زنجیره‏ای‏از‏پیامدهای‏مخرب‏اســت.‏یکی‏دیگــر‏از‏اهداف‏کره‏شمالی‏ممکن‏اســت‏گل‏آلود‏کردن‏آب‏باشــد؛‏یعنی‏با‏به‏جان‏هم‏انداختن‏کشورهای‏منطقه‏و‏وارد‏کردن‏آن‏ها‏به‏مسابقه‏تسلیحاتی،‏خود‏کنار‏بکشد‏و‏توپ‏

را‏به‏زمین‏رقبا‏بیندازد.5.‏فروپاشی‏احتمالی:‏این‏فرضیه‏برای‏قدرت‏های‏منطقه‏‏هم‏مطلوب‏است‏هم‏نامطلوب.‏مطلوب‏از‏این‏جهت‏که‏خطر‏وجود‏رژیم‏‏استالینیســتی‏و‏نظامی‏‏از‏میان‏برود،‏اما‏منطقه‏را‏با‏ســیل‏گرســنگان‏مواجه‏می‏سازد‏و‏پیامدهای‏امنیتی‏دیگری‏با‏خود‏می‏آورد.‏با‏این‏‏حال،‏جناح‏های‏نظامی‏‏در‏داخل‏ممکن‏است‏وارد‏کشــمکش‏قدرت‏شوند‏و‏در‏این‏سناریو‏ممکن‏است‏کشورهای‏منطقه‏به‏عالوه‏امریکا‏ورود‏کنند.‏اگر‏کره‏شمالی‏فرو‏بپاشد،‏این‏فروپاشی‏شبیه‏به‏آلمان‏شرقی‏نخواهد‏بود،‏بلکه‏شباهت‏های‏بسیاری‏به‏بوسنی،‏سوریه‏و‏لیبی‏خواهد‏داشت.‏این‏یعنی‏نیروهای‏نیابتی‏وارد‏میدان‏می‏شوند‏و‏خأل‏قدرت‏به‏وجود‏می‏آید.‏نکته‏مهم‏این‏اســت‏که‏اگر‏رژیم‏فرو‏بپاشــد،‏باید‏قدرتی‏وارد‏این‏کشــور‏شود‏و‏به‏

تضمین‏امنیت‏سالح‏های‏هسته‏ای‏بپردازد‏و‏این‏کار‏آسانی‏نخواهد‏بود.‏

277نظریــه ها چه می گویند؟

سناریوهای کره جنوبی در برابر همسایه شمالیسؤال‏اساسی‏در‏محافل‏آسیایی‏اکنون‏این‏است:‏آیا‏اصال‏کره‏شمالی‏مبادرت‏به‏آزمایش‏هســته‏ای‏خواهد‏کرد؟‏یا‏این‏کشور‏بلوف‏می‏زند‏و‏به‏‏دنبال‏محک‏زدن‏رقباست؟‏یک‏چیز‏روشن‏است:‏ســئول‏در‏تیررس‏ارتش‏کره‏شمالی‏است؛‏اما‏کره‏جنوبی‏نیز‏بیکار‏ننشســته‏اســت.‏رایــان‏پیکرل‏در‏دیلی‏کالر1‏می‏نویســد:‏»کره‏جنوبی‏استراتژی‏یا‏سیستم‏دفاع‏سه‏‏مرحله‏ای‏را‏در‏برابر‏اقدامات‏کره‏شمالی‏

تدوین‏و‏طراحی‏کرده‏است:1.‏گزینۀ‏حمله‏یا‏ضربه‏پیشــگیرانه‏برای‏از‏بیــن‏بردن‏قابلیت‏های‏تهاجمی‏‏کره‏شمالی.‏سیســتم‏حمله‏یا‏ضربه‏پیشگیرانۀ‏زنجیره‏کشــتار‏نشانه‏هایی‏از‏پرتاب‏هســته‏ای‏قریب‏الوقوع‏را‏کشــف‏می‏کند‏و‏سایت‏های‏هســته‏ای‏کره‏شمالی‏و‏پایگاه‏های‏موشکی‏را‏با‏موشک‏های‏کروز‏و‏سایر‏تسلیحات‏هدف‏قرار‏می‏دهد.‏امریکا‏و‏کره‏جنوبی‏نیز‏برنامه‏پاسخ‏مشترکی‏به‏نام‏اوپلن‏5015 2‏دارند.‏این‏برنامه‏مخفیانه‏بوده‏و‏ظاهرا‏مکمل‏یا‏تقویت‏کننده‏اوپلن‏5029 3‏)ایجاد‏بی‏ثباتی‏داخلی‏در‏کره‏شمالی(‏و‏اوپلن‏5027 4‏)آماده‏سازی‏برای‏جنگ‏تمام‏عیار(‏است.‏ظاهرا‏اوپلــن‏5015‏به‏‏دنبال‏ضربه/‏حمله‏پیشــگیرانه‏به‏مراکز‏و‏تســلیحات‏نظامی‏

‏اساسی‏و‏احتماال‏رهبری‏کره‏شمالی‏است.‏2.‏فاز‏دوم‏سیستم‏دفاع‏هوایی‏و‏موشکی‏کره5‏است‏که‏برای‏ممانعت‏از‏شلیک‏موشک‏ها‏در‏آینده‏طراحی‏شده‏است.‏امریکا‏با‏تجهیز‏کره‏جنوبی‏به‏موشک‏های‏تاد‏عمال‏توان‏عملیاتی‏ارتش‏سئول‏را‏باال‏برده‏است‏و‏این‏یکی‏از‏دالیلی‏بود‏که‏کره‏شــمالی‏4‏موشک‏به‏دریای‏ژاپن‏شلیک‏کرد.‏این‏موشک‏قادر‏است‏صدها‏مایل‏آن‏ســوتر‏موشــک‏ها‏را‏در‏ترمینال‏ها‏و‏مخفی‏گاه‏های‏خود‏نابود‏ســازد.‏

1. Dailycaller 2. Oplan 50153. Oplan 50294. Oplan 50275. the Korea Air & Missile Defense (KAMD)

علیه توسعه 278

درواقع،‏پیش‏از‏پرتاب‏اولیه‏موشــک‏از‏سوی‏کره‏شمالی،‏این‏موشک‏ها‏از‏توان‏منهدم‏کردن‏آن‏ها‏برخوردار‏است.‏عالوه‏بر‏این،‏امریکا‏نیز‏ناوهای‏رزمی‏‏خود‏را‏در‏شبه‏جزیره‏نگه‏داشته‏است‏تا‏شلیک‏موشک‏های‏دشمن‏را‏رصد‏و‏در‏صورت‏لزوم‏آن‏ها‏را‏خنثی‏سازد.‏کارشناسان‏امریکایی‏می‏گویند:‏»هرگونه‏حمله‏محدود‏

کره‏شمالی‏با‏اقدام‏نظامی‏‏قاطع‏و‏گسترده‏امریکا‏مواجه‏خواهد‏شد.«‏3.‏اگرچه‏ژاپن‏و‏کره‏جنوبی‏هم‏ارتش‏های‏خود‏را‏دارند،‏این‏ارتش‏ها‏به‏شــدت‏متکی‏به‏کمک‏ها‏و‏مشاوره‏های‏امریکاست.‏با‏این‏‏حال،‏سومین‏فاز‏طراحی‏شده‏از‏ســوی‏ســئول‏»تنبیه‏گســتردۀ‏کره‏و‏انتقام1«‏نام‏دارد‏که‏هدف‏آن‏استفاده‏از‏نیروهای‏ویژه‏برای‏فلج‏کردن‏همسایه‏شمالی‏و‏نابودی‏و‏حذف‏رهبر‏این‏کشور‏است.‏فاز‏ســوم‏بر‏انهدام‏کامل‏مراکز‏اساسی‏پیونگ‏یانگ‏متمرکز‏است.‏هدف‏این‏فاز‏»خاکســتر‏کردن‏پایتخت‏کره‏شمالی‏و‏حذف‏آن‏از‏روی‏نقشه‏است«.‏با‏تمام‏این‏تفاصیل،‏شــرایط‏در‏منطقه‏بحرانی‏اســت.‏هر‏اقدام‏دور‏از‏عقالنیتی‏تبعاتی‏ناخواســته‏و‏گســترده‏برای‏این‏منطقه‏به‏‏دنبال‏دارد.‏صرف‏نظر‏از‏حمله‏نظامی‏‏به‏پیونگ‏یانگ،‏آنچه‏از‏همه‏چیز‏مهم‏تر‏اســت‏فروپاشــی‏درونی‏در‏این‏کشور‏است‏که‏ممکن‏است‏24‏میلیون‏گرسنه‏را‏در‏سراسر‏منطقه‏پراکنده‏کند‏که‏

این‏نیز‏پیامدهایی‏غیرقابل‏پیش‏بینی‏خواهد‏داشت.4.‏کره‏جنوبی‏می‏گویــد:‏»در‏صورت‏هرگونه‏حمله‏ای‏از‏ســوی‏پیونگ‏یانگ،‏ضمن‏اینکه‏مراکز‏حســاس‏نظامی‏‏این‏کشور‏را‏هدف‏قرار‏خواهد‏داد،‏نیروهای‏نفــوذ‏را‏وارد‏این‏کشــور‏می‏کند‏تا‏به‏ترور‏رهبران‏کره‏شــمالی‏بپردازند.«‏اما‏آیا‏پیونگ‏یانگ‏دست‏روی‏دست‏می‏گذارد‏تا‏همسایگان‏علیه‏این‏کشور‏وارد‏عمل‏شــوند؟‏ایندیپندنت‏در‏گزارشــی‏در‏این‏مورد‏می‏نویسد:‏»کره‏شمالی‏نیروهای‏ویژه‏‏را‏برای‏ربودن‏غربی‏هایی‏که‏به‏کره‏جنوبی‏سفر‏می‏کنند‏تربیت‏کرده‏است.«‏این‏گزارش‏می‏افزاید:‏»پیونگ‏یانگ‏در‏صورت‏حمله‏نظامی‏‏امریکا،‏این‏نیروها‏1. Korean Massive Punishment & Retaliation (KMPR)

279نظریــه ها چه می گویند؟

را‏وارد‏ســئول‏می‏کند‏تا‏با‏ربودن‏توریســت‏های‏غربی‏آن‏ها‏را‏گروگان‏خود‏در‏برخورد‏با‏واشنگتن‏نگه‏دارد.«‏البته‏به‏‏نوشتۀ‏این‏روزنامه‏بریتانیایی،‏ماین‏ادعایی‏اســت‏که‏برخی‏فراریان‏از‏کره‏شــمالی‏مطرح‏کرده‏اند.«‏اونگ‏جیل‏لی،‏که‏در‏ســال‏2006‏به‏کره‏جنوبی‏گریخت،‏می‏گوید:‏»کیــم‏جونگ‏اون‏جوخه‏هایی‏را‏تشکیل‏داده‏است‏که‏دیپلمات‏ها‏و‏توریست‏های‏غربی‏را‏از‏کره‏جنوبی‏می‏رباید«.‏لی‏که‏6‏سال‏در‏یکی‏از‏این‏جوخه‏ها‏خدمت‏کرده‏بود،‏می‏گوید:‏»بهترین‏روش‏محاصره‏و‏انتقال‏آن‏فرد‏به‏کره‏شــمالی‏است،‏البته‏شــاید‏در‏کره‏جنوبی‏هم‏به‏

عنوان‏گروگان‏در‏جایی‏نگه‏داشته‏شوند.‏اما‏احتمال‏ترور‏هم‏مطرح‏است.«با‏این‏‏حال،‏صحت‏و‏سقم‏این‏سخنان‏روشن‏نیست.‏اینکه‏فرد‏محاصره‏شده‏یا‏به‏پیونگ‏یانگ‏منتقل‏شود‏یا‏در‏بهترین‏حالت‏در‏سئول‏نگه‏داشته‏شود،‏بیشتر‏همچون‏فیلم‏های‏تخیلی‏می‏ماند،‏با‏این‏‏حال،‏گزینه‏ای‏است‏که‏نباید‏اهمیت‏آن‏را‏نادیده‏گرفت.‏لی‏پناهندۀ‏37‏ســاله‏که‏اکنون‏مشــاور‏مالی‏شرکتی‏در‏سئول‏اســت،‏می‏گوید:‏»حکومت‏کیم‏قوی‏تــر‏از‏حکومت‏دیکتاتورهــای‏دیگر‏در‏خاورمیانه‏و‏آفریقاست.«‏او‏می‏گوید:‏»ترامپ‏در‏صورت‏اطمینان‏از‏حذف‏کیم‏از‏قدرت‏باید‏وارد‏درگیری‏نظامی‏‏شــود.‏در‏صورت‏عدم‏اطمینان‏نباید‏حمله‏ای‏به‏کره‏شــمالی‏صورت‏گیرد،‏زیرا‏رهبر‏این‏کشــور‏با‏تمام‏ابزارهای‏در‏دسترس‏پاسخ‏خواهد‏داد.«‏لی‏از‏سن‏17‏سالگی‏وارد‏این‏نیروی‏ویژه‏بدنام‏شد‏و‏پس‏از‏یک‏‏سال‏شست‏وشوی‏مغزی‏و‏بازآموزی،‏5‏سال‏هم‏به‏‏عنوان‏مأمور‏ارتباطات‏دوره‏دید.‏او‏یکی‏از‏100‏عضو‏گروه‏قدرتمند‏زمینی‏ـ‏هوایی‏بود‏که‏برای‏یورش‏و‏تخریب‏زیرساخت‏ها،‏تخریب‏جاده‏ها،‏اختالل‏در‏بنادر‏و‏ربودن‏خارجیان‏دوره‏دیده‏بود.‏به‏گروه‏او‏آموزش‏داده‏شده‏بود‏که‏جزئیات‏سیستم‏های‏تلفنی‏را‏حفظ‏کنند؛‏آن‏ها‏مســلح‏به‏گاز‏اعصاب‏بودند‏که‏در‏برخی‏موارد‏به‏این‏وسیله‏ملزم‏به‏

انجام‏عملیات‏انتحاری‏بودند.لی‏می‏گوید:‏»ما‏باید‏به‏کره‏جنوبی‏می‏رفتیم،‏لباســمان‏را‏عوض‏می‏کردیم‏و‏

علیه توسعه 280

به‏مناطقی‏می‏رفتیم‏که‏خارجیان‏بسیاری‏آنجا‏بودند‏و‏سپس‏دست‏به‏ربودن‏آن‏ها‏می‏زدیم.‏آن‏منطقه،‏شــماره‏تلفن‏ها‏و‏پالک‏خودروهای‏سفارت‏های‏مختلف‏را‏حفظ‏می‏کردیم.‏من‏مسلح‏به‏برمید‏نئوستیگمین‏و‏سیانید‏پتاسیم‏بودم.‏اگر‏با‏آن‏به‏کسی‏حمله‏می‏کردم‏او‏دچار‏حمله‏قلبی‏می‏شد.‏از‏این‏ها‏یا‏برای‏حمله‏استفاده‏می‏شد‏یا‏خودکشــی‏انتحاری.‏قرار‏بود‏زنده‏برگردیم،‏اما‏اگر‏چنین‏امکانی‏نبود‏

باید‏خودمان‏را‏می‏کشتیم.«1 1.‏‏برخی‏منابع‏مورداستفاده‏در‏این‏گزارش‏عبارتنداز:

Choe Sang-Hun (28 April 2017), a New North Korean Missile Test Ends in Failure, https://www.nytimes.com/28/04/2017/world/asia/north-korea-missile-test.html?rref=collection2%Fsectioncollection2%Fworld&mtrref=www.nytimes.com&gwh=E67C5CFC49623D449CE87D1E2AF31C76&gwt=pay.Brad Lendon (29 July 2017), Test shows North Korea missile could hit L.A., Chicago, analyst says, http://edition.cnn.com/29/07/2017/asia/north-korea-intercontinental-ballistic-missile-test/index.html.Miranda Green (29 April 2017), Homeland Security secretary: Kim Jong Un ‹knows what he›s doing›, http://edition.cnn.com/28/04/2017/politics/john-kelly-kim-jong-un-unbalanced-cnntv/index.html.David E. Sanger (28 April 2017), Trump on North Korea: Tactic? ‘Madman Theory’? Or Just Mixed Messages?, https://www.nytimes.com/28/04/2017/world/asia/trump-kim-jong-un-north-korean.html?rref=collection2%Fsectioncollection2%Fworld&_r=0&mtrref=www.nytimes.com&gwh=4C70B53660B000B20AE888484CC265EF&gwt=pay.Jeremy Diamond & Zachary Cohen (2 May 2017), Trump: I›d be ‹honored› to meet Kim Jong Un under ‹right circumstances›, http://edition.cnn.com/01/05/2017/politics/donald-trump-meet-north-korea-kim-jong-un/index.html.Choe Sang-Hun (10 Aug 2017), North Korean Threat to Guam Tests Credibility of Kim and Trump, https://www.nytimes.com/10/08/2017/world/asia/north-korea-guam-missiles-kim-trump.html?rref=collection2%Fsectioncollection2%Fworld.Jeffrey Lewis (9 August 2017), the Game Is Over & North Korea Has Won, http://foreignpolicy.com/09/08/2017/the-game-is-over-and-north-korea-has-won/.David E. Sanger (28 Feb 2019), Trump-Kim Summit’s Collapse Exposes the Risks of One-to-One Diplomacy, https://www.nytimes.com/28/02/2019/world/asia/trump-north-korea-nuclear-sanctions.html.Zachary Cohen (11 August 2017), the last resort: How a US strike on North Korea could play out, http://edition.cnn.com/11/08/2017/politics/us-north-korea-strike-first/index.html.Peter Baker (10 Aug 2017), Trump Doubles Down on Threats Against North Korea as Nuclear Tensions Escalate, https://www.nytimes.com/10/08/2017/world/asia/north-korea-trump.html.Mark Steel (10 August 2017), We›re all about to die in a third world war caused by Donald Trump and Kim Jong-un – but at least it has comedy value, http://www.independent.co.uk/voices/donald-trump-north-korea-kim-jong-un-nuclear-weapons-holocaust-world-war-three-a7886901.html.Mark Landler (1 May 2017), Trump Follows Instincts, Not Establishment, With Overtures to Kim and Duterte, https://www.nytimes.com/01/05/2017/world/asia/trump-north-korea-kim-jong-un.html?_r=0.David E. Sanger (20 Aug 2017), Talk of ‘Preventive War’ Rises in White House Over North Korea, https://www.nytimes.com/20/08/2017/world/asia/north-korea-war-trump.html?rref=collection2%Fsectioncollection2%Fasia&mtrref=www.nytimes.com&gwh=ADD96A5B91191C29F1B868BEC202B48A&gwt=pay.Nic Robertson (10 August 2017), Why Gadhafi›s downfall scares the life out of Kim Jong Un, http://edition.cnn.com/10/08/2017/opinions/kim-john-un-gaddafi-robertson-opinion/index.html.Phil W. Reynolds (3 September 2016), What Happens If North Korea Collapses?, http://thediplomat.com/09/2016/what-happens-if-north-korea-collapses/. 5 ways the North Korea situation could spiral out of control (11 Apr, 2017), http://www.vox.com/policy-and-politics/15192866/11/4/2017/north-korea-kim-jong-un-donald-trump-japan-china-south-korea.Ryan Pickrell, What Would Happen If Kim Jong-Un Launched A Nuclear Strike?, 2017/14/04, http://dailycaller.com/14/04/2017/what-would-happen-if-kim-jong-un-launched-a-nuclear-strike/.James A. Kelly, Opening Up the Hermit Kingdom, http://www.the-american-interest.com/16/02/2017/opening-up-the-hermit-kingdom/.

پیوست 3ير و بم اقتصاد يک دولت اسرارآمیز ز

پیش‏بینی‏تحوالت‏کره‏شمالی‏و‏زندگی‏ساکنان‏این‏کشور‏اسرارآمیز‏همواره‏دشوار‏بوده‏اســت.‏کره‏شمالی‏گویی‏پادگانی‏است‏که‏مردمانش‏همواره‏آماده‏باش‏و‏آمادۀ‏جنگند.‏سالح‏هسته‏ای‏این‏کشور‏به‏مثابۀ‏شمشیر‏داموکلس‏بر‏سر‏امریکا‏و‏متحدان‏آسیایی‏این‏کشــور‏قرار‏گرفته‏است.‏چنین‏می‏نماید‏که‏انگشت‏رهبر‏این‏کشور‏روی‏دکمه‏شلیک‏قرار‏دارد‏و‏آماده‏اســت‏در‏هر‏زمانی‏که‏صالح‏بداند‏آتشــی‏به‏پا‏کند.‏ویل‏ریپلی،‏تیم‏شوارتز،‏جاستین‏روبرتســون،‏و‏مارک‏لوردز‏گزارشگران‏سی‏ان‏ان‏در‏جوالی‏2017‏از‏کره‏شمالی‏دیدار‏کردند‏و‏15‏روز‏در‏این‏کشور‏به‏سر‏بردند.‏اگرچه‏آن‏ها‏دائما‏تحت‏نظر‏نیروهای‏امنیتی‏و‏دولتی‏بودند،‏سطحی‏از‏دسترسی‏هم‏در‏این‏کشور‏اسرارآمیز‏داشتند‏که‏این‏دسترسی‏خارج‏از‏دید‏رهبران‏پیونگ‏یانگ‏بود.‏آن‏ها‏با‏سفر‏به‏قلب‏کره‏شمالی‏

ناگفته‏هایی‏از‏این‏کشور‏را‏قلمی‏‏کردند‏که‏شرح‏آن‏از‏این‏قرار‏است:

1. جامعه پادگانیوقتی‏نام‏کره‏شمالی‏مطرح‏می‏شود‏پرتاب‏موشــک،‏کالهک‏های‏هسته‏ای،‏رژه‏های‏نظامی‏‏گســترده‏و‏کیم‏جونگ‏اونی‏به‏ذهن‏متبادر‏می‏شــود‏که‏قدرت‏مطلق‏را‏در‏کف‏دارد؛‏اما‏در‏ونســان،‏شهری‏در‏ساحل‏شرقی‏این‏کشور،‏چیزی‏غیرمنتظره‏می‏یابیم.‏بچه‏هــا‏در‏حال‏بازی‏های‏ویدئویی‏اند.‏برخالف‏نوجوانان‏غربی،‏این‏نوجوانان‏14ـ15 ساله‏فقط‏بازی‏نمی‏کنند.‏آنچه‏آن‏ها‏در‏حال‏انجامش‏هستند،‏آماده‏سازی‏برای‏زندگی‏

علیه توسعه 282

واقعی‏است.‏بیشتر‏پسران‏و‏دختران‏سال‏های‏اولیه‏بزرگسالی‏خود‏را‏همچون‏پدرانشان‏در‏ارتش‏ســپری‏می‏کننــد.‏وقتی‏از‏این‏کودکان‏و‏نوجوانان‏می‏پرســیم‏بخش‏جذاب‏بازی‏تان‏کدام‏اســت،‏پاسخ‏می‏دهند:‏»کشتن‏دشــمن.«‏وقتی‏از‏آن‏ها‏می‏پرسیم‏این‏دشمن‏کیست،‏پاســخ‏آن‏ها‏عرق‏سردی‏بر‏تن‏مان‏می‏نشــاند:‏»امریکا.«‏زندگی‏در‏شــبه‏جزیره‏کره‏از‏زمان‏تقســیم‏آن‏به‏دو‏کشــور‏کمونیســتی‏تحت‏لوای‏شوروی‏و‏دموکراتیک‏تحت‏لوای‏امریکا‏یک‏جور‏و‏یک‏شکل‏نبوده‏است.‏نفرت‏کره‏شمالی‏ها‏از‏امریکا‏به‏جنگ‏کره‏در‏دهۀ‏50‏بازمی‏گردد؛‏جنگی‏خونین‏و‏خشــونت‏بار‏سه‏‏ساله‏که‏

جان‏3‏میلیون‏کره‏ای‏را‏گرفت‏و‏اکثرشان‏غیرنظامی‏‏بودند.‏کره‏شــمالی‏به‏مردمانش‏می‏آموزد‏این‏امریکا‏بود‏که‏جنگ‏را‏شــروع‏کرد.‏نگاه‏متخصصان‏غربی‏اما‏چیز‏دیگری‏اســت.‏این‏پســران‏کوچک‏می‏گویند:‏»آرزو‏دارند‏روزی‏به‏ارتش‏ملحق‏شوند‏تا‏با‏دشمن‏قسم‏خورده‏امریکایی‏بجنگند،‏زیرا‏آن‏ها‏به‏زور‏به‏ما‏حمله‏کردند‏و‏مردمان‏ما‏را‏کشتند...‏آن‏ها‏را‏زنده‏سوزاندند،‏زنده‏دفنشان‏کردند،‏و‏کشتندشان.«‏به‏این‏کودکان‏گفتیم‏ما‏امریکایی‏هستیم.‏آیا‏می‏خواهید‏ما‏را‏بکشید؟‏پاســخ‏آن‏ها‏این‏بود:‏»بله«.‏وقتی‏به‏آن‏ها‏گفتیم:‏»ما‏امریکایی‏های‏خوب‏هستیم.«‏پاســخ‏این‏کودکان‏این‏بود:‏»پس‏شما‏را‏نمی‏کشــیم«.‏این‏پارادوکس‏است:‏جوانانی‏خنده‏رو،‏مؤدب،‏و‏مهربان‏که‏آشکارا‏از‏امریکا‏نفرت‏دارند.‏این‏جوانان‏به‏نوعی‏شبیه‏همتایان‏امریکایی‏خود‏هســتند:‏عاشق‏بازی‏و‏ورزش‏و‏والیبال‏ساحلی.‏واقعیت‏این‏است‏که‏این‏کودکان‏و‏نوجوانان‏تحت‏تأثیر‏تبلیغات‏دولتی‏اند‏که‏به‏آن‏ها‏نفرت‏از‏دشمن‏قســم‏خورده‏و‏وفاداری‏به‏خانــدان‏کیم‏را‏می‏آموزد.‏مجســمه‏و‏تصاویر‏کیم‏همه‏جا‏

هست،‏حتی‏در‏رسانه‏ها‏هم‏حضوری‏دائمی‏‏دارند.‏حدود‏5‏میلیون‏کودک‏زیر‏14‏ســال‏در‏کره‏شمالی‏هستند.‏آن‏ها‏بخشی‏از‏جامعه‏اشــتراکی‏اند‏که‏در‏آن‏کار‏جمعی‏و‏نه‏فردی‏غالب‏است.‏اولین‏چیزی‏که‏از‏این‏کشور‏می‏بینیم‏کودکانی‏است‏که‏گرد‏مجسمه‏دو‏رهبر‏سابق‏این‏کشور‏جمع‏شده‏اند‏و‏خنده‏به‏لب‏دارند،‏گویی‏زندگی‏حول‏مجســمه‏این‏دو‏رهبــر‏می‏گردد.‏روز‏تولد‏رهبران‏این‏

283 زیر و بم اقتصاد یک دولت اسرارآمیز

کشور‏دانش‏آموزان‏جمع‏می‏شوند‏و‏با‏سرود‏و‏رقص‏و‏پایکوبی‏به‏تمجید‏از‏قائد‏اعظم‏می‏پردازند.‏چائخ‏جین‏سونگ،‏یکی‏از‏پسرانی‏که‏در‏روز‏تولد‏قائد‏اعظم‏حضور‏داشته‏اســت‏می‏گوید:‏»کیم‏جونگ‏اون‏پدری‏اســت‏که‏عشقش‏به‏کشــور‏بیش‏از‏عشق‏والدین‏به‏فرزندانشــان‏اســت«.‏این‏پسر‏جوان‏می‏گوید:‏»اون‏عشــقی‏را‏به‏مردمان‏سرزمینش‏می‏دهد‏که‏والدین‏به‏راستی‏نمی‏توانند‏آن‏عشق‏را‏به‏فرزندان‏خود‏بدهند.«‏

2. ونسان، شهر غذاهای دریایی و موشک هابا‏یــک‏عبارت‏می‏توان‏مســیر‏125‏مایلی‏از‏پیونگ‏یانگ‏به‏ونســان‏را‏توصیف‏کرد:‏پردست‏انداز‏و‏ناهموار.‏این‏سفر‏5‏ساعت‏طول‏کشید،‏آن‏هم‏با‏توقف‏های‏بسیار.‏فقط‏ماشین‏های‏کوچک‏می‏توانند‏از‏جاده‏ها‏عبور‏کنند.‏ما‏در‏ونی‏بزرگ‏هستیم‏و‏سرعتمان‏کم‏اســت.‏چندین‏تماس‏تلفنی‏میان‏متصدیان‏امر‏و‏افسران‏پلیس‏مانیتورینگ‏انجام‏می‏گیرد‏که‏حرکت‏را‏کندتر‏می‏کند.‏کارگران‏ساختمانی‏هم‏در‏مسیر‏مشغول‏کار‏بودند.‏وقتی‏از‏مقابل‏تونل‏ها‏عبور‏می‏کنیم،‏زنان‏و‏مردانی‏را‏می‏بینیم‏که‏در‏تاریکی‏تونل‏و‏در‏شرایط‏رقت‏بار‏کار‏می‏کنند.‏چشم‏انداز‏وحشت‏آور‏است:‏کوه‏های‏باستانی،‏جنگل‏های‏زیاد‏و‏چند‏نقطه‏که‏گویی‏شهرهایی‏کوچک‏در‏دوردست‏هستند.‏نمی‏دانیم‏در‏این‏به‏‏اصطالح‏شــهرها‏مردم‏چگونه‏امــورات‏خود‏را‏می‏گذراننــد.‏ورود‏خبرنگاران‏به‏این‏شــهرها‏ممنوع‏است.‏ونسان‏پنجمین‏شهر‏بزرگ‏و‏البته‏نیمه‏صنعتی‏کشور‏است؛‏این‏شهر‏در‏میان‏توریست‏های‏معدود‏به‏خاطر‏ماهی‏ها‏و‏غذاهای‏دریایی‏اش‏شهره‏است.‏این‏شهر،‏شهر‏موشکی‏کره‏شمالی‏نیز‏است.‏برنامه‏های‏موشکی‏این‏کشور‏در‏این‏شهر‏توسعه‏می‏یابد.‏کیم‏ایل‏ســونگ‏اولین‏موشک‏اسکاد‏را‏در‏دهۀ‏80‏از‏این‏شهر‏پرتاب‏کرد.‏فرزندش‏کیم‏جونگ‏ایل‏هم‏طی‏17‏ســال‏حکمرانی‏چندین‏موشک‏از‏این‏شهر‏پرتاب‏کرد؛‏اما‏کیم‏جونگ‏اون‏پیشرفت‏ها‏را‏به‏سطحی‏جدید‏رساند:‏پرتاب‏ماهواره،‏آزمایش‏های‏هســته‏ای،‏و‏شلیک‏موشک.‏این‏باعث‏شده‏است‏کره‏شمالی‏در‏آستانه‏جنگ‏با‏امریکا‏قرار‏بگیرد.‏هدف‏از‏این‏موشک‏پرانی‏ها‏چیست؟‏تبلیغات‏و‏نشان‏دادن‏

علیه توسعه 284

قدرت‏خود‏به‏مردم‏کره‏و‏کشــورهای‏خارجی.‏این‏موضوع‏بیمه‏ای‏برای‏اون‏و‏حزب‏حاکم‏کره‏اســت‏و‏مدافع‏این‏کشــور‏است‏در‏برابر‏دشــمنان‏خارجی.‏کیم‏اون‏تائک‏می‏گوید:‏»تنها‏حسن‏این‏شهر‏هوای‏پاک‏آن‏است،‏هرچند‏به‏دلیل‏موشک‏ها‏نیز‏این‏شهر‏شهرتی‏جهانی‏یافته‏است.«‏او‏نیز‏همچون‏بسیاری‏دیگر‏از‏شهروندان‏کشورش‏معتقد‏است:‏»اون‏تمام‏این‏کارها‏را‏برای‏دفاع‏از‏کشورش‏انجام‏می‏دهد.«‏یکی‏دیگر‏از‏نمادهای‏این‏شــهر‏نیروگاه‏هیدروالکتریک‏جدید‏است‏که‏در‏بخش‏های‏زیادی‏از‏شهر‏از‏سوی‏خود‏شهروندان‏ساخته‏می‏شود‏و‏باعث‏شده‏است‏ونسان‏یکی‏از‏معدود‏

شهرهای‏این‏کشور‏باشد‏که‏کمتر‏با‏قطعی‏برق‏مواجه‏است.‏

3. مزارع و اخبار جعلیاســتان‏هوانگیــی1،‏در‏40‏مایلــی‏جنوب‏پیونگ‏یانگ،‏محلی‏اســت‏بــرای‏مزارع‏و‏روستاهای‏کشاورزی.‏کشاورزی‏یکی‏از‏مسائل‏کلیدی‏در‏این‏کشور‏است،‏زیرا‏تغذیه‏شــهروندان‏به‏عنــوان‏اصل‏اولیه‏شــهروندی‏در‏وضعیت‏بحران‏اســت.‏با‏این‏‏حال،‏زمین‏های‏کشاورزی‏اندک‏اســت،‏زیرا‏این‏کشور‏با‏بدترین‏بحران‏خشکسالی‏در‏دو‏دهۀ‏اخیر‏مواجه‏اســت.‏اکنون‏تغذیه‏اساســی‏در‏این‏کشور‏و‏بقای‏شهروندان‏به‏چند‏‏و‏برنج‏یا‏فرنی.‏مزارع‏عمال‏خالی‏است.‏ ‏کیمچیـ‏ چیز‏بســته‏است:‏کلم‏تخمیرشدهـ‏یکی‏از‏این‏کشاورزان‏که‏38‏سال‏دارد‏می‏گوید:‏»بهترین‏چیز‏برای‏ما‏کشاورزان‏فقط‏مراقبت‏از‏زمین‏است.«‏وقتی‏از‏او‏می‏پرسیم‏دوست‏داری‏به‏کدام‏کشور‏خارجی‏ابتدا‏ســفر‏کنی؟‏برخالف‏انتظار‏ما‏می‏گوید:‏»امریکا«.‏با‏این‏‏حال،‏در‏ادامه‏ســخنانش‏می‏گوید:‏»امریکایی‏ها‏به‏کشور‏ما‏حمله‏کردند‏و‏ما‏را‏کشتند.‏تمام‏بدبختی‏های‏ما‏به‏‏خاطر‏امریکاســت.‏می‏خواهم‏سرزمینشــان‏را‏نابود‏کنم«.‏جالب‏این‏اســت‏که‏او‏و‏همســرش‏غذای‏خود‏را‏با‏ما‏شریک‏می‏شــوند.‏غذایشان‏تخم‏اردک،‏خمیر‏لوبیا،‏و‏برنج‏اســت‏که‏در‏کاهو‏با‏ســیر‏و‏ادویه‏جات‏و‏ترشی‏جات‏پیچیده‏شده‏است.‏غذایی‏1. Hwanghae

285زیر و بم اقتصاد یک دولت اســرارآمیز

سالم‏و‏خوشمزه.‏این‏کشــاورز‏می‏گوید:‏»رفیق‏کیم‏می‏گوید‏پول‏و‏برنج‏برای‏زندگی‏داریم.‏او‏این‏خانه‏را‏رایگان‏به‏ما‏داده‏است.«‏

تحریم ها و خشکاندن اقتصاد کره شمالی‏موشکی‏کره‏شمالی‏است.‏چنین‏ تحریم‏اقتصادی‏اولین‏گام‏برای‏مهار‏برنامۀ‏هسته‏ایـ‏به‏نظر‏می‏رسد‏تحریم‏اقتصادی‏به‏تنهایی‏پیش‏نمی‏رود،‏بلکه‏موازی‏با‏عملیات‏ترور‏و‏اقدام‏نظامی.‏حجم‏اقتصاد‏کره‏شــمالی‏به‏‏طور‏بالقــوه‏2800‏میلیارد‏دالر‏تخمین‏زده‏می‏شــود2،‏اما‏به‏‏طور‏بالفعل‏کل‏حجم‏صادرات‏اقتصادی‏این‏کشور‏حدود‏4‏میلیارد‏دالر‏اســت.‏آزمایشات‏هسته‏ای‏ـ‏موشکی‏که‏این‏کشور‏در‏طی‏سال‏2017‏انجام‏داد،‏کشورهای‏غربی،‏آسیایی،‏و‏متحدان‏امریکا‏را‏به‏این‏نتیجه‏رساند‏که‏وارد‏فاز‏دیپلماسی‏سخت‏شــوند.‏در‏همین‏راستا،‏تحریم‏های‏اقتصادی‏سفت‏و‏سختی‏علیه‏کره‏شمالی‏اعمال‏شد‏که‏برخی‏آن‏را‏بزرگترین‏بسته‏تحریمی‏‏علیه‏یک‏کشور‏خارجی‏خواندند.‏با‏این‏‏حال،‏اگرچه‏اکنون‏فضای‏اقتصادی‏در‏این‏کشور‏تیره‏و‏تار‏است‏)برخی‏معتقدند‏این‏کشــور‏رشد‏اقتصادی‏4درصدی‏دارد‏و‏در‏زیرپوست‏این‏کشور‏فعالیت‏اقتصادی‏جریان‏دارد(،‏حقیقت‏این‏است‏که‏اقتصاد‏کره‏شمالی‏در‏بیشتر‏دوران‏کیم‏ایل‏سونگ‏بزرگتر‏از‏اقتصاد‏کره‏جنوبی‏بود؛‏اما‏امروز‏درآمد‏ســرانه‏در‏این‏کشــور‏قابل‏قیاس‏با‏کره‏جنوبی‏نیســت.‏حجم‏تجارت‏خارجی‏کره‏جنوبی‏چیزی‏حــدود‏3‏تریلیون‏دالر‏

است،‏اما‏حجم‏تجارت‏خارجی‏کره‏شمالی‏به‏سختی‏به‏5‏میلیارد‏دالر‏می‏رسد.‏استراتژی‏کیم‏جونگ‏اون‏دنبال‏کردن‏سیاست‏بیونگ‏جین3‏یا‏توسعۀ‏موازی‏است.‏براساس‏این‏سیاست،‏این‏کشور‏هم‏زمان‏هم‏باید‏به‏تسلیحات‏هسته‏ای‏دست‏یابد‏‏هم‏2.‏‏این‏آمار‏را‏رسانه‏های‏کره‏شمالی‏اعالم‏کرده‏اند.‏افزون‏براین،‏در‏ایران‏یک‏کانال‏تلگرامی‏‏با‏عنوان‏»کره‏شمالی‏به‏فارسی:‏مرجع‏رسمی‏‏اخبار‏کره‏شمالی‏به‏زبان‏فارسی«‏وجود‏دارد‏که‏این‏خبر‏را‏ذکر‏کرده‏است.‏بسیاری‏از‏معادن‏کره‏شمالی‏را‏شرکت‏های‏چینی‏در‏اختیار‏گرفته‏اند‏و‏وظیفۀ‏آن‏ها‏توســعه‏این‏معدن‏هاســت.‏مسئوالن‏کره‏در‏سال‏های‏گذشته‏با‏38‏شرکت‏خارجی‏برای‏توسعه‏منابع‏معدنی‏از‏جمله‏معادن‏طال،‏نقره‏و‏زغال‏سنگ‏قرارداد‏بسته‏اند‏که‏33‏شرکت‏از‏آن‏ها‏متعلق‏به‏چین‏است.‏برخی‏از‏قراردادهایی‏را‏که‏شرکت‏های‏چینی،‏فرانسوی،‏ژاپنی‏و‏سوئیسی‏با‏کره‏شمالی‏امضا‏کرده‏اند،‏طوالنی‏مدت‏و‏بین‏10‏تا‏50‏سال‏زمان‏دارند‏و‏شامل‏هیچ‏گونه‏تحریمی‏

‏نمی‏شود.3. byungjin

علیه توسعه 286

به‏توســعه‏اقتصادی.‏اون‏معتقد‏اســت‏فقط‏با‏یک‏بازدارندگی‏هســته‏ای‏کره‏شمالی‏می‏تواند‏بر‏رشــد‏خود‏متمرکز‏شود.‏با‏این‏‏حال،‏یک‏دیدگاه‏معتقد‏است‏او‏اجازه‏داده‏بازارهــا‏حتی‏به‏صــورت‏زیرزمینی‏و‏در‏مرزها‏بــه‏حیات‏خود‏ادامــه‏دهند.‏فضای‏ساخت‏وســاز‏در‏این‏کشور‏رشد‏کرده‏است.‏با‏وجود‏دهه‏ها‏تحریم،‏اقتصاد‏این‏کشور‏نشانه‏هایی‏از‏زندگی‏را‏از‏خود‏نشان‏می‏دهد،‏اما‏فضا‏در‏خارج‏از‏پیونگ‏یانگ‏تیره‏وتار‏است.‏رشــد‏اقتصادی‏مســتلزم‏امنیت‏و‏پایان‏دادن‏به‏بحران‏هسته‏ای‏است.‏از‏آغاز‏قحطی‏دهۀ‏90‏به‏بعد،‏گفته‏می‏شود‏بیش‏از‏30‏هزار‏کره‏ای‏از‏کشور‏خود‏گریخته‏اند.‏کره‏شمالی‏معتقد‏است‏با‏قدرت‏هسته‏ای‏می‏خواهد‏غرب‏را‏وادار‏به‏کرنش‏کند‏و‏آن‏ها‏را‏به‏قبول‏این‏حقیقت‏وادارد‏که‏پیونگ‏یانگ‏به‏جرگه‏کشورهای‏هسته‏ای‏پیوسته‏است‏و‏اکنون‏وقت‏معامله‏با‏این‏کشــور‏است.‏تسلیحات‏هسته‏ای‏اعتمادبه‏نفس‏زیادی‏به‏رهبران‏این‏کشــور‏می‏دهد‏تا‏به‏آن‏وســیله‏هم‏به‏رسمیت‏شــناخته‏شود‏و‏هم‏به‏عنوان‏کشــوری‏هسته‏ای‏با‏قدرت‏چانه‏زنی‏بیشــتری‏وارد‏میز‏مذاکرات‏شود.‏کوه‏یو‏هوان،‏اســتاد‏مطالعات‏کره‏شمالی‏در‏دانشگاه‏دونگ‏گوک‏در‏سئول،‏می‏افزاید:‏»اون‏معتقد‏است‏جهان‏چاره‏ای‏ندارد‏جز‏پذیرش‏این‏کشور‏به‏عنوان‏قدرتی‏هسته‏ای.«‏کره‏شمالی‏معتقد‏است‏در‏صورت‏هرگونه‏اقدام‏نسنجیده‏از‏سوی‏امریکا‏جنگ‏حتمی‏‏است.‏

ایاالت‏متحده‏و‏کره‏شمالی‏به‏رغم‏دیدارها‏و‏نامه‏نگاری‏های‏دوستانه‏میان‏رهبران‏دو‏کشــور،‏هنوز‏در‏فاز‏تقابل‏قرار‏دارند.‏مرحلــۀ‏اول‏این‏تقابل‏تحریم‏های‏اقتصادی‏اســت.‏امریکا‏با‏ارائه‏قطعنامه‏ای‏به‏شــورای‏امنیت‏تالش‏دارد‏تا‏صادرات‏تقریبا‏3 میلیارد‏دالری‏کره‏شــمالی‏را‏متوقف‏ســازد‏و‏گام‏دیگری‏در‏راستای‏خشکاندن‏منابع‏مالی‏این‏کشور‏بردارد.‏کره‏شــمالی‏هم‏اکنون‏در‏زمینۀ‏زغال‏سنگ،‏آهن،‏سنگ‏آهن،‏ســرب‏و‏غذاهای‏دریایی‏صادرات‏دارد.‏چین‏و‏روسیه،‏دو‏متحد‏کره‏شمالی،‏از‏این‏قطعنامه‏پیشــنهادی‏حمایت‏کردند.‏این‏قطعنامه‏روز‏جمعــه‏13‏مردادماه‏96‏به‏15 عضو‏شــورای‏امنیت‏ارائه‏شــد.‏قطعنامه‏برای‏تصویب‏باید‏به‏تأیید‏9‏عضو‏برسد‏و‏با‏وتوی‏کشورهای‏صاحب‏وتو‏مواجه‏نشود.‏نکته‏مهم‏دیگری‏که‏در‏این‏قطعنامه‏آمد‏این‏

287زیر و بم اقتصاد یک دولت اســرارآمیز

بود‏که‏کشــورها‏باید‏از‏واردات‏نیروهای‏کارگر‏کره‏شــمالی‏خودداری‏ورزند‏تا‏به‏این‏ترتیب‏منبع‏مالی‏دیگری‏نصیب‏این‏کشــور‏نشود.‏هم‏اکنون‏به‏‏طور‏‏مثال‏30‏تا‏50‏هزار‏کارگر‏کره‏ای‏در‏روســیه‏مشغول‏به‏کارند‏و‏ســاالنه‏120‏میلیون‏دالر‏عاید‏کشور‏خود‏

می‏کنند.‏مبنی‏بر‏ ‏که‏به‏اتفاق‏آرا‏هم‏صورت‏گرفتـ‏ رأی‏به‏این‏قطعنامه‏پیشــنهادی‏امریکاـ‏تحریم‏های‏بیشتر‏و‏جدیدتر‏تقریبا‏یک‏هفته‏پس‏از‏ششمین‏آزمایش‏هسته‏ای‏از‏سوی‏کره‏شــمالی‏صورت‏گرفت.‏هدف‏این‏قطعنامه‏دستیابی‏به‏6‏هدف‏اصلی‏بود:‏محدود‏کردن‏واردات‏نفتی‏کره‏شمالی،‏ممنوع‏کردن‏صادرات‏منسوجات،‏پایان‏دادن‏به‏حضور‏کارگران‏کره‏ای‏در‏کشــورهای‏خارجی،‏مقابله‏با‏تالش‏های‏قاچاق،‏متوقف‏ساختن‏سرمایه‏گذاری‏های‏مشترک‏با‏کشورهای‏دیگر،‏و‏تحریم‏نهادهای‏دولتی‏کره‏شمالی.‏ایاالت‏متحده‏ابتدا‏یک‏قطعنامه‏مقدماتی‏ارائه‏داد‏که‏خواســتار‏ممنوعیت‏کامل‏صادرات‏نفت‏به‏کره‏شــمالی‏و‏مســدود‏کردن‏دارایی‏اون،‏رهبر‏کره‏شــمالی،‏حزب‏کارگران،‏و‏دولت‏کره‏شــمالی‏شــده‏بود؛‏اما‏بعد،‏امریکا‏قطعنامه‏دیگری‏را‏به‏بحث‏گذاشت‏که‏محاصرۀ‏کامل‏نفتی،‏مسدود‏کردن‏دارایی‏ها‏و‏ممنوعیت‏برای‏سفر‏کیم‏را‏برمی‏داشــت‏و‏زبان‏خود‏درخصوص‏کارگران‏خارجی‏و‏مسائل‏دیگر‏را‏نرم‏تر‏می‏کرد.‏احتماال‏ترس‏از‏فروپاشــی‏کره‏شمالی‏باعث‏نرم‏تر‏شدن‏لحن‏قطعنامه‏دوم‏شد.‏نیکی‏هیلی،‏ســفیر‏وقت‏امریکا‏در‏سازمان‏ملل‏می‏گفت:‏»نفت‏همچون‏خونی‏در‏رگ‏های‏کره‏شــمالی‏برای‏تأمین‏مالی‏برنامه‏هسته‏ای‏اش‏اســت«.‏این‏قطعنامه‏جدید‏حدود‏30درصد‏از‏کل‏واردات‏نفتی‏کره‏را‏کاهش‏داد،‏همچنین‏موجب‏کاهش‏55‏درصدی‏فراورده‏های‏نفتی‏صادر‏شده‏به‏کره‏شد.‏در‏سال‏2016،‏کره‏شمالی‏از‏فروش‏منسوجات‏760‏میلیون‏دالر‏درآمد‏بدست‏آورده‏بود‏و‏باعث‏شده‏بود‏این‏صنعت‏در‏کره‏شمالی‏به‏مهم‏ترین‏بخش‏درآمدی‏تبدیل‏شود.‏این‏صنعت‏تاکنون‏مورد‏تحریم‏های‏سازمان‏ملل‏قرار‏نگرفته‏بود.‏همچنین‏از‏قبل‏کارگران‏خارجی‏نیز‏کره‏شــمالی‏ساالنه‏500‏میلیون‏

دالر‏عایدی‏دارد.‏این‏دو‏بخش‏اکنون‏مورد‏تحریم‏قرار‏دارند.‏

علیه توسعه 288

بونی‏گالسر،‏مشاور‏ارشد‏آسیا‏در‏مرکز‏مطالعات‏استراتژیک‏و‏بین‏المللی1‏می‏گوید‏ایاالت‏متحده‏به‏‏دنبال‏وارد‏آوردن‏ضربات‏فلج‏کننده‏به‏کره‏شمالی‏است.‏این‏کشور‏با‏مجازات‏های‏اقتصادی‏غیرمنتظره‏کمر‏همت‏بربســته‏اســت‏تا‏اقتصاد‏کره‏شمالی‏را‏زمین‏گیر‏کند.‏ظاهرا‏آزمایش‏های‏موشکی‏کره‏شمالی‏به‏کام‏امریکایی‏ها‏سخت‏گران‏آمده‏است.‏به‏این‏ترتیب‏می‏کوشند‏تا‏خشم‏خود‏را‏با‏فلج‏کردن‏اقتصاد‏این‏کشور‏نشان‏دهند.‏دیپلمات‏ها‏معتقدند:‏»این‏بســته‏تحریمی‏‏مؤثرترین‏و‏گســترده‏ترین‏مجموعه‏تحریمی‏‏اســت‏که‏تا‏امروز‏علیه‏این‏کشور‏به‏اجرا‏در‏آمده‏است.«‏زغال‏سنگ،‏آهن،‏ســنگ‏آهن،‏ســرب،‏و‏غذاهای‏دریایی‏1میلیــارد‏دالر‏از‏تجــارت‏3میلیارد‏دالری‏کره‏شمالی‏را‏تشــکیل‏می‏دهد.‏اکونومیست‏در‏گزارش‏روز‏جمعه‏مورخ‏13‏مرداد‏96 خود‏نوشــت‏هزینه‏ای‏که‏آمریکایی‏ها‏برای‏حیوانات‏خانگی‏شان‏می‏پردازند،‏دو‏برابر‏

کل‏تولید‏ناخالص‏داخلی‏کره‏شمالی‏است.‏

تنگ تر شدن گلوگاه اقتصاد پیونگ یانگ با فشار بر متحدان این کشوررژیم‏حاکم‏بر‏کره‏شمالی‏از‏آن‏دست‏پدیده‏هایی‏است‏که‏تعامل‏با‏آن‏نه‏تنها‏سخت‏بلکه‏در‏مواقعی‏غیرممکن‏می‏شود.‏گاهی‏تعامل‏با‏این‏کشور‏با‏درهای‏بسته‏مواجه‏می‏شود؛‏گاهی‏دیپلماسی‏شکست‏می‏خورد‏و‏گاهی‏روح‏تازه‏ای‏در‏کالبد‏دیپلماسی‏ناکام‏دمیده‏می‏شــود‏تا‏مانع‏وقوع‏جنگ‏شود؛‏اما‏فضا‏هر‏روز‏برای‏این‏کشور‏تنگ‏تر‏می‏شود.‏از‏سال‏1396‏به‏بعد‏دیپلماسی‏از‏قالب‏گروه‏6‏)امریکا،‏روسیه،‏چین،‏ژاپن،‏کره‏جنوبی‏و‏شــمالی(‏خارج‏شده‏و‏شکل‏جدی‏تر‏و‏گســترده‏تری‏به‏خود‏گرفته‏است.‏این‏دفعه‏دیپلماســی‏امریکا‏در‏جنوب‏شرق‏آسیا‏به‏فعالیت‏افتاده‏است‏تا‏کشورهای‏بیشتری‏را‏وارد‏ائتالف‏خود‏کند.‏جوزف‏یون،‏نماینده‏ویژه‏امریکا‏در‏مسائل‏کره‏شمالی،‏در‏دیدار‏با‏مقامات‏میانماری‏کوشش‏داشت‏تا‏هونتاهای‏حاکم‏بر‏این‏کشور‏را‏که‏ازقضا‏متحدان‏نظامی‏‏قدیمی‏‏پیونگ‏یانگ‏هســتند،‏به‏جدایی‏از‏این‏کشور‏و‏حرکت‏به‏‏سوی‏ائتالف‏1. Center for Strategic & International Studies (CSIS)

289زیر و بم اقتصاد یک دولت اســرارآمیز

امریکا‏متقاعد‏کند‏تا‏به‏این‏وســیله‏از‏شمار‏متحدان‏کیم‏بکاهد.‏به‏‏گفتۀ‏تحلیلگران،‏هدف‏این‏سفر‏روشن‏است:‏اقدامات‏نمادین‏دولت‏ترامپ‏برای‏قطع‏شریان‏های‏مالی‏کره‏شــمالی.‏برای‏دولت‏ترامپ‏اهمیتی‏ندارد‏این‏شریان‏های‏مالی‏چقدر‏است‏و‏چه‏میزان‏درآمد‏و‏از‏سوی‏کدام‏کشور‏وارد‏کره‏شمالی‏می‏کند.‏هدف‏قطع‏کامل‏درآمدهای‏

کره‏شمالی‏از‏منابع‏مختلف‏است.‏پیــش‏از‏انتخابــات‏2015،‏هونتاهای‏نظامی‏‏حاکم‏بر‏میانمــار،‏یکی‏از‏مهم‏ترین‏خریداران‏تسلیحات‏کره‏شــمالی‏و‏فناوری‏های‏تسلیحاتی‏از‏این‏کشور‏بودند.‏به‏گفتۀ‏وزارت‏خزانه‏داری‏امریکا،‏این‏خریدها‏به‏پیونگ‏یانگ‏کمک‏کرده‏است‏تا‏برنامه‏های‏تســلیحاتی‏خود‏را‏پیش‏ببرد‏و‏زندگی‏نخبگان‏نظامی‏‏خود‏را‏زیرورو‏کند.‏با‏این‏‏حال،‏اگرچــه‏این‏هونتاها‏دیگر‏بر‏ســر‏کار‏نیســتند،‏همچنــان‏نفوذ‏قابل‏توجهــی‏دارند‏و‏فعالیت‏های‏شــان‏در‏مورد‏کره‏شــمالی‏به‏شــدت‏تحت‏نظر‏قرار‏گرفته‏است.‏گزارش‏سازمان‏ملل‏نشان‏داد‏شرکت‏هایی‏از‏چین،‏سنگاپور،‏میانمار،‏اندونزی‏و‏خاورمیانه‏به‏کره‏شــمالی‏کمک‏کرده‏اند‏تا‏تحریم‏ها‏را‏دور‏بزند.‏این‏کمک‏ها‏هم‏شامل‏خریدهای‏تسلیحاتی‏و‏وارد‏کردن‏ارز‏خارجی‏به‏این‏کشور‏می‏شود‏و‏هم‏کمک‏به‏واردات‏برخی‏محصوالت‏و‏تکنولوژی‏ها.‏این‏شرکت‏ها‏نقش‏واسطه‏یا‏پوشش‏‏دهنده‏داشتند.‏در‏این‏میــان‏برخی‏نهادها‏و‏افراد‏به‏‏طور‏اخص‏در‏میانمار‏کمک‏های‏زیادی‏به‏کره‏شــمالی‏کرده‏اند.‏این‏کمک‏ها‏از‏نوع‏خریدها‏و‏فناوری‏های‏تســلیحاتی‏بوده،‏اما‏از‏زمانی‏که‏‏کره‏شــمالی‏زیر‏ذره‏بین‏قرار‏ خانم‏»ســوچی«‏روی‏کار‏آمده،‏میزان‏تبادالت‏میانمارـ‏گرفته‏اســت.‏در‏گزارش‏ســال‏2017‏مجمع‏متخصصان‏کره‏شمالی‏سازمان‏ملل‏آمده‏است‏این‏کشور‏در‏سال‏2013‏راکت‏ها‏و‏موشک‏های‏هدایت‏شونده‏ای‏را‏هم‏به‏سودان‏

فروخته‏است.‏مقامــات‏فعلی‏و‏قبلی‏امریکا‏می‏گویند:‏»دولت‏ترامپ‏بر‏متحدان‏کره‏شــمالی‏از‏جمله‏میانمار‏فشار‏می‏آورد‏تا‏همین‏روابط‏محدودی‏را‏هم‏که‏با‏کره‏شمالی‏دارند‏قطع‏کنند.«‏امریکا‏معتقد‏اســت‏ارتش‏میانمار‏نه‏تنها‏مبادرت‏به‏خریدهای‏تســلیحاتی‏از‏

علیه توسعه 290

کره‏شمالی‏می‏کرد،‏بلکه‏پرســنل‏نظامی‏‏این‏کشور‏را‏هم‏در‏صنایع‏نظامی‏‏خود‏به‏‏کار‏گماشــته‏بود.‏پس‏از‏ورود‏جوزف‏یون،‏نماینده‏امریکا‏به‏یانگون،‏ســخنگوی‏ارتش‏میانمار‏اعالم‏کرد‏این‏کشــور‏دیگر‏هیچ‏تبادل‏نظامی‏‏با‏پیونگ‏یانگ‏نخواهد‏داشت‏و‏مطابق‏با‏مقررات‏ســازمان‏ملــل‏عمل‏خواهد‏کرد.‏چندی‏پیش‏برخی‏شــرکت‏های‏میانماری‏به‏‏دلیل‏تبادالتی‏که‏با‏کره‏شــمالی‏داشتند‏به‏‏همراه‏چند‏شرکت‏دیگر‏آسیایی‏از‏ســوی‏دولت‏امریکا‏تحریم‏شدند.‏اقدام‏دیگر‏ممنوعیت‏ورود‏گردشگرانی‏به‏خاک‏امریکاســت‏که‏به‏کره‏شمالی‏ســفر‏کرده‏اند.‏چند‏شرکت‏گردشگری‏آمریکایی‏اعالم‏

کردند‏این‏ممنوعیت‏به‏آن‏ها‏ابالغ‏شده‏است.

پول هایی برای روز مباداگزارش‏ها‏حاکی‏از‏این‏اســت‏که‏چین‏حدود‏80‏درصد‏از‏تجارت‏خارجی‏همســایۀ‏کوچک‏خود‏را‏در‏دست‏دارد؛‏بنابراین‏برای‏اعمال‏فشار‏بر‏کره‏شمالی،‏چین‏برگی‏مهم‏‏است.‏در‏این‏زمینه،‏امریکا‏باید‏پکن‏را‏ترغیب‏به‏فعالیت‏بیشتر‏کند‏تا‏به‏تجارت‏خود‏با‏کره‏شــمالی‏پایان‏دهد،‏اما‏مسئله‏این‏است‏که‏آیا‏امریکا‏در‏ازای‏قطع‏رابطه‏تجارتی‏پکــن‏با‏پیونگ‏یانگ،‏امتیازی‏به‏چین‏می‏دهد؟‏درهرحال،‏زغال‏ســنگ‏یکی‏از‏منابع‏مهم‏درآمدی‏کره‏شــمالی‏است.‏این‏کشــور‏با‏برخورداری‏از‏منابع‏عظیم‏زغال‏سنگ‏یک‏سوم‏از‏صادرات‏رسمی‏‏به‏چین‏را‏در‏سال‏2015‏تشکیل‏می‏داد.‏چین‏چندان‏تمایلی‏به‏براندازی‏اقتصادی‏کره‏شــمالی‏ندارد‏،چرا‏که‏این‏کشور‏را‏به‏مثابۀ‏دولت‏حائل‏میان‏خود،‏کره‏جنوبی‏و‏ســایر‏متحدان‏منطقه‏ای‏امریکا‏می‏نگرد.‏استفان‏‏هاگارد،‏محقق‏مؤسسه‏اقتصاد‏بین‏الملل‏پیترسون،‏می‏گوید:‏»هدف‏تحریم‏زغال‏سنگ‏کره‏شمالی‏از‏سوی‏پکن‏ســقوط‏اقتصادی‏این‏کشور‏نیســت«.‏تاجرانی‏که‏میان‏این‏دو‏کشور‏در‏رفت‏وآمدند،‏به‏روش‏های‏مختلف‏برای‏دور‏زدن‏تحریم‏ها‏متوســل‏می‏شوند،‏چرا‏که‏

حساب‏و‏کتاب‏مشخصی‏میان‏آن‏ها‏وجود‏ندارد.یکی‏دیگر‏از‏راه‏های‏درآمدی‏کره‏شــمالی‏اعزام‏کارگران‏به‏کشورهای‏خارجی‏از‏

291زیر و بم اقتصاد یک دولت اســرارآمیز

جمله‏روسیه‏و‏تحصیل‏درآمد‏آن‏ها‏از‏سوی‏کره‏شمالی‏است.‏دولت‏کره‏شمالی‏با‏اعزام‏‏برده‏به‏روســیه‏در‏مــواردی‏حتی‏نزدیک‏به‏90‏درصد‏از‏درآمد‏ حدود‏50‏هزار‏کارگرـ‏ســاالنه‏آن‏ها‏را‏بدست‏می‏آورد.‏این‏اقدام‏درآمدی‏ساالنه‏معادل‏120میلیون‏دالر‏را‏در‏اختیار‏حکومت‏کره‏شمالی‏قرار‏می‏دهد.‏این‏افراد‏غالبا‏با‏حقوق‏های‏بسیار‏نازل‏و‏در‏مشاغل‏سخت‏در‏کشــور‏روسیه‏مشغول‏به‏‏کارند.‏این‏افراد‏شرایطی‏برده‏گونه‏دارند‏و‏مجبورند‏بخش‏زیادی‏از‏درآمد‏خود‏را‏به‏کره‏شــمالی‏بفرستند.‏اسکات‏سیندر،‏مدیر‏برنامه‏سیاســت‏آمریکا‏و‏کره‏شــمالی‏در‏شــورای‏روابط‏خارجی‏آمریکا،‏دراین‏باره‏می‏گفت:‏»دولت‏کره‏شمالی‏نظارتی‏دقیق‏بر‏میزان‏حقوق‏دریافتی‏این‏کارگران‏دارد‏و‏در‏مواردی‏حتی‏نزدیک‏به‏90درصد‏از‏درآمد‏ساالنه‏آن‏ها‏را‏می‏گیرد.«‏دولت‏کره‏شمالی‏از‏این‏شــیوه‏به‏‏عنوان‏راهی‏برای‏دور‏زدن‏تحریم‏ها‏و‏کســب‏درآمد‏استفاده‏می‏کند.‏حدود‏4‏سال‏است‏که‏بسیاری‏از‏کارگران‏کره‏شمالی‏در‏اردوگاه‏هایی‏در‏مناطق‏شرق‏دور‏روسیه‏مشغول‏به‏کارند.‏شرایط‏آن‏ها‏به‏قدری‏وخیم‏است‏که‏در‏صورت‏مرگشان‏یا‏

کسی‏خبردار‏نمی‏شود‏یا‏جسد‏پنهانی‏به‏خاک‏سپرده‏می‏شود.در‏گزارش‏وزارت‏امور‏خارجه‏آمریکا‏درباره‏وضعیت‏قاچاق‏انســان‏در‏جهان،‏به‏وضعیت‏وخیم‏کارگران‏کره‏شمالی‏در‏روسیه‏اشاره‏و‏وضعیت‏آن‏ها‏»استثمارگونه،‏فاقد‏اســناد‏هویت،‏پرداخت‏نشدن‏دستمزد‏متناســب،‏سوءاستفاده‏فیزیکی،‏نبود‏ایمنی‏و‏زندگی‏در‏شرایط‏بسیار‏فقیرانه«‏توصیف‏شده‏است.‏مسئول‏پروژه‏ای‏بزرگ‏ساختمانی‏در‏والدی‏وستک‏روسیه‏که‏نخواسته‏است‏نامش‏فاش‏شود،‏در‏مصاحبه‏ای‏با‏روزنامه‏نیویورک تایمز‏آمریکا‏گفته‏است:‏»کارگران‏کره‏شمالی‏مشغول‏کار‏در‏پروژه‏ساختمانی‏آن‏ها‏نزدیک‏به‏نیمی‏‏از‏حقوق‏ناچیز‏خود‏را‏به‏دولت‏کره‏شــمالی‏و‏حدود‏20درصد‏آن‏را‏بــه‏‏عنــوان‏باج‏به‏مدیران‏پــروژه‏می‏دهند‏و‏چیزی‏از‏حقوقشــان‏برای‏خودشــان‏نمی‏ماند.«‏گزارش‏ســال‏2015‏سازمان‏ملل‏می‏نویســد:‏»کره‏شمالی‏کارگرانی‏را‏به‏چین،‏روســیه‏و‏خاورمیانه‏صادر‏کرده‏اســت‏و‏بخشــی‏از‏درآمد‏آن‏هــا‏را‏به‏‏چنگ‏

می‏آورد.«‏

علیه توسعه 292

روش‏دیگر‏کره‏شمالی‏برای‏گریز‏از‏تحریم‏ها‏همانا‏ذخایر‏مالی‏این‏کشور‏برای‏روز‏مباداســت.‏برخی‏تحلیل‏گران‏می‏گویند:‏»این‏کشــور‏مبالغ‏قابل‏توجهی‏را‏در‏چین‏ســپرده‏گذاری‏کرده‏تا‏در‏روز‏مبادا‏آنچه‏را‏موردنیاز‏برنامه‏های‏تســلیحاتی‏اش‏اســت‏بخرد.«؛‏بنابراین‏محدود‏کردن‏دسترسی‏پیونگ‏یانگ‏به‏این‏منابع‏مالی‏نقدی‏به‏اراده‏سیاســی‏مقامات‏چینی‏بســتگی‏دارد.‏افزون‏‏بــر‏این،‏راه‏درآمــدی‏دیگری‏هم‏برای‏کره‏شــمالی‏شناسایی‏شــده‏و‏آن‏هک‏کردن‏بانک‏هاست.‏این‏کشــور‏با‏هک‏کردن‏

نهادهای‏مالی‏18‏کشور‏توانسته‏است‏مبالغی‏گزاف‏وارد‏چرخه‏مالی‏خود‏کند.‏بــا‏این‏‏حال،‏برخی‏گزارش‏ها‏هم‏می‏گویند:‏»با‏وجود‏تحریم‏های‏بین‏المللی،‏کیم‏جونــگ‏اون‏همچنان‏بهترین‏زندگــی‏را‏دارد،‏به‏خریدهای‏آنچنانی‏می‏رود،‏ســوار‏قایق‏های‏تفریحی‏می‏شــود،‏شراب‏های‏گران‏قیمت‏می‏نوشــد‏و‏اسکی‏بازی‏او‏ترک‏نمی‏شــود.«‏گزارش‏سازمان‏ملل‏در‏سال‏2014‏نشان‏می‏دهد‏این‏کشور‏در‏سال‏2012 حدود‏645/8‏میلیون‏دالر‏صرف‏خرید‏کاالهای‏لوکس‏کرد.‏در‏سال‏2015،‏واردات‏کره‏شمالی‏3/47‏میلیارد‏دالر‏شد.‏بخشی‏از‏این‏واردات‏هم‏باز‏کاالهای‏لوکس‏بود.‏کارشناســان‏معتقدند‏خرید‏ایــن‏کاالهای‏لوکس‏از‏قلک‏شــخصی‏رهبر‏کره‏انجام‏می‏گیرد‏که‏به‏‏خاطر‏تعامالت‏غیرقانونی‏پیونگ‏یانگ‏در‏جهان‏پر‏می‏شــود.‏این‏کشور‏متهم‏است‏که‏به‏هک‏کردن‏بانک‏ها،‏فروش‏تسلیحات،‏معامالت‏مواد‏مخدر،‏پول‏های‏تقلبی،‏قاچاق‏‏گونه‏های‏در‏حال‏انقراض‏و‏غیره‏می‏پردازد.‏گفته‏می‏شود‏این‏عملیات‏‏میلیون‏ها‏دالر‏وارد‏قلک‏شــخصی‏اون‏کرده‏است.‏گزارش‏تحقیقات‏کنگره‏در‏سال‏2008‏نشــان‏داد‏پیونگ‏یانگ‏می‏تواند‏به‏‏واسطۀ‏درآمدهایی‏که‏از‏انواع‏قاچاق‏بدست‏می‏آورد،‏ســاالنه‏500‏میلیون‏تا‏1‏میلیارد‏دالر‏عایدی‏داشته‏باشد.‏آنتونی‏روگی‏یه‏رو،‏یکی‏از‏مدیران‏سابق‏وزارت‏خزانه‏داری‏امریکا،‏می‏گوید:‏»کره‏شمالی‏همه‏چیز‏را‏به‏همه‏کــس‏به‏صورت‏نقدی‏می‏فروشــد.‏تا‏زمانی‏کــه‏پول‏نقد‏بدهید‏به‏شــما‏جنس‏می‏فروشد.«‏به‏همین‏دلیل،‏کارشناسان‏می‏گویند:‏»کیم‏توانسته‏قدرت‏خود‏را‏تحکیم‏بخشــد‏و‏در‏برابر‏چالش‏های‏پیش‏روی‏قدرت‏خود‏مقاومت‏کند.«‏شــینا‏گریتینز،‏

293زیر و بم اقتصاد یک دولت اســرارآمیز

اســتاد‏دانشگاه‏میسوری‏که‏10ـ15‏ســال‏فعالیت‏مالی‏غیرقانونی‏کره‏شمالی‏را‏مورد‏مطالعه‏قرار‏داده‏بود،‏می‏گوید:‏»این‏پول‏مســتقیم‏به‏جیب‏یا‏حساب‏شخصی‏رهبری‏کره‏شمالی‏می‏رود.‏قطع‏این‏منبع‏مالی‏می‏تواند‏تأثیراتی‏خارج‏از‏حساب‏در‏جریان‏پول‏

و‏تجارت‏این‏کشور‏داشته‏باشد«.‏

گوشی های هوشمند در پیونگ یانگپیونگ‏یانگ‏پایتخت‏کره‏شمالی‏محل‏ســکونت‏برخی‏از‏قابل‏اعتمادترین‏و‏صاحب‏امتیازترین‏شهروندان‏کره‏است.‏در‏اینجا‏نمایش‏وحدت‏امری‏رایج‏است‏که‏از‏سوی‏ده‏ها،‏بلکه‏صدها‏و‏هزاران‏نفر‏به‏صورت‏ســازمان‏یافته‏به‏اجرا‏در‏می‏آید.‏اگر‏شما‏یکی‏از‏3میلیون‏شــهروندی‏باشید‏که‏اجازه‏اقامت‏در‏پیونگ‏یانگ‏به‏شما‏داده‏شده‏است،‏نظم،‏انضباط‏و‏وقف‏خود‏برای‏شور‏انقالبی‏امری‏مورد‏انتظار‏است.‏در‏این‏شهر‏ورژن‏کره‏شمالی‏اپل‏اســتور‏دیده‏می‏شود.‏برند‏آریرانگ‏هم‏وجود‏دارد‏که‏در‏زمینۀ‏طراحی‏شهره‏است.‏اگرچه‏درآمد‏متوسط‏کره‏شمالی‏ها‏میان‏1000‏تا‏2000‏دالر‏یا‏3‏تا‏5‏دالر‏در‏روز‏اســت،‏زندگی‏برای‏طبقه‏مصرف‏کننده‏پیونگ‏یانگ‏که‏در‏حال‏افزایش‏اند‏در‏حال‏بهبود‏اســت.‏بانک‏مرکزی‏کره‏جنوبی‏تخمین‏زد‏در‏ســال‏2016‏رشد‏اقتصادی‏کره‏شمالی‏حدود‏4درصد‏بود.‏گزارش‏هایی‏است‏دال‏بر‏اینکه‏در‏این‏کشور‏بسیاری‏از‏مردم‏در‏حال‏خرید‏گوشی‏های‏هوشمند،‏تبلت،‏اسپیکرهای‏های‏فای،‏و‏تلویزیون‏های‏اچ‏دی‏هستند؛‏حتی‏بازی‏انگری‏بردز‏به‏این‏کشور‏بسته‏و‏اسرارآمیز‏هم‏راه‏یافته‏است.‏هر‏کاری‏که‏می‏توانیم‏با‏گوشــی‏های‏هوشــمندمان‏انجام‏دهیم،‏ساکنان‏این‏کشور‏هم‏می‏توانند؛‏اما‏تنها‏تفاوت‏در‏این‏اســت‏که‏آن‏ها‏نمی‏توانند‏با‏این‏گوشــی‏ها‏به‏اینترنت‏وصل‏شــوند.‏آن‏ها‏دارای‏شبکه‏ملی‏اینترنت‏هســتند‏که‏همه‏چیز‏را‏کامال‏تحت‏نظر‏دارد.‏آن‏ها‏حتی‏ورژن‏خود‏از‏گوگل‏را‏دارند.‏دیتو1‏معادل‏همان‏فیس‏بوک،‏اما‏به‏سبک‏کره‏ای‏اســت.‏وقتی‏وارد‏مغازه‏ها‏می‏شــویم،‏برخی‏کاالهــای‏وارداتی‏از‏چین‏را‏هم‏1. Ditto

علیه توسعه 294

می‏بینیم‏که‏به‏رغم‏تحریم‏در‏این‏کشور‏وجود‏دارد.‏در‏رستوران‏ها‏مردمی‏‏را‏می‏بینیم‏که‏بشــقاب‏های‏خود‏را‏از‏غذا‏پر‏می‏کنند‏و‏حتی‏فســت‏فودهای‏امریکایی‏هم‏به‏‏چشم‏می‏خورد.‏بســته‏بندی‏های‏میلک‏شــیک‏و‏سیب‏زمینی‏ســرخ‏کرده‏هم‏بسیار‏شبیه‏به‏مک‏دونالد‏است.‏بسته‏های‏آن‏قرمز‏و‏زرد‏است.‏تمام‏این‏ها‏نشان‏می‏دهد‏اندکی‏بهبود‏در‏فضای‏اقتصاد‏باعث‏می‏شــود‏مردم‏از‏همان‏زمان‏اندک‏خود‏لذت‏ببرند.‏این‏نشان‏می‏دهد‏که‏تغییر‏چهرۀ‏خود‏را‏به‏جامعه‏نشان‏داده‏است.‏این‏تغییرات‏زیرپوستی‏است،‏با‏این‏‏حال‏آرام‏آرام‏جریان‏دارد.‏زیر‏پوســت‏این‏کشــور‏تغییر‏در‏حال‏وقوع‏است،‏اما‏

هنوز‏به‏سطح‏جامعه‏و‏حکومت‏نرسیده‏است.‏

کره شمالی در رده های آخر اقتصادی در دنیاآمار‏و‏ارقام‏اقتصادی‏در‏مورد‏کره‏شــمالی‏فراوان‏است.‏این‏کشور‏25‏میلیونی‏بیش‏از‏70‏سال‏است‏که‏زیر‏سیطرۀ‏سلسله‏کیم1ها‏قرار‏دارد.‏یکی‏از‏سؤاالتی‏که‏نزد‏بسیاری‏از‏کارشناســان‏و‏مردم‏جهان‏مطرح‏است‏این‏است‏که‏وضع‏اقتصادی‏این‏کشور‏فقیر‏در‏جهــان‏که‏نامش‏با‏تحریم‏و‏انزوای‏بین‏المللی‏گره‏خورده،‏چگونه‏اســت‏که‏نه‏تنها‏توانسته‏در‏برابر‏تحریم‏ها‏دوام‏بیاورد،‏بلکه‏موفق‏به‏دستیابی‏به‏بمب‏اتم‏هم‏شده‏است؟‏براساس‏شاخص‏گرسنگی‏جهانی2،‏از‏سال‏2000‏به‏این‏سو،‏درصد‏مردمان‏مبتال‏به‏ســوءتغذیه‏در‏کره‏شــمالی‏از‏37/5‏درصد‏به‏43/4‏درصد‏در‏سال‏2018‏افزایش‏یافت.‏با‏این‏‏حال،‏این‏کشــور‏دارای‏یکی‏از‏بدترین‏آمار‏ســوءتغذیه‏در‏جهان‏نیست،‏بلکه‏جایگاه‏آن‏109‏از‏199‏اســت؛‏اما‏وضعیت‏در‏این‏کشور‏تعریف‏چندانی‏ندارد.‏از‏دهۀ‏90‏به‏این‏ســو‏که‏قحطی‏جان‏2‏میلیون‏را‏گرفت،‏وضع‏اقتصادی‏همواره‏شکننده‏بوده‏است.‏کره‏شــمالی‏با‏وجود‏فقر‏گسترده،‏بر‏روی‏دریایی‏از‏ثروت‏خوابیده‏است.‏براســاس‏برخی‏تخمین‏ها،‏این‏کشــور‏دارای‏ذخایر‏معدنی‏10‏تریلیون‏دالری‏است‏و‏1.‏‏کیم‏ایل‏ســونگ‏از‏9‏ســپتامبر‏1948‏تا‏8‏ژوئیه‏1994؛‏کیم‏جونگ‏ایل‏از‏8‏ژوئیه‏1994‏تا‏17‏دســامبر‏2011؛‏کیم‏جونگ‏اون‏از‏

29دسامبر‏2011‏تا‏اکنون‏زمام‏این‏کشور‏را‏در‏دست‏داشته‏اند.2. Global Hunter Index (GHI)

295زیر و بم اقتصاد یک دولت اســرارآمیز

برخی‏دیگر‏هم‏به‏رقم‏60‏تریلیون‏دالر‏را‏ذکر‏کرده‏اند.‏این‏کشــور‏دارای‏200‏نوع‏ماده‏معدنی‏است.‏افزون‏‏بر‏این،‏کره‏شــمالی‏دارای‏مقادیر‏فراوانی‏فلزات‏نادر‏است‏که‏در‏تولید‏گوشی‏های‏هوشمند‏در‏چین‏و‏کره‏جنوبی‏کاربرد‏دارد.‏کوارتز‏معتقد‏است‏در‏این‏کشور‏برداشــت‏و‏استخراج‏معادن‏به‏شــکلی‏ناکارآمد‏انجام‏می‏گیرد‏و‏معدن،‏کاری‏

خصوصی‏و‏هم‏غیرقانونی‏است.کیــم‏جونگ‏ایــل،‏در‏زمان‏حیاتش،‏ســاالنه‏حدود‏800‏هــزار‏دالر‏خرج‏نوعی‏مشروبات‏الکلی‏به‏نام‏هنسی3‏می‏کرد.‏وال‏استریت‏ژورنال‏در‏گزارشی‏اعالم‏کرده‏بود‏او‏بزرگترین‏خریدار‏هنسی‏در‏جهان‏است.‏در‏کره‏شمالی‏یک‏بطری‏هنسی‏630‏دالر‏آب‏می‏خورد.‏این‏رقم‏بســیار‏بیش‏از‏توان‏مردم‏این‏کشــور‏است‏که‏ساالنه‏هزار‏تا‏دو‏هزار‏دالر‏درآمد‏دارند.‏در‏این‏کشــور‏دسترســی‏به‏اینترنت‏امری‏بســیار‏نادر‏است.‏درحقیقت،‏تعداد‏معدودی‏به‏اینترنت‏دسترسی‏دارند‏و‏این‏دسترسی‏برای‏شهروندان‏در‏مناطق‏مرکزی‏کشور‏به‏شدت‏کنترل‏می‏شود.‏گفته‏می‏شود‏تنها‏1درصد‏از‏جمعیت‏این‏کشور‏به‏اینترنت‏دسترسی‏دارند.‏با‏این‏حال،‏کره‏شمالی‏دارای‏یک‏ارتش‏هکری‏است‏کــه‏670‏میلیون‏دالر‏از‏این‏طریق‏عائد‏جیب‏رهبران‏دولتی‏می‏کند.‏براســاس‏برخی‏آمارها،‏81‏میلیون‏از‏بانک‏مرکزی‏بنگالدش،‏13/5میلیون‏دالر‏از‏بانک‏کوســموس‏در‏هند‏و‏10میلیون‏دالر‏از‏شــبکه‏ای‏تی‏ام‏شیلی‏بدســت‏آورد.‏افزون‏بر‏هک‏کردن،‏دولت‏این‏کشور‏ساالنه‏50‏میلیون‏دالر‏هم‏از‏فعالیت‏های‏غیرقانونی‏مانند‏فروش‏مواد‏

مخدر‏و‏پول‏های‏تقلبی‏درآمد‏کسب‏می‏کند.فرار‏از‏کره‏شمالی‏هم‏مستلزم‏هزینه‏است.‏از‏سال‏2011‏که‏کیم‏جونگ‏اون‏به‏قدرت‏رســیده،‏شرایط‏برای‏ترک‏کشور‏دشوارتر‏شده‏اســت.‏براساس‏آمار‏واشنگتن‏پست،‏فراریان‏12‏هزار‏دالر‏برای‏فرار‏به‏کره‏جنوبی‏به‏دالالن‏می‏پردازند.‏برخی‏دیگر‏این‏رقم‏را‏17هزار‏دالر‏می‏دانند.‏این‏رقم‏در‏سال‏2012‏برای‏فرار‏حدود‏2‏تا‏3‏هزار‏دالر‏بود‏و‏تا‏اوایل‏2000،‏این‏رقم‏فقط‏45‏دالر‏بود،‏البته‏این‏فرار‏می‏تواند‏تبعات‏جانی‏هم‏به‏‏دنبال‏3. Hennessy

علیه توسعه 296

داشته‏باشد،‏چرا‏که‏بیشتر‏مسیر‏فرار‏از‏طریق‏رودخانه‏مرزی‏است‏که‏مرز‏کره‏شمالی‏با‏چین‏را‏تشــکیل‏می‏دهد.1‏امتیاز‏آزادی‏اقتصادی‏کره‏شــمالی‏هم‏از‏سوی‏مؤسسه‏هریتیج‏5/9‏درصد‏عنوان‏شــده‏و‏آزادی‏در‏این‏کشور‏را‏براساس‏شاخص‏سال‏2019 در‏رده‏های‏آخر‏در‏میان‏180‏کشــور‏دنیا‏قرار‏داده‏است.2‏با‏تمام‏این‏تفاصیل،‏اگرچه‏کره‏شمالی‏کشوری‏فقیر‏است،‏برآوردها‏نشان‏می‏دهد‏رشد‏ساالنه‏این‏کشور‏از‏1‏تا‏5

درصد‏متغیر‏است.‏

دست چین در دست پیونگ یانگچین‏که‏90درصد‏از‏تجارت‏خارجی‏کره‏شمالی‏را‏در‏دست‏دارد،‏به‏این‏دلیل‏با‏تحریم‏مخالفت‏می‏کند‏که‏می‏ترســد‏این‏امر‏موجب‏فروپاشی‏و‏در‏نهایت‏جاری‏شدن‏سیل‏آوارگان‏به‏خاک‏این‏کشــور‏شود.‏از‏سوی‏دیگر،‏احتمالی‏که‏مطرح‏شده‏این‏است‏که‏فروپاشی‏کره‏شمالی‏زمینه‏اتحاد‏دو‏کره‏را‏فراهم‏می‏کند‏و‏باعث‏می‏شود‏که‏نیروهای‏‏با‏چین‏هم‏مرز‏شوند.‏تحریم‏های‏ ‏با‏از‏میان‏رفتن‏دولت‏حائل‏کره‏شــمالیـ‏ امریکاییـ‏امریکا‏خشم‏پیونگ‏یانگ‏را‏برانگیخته‏است.‏پیونگ‏یانگ‏هرگونه‏اقدام‏از‏سوی‏امریکا‏)اعم‏از‏تحریم‏های‏یک‏جانبه،‏تحریم‏در‏شــورای‏امنیت،‏و‏غیره(‏را‏اقدامی‏‏خصمانه‏تلقی‏می‏کند.‏برخی‏تحلیل‏گران‏ابراز‏تردید‏کرده‏اند‏و‏می‏گویند:‏»معلوم‏نیســت‏آیا‏این‏تحریم‏ها‏می‏تواند‏نظامی‏گری‏و‏هســته‏ای‏شــدن‏کره‏شــمالی‏را‏به‏تعویق‏می‏اندازد‏یا‏خیر.«‏این‏دســته‏از‏تحلیل‏گران‏می‏گویند:‏»این‏تحریم‏ها‏حتی‏ممکن‏اســت‏موجب‏تحکیم‏نیروهای‏حاکم‏بر‏ســاختار‏قدرت‏در‏این‏کشور‏شود.«رهبر‏کره‏شمالی‏معتقد‏است‏ســالح‏هســته‏ای‏برای‏دفاع‏این‏کشور‏از‏خود‏ضروری‏اســت.‏دیگر‏مقامات‏کره‏شــمالی‏هم‏می‏گویند:‏»این‏کشور‏تحت‏هیچ‏شــرایطی،‏موشک‏های‏بالستیک‏و‏

هسته‏ای‏خود‏را‏روی‏میز‏مذاکره‏قرار‏نخواهد‏داد.«‏1. Pat Evans (23 Apr 9 ,(2019 mind-blowing facts about North Korea›s economy, https://markets.businessinsider.com/news/stocks/north-korea-economy-facts#1028130721-4-2019-north-korean-hackers-have-stolen-670-million-of-foreign-and-virtual-currency7-.2. 2019 index of Economic Freedom, North Korea, https://www.heritage.org/index/country/northkorea

297زیر و بم اقتصاد یک دولت اســرارآمیز

مارشال‏بلینگسلی،‏معاون‏وقت‏وزیر‏در‏اداره‏تروریسم‏و‏اطالعات‏مالی‏در‏وزارت‏خزانه‏داری‏امریکا‏می‏گوید:‏»رهبران‏چین‏اجازه‏می‏دهند‏کره‏شمالی‏از‏سیستم‏بانکی‏این‏کشــور‏اســتفاده‏کنند‏و‏به‏تعامل‏بپردازند.‏شرکت‏های‏روسی‏هم‏همچنان‏به‏ارائۀ‏حمایــت‏به‏پیونگ‏یانگ‏می‏پردازند.«‏او‏معتقد‏اســت:‏»نماینــدگان‏و‏عوامل‏بانکی‏کره‏شــمالی‏در‏روسیه‏مشغول‏فعالیت‏اند‏و‏با‏این‏کار‏قطعنامه‏ها‏را‏زیر‏پا‏می‏گذارند.«‏بخش‏های‏مختلف‏دستگاه‏دولتی‏در‏امریکا،‏به‏تدریج‏به‏این‏اتفاق‏نظر‏نزدیک‏می‏شوند‏که‏باید‏به‏چین‏فشــار‏بیشــتری‏وارد‏آورد‏تا‏دست‏به‏عمل‏بزند‏و‏پیونگ‏یانگ‏را‏مهار‏کند،‏چرا‏که‏اکنون‏90‏درصد‏تجارت‏کره‏شــمالی‏با‏چین‏است.‏بلینگسلی‏می‏افزاید:‏»مصمم‏هســتیم‏به‏چین‏فشار‏آوریم‏و‏این‏کشور‏را‏برای‏حل‏مشکل‏وادار‏به‏همکاری‏کنیم.«‏بندبازی‏چین‏میان‏امریکا‏و‏کره‏شــمالی‏مقامات‏واشــنگتن‏را‏به‏خشم‏آورده‏اســت.‏کره‏شــمالی‏صد‏و‏نوزدهمین‏کشــور‏در‏زمینه‏صادرات‏اقتصــادی‏در‏جهان‏

محسوب‏می‏شود.

آیا باید در برابر کره شمالی تسلیم شد؟از‏دهۀ‏90‏به‏بعد،‏بســیاری‏بانگ‏برآورده‏اند‏که‏کره‏شمالی‏روزهای‏آخر‏خود‏را‏ســپری‏می‏کند.‏جان‏ولفســتال،‏محقق‏بنیاد‏کارنگی،‏معتقد‏است‏کره‏شمالی‏توانسته‏است‏از‏فشــارهای‏اقتصادی،‏سیاسی‏و‏نظامی‏‏5‏دولت‏متوالی‏امریکا‏جان‏به‏در‏ببرد.‏دولت‏ترامپ‏با‏بزرگ‏ترین‏چالش‏سیاست‏خارجی‏خود‏مواجه‏اســت.‏اگر‏در‏گذشته‏بحث‏ها‏بر‏متوقف‏ساختن‏قابلیت‏های‏کره‏شمالی‏متمرکز‏بود،‏امروزه‏چالش‏اصلی‏امریکا‏این‏است‏که‏مانع‏از‏لطمه‏زدن‏و‏صدمه‏رساندن‏کره‏شــمالی‏به‏امریکا‏و‏متحدانش‏شــود،‏چرا‏که‏اون‏به‏قابلیت‏موشــک‏های‏هســته‏ای‏دوربرد‏دســت‏یافته‏اســت.‏به‏نوشــتۀ‏ولفســتال‏اولین‏ســؤالی‏که‏سیاست‏گذاران‏امریکایی‏می‏پرسند‏این‏اســت:‏اهداف‏بازدارندگی‏امریکا‏برای‏کره‏شمالی‏چیســت؟‏به‏عبارت‏دیگر،‏امریکا‏از‏کره‏شمالی‏می‏خواهد‏چه‏کاری‏

علیه توسعه 298

»انجام‏ندهد«‏و‏چگونه‏می‏تواند‏این‏کشور‏را‏متقاعد‏به‏»انجام‏ندادن«‏این‏کارها‏کنــد؟‏کیم‏جونگ‏اون‏باید‏درک‏کند‏تحت‏هیچ‏شــرایطی‏نباید‏از‏ســالح‏های‏هسته‏ای‏استفاده‏کند؛‏انجام‏دادن‏این‏کار‏یعنی‏پایان‏رژیم‏و‏پایان‏اون.‏امریکا‏چه‏بخواهد‏و‏چه‏نخواهد،‏کره‏شــمالی‏تهدید‏آشکار‏استراتژیک‏علیه‏امریکاست‏و‏

باید‏با‏این‏کشور‏به‏عنوان‏تهدید‏برخورد‏شود.بازدارندگی‏راه‏حلی‏کامل‏نیســت،‏اما‏برای‏اینکه‏قرین‏موفقیت‏شود،‏دولت‏ترامپ‏باید‏با‏همتایان‏کره‏شــمالی‏خود‏تماســی‏مســتقیم‏‏برقرار‏کند‏و‏به‏آن‏ها‏بفهماند‏چه‏چیزی‏یا‏چه‏اقدام‏تحریک‏آمیزی‏می‏تواند‏موجب‏پاســخ‏مســتقیم‏امریکا‏شود.‏این‏تماس‏مســتقیم‏برقرار‏شد،‏اما‏هنوز‏به‏پاسخی‏ملموس‏منجر‏نشــده‏است.‏به‏‏نوشتۀ‏ولفســتال:‏»پیام‏باید‏روشن‏کند‏اســتفاده‏از‏تسلیحات‏هسته‏ای‏و‏انتقال‏این‏تسلیحات‏یا‏موشک‏های‏بالستیک‏و‏غیره‏به‏دولت‏دیگر‏و‏اســتفاده‏از‏آن‏ها‏غیرقابل‏پذیرش‏اســت.‏اگر‏امریکا‏نتواند‏مانع‏کره‏شــمالی‏از‏داشتن‏تسلیحات‏هسته‏ای‏شود،‏باید‏روشن‏سازد‏که‏هر‏تصمیمی‏‏برای‏استفاده‏

از‏آن‏ها‏به‏معنای‏آخرین‏روز‏حیات‏کیم‏و‏کشورش‏خواهد‏بود.«‏تاکنون‏هیچ‏ترکیبی‏از‏تهدید،‏مشــارکت،‏مذاکره،‏و‏تحریم‏نتوانسته‏است‏به‏نتیجه‏ای‏روشن‏منتج‏شــود.‏امریکا‏نمی‏داند‏و‏کره‏شمالی‏هم‏نخواهد‏گفت‏که‏تمام‏مراکز‏تولید‏تســلیحاتی‏اش‏در‏کجا‏قرار‏گرفته‏است.‏اکنون‏مهم‏ترین‏نکتۀ‏بازدارندگــی‏دادن‏تضمین‏به‏کره‏جنوبی‏و‏ژاپن‏در‏مواجهه‏با‏تهدید‏کره‏شــمالی‏است.‏رهبران‏این‏دو‏کشور‏از‏خود‏می‏پرسند‏آیا‏واشنگتن‏حاضر‏است‏نیویورک‏و‏لس‏آنجلس‏را‏در‏حمایت‏از‏توکیو‏و‏سئول‏به‏خطر‏اندازد؟‏اکنون‏که‏موشک‏های‏کره‏شمالی‏به‏این‏شهرها‏می‏رســد،‏این‏نگرانی‏ها‏طبیعتا‏افزایش‏خواهد‏یافت.‏امریکا‏در‏دوران‏جنگ‏ســرد‏به‏اروپــا‏قول‏داده‏بود‏کــه‏در‏برابر‏تهدید‏جنگ‏هســته‏ای‏شــوروی‏از‏این‏قاره‏دفاع‏خواهد‏کرد‏و‏اکنون‏همین‏تعهد‏را‏در‏برابر‏تهدید‏روسیه‏دارد.‏وقت‏آن‏است‏که‏این‏تعهد‏امریکا‏امروز‏به‏دوستان‏آسیایی‏اش‏

299زیر و بم اقتصاد یک دولت اســرارآمیز

هم‏داده‏شود‏تا‏خیال‏آن‏ها‏از‏کره‏شمالی‏راحت‏شود.

بیت کوین در کره شمالی بیت‏کوین1‏نوعی‏پول‏دیجیتال‏است‏که‏هنوز‏در‏عرصه‏بین‏المللی‏مورد‏شناسایی‏رسمی‏‏قرار‏نگرفته‏است.‏با‏تشدید‏تحریم‏های‏امریکا‏علیه‏کره‏شمالی‏که‏هدفش‏به‏نصف‏رســاندن‏درآمدهای‏مالی‏کره‏شــمالی‏و‏درنهایت‏قطع‏آن‏هاست،‏این‏کشــور‏به‏‏دنبال‏روش‏های‏جایگزین‏برای‏تأمین‏مالی‏پروژه‏های‏موشکی‏است.‏شریس‏فام،‏گزارشگر‏سی‏ان‏ان،‏می‏نویسد:‏»تحریم‏ها‏علیه‏کره‏شمالی‏احتماال‏باعث‏تقویت‏فعالیت‏های‏مجرمانه‏ســایبری‏خواهد‏شــد.‏حملــه‏به‏تبادالت‏رمزنگاری‏شــده‏ارزی‏روشــی‏برای‏تأمین‏پول‏مورد‏نیاز‏این‏کشور‏است.«‏این‏گزارش‏می‏نویسد:‏»تاکنون‏سه‏حمله‏سایبری‏از‏ماه‏می‏‏تا‏جوالی‏علیه‏کره‏جنوبی‏انجام‏گرفته‏اســت‏که‏همگی‏به‏‏نوعی‏با‏هکرهای‏کره‏شــمالی‏پیوند‏داشته‏اند.‏شــدت‏گرفتن‏تحریم‏ها‏باعث‏شد‏حمالت‏ســایبری‏برای‏کسب‏درآمد‏افزایش‏

یابد.«گزارش‏های‏جدید‏از‏رشــد‏حمالت‏ســایبری‏کره‏شــمالی‏به‏ســامانه‏های‏اقتصادی‏جهان‏و‏تالش‏این‏کشــور‏برای‏سرقت‏منابع‏مالی‏منتشر‏شده‏است.‏براساس‏گزارش‏اخیر‏مؤسسۀ‏امنیت‏سایبری‏فایرآی،‏کره‏‏شمالی،‏ارتش‏سایبری‏متشــکل‏از‏3000‏هکر‏آموزش‏دیده‏در‏چین‏و‏روســیه‏در‏اختیار‏دارد.‏شــرکت‏فایرآی،‏با‏توجه‏به‏وضعیت‏کنونی‏بیت‏کوین،‏ارائه‏دهندگان‏خدمات‏ملی‏دیجیتال‏در‏کره‏جنوبی‏را‏هدف‏اصلی‏هکرهای‏کره‏شــمالی‏می‏دانند.‏اگرچه‏متخصصان‏این‏شــرکت‏با‏قطعیت‏هدف‏این‏حمالت‏را‏کســب‏منابع‏مالی‏اعالم‏کرده‏اند،‏همچنان‏نحوۀ‏اســتفادۀ‏پیونگ‏یانگ‏از‏بیت‏کوین‏های‏ســرقتی‏مشخص‏نشده‏است.‏به‏نظر‏می‏رسد‏کره‏شمالی‏کاربران‏و‏مرکز‏مبادالت‏بیت‏کوین‏را‏وسیله‏ای‏1. bitcoin

علیه توسعه 300

برای‏مقابله‏بــا‏افزایش‏تأثیر‏تحریم‏های‏بین‏المللی‏هدف‏قرار‏داده‏اســت.‏این‏فرض‏اساسی‏که‏کره‏شــمالی‏بیت‏کوین‏ها‏را‏هدف‏قرار‏می‏دهد،‏در‏گزارشی‏از‏خبرگزاری‏بین‏المللی‏یونایتدپرس‏تکرار‏شــده‏است.‏در‏این‏گزارش‏آمده‏است:‏»یــک‏مرکز‏تحقیقاتی‏در‏کره‏جنوبی‏اعالم‏کرد‏مبادالت‏داخلی‏برای‏بیت‏کوین،‏رمزنگاری‏جهانی،‏و‏ســامانۀ‏پرداخت‏دیجیتال‏هدف‏برای‏نفوذ‏بوده‏اســت.«‏شــریس‏فام‏می‏نویســد:‏»ارزش‏بیت‏کویــن‏اکنون‏افزایش‏یافته‏اســت.‏یک‏بیت‏کوین‏اکنون‏معادل‏4300‏دالر‏است.‏این‏در‏حالی‏است‏که‏این‏رقم‏در‏آغاز‏سال‏جاری‏کمتر‏از‏هزار‏دالر‏بود.«‏او‏می‏نویسد:‏»کره‏شمالی‏در‏پس‏حمله‏به‏

تمپ‏و‏هرمیت‏هم‏بوده‏است.«1

1.‏‏برخی‏منابع‏مورداستفاده‏در‏این‏بخش‏عبارتنداز:Will Ripley & Marc Lourdesm, Secret State: A journey into the heart of North Korea, https://edition.cnn.com/interactive/09/2017/asia/north-korea-secret-state/Jane Perlez & Rick Gladstone (7 Aug 2017), North Korea Rails Against New Sanctions, Whether They Will Work Is Unclear, https://www.nytimes.com/07/08/2017/world/asia/north-korea-responds-sanctions-united-states.html?rref=collection2%Fsectioncollection2% Fworld.Gardiner Harris (7 Aug 2017), a Rare Round of Diplomacy From North Korea’s Top Diplomat, https://www.nytimes.com/07/08/2017/world/asia/north-korea-asean-tillerson.html?rref=collection2%Fsectioncollection2%Fworld.Joshua Berlinger (13 August 2017), the -4,000year-old people sharing an island with the US military, http://edition.cnn.com/12/08/2017/asia/guam-north-korea-military-island/index.html.Melissa Mahtani (12 August 2017), North Korea is ‹a cult› to Kim Jong Un, undercover reporter says, http://edition.cnn.com/12/08/2017/politics/undercover-reporter-north-korea-cult-cnntv/index.html.Brad Lendon & Joshua Berlinger (30 August 2017), Next target Guam, North Korea says, http://edition.cnn.com/29/08/2017/asia/north-korea-missile-launch-guam-threat/index.html.Kenza Bryan (1 July 2017), North Korea could be sitting on trillions in untapped mineral resources, http://www.independent.co.uk/news/world/asia/north-korea-trillions-mineral-resources-nuclear-iron-ore-a7818651.html.Choe Sang-Hun (30 April 2017), As Economy Grows, North Korea’s Grip on Society Is Tested, https://www.nytimes.com/30/04/2017/world/asia/north-korea-economy-marketplace.html?rref=collection2%Fsectioncollection2%Fworld.Antoni Slodkowski (22 July 2017), David Brunnstrom and Matt Spetalnick, Exclusive: U.S. presses Myanmar to cease military ties with North Korea, http://www.reuters.com/article/us-iran-nuclear-usa-idUSKBN1A6248.Rick Gladstone (4 Aug 2017), North Korea Could Lose 1$ Billion in Exports Under U.N. Measure, https://www.nytimes.com/04/08/2017/world/asia/north-korea-missile-nuclear-security-council-resolution.html?rref=collection2%Fsectioncollection2%Fworld.Jethro Mullen (5 April 2017), How North Korea makes its money: Coal, forced labor and hacking, http://money.cnn.com/05/04/2017/news/economy/north-korea-economy-china-trump-xi/index.html.Joshua Berlinger (17 July 2017), Guns and money: Why US› top North Korea diplomat is in Southeast Asia, http://edition.cnn.com/16/07/2017/asia/north-korea-myanmar-singapore/index.html.Sherisse Pham (12 September 2017), North Korea is trying to amass a bitcoin war chest, http://money.cnn.com/12/09/2017/technology/north-korea-hackers-bitcoin/index.html.

پیوست 4آيا احتمال ورود به فاز ترور وجود دارد؟

کره‏شمالی،‏سیستم‏اطالعاتی‏امریکا‏)سیا(‏و‏سیستم‏اطالعاتی‏کره‏جنوبی‏)آی‏.اس(‏را‏به‏توطئه‏برای‏حمله‏و‏ترور‏رهبر‏کره‏شــمالی‏با‏تســلیحات‏بیوشیمیایی‏متهم‏می‏کنــد.‏وزارت‏امنیت‏دولت‏در‏کره‏شــمالی‏در‏بیانیه‏ای‏اعالم‏کرده‏بود:‏»تالش‏های‏خرابکارانه‏امپریالیســت‏های‏امریکایی‏و‏کره‏جنوبی‏ازحد‏گذشته‏اســت.«‏این‏وزارتخانه‏همچنین‏اشاره‏کرده‏بود:‏»سیستم‏های‏اطالعاتی‏این‏دو‏کشــور‏که‏گرانیگاه‏شیاطین‏در‏جهان‏هســتند،‏توطئه‏ای‏از‏پیش‏‏خنثی‏را‏برای‏ضربه‏به‏رهبری‏کره‏شمالی‏تدارک‏دیدند‏و‏این‏اقدامات‏وارد‏فاز‏بسیار‏جدی‏اجرا‏شــده‏است.«‏بیانیۀ‏وزارت‏امنیت‏دولت‏در‏کره‏شمالی‏همچنین‏اعالم‏کرده‏بود:‏»یک‏گروه‏تروریســتی‏مخفی‏که‏از‏سوی‏سیا‏و‏آی.‏اس‏به‏کره‏شمالی‏وارد‏و‏در‏تدارک‏اقدامات‏پنهانی‏و‏خرابکارانه‏علیه‏رهبر‏اعظم‏با‏اســتفاده‏از‏تســلیحات‏

بیوشیمیایی‏شده‏بودند،‏شناسایی‏و‏کشف‏شدند.«‏

1. احتماالت چه می گویند؟در‏این‏زمینه‏می‏توان‏سناریوهایی‏را‏متصور‏شد:

اول،‏با‏توجه‏به‏اینکه‏کره‏شمالی‏تالش‏کرده‏بود‏تا‏برادر‏ناتنی‏رهبر‏کره‏شمالی‏را‏در‏کواالالمپور‏به‏قتل‏برساند‏و‏در‏این‏کار‏نیز‏موفق‏شد،‏یک‏احتمال‏این‏است‏که‏ســران‏این‏رژیم‏با‏اجیر‏کردن‏برخی،‏در‏نظر‏دارند‏تا‏این‏ســناریو‏را‏این‏بار‏در‏

علیه توسعه 302

کره‏شــمالی‏به‏‏اجرا‏در‏آورند‏تا‏احتماال‏بســتر‏الزم‏برای‏انتقام‏جویی‏از‏همسایۀ‏جنوبی‏را‏فراهم‏کنند.‏ارجاعات‏مکرر‏به‏حضور‏نیروهای‏دشمن‏یا‏عوامل‏نفوذی‏برای‏ترور‏رهبر‏کره‏شــمالی‏و‏تهدید‏وجودی‏برای‏این‏کشور‏تاکتیک‏هایی‏اند‏که‏از‏سوی‏این‏کشور‏برای‏جلب‏همراهی‏توده‏ها‏تدارک‏دیده‏شده‏تا‏به‏این‏وسیله‏به‏مظلوم‏نمایی‏داخلی‏و‏کسب‏مشروعیت‏بپردازد.‏رهبران‏پیونگ‏یانگ‏می‏گویند:‏»به‏این‏عوامل‏740‏هزار‏دالر‏پرداخت‏شده‏است‏و‏ابزارهای‏ماهواره‏ای‏و‏سایر‏

تجهیزات‏هم‏به‏دنبال‏داشته‏اند.«‏دوم،‏احتمال‏دوم‏این‏است‏که‏تیم‏های‏ترور‏از‏سوی‏کره‏جنوبی‏‏همان‏طورکه‏‏وارد‏کره‏شــمالی‏شوند.‏پیشتر‏ســئول‏هشدار‏داده‏بود‏در‏ وعده‏داده‏شــده‏بودـ‏صورت‏تشدید‏تنش‏و‏تهدید‏در‏منطقه،‏تیم‏های‏ویژه‏ای‏را‏که‏برای‏ترور‏رهبران‏کره‏شــمالی‏تشکیل‏داده‏است،‏روانه‏این‏کشور‏خواهد‏کرد.‏اگرچه‏گزارش‏هایی‏از‏ترور‏اون‏و‏پدر‏و‏پدربزرگش‏وجود‏داشــته‏است،‏تحلیل‏گران‏غربی‏و‏مقامات‏اطالعاتی‏بیشــتر‏این‏ها‏را‏به‏توطئه‏های‏داخلی‏از‏سوی‏رهبران‏نظامی‏‏و‏سیاسی‏

ناراضی‏نسبت‏می‏دهند.سوم،‏احتمال‏به‏وجود‏هســته‏های‏ناراضی‏در‏سطح‏رهبران‏عالی‏سیاسی‏ـ‏نظامی.‏با‏توجه‏به‏وخامت‏اوضاع‏در‏این‏کشــور‏و‏ترور‏رهبران‏عالی‏رتبه‏نظامی‏‏و‏حذف‏سایر‏مقامات‏سیاسی‏به‏دالیل‏واهی،‏چنین‏به‏نظر‏می‏رسد‏که‏هسته‏های‏ناراضی‏فعال‏شــده‏‏و‏در‏تالش‏اند‏تا‏از‏وضعیت‏فعلی‏بــه‏‏نفع‏خود‏بهره‏برداری‏کنند؛‏بنابراین،‏هســته‏های‏ناراضی‏طیف‏گســترده‏ای‏از‏توده‏هــای‏ناراضی‏تا‏نیروهای‏میانی‏در‏ارتش‏و‏مقامات‏عالی‏رتبه‏سیاسی‏و‏نظامی‏‏را‏شامل‏می‏شوند.‏این‏مقامات‏عالی‏رتبه‏نظامی‏‏و‏سیاسی‏در‏خفا‏به‏تجهیز‏این‏هسته‏ها‏می‏پردازند‏و‏برای‏طغیان‏داخلی‏در‏کشــور‏در‏شــرایط‏بحرانی‏که‏احتماال‏به‏‏دنبال‏جنگ‏

شکل‏خواهد‏گرفت،‏زمینه‏سازی‏می‏کنند.چهارم،‏ســناریوی‏آخر‏انگشت‏اتهام‏را‏به‏‏سوی‏امریکا‏می‏برد.‏سازمان‏سیا‏

303 آیا احتمال ورود به فاز ترور وجود دارد؟

سابقه‏ای‏طوالنی‏در‏اقداماتی‏از‏این‏دست‏دارد.‏اقدامات‏سیا‏برای‏ترور‏رهبران‏سیاسی‏دنیا‏از‏دهۀ‏70‏شــروع‏شد‏و‏ابتدا‏صدام‏حسین‏و‏معمر‏قذافی‏بودند‏که‏هدف‏ترورهای‏مخفی‏سیا‏قرار‏گرفتند‏و‏سپس‏دامنه‏این‏حمالت‏گسترده‏شد‏و‏به‏فیدل‏کاسترو‏هم‏رسید.‏با‏این‏‏حال،‏سیا‏از‏تسلیحاتی‏پیچیده‏تر‏از‏تک‏تیرانداز‏یا‏انفجار‏سیگار‏اســتفاده‏می‏کند.‏عصر‏دیجیتال‏هم‏ابزارهای‏ترور‏را‏پیچیده‏تر‏کرده‏است.‏اسناد‏سیا‏که‏به‏ویکی‏لیکس‏راه‏یافت،‏نشان‏داد‏سیا‏به‏‏دنبال‏یافتن‏روش‏هایــی‏برای‏هــک‏کردن‏سیســتم‏های‏عامل‏خودروهــای‏حامل‏رهبران‏دنیاســت.‏سیا‏همچنین‏ساقط‏کردن‏یا‏کشتن‏رهبران‏دنیا‏را‏از‏1945‏شروع‏کرد‏و‏این‏کار‏را‏به‏صورت‏مستقیم‏یا‏غیرمستقیم‏و‏با‏استفاده‏از‏همراهی‏عوامل‏نظامی‏

‏محلی،‏مجرمان‏اجاره‏ای‏محلی،‏و‏مخالفان‏دمدمی‏مزاج‏انجام‏می‏داد.‏

2. یگان ویژه برای ترور رهبران کره شمالیآخرین‏باری‏که‏کره‏جنوبی‏تصمیم‏به‏ترور‏رهبر‏کره‏شمالی‏گرفت،‏هیچ‏چیز‏خوب‏و‏طبق‏برنامه‏پیش‏نرفت.‏در‏اواخر‏دهۀ‏60،‏پس‏از‏اینکه‏کماندوهای‏کره‏شمالی‏تــالش‏کردند‏تــا‏کاخ‏ریاســت‏جمهوری‏کره‏جنوبی‏در‏ســئول‏را‏غارت‏کنند،‏کره‏جنوبی‏به‏طور‏پنهانی‏افــراد‏را‏در‏زندان‏یا‏در‏خیابان‏ها‏یافت‏و‏آموزش‏داد‏تا‏وارد‏کره‏شمالی‏شوند‏و‏گلوی‏رهبر‏این‏کشور‏کیم‏ایل‏سونگ‏را‏ببرند.‏وقتی‏این‏مأموریت‏ناکام‏ماند،‏آن‏مردان‏طغیان‏کردند.‏آن‏ها‏مربیان‏خود‏را‏کشتند‏و‏پیش‏از‏اینکه‏خود‏را‏منفجر‏کنند‏تا‏ســئول‏رفتند.‏این‏اپیزودی‏است‏که‏دولت‏چندین‏دهه‏آن‏را‏پنهان‏کرده‏اســت.‏اکنون‏که‏نوۀ‏رهبر‏کره‏یعنی‏کیم‏جونگ‏اون‏برنامه‏هســته‏ای‏و‏موشکی‏خود‏را‏سرعت‏داده،‏ســئول‏بار‏دیگر‏رهبری‏کره‏شمالی‏را‏هدف‏گرفته‏است.‏یک‏روز‏پس‏از‏آنکه‏پیونگ‏یانگ‏ششمین‏آزمایش‏هسته‏ای‏خود‏را‏انجام‏داد،‏سونگ‏یونگ‏مو،‏وزیر‏دفاع‏کره‏جنوبی،‏به‏نمایندگان‏پارلمان‏اعالم‏کرد‏یگانی‏از‏نیروهای‏ویژه‏تا‏پایان‏سال‏جاری‏تشکیل‏خواهد‏شد‏که‏یگان‏

علیه توسعه 304

گردن‏زنی‏نامیده‏می‏شود.هدف‏این‏یگان‏زدن‏گردن‏رهبران‏کره‏شــمالی‏اعالم‏شــده‏است.‏این‏پیامی‏‏تهدیدآمیز‏است‏که‏ســئول‏در‏حال‏مخابره‏آن‏است.‏مقامات‏دفاعی‏می‏گویند:‏»ایــن‏یگان‏می‏تواند‏یورش‏های‏مرزی‏را‏با‏هلیکوپترها‏و‏هواپیماهای‏ترابری‏که‏می‏توانند‏شب‏هنگام‏به‏کره‏شمالی‏رسوخ‏کنند‏انجام‏دهد.«‏به‏ندرت‏اتفاق‏افتاده‏اســت‏که‏کشــوری‏رئیس‏دولت‏دیگر‏را‏به‏ترور‏تهدید‏کند،‏اما‏این‏استراتژی‏از‏ســوی‏کره‏جنوبی‏برای‏ایجاد‏وحشت‏و‏هراس‏در‏رهبران‏شمالی،‏عصبی‏کردن‏آن‏ها،‏و‏در‏نهایت‏به‏مثابۀ‏نتیجه‏آزمایش‏های‏هسته‏ای‏آن‏ها‏به‏کار‏گرفته‏می‏شود.‏شین‏ون‏سیک،‏یک‏ژنرال‏سه‏‏ستاره‏که‏تا‏پیش‏از‏بازنشستگی‏در‏سال‏2015‏از‏استراتژیست‏های‏ارشد‏عملیاتی‏کره‏جنوبی‏بود،‏می‏گوید:‏»بهترین‏بازدارندگی‏‏این‏است‏که‏کاری‏کنیم‏کیم‏از‏زندگی‏خود‏بترسد‏ ‏در‏کنار‏تسلیحاتمانـ‏ برای‏ماـ‏

و‏بر‏سر‏آن‏قمار‏نکند.«‏در‏همین‏راســتا،‏دولت‏ترامپ‏محدودیت‏های‏چند‏دهه‏ای‏را‏برای‏ساخت‏موشک‏های‏بالســتیک‏قدرتمندتر‏از‏کره‏جنوبی‏برداشت.‏امریکا‏در‏دهۀ‏70‏به‏سئول‏کمک‏کرد‏موشــک‏های‏بالستیک‏بســازد،‏اما‏محدودیت‏های‏سفت‏و‏سختی‏بر‏این‏کشور‏نهاد‏تا‏مانع‏مســابقه‏تسلیحاتی‏شود.‏آقای‏شین‏می‏گوید:‏»ما‏اکنون‏می‏توانیم‏موشک‏های‏بالستیک‏بسازیم‏که‏کیم‏جونگ‏اون‏را‏در‏درون‏مخفی‏گاه‏های‏عمیق‏زیرزمینی‏هدف‏قرار‏دهد.‏نظر‏بر‏این‏است‏که‏این‏ترس‏را‏نه‏از‏طریق‏سالح‏هسته‏ای،‏بلکه‏از‏طریق‏سالح‏های‏غیرهسته‏ای‏به‏او‏بفهمانیم.‏زندگی‏کیم‏در‏کشــوری‏قرون‏وســطایی‏هزار‏برابر‏بیش‏از‏شــهروندان‏معمولی‏اهمیت‏دارد.«‏اگرچه‏اکثر‏مردم‏و‏سیاســتمداران‏کره‏جنوبی‏خواســتار‏ســالح‏هســته‏ای‏شــده‏اند‏و‏گزارش‏واشــنگتن‏پســت‏نیز‏این‏را‏تأیید‏می‏کند‏که‏مردم‏کره‏جنوبی‏بیش‏از‏هر‏زمان‏دیگری‏خواســتار‏ســالح‏هســته‏ای‏هستند،‏مون،‏رئیس‏جمهور‏کره‏جنوبی،‏همچنان‏خواســتار‏شــبه‏جزیرۀ‏عاری‏از‏تســلیحات‏

305 آیا احتمال ورود به فاز ترور وجود دارد؟

هســته‏ای‏است.‏کره‏جنوبی‏وعده‏داده‏است‏بودجۀ‏دفاعی‏خود‏را‏2/9درصد‏از‏تولید‏ناخالص‏داخلی‏کشــورش‏قرار‏دهد،‏یعنی‏در‏دوران‏ریاســت‏»مون‏جائه‏این«‏هزینه‏های‏دفاعی‏این‏کشــور‏حدود‏35/4میلیارد‏دالر‏خواهد‏بود.‏برای‏ســال‏2018‏دولت‏مون‏بودجه‏38/1‏میلیارد‏دالری‏را‏پیشنهاد‏داد‏که‏12میلیارد‏دالر‏آن‏برای‏دفاع‏در‏برابر‏کره‏شــمالی‏اختصاص‏دارد.‏دانیل.‏ای.‏پینکستون،‏متخصص‏دفاعی،‏می‏نویسد:‏»قابلیت‏های‏جاسوسی،‏نظارتی،‏و‏شناسایی‏مهم‏هستند.‏بدون‏آن‏ها‏کره‏شمالی‏به‏‏شکل‏»کور«‏شلیک‏خواهد‏کرد.«‏در‏مقابل،‏کره‏جنوبی‏5‏ماهواره‏جاسوســی‏به‏فضا‏فرستاده‏اســت‏تا‏تحرکات‏نظامی‏‏این‏کشور‏را‏بهتر‏رصد‏کند.‏سئول‏اکنون‏با‏تل‏آویو‏و‏پاریس‏بر‏سر‏خرید‏ماهواره‏های‏

جاسوسی‏دیگر‏وارد‏مذاکره‏شده‏است.1

1.‏‏منابع‏مورداستفاده‏در‏این‏بخش‏عبارتنداز:Choe Sang-Hun (12 September 2017), South Korea Plans ‘Decapitation Unit’ to Try to Scare North’s Leaders, https://www.nytimes.com/12/09/2017/world/asia/north-south-korea-decapitation-. html?rref=collection2%Fsectioncollection2%Fworld.Nicole Gaouette & Zachary Cohen (13 September 2017), Trump says UN North Korea sanctions are ‹not a big deal›, http://edition.cnn.com/12/09/2017/politics/trump-north-korea-pressure-china-congress/index.html.Ewen MacAskill (5 May 2017), The CIA has a long history of helping to kill leaders around the world, https://www.theguardian.com/us-news/2017/may/05/cia-long-history-kill-leaders-around-the-world-north-korea.Ewen MacAskill & Justin McCurry (5 May 2017), North Korea accuses CIA of biochemical plot to kill Kim Jong-un, https://www.theguardian.com/world/2017/may/05/north-korea-accuses-cia-biochemical-plot-kill-kim-jong-unNorth Korea accuses CIA of ‹bio-chemical› plot against leadership (5 May 2017), http://www.reuters.com/article/us-northkorea-usa-iduskbn18113D.

پیوست 5مروری گذرا بر نظام سیاسی کره شمالی و

انديشۀ جوچهشبه‏جزیره‏کره‏طی‏حیات‏سیاسی‏خود،‏چندین‏نقطه‏عطف‏داشت.‏با‏مروری‏بر‏تحوالت‏این‏منطقه‏از‏جهان‏می‏توان‏ســه‏مرحلۀ‏مهم‏را‏مشاهده‏کرد‏که‏حیات‏

سیاسی‏این‏منطقه‏از‏جهان‏را‏تشکیل‏داده‏است:اول،‏ســال‏1905،‏یعنی‏زمانی‏که‏شــبه‏جزیره‏کره‏پــس‏از‏پایان‏جنگ‏میان‏روســیه‏و‏ژاپن،‏به‏تصرف‏چشم‏بادامی‏های‏اســتعمارگر‏ژاپنی‏در‏آمد‏و‏در‏سال‏

1910‏این‏شبه‏جزیره‏جزیی‏از‏قلمرو‏ژاپن‏شد.‏دوم،‏دوران‏جنگ‏جهانی‏دوم‏اســت.‏در‏نوامبر‏1943،‏یعنی‏دو‏سال‏پیش‏از‏پایان‏جنــگ‏جهانی‏دوم،‏فرانکلین‏روزولت‏)رئیس‏جمهور‏امریکا(،‏وینســتون‏چرچیل‏)نخســت‏وزیر‏بریتانیا(،‏و‏چیانگ‏کای‏شک‏)رهبر‏چین(‏در‏کنفرانس‏قاهره‏با‏یکدیگر‏دیدار‏کردند‏تا‏در‏مورد‏سرنوشت‏کشورهای‏مستعمره‏ژاپن‏تصمیم‏بگیرند.‏این‏تصمیم‏به‏مرحله‏عمل‏در‏نیامد.‏دو‏ســال‏بعد‏یعنی‏در‏ســال‏1945 نیروهای‏شوروی‏به‏بخش‏شمالی‏کره‏رسیدند‏و‏در‏مدار‏38‏درجه‏متوقف‏شدند.‏در‏دهم‏اوت‏1945،‏دو‏افســر‏جــوان‏آمریکایی‏به‏نام‏های‏دین‏راســک‏و‏چارلز‏بونستیل،‏مأمور‏شدند‏تا‏محدوده‏اشغال‏آمریکا‏را‏مشخص‏کنند.‏آن‏ها‏نیز‏بر‏روی‏نقشه‏مدار‏38‏درجه‏را‏مشــخص‏کردند،‏زیرا‏این‏مدار‏تقریبا‏کشور‏را‏به‏دو‏نیمه‏مساوی‏تقسیم‏می‏کرد‏و‏پایتخت،‏سئول،‏را‏هم‏در‏قلمروی‏آمریکا‏قرار‏می‏داد.‏

307 مروری گذرا بر نظام سیاســی کره شمالی و اندیشۀ جوچه

ســوم،‏در‏سال‏1950‏نقطه‏عطف‏سوم‏رقم‏خورد‏که‏سرنوشت‏کره‏را‏تا‏امروز‏روشــن‏کرد.‏در‏25‏ژوئن‏1950‏نیروهای‏جمهــوری‏دمکراتیک‏خلق‏کره‏)کره‏شــمالی(‏با‏پشتیبانی‏نظامی‏‏چین‏و‏شــوروی‏و‏تحت‏فرمان‏کیم‏ایل‏سونگ‏به‏بخــش‏جنوبی‏که‏همان‏جمهوری‏کره‏)کره‏جنوبی(‏بود‏و‏تحت‏حمایت‏امریکا‏قرار‏داشــت‏حمله‏کردند.‏در‏27‏ژوئیه‏1953‏پیمان‏آتش‏بس‏میان‏دو‏کره‏برقرار‏شد‏که‏تا‏امروز‏ادامه‏دارد.‏میان‏دو‏کره‏هیچ‏پیمان‏صلحی‏نیست‏جز‏همان‏پیمان‏

آتش‏بس‏که‏وضعیت‏میان‏آن‏ها‏را‏بسیار‏شکننده‏کرده‏است.‏اکنون‏این‏دو‏کره‏یکی‏در‏ظل‏عنایات‏امریکا‏در‏مســیر‏ســرمایه‏داری‏قرار‏گرفت‏و‏به‏اقتصادی‏3تریلیون‏دالری‏دســت‏یافــت‏و‏دیگری‏در‏کنف‏حمایت‏شــوروی‏و‏چین‏به‏آخرین‏دژ‏کمونیسم‏در‏دنیا‏تبدیل‏شــد‏و‏حجم‏اقتصاد‏این‏کشور‏به‏زور‏به‏4میلیارد‏دالر‏می‏رســد.‏سئول‏به‏یکی‏از‏غول‏های‏اقتصادی‏در‏دنیا‏تبدیل‏شد؛‏پیونگ‏یانگ‏به‏یکی‏از‏مخوف‏ترین‏کشورها‏در‏دنیا.‏بلومبرگ‏در‏گزارشــی‏با‏عنوان‏»شــاخص‏نوآوری‏2015«‏جدیدترین‏رتبه‏بندی‏خود‏از‏50 کشور‏مبتکر‏جهان‏را‏منتشر‏کرد‏که‏در‏این‏میان،‏کره‏جنوبی‏رتبۀ‏نخست‏جهانی‏را‏به‏خود‏اختصاص‏داد،‏اما‏کره‏شــمالی‏به‏اسرارآمیزترین‏نقطه‏از‏جهان‏تبدیل‏شــد‏که‏مردمانش‏در‏هر‏نقطه‏از‏این‏سرزمین‏که‏زندگی‏می‏کنند‏باید‏تا‏آخر‏عمر‏همانجا‏بمانند‏و‏تنها‏درصورت‏داشتن‏اجازه‏از‏حکومت‏مجاز‏به‏جابه‏جایی‏اند.‏در‏سئول‏دموکراسی‏جاری‏است،‏اما‏در‏پیونگ‏یانگ‏صدای‏شیپور‏رأس‏6‏صبح‏بیدارباش‏را‏اعالم‏می‏کند‏و‏شب‏هنگام‏نیز‏خاموش‏باش‏اعالم‏می‏شود.‏بی‏جهت‏

نیست‏که‏زندگی‏در‏کره‏شمالی‏بدتر‏از‏زندگی‏پادگانی‏توصیف‏شده‏است.‏

فلسفه سیاسی هدایتگر در کره شمالیفلسفه‏سیاسی‏هدایتگر‏در‏کره‏شــمالی‏جوچه‏)یا‏همان‏اعتمادبه‏نفس(‏است.‏رهبران‏این‏کشور‏جوچه‏را‏به‏منزلۀ‏بدیع‏ترین‏و‏انقالبی‏ترین‏خدمت‏کیم‏ایل‏سونگ‏

به‏تفکر‏بین‏المللی‏نام‏می‏برند.‏جوچه‏مذهب‏مختار‏در‏کشــور‏اســت‏و‏بر‏تمام‏جوانب‏زندگی‏در‏کره‏شــمالی‏نفوذ‏و‏برتــری‏دارد.‏این‏ایدئولوژی‏در‏ابتدا‏تداوم‏‏لنینیسم‏تلقی‏می‏شد،‏اما‏گویی‏رهبران‏کره‏شمالی‏جوچه‏را‏فراتر‏از‏ مارکسیسمـ‏تمام‏ایســم‏ها‏می‏دانستند‏و‏تقلیل‏آن‏به‏مارکسیســم،‏لنینیسم،‏یا‏استالینیسم‏را‏تخفیف‏آن‏دانســتند‏و‏با‏تغییر‏قانون‏اساســی،‏جوچه‏جانشین‏تمام‏ایسم‏های‏مستتر‏در‏آن‏شد.‏در‏این‏ایدئولوژی،‏رهبران‏کره‏)کیم‏ایل‏سونگ،‏کیم‏جونگ‏ایل،‏و‏کیم‏جونگ‏اون(‏در‏صدر‏قرار‏می‏گیرند‏و‏ســپس‏ارتش‏و‏حزب‏کارگران‏کره‏در‏باالتریــن‏جایــگاه‏در‏جامعه‏قرار‏می‏گیرد.‏جوچه‏در‏مســیر‏خود‏به‏چاجو‏)استقالل(‏می‏رسد.‏این‏استقالل‏شامل‏دو‏مؤلفه‏است:‏توسعه‏اقتصاد‏مستقل‏از‏طریق‏چاریپ‏)خودپایداری(‏و‏ملتی‏که‏قادر‏به‏دفاع‏از‏خود‏از‏طریق‏چاوی‏)دفاع‏از‏خود(‏اســت.‏در‏تفکر‏جوچه‏تا‏زمانی‏که‏امپریالیســم‏و‏کشــورهای‏امپریالیســتی‏وجود‏دارند،‏تفکر‏»ابتدا‏ارتش«‏هم‏وجــود‏دارد؛‏به‏این‏معنا‏که‏

ارتش‏در‏صدر‏امور‏است.‏در‏آغاز‏تأســیس‏جمهوری‏دموکراتیک‏خلق‏کره،‏اگر‏این‏فلسفه‏سیاسی‏هدایتگر‏تا‏حد‏زیادی‏بر‏روی‏نظام‏فکری‏مارکسیســم‏ـ‏لنینیســم‏و‏ســپس‏استالینیســم‏ساخته‏شد‏و‏پا‏گرفت،‏در‏دهۀ‏50،‏وقتی‏میان‏کیم‏ایل‏سونگ‏با‏شــوروی‏تنش‏درگرفت،‏وی‏به‏تفکر‏مائوییســتی‏متمایل‏شــد.‏با‏این‏‏حال،‏کارشناســانی‏مانند‏پاول‏فرنچ‏بر‏این‏باورند‏این‏ایدئولوژی‏ملغمه‏ای‏است‏از‏مارکسیسم،‏لنینیسم،‏استالینیسم،‏مائوییسم،‏و‏کنفوسیوسیسم؛‏اما‏در‏دهۀ‏70 بــه‏بعد‏به‏‏عنوان‏دکترین‏بومی‏‏انقالبی‏یا‏در‏قالب‏مکتب‏کیم‏ایل‏سونگیســم‏بســط‏داده‏شــد.‏در‏این‏زمان،‏جوچه‏به‏عنوان‏»راه‏سوم«ی‏برای‏کشورهای‏توســعه‏نیافته‏و‏کشــورهای‏غیرمتعهد‏مطرح‏شــد؛‏اما‏درنهایت‏بسیاری‏از‏کشــورها‏در‏برابر‏کیش‏شخصیت‏و‏تکبر‏بیش‏ازحد‏کیم‏و‏بی‏مایگی‏و‏تخیلی‏بودن‏این‏ایدئولوژی‏از‏آن‏اعالم‏برائت‏کردند.‏حتی‏کشــورهایی‏مانند‏اتیوپی‏و‏

309 مروری گذرا بر نظام سیاســی کره شــمالی و اندیشۀ جوچه

آلبانی‏هم‏کره‏شمالی‏را‏جامعه‏ای‏به‏‏طرز‏غیرقابل‏باوری‏بسته‏توصیف‏کردند‏و‏کیان‏کیچن،‏وزیر‏خارجه‏وقت‏چین،‏هم‏در‏ســال‏1991‏این‏کشور‏را‏کشوری‏

با‏مصیبت‏های‏نامریی‏توصیف‏کرد.

نظام سیاسی کره شمالینظام‏سیاســی‏کره‏شــمالی‏را‏از‏دهۀ‏80‏بــه‏بعد‏می‏توان‏بر‏پایــۀ‏مفهوم‏نظام‏سوریونگ‏)نظام‏رهبری(‏توصیف‏کرد.‏در‏این‏قالب،‏این‏مفهوم‏به‏»سیستمی‏‏اشاره‏دارد‏که‏هدفش‏جاودانه‏ســاختن‏هدایت‏رهبر‏از‏طریق‏جانشینی‏ارثی‏است.«‏ویژگی‏برجســتۀ‏نظام‏سوریونگ‏این‏اســت‏که‏درحالی‏که‏این‏نظام‏ریشه‏های‏خود‏را‏به‏دیکتاتوری‏سوسیالیستی‏لنینیسم‏می‏رساند،‏تاحدزیادی‏مبتنی‏است‏بر‏ایدئولوژی‏ساختگی‏کره‏شمالی‏یعنی‏همان‏جوچه‏و‏سوریونگ‏نیز‏جانشین‏حزب‏شده‏است.‏هدف‏نهایی‏دائمی‏‏ساختن‏حکمرانی‏از‏طریق‏گروه‏بندی‏جامع‏و‏کامل‏مردم‏است.‏تاکاشی‏ساکایی،‏متخصص‏ژاپنی‏مسائل‏کره‏شــمالی‏در‏مجله‏ورد‏افیرز،1‏ســاختار‏سیاســی‏کره‏شــمالی‏را‏این‏گونه‏

تقسیم‏بندی‏می‏کند:کارکرد‏ســوریونگ‏و‏حزب؛یکی‏از‏ویژگی‏های‏اساسی‏لنینیسم‏موضع‏گیری‏آن‏در‏مورد‏حزب‏پیشــاهنگ‏به‏منزلۀ‏نمایندگی‏واقعی‏دیکتاتوری‏پرولتاریاست.‏مخالفان‏این‏جریان‏تفکر‏را‏مورد‏نقد‏قرار‏می‏دهند‏و‏می‏گویند:‏»این‏تفکر‏راه‏را‏به‏‏ســوی‏دیکتاتوری‏فردی‏هموار‏می‏کند‏و‏اســتدالل‏می‏کنند‏انتقال‏قدرت‏به‏حزب‏با‏انتقال‏قدرت‏به‏کمیته‏مرکزی‏حزب‏و‏در‏نهایت‏گروه‏کوچکی‏از‏رهبران‏دنبال‏می‏شود.‏نظام‏سوریونگ‏ممکن‏است‏نشانه‏هایی‏در‏نکته‏‏ای‏که‏این‏انتقاد‏مطرح‏کرده‏است‏داشته‏باشد.‏براساس‏اصل‏بنیادین‏بشری‏که‏در‏بطن‏ایدئولوژی‏جوچه‏قرار‏دارد،‏آحاد‏انسان‏ها‏موجوداتی‏اجتماعی‏معرفی‏می‏شوند‏که‏ویژگی‏1. Journal of World Affairs

علیه توسعه 310

اســتقالل‏و‏خالقیت‏به‏آن‏ها‏اعطا‏شــده‏اســت.‏از‏آنجا‏که‏افــراد‏موجوداتی‏اجتماعی‏اند،‏فقط‏از‏طریق‏اقدام‏اجتماعی‏مناســب‏است‏که‏می‏توانند‏استعداد‏فکری‏اســتقالل‏و‏خالقیت‏را‏ابراز‏دارند.‏براســاس‏این‏ایدئولوژی،‏این‏فرایند‏اطاعت‏بی‏چون‏وچرا‏و‏غیرمشــروط‏از‏هدایت‏ســوریونگ‏به‏منزلۀ‏رهبر‏اعظم‏جامعه‏را‏ملزم‏می‏سازد.‏در‏این‏متن،‏به‏حزب‏کارکرد‏و‏وضعیت‏کمربند‏یا‏بندی‏داده‏می‏شود‏که‏هدایت‏و‏رهنمود‏رهبر‏را‏به‏مردم‏منتقل‏می‏سازد.‏در‏نهایت،‏این‏‏اجتماعی،‏طعم‏ ایدئولــوژی‏بــا‏قرار‏گرفتن‏ذیــل‏تئوری‏ارگانیســم‏سیاســیـ‏جزم‏اندیشی‏مذهبی‏به‏خود‏می‏گیرد‏که‏براساس‏آن‏فرد‏می‏تواند‏از‏محدودیت‏های‏زندگی‏جسمی‏‏فراتر‏برود‏و‏از‏طریق‏اطاعت‏بی‏چون‏وچرا‏از‏اوامر‏و‏رهنمودهای‏‏اجتماعی‏ابدی‏دســت‏یابد.‏تعریف‏جایگاه‏و‏اهمیت‏ رهبر‏به‏زندگی‏سیاســیـ‏ســوریونگ‏به‏این‏شکل‏از‏اهمیت‏نسبی‏حزب‏می‏کاهد.‏کامال‏غیرممکن‏است‏تمام‏فعالیت‏های‏ملت‏و‏جامعه‏همواره‏از‏طریق‏قدرت‏فردی‏رهبر‏کنترل‏و‏اداره‏شود.‏به‏این‏ترتیب،‏با‏اختیاراتی‏که‏با‏اقتدار‏مطلق‏سوریونگ‏تقویت‏می‏شود،‏بر‏روی‏حزب‏سرمایه‏گذاری‏می‏شود؛‏بنابراین‏اقتدار‏واقعی‏که‏حزب‏کارگران‏خلق‏کره‏دارد‏)و‏اعمال‏می‏کند(‏با‏اقتدار‏نخبگان‏حاکم‏هیچ‏کشــور‏سوسیالیســتی‏

دیگری‏قابل‏قیاس‏نیست.‏کارکردهای‏واقعی‏نخبگان‏حاکم‏کشورهای‏سوسیالیستی‏را‏می‏توان‏به‏این‏شــکل‏طبقه‏بندی‏کرد:‏1(‏تحقیق،‏برنامه‏ریزی‏و‏تدوین‏خط‏مشــی‏سیاسی‏و‏سیاست‏ها؛‏2(‏آموزش‏و‏انتخاب‏نامزدها‏برای‏رهبری؛‏3(‏آموزش‏و‏نظارت‏بر‏ارگان‏های‏دولتی؛‏4(‏شست‏وشــوی‏مغزی‏و‏آموزش‏ایدئولوژیکی‏و‏بسیج‏مردم‏براساس‏ایدئولوژی.‏عالوه‏بر‏این‏کارکردهای‏واقعی،‏نخبگان‏حاکم‏کشورهای‏سوسیالیســتی‏کارکردی‏نمادین‏هم‏دارند‏که‏شامل‏ایجاد‏مشروعیت‏سیستم‏با‏فشار‏بر‏مردم‏و‏جامعه‏بین‏المللی‏است‏که‏دولت‏براساس‏فرامین‏ارگان‏هایی‏اداره‏می‏شود‏که‏نماینده‏مردم‏اند،‏مانند‏کنگرۀ‏حزبی‏و‏کمیتۀ‏مرکزی‏حزب.‏به‏عبارت‏

311مروری گذرا بر نظام سیاســی کره شــمالی و اندیشۀ جوچه

دیگر،‏این‏کارکرد‏نمادین‏تصمیمات‏مختلف‏اتخاذشــده‏از‏سوی‏گروه‏کوچک‏رهبری‏را‏به‏مثابۀ‏تصمیماتی‏براساس‏ارادۀ‏مردم‏توصیف‏می‏کند.‏

اگر‏موارد‏باال‏را‏مبنایی‏برای‏تحلیل‏در‏نظر‏بگیریم،‏بررسی‏کارکرد‏حزب‏در‏سیستم‏سوریونگ‏ناظر‏بر‏موارد‏و‏مالحظات‏زیر‏است:

1.‏می‏توان‏گفت‏با‏توجه‏به‏اختیار‏مطلق‏سوریونگ‏و‏جایگاهی‏که‏در‏چارچوب‏ایدئولوژیک‏به‏رهبر‏داده‏شــده‏است،‏کارکرد‏نمادین‏حزب‏ضرورتا‏الزامی‏‏برای‏سیســتم‏نیســت‏و‏از‏مردم‏انتظار‏می‏رود‏اطاعت‏کنند‏و‏این‏تصمیمات‏را‏دنبال‏کنند.‏با‏این‏‏حال،‏به‏‏معنای‏انکار‏این‏مســئله‏نیست‏که‏حزب‏از‏کارکرد‏تحکیم‏مشروعیت‏سیستم‏برخوردار‏است.‏در‏مورد‏کره‏شمالی،‏درحالی‏که‏کنگره‏حزب‏کارگران‏پس‏از‏1980‏تشکیل‏نشــد،‏جلسات‏عمومی‏‏کمیتۀ‏مرکزی‏حزب‏طی‏بازۀ‏زمانی‏1980‏و‏مرگ‏کیم‏ایل‏ســونگ‏در‏1994،‏تقریبا‏به‏‏طور‏ساالنه‏برگزار‏‏که‏ می‏شد.‏به‏استثنای‏کارکرد‏اول‏تدوین‏و‏تهیه‏خط‏مشی‏سیاسی‏و‏سیاست‏هاـ‏به‏همین‏خاطر‏به‏ســوریونگ‏اختیار‏تصمیم‏گیری‏نهایی‏داده‏شده‏است‏ـ‏تقریبا‏تمام‏کارکردهای‏دیگر‏ذیل‏اختیــار‏حزب‏قرار‏می‏گیرند.‏با‏توجه‏به‏کارکردهای‏سوم‏و‏چهارم،‏تصور‏بر‏این‏است‏که‏حزب‏در‏کره‏شمالی‏به‏راستی‏دارای‏بیشترین‏قدرت‏در‏قیاس‏با‏همتایانش‏در‏دیگر‏کشورهای‏سوسیالیستی‏است.‏کارکردهای‏واقعی‏حزب‏با‏ســازمان‏های‏زیر‏به‏‏اجرا‏درمی‏آید:‏اول،‏مجموعه‏ای‏از‏ادارت‏و‏وزارتخانه‏ها1‏)مانند‏دپارتمان‏ســازماندهی‏و‏ارشــاد‏و‏دپارتمان‏اطالع‏رسانی‏از‏جمله‏رؤسای‏مربوط‏شان‏به‏منزلۀ‏رهبران(‏که‏ذیل‏کمیتۀ‏مرکزی‏حزب‏)و‏چندین‏سطح‏از‏کمیته‏های‏حزبی‏در‏هر‏منطقه(‏کار‏می‏کند.‏دوم،‏سازمان‏های‏حزبی‏که‏در‏چارچــوب‏نهادهای‏دولتی‏و‏چندین‏ســازمان‏مختلــف‏اجتماعی‏و‏مردمی‏‏تشــکیل‏شــدند‏و‏ذیل‏هدایت‏حزب‏قــرار‏می‏گیرند؛‏بنابراین‏تــا‏زمانی‏که‏این‏نهادهــای‏دائمی‏‏به‏‏طور‏طبیعی‏کار‏کننــد،‏کارکردهای‏واقعی‏حزب‏بدون‏هیچ‏1. Departments

علیه توسعه 312

مشــکلی‏مؤثر‏می‏ماند‏و‏انجام‏می‏گیرد،‏حتی‏اگر‏این‏ارگان‏های‏غیردائمی‏‏مانند‏کنگرۀ‏حزب‏کارگران‏و‏جلســات‏عمومی‏‏کمیتۀ‏مرکزی‏حزب‏چندسال‏یک‏بار‏

برگزار‏شوند‏یا‏هرگز‏برگزار‏نشوند.2.‏روش‏های‏اداره‏و‏حکومت‏بر‏مردم،‏سؤال‏دیگری‏که‏مطرح‏می‏شود‏این‏است‏کــه‏چگونه‏مردم‏زیر‏حاکمیت‏ســوریورنگ‏و‏حزب‏قــرار‏می‏گیرند.‏نگاهی‏به‏ساختار‏حزب‏کارگران‏کره‏شمالی‏نشان‏می‏دهد،‏در‏ارتباط‏با‏مردم،‏این‏حزب‏در‏مقیاس‏نسبی‏بسیار‏وسیع‏تر‏از‏احزاب‏کمونیستی‏دیگر‏در‏کشورهایی‏مانند‏چین‏یا‏شــوروی‏ســابق‏اســت.‏اندازه‏و‏فراگیری‏حزب‏به‏تنهایی‏کافی‏است‏تا‏نفوذ‏قدرتمندش‏بر‏کل‏جامعه‏را‏نشــان‏دهد.‏افزون‏‏بر‏این،‏سیســتم‏کره‏شــمالی‏با‏گروه‏بندی‏چندالیه‏ای‏از‏مردم‏با‏ســازمان‏ها‏و‏نهادهای‏گســترده‏ای‏مشــخص‏می‏شــود‏که‏تحت‏رهبری‏حزب‏قــرار‏دارند‏و‏دربردارندۀ‏تمــام‏جوانب‏جامعه‏

می‏شود.ازجمله‏سازمان‏های‏مهم‏‏که‏اهمیت‏دارند‏می‏توان‏به‏سازمان‏های‏اجتماعی‏و‏مردمی‏‏اشــاره‏کرد‏که‏ذیل‏دو‏طبقه‏قرار‏می‏گیرند:‏اولین‏طبقه‏متشــکل‏است‏از‏سازمان‏های‏خاص‏طبقاتی‏مانند‏اتحادیه‏جوانان‏سوسیالیست‏کیم‏ایل‏سونگ‏و‏اتحادیه‏دموکراتیک‏زنان‏کره.‏دومین‏طبقه‏متشکل‏است‏از‏سازمان‏های‏خاص‏شــغلی‏ازجمله‏فدراســیون‏عمومی‏‏اتحادیه‏های‏تجاری‏کره‏)ســازمانی‏برای‏کارگــران‏در‏بخش‏صنعتــی(،‏اتحادیه‏کارگران‏کشــاورزی‏کره،‏فدراســیون‏عمومی‏دانشمندان‏و‏تکنســین‏های‏کره‏ای‏و‏اتحادیه‏نویسندگان‏کره.‏افزون‏‏بر‏این،‏اتحادیه‏کودکان‏کره‏ذیل‏اتحادیه‏جوانان‏وجود‏داشت.‏درنتیجه،‏به‏استثنای‏کودکان‏تازه‏‏متولدشده،‏اکثر‏مردم‏به‏‏گونه‏ای‏به‏شکلی‏از‏سازمان‏از‏طریق‏مدرسه‏یا‏وابستگی‏های‏شغلی‏شان‏تعلق‏دارند.‏این‏سازمان‏ها‏هدایت‏حزب‏را‏در‏اجرای‏

آموزش‏ایدئولوژیکی‏و‏شست‏وشوی‏مغزی‏دنبال‏می‏کنند.‏مردم‏کره‏شمالی‏ذیل‏»واحدهای‏محله‏ای‏تقسیم‏بندی‏می‏شوند‏که‏براساس‏

313مروری گذرا بر نظام سیاســی کره شــمالی و اندیشۀ جوچه

منطقۀ‏محل‏ســکونت‏و‏کارکــرد‏آن‏به‏منزلۀ‏کوچک‏تریــن‏واحد‏دولت‏محلی‏سازماندهی‏می‏شوند.‏کارکرد‏واحدهای‏محله‏ای‏همانا‏پیوند‏دادن‏امنیت‏و‏سایر‏نهادهای‏دولتی‏با‏ساکنان‏محلی‏اســت.‏افزون‏‏بر‏این،‏کارکرد‏دیگر‏آن‏نظارت‏متقابل‏شــهروندان‏بر‏هم‏و‏کنترل‏فعالیت‏های‏آنان‏است.‏با‏توجه‏به‏اینکه‏جیرۀ‏غذایی‏عمدتا‏از‏طریق‏همین‏واحدهای‏محله‏ای‏توزیع‏می‏شــود‏و‏مسکن‏را‏هم‏نمی‏توان‏بدست‏آورد،‏مگر‏از‏طریق‏همین‏واگذاری‏های‏عمومی،‏می‏توان‏گفت‏عضویت‏در‏این‏واحدهای‏محلی‏جزئی‏جدایی‏ناپذیر‏از‏حفظ‏و‏کسب‏زندگی‏در‏کره‏شمالی‏اســت.‏به‏عبارت‏دیگر،‏شهروندان‏برای‏کسب‏یا‏داشتن‏حداقلی‏از‏زندگی‏باید‏عضو‏همین‏واحدهای‏محلی‏شوند.‏درنتیجه،‏مردم‏به‏‏شکلی‏مؤثر‏از‏

طریق‏همین‏واحدهای‏محله‏ای‏مورد‏کنترل‏و‏نظارت‏قرار‏می‏گیرند.‏جنبه‏ای‏دیگر‏از‏گروه‏بندی‏مردم‏در‏کره‏شــمالی‏مربوط‏است‏به‏عضویت‏در‏سازمان‏های‏نظامی.‏اول،‏کره‏شمالی‏دارای‏تعدادی‏عظیم‏‏از‏نیروها‏و‏عضویت‏فعال‏در‏ارتش‏است‏که‏به‏بیش‏از‏1‏میلیون‏نفر‏می‏رسد.‏افزون‏‏بر‏این،‏این‏کشور‏دارای‏سیســتمی‏عظیم‏‏از‏نیروهای‏ذخیره‏اســت‏که‏عبارتنداز:‏ســپاه‏آموزش‏‏دهقانــان‏و‏گارد‏ســرخ‏جوانان.‏این‏ نظامیــان‏ذخیــره،‏گارد‏ســرخ‏کارگرانـ‏ســازمان‏های‏شبه‏نظامی‏‏تحت‏فرماندهی‏سوریونگ‏)همان‏رهبر‏اعظم(‏هستند‏کــه‏فرمانده‏کل‏قــوای‏ارتش‏خلق‏کره‏اســت‏و‏هم‏زمان‏به‏شــدت‏تحت‏اداره‏حزب‏اند.‏افزون‏‏بر‏این،‏نیروهای‏ذخیره‏در‏معرض‏دوره‏های‏آموزشی‏ساالنه‏اند‏و‏در‏مواقع‏تشــدید‏تنش‏های‏خارجــی،‏به‏‏طور‏موقت‏به‏خدمــت‏فرا‏خوانده‏می‏شــوند؛‏بنابراین‏در‏صورت‏لزوم،‏انجام‏شست‏وشــوی‏مغزی،‏آموزش‏های‏

ایدئولوژیک‏مردم،‏و‏نظارت‏بر‏جامعه‏با‏حس‏اضطرار‏میسر‏می‏شود.می‏توان‏گفت‏کل‏جمعیت‏کره‏شمالی‏با‏ساختار‏قدرت‏به‏شدت‏الیه‏بندی‏شده‏با‏رهبری‏که‏در‏صدر‏قرار‏دارد‏درهم‏تنیده‏شــده‏اســت.‏این‏ساختار‏قدرت‏هم‏چندالیه‏اســت‏و‏هم‏فراگیر‏و‏می‏تواند‏به‏‏شکلی‏مؤثر‏جنبه‏های‏مختلف‏زندگی‏

علیه توسعه 314

کره‏شمالی‏را‏اداره‏کند.‏اگرچه‏این‏ساختار‏کانالی‏است‏برای‏توزیع‏جیره‏غذایی‏و‏مسکن،‏می‏تواند‏مجرایی‏برای‏شست‏وشوی‏مغزی‏تلقی‏می‏شود‏و‏مردم‏را‏ملزم‏

به‏اطاعت‏و‏وفاداری‏بی‏چون‏وچرا‏از‏قدرت‏کند.‏3.‏سیاســت‏»ابتدا‏ارتش«،‏مرور‏تاریخی‏نظام‏ســوریونگ‏در‏کره‏شمالی‏نشان‏می‏دهد‏چارچوب‏های‏آن‏طی‏دهۀ‏70‏به‏‏اجرا‏گذاشته‏شد.‏این‏سیستم‏طی‏دهۀ‏80‏و‏پس‏از‏مجموعه‏ای‏از‏تسویه‏ها‏تکمیل‏شد‏که‏بیشتر‏این‏تسویه‏ها‏ایدئولوژیک‏بودند.‏از‏آن‏پس،‏این‏سیستم‏کم‏وبیش‏شروع‏به‏فعالیت‏در‏این‏چارچوب‏یا‏قالب‏کرد‏تا‏زمان‏مرگ‏کیم‏ایل‏سونگ‏در‏سال‏1994.‏با‏انتقال‏قدرت‏به‏کیم‏جونگ‏ایل‏این‏روند‏ادامه‏یافت.‏به‏‏دنبال‏آن،‏این‏سیستم‏با‏مجموعه‏ای‏از‏آزمون‏های‏جدی‏مواجه‏شــد‏که‏از‏تغییرات‏در‏محیط‏داخلی‏و‏خارجی‏نشئت‏می‏گرفت.‏یکی‏از‏

تغییرات‏همین‏سیاست‏»ابتدا‏ارتش«‏بود.‏اولین‏آزمون‏برای‏کره‏شــمالی‏در‏نیمه‏دهۀ‏90‏رخ‏داد،‏در‏بحبوحۀ‏بحرانی‏که‏راهپیمایی‏بزرگ‏نامیده‏می‏شــد.‏اقتصاد‏این‏کشــور‏از‏اوایــل‏دهۀ‏90،‏متحمل‏ضرباتی‏جدی‏شــد.‏روابط‏با‏شــوروی‏ـ‏مهم‏ترین‏حامی‏‏اقتصادی‏اش‏ـ‏دچار‏نوســان‏شــد‏و‏چین‏هم‏شــرایط‏ســخت‏تری‏را‏در‏تعامالت‏اقتصادی‏خود‏با‏کره‏شمالی‏اعمال‏کرد.‏اوضاع‏زمانی‏به‏حالت‏فاجعه‏بار‏درآمد‏که‏سیلی‏ویرانگر‏در‏سال‏1995ـ‏1996‏این‏کشور‏را‏به‏زانو‏در‏آورد.‏این‏سیل‏موجب‏ویرانی‏مزارع‏کشــاورزی‏و‏در‏نتیجه‏گرسنگی‏و‏قحطی‏شد‏که‏پیامد‏آن‏مرگ‏تعداد‏فراوانی‏از‏مردم‏بود.‏این‏قحطی‏چنان‏بحرانــی‏در‏جامعه‏به‏‏وجود‏آورد‏که‏حتی‏کادرهای‏حزبی‏هــم‏برای‏یافتــن‏قوت‏الیموت‏محــل‏خدمت‏خود‏را‏تــرک‏می‏کردند.‏شــرکت‏های‏دولتی‏هم‏کارهای‏روزمره‏خود‏را‏رها‏کردند‏و‏با‏بحرانی‏تر‏شــدن‏وضعیت‏شــروع‏به‏فروش‏تجهیزات،‏قطعات‏و‏کارخانه‏های‏خود‏کردند.‏نتیجه‏این‏شــد‏که‏حزب،‏ســایر‏ســازمان‏ها،‏مؤسســات‏و‏نهادهایی‏که‏حامی‏‏نظام‏سوریونگ‏بودند،‏دچار‏کژکارکردی‏شدند‏و‏فعالیت‏های‏شان‏تعلیق‏شد.‏دیگر‏آن‏

315مروری گذرا بر نظام سیاســی کره شــمالی و اندیشۀ جوچه

کنترلی‏که‏در‏بــاال‏ذکر‏آن‏آمد‏امکان‏پذیر‏نبود.‏می‏توان‏گفت‏مردم‏به‏شــدت‏به‏مقامات‏بی‏اعتماد‏شــده‏بودند‏و‏مســائلی‏مطرح‏شــد‏دال‏بر‏اینکه‏ایدئولوژی‏حکومتی‏تا‏چه‏میزان‏درونی‏یا‏بومی‏ســازی‏شــده‏است.‏سیستم‏در‏سال‏1997 متحمل‏ضربه‏دیگری‏شــد،‏زمانی‏که‏دبیر‏کل‏حزب‏ـ‏هوانگ‏جانگ‏یوپ‏ـ‏که‏پدر‏واقعی‏نظریه‏جوچه‏بود‏به‏کره‏جنوبی‏پناهنده‏شد.‏معلوم‏نیست‏فرار‏او‏تا‏چه‏میزان‏بر‏مردم‏کره‏تأثیر‏گذاشت،‏اما‏قطعا‏باید‏بر‏نخبگان‏این‏کشور‏تأثیر‏گذاشته‏باشد.‏در‏چنین‏محیطی،‏ایدئولوژی‏حاکم‏برای‏کنترل‏مردم‏دیگر‏کارایی‏نداشت.‏در‏حدود‏همین‏سال،‏انتشار‏نوشته‏ها‏به‏نام‏کیم‏جونگ‏ایل‏در‏مورد‏تئوری‏های‏ایدئولوژیک‏کامال‏متوقف‏شــد.‏درحالی‏که‏اصطالحاتی‏مانند‏ایدئولوژی‏پرچم‏قرمز‏گاهی‏در‏ســازمان‏های‏دولتی‏رخ‏می‏نمود،‏از‏حد‏شــعار‏فراتر‏نمی‏رفت‏و‏نتوانســت‏به‏لحاظ‏سیستماتیک‏در‏نظریه‏های‏ایدئولوژیک‏ادغام‏شود.‏می‏توان‏گفت‏در‏نظام‏سیاسی‏کارکرد‏و‏وزن‏ایدئولوژی‏کاهش‏پیدا‏کرد؛‏البته‏این‏بدان‏معنا‏نیست‏که‏فضای‏باز‏سیاسی‏پیدا‏شــده‏بود‏و‏دولت‏دیگر‏از‏تبلیغات،‏شعارهای‏سیاسی،‏احساسات‏مردمی،‏فیلم‏ها‏و‏غیره‏چشم‏پوشی‏کرده‏باشد.‏این‏فعالیت‏ها‏

تا‏امروز‏به‏شدت‏و‏در‏باالترین‏سطوح‏ادامه‏دارد.از‏زمان‏مرگ‏کیم‏ایل‏ســونگ،‏جلســات‏عمومی‏‏کمیتۀ‏مرکزی‏حزب‏حتی‏یک‏بار‏هم‏برگزار‏نشد.‏این‏جلسات‏در‏دوران‏کیم‏جونگ‏ایل‏هم‏برگزار‏نشد.‏این‏وضعیت‏تا‏دهۀ‏2010‏ادامه‏داشــت.‏این‏یعنی‏هیچ‏تغییری‏در‏عضویت‏در‏کمیتۀ‏مرکزی‏حزب‏و‏پولیتبورو‏در‏این‏دوره‏براســاس‏رویه‏هایی‏که‏تحت‏قواعد‏حزبی‏ترسیم‏شده‏بود‏به‏وجود‏نیامد.‏در‏این‏وضعیت‏بلبشویی‏که‏بر‏کلیت‏نظام‏سیاسی‏تأثیر‏گذاشــته‏بود،‏ارتش‏خلق‏کره‏تنها‏نهادی‏بود‏که‏توانسته‏بود‏کارکرد‏اصلی‏ســازمانی‏خود‏را‏حفظ‏کند،‏چرا‏که‏تمام‏نهادهای‏دیگر‏عمال‏از‏کارکرد‏اصلی‏خود‏تهی‏شــده‏بودند.‏درنتیجه،‏نقش‏ارتش‏در‏ادارۀ‏کشور‏روز‏به‏روز‏بیشتر‏شد.‏در‏ســال‏1998،‏مجمع‏عالی‏خلق‏برای‏اولین‏بار‏از‏زمان‏مرگ‏کیم‏ایل‏ســونگ‏

علیه توسعه 316

تشــکیل‏شد‏و‏نظامی‏جدید‏شکل‏گرفت‏که‏در‏آن‏کیم‏جونگ‏ایل‏اداره‏کشور‏را‏در‏قالب‏رئیس‏کمیســیون‏دفــاع‏ملی‏و‏نه‏به‏‏عنــوان‏رئیس‏جمهور،‏جمهوری‏دموکراتیک‏خلق‏کره‏به‏‏دست‏گرفت.‏این‏همان‏نقشی‏بود‏که‏پدرش‏نیز‏ایفا‏کرده‏بود.‏هم‏زمان،‏مفهوم‏»ابتدا‏ارتش«‏)سونگون(‏به‏‏عنوان‏نشانه‏ای‏از‏روش‏شناسی‏اساسی‏در‏نظام‏سیاسی‏کره‏شــمالی‏مورد‏حمایت‏قرار‏گرفت.‏این‏مفهوم‏یعنی‏اولویت‏دادن‏به‏ارتش‏در‏اختصاص‏منابع‏سیاســی‏و‏شناســایی‏ارتش‏به‏‏عنوان‏مهم‏ترین‏نهاد‏در‏ادارۀ‏کشور.‏گویی‏همین‏معنای‏دوم‏بر‏همه‏چیز‏چربید‏و‏ارتش‏رکن‏اساســی‏ادارۀ‏کشور‏و‏حاکم‏بر‏مرگ‏و‏زندگی‏و‏جان‏و‏مال‏آحاد‏مردم‏شد.‏این‏مفهوم‏نه‏تنها‏ارتش‏را‏رکن‏نهایی‏حفظ‏نظام‏سیاسی‏معرفی‏کرد،‏بلکه‏به‏این‏حقیقت‏هم‏اشــاره‏می‏کرد‏که‏ارتش‏در‏فضای‏اقتصادی‏هم‏وارد‏شد‏و‏عالوه‏بر‏ساخت‏وســاز‏و‏احــداث‏کارخانه‏های‏مهم‏در‏تولید‏کشــاورزی‏و‏حتی‏اجرای‏کارهــای‏مربوط‏به‏تعمیرات‏جاده‏ای‏هم‏وارد‏شــد.‏الگوی‏ارتش‏یعنی‏اطاعت‏مطلق‏و‏گوش‏به‏فرمان‏بودن‏به‏‏عنوان‏الگویی‏در‏تبلیغات‏دولتی‏برای‏مردم‏تکرار‏شــد.‏این‏گذار‏مهم‏در‏سیستم‏بود‏و‏بســیاری‏این‏را‏چنین‏تفسیر‏می‏کردند‏که‏ارتش‏از‏لحاظ‏اقتدار‏سیاســی‏از‏حزب‏پیشی‏گرفته‏است.‏نکته‏ای‏که‏در‏اینجا‏باید‏مورد‏توجه‏قرار‏گیرد‏این‏اســت‏که‏ارتش‏ابزار‏سیاسی‏مهم‏در‏دست‏خاندان‏کیم‏است،‏اما‏خود‏ارتش‏در‏نقش‏رهبری‏سیاسی‏ظاهر‏نشد.‏نقش‏ارتش‏هم‏باز‏دچار‏استحاله‏شد.‏ارتش‏حامی‏‏مراکز‏انقالبی‏معرفی‏شد‏که‏حول‏کیم‏جونگ‏ایل‏به‏‏عنوان‏قائد‏اعظم‏و‏جانشــین‏ســوریونگ‏حلقه‏زده‏بودند‏و‏باالترین‏رسالت‏

ارتش‏حمایت‏از‏رهبری‏تلقی‏شد.‏خط‏فکری‏»ابتدا‏ارتش«‏پایه‏نظریۀ‏رژیم‏و‏جوچه‏اســت‏که‏عمال‏به‏‏عنوان‏رکن‏سوم‏جمهوری‏دموکراتیک‏خلق‏کره‏استقرار‏یافته‏است.‏اگرچه‏این‏رویکرد‏به‏کیم‏جونگ‏ایل‏نسبت‏داده‏می‏شود،‏پاول‏فرنچ‏معتقد‏است‏این‏تفکر‏از‏رویکرد‏چهارخطی‏نظامی‏کیم‏ایل‏سونگ‏گرفته‏شــده‏است،‏یعنی‏مسلح‏کردن‏مردم؛‏

317مروری گذرا بر نظام سیاســی کره شــمالی و اندیشۀ جوچه

تقویت‏کشور؛‏تبدیل‏هر‏سرباز‏به‏یک‏کادر‏و‏نوسازی‏ارتش.‏کیم‏جونگ‏ایل‏در‏سال‏1999‏این‏سیاست‏چهارخطی‏را‏با‏رسمی‏سازی‏»ابتدا‏ارتش«‏توسعه‏داد‏که‏‏ملتی‏قوی‏در‏زمینۀ‏اقتصادی‏و‏نظامی‏‏)کانگسونگ‏تائک(‏ هدفش‏ایجاد‏دولتـ‏و‏پس‏از‏آن‏ترویج‏خط‏فکری‏»ابتدا‏ارتش«‏بود.‏این‏سیاست‏تنها‏ابزاری‏است‏که‏رژیم‏می‏تواند‏با‏آن‏بقا‏یابد.‏درواقع،‏مشــروعیت‏غایی‏رژیم‏بســته‏به‏بقای‏»ابتدا‏ارتش«‏اســت.‏برخی‏از‏مفسران‏مطلع،‏از‏جمله‏هوانگ‏جانگ‏یوپ‏)که‏در‏سال‏2010‏در‏سئول‏درگذشت(‏بر‏این‏باور‏بودند‏که‏رویکرد‏»ابتدا‏ارتش«‏در‏اصل‏مصالحه‏میان‏رهبری‏نظامی‏و‏کیم‏جونگ‏ایل‏بود،‏چرا‏که‏پس‏از‏مرگ‏کیم‏ایل‏سونگ،‏رهبری‏نظامی‏‏با‏اکراه‏کیم‏دوم‏را‏در‏قدرت‏پذیرفت؛‏بنابراین‏کیم‏دوم‏در‏ازای‏واگذاری‏نقش‏بیشتر‏به‏ارتش‏در‏ساختار‏قدرت‏و‏سیاستگذاری‏توانست‏وارد‏ساختار‏قدرت‏شــود‏و‏به‏تحکیم‏اقتدار‏خود‏بپردازد.‏رهبران‏پیونگ‏یانگ‏معتقدنــد‏»ابتدا‏ارتش«‏دلیل‏وجودی‏برای‏ارتش‏کالســیک‏اســت‏که‏باعث‏می‏شــود‏بیکاری‏پنهان‏شــود،‏ارتش‏به‏‏عنوان‏مهم‏ترین‏خریدار‏داخلی‏عمل‏و‏پایگاه‏قدرت‏حزب‏کارگران‏کره‏را‏حفظ‏می‏کرد.‏این‏رویکرد‏خواســتار‏اولویت‏دادن‏به‏ارتش‏پیش‏از‏هر‏نهاد‏دیگر‏بود‏و‏ارتش‏را‏قبل‏از‏طبقه‏کارگر‏می‏نشاند.‏به‏موجب‏اندیشۀ‏رهبران‏کره،‏ارتش‏در‏جایگاه‏محوری‏ترین‏گروه‏در‏جامعه‏قرار‏

داشت‏و‏به‏باور‏آن‏ها‏لوله‏تفنگ‏باید‏بر‏سر‏چکش‏و‏داس‏قرار‏گیرد.1

1 Takashi Sakai, North Korea’s Political System,https://www2.jiia.or.jp/en/pdf/digital_library/korean_peninsula/160331_Takashi_Sakai.pdf

اصل‏این‏مقاله‏در‏مجله‏World Affairs‏نوشته‏شده‏بود:Journal of World Affairs (February 2013), vol.59-46 ,2-61.

پیوست 6

کیم جونگ اون کیست؟

وارث اسرارآمیز‏اندکی‏پیش‏از‏اینکه‏جانشــین‏قائد‏اعظم‏ اون‏برای‏اولین‏بار‏در‏ســپتامبر‏2010ـ‏‏آفتابی‏و‏در‏رســانه‏ها‏تصاویری‏از‏او‏پخش‏شد.‏در‏آن‏زمان‏ یعنی‏پدرش‏شــودـ‏اعالم‏شــد‏او‏ناگهان‏ژنرال‏چهارستاره‏شده‏و‏اینکه‏حزب‏حاکم‏کارگران‏او‏را‏به‏‏عنوان‏قائم‏مقام‏کمیســیون‏نظامی‏‏مرکزی‏منصوب‏کرده‏است.‏تا‏آن‏زمان‏هنوز‏معلوم‏نبود‏آیا‏او‏قرار‏است‏جانشین‏پدرش‏شود‏یا‏خیر.‏خارجی‏ها‏هیچ‏تصویری‏از‏او‏نداشــتند.‏کیم‏جونگ‏ایل‏)پدر(‏که‏از‏1994‏تا‏زمان‏مرگش‏در‏سال‏2011 قدرت‏را‏به‏‏دست‏داشت،‏3‏همسر‏و‏6‏فرزند‏داشت.‏همسر‏اول‏او‏در‏سال‏1971 یک‏فرزند‏آورد،‏اما‏از‏چشم‏کیم‏افتاد‏و‏درنهایت‏در‏مسکو‏و‏در‏تبعید‏درگذشت.‏همســر‏دومش‏2‏دختر‏به‏‏دنیا‏آورد،‏اما‏هیچ‏پســری‏نداشــت.‏همسر‏سوم‏که‏کو‏یونگ‏هویی‏نام‏داشــت،‏دو‏پسر‏و‏یک‏دختر‏به‏دنیا‏آورد.‏تا‏سال‏2001‏چنین‏تصور‏می‏شــد‏که‏کیم‏جونگ‏نام،‏فرزند‏ارشــد،‏جانشین‏پدر‏است،‏اما‏وقتی‏با‏پاســپورت‏جعلی‏در‏ژاپن‏دستگیر‏شد،‏شانس‏رسیدن‏به‏قدرت‏از‏او‏سلب‏شد.‏او‏به‏تبعید‏رفت‏و‏در‏ماکائو‏زندگی‏می‏کرد‏و‏تا‏پیش‏از‏ترورش‏در‏مالزی‏در‏فوریه‏

سال‏جاری‏به‏شدت‏از‏رژیم‏انتقاد‏می‏کرد.کیم‏جونگ‏چول،‏دومین‏فرزند‏کیم‏پدر،‏در‏ســال‏2015‏در‏کنسرت‏اریک‏

319 کیم جونگ اون کیست؟

کالپتون‏در‏لندن‏دیده‏شد،‏اما‏اطالعات‏اندکی‏از‏او‏موجود‏هست‏و‏معلوم‏نیست‏چرا‏شانس‏رسیدن‏به‏قدرت‏را‏از‏دست‏داد،‏اما‏کنجی‏فوجیموتو،‏آشپز‏سابق‏کیم‏پدر‏که‏در‏ســال‏2001‏از‏کره‏شمالی‏گریخت‏و‏در‏ســال‏2003‏خاطرات‏خود‏را‏منتشر‏کرد‏و‏تنها‏کسی‏است‏که‏از‏شانس‏کیم‏جونگ‏اون‏برای‏رسیدن‏به‏قدرت‏ســخن‏می‏گفــت.‏او‏می‏گوید:‏»کیــم‏پدر،‏چــول‏را‏فردی‏بســیار‏زن‏صفت‏می‏دانست.«‏گزارشگر‏نیویورک تایمز‏می‏نویسد:‏»اما‏فرزند‏سوم‏یعنی‏همان‏کیم‏جونــگ‏اون‏مورد‏عالقه‏پدر‏بود‏و‏کیم‏نگرش‏ها‏و‏ویژگی‏های‏رهبری‏خود‏را‏در‏او‏می‏جست؛‏گویی‏از‏همان‏طفولیت‏خلق‏وخوی‏او‏بسیار‏شبیه‏به‏پدرش‏بود«.‏فوجیموتو‏می‏نویســد:‏»چول‏هنگام‏بازی‏بســکتبال‏زمین‏را‏ترک‏کرد‏اما‏اون‏هم‏تیمی‏های‏خود‏را‏جمع‏و‏شــروع‏به‏تحلیل‏موقعیت‏کرد.«‏همو‏می‏نویســد:‏»اون‏در‏تخته‏بازی‏گاهی‏از‏برادرش‏پیش‏می‏افتاد.‏«‏کو‏یونگ‏سوک،‏خالۀ‏اون‏که‏در‏سال‏1998‏به‏امریکا‏گریخت،‏می‏گوید:‏»در‏هشتمین‏سالروز‏تولدش،‏به‏اون‏اونیفورم‏یک‏ژنرال‏هدیه‏داده‏شد‏و‏از‏آن‏پس،‏ژنرال‏های‏ارتش‏حرمت‏او‏را‏پاس‏می‏داشــتند.‏کوه‏یو‏هوان،‏استاد‏مطالعات‏کره‏شــمالی‏در‏دانشگاه‏دونگ‏گوک‏در‏سئول،‏می‏گوید:‏»او‏از‏همان‏بچگی‏آموخته‏‏است‏که‏قدرت‏چیست‏و‏اصول‏قدرت‏را‏فرا‏گرفته‏اســت«.‏رسانه‏های‏کره‏شمالی‏دوران‏کودکی‏اون‏را‏با‏افسانه‏آمیخته‏اند‏و‏او‏را‏»نابغه‏ای‏در‏میان‏نوابغ«‏نامیده‏اند‏که‏دوست‏دارد‏ماشین‏با‏سرعت‏براند.‏گفته‏می‏شود‏اون‏در‏16‏سالگی‏مقاله‏ای‏تحقیقی‏در‏مورد‏شیوه‏رهبــری‏پدربزرگش‏در‏جنگ‏کره‏نوشــت.‏از‏1996‏تــا‏2000‏در‏مدارس‏دولتی‏ســوئیس‏درس‏خواند،‏آن‏هم‏نه‏به‏عنوان‏فرزند‏رهبر‏کره‏شمالی،‏بلکه‏به‏‏عنوان‏فرزند‏یکی‏از‏دیپلمات‏های‏این‏کشور‏تا‏هویتش‏ناشناخته‏بماند.‏این‏کالس‏ها‏به‏زبان‏آلمانی‏بود‏و‏کیم‏جوان‏با‏این‏زبان‏بســیار‏کلنجار‏می‏رفت.‏جوائو‏میکائلو،‏هم‏کالسی‏آن‏دوران‏اون،‏می‏گوید:‏»او‏جوانی‏بود‏عاشق‏فیلم‏های‏جیمز‏باند‏و‏بســکتبال.«‏او‏می‏گوید:‏»اون‏کنسول‏پلی‏استیشــن،‏راننده‏و‏معلم‏خصوصی‏

علیه توسعه 320

داشت.«‏فوجیموتو‏می‏گوید:‏»در‏صحبت‏هایی‏که‏با‏کیم‏جوان‏و‏رهبر‏آینده‏این‏کشور‏داشتم،‏او‏از‏کمبود‏قدرت‏در‏کشور‏شکایت‏می‏کرد‏و‏از‏مغازه‏های‏فراوان‏در‏آن‏ســوی‏آب‏ها‏متعجب‏بود.«‏او‏می‏نویســد:‏»کیم‏جوان‏معتقد‏بود‏باید‏از‏سیاست‏های‏اقتصادی‏بازارمحور‏چین‏درس‏گرفت.«‏این‏تحلیل‏ها‏باعث‏شده‏

بود‏ناظران‏کره‏شمالی‏امیدوار‏به‏بهبود‏اوضاع‏شوند.‏

اون: فردی با کیش شخصیت خاصشــهروندان‏کره‏شمالی‏در‏حالی‏رشــد‏می‏کنند‏و‏بزرگ‏می‏شوند‏که‏باید‏همواره‏لباس‏سربازی‏به‏تن‏داشته‏باشند.‏گویی‏در‏هنگام‏تولد‏هم‏باید‏لباس‏نظام‏به‏تن‏داشــته‏باشــند‏و‏تا‏لحظه‏مرگ‏این‏لباس‏بر‏تن‏آن‏هاســت.‏تعداد‏افرادی‏که‏در‏کره‏شمالی‏مشغول‏به‏خدمت‏سربازی‏هستند،‏دو‏و‏نیم‏برابر‏جمعیت‏نروژ‏است؛‏مردان‏در‏این‏کشــور‏باید‏11‏سال‏و‏زنان‏7‏سال‏لباس‏سربازی‏به‏تن‏کنند.‏قبال‏سن‏و‏سال‏سربازی‏در‏این‏کشور‏13‏سال‏بود،‏اما‏ظاهرا‏به‏18‏سال‏افزایش‏یافته‏است؛‏یعنی‏افرادی‏که‏به‏18‏ســالگی‏می‏رسند‏باید‏عازم‏خدمت‏شوند.‏ملیسا‏مهتانی،‏گزارشگر‏سی. ان. ان‏می‏نویسد:‏سوکی‏کیم‏که‏در‏سال‏2011‏حدود‏6‏ماه‏را‏در‏کره‏شــمالی‏زندگــی‏کرد،‏او‏می‏گویــد:‏»زندگی‏در‏اینجا‏کامال‏براســاس‏برنامه‏ریــزی‏قائد‏اعظم‏یعنی‏کیــم‏جونگ‏اون‏انجام‏می‏گیرد.‏هرگونه‏کســب‏اطالعاتی‏از‏خارج‏ممنوع‏اســت.‏این‏سیســتم‏بر‏کنترل‏مطلق‏متکی‏اســت.«‏ســوکی‏نویســنده‏کتاب‏بدون تو ما دیگر نیســتیم‏که‏به‏عنوان‏مبلغ‏و‏مدرس‏در‏دانشگاه‏علم‏و‏تکنولوژی‏پیونگ‏یانگ‏مشغول‏بود،‏به‏فرزندان‏طبقه‏نخبه‏و‏حاکم‏این‏کشــور‏درس‏می‏داد.‏او‏در‏مصاحبه‏ای‏با‏سی. ان .ان‏از‏روانشناسی‏پیچیده‏مردم‏کره‏شمالی‏سخن‏می‏گوید‏و‏می‏افزاید:‏»مردم‏بسیار‏دوست‏داشتنی‏و‏کامال‏

آدم‏هستند،‏اما‏به‏لحاظ‏فکری‏و‏احساسی‏بسیار‏منزوی‏اند.«او‏در‏توصیف‏این‏کشور‏می‏گوید:‏»برای‏شناخت‏مردم‏کره‏شمالی،‏ابتدا‏باید‏

321کیم جونگ اون کیست؟

کیش‏شخصیت‏رهبر‏این‏کشور‏را‏بشناسیم.‏کره‏شمالی‏دیکتاتوری‏نظامی‏‏با‏یکی‏از‏بزرگ‏ترین‏ارتش‏ها‏در‏جهان‏اســت.‏اینجا‏جایی‏است‏که‏ارتباطات‏بی‏معنی‏است«.‏او‏می‏افزاید:‏»وقتی‏تمام‏راه‏ها‏و‏منافذ‏ارتباطی‏مردم‏با‏جهان‏را‏ببندید،‏چگونه‏انتظار‏دارید‏اطالعاتی‏برای‏آموزش‏مردمی‏‏وجود‏داشــته‏باشــد‏که‏در‏بی‏خبری‏از‏جهان‏به‏ســر‏می‏برند؟«‏خانم‏سوکی‏کیم‏می‏گوید:‏»حتی‏مهندسان‏کامپیوتر‏در‏اینجا‏تا‏چندی‏پیش‏نمی‏دانستند‏اساسا‏چیزی‏به‏نام‏اینترنت‏هست.«‏دانشــجویان‏هفته‏ای‏یک‏بار‏جمع‏می‏شوند‏و‏همدیگر‏را‏نقد‏می‏کنند‏و‏در‏مورد‏یکدیگر‏به‏هم‏گزارش‏می‏دهند:‏در‏اینجا‏سیســتم‏نظارتی‏سفت‏و‏سخت‏وجود‏دارد،‏به‏‏گونه‏ای‏که‏هر‏شهروند‏بر‏دیگری‏نظارت‏دارد.‏او‏می‏گوید:‏»ساختمانی‏برای‏مطالعۀ‏جنبه‏های‏فکری‏و‏شخصیتی‏رهبر‏کره‏شمالی‏وجود‏دارد.‏شما‏برای‏مطالعه‏و‏تحقیق‏پیرامون‏او‏به‏آنجا‏می‏روید‏و‏هم‏زمان‏باید‏محافظ‏ساختمان‏هم‏باشید‏و‏باید‏آنجا‏را‏نظافت‏کنید«.‏در‏این‏کشور‏مردم‏فقط‏به‏یک‏روزنامه‏دولتی‏و‏یک‏شــبکه‏تلویزیونی‏دسترسی‏دارند.‏آن‏ها‏نه‏فرصت‏و‏نه‏توانایی‏سفر‏داخلی‏دارند.‏خانم‏سوکی‏می‏گوید:‏»این‏کشوری‏است‏که‏تاکنون‏نمونه‏ای‏از‏آن‏وجود‏نداشته‏اســت؛‏قدرتی‏هســته‏ای‏که‏شــهروندانش‏را‏به‏بردگی‏می‏گیرد؛‏اینجا‏مردمانش‏افسرده‏ترین‏مردمان‏این‏کره‏خاکی‏اند«.‏با‏این‏‏حال،‏پرسش‏این‏است‏کیم‏جونگ‏اون‏کیست‏که‏24‏میلیون‏انسان‏را‏به‏بردگی‏گرفته‏است‏و‏کشورش‏

به‏دل‏اژدهای‏جنگ‏رهنمون‏می‏شود؟

پسر چاقالویی که صاحب قدرتی هسته ای استمردی‏که‏اکنون‏اداره‏کره‏شــمالی‏را‏در‏دست‏دارد‏در‏چین‏به‏برادر‏چاق‏معروف‏است.‏یک‏سناتور‏امریکایی‏هم‏در‏بحبوحه‏تنش‏های‏امریکا‏با‏کره‏شمالی‏او‏را‏بچه‏چــاق‏دیوانه‏خطاب‏کرد.‏ترامپ‏هم‏یک‏بــار‏او‏را‏چاق‏احمق‏به‏تمام‏معنا‏نامید،‏اما‏این‏جوان‏33‏ســاله‏کیست‏که‏کشوری‏را‏به‏بردگی‏گرفته‏و‏کشورش‏

علیه توسعه 322

اسرارآمیزترین‏کشور‏کره‏خاکی‏لقب‏گرفته‏است؟‏او‏جوان‏ترین‏فرزند‏از‏میان‏سه‏فرزندی‏اســت‏که‏به‏ســرعت‏مراتب‏ترقی‏را‏طی‏کرد‏و‏توانست‏جانشین‏پدرش‏کیم‏جونگ‏ایل‏شود.‏بســیاری‏از‏تحلیل‏گران‏او‏را‏فردی‏بی‏تجربه‏می‏دانستند.‏وقتی‏اون‏به‏قدرت‏رســید،‏27‏سال‏داشت‏و‏برخی‏بر‏این‏باور‏بودند‏که‏او‏دوام‏نخواهد‏آورد،‏اما‏در‏6‏سال‏گذشته‏و‏اکنون‏عنان‏قدرت‏در‏کشورش‏را‏در‏دست‏گرفته‏اســت.‏چو‏ســانگ‏هون‏در‏گزارشــی‏برای‏نیویورک تایمز‏می‏نویســد:‏»برخالف‏تمام‏حرف‏هایی‏که‏در‏مورد‏او‏وجود‏دارد،‏اکنون‏کره‏شــمالی‏در‏زمرۀ‏معدود‏کشــورهایی‏قرارگرفته‏که‏با‏وجود‏فقر‏و‏انزوا‏از‏قابلیت‏هدف‏قرار‏دادن‏امریکا‏با‏موشــک‏های‏هسته‏ای‏برخوردار‏است.‏کیم‏اکنون‏نه‏اهمیتی‏به‏ترامپ‏

می‏دهد‏و‏نه‏به‏همسایگانش‏که‏متحدان‏امریکایند.«برخــی‏به‏دولت‏امریکا‏اصرار‏می‏کنند‏با‏اون‏وارد‏مذاکره‏شــوند،‏اما‏معلوم‏نیست‏آیا‏او‏بپذیرد‏یا‏خیر.‏او‏دستیابی‏به‏سالح‏هسته‏ای‏را‏باالترین‏اولویت‏خود‏ســاخته‏است‏و‏اســتدالل‏می‏کند‏این‏کار‏تنها‏راه‏برای‏تضمین‏امنیت‏و‏توسعۀ‏اقتصادی‏کره‏شمالی‏است.‏کیم‏هم‏سفرهای‏اندکی‏می‏رود‏و‏هم‏میهمانان‏اندکی‏را‏می‏پذیرد.‏ازجمله‏چهره‏هایی‏که‏می‏توان‏به‏دیدارشان‏با‏اون‏اشاره‏کرد‏می‏شود‏به‏دنیس‏رودمن،‏ستارۀ‏سابق‏بسکتبال،‏آشپز‏ژاپنی‏اش‏و‏معاون‏رؤسای‏جمهور‏کوبا‏و‏چین‏اشاره‏کرد.‏مقامات‏اطالعاتی‏کره‏جنوبی‏می‏گویند:‏»به‏دستور‏کیم‏جونگ‏اون،‏برخی‏از‏رهبران‏ارشد‏این‏کشور‏اعدام‏شده‏اند‏ازجمله‏دایی‏اش‏که‏مشاور‏و‏مرشد‏او‏نیز‏بود.‏کیم‏حتی‏دستور‏قتل‏برادر‏ناتنی‏اش‏را‏نیز‏صادر‏کرده‏

بود‏که‏در‏مالزی‏و‏در‏فوریه‏سال‏جاری‏با‏گاز‏اعصاب‏کشته‏شد.«با‏این‏‏حال،‏به‏نظر‏می‏رســد‏شرایط‏داخلی‏و‏فشارهای‏اقتصادی‏او‏را‏ملزم‏کرده‏اســت‏از‏میزان‏فشــار‏بر‏اقتصاد‏بکاهد؛‏بنابراین‏کشــورش‏اندکی‏رشــد‏اقتصادی‏را‏تجربه‏کند.‏آندریی‏النکوف،‏متخصص‏کره‏شــمالی‏در‏دانشــگاه‏کومکین‏در‏ســئول،‏می‏گوید:‏»کیم‏تصمیمی‏‏هوشمندانه،‏عمل‏گرایانه‏و‏قاطع‏

323کیم جونگ اون کیست؟

گرفته‏اســت،‏درعین‏حال،‏تصمیمی‏‏است‏از‏روی‏هوس‏که‏می‏تواند‏به‏راحتی‏از‏میان‏برود«.‏میان‏رویکرد‏کیم‏ها‏بر‏ســر‏دستیابی‏به‏تسلیحات‏هسته‏ای‏اختالف‏اســت.‏کیم‏پدر‏حاضر‏بود‏در‏ازای‏کمک‏هــای‏اقتصادی‏و‏تضمین‏های‏امنیتی‏برنامه‏هســته‏ای‏را‏کنار‏بگذارد.‏به‏این‏ترتیب‏با‏دولت‏کلینتون‏به‏توافقی‏دســت‏یافت،‏اما‏اندکی‏بعد‏نقض‏شد.‏کیم‏پسر‏تحت‏هیچ‏شرایطی‏حاضر‏به‏کنارگذاری‏برنامۀ‏هسته‏ای‏نیست‏و‏آن‏را‏رمز‏بقای‏خود‏و‏کشورش‏می‏پندارد.‏در‏دوران‏کیم‏پســر‏بیش‏از‏80‏آزمایش‏موشکی‏انجام‏شــده‏که‏دو‏برابر‏دوران‏کیم‏پدر‏و‏کیم‏

پدربزرگ‏)کیم‏ایل‏سونگ(‏است.‏

عصر وحشتاین‏امیدواری‏ها‏دیری‏نپایید.‏وقتی‏این‏جوان‏به‏قدرت‏رسید،‏تمام‏آرزوها‏بر‏باد‏رفت.‏عبارت‏عصر‏وحشــت‏را‏اولین‏بار‏مقامــات‏کره‏جنوبی‏به‏‏کار‏بردند.‏کیم‏جوان‏پس‏از‏بازگشت‏به‏کشورش‏وارد‏دانشگاه‏نظامی‏‏کیم‏ایل‏سونگ‏شد‏و‏در‏ســال‏2006‏از‏تحصیل‏فراغت‏یافت.‏او‏به‏سرعت‏مدارج‏نظامی‏‏را‏طی‏کرد.‏در‏همان‏روزهای‏اول‏که‏به‏قدرت‏جلوس‏کرد،‏برخی‏می‏گفتند‏کنترل‏او‏بر‏قدرت‏لرزان‏است؛‏اما‏نکته‏این‏است‏که‏او‏در‏محاصره‏رهبران‏نظامی‏‏و‏مقامات‏حزبی‏بود‏و‏همان‏ها‏بودند‏که‏دســتیابی‏او‏به‏قدرت‏را‏مســجل‏کردنــد.‏در‏خارج‏از‏کره‏شــمالی‏بسیار‏تصور‏می‏کردند‏که‏او‏اسما‏رهبر‏کشور‏است‏و‏امور‏درواقع‏به‏‏دســت‏دایی‏اش‏جانگ‏ســونگ‏چائک‏گردانده‏می‏شــود.‏او‏به‏خواهرزاده‏اش‏کمک‏کرد‏دســت‏بــه‏تصفیه‏سیســتماتیک‏بزند‏و‏بســیاری‏از‏بوروکرات‏های‏اســتخوان‏دار‏و‏ژنرال‏های‏قدرتمند‏به‏شکل‏های‏مختلف‏حذف‏شدند.‏دو‏سالی‏نگذشــته‏بود‏که‏دایی‏هم‏طعمه‏شهوت‏قدرت‏اون‏شد.‏اتهام‏او‏این‏بود‏که‏وقتی‏اون‏وارد‏اتاق‏حزب‏شــد‏او‏به‏شکلی‏بی‏حال‏دست‏زده‏است،‏بنابراین،‏گفته‏شد‏

که‏چائک‏قصد‏براندازی‏دارد.‏

علیه توسعه 324

چونگ‏ســونگ‏چانــگ،‏متخصص‏خاندان‏کیم‏در‏مؤسســه‏ســجونگ،‏می‏گوید:‏»بســیاری‏از‏فراریان‏و‏پناهندگان‏رده‏باالی‏این‏کشــور‏به‏او‏گفته‏اند‏چائک‏حدود‏20‏فرزند‏داشت‏که‏به‏دست‏اون‏همگی‏کشته‏شدند.«‏گفته‏می‏شود‏اون‏از‏زمانی‏که‏به‏قدرت‏رســید،‏140‏تن‏از‏مقامات‏ارشد‏کشور‏را‏کشته‏است.‏دانیل‏ای.‏پینکســتون،‏اســتاد‏روابط‏بین‏الملل‏در‏دانشــگاه‏تروی‏در‏ســئول،‏می‏گوید:‏»او‏به‏سرعت‏و‏بی‏رحمانه‏پیش‏می‏رفت.‏فکر‏می‏کنم‏بیشتر‏مردم‏انتظار‏نداشتند‏چنین‏جوانی‏در‏مدیریت‏دیکتاتوری‏در‏این‏کشور‏آن‏قدر‏حرفه‏ای‏باشد،‏اما‏واقعا‏حرفه‏ای‏بود«.‏برخی‏تحلیل‏گران‏می‏گویند‏او‏اقتدار‏حزب‏کارگران‏کره‏را‏بازگرداند؛‏تصمیمات‏را‏در‏جلسات‏فوق‏العاده‏پنهانی‏و‏با‏محارم‏خود‏در‏رأس‏قدرت‏اتخاذ‏می‏کند‏و‏میزانی‏از‏پیش‏بینی‏پذیری‏را‏هم‏به‏سیستم‏وارد‏کرده‏است،‏

اما‏برخی‏هم‏هستند‏که‏نظری‏برخالف‏این‏دارند.‏نیویورک تایمز‏می‏نویســد:‏»اون‏برخالف‏پدرش‏سعی‏کرده‏است‏تصویری‏مردمی‏‏از‏خود‏نشان‏دهد؛‏فردی‏که‏از‏دل‏مردم‏برخاسته‏است.‏او‏دست‏خود‏را‏گرد‏ســربازانش‏می‏اندازد،‏با‏کارگران‏در‏خانه‏هایشــان‏دیــدار‏می‏کند،‏گهواره‏کودکان‏را‏در‏بیمارســتان‏ها‏تــکان‏می‏دهد،‏گاهی‏هم‏با‏همســر‏خود‏که‏فردی‏طرفدار‏مدهای‏جدید‏است‏در‏برخی‏مراسم‏حضور‏می‏یابد‏تا‏بگوید‏از‏درد‏مردم‏

گاه‏است.«‏ آ

آیا پایان سلسله کیم نزدیک است؟چوی‏جونگ‏کان،‏اســتادیار‏دپارتمان‏علوم‏سیاســی‏و‏مطالعات‏بین‏الملل‏در‏دانشــگاه‏یون‏سی‏در‏ســئول،‏می‏گوید:‏»کیم‏جونگ‏اون‏از‏5‏سال‏پیش‏که‏به‏‏قدرت‏رسیده،‏قدرت‏خود‏را‏روزبه‏روز‏تحکیم‏بخشیده‏است،‏به‏‏گونه‏ای‏که‏فضا‏و‏ساختار‏قدرت‏در‏این‏کشور‏قابل‏مقایسه‏با‏کیم‏های‏گذشته‏نیست.‏او‏معتقد‏اســت:‏»کیم‏جوان‏اگرچه‏وضعیت‏اقتصادی‏را‏بســیار‏بیــش‏از‏پدرانش‏بهبود‏

325کیم جونگ اون کیست؟

بخشیده،‏قابلیت‏های‏هســته‏ای‏و‏موشکی‏کشورش‏را‏نیز‏به‏شدت‏افزایش‏داده‏اســت«.‏یوان‏مک‏کردی،‏گزارشگر‏ســی.‏ان.‏ان،‏به‏نقل‏از‏نیک‏بیسلی،‏مدیر‏اجرایی‏دانشگاه‏التروب‏در‏ملبورن،‏می‏نویسد:‏»امنیت‏در‏قالب‏برنامه‏هسته‏ای‏پیش‏شــرط‏هرگونه‏تالش‏جدی‏در‏اصالح‏اقتصادی‏کره‏شــمالی‏است.‏گویی‏برنامه‏هسته‏ای‏جزء‏الینفک‏اصالح‏اقتصادی‏در‏کشور‏است.«‏او‏می‏گوید:»تنها‏وقتی‏اطمینان‏داشــته‏باشد‏تسلیحات‏هســته‏ای‏و‏امنیتی‏را‏که‏می‏خواهد‏یافته‏است،‏شاهد‏تشدید‏اصالحات‏اقتصادی‏خواهیم‏بود.«‏بیسلی‏بر‏این‏باور‏است‏که‏محتمل‏ترین‏الگو‏برای‏اصالح‏اقتصادی‏الگوی‏چین‏خواهد‏بود،‏اما‏نشانی‏

از‏اصالحات‏سیاسی‏نخواهد‏بود.‏با‏این‏‏حال،‏صعود‏کیم‏بــه‏قدرت‏و‏ترفیع‏او‏به‏باالترین‏رده،‏حکمرانی‏در‏کشورش‏به‏‏شــیوه‏ای‏بسیار‏خشن‏بوده‏است.‏گزارشــی‏از‏مؤسسه‏استراتژی‏امنیت‏ملی،‏اندیشکده‏ای‏در‏سئول،‏مدعی‏است‏کیم‏از‏سال‏2011‏که‏به‏قدرت‏رســید،‏دستور‏داد‏تا‏بیش‏از‏340‏نفر‏از‏مقامات‏کشور‏کشته‏شوند.‏140‏نفر‏از‏آن‏ها‏در‏ســاختارهای‏حکومتی‏بودند‏و‏در‏زمرۀ‏مقامات‏ارشد‏در‏دولت،‏ارتش‏و‏حزب‏محسوب‏می‏شدند.‏شدیدترین‏قتل‏همانا‏قتل‏دایی‏اش‏جانگ‏سونگ‏تائک،‏شــوهر‏عمه‏رهبر‏کره‏شــمالی‏بــود.‏او‏نظامی‏‏بلندپایه‏و‏سیاســتمدار‏کره‏شمالی‏بود‏که‏معموال‏در‏کنار‏اون‏دیده‏می‏شد.‏بسیاری‏او‏را‏قدرت‏اصلی‏پشــت‏ســر‏رهبری‏می‏دانســتند.‏وی‏پس‏از‏برکناری‏از‏قدرت‏در‏دادگاه،‏به‏رشوه‏خواری‏و‏کودتا‏علیه‏حکومت‏متهم‏و‏اعدام‏شد.‏پس‏از‏اعدام‏وی‏موجی‏از‏اعدام‏ها‏و‏برکناری‏ها‏متوجه‏خانوادۀ‏وی‏شد‏که‏می‏توان‏از‏بین‏آن‏ها‏به‏اعدام‏جونگ‏یونگ‏جین‏)شــوهر‏خواهر‏جانگ‏سونگ‏تائک(‏سفیر‏کره‏شمالی‏در‏کوبا‏و‏اعدام‏جانگ‏یونگ‏چول‏)برادزادۀ‏جانگ‏سونگ‏تائک(‏سفیر‏کره‏شمالی‏

در‏مالزی‏اشاره‏کرد.‏مک‏کردی‏می‏نویســد:‏»همین‏جانگ‏بود‏که‏زمینۀ‏به‏قدرت‏رسیدن‏اون‏را‏

علیه توسعه 326

فراهــم‏کرد،‏اما‏تاوان‏یاری‏اش‏قتلی‏بود‏که‏نصیبش‏شــد.‏مایکل‏مادن،‏محقق‏اندیشکده‏»38‏درجه‏کره‏شمالی«‏می‏گوید:‏»تمرکز‏قدرت‏در‏دست‏کیم‏به‏این‏معناست‏که‏او‏همه‏کاره‏است‏و‏شما‏هیچ‏کاره.«‏رسانه‏های‏این‏کشور‏جانگ‏را‏خائــن‏تمام‏اعصار‏نامیدند.‏کیم‏می‏خواهد‏نشــان‏دهد‏هیــچ‏مخالفی‏در‏برابر‏تصمیماتش‏حق‏عرض‏اندام‏ندارد.‏چوی‏می‏گوید:‏»وقتی‏جانگ‏دستگیر‏شد،‏بســیاری‏می‏گفتند‏رهبری‏وارد‏دوره‏ای‏از‏بی‏ثباتی‏خواهد‏شد،‏اما‏من‏استدالل‏می‏کردم‏قدرت‏او‏تا‏حدی‏تمرکز‏یافته‏اســت‏که‏مرد‏شــماره‏2‏کشور‏را‏تسویه‏می‏کند.«‏بیسلی‏می‏گوید:‏»مردم‏معتقدند‏مرحلۀ‏تسویه‏تمام‏شده‏است‏و‏اکنون‏کیم‏وارد‏دورۀ‏تحکیم‏قدرت‏شــده‏است.«‏این‏محقق‏می‏افزاید:‏»این‏احساس‏وجود‏دارد‏که‏تســلیحات‏هسته‏ای‏به‏بخشــی‏جدایی‏ناپذیر‏از‏هویت،‏امنیت‏و‏جایگاه‏کره‏شــمالی‏در‏دنیا‏تبدیل‏شده‏است.«‏این‏کشــور‏حتی‏در‏سال‏2013

قانون‏اساسی‏خود‏را‏تغییر‏داد‏تا‏خود‏را‏کشوری‏هسته‏ای‏معرفی‏کند.‏تصاویر‏ماهواره‏ای‏نشان‏می‏دهد‏میزان‏پیشرفت‏های‏هسته‏ای‏و‏موشکی‏این‏کشور‏به‏سطوح‏غیرقابل‏پرسش‏و‏البته‏موفقیت‏آمیزی‏رسیده‏است.‏اون‏افرادی‏را‏به‏پست‏های‏باال‏ارتقا‏داده‏بود‏که‏قبال‏شناخته‏شده‏نبودند.‏اکنون‏تنها‏وفاداری‏به‏اون‏است‏که‏کلید‏پیشرفت‏است،‏نه‏شایسته‏ساالری.‏مایکل‏مادن‏و‏بیسلی‏در‏این‏قول‏اتفاق‏نظر‏دارند‏که‏وقتی‏اون‏در‏عنفوان‏جوانی‏به‏قدرت‏رســید،‏بیشــتر‏اعضای‏حلقۀ‏درونی‏او‏را‏کهنساالن‏شکل‏می‏دادند.‏این‏کشور‏به‏کشور‏نخبگان‏کهنسال‏شناخته‏می‏شد.‏اکنون‏که‏در‏دهۀ‏30‏عمر‏خود‏قرار‏دارد‏هنوز‏جوان‏ترین‏فرد‏در‏سلسله‏مراتب‏قدرت‏است‏و‏قصد‏دارد‏جوان‏ترهایی‏مانند‏خود‏را‏به‏شرط‏وفاداری‏به‏خود‏به‏مراتب‏باالی‏قدرت‏برساند.‏آن‏ها‏می‏گویند:‏»نسلی‏جدید‏از‏

جوانان‏در‏کنار‏اون‏ساختار‏قدرت‏را‏در‏دست‏خواهند‏گرفت«.‏

علیه توسعه

9 786229 547793

ISBN:978-622-95477-9-3000 80 تومان

زیرپوست‌پیونگ‌یانگ‌چه‌می‌گذرد؟

دنیل‌تودور‌و‌جیمز‌پی‌یرسونترجمه:‌محمدحسین‌باقی

د؟ذری‌گ

ه‌م‌چگگ‌یان

یونت‌پ

وسیرپز ه

سع تو

یهعل