РЕВИТАБРОЈ 17 l ДЕКЕМВРИ 2016 l БЕСПЛАТЕН ПРИМЕРОК

ЛИ­НО­ЧЕР­ВАР

Ги­не­ко­ло­ги­ја­низ­ми­кро­ре­зо­ви

До­на­ци­ја­на­јај­це-кле­тки

Мла­дост­и­хра­брост­за­ус­пех

Д-Р­ЗО­РАН­ЈО­ВА­НОВ­СКИ

Д-Р­ВА­ЛЕН­ТИ­НА­СО­ТИ­РО­СКА

декември 2016 | РЕВИТА 3

Н о в а г о д и -на - нови шанси и нови почето-ци, ни се прибли-жува со нежност на бебешка воз-дишка, чисто и не-вино, носи среќа и неизмерна ра-дост. Нека ни е среќна и благо-словена следна-та 2017 година. Да подаруваме љубов, насмевки и надеж. Да по-гледнеме во дла-бочината на соп-ствената душа и да пронајдеме ху-маност, мотивација за подобри утра, желба за соживот, емпатија кон страдањата на другите и храброст за промени.

Во телото здравец да носиме, а љубовта да биде наш главен патоказ.

Да негуваме добри вредности, да си помага-ме и да градиме заедништво. Да го менуваме светот на подобро. Заедно да се грижиме едни за други и во следните 365 дена, ние со нашиот стручен тим, а Вие со Вашата свесност дека за здравјето нема замена. Заеднички да се раду-ваме на уште многу мали бебенца и големи и ма-ли здрави дечиња. Достоинствено да се справу-ваме со сите здравствени предизвици.

Да напредуваме и учиме постојано. Убави-ната да биде наш пријател однадвор и одна-тре. Да се негуваме себеси, сликата во огледало да покажува среќни и задоволни луѓе. Тука сме за Вас со совет и со најсовремен професиона-лен пристап да зрачиме убавина и позитивност. Ви посакувам хармонија на телото и душата во 2017. Ви посакувам година исткаена од големи победи и мали задоволства. Година со добро вино испиено со добри пријатели. Среќна Но-ва, чекориме заедно!

За почеток...

Наташа Бошковска-

Златкова

Декември­/­2016­

Содржина 10

22

44

10

13

14

16

18

22

28

30

44

4 Д-р­Зо­ран­Јо­ва­нов­скиГи­не­ко­ло­ги­ја­низ­ми­кро­ре­зо­ви

Зо­што­де­бе­ли­на­та­е­штет­на­по­бре­ме-но­ста­и­пло­дот?

Пе­тар­е­но­ви­от­цен­тар­на­мо­јот­свет

До­на­ци­ја­на­јај­це-кле­тки

Неп­лод­ност­кај­ма­жи­те

Д-р­Зо­ран­Пе­та­нов­скиПроб­ле­мот­со­ма­шка­та­неп­лод-ност­го­ре­ша­ва­ме­ру­тин­ски

импресумУредник:­Наташа­Бошковска-ЗлатковаСтручни­соработници:­Проф.­д-р­Андреја­Арсовски,­Проф.­д-р­Глигор­Димитров,­Проф.­д-р­Ѓорѓи­Оровчанец,­­Доц.­д-р­Зоран­Петановски,­Прим.­д-р­Марина­Поп-Лазарова,­Прим.­д-р­Иванка­Стефановска,­Прим.­д-р­Мане­Хаџи-Манчев,­Д-р­Звонко­КрстевскиДизaјн:­Игор­МанојловскиНасловна­фотографија:­Маја­АргакијеваФотографија:­Горан­Анастасовски,­­Маја­Ј.­Илиева,­Игор­Бансколиев,­­

Дарко­АндоновскиЛектор:­Светлана­АрсовскаПечат­и­дистрибуција:­­тел.­+­389(0)­2­5511740Маркетинг:­тел.­+­389(0)­2­5511727Редакција:­тел.­+­389­(02)­­5511711;­факс.­+­389(0)­2­3060651Издавач:­„РЕПРО­ПРИНТ“доо­СкопјеДиректор:­Ратко­С.­ЛазаревскиПечати:­Печатница­Серафимовски­-­Скопје

­„Ревита“­излегува­на­секои­три­месеци

РЕВИТАПрва­приватна­општа­болница­Ре-Медика

16-та­Македонска­бригада­бр.18

1000­Скопје,­Р.­Македонија

Тел:­­2­603­100,­2­603­110,

Фах:­2­603­103

info@remedika.com.mk

www.remedika.com.mk

13

Син­ла­сер­-­но­ва­те­ра­пи­ја­за­ди­ја­бе-ти­чен­ул­кус­и­те­шка­ган­гре­на­

Подм­ла­ду­ва­ње­со­уни­кат­на­Фо­то­на­4Д-тех­но­ло­ги­ја

Ин­фек­ции­по­ра­ди­стреп­то­кок­ни­ба­кте­рии

Ли­но­Чер­варМла­дост­и­хра­брост­за­ус­пех

Д-р­Валентина­Сотироска

4 РЕВИТА | декември 2016

РЕ­ДО

­ВИ­СО... Ги­не­ко­ло­ги­ја­низ­

ми­кро­ре­зо­ви

Д-Р ЗО РАН ЈО ВА НОВ СКИ

Ла­па­ро­скоп­ска­та­хи­рур­ги­ја­или­опе-ра­ци­и­те­без­кла­си­чен­хи­рур­шки­рез­сѐ­по­че­сто­се­ко­ри­стат­во­ги­не­ко­ло­ги­ја­та.­Што­всуш­ност­прет­ста­ву­ва­оваа­ме­то­да­на­опе­ри­ра­ње­и­ка­ко­изг­ле­да?Ми­ни­ин­ва­зив­на­та­хи­рур­ги­ја­(ла­па-

ро­скоп­ски­и­хи­сте­ро­скоп­ски­опе­ра-ции)­сѐ­по­ве­ќе­се­ко­ри­сти­во­пос­лед-но­вре­ме.­Ла­па­ро­скоп­ски­те­опе­ра­ции­се­из­ве­ду­ва­ат­со­од­дел­ни­ин­стру­мен-ти­со­де­бе­ли­на­на­пен­ка­ло­низ­ма­ли­ре­зо­ви­на­ко­жа­та­на­сто­ма­кот,­пре-ку­кои­ин­стру­мен­ти­те­се­во­ве­ду­ва­ат­во­сто­мач­на­та­шуп­ли­на.­Пре­ку­нив­се­пол­ни­аб­до­ме­нот­со­гас­за­да­се­соз-да­де­до­бро­опе­ра­тив­но­по­ле­и­се­во-ве­ду­ва­ка­ме­ра­пре­ку­ко­ја­на­екран­се­сле­ди­опе­ра­ци­ја­та.­Хи­сте­ро­скоп­ски­те­опе­ра­ции­се­из-

ве­ду­ва­ат­со­во­ве­ду­ва­ње­на­еден­ин-стру­мент­пре­ку­кој­ка­ме­ра­та­и­ре­се-кто­ско­пот­се­во­ве­ду­ва­ат­во­уте­рус­на-та­шуп­ли­на,­а­и­пре­ку­нив­се­из­ве­ду-ва­опе­ра­ци­ја­та.Кои­се­пред­но­сти­те­за­хи­рур­гот,­а­кои­

за­па­ци­ен­тот?Со­овие­ме­то­ди­се­скра­ту­ва­вре­ме-

то­на­оста­ну­ва­ње­во­бол­ни­ца­(се­пре-

На­ме­сто­да­опе­ри­ра­ат­низ­кла­сич­ни­хи­рур­шки­ре­зо­ви,­искус­ни­те­ги­не­ко­ло­зи­сѐ­по­че­сто­се­од­лу­чу­ва­ат­за­ме­то­ди­ко­га­ин­тер­вен­ци­и­те­ги­из­вр­шу­ва­ат­низ­ма­ли­ре­зо­ви­на­сто­ма­кот,­со­спе­ци­јал­ни­ин­стру­мен­ти­и­со­ка­ме­ра.­Кол­ку­се­зго­ле­му­ва­ли­ста­та­на­ди­јаг­но­зи­кои­мо­же­да­се­тре­ти­ра­ат­со­ва­кви­ла­па­ро­скоп­ски­ме­то­ди,­зо­што­се­до­бри­за­па­ци­ен­тки­те,­но­и­за­ни­за­дру­ги­пра­ша­ња­кои­ги­за­се­га­ат­же­ни­те­раз­го­ва­рав­ме­со­д­р­Зо­ран­Јо­ва­нов­ски,­ги­не­ко­лог­во­„Ре­Ме­ди­ка“

декември 2016 | РЕВИТА 5

Д-Р ЗО РАН ЈО ВА НОВ СКИ

сто­ју­ва­еден­или­два­де­на)­за­раз­ли-ка­од­кла­сич­ни­те­опе­ра­ции.­Во­исто­вре­ме,­по­сто­пе­ра­тив­на­та­бол­ка­е­ми-ни­мал­на­и­се­да­ва­ат­по­мал­ку­ле­ко­ви­про­тив­бол­ка,­по­бр­за­е­мо­би­ли­за­ци-ја­та­и­се­сма­лу­ва­ри­зи­кот­од­тром­бо-ем­бо­лии,­има­ма­ла­за­гу­ба­на­крв,­по-сто­пе­ра­тив­ни­от­тек­на­за­креп­ну­ва­ње­е­мно­гу­по­брз,­па­ци­ен­тки­те­се­вра­ќа-ат­на­се­којд­нев­ни­те­об­вр­ски­за­ед­на-две­не­де­ли.­Што­сѐ­мо­же­да­се­опе­ри­ра­ла­па­ро­скоп-

ски­и­ко­га­од­лу­чу­ва­те­за­оваа­ме­то­да?Во­пос­лед­но­вре­ме­по­сто­ја­но­се­

про­ши­ру­ва­по­драч­је­то­(ин­ди­ка­ци­и­те)­за­ла­па­ро­скоп­ски­опе­ра­ции.­Та­ка,­ла-па­ро­скоп­ски­ин­тер­ве­ни­ра­ме­при­ци-

сти­на­јајч­ни­ци,­ми­о­ми­на­ма­тка,­ен-до­ме­три­о­за,­ек­стра­у­те­ри­на­(вон­ма-те­рич­на)­бре­ме­ност,­трет­ман­на­неп-лод­ност,­а­то­тал­ни­те­и­суб­то­тал­ни­те­хи-сте­ре­кто­мии­ста­наа­ру­тин­ски­опе­ра-ции­во­се­којд­нев­на­та­пра­кти­ка.­Ду­ри­и­најс­ло­же­ни­те­ги­не­ко­ло­шко-­он­ко­ло-шки­опе­ра­ции­де­нес­мо­же­да­се­из­ве-дат­ла­па­ро­скоп­ски,­ка­ко­ра­ди­кал­на-та­хи­сте­ре­кто­ми­ја­по­Wertheim-Meigs­или­кар­ци­но­ми­на­јајч­ни­ци­(одре­ду­ва-ње­на­ста­ди­у­мот­на­бо­ле­ста­пред­зра-че­ње),­тра­хе­ле­кто­мии­-­ко­га­се­от­стра-ну­ва­гр­ло­то­на­ма­тка,­а­се­за­чу­ву­ва­те-ло­то­на­ма­тка­та­ако­па­ци­ен­тка­та­пла-ни­ра­бре­ме­ност.­Пос­лед­ни­те­не­кол­ку­го­ди­ни­се­упо­тре­бу­ва­и­авто­ма­ти­зи­ра-

на­ен­до­скоп­ска­хи­рур­ги­ја­ко­га­со­од-де­лен­апа­рат­(ро­бот)­упра­ву­ва­хи­рург.­Кол­кав­е­ус­пе­хот?Со­до­бро­опре­де­ле­на­ин­ди­ка­ци­ја­

ус­пе­хот­на­ла­па­ро­скоп­ски­те­опе­ра­ции­е­из­во­нре­ден.­Се­ка­ко,­има­и­со­стој­би­кои­не­се­пре­по­ра­чу­ва­ат­за­ла­па­ро-ско­пи­ја­(кон­тра­ин­ди­ка­ции),­ка­ко­на­при­мер­обем­ни­срас­ну­ва­ња­од­прет-ход­ни­опе­ра­ции,­го­ле­ми­ми­о­ми,­по-ве­ќе­крат­ни­ми­о­ми,­сом­не­ние­за­по-го­ле­мо­ко­ли­чес­тво­сло­бод­на­крв­во­сто­мак,­то­та­лен­про­лапс­на­ва­ги­на,­те­шка­де­бе­ли­на­(обе­зи­тас),­ср­це­ви­за­бо­лу­ва­ња­кои­не­доз­во­лу­ва­ат­зго-ле­мен­при­ти­сок­на­ди­ја­фраг­ма­од­га-сот­што­го­ко­ри­сти­ме. >>

6 РЕВИТА | декември 2016

РЕ­ДО

­ВИ­СО...

Со­ка­ква­ане­сте­зи­ја­се­из­ве­ду­ва­ат­ин-тер­вен­ци­и­те?Ла­па­ро­скоп­ски­те­ин­тер­вен­ции­се­

пра­ват­иск­лу­чи­во­со­оп­шта­ен­до­тра-хе­ал­на­ане­сте­зи­ја­по­ра­ди­ти­пот­на­опе­ра­ци­ја­и­рас­те­га­ње­на­сто­ма­кот­со­га­сот­што­го­ко­ри­сти­ме.Да­ли­ла­па­ро­ско­пи­ја­та­се­ко­ри­сти­за­ди-

јаг­но­сти­ци­ра­ње?­Ла­па­ро­ско­пи­ја­та­мо­же­да­се­ко­ри-

сти­за­ди­јаг­но­сти­ци­ра­ње­одре­де­ни­не­јас­ни­со­стој­би,­на­при­мер­про­вер-ка­на­про­од­ност­на­ту­би,­или­ди­јаг­но-стич­ка­ла­па­ро­ско­пи­ја­за­до­не­су­ва­ње­од­лу­ка­за­по­на­та­мо­шен­тип­опе­ра­ци-ја,­ка­ко­и­за­от­стра­ну­ва­ње­или­би­оп-си­ја­на­јајч­ни­ци,­омен­тум­(сто­мач­но­мас­но­тки­во-ма­ра­ми­ца)­и­одре­ду­ва-ње­ста­ди­ум­на­бо­ле­ста­пред­зра­че­ње­и­ци­то­стат­ска­те­ра­пи­ја.За­што­вие­нај­че­сто­ги­при­ме­ну­ва­те?­Нај­че­сто­во­пра­кти­ка­се­ра­бо­тат­от-

стра­ну­ва­ње­на­ми­о­ми­и­ци­сти­од­раз-лич­но­по­тек­ло­(ен­до­ме­три­о­за,­дер­мо-ид­ни,­па­ра­о­ва­ри­јал­ни)­и­бе­ниг­ни­ту-мо­ри­на­јајч­ни­ци­и­па­ра­о­ва­ри­јал­но­тки­во,­а­по­тоа­сле­ду­ва­ат­хи­сте­ре­кто-ми­и­те.Со­кои­пра­ша­ња­„ве­на­па­ѓа­ат“­па­ци-

ен­тки­те­пред­опе­ра­ци­ја?­Пра­ша­ња­та­се­нај­раз­лич­ни.­Од­тоа­

да­ли­ќе­се­раз­бу­дат­од­ане­сте­зи­ја,­кол-ку­вре­ме­трае­опе­ра­ци­ја­та,­да­ли­ќе­бо­ли­и­да­ли­ќе­чув­ству­ва­ат­не­што­ко-га­спи­јат­на­опе­ра­ци­ја,­па­до­тоа­ка-ко­тол­ка­ви­ту­мо­ри­се­ва­дат­низ­ма­ли­дуп­чи­ња,­по­кол­ку­вре­ме­ќе­ста­нат­од­кре­вет­и­сл.

Ра­дос­на­та­вест­де­ка­е­бре­ме­на,­24-го­диш­на­та­Ане­та­Ја­ки­мов­ска­ја­до­че­ка­ла­со­за­стра­шу­вач­ка­ин­фор-ма­ци­ја­де­ка­има­ци­ста­на­јајч­ни-кот­го­ле­ма­осум­сан­ти­ме­три­и­де-ка­не­мо­же­да­се­прет­по­ста­ви­ка­ко­таа­ќе­се­од­не­су­ва­во­те­кот­на­бре-ме­но­ста.­За­сре­ќа,­во­но­ем­ври,­во­„Ре-Ме­ди­ка“,­Ане­та­на­свет­до­не-се­здра­во­де­вој­че.­Ле­кар­ски­тим,­на­че­ло­со­ги­не­ко­ло­гот,­д-р­Јо­ва­нов-ски,­освен­што­на­пра­ви­ле­ус­пе­шен­цар­ски­рез­го­из­ва­ди­ле­и­ту­мо­рот­на­јајч­ни­кот,­кој­по­рас­нал­ду­ри­до­три-е­се­ти­на­сан­ти­ме­три­и­те­жел­по­ве-ќе­од­осум­ки­ло­гра­ми.­Ис­пи­ту­ва­ње-то­по­ка­жа­ло­де­ка­ту­мо­рот­е­бе­ни­ген.­­Ова­е­еден­мно­гу­ре­док­слу­чај,­ко­га­во­исто­вре­ме­се­опе­ри­ра­и­за­да­се­по­ро-ди­же­на­та­и­се­ва­ди­тол­ку­го­ле­ма­ци­ста.­­-­Ци­ста­та­е­откри­е­на­во­по­че­то­кот­на­бре­ме­но­ста­и­таа­е­уред­но­сле­де­на.­Пред­по­ро­ду­ва­ње­то,­на­ехо­се­гле­да-ше­де­ка­е­огром­на,­со­дол­жи­на­од­око-лу­два­е­се­ти­на­сан­ти­ме­три.­Ма­тич­ни-от­ле­кар­има­ше­ис­пи­та­но­ту­мор-мар-ке­ри­и­тие­беа­мир­ни.­Пр­во­ана­ли­зи-рав­ме­ко­га­тре­ба­да­се­по­ро­ди,­за­што­бе­бе­то­мал­ку­за­о­ста­ну­ва­ше­во­рас-тот,­око­лу­две­не­де­ли.­Но­освен­што­не­ма­ше­про­стор­за­рас­те­ње,­по­сто-е­ше­ри­зик­да­пук­не­ци­ста­та­ако­че­ка-ме­40­не­де­ли­од­бре­ме­но­ста­за­да­ја­по­ро­ди­ме­-­об­јас­ну­ва­д-р­Јо­ва­нов­ски.­­Па­ци­ен­тка­та­би­ла­по­ро­де­на­во­37-та­не­де­ла­од­бре­ме­но­ста­со­цар­ски­рез.­Иде­ја­та,­ве­ли­на­ши­от­со­го­вор­ник,­би-

ла­пр­во­да­се­из­ве­де­ра­ѓа­ње,­а­по­тоа­ва­де­ње­на­ту­мо­рот.­-­На­пра­вив­ме­хо-ри­зон­та­лен­мал­рез,­го­из­ва­див­ме­бе-бе­то,­а­по­тоа­и­ту­мо­рот.­Бе­бе­то­е­здра-во,­а­па­ци­ен­тка­та­од­лич­но­ја­под­не­се­опе­ра­ци­ја­та.­Ту­мо­рот­бе­ше­це­лос­но­из­ва­ден,­не­се­раз­леа­не­го­ва­та­вна-треш­ност,­што­е­мно­гу­зна­чај­но.­Опе-ри­рав­ме­за­ед­но­со­проф.­д-р­Јор­го­Ба­бу­шку­и­од­ли­чен­тим­ко­ле­ги.­Ане-сте­зи­о­ло­зи­те­од­лу­чи­ја­за­епис­пи­нал-на­ане­сте­зи­ја­-­ве­ли­д-р­Јо­ва­нов­ски.Ана­ли­за­та­ на­ из­ва­де­ни­от­ ту-

мор­по­ка­жа­ла­де­ка­ста­ну­ва­збор­за­ре­тка­ци­ста,­а­за­сре­ќа­-­бе­ниг-на.­Мож­но­ста­ за­ по­втор­но­ ра­ѓа-ње­ на­ па­ци­ен­тка­та­ е­ со­чу­ва­на.­­Ма­ла­та­Со­фи­ја­е­ро­де­на­со­те­жи­на­од­2.350­гра­ма,­а­дол­га­48­сан­ти­ме­три.­­Неј­зи­ни­от­ма­ти­чен­ги­не­ко­лог,­д-р­Сне­жа­на­Пер­ко­ва,­ве­ли­де­ка­ци-ста­та­ ја­откри­ле­во­по­че­то­кот­на­бре­ме­но­ста,­а­па­ци­ен­тка­та­са­ка-ла­ да­ си­ ја­ за­др­жи­ бре­ме­но­ста.­-­Па­ци­ен­тка­та­са­ка­ше­да­си­ја­за­др­жи­бре­ме­но­ста,­а­на­тоа­се­сог­ла­сив­ме­и­јас­и­ко­ле­ги­те­од­кои­по­ба­рав­ме­мис-ле­ње.­Име­но,­таа­бе­ше­на­прег­лед­и­мис­ле­ње­и­на­Кли­ни­ка­та­за­ги­не­ко-ло­ги­ја­и­во­„Ре-Ме­ди­ка“,­кај­проф.­д-р­Гли­гор­Ди­ми­тров.­Си­те­беа­сог­лас­ни­де­ка­тре­ба­да­се­за­др­жи­и­да­се­сле-ди­бре­ме­но­ста.­Мно­гу­сум­среќ­на­за-што­сѐ­за­вр­ши­со­ус­пех,­мо­ја­та­па­ци-ен­тка­има­здра­во­бе­бе,­ус­пеш­но­е­из-ва­ден­ту­мо­рот­и­тој­е­бе­ни­ген­-­ве­ли­д-р­Пер­ков­ска.­

И­здра­во­бе­бе­и­из­ва­ден­ту­мор­од­осум­ки­ло­гра­ми

декември 2016 | РЕВИТА 7

Ка­ко­ле­кар­во­сво­ја­та­ка­ри­е­ра­има­те­ра­бо­те­но­са­мо­во­при­ват­ни­от­се­ктор,­ка­де­што­мо­ра­да­си­ус­пе­шен­за­да­на­пре­ду­ваш.Це­ло­куп­ни­от­ра­бо­тен­стаж­ка­ко­ги-

не­ко­лог-аку­шер­ми­е­во­„Ре-Ме­ди­ка“,­па­со­гор­дост­ка­жу­вам­де­ка­ка­ко­ги-не­ко­лог­сум­100-про­цен­тен­про­дукт­на­„Ре­Ме­ди­ка“.­По­за­вр­шу­ва­ње­то­на­Ме­ди­цин­ски­фа­кул­тет­(со­про­сек­9,7)­и­за­вр­шен­т.н.­стаж­ско­ро­три­го­ди­ни­ра­бо­тев­во­спе­ци­јал­на­та­бол­ни­ца­за­бе­ло­дроб­ни­за­бо­лу­ва­ња­„Ја­се­но­во“­во­Ве­лес.­По­тоа­око­лу­7­ме­се­ци­ра­бо-тев­во­„Не­у­ро­ме­ди­ка“,­па­ре­чи­си­че-ти­ри­го­ди­ни­во­аме­ри­кан­ска­та­ху­ма-ни­тар­на­ор­га­ни­за­ци­ја­„Ин­тер­нешнл­реск­ју­ко­ми­ти“­на­раз­лич­ни­ху­ма­ни-тар­ни­про­е­кти,­кра­тко­вре­ме­ра­бо­тев­во­Афри­ка,­во­Ке­ни­ја,­со­на­ме­ра­да­про­дол­жам­со­ра­бо­та­во­та­мош­ни­те­кам­по­ви­за­бе­гал­ци­(во­тоа­вре­ме­че-кав­да­одо­брат­при­ват­на­спе­ци­ја­ли­за-ци­ја­по­ги­не­ко­ло­ги­ја­и­аку­шерс­тво).­Прет­ход­но­ве­ќе­ги­за­поч­нав­пост­дип-лом­ски­те­сту­дии­по­ги­не­ко­ло­ги­ја­(про-сек­10).­Ко­га­се­вра­тив­од­Афри­ка­бе-ше­одо­бре­на­при­ват­на­спе­ци­ја­ли­за-ци­ја,­па­од­лу­чив­да­за­вр­шам­со­ху­ма-ни­тар­ни­про­е­кти­и­да­се­по­све­там­на­ги­не­ко­ло­ги­ја­та.­Ја­за­поч­нав­спе­ци­ја-ли­за­ци­ја­та,­а­исто­вре­ме­но­ра­бо­тев­во­ноќ­на­та­служ­ба­при­Здрав­ствен­дом­Скоп­је,­во­на­сел­ба­та­Чен­то.­При­крај­на­спе­ци­ја­ли­за­ци­ја­та­поч­нав­да­во­лон­ти­рам­во­„Ре-Ме­ди­ка“.­Од­2008­го­ди­на­сум­вра­бо­тен­во­оваа­бол­ни­ца­ка­ко­спе­ци­ја­лист­ги­не­ко­лог-аку­шер­и­имав­и­имам­од­лич­ни­мож­но­сти­и­за­ра­бо­та­и­за­еду­ка­ци­ја.­Тре­ба­мно­гу­уче­ње­и­труд­за­да­се­стиг­не­до­ту­ка,­и­се­ка­ко,­тре­ба­да­ја­са­каш­ра­бо­та­та­што­ја­ра­бо­тиш.Кол­ку­што­е­бла­го­род­на,­ва­ша­та­

ра­бо­та­е­и­ди­на­мич­на­и­прос­ле­де­на­со­мно­гу­стрес.Стре­сот­е­со­ста­вен­дел­од­на­ша­та­

про­фе­си­ја,­осо­бе­но­ко­га­се­со­о­чу­ваш­со­не­на­деј­ни­те­шки­ди­јаг­но­зи­или­те-шки­по­ро­ду­ва­ња,­со­бр­за­ње­да­се­на-пра­ви­итен­цар­ски­рез,­на­при­мер­ко-га­имаш­5­ми­ну­ти­да­го­по­ро­диш­бе-бе­то­за­да­би­де­здра­во.­Не­мам­не­кој­осо­бен­на­чин­за­спра­ву­ва­ње­со­стре-сот.­Ако­„укра­дам“­мал­ку­вре­ме­мо-же­да­слу­шам­до­бра­му­зи­ка­од­„на­ше­вре­ме“­или­да­изг­ле­дам­не­кој­до­бар­

филм­(сѐ­уште­со­би­рам­фил­мо­ви)­иа-ко,­да­би­дам­искрен,­во­пос­лед­но­вре-ме­не­мам­изг­ле­да­но­ни­ту­еден­филм­до­крај.­По­ра­но­актив­но­играв­од­бој-ка,­тре­ни­рав­аи­ки­до,­па­се­га­по­не­ко-гаш­одам­во­веж­бал­на­или­играм­ко-шар­ка.­Ко­га­има­ме­до­вол­но­вре­ме­со­со-

пру­га­та­и­со­три­го­диш­ни­от­син­са­ка-ме­да­пој­де­ме­на­по­дол­ги­па­ту­ва­ња­со­авто­мо­бил,­без­раз­ли­ка­да­ли­тоа­е­на­пла­ни­на­или­по­крај­во­да.­Со­си­нот­се­га­се­акту­ел­ни­игра­ња­та­со­ко­лич-ки,­Спај­дер­мен,­Вој­на­на­ѕвез­ди­те,­а­ри­ту­ал­на­ве­чер­ни­е­чи­та­ње­при­каз-ни,­мо­мен­тал­но­за­Штрумп­фо­ви,­што­и­нас­нѐ­ре­ла­кси­ра­(по­не­ко­гаш­до­тол-

ку­што­зас­пи­ва­ме­пред­не­го).­Пос­лед­ни­те­не­кол­ку­го­ди­ни,­ка­де­и­

да­оди­ме­по­сто­ја­но­се­на­вра­ќа­ме­на­Ле­фка­да,­во­Гр­ци­ја,­ка­де­што­најм­но-гу­се­ре­ла­кси­ра­ме.­Имам­мал­гу­мен­ча­мец­кој­по­сто­ја­но­го­но­си­ме­со­се-бе,­па­по­ра­но­со­со­пру­га­та,­а­се­га­и­со­си­нот­ужи­ва­ме­во­дол­го­трај­ни­те­вес-ла­ња­по­крај­бре­гот­на­Ле­фка­да,­ко­ја­е­пре­крас­на.­Не­ка­ко­остров­ска­та­ат-мо­сфе­ра­најм­но­гу­ни­го­ди.­Мал­ку­ми­на­зна­ат­де­ка­ка­ко­ги­не­

ко­лог­не­са­мо­што­при­сус­тву­ва­вте­на­по­ро­ду­ва­ње­то­на­со­пру­га­та,­ту­ку­и­бе­вте­ле­ка­рот­што­ја­по­ро­ди.-­Тоа­бе­ше­не­про­цен­ли­во­искус­тво­

кое­и­се­га­ми­е­те­шко­да­го­опи­шам,­осо­бе­но­што­сѐ­уште­ме­пра­шу­ва­ат­ка­ко­мо­же­ше?­Се­до­го­во­рив­ме­ра-ѓа­ње­то­да­би­де­со­цар­ски­рез,­до­бро­се­под­го­твив­ме­со­ко­ле­шка­та­д-р­Еле-на­Пе­тро­ва,­де­нот­поч­на­уба­во,­ве­се-ло,­но­мо­рам­да­приз­нам­и­де­ка­имав­мал­ку­тре­ма,­ко­ја­по­ми­на­штом­вле-гов­ме­во­опе­ра­ци­ска­са­ла.­Се­кон­цен-три­рав­сѐ­да­по­ми­не­во­нај­до­бар­ред.­Не­мо­же­да­се­опи­ше­тоа­пре­крас­но­чув­ство­ко­га­му­ја­др­жев­ма­ла­та­гла-ва­на­си­нот­и­ко­га­зап­ла­ка.­Сѐ­по­ми-на­во­нај­до­бар­ред,­и­по­ро­ду­ва­ње­то­(цар­ски­от­рез­го­на­пра­вив­со­мал,­ни-зок­хо­ри­зон­та­лен­рез)­и­де­но­ви­те­по­по­ро­ду­ва­ње­то.­Ле­о­нид­сѐ­уште­е­мал­и­мно­гу­му­е­чуд­но­ко­га­му­ка­жу­ва­ме­де­ка­бил­во­ме­ше­то­на­ма­ма­и­де­ка­от­та­му­из­ле­гол,­па­нѐ­те­ра­по­не­кол­ку­па­ти­тоа­да­му­го­об­јас­ну­ва­ме.

Дол­го­искус­тво­за­кра­тко­вре­меСинот и сопругата

8 РЕВИТА | декември 2016

Ана­ли­за­за­грип­го­то­ва­за­по­ло­ви­на­часМи­кро­би­о­ло­шка­та­ла­бо­ра­то­ри­ја­на­

„Ре-Ме­ди­ка“­со­пре­циз­ни­те­сто­ви­вр-ши­откри­ва­ње­на­при­сус­тво­на­ви­ру-сот­на­грип­во­нос,­гр­ло,­на­зо­фа­рин­ге-ал­ни­от­ас­пи­рат­и­не­го­во­то­ди­фе­рен­ци-ра­ње­од­ви­ру­сот­на­грип­А­и­Б.­Ре­зул-та­тот­на­оваа­ана­ли­за­на­па­ци­ен­тот­е­до­ста­пен­за­по­ло­ви­на­час.­

Откри­ва­ње­на­стреп­то­ко­ки­гру­па­А­за­20­ми­ну­тиМно­гу­е­важ­но­на­вре­ме­да­би­де­раз-

гра­ни­че­но­да­ли­па­ци­ен­тот­е­бо­лен­по-ра­ди­ви­рус­на­или­ба­кте­ри­ски­те­ин­фек-ци­ја.­Во­дет­ски­те­ко­ле­кти­ви­(учи­ли­шта,­гра­дин­ки)­бр­зо­то­откри­ва­ње­на­де­те­бол­но­од­стреп­то­кок­на­ин­фек­ци­ја­и­не-го­во­отсус­тво­од­гру­па­та­ги­за­шти­ту-ва­дру­ги­те­де­ца­од­ин­фек­ци­ја­со­оваа­лес­но­пре­нос­ли­ва­(по­кап­ков­пат)­ба-кте­ри­ја.­Ана­ли­за­та­на­Стреп­А­тест,­со­кој­

се­откри­ва­при­сус­тво­на­стреп­то­ко-ки­пи­о­ге­нес­гру­па­А­(Streptococcus­pyogenes­A),­се­ра­бо­ти­во­Ми­кро­би-о­ло­шка­та­ла­бо­ра­то­ри­ја­на­„Ре-Ме­ди-ка“­и­на­ре­зул­та­тот­се­че­ка­са­мо­20­ми­ну­ти.­

Бр­за­ди­јаг­но­за­на­„бо­ле­ста­на­бак­не­жот“Бо­лест­на­мла­ди­те,­ко­ја­лес­но­се­

пре­не­су­ва­по­кап­ков­пат,­жар­гон­ски­поз­на­та­ка­ко­„бо­ле­ста­на­бак­не­жот“,­е­пре­диз­ви­ка­на­со­ви­рус­еп­сте­ин-бар­(Epstein-Barr).­По­ра­ди­те­жи­на­та­на­кли­нич­ка­та­сли­ка­и­хи­ги­ен­ско-ди-е­тет­ски­от­ре­жим­на­за­бо­ле­ни­от,­мно-гу­е­важ­но­бр­зо­и­пре­циз­но­по­ста­ву-ва­ње­на­ди­јаг­но­за­та.

Се­одре­ду­ва­ко­га­сме­има­ле­не­ко­ја­ин­фек­ци­јаВо­те­кот­на­жи­во­тот­го­лем­број­лу­ѓе­

би­ле­во­кон­такт­со­по­ве­ќе­ви­ру­си.­Не-кој­од­нив­то­гаш­бил­и­за­бо­лен,­ме­ѓу-тоа­ед­на­по­пу­ла­ци­ја­од­лу­ѓе­то­ни­ко­гаш­не­ма­ла­ни­ка­ква­симп­то­ма­то­ло­ги­ја­по-вр­за­на­со­при­сус­тво­то­на­ви­ру­сот­во­нив­но­то­те­ло.­Се­га­мо­же­да­се­одре­ди­и­ста­ро­ста­на­ин­фек­ци­ја­та­со­по­од­дел-ни­ви­ру­си­со­иму­но­ло­шки­те­сто­ви.­И­тоа­на:­ви­ру­си­–­ру­бе­ла­(Rubella),­ци-то­ме­га­ло­ви­рус­(Cytomegalovirus),­еп-сте­ин-бар­ви­рус­(Epstein-Barr­virus),­хер­пес­ симп­лекс­ ви­рус­1­ (Herpes­simplex­virus­1)­и­хер­пес­симп­лекс­ви­рус­2­(Herpes­simplex­virus­2),­ка-ко­и­па­ра­зит­–­то­ксоп­лаз­ма­го­но­дии­(Toxoplasma­gondii).

ТORCH­­­ана­ли­за­за­же­ни­теКај­жен­ска­та­по­пу­ла­ци­ја­ко­ја­пла­ни-

ра­се­мејс­тво­или­кај­ве­ќе­бре­ме­ни­же-ни­со­пре­циз­ни­те­сто­ви­мо­же­да­се­до-ка­же­но­ва­(акту­ел­на,­акут­на)­ин­фек­ци-ја­на­по­ве­ќе­при­чи­ни­те­ли­(5)­са­мо­со­ед­на­ми­кро­би­о­ло­шка­ана­ли­за,­TORCH­-­то­ксоп­лаз­ма­го­но­дии­(Toxoplasma­gondii),­ру­бе­о­ла­(Rubeolla),­ци­то­ме-га­ло­ви­рус­(Cytomegalovirus),­хер­пес­симп­лекс­ви­рус1­(Herpes­simplex­virus­1)­и­хер­пес­симп­лекс­ви­рус­2­(Herpes­simplex­virus­2).­

Те­сто­ви­за­си­фи­лисМи­кро­би­о­ло­шка­та­ла­бо­ра­то­ри­ја­на­

„Ре-Ме­ди­ка“­ја­збо­га­ти­па­ле­та­та­на­те-сто­ви­за­се­ксу­ал­но­пре­нос­ли­ви­бо­ле-сти­со­уште­ед­на­ана­ли­за­-­за­си­фи­лис­(Treponema­pallidum),­со­те­сто­ви­те­RPR­и­TPHA.

­Но­ви­те­сто­виInfluenza­А­и­BStrep­А­testRubella­IgG­и­IgM­Cytomegalovirus­IgG­и­IgM­Epstein-Barr­virus­IgG­и­IgM­Herpes­simplex­virus­1­IgG­и­IgM­Herpes­simplex­virus­2­IgG­и­IgM­Toxoplasma­gondii­IgG­и­IgMRPR­(Troponema­pallidum)TPHA­(Troponema­pallidum)TORCH­-­Toxoplasma­gondii,­Rubeolla,­­­­­Cytomegalovirus,­Herpes­simplex­virus­1­и­Herpes­simplex­virus­2

декември 2016 | РЕВИТА 9

10 РЕВИТА | декември 2016

Пре­ку­мер­на­та­те­лес­на­те­жи­на­-­де-бе­ли­на­та­е­зна­чи­те­лен­здрав­ствен­фа-ктор­на­ри­зик­за­це­ло­куп­на­та­по­пу­ла-ци­ја­во­се­кој­дел­од­жи­во­тот.­Таа­има­имп­ли­ка­ции­и­на­бре­ме­на­та­же­на­и­на­пло­дот.­Во­те­кот­на­бре­ме­но­ста,­де­бе­ли­на­се­де­фи­ни­ра­до­кол­ку­ИТМ­(ин­декс­на­те­лес­на­ма­са­-­BMI)­е­по­го-лем­од­30.­Ор­га­низ­мот­на­труд­ни­ца­та­пре­ку­ре­ди­ца­комп­лекс­ни­ком­пен­за-ци­о­ни­ме­ха­низ­ми,­пред­сѐ­хор­мо­нал-но­пре­диз­ви­ка­ни,­се­прис­по­со­бу­ва­за­да­му­обез­бе­ди­на­пло­дот­кис­ло­род­и­хран­ли­ви­ма­те­рии­за­нор­ма­лен­раст,­исто­вре­ме­но­под­го­тву­вај­ќи­се­за­за-врш­ни­от­чин­на­по­ро­ду­ва­ње.­Чу­дес­но­е­ка­ко­низ­ево­лу­ци­ја­та­овие­про­ме­ни­се­до­ве­де­ни­до­со­вр­шенс­тво.­Но­и­по-крај­на­пре­до­кот­на­ме­ди­ци­на­та,­бре-ме­но­ста­и­са­мо­то­по­ро­ду­ва­ње­сѐ­уште­но­сат­одре­де­ни­ри­зи­ци­за­мај­ка­та,­а­по­вр­за­но­со­неа­и­за­пло­дот.­Де­бе­ли-на­та­во­го­ле­ма­ме­ра­ги­мул­тип­ли­ци­ра­овие­ри­зи­ци.­

БРЕМЕНОСТ­КОМПЛИЦИРАНА­ОД­ДЕБЕЛИНА

Во­те­кот­на­бре­ме­но­ста,­а­осо­бе­но­во­пос­лед­ни­от­три­ме­стар,­зго­ле­ме-на­та­ма­тка­пре­ку­ди­ја­фраг­ма­та­вр-ши­при­ти­сок­на­ба­зи­те­на­бе­ли­те­дро-бо­ви,­што­до­ве­ду­ва­до­на­ма­лу­ва­ње­на­ко­ли­чес­тво­то­воз­дух­во­нив,­што­е­прос­ле­де­но­и­со­на­ма­ле­на­та­спо­соб-ност­на­град­ни­от­кош­да­се­ши­ри.­Ка­ко­ком­пен­за­ци­о­нен­ме­ха­ни­зам­бре­ме-ни­те­же­ни­ди­шат­за­бр­за­но­за­да­обез-бе­дат­со­од­вет­на­раз­ме­на­на­га­со­ви­(обо­га­ту­ва­ње­на­кр­вта­со­кис­ло­род­и­ели­ми­на­ци­ја­на­јаг­ле­ро­ден­ди­о­ксид).­Кол­ку­е­труд­ни­ца­та­по­де­бе­ла­тол­ку­ќе­ди­ше­по­за­бр­за­но­и­ќе­тро­ши­по­ве­ќе­енер­ги­ја­за­одр­жу­ва­ње­на­со­од­вет­на-та­раз­ме­на­та­на­га­со­ви.­На­про­ме­ни­е­под­ло­жен­и­кар­ди­о­ва-

ску­лар­ни­от­си­стем.­Се­зго­ле­му­ва­во-

лу­ме­нот­на­цир­ку­ла­ци­ја­та­на­кр­вта,­со­де­лум­но­раз­ре­ду­ва­ње­на­гу­сти­на­та­на­кр­вта­(ане­ми­ја­во­бре­ме­но­ста)­ка­ко­под­го­то­вка­на­ор­га­низ­мот­да­ком­пен-зи­ра­за­за­гу­ба­та­на­крв­во­те­кот­на­по-ро­ду­ва­ње­то.­Не­то-ефект­е­што­ср­це-то­пум­па­по­го­ле­мо­ко­ли­чес­тво­крв­во­ед­на­ми­ну­та.­Де­бе­ли­на­та­во­го­ле­ма­ме­ра­ги­оп­то-

ва­ру­ва­фи­зи­о­ло­шки­те­прис­по­соб­ли­ви­ме­ха­низ­ми,­сраз­мер­но­со­зго­ле­му­ва-ње­на­ИТМ.­На­при­мер,­же­на­што­те­жи­80­ки­ло­гра­ми­има­око­лу­5­ли­три­во­лу-мен­на­цир­ку­ли­ра­ње­на­кр­вта.­До­кол-ку­таа­има­120­ки­ло­гра­ми­тој­до­стиг-ну­ва­ско­ро­8­ли­три,­што­пре­ста­ву­ва­до­пол­ни­тел­но­оп­то­ва­ру­ва­ње,­пред­сѐ,­на­кар­ди­о­ва­ску­лар­ни­от­си­стем.­Осум­про­цен­ти­од­же­ни­те­во­ре­про­ду­ктив-на­та­фа­за­има­ат­ИТМ­по­ви­сок­од­40.Кол­ку­е­ИТМ­по­ви­сок,­не­га­тив­ни-

те­ефе­кти­се­по­и­зра­зе­ни.­Де­бе­ли­на-та­мо­же­да­ја­афе­кти­ра­бре­ме­на­та­же­на­во­си­те­фа­зи­на­бре­ме­но­ста,­но­ефе­кти­те­се­нај­и­зра­зе­ни­во­пос­лед-ни­от­три­ме­стар.­Са­мо­ќе­ги­на­бро­јам­мож­ни­те­комп­ли­ка­ции,­без­да­нав­ле-гу­вам­во­комп­лекс­ни­те­ме­ха­низ­ми­за­нив­но­то­на­ста­ну­ва­ње.1.­Хи­пер­тен­зи­ја­ин­ду­ци­ра­на­од­бре-

ме­но­ста­до­со­стој­ба­на­пре­ек­ламп­си-ја.а)­До­кол­ку­ИТМ­е­по­го­лем­од­30,­по-

сто­јат­5­па­ти­по­ве­ќе­шан­си­за­­ х и -

пер­тен­зи­ја­за­вре­ме­на­бре­ме­но­стаб)­До­кол­ку­ИТМ­е­по­го­лем­од­40,­

двој­но­е­зго­ле­ме­на­ин­ци­ден­ца­та­за­пре­ек­ламп­си­ја2.­Ге­ста­ци­ски­ди­ја­бе­тес­ка­ко­ре­зул-

тат­на­зго­ле­ме­на­та­ин­су­лин­ска­ре­зи-стен­ци­ја.­3.­Пред­вре­ме­но­по­ро­ду­ва­ње.4.­Зго­ле­ме­на­ин­ци­ден­ца­на­по­ро­ду-

ва­ње­со­цар­ски­рез­од­30­до­60­про-цен­ти­во­за­вис­ност­од­БМИ.­Еден­од­се­дум­цар­ски­ре­за­се­ре­зул­тат­на­де-бе­ли­на.5.­Зго­ле­ме­на­ин­ци­ден­ца­на­ин­фек-

ции­на­ра­ни­те­со­по­че­сти­се­ро­ми­и­хе-ма­то­ми.6.­Фе­тал­на­ма­кро­со­ми­ја­(но­во­ро­де-

но­сиг­ни­фи­кат­но­по­го­ле­мо­од­про­се-кот,­со­те­лес­на­те­жи­на­над­4.000­гр.­не­за­вис­но­од­ге­ста­ци­ска­та­не­де­ла).7.­Пре­ста­ну­ва­ње­на­актот­на­по­ро-

ду­ва­ње.8.­Ди­сто­ци­ја­на­ра­ме­на­та­на­пло­дот­

(ур­гент­на­не­пред­вид­ли­ва­аку­шер­ска­­комп­ли­ка­ци­ја­ко­га­кар­ли­ца­та­на­мај-ка­та­е­до­вол­но­ши­ро­ка­да­се­по­ро­ди­­гла­ва­та,­но­не­и­ра­ме­на­та­на­бе­бе­то)9.­Отеж­на­та­де­тек­ци­ја­на­ано­ма­лии­

на­фе­ту­сот.­Ко­га­ИТМ­е­по­го­лем­од­36,­­отеж­на­та­е­ви­зу­е­ли­за­ци­ја­та­на­пло­дот­пре­ку­ул­траз­вук,­при­што­нај­че­сто­­мо­жат­да­се­про­пу­штат­ано­ма­лии­на­ср­це­то,­гла­ва­та­и­на­‘рбет­ни­от­ка­нал.­­Исто­вре­ме­но,­по­ра­ди­зго­ле­ме­ни­от­во-

Зо­што­де­бе­ли­на­та­е­штет­на­по­бре­ме­но­ста­

и­по­пло­дот?И­по­крај­на­пре­до­кот­на­ме­ди­ци­на­та,­бре­ме­но­ста­и­са­мо­то­по­ро­ду­ва­ње­сѐ­уште­но­сат­одре­де­ни­ри­зи­ци­за­мај­ка­та,­а­по­вр­за­но­со­неа­и­за­пло­дот.­Де­бе­ли­на­та­во­го­ле­ма­ме­ра­ги­мул­тип­ли­ци­ра­овие­ри­зи­ци.­За­тоа­ид­ни­те­мај­ки­и­бре­ме­ни­те­же­ни­тре­ба­да­ги­пре­зе­мат­си­те­не­оп­ход­ни­мер­ки­за­да­со­зго­ле­му­ва­ње­то­на­те­лес­на­та­те­жи­на­не­вле­зат­во­ка­те­го­ри­ја­та­на­де­бе­ли­на,­што­мо­же­да­го­за­гро­зи­и­нив­но­то­здрав­је­и­здрав­је­то­на­бе­бе­то

декември 2016 | РЕВИТА 11

Де­бе­ли­на­та­ги­пра­ви­по­те­шки­за­имп­ле­мен­та­ци­ја­

ре­ги­о­нал­ни­те­тех­ни­ки­(спи­нал­на­и­епи­ду­рал­на),­а­соз­да­ва­зна­чи­тел­но­зго­ле­мен­ри­зик­за­оп­шта­ане­сте­зи­ја­

за­цар­ски­рез­­

Д­р­Бран­ко­Пе­тров­ски,­ане­сте­зи­о­лог

лу­мен­на­плаз­ма­та­кај­де­бе­ли­те­труд-ни­ци­ал­фа-фе­ти­про­те­ин­ски­от­тест­мо-же­да­при­ка­же­не­ко­рект­ни­ре­зул­та­ти.10.­Зго­ле­ме­на­ин­ци­ден­ца­на­мр-

тов­плод.­Нај­че­сти­при­чи­ни­се­ге­ста-ци­ски­от­­ди­ја­бе­тес,­хи­пер­тен­зи­ја­та­и­пре­ек­ламп­си­ја­та.­11.­Зго­ле­ме­на­фре­квен­ци­ја­на­ас-

пи­ра­ци­ја­на­око­луп­ло­до­ва­та­во­да­или­фе­та­лен­ди­стрес­ка­ко­ре­зул­тат­на­што­но­во­ро­де­но­то­се­ра­ѓа­со­по­ни­зок­Ап-гар­скор.­(Бо­до­вен­си­стем­пре­ку­кој­се­це­ни­оп­шта­та­со­стој­ба­на­но­во­ро-де­но­то­во­пр­ва­та­и­во­пет­та­та­ми­ну­та­по­по­ро­ду­ва­ње­то).­12.­Зго­ле­ме­на­ин­су­лин­ска­ре­зи-

стен­ци­ја,­од­нос­но­не­со­од­вет­на­спо-соб­ност­на­кле­тки­те­да­го­ко­ри­стат­ше-ќе­рот­од­кр­вта­(ге­ста­ци­ски­ди­ја­бе­тес).13.­Зго­ле­ме­на­за­гу­ба­на­крв­по­ва-

де­ње­на­бе­бе­то,­ко­ја­знае­да­над­ми-не­1.000­ми­ли­ли­три14.­Зго­ле­ме­на­ин­ци­ден­ца­на­тро-

мем­бо­лич­ни­комп­ли­ка­ции.15.­Ин­ци­ден­ца­та­на­мр­тов­плод­по­

28-та­не­де­ла­е­по­ви­со­ка­за­ско­ро­50­от­сто­ко­га­ИТМ­е­над­40.16.­Зго­ле­ме­на­ин­ци­ден­ца­на­пер­и­о-

дич­но,­пар­ци­јал­но­или­комп­лет­но­вре-

ме­но­оп­стру­и­ра­ње­на­гор­ни­от­ди­шен­пат,­со­епи­зо­ди­на­кра­тко­трај­но­не­ди-ше­ње,­што­до­ве­ду­ва­до­на­ма­лу­ва­ње­на­кон­цен­тра­ци­ја­та­на­кис­ло­род­во­кр-вта­и­­зго­ле­му­ва­ње­на­кон­цен­тра­ци-ја­та­на­јаг­ле­ро­ден­ди­о­ксид.­Овие­про-ме­ни­има­ат­­не­га­тив­ни­ефе­кти­на­кар-ди­о­ва­ску­лар­ни­от­си­стем­на­мај­ка­та,­што­до­ве­ду­ва­до­по­ма­ло­ко­ли­чес­тво­на­кис­ло­род­што­пре­ку­пла­цен­та­та­се­ис­по­ра­чу­ва­на­фе­ту­сот­и­до­ве­ду­ва­до­не­гов­за­ба­вен­раст.­Со­дру­ги­збо­ро­ви,­бе­би­ња­та­се­ра­ѓа­ат­со­по­ма­ла­те­лес-на­те­жи­на­од­оче­ку­ва­на­та.

­Про­дол­же­на­хос­пи­та­ли­за­ци­ја­и­тро-шо­ци­на­бол­нич­ко­ле­ку­ва­ње.

ПРОБЛЕМИ­ЗА­АНЕСТЕЗИОЛОГОТ­

Ре­ги­о­нал­ни­те­тех­ни­ки­ка­ко­епи­ду-рал­на­та­за­обез­бо­лу­ва­ње­на­ра­ѓа­ње-то­или­спи­нал­на­та­за­итен­или­еле­кти-вен­цар­ски­рез­одам­на­се­етаб­ли­ра­ни­и­на­на­ше­за­до­волс­тво­се­при­ме­ну­ва-ат­со­над­70­про­цен­ти­во­„Ре-Ме­ди­ка“.­Не­се­ко­гаш,­но­нај­че­сто­де­бе­ли­на­та­е­прос­ле­де­на­со­по­го­ле­ми­нас­ла­ги­на­мас­но­тки­во­на­гр­бот­што­ја­отеж­ну-

>>

12 РЕВИТА | декември 2016

ва­иден­ти­фи­ка­ци­ја­та­на­‘рбет­ни­те­те-ла­и­на­ме­ѓу­преш­лен­ски­те­про­сто­ри,­што­до­ве­ду­ва­до­да­ле­ку­по­те­шка­тех-нич­ка­ап­ли­ка­ци­ја­на­овие­две­тех­ни­ки.­Без­нав­ле­гу­ва­ње­во­комп­лекс­ни­об-јас­ну­ва­ња,­са­мо­то­во­де­ње­на­епи­ду-рал­на­та­анал­ге­зи­ја­за­обез­бо­лу­ва­ње­на­ра­ѓа­ње­то­или­спи­нал­на­та­ане­сте-зи­ја­за­цар­ски­рез­се­да­ле­ку­по­комп-лекс­ни­со­зго­ле­мен­про­цент­на­не­со-од­вет­ни­бло­ко­ви.Да­не­би­дам­по­греш­но­сфа­тен,­и­во­

два­та­слу­чаи­не­е­до­ве­де­на­во­пра­ша-ње­без­бед­но­ста­на­мај­ка­та,­но­ед­но-став­но,­на­ане­сте­зи­о­ло­гот­мо­же­да­му­тре­ба­по­ве­ќе­вре­ме­да­го­ап­ли­ци­ра­

бло­кот­и­про­цен­тот­на­не­ус­пе­шен­или­не­оп­ти­ма­лен­блок­е­се­ка­ко­по­го­лем.Исто­та­ка,­има­зго­ле­мен­ри­зик­од­

комп­ли­ка­ции­при­оп­шта­ане­сте­зи­ја­за­цар­ски­рез­(ас­пи­ра­ци­ја,­хи­по­о­кси­ја,­отеж­на­та­ин­ту­ба­ци­ја).Де­бе­ли­на­та­има­ади­ти­вен­ефект­на­

ане­сте­зи­о­ло­шки­те­проб­ле­ми­и­комп-ли­ка­ции.­Ко­га­од­кои­би­ло­при­чи­ни­цар­ски­от­рез­мо­ра­да­се­за­вр­ши­во­оп­шта­ане­сте­зи­ја,­и­по­крај­де­бе­ли­на-та­тех­ни­ки­те­на­ре­ги­о­нал­на­ане­сте­зи­ја­се­тех­ни­ки­на­из­бор­од­ас­пект­на­без-бед­ност­ка­ко­за­мај­ка­та­та­ка­и­за­бе-бе­то.­Се­из­бег­ну­ва­ат­си­те­мож­ни­проб-ле­ми­по­вр­за­ни­со­ин­ту­ба­ци­ја,­ка­ко­и­

мож­но­ста­за­ас­пи­ра­ци­ја­на­же­лу­доч­на­со­др­жи­на.­До­кол­ку­па­ци­ен­тка­та­мо­ра­да­оди­во­оп­шта­ане­сте­зи­ја,­ане­сте­зи-о­ло­гот­ги­пре­зе­ма­си­те­мер­ки­за­да­би-де,­пред­сѐ,­во­мож­ност­да­одр­жи­сло-бо­ден­ди­шен­пат,­а­пос­ле­до­ва­тел­но­и­да­ја­ин­ту­би­ра­па­ци­ен­тка­та.­Кол­ку­е­ИТМ­по­го­лем,­тол­ку­па­ци­ен-

тка­та­по­бр­зо­ги­тро­ши­ре­зер­ви­те­на­кис­ло­род­од­бе­ло­дро­би­е­то.­Без­кис­ло-род­не­ма­жи­вот,­па­за­тоа­мож­но­ста­за­вен­ти­ла­ци­ја­е­без­пре­се­дан­од­нај-ви­сок­сте­пен­на­важ­ност­и­ит­ност­во­се­којд­нев­на­та­ане­сте­зи­о­ло­шка­пра-кти­ка,­а­осо­бе­но­кај­бре­ме­ни­те­же­ни.Во­овој­на­пис­оп­фа­тив­са­мо­проб­ле-

ми­и­комп­ли­ка­ции,­но­за­жал,­тие­по-сто­јат­и­пред­нив­не­тре­ба­да­за­тво­ра-ме­очи.­Мис­лам­де­ка­ид­ни­те­мај­ки,­ка-ко­и­бре­ме­ни­те­же­ни­тре­ба­да­ги­зна­ат­и­да­ги­пре­зе­ма­ат­си­те­не­оп­ход­ни­мер-ки­да­не­вле­зат­во­ка­те­го­ри­ја­та­на­де-бе­ли­на,­што­мо­же­да­го­за­гро­зи­нив­но-то­здрав­је­и­здрав­је­то­на­бе­бе­то.

Пре­ку­мер­на­та­ те­лес­на­ те­жи­на­се­на­ре­ку­ва­бо­лест­на­со­вре­ме­но-то­вре­ме,­а­во­2003­го­ди­на­Аме­ри-кан­ска­та­ме­ди­цин­ска­асо­ци­ја­ци­ја­и­Цен­та­рот­за­кон­тро­ла­на­бо­ле­сти­офи­ци­јал­но­ја­кла­си­фи­ци­раа­ка­ко­хро­нич­но­за­бо­лу­ва­ње.­Таа­мо­же­да­до­ве­де­до­по­ја­ва­на­

след­ни­те­со­стој­би­и­за­бо­лу­ва­ња:­по­ка­чен­кр­вен­при­ти­сок,­по­ка­че-ни­мас­но­тии­во­кр­вта,­ср­це­ви­за­бо-лу­ва­ња,­ди­ја­бе­тес­т.е.­ше­ќер­на­бо-лест­тип­2,­бо­ле­сти­на­жолч­но­то­ќе-се,­бо­ле­сти­на­згло­бо­ви­те,­проб­ле-ми­со­ди­ше­ње­то,­про­ме­ни­во­пси-хич­ка­та­со­стој­ба­и­на­ру­шен­ква­ли-тет­на­жи­вот.­Де­бе­ли­на­та­ и­ здрав­стве­ни­те­

проб­ле­ми­што­ги­пре­диз­ви­ку­ва­има-ат­зна­чи­те­лен­еко­ном­ски­им­пакт­на­це­ло­куп­ни­от­здрав­ствен­си­стем­пре-

ку­ди­рект­ни­те­тро­шо­ци­за­пре­вен-ти­ва,­ди­јаг­но­сти­ка­и­ле­ку­ва­ње.­Ин-ди­рект­ни­те­ефе­кти­се­ма­ни­фе­сти­ра-ат­пре­ку­из­гу­бе­ни­ра­бот­ни­де­но­ви,­на­ма­ле­на­про­ду­ктив­ност­и­пре­ра­но­на­ста­ну­ва­ње­на­раз­ни­за­бо­лу­ва­ња­и­ин­ва­ли­ди­тет.До­кол­ку­се­иск­лу­чат­одре­де­ни­ме-

та­бол­ни­на­ру­шу­ва­ња­и­до­одре­ден­сте­пен­ге­нет­ска­та­пре­дис­по­зи­ци­ја,­де­бе­ли­на­та­е­ре­зул­тат­на­отсус­тво­на­фи­зич­ка­актив­ност­и­не­пра­ви­лен­на-чин­на­ис­хра­на.­По­тро­шу­вач­ко­то­оп-штес­тво­со­сво­јот­мар­ке­тинг­(нај­че-сто­ште­тен)­за­ед­но­со­не­со­од­вет­на-та­ин­фор­ми­ра­ност­на­по­е­ди­не­цот­прет­ста­ву­ва­ат­до­пол­ни­тел­но­не­га-ти­вен­фа­ктор.­Не­тре­ба­да­за­бо­ра-ви­ме,­иа­ко­тоа­не­се­ко­гаш­е­клуч­ни-от­фа­ктор,­де­ка­жи­вот­ни­от­стан­дард­има­зна­чи­тел­но­не­га­тив­но­вли­ја­ние.

Ка­ко­пре­ку­мер­на­та­те­жи­на­го­на­ру­шу­ва­здрав­је­то

Ка­ко­се­утвр­ду­ва­пре­ку­мер­на­та­те­жи­на?Спо­ред­ме­ди­цин­ски­те­стан­дар­ди,­

за­да­се­утвр­ди­што­е­тоа­нор­мал­на,­а­што­пре­ку­мер­на­те­лес­на­те­жи­на,­се­ко­ри­сти­та­ка­на­ре­че­ни­от­Ин­декс­на­те­лес­на­ма­са­-­ИТМ­(BMI).­Се­до-би­ва­ко­га­те­лес­на­та­ма­са­во­ки­ло-гра­ми­ќе­се­по­де­ли­со­ви­си­на­та­во­ме­три­пом­но­же­на­са­ма­со­се­бе.

Ин­декс­на­те­лес­на­ма­са­­по­мал­од­8.5­ ­ ­ ­не­ис­хра­нет

18.5–24.9­ ­ ­ ­нор­мал­на­те­жи­на

25–29.9­ ­ ­ ­пре­ку­мер­на­те­жи­на

30–34.9­ ­ ­ ­ка­те­го­ри­ја­1­де­бе­ли­на

35–39.9­ ­ ­ ­ка­те­го­ри­ја­2­де­бе­ли­на

по­го­лем­или­ед­на­ков­на­40­ ­ка­те­го­ри­ја­3­де­бе­ли­на­

по­го­лем­или­ед­на­ков­на­50­ ­су­пер­де­бе­ли­на

На­овој­линк­мо­же­да­го­про­ве­ри­те­ва­ши­от­ИТМ­(BMI):­http://halls.md/body-mass-index/av.htm

декември 2016 | РЕВИТА 13

Од­моментот­кога­го­видов­Петар­по-гледите­кон­животот­и­нештата­значи-телно­ми­се­изменија.­Сега­тој­е­при-оритет­во­нашиот­живот,­а­мојот­свет­се­врти­околу­него.­Си­легнувам­и­се­будам­со­најубавиот­лик,­со­најуба-виот­мирис­на­бебе­кој­ми­дава­мир­и­спокој,­вели­Јасмина­Андреевска.­Петар­е­круната­на­нејзината­пр-

ва­бременост­која­помина­во­најдо-бар­ред,­или­како­што­се­вели,­како­по­книга.­-­Имав­лесна­бременост­до­послед-

ниот­ден,­сите­обврски­ги­извршував­без­проблем,­а­речиси­и­со­девет­пол-ни­месеци­јас­сѐ­уште­одев­на­работа.­Во­последниот­месец­од­бременоста­почнав­да­доаѓам­на­преглед­во­„Ре-Медика“­(дотогаш­одев­кај­мојот­ма-тичен­гинеколог)­по­препорака­и­по-учена­од­искуствата­на­луѓе­од­моето­блиско­опкружување­за­нивното­пози-тивно­искуство.­Оттогаш­мојата­бре-меност­многу­професионално­ја­во-деше­д-р­Зоран­Јовановски,­одлично­помина­и­породувањето­и­престојот­во­болницата.­За­нас­е­значајно­и­тоа­што­тимот­на­болницата­е­на­распола-гање­да­одговори­на­барањата­во­се-кој­дел­од­денот­-­вели­Јасмина.Таа­ објаснува­ дека­ е­ преза-

доволна­ од­ стручноста­ на­ лека-рот­ и­ од­ медицинскиот­ тим,­ од­условите­ за­ преглед­ и­ престој.­­-­Задоволна­сум­од­тоа­како­помина­породувањето,­но­и­постпородилниот­третман­-­вели­нашата­соговорничка.­­Постпородилниот­третман­не­опфаќа­само­помош­за­мајката­да­закрепне­и­побрзо­да­ги­научи­и­прифати­обвр-ските­поврзани­со­бебето,­туку­и­ус-пешно­да­се­воспостави­доењето.­Ја-смина­пред­да­се­породи­посетува-ла­предавања­и­многу­читала­за­зна-чењето­на­доењето.­-­Го­чекав­моментот­за­да­го­иску-

сам­тоа­неповторливо­чувство.­Со­се-кој­подој­чувствувам­како­телото­ми­се­исполнува­со­убавина­и­како­секоја­клетка­да­ми­се­обновува,­едноставно­

ме­поместува­-­раскажува­Јасмина.Кога­бременоста­е­прва­и­се­доби-

ва­прво­дете,­родителите­се­соочува-ат­со­многу­прашања­и­многу­често­не­сме­сигурни­дали­тоа­што­го­правиме­е­исправно.­Новите­родители­многу­често­се­и­уплашени,­па­не­можат­вед-наш­да­уживаат­во­најголемата­среќа­во­животот.Вистината­е­дека­тоа­е­нова­состој-

ба­на­телото­и­на­умот­за­која­треба­време­да­ја­осознаеме­и­прифатиме.­Бидејќи­ова­е­моја­прва­бременост,­се­соочував­со­нови­моменти­за­кои­секако­ми­беше­потребна­поддрш-ка.­Затоа­сметам­дека­е­значајно­да­постои­чувството­на­сигурност­и­под-дршка­од­најблиските.­Јас­ја­имав­таа­среќа­и­многу­сум­им­благодарна­на­мојот­сопруг­и­на­моето­семејство,­особено­на­мојата­мајка­која­безре-зервно­правеше­сѐ­за­да­се­чувству-вам­среќна­во­мојата­нова­состојба­и­улога­-­додава­Јасмина.

Петар­е­новиот­центар­на­мојот­свет

БЛАЖЕНА УБАВИНА И СОВРШЕНСТВОТО НА ПОРОДОТ

14 РЕВИТА | декември 2016

Што­зна­чи­до­на­ци­ја­на­јај­це­кле­тки?-­До­на­ци­ја­на­јај­це-кле­тки­е­про­цес­

на­да­ва­ње­на­јај­це-кле­тки­од­фер­тил­на­же­на­на­дру­га­же­на­ко­ја­од­ка­ква­би­ло­при­чи­на­има­на­ма­ле­ни­и­не­ква­ли­тет-ни­ова­ри­јал­ни­ре­зер­ви­на­јај­це-кле-тки.­До­ни­ра­ни­те­јај­це-кле­тки­по­пат­на­аси­сти­ра­на­ре­про­дук­ци­ја­(ин­ви­тро-про­це­си)­се­оп­ло­ду­ва­ат­со­спер­ма­то-зо­и­ди­од­со­пру­гот/парт­не­рот­и­до­би-е­ни­те­ем­бри­о­ни­се­вра­ќа­ат­во­ма­тка-та­на­же­на­та-ак­цеп­тор.Же­на­та­ко­ја­ги­при­ма­јај­це-кле­тки-

те­не­ма­да­има­ге­нет­ски­ка­ра­кте­ри-сти­ки­на­де­те­то,­од­нос­но­не­ма­да­би-де­би­о­ло­шка­мај­ка,­ту­ку­мај­ка­ко­ја­го­ро­ди­ла­де­те­то.Кои­же­ни­се­кан­ди­да­ти­за­до­на­ци­

ја­на­јај­це­кле­тки?-­Спо­ред­свет­ски­те­ста­ти­стич­ки­по-

да­то­ци,­кај­же­ни­те­над­35-та­го­ди­на­дра­стич­но­се­на­ма­лу­ва­ат­шан­си­те­за­по­стиг­ну­ва­ње­на­бре­ме­ност,­ка­ко­ре-зул­тат­на­при­род­но­то­ста­ре­е­ње­на­јај-це-кле­тки­те.­Кај­же­ни­те­над­40-та­го-ди­на,­ге­не­рал­но­се­на­ма­лу­ва­нив­на-та­плод­ност,­ка­ко­и­шан­си­те­за­оп­ло-ду­ва­ње­при­ин­ви­тро-фер­ти­ли­за­ци­ја­–­ИВФ-про­це­си­те.­Ста­ре­е­ње­то­на­јај­це-кле­тки­те­до­ве­ду­ва­до­аку­му­ли­ра­ње­на­хро­мо­зом­ски­аб­нор­мал­но­сти­што­мо-же­да­во­ди­до­не­ус­пех­на­ИВФ-про­це-си­те­ка­ко­ре­зул­тат­на­пре­кин­на­раз-

во­јот­на­ем­бри­о­ни­те­уште­во­ИВФ-ла-бо­ра­то­ри­ја­та­или­до­ра­ни­спон­та­ни­абор­ту­си.При­мар­на­та­ин­ди­ка­ци­ја­за­овој­вид­

до­на­ци­ја­се­ток­му­овие­же­ни­со­ос­ла-бе­на­ова­ри­јал­на­ре­зер­ва­или­кај­же­ни­

со­пред­вре­ме­на­ме­но­па­у­за,­под­40­го-ди­ни.­Ва­кви­те­па­ци­ен­тки­мо­ра­да­би-дат­ги­не­ко­ло­шки­прос­ле­де­ни­и­обич-но­има­ат­по­ка­че­но­ни­во­на­фо­ли­ку­ло-сти­му­ли­рач­ки­от­хор­мон­(ФСХ),­ка­ко­и­мно­гу­ни­ско­ни­во­на­т.н.­Ан­ти­му­ле­ри-ан­хор­мон,­кои­се­ди­рект­ни­би­о­хе­ми-ски­по­ка­за­те­ли­за­на­ма­ле­на­ова­ри­јал-на­ре­зер­ва.­Дру­ги­по­тен­ци­јал­ни­кан-ди­да­ти­за­до­на­ци­ја­се­же­ни­кои­има-ле­не­кол­ку­не­ус­пеш­ни­ИВФ-про­це­си­и­кај­кои­се­ана­ли­зи­ра­ни­јај­це-кле­тки­со­изра­зи­то­лош­фер­ти­ли­зи­рач­ки­по­тен-ци­јал­спо­ред­мор­фо­ло­шки­от­при­каз­на­јај­це-кле­тка­та,­ка­ко­и­же­ни­кои­но-сат­не­кои­пре­нос­ли­ви­ге­нет­ски­за­бо-лу­ва­ња­со­цел­да­се­пре­ки­не­син­џи­рот­на­за­бо­лу­ва­ње­то.­Ка­ко­за­кон­ски­е­ре­гу­ли­ра­на­до­на­

ци­ја­та­на­јај­це­кле­тки?-­До­на­тор­ски­от­про­грам­во­на­ша­та­

др­жа­ва­е­ре­гу­ли­ран­со­за­кон­ска­про-це­ду­ра,­та­ка­што­си­те­ин­сти­ту­ции­кои­ра­бо­тат­со­до­на­ции­на­спер­ма­то­зо­и-ди,­јај­це-кле­тки­или­со­ем­бри­о­ни­се­долж­ни­да­до­ста­ват­до­сие­за­се­која­двојка/са­мо­хра­на­мај­ка­кои­ба­ра­ат­оп­ло­ду­ва­ње­со­со­од­вет­на­до­на­ци­ја­до­Ко­ми­си­ја­та­за­би­о­ме­ди­цин­ско­пот­по-мог­на­то­оп­ло­ду­ва­ње­при­Ми­ни­стерс-тво­то­за­здрав­ство.­По­крај­ос­нов­ни-те­по­да­то­ци­од­двојката/са­мо­хра­на­та­мај­ка,­ин­сти­ту­ци­ја­та­е­долж­на­да­до-ста­ви­и­про­фил­од­до­на­то­рот­со­це­ло-

До­на­ци­ја­на­јај­це-кле­ткиЗо­што­се­по­треб­ни­до­ни­ра­ни­јај­це­кле­тки,­кои­же­ни­има­ат­по­тре­ба­од­нив,­ка­ко­по­тоа­се­пра­ви­ин­ви­тро,­но­и­ка­ква­е­за­кон­ска­та­про­це­ду­ра­за­ве­штач­ко­оп­ло­ду­ва­ње­со­до­ни­ран­ма­те­ри­јал­раз­го­ва­рав­ме­со­д­р­Ва­лен­ти­на­Со­ти­ро­ска,­шеф­на­ИВФ­ла­бо­ра­то­ри­ја­во­„Ре­Ме­ди­ка“.­Оваа­здрав­стве­на­уста­но­ва­од­не­о­дам­на­склу­чи­до­го­вор­со­бел­ги­ска­бан­ка­на­јај­це­кле­тки.­Д­р­Со­ти­ро­ска­об­јас­ну­ва­и­што­сѐ­е­по­треб­но­за­да­се­до­бие­до­ни­ра­на­јај­це­кле­тка,­ка­ко­се­во­ди­еви­ден­ци­ја­та­итн.

декември 2016 | РЕВИТА 15

>>

куп­на­та­исто­ри­ја­на­ис­пи­ту­ва­ња,­ка­ко­и­до­го­вор­или­сер­ти­фи­кат­од­т.н.­бан-ка­на­спер­ма­то­зо­и­ди­или­јај­це-кле­тки­со­ко­ја­со­ра­бо­ту­ва.Ва­ква­та­ре­гу­ла­ти­ва­е­не­оп­ход­на­за­

да­се­вр­ши­кон­тро­ла­на­до­на­тор­ски­от­ма­те­ри­јал­кој­вле­гу­ва­во­на­ша­та­зем-ја.­Исто­та­ка,­ин­сти­ту­ци­ја­та­ко­ја­е­ко-рис­ник­на­до­на­тор­ски­от­ма­те­ри­јал­е­долж­на­квар­тал­но­во­го­ди­на­та­да­ис-пра­ти­ин­фор­ма­ции­на­зад­во­бан­ка­та­за­ис­хо­дот­од­ИВФ-про­це­ду­ра­та­со­со-од­вет­ни­от­до­на­тор.Двојката/са­мо­хра­на­та­мај­ка­мо­ра­

да­пот­пи­ше­но­тар­ски­акт­пре­ку­кој­се­об­вр­зу­ва­да­ги­по­чи­ту­ва­одред­би­те­од­За­ко­нот­за­би­о­ме­ди­цин­ско­пот­по­мог-на­то­оп­ло­ду­ва­ње.­Ме­ѓу­дру­го­то,­де­ка­ак­цеп­то­ри­те­го­при­фа­ќа­ат­ро­ди­телс-тво­то­на­ид­ни­те­де­ца,­ка­ко­и­евен­ту-ал­ни­те­актив­но­сти­и­по­стап­ки­во­вр-ска­со­се­меј­но­то­и­нас­лед­но­то­пра­во­на­ге­нет­ски­от­ро­ди­тел.­Исто­та­ка­и­де-ка­до­на­то­ри­те­се­отка­жу­ва­ат­од­ро­ди-тел­ски­те­пра­ва­на­исти­те­де­ца.­До­кол­ку­двојката/са­мо­хра­на­та­мај-

ка­има­ап­со­лут­на­ин­ди­ка­ци­ја­за­из­ве-ду­ва­ње­на­ИВФ-про­цес­со­до­на­тор­ски­ма­те­ри­јал,­во­тој­слу­чај­има­пра­во­да­ба­ра­ва­у­чер­за­бесп­лат­но­оп­ло­ду­ва-ње­од­Фон­дот­за­здрав­ство­на­Ре­пуб-

ли­ка­Ма­ке­до­ни­ја.­Фон­дот­не­ја­по­кри-ва­це­на­та­за­увоз­на­до­ни­ра­ни­от­ма-те­ри­јал,­ту­ку­са­мо­за­оп­ло­ду­ва­ње­то­во­со­од­вет­ни­от­ИВФ-цен­тар.Со­ко­ја­бан­ка­на­јај­це­кле­тки­со­

ра­бо­ту­ва­те?-­ПЗУ­„Ре-Ме­ди­ка“­не­о­дам­на­склу­чи­

до­го­вор­со­„First­Egg­Bank“­од­Бел­ги-ја­и­е­во­про­це­ду­ра­на­увоз­на­пр­ви-те­јај­це-кле­тки­за­по­тре­би­те­на­на­ши-те­па­ци­ен­ти.­До­на­тор­ки­те­се­од­би­ра-ат­спо­ред­фе­но­тип­ски­ка­ра­кте­ри­сти-ки­на­за­ин­те­ре­си­ра­ни­те­па­ро­ви­(ви-си­на,­те­жи­на,­бо­ја­на­ко­са­и­очи,­ка-ко­и­крв­на­гру­па).Од­стра­на­на­бан­ка­та­се­до­ста­ву­ва­

комп­ле­тен­про­фил­на­до­на­тор­ка­та,­ка-ко­и­скри­нинг­за­нај­че­сти­те­ин­фе­ктив-ни­за­бо­лу­ва­ња­(хе­па­ти­тис­Б,­Ц­и­СИ-ДА),­нај­че­сти­те­се­ксу­ал­но­пре­нос­ли-ви­за­бо­лу­ва­ња­(хла­ми­ди­ја,­ци­то­ме­га-ло­ви­рус),­цер­ви­кал­ни­бри­се­ви­и­нор-ма­лен­ПАП-тест,­нор­ма­лен­ка­ри­о­тип­(број­и­стру­кту­ра­на­хро­мо­зо­ми­те),­нај-че­сти­те­ге­нет­ски­за­бо­лу­ва­ња­кои­се­пре­не­су­ва­ат­по­еден­ген­(ци­стич­на­фи-бро­за,­та­ла­се­ми­ја),­пси­хо­ло­шки­те­сти-ра­ња,­ре­зул­тат­од­ан­ти­му­ле­ри­ан­хор-мон,­те­сто­ви­за­фа­ми­ли­јар­но­стеб­ло,­ка­ко­и­дру­ги­пси­хо­ло­шки­и­со­ци­о­ло-шки­ка­ра­кте­ри­сти­ки.­

Склу­чивме­до­го­вор­со­„First­Egg­Bank“­од­Бел­ги­ја­и­е­во­про­це­ду­ра­на­увоз­на­пр­ви­те­јај­це­кле­тки­за­

по­тре­би­те­на­на­ши­те­па­ци­ен­ти.­До­на­тор­ки­те­се­од­

би­ра­ат­спо­ред­фе­но­тип­ски­ка­ра­кте­ри­сти­ки­на­за­ин­те­

ре­си­ра­ни­те­двојки

Д­р­Ва­лен­ти­на­Со­ти­ро­ска,ембриолог

16 РЕВИТА | декември 2016

Неп­лод­но­ста­кај­ма­жи­те­е­мно­гу­чест­при­чи­ни­тел­на­брач­ни­от­сте­ри-ли­тет.­До­пред­30­го­ди­ни­се­мис­ле­ше­де­ка­са­мо­око­лу­20­от­сто­од­слу­ча­и-те­на­бра­чен­сте­ри­ли­тет­се­дол­же­ле­на­неп­лод­но­ста­кај­ма­жи­те.­Но­нај­но-ви­те­ис­пи­ту­ва­ња­по­ка­жу­ва­ат­де­ка­кај­40-50­про­цен­ти­при­чи­ни­те­за­сте­ри-ли­тет­тре­ба­да­се­ба­ра­ат­кај­ма­жи­те.­-­Осо­бе­но­е­за­гри­жу­вач­ки­по­да­то­кот­

де­ка­за­пос­лед­ни­те­пе­де­се­ти­на­го­ди-ни­ква­ли­те­тот­на­спер­ма­та­кај­ма­жи-те­е­сма­лен­за­50­от­сто,­што­се­дол­жи­на­мно­гу­број­ни­при­чи­ни­-­ве­ли­д-р­Зла-

тко­Пен­дов­ски,­хи­рург-уро­лог.­Тој­об­јас­ну­ва­де­ка­обич­но­при­сом-

не­ние­за­ма­шки­от­сте­ри­ли­тет,­пр­во­тре­ба­да­се­на­пра­ви­ана­ли­за­на­спер-

ма­та­или­спер­мо­грам.­-­Нај­го­лем­број­уро­ло­зи­сме­та­ат­де-

ка­тре­ба­да­се­ана­ли­зи­ра­ат­не­кол­ку­при­ме­ро­ци­од­спер­ма­за­да­се­до­не­се­зак­лу­чок­за­неј­зи­ни­от­ква­ли­тет.­Спер-мо­гра­мот­прет­ста­ву­ва­ана­ли­за­на­се-ме­на­та­теч­ност­кај­ма­жи­те­и­е­ру­тин-ски­прег­лед­за­ис­пи­ту­ва­ње­на­плод­но-ста­кај­ма­жи­те­-­ве­ли­д-р­Пен­дов­ски.Свет­ска­та­здрав­стве­на­ор­га­ни­за­ци-

ја­по­ста­ви­ла­дол­на­гра­ни­ца­за­нор­ма-лен­спер­мо­грам­спо­ред­ко­ја­во­1­ми-ли­ли­тар­има­20­ми­ли­о­ни­спер­ма­то­зо-и­ди,­од­кои­нај­мал­ку­50­от­сто­се­дви-

Нај­но­ви­те­ис­пи­ту­ва­ња­по­ка­жу­ва­ат­де­ка­кај­40­50­про­цен­ти­на­брач­на­неп­лод­ност­при­чи­ни­те­за­сте­ри­ли­тет­тре­ба­да­се­ба­ра­ат­кај­ма­жи­те

Неп­лод­ност­кај­ма­жи­те

декември 2016 | РЕВИТА 17

Ако­се­утвр­ди­неп­лод­но­ста­по­сто­јат­мно­гу­број­ни­ме­то­ди­на­ле­ку­ва­ње,­вклу­чу­вај­ќи­ја­и­ме­то­да­та­на­аси­сти­

ра­на­ре­про­дук­ци­ја

Д­р­Зла­тко­Пен­дов­ски,­хи­рург­уро­лог

жат­пра­вил­но.­-­Се­пак,­ка­ра­кте­ри­сти­ки­те­на­спер-

мо­гра­мот­кои­одре­ду­ва­ат­да­ли­еден­маж­е­пло­ден­или­неп­ло­ден­не­се­јас-но­де­фи­ни­ра­ни­-­ве­ли­на­ши­от­со­го-вор­ник.­Оли­гос­пер­ми­ја­е­на­ма­лен­број­на­

спер­ма­то­зо­и­ди­во­еден­ми­ли­ли­тар­спер­ма.­Дол­на­та­гра­ни­ца­е­20­ми­ли-о­ни.­Азо­ос­пер­ми­ја­е­це­лос­но­отсус­тво­на­жи­ви­спер­ма­то­зо­и­ди­во­еја­ку­ла­тот.­-­Ед­но­е­си­гур­но,­ако­се­утвр­ди­неп-

лод­но­ста­по­сто­јат­мно­гу­број­ни­ме­то­ди­на­ле­ку­ва­ње,­вклу­чу­вај­ќи­ја­и­ме­то­да-та­на­аси­сти­ра­на­ре­про­дук­ци­ја­-­до­да-ва­д-р­Пен­дов­ски.

-­­Ва­ри­ко­це­ла­-­про­ши­ру­ва­ње­на­ве-ни­те­на­ле­ви­от­те­стис.­Про­ме­на­та­се­ди­јаг­но­сти­ци­ра­со­уро­ло­шки­прег­лед­-­Крип­тор­хи­зам­-­ано­ма­ли­ја­на­нес-

пу­штен­те­стис­во­скро­ту­мот,­кој­се­ја-ву­ва­кај­око­лу­4­про­цен­ти­од­ма­шки-те­де­ца.­Нес­пу­ште­ни­от­те­стис­за­о­ста-ну­ва­во­сто­мач­на­та­праз­ни­на,­а­нај-че­сто­се­на­о­ѓа­во­пре­по­на­та.­На­вре-ме­но­то­опе­ра­тив­но­ле­ку­ва­ње­мно-гу­при­до­не­су­ва­да­се­спре­чи­неп­лод-но­ста­­-­Вос­па­ле­ние­на­те­сти­си­те­или­ор-

хи­дис­-­нај­че­сто­на­ста­ну­ва­ка­ко­комп-ли­ка­ци­ја­за­вре­ме­на­па­ро­ти­тис­или­за­у­шки­-­Тор­зи­ја­на­те­сти­си­те­или­за­вр­ту-

ва­ње­на­те­сти­сот,­при­што­до­а­ѓа­до­оште­ту­ва­ње­на­цир­ку­ла­ци­ја­та­и­пре-кин­на­ар­те­ри­ска­та­и­на­вен­ска­та­крв.­Тие­мо­же­да­би­дат­при­чи­ни­те­ли­за­неп­лод­ност­-­На­ру­шу­ва­ње­на­спер­ма­то­ге­не-

за­та­-­нај­че­сто­на­ста­ну­ва­ка­ко­пос-ле­ди­ца­на­вро­де­ни­ге­нет­ски­аб­нор-мал­но­сти­-­Мал­фор­ма­ции­и­оп­струк­ции­на­ек-

скре­тор­ни­те­ка­на­ли­-­мо­же­да­на­ста-нат­ка­ко­пос­ле­ди­ца­на­вос­па­ле­ние,­опе­ра­тив­ни­за­фа­ти,­ка­ко­и­ге­нет­ски­при­чи­ни­те­ли­-­Ва­зе­кто­ми­ја­та­или­на­мер­но­под-

вр­зу­ва­ње­на­спер­ма­тич­ни­те­вр­вки­кај­ма­жи­те­е­чест­при­чи­ни­тел­во­за-пад­ни­от­свет,­ка­де­што­ма­жи­те­че-сто­при­ме­ну­ва­ат­ва­зе­кто­ми­ја­ка­ко­средс­тво­за­кон­тра­цеп­ци­ја­-­Ен­до­кри­но­ло­шки­при­чи­ни­те­ли­

или­не­до­ста­ток­или­не­до­вол­на­про-дук­ци­ја­на­ан­дро­ге­ни­хор­мо­ни­(ма-шки­по­ло­ви­хор­мо­ни)

­-­По­ло­во­пре­нос­ли­ви­бо­ле­сти­-­не-кои­од­нив­мо­же­да­до­ве­дат­до­оште-ту­ва­ње­на­те­сти­си­те­или­до­не­про­од-ност­на­се­ме­во­ди­те.­По­ра­ди­тоа,­че-сто­е­не­оп­ход­но­да­се­на­пра­ви­ба­кте-ри­о­ло­шки­прег­лед­на­еја­ку­ла­тот,­на­се­кре­тот­на­про­ста­та­та­и­на­моч­та,­ка­ко­и­зе­ма­ње­на­бри­се­ви­од­моч-ни­от­ка­нал.­Нај­че­сти­при­чи­ни­те­ли­во­де­неш­но­вре­ме­се:­хла­ми­ди­ја,­три-хо­мо­нас,­го­но­реа,­уре­оп­лаз­ма­и­ми-коп­лаз­ма.­Вос­па­ле­ни­ја­та­на­про­ста-та­и­на­се­ме­ни­те­вре­ќич­ки­се­до­бро­поз­на­ти­при­чи­ни­те­ли­и­се­откри­ва-ат­со­уро­ло­шки­и­со­ми­кро­би­о­ло­шки­прег­ле­ди.­­-­Зе­ма­ње­дро­га­и­ал­ко­хол­во­по­го-

ле­ми­ко­ли­чес­тва,­ка­ко­и­пу­ше­ње­то­ци­га­ри­мо­же­да­го­сма­ли­бро­јот­на­спер­ма­то­зо­и­ди­и­да­дој­де­до­неп­лод-ност­-­Емо­ци­о­нал­ни­от­стрес­мо­же­да­ја­

сма­ли­про­дук­ци­ја­та­на­хор­мо­ни­и­да­го­сма­ли­бро­јот­на­спер­ма­то­зо­и­ди­те­-­Пре­гре­ва­ње­на­те­сти­си­те­по­ра­ди­

зго­ле­ме­на­те­лес­на­тем­пе­ра­ту­ра,­упо-тре­ба­на­са­у­на,­топ­ли­ба­њи,­ус­ло­ви­на­ра­бо­та­и­сл.­мо­жат­при­вре­ме­но­да­го­сма­лат­бро­јот­на­спер­ма­то­зо­и­ди­те­-­Не­пра­вил­на­ис­хра­на,­не­до­стиг­

на­одре­де­ни­хран­ли­ви­ма­те­рии­ка­ко­што­се­се­лен,­цинк,­ви­та­мин­Ц,­фол-на­ки­се­ли­на,­мо­же­да­би­дат­фа­кто­ри­на­неп­лод­ност­-­Де­бе­ли­на­та­-­не­кои­сту­дии­кај­пре-

ку­мер­на­та­те­лес­на­те­жи­на­по­ка­жу-ва­ат­зго­ле­мен­број­на­брач­на­неп-лод­ност­-­Пре­ку­мер­но­то­во­зе­ње­ве­ло­си­пед­

мо­же­да­до­ве­де­до­сма­лен­број­на­спер­ма­то­зо­и­ди

-­­Пре­ста­не­те­со­кон­су­ми­ра­ње­дро-ги,­ци­га­ри,­ка­фе,­ал­ко­хол­-­При­по­сто­е­ње­на­ин­фек­ци­ја­со­

хла­ми­ди­ја,­уре­оп­лаз­ма­или­ба­кте­ри-ска­ин­фек­ци­ја,­по­треб­на­е­кон­сул­та-ци­ја­со­уро­лог­и­со­од­вет­но­ле­ку­ва­ње­-­Ва­ри­ко­це­ла­та­ус­пеш­но­се­ле­ку-

ва­опе­ра­тив­но­-­Да­се­из­бег­ну­ва­но­се­ње­на­тес-

ни­га­ќи­и­тес­ни­пан­та­ло­ни­­-­Пре­де­лот­на­те­сти­си­те­да­не­се­

за­гре­ва,­ви­со­ка­та­тем­пе­ра­ту­ра­ги­уби­ва­спер­ма­то­зо­и­ди­те.­Нор­мал­на-та­тем­пе­ра­ту­ра­из­не­су­ва­33­цел­зи­у-со­ви­сте­пе­ни,­па­по­ра­ди­тоа­се­пре-по­ра­чу­ва­да­се­из­бег­ну­ва­ту­ши­ра-ње­со­вре­ла­во­да,­упо­тре­ба­на­са-у­ни­и­слич­но­-­Да­се­из­бег­ну­ва­ат­сре­ди­ни­со­

отров­ни­суп­стан­ции,­хе­ми­ска­ин­ду-стри­ја,­пе­сти­ци­ди,­оло­во,­пе­чат­ни-ци...

­-­Тре­ба­да­се­из­бег­ну­ва­мно­гу­дол-го­во­зе­ње­ве­ло­си­пед­-­Кон­су­ми­ра­ње­то­одре­де­ни­ви­та-

ми­ни,­ми­не­ра­ли­и­ами­но­ки­се­ли­ни­има­го­ле­ма­важ­ност­за­спер­ма­то­ге-не­за­та.­Ме­ѓу­нив­се­ви­та­ми­нот­Е,­ви-та­мин­Ц,­ви­та­мин­Б12,­фол­на­ки­се-ли­на,­се­лен,­цинк,­Л-кар­ни­тин­-­По­сто­јат­уште­мно­гу­пре­па­ра­ти­и­

ле­ко­ви­за­кои­е­утвр­де­но­де­ка­ја­по-до­бру­ва­ат­спер­ма­то­ге­не­за­та.

Нај­че­сти­при­чи­ни­за­неп­лод­ност­кај­ма­жи­те

Ка­ко­да­се­по­до­бри­ква­ли­те­тот­на­спер­ма­та

18 РЕВИТА | декември 2016

Неп­лод­но­ста­кај­ма­жи­те­е­мно­гу­чест­при­чи­ни­тел­на­брач­ни­от­сте­ри­ли­тет­и­при­чи­на­за­аси­сти­ра­на­ре­про­дук­ци­ја.­Ко­га­се­од­лу­чу­ва­да­се­оди­на­ин­се­ми­на­ци­ја,­а­ко­га­на­ин­ви­тро?-­Неп­лод­но­ста­кај­ма­жи­те,­сло­бод­но­

би­ре­кол,­е­во­дра­ма­ти­чен­по­раст.­Во­при­лог­на­ова­збо­ру­ва­и­де­фи­ни­ци­ја­та­на­на­ма­ле­на­оп­лод­на­моќ­кај­ма­жи­те,­од­нос­но­де­фи­ни­ци­ја­та­на­ол­гос­пер­ми-ја­-­на­ма­лен­број­на­спер­ма­то­зо­и­ди­во­ку­бен­сан­ти­ме­тар.­Име­но,­гра­ни­ца­та­од­20­ми­ли­о­ни­спер­ма­то­зо­и­ди­во­ку-

бен­сан­ти­ме­тар­спер­ма­се­га­е­на­ма­ле-на­на­10­ми­ли­о­ни.­Тоа­се­дол­жи­на­по-ве­ќе­не­га­тив­ни­вли­ја­ни­ја­кои­ги­но­си­овој­со­вре­мен­на­чин­на­жи­вот.­На­чи­нот­на­ис­хра­на­е­мно­гу­ва­жен,­

и­тоа­не­са­мо­за­на­ше­то­оп­што­здрав-је­за­што­се­до­ка­жа­де­ка­ја­за­сег­ну­ва­и­ре­про­дук­ци­ја­та.­Нај­но­ви­те­сту­дии­по-ка­жу­ва­ат­не­га­тив­но­вли­ја­ние­на­обе-зит­но­ста­(де­бе­ли­на­та)­на­ре­про­ду­ктив-ни­от­по­тен­ци­јал­не­са­мо­кај­же­ни­те­ту-ку­и­кај­ма­жи­те.­Пу­ше­ње­то­е­исто­та­ка­фа­ктор­со­сил­но­не­га­тив­но­вли­ја­ние.­Име­но,­тоа­до­ве­ду­ва­до­на­ма­лу­ва­ње­

на­ан­ти­о­кси­данс­ни­от­ба­ланс­во­ор­га-низ­мот,­на­што,­пак,­е­ре­зул­тат­по­ја­ва-та­на­не­под­виж­ност­на­са­ми­те­спер­ма-то­зо­и­ди­во­се­ме­нал­на­та­теч­ност,­ко­ја­е­то­ксич­на­за­нив.­Но­тоа­е­и­по­мал­проб-лем,­кој­лес­но­се­над­ми­ну­ва­со­но­ви-те­ме­то­ди­ка­ко­оп­ло­ду­ва­ње­то­со­еден­спер­ма­то­зо­ид.­Фраг­мен­та­ци­ја­та­на­ДНК­кај­спер­ма-

то­зо­и­ди­те­ка­ко­пос­ле­ди­ца­на­пу­ше­ње-то,­но­и­на­дру­ги­не­по­вол­ни­вли­ја­ни-ја­ка­ко­зра­че­ње­то,­ин­фек­ци­и­те,­из­ло-жу­ва­ње­на­хе­ми­ка­лии­при­ра­бо­та­или­топ­ли­на­не­мо­же­комп­лет­но­да­се­пре-

Ка­ко­се­тре­ти­ра­ма­шки­от­сте­ри­ли­тет­ко­га­двојките­ќе­од­лу­чат­да­има­ат­по­род,­ка­кви­ме­то­ди­се­ко­ри­стат­во­аси­сти­ра­на­та­ре­про­дук­ци­ја,­кол­кав­е­ус­пе­хот­при­тоа­се­не­кои­од­пра­ша­ња­та­на­кои­од­го­ва­ра­ги­не­ко­ло­гот­доц.­д­р­Зо­ран­Пе­та­нов­ски,­шеф­на­Цен­та­рот­за­ин­ви­тро­фер­ти­ли­за­ци­ја­во­„Ре­Ме­ди­ка“.­Она­што­не­мо­же­ше­да­се­за­мис­ли­пред­не­кол­ку­де­це­нии,­ве­ли­тој,­се­га­е­ру­ти­на­во­ве­штач­ко­то­оп­ло­ду­ва­ње

Проб­ле­мот­со­ма­шка­та­неп­лод­ност­го­ре­ша­ва­ме­ру­тин­ски

ДОЦ. Д-Р ЗО РАН ПЕ ТА НОВ СКИ

декември 2016 | РЕВИТА 19

мо­сти­со­ме­то­ди­те­на­аси­сти­ра­на­та­ре-про­дук­ци­ја.­Таа­до­ве­ду­ва­до­соз­да­ва-ње­на­не­ква­ли­тет­ни­ем­бри­о­ни­и­по­го-ле­ма­за­че­сте­ност­ду­ри­и­на­ра­но­из­гу-бе­ни­те­бре­ме­но­сти,­од­нос­но­по­ја­ва­на­т.н.­ра­ни­абор­ту­си.­Да­се­раз­бе­ре­ме,­тоа­не­зна­чи­де­ка­овие­ло­ши­вли­ја­ни-ја­од­жи­вот­ни­те­на­ви­ки­се­им­пе­ра­тив-ни­и­де­ка­се­кој­пу­шач­ќе­ги­има­овие­проб­ле­ми,­ме­ѓу­тоа­до­ка­жа­но­е­нив­но-то­не­га­тив­но­вли­ја­ние­врз­фер­тил­ни­от­по­тен­ци­јал.­Мо­же­да­на­пра­ви­ме­ед­на­сли­ко­ви­та­ком­па­ра­ци­ја.­Име­но,­по­ја-ва­та­на­кар­ци­ном­на­бе­ли­те­дро­бо­ви­е­по­вр­за­на,­ме­ѓу­дру­ги­те­фа­кто­ри,­и­со­пу­ше­ње­то.­Се­ка­ко,­не­си­те­пу­ша­чи­до-би­ва­ат­кар­ци­ном­на­бе­ли­те­дро­бо­ви,­но­кај­оние­што­го­има­ат­зна­чај­но­по-ве­ќе­се­пу­ша­чи.­Од­дру­ги­те­фа­кто­ри­кои­не­га­тив­но­

вли­ја­ат­врз­ре­про­ду­ктив­ни­от­по­тен­ци-јал­кај­ма­жи­те­се­стре­сот,­кон­су­ми­ра-ње­то­ви­со­ки­до­зи­на­ко­фе­ин,­ал­ко­хол,­тес­на­та­дол­на­об­ле­ка,­ду­ри­и­пре­те­ра-на­та­фи­зич­ка­актив­ност­ка­ко­веж­би­те­за­об­ли­ку­ва­ње­на­те­ло­то­има­ат­одре-ден­не­га­ти­вен­им­пакт­пре­ку­ла­че­ње­на­еден­хор­мон­кој­го­на­ма­лу­ва­при­род-ни­от­те­сто­сте­рон­и­ре­зул­ти­ра­со­на­ма-лу­ва­ње­на­бро­јот­на­спер­ма­то­зо­и­ди.­Што­се­од­не­су­ва­до­ар­те­фи­ци­ел­на­та­

ин­се­ми­на­ци­ја­и­ин­ви­тро-фер­ти­ли­за­ци-ја­та,­тие­две­ме­то­ди­не­се­ком­па­ри­ра­ат­ни­ту­мо­же­да­си­кон­ку­ри­ра­ат­ме­ѓу­се­бе­во­пог­лед­на­ефи­кас­но­ста­во­ре­ша­ва-ње­то­на­неп­лод­но­ста.­Ар­те­фи­ци­ел­на­та­ин­се­ми­на­ци­ја­е­ин­тер­вен­ци­ја­или­про-це­ду­ра­ко­ја­се­упо­тре­бу­ва­пред­ин­ви-тро-фер­ти­ли­за­ци­ја­та­ка­ко­пос­лед­на­и­нај­сил­на­по­ну­да­на­трет­ман­на­неп­лод-но­ста.­Ин­се­ми­на­ци­ја­та­се­упо­тре­бу­ва­во­слу­чаи­ка­де­што­има­до­бар­ква­ли-тет­на­спер­ма­то­зо­и­ди,­но­тие­не­се­под-виж­ни.­При­ек­стрем­но­ни­ска­кон­цен-тра­ци­ја­на­спер­ма­то­зо­и­ди­се­ка­ко­де-ка­се­оди­ди­рект­но­на­ин­ви­тро-фер­ти-ли­за­ци­ја.­Во­пра­вил­ни­кот­на­Фон­дот­за­здрав­стве­но­оси­гу­ру­ва­ње­пос­лед­ни­ве­го­ди­ни­е­наз­на­че­на­број­ка­та­од­4­ми­ли-о­ни­спер­ма­то­зо­и­ди­во­ку­бен­сан­ти­ме-тар­спер­ма­ка­ко­дол­на­гра­ни­ца­за­ин-се­ми­на­ци­ја,­што­зна­чи­де­ка­под­оваа­кон­цен­тра­ци­ја­се­оди­ди­рект­но­на­ин-ви­тро-фер­ти­ли­за­ци­ја.­Кои­ме­то­ди­за­ин­ви­тро­фер­ти­ли­за­

ци­ја­се­ко­ри­стат?­-­Оп­ло­ду­ва­ње­то­со­еден­спер­ма­то­зо-

ид,­од­нос­но­ИЦСИ-ме­то­да­та­(ICSI)­вне-се­ре­во­лу­ци­ја­на­по­ле­то­на­трет­ма­нот­на­ма­шки­от­сте­ри­ли­тет.­За­при­род­но­да­се­оп­ло­ди­јај­це-кле­тка­се­по­треб­ни­

сто­ти­ци­ил­ја­ди­спер­ма­то­зо­и­ди­кои­ќе­па­ту­ва­ат­до­неа,­ќе­ја­оби­ко­лат­за­са-мо­еден­да­нав­ле­зе­во­неа.­Се­га,­ако­во­спер­мо­гра­мот­има­и­са­мо­не­кол­ку­до­бри­спер­ма­то­зо­и­ди,­со­оваа­ме­то­да­мо­же­да­оп­ло­ди­ме­ист­тол­кав­број­јај-це-кле­тки.­Тоа­е­на­ви­сти­на­ре­во­лу­ци­о-нер­но­откри­тие.­Вто­ра­та­мож­ност­се­ко­ри­сти­ако­во­

еја­ку­ла­тот­во­оп­што­не­ма­спер­ма­то­зо-и­ди.­То­гаш­по­пат­на­би­оп­си­ја­или­со­опе­ра­ци­ја­на­те­сти­си­те,­т.н.­ТЕСЕ­или­Ми­кро­ТЕСЕ­(TESE­или­Micro­TESE)­мо-же­да­се­нај­дат­спер­ма­то­зо­и­ди­и­со­нив­да­се­на­пра­ви­оп­ло­ду­ва­ње.­Тоа­до­пред­де­се­ти­ци­го­ди­ни­бе­ше­не­за­мис­ли­во.­За­до­волс­тво­ми­што­мо­жам­да­ка-

жам­де­ка­на­ша­та­уста­но­ва­е­ли­дер­во­ре­ша­ва­ње­на­ма­шки­от­сте­ри­ли­тет.­Ние­ру­тин­ски­ги­ра­бо­ти­ме­овие­по­стап­ки­во­трет­ма­нот­на­ма­шки­от­сте­ри­ли­тет.Ка­ков­ус­пех­мо­же­да­се­оче­ку­ва?-­Ус­пе­хот­е­ист­ка­ко­и­кај­дру­ги­те­ме-

то­ди,­са­мо­што­за­не­го­е­по­тре­бен­ви-со­ко­обу­чен­ка­дар­за­да­се­на­пра­ви­оп­ло­ду­ва­ње­то­во­ви­стин­ски­от­вре­мен-ски­пер­и­од.­Во­на­ши­от­цен­тар­си­те­ем-бри­о­ло­зи­ед­на­кво­се­обу­че­ни­да­ја­пра-ват­оваа­тех­ни­ка­на­оп­ло­ду­ва­ње­и­тоа­нѐ­пра­ви­на­ви­сти­на­моќ­ни­во­пог­лед­на­ре­ша­ва­ње­на­овој­тип­неп­лод­ност.Што­до­кол­ку­не­ма­до­вол­но­жи­ви­

спер­ма­то­зо­и­ди,­што­им­пред­ла­га­те­на­па­ци­ен­ти­те?-­Оп­ло­ду­ва­ње­то­мо­же­да­се­на­пра-

ви­и­со­мр­тов­спер­ма­то­зо­ид,­би­деј­ќи­ге­нет­ски­от­ма­те­ри­јал­се­пре­не­су­ва­со­спер­ма­то­зо­и­дот,­но­се­пак­тоа­не­е­пре-по­рач­ли­во­за­ра­ди­не­га­тив­но­то­вли­ја-ние­врз­по­на­та­мош­ни­от­раз­вој­на­ем-бри­о­нот.­За­тоа,­им­пе­ра­тив­е­да­се­оп-ло­ди­јај­це-кле­тка­со­жив­и­здрав­спер-

ма­то­зо­ид,­ко­ја­со­на­ши­те­тех­ни­ки­ка-ко­ИМСИ­(IMSI)­ќе­би­де­пре­поз­на­ен­пред­да­би­де­ин­се­ми­ни­ра­на­јај­це-кле-тка­та.­Кај­оние­па­ро­ви­кои­се­со­о­чу­ва-ат­со­проб­ле­мот­ка­де­што­ма­жот­не­ма­спер­ма­то­зо­и­ди­се­пре­по­ра­чу­ва­ин­ви-тро-фер­ти­ли­за­ци­ја­со­до­ни­ра­ни­спер-ма­то­зо­и­ди.­Тој­про­грам­те­че­во­на­ша-та­уста­но­ва,­ние­уве­зу­ва­ме­спер­ма­то-зо­и­ди­од­европ­ски­те­бан­ки­на­спер­ма-то­зо­и­ди.­

За­до­волс­тво­ми­што­мо­жам­да­ка­жам­де­ка­на­ша­та­

уста­но­ва­е­ли­дер­во­ре­ша­ва­ње­на­ма­шки­от­сте­ри­ли­тет,­а­ние­ру­тин­ски­ги­ра­бо­ти­ме­ме­то­ди­те­кои­се­

ко­ри­стат­во­трет­ма­нот

Доц.­д­р­Зо­ран­Пе­та­нов­ски,­ги­не­ко­лог

20 РЕВИТА | декември 2016

Ко­ро­нар­ни­от­стрес-тест­(КСТ),­кој­е­поз­нат­и­ка­ко­ер­го­ме­три­ски­тест,­прет-ста­ву­ва­про­це­ду­ра­за­ди­јаг­но­сти­ци­ра-ње,­сле­де­ње­и­ле­ку­ва­ње­на­па­ци­ен­ти-те­кај­кои­по­стои­сом­не­ва­ње­или­кај­кои­ве­ќе­е­ди­јаг­но­сти­ци­ра­на­кар­ди­о-ва­ску­лар­на­бо­лест,­осо­бе­но­ко­ро­нар-на­ар­те­ри­ска­бо­лест.­Д-р­Ли­ди­ја­Па­ла-но­ва,­спе­ци­ја­лист­по­ин­тер­на­ме­ди­ци-на­-­кар­ди­о­лог­во­„Ре-Ме­ди­ка“,­об­јас-ну­ва­де­ка­те­стот,­пра­ктич­но,­е­фи­зич­ко­оп­то­ва­ру­ва­ње­на­па­ци­ен­тот,­кое­се­из-ве­ду­ва­спо­ред­од­на­пред­исп­ла­ни­ра­на­про­це­ду­ра­по­де­ле­на­во­не­кол­ку­фа­зи.

ПРА­КТИЧ­НА­ПРИ­МЕ­НА­НА­ТЕ­СТОТ

-­Се­кој­ко­ро­на­рен­стрес-тест­тре­ба­да­би­де­одре­ден­од­до­ктор­спе­ци­ја­лист­ин­тер­нист­-­кар­ди­о­лог.­Те­стот­се­из­ве-ду­ва­на­под­виж­на­лен­та­по­стан­дар­ди-зи­ран­про­то­кол­по­ме­то­дот­на­Брус.­Па-ци­ен­тот­пре­ку­еле­ктро­ди­се­сле­ди­на­мо­ни­тор­при­што­му­се­ме­рат­ви­тал-ни­те­па­ра­ме­три,­од­нос­но­ар­те­ри­ски-от­кр­вен­при­ти­сок,­пул­сот­и­ЕКГ-гра­мот­-­ве­ли­д-р­Па­ла­но­ва.Ко­ро­нар­ни­от­стрес-тест­е­без­бед­на,­

не­ин­ва­зив­на­ди­јаг­но­стич­ка­ме­то­да.Но­и­по­крај­тоа,­об­јас­ну­ва­до­ктор­ка-

та,­се­кој­па­ци­ент­пред­из­ве­ду­ва­ње­то­на­те­стот­тре­ба­да­би­де­за­поз­на­ен­со­про­це­ду­ра­та­на­те­сти­ра­ње­то­и­со­мож-ни­те­комп­ли­ка­ции­ка­ко­што­се­пад­на­ар­те­ри­ски­от­кр­вен­при­ти­сок,­вр­тог­ла-ви­ца­и­со­стој­ба­на­ко­лапс.До­кол­ку­се­ра­бо­ти­за­па­ци­ен­ти­кои­

се­ди­ја­бе­ти­ча­ри,­хи­пер­то­ни­ча­ри­или­ср­це­ви­бол­ни,­ве­ли­на­ша­та­со­го­вор-нич­ка,­тие­за­дол­жи­тел­но­тре­ба­да­ја­ис­пи­јат­про­пи­ша­на­та­те­ра­пи­ја­и­два­­ча­са­пред­из­ве­ду­ва­ње­на­те­стот­да­би-дат­на­лес­на­хра­на.До­кол­ку­па­ци­ен­тот­чув­ству­ва­ка­кви­

би­ло­те­го­би­(за­мор,­ма­ла­кса­ност,­ср-

це­би­е­ње,­отеж­на­то­ди­ше­ње,­сте­га­ње­или­бол­ка­во­гра­ди­те,­бол­ка­во­кој­би­ло­дел­од­те­ло­то),­дол­жен­е­да­го­из­ве­сти­до­кто­рот­пред­за­поч­ну­ва­ње­на­те­стот.Из­ве­ду­ва­ње­то­ на­ ко­ро­нар­ни­от­

стрес-тест­го­пра­ви­ме­ди­цин­ска­се-стра.­Во­ли­те­ра­ту­ра­та­че­сто­се­опи­ша-ни­слу­чаи­на­не­са­ка­ни­си­ту­а­ции­при­из­ве­ду­ва­ње­на­стрес-те­стот­(на­ру­шу-ва­ња­на­ср­це­ви­от­ри­там­-­арит­мии,­истак­ну­ва­ње­на­ан­ги­ноз­ни­от­син­дром­кај­па­ци­ен­ти­со­прет­ход­на­ан­ги­на,­па­ду­ри­ср­цев­удар),­по­ра­ди­што­по­сто­јат­до­бро­де­фи­ни­ра­ни­пра­ви­ла­за­под­го­то-вка­и­се­лек­ци­ја­на­па­ци­ен­ти­кои­се­из-

ло­жу­ва­ат­на­оваа­ана­ли­за,­за­да­се­ми-ни­ми­зи­ра­ат­и­из­бег­нат­пос­ле­ди­ци­те.­Ток­му­по­ра­ди­тоа,­отка­ко­ќе­опре-де­ли­ле­кар,­ те­стот­ го­из­ве­ду­ва­се-стра­што­е­еду­ци­ра­на­и­сер­ти­фи­ци-ра­на­за­тоа­и­е­дел­од­кар­ди­о­ло­шки-от­тим­во­здрав­стве­на­та­уста­но­ва.­-­И­по­крај­тоа­што­ко­ро­нар­ни­от­стрес-тест­е­не­ин­ва­зив­на­ди­јаг­но­стич­ка­ме-то­да,­таа­во­ед­но­е­ме­то­да­што­мо­же­да­пре­диз­ви­ка­се­ри­оз­ни­не­са­ка­ни­ефе-кти.­Исти­те­тре­ба­од­на­пред­да­ги­зна-е­ме,­да­ги­пре­поз­на­е­ме­на­вре­ме­но­и­да­ре­а­ги­ра­ме­пра­вил­но.­Те­стот­се­пра-ви­иск­лу­чи­во­во­при­сус­тво­на­ле­кар­и­по­ин­ди­ка­ци­ја­и­доз­во­ла­од­до­ктор-Ко­ро­нар­ни­от­стрес­тест­е­

без­бед­на­и­не­ин­ва­зив­на­ди­јаг­но­стич­ка­ме­то­да,­но­и­по­крај­тоа,­се­кој­па­ци­ент­тре­ба­да­би­де­за­поз­на­ен­со­про­це­ду­ра­та­на­те­сти­ра­ње­то

Д­р­Ли­ди­ја­Па­ла­но­ва,­ин­тер­нист

Кон­тра­ин­ди­ка­цииД-р­Па­ла­но­ва­ве­ли­де­ка­по­сто­јат­кон­тра­ин­ди­ка­ции­за­из­ве­ду­ва­ње­на­те­стот.­Тие­кон­тра­ин­ди­ка­ции­се:­аку­тен­ин­фаркт­на­ми­о­кар­дот,­ср­це­ва­де­ком­пен-

за­ци­ја,­не­ре­гу­лар­на­ар­те­ри­ска­хи­пер­тен­зи­ја,­брон­хи­јал­на­аст­ма,­по­те­шки­фор­ми­на­ане­мии,­мул­ти­фо­кал­на­вен­три­ку­лар­на­ек­стра­си­сто­ли­ја,­блок­на­ле-ва­гран­ка­на­Хи­сов­сноп­и­син­дром­на­пре­е­кси­та­ци­ја­(по­ра­ди­не­мож­ност­за­про­це­на­на­еле­ктро­кар­ди­о­граф­ски­те­про­ме­ни­во­те­кот­и­по­оп­то­ва­ру­ва­ње­то).

Кога­и­зошто­се­прави

декември 2016 | РЕВИТА 21

КО­РО­НА­РЕН­СТРЕС-ТЕСТИ­по­крај­тоа­што­ко­ро­нар­ни­от­стрес­тест­е­не­ин­ва­зив­на­ди­јаг­но­стич­ка­ме­то­да,­таа­мо­же­да­пре­диз­ви­ка­се­ри­оз­ни­не­са­ка­ни­ефе­кти.­По­ра­ди­тоа,­отка­ко­ќе­опре­де­ли­ле­кар,­те­стот­го­из­ве­ду­ва­се­стра­што­е­еду­ци­ра­на­и­сер­ти­фи­ци­ра­на­за­тоа

Ме­ди­цин­ска­та­се­стра­му­по­ма­га­на­па­ци­ен­тот­да­по­стиг­не­пра­вил­но­тем­по­на­дви­же­ње,­ги­ме­ри­ви­тал­ни­те­па­ра­ме­три,­сле­ди­да­ли­е­до­бро­и,­нај­важ­но,­буд­но­

го­сле­ди­мо­ни­то­рин­гот

Ели­за­бе­та­Бош­на­ко­ва,­глав­на­се­стра­

на­Ди­јаг­но­сти­ка

кар­ди­о­лог­-­ве­ли­дипл.­ме­ди­цин­ска­се-стра­Ели­за­бе­та­Бош­на­ко­ва,­глав­на­се-стра­на­од­де­лот­Ди­јаг­но­сти­ка­во­„Ре-Ме­ди­ка“.Па­ци­ен­тот,­об­јас­ну­ва­таа,­тре­ба­да­

е­за­поз­на­ен­со­ме­то­да­та­и­ка­ко­таа­се­из­ве­ду­ва,­а­ти­мот­го­под­го­тву­ва­пси-хич­ки.­Тој­тре­ба­да­е­ја­ден­око­лу­2­ча-са­пред­из­вед­ба­та­на­те­стот,­да­е­лес-но­об­ле­чен­и­да­но­си­удоб­ни­обу­вки­со­кои­ќе­че­ко­ри­по­тра­ка­та.-­Му­по­ста­ву­ва­ме­еле­ктро­ди­за­мо­ни-

то­ринг­и­ман­жет­на­за­ме­ре­ње­кр­вен­при­ти­сок,­ја­сле­ди­ме­бр­зи­на­та­на­тра-ка­та,­а­по­ве­ќе­па­ти­во­те­кот­на­дви­же-ње­то­го­пра­шу­ва­ме­па­ци­ен­тот­да­ли­се­

чув­ству­ва­до­бро­и­ба­ра­ме­од­не­го­да­ни­алар­ми­ра­ако­по­чув­ству­ва­ка­ква­би­ло­те­го­ба­или­не­при­јат­ност­-­об­јас-ну­ва­Бош­на­кова.­Се­стра­та­што­го­из­ве­ду­ва­те­стот­го­

во­ди­па­ци­ен­тот.­При­из­вед­ба­та­на­ме-то­да­та­таа­му­по­ма­га­на­па­ци­ен­тот­да­по­стиг­не­пра­вил­но­тем­по­на­дви­же­ње,­ги­ме­ри­ви­тал­ни­те­па­ра­ме­три,­сле­ди­

да­ли­е­до­бро­и,­нај­важ­но,­буд­но­го­сле-ди­мо­ни­то­рин­гот.-­Обу­че­ни­от­кар­ди­о­ло­шки­тим,­тех-

нич­ка­та­под­го­то­вка­и­опре­ма­во­кар-ди­о­ло­шки­от­ка­би­нет­се­пре­дус­лов­за­без­бед­но­и­до­бро­за­вр­шен­ко­ро­на­рен­стрес-тест.­Па­ци­ен­тот­тре­ба­да­се­чув-ству­ва­без­бед­но,­а­ние­тоа­го­по­стиг-ну­ва­ме­-­ве­ли­Бош­на­ко­ва.

22 РЕВИТА | декември 2016

Не­кол­ку­на­уч­ни­ци­во­об­ла­ста­на­ла-сер-тех­но­ло­ги­ја­та­ус­пе­а­ја­оваа­тех­но-ло­ги­ја,­ко­ја­до­се­га­бе­ше­упо­тре­бу­ва­на­во­НАСА,­да­ја­на­со­чат­во­ме­ди­цин­ски­про­е­кти­со­не­ос­по­рен­ефект­кај­раз-лич­ни­па­то­ло­шки­со­стој­би.­Си­ни­от­ла-сер­е­нај­но­во­откри­тие­кое­е­ап­ли­ци-ра­но­во­раз­лич­ни­ме­ди­цин­ски­гран­ки­и­ну­ди­ино­ва­ци­ски­ре­ше­ни­ја­за­раз-лич­ни­бо­ле­сти.­Тој,­ве­ли­доц.­д-р­Вла-тко­Цве­та­нов­ски,­кар­ди­о­ва­ску­ла­рен­хи­рург,­се­упо­тре­бу­ва­во­хи­рур­ги­ја­та­за­пре­циз­ни­хи­рур­шки­ре­зо­ви­со­ма-кси­мал­на­ан­ти­сеп­са­и­ма­кси­мал­на­хе-мо­ста­за,­но­исто­та­ка­се­упо­тре­бу­ва­и­во­те­ра­пи­ски­це­ли­во­раз­лич­ни­ме­ди-цин­ски­гран­ки.­-­Ла­се­рот­на­фир­ма­та­„Блу­мед“­пре-

ку­спе­ктар­на­бра­но­ви­од­445­до­970­на­но­ме­три­ну­ди­ме­ди­цин­ски­трет­ман­на­ед­на­од­дел­на­вул­не­ра­бил­на­гру­па­на­па­ци­ен­ти­со­ди­ја­бе­ти­чен­ул­кус­кои­до­се­га­не­маа­ал­тер­на­ти­ва­и­кај­нај­го-

лем­дел­мо­ра­ше­да­се­на­пра­ви­ам­пу-та­ци­ја­на­дел­или­на­це­ли­от­ек­стре­ми-тет­-­ве­ли­д-р­Цве­та­нов­ски.Ос­нов­ни­от­ефект­на­си­ни­от­ла­сер­

се­дол­жи­на­не­кол­ку­не­го­ви­ефе­кти­на­ткив­но­ни­во.-­Ва­зо­ди­ла­та­ци­ја­или­про­ши­ру­ва­ње­

на­крв­ни­те­са­до­ви­во­ба­зал­ни­от­слој­на­ко­жа­та­со­ин­ди­рект­но­зго­ле­му­ва­ње­на­про­то­кот­на­крв­во­еди­ни­ца­вре­ме-­Пот­тик­ну­ва­ње­на­про­цес­на­ан­ги-

о­ге­не­за­или­соз­да­ва­ње­на­но­ви­крв-

ни­са­до­ви-­Уни­шту­ва­ње­на­ба­кте­ри­и­те­во­пре-

дел­на­ди­ја­бе­тич­на­та­ра­на­со­не­го­во­сте­ри­ли­зи­ра­ње-­На­ма­лу­ва­ње­на­ефе­ктот­на­оток­на­

тки­во­то­и­на­ма­лу­ва­ње­на­вос­па­ли­тел-на­та­ком­по­нен­та-­Ефект­на­нерв­на­ре­ге­не­ра­ци­ја­ка-

ко­и­ко­ла­ген-про­дук­ци­ја-­За­бр­за­на­ре­ге­не­ра­ци­ја­и­иму­но-

мо­ду­ла­ци­ја­со­зго­ле­му­ва­ње­на­од­бра-на­та­на­ло­кал­ни­те­од­бран­бе­ни­кле­ткиСи­те­овие­ефе­кти,­ве­ли­на­ши­от­со-

го­вор­ник,­збир­но­до­ве­ду­ва­ат­до­заз-дра­ву­ва­ње­на­ган­гре­ноз­на­та­ра­на­во­вре­мен­ски­пер­и­од­кој­е­не­кол­ку­па­ти­по­кра­ток­од­оној­на­кла­сич­ни­те­на­чи-ни­на­трет­ман­на­ган­гре­ноз­на­та­ра-на,­и­на­тој­на­чин­ин­ди­рект­но­се­на-ма­лу­ва­и­про­цен­тот­на­ам­пу­та­ци­ја­на­ек­стре­ми­те­тот.-­Трет­ма­ни­те­за­ви­сат­од­па­то­ло­шка-

та­со­стој­ба­ко­ја­се­тре­ти­ра.­Обич­но­

Син­ла­сер­-­но­ва­нај­со­вре­ме­на­те­ра­пи­ја­за­ди­ја­бе­ти­чен­ул­кус­

и­те­шка­ган­гре­наСи­ни­от­ла­сер­е­нај­но­во­

откри­тие­кое­е­ап­ли­ци­ра­но­во­раз­лич­ни­ме­ди­цин­ски­гран­ки­и­ну­ди­ино­ва­ци­ски­ре­ше­ни­ја­за­раз­лич­ни­

бо­ле­сти­

декември 2016 | РЕВИТА 23

Ла­се­рот­„блу­мед“­е­ино­ва­ци­ско­ре­ше­ние­за­пре­вен­ци­ја­на­си­те­те­шки­комп­ли­

ка­ции­на­ди­ја­бе­те­сот,­па­и­ам­пу­та­ци­ја­на­

ек­стре­ми­те­тот

Доц.­д­р­Вла­тко­Цве­та­нов­ски,­кар­ди­о­ва­ску­ла­рен­хи­рург

тра­ат­ма­кси­мум­по­4-8­ми­ну­ти,­а­се­по­вто­ру­ва­ат­на­не­кол­ку­де­на.­За­по­те-шки­ган­гре­ноз­ни­ра­ни­по­по­тре­ба­се­пра­ват­и­се­кој­ден.­Апа­ра­тот­со­др­жи­де­ло­ви­кои­лес­но­се­сте­ри­ли­зи­ра­ат,­а­е­за­дол­жи­тел­на­и­за­шти­та­та­на­ме­ди-цин­ски­от­пер­со­нал­со­со­од­вет­ни­очи-ла­кои­спре­чу­ва­ат­оште­ту­ва­ње­на­ле-ќа­та­на­око­то­-­ве­ли­д-р­Цве­та­нов­ски.Ста­ти­сти­ка­та­за­ди­ја­бе­тес­е­по­ра-

зи­тел­на.­Во­све­тот­има­350­ми­ли-о­ни­ди­ја­бе­ти­ча­ри.­Во­Ма­ке­до­ни­ја­има­120.000­ди­ја­бе­ти­ча­ри,­а­од­нив­35.000­се­на­ин­су­лин­ска­те­ра­пи­ја.­Се-кои­7­се­кун­ди­уми­ра­по­еден­чо­век­од­комп­ли­ка­ции­по­ра­ди­ди­ја­бе­тес,­а­2­про­цен­ти­за­вр­шу­ва­ат­со­ам­пу­та­ци­ја.-­Ста­ну­ва­јас­но­де­ка­ла­се­рот­„блу­

мед“­е­ино­ва­ци­ско­ре­ше­ние­за­пре-вен­ци­ја­на­си­те­те­шки­комп­ли­ка­ции­на­ди­ја­бе­те­сот,­па­и­ам­пу­та­ци­ја­на­ек­стре­ми­те­тот.­Во­ед­но,­прет­ста­ву-ва­ре­ше­ние­за­на­ма­лу­ва­ње­на­бол-нич­ки­те­тро­шо­ци,­со­што­се­на­ма­лу-ва­и­оп­то­ва­ру­ва­ње­то­на­здрав­стве-ни­от­фонд­-­до­да­ва­д-р­Цве­та­нов­ски.­­Трет­ма­ни­те­со­овој­ла­сер­се­до­стап­ни­во­„Ре-Ме­ди­ка“.

24 РЕВИТА | декември 2016

Опе­ра­ци­ја­на­ти­ро­ид­на­та­жлез­да­-­зо­што­и­ко­га

Штит­на­та­жлез­да­е­ед­на­од­нај­важ-ни­те­ен­до­кри­ни­жлез­ди­во­чо­ве­ко­ви­от­ор­га­ни­зам.­Се­на­о­ѓа­на­пред­на­та­стра-на­од­вра­тот,­око­лу­душ­ни­кот.­Таа­соз-да­ва­ти­ро­ид­ни­хор­мо­ни­и­кал­ци­то­нин­кои­има­ат­ви­тал­на­функ­ци­ја­во­одр­жу-ва­ње­на­нор­мал­ни­от­ме­та­бо­ли­зам­и­кон­цен­тра­ци­ја­на­кал­ци­у­мот­во­кр­вта.Д-р­Лил­ја­на­Бра­је­виќ,­хи­рург­во­„Ре-

Ме­ди­ка“,­ве­ли­де­ка­бо­ле­сти­те­на­ти-ро­ид­на­та­жлез­да­се­ме­ѓу­нај­че­сти­те­здрав­стве­ни­проб­ле­ми­на­на­се­ле­ни-е­то,­осо­бе­но­во­Ма­ке­до­ни­ја,­но­би­деј-ќи­симп­то­ми­те­се­раз­ви­ва­ат­бав­но­и­по­сте­пе­но,­че­сто­па­ти­доц­на­се­откри-ва­ат.

КОГА­СЕ­ПРАВИ­ОПЕРАЦИЈА?

Нај­го­лем­број­за­бо­лу­ва­ња­на­ти­ро-ид­на­та­жлез­да­се­тре­ти­ра­ат­со­кон­зер-ва­ти­вен­трет­ман,­но­за­не­кои­од­за­бо-лу­ва­ња­та­е­по­тре­бен­хи­рур­шки­трет-ман­при­што­се­от­стра­ну­ва­це­ла­та­ти-ро­ид­на­жлез­да­или­дел­од­неа.Д-р­Бра­је­виќ­об­јас­ну­ва­де­ка­нај­че-

сти­ин­ди­ка­ции­за­опе­ра­ти­вен­трет­ман­на­ти­ро­ид­на­та­жлез­да­се:-­Јаз­ли­или­ци­сти­кои­се­со­раз­лич-

на­ехо­стру­кту­ра­и­се­по­го­ле­ми­од­еден­сан­ти­ме­тар,­пер­зи­сти­ра­ат­дол­го­вре-ме­и­ја­ме­ну­ва­ат­сво­ја­та­стру­кту­ра;-­Ди­фуз­но­зго­ле­ме­на­ти­ро­ид­на­жлез-

да­(стру­ма),­ре­фра­ктер­на­на­кон­зер-ва­ти­вен­трет­ман;-­Hashimoto­-­ти­ро­и­ди­тис­ре­фра­кте-

рен­на­ме­ди­ка­мен­то­зен­трет­ман;-­Хи­пер­ти­ро­и­ди­зам­кој­дол­го­вре­ме­

се­тре­ти­ра­со­ле­ко­ви­или­со­ра­ди­о­а-кти­вен­јод;­-­Кар­ци­ном­на­ти­ро­ид­на­та­жлез­да.­

ПРЕДОПЕРАТИВНИ­ПОДГОТОВКИ

-­Пред­опе­ра­ци­ја,­кај­си­те­па­ци­ен­ти­се­пра­ви­точ­на­ди­јаг­но­сти­ка­со­кли-нич­ки­прег­лед,­ла­бо­ра­то­ри­ски­ана­ли-зи­на­ни­во­то­на­ти­ро­ид­ни­хор­мо­ни,­ехо­со­тен­ко­иг­ле­на­би­оп­си­ја­и­комп­ју­те­ри-зи­ра­на­то­мо­гра­фи­ја­на­врат­на­ре­ги­ја,­но­не­ру­тин­ски.­Во­за­вис­ност­од­ре­зул-та­ти­те­се­по­ста­ву­ва­ин­ди­ка­ци­ја­за­ти-

пот­на­хи­рур­шка­та­ре­сек­ци­ја­-­об­јас-ну­ва­до­ктор­ка­та.Ин­тер­вен­ци­ја­та­кај­си­те­па­ци­ен­ти,­

до­да­ва­таа,­се­из­ве­ду­ва­ка­ко­прет­ход-но­пла­ни­ран­за­фат­врз­па­ци­ент­во­ста-бил­на­оп­шта­со­стој­ба,­де­тал­но­про­це-не­та­при­ане­сте­зи­о­ло­шки­прег­лед­кој­се­пра­ви­пред­опе­ра­ци­ја­та.

ОПЕРАЦИЈА­И­ПОСТОПЕРАТИВЕН­ПЕРИОД

-­Опе­ра­ци­ја­та­се­из­ве­ду­ва­со­лач-на­кож­на­ин­ци­зи­ја­во­дол­жи­на­од­три­сан­ти­ме­три­во­ос­но­ва­та­на­вра­тот.­Се­про­дол­жу­ва­со­рас­ло­ју­ва­ње­на­ме­ки­те­

Нај­го­лем­број­за­бо­лу­ва­ња­на­ти­ро­ид­на­та­жлез­да­се­тре­ти­ра­ат­со­кон­зер­ва­ти­вен­трет­ман,­но­за­не­кои­од­нив­е­по­тре­бен­хи­рур­шки­трет­ман­при­што­се­от­стра­ну­ва­це­ла­та­ти­ро­ид­на­жлез­да­

или­дел­од­неа

декември 2016 | РЕВИТА 25

Хи­рур­ги­ја­та­има­важ­но­ме­сто­во­пра­вил­ни­от­трет­ман­на­за­бо­лу­ва­ња­та­на­ти­ро­ид­на­та­жлез­да,­а­за­ус­пеш­на­опе­ра­ци­ја­мо­ра­да­има­до­бро­по­ста­ве­на­ди­јаг­но­за,­ком­пе­тен­тен­хи­рур­шки­тим­и­со­од­вет­на­со­вре­ме­

на­апа­ра­ту­ра

Д­р­Лил­ја­на­Бра­је­виќ,­хи­рург

тки­ва­сѐ­до­жлез­да­та,­вни­ма­тел­но­се­пре­па­ри­ра­ат­крв­ни­те­са­до­ви­и­нер­ви-те­во­пред­на­та­врат­на­ло­жа­-­ве­ли­на-ша­та­со­го­вор­нич­ка.Пре­па­ри­ра­ње­то­на­ме­ки­те­тки­ва­во­

„Ре-Ме­ди­ка“­се­из­ве­ду­ва­со­упо­тре-ба­на­апа­ра­тот­„LigaSure“,­кој­ко­ри­сти­тех­ни­ка­на­сле­пу­ва­ње,­од­нос­но­за­тво-ра­ње­на­крв­ни­те­са­до­ви,­со­што­се­до-би­ва­пре­циз­на­хе­мо­ста­за,­си­гур­на­ди-сек­ци­ја­и­на­ма­лен­ри­зик­од­ме­ха­нич-ка­и­тер­мич­ка­по­вре­да­на­n.­laryngeus­recurrens.По­сто­пе­ра­тив­но­па­ци­ен­ти­те­оста-

ну­ва­ат­два­де­на­во­бол­ни­ца,­по­што­се­вра­ќа­ат­на­се­којд­нев­ни­те­об­вр­ски.

КОМПЛИКАЦИИТЕ­СВЕДЕНИ­НА­МИНИМУМ

Со­со­од­вет­на­пре­до­пе­ра­тив­на­под-го­то­вка­на­па­ци­ен­тот­со­при­ме­на­на­со­од­вет­на­хи­рур­шка­тех­ни­ка,­по­сто­пе-ра­тив­ни­те­комп­ли­ка­ции­се­све­ду­ва­ат­

на­ми­ни­мум.Нај­че­сти­комп­ли­ка­ции­од­опе­ра­ци-

ја­та,­ве­ли­до­ктор­ка­та,­се­оток­во­пре-де­лот­на­опе­ра­тив­ни­от­рез,­ин­фек-ци­ја,­хи­по­калц­ми­ја­и­по­вре­да­на­n.­Laryngeus­recurrens,­што­се­од­ли­ку­ва­со­за­сип­на­тост­и­ре­тко­со­те­шко­тии­во­ди­ше­ње­то­(1-2%,­по­че­сто­кај­па­ци­ен-ти­со­кар­ци­ном­на­жлез­да­та).

По­опе­ра­ци­ја­та,­во­за­вис­ност­од­кон­трол­ни­те­ла­бо­ра­то­ри­ски­вред­но-сти­на­ти­ро­ид­ни­те­хор­мо­ни,­на­па­ци-ен­ти­те­им­е­по­треб­на­хор­мон­ска­за-ме­сти­тел­на­те­ра­пи­ја.-­Хи­рур­ги­ја­та­има­важ­но­ме­сто­во­

пра­вил­ни­от­трет­ман­на­за­бо­лу­ва­ња-та­на­ти­ро­ид­на­та­жлез­да,­а­за­ус­пеш-на­опе­ра­ци­ја­е­важ­но­да­се­има­до-бро­по­ста­ве­на­ди­јаг­но­за,­ком­пе­тен-тен­хи­рур­шки­тим­и­со­од­вет­на­со­вре-ме­на­апа­ра­ту­ра­-­ве­ли­д-р­Бра­је­виќ.­

26 РЕВИТА | декември 2016

Кога­ближат­новогодишните­праз-ници­купувањето­и­добивањето­по-дароци­зазема­значајно­место­во­се-којдневното­живеење.­Особено­во­се-мејствата­со­деца­на­помала­возраст.­За­децата­подарокот­носи­неизмерна­радост.­Родителите,­пак,­кога­ги­гледа-ат­децата­радосни­исто­така­чувствува-ат­среќа­и­исполнетост.­На­тој­начин,­вели­м-р­Марија­Стојкоска-Василев-ска,­психолог­и­психотерапевт,­се­фор-мира­семејно­опкружување­исполне-то­со­убави­емоции,­што­претставува­плодно­поле­за­здрав­ментален­развој­на­детето.­Особено­се­јакне­неговата­базична­сигурност­која­е­неопходна­за­формирање­на­здрава­и­среќна­лич-ност.­Семејните­моменти­на­споделу-вање­подароци­се­особено­значајни­и­креираат­спомени­на­кои­често­се­на-враќаме­во­текот­на­животот.­-­Од­друга­страна,­особеноста­зна-

чи­дека­не­се­премногу­чести­и­имаат­граници,­умерени­се.­Важно­е­желби-те­на­децата­да­бидат­остварувани­во­рамките­на­границите­што­родители-те­свесно­ќе­ги­одредат,­земајќи­пред-вид­неколку­аспекти­-­вели­Стојкоска-Василевска.Важна­е­атмосферата­кога­се­дава-

ат­подароците.­Таа­треба­да­е­„свече-на“,­со­топлина­и­нагласување­на­гри-жата­и­љубовта­кои­се­поважни­од­по-дароците.­

Децата­имаат­желби­кои­ниту­еден­родител­не­може­да­ги­исполни­во­целост.­И­не­треба.­Желбите­на­дете-то­секогаш­треба­да­постојат­и­да­би-дат­дел­од­неговиот­свет­на­фантазии,­кој­ќе­го­води­кон­развој,­а­не­кон­стаг-нација.­-­Децата­треба­да­бидат­поттикнува-

ни­да­имаат­големи­желби,­но­и­однос­кон­нив,­во­кој­тие­самите­ќе­може­да­направат­нешто­за­да­си­ги­остварат.­Идеалниот­подарок­е­стимулација­на­

Моќта­на­подарокотСемејните­моменти­на­споделување­подароци­се­особено­значајни­и­креираат­спомени­на­кои­често­се­навраќаме­во­текот­на­животот.­Кај­детето­се­јакне­неговата­базична­сигурност­која­е­неопходна­за­формирање­на­здрава­и­среќна­личност,­а­подароците­имаат­големо­значење­и­за­возрасните

декември 2016 | РЕВИТА 27

Често­велиме­подарокот­да­го­избираме­од­срце,­бидејќи­

срцето­ги­симболизира­емоциите,­особено­

позитивните,­среќа,­радост,­љубов.­Така,­понекогаш­повеќе­

чини­времето­и­вниманието­посветено­на­бирање­подарок­отколку­неговата­материјална­

вредност

М­р­Марија­Стојкоска­Василевска,­психолог­и­

психотерапевт

потенцијалот­на­детето­за­да­си­ја­ос-твари­својата­желба.­На­пример,­ако­сака­да­биде­космонаут,­книга­за­кос-монаути­(приспособена­на­неговата­возраст)­може­да­биде­добра­стиму-лација­за­да­се­доближува­до­својата­желба.­Исто­така,­добро­е­да­се­тра-га­по­причината­зошто­токму­тој­пода-рок­му­е­важен­на­детето.­На­пример,­ако­бара­мобилен­телефон,­обидете­се­да­проникнете­што­тоа­дете­сака­да­добие­преку­тој­телефон,­подобра­позиција­меѓу­другарчињата­или­неш-то­друго?­Помогнете­му­да­ја­види­цел-та­-­советува­Стојкоска-Василевска.­Моментот­на­изненадување­е­ис-

то­така­важен.­Понекогаш­децата­по-тешко­ги­артикулираат­своите­потре-би.­Кога­родителот­би­можел­да­погоди­што­би­го­усреќило,­би­било­прекрас-но­изненадување.­Но­важно­е­роди-телот­да­биде­свесен­за­потенцијали-те­и­афинитетите­на­своето­дете­кога­бира­подарок-изненадување,­а­тоа­да­не­бидат­неговите­лични­проекции­за­тоа­што­тој­(родителот)­сака­неговото­дете­да­сака.Подароците­имаат­големо­значење­

и­за­возрасните.­Имаат­моќ­да­нѐ­вра-тат­и­да­нѐ­потсетат­на­базичната­си-гурност­и­љубов­што­сме­ги­искусиле­

во­детството.­Затоа­често­знаеме­да­кажеме­дека­со­новогодишниот­шо-пинг­и­возрасните­подетинуваат.­Чув-ството­дека­на­некого­му­значиш,­ве-ли­нашата­соговорничка,­си­посветил­внимание­при­изборот­на­подарокот­и­уште­ако­го­има­и­моментот­на­изнена-дување,­тогаш­тоа­креира­убава­еуфо-рија­која­најмалку­што­ќе­придонесе­е­освежување­во­релацијата,­а­може­да­значи­и­зацврстување­и­продлабочу-вање­на­истата,­било­да­е­партнерска­или­друг­вид­релација­која­е­значајна.­-­Секако,­важен­аспект­при­изборот­

на­подароци­е­и­материјална­состојба­на­семејството.­Понекогаш­колку­и­да­се­сите­претходни­аспекти­усогласени,­материјалната­состојба­може­да­ја­на-руши­семејната­новогодишна­атмос-фера.­Често­велиме­подарокот­да­го­избираме­од­срце,­бидејќи­срцето­ги­симболизира­емоциите,­особено­по-зитивните,­среќа,­радост,­љубов.­Та-ка,­понекогаш­повеќе­чини­времето­и­вниманието­посветено­на­бирање­подарок­отколку­неговата­материјал-на­вредност­-­вели­Стојкоска-Василев-ска.Моќта­на­подарокот­е­во­неговата­

провокација­на­убави­емоции­и­сти-мулација­на­развој.

28 РЕВИТА | декември 2016

Ка­ко­ре­зул­тат­на­ста­ре­е­ње­то­ко­жа-та­поч­ну­ва­да­ја­гу­би­сво­ја­та­ела­стич-ност,­ос­ла­бу­ва­и­го­гу­би­мас­ни­от­по­тко-жен­слој.­Па­ра­лел­но­со­тоа­се­на­ма-лу­ва­влаж­но­ста­на­кле­тки­те­и­во­дер-ми­сот,­кој­е­од­го­во­рен­за­цвр­сти­на­та­на­ко­жа­та,­и­при­тоа­се­соз­да­ва­по­мал-

ку­ко­ла­ген.­Мно­гу­ми­на­тоа­ста­ре­е­ње­на­ко­жа­та­се­оби­ду­ва­ат­да­го­за­прат­или­да­си­ја­подм­ла­дат­ко­жа­та­со­мно-гу­трет­ма­ни­-­од­упо­тре­ба­на­ло­си­о­ни­и­кре­мо­ви,­па­сѐ­до­ек­стен­зив­ни­коз-ме­тич­ки­опе­ра­ции­за­по­до­бру­ва­ње­на­изг­ле­дот­на­фи­ни­те­ли­нии­на­брч­ки­те.

Но­ка­ко­што­об­јас­ну­ва­м-р­д-р­На­та-ша­Те­ов­ска-Ми­трев­ска,­ко­жен­ле­кар­во­„Ре-Ме­ди­ка“,­нај­но­ви­от­раз­вој­на­ла­сер­ска­та­тех­но­ло­ги­ја­ну­ди­дол­го­тра-ен­и­на­уч­но­по­твр­ден­ме­тод­на­об­но-ву­ва­ње­на­при­род­на­та­уба­ви­на­на­ко-жа­та.

Подм­ла­ду­ва­ње­со­уни­кат­на­Фо­то­на­

4Д-тех­но­ло­ги­ја

По­сто­јат­мно­гу­трет­ма­ни­про­тив­ста­ре­е­ње­на­ко­жа­та,­од­ло­си­о­ни­до­коз­ме­тич­ки­опе­ра­ции,­но­единс­тве­но­нај­но­ва­та­ла­сер­ска­тех­но­ло­ги­ја­ну­ди­дол­го­тра­ен­ефект­со­на­уч­но­по­твр­ден­ме­тод­на­об­но­ву­ва­ње­на­при­род­на­та­уба­ви­на­на­ко­жа­та

декември 2016 | РЕВИТА 29

4Д-РЕЈУВЕНАЦИЈА

-­Фо­то­на­4Д­е­нај­но­ва­и­уни­кат­на­ла-сер­ска­тех­но­ло­ги­ја­за­ре­ју­ве­на­ци­ја,­од­нос­но­за­подм­ла­ду­ва­ње­на­ко­жа­та­на­ли­це­то,­што­ја­во­ве­дов­ме­и­во­„Ре-Ме­ди­ка“.­Оваа­ре­во­лу­ци­о­нер­на­ме-то­да­прет­ста­ву­ва­си­нер­гич­ки­трет­ман­на­две­бра­но­ви­дол­жи­ни­кои­ра­бо­тат­за­ед­но­ка­ко­не­ин­ва­зив­ни­и­не­хи­рур-шки­ла­сер­ски­трет­ма­ни.­Тие­дејс­тву-ва­ат­од­над­во­реш­на­та­стра­на­на­ли-це­то­и­вна­треш­но­во­ус­на­та­праз­ни-на,­овоз­мо­жу­вај­ќи­це­лос­на­кон­трак-ци­ја­на­ко­ла­ге­нот­во­дол­жи­на­ко­ја­оп-ста­ну­ва­без­пре­кин­во­за­де­бе­лу­ва­ње-то­и­оп­сеж­но­ста,­а­при­тоа­не­ко­ри­стеј-ќи­ин­јек­ции­-­об­јас­ну­ва­д-р­Те­ов­ска-Ми­трев­ска.Со­4Д-трет­ма­нот­на­две­бра­но­ви­

дол­жи­ни­(Er:YAG­и­Nd:YAG)­и­че­ти­ри­трет­ман­ски­мо­да­ли­те­ти,­на­подм­ла-ду­ва­ње­то­се­оп­фат­но­му­се­при­ста­пу-ва­на­че­ти­ри­раз­лич­ни­ни­воа.­При­тоа,­ве­ли­до­ктор­ка­та,­се­ра­бо­ти­на­стру­кту-ри­те­од­дла­бо­ки­от,­сред­ни­от­и­по­вр-шин­ски­от­слој­на­ко­жа­та,­а­се­тре­ти­ра-ат­и­си­те­не­со­вр­ше­но­сти­ка­ко­што­се­вис­на­та­ко­жа,­брч­ки,­ли­нии­на­пра­ве-ни­од­ми­ми­ка,­гу­бе­ње­на­во­лу­ме­нот,­све­жи­на­та,­то­ну­сот­и­тек­сту­ра­та­на­ко-жа­та,­ка­ко­и­дру­ги­ма­ли­не­пра­вил­ност­во­пиг­мен­та­ци­ја­та.­Овој­трет­ман­се­вр­ши­во­три­на­вра-

ти­во­вре­мен­ска­ди­стан­ца­од­три­не-де­ли­и­не­ба­ра­ни­ка­ков­пер­и­од­на­за-креп­ну­ва­ње.­Со­ог­лед­на­тоа­де­ка­се­ра­бо­ти­за­нај­но­ва­тех­но­ло­ги­ја,­пра­ша-ња­та­што­па­ци­ен­ти­те­си­ги­по­ста­ву­ва-ат­се­ка­ко­се­из­ве­ду­ва­трет­ма­нот,­кои­се­оче­ку­ва­ни­те­ре­зул­та­ти­и­да­ли­овој­трет­ман­ба­ра­спе­ци­јал­на­под­го­то­вка­и­ане­сте­зи­ја.

ЧЕТИРИ­ЧЕКОРИ­ДО­ВРАЌАЊЕ­НА­ПРИРОДНАТА­УБАВИНА

Оваа­ме­то­да,­об­јас­ну­ва­на­ша­та­со-го­вор­нич­ка,­се­со­стои­од­че­ти­ри­по-стап­ки:Пр­ва­та­по­стап­ка­е­SmoothLiftin.­Тоа­

е­ин­тра­о­рал­но­за­тег­ну­ва­ње,­од­нос­но­за­тег­ну­ва­ње­на­дол­ни­от­дел­на­ли­це-то,­а­трет­ма­нот­се­из­ве­ду­ва­во­ус­на-та­праз­ни­на.­Тоа­е­пр­ви­от­ре­во­лу­ци­о-не­рен­не­аб­ла­ти­вен­ин­тра­о­ра­лен­трет-ман­за­сти­му­ли­ра­ње­на­кон­трак­ци­ја­на­ко­ла­ге­нот­и­фор­ми­ра­ње­на­нов­ко-ла­ген.­Ре­зул­та­ти­те­вед­наш­се­вид­ли-ви­во­тре­ти­ра­но­то­тки­во.­Ре­зул­та­тот­е­

мно­гу­сли­чен­на­тој­ко­га­се­ин­је­кти­ра-ат­хи­ја­лу­рон­ски­фи­ле­ри,­но­е­ка­ра­кте-ри­стич­но­што­ефе­ктот­трае­мно­гу­по-дол­го­од­фи­ле­ри­те.­-­Вто­ра­та­по­стап­ка,­FRAC3,­е­три­ди-

мен­зи­о­на­лен­ефект­и­дејс­тву­ва­на­му-ску­ли­те­кои­се­од­го­вор­ни­за­ми­ми­ка-та­на­ли­це­то.­Со­оваа­по­стап­ка­се­дејс-тву­ва­под­ла­бо­ко­по­ткож­но­и­на­тој­на-чин­ма­ли­те­не­пра­вил­но­сти­ка­ко­што­се­по­тем­ни­точ­ки,­про­ши­ре­ни­по­ри­или­ма­ли­луз­ни­ги­сне­му­ва­во­след­ни-те­од­7­до­10­де­на.­Тре­та­та­по­стап­ка­е­т.н.­пи­ја­но­по­стап­ка.­При­оваа­по­стап-

ка­ко­жа­та­се­за­тег­ну­ва­со­топ­лин­ска­ре­ла­кса­ци­ја­на­епи­дер­ми­сот­и­на­дру-ги­кож­ни­стру­кту­ри­ка­ко­што­се­фо­ли-ку­ли­те­на­ко­са­та­или­на­крв­ни­те­са­до-ви,­при­што­пра­ви­за­тег­ну­ва­ње­на­це-ло­то­тре­ти­ра­но­ме­сто.­Ефе­ктот­се­за-бе­ле­жу­ва­вед­наш­-­об­јас­ну­ва­до­ктор-ка­та.Че­твр­та­та­по­стап­ка­е­пи­линг.­Неж-

ни­от­и­ле­сен­пи­линг­со­огром­на­пре-циз­ност­го­от­стра­ну­ва­гор­ни­от­слој­на­збрч­ка­на­та­ко­жа.­Та­кви­от­пи­линг­ед-но­став­но­ја­по­ли­ра­ко­жа­та­и­ја­пра­ви­ме­ка,­маз­на­и­со­би­се­рен­сјај.­

РЕАКЦИИ­ПО­ТРЕТМАНОТ­И­ЕФЕКТИ

-­По­трет­ма­нот­ко­жа­та­ре­а­ги­ра­со­бла­го­цр­ве­ни­ло­на­тре­ти­ра­на­та­по­вр-ши­на,­што­е­нор­мал­на­ре­ак­ци­ја­на­ла-сер­ски­те­трет­ма­ни.­По­1-2­де­на­цр­ве-ни­ло­то­и­су­ва­та­ко­жа­ќе­ис­чез­нат.­По­за­вр­шу­ва­ње­на­по­стап­ка­та­про­дол­жу-ва­ат­се­којд­нев­ни­те­актив­но­сти,­но­се-ка­ко,­по­треб­на­е­за­шти­та­од­сон­це­и­да­се­из­бег­ну­ва­сон­че­ва­екс­по­зи­ци­ја­-­ве­ли­д-р­Те­ов­ска-Ми­трев­ска.Овој­трет­ман,­до­да­ва­таа,­мо­же­да­

се­из­ве­ду­ва­во­те­кот­на­це­ла­та­го­ди-на­и­за­не­го­не­е­по­треб­на­ане­сте­зи-ја.­Па­ци­ен­ти­те­не­чув­ству­ва­ат­бол­ка,­освен­сен­за­ци­ја­на­топ­ли­на­од­ла­се-рот­и,­се­ка­ко,­по­за­вр­шу­ва­ње­на­по-стап­ка­та­бла­го­боц­ка­ње­и­цр­ве­ни­ло.-­Се­пак,­мо­ра­де­би­де­ме­прет­паз-

ли­ви­до­кол­ку­па­ци­ен­тот­за­вре­ме­на­трет­ма­нот­има­актив­ни­хер­пес­ни­про-ме­ни­на­ко­жа­та­и­на­слу­зо­ко­жа­та.­По­из­ле­ку­ва­ње­то­на­хер­пе­сот­по­стап­ка-та­и­кај­овие­ли­ца­мо­же­да­про­дол­жи­-­наг­ла­су­ва­до­ктор­ка­та.

Трет­ма­нот­се­пра­ви­во­три­на­вра­ти­во­вре­мен­ска­ди­стан­ца­од­три­не­де­ли­и­не­ба­ра­ни­ка­ков­пер­и­од­на­

за­креп­ну­ва­ње

М­р­д­р­На­та­ша­Те­ов­ска­Ми­трев­ска,­

дер­ма­то­ве­не­ро­лог

30 РЕВИТА | декември 2016

Стреп­то­ко­ки­те­се­грам-по­зи­тив­ни­ба­кте­рии­со­ова­лен­об­лик,­мал­ди­ја-ме­тар­и­рас­по­ред­во­об­лик­на­лан­чи-ња.­Не­под­виж­ни­се,­не­ма­ат­кап­су­ла,­не­соз­да­ва­ат­спо­ри­и­лес­но­се­кул­ти-ви­ра­ат­на­ос­нов­ни­под­ло­ги.­Спо­ред­ус-ло­ви­те­кои­им­се­не­оп­ход­ни­за­раст,­стреп­то­ко­ки­те­се­де­лат­на­ае­роб­ни­и­на­ана­е­роб­ни.По­сто­јат­мно­гу­кла­си­фи­ка­ции­на­

стреп­то­ко­ки­од­кои­нај­поз­на­ти­се­три,­во­со­став­на­кои­по­сто­јат­од­дел­ни­гру-

пи­и­ти­по­ви.Во­кли­нич­ка­та­пра­кти­ка­ка­ко­при-

чи­ни­те­ли­на­за­бо­лу­ва­ња­нај­че­сто­се­сре­ќа­ва­ат:­стреп­то­ко­ки­од­гру­па­А­(Streptococcus­pyogenes),­стреп­то­ко­ки­од­гру­па­Б­(Streptococcus­agalactiae),­стреп­то­ко­ки­од­гру­па­Д­(Streptococcus­fecal is-enterococcus), ­ стреп­то-ко­ки­ пнев­мо­ни­ја­ (Streptococcus­pneumoniae)­и­стреп­то­ко­ки­ви­ри­данс­(Streptococcus­viridans).За­ху­ма­на­та­ме­ди­ци­на­се­нај­важ­ни­

бе­та-хе­мо­ли­тич­ни­те­стреп­то­ко­ки­од­гру­па­А­(Streptococcus­pyogenes)­кои­пре­диз­ви­ку­ва­ат­око­лу­98­про­цен­ти­од­це­ло­куп­ни­от­број­стреп­то­кок­ни­за­бо-лу­ва­ња.­Оваа­гру­па­стреп­то­ко­ки­соз-да­ва­цел­низ­од­ек­стра­це­лу­лар­ни­про-ду­кти:­стреп­то­ли­зин­О­и­S,­ери­тро­ге­ни­то­ксин,­фи­бри­но­ли­зин,­хи­ја­лу­ро­ни­да-за­и­дру­ги.­По­го­ле­ми­от­дел­од­нив­има-ат­ан­ти­ге­ни­својс­тва,­и­во­ор­га­низ­мот­пре­диз­ви­ку­ва­ат­по­раст­на­со­од­вет­ни­ан­ти­те­ла,­кои­се­ко­ри­стат­ка­ко­еден­од­па­ра­ме­три­те­за­по­ста­ву­ва­ње­на­ди­јаг-но­за­на­стреп­то­кок­ни­ин­фек­ции­(АСТ-ан­ти­стреп­то­ли­зин­ски­ти­тар).

ЛЕСНО­СЕ­ПРЕНЕСУВА

Стреп­то­кок­ни­те­ин­фек­ции­се­кос­мо-по­лит­ски­за­бо­лу­ва­ња­и­се­по­че­сти­во­ла­ден­и­уме­рен­по­јас.­Из­вор­на­ин­фек-ции­се­глав­но­па­ци­ен­ти­со­ан­ги­на­и­но-си­те­ли­на­ба­кте­рии.­Бо­ле­ста­се­пре­не-су­ва­пре­ку­Фли­ге­о­ви­кап­ки­од­уста­та­и­тоа­за­вре­ме­на­бли­зок­кон­такт­на­бол­ни­от­и­чув­стви­тел­но­то­ли­це.­При-тоа,­тре­ба­да­се­наг­ла­си­де­ка­осо­бе­но­се­чув­стви­тел­ни­де­ца­та­во­учи­ли­шта­та­и­од­гра­дин­ки­те,­ка­ко­и­лу­ѓе­то­во­дру-ги­за­тво­ре­ни­про­сто­рии­(ка­сар­ни,­ки-но­са­ли­и­сл.),­ка­ко­и­оние­со­ос­ла­бе-на­от­пор­ност­на­ор­га­низ­мот.По­сто­јат­по­ве­ќе­„влез­ни­ме­ста“­за­

стреп­то­ко­ки­те,­од­кои­за­ви­си­и­кли-нич­ка­та­сли­ка­на­за­бо­лу­ва­ње­то­(ко-жа,­тон­зи­ли,­ге­ни­та­лии).Стреп­то­кок­на­та­ан­ги­на­е­ед­но­од­

нај­че­сти­те­за­бо­лу­ва­ња­кои­вли­ја­ат­на­по­ја­ва­на­гло­ме­ру­ло­не­фри­ти­и­акут­ни­

рев­ма­тич­ни­гроз­ни­ци­кај­де­ца­и­во-зрас­ни.

СИМПТОМИ

Стреп­то­ко­ки­те­пре­диз­ви­ку­ва­ат­го-лем­број­раз­лич­ни­за­бо­лу­ва­ња­кои­се­во­до­мен­на­по­ве­ќе­ме­ди­цин­ски­дис-цип­ли­ни:­пе­ди­ја­три­ја,­ото­ри­но­ла­рин-го­ло­ги­ја,­дер­ма­то­ве­не­ро­ло­ги­ја,­ин-фе­кто­ло­ги­ја.­Стреп­то­ко­ки­те­мо­жат­да­пре­диз­ви­ка­ат­па­то­ло­шки­про­це­си­на­ре­чи­си­си­те­ор­га­ни,­осо­бе­но­до­кол­ку­се­здру­жат­со­дру­ги­ба­кте­рии­и­ви­ру-си,­ка­ко­во­слу­чај­на­рес­пи­ра­тор­ни­ин-фек­ции.На­ко­жа­та­стреп­то­ко­ки­те­ги­пре­диз-

ви­ку­ва­ат­след­ни­те­за­бо­лу­ва­ња:­ери­зи-пел­(цр­вен­ве­тар),­пи­о­дер­ми­ја,­па­на-ри­ци­ум,­им­пе­ти­го,­апс­це­си­итн.Во­уста­та­стреп­то­ко­ки­те­че­сто­пре-

диз­ви­ку­ва­ат­ан­ги­ни,­вос­па­ле­ние­на­гр­ло­то,­за­би­те­и­на­неп­це­то.На­диш­ни­те­па­ти­шта­пре­диз­ви­ку-

ва­ат­вос­па­ле­ние­на­брон­хи­и­те,­бе­ли-те­дро­бо­ви­и­на­пле­вра­та.­Овие­за­бо-лу­ва­ња­се­че­сти­и­мо­жат­да­има­ат­аку-

Ин­фек­ции­по­ра­ди­стреп­то­кок­ни­ба­кте­рииСтреп­то­кок­ни­те­ин­фек­ции­се­мно­гу­че­сти,­лес­но­се­пре­не­су­ва­ат­и­мо­же­да­пре­диз­ви­ка­ат­ан­ги­ни,­вос­па­ле­ние­на­уво,­шар­лах,­кож­ни­ин­фек­ции,­гра­ну­ло­ми­на­за­би...­Тие,­об­јас­ну­ва­д­р­спец.­мед.­Сне­жа­на­Ивиќ­Ко­лев­ска,­ми­кро­би­о­лог­во­„Ре­Ме­ди­ка“,­има­ат­осо­бе­но­зна­че­ње­по­ра­ди­мож­но­ста­на­сен­зи­бил­ност­на­ор­га­низ­мот­и­по­ја­ва­на­го­ле­ми­па­то­ло­шки­про­ме­ни­на­згло­бо­ви­те,­ср­це­то­и­на­бу­бре­зи­те.­За­тоа,­мно­гу­е­важ­но­нив­но­бла­го­вре­ме­но­откри­ва­ње,­по­ста­ву­ва­ње­ди­јаг­но­за­на­за­бо­лу­ва­ња­та­и­со­од­вет­но­опре­де­лу­ва­ње­на­те­ра­пи­ја­та­и­на­пре­вен­ци­ја­та

декември 2016 | РЕВИТА 31

тен­или­хро­ни­чен­тек.­Мож­но­е­за­бо-лу­ва­ње­на­се­кој­сег­мент­на­рес­пи­ра-тор­ни­от­тракт­со­след­ни­те­кли­нич­ки­фор­ми:­ри­ни­тис,­ри­но­фа­рин­ги­тис,­ла-рин­ги­тис,­тра­хе­и­тис,­брон­хи­тис,­пне-у­мо­ни­ја­и­брон­хи­е­кта­зии.­Исто­та­ка­не­тре­ба­да­се­за­не­ма­рат­и­си­ну­зи­ти,­оти­ти,­лим­фа­де­ни­ти,­тон­зи­ли­ти­и­пер-и­тон­зи­лар­ни­апс­це­си.На­ор­га­ни­те­за­ва­ре­ње­стреп­то­ко-

ки­те­пре­диз­ви­ку­ва­ат­али­мен­тар­на­ин-то­кси­ка­ци­ја,­вос­па­ле­ние­на­сле­по­то­цре­во­и­на­жолч­ни­те­па­ти­шта.­На­уро­ге­ни­тал­ни­от­тракт­стреп­то-

ко­ки­те­пре­диз­ви­ку­ва­ат­вос­па­ле­ние­на­бу­бре­зи­те­и­на­моч­ни­от­ме­ур,­а­е­мож­на­и­по­ја­ва­на­по­ро­дил­на­сеп­са.Стреп­то­кок­ни­те­за­бо­лу­ва­ња­има-

ат­нај­че­сто­аку­тен­тек,­со­бу­рен­по­че-ток.­Су­ба­кут­ни­от­тек­на­за­бо­лу­ва­ње-то­е­ре­док­(endocarditis­lenta).­Хро­нич-ни­те­за­бо­лу­ва­ња­се­че­сти­(рев­ма­ти-зам,­не­фри­тис).­Спо­ред­те­жи­на­та­на­кли­нич­ка­та­сли-

ка,­акут­ни­те­стреп­то­кок­ни­за­бо­лу­ва-ња­мо­же­да­би­дат:­лес­ни,­сред­но­те-

шки­и­те­шки.Лес­ни­те­об­ли­ци­на­стреп­то­кок­ни­те­

за­бо­лу­ва­ња­се­пра­те­ни­со­тем­пе­ра­ту-ра­до­38­цел­зи­у­со­ви­сте­пе­ни.­Оп­шта-та­со­стој­ба­на­бол­ни­от­не­е­мно­гу­из-ме­не­та,­а­на­ме­сто­то­на­ин­фек­ци­ја­та­по­стои­вос­па­ле­ние­со­ка­ра­кте­ри­стич-но­изра­зе­но­цр­ве­ни­ло.Сред­но­те­шки­те­стреп­то­кок­ни­за-

бо­лу­ва­ња­има­ат­аку­тен­по­че­ток­со­скок­на­тем­пе­ра­ту­ра­та­од­39­до­40­цел­зи­у­со­ви­сте­пе­ни.­Оп­шта­та­со­стој-ба­на­бол­ни­от­е­зна­чи­тел­но­из­ме­не­та,­со­гла­во­бол­ка,­из­не­мо­ште­ност,­гу­бе-ње­на­апе­тит,­по­вра­ќа­ње,­раз­драз­ли-вост­и­изра­зи­та­та­хи­кар­ди­ја.­Ло­кал­но,­вос­па­ле­ни­е­то­е­пра­те­но­со­гно­ен­про-цес­и­со­зго­ле­ме­ни­ре­ги­о­нал­ни­лимф-ни­јаз­ли­(ан­ги­на,­ин­фи­ци­ра­на­ра­на,­оти­тис­-­вос­па­ле­ние­на­уво).Те­шки­те­об­ли­ци­на­стреп­то­кок­ни-

те­за­бо­лу­ва­ња­има­ат­сеп­тич­ки­ка-ра­ктер.­Се­ра­бо­ти­за­гној­но­или­гној-но-не­кро­тич­но­вос­па­ле­ние,­кое­е­со­бу­рен­тек­и­со­ви­со­ка­тем­пе­ра­ту­ра.­Зна­ци­те­на­вос­па­ле­ние­се­изра­зе­ни­

и­осо­бе­но­го­по­го­ду­ва­ат­кар­ди­о­ва­ску-лар­ни­от­си­стем,­ка­ко­што­се­слу­чу­ва­кај­ан­ги­на,­шар­лах­и­пнев­мо­ни­ја.­Мож­на­е­и­ге­не­ра­ли­за­ци­ја­на­ин­фек-ци­ја­та,­од­нос­но­сеп­са,­ко­га­стреп­то-ко­ки­те­пре­ку­кр­вта­се­рас­е­ју­ва­ат­на-се­ка­де­по­ор­га­низ­мот­од­нив­на­та­при-мар­на­ло­ка­ли­за­ци­ја.­Стреп­то­кок­на-та­сеп­са­се­ко­гаш­е­пре­диз­ви­ка­на­со­стреп­то­ко­ки­од­гру­па­А­(Streptococcus­pyogenes­гру­па­А).­Во­слу­чај­на­пу­ер-пе­рал­на­сеп­са­(тру­е­ње­на­кр­вта­по­по­ро­ду­ва­ње),­по­че­ста­е­изо­ла­ци­ја­на­стреп­то­ко­ки­фе­ка­лис.­Стреп­то­ко­ки­ви-ри­данс­пре­диз­ви­ку­ва­ат­су­ба­ку­тен­ба-кте­ри­ски­ен­до­кар­ди­тис­(вос­па­ле­ние­на­ср­це­ви­те­за­ли­сто­ци­и­дру­ги­те­стру-кту­ри­на­ср­це­то).Раз­лич­ни­те­ви­до­ви­стреп­то­кок­ни­

при­чи­ни­те­ли­пре­диз­ви­ку­ва­ат­раз­лич-ни­за­бо­лу­ва­ња:-­Стреп­то­ко­ки­пи­о­ге­нес­пре­диз­ви­ку-

ва­ат­скар­ла­ти­на,­од­по­вр­шин­ски­ин-фек­ции­на­ко­жа­та­до­ин­ва­зив­ни­ин-фек­ции­на­ме­ки­те­тки­ва­и­сеп­ти­ке­ми-ја­(ин­фек­ци­ја­на­кр­вта),­стреп­то­ко­кен­

>>

32 РЕВИТА | декември 2016

то­кси­чен­шок­син­дром,­а­рев­ма­тич-на­та­тре­ска­и­акут­ни­от­гло­ме­ру­ло­не-фрит­(ин­фек­ци­ја­на­бу­брег)­се­по­тен-ци­јал­ни­се­кве­ли­на­ин­фек­ции­со­овој­вид­стреп­то­ко­ки.­-­Стреп­то­ко­ки­ага­лак­ци­је­пре­диз­ви-

ку­ва­ат­не­о­на­тал­на­сеп­ти­ке­ми­ја­и­ме-нин­ги­тис.­-­Стреп­то­ко­ки­фе­ка­лис­пре­диз­ви­ку-

ва­ат­уро­ге­ни­тал­ни­ин­фек­ции.­-­Стреп­то­ко­ки­пнев­мо­ни­ја­се­нај­че-

ста­при­чи­на­за­пнев­мо­ни­ја,­ин­фек­ции­на­сред­но­уво­и­ме­нин­ги­тис.-­Стреп­то­ко­ки­ви­ри­данс­пре­диз­ви-

ку­ва­ат­ин­фек­ции­на­уста­та­и­ден­тал-ни­ин­фек­ции.

ЛАБОРАТОРИСКА­ДИЈАГНОЗА­

Ди­јаг­но­за­та­на­стреп­то­кок­ни­те­ин-фек­ции­се­по­ста­ву­ва­со­до­ка­жу­ва­ње­на­при­сус­тво­на­ба­кте­ри­ја­та­во­бри­се-ви­од­гр­ло­или­од­ко­жа,­гној,­хе­мо­кул-ту­ра,­це­ре­брос­пи­нал­на­теч­ност­(ли-квор),­искаш­лу­ва­ње,­брис­од­ва­ги-на­и­од­ре­ктал­на­ре­ги­ја­исто­вре­ме-но­или­од­ури­на.­При­ме­ро­кот­за­ис-пи­ту­ва­ње­за­ви­си­од­ло­ка­ли­за­ци­ја­та­

на­ин­фек­ци­ја­та.­Мно­гу­е­бит­но­на­ве­де­ни­те­при­ме­ро-

ци­да­би­дат­зе­ме­ни­на­пра­ви­лен­на-чин­и­во­со­од­вет­но­вре­ме­(не­кол­ку­де­на­од­поч­ну­ва­ње­на­симп­то­ми­те­и­пред­по­че­ток­со­те­ра­пи­ја­та).­Исто­вре-ме­но,­со­зе­ма­ње­ма­те­ри­јал­за­ми­кро-би­о­ло­шка­ана­ли­за,­не­оп­ход­но­е­да­се­на­пра­ви­и­ос­нов­на­би­о­хе­ми­ска­ана-ли­за­на­кр­вта­и­на­ури­на­та.­Осо­бе­ни­проб­ле­ми­се­по­ја­ву­ва­ат­

со­зе­ма­ње­брис­од­искаш­лан­при­ме-рок­за­до­ка­жу­ва­ње­на­при­сус­тво­на­стреп­то­кок­на­пнев­мо­ни­ја­-­кој­е­нај-чест­при­чи­ни­тел­на­пнев­мо­ни­ја­стек-на­та­во­за­ед­ни­ца.­Са­мо­кај­око­лу­20­от­сто­од­слу­ча­и­те­мо­же­да­се­до­ка­жат­овие­стреп­то­ко­ки.­При­чи­на­за­тоа­се­те­шко­ти­и­те­во­до­би­ва­ње­искаш­лан­при­ме­рок­(спу­тум)­и­прет­ход­на­те­ра-пи­ја­со­ан­ти­би­о­ти­ци,­ко­ја­зна­чи­тел­но­ги­на­ма­лу­ва­шан­си­те­за­изо­ла­ци­ја­за­пнев­мо­кок­од­спу­тум.­Нај­до­бро­е­зе­ме­ни­от­при­ме­рок­вед-

наш­да­би­де­ми­кро­би­о­ло­шки­обра­бо-тен,­најм­но­гу­за­по­ло­ви­на­час,­ка­ко­што­се­спро­ве­ду­ва­во­ми­кро­би­о­ло-шка­та­ла­бо­ра­то­ри­ја­на­„Ре-Ме­ди­ка“.­

Ди­јаг­но­за­та­на­стреп­то­кок­ни­те­ин­фек­ции­се­по­

ста­ву­ва­со­до­ка­жу­ва­ње­на­при­сус­тво­на­ба­кте­ри­ја­та­

во­бри­се­ви

Д­р­спец.­мед.­Сне­жа­на­Ивиќ­Ко­лев­ска,­

ми­кро­би­о­лог

декември 2016 | РЕВИТА 33

До­кол­ку­не­е­мож­но­при­ме­ро­кот­вед-наш­да­се­обра­бо­ти,­се­зе­ма­во­од­дел-ни­ме­ди­у­ми­во­кои­мо­же­да­оста­не­72­ча­са­на­тем­пе­ра­ту­ра­од­+4­цел­зи­у­со-ви­сте­пе­ни­без­да­се­на­ма­ли­бро­јот­на­при­сут­ни­ба­кте­рии­и­нив­на­актив­ност­(жи­вост)­во­ис­пи­ту­ва­ни­от­при­ме­рок.­За­се­кои­изо­ли­ра­ни­стреп­то­ко­ки­се­

пра­ви­со­од­ве­тен­ан­ти­би­о­грам­во­слу-чај­изо­ли­ра­ни­от­сој­на­стреп­то­ко­ки­да­не­е­осет­лив­кон­ис­пи­ту­ва­ни­те­ан­ти-би­о­ти­ци.­За­тоа­не­се­пре­по­ра­чу­ва­за-поч­ну­ва­ње­со­те­ра­пи­ја­пред­да­се­до-бие­ко­не­чен­ре­зул­тат.По­ра­ди­че­сти­здру­же­ни­ин­фек­ции­

на­ба­кте­рии­и­ви­ру­си,­кли­нич­ка­та­сли-ка­на­стреп­то­кок­на­та­ин­фек­ци­ја­мо­же­да­би­де­за­ма­ски­ра­на­со­ви­рус.­Оваа­ди­ле­ма­ќе­би­де­ре­ше­на­со­прет­ход­но­на­пра­ве­на­крв­на­сли­ка.По­сто­јат­и­бр­зи­те­сто­ви­за­одре­ду­ва-

ње­на­при­сус­тво­на­стреп­то­ко­ки­пи­о-ге­нес­од­брис­од­гр­ло,­кои­се­со­го­ле-ма­осет­ли­вост,­ме­ѓу­тоа,­по­ра­ди­сѐ­по-го­ле­ма­ре­зи­стент­ност­кон­ан­ти­би­о­ти-ци­те,­не­оп­ход­но­е­до­ка­жу­ва­ње­на­ба-кте­ри­ја­та­ка­ко­и­ис­пи­ту­ва­ње­на­неј­зи-на­та­осет­ли­вост­на­ан­ти­би­о­ти­ци.

ЛЕКУВАЊЕ­НА­СТРЕПТОКОКНИТЕ­ЗАБОЛУВАЊА

Пе­ни­ци­ли­нот­и­син­тет­ски­те­пе­ни-ци­лин­ски­пре­па­ра­ти­се­лек­на­из­бор­при­ле­ку­ва­ње­на­стреп­то­кок­ни­те­ин-фек­ции.­До­кол­ку­па­ци­ен­тот­е­алер­ги-чен­на­пе­ни­ци­лин,­друг­из­бор­е­ери-тро­ми­цин­или­дру­ги­ма­кро­ли­ди.­По-не­ко­гаш­ко­га­се­ра­бо­ти­за­мно­гу­от-пор­ни­стреп­то­кок­ни­ба­кте­рии,­нај­со-од­вет­но­е­ле­ку­ва­ње­то­да­се­спро­ве­ду-

ва­со­осет­лив­ан­ти­би­о­тик­спо­ред­ан-ти­би­о­грам.Ве­ќе­по­2-3­де­на­од­по­че­то­кот­на­ле-

ку­ва­ње­то­зна­ци­те­на­за­бо­лу­ва­ње­то­се­зна­чи­тел­но­по­лес­ни,­а­стреп­то­ко­ки­те­ис­чез­ну­ва­ат­од­гр­ло­то,­од­нос­но­од­ме-сто­то­на­вос­па­ле­ние.­Ме­ѓу­тоа,­спо­ред­пре­по­ра­ка­на­Свет­ска­та­здрав­стве­на­ор­га­ни­за­ци­ја,­ле­ку­ва­ње­то­тре­ба­да­се­про­дол­жи­до­10­де­на,­по­ра­ди­спре­чу-ва­ње­на­по­ја­ва­на­рев­мат­ска­тре­ска,­гло­ме­ру­ло­не­фрит­или­ен­до­кар­дит.

Како­да­се­заштитиме?ХИ­ГИ­ЕН­СКИ­МЕР­КИ

Нај­го­ле­ми­от­број­ин­фек­ции­на­ко­жа­та­со­стреп­то­ко­ки­пи­о­ге­нес­обич­но­се­по­вр­за­ни­со­ло­ша­хи­ги­е­на,­па­за­тоа­во­го­ле­ма­ме­ра­мо­же­да­би­дат­спре­че-ни­со­упо­тре­ба­на­стан­дард­ни­хи­ги­ен­ски­мер­ки.­Ин­фек­ци­и­те­на­гр­ло­во­ко-ле­кти­ви­(гра­дин­ки,­учи­ли­шта,­ка­сар­ни)­во­зим­ски­те­ме­се­ци­мо­жат­де­лум­но­да­се­пре­ве­ни­ра­ат­со­зго­ле­му­ва­ње­на­хи­ги­е­на­та­во­про­сто­ри­и­те­ка­де­што­пре­сто­ју­ва­ат­(по­че­сто­ми­е­ње­на­ра­це­те,­по­че­сто­про­ве­тру­ва­ње­на­про­сто-ри­и­те,­но­се­ње­на­ма­ски­кај­по­тен­ци­јал­но­бол­ни­ли­ца­и­сл.).­Исто­та­ка,­со­зго-ле­ме­ни­хи­ги­ен­ски­ус­ло­ви­мо­жат­да­се­пре­ве­ни­ра­ат­ин­фек­ции­со­стреп­то­ко-ки­ага­лак­ци­је,­кои­се­по­ја­ву­ва­ат­ка­ко­доц­ни­не­о­на­тал­ни­ин­фек­ции.­Хи­ги­е-на­та­на­за­би­те­е­зна­чај­на­за­спре­чу­ва­ње­на­по­ја­ва­на­ден­тал­ни­от­ка­ри­ес.

ХЕ­МО­ПРО­ФИ­ЛА­КСА

Кај­не­кои­стреп­то­кок­ни­ин­фек­ции­(стреп­то­ко­ки­пи­о­ге­нес)­е­по­треб­на­про-фи­ла­ктич­ка­упо­тре­ба­на­ан­ти­би­о­ти­ци­за­да­се­спре­чи­по­ја­ва­на­на­та­мош-ни­ин­фек­ции­и­оште­ту­ва­ња­на­ср­це­то,­осо­бе­но­кај­бол­ни­со­рев­мат­ска­тре-ска,­ко­ја­се­слу­чу­ва­во­нај­ра­на­дет­ска­во­зраст.­Исто­та­ка­се­ко­ри­сти­и­пре-вен­ци­ја­со­ан­ти­би­о­ти­ци­на­ра­на­по­ја­ва­на­не­о­на­тал­на­ин­фек­ци­ја­со­стреп-то­ко­ки­ага­лак­ци­је,­за­да­се­спре­чи­по­ро­ду­ва­ње­пред­37-та­ге­ста­ци­ска­не­де-ла,­ин­тра­пар­тал­на­тре­ска­или­по­ро­ду­ва­ње­на­де­те­со­не­о­на­тал­на­ин­фек­ци­ја.Ле­ко­ви­на­из­бор­за­пре­вен­ци­ја­се­пе­ни­ци­лин­или­ам­пи­ци­лин,­а­до­кол­ку­

од­оправ­да­ни­при­чи­ни­не­е­мож­но­упо­тре­ба­на­овие­ан­ти­би­о­ти­ци,­се­пре-по­ра­чу­ва­упо­тре­ба­на­це­фа­лос­по­ри­ни.­Би­деј­ќи­рас­те­про­цен­тот­на­со­е­ви­на­стреп­то­ко­ки­ага­лак­ци­је,­ре­зи­стент­ни­на­ери­тро­ми­цин­и­клин­да­ми­цин,­овие­ле­карс­тва­не­се­пре­по­ра­чу­ва­ат.

ВАК­ЦИ­НИ

По­ра­ди­се­ри­оз­но­ста­на­комп­ли­ка­ци­и­те­кои­мо­же­да­се­по­ја­ват­кај­бол­ни-те,­по­сто­јат­вак­ци­ни­про­тив­стреп­то­ко­ки­те­пи­о­ге­нес,­пнев­мо­ни­ја­и­ага­лак-ци­је.­Ме­ѓу­тоа,­со­ог­лед­на­тоа­де­ка­се­ко­ја­од­овие­три­стреп­то­ко­ки­по­се­ду­ва­го­лем­број­се­ро­ти­по­ви,­за­шти­та­та­со­вак­ци­ни­не­е­комп­лет­на­и­не­се­пре-по­ра­чу­ва­кај­здра­ви­ли­ца­и­кај­ли­ца­со­до­бар­иму­ни­тет.­При­ме­на­на­вак­ци­ни­про­тив­стреп­то­ко­ки­пнев­мо­ни­ја­(кои­овоз­мо­жу­ва­ат­

за­шти­та­на­90­от­сто­од­изо­ла­ти­те)­се­пре­по­ра­чу­ва­за­ри­зич­ни­гру­пи­со­ри-зик­од­пнев­мо­кок­ни­ин­фек­ции,­осо­бе­но­оние­со­вро­де­на­или­хи­рур­шка­асп-ле­ни­ја­(лу­ѓе­без­сле­зи­на)­и­лу­ѓе­со­нас­лед­ни­хе­мог­ло­би­но­па­тии,­ка­ко­што­е­ср­пе­ста­та­ане­ми­ја,­кај­кои­пнев­мо­кок­ни­те­ин­фек­ции­мо­же­да­би­дат­смр-то­нос­ни.­Во­не­кои­зем­ји­(САД­и­Ве­ли­ка­Бри­та­ни­ја)­вак­ци­на­ци­ја­за­за­шти-та­од­пнев­мо­кок­ни­ин­фек­ции­се­пре­по­ра­чу­ва­за­лу­ѓе­по­ста­ри­од­65­го­ди­ни.

34 РЕВИТА | декември 2016

Пре­дус­ло­ви­за­ус­пеш­но­до­е­ње

Мај­чи­но­то­мле­ко­е­иде­ал­на­хра­на­за­се­кое­но­во­ро­ден­че.­Но­за­ус­пе­шен­по­че­ток­на­до­е­ње­то,­ка­ко­и­не­го­во­одр­жу­ва­ње­тре­ба­да­се­обез­бе­дат­пре­дус­ло­ви.­Прим.­д­р­Ма­ри­на­Поп­Ла­за­ро­ва,­шеф­на­пе­ди­ја­три­ски­от­од­дел­во­„Ре­Ме­ди­ка“,­ги­об­јас­ну­ва­пред­но­сти­те­на­до­е­ње­то­и­за­де­те­то­и­за­мај­ка­та,­но­и­пре­диз­ви­ци­те­со­кои­се­со­о­чу­ва­ат,­ка­ко­и­на­

чи­нот­на­кој­тие­се­над­ми­ну­ва­ат

декември 2016 | РЕВИТА 35

Стан­дар­ди­зи­ра­ни­от,­но­ин­ди­ви­ду­а­ли­зи­ран­при­стап­на­се­кои­мај­ка­де­те­е­нај­

со­од­вет­ни­от­на­чин­за­ус­пех

Прим.­д­р­Ма­ри­на­Поп­Ла­за­ро­ва,­пе­ди­ја­тар

Ис­хра­на­та­на­де­те­то,­осо­бе­но­во­нај-ма­ла­та­во­зраст,­е­зна­ча­ен­фа­ктор­кој­вли­јае­на­не­го­ви­от­пра­ви­лен­раст­и­раз­вој.­Ко­га­го­во­ри­ме­за­„при­род­на“­ис­хра­на,­то­гаш­мис­ли­ме­на­до­е­ње­и­хра­не­ње­са­мо­со­мај­чи­но­мле­ко.­Ние­пе­ди­ја­три­те­пре­по­ра­чу­ва­ме­екск­лу­зив-но­до­е­ње,­се­ко­гаш­ко­га­тоа­е­мож­но,­во­пр­ви­те­4-6­ме­се­ци­по­ра­ѓа­ње­то.­Оваа­пре­по­ра­ка­про­из­ле­гу­ва­од­мно­гу­број-ни­те­на­уч­ни­соз­на­ни­ја­спо­ред­кои­мај-чи­но­то­мле­ко­прет­ста­ву­ва­иде­ал­на­хра-на­за­се­кое­но­во­ро­де­но­де­те.­

ПРЕДНОСТИ­

Ис­хра­на­та­со­мај­чи­но­мле­ко­има­мно­гу­пред­но­сти:-­Лес­на­свар­ли­вост­(ди­ге­сти­ја).­Мај-

чи­но­то­мле­ко­е­бо­га­то­со­ен­зи­ми­(про-те­о­ли­тич­ки­и­са­ха­ро­ли­тич­ки),­кои­се­акти­ви­ра­ат­во­же­луд­ни­кот­и­учес­тву­ва-ат­во­ме­та­бо­лиз­мот­на­иско­ри­сту­ва­ње­на­хран­ли­ви­те­со­стој­ки­од­мле­ко­то.­Ва-ре­ње­то­во­же­луд­ни­кот­трае­1-2­ча­са,­што­ја­олес­ну­ва­па­са­жа­та­низ­цре­ва­та.­-­Пра­ктич­на­пред­ност.­Во­прин­цип,­

мо­же­ме­да­ка­же­ме­де­ка­мај­чи­но­то­мле­ко­е­сте­рил­но,­топ­ло,­на­рас­по­ла-га­ње­на­де­те­то­во­се­кое­вре­ме­ко­га­тоа­ќе­има­по­тре­ба­од­хра­на.­Не­ма­по­тре-ба­од­не­го­ва­прет­ход­на­осо­бе­на­под­го-то­вка­(за­раз­ли­ка­од­ис­хра­на­та­со­фор-му­ла).­Мај­чи­но­то­мле­ко­се­ко­гаш­е­чи-сто,­топ­ло­и­без­бед­но!-­Пси­хо­ло­шка­пред­ност.­Де­те­то,­во­

прин­цип,­се­ра­ѓа­со­два­на­го­на.­Ед­ни-от­е­„на­гон­на­одр­жу­ва­ње“,­кој­се­ма­ни-фе­сти­ра­со­ци­ца­ње­то,­а­дру­ги­от­е­„на-гон­на­топ­ла­пре­гра­тка“.­И­два­та­на­го-на­де­те­то­исто­вре­ме­но­ги­за­до­во­лу­ва­при­про­це­сот­на­до­е­ње­и­при­не­по­сред-ни­от­кон­такт­со­мај­ка­та.­-­Ан­ти­а­лер­гич­но­дејс­тво­на­мај­чи-

но­то­мле­ко.­До­ка­жа­но­е­де­ка­не­мо­же­да­има­али­мен­тар­на­алер­ги­ја­де­те­кое­е­на­ис­хра­на­са­мо­со­мај­чи­но­мле­ко.­Со­екск­лу­зив­но­то­до­е­ње­се­на­ма­лу­ва­и­ри­зи­кот­за­по­ја­ва­на­алер­ги­ски­ре-ак­ции­од­се­ка­ков­тип­во­по­доц­неж­ни-от­жи­вот­на­де­ца­та.­-­Ан­ти­ин­фе­ктив­на­уло­га.­Мај­чи­но-

то­мле­ко­со­др­жи­мно­гу­број­ни­иму­но-ло­шки­фа­кто­ри­(око­лу­32­до­ка­жа­ни)­кои­го­шти­тат­де­те­то­од­раз­ни­ти­по­ви­на­ин­фек­ции.­Ко­ло­стру­мот­(пр­во­то­мле-ко­што­го­ла­чат­гра­ди­те­на­мај­ка­та­по­ра­ѓа­ње­то­на­де­те­то)­е­осо­бе­но­бо­га-то­со­ан­ти­ин­фе­ктив­ни­фа­кто­ри­со­кои­мај­ка­та­па­сив­но­го­„иму­ни­зи­ра“­сво­е-то­но­во­ро­де­но­де­те.

-­Еко­ном­ска­пред­ност.­Мај­чи­но­то­мле­ко­има­и­еко­ном­ски­бе­не­фи­ции.­Име­но,­тоа­е­бесп­лат­но,­се­ко­гаш­до-стап­но­и­не­го­оп­то­ва­ру­ва­фа­ми­ли­јар-ни­от­бу­џет.­До­е­ње­то­е­исто­та­ка­важ-но­и­за­оп­штес­тво­то,­би­деј­ќи­е­еко­ло-шко­(не­ма­за­га­ду­ва­ње).­При­тоа,­на­ма-ле­ни­се­и­тро­шо­ци­те­за­здрав­стве­на­за-шти­та,­би­деј­ќи­до­е­ни­те­де­ца­по­ре­тко­се­раз­бо­лу­ва­ат.­-­До­е­ње­то­го­шти­ти­и­мај­чи­но­то­

здрав­је.­Овоз­мо­жу­ва­вра­ќа­ње­на­те-жи­на­та­од­пред­на­ста­ну­ва­ње­на­бре-ме­но­ста,­во­пер­и­од­од­12­ме­се­ци­(со­до­е­ње­то­мај­ка­та­гу­би­ка­ло­рии).­Исто­та­ка,­мај­ки­те­кои­до­јат­има­ат­на­ма­лен­ри­зик­од­осте­о­по­ро­за,­по­ја­ва­на­бо­ле-сти­на­гра­ди­те­и­на­ге­ни­та­ли­и­те.­-­До­е­ње­то­има­из­ве­сен­кон­тра­цеп­

ци­ски­ефект­(са­мо­во­слу­чаи­на­че­сто­и­ин­тен­зив­но­до­е­ње).­Од­се­то­ова­ста­ну­ва­јас­но­де­ка­до­е-

ње­то­е­мно­гу­важ­но­за­се­кое­де­те,­се-кое­се­мејс­тво­и­се­кое­оп­штес­тво­во­це-ли­на.­Со­вре­ме­ни­те­же­ни­во­све­тот,­но­и­во­Ма­ке­до­ни­ја,­се­обра­зо­ва­ни­и­ги­сфа­ќа­ат­си­те­при­до­би­вки­од­до­е­ње­то,­за­се­бе­и­за­сво­е­то­де­те.­

СТРУЧНА­ПОМОШ­И­ПОДДРШКА

Ние,­на­овие­про­сто­ри,­сме­среќ­ни­што­кај­нас­по­стои­тра­ди­ци­ја­за­до­е-

ње.­Но­исто­та­ка­ќе­се­сог­ла­си­ме­де­ка­е­по­треб­но­да­се­обез­бе­дат­одре­де­ни­пре­дус­ло­ви­за­не­го­во­за­поч­ну­ва­ње­и­одр­жу­ва­ње.­До­е­ње­то­е­но­ва­ве­шти­на­и­искус­тво,­ка­ко­за­мај­ка­та­та­ка­и­за­се­кое­но­во­ро­де­но­де­те.­Стан­дар­ди­зи-ра­ни­от,­но­ин­ди­ви­ду­а­ли­зи­ран­при­стап­на­се­кои­мај­ка-де­те­е­нај­со­од­вет­ни­от­на­чин­за­ус­пех.­За­поз­на­ва­ње­то­двој­ки­кои­оче­ку­ва-

ат­при­но­ва­за­нас­е­ви­стин­ски­мо­мент­да­поч­не­еду­ка­ци­ја­та­на­се­ко­ја­труд­ни-ца­и­со­тоа­таа­да­се­под­го­тву­ва­за­до­е-ње­по­по­ро­ду­ва­ње­то.­Ус­ло­ви­те­кои­ги­ну­ди­ме­во­„Ре-Ме­ди­ка“,­мож­но­ста­за­не­по­сре­ден­кон­такт­со­ги­не­ко­ло­гот,­пе-ди­ја­та­рот,­ане­сте­зи­о­ло­гот,­ка­ко­и­по­се-та­та­на­ро­дил­на­та­са­ла­и­Од­де­лот­за­не-о­на­то­ло­ги­ја­уште­пред­по­ро­ду­ва­ње­то,­има­ат­го­ле­мо­вли­ја­ние­на­под­го­тве­но-ста­на­ид­ни­те­ро­ди­те­ли.­При­сус­тво­то­на­се­мејс­тво­то­пред­чи-

нот­на­по­ро­ду­ва­ње­(пред­сѐ­на­парт­не-рот),­а­до­кол­ку­са­ка­ат­двој­ки­те,­и­во­те-кот­на­по­ро­ду­ва­ње­то,­ра­ни­от­кон­такт­со­но­во­ро­де­но­то,­кон­та­ктот­„ко­жа­на­ко-жа“,­ра­ни­от­прв­по­дој,­се­фа­кто­ри­кои­да­ва­ат­го­ле­ма­пси­хо­ло­шка­под­др­шка­за­но­ва­та­мај­ка.­Во­те­кот­на­пре­сто­јот,­сме­сту­ва­ње­то­

во­ед­но­кре­вет­на­или­во­дво­кре­вет­на­со­ба,­струч­ни­от­над­зор­и­кон­ти­ну­и­ра-но­то­аси­сти­ра­ње­од­ме­ди­цин­ски­от­пер-со­нал,­мож­ност­за­ко­ри­сте­ње­на­„еду-ка­ти­вен­ка­нал“­16­ча­са­во­де­нот,­да-ва­ње­на­ко­рис­ни­ин­фор­ма­ции­и­пра-ктич­на­по­мош­за­не­га­и­до­е­ње­(во­те-кот­на­пре­сто­јот,­но­и­по­оде­ње­то­до­ма)­се­са­мо­дел­од­пре­дус­ло­ви­те­за­ус­пеш-на­адап­та­ци­ја­по­ра­ѓа­ње­то.­Ток­му­по-ра­ди­овој­при­стап­и­тим­ски­ан­гаж­ман­во­„Ре-Ме­ди­ка“­не­из­не­на­ду­ва­ат­до­би-е­ни­те­по­да­то­ци­за­про­цен­тот­на­мај­ки-те­кои­до­јат.­Име­но,­по­еден­ме­сец­од­ра­ѓа­ње­то­до­јат­87­от­сто­од­мај­ки­те,­на­3­ме­се­ци­-­75­от­сто­од­нив,­до­де­ка­на­6­ме­се­ци­до­јат­67­про­цен­ти.­Да­зак­лу­чи­ме­де­ка­поч­ну­ва­ње­и­одр-

жу­ва­ње­на­до­е­ње­то­ба­ра­струч­на­по-мош­и­под­др­шка,­поч­ну­вај­ќи­од­по­ро-ди­ли­ште­то,­а­по­тоа­пре­ку­па­тро­наж­на-та­служ­ба­и­ма­тич­ни­от­ле­кар-пе­ди­ја­тар.­Мо­ра­да­се­спо­ме­не­и­под­др­шка­та­од­це­ло­то­се­мејс­тво­кое­учес­тву­ва­во­гри-жа­та­за­по­ро­де­на­та­мај­ка-до­ил­ка­и­но-во­ро­де­но­то­де­те.­Ис­пи­ту­ва­ња­та­до­ка­жа­ле­де­ка­нај­че-

сто­проб­ле­ми­те­со­до­е­ње­то­се­ја­ву­ва­ат­во­те­кот­на­пр­ви­те­не­кол­ку­не­де­ли­и­до-кол­ку­тие­ус­пеш­но­се­над­ми­нат,­во­о­би-ча­е­но­до­е­ње­то­ус­пеш­но­про­дол­жу­ва.­

>>

36 РЕВИТА | декември 2016

Из­мол­зу­ва­ње­и­чу­ва­ње­на­мле­ко­то

Во кои си ту а ции е по треб но из­мол зу ва ње на мај ка та?По­сто­јат­одре­де­ни­си­ту­а­ции­во­

кои­из­мол­зу­ва­ње­то­на­мле­ко­то­е­ко­рис­но,­за­да­се:-­На­ма­ли­за­сто­јот­и­пре­пол­ну­ва-

ње­то­на­гра­ди­те­-­На­хра­ни­де­те­то­со­мај­чи­но­мле-

ко­ко­га­по­сто­јат­те­шко­тии­во­ко­ор-ди­на­ци­ја­на­ци­ца­ње­то­(не­до­но­се-но­де­те­со­ма­ла­те­жи­на­или­бол-но­де­те)­- ­ За ­др­жат ­ ре ­зер­ви­те ­ на­

мле­ко­ ако­ мај­ка­та­ или­ де­те-то­ се­ бол­ни­ (или­ од­де­ле­ни)­-­ Оста­ви­ мле­ко­ за­ де­те­то­ ко-га­ мај ­ка­та­ оди­ на­ ра­бо­та­-­При­бол­ни­и­раз­ра­не­ти­бра­да­ви-ци­(во­пер­и­од­ко­га­тре­ба­да­им­се­по­мог­не­на­мај­ки­те).

На­што­тре­ба­да­се­вни­ма­ва?Ко­рис­но­е­за­си­те­мај­ки­да­на-

у­чат­ка­ко­да­го­из­мол­зат­мле­ко­то,­за­да­зна­ат­што­да­пра­ват­ако­има-ат­по­тре­ба.­Тоа­мо­же­да­е­со­рач­но­мол­зе­ње­или­со­апа­рат­за­из­мол-зу­ва­ње­(ра­чен­или­еле­ктри­чен).­И­во­два­та­слу­чаи,­нај­бит­но­е­да­се­за­па­зат­прин­ци­пи­те­на­сте­рил­ност.­Из­мол­зе­но­то­мај­чи­но­мле­ко­тре­ба­да­се­да­ва­на­де­те­то­на­со­од­ве­тен­на­чин­за­да­не­дој­де­до­од­вик­ну­ва-ње­од­ци­ца­ње­то­(со­шприц,­ла­жи-че,­ка­пал­ка,­ме­ди­цин­ска­цуц­ла),­а­да­се­из­бег­ну­ва­ат­ши­ши­ња­и­цуц-ли­кои­пра­ват­ком­пе­ти­ти­вен­ан­та-го­ни­зам.­

Ка­ко­се­скла­ди­ра­и­чу­ва­из­мол­зе­но­то­мле­ко?-­На­соб­на­тем­пе­ра­ту­ра­-­4­ча­са-­Во­ла­дил­ник:­­све­жо­-­48­ча­саод­мрз­на­то­-­24­ча­са-­Во­за­мрз­ну­вач­(ко­мо­ра­од­оби-

чен­ла­дил­ник)­-­3­ме­се­ци-­Дла­бо­ко­за­мрз­ну­ва­ње­-­6­ме-

се­ци

декември 2016 | РЕВИТА 37

До­е­ње­то­е­но­ва­ве­шти­на­ка­ко­за­мај-ка­та,­та­ка­и­за­се­кое­но­во­ро­де­но­де-те.­По­ра­ди­тоа,­на­се­ко­ја­мај­ка­по­по-ро­ду­ва­ње­то­ѝ­е­по­треб­на­струч­на­по-мош­при­за­поч­ну­ва­ње­и­вос­по­ста­ву-ва­ње­на­до­е­ње­то.Се­ко­гаш­ко­га­ѝ­при­ста­пу­ва­ме­на­

мај­ка­та,­пред­да­поч­не­ме­да­ги­по­ста-ву­ва­ме­неа­и­неј­зи­но­то­но­во­ро­ден­че­во­со­од­вет­на­по­лож­ба­за­до­е­ње,­тре-ба­тоа­да­ѝ­го­об­јас­ни­ме.­При­тоа,­она­што­е­осо­бе­но­важ­но­е­што­се­кои­мај-

ка-де­те­ин­ди­ви­ду­ал­но­се­про­це­ну­ва­ат­во­ка­ква­мо­мен­тал­на­здрав­стве­на­со-стој­ба­се­на­о­ѓа­ат.­При­тоа,­ка­ко­ме­ди-цин­ски­ли­ца­се­тру­ди­ме­да­ги­на­ма­ли-ме­стра­вот­и­нап­на­то­ста­кои­че­сто­ги­гле­да­ме­кај­мај­ки­те,­осо­бе­но­за­вре-ме­на­пр­ви­те­по­дои.­

ПОЗИЦИИ­ЗА­ДОЕЊЕ

Из­бо­рот­на­по­лож­ба­та­што­ја­пре­по-ра­чу­ва­ме­за­ви­си­и­од­тоа­да­ли­мај­ка-

та­е­по­ро­де­на­при­род­но­или­со­цар-ски­рез.­Ос­нов­но­пра­ви­ло­е­де­ка­мај-ка­та­при­до­е­ње­то­тре­ба­да­се­чув­ству-ва­удоб­но­и­ре­ла­кси­ра­но.­Мож­ни­по­зи­ции­за­до­е­ње­се­след-

ни­те:­1.­До­е­ње­во­ле­жеч­ка­по­зи­ци­јаМај­ка­та­ле­жи­во­удоб­на­по­зи­ци­ја­со­

де­те­то­лег­на­то­и­свр­те­но­кон­неа,­при­што­бра­да­ви­ца­та­е­во­ви­си­на­на­но­сот­на­бе­бе­то.­Со­бра­да­ви­ца­та­се­сти­му­ли-ра­бе­бе­то­да­ја­отво­ри­уста­та­и­што­под-

Пра­вил­ни­по­лож­би­за­пра­вил­но­до­е­ње

За­ус­пеш­но­прис­по­со­бу­ва­ње­на­мај­ка­та­и­на­де­те­то­за­до­е­ње­то­е­по­треб­на­струч­на­по­мош­­­од­со­ве­ти­за­пра­вил­на­по­лож­ба­на­де­те­то­при­до­е­ње­то­до­про­це­на­на­по­до­и­те.­Бла­ги­ца­Иса­ков­ска,­од­де­лен­ска­се­стра­во­„Ре­Ме­ди­ка“,­го­об­јас­ну­ва­це­ли­от­

про­цес,­од­пр­ви­от­кон­такт­за­до­е­ње

>>

38 РЕВИТА | декември 2016

Ка­ко­ме­ди­цин­ски­ли­ца­се­тру­ди­ме­да­ги­на­ма­ли­ме­стра­вот­и­нап­на­то­ста­кои­че­сто­ги­гле­да­ме­кај­мај­

ки­те,­осо­бе­но­за­вре­ме­на­пр­ви­те­по­дои

Бла­ги­ца­Иса­ков­ска,­од­де­лен­ска­се­стра

ла­бо­ко­да­ја­оп­фа­ти.­Оваа­по­зи­ци­ја­е­осо­бе­но­удоб­на­за­оние­мај­ки­кои­се­по­ро­де­ни­со­цар­ски­рез,­во­пр­ви­те­де-но­ви­по­по­ро­ду­ва­ње­то.­2.­До­е­ње­во­лул­ка­по­зи­ци­јаМај­ка­та­е­удоб­но­сед­на­та­со­пот­по-

ра­на­гр­бот.­Во­оваа­по­лож­ба­мо­жат­да­по­мог­нат­и­пер­ни­ци­те­за­до­е­ње­кои­го­олес­ну­ва­ат­по­зи­ци­о­ни­ра­ње­то­и­ја­рас-то­ва­ру­ва­ат­мај­ка­та­од­те­жи­на­та­на­де-те­то.­Во­оваа­по­лож­ба­де­те­то­е­це­лос-но,­и­со­гла­ва­та­и­со­те­ло­то,­свр­те­но­кон­мај­ка­та.­Со­бра­да­ви­ца­та­се­сти­му­ли-ра­де­те­то­и­се­ста­ва­во­не­го­ва­та­уста.­3.­По­зи­ци­ја­„Кон­се­бе“­Де­те­то­се­др­жи­со­ра­ка,­ко­ја­е­од­

иста­та­стра­на­на­ко­ја­ќе­се­дои,­а­при-тоа­не­го­ви­те­но­зе­се­ста­ва­ат­под­ра­ка-та­на­мај­ка­та.­Со­длан­ка­та­се­др­жи­и­се­фи­кси­ра­гла­ва­та­на­де­те­то­на­дој­ка-та.­Се­сти­му­ли­ра­да­ја­отво­ри­уста­та­и­се­по­ста­ву­ва­бра­да­ви­ца­та­дла­бо­ко­во­

уста­та.­Оваа­по­зи­ци­ја­се­пре­по­ра­чу­ва­ко­га­тре­ба­да­се­ис­праз­нат­стра­нич­ни-те­де­ло­ви­од­дој­ка­та.4.­Вкр­сте­на­лул­ка­Де­те­то­се­др­жи­со­ра­ка­ко­ја­е­спро-

тив­на­од­дој­ка­та­на­ко­ја­се­дои.­Со­длан-ка­та­се­при­др­жу­ва­и­се­фи­кси­ра­гла­ва-та­и­се­по­ста­ву­ва­на­дој­ка­та.­

КОГА­ДЕТЕТО­Е­ПРАВИЛНО­НАМЕСТЕНО­ЗА­ДОЕЊЕ?

За­да­има­до­бар­кон­такт­ме­ѓу­де­те-то­и­гра­да­та,­по­треб­на­е­пра­вил­на­по-ста­ве­ност,­што­во­пра­кти­ка­зна­чи­де­ка:.­Де­те­то­ја­оп­фа­ќа­бра­да­ви­ца­та­со­ши­ро­ко­отво­ре­на­уста­.­Бра­да­та­на­де­те­то­е­за­ле­пе­на­за­дој­ка­та­.­Ра­ме­ни­ци­те­и­гра­ди­те­на­де­те­то­се­за­ле­пе­ни­за­мај­ка­та­.­Дол­на­та­ус­на­на­де­те­то­е­пре­вр­те-на­кон­над­вор­.Бра­да­ви­ца­та­и­тем­ни­от­пр­стен­око-лу­неа­(аре­о­ла­та)­се­во­уста­та­на­де­те­то­.­Мај­ка­та­не­чув­ству­ва­бол­ка­при­до­е­ње­то

КОГА­ДЕТЕТО­Е­ПОГРЕШНО­НАМЕСТЕНО­ЗА­ДОЕЊЕ?

.­Уста­та­на­де­те­то­не­е­ши­ро­ко­отво-ре­на­.­Бра­да­та­е­од­во­е­на­од­дој­ка­та­.­Де­те­то­со­те­ло­то­е­од­во­е­но­од­мај-ка­та­.­Де­те­то­со­уста­та­ја­оп­фа­ќа­са­мо­бра­да­ви­ца­та,­по­врш­но,­ка­ко­цуц­ла­­-­Мај­ка­та­чув­ству­ва­бол­ка­при­до­е­ње­то

КОМПЛИКАЦИИ

Ка­ко­пос­ле­ди­ца­од­не­со­од­вет­на­тех-ни­ка­на­до­е­ње­мо­же­да­се­слу­чат­мно-гу­број­ни­не­са­ка­ни­си­ту­а­ции­и­комп­ли-ка­ции:.­Бол­ни­и­оште­те­ни­бра­да­ви­ци­(до­е-ње­то­е­прос­ле­де­но­со­не­у­доб­ност,­бол-ка­и­стрес­на­мај­ка­та).­Де­те­то­не­ма­ус­пе­шен­по­дој,­не­за-до­вол­но­е­и­пла­че­по­ве­ќе­

.­Де­те­то­ба­ра­по­че­сто­да­ци­ца­и­дол-го­ци­ца.­На­ме­ле­но­ла­че­ње­хор­мо­ни­(про-ла­ктин­и­окси­то­цин)­и­по­ра­ди­тоа­на-ма­ле­на­про­дук­ци­ја­на­мле­коСи­те­овие­комп­ли­ка­ции­до­ве­ду­ва-

ат­до­сла­бо­на­пре­ду­ва­ње­на­де­те­то­и­отеж­на­то­прис­по­со­бу­ва­ње­на­до­е­ње­то­

КОГА­БЕБЕТО­НЕ­ДОБИВА­ДОВОЛНО­МЛЕКО?

Мож­ни­зна­ци­де­ка­бе­бе­то­не­до­би­ва­до­вол­но­мле­ко­се:.­Де­те­то­не­изг­ле­да­за­до­вол­но­по­до-е­ње­то.­Че­сто­пла­че­.­Мно­гу­че­сто­ба­ра­да­ци­ца­.­Мно­гу­дол­го­ци­ца­.­Од­би­ва­да­ци­ца­(осо­бе­но­ко­га­не-ма­до­бар­кон­такт­со­гра­да­та).­Има­твр­да,­су­ва,­оскуд­на­или­зе-ле­на­сто­ли­ца.­Ко­га­мај­ка­та­се­из­мол­зу­ва,­исте­ку-ва­мно­гу­мал­ку­или­во­оп­што­не­исте­ку-ва­мле­ко­од­гра­ди­те

ПРОЦЕНА­НА­ПОДОИТЕ

При­пр­ви­те­по­дои­тре­ба­да­се­на­пра-ви­и­об­је­ктив­на­про­це­на­на­со­стој­ба-та­на­се­кое­де­те­и­на­се­кои­мај­ка-де­те.­Да­ли­тие­се­прис­по­со­би­ле­на­до­е­ње­то­оце­ну­ва­ме­пре­ку­про­це­на­на­по­до­и-те.­По­спон­та­но­по­ро­ду­ва­ње­таа­про-це­на­во­о­би­ча­е­но­трае­три­де­на,­а­по­цар­ски­рез­пет­де­на.­Ко­дот­овоз­мо­жу-ва­про­це­на­на­се­кој­по­дој,­од­стра­на­на­се­стра­та­ко­ја­аси­сти­ра,­со­оце­на­од­1­до­6­бо­да,­во­за­вис­ност­од­за­ин­те­ре­си-ра­но­ста­на­де­те­то,­кон­та­ктот­и­ус­пеш-но­ста­на­исти­от.­Кон­тро­ла­та­на­но­во­ро­де­ни­те­де­ца­во­

на­ша­та­пе­ди­ја­три­ска­ам­бу­лан­та­за­сле-де­ње­2-3­де­на­по­ис­пи­сот­ни­овоз­мо­жу-ва­ра­но­да­ин­тер­ве­ни­ра­ме­та­му­ка­де­што­има­об­је­ктив­ни­проб­ле­ми­во­прис-по­со­бу­ва­ње­на­до­е­ње­то­и­да­дејс­тву­ва-ме­за­нив­но­со­од­вет­но­и­бла­го­вре­ме-но­над­ми­ну­ва­ње.­

декември 2016 | РЕВИТА 39

40 РЕВИТА | декември 2016

Де­ца­та­се­нај­чув­стви­тел­на­та­гру­па­ко­га­се­ра­бо­ти­за­не­до­стиг­од­ну­три­ен-ти.­Кај­нив­нај­че­сто­не­до­сти­га­ат­ви­та-ми­нот­Д­и­фол­на­та­ки­се­ли­на,­но­е­за-бе­ле­жан­и­не­до­стиг­од­ви­та­мин­Е,­ви-та­мин­Ц,­же­ле­зо,­кал­ци­ум,­јод­и­цинк.­Не­до­сти­гот­од­ну­три­ен­ти­се­на­до­пол­ну-ва­со­ди­е­тет­ски­до­да­то­ци­во­ис­хра­на-та.­Тие­до­да­то­ци,­об­јас­ну­ва­Але­ксан-дра­Ди­ми­тров­ска,­спе­ци­ја­лист­по­кли-нич­ка­фар­ма­ци­ја­во­„Ре-Ме­ди­ка“,­се­про­из­во­ди­што­ја­до­пол­ну­ва­ат­нор­мал-на­та­ис­хра­на,­т.е.­кон­цен­три­ра­ни­из­во-ри­на­ну­три­ен­ти.­На­па­за­рот­се­на­о­ѓа-

ат­во­фор­ма­на­фар­ма­цев­тски­до­зи­ра-ни­об­ли­ци,­во­по­е­ди­неч­ни­ко­ли­чес­тва­(кап­су­ли,­таб­ле­ти,­кап­ки).Оваа­ка­те­го­ри­ја­про­из­во­ди­прв­пат­

де­тал­но­е­ре­гу­ли­ра­на­во­САД,­во­1994­го­ди­на.­То­гаш­Аме­ри­кан­ска­та­аген­ци-ја­за­хра­на­и­ле­ко­ви­(ФДА)­ги­де­фи­ни­ра­овие­до­да­то­ци­ка­ко­про­из­во­ди­кои­тре-

ба­ја­на­до­пол­нат­хра­на­та,­ги­оз­на­чу­ва­ка­ко­ди­е­тет­ски­суп­ле­мен­ти­и­истак­ну-ва­де­ка­не­се­ко­ри­стат­ка­ко­кон­вен-ци­о­нал­на­хра­на­и­не­мо­жат­да­за­ме-нат­оброк.За­ра­ди­пра­вил­на­ин­фор­ми­ра­ност­и­

за­шти­та­на­по­тро­шу­ва­чи­те,­си­те­про-из­во­ди­кои­се­на­о­ѓа­ат­во­оваа­ка­те­го-

Си­те­по­треб­ни­ну­три­ен­ти­не­мо­жат­се­ко­гаш­да­се­вне­сат­са­мо­пре­ку­хра­на,­па­по­ра­ди­тоа­се­упо­тре­бу­ва­ат­ди­е­тет­ски­те­до­да­то­ци­во­ис­хра­на­та

До­да­то­ци­во­ис­хра­на­та­на­­де­ца­та

декември 2016 | РЕВИТА 41

ри­ја­про­из­во­ди­мо­ра­да­би­дат­пра­вил-но­обе­ле­жа­ни,­пре­зен­ти­ра­ни­и­мар­ке-тин­шки­со­од­вет­но­при­ка­жа­ни.­На­па-ку­ва­ње­то­на­до­да­то­ци­те­во­ис­хра­на­та­мо­же­да­стои­и­т.н.­здрав­стве­на­из­ја­ва­(health­claim,­eng.),­но­во­неа­не­смее­да­се­твр­ди­де­ка­тие­ле­ку­ва­ат­или­пре-ве­ни­ра­ат­бо­лест.­

ВИДОВИ­ДОДАТОЦИ­И­НИВНО­КОМБИНИРАЊЕ

Ди­е­тет­ски­те­до­да­то­ци­во­ис­хра­на­та­на­ме­не­ти­за­де­ца­мо­жат­да­би­дат­мо-

но­ком­по­нент­ни,­ком­би­на­ци­ја­од­ви-та­ми­ни­и­ми­не­ра­ли­или­од­рас­ти­тел-но­по­тек­ло.Ра­сти­тел­ни­те­суп­ле­мен­ти­тре­ба­да­се­

ко­ри­стат­со­осо­бе­но­вни­ма­ние­по­ра­ди­мож­но­ста­да­се­ја­ви­ре­ак­ци­ја­на­пре­о-сет­ли­вост­од­нив­(нај­че­сто­по­ра­ди­тоа­што­со­др­жат­пр.­про­по­лис,­ехи­на­цеа).-­Осо­бе­но­вни­ма­ние­тре­ба­да­се­по-

све­ти­на­мож­на­та­ин­те­рак­ци­ја­ме­ѓу­до-да­то­ци­те­и­те­ков­на­та­те­ра­пи­ја,­до­кол-ку­ја­има­де­те­то.­Име­но,­по­крај­суп­ле-мен­ти,­ну­три­ен­ти­те­со­др­жат­и­ади­ти-ви.­Ади­ти­ви­те­во­ди­е­тет­ски­те­суп­ле-мен­ти­пре­по­ра­ча­ни­за­но­во­ро­ден­чи-ња­и­за­ма­ли­де­ца­тре­ба­да­се­нај­без-бед­ни­те­ади­ти­ви­кои­се­доз­во­ле­ни­во­про­из­водс­тво­то­на­млеч­ни­те­фор­му-ли­и­на­дет­ска­та­хра­на­-­наг­ла­су­ва­Ди-ми­тров­ска.­

ПОСЛЕДИЦИ­ОД­НЕДОСТИГОТ­НА­НУТРИЕНТИ

Спе­ци­фич­ни­те­ну­три­тив­ни­по­тре­би­кај­де­ца­та­про­из­ле­гу­ва­ат­од­бр­зи­на­та­со­ко­ја­де­ца­та­рас­тат,­од­ни­ски­те­ну-три­тив­ни­ре­зер­ви,­не­до­вол­на­та­раз­ви-е­ност­на­ор­га­ни­те­и­тки­ва­та,­не­до­сти-гот­од­за­би­кај­но­во­ро­ден­чи­ња­та,­од­не­це­лос­на­ре­сорп­тив­на­спо­соб­ност,­ка­ко­и­од­про­ме­на­во­со­ста­вот­на­ор-га­низ­мот­и­функ­ци­о­ни­ра­ње­то­на­по­е-ди­неч­ни­ор­га­ни­во­те­кот­на­ин­тен­зив-ни­от­раст­на­де­ца­та.

-­Ко­га­се­ра­бо­ти­за­не­до­вол­но­вне­су-ва­ње­на­ну­три­ен­ти,­осо­бе­но­се­наг­ла-су­ва­проб­ле­мот­со­не­до­вол­но­вне­су­ва-ње­ви­та­мин­А,­кој­е­при­су­тен­во­го­лем­број­не­раз­ви­е­ни­зем­ји­и­кој­ре­зул­ти­ра­

со­те­шки­пос­ле­ди­ци­ка­ко­оште­тен­вид­и­трај­но­сле­пи­ло.­Кај­де­ца­та­од­зем-ји­те­во­раз­вој­е­за­бе­ле­жан­и­де­фи­цит­на­по­е­ди­неч­ни­ми­кро­ну­три­ен­ти,­осо-бе­но­на­же­ле­зо,­цинк,­јод­и­кал­ци­ум.­Де­фи­ци­тот­на­же­ле­зо­се­ја­ву­ва­мно­гу­че­сто­во­не­раз­ви­е­ни­те­или­во­зем­ји­те­во­раз­вој,­ка­де­што­ре­чи­си­50­от­сто­од­де­ца­та­на­во­зраст­до­пет­го­ди­ни­има­ат­ане­ми­ја­-­ве­ли­Ди­ми­тров­ска.Не­до­сти­гот­од­јод,­об­јас­ну­ва­на­ша-

та­со­го­вор­нич­ка,­ре­зул­ти­ра­со­про­ме-ни­во­мен­тал­ни­от­и­во­мо­тор­ни­от­раз-вој­кај­де­ца­та­кои­жи­ве­ат­во­по­драч-ја­де­фи­ци­тар­ни­од­јод.­Де­фи­ци­тот­од­цинк,­пак,­вли­јае­врз­сла­бе­е­ње­то­на­иму­ни­те­тот­и­за­о­ста­ну­ва­ње­во­рас­тот,­а­во­одре­ден­сте­пен­вли­јае­и­на­ког-ни­тив­ни­те­и­на­мо­тор­ни­те­функ­ции­кај­де­ца­та.Не­до­сти­гот­од­ми­кро­ну­три­ен­ти­не­ги­

за­о­би­ко­лу­ва­ни­де­ца­та­од­раз­ви­е­ни­те­зем­ји,­ка­де­што­во­раз­ли­чен­про­цент­има­де­фи­цит­од­јод,­кал­ци­ум,­цинк­и­од­ви­та­мин­Ц.

НУТРИТИВНИ­ПОТРЕБИ­НА­БЕБИЊАТА

Пр­ва­та­го­ди­на­од­жи­во­тот­се­ка­ра-кте­ри­зи­ра­со­брз­раст­и­раз­вој­и­со­про­ме­на­во­те­лес­ни­от­со­став­на­де­те-то.­Во­пр­ви­те­два­ме­се­ца­де­те­то­рас­те­по­бр­зо­откол­ку­во­по­доц­неж­ни­от­пер-и­од­од­дет­ство­то.­По­ра­ди­тоа,­не­го­ви-те­енер­гет­ски­и­ну­три­тив­ни­по­тре­би­во­пр­ва­та­го­ди­на­од­жи­во­тот­се­по­го­ле­ми­откол­ку­во­по­доц­неж­но­то­дет­ство.­Пре-по­ра­ки­те­за­енер­гет­ски­те­по­тре­би­во­пр­ви­те­шест­ме­се­ци­од­жи­во­тот­се­ба-зи­ра­ат­на­ко­ли­чес­тво­то­ну­три­ен­ти­што­ги­има­мај­чи­но­то­мле­ко.­ >>

42 РЕВИТА | декември 2016

-­До­ктри­нар­но­пр­ва­та­суп­ле­мен­та-ци­ја­во­жи­во­тот­на­бе­бе­то­е­ви­та­ми­нот­К,­кој­се­да­ва­вед­наш­по­ра­ѓа­ње­то,­би-деј­ќи­но­во­ро­ден­че­то­не­ма­фор­ми­ра­на­црев­на­фло­ра­ко­ја­мо­же­да­го­син­те­ти-зи­ра.­Хра­на­та­ко­ја­се­сме­та­за­нај­со­од-ве­тен­и­за­нај­до­бар­из­вор­на­си­те­по-треб­ни­ну­три­ен­ти­е­мај­чи­но­то­мле­ко,­и­во­пр­ви­те­од­че­ти­ри­до­шест­ме­се­ци­не­е­по­треб­но­во­ис­хра­на­та­да­се­во-ве­ду­ва­ат­дру­ги­про­из­во­ди,­до­кол­ку­мај-ка­та­го­дои­бе­бе­то­-­ве­ли­Ди­ми­тров­ска.Спо­ред­на­уч­ни­те­по­да­то­ци,­про­сеч-

на­та­со­др­жи­на­на­ви­та­мин­Д­во­мај­чи-но­то­мле­ко­е­че­ти­ри­ми­кро­гра­ми­на­ли­тар,­што­не­е­до­вол­но­ко­ли­чес­тво­за­по­тре­би­те­на­бе­бе­то,­па­овој­ви­та­мин­се­до­да­ва­нај­че­сто­во­зим­ски­от­пер­и-од.­Во­о­би­ча­е­но­се­да­ва­за­ед­но­со­ви-та­ми­нот­А,­нај­че­сто­во­об­лик­на­кап­ки.Суп­ле­мен­та­ци­ја­та­со­флу­ор­е­пред-

мет­на­дол­го­го­диш­на­по­ле­ми­ка.­Де-неш­ни­от­став­на­Аме­ри­кан­ска­та­ака-де­ми­ја­за­пе­ди­ја­три­ска­сто­ма­то­ло­ги-ја­под­др­жу­ва­да­не­се­да­ва­флу­ор­ка­ко­суп­ле­мент­до­шест­ме­сеч­на­во­зраст,­а­по­тоа­да­се­да­ва­до­кол­ку­во­да­та­за­пи-е­ње­не­е­флу­о­ри­зи­ра­на.-­До­ктри­на­та­пре­по­ра­чу­ва­суп­ле­мен-

та­ци­ја­со­про­би­о­ти­ци­кај­бе­би­ња­та­кои­не­се­на­при­род­на­ис­хра­на.­Мно­гу­број-

ни­те­истра­жу­ва­ња­по­твр­ду­ва­ат­де­ка­бе­би­ња­та­кои­се­на­при­род­на­ис­хра-на­има­ат­мно­гу­по­до­бра­црев­на­фло-ра­од­бе­би­ња­та­кои­не­се.­Мај­чи­но­то­мле­ко­со­др­жи­и­до­де­сет­па­ти­по­ве­ќе­ла­кто­за­и­дру­ги­ше­ќе­ри­кои­прет­ста­ву-ва­ат­фа­кто­ри­на­раст­на­ко­рис­ни­те­ба-кте­рии.­Но­до­кол­ку­се­по­ја­ви­проб­лем­ка­ко­што­е­ди­ја­ре­ја,­доз­во­ле­на­е­и­упо-тре­ба­на­про­би­о­ти­ци­во­тој­пер­и­од­-­ве-ли­на­ша­та­со­го­вор­нич­ка.Ди­ми­тров­ска­об­јас­ну­ва­де­ка­се­пре-

по­ра­чу­ва­во­ве­ду­ва­ње­то­друг­вид­хра-на­да­поч­не­не­ка­де­по­ме­ѓу­че­твр­ти­от­и­ше­сти­от­ме­сец,­за­тоа­што­мле­ко­то­по-ве­ќе­не­мо­же­да­ги­обез­бе­ди­енер­гет-ски­те­по­тре­би­и­по­тре­би­те­за­по­е­ди-неч­ни­ну­три­ен­ти­(же­ле­зо,­ви­та­мин­Ц).-­Ко­га­на­де­те­то­ќе­поч­не­да­му­се­да-

ва­цвр­ста­хра­на,­тре­ба­по­сте­пе­но­да­се­во­ве­дат­по­е­ди­неч­ни­про­из­во­ди­за­да­се­из­бег­не­алер­ги­ја­на­по­е­ди­не­чен­тип­хра­на,­со­осо­бе­но­вни­ма­ние­на­јај­ца,­ри­ба,­ја­тка­сто­овош­је,­ја­го­ди­и­хра­на­ко­ја­со­др­жи­глу­тен.­По­е­ди­неч­ни­те­со-стој­ки­на­хра­на­та,­ка­ко­што­се­влак-на­та­или­фи­тин­ска­та­ки­се­ли­на,­мо­жат­да­ја­на­ма­лат­ап­сорп­ци­ја­та­на­по­е­ди-неч­ни­те­ми­не­ра­ли,­а­не­кои­ви­та­ми­ни­се­чув­стви­тел­ни­на­тер­мич­ка­обра­бо-тка,­па­и­на­тоа­тре­ба­да­се­вни­ма­ва.­

Во­овој­пер­и­од­мо­жат­да­се­ко­ри­стат­ви­та­мин­ско-ми­не­рал­ни­суп­ле­мен­ти­-­до­да­ва­Ди­ми­тров­ска.Но­ви­те­истра­жу­ва­ња­ука­жу­ва­ат­на­

го­ле­мо­зна­че­ње­на­мас­ни­те­ки­се­ли­ни­оме­га­3­за­пра­ви­лен­раз­вој­на­иму­ни-от­и­на­нерв­ни­от­си­стем.­Си­те­суп­ле-мен­ти­кои­им­се­да­ва­ат­на­де­ца­та­од­оваа­во­зраст­мо­ра­ат­да­би­дат­во­со­од-вет­на­фор­ма­за­во­зра­ста­-­си­ру­пи,­кап-ки,­таб­ле­ти­за­џва­ка­ње,­ми­кро­кап­су­ли,­пер­ли,­гра­ну­ли.

НУТРИТИВИ­КАЈ­ДЕЦАТА­ПО­ПРВАТА­ГОДИНА

По­за­вр­шу­ва­ње­то­на­пр­ва­та­го­ди­на­од­жи­во­тот­рас­тот­на­де­те­то­не­е­со­тол-кав­ин­тен­зи­тет­во­од­нос­на­прет­ход­ни-от­пер­и­од.­Во­овој­пер­и­од­до­а­ѓа­до­зна-чај­ни­про­ме­ни­кои­до­ве­ду­ва­ат­и­до­раз-ли­чен­те­ле­сен­изг­лед.­Та­ка,­по­сте­пе­но­се­гу­би­мас­но­то­тки­во,­но­зе­те­се­из­дол-жу­ва­ат,­се­на­ма­лу­ва­со­др­жи­на­та­на­во-да­во­те­ло­то,­а­се­зго­ле­му­ва­во­кле­тки-те.­Исто­та­ка,­се­фор­ми­ра­ат­зна­чај­ни­те­му­ску­ли,­за­би­те­и­има­зго­ле­ме­на­ми­не-ра­ли­за­ци­ја­на­ске­лет­ни­те­ко­ски­на­кои­им­е­по­треб­на­си­ла­за­да­из­др­жат­зго-ле­ме­на­те­лес­на­ма­са.­Ова­е­пер­и­од­на­зна­чај­на­фи­зич­ка­и­пси­хич­ка­про­ме­на.­

декември 2016 | РЕВИТА 43

Енер­гет­ски­те­по­тре­би­во­овој­пер­и­од­не­се­та­ка­ви­со­ки­ка­ко­во­прет­ход­ни­от.­­-­Про­те­и­ни­те­ка­ко­град­бе­на­ма­те­ри­ја­со­чи­ну­ва­ат­зна­ча­ен­дел­од­вкуп­ни­те­енер­гет­ски­по­тре­би,­од­кои­по­ло­ви­на­тре­ба­да­би­дат­од­жи­во­тин­ско­по­тек­ло­за­тоа­што­тоа­се­це­лос­ни­про­те­и­ни­кои­има­ат­ви­со­ка­би­о­ло­шка­вред­ност.­За­ми­не­ра­ли­за­ци­ја­на­ко­ски­те­е­по­треб-но­со­од­вет­но­ко­ли­чес­тво­кал­ци­ум­и­фо-сфор.­За­да­се­за­до­во­лат­по­тре­би­те­на­ор­га­низ­мот­во­овој­пер­и­од­од­жи­во­тот­на­де­те­то­тре­ба­да­му­се­по­ну­ди­што­по-ши­рок­асор­ти­ман­на­про­из­во­ди­и­вни-ма­тел­но­да­се­фор­ми­ра­ат­на­ви­ки­те­ко-га­е­хра­на­та­во­пра­ша­ње,­за­тоа­што­на-ви­ки­те­стек­на­ти­во­овој­пер­и­од­со­чи-ну­ва­ат­ос­но­ва­за­при­стап­кон­хра­на­та­со­цел­со­од­вет­на­ис­хра­не­тост­на­ор­га-низ­мот­-­ве­ли­Ди­ми­тров­ска.

ПРЕТШКОЛСКА­И­ШКОЛСКА­ВОЗРАСТ

Во­прет­школ­ска­та­и­во­школ­ска­та­во-зраст­де­ца­та­се­хра­нат­до­ма­и­во­гра-дин­ки­те­или­во­шко­ли­те.­Обро­ци­те­во­шко­ли­те­и­во­гра­дин­ки­те­ги­фор­му­ли-ра­ат­ну­три­ци­о­ни­сти,­и­се­сме­та­де­ка­овие­два­ви­да­ис­хра­на­мо­жат­во­це-лост­да­ги­за­до­во­лат­ну­три­тив­ни­те­по-тре­би­на­де­ца­та.­За­жал,­тоа­не­е­се­ко-гаш­та­ка.­Во­одре­де­ни­си­ту­а­ции­се­по-треб­ни­до­да­то­ци­во­ис­хра­на­та,­осо­бе-но­во­зим­ски­от­пер­и­од.-­Тре­ба­да­се­вни­ма­ва­со­до­да­то­ци-

те­во­ис­хра­на­та­од­ли­по­со­лу­бил­ни­ви-

та­ми­ни­и­не­кои­ми­не­ра­ли,­би­деј­ќи­мо-жат­да­има­ат­и­то­ксич­ни­ефе­кти­ако­се­зе­ма­ат­во­ко­ли­чес­тва­по­го­ле­ми­од­днев­ни­те­по­тре­би,­за­тоа­што­гра­ни­ци-те­по­ме­ѓу­по­треб­ни­те­и­то­ксич­ни­те­ко-ли­чес­тва­кај­де­ца­та­се­по­тес­ни­откол­ку­кај­во­зрас­ни­те­-­пре­ду­пре­ду­ва­на­ша­та­со­го­вор­нич­ка.Таа­до­да­ва­де­ка­во­те­кот­на­фор­му­ла-

ци­ја­та­на­ди­е­тет­ски­те­суп­ле­мен­ти­мно-гу­е­ва­жен­об­ли­кот­во­кој­се­на­о­ѓа­ат­ну-три­ен­ти­те.­На­при­мер,­кал­ци­у­мот­по-до­бро­се­ап­сор­би­ра­од­ор­ган­ски­те­со-ли­(ци­трат,­глу­ко­нат,­ла­ктат)­откол­ку­од­не­ор­ган­ски­те­со­ли­(кар­бо­нат,­фо­сфат).

МОМЧИЊА,­ДЕВОЈЧИЊА,­СПОРТИСТИ

Од­де­сет­та­та­го­ди­на,­за­ра­ди­раз­ли-ки­те­во­те­лес­на­та­кон­сти­ту­ци­ја,­ну­три-тив­ни­те­по­тре­би­кај­ма­шки­те­и­жен­ски-те­де­ца­се­раз­ли­ку­ва­ат.­Од­дел­ни­по­тре-би­има­ат­и­де­ца­та­кои­ин­тен­зив­но­се­за­ни­ма­ва­ат­со­спорт.­За­да­се­за­до­во-лат­по­тре­би­те­на­дет­ски­от­ор­га­ни­зам­тре­ба­да­се­по­ну­ди­ши­рок­асор­ти­ман­на­про­из­во­ди­и­да­се­вли­јае­за­на­вре-ме­но­фор­ми­ра­ње­на­пра­вил­ни­на­ви-ки­при­ис­хра­на­та­во­дет­ство­то.Би­деј­ќи­се­ра­бо­ти­ за­мно­гу­чув-

стви­тел­на­по­пу­ла­ци­ја,­по­треб­но­е­да­се­ан­га­жи­ра­ат­здрав­стве­ни­ра­бот­ни-ци­(фар­ма­це­вти,­ле­ка­ри­и­ну­три­ци­о-ни­сти)­за­ор­га­ни­зи­ра­ње­еду­ка­тив­ни­про­гра­ми­на­ме­не­ти­и­за­ро­ди­те­ли­те­и­за­де­ца­та.­

Кај­де­ца­та­нај­че­сто­не­до­ста­су­ва­ат­ви­та­ми­ни­те­Д,­Е­и­Ц,­ка­ко­и­фол­на­ки­се­ли­на,­же­ле­зо,­кал­ци­ум,­јод­и­

цинк,­што­мо­же­да­ре­зул­ти­ра­со­не­са­ка­ни­пос­ле­ди­ци,­па­за­тоа­се­на­до­ме­сту­ва­ат­со­т.н.­суп­ле­мен­ти­за­де­ца,­но­не­без­ле­кар­ски­со­вет

Але­ксан­дра­Ди­ми­тров­ска,­спе­ци­ја­лист­по­кли­нич­ка­

фар­ма­ци­ја

Суп­ле­мен­тот­се­из­би­ра­за­ед­но­со­до­ктор­и­фар­ма­цевт­­­­­­Без­бед­но­ста­на­ди­е­тет­ски­те­до­да­то­ци­во­ис-хра­на­та,­на­ме­не­ти­за­чув­стви­тел­на­та­дет­ска­по-пу­ла­ци­ја,­е­од­осо­бе­но­зна­че­ње.­­­­­­­-­Ра­ци­о­нал­на­та­при­ме­на­на­тие­до­да­то­ци­е­клу­чен­дел­од­за­шти­та­та­од­не­до­стиг­од­ну­три­ен­ти­и­про­мо­ци­ја­на­дет­ско­то­здрав­је,­до­де­ка­се­ко­ја­зло­у­по­тре­ба­во­смис­ла­на­не­ра­ци­о­нал­на­упо­тре­ба­но­си­здрав­ствен­ри­зик.­По­треб­но­е­ро­ди­те­ли­те­да­би­дат­до­вол­но­еду­ци­ра­ни­и­пра­вил­но­ин­фор­ми­ра­ни­за­зна­че­ње­то­на­суп­ле­мен­та­ци­ја­та­со­по­е­ди­неч­ни­ну­три­ен­ти­за­да­мо­жат,­за­ед­но­со­пе­ди­ја­та­рот­и­со­фар­ма­це­втот­од­ап­те­ка­та,­да­од­бе­рат­ди­е­тет­ски­суп­ле­мент­што­нај­со­од­вет­но­ќе­ја­за­до­во­ли­спе­ци­фич­на­та­по­тре-ба­на­де­те­то­-­истак­ну­ва­Ди­ми­тров­ска.

44 РЕВИТА | декември 2016

Што­зна­чи­пре­стру­кту­и­ра­ње­то­на­ма­ке­дон­ска­та­ре­пре­зен­та­ци­ја­и­во­ка­ква­со­стој­ба­е­ма­ке­дон­ски­от­ра­ко­мет?­-­Во­ос­но­ва,­пре­стру­кту­и­ра­ње­то­зна-

чи­ре­ор­га­ни­за­ци­ја­и­пре­сврт­во­ра­бо-те­ње­то.­Тоа,­исто­та­ка,­зна­чи­во­ста­но-ву­ва­ње­си­стем­на­мер­ки­кои­ќе­би­дат­спро­ве­де­ни­во­одре­ден­вре­мен­ски­пер­и­од­и­спо­ред­одре­ден­план,­со­чи-нет­за­ед­но­со­Ра­ко­мет­на­та­фе­де­ра­ци-ја­на­Ма­ке­до­ни­ја­-­РФМ,­со­цел­по­до-бру­ва­ње­на­це­ло­куп­на­та­ра­бо­та­на­ре-пре­зен­та­ци­ја­та,­и­не­са­мо­ре­пре­зен-та­тив­ци­те­ту­ку­и­це­ло­куп­ни­от­стру­чен­штаб­и­пре­о­ста­на­ти­те­се­лек­ции.­Пре-стру­кту­и­ра­ње­то­по­драз­би­ра­и­ели­ми-ни­ра­ње­на­не­е­фи­кас­но­ста­во­ра­бо­те-ње­то­на­си­те­ни­воа,­ана­ли­за­на­ре­сур-си­те,­оп­ти­ми­за­ци­ја­и­зго­ле­му­ва­ње­на­про­ду­ктив­но­ста­на­си­те­чи­ни­те­ли­во­функ­ци­ја­на­прос­пе­ри­тет­на­ма­ке­дон-ски­от­ра­ко­мет­и­не­го­ва­одрж­ли­вост.­Еден­од­при­о­ри­те­ти­те­на­на­ши­от­кон-цепт­за­по­до­бру­ва­ње­на­ма­ке­дон­ски-от­ма­шки­ра­ко­мет­е­подм­ла­ду­ва­ње­то­со­но­ви,­мла­ди­та­лен­ти,­кои­се­глад­ни­и­жел­ни­за­ра­бо­та,­игра­и­за­по­бе­да.­Се-ко­ја­чест­и­бла­го­дар­ност­до­си­те­што­ја­

за­дол­жи­ле­Ма­ке­до­ни­ја,­но­ви­стин­ско­вре­ме­е­за­подм­ла­ду­ва­ње.­Но­ка­ко­што­ка­жав­прет­ход­но,­не­мо­же­ме­да­се­ла-же­ме,­тре­ба­ре­ал­но­да­гле­да­ме,­се­ри-оз­ни­лу­ѓе­да­збо­ру­ва­ат­отво­ре­но­и­да­не­ги­со­кри­ва­ат­проб­ле­ми­те­под­те­пих.­Мо­ра­ме­да­раз­бе­ре­ме­де­ка­ква­ли­те­тот­не­ма­да­би­де­ист,­но­ид­ни­на­та­на­ма­ке-дон­ски­от­ра­ко­мет­ќе­има­ко­рист.­Ова­е­комп­ли­ци­ра­на­си­ту­а­ци­ја,­но­јас­сум­уве­рен­де­ка­не­што­тре­ба­да­про­ме­ни-ме­ако­са­ка­ме­не­што­до­бро­за­ма­ке-дон­ски­от­ра­ко­мет.­Во­од­нос­на­вто­ро­то­пот­пра­ша­ње,­

мис­лам­де­ка­мно­гу­од­лу­ки­би­би­ле­по-лес­ни­до­кол­ку­би­има­ле­си­ла­да­ка­же-ме­во­ка­ква­со­стој­ба­е­ра­ко­ме­тот­во­Ма­ке­до­ни­ја.­Име­но,­да­ли­има­ме­уште­50­игра­чи­на­рас­по­ла­га­ње­кои­би­мо-же­ле­да­игра­ат­во­ре­пре­зен­та­ци­ја?­Јас­мис­лам­де­ка­не­ма­ме.­Па,­се­га­сло­бод-но­ви­де­те­ја­на­ша­та­на­ци­о­нал­на­ли­га.­Има­ли­во­Охрид,­во­При­леп,­во­Ве­лес­или­во­Ра­до­виш­игра­чи­што­мо­жат­да­игра­ат­во­ре­пре­зен­та­ци­ја­та­и­да­се­нат-пре­ва­ру­ва­ат,­на­при­мер,­со­Че­шка­или­со­по­сил­ни­ре­пре­зен­та­ции?­Ако­са­ка-ме­да­се­ла­же­ме­или­да­жи­ве­е­ме­во­илу­зи­ја,­то­гаш­од­го­во­рот­би­бил­-­да!­Од­

Мла­дост­и­хра­брост­за­ус­пех

ЛИ НО ЧЕР ВАР, СЕ ЛЕ КТОР НА МА КЕ ДОН СКА ТА РА КО МЕТ НА РЕ ПРЕ ЗЕН ТА ЦИ ЈА

Ма­ке­дон­ски­от­се­ле­ктор­Ли­но­Чер­вар­уште­ед­наш­во­сво­ја­та­ка­ри­е­ра­по­ка­жа­хра­брост,­ви­зи­о­нерс­тво­и­ре­ши­тел­ност,­но­и­кон­крет­на­дол­го­роч­на­цел­кон­ко­ја­ќе­се­стре­ми­на­ци­о­нал­ни­от­тим­под­не­го­во­водс­тво.­Чер­вар­е­стра­тег­што­се­ко­гаш­се­за­ла­гал­за­ре­фор­ми­и­за­про­ме­ни­со­кои­би­ја­по­до­брил­и­уна­пре­дил­ра­ко­мет­на­та­игра­и­ре­чи­си­ка­ко­по­пра­ви­ло,­не­го­ви­те­че­ко­ри­но­се­ле­ус­пех.­Вер­ба­та­во­мла­ди­те­и­хра­бро­ста­на­струч­ни­от­штаб­ги­сме­та­за­клуч­ни­за­раз­во­јот­на­се­кој­спорт,­осо­бе­но­ко­ле­ктив­ни­от­

декември 2016 | РЕВИТА 45 Младите­шампионски­екипи­на­Металург

дру­га­стра­на,­да­ја­спо­ме­нам­и­ин­фра-стру­кту­ра­та.­Им­сим­ну­вам­ка­па­на­си-те­оние­кои­ра­бо­тат­во­Ме­та­лург.­Нај­го-лем­проб­лем­ни­е­ко­га­вр­не­дожд.­Ус­ло-ви­те­се­ужас­ни,­ин­фра­стру­кту­ра­та­е­ка-та­стро­фал­на­и­во­тој­мал­по­друм­ние­ги­одг­ле­ду­ва­ме­нај­го­ле­ми­от­дел­од­игра-чи­те­од­ка­дет­ска­та,­ју­ни­ор­ска­та­и­се-ни­ор­ска­та­ре­пре­зен­та­ци­ја.­Би­са­ка­ле­да­има­ме­по­до­бри­ус­ло­ви­за­ра­бо­та,­но­не­ма­ме.­Тоа­е­ге­не­рал­на­та­оце­на­за­со­стој­би­те­кај­нас,­во­Ма­ке­до­ни­ја.­Кои­се­ва­ши­те­ид­ни­кра­тко­роч­ни,­

но­и­сред­но­роч­ни­пла­но­ви­и­це­ли?­-­Јас­ја­пре­зе­дов­ма­ке­дон­ска­та­ре-

пре­зен­та­ци­ја­пред­ква­ли­фи­ка­ци­и­те­со­Че­шка­за­Свет­ско­то­пр­венс­тво­во­Фран­ци­ја­и­бев­де­ци­ден:­Ќе­по­мог­нам­и­ќе­про­бам­да­спро­ве­дам­не­кои­мои­идеи,­и­на­си­те­мож­ни­на­чи­ни­ќе­се­оби­дам­Ма­ке­до­ни­ја­да­го­за­др­жи­кон-ти­ну­и­те­тот­на­го­ле­ми­те­нат­пре­ва­ру­ва-ња,­а­ако­е­мож­но­и­на­Олим­пи­ски­те­игри­во­То­кио­2020.­Пр­ва­та­цел­ја­ос-тва­рив­ме,­обез­бе­див­ме­плас­ман­на­СП­во­Фран­ци­ја­2017.­Вто­ра­цел­ни­е­плас­ман­на­ЕП­во­Хр­ват­ска­2018.­Мис-лам­де­ка­СП­во­Фран­ци­ја­е­иде­ал­на,­мо­же­би­и­пос­лед­на­шан­са­да­на­пра­ви-ме­про­ме­на­и­да­оди­ме­на­СП­со­ед­на­мал­ку­из­ме­не­та­се­лек­ци­ја.­Мо­же­би­ќе­има­ре­зул­тат,­мо­же­би­не,­тоа­не­мо­жам­да­го­га­ран­ти­рам,­но­да­да­де­ме­еден­нов­дух,­нов­сти­му­ланс,­нов­мо­тив,­жел-ба­за­по­бе­да,­тоа­би­ги­за­до­во­ли­ло­лу-ѓе­то.­Нај­бит­но­ми­е­што­нај­од­го­вор­ни-те­лу­ѓе­во­РФМ­ми­да­доа­зе­ле­но­свет-ло­и­ми­ре­коа­де­ка­тие­сто­јат­зад­ме­не­за­си­те­мои­идеи­и­за­мис­ли,­би­деј­ќи­се­си­гур­ни­де­ка­мо­јот­кон­кре­тен­план,­а­и­по­ши­ро­ки­от­кон­цепт­за­ра­бо­та,­е­за­до­бро­то­на­ра­ко­ме­тот­во­Ма­ке­до­ни­ја.­Пла­но­ви­те­и­це­ли­те­ни­ги­ка­жа­вте,­

а­кој­е­по­ши­ро­ки­от­кон­цепт?­Да­ли­по­ши­ро­ки­от­кон­цепт­е­всуш­ност­ва­ша­та­ви­зи­ја­за­пре­род­ба­на­ма­ке­дон­ски­от­ра­ко­мет?­-­Ток­му­та­ка.­Пре­род­ба­та,­а­по­тоа­и­

одрж­ли­ви­от­прос­пе­ри­тет­на­ма­ке­дон-ски­от­ра­ко­мет­се­га­ми­се­нај­важ­ни.­Се­раз­би­ра,­тоа­е­те­жи­ште­то­и­на­ра­бо­те-ње­то­на­РФМ.­Во­мо­мен­ти­на­кри­за,­ка­ко­оваа­што­е­се­га­на­Бал­ка­нот,­ко-га­пла­ти­те­се­ма­ли,­ко­га­има­го­ле­ма­не-вра­бо­те­ност­и­проб­ле­ми­во­сто­панс-тво­то­и­во­еко­но­ми­ја­та,­му­дра­зем­ја­мо­ра­да­знае­што­тре­ба­да­на­пра­ви­во­спор­тот.­Би­изд­во­ил­три­сег­мен­ти­од­ед­на­ви­зи­ја­во­од­нос­на­уна­пре­ду-ва­ње­на­спор­тот.­Пр­во,­мно­гу­е­ва­жен­

За­ко­нот­за­спорт,­но­во­исто­вре­ме­по-до­бру­ва­ње­на­ин­фра­стру­кту­ра­та,­а­со­тоа­и­на­ус­ло­ви­те­за­ра­бо­та.­По­на­та­му,­да­се­ра­бо­ти­со­мла­ди­те.­Да­се­про­из-ве­ду­ва­ат­до­маш­ни­игра­чи­и­да­се­пра-ви­здра­ва­се­лек­ци­ја,­да­се­од­бе­рат­ви-стин­ски­те­та­лен­ти.­И­пос­лед­но,­но­не­и­нај­мал­ку­важ­но­е­да­се­за­јак­нат­на­ци­о-нал­ни­те­пр­венс­тва.­А­ко­га­ќе­дој­дат­по-до­бри­вре­ми­ња­и­ќе­има­по­ве­ќе­па­ри­за­спор­тот,­то­гаш­ќе­мо­же­ме­да­се­нат-пре­ва­ру­ва­ме­со­фран­цу­ски,­анг­ли­ски­клу­бо­ви...,­и­во­ра­ко­мет­и­во­фуд­бал­и­во­ко­шар­ка.­Но­се­га,­во­ва­кви­ус­ло­ви,­мо­ра­да­би­де­ме­му­дри,­да­ин­ве­сти­ра-ме­во­ин­фра­стру­кту­ра­та,­во­про­из­водс-тво­то­на­игра­чи­и­во­на­ци­о­нал­ни­те­пр-

венс­тва,­би­деј­ќи­ако­на­ци­о­нал­ни­те­пр-венс­тва­се­сил­ни,­то­гаш­се­ле­кто­ри­те­ќе­мо­жат­да­го­од­бе­рат­нај­до­бро­то­за­ре-пре­зен­та­ци­и­те.­Гос­по­ди­не­Чер­вар,­што­всуш­ност­

зна­чи­за­вас­да­се­би­де­се­ле­ктор­на­Ма­ке­до­ни­ја?­-­Да­би­деш­во­ма­ке­дон­ска­та­ре­пре-

зен­та­ци­ја­за­ме­не­е­при­ви­ле­ги­ја.­Да­во­диш­ре­пре­зен­та­ци­ја­ е­ нај­го­лем­спорт­ски­ус­пех.­И­тоа­над­си­те­клуп­ски­ре­зул­та­ти.­Да­за­ста­пу­ваш­два­ми­ли­о­ни­жи­те­ли,­Ма­ке­дон­ци,­Тур­ци,­Ал­бан­ци,­Ср­би,­Ро­ми­и­си­те­што­жи­ве­ат­ту­ка,­е­го­ле­ма­чест­и­при­ви­ле­ги­ја.­Ја­прет­ста-ву­ваш­кул­ту­ра­та­на­еден­на­род.­Ви­де­те­ја­на­ша­та­пуб­ли­ка,­ка­де­и­да­се­по­ја­ви-

>>

46 РЕВИТА | декември 2016

ме­од­ср­це­на­ви­ва­ат­за­ре­пре­зен­та­ци-ја­та.­Тоа­но­си­го­ле­ма­од­го­вор­ност.­Нај-пр­во­мо­ја­та­ка­ко­тре­нер,­но­и­за­си-те­што­го­со­чи­ну­ва­ат­струч­ни­от­штаб­на­ре­пре­зен­та­ци­ја­та­и­за­си­те­игра­чи­по­е­ди­неч­но,­тоа­е­го­ле­ма­гор­дост,­го-лем­пре­диз­вик,­но­и­го­ле­ма­од­го­вор-ност.­Чо­век­ко­га­ќе­се­за­фа­ти­со­оваа­уло­га­мо­ра­да­е­све­сен­де­ка­ту­ка­има­мно­гу­бор­би,­на­мет­ну­ва­ње­на­сво­и-те­идеи­и­ви­зии.­Но­мо­рам­да­подв­ле-чам­де­ка­не­е­исто­да­се­пред­во­ди­ре-пре­зен­та­ци­ја­та­на­Хр­ват­ска­и­на­Ма-ке­до­ни­ја.­Хр­ват­ска­е­ра­ко­мет­на­ве-ле­си­ла.­Имам­го­ле­ми­искус­тва.­Ги­ос-тва­рив­сво­и­те­тре­нер­ски­со­ни­шта­ка-

ко­тре­нер­на­свет­ски­пр­ва­ци,­олим­пи-ски­те­по­бед­ни­ци­и­де­се­ти­ци­клуп­ски­шам­пи­о­на­ти­и­куп-тро­феи.­Па­ра­лел-но­то­тре­ни­ра­ње­на­Ме­та­лург­и­на­ре-пре­зен­та­ци­ја­та­е­го­лем­на­пор­за­ме-не,­но­не­за­вис­но­од­ко­мен­та­ри­те­на­око­ли­на­та­ќе­про­бам­да­из­др­жам­и­да­си­ја­ра­бо­там­сво­ја­та­ра­бо­та.­Кол­ку­дол­го­ќе­трае­тоа­не­знам,­но­до­де­ка­сум­ту­ка­ќе­ра­бо­там­ка­ко­што­јас­мис-лам­де­ка­е­нај­до­бро­за­ма­ке­дон­ски-от­ра­ко­мет.­Ко­га­си­од­го­во­рен­за­не-ко­ја­ра­бо­та,­нор­мал­но­е­да­до­би­ваш­и­кри­ти­ка,­но­е­важ­но­чо­век­да­ра­бо-ти­спо­ред­сво­ја­та­со­вест.­Кој­ра­бо­ти­и­гре­ши,­важ­но­е­да­се­дој­де­до­цел­та,­а­до­се­га­се­ко­гаш­до­а­ѓав­до­цел­та.­Та­ка­гле­дам­и­по­на­та­му,­по­зи­тив­но.­Мно­гу­игра­чи­во­Хр­ват­ска,­а­и­ов­

де­во­Ма­ке­до­ни­ја,­не­ве­сме­та­ат­са­мо­за­тре­нер­и­се­ле­ктор,­ту­ку­и­ка­ко­втор­та­тко­кој­во­про­це­сот­на­се­којд­нев­но­то­на­пор­но­тре­ни­ра­ње­и­обра­зу­ва­и­вос­пи­ту­ва.­На­што­се­дол­жи­ва­кви­от­ваш­при­стап?­-­Во­де­неш­но­вре­ме­де­ца­та­пре­ку­

обра­зо­ва­ни­е­то­се­ин­фор­ми­ра­ат­и­се­обра­зу­ва­ат,­но­мно­гу­мал­ку­се­вос­пи-ту­ва­ат,­за­тоа­што­дој­доа­вре­ми­ња­ко-га­про­фе­со­ри­те­не­се­та­кви­ка­кви­што­беа­пред­30-40­го­ди­ни.­Де­нес­спор­тот­е­тој­што­ги­вос­пи­ту­ва­де­ца­та.­Им­ги­раз­ви­ва­ра­бот­на­та­ети­ка,­на­чи­нот­на­од­не­су­ва­ње,­кул­ту­ра­на­по­бе­да­и­на­по­раз,­со­жи­во­тот,­дру­гарс­тво­то.­Спор-тот­ги­учи­де­ца­та­на­игра­и­на­дру­же­ње,­на­за­ед­нич­ко­ра­ду­ва­ње­и­та­гу­ва­ње,­без­раз­ли­ка­на­на­ци­о­нал­на­та,­вер­ска-

та­или­пар­ти­ска­та­опре­дел­ба­на­ро­ди-те­ли­те.­За­тоа­ин­ве­сти­ра­ње­то­во­де­ца-та­и­во­спор­тот­е­нај­до­бра­та­ин­ве­сти-ци­ја.­Тоа­е­мо­јот­ин­те­гра­лен­при­стап­во­ра­бо­та­та­со­мла­ди­те.­Исто­та­ка­мо-рам­да­ка­жам­де­ка­ме­во­о­ду­ше­ви­ја­ус­ло­ви­те,­иде­ја­та­и­ра­бо­та­та­со­мла­ди-те­ра­ко­ме­та­ри­на­РК­Из­ви­ѓач.­Тие­во­сво­ја­та­са­ла­по­крај­тоа­што­тре­ни­ра­ат­ра­ко­мет,­сво­и­те­ра­ко­ме­та­ри­и­ги­до-шко­лу­ва­ат.­Без­раз­ли­ка­на­тоа­што­си-те­ре­дов­но­си­одат­во­шко­ло­или­на­фа-кул­тет,­во­склоп­на­са­ла­та­има­ат­учил-ни­ци­ка­де­што­клу­бот­им­обез­бе­ду­ва­три­па­ти­не­дел­но­за­дол­жи­тел­ни­ча­со-ви­по­анг­ли­ски­ја­зик­и­ин­фор­ма­ти­ка,­би­деј­ќи­поз­на­ва­ње­то­на­анг­ли­ски­от­ја­зик­и­ра­бо­та­та­со­комп­ју­те­ри­за­ра-ко­ме­та­ри­те­се­ед­на­кво­важ­ни­ка­ко­и­са­ми­от­тре­нинг.­Ќе­се­по­тру­дам­не­што­слич­но­да­во­ве­дам­и­кај­нас.­Мо­ра­да­се­ра­бо­ти­со­мла­ди­те.­Бев­во­Нор­ве-шка,­Швед­ска,­Дан­ска...­тие­мно­гу­ра-бо­тат­и­вло­жу­ва­ат­во­мла­ди­те.­Еве­ќе­ви­спо­ме­нам­не­кол­ку­при­ме­ри.­По­ве-ќе­па­ти­бев­во­Ис­ланд­и­ме­за­ин­три-ги­ра­ка­ко­Ис­ланд­на­Европ­ско­то­пр-венс­тво­ја­по­бе­ди­Анг­ли­ја­во­фуд­бал.­Уште­по­ве­ќе,­Ис­ланд­беа­олим­пи­ски­ви­це­пр­ва­ци­во­ра­ко­мет,­а­мно­гу­ми­на­од­нив­игра­ат­во­Бун­дес­ли­га­та.­Игра-ат­ко­шар­ка,­од­бој­ка,­си­те­спор­то­ви.­А­Ис­ланд­има­са­мо­350.000­жи­те­ли.­Во­Рејк­ја­вик­збо­ру­вав­со­ед­на­по­ста-ра­гос­по­ѓа­и­ја­пра­шав­ко­ја­е­нив­на-та­тај­на?­На­ред­ни­от­ден­ме­од­не­се­во­еден­спорт­ски­цен­тар­полн­со­ма­ли­де-ца­од­6-7­го­ди­ни­кои­играа­на­ма­ли­го-

Пре­стру­кту­и­ра­ње­и­подм­ла­ду­ва­ње­ка­ко­екс­пе­ри­мент­Чер­вар­ве­ќе­спро­ве­де­со­хр­ват­ска­та­ре­пре­зен­та­ци­ја­пред­ЕП­2010­(освои­сре­бро),­а­од­не­о­дам­на­и­со­Ме­та­лург,­клуб­во­кој­со­го­ди­ни­се­има­чув­ство­за­мла­ди­те­и­е­ин­ку­ба­тор­за­на­ци­о­нал­на­та­ли­га­и­за­ма­ке­дон­ска­та­ре­пре­зен­та­ци­ја

декември 2016 | РЕВИТА 47

ло­ви­со­ма­ла­топ­ка,­без­пра­ви­ла­на­иг-ра,­но­со­уче­ње­на­етич­ки­и­вос­пит­ни­стан­дар­ди.­Та­му­од­ма­ли­но­зе­ги­учат­на­ра­бот­ни­на­ви­ки­и­гра­де­ње­ка­ра-ктер.­Сту­дент­оди­на­у­тро­во­8­ча­сот­на­фа­кул­тет.­За­вр­шу­ва­во­12­ча­сот,­а­ве-ќе­во­13­ча­сот­оди­на­ра­бо­та­во­не­кој­мар­кет­и­но­си­овош­је­и­зе­лен­чук­за­да­до­бие­па­ри.­От­та­му­во­16­ча­сот­про-дол­жу­ва­на­дру­го­ра­бот­но­ме­сто,­и­та-му­ра­бо­ти­фи­зич­ка­ра­бо­та­за­пла­та­и­во­20­ча­сот­до­а­ѓа­на­тре­нинг.­И­се­га­да­ли­од­тој­играч­мо­жеш­да­оче­ку­ваш­не­што­ко­га­ќе­за­и­гра­за­ре­пре­зен­та-ци­ја­или­за­клуб?­Се­ка­ко,­би­деј­ќи­има­огром­на­ра­бот­на­ети­ка.­Са­ми­от­се­фи-нан­си­ра.­Имам­и­уште­еден­при­мер­со­ед­но­мом­че­што­го­тре­ни­рав­во­Ав-стри­ја.­До­а­ѓа­ше­на­тре­нинг­со­стар­ве-ло­си­пед­и­на­дожд,­и­во­ед­на­при­го­да­јас­го­пра­шав:­Па­до­бро,­тво­јот­та­тко­е­до­ктор,­за­рем­не­ма­до­вол­но­па­ри­да­ти­ку­пи­нов­ве­ло­си­пед?­Да,­ќе­ми­ку­пи­нов­ве­ло­си­пед.­Ко­га?­Па,­на­ле­то,­та-тко­ми­ми­ка­жа­де­ка­ќе­би­дам­ку­рир,­ќе­раз­не­су­вам­по­шта,­ќе­му­по­мог­нам­и­тој­ќе­ми­пла­ти­и­јас­ќе­си­ку­пам­ве-ло­си­пед.­А­за­мис­ле­те,­пред­не­кој­ден­чи­тав­ов­де­во­Хр­ват­ска,­па­и­во­Ср­би-ја,­сѐ­по­ве­ќе­„де­ца“­кои­има­ат­и­по­ве-ќе­од­30­го­ди­ни­жи­ве­ат­со­ро­ди­те­ли-

те.­Ма­ма­пег­ла,­го­тви,­та­то­но­си­па­ри,­а­тие­жи­ве­ат­ка­ко­бе­го­ви.­Тоа­не­е­до-бро.­Тре­ба­да­ги­учи­ме­де­ца­та­де­ка­мо-ра­да­ра­бо­тат.­Зна­чи­овие­на­ви­ки­ќе­мо­ра­да­ги­ме­ну­ва­ме.­Тре­ба­и­на­ши-те­де­ца­да­ги­на­у­чи­ме­да­ра­бо­тат.­Не­са­мо­ра­ко­мет,­ту­ку­и­да­сту­ди­ра­ат,­да­учат,­да­по­ма­га­ат­до­ма,­та­ка­тре­ба­да­ги­вос­пи­ту­ва­ме.­За­тоа­што­мо­рам­да­ка­жам,­од­мо­е­то­лич­но­искус­тво­де­ка­јас­сум­чо­век­од­ули­ца,­оста­нав­без­ро-ди­те­ли­мно­гу­мал­и­знам­што­зна­чи­да­се­има­и­да­се­не­ма.­За­тоа­сум­упо­рен­и­не­се­отка­жу­вам,­за­тоа­што­знам­што­зна­чи­да­ти­би­де­те­шко­и­за­тоа­тре­ба­да­ги­учи­ме­де­ца­та­да­раз­мис­лу­ва­ат­што­ќе­би­де­во­ид­ни­на.­Да­ги­на­у­чи­ме­на­ра­бот­на­ети­ка.­Го­лем­играч­мо­же­да­би­де­са­мо­чо­век­кој­са­ка­да­ра­бо-ти,­кој­е­скро­мен,­кој­знае­да­се­од­не-су­ва­и­кој­ги­по­чи­ту­ва­си­те­дру­ги.­Си-те­ро­ди­те­ли­ги­са­ка­ат­де­ца­та,­а­по­не-ко­гаш­од­го­ле­ма­љу­бов­не­свес­но­пра-ви­ме­не­кои­ра­бо­ти­кои­се­ло­ши.­Де-неш­ни­те­де­ца­не­са­ка­ат­го­то­ви­ре­ше-ни­ја,­и­тие­са­ка­ат­да­мис­лат­со­сво­ја-та­гла­ва,­а­тоа­е­до­бро,­до­бро­е­да­би-дат­кре­а­тив­ни­и­ино­ва­тив­ни.­И­за­крај,­ка­ква­по­ра­ка­ќе­ис­пра­

ти­те­на­ма­ке­дон­ска­та­јав­ност­ка­ко­се­ле­ктор­на­ма­ке­дон­ска­та­ре­пре­

зен­та­ци­ја?­-­Нај­пр­вин­ќе­им­ги­че­сти­там­но­во-

го­диш­ни­те­и­бо­жиќ­ни­те­праз­ни­ци,­ќе­им­по­са­кам,­ка­ко­што­тоа­ов­де­мно­гу­сли­ко­ви­то­се­ка­жу­ва,­кас­мет­и­бе­ри-ќет­во­но­ва­та­го­ди­на,­из­лез­од­кри­за-та­ко­ја­ја­ко­чи­ма­ке­дон­ска­та­др­жа­ва­и­оп­штес­тво,­во­си­те­сфе­ри,­еко­но­ми-ја­та,­биз­ни­сот,­кул­ту­ра­та,­спор­тот.­Раз-до­рот­ме­ѓу­гра­ѓа­ни­те­си­го­зе­ма­сво-јот­да­нок.­Ред­но­е­ве­ќе­за­на­ци­о­нал-ни­те­стра­те­ги­ски­пра­ша­ња­да­би­де­по-стиг­нат­и­на­ци­о­на­лен­кон­сен­зус.­А­за­ме­не­стра­те­ги­ско­пра­ша­ње­е­и­спор-тот­и­осо­бе­но­ра­ко­ме­тот.­Ма­ке­дон­ци-те­ги­бие­до­бар­глас.­Са­мо­комп­ли­мен-ти­слу­шам­за­ма­ке­дон­ски­от­мен­та­ли-тет.­Тоа­се­чув­стви­тел­ни­лу­ѓе.­Но­да­не­доз­во­ли­ме­та­кви­от­мен­та­ли­тет­да­оди­во­са­мо­де­струк­ци­ја.­Се­ка­де­има­вже-ште­ни­гла­ви,­во­по­ли­ти­ка­та,­во­ме­ди­у-ми­те,­и­се­ко­гаш­не­што­ќе­се­оби­дат­да­сру­шат.­Ко­неч­но,­да­не­се­доз­во­ли­та-кви­те­да­до­би­јат­глас.­Ма­ке­до­ни­ја­има­ли­де­ри,­се­ри­оз­ни­лу­ѓе­кои­не­мис­лат­са­мо­за­се­бе,­ту­ку­и­мно­гу­по­ши­ро­ко.­Ма­ке­до­ни­ја­има­па­три­о­ти,­има­ви­зи-о­не­ри.­Јас­сум­жив­све­док­де­ка­на­ви-сти­на­има.­За­тоа­и­дој­дов­ов­де.­Ус­пе-си­те­се­пред­Ма­ке­дон­ци­те!­И­јас­са-кам­да­би­дам­дел­од­нив!­

48 РЕВИТА | декември 2016

„Сто­би“,­ед­на­од­нај­ус­пеш­ни­те­ма-ке­дон­ски­мо­дер­ни­ви­нар­ни­ци,­во­но-ем­ври­го­за­о­кру­жи­ре­ги­о­нал­но­то­прет-ста­ву­ва­ње­на­сво­ја­та­пре­ми­ум­ли­ни­ја­нас­ло­ве­на­ка­ко­„При­ват­на­ре­зер­ва“.­Ше­сте­врв­ни­ви­на­од­оваа­ба­рик­се­ри-ја,­ед­но­бе­ло­и­пет­цр­ве­ни,­на­и­доа­на­во­о­ду­ше­ву­ва­ње­во­Но­ви­Сад,­Бел­град­и­во­Ба­ња­Лу­ка.­Ста­ну­ва­збор­за­ви­на-та­„Ака­ци­ја“,­„Ау­ра“,­„Акси­ос“,­„Амин-та“,­„Вер­до“­и­„Ве­ри­тас“.­Це­ла­та­се­лек­ци­ја,­а­и­се­кое­од­овие­

ви­на­за­себ­но­ги­обе­ди­ну­ва­ат­во­се-бе­свет­ло­ста­и­топ­ли­на­та­на­ма­ке­дон-ско­то­ле­то,­тем­пе­ра­мен­тот­на­ан­тич­ки-те­ви­на­ри,­за­вод­ли­ва­та­ау­ра­на­древ-на­та­Пер­си­ја­и­пи­то­мо­ста­и­топ­ли­на­та­со­кои­опи­ва­ре­ка­та­Вар­дар.­Во­се­кое­од­овие­ви­на­е­втка­е­но­бо­гат­ство­на­ми­ри­си­и­вку­со­ви­ка­ко­што­се­јуж­но­то­овош­је,­ка­ра­ме­ла,­ро­за,­ва­ни­ла,­све-жо­пе­чен­леб,­сит­но­цр­ве­но­овош­је...Освен­со­ра­фи­ни­ра­но­ста­на­вку­со-

ви­те,­се­лек­ци­ја­та­„При­ват­на­ре­зер­ва“­

на­­„Сто­би“­прив­ле­ку­ва­и­со­еле­гант-ни­от­изг­лед­на­са­мо­то­па­ку­ва­ње.­Име-но,­глав­на­та­ша­ра­е­инс­пи­ри­ра­на­од­ма­ке­дон­ска­та­фи­ли­гран­ска­тра­ди­ци-ја,­во­ком­би­на­ци­ја­од­цр­на­и­сре­бре-на­бо­ја­за­наг­ла­су­ва­ње­на­ми­ни­ма­ли-стич­ки­от­ди­зајн.Со­си­те­овие­врв­ни­од­ли­ки­на­нај­но-

во­то­бо­гат­ство­на­„Сто­би“­се­за­поз­наа­го­лем­број­поз­на­ти­лич­но­сти­од­срп­ски-от­ја­вен­жи­вот,­на­две­га­ла-ве­че­ри­во­Ср­би­ја,­во­Но­ви­Сад­и­во­Бел­град,­и­ед­на­во­Бос­на­и­Хер­це­го­ви­на­-­во­Ба-ња­Лу­ка,­ка­де­што­до­ма­ќин­бе­ше­вин-ска­та­уред­нич­ка­на­„Сто­би“,­Ана­Јор-да­но­ва.Но­во­сад­ска­та­про­мо­ци­ја­се­одр­жа­

во­поз­на­ти­от­клуб­„Ре­сет“,­ка­де­што­„Сто­би“­ор­га­ни­зи­ра­ше­га­стро­ном­ско­и­вин­ско­до­жи­ву­ва­ње­на­кое­при­сус-

тву­ваа­мно­гу­број­ни­прет­став­ни­ци­на­сто­пан­ски­от,­по­ли­тич­ки­от­и­оп­штес-тве­ни­от­жи­вот­на­Вој­во­ди­на.­Ве­чер­та­бе­ше­уме­шен­спој­на­мо­дер­на­та­куј-

„При­ват­на­ре­зер­ва“­на­­„Сто­би“­во­Бел­град,­Но­ви­Сад­и­во­­Ба­ња­Лу­ка

Це­ла­та­се­лек­ци­ја,­а­и­се­кое­од­овие­ви­на­за­себ­но­мо­жеа­да­ги­де­гу­сти­ра­ат­го­лем­број­поз­на­ти­лич­но­сти­ка­ко­дел­од­ре­ги­о­нал­но­то­прет­ста­ву­ва­ње­на­овие­ви­на

декември 2016 | РЕВИТА 49

на,­ма­ке­дон­ски­те­тра­ди­ци­о­нал­ни­спе-ци­ја­ли­те­ти­на­ше­фот­Вла­тко­Ог­не­нов-ски­со­пре­фи­не­то­ста­на­спе­ци­јал­ни­от­вин­ски­из­бор­на­„Сто­би“.

Про­мо­ци­ја­та­на­ви­на­та­од­„При­ват-на­ре­зер­ва“­во­Бел­град­бе­ше­во­пре-стиж­на­та­„Ви­ла­Је­ле­на“,­ка­де­што­на­га­ла-ве­чер,­во­врв­ни­те­ма­ке­дон­ски­ку­ли­нар­ски­ре­цеп­ти­и­во­ви­на­та­на­„Сто­би“­ужи­ваа­поз­на­ти­лич­но­сти­од­бел­град­ски­от­ја­вен­жи­вот­ка­ко­фуд-бал­ска­та­ле­ген­да­Са­во­Ми­ло­ше­виќ,­ТВ-во­ди­тел­ка­та­Са­ња­Ма­рин­ко­виќ,­по­тоа­Мир­ја­на­Бо­биќ-Мој­си­ло­виќ,­Ле-на­Бог­да­но­виќ,­Да­ри­ја­на­Ми­хај­ло­виќ,­Ива­Штр­љиќ­и­др.Во­Ба­ња­Лу­ка,­пак,­вин­ска­та­де­гу-

ста­ци­ја­во­ком­би­на­ци­ја­со­врв­на­та­хра­на­на­ше­фот­Ог­не­нов­ски­и­со­зву-ци­те­на­Ма­ке­дон­ска­та­фил­хар­мо­ни­ја­-­квар­те­тот­на­Пла­мен­ка­Трај­ков­ска,­се­одр­жа­во­елит­ни­от­ре­сто­ран­„Ин-те­гра“,­на­14-от­кат,­од­ка­де­што­ве-чер­ни­от­пог­лед­на­гра­дот­го­на­до­пол-

ни­ужи­ва­ње­то.Про­мо­ци­ја­та­на­но­ва­та­се­ри­ја­ви­на­

во­Ср­би­ја­го­оз­на­чи­по­че­то­кот­на­овие­шест­врв­ни­про­из­во­ди­на­„Сто­би“­во­ре­ги­о­нот,­а­от­та­му­и­на­свет­ски­от­па-зар,­ка­де­што­„Сто­би“­ве­ќе­има­свои­мно­гу­број­ни­и­вер­ни­по­тро­шу­ва­чи.­-­По­крај­мно­гу­број­ни­те­на­гра­ди,­ми-

на­та­та­го­ди­на­до­бив­ме­и­го­лем­број­пре­по­ра­ки­и­по­фал­би­од­екс­пер­ти­те­за­ви­но­на­ре­но­ми­ра­ни­те­ме­ди­у­ми­ка­ко­што­се­„Ва­шин­гтон­пост“­и­„Вол-стрит­жур­нал“,­ка­ко­и­од­со­вет­ни­ци­те­за­ви­но­на­кра­ли­ца­та­Ели­за­бе­та.­Сѐ­што­сме­по­стиг­на­ле­е­ре­зул­тат­на­про-фе­си­о­нал­ност­и­по­све­те­ност­и­не­сме­из­не­на­де­ни,­но­тоа­ни­да­ва­мо­тив­да­про­дол­жи­ме­да­ра­бо­ти­ме­со­уште­по-го­лем­труд­и­за­лож­би­-­ре­че­Јор­да­но-ва­на­прет­ста­ву­ва­ње­то.

„При­ват­на­ре­зер­ва“­на­­„Сто­би“­во­Бел­град,­Но­ви­Сад­и­во­­Ба­ња­Лу­ка

Ма­ри­ја­Ге­ор­ги­ев­ска,­ин­стру­ктор­ка­по­пи­ла­тес­во­сту­ди­о­то­„Мо­ја­веж­бал­ни­ца“,­тел.­071/386-116Ин­стру­ктор­ка­та­е­об­ле­че­на­во­мо­де­ли­те­на­„Спорт­М“

Ефективен­зимски­тренинг

Це­ла­та­те­жи­на­на­те­ло­то­ја­пре­фр­ла­ме­на­ед­на­та­но-га­до­де­ка­дру­га­та­ја­истег-ну­ва­ме,ед­на­та­ра­ка­е­до-лу­по­крај­сви­тка­на­та­но­га,­а­дру­га­та­е­на­го­ре.­Со­оваа­

веж­ба­се­истег­ну­ва­ме

Ра­ши­ре­те­ги­но­зе­те­на­под­и­истег­не­те­ги­ра­це­те­на­на­зад

До­де­ка­ле­жи­ме­на­под­со­сви­тка­ни­но­зе­ра­це­те­ги­по­ста­ву­ва­ме­по­крај­те­ло­то,­исто­вре­ме­но­ги­истег­ну-ва­ме­ра­це­те­на­на­зад,­а­но­зе­те­на­на­пред

До­де­ка­ ле­жи­ме­ на­под­но­зе­те­се­на­го­ре,­а­ра­це­те­по­крај­те­ло-то.­ Но­зе­те­ на­из­ме-нич­но­ги­ви­тка­ме

До­де­ка­ле­жи­ме­на­под­ед-на­та­но­га­ја­истег­ну­ва­ме­на­го­ре­и­ја­спу­шта­ме­на-до­лу.­Веж­ба­та­се­по­вто­ру-ва­нај­мал­ку­10­па­ти

Сед­на­ти­на­под­ги­ди­га­ме­но­зе­те­на­го­ре­под­агол­од­45­сте­пе­ни,­ра­це­те­ги­истег­ну­ва­ме­на­кај­но­зе­те.­Во­оваа­по­зи­ци­ја­е­до­вол­но­да­оста­не­те­20­се­кун­ди

Сед­на­ти­на­под­ги­по­ста­ву­ва­ме­но­зе­те­на­пи­ла­тес­топ­ка­и­при­тоа­го­ди­га­ме­и­го­спу­шта­ме­зад­ни­кот­ До­де­ка­ни­се­но­зе­те­на­топ­ка,­ед­на­та­ја­

ди­га­ме­на­го­ре­и­го­спу­шта­ме­и­диг­ну­ва-ме­те­ло­то.­Со­кре­на­та­но­га­пре­диз­ви­ку­ва-ме­до­пол­ни­тел­на­те­жи­на