АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2398.26 377.79 42.33

ЗЭС ГЭРЭГЭ БОНД

985900.00%11383

0.01%100.090.05%

АЛТ 10-ЧИНГИС БОНДХУРАЛДАй БОНД

13260.24%

70900.39%

2018.02.22, пүрэв ~ №039 (838) YНэ: 1000₮~ Соёлт хүНий өглөө СоНиН уНшихааС эхэлдэг ~

ЗГМ

Санхүүгийн старт-ап хөрөнгийн зах зээлд хөл тавив

Mongolia's first Fintech start-up enters stock market

БНСУ-ын компани нэг тэрбум төгрөгөөр “ЛэндМН”-д хөрөнгө оруулав. > 11

First ever IPO of a non-banking financial instituion launched. > 7

Ажил олгогчид ээлжийн амралтын хоногийг цөөлөх санал тавьдагХөдөлмөрийн гэрээ байгуулахдаа хугацаа заахыг хориглоно. > 2

Трамп буудлагын хурд сайжруулдаг тоноглолыг хориглов

Германы зэвсэгт хүчин тааруу үнэлгээ авлаа

ubinfo.mnбүрэлдэхүүнкомпани

The official gazeTTe

Ном унших гэж бусдын багажаар өөрийнхөө оюун ухааны худгийг ухахыг хэлнэЛ. Түдэв

ZGM

DAIL

Y

онцлох

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 0 8 3 8

ЦаГ аГаарЫн дэлГэрэнГYЙ мэдээллиЙГ 8 дУГаар нүүрээС УнШина УУ.

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР2018.02.22

яЛимгүй цАсТАй-11° -22°

УЛс ТөРЕрөнхийлөгч х.Баттулга өнөөдөр Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын иргэдтэй уулзана. Ерөнхийлөгч хүүхэд бүрт хүүхдийн мөнгө олгох тогтоолын төсөл санаачилжээ. Засгийн газар өнөөдөр хурал-даж, Эдийн засгийг сэргээх хөтөлбөрийг хэлэлцэнэ.УИх-ын АБГББх намрын чуулганаар 10 хууль батлуулжээ.

эдийН зАсАгАПУ компани нэгж хувьцаанд 10 төгрөгийн ногдол ашиг хуваарилна. Үнэт цаасны хадгаламжийн дансаа тогтмол хянахыг СЗХ зөвлөлөө. Улсын хэмжээнд бизнсийн итгэлийн индекс 53.4 нэгж болж, гурав дахь сардаа өсөв. Walmart-ийн санхүүгийн үзүүлэлт шинжээчдийн таамагт хүрсэнгүй. ТоP-20 индекс 20700.56 нэгж болж, 3.21 хувиар буурав.

НийгэмЗамын хөдөлгөөний дүрмийн шалгалтыг гадаадын таван хэл дээр авдаг болжээ. Дорнод аймгийн халхгол суманд алга болсон 10 настай хүүг эсэн мэнд олов. Монгол Улс анх удаа мэргэжлийн дугуйн багтай боллоо. Мотоциклын ослын 78.7 хувь нь орон нутагт бүртгэгджээ.

дэЛхийТокио АнУ-аас худалдаж авах F-35A сөнөөгчийн тоог өсгөхөөр төлөвлөв. АнУ-ын иргэд Умард Солонгосыг гол аюул хэмээн үзэж байна. Украины Ерөнхийлөгч Донецкийг буцаан нэгтгэх хуулийг батлав. охУ-аас заналхийлэх аюул байхгүй хэмээн НАТО-гийн тэргүүн мэдэгдлээ.

Цус ойртолт ихсэх тусам хүн амын оюуны чадамжийг бууруулж, сэтгэцийн өөрчлөлттэй хүүхэд төрөх үндэс болдог байна. 3 ЗГМ©

ЭДИйН ЗАСАГ

Ноолуурын орлого зургаа дахин нэмэгдэнэ

Монголчууд дэлхийн ноо­луурын зах зээл дээр зүй ёсны байр сууриа эзлэхээр чармайж байна. 2014 оноос уналттай байсан уг зах зээл энэ оноос сэргэж эхлээд буйг салбарын шинжээч The Schneider групп онцолжээ. тиймээс дэлхийн ноолуурын зах зээлийн гол

З.Цэлмэг@tselmegZGM

12

5

Б.Бямбасүрэн@byambaab_zgm

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

4

ЗГМ: СУРвАЛжИЛГА

үЗЭЛ БОДОЛ

Хөнгөлөлттэй эмийг хороогоор нь олгодог болжээ

Өвсөө бэлдээгүй малчдад цэцэрлэгийн багачууд өртэй юу?

“хөнгөлөлттэй эм авна гэдэг амаргүй болжээ. оршин суугаа хороогоор нь өгдөг болсон гэнэ. гэтэл манай хорооны эмийн санд миний авах эм байхгүй юм. Бусад эмийн сангаас авах гэхээр харьяа хороо биш гээд өгөхгүй байна” хэмээн иргэн х.Болортуяа гомдоллов. түүн­тэй ижил гомдолтой олон хүн байгаа учир асуудлын учрыг олохоор нийгмийн даатгалаар хөнгөлөлттэй эм олгож буй Чин­гэлтэй дүүрэгт орших хэд хэдэн эмийн сангаар орлоо.

Малчны хотонд төлийн дуу цангинадаг их ажлын үе айсуй. гэвч малчид өнөө л жилийн жилд ярьдаг өвөлжилт хүндэрсэн, өвс тэжээл дутсан, мал зүй бусаар хорогдсон зэрэг түмэн зовлон тоочсоор энэ үетэй золгож байна. өнгөрсөн сарын байдлаар манай орны 10 аймгийн 55 сум цагаан зудтай, найман аймгийн 45 суманд зудархуу нөхцөл байдал үүсжээ. Малын зүй бус хорогдлын тоо ч өмнөх жилүүдээс өсөх төлөвтэй.

улаанбаатар их дэлгүүрийн зүүн талд байрлах эмийн санд ороход хаалган дээрээ “Зөвхөн Чингэлтэй дүүргийн иргэдэд үйлчилнэ” гэсэн цаас наасан байв. эмийн санчаас учрыг нь лав лахад “энэ сарын 1­нээс зөвхөн харьяа хорооныхоо иргэ­дэд нийгмийн даатгалаар эм олгох ёстой гэсэн чиглэл ирсэн. өнөөдрийн байдлаар энэ сард олгох эмийн санхүүжилт хараа­хан дуусаагүй байна. энэ сарыг дуустал дүүргийн хэмжээнд хөнгөлөлттэй эм олгоно. ирэх сараас харьяа хороо ныхоо иргэдэд л үйлчилнэ” гэв.

өнгөрсөн зун ихэнх нутгаар гантай байсан тул өвөлжилт хүндэрнэ гэдгийг цаг уурын байгууллагаас нэн эртнээс олон дахин анхааруулж байсан. гэвч байгалийн давагдашгүй хүчин зүйлийг сөрөх бэлтгэлээ сайтар базааж чадалгүй “гал алдсан” хэсэг нь бусдаас өвс тэжээл, нэмнээ, хоол хүнсний тусламж гуйсаар л.

улсын нөөцийн сангаас өвөлжилт хүндэрсэн аймгуудад 8000 тонн өвс үнэгүй тарааж, 6500 тонныг 50 хувийн хөнгөлөлттэй үнээр зарж эхэлсэн.

УХААН МЭДРЭЛГүй үНДЭСТЭН БОЛЧИХ вИй

ТоР-20 индекс

30,00025,00020,00015,00010,000

“Миат” төхК нь олон улсын иргэний агаарын тээврийн холбоо (IATA)­ны аюулгүй ажиллагааны гэрчилгээжих аудитын шалгалт (IOSA), газрын үйл ажиллагааны аудитын шалгалт (ISAGO), Европын холбооны нисэхийн үйл ажиллагааны агентлагын EASA­ийн стандартуудыг бүрэн хангасан, дэлхийн төвшинд хүрсэн, аюулгүй, найдвартай үйлчилгээтэй үндэсний агаарын тээвэрлэгч компани юм.

үндэсний агаарын тээвэрлэгч “Миат” төхК сүүлийн 3 жилд үйл ажиллагаагаа өргөжүүлж, зардал бууруулах, орлого нэмэгдүүлэх шат дараалсан арга хэмжээг хэрэгжүүлсний дүнд 2017 онд 50 тэрбум төгрөгийн цэвэр ашигтай ажиллаж, улсад 9.8 тэрбум төгрөгийн орлогын татвар, нийгмийн даатгалын шимтгэлд 5 тэрбум төгрөг төлөөд байна.

гэтэл сүүлийн үед “Миат” төхК­ийн бизнесийн нэр хүндэд халдсан, компанийн үйл ажиллагааг мушгин гуйвуулсан, илт гүтгэлгийн шинжтэй, өөр зорилго бүхий ташаа мэдээллийг захиалгатай, зохион байгуулалттайгаар зарим сонин, цахим хуудсаар нийтлэж, олон нийтийг төөрөгдүүлэх гэж оролдож байгаад харамсч байна.

тус компани олон улсын нислэгийн аюулгүй байдал болон найдвартай ажиллагааны багц стандарт шаардлагуудыг өндөр хэмжээнд хангасны үр дүнд өвлийн улиралд агаарын хөлгийн сул зогсолт ихтэй үед агаарын хөлгийн нойтон түрээсийн үйл ажиллагааг явуулж сүүлийн 5 жилд 48.1 тэрбум төгрөгийн нэмэлт орлого олсон байна.

Нойтон түрээсийн нислэг нь агаарын хөлгийн ашиглалтыг нэмэгдүүлж, эдийн засгийн цэвэр үр ашигтай байхаас гадна компанийн нисэх бүрэлдэхүүний дадлага, туршлага, ур чадвар нэмэгдэх, Монгол улсаа дэлхийд сурталчилах, компанийн өрсөлдөх чадвар, үнэлэмжийг нэмэгдүүлэх, үндсэн нислэгүүдийн нэгж цагийн зардлыг бууруулах зэрэг олон давуу талтай.

“Миат” төхК­ийн нийт ажилчдын хичээл зүтгэлийг харлуулсан, бизнесийн нэр хүндэд халдсан энэ мэт үндэслэлгүй худал гүтгэлэг цаашид үргэлжилбэл холбогдох байгууллагад хандахаа албан ёсоор МэдэгдэЖ байна.

ҮНДЭСНИЙ АГААРЫН ТЭЭВЭРЛЭГЧ “МИАТ” ТӨХК

тоглогчийн хувьд Монгол улс энэ таатай үеийг ашиглан ноолуураа экспортолж, валютын орлогоо зузаатгах цаг үе ирээд байна. 2000­2004 онд хэрэгжүүлсэн “Ноолуур” хөтөлбөрийн үр гэлж лэл болох “Ноолуур­2” хө төл бөрийг Засгийн газар 2018­2022 онд хэрэгжүүлэхээр төлөвлөв.

дэлхийн ноолуурын зах зээлд хятад, Монгол, иран гэсэн гур ван гол тоглогч бий. өмнөд хөрш нийт зах зээлийн 48 хувийг бүрдүүл дэг.

хэдийгээр манай улсад хятадын дайтай түүхий эдийн нөөц бий ч үүнийхээ 70 орчим хувийг өмнөд хөршид түүхийгээр нь гаргадаг. “харин 15­18 хувийг гүн боловсруулж, үлдсэн багахан хэсэг нь л эцсийн бүтээгдэхүүн болж байна” хэмээн Монголын ноос, ноолуурын холбооны гүйцэт гэх захирал д.алтанцэцэг учирласан.

МЭДЭГДЭЛ

• Дадлагажигч, туршлагажигч хэн ч байсан хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцаа үүссэн л бол хуулиар цалин хөлс, нийгмийн асуудлыг нь шийднэ.

• Албан ёсоор бүх нийтээр амардаг өдрийн тоо жилд 14 хоног байдаг.

• Шөнийн цагаар ажилласан бол ажилласан цагийг нь 1.5 дахин нэмэгдүүлнэ.

2 ЗаСгийН гаЗрыН Мэдээ СоНиН 2018.02.22, пүрэв ~ №039 (838)

Улс төр

Хөдөлмөр, нийгмийн хам­гааллын сайд С.Чинзоригтой ярилцлаа. Засгийн газраас Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчи лсэн найруулгын төслийг УИХ­д өргөн барих гэж буй. Үүнтэй холбогдуулан тус хуульд оруулахаар зэхэж буй өөрчлөлтүүдийн талаар салбарын сайд дараах тайл­барыг өгч байна.

-Хөдөлмөрийн тухай хуу-лийн шинэчилсэн найруул гын төслийг Засгийн газраас өргөн барих гэж байгаа юм байна. 2015 онд таныг Хөдөлмөрийн сайд байхад мөн яригдаж байсан асуудал. Өмнөх төслөөсөө өөрчлөгдсөн зүйл бий юү?

­одоогийн хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа хуулийг 1990 онд баталсан. түүнээс хойш хэд хэдэн удаа хуульд нэмэлт, өөрчлөлт орж байсан. гэхдээ хамгийн сүүлд 1999 онд өөрчлөлт оруулсан байдаг. түүнээс хойш бараг 20 жил өнгөрсөн байна. энэ хугацаанд нийгэм, эдийн засгийн асар их өөрчлөлт болсон. гэвч одоо мөрдөж байгаа хөдөлмөрийн тухай хууль цаг үедээ төдийлэн зохицохгүй байна. тиймээс тус хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг боловс­руулаад уих­д өргөн барихаар бэлдэж байгаа юм. уг нь 2015 онд энэ шинэчлэлийг хийхээр бэлдэж байсан. Бүр уих­аар хэлэлцэх эсэхийг нь шийдэж байсан. хэрэв тухайн үедээ уих хэлэлцээд, баталсан бол өнөөдөр зохицуулалт хүлээж буй олон асуудал шийдэгдчих байлаа. хөдөлмөрийн тухай хуулиар маш олон асуудал зохицуулж байгаа. Юуны өмнө хөдөлмөр эрхлэлтийн хэв шинж үйлчилж эхэлсэн

САйД яРЬж БАйНА

Ажил олгогчид ээлжийн амралтын хоногийг цөөлөх санал тавьдагХөдөлмөрийн гэрээ байгуулахдаа хугацаа заахыг хориглоно

Б.Энхжаргал @enkhjrglZGM

л бол хөдөлмөрийн харилцаа үүссэн гэж үзнэ. өөрөөр хэлбэл, манай ажил олгогчид хүнийг ажилд авахдаа туршилтын хугацаа, дагалдангийн үе гэх мэтээр хөдөлмөрийн гэрээ байгуулахгүйгээр ажиллуулдаг. Нэг, хоёр сарын дараа “та тэнцсэнгүй” гээд явуулдаг тал бий. хөдөлмөрийн гэрээ байгуулаагүй учраас тухайн хүн ажилласан хугацааныхаа цалинг ч авч чадахгүйд хүрдэг. тиймээс дадлагажигч, туршлагажигч хэн ч байсан хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцаа үүсээд явсан л бол хуулиар цалин хөлс, нийгмийн асуудлыг нь шийдэж байхаар зохицуулах юм. өмнө нь зөвхөн хөдөлмөрийн гэрээ байгуулсан тохиолдолд л энэ хууль үйлчилдэг байсан. өөрөөр хэлбэл, хамрах хүрээ нь өргөжиж байна гэсэн үг.

-Шинэчилсэн найруулгын төсөлд орсон өөрчлөлтүүдийн талаар мэдээлэл өгөхгүй юү?

­Монгол улсад хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааны цоо шинэ хэлбэрүүд бий болсон байна. Зайнаас, гэрээсээ аж­лаа хийдэг болж. харин энэ

харилцааг одоо мөрдөгдөж буй хөдөлмөрийн тухай хууль зохицуулж чадахгүй байгаа юм. Мөн уул уурхайн салбар хөгжсөнтэй холбоотойгоор залуус гэрээсээ олон хоногоор алс ажиллах болсон.

тухайлбал, оюутолгойн уурхайд ажиллаж буй залуус 14 хоног ажиллаад долоо хоног амарч байхад тавантолгой нь 21 хоног ажиллаад арав хоног амрах гэх мэт. ажил, амралтын энэ горимыг одоогийн хуулиар зохицуулахгүй байгаа. тиймээс тус горимыг нэг зохицуулалтад оруулж өгч байгаа юм.

-Дагалдан болон туршилтын ажилтнууд хохирох асуудлыг ажил зуучлагчидтай хол бож асуумаар байна. Уг үйлчил-гээг үзүүлж буй хүмүүс ажилт нуудад ажлын байр санал болгодог ч нөхцөлийг нь анхаардаггүй юм шиг. Ер нь Хөдөлмөрийн тухай хуульд ажилд зуучлагчийн талаар ямар нэгэн зохицуулалт байдаг уу?

­одоо мөрдөж буй хуульд байхгүй. олон улсын жишгээр хүний нөөцтэй холбоотой асуудлыг аж ахуйн нэгжүүд энэ төрлийн үйлчилгээ үзүүл­дэг компаниудад гэрээгээр гүйцэтгүүлдэг. ийм харилцаа

ч Монголд бий болсон. тиймээс гурвалсан ийм харилцаатай холбоотой асуудлыг шинэ хуулиар зохицуулж өгөх юм. Мөн хөдөлмөрийн гэрээтэй холбоотой асуудал байна. Байнгын ажлын байран дээр хөдөлмөрийн гэрээг хуга­цаагүйгээр хийх ёстой гэсэн заалт шинээр орж байгаа.

Ер нь одоогийн мөрдөж буй хуулийг ажил олгогчид шүүм­жилдэг. ажилтны эрх ашгийг хэт хамгаалж, ажил олгогчийн эсрэг байна гэдэг. тиймээс талуудын эрхийг тэгш хангах заалт оруулж ирж байгаа юм. өөрөөр хэлбэл, ажил олгогчийн өмнө ажилтан ямар үүрэг хүлээх вэ гэдгийг хуульчилна.

-Цагийн ажлын хөлсийг хэрхэн тооцох вэ?

­Бүтэн бус цагаар ажилласан хүний нэг цагийн хөдөлмөрийн хөлс бүтэн цагаар ажиллаж буй хүний нэг цагтай ижил байх юм.

-Өмнө нь энэ төслийг ярьж байхад ажил олгогчид ээл-жийн амралттай холбоотой асуудалд нэлээн эмзэг хандаж байсан. Энэ удаагийн төсөлд ээлжийн амралтын талаар ямар нэгэн өөрчлөлт бүхий зохицуулалт бий юү?

­энэ удаа ээлжийн амралтын асуудлыг хөндөөгүй. ганц

баримталсан зарчим бол өмнө хүрсэн түвшингээс ажилтны нийгмийн хамгааллыг дордуулж болохгүй гэдэг л байгаа юм.

Ер нь ажил олгогчдын зүгээс ээлжийн амралтын хугацааг жаахан багасгавал ямар вэ гэсэн санал ирдэг. олон жил ажилласан хүн ээлжийн амралтаа авахаараа 45 хүртэл хоног амраад явчихдаг. тиймээс үүнд шүүмжлэлтэй ханддаг тал бий. гэхдээ бид энэ удаад ээлжийн амралтын асуудлыг хөндөөгүй. хөдөлмөрийн тухай хууль ажил олгогч, ажилтны аль алийнх нь эрх ашгийг хамгаалах ёстой.

-Харин нийтээр амрах баярын өдрүүдийн талаар ямар зохицуулалт орж байгаа вэ?

­Нийтээр амрах баярын өдөр долоо хоногийн бямба, ням гарагт таарвал ажлын дараагийн өдөрт шилжүүлэн нөхөн амраадаг байя гэж байгаа юм. Бусад оронд ч ийм зохицуулалт байдаг юм билээ. гэхдээ Зас гийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэж байхад сайдууд “монголчууд ажиллах хэрэгтэй байна”, “эдийн засгийн нөхцөл байдал амаргүй байхад амралтын хоногийг нэмэх нь зөв үү” гэдэг асуудлыг ярьж байсан. гэхдээ

Засгийн газар төслийг оруулж ирсэн байдлаар нь дэмжсэн. харин уих хэлэлцээд ямар шийдвэр гаргахыг мэдэхгүй юм. Цагаан сар, улсын баяр наадам, шинэ жил, олон улсын эмэгтэйчүүдийн эрхийг хам­гаалах өдөр, эх үрсийн баяр гэх мэт нийтээр амардаг баярын өдрүүдийг тоолохоор 14 хоног болж байгаа юм. харин энэ хоногуудаас долоо хоногийн бямба, ням гараг давхацвал дахиад сунаж таарна. Мөн шөнийн цагаар ажилласан бол ажилласан цагийг нь 1.5 дахин нэмэгдүүлэхээр болж байна. энэ бол шинэ зохицуулалт.

-Хөдөлмөрийн маргааныг шүүхийн шатанд очихгүйгээр шийдэх зохицуулалтыг тус-гасан гэж байсан. Энэ талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөхгүй юү?

­хөдөлмөрийн маргаантай холбоотой асуудал шүүхийн шатанд явахаар нэг, хоёр жил болж сунжирдаг. энэ нь ажилт ны эрх ашгийг зөрчдөг. тиймээс шүүхээр явах биш эвлэрүүлэн зуучлах зарчмаар шийдэхээр оруулж байгаа. Мөн хөдөлмөрийн маргааныг сонирхлын болон эрхийн гэж хоёр янзаар ялгаж үзэхээр болсон.

Хөдөлмөрийн тухай хууль ажил олгогч, ажилтны аль алийнх нь эрх ашгийг хамгаалах ёстой.

Б.Ганбаяр/ЗГМ©

ТОМИЛОЛТ

Орон нутгийн иргэд намчирхлыг эсэргүүцэж байна

Ерөнхийлөгч х.Баттулга орон нутгийн иргэдтэй уулзах уулзалтаа өчигдөр Сэлэнгэ аймагт үргэлжлүүллээ. энэ нь төрийн тэргүүний иргэдтэй уулзаж буй 11 дэх аймаг юм. Сэлэнгэ аймгийн төв Сүхбаатар суманд болж буй уулзалтад шаа­мар, орхонтуул, Баянгол, Ерөө зэрэг сумаас иргэд ирсэн байна.

Манай орны газар тариа лан­гийн талбайн дийлэнх хэсэг нь энэ аймгийн орхон Сэлэнгийн савд төлөвлөрсөн байдаг юм. дунджаар улсын үр тарианы 40 орчим хувийг үйлдвэрлэдэг ч 2017 онд улсын нийт үр тарианы 63.9, төмсний 26.7, хүнсний ногооны 39.7 хувийг тус тус энэ аймгийн тариа ланчид тарьж ургуулжээ. Мөн 2017 оны сүүлчээр 1.5 сая мал тоолуулж, аж үйлдвэрийн салбарт 305.8 тэрбум төгрөгийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэн 394.1 тэрбум төгрөгийн борлуулалт хийсэн байна. харин иргэдийн хувьд үндсэн ху улийн

өөрчлөлт, байгалийн баялгийн ашиглалт, хууль шүүхийн шударга тогтолцоо, төрийн албаны үйлчилгээ зэрэг олон асуудлаар өөрийн байр суурийг илэрхийлсэн аж. тухайлбал, Сэлэнгэ аймгийн алтанбулаг сумын иргэн Б.Баяржаргал “Сүүлийн үед үндсэн хуулийн өөрчлөлт гэж их ярих боллоо. Манай аймагт намын гишүүн хэдэн хүн суулгачихаад санал авсан. ийм байдлаар үндсэн хуулийг өөрчилж болохгүй гэж бодож байна. Бүх иргэнээс санал авах ёстой. хэдхэн хүн суулгачихаад энэ заалт нь ийм болно, тэр заалт нь ингэж өөрчлөгдөнө гэж л ярьсан. түүнээс санал аваагүй гэдгийг хэлмээр байна. Мөн сүүлийн үед иргэд намд хуваагдаж сум орон нутаг хөгжихгүй байна. Нам бус иргэнд ямар ч үйлчилгээ ирэх гүй байна. тиймээс доороо соо эхлээд намчирхдаг байдлыг зог соомоор байна” гэсэн юм.

Банкны активын чанарын үнэлгээг Бүгд Найрамдах Чех улсад бүртгэлтэй, PricewaterhouseCoopers Českб republika s.r.o. компани амжилттай хийж дуусгасан байна. үнэлгээний ажилд нийт 230 гаруй үнэлгээний мэргэжилтэн, шинжээч, ажилтан зургаан сарын турш оролцож ажиллалаа.

активын чанарын үнэлгээ олон улсын банк санхүүгийн байгууллагад мөрдөгддөг аргачлал, зарчимд тулгуурлан Монгол улсын хууль тогтоомж, Монголбанкнаас баталсан холбогдох дүрэм, журам, зааварт нийцүүлж, батлагдсан ажлын даалгаварын дагуу хийгджээ. үнэлгээгээр арилжааны банкуудын зээлийн эрсдэлийн удирдлагын тогтолцоонд үнэлэлт өгч, дүн шин жилгээ хийсний зэрэгцээ уул уурхайн лицензийн үнэлгээний аргачлалыг тодорхойлсон нь бусад улс орнуудад хийгддэг активын чанарын үнэлгээнээс онцгой ач холбогдолтой болсныг дурьдах нь зүйтэй гэж үзэж байна.

активын чанарын үнэлгээнд банкуудын зээл, авлага, зээлтэй адилтган тооцох бусад актив болох баталгаа, батлан даалт, аккредитив, түүнтэй адилтгах тэнцлийн гадуурх актив, гуравдугаар түвшний актив хамрагдаж, зөвлөх компани дараах үе шатаар үнэлгээг гүйцэтгэсэн байна. үүнд:

1. Бодлого журам, тайлан бүртгэлийн үнэлгээ2. Зээлийн эрсдэлийн удирдлагын тогтолцооны үнэлгээ3. Зээлийн мэдээлэл болон мэдээллийн баталгаажуулалт4. түүвэрлэлт5. Зээлийн үнэлгээ;6. Барьцаа болон үл хөдлөх хөрөнгийн үнэлгээ7. түүвэрлэлтийн үр дүнгийн тархаалт8. Бүлгийн үнэлгээний шинжилгээ9. гуравдугаар түвшний активын үнэлгээ10. өөрийн хөрөнгийн үзүүлэлтийн тохиргоо.үнэлгээний ажил тухайн үе шатны ажил бүрэн хийгдэж

дууссаны дараа дараагийн үе шатны ажлыг эхлүүлэх зарчмаар хийгдсэн байна.

активын чанарын үнэлгээгээр зээлийн багцыг байгууллагын,

жижиг, дунд үйлдвэрлэлийн, ипотекийн болон жижиглэнгийн зэрэг ангиллын дагуу үнэлж, банкны системийн хэмжээнд нийт байгууллагын зээлийн 91 хувийг түүвэрт хамруулан нэг бүрчлэн шалгасан нь харьцангуй өндөр хувьд тооцогдож байна.

активын чанарын үнэлгээний үр дүнд банкны системийн хэмжээнд өөрийн хөрөнгийн хүрэлцээний шаардлага 2017 оны жилийн эцсийн дНБ­д харьцуулахад 1.9 хувьтай тэнцэхүйц хэмжээтэй гарсан нь Монголбанкнаас төсөөлж, урьдчилан таамаглаж байсан хэмжээтэй дүйцэж байгаа болно.

Монголбанкнаас цаашид өөрийн хөрөнгийг нэмэгдүүлэх есөн сарын хугацаатай үүрэг даалгавар банкуудад өгөгдөж, арилжааны банкууд тухайн шаардлагыг 2018 оны 12 дугаар сард багтаан бүрэн хангасан байх шаардлагатай болно.

активын чанарын үнэлгээний үр дүнгийн тохируулгын дараах байдлаар 2017 оны жилийн эцсийн банкны салбарын өөрийн хөрөнгийн хүрэлцээний үзүүлэлт 13.7 хувь, төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадварын харьцаа 45 хувьтай байна.

Монгол улсын их хурлаас санхүүгийн салбарын тогтвортой байдлыг бэхжүүлэх бодлого, банкны салбарын эрх зүйн шинэтгэлийн хүрээнд төв банк /Монголбанк/­ны тухай, Банкны тухай болон Банкин дахь мөнгөн хадгаламжийн даатгалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийг хэлэлцэн баталж, Мөнгө угаах, терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг уих­аар хэлэлцэхээр хүлээж аваад байна. хуулийн төслүүд батлагдснаар банкинд тавих хяналт шалгалтын арга хэлбэр, шаардлага олон улсын стандартад нийцэж, хадгаламжийн даатгалын тогтолцоо бэхжин, банкны салбарын тогтвортой байдал хангагдах ач холбогдолтой юм.

Монголбанкны Олон нийтийн боловсрол, мэдээллийн алба

2018 оны 2 дугаар сарын 22-ны өдөр

БАНКНЫ АКТИвЫН ЧАНАРЫН үНЭЛГЭЭНИй үР ДүНГИйН ТУХАй МЭДЭЭЛЭЛ

2018.02.22, пүрэв ~ №039 (838)

нийтлэлчийн булан

3ЗаСгийН гаЗрыН Мэдээ СоНиН

Монголчуудын тэмдэглэдэг баяр дэндүү ихдээд байна гэж ярьдаг. үнэн л дээ. Бид сар бүр л (зарим сард 2­3 удаа) ямар нэг баяр тэмдэглэж, тэр хэрээр халаасан дахь хэдэн цаасаа нэмэлт зардалд урсгана. тэгсэн хэрнээ тэмдэглэх баярын тоо цөөрөх нь байтугай улам нэмэгдсээр. энэ бүхэнд хүмүүс дургүйцэх нь аргагүй. гэхдээ заавал тэмдэглэх ёстой баяр гэж байна. Ялангуяа цагаан сар, наадам хоёрын ач холбогдлыг зөвөөр ойлгуулж, илүү зөв утга агуулгатай тэмдэглэх ёстой. Яагаад гэвэл энэ хоёр бол онцгой баяр юм.

Цагаан сар бол монгол үндэс­тэн өдийг хүртэл оршин буйн баталгаа, монголчууд ийм түүх­тэй, ийм онцлогтой улс юм шүү гэдгийг харуулдаг баяр. Нэг ёсондоо монголчуудын бусад үндэстнээс ялгарах бүх дархлааг хойч үед өвлүүлэн үлдээдэг ач холбогдолтой гэдгээрээ онцлог. үүнээс гадна монгол үндэстний цус булингартахгүй байх монголчуудын оюун ухаа­ны чадамж, генийг ямар нэг байдлаар сэвтээхгүй авч үлдэх тулгуур чанараа бид цагаан сардаа шингээгээд өгчихсөн гэж болно. Яагаад гэвэл бид цагаан сараар өвлийн хахир хатууг давж, урин дэлгэр цагтай золгосноо тэмдэглэхээс гадна ураг төр­лөөрөө уулзалдаж, нэг нэгнээ таньж мэддэг. энэ утгаараа цагаан сарын ач холбогдол их ээ.

харин сүүлийн үед ураг төр лөө таньж мэдэх энэ сай­хан уламжлал маань улам л алдагдаад, мартагдаад байх шиг. ураг төрлөө мэдэхгүй байна гэдэг эцэстээ цус ойртох аюулд ордог гэдгийг олон жилийн түүх, судалгаа харуулсан, эрдэмтэд ч сануулан бичсээр байна.

Монголчууд цус ойртохын аюулыг эртнээс мэддэг, урьд­чилан сэргийлдэг байсан ард түмэн. Бид эрт дээр үеэс овог дотроо гэрлэдэггүй, ургийн бич гээ хөтөлдөг, нүүдэл суу­дал хийх замаар шинэ хү­мүүс тэй танилцаж, ураг төрөл

Ухаан мэдрэлгүй үндэстэн болчих вий

Ураг төрлөө таньж мэдэх уламжлал маань улам л алдагдаад байна

Г.Баярсайхан@bayarsaikhanZGM

барилцдаг байв. энэ бүхэн цөө­хөн монголчуудыг Монголоо­роо үлдэх боломжийг өгсөн юм. харин одоо бол байдал өөрч­лөгджээ. одоо ургийн бичиг хөтөлдөг гэр бүл гэж бараг үгүй болсон.

тиймээс өөрөөс дээших гур­ван үеэ мэдэж байвал их юм. Нөгөө талаар ургийн овог гээч зүйл замбараагаа алдаад удаж байна. Социализмын үед ургийн овгийг хүчээр устгаж, эцгээ­рээ овоглодог болсны гор одоо хамгийн их мэдрэгдэж буй. уг нь 2000­аад оноос ургийн овгоо эргэн сэргээсэн ч монголчууд бүгдээрээ Чингисийн удам болох гээд Боржигон овог ава­хаар хошуурсан. ингээд үр дүнд нь таван хүн тутмын нэг нь Боржигон овогтой болж хоцров. одоо нийт хүн амын 20 хувийг бүрдүүлж буй боржигонууд жил ирэх тусам улам нэмэгдэх болно. тэр цагт ургийн нэг овогтой хүмүүс гэр бүл зохиож болохгүй гэсэн ёс утгаа алдах байлгүй. Мөн төрсөн ах, дүү хоёр өөр овогтой байх тохиолдол цөөнгүй. энэ мэт замбараагүй байдлыг цэгцлэхгүй бол ургийн овгоо харж, цус ойртолтоос сэргийлнэ гэдэг боломжгүй бол­чихоод байгаа юм.

“овог бол хүмүүсийг хооронд нь ялгах тэмдэг. Монголд 1200 орчим овог бүртгэгдсэн байдаг. гэвч 1923 онд Засгийн газрын тогтоолоор овог хэрэглэхийг хориглож, оронд нь эцгийн нэрийг

хэрэглэж байхаар болсон. үүнийг тухайн үед сэхээтнүүд нэлээд эсэргүүцсэн ч харамсалтай нь амжилтад хүрээгүй юм. овог бол ургийн бичиг хөтлөхөд хамгийн гол үүрэг гүйцэтгэдэг. өөрөөр хэлбэл, ижил овогтой буюу мах, цусан төрлийн холбоотой хүмүүс хоорондоо сууж болохгүй гэсэн үг. 1918 онд Монголд хүн амын тооллого явуулахад ард иргэдийн 90 гаруй хувь нь ургийн овгоо мэддэг байжээ. үүнээс хойш тасар саар сүүлдээ овгоо мэддэг хүн гүй шахам болсон. эндээс цусан төрөл ойртох хэцүү зүйл гарч ирж байгаа юм. Мэдэхгүй уч раас цусан төрлийн хүнтэйгээ гэрлэх нь аргагүй шүү дээ” хэ­мээн шинжлэх ухааны доктор, профессор а.очир тайлбарласан юм.

эрдэмтдийн хамтарсан баг монголчуудын цус ойртолтын талаар хийсэн судалгаагаа хоёр жилийн өмнө танилцуулсан нь нэг хэсэгтээ л олны анхаарлыг татсан. үүнд дурдсанаар бол хөдөөгийн нэг багийн хүн амын 85.4 хувь нь өөр хоорондоо гэрлэж буй нь тогтоогдсон юм. Сумын нэг баг гэдэг хэдэн хүнтэй билээ. 500­аас хэтрэхгүй. тэдний тэн хагас нь хүүхдүүд.

гэтэл энэ цөөхөн хүн амын 80 гаруй хувь нь хоорондоо гэрлэж байна гэхээр хөдөөд цус ойртолт ямар аюултай байдалд хүрсэн нь ойлгогдоно. аймгийн хэмжээнд ч ялгаагүй. тухайлбал, нийт хүн амынх нь 86.1 хувь аймаг дотроо гэр бүл болсоор байгаа юм.

дээрх судалгаанаас хойш байдал яаж өөрчлөгдсөнийг мэдэхгүй юм. гэхдээ лав дээрдсэн гэж бодохгүй байна.

учир нь жил ирэх тусам аймаг, сумд эзгүйрч, хот газрыг бараадах иргэдийн цуваа ихэс­сээр байгаа. ингээд ард үлдэж хоцорсон хөөрхийлөлтэй цөөн хэдэн хүн өөр хоорондоо гэрлэж, ураглахаас ч яах билээ.

Цус ойртолтын аюул шууд мэдрэгддэггүй нь хамгийн гачлантай. Цусан төрлийн хэлхээ,

холбоотой хүмүүс хоорондоо суухад дундаас нь бусдын л адил эрүүл саруул хүүхэд төрөх нь элбэг. гэвч цааш үе дамжих тусам аюул улам томорно. дээр өгүүлсэн судалгаанд дурдсанаар 2005­2009 онд улсын хэмжээнд төрөлхийн гажигтай 700 орчим хүүхэд бүртгэгдсэн байна. харин 2014­2015 онд 1280 тохиолдол болж нэмэгдсэн баримт бий. тухайлбал, оюун ухааны хомсдолтой, уруул сэтэрхий, уруул тагнай хоёулаа сэтэрхий, хүүхэн хэл байхгүй зэрэг 10 төрлийн гажиг бүртгэгджээ. үүнийг цус ойртолттой тодорхой хэмжээгээр холбоотой гэдгийг мэргэжилтнүүд хэлж байна.

Цус ойртолт ихсэх тусам хүн амын дунд цус харвалт, зүрх судасны өвчлөл нэмэгддэг болохыг эрдэмтэд аль дээр судлаад тогтоочихсон. Мөн биеийн өндөр, жин багасах, яс

сийрэгжих гээд сөрөг тал ихтэй. гэхдээ энэ бүгд гол аюул нь биш. хамгийн аймшигтай нь оюуны чадамжийг бууруулж, сэтгэцийн өөрчлөлттэй хүүхэд төрөх үндэс болдог байна.

“хүн амыг цус ойр тол тоос хамгаалахад хэрэглэдэг түгээмэл гурван арга бий. дэлхийн улс орнууд ч нийтээрээ хэрэглэдэг. ургийн овгоо хэрэглэх, ургийн бичиг хөтлөх, хүн амын хөдөл­гөөнийг тэтгэж өгөх арга байдаг. Монголчууд гурвууланг нь хэрэглэдэг байсан. эрт дээр үеэс овог дотроо гэрлэдэггүй, аман болон бичгийн хэлбэрээр ургийн бичгээ хөтөлдөг байсан. Мөн нүүдлийн соёл иргэншлийнхээ давуу талыг ашигласан засаг захиргааны дөрвөн аймгийн тогтолцоотой. гэтэл өнөөдөр ургийн овгоо 1997 оноос сэргээж эхэлсэн ч олон гаж үзэгдэл гарч ирсэн. иргэний үнэмлэх дээрх ургийн овгоор баримжаалж цус ойртохгүй гэрлэх ямар ч баталгаагүй болсон. хүн амын хөдөлгөөнийг тэтгэх аргыг ашиглая гэхээр Монгол улсын засаг захиргаа 21 аймаг, 330 сум, 1615 багт хуваасан. төрийн үйлчилгээг ард түмэнд хүргэх талаасаа өгөөжтэй бүтэц мэт харагдавч цаана нь хүн амын хөдөлгөөн хоригдож, цус ойртох нөхцлийг бүрдүүлж байгаа юм. үүнийг задалж томсгоё гэхээр үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах учраас хурдан хугацаанд хэрэгжихэд түвэгтэй. тэгэхээр ургийн бичиг хөтлөх гэсэн ганц арга үлдээд байна. тиймээс ургийн бичиг хөтлөх арга дээрээ яаралтай төвлөрч, ядаж есөн үеэ мэддэг болохын төлөө явах шаардлагатай” хэмээн анагаах ухааны доктор э.энхмаа ярьжээ.

Цус ойртолт улс орныг мөхөл рүү хөтөлдөг жишээ олон. дундад зууны үеийн Европын язгууртнууд садан төрөлтэйгөө гэрлэх нь түгээмэл байв. гэтэл хэдэн үеийн дараа өвчиндөө баригдсан, сульдаатай, үр тогтоох чадваргүй хан хөвгүүд мэндэлж, улмаар хаадын олон овгийн хэлхээ тасарсан түүх бий. Мөн эртний Египетийн фараонуудын залгамж халаа чухам цус ойртолтоос болж үгүй болсныг эрдэмтэд сүүлд тогтоосон. ийм бэлээхэн жи шээ, харуусам түүх байхад бид үл тоомсорлон хамаатан садан тайгаа дэр нэгтгэсээр байгаа нь эмгэнэл биш гэж үү. ийм жишээ эргэн тойронд бишгүйдээ дуулдах боллоо. Бие биедээ хайрлаж дурласан хосууд хамаатнууд байснаа цагаан сараар мэдсэн гэсэн эмгэнэлт жишээгээ FM радиогоор ярьж байхыг сонслоо. эдийн засаг, санхүү мөнгөний асуудалдаа түүртэн, хамгаас чухал хүн ам зүйн бодлогоо умартсан өнөөгийн эрх баригчид тэртээ олон зууны өмнө газрын хол, тулгарах бэрхшээлийг үл ажран идэр залуу тэмүжин хүүдээ алс холын хонгирод аймгаас Бөртэ үжинг сонгон сүй тавьж байсан Есүхэй баатрын холч ухаан юунд байсныг эдүгээ нэг эргэцүүлэх л хэрэгтэй байна даа.

Бид хамаатан садантайгаа дэр

нэгтгэсээр байгаа нь эмгэнэл биш

гэж үү

• 1918 онд Монголд хүн амын тооллого явуулахад ард иргэдийн 90 гаруй хувь нь ургийн овгоо мэддэг байжээ.

• цус ойртолт ихсэх тусам хүн амын дунд цус харвалт, зүрх судасны өвчлөл нэмэгддэг болохыг эрдэмтэд аль дээр судлаад тогтоочихсон.

• Идэр залуу Тэмүжин хүүдээ алс холын хонгирод аймгаас Бөртэ үжинг сонгон сүй тавьж байсан Есүхэй баатрын холч ухаан юунд байсныг эдүгээ нэг эргэцүүлэх л хэрэгтэй байна.

цУС ойРТолТын АйМАГчИлСАн ТАРхАлТ

0.073-0.0760.070-0.0720.068-0.0700.066-0.0680.063-0.066

Хүн ам дахь цус ойртолтын газарзүйн тархалт©

70103131 99903581zgm.mnzgm.mn zasagcoZGMmn

Онлайн захиалга Хэвлэмэл захиалга Хосолмол захиалга

tdbpay үйлчилгээгээр цахим сонин худалдан авахдаа Та доорх QR кодыг уншуулан гүйлгээний утга хэсэгт и-мэйл хаяг, утасны дугаараа бүртгүүлэн Засгийн газрын мэдээ сониныг өөрийн хүссэн хэлбэрээрээ захиалаарай.

(Хэвлэмэл + Онлайн)

QR код ашиглахгүйгээр төлбөр хийх бол:

тоот дансанд мөнгөө тушаана уу.

• Улиралд: 5000T (62 дугаар)• Хагас жилд: 10 000Т (124 дугаар)• Жилд: 15 000Т (248 дугаар)

• Улиралд: 30 000Т (62 дугаар)• Хагас жилд: 60 000Т (124 дугаар)• Жилд: 120 000Т (248 дугаар)

• Улиралд: 32 000Т (62 дугаар)• Хагас жилд: 65 000Т (124 дугаар)• Жилд: 125 000Т (248 дугаар)

Эдийн засаг, уул уурхайн цогц мэдээллийн ертөнцөд таныг урьж байна

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

2600079789

богдох албаныхнаас энэ талаар тодруулахад эрэн хайж байгаа, эсвэл одоо насанд хүрсэн, хө­дөлмөр эрхэлж байгаа гэсэн товчхон бөгөөд цааргалсан хариулт л өгдөг.

ОНЦЛОХ

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©

0 0 7 7 4

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР2017.11.30

ҮҮЛШИНЭ

-14° -24°

УЛС ТӨРЗөрчлийн тухай хуулийн Үндсэн хууль зөрчсөн заалтын үйлчлэлийг түдгэлзүүлэв. МАН-ын генсек Д.Амарбаясгалан урд хөршид айлчлал хийхээр мордлоо. Монгол Улс төмөр замын дамжин өнгөрөх тээвэрт 25 жил тарифын хөнгөлөлт эдэлнэ. АН-ын бүлэг Төв банкны тухай хуулийн төслийг судлахаар болов. Монгол, Вьетнамын хооронд шууд нислэгтэй болох асуудлыг судална гэлээ.

ЭДИЙН ЗАСАГХөрөнгийн биржийн “MSE ALL” индекс 1261.81 нэгж болж, 0.42 хувиар буурав. Монголбанк “төрц” алтыг дэлхийн зах зээлийн үнээс өндөр үнээр авч байна. “Банкийг дахин хөрөнгөжүү-лэх тухай хууль”-ийн төслийг боловсруулна.Зочид буудлын салбарын орлого 112.6 тэрбум төгрөгт хүрч, 4.1 хувиар өссөн байна.ОХУ-ын гадаад худалдааны нийт бараа эргэлт 144.4 тэрбум ам.долларт хүрэв.

НИЙГЭМГССҮТ гэр бүлийн хүчирхийл-лийн 960 хохирогчид тусламж үзүүлжээ.Ирэх онд Зүүн дөрвөн замын давхар замын уулзварын ажлыг эхлүүлнэ гэв.Адууны махны экспортыг 10 мянган тонноор нэмэгдүүллээ. 33 дугаар сургуулийн хажууд олгосон газрыг хүчингүй болголоо. ЕБС-иуд спорт заалаа ашиг-луул сан мөнгөө тайлагнадаг болно.

ДЭЛХИЙПхеньяны шинэ туршсан пуу-жин АНУ-ын аль ч цэгт хүрэх чадалтай гэж мэдэгдэв. Будапештэд Зүүн Европ, Хятадын “16+1” бизнесийн зургаа дахь чуулган боллоо. Чилийн өмнөд нутагт мөсөн оргилоос 350х380м хавтан бутран унажээ. Крипто валют хэмээх бит-койны үнэ 10000 ам.долларын босгыг давлаа.

2017.11.30, ПҮРЭВ ~ №228 (774) YНЭ: 1000₮~ СОЁЛТ ХҮНИЙ ӨГЛӨӨ СОНИН УНШИХААС ЭХЭЛДЭГ ~

ЗГМ

Эрдсийн ганзага дундраагүй

Эрдсийн орлого ДНБ-ий 6.2 хувийг бүрдүүлжээ. > 4

Ерөнхий сайдын “лүндэн” Ц.Нямдоржийг барьц алдуулавЕрөнхий сайд С.Зоригийн хэргийг яаралтай шийдэхийг үүрэгджээ. > 2

АНУ-д цохилт өгөх чадалтай пуужин туршлаа

Ikea дэлгүүрүүдээ хотын төвд шилжүүлнэ

Ubinfo.mn сайт шилдэгт багтлааGogo.mnXopom.comIkon.mnCaak.mnUbinfo.mn

“Засгийн газрын мэдээ” сонины цахим хуудас Ubinfo.mn нь Монголын мэдээллийн шилдэг сайтуудын тавдугаарт бичигдлээ.

Zaluu.comNews.mnMedee.mnDorgio.mnZindaa.mn

Эх сурвалж: Alexa.com©

Эх орон, газар шороондоо л хайртай яваарай. Д.Лувсаншарав

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2,444.38 370.56 41.92

ЗЭС 5-ЧИНГИС БОНД

98.7701.1%

АЛТMSE ALL 10-ЧИНГИС БОНД

12950.1%

1261.810.42%

100.190.03%

68051.9%

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

Европын сэргээн босголт хөгжлийн банк, Дэлхийн банктай хамтран хийсэн судалгаагаар улс орон ядуу байх тусмаа иргэд нь улс төрийн өндөр идэвхтэй байдаг нь харагджээ. Харин монголчууд улстөржилтөөрөө Зүүн Европ, Төв Азийн 29 орноос хоёрдугаарт жагссан байна. 3

Улстөржсөн ард түмэн улс орноороо сүйрдэг

ЭДИЙН ЗАСАГЗГМ: ЦУВРАЛ

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

Хусмаар хуурах заль

Хамгаалал дутсан хүүхдээ төр хайхрах цаг болжээ

Г.Байгал@baigalZGM

Г.Оюунтөгс@oyuntugsZGM

НӨАТ­ын хонжворт та хэр санаа тавьдаг вэ. Сар бүр су га лааны тохирол болдог. Удалгүй азтанууд тодорлоо хэмээн хэвлэлээр мэдээлдэг. Саяхан буюу энэ сарын 19­нд болсон НӨАТ­ын сугалааны тохирлоор нийт 523 сая төгрөг хонжворт олгохоор болсон байна. Аравдугаар сарын 1­нээс 31­ний хооронд нийт 14 сая ширхэг баримт НӨАТ­ын санд бүртгэгдсэнээс 13.9 мянган азтан тодорчээ. Ер нь сар бүрийн сугалааны тохирлын дүн хэдэн саяар хэмжигдэж, азтаны тоо нь олон мянгад хүрдэг. Энэ мэдээллийг ч татварын албаныхан сүр дуулиантайхан мэдэгдэж, тэрүүхэндээ олон хүний хорхойг хүргэдэг билээ. Сугалааны тохирлын дараа “НӨАТ­ын сугалаанд хожчих юмсан” гэх хүсэл, сэтгэгдэл цахим ертөнцөөр нэг хэсэг хөвөрдөг.

Нэг үе тав, арваараа хэл­хэлдсэн бүлэг хүүхэд хотын гудамжаар их харагддаг бай­сан. Орон сууцны хороолол, ►5

►11

дэлгүүр, худалдааны төв гээд олон нийтийн газраар дуу нь хадаж, нүд үзүүрлэгдэх нь их. Одоогоос арав гаруй жилийн өмнө ийн харагддаг бай сан эдгээр хүүхэд нэг л өдөр усанд хаясан чулуу шиг алга болчихсон. Хэн, хаашаа,

авч явсныг мэдэх ганц ч хүн алга. Явган яриагаар гад­нын оронд эд эрхтний донор болгон аваад явчихсан, хүний наймааны золиос болсон гэж цуу сонсдоно.

Цагдаагийн алба, хүүхэд хам гааллын байгууллага, хол­

Монголын ипотекийн корпораци©

Ипотекийн зээлийн үлдэгдэл

ОСИСТТБХ*

*- Орон сууцны ипотекийн санхүүжилтийн тогтвортой тогтолцоо бүрдүүлэх хөтөлбөр

Бусад эх үүсвэр Банкны өөрийн хөрөнгө

2 сая хүртэлхтөгрөгийн

өрхийн орлоготой

Ипотекийн зээлтэй нийт зээлдэгчид байгаагийн

77%

3% 20%

64.9%

92,616

92.4% 6.3%

72.7%

1.3%

Нэг хамтранзээлдэгчтэй

Хамтранзээлдэгчгүй

2 болон түүнээсдээш хамтран зээлдэгчтэй байна

79.4%

15.7%

4.9%Нийтийн

зориулалттай орон сууц

Хашаабайшин

Амины орон сууц

Улаанбаатар хотод байршилтай орон

сууц худалдан авчээ

ИПОТЕКИЙН ЗЭЭЛИЙН МЭДЭЭЛЭЛ

АНУ, Хойд Солонгосын зөрчил Хятадын хил дээр айдас төрүүлэв

Амин дэмийн үнийг 800 хувь өсгөжээ

Хятадын зүүн хойд нутгийн Чанбай хошуу далайн хүнс, уулсын дунд оршдогоороо алдартай. > 10

Avondale компани Niacor витамины жороор олгох хувилбарын үнийг өнгөрсөн сард 809 хувиар өсгөсөн байна. > 10

Ирэх оныг эрсдэлтэй болгож буй Хятадын нөхцөл

Холбооны нөөц бодлогын хүүгээ өсгөх дохио

Гадаадынханд үл хөдлөх худалдахгүй

Шинэ Зеланд иргэдээ орон байраар хангахад хүндрэл гарсан тул орон сууцны бодлогод эрс шинэчлэл хийхээр шийдвэрлэлээ. > 10

Сэм Флэминг АНУ­ын төв банкны үүрэг

гүйцэтгэгч Холбооны нөөцийн систем энэ долоо хоногт бодлогын хүүгээ өсгөх шийдвэр гаргах төлөвтэй. Энэ удаа хүү өсөх аваас татварын хөнгөлөлт, АНУ­ын эдийн засгийн өөдрөг нөхцөлтэй уялдан ирэх онд бодлогын хүү дахиад хэд хэдэн удаа өснө хэмээн шинжээч нар таамаглаж байна.

Холбооны нөөцийн системийн тэргүүнээр ажиллах хугацаандаа хийж буй сүүлчийн том арга хэмжээ болгон Жанет Йеллен лхагва гарагт бодлогын хүүг гуравдах удаагаа 0.25 хувиар өсгөх бололтой. Энэ нь хүүг 1.25­1.5 хувьд хүргэх төв банкны зорилгод нийцүүлсэн арга хэмжээ болох аж.

Татварын шинэчлэлийн хуу лийг конг ресс шуур хай сайшаа сан тай зэрэг цэн Хол бооны нөө цийн бодлого тодорхойлогч нар санхүү­гийн түлхэц өгөх бодлогоо хойш тавьж дотоодын нийт бүтээг­дэхүүний тооцоонд татварын хөнгөлөлтийн нөлөөг харгалзан үзэхээр төлөвлөжээ.

“Эдийн засаг сайжирч байгаа нь яах аргагүй бодит байдал” хэмээн Орегоны их сургуулийн Холбооны нөөцийн бодлого судлаач эксперт Тим Дью өгүүлэв. Санхүүгийн зах зээл тогтворжиж, татварын хөнгөлөлт олгохоор зэхэж байгаа нь ирэх шинэ онд бодлогын хүүг улам нэмэх нөхцөл болно хэмээн тэрбээр үзэж байна.

Бүгд найрамдахчуудын дэв­шүүлж буй татварын багц хууль нь эдийн засгийн өсөлтөд дунд зэрэг нөлөөтэйг шинжээч нар тайлбарлав. Уг хууль 2018, 2019 онд эдийн засгийг тус бүр ердөө 0.3 хувиар өсөх нөхцөл болно хэмээн Goldman Sachs тооцоолжээ.

Юутай ч АНУ­ын эдийн засаг ажиллах хүчийг бараг бүрэн дайчилж, дэлхийн нийт эдийн засаг тогтворжин, инфляц өсөх магадлал ихсэж, ойрын богино хугацаанд татварын хөнгөлөлттэй нөхцөл бүрдэх гэж буйгаас үүдэн ирэх онд хүү өсөх магадлал өндөр байна. “Ирэх долоо хоногт гарах эдийн засгийн урьдчилсан тооцоогоор ажилгүйдлийн хувь

хэм жээ есдүгээр сарын таам гаас бага, дотоодын нийт бүтээг­дэхүүний өсөлт ч илүү гарах шинж тэй. Энэ хоёр үзүүлэлт аль аль нь бодлогын хүүг хэвийн хэмжээнд сэргээхэд дэмжлэг болж байна” хэмээн JPMorgan Chase­ийн эдийн засагч Майкл Фероли тайлбарлав.

Ажилгүйдлийн түвшин 2000­аад оны эхэн үеэс хойш тохиол дож байгаагүй 4.1 хувь хүртлээ буурлаа. Харин Холбооны нөөцийн систем ажилгүйдлийн хэмжээг ирэх оны эцэс гэхэд ийм үзүүлэлттэй болно хэмээн тооцоолж байсан юм.

Өнгөрсөн долоо хоногт нийтлэгдсэн статистикаас үзвэл ажил олгогч нар 11 дүгээр сард 228 мянган ажлын байр шинээр үүсгэжээ. Холбооны нөөцийн систем есдүгээр сард гаргасан тооцоондоо 2018 онд бодлогын хүүг нийт гурван удаа нэмнэ хэмээн таамаглаж байв. Холбооны нөөцийн системийн тэргүүний хувиар лхагва гарагт сүүлчийн удаа хийх хэвлэлийн хурлын үеэр хатагтай Йелленээс татварын шинэчлэл эдийн засаг, мөнгөний бодлогод хэрхэн нөлөөлөхийг асууцгаана.

Холбооны нөөцийн системийн өөрийнх нь тооцоогоор ирэх онд өсөлт сайн байх төлөвтэй. Хатагтай Йелленийг залгамжлах Жэй Пауэлл ирэх 2018, 2019 онд эдийн засаг 2.5 хүртэлх хувиар өснө хэмээн тооцоолж буйгаа өнгөрсөн сард тайлбарласан. Хол бооны нөөцийн систем есдүгээр сард дундаж тооцоо гаргахдаа энэ оны эдийн засгийн өсөлтийг 2.4, ирэх оныхыг 2.1 хувьтай төсөөлсөн. Хувьцааныхыг оролцуулаад хөрөнгийн үнэ өсөх нь эдийн засагт цаашид улам түлхэц өгнө. Чикагогийн Холбооны нөөцийн банкны санхүүгийн нөхцөлийн индекс 1990­ээд оны дунд үеэс хойш тохиолдож байгаагүй сайн үзүүлэлтэй гарлаа.

Гэхдээ инфляцын хэмжээ бага, цалин өсөлт үлбэгэр бай­гаа тай уялдан АНУ­ын төв банк бодлогын хүүг шуурхай нэмэхээс цааргалсаар байгаа юм.

банкны үйл ажиллагааг нухчин дарах ажиллагаа өрнөж, хөрөн гийн менежментийн бүтээг дэхүүнд саяхнаас нэмэлт зохицуулалт үүсгэсэн”­ийг State Street­ийн макро стратегич Бэн Люк өгүүллээ.

БНХАУ­ын засгийн газрын бондын өгөөж эрс өссөн нь хөрөнгө оруулагч нарын итгэлийг сулруулах юм уу үгүй болгож, улмаар зарах ажиллагааг гааруулах эрсдэлтэйг тэрбээр анхааруулав. “Эрх баригчдын арга хэмжээ чангарч, бондын өгөөж өсөн, АНУ­д саяхнаас технологийн компаниудын хувьцааг зарах хандлага ихэссэн нь Хятадын онцлог бүхий өвөрмөц нөхцөл үүсгэлээ” хэмээн ноён Люк тайлбарласан юм.

Өнгөрсөн долоо хоногт цохил­тод ноцтой өртсөн авто машин үйлдвэрлэлийн салбар эргээд сэргэж байна. Шинээр автомашин худалдан авагсад эдэлдэг хоёр жилийн хугацаат татварын хөнгөлөлт ирэх онд төгсөхтэй уялдан тус салбарын ирээдүй тун бүрхэг болж байгааг зарим

шинжээч дурдлаа. “Худал даж авахад үнэтэй авто машин гээч барааг авахад олгодог татварын хөнгө лөлтийг сунгахгүй л бол байдал эрсдэлтэй” хэмээн ноён Чуй өгүүлэв.

Удааширч буй Хятадын эдийн засаг ирэх онд Ази дахь бусад бүс нутагт нөлөөлж болзошгүйд эдийн засагч нар түгшиж байна. Bank of America Merrill Lynch­ийн эдийн засагч “Дотоодын хөрөнгийн зах зээлд хөшүүргийн механизм суларсны дүнд Хятадын эдийн засаг саарах аваас нийт Азид өсөлт сулрах аюултай”­г саяхан тайлбарласан.

Бодлого тодорхойлогч нар хэт чанга арга хэмжээ авч буйтай зэрэгцэн үл хөдлөх хөрөнгө үүс гэх ажиллагаа багасах аваас БНХАУ­д эдийн засгийн удааш­рал тооцоолсноос ч ноцтой болж хувирна хэмээн тус банкны эдийн засагч нар сэрэмжлүүлсэн юм.

Хятадын үл хөдлөх хөрөнгийн салбар ирэх онд анхаарлын төвд байх төлөвтэй. Үүний нэг шалтгаан нь нь түрээсийн салбарт өсөлт үүсгэх зорилгоор орон сууцны зах зээлд шинэчлэл

Сайн дурынхан өмнөд Английн Плимүт дахь эрэг хавийн хуванцар хог хаягдлыг цэвэрлэж байгаа нь.

BBМ©

хийх төсөл юм. ХКН­ын аравдугаар сарын их хурал дээр тус улсын дарга Ши Жиньпин эдийн засгийн шинэчлэлийн талаар үг хэлэхдээ орон сууц нь “үнэ хөөргөдөх бус” хүн амьдрах зориулалттайг анхааруулж байв.

Хятадад хоосон орон сууц ихсэж буй сөрөг үзэгдэл байрны түрээсийн шинэчлэлтэй хосолс­ноор үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлд төдийгүй төмөрлөгийн эрэлт нийлүүлэлтэд сөрөг нө лөөлж бол зошгүйг зарим ажиг лагч сэрэмжлүүлсэн юм. “Хоосон орон сууц ны нөөц 25 хувиар өс сө нийг бид тооцоолоод байна. Гэтэл бусад хөгжингүй улсад энэ үзүүлэлт 8­10 хувьтай” хэмээн Liberum банкны шинжээч нар хөрөн гө оруулагч нартаа мэдэгд жээ. “Хукоу” буюу өрхийн бүрт гэлийн шинэчлэл, хөрөнгө нөөцийг үр ашигтай зарцуулах бодлогын үр дүнд ирэх арван жилд үл хөдлөх хөрөнгийн эрэлт гурван тэрбум хавтгай дөрвөл­жин метрээр буурна хэмээн тус банкны шинжээч нар үзэж байна.

Далай тэнгисийн амьсгааг боогч хуванцарТа бидний далай тэнгис

хуванцраар дүүрлээ. Британийн байгаль судлаач, нас сүүдэр 90 гарсан Дэвид Аттенборо BBC­гийн “Цэнхэр гараг II” (The Blue Planet II) баримтат цувралаар хуванцарт хахсан салхич шувууны ангаахайг телевиз үзэгчдэд харуулсан. Уг бичлэгээс хойш британичуудын олонх нь өдөр бүр үй олон хуванцар уут сав хаядагтаа үнэнхүү сэтгэл зовж эхэлсэн юм. Хөгжингүй ертөнцийг нийтэд нь хамраад байгаа ижил төстэй арга хэмжээнүүд бүгд хэрэглэгчийн ухамсрыг дээшлүүлэх зорилготой. Нийт 60 гаруй жилийн турш хог тариад сурчихсан та бидний соёлын үлдэгдэл манай гарагийн алслагдмал өнцөг буланд урсан очиж овоорсоор.

Далай тэнгист хөглөрч буй асар их хуванцар хогийг (ойрол цоогоор 800 сая тонн) цэвэрлэх, хог хаягдал үүсгэж буй тогтолцоог цөөлж багасгах нь тулгамдсан шаардлага боллоо. Энэхүү шаардлагыг улс орнуудын засгийн газар, өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч аль аль нь ухамсарлаж эхэллээ.

Өнгөрсөн долоо хоногт НҮБ­аас баталсан шийдвэрийг дэлхийн 200 гаруй улс орон

дэмжиж байна. Сайн дурын шинжтэй, зарим зүйлс нь бүрхэг уг санаачилга дэлхийн улс орнуудад тодорхой үүрэг хүлээлгэж, хамтын арга хэмжээ авахад чиглүүлэх зорилготой.

Юутай ч зарим улс хуванцар гялгар уут сав, микро үрлэнцэр (microbeads) гэгддэг нэг мил­лиметр үл хүрэх хэмжээтэй хуванцар үйлдвэрлэх, хэрэг лэхийг хориглож эхэллээ. Мөн ком паниуд дахивар боловс руу лах, дахин ашиглах тогтолцоо үүсгэхээр амлаж буй нь бэрхшээлийг шийдвэрлэхэд бага ч болов хувь нэмэр оруулж буй хэрэг юм.

Хүрээлэн буй орчныг хамгаалах кампани өрнүүлэгчдийн шахал­тад өртсөн олон үндэстний авар га компаниуд сайн дураараа санаа чилга өрнүүлэхээ мэдэгдэж эхэллээ. Coca­Cola, Unilever хоёр 2025 он гэхэд бүх савалгаагаа дахин ашигладаг болгохоор төлөвлөв. Procter & Gamble зарим брэндийн бүтээгдэхүүнээ “далайн хуванцар”­ыг дахин боловсруулах аргаар бүтээсэн лонхонд савлаж байна.

Өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч, жижиглэнгийн худалдаач нар баглаа боодлоо хүрээлэн буй орчинд ээлтэй болгох арга

гаанаас бүрмөсөн татгалзаж картон гэх мэт байгальд эргэн шингэдэг материал ашиглахыг хэрэглэгчдийн зарим хэсэг сайшаадаггүй. Уг салбарт техно­логийн хувьсгалт эргэлт хийхээр оролдох компанид мөнгө орлого төдийгүй зах зээлээ алдах аюул нүүрлэдэг. Энэ бол зохицуулах байгууллагад хөндлөнгөөс орол­цох ёстой чухам тэрхүү нөхцөл юм.

Нэг удаагийн хэрэглээний хуванцарт оновчтой татвар оноож, арай үнэтэй ч хүрээлэн

буй орчинд уршиг бага тарьдаг материал ашиглах компаниудын сонирхлыг хөхүүлэн дэмжих, хуванцар орлох бүтээгдэхүүний судалгаанд хөрөнгө оруулах хэрэгтэй.

Бодлого тодорхойлогч нар иргэдийн соёлыг өөрчлөхөд ч ихийг хийх ёстой. Нөөц эргүүлж ашиглах схем буюу хэрэглэгч нар хуванцар лонх эргүүлж тушаахдаа анх төлсөн мөнгөнийхөө багахан хэсгийг эргүүлж авдаг тогтолцоотой улсуудад дахивар эргэлт хавьгүй

өндөр байдаг. Хөгжингүй баян орнуудад олон

нийтийн ухамсар дээшлэх нь эргээд засгийн газруудад тодорхой арга хэмжээ авах шахалт болно. Харин хөгжиж буй оронд байдал илүү түвэгтэй. Далайд хаягдаж буй хуванцрын голлох хэсэг нь ердөө Азийн тавхан улсаас үүдэлтэй. Сэргээгдэх эрчим хүчний хөгжлөөс шалтгаалан өөр гарц хайж буй газрын тосны компаниуд хөгжингүй зах зээлд хуванцрын хэрэглээ өсөх ёстой гэсэн тооцоо гаргаад байна.

Юутай ч хөгжиж буй улс орнууд арга хэмжээ авах өөрийн гэсэн учир шалтгаантай. Үерлэх аюул, хогийн уулан овоолго нурж хүмүүсийн аминд хүрдэг ослын шалтгаан хэмээн үзсэний улмаас Шри Ланка есдүгээр сард нэг удаагийн хэрэглээний хуванцрыг хориглов.

Илүү эрс арга хэмжээг БНХАУ саяхан авлаа. Дэлхийн бусад улсын хуванцрын хаягдлыг олон жилийн турш импортоор авч ирсэн тус улс энэ оны эцэс гэхэд хуванцар хог хүлээн авахаа зогсоохоор болов. Энэ бүхэн өрнөдийн бодлого тодорхойлогч нарт ч шийдвэрлэх ёстой асуулт болж байна.

Эмма ДанклиЭдийн засгийн удаашрал,

хэрээс хэтэрсэн өр зээлийг шийдвэрлэх арга хэмжээтэй уялдан Хятадын ирээдүй бүрхэг боллоо.

Сүүлийн хоёр долоо хоног хагасын хугацаанд Хятадын хувьцааны зах зээл таван хувиар унаж, тус улсын Засгийн газрын бондын өгөөж эгзэгтэй дөрвөн хувийн хязгаарыг давсан нь хөрөнгө оруулагчдыг улам түгшүүлэв.

Хятадад хөрөнгө зарах ажил­лагаа эрчээ авсан нь дэлхийн хувьцааны зах зээлийн өнөөгийн нөхцөлөөс зөрүүтэй байгаа юм. Эх газрын Хятадын CSI 300, Хонконгийн Hang Seng индекс саяхан унасан нь дунд зэрэг өсөлттэй S&P 500, Euro Stoxx 50 индексээс эсрэг хандлага тодорхойлж байна.

Хятадын хувьцааны зах зээл дэх уналт нь сөрөг муу үзэг дэл биш, ердөө л өсөлтийн он жилүү­дийн дараа хөрөнгө оруулагч нар ашгаа хүртэж буйн тусгал хэмээн зарим хөрөнгө оруулагч тайлбарлах аж.

“Борлуулалтын ихэнх нь хүмүү сийн сэтгэлийн хөдөл­гөөнөөс үүдэлтэй. Энэ онд зах зээл ингэж их өссөн юм чинь ашгаа олж авцгаая гэж буй хэрэг” хэмээн Aberdeen Standard­ын сангийн менежер Николас Чуй тодотгов. “Хятадын онцлогтой өвөрмөц үзэгдэл. Дээр нь тат варын шинэчлэлийн хууль АНУ­д сэргэлт үүсгэчихлээ” хэмээн тэрбээр нэмж өгүүллээ.

CSI 300, Hang Seng аль аль нь олон жилийн турш тус бүр 31 болон 20 хувийн жилийн дундаж өсөлттэй явж ирсэн юм. Жилийн эцсээр ихэвчлэн арилжаа намждаг тул зарим шинжээч нар хөрөнгө оруулагчдад мөнгөө хадгалж түр хүлээхийг зөвлөдөг.

Гэтэл өөр нэг хэсэг нь саяхны борлуулалтыг зарчмын шинж чанар бүхий, ирэх жил дуустал үргэлжлэх урт хугацааны хүчин зүйлээс шалтгааллаа хэмээн тайлбарлаж сууна. “Сүүдрийн

хэрэгсэл хайсаар цөөн бус жилийг үдлээ. Шил, хөнгөн цагаантай харьцуулахад хуванцрыг дахин ашиглах нь түвэгтэй. Газрын тосны үнэ хямд нөхцөлд дахивар ашиглан үйлдвэрлэсэн хуван цар нь цоо шинэ PET буюу полиэ тилен терефталатаас хамаа гүй үнэтэй. Ургамлын гаралтай “биохуванцар” хүртэл байгаль орчин бохирдуулагчид тооцогд дог. Хуванцар уут савыг хэт нимгэн хийвэл урагдаж цоорчихно.

Компаниуд хуванцар савал­

АНУ, БНХАУ-ын хувьцааны зах зээлийн индекс

XI 2017 XII

105CSI 300

S&P 500

104

103

102

101

100

99

98

4 ЗаСгийН гаЗрыН Мэдээ СоНиН 2018.02.22, пүрэв ~ №039 (838)

ЗГМ: Сурвалжилга

0 0 8 3 8

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

ЗөвлөхШатарбалын ДАвААДОРж

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Даваатогтох

Утас: 99901637

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн албаЭдитор Б.Баяртогтох

Утас: 99901532

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Утас: 99903581 99903578 99909472 99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 7010606

ubinfo.mnДугаарын удирдагч

Б.Даваатогтох

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

РЕДАКц

ЗАР СУРТАлчИлГАА

хАЯГ

цАхИМ хУвИлБАР

ЗГМ: ИНфОГРАфИК

ЭМИйн хөнГөлөлТ

ЭМДЕГ©

824 Эмийн сан(Улсын хэмжээнд)

30

818

₮160

₮10­160

Эмийн сангүй хороо

Хөнгөлөлттэй эмийн нэр төрөл

Хөнгөлөлттэй эмийн төсөв (жилд)

Нэг эмийн санд оногдох төсөв (жилд)

тэрбум

сая

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГАОгноо: 2018 оны 02 -р сарын 22-ны өдөр

тендер шалгаруулалтын нэр: “KLLA90-AK маркийн тээрмийн салхилуурын сэлбэг”-ийг сонгон шалгаруулах тендер. тендер шалгаруулалтын дугаар: МС-2018/12

“ДЦС-4” ТӨХК нь эрх бүхий тендерт оролцогчдоос “KLLA90-AK маркийн тээрмийн салхилуурын сэлбэг” нийлүүлэгчийн тухай цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.

энэхүү ажлын тендер шалгаруулалт нь цахим худалдан авах ажиллагааны системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг үнэ төлбөргүйгээр татан авна уу.

тендерт оролцогч нь тендер илгээхийн өмнө 50.000 /тавин мянга/ төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх ёстой. тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 45 хоногийн дотор хүчинтэй байна. тендерт оролцогч нь санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. үүнд: 1. Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жилийн жил бүрийн борлуулалтын орлого нь тендерт санал болгож буй

үнийн дүнгээс багагүй байна. /2016, 2017 он/2. түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: тендерт санал болгож буй үнийн

дүнгээс багагүй байна. 3. Сүүлийн 2 жилд хэрэгжүүлсэн ижил төстэй ажлын туршлага: Сүүлийн 2 жил буюу 2016, 2017 онуудын жилийн

дүн нь тендерт санал болгож буй үнийн дүнгээс багагүй үнийн дүнтэй ижил төстэй бараа нийлүүлсэн байна. Тендерийн хамт төсөвт өртгийн 2%-тай тэнцэх дүнтэй тендерийн баталгаа ирүүлнэ. Засгийн газрын бондоор ирүүлсэн тендерийн баталгааг хүлээн зөвшөөрнө. тендерийг 2018 оны 03 дугаар сарын 26-ны өдрийн 10.00 цагаас өмнө цахим системээр илгээх ба нээлтэд оролцох

хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2018 оны 03 дугаар сарын 26-ны өдрийн 10 цаг 30 минутад нээнэ. гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхгүй. Монгол улсын гарал үүсэлтэй бараанд давуу эрх тооцохгүй. Сонирхсон этгээд бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

Улаанбаатар хот, Баянгол дүүрэг, 20 -р хороо, Эрчим хүчний гудамж, “ДЦС-4” ТӨХК-ийн Захиргааны байр, 3 дугаар давхар, 310 тоот өрөө, Худалдан авах ажиллагааны хэлтэс,

Утас: 7018-1309, 7000-1357, 7017-1357, Факс: 7018-1309, 7000-1357

◄1тус эмийн сангаар байнга

үйлчлүүлдэг, зөвхөн тэндээс л эм худалдан авдаг бусад дүүргийн иргэдийн хувьд энэ өөрчлөлт таалагдахгүй байгааг тэрбээр нэмж хэлсэн юм. дараа нь хамгийн олон салбартай “Монос” эмийн сангийн нэгэн салбарт

Хөнгөлөлттэй эмийг хороогоор нь олгодог болжээ

Эмийн сангийн эзэд өндөр үнэтэй эмээ санхүүжилт дууссан гээд иргэдэд өгдөггүй байж

очив. тус эмийн сангийн тухайд энэ сарын 4­нөөс хөнгөлөлттэй эм олгож эхэлсэн бөгөөд Цагаан сарын баярын өмнө санхүүжилт дууссан гэсэн тайлбарыг өгсөн юм. эмийн санч бүсгүй “Нэг сард ногдох санхүүжилт бага учраас дүүрэг, хороогоор нь олгох шийдвэр эмийн сангийн бизнест нэг их нөлөөлөхгүй. өмнө нь хоёр хоногийн дотор л санхүүжилт дуусдаг байлаа. харин харьяа хороогоор нь олгох журам хэрэгжсэнээр хөнгөлөлттэй эмийг олон хоног өгч байна” гэв.

эмийн сангуудын тухайд сар бүр ногддог санхүүжилт бага, хөнгөлөлттэй эм худалдан авах иргэдийн эрэлт их байдаг тул хороо, дүүргээр нь олгох зохицуулалт тэдний бизнест нэг их нөлөөлөхгүй юм байна. харин хөнгөлөлттэй эм авах хүсэлтэй иргэдэд халгаатай шийдвэр болсныг хэлж байна. учир нь алслагдсан дүүрэг, хорооны иргэд хотын төвд байрлах эмийн сангуудыг зорьж эмээ худалдан авдаг байж.

эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газрын дарга Ч.алтан­хуяг “улаанбаатар хотын хэм жээнд алслагдсан 30 гаруй хороонд нэг ч эмийн сан байдаг­гүй. тиймээс тус хорооны иргэд дүүргийн хэмжээнд үйлчилдэг эмийн сангаас эм худалдан авах боломжтой” гэсэн тайлбарыг

өгөв. харин иргэн о.алимаа “Манайх хотын захад амьдардаг. ойр орчимд эмийн сан байдаггүй учир төв рүү орж, сард нэг удаа

эмээ авдаг байсан. гэтэл одоо эмийн сангууд харьяа хороогоор нь хөнгөлөлттэй эм олгодог болсон гээд халгаахгүй юм. энэ

сарын эмээ таслаж болохгүй учир үндсэн үнээр нь худалдан авсан. уг нь хөнгөлөлттэй үнээр авбал овоо хэдэн төгрөг хэмнэчихдэг юм” гэв.

түүнчлэн өрхийн эмч нэг цаасан дээр 2­5 төрлийн эм бичиж өгөхөд харьяа хорооных нь эмийн санд зөвхөн нэг л эм нь байх жишээтэй. ингээд дахин цаг зав зарцуулж, өрхийн эмчээс эм бичүүлж авахад өөр бусад эмийн санд хүссэн эм нь байхгүй эсвэл дууссан зэрэг асуудал тулгарч байгаад иргэд шүүмжлэлтэй хандаж байна.

Нөгөөтэйгүүр, эрүүл мэндийн салбарт ажилладаг зарим эх сурвалжийн хэлснээр эмийн сангийн эзэд өндөр үнэтэй эмээ санхүүжилт дууссан гээд иргэдэд өгөхгүй “хямгадаж”, дараа нь өөрсдөө үндсэн үнээр нь худалдан борлуулдаг гэсэн мэдээлэл өгч байна. Мөн эмийн

сангийн эзэд хамаатан садандаа эмийг хямд үнээр бөөндөж өгөөд, цааш нь дамлан зардаг зөрчил ч багагүй илэрсэн талаар хэлж байна. үүгээр зогсохгүй, таньдаг өрхийн эмчээрээ өндөр үнэ тэй эмүү дийг бичүүлж авч, дамла даг тохиолдол ч гар чээ. тиймээс шинээр байгуу лагдсан эрүүл мэндийн даатгалын ерөн хий газраас өрхийн эмнэл­гүүдэд хяналт тавьж эхэлсэн төдийгүй эмийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэхийн тулд хороогоор нь үйлчилдэг болох, цаашлаад хэн гэдэг хүн, хэзээ, аль эмийн сангаас ямар төрлийн эм худалдан авсан гээд бүхий л мэдээллийг багтаасан мэдээл­лийн нэгдсэн цахим сүлжээг ирэх сард ашиглалтад оруулахаар төлөвлөжээ.

дэМБ­аас дэлхий нийтэд зайлш гүй шаардлагатай эм, бэлд мэлийн үнэ хэт өндөр орнуудыг судлахад манай улс эхний 10 дугаар байрт багтжээ. тиймээс эрүүл мэндийн үндэс­ний зөвлөлөөс 2011 онд эрүүл мэндийн даатгалын сангаас жагсаалт гаргаж, нэр бүхий 800 гаруй төрлийн эмийг 50­90 хүртэл хувиар хөнгөлөх журам баталсан байдаг. гэсэн ч манай иргэдэд энэ талын мэдээлэл дутмаг байгаагаас эрүүл мэндийн даат галынхаа ашиг тусыг хүртэж, хөнгөлөлттэй үнээр эмээ худалдан авч чадахгүй байгаа. Бид хөнгөлөлттэй эмийн журамд өөрчлөлт орсныг мэдсэн эсэхийг гудамжинд таарсан хүмүүсээс асуухад таван хүн тутмын нэг нь л энэ талаар мэдэж байлаа.

тиймээс мэдээлэл хүргэхэд, эрүүл мэндийн даатгал төлдөг бүх хүн эрүүл мэндийн даат­галын дэвтрийн хамт оршин суугаа хорооны өрхийн эмнэл­гийн эмчдээ хандах нь зүйтэй. өрхийн эмчийн бичиж өгсөн тамгатай жорыг иргэний үнэмлэх, эрүүл мэндийн дэвтрийн хамт хавсарган “эрүүл мэндийн даат галын сангаас эмийн үнийн хөнгөлөлт үзүүлэх эмийн сан” гэх хаягтай эмийн сангуудад үйлчлүүлснээр тухайн эмийг 80 хүртэлх хувиар хямдруулан авах эрхтэй юм. эмийн жор нь бичигдсэн өдрөөс эхлэн 10 хоногийн дотор хүчинтэй байх юм.

Энэ талаар Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газрын Олон нийттэй харилцах хэлт сийн мэргэжи лтэн Х.Өлзий тогтохоос тодрууллаа.

-Хөнгөлөлттэй эмийг хороо-гоор нь олгодог шинэ журам хэрэгжиж эхэлсэн байна. Энэ талаар тодорхой мэдээлэл өгөхгүй юү?

­эМЯ­наас зайлшгүй шаард­лагатай эмийн жагсаалтыг шинэчилсэний дагуу эмийн үнийн хөнгөлөлт үзүүлдэг журам мөн шинэчлэгдсэн. тухайлбал, жорын хүчинтэй хугацаа долоо хоног байсныг 10 хоног болгосон. Мөн шинэ журам батлагдсанаар эмийн сангууд харьяалал харгалзахгүй үйлчилдэг байсныг болиулж, энэ сарын 1­нээс харьяа хороогоор нь үйлчилдэг болгох санал гаргасан. Бид эрүүл мэндийн сайдын 2017 оны арванхоёрдугаар сард баталсан удирдамжийн дагуу эмийн хүртээмж яагаад хүрэлцэхгүй байгаа, даатгалын сангийн төсвийг эмийн сангууд зөв зохистой зарцуулж байгаа эсэх эсвэл эмийн хэрэглээ өссөн үү гээд олон төрлийн тандалт судалгаа, хяналт шалгалт хийсэн юм. шалгалтаар эмийн зохисгүй хэрэглээ их, нөгөөтэйгүүр сан­хүүжилт эзэддээ хүрдэггүй гэх мэт зөрчил илэрсэн. энэ бүхнийг цэгцлэхийн тулд харьяа дүүргээр нь олгодог

болгох шийдвэр гаргасан юм. аливаа шинэ ажил шүүмжлэл дагуулдаг. Бид иргэдээс ирсэн бүх гомдлыг шийдвэрлэсэн. харин нийслэлд байх 300 гаруй эмийн сангийн төлөөлөгчдөд сургалт зохион байгуулж, мэдээлэл хүргэсэн.

-Эмийн сангүй хороо байна. Мөн тухайн хорооны эмийн санд эм нь байхгүй иргэд хаана хандах вэ?

­Нэг хороонд 3­5 эмийн сан байдаг бол өөр нэг хороонд нэг ч эмийн сан байхгүй байх тохиолдол бий. энэ асуудлыг бид бодолцож үзсэн байгаа. ингээд тухайн дүүрэгт үйл ажиллагаа явуулж буй олон салбартай томоохон эмийн сангуудыг дүүргийн хэмжээнд буюу хороо харгалзахгүй үйчилдэг болгох шийдвэр гар гасан. ийм эмийн сан олон байгаа. эрүүл мэндийн даатгалын сангаас олгодог 800 гаруй төрлийн хөнгөлөлттэй эмийн 90 хувийг тухайн гэрээт эмийн сангууд татсан байх үүрэгтэй. тиймээс иргэдийн авахыг хүссэн хөнгөлөлттэй эм байхгүй байна гэсэн асуудал гарах ёсгүй.

АЛБАНЫ ХүНИй үГ

Дүүргийн хэмжээнд үйлчилдэг эмийн сангууд олон бий

Улаанбаатар их дэлгүүрийн

зүүн талд байрлах

эмийн санд ороход хаалган дээрээ “Зөвхөн

Чингэлтэй дүүргийн

иргэдэд үйлчилнэ” гэсэн цаас

наасан байв. Эмийн сангууд энэ

сарын 1-нээс зөвхөн харьяа

хорооны иргэдэд

даатгалаар хөнгөлөлттэй

эм олгодог болжээ.

Алслагдсан 30 гаруй хороонд нэг ч эмийн сан

алга

Б.Ганбаяр/ЗГМ©

ХөНГөЛөЛТ үЗүүЛДЭГ ЭМийН САН

324(нИйСлЭлИйн 152 хоРоонД)

2018.02.22, пүрэв ~ №039 (838)

Үзэл бодол

5ЗаСгийН гаЗрыН Мэдээ СоНиН

1гэтэл тал үнээр нь өгье гэхэд

заавал үнэгүй авна гэх малчид цөөнгүй байна гэх яриа чих дэлслээ. дээр нь “хөөрхий” малч­дад туслах төрөл бүрийн аян орон даяар цэцэрлэг, сургууль, албан газруудад өрнөж эхлэв.

Нийслэлийн 31 дүгээр сургууль дунд ангийн сурагчдаас тус бүр нэг кг гурил авчрахыг шаардсан бол олон сургууль нэмнээ хан­дивлах аян өрнүүлж байна. Чингэлтэй дүүргийн Засаг даргын тамгын газраас “хахир өвөл, халуун сэтгэл” нэртэй аян зохион байгуулж, цэцэрлэгийн хүүхэд бүрийг 1000­аас дээш төгрөг хандивлах лүндэн буулгасан байх юм. аль социализмын үед л ийнхүү сургуулийн сурагч­даас нэмнээ, лаа, шүдэнз зэр­гээр хандив нэхдэг байсан. авчраагүй нэгнийг нь самбарын өмнө зогсоож, бэлтгэлээ базааж чадаагүй малчны өмнөөс нүүрийг нь улалзуулдаг байдал өнөө дөр ч өөрчлөгдсөнгүй. хүүхдүүд малч­дад ямар өртэй болоод ийнхүү бусдын өмнө ичгүүртэй байдалд орох ёстой гэж. өнчин өрөөсөн, өвчин зовлонтой, өлсөж цангасан хүүхдэд ийм, тийм малчин

Өвсөө бэлдээгүй малчдад цэцэрлэгийн багачууд өртэй юуСурагчдаас хандив нэртэй татаас авдгийг зогсооё

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Малчид бусад цалинтай ажилтныг бодвол төрөөс багагүй хөнгөлөлт эдэлдэг. Гэсэн ч малчдын олон нийтээс авч буй хандив, тусламж нь нимгэрсэнгүй.

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГАОгноо: 2018 оны 02 дүгээр сарын 22 ны өдөр

тендер шалгаруулалтын нэр: Хор саармагжуулах бүтээгдэхүүн нийлүүлэх 3 багц тендертендер шалгаруулалтын дугаар: МС-2018/31“ДЦС-4” ТӨХК нь эрх бүхий тендерт оролцогчдоос 1-р багц Ариутгасан сүү, тараг2-р багц Артишокийн ундаа3-р багц Чага мөөгний ханд нийлүүлэх тухай цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна. энэхүү тендер шалгаруулалт нь цахим худалдан авах ажиллагааны системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул www.

tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг үнэ төлбөргүйгээр татан авна уу. тендерт оролцогч нь тендер илгээхийн өмнө 50.000 /Тавин мянга/ төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх ёстой. тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 45 хоногийн дотор хүчинтэй байна. тендерт оролцогч нь санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. үүнд: 1. Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 1 жилийн борлуулалтын орлого нь тендерт санал болгож буй үнийн дүнгээс

багагүй байна. 2017 он 2. түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Тендерт санал болгож буй үнийн

дүнгээс багагүй байна. 3. аудитаар баталгаажуулсан санхүүгийн тайлан ирүүлэх жилийн тоо: Сүүлийн 1 жил 2017он 4. Сүүлийн 1 жилд хэрэгжүүлсэн ижил төстэй ажлын өртөг: Тендерт санал болгосон үнийн дүнгээс багагүй байх

/2017 он/тендерийн хамт багц тус бүр дээр санал болгосон үнийн дүнгийн 2% тай тэнцэх хэмжээний баталгаа ирүүлнэ.Засгийн газрын бондоор ирүүлсэн тендерийн баталгааг хүлээн зөвшөөрнө. хүчинтэй байх хугацаа: 2018 оны 06 дугаар сарын 07-ний өдөр дуусталтендерийг 2018 оны 03 дугаар сарын 26-ны өдрийн 10.00 цагаас өмнө цахим системээр илгээх ба нээлтэд оролцох

хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2018 оны 03 дугаар сарын 26 -ны өдрийн 10 цаг 30 минутад нээнэ. гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхгүй, Сонирхсон этгээд бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

Улаанбаатар хот, Баянгол дүүрэг, 20 дугаар хороо, Эрчим хүчний гудамж, “ДЦС-4” ТӨХК-ийн Захиргааны байр, 3 дугаар давхар, 310 тоот өрөө Худалдан авах ажиллагааны хэлтэс

Утас 7018-1309, 7000-1357, 7017-1357, Факс 7018-1309 7000-1357

ингэж тэгж тусалжээ гэж нэг ч удаа дуулдаж байсангүй. Сур­гууль, цэцэрлэгийн хүрэлцээ муу, хүүхдийн эрх хаа сайгүй зөрчигдсөөр байхад малчид хэрхэн тусалж, яаж өглөгийн гараа сунгасан бэ гэж амыг нь асуумаар байна. Малчид гэхээр л ядарсан зүдэрсэн улс байдаг юм биш. Малаа жийп машинаар хариулдаг мянгат малчдад нийгмийн хариуцлага гээд хийж, бүтээсэн зүйл үнэндээ алга. тэгсэн атлаа цэцэрлэгийн балчир үрсээс тусламж нэхэх нь “ариун явдал” юм уу.

Мал сүрэг бол үндэсний баялаг мөн бөгөөд төрийн хамгаалалтад байна гэж үндсэн хуульд заасан байдаг. гэхдээ энэ нь иргэдээс ийнхүү хандив нэртэй татаас авна гэсэн үг биш байлтай. өмнө нь малчид мах, сүүгээ улсад тушаадаг үе байсан. харин өнөөдөр малынхаа ашиг шимийг малчин нь өөрөө л хүртдэг болоод 30 орчим жил өнгөрч байна. хэрэв малчид малынхаа ашгийг дангаараа хүртэж байгаа бол эрсдэлээ ч мөн дангаараа үүрэх ёстой. гэтэл ийнхүү жилийн жилд бусдын нуруун дээр дарамт нэмж, авах ёстой юм шиг аашилдаг бэлэнчлэх сэтгэлгээг халмаар байна.

гэхдээ үүний цаана өвөлжилт хүндэрнэ гэдгийг мэдсээр байж зунжин зугаалж, намаржин найр хэсэж явсан дарга нарын хариуцлагагүй байдлыг ярихгүй үлдээж боломгүй. Малчдаа өвс, хадлангаа ахиухан базааж, отор нүүдлээ сайтар төлөвлөхийг шахаж шаарддаг аймаг, сумын Засаг дарга нүдний гэм болжээ. дэлгэр цагт өвс хадлангаа бэлдээгүй малчдынхаа өмнөөс гараа тосож, бусдын туслам жид дулдуйддаг нь хэтэрхий олон. Мал сүрэг зуд турханд хорогдож буй нь өөрийнх нь ажлын хариуцлага алдсаных гэдгийг огт ухаардаггүй. тэгээд ч зудад зутарсан малчдад зориулсан эдгээр тусламж, хандив эзнээ олж очдог эсэх нь ч эргэлзээтэй. тусламж суманд очлоо гэхэд хэдэн

дарга, даамал эсвэл эрх баригч намын гишүүн нөхөд хуваагаад авахыг хэн ч үгүйсгэхгүй. үүний араас хэн ч нэхэл хатуутай хяналт тавьдаггүй.

үнэндээ малчид ца линтай ажилтныг бодвол төрөөс багагүй хөнгөлөлт эдэлдэг. өнгөрсөн онд гэхэд малчдын зээлийн хүү 20 гаруй хувь байсныг 10 болгож бууруулсан. үүний эх үүсвэрт улсын төс вөөс 70 гаруй тэрбум төгрөг зар цуул сан байдаг. Мөн

2016 оны байдлаар малчдын дөнгөж 20 хүрэхгүй хувь нь нийгмийн даатгал төлдөг гэсэн судал гаа гарчээ. түүнчлэн малчдын тэтгэврийн насыг таван жилээр наашлуулснаар энэ оны улсын төсөвт 45 тэрбум төгрөг нэмж тусгасан. Манай орны малын тоо, толгой сүүлийн жилүүдэд эрчимтэй өсөж, 66 саяд хүрээд байгаа. Мянгат малчдын тоо 10 мянгыг давсан бол 2000­аас дээш малтай өрхийн тоо 700­д

хүрч нэмэгдсэн. гэсэн ч малчдын олон нийтээс авч буй хандив, тусламж нь нимгэрсэнгүй.

Бусдад тусалдаггүй юмаа гэхэд ядаж өөрсдөө амиа даагаад явах хэмжээнд өвлийн бэлтгэлээ базаадаг болмоор байна, малчид аа. Зуны зугаалгаа хугасалж, өвс, тэжээлээ бэлдмээр байна, дарга нар аа. тэнд нэг залхуу, залхаг малчны мал идэх өвсгүй байгаад энд суугаа бид ер нь ямар буруутай юм бэ.

• цэцэрлэгийн хүүхдүүдээс 1000-аас дээш төгрөгийн хандив цуглуулах лүндэн буулгажээ.

• хүүхдийн эрх зөрчигдсөөр байхад малчид яаж тусалж, өглөгийн гараа хэрхэн сунгасан бэ гэж амыг нь асуумаар байна.

• өвөлжилт хүндрэхийг мэдсээр байж зунжин зугаалдаг дарга нарын хариуцлагагүй байдлыг ярихгүй үлдээж боломгүй.

6 ЗаСгийН гаЗрыН Мэдээ СоНиН 2018.02.22, пүрэв ~ №039 (838)

нийгэм

Өнгөрсөн оноос эхлэн буруу тал даа жолооны хүрдтэй автомашины гэрлийн тусгалыг өөрч лөхөөр шийдвэрлэсэн. Тэгвэл уг ажлын бэлтгэл хэдийнэ хангагдаж, хэрэгжээд эхэлжээ. Энэ талаар “Автотээврийн үндэсний төв” mөрийн өмчит үйлдвэрийн газрын Судалгаа, хөгжил, чанарын удирдлагын төвийн дарга Н.Зоригтой ярилцлаа.

-Баруун талдаа жолооны

хүрдтэй тээврийн хэрэгслийн гэрлийн тусгалыг өөрчлөх бэлтгэл ажил өнгөрсөн онд эхэлсэн. Одоогийн байд лаар хэч нээн машины гэрлийн тусгалыг зөв болгосон бэ?

­1990 оноос хойш тээврийн хэрэгслийн жолооны хүрдний

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

Гэрлийн тусгалыг өөрчилснөөр зам тээврийн осол буурна

ОРОН НУТАГ» ховДОрон нутгийн санхүүжилт болон мянгат малчдын дэмжлэгтэйгээр малгүй болон цөөн малтай 216 өрхөд 13.9 мянган толгой мал өгчээ. Уг ажилд нийт 745.4 сая төгрөг зарцуулсан байна.

» АРхАнГАйЭнэ сарын 17-ноос тавдугаар сарын 1-ний өдрийг хүртэл зохион байгуулах хурдан морины уралдаан, сунгаанд 12 хүртэлх насны хүүхдийг морь унуулахыг хоригложээ. Засаг даргын А/58 захирамжийн дагуу унаач хүүхдийн эрүүл мэнд, аюулгүй байдлыг хангаж, сургууль завсардуулахгүйгээр хууль дүрмийг баримталж ажиллахыг холбогдох газруудад үүрэг болгов.

» оРхонЭцэг, эхчүүд хүүхдэдээ тавих хяналтаа сулруулсанаас болж гурван настай хүүхэд архи балгаж хордлогонд орж, эмнэлэгт хүргэгджээ. БОЭТ-ийн Хүүхдийн тасгийн Эрчимт эмчилгээний эмч О.Оргилбаатарын хэлж буйгаар хүүхдийн биеийн байдал сайн байгаа бөгөөд ходоодыг нь угааж эмчилж байгаа аж.

» СҮхБААТАРЖижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх зорилтын хүрээнд “Сүхбаатар хөгжил” үйлдвэр технологийн паркийн дэргэдэх үйлдвэр туршилтын бүтээгдэхүүнүүдээ танилцууллаа. өнөөдрийн байдлаар “Сүхбаатар” цэвэр сүү, “Дарьганга нэрмэл” шимийн архи, “өдөр бүр шинэ” тараг, “Нутгийн ааруул” болон аарц, шар сүү, шар тос зэрэг арав гаруй нэр төрлийн цагаан идээ үйлдвэрлэн худалдаанд гаргасан байна.

» ДАРхАн-УУлЭрүүл мэндийн газар, Энэтхэг улсын Фортис эмнэлэгтэй хамтран ажиллахаар болов. Уг ажлын хүрээнд тусламж үйлчилгээ, олон улсын сургалт семинарт эмч нарыг хамруулах болон нөхөн сэргээх эмчилгээ шаардлагатай өвчтөнүүдийг шилжүүлэх боломж бүрдэх юм.

» ЗАвхАн“Цахим эрүүл мэнд” төслийн хүрээнд 22 сумын Эрүүл мэндийн төвийг цахим системд холбов. өнөөдрийн байдлаар тоног төхөөрөмжийг ашиглан алсын зайн сургалт, цахим хурлыг амжилттай хийж, нэгдсэн холболтын системийг бүрэн суулгаж дуусгажээ. » Говь-СҮМБЭР

Малын гоц халдварт шүлхий өвчин гарсан тул зээрийн сүргийн сэг зэм устгаж эхэллээ. Мал эмнэлэг үржлийн тасгийнхан төмөр замын хамгаалалтын торонд орооцолдсон нийт 39 зээрийн сэг зэмийг тээвэрлэн ариутгаж халдваргүйжүүлээд байгаа аж.

» хЭнТИйөнгөрсөн онд Хэрлэн сумын хэмжээнд 280 иргэнд газар өмчлүүлсэн. Харин энэ оны тавдугаар сард газар өмчлөлийн хуулийн хугацаа дуусаж байгаа тул 553 иргэнд хоёр хороолол буюу зургадугаар баг руу хоёр корпус газар өмчлүүлэхээр төлөвлөжээ.

» ДоРноД

“Зуны аялал жуулчлалын нээлт” ирэх сарын 16-17-ны өдрүүдэд болох гэж байна. Энэ үеэр "Дорнын аялал-2018" үзэсгэлэн болон бизнeс уулзалт зохион байгуулж, аялал жуулчлалын Хөдөлмөрийн бирж, мэдээллийн төвийг ажиллуулахаар төлөвлөжээ.

» өМнөГовьНутгийн хэмжээнд цасгүй, салхи шуурга ихтэй, малын өвс муу байна. үүнээс үүдэн малчид отор нүүдэлтэй зутруу өвөлжиж 6139 малын хорогдолтой байгаа аж. өнөөдрийн байдлаар 33 багт өвөлжилт хүндхэн байна.

» БАЯн-өлГИйСар шинийн баярын өдрүүдэд 15 хүү, есөн охин мэндэлжээ. үүнээс Алтай, Сагсай сумдад тус бүр нэг хүүхэд, Баяннуур, Толбо сумдад хоёр, аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн төрөх тасагт 20 хүүхэд төрсөн байна.

Энэ жил буруу талдаа жолооны хүрдтэй 100 гаруй автомашины гэрлийн тусгалыг өөрчилнө

Г.Оюунтөгс@oyuntugsZGM

хамрагдахад нь л давхар солих болно. эхний ээлжинд “галегон” ламптай буруу талдаа жолооны хүрдтэй 100 гаруй мянган тээврийн хэрэгслийн гэрлийг солихоор төлөвлөсөн. иргэд төлбөрөө төлчих юм бол бэлдцээ аваад өөрсдөө ч сольж болно.

-Гэрлийн тохиргооны бэлд цийг хаана үйлдвэрлэж, нийлүүлж байгаа вэ?

­тендерт дотоодын “Ном хур” компани шалгарсан. Бид­ний боловсруулсан стандартын дагуу одоогоор 100 мянган тээв­рийн хэрэгслийн гэрэл өөрчлөх бэлдцийг нийлүүлсэн.

-Улсын хэмжээнд хэчнээн тээв рийн хэрэгслийн гэрлийг солих шаардлагатай байгаа вэ?

­улсын хэмжээнд 810 мян­ган автомашин бүртгэлтэй байгаагаас 600 мянга гаруй нь замын хөдөлгөөнд тогтмол оролц дог. эдгээрээс 50.4 хувь нь буруу талдаа жолооны хүрдтэй. тэгэхээр 250 гаруй мянган автомашины гэрлийг солих шаардлагатай гэсэн үг.

-Гэрлийн тусгалыг солиу-лахад жолооч нар 1650 төг рөгийн хураамж төлөх юм уу?

­тийм ээ. үүнийг автотээврийн үндэс ний төвийн гэрлийг өөрчлөх тоног төхөөрөмж худалдаж авах болон инженер, техникийн ажилтнуудын цалин хөлс зэрэгт зарцуулах юм. үүнд Нөат ч багтсан байгаа.

зам тээврийн осол буурах уу?­Монгол улсад гарч буй нийт

зам тээврийн осол ихэвчлэн шөнийн цагаар гарсан байдаг. Нийт зам тээврийн ослын 76 хувийг буруу талдаа жолооны хүрдтэй автомашин эзэлдэг гэсэн судалгааг Замын цаг­даагийн албанаас гаргасан. ЗтхЯ­наас энэ жилийг замын хөдөл гөөний аюулгүй байдлын жил болгон зарласан. энэ зорилтыг биелүүлэх нэг боломж нь өнөөдөр эхлүүлж буй гэрлийн тусгал өөрчлөх асуудал юм. иймээс тээврийн хэрэгслийн гэрлийн тусгалыг өөрчлөх ажил амжилттай хэрэгжвэл тодорхой хэмжээгээр зам тээврийн осол буурах бүрэн боломжтой.

-Энэ жилд багтаж гэрлийн тусгалаа зөв болгож солиу-лаагүй тээврийн хэрэгс лүү дийг цаа шид хэрхэн хам руулах вэ?

­үлдсэн тээврийн хэрэгс лүү­дийн гэрлийн тусгалыг өөрчлөх ажлыг жил жилээр төлөв лөн хэрэгжүүлэхээр болсон. тиймээс эхний ээлжид зөвхөн “галегон” ламптай тээв рийн хэрэгслийн гэрлийн тусгалыг солино гэж тодотгоод байгаа юм.

250 гаруй мянган автомашины гэрлийг солих шаардлагатай

байрлал харгалзахгүйгээр замын хөдөлгөөнд оролцох болсон. энэ нь зам тээврийн осол гарах шалтгаан ч болж байгаа. Буруу талдаа хүрдтэй автомашины гэрлийн тусгал өөдөөс ирж яваа жолоочийн нүдийг гялбуулдаг. үүнээс болоод шөнийн цагаар осол гарах магадлал өндөр байдаг. иймээс тээврийн хэрэгс­лийн ослыг бууруулах үүд нээс НүБ­аас гаргадаг 20 орчим тех никийн зохицуулалтаас R112­ын хүрээнд буруу гэрлийн тусгал тай авто машины гэрлийг зөв болгох ажлыг эхлүүлсэн. Манайд мөрддөг стандартад өөрчлөлт оруулж, бүх судалгаа, туршилтыг хийж бэлэн болгосон. шаардлагатай тоног төхөөрөмж, бэлдэц бэлэн болчихсон. өнөөд­рийн байдлаар 200 орчим тээврийн хэрэгслийн гэрлийн тусгалыг зөв болгоод байна.

-Энэ ажлыг хэзээнээс эхлэв?­энэ сарын 14­нөөс эхлэн орон

даяар эхлүүлээд байна. одоогийн байдлаар үзлэгт орохоор ирж байгаа машинуудыг солиод явж байна. Бүтэн жилийн хугацаанд үргэлжлэх учраас тээврийн хэрэгслийг техникийн үзлэгт

Бүгд Найрамдах энэтхэг улсын “Фортис” эмнэлгийн эрх тэн шилжүүлэх мэс заслын тэргүүлэх зэрэглэлийн эмч нар энэ сарын 26­28­нд Монголд ирж үзлэг хийхээр болжээ.

элэг шилжүүлэн суулгах болон дотрын мэс заслын тасгийн дарга, доктор вивек

виж болон урологи, бөөр шилжүүлэн суулгах төвийн эрхлэгч, доктор ражев Сод, клиникийн гематологийн буюу чөмөг шилжүүлэн суулгах мэс заслын тасгийн дарга, доктор рахул Бхаргава зэрэг шилдэг эмч нараар ахлуулсан баг ирж байгаа аж. энэ сарын 26­нд “интермед”,

27­нд улсын нэгд сэн нэгдүгээр эмнэлэгт, 28­нд хавдар судлалын үндэсний төвд үзлэг хийнэ. “Фортис” эмнэлгийн багийн эмч нар нийт 2500 гаруй хүнд элэг шилжүүлэн суулгаснаас өвчтөнд 95, донорт 100 хувийн амжилттай хийж гүйцэтгэснээр дэлхийн дээд амжилт тогтоосон байна.

иймд иргэд үзүүлэхээр ирэхдээ элэгний MRI, эсвэл CT шин жилгээ, элэгний үйл ажиллагааны шинжилгээ болон өмнө нь хийлгэж бай­сан шинжилгээний бич гийг зайлшгүй авчрах шаард лага тай гэдгийг эмнэлгийн байгуул­лагынхан зөвлөв.

-Хилээр шинээр орж ирэх автомашины гэрлийн тус галыг хэрхэн өөрчлөх вэ?

­тухайн автомашиныг худал­даж авсан хүн улсын дугаар авах үед нь гэрлийн тусгалыг өөрчлөх боломжтой.

-Гэрлийн тусгалаа зөв бол-госон автомашинд хэрхэн хяналт тавих юм бэ?

­иргэд, жолооч нар авто­ма ш и н ы ха а т ох и рг оог хийл гэсэн талаарх мэдээллийг авто машины салхины шилэн дээр наасан тэмдэглэгээнээс мэдэх боломжтой. Нэг ёсондоо техникийн үзлэгт хамрагдсан гэх баталгаатай хамт байх юм. тэгэхээр хяналт тавихад ч хялбар болж байна гэсэн үг.

-Гэрлийн тусгалыг өөрчлөх ажилд улсаас хэчнээн төгрөг зарцуулж байгаа вэ?

­автотээврийн үндэсний төвөөс нийт 229 сая төгрөг зарцуулж байна.

-Тээврийн хэрэгслийн гэр-лийн тусгалыг өөрчилснөөр

СпОРТ

Өвлийн олимпийн сэтгүүлчдийг алдаршуулав

“пёнчан 2018” өвлийн олим­пийн наадамд ажиллаж буй Мон голын спортын сэт гүүлч­дийн холбооны ерөн хийлөгч Ч.отгон баатар олон улсын спортын сэтгүүлчдийн хол­бооноос тусгай шагнал хүртжээ. өв лийн олимпийг зургаа болон түүнээс дээш жил сурвалжилж буй спортын сэтгүүлчдийг алдар шуулж, энэхүү шагналыг гардуулсан байна. шагнал гар дуулах арга хэм жээнд “пёнчан­2018” наадмыг зохион бай гуулах хорооны дарга ли

хе Беом, олон улсын спортын сэтгүүлчдийн хол бооны ерөн­хийлөгч Ж.Мерло болон

оуох­ны гишүүн С.Бубка, М.Касадо, и.Ферриани тэр гүү­тэй хүндэт зочид оролцжээ.

Г.ТөгсЗГМ

АяН

Хүүхдүүдэд 108 нэр төрлийн ном бэлэглэнэ

“лантуун дохио” тББ­аас санаачлан байгуулсан “ид шидийн орон” хүүхэд хам­гааллын цогцолборт Монголын үндэсний номын сангаас 108 нэр төрлийн номыг бэлэглэхээр болжээ. ингэснээр хүүхэд бага­чуудад инээд бэлэглэж, гэрэл нэмсэн энэ өргөөний номын сан эртний түүхээс авхуулаад үлгэр домог, адал явдал, содон сонирхолтой номоор баяжигдах аж.

Энэтхэгийн мэс заслын эмч нар үзлэг хийнэ

Б.Ганбаяр/ЗГМ©

• Гэрэл солиход Автотээврийн үндэсний төвөөс нийт 229 сая төгрөг зарцуулжээ.

• Баруун талдаа жолооны хүрдтэй тээврийн хэрэгслийн жолооч нар гэрлийн тусгалаа солиулахад 1650 төгрөгийн хураамж төлнө.

• өнөөдрийн байдлаар “галегон” ламптай 200 орчим тээврийн хэрэгслийн гэрлийн тусгалыг зөв болгоод байна.

ZGM DAILY2018.02.22, ThuRSdAY ~ №039 (838) 7ThE OFFICIAl GAzETTE

First ever IPO of a non-banking financial instituion launched

A brand new start-up model in the financial market in Mongolia has took a major step forward. LendMN non-banking financial institution (NBFI) that utilizes an A.I technology for loan issuance offered an IPO yesterday, which will continue until March 7.

Mongolia’s first pioneer fintech LendMN plans to raise MNT 5 billion through the IPO. Within the frame, the company is offering 25 percent of its share with MNT 25 per unit. According to the company MNT 2.5 billion will be raised from strategic investors and the remaining from the public. South Korean investment management company Rhinos Asset Management has made an investment worth MNT 1 billion. “This confirms the investors’ confidence in Mongolia’s economy and MNT rate,” highlighted

Mongolia's first Fintech start-up enters stock market

Tsevegmid Narmandakh, CEO of Mirae Asset Securities Mongolia, the underwriter of LendMN IPO. CEO of Rhinos Asset Management Hong Suk Kim noted that the efficient business model of LendMN was the main leverage of their investment.

In order to increase access to the public, the company is enabling an

access to purchase the IPO through their smart phone app. lendMN is the 18th IPO registered in Mongolian Stock Exchange and is the first NBFI to release an IPO. Since the first IPO launch in 2005, 17 companies have raised a total of MNT 85.7 billion through IPOs, informed CEO of MSE Altai Khangai.

LendMN has off icially

commenced its operation in April 2017, offering instant microcredit with an amount of MNT 50 thousand to MNT 1 million to customers through mobile application without any collateral.

Furthermore, regular customers of LendMN reached 30 thousand and the average monthly new users are around 5-6 thousand. Within a

year, the company provided over 100 thousand short term loans worth MNT 16.7 billion. The company reported that 98 percent of the loan is being repaid on time, while the non-performing loans are fluctuating around 0.8 percent. LendMN plans to provide loans worth MNT 196 billion to 59 thousand customers in 2018.

Xanadu Mines seeks to expand existing copper-gold resource

LendMN to raise MNT 5 billion through an IPOThe IPO will continue until March 7. The deposits near Oyu Tolgoi will have a com-

bined reserves of 203 million tonnes of copper.

Barilga Corporation JSC releases 2017 financial report

Mongolian Bankers' Associa-tion signs MoU with IFC

The company's net profit tripled in 2017 yoy.The deal aims to advance sustainable finance and green banking practices in Mongolia

Xanadu Mines steps-up drilling to boost copper-gold bounty in Mongolia World Bank’s IFC inks green financ-ing deal with MBA

Barilga Corporation JSC’s net profit reaches MNT 10.3 billion

MININg BANkINg

ZGM: hIGhLIGhTS

PoliticsCabinet disapproves amendments to the Law on Children’s Incentives initiated by the President.

Valentina Ivanovna Matvienko, Chairman of the Council of Federation of the Federal Assembly of the Russian Federation, and Vyacheslav Viktorovich Volodin, Chairman of the State Duma of the Federal Assembly of the Russian Federation, send an official invitation for Mongolia to include an observer to the Presidential election of Russian Federation.

EconomyMining Mongolia 2018 exhibition to take place on April 4-6.

According to Mongolian Customs General Administration, a total of MNT 2.2 trillion will be collected to the State budget from customs duty in 2018.

The first major IT event Dell EMC Challenge Yourself takes place to share practices of tech trends including cloud computing, big data, security, mobility, and the internet of things.

sociEtySambo wrestler Battsetseg Tsogt-Ochir claims a gold medal from the International Sambo Tournament, which took place on February 16-17 in Minsk, Belarus.

Mongolian Cycling Federation, in collaboration with France, establishes the first continental team “Project Nice Cote D’Azur” with an aim to participate in Tokyo 2020 Summer Olympics.

A Camel Festival to take place on February 26 in Zavkhan soum of Uvs aimag.

Xanadu Mines llC is stepping up drilling at its Kharmagtai project in Mongolia as it seeks to expand existing copper-gold resource and test near-surface regional targets. The company has engaged extra drill rigs for the project in the South Gobi region, not far from the Oyu Tolgoi Copper-Gold Project.

Four rigs will be used for exploration drilling to test high-grade mineralisation below existing resource and multiple near-surface priority targets. This work, which will increase during the Northern hemisphere spring, will follow-up field activities and drilling during the December quarter 2017. Andrew Stewart, managing director and chief

executive officer, remarked, “We believe Kharmagtai represents one of the most promising copper and gold discoveries being explored globally at present. Recent step-out drilling around the maiden shallow resources at Copper Hill, Stockwork Hill and White Hill has delivered some exceptional results. This new drilling has defined significant extensions to high-grade mineralisation at all three deposits, which is sure to extend resources. Maintain our dual drill strategy. With the expansion of the drilling fleet at Kharmagtai to four drill rigs, we plan to maintain our dual drill strategy. This encompasses expanding known mineralisation through exploration of tourmaline breccia-hosted

Baigal.g, Tugsbilig.BZGM

Batsaikhan.S / ZGM©

mineralisation below and along strike from the current resources and drill testing all shallow high-priority porphyry copper-gold and gold targets undercover.”

The deposits of Stockwork Hill, White Hill and Copper Hill have a combined resource of 203 million tonnes at 0.34 percent copper and 0.33 g/t gold for circa 1.1 million tonnes of copper equivalent.

Stockwork Hill is open at depth, to the east and west and may connect to White Hill to the south.

White Hill is open at depth, to the east, south and west, and Copper Hill is showing growth potential at depth. Xanadu has also received strong results from the Red Mountain project, which is to the east of Kharmagtai. Interpretation of the ground penetrating radar continues and Xanadu is planning for the field season in spring. The company is well-funded with a cash balance of USD 9.1 million as of December 31, 2017. It has also recently increased its holding in Mongol Metals LLC to 85 percent, which provides an effective interest of 76.5 percent in the Kharmagtai project.

FX MArkeT

(Three months to date) (Three months to date)CNY/MNT rate RUB/MNT rate

(Three months to date)USD/MNT rate

02/21 377.79 02/21 42.33 02/21 2398.26

370 41.5 2400

43380

42.5375 42

2440

2430

2420

2410

LendMN NBFi is offering 25 percent of their shares at MNT 25 per unit.

Four rigs will be used for exploration drilling to test high-grade mineralisation below existing resources and multiple near-surface priority targets.

The International Finance Corporation (IFC), the World Bank’s private sector arm, has signed a memorandum of understanding with Mongolian Bankers Association (MBA) to foster green banking practices in Mongolia.

“The deal between the IFC and MBA is to advance sustainable finance and green banking practices in Mongolia through capacity development and knowledge-sharing,” according to a February 13 statement from Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP), the Philippine central bank.

Under the agreement, MBA will be strengthened as repositories of knowledge on sustainable finance and green banking in Mongolia and

in the region.Vivek Jamwal, practice head of

risk and research at Singapore-based Stradegi Investment Management Consulting, says the MOU can help grow awareness of environment, social and governance (ESG)financing and investment.

He believes it will pave the way for more green financing over time, and that "asset owners and asset managers will have a choice to allocate to green financing, or to create green fixed income products".

"The next logical step will be measuring the impact on an ESG scale, and hence will pave the way for ESG ratings to be done on those asset owners and asset managers," remarked Mr. Jamwal tells Asia Asset Management.

Barilga Corporation JSC, MSE tier III listed firm, presented its 2017 financial report. According to the report, the sales income reached MNT 10.3 billion in 2017, around 25 percent growth compared to the same period of the previous year. The company informed that the construction of the library of National University of Mongolia and continuation of subcontract with Oyu Tolgoi were

the key reasons for the growth. In addition, the company faced MNT 18 million loss from the foreign exchange rate last year. However, the net profit of Barilga JSC increased by 2.8 times compared to that of 2016 with MNT 397.2 million. The company officials highlighted that their operations restored significantly as they were running on MNT 103 million deficit in 2016.

New drilling has defined significant extensions to high

grade mineralisation

Ganbayar.B / ZGM©

8 ЗаСгийН гаЗрыН Мэдээ СоНиН 2018.02.22, пүрэв ~ №039 (838)

өдрийн хэмнэлТв ХӨТӨЛБӨР ОНЦЛОХ үЗвЭР

Билгийн тооллын 7Хаврын тэргүүн хөх бар сарын долоон улаан мэнгэтэй хөхөгчин тахиа өдөр. Үс засуулбал: Хэл ам, хэрүүл тэмцэл ирнэнаран ургах, шингэх: 07.45-18.23Барилдлага: Хүчин төгсөхШүтэн барилдлага: ХурьцахуйСуудал: Уул

ЗУРХАй

Аргын тооллын хоёрдугаар сарын 22, Бархасвадь гараг. Билгийн тооллын 7, нэгэн эхийн зургаан хөвгүүн одтой, хөхөгчин тахиа өдөр. өдрийн наран 07.45 цагт мандаж, 18.23 цагт жаргана. Тухайн өдөр могой жилтнээ аливаа үйл хийхэд эерэг сайн ба үхэр, луу, хонь, нохой жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр буян номын үйлийг эхлэх, дээдсээс халамж хүсэх, лам хувраг болох, багш шавьд барилдах, номын абшиг авах, шинэ гэр ба байр авах, гарагийг тахих, хагалгаа хийлгэх, гэр бүрэхэд сайн. Мод суулгах, нарийн зөвлөгөөн хийх, улаа болон, хиншүү хярвас гаргахад муу. өдрийн сайн цаг нь хулгана, бар, туулай, морь, хонь, тахиа болой. Хол газар яваар одогсод баруун хойш мөрөө гаргавал зохистой. үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.

ЗГМ: үГИйН СүЛжЭЭ

Өмнөх дугаарын хариу

07:00

06:30

08:05

11:00

11:00

07:00

12:00

12:00

14:00

14:30

14:00

14:10

18:30

17:00

18:30

16:55

20:00

20:00

20:00

21:00

22:10

22:00

22:30

22:05

“өглөө” хөтөлбөр

“Технологийн шийдэл” нэвтрүүлэг

“өнөө өглөө” хөтөлбөр

“Монголчууд XX зууны эхэнд” нэвтрүүлэг

“Монголын мэдээ” мэдээллийн хөтөлбөр

“Блумбергийн ярилцах цаг” нэвтрүүлэг

“Хөтөч” мэдээллийн хөтөлбөр

“4 өнгө” цаг агаарын хөтөлбөр

“Ах дүүс” Казахын уран сайхны кино

“Хариуцлага ба үнэ цэнэ” нэвтрүүлэг

“Хүрээлэн амьд ертөнц” нэвтрүүлэг

“80 саяын уналт” шоу нэвтрүүлэг

Бидний түүхүүд

“Bloomberg Surveil-lance”

"Наашаа Цаашаа" хөтөлбөр

“Дэлхийн атлас” нэвтрүүлэг

“Цагийн хүрд” мэдээллийн хөтөлбөр

#MadeInMongolia: “Монос Фарм” ХХК нэвтрүүлэг

“Оргил цаг” мэдээллийн хөтөлбөр

“Яг түүн шиг 2017” шоу нэвтрүүлгийн зургадугаар дугаар

“Людмила Гурченко” Уран сайхны кино

“Дэвид Рубенштэйний шоу” нэвтрүүлэг

“Хуурай эгч дүүс” СОАК 54-44 дүгээр анги

“Көсем” ОАК хоёрдугаар бүлэг 38 дугаар анги

ЗГМ: КОМИК

ЦАГ АГААР

УВС -19o

-32o

ХОВД -10o

-24o

ЗАВХАН -8o

-25o

БАЯНХОНГОР -1o

-18o

ГОВЬ-АЛТАЙ -2o

-19o

ӨВӨРХАНГАЙ-3o

-16o

АРХАНГАЙ -3o -16o

ХӨВСГӨЛ -3o

-15o

БУЛГАН -8o

-22o

ТӨВ -12o

-22o

ДУНДГОВЬ -5o -19o

ӨМНӨГОВЬ-1o

-14o

ГОВЬ-СҮМБЭР -6o

-21o

ДОРНОГОВЬ-3o

-17o

СҮХБААТАР -9o

-21o

ХЭНТИЙ -8o

-19o

СЭЛЭНГЭ -8o

-19o

ОРХОН -7o

-18o

ДАРХАН-УУЛ -8o

-19o

ДОРНОД -8o

-19o

БАЯН-ӨЛГИЙ -2o

-13o

УЛААНБААТАР II.24 -6o

-19o 7 м/с

5 м/с

Үүлшинэ Үүлшинэ

II.23 -11o

-24o 5 м/с

5 м/с

Ялимгүй цастай

II.22 -11o

-22o 8 м/с

5 м/с

II.26 -6o

-16o 9 м/с

6 м/с

Ялимгүй цастай

II.25 -3o

-16o 8 м/с

5 м/с

Үүлшинэ

Одоогоос гурван жилийн өмнө “Фантастик” продакшны “Маш нууц” УСК нээлтээ хийж байсан билээ. Нээлтээ хийсэн цагаасаа үзэгчдийг байлдан дагуулсан тус киноны хоёрдугаар анги болох “Маш нууц 2” буюу “Байтаг Богд” уран сайхны кино гуравдугаар сарын 1-ний өдрөөс эхлэн үзэгчдийн хүртээл болох гэж байна. Кинонд 1948 оны долдугаар сарын 8-нд болсон үйл явдлыг харуулах юм. үйл явдлын хэсгээс товчхон дурдвал БНМАУ-ын баруун хилийн дагуух бүс нутагт Дундад иргэн улсын Гоминданы цэргийн халдлага тасралтгүй үргэлжилж байсан үед эх

ЗГМ: СүДОКү

2 3 8

4 9 6 3

1 4 2 7 5

5 1 8

9 8 1 2 3

4 7

4 5 6 8 3

1 6

3 5 7 8 6 1

7 6 3 4 9 8 5 2 1

3 1 4 9 8 6 7 5 2

2 9 5 6 7 1 4 8 3

9 8 2 5 3 7 1 4 6

8 4 1 2 5 3 9 6 7

5 7 6 1 4 2 8 3 9

4 2 9 3 1 5 6 7 8

6 5 8 7 2 9 3 1 4

1 3 7 8 6 4 2 9 5

(Өмнөх дугаарын хариу)

“лхадэн лусын сүм хийд” шашны цэнгүүн хэзээ: 2018.02.21 хаана: "Буянт-Ухаа" спорт цогцолбор Тасалбарын үнэ: ¥ 10 мянга

“Кармен” дуурь хэзээ: 2018.03.10 хаана: УДБЭТ Тасалбарын үнэ: ¥ 10-20 мянга

“Бүсгүй минь инээмсэглэж яваарай” тоглолт хэзээ: 2018.03.08хаана: Улсын филармони Тасалбарын үнэ: ¥ 25 мянга

“ламбагуайн нулимс” дуурь хэзээ: 2018.03.24 хаана: УДБЭТ Тасалбарын үнэ: ¥ 10-20 мянга

“Амьдрал-2 ”УСК хэзээ: 2018.03.02хаана: Бүх кино театр Тасалбарын үнэ: ¥ 15 мянга

“цэлмэг тэнгэрийн од” концерт хэзээ: 2018.03.11хаана: МүЭСТОТасалбарын үнэ: ¥ 20-25 мянга

БоСооГооР:1. Борооны хувцас2. Алдарт гитарчин, МУГЖ3. Говьд ургадаг бутлаг ургамал4. Монгол Улсын гол мөрний хамгийн том загас

5. МУ-ын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор зохиогддог өсвөрийн хөлбөмбөгийн тэмцээн8. Хорвоо ертөнц15. Зэвсэг, мэс16. Гарын тохойноос урагш хэсэг

ГАлТ ТЭРЭГнИй цАГИйн хУвААРь

БЭЭЖиН-МОСКвА 07:45 14:28МОСКвА-УБ 21:35 07:30УБ-ЭРЭЭН 20:00 10:25УБ-БЭЭЖиН 07:15 14:04УБ-ЭРХүү 21:10 02:40ЭРХүү-УБ 15:35 06:20УБ-СүХБААТАР 21:15 05:12СүХБААТАР-УБ 20:55 05:03УБ-ЭРДЭНЭТ 20:30 07:45ЭРДЭНЭТ-УБ 19:10 05:48ЗАМыН-үүД-УБ 17:35 08:55УБ-ЗАМыН-үүД 17:20 07:05УБ-ЗүүНХАРАА 17:30 21:45ЗүүНХАРАА-УБ 04:25 08:40

нИСлЭГИйн цАГИйн хУвААРь

УБ-БЭЭЖиН 07:30 09:45УБ-ПУСАН 07:35 12:00УБ-ХОНКОНГ 07:50 12:25УБ-МОСКвА 08:00 09:50УБ-ХАНБУМБАТ 08:40 09:50ХАНБУМБАТ-УБ 10:40 11:45БЭЭЖиН-УБ 10:50 13:20МОСКвА-БЕРЛиН 11:00 11:50ПУСАН-УБ 13:00 16:10ХОНКОНГ-УБ 13:25 18:05БЕРЛиН-МОСКвА 14:00 18:45МОСКвА-УБ 19:55 07:10

Т

Д

ГА

З

Х

С

А

в

Г

Л

У

ь

Х

Р

ү

Ж

ш

ү

У

и

ө

У

А

БА

Н

ө

У

ү

и

О

Р

А

в

Р

Н

А

Н

У

ү

и

С

Э

вР

Э

Д

Т

ЭЭ

ш

хөнДлөнГөөР:1. Утга зохиолын сэтгүүлч асан3. Европыг эзэгнэсэн Монголын хаан5. Чимээ, авиа6. Хоол7. Зүүн зүгийн гол9. Хөлний доод хэсэг

10. Сүхбаатар аймгийн сум11. Эмнэгч эмчлэгч бодис12. Малын чихэн дэх тэмдэг13. Африкийн цөл дэх мөрөн18. Аялал19. Зөөлөн налархай20. Ойр үндэсний үйлдвэр

“Маш нууц-2” дэлгэцнээ гарна

орныхоо дархан хилийг амиараа хамгаалсан 10 баатар хилчний тухай өгүүлэх юм.Эx орон, xил xязгаарын үнэ цэнэ, эрэлхэг Монгол хилчдийн тэсвэр, тэвчээр, зориг хатуужлыг харуулсан энэхүү уран сайхны киног Байтаг Богдын тулгаралтын түүхт 70 жилийн ойд зориулан бүтээжээ. “Маш нууц 2” буюу “Байтаг Богд” уран сайхны киноны 10 баатрын дүрийг жүжигчин Э.Одбаяр, Ж.Алтаншагай, Б.Барслхагва, Г.Эрхэмбаяр, Н.Мөнхбат, Б.Батсайхан, Т.Төгөлдөр, Э.Алдар, н.Баярмагнай, н.Содбаяр нар бүтээжээ.

1

5

9

12

17

20

15

13 14

11

876

10

21

18 19

16

2 3 4

Та сайн байна

уу?

Тэнгэр минь дахиад л чи

юу?

Ээ гэгээ минь

дахиад л чи юу?

Сайн байна

уу?Hi Ээ бурхан

минь ...

Намайг хүмүүс хааяа бурхантай

андуурах нь бий ...

Mr. Баагийгийн ПАЯН.....

Хиймэл оюун нь шинэ кибер зэвсэг бүтээх зардлыг бууруулж, ончтой дайралт үүсгэх ажлыг хялбарчилна. > 10

хиймэл оюун ухааны хөгжлийг хяналтгүй орхиж болохгүй

АНУ нь Саудын Араб, ОХУ-ыг гүйцэж түрүүлэн дэлхийн газрын тосны гол үйлдвэрлэгч болох зорилго тавиад байна. > 10

АнУ газрын тос, шатдаг хий олборлодог болно

Хойд Солонгос, АНУ-ын дээд хэмжээний уулзалт эхлэхээсээ хоёрхон цагийн өмнө цуцлагдав. > 10

Пенсийн мэдэгдлээс болж БнАСАУ уулзалтаа цуцлав

жон РидКамбожийн далайн боомт,

амралт цэнгээний хот болох Сиану квиллын гудамжаар Oriental Pearl, New Macau зэрэг казино хөвөрнө.

орон нутгийн захиргааны тайлбараар 100 мянга ч үл хүрэх хүн амтай тус хот 10 казинотой бөгөөд энэ тоог удахгүй 30 болгох аж.

Камбожийн иргэдийг мөрий­тэй тоглохыг хориглодог тул казино үндсэндээ хятад жуулч­дад үйлчилж, хятад ажилтан хөлсөлдөг. энэ байдал ажлын байр хомс ядуу орны иргэдийг бухимдуулсаар. Сиануквиллд өнгөрсөн онд 120 мянган хятад жуулчин ирсэн нь 2016 оны үзүүлэлтээс хоёр дахин өндөр байгаа юм.

Сиануквиллд цэцэглэж буй казино нь лаосын Ерөнхий сайд хун Сенээс хятадад элэг­сэг хандах бодлогын тод илрэл. Бээжин ч сөрөг хүч, хэвлэл мэдээлэл, иргэнийн нийгмийн бүл гүү дийг нухчин дарсаар байгаа лаосын авторитар удир­дагчийг дэмжиж, далан, авто зам байгуулахад олгож буй зээлээ өргөжүүлж буй.

хятад жуулчдын урсгал тус хотын үл хөдлөх хөрөнгийн үнэ төдийгүй өндөр барилгын тоог өсгөсний зэрэгцээ бэрхшээл ч авчирлаа. “хятадууд өдрөөр бус шөнөөр гарцгаадаг”­ыг Камбожийн зочид буудлын эзэн, Сианук мужийн худалдааны

танхимын дэд ерөнхийлөгч Сок Сон тайлбарлав. тэрбээр хятадууд ир дэг болсон нь саараасаа илүү сайн талтайг онцлон дурдсан ч “хааяа шөнөдөө ууцгааж, зодол дон, орилж хашхиралддаг”­ийг өгүүлсэн юм.

энэ сарын эцэс гэхэд хятад хөрөнгө оруулагчийн мэдэлд шил жих кафед менежер хийдэг Ма лин “хятадаар ярьж чад­даггүй над шиг хүнд ажил олох хэцүү” хэмээн тайлбарлаж байв.

хятадын нөлөө өргөжиж Зүүн өмнөд азийг хамарч байна. тайландын жуулчлалын гол эх сурвалж нь БНхау. Мьянмараас Филиппинийг хамарсан бүс нутагт Бээжин дэд бүтцийн төс­лүүд санхүүжүүлж байна.

хятад хөрөнгө оруулалтын эрээн бараантай ач тусыг Камбож ганцаараа цэгнэж буй хэрэг бус. хөрөнгө оруулалтын цар хүрээ, шаарддаг нөхцөл харьцангуй сулыг нь таашаадаг ч барилга угсралт болон бусад ажлыг хятадуудын гарт үлдээдгийг нь шүүмжилдэг.

хотод үүсээд буй бухим дал тай нөхцөл иргэдийн эсэр гүү цэл бо­лон хувирч буйд Сианук виллын өөрчлөлтийн хэвийн бус тал оршино. хувь хүний эрх чөлөө багассан оронд ердийн бус энэхүү эсэргүүцлийн өөдөөс Кам божийн эрх баригчид, БНхау­ын элчин сайд эрс хариу барилаа.

хятадын “боловсрол муутай цөөн хүн” Камбожийн хууль зөрч сөнийг Бээжингийн тусгай

Куртни УивераНу­д хүмүүсийг олноор нь

буудсан хэрэг удаа дараа гарч буйг эсэргүүцэх нь ихэссэнтэй уялдан Ерөнхийлөгч дональд трамп “хууль ёсны галт зэвсгийг пулемет болгон хувиргадаг” тоноглол хориглох санал тавилаа.

хагас автомат винтовоор хурдтай галлах боломж олгодог bump stock хэмээх тоноглолыг хууль бусад тооцох саналыг аНу­ын ерөнхий прокурор Жефф Сешнст хүргүүлснээ ноён трамп мягмар гарагт Цагаан ордонд мэдэгдэв.

уг мэдэгдэл нь өнгөрсөн долоо хоногт Флоридын ахлах сургуульд 17 хүн буудаж хөнөөсөнтэй уялдан иргэдийн эсэргүүцлийг намжаахаар ноён трампын засаг захиргаа галт

зэвсгийг хязгаартай хүрээнд зохицуулахаар оролдож буйн илрэл боллоо.

“энэхүү чухал зохицуулалт удахгүй хүчин төгөлдөр болох байх. үр хүүхдээ хамгаалахад та бид илүү ихийг хийж чадна. үр хүүхдээ хамгаалахад та бид илүү ихийг хийх ёстой” хэмээн ноён трамп тайлбарлав.

Ноён трампын тайлбар өнгөрсөн онд лас вегаст 58 хүний амь авсан буудлагад ашигласан тоноглолтой холбоотой. лас вегасын хядлагын дараахан аНу­ын үндэсний винтов бууны холбоо дээр дурдсан нэмэлт тоноглолыг хориглох уриалга гаргасан юм.

Мөн Ерөнхийлөгч галт зэвсэг худалдан авахад тавьдаг аНу­ын хяналтын тогтолцоог өөрчлөх хүчин чармайлтыг сэргээх эрмэлзэлтэйг Цагаан ордны хэвлэлийн нарийн бичгийн дарга Сара хакаби Сандерс мягмар гарагт дурдлаа.

“Ерөнхийлөгч хяналтын тог­толцоог үр дүнтэй сайжруулахын тулд худалдан авагчийн намтрыг шалгах нь чухал гэсэн байр суурьтай. Мөн бусад хүчин зүйл сийг ч харгалзан үзнэ” хэмээн хатагтай хакаби Сандерс тайлбарлав.

хууль тогтоогчдод галт зэвс гийн хяналтыг чангатгах шахалт үзүүлэхээр Корал Спрингсээс Флорида муж улсын төв таллахасид хүрэлцэн ирсэн Стоунмен даглас ахлах сургуулийн 100 сурагчтай Ерөнхийлөгч уулзаж ярилцлаа. Сурагчид бусад оюутан жаг­сагчдын хамтаар лхагва гарагт муж улсын захиргааны барил­гын гадаа жагсаал зохион байгуулахаар төлөвлөж байна.

хүмүүсийг олноор нь буудаж

хөнөөсөн урьд өмнийн олон хэргийн дараах иргэдийн эсэр­гүүцэл галт зэвсгийн талаарх аНу­ын бодлогыг төдий ч өөрчилж чадаагүй. гэхдээ энэ удаагийн оюутан сурагчдын хөдөлгөөн иргэдийн эсэргүүцэлд шинэ эрч хүч нэмнэ хэмээн галт зэвсэгт хяналт тогтоохын төлөө тэмцэгч нар үзэж байна.

Флорида муж улсын зарим хууль тогтоогч хагас авто мат винтовын худалдаанд хязгаар­лалт тогтоохоор судалж байгааг Miami Herald мягмар гарагт мэдээллээ. хязгаарлалтын дагуу автомат винтовыг зөвхөн 21­ээс дээш насны хүмүүст худалдахын зэрэгцээ зохих шалгалт дуусах хүртэл гурав хоног хүлээлгэж байж бууг олгох юм.

хуулийн төслийг Флорида муж улсын сенат дахь Бүгд найрамдах намын зарим гишүүн дэмжиж байгаа ч батлагдаж чадах эсэх нь эргэлзээтэй.

Тобиас Бакшумбагч хөлгөөс сум үл

нэвтрэх хантааз хүртэлх германы цэргийн бүх зэвсэг хэрэгсэл таа руу байгааг мягмар гарагт нийтлэгдсэн тайланд дурджээ. уг тайлан Бундесвер олон арван жил хагас дутуу санхүүжилттэй явж ирсний тусгал болов.

хБНгу­ын парламентын зэв­сэгт хүчин хариуцсан комиссарын жил тутмын тайланд тус улсын амин чухал зэвсэг техникийн тодор хой хэсэг л хэвийн ажиллаж бай гааг онцолжээ. “оны эцэс гэхэд зургаан шумбагч хөлөг ажил лах чадваргүй болно. Мөн ачаа тээврийн 14 ширхэг Airbus A­400B онгоц ч нисэхээ болино” хэмээн мягмар гарагт болсон хэвлэлийн хурал дээр ханс­петер Бартелс мэдэгдлээ.

Зэвсэгт хүчинд 21 мянган офицер, ахлах дутагдаж буйг ноён Бартелс тайлбарласан юм.

Жил тутмын тайлан 1990 онд хоёр герман нэгдсэнээс хойш

Германы зэвсэгт хүчин тааруу үнэлгээ авлаа

илүү үүрэг хариуцлага хүлээх шаардлагатай болсон Бун дес­верийг санхүүжүүлэх, бэлэн байд лыг нь хангахад санаа тавих цаг ирснийг харууллаа.

Бундесвер Европ тив, түүнээс өргөн хүрээнд аюулгүй байдлын үүрэг хариуцлага хүлээгээсэй

гэсэн хүслээ сүүлийн дөрвөн жилд германы удирдагч нар шууд илэрхийлдэг болов.

афганистан, Мали зэрэг мөр­гөл дөөнт бүсэд хэрэгжүүлж буй олон улсын арав гаруй ажил­лагаанд Бундесвер оролцож байна. Мөн улам шаргуу болж

буй оху­ыг тогтоон барих Нато­гийн хүчийг сэргээхэд германы зэвсэгт хүчин манлайлах үүрэгтэй хэмээн үзэж байна.

үүнээс гадна хБНгу 2032 он гэхэд таван хуягт бригад бүхий хоёр дивиз байгуулах

үүрэг хүлээжээ. Берлин үүргээ бие лүүлэхэд шаардлагатай сан­хүү гийн дэмжлэг олигтой үзүүлж чадахгүй байгааг шүүмжлэгч нар анхааруулдаг. хБНгу­ын батлах хамгаалах зардал дотоодын нийт бүтээг дэхүүний (дНБ) 1.2 хувь болдог нь Нато­гийн гишүүд албан ёсоор хүлээх ёстой хоёр хувиас бага байгаа юм. харьцуулах аваас хБНгу дНБ­д эзлэх батлах хам гаалах зардлаар португал, латвиас хоцорч байна.

Бүтэн 25 жил танасны эцэст хБНгу­ын өмнөх Засгийн газар батлан хамгаалах төсвөө өсгөсөн ч байдал сайжраагүйг ноён Бартел тайлбарлав. “хангамж тун муу, зарим салбарт бүр ч ноцтой. даалгаварт нислэг цуцлах нь бараг хэвийн зүйл болтлоо гер­маны агаарын цэргийн тээврийн салбар дордлоо” хэмээн тэрбээр өгүүлэв.

дорнод Европ дахь оросын түрэмгийллийг сөрөх Нато­гийн хүчин чармайлтын цөм,

шинээр бай гуул сан онц өндөр­жүүлсэн бэлэн байдалт тусгай хүчинд (VJTF - Very High Read­iness Joint Task Force) оролцох германы чадвар ч асуудалтайг тайланд дурджээ. Зэвсэгт хүчин танк, нисдэг тэр гээр төдий гүй даалгавар гүйцэт гэхэд шаард­лагатай сум үл нэвтрэх хантааз, майхан, өв лийн хувцсаар дутаг­даж буйг Бун дес верийн дотоодын тайланд анхаа руулсныг даваа гарагт Rheinische Post сонин ил болголоо.

Мэдээлэл задарсантай холбог­дуулан Бундесверийн штабын дарга Фолькер викер мягмар гарагт сэтгүүлчдэд тайлбар өгөв. онц өндөржүүлсэн бэлэн байдал­тай тусгай хүчинд шаардлагатай хангамжийг энэ оны зургадугаар сар гэхэд бэлэн болгохоор штабын дарга амлав. “хангамжид тусгай хүч даалгавар биелүүлэхэд шаард лагатай бүх зэвсэг хэрэгсэл баг таж байгаа”­г ноён викер мэдэгдлээ.

Трамп буудлагын хурд сайжруулдаг тоноглолыг хориглов

элч Сюн Бо энэ сард хүлээн зөвшөөрсөн. Сиануквилл оршиж буй мужийн захирагч хятад мөнгө, хүмүүс хоёрын эерэг, сөрөг нөлөөг тайлбарласан баримт бичиг нийтэлсний дараа­хан тусгай элч хэвлэлийн хурал зохион байгуулсан юм.

“орон сууцны түрээсийн үнэ өссөн нь төрийн ажилтан, ажилчид, бусад хүмүүсийн амьдралд нөлөөллөө” хэмээн захирагч Камбожийн дотоод хэр гийн сайдад хандсан захидал­даа тайлбарласан нь тус улсын хэвлэлд гарчээ. хүн хул гайлах гэмт хэрэг, “муж дахь аюулт нөхцөл”­ийн ард мафийн бүлэг­лэлүүд нуугдаж байгааг захирагч анхааруулав. хятад зочид, орон нутгийнхны хооронд үүссэн түгшүүрт нөхцөл нь сөрөг хүчинд Камбож­хятадын харилцааг өөнтөглөх, Сиануквиллыг “хоёр дахь шанхай” болон хувирна хэмээн шүүмжлэх далим болж буйг захирагч мөн дурдлаа.

“хөрөнгө оруулалт нь хэрэг­тэй. гэхдээ орон нутгийн иргэ дэд ажил хийх бололцоо гаргаж, эдийн засгийн өсөлтөөс ахиу мөнгө оруулах нь бидэнд чухал” хэмээн мужийн жуулч­лалын хэлтсийн захирал тан Сочетк решна тайлбарлав. Сианук виллд бусад улсын жуулч дын анхаарлыг татаж чадахаар, казино болон зочид буудлаас өөр зүйлд хөрөнгө оруулалт шаардлагатайг тэрбээр мөн өгүүлсэн юм.

хятадын компаниуд Сианук­виллын эдийн засгийн тусгай бүсэд хувцас, гутал болон бусад бүтээгдэхүүний үйлдвэр байгуулж байгааг худалдааны танхимын дэд ерөнхийлөгч Сок Сон мэдэгдлээ.

Камбожийн дотоод хэргийн сайд хуульд захирагдахгүй байгаа зочдын асуудлыг суд­луулахаар Сиануквиллд тусгай баг илгээж, нэгдүгээр сард БНхау­ын элчин сайдын яамны хүмүүстэй уулзсаныг тэрбээр нэмж тайлбарлав.

хятадууд нь Зүүн өмнөд азийн далайн эргийн хотуудад цутгаж буй гадаад жуулчдын шинэ урсгал болж байна. Мөнгөний ундарга­хятад жуулчид хуу­чин саг байр суурьтай ядуу орнуудад бэрхшээл ч авчирлаа. Садар самуун, ёс бус авир гаргаж буй өрнөдийн жуулчид ч Камбожоос лаос, Малайзаас тайланд хүртэлх нутагт байнга хэрэг түвэг удсаар.

гэхдээ хятадын оролцоо геополитикийн илүү хүчтэй учир шалтгаантай. хятад улс ардчилсан эрхийг басамжлан тохуурхагч хун Сенийг дэмжиж, Камбожийн эдийн засагт байр сууриа бэхжүүлсээр.

“хятадтай харилцах харилцааг элитүүдийн түвшинд авч үзвэл эерэг нөлөөг нь цохдог ч энэ харилцаанд хэдийнэ ан цав гарсан бололтой” хэмээн пномпен дахь өрнөдийн дипломат тайлбарлав.

Хятадад тал засах Камбожийн бодлого дотоодод хямрал үүсгэвввМ©

ввМ©

Ричард УотерсAI буюу хиймэл оюуны

хурдацтай дэвшлийг хяналтгүй орхивол хуурамч мэдээлэл, кибер халдлага, дэлхийн бодит дэд бүтцэд учрах дайралт, аюул үүсэхийг экспертүүд анхааруулав.

хиймэл оюун судлаач, иргэний эрхийн бүлгүүдийг нэгтгэдэг судлаачдын баг аюулыг анхааруулсан ч дэлхийн хамгийн хүчирхэг шинэ технологийг буруугаар ашиглахаас хамгаалах бодитой санал дэвшүүлсэнгүй.

хиймэл оюуны салбар дахь ололт одоогийн эрчээрээ үргэлжилбэл уг технологи удахгүй өнөөгийн дижитал болон бодит системд ашигладаг хамгаалалтын механизмын ихэнхийг “мэхлэхүйц” хүчир­хэгжинэ хэмээн “хиймэл оюуны хорлонтой хэрэглээ” (The Malicious Use of Artificial

Intelligence) шинэ тайланг зохиогчид үзэж байна.

“Сүүлийн таван жилд тохиолдсон олон зүйлс биднийг их цочирдууллаа. энэ хэвээр үргэлжилбэл тун аюултай зүйлс үүсэж болзошгүй” хэмээн Сан Францискод байрладаг OpenAI группийн бодлого эрхэлсэн захирал Жэк Кларк сэрэмжлүүллээ. хиймэл оюун хөгжүүлдэг тус группийг илон Маск, питер тиль нар дэмждэг юм.

хиймэл оюун нь халдлага үйлдэгчдийн шинэ кибер зэвсэг бүтээх зардлыг бууруулж, дайралт үүсгэхэд хялбар болгоно хэмээн экс­пертүүд анхааруулав. Кибер зэвсгийн салбарт бай болгонд тохируулж өөрчилсөн, илүү үр дүнтэй “чиглүүлсэн фишинг” (spear phishing) халдлага үүсэж болзошгүй боллоо.

дрон, жолоочгүй авто­

машиныг зэвсэг болгох, хор лонт хиймэл оюуны туслалцаатайгаар дроны сүрэг ү үсгэх аюултайг тайланд анхааруулжээ. Мөн онлайн сурталчилгаа, худал­дааны зорилгоор хөгжүүлсэн хэрэглүүр ашиглан улс төрийн тогтолцоог “эвдэж” болно. Мөн бэлэн мэдээлэлд тулгуурлан хүмүүсийн зан байдал, сэтгэл санаа, итгэл үнэмшилд дүн шинжилгээ хийх чадвар сайжирсныг ашиглан сонгогч­дод нөлөөлж болзошгүй.

ген засварлах CRISPR техно логитой холбогдуулан хиймэл оюуны учруулах заналыг нийтээр хэлэлцэх уриалгыг оксфордын их сургууль, Electronic Frontier Foundation­ы судлаачдын групп дэвшүүлснийг ноён Кларк мэдэгдсэн юм. Судлаачид хөгжүүлж буй технологийнхоо “хоёрдмол хэрэглээ”­г дүгнэж тулгарсан бэрхшээлийг авч хэлэлцэхийг Засгийн газруудад уриалж буй уг тайланд санал санаачилга дэвшүүлсэнгүй.

эрсдэлийг харгалзан үзэж буй судлаачид судалгаагаа хязгаарлаж буй жишээ цөөнгүй. Amazon-ы хэрэглэгчийн тойм унших замаар сэтгэл санааны байдал тодорхойлдог unsuper­vised Sentiment Neuron хэмээх алгоритмынхаа судалгааг Ope­nAI өнгөрсөн жил нийтлэхээс татгалзсан. алгоритмыг ашиглан хуурамч тойм үүсгэхээс сэргийлэх зорилгоор тус групп хөгжүүлж буй хэлний загвараа дотооддоо хаалттай хөгжүүлэхээр шийдсэн юм.

Анжли РавалаНу трампын засаг захир­

гааны “эрчим хүчээр ноёлох” бодлогын хүрээнд газрын тос, шатдаг хийн экспортоо ихэсгэх төлөвлөгөө хэрэгжүүлж байгааг Засгийн газрын дээд албаны эрхэм тайлбарлав.

технологийн үр дүнд занарын давхарга дахь эрчим хүчний баялаг нөөцийг олборлох нөх цөл бүрдсэний тул аНу­ын экспортын газрын тос, байгалийн хийн эзлэх хувь сүү лийн хэдэн жилд эрс өслөө.

“америкийн бизнест байж болох экспортын бүхий л болом­жийг бид ашиглана” хэмээн аНу­ын эрчим хүчний орлогч сайд дэн Бруйет мягмар гарагт өгүүлсэн юм.

аНу энэ онд өдөрт 10 сая гаруй баррел олборлох замаар Саудын араб, оху­ыг гүйцэж түрүүлэн, дэлхийн газрын тосны гол үйлдвэрлэгч болох зорилго тавьсныг дэлхийн эрчим хүчний агентлагууд мэдээлэв.

үйл ажиллагаа нь гурван жил суларсан занарын ком­паниудад өсөлтийн хоёр дахь давалгаа тохиолоо. Зах зээлийг сайжруулах үүднээс опЕК болон тус эвслийн гаднах картель олборлолтоо танаж газрын тосны үнийг сэргээсэн нь энэхүү өсөлтөд нэмэр болжээ.

“Бид бүтээгдэхүүндээ зах зээл хайх нь гарцаагүй” хэмээн ноён Бруйет Financial Times, Лондонд чуулж буй эрчим хүчний хуралдаанд зориулсан Platt-ын

нийтлэлд тайлбарлав. аНу хэрэглэгч орнуудын

импортын бүрдэлд багтах шахалт өрнүүлж буйг тэрбээр нэмж өгүүлсэн юм. “таваарын зарим арилжигчдад хэт тулгуурлах ёсгүйг бид улс орнуудад ятгана” хэмээн тэрбээр мэдэгдлээ.

аНу­ын газрын тосны салбар олон арван жил үргэлжилж ирсэн түүхий тосны экспортын хоригийг цуцлах лоббийг 2015 онд амжилттай өрнүүлж чадсан. аНу­ын газрын тос экспортлогчид алс ази тивд ойрх дорнод, оху­ын уламжлалт нийлүүлэгчидтэй өрсөлдөж эхлэв. хоригийг цуцалснаас хойш түүхий тосны экспорт эрс өсөж, 11 дүгээр сарын байдлаар

өдөрт дунджаар 1.5 сая баррел боллоо.

аНу­ын шатдаг хийн ком­паниуд ч гадаад зах зээлд нэвтрэх сонирхолтой. lNG буюу хөргөж шингэрүүлсэн шатдаг хий аНу­ын экспортод гол байр суурь эзлэх хандлагатай болов. аНу­ын Засгийн газ рын статистикийг үзвэл шин гэрүүлсэн хийн экспорт өнгөрсөн онд өдөрт 56633700 шоо метрт дөхжээ.

аНу эрчим хүчний экспортоо өсгөх замаар вашингтоны гео­политикийн нөлөөг өргөжүүлж байгааг ноён Бруйет мөн өгүүлсэн юм. “аНу бусад гол олборлогчийг орлох сонголт байж чадна” хэмээн тэрбээр үзэж байна. польшийг аНу­ын өрсөлдөгч оху­ын эрчим

хүчний импортын хамаарлаас салхад нь туслахаар ноён трамп жилийн өмнө амласан.

“ирэх арван жилд бид эрчим хүч экспортлогч улс болно” хэмээн ноён Бруйет мягмар гарагт “олон улсын газрын тосны долоо хоног” хуралдааны үеэр мэдэгдэв.

аНу тогтворгүй, ихэвчлэн дайсагнагч байр суурьтай олборлогч улсуудаас эрчим хүчний хамааралтай байдлаа багасгах арга эрэлхийлж буйг орлогч сайд дурдсан юм. “аНу эрчим хүчний хувьд бие даах төдийгүй эрчим хүчээр ноёлно гэсэн үг. эрчим хүчний аюулгүй байдал бүрэн баталгаажна” хэмээн тэрбээр тайлбарлав.

Ноён трамп байгаль орчныг

хамгаалах зохицуулалтуудыг цуцалж, холбооны нутаг дэвсгэрт эрчим хүчний түрээсийг өргөжүүлэх маргаантай аргаар дотоодын олборлолтыг дэмжих арга эрэлхийлж байна.

аНу 2022 он гэхэд газрын тос, шатдаг хий экспортлогч улс болох тооцоог тус улсын эрчим хүчний яамны статистикийн жил тутмын судал гаанд дурджээ.

Ноён Бруйетын тайлбар нь аНу­ын эрчим хүчний сайд рик перри жилийн өмнө “эрчим хүчээр ноёлох америк олон улсын зах зээлд бүтээгдэхүүнээ экспортолж, даян дэлхий дэх манлайлал, нөлөөгөө өргөжүүлнэ” хэмээн хэлсэн үгийн цуурай боллоо.

АНУ газрын тос, шатдаг хий олборлодог болно

Занарын давхаргад олборлох нөхцөл бүрдсэний ачаар АНУ-ын экспортод сүүлийн хэдэн жилд газрын тос, байгалийн хийн эзлэх хувь эрс өслөө.

Хиймэл оюун ухааны хөгжлийг хяналтгүй орхиж болохгүй

Бараг 20­иод жилийн дараа анх удаа хийх гэж байсан хойд Солонгос, аНу­ын дээд хэмжээний уулзалт эхлэхээсээ хоёрхон цагийн өмнө цуцлагдсан хэмээн Цагаан ордон мэдэгдэл хийлээ.

аНу­ын албаныхны мэдээлс­нээр энэ сарын эхээр өмнөд Солонгост болсон өвлийн олимпийн нээлтийн дараа хойд Солонгосын улс төрийн дээд албан тушаалтан аНу­ын дэд ерөнхийлөгч Майк пенстэй уулзалт товлосон юм.

аНу­ын хэлж байгаагаар Майк пенсийн хэлсэн хатуухан

пенсийн мэдэгдлээс болж БНАСАУ уулзалтаа цуцлавзүйрлэлээс болж аНу, хойд Солонгосын удирдагч Ким Жөн уны дүү Ким ёо Жон нарын уулзалт ийн цуцлагдав.

дэд ерөнхийлөгчийн тамгын газрын дарга Ник айерс, “анх ажлаа хүлээж авсан өдрөөсөө л хэлсэн . . . олимпийн үеэр гоёмсог зургаар өөрсдийн хэрцгий дэг лэмээ хаацайлах гэсэн Кимийн оролдлогод аНу­ын удирдлагууд саад хийнэ.”

“Магадгүй тийм болохоор тэд уулзалтаас зугтаасан байх. эсвэл тэд ширээний ард сууна гэдэг нь анхнаасаа худлаа байж болох юм хэмээн” онцолжээ.

хойд Солонгос хөшүүргээ нэмэх үүднээс нэлээд хэдэн уулзалтаас зайлсхийж, цуцалж байсан.

энэ жилийн нээлт олимпийн дипломат ажиллагаанд шинэ зангилаа нэмсэн нь аНу, өмнөд Солонгос холбоотон улсуудын стратегийн ялгааг урвуулан ашиглах гэсэн Ким Жон уны

оролдлого юм.өмнөд Солонгосын Ерөн­

хийлөгч Мун Же ин хойд Солонгосын цөмийн зэвсгийн хөтөлбөртэй холбоотой яриа хэлэлцээ хийхээр зэхэж байгаа. харин аНу­ын хувьд хойд Солонгосыг цөмийн зэвсгээс нь албадан салгах зорилгоор бүхий л дарамт шахалт үзүүлж байна.

энэ сарын 9­нд болсон өвлийн олимпийн нээлтээс өмнө Майк пенсийн хойд Солонгосын дэглэмийн талаар хэлсэн хатуу­хан зүйрлэлээс үл хамааран уг уулзалт болох найдвар байсан. өмнөд Солонгос руу айлчлахын өмнө пенс хойд Солонгост шинэ хориг зарласан бөгөөд түүний дараа хойд Солонгосын дүрвэгсэдтэй уулзсан юм.

“аНу­ын дэд ерөнхийлөгчийг тэдгээр баримтууд эсвэл дарамт шахалтад нэгдэн орсон холбоотнуудын талаар дурдахдаа дэлхийн тавцанг ашиглахгүй байхыг хойд

Солонгос илүүд үзэх байсан байх” хэмээн айерс нэмж хэлэв.

аНу­ын төрийн департамент “Бид хүний эрхийн хүчир­хийллийн эсрэг анхаарал хан дуулах гэсэн америкийн үнэ цэнийн төлөө уучлалт гуйхгүй” хэмээн мэдэгдсэн.

үүгээр зогсохгүй нээлтийн үйл ажиллагааны үеэр пенс төрийн ёслолын тэргүүн Ким ён Нам болон пхеньянаас ирсэн бусад төлөөлөгчийг үл тоон өнгөрсөн билээ. тэрхүү дүр зураг нь барууны болон өмнөд Солонгосын хэвлэл мэдээллээс нэлээд шүүмж хүртэж, багагүй доромжлуулсан бөгөөд аНу­ын албаныхан үүнийг "дэлхийн хамгийн том дарангуйллын дэглэм”­ийн өөдөөс нүүр өгсөнгүй хэмээн тайлбарлаж байв.

харин маргааш нь пхеньян уулзалтаа цуцалсан юм.

ввМ©

ввМ©

том малын зүй бус хорогдол он гарсаар 309 мянгад хүрснийг үндэсний статистикийн хороо мэдээллээ. энэ нь өмнөх оны

мөн үеэс 244.5 мянгаар өндөр буюу 4.8 дахин өссөн дүн. Зүй бус хорогдлыг малын төрлөөр нь авч үзвэл, нийт хорогдсон малын 59.2 хувийг ямаа, 30.5 хувийг хонь эзэлж байна. өнгөрсөн сарын байдлаар 183 мянган ямаа хорогджээ.

харин хонь 94, үхэр 19.8, адуу 11 мянгыг тус тус давсан бай на. улсын хэмжээнд өвчнөөр хорогд­сон малын тоо толгой нэгдүгээр сард 3.3 мянга болж, өмнөх оны мөн үеэс 2.2 дахин буурсныг хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам мэдээллээ.

2018.02.22, пүрэв ~ №039 (838)

Эдийн засаг

11ЗаСгийН гаЗрыН Мэдээ СоНиН

ЗГМ ТОвЧХОН

АНУ доллар 2,398.26

Евро 2,953.22

Япон иен 22.25

ОХУ рубль 42.33

БНХАУ юань 377.79

БНСУ вон 2.23

вАЛЮТЫН ХАНШ

БНСУ-ын компани нэг тэрбум төгрөгөөр “ЛэндМН”-д хөрөнгө оруулав

Санхүүгийн салбарын шинэ старт­ап Монголын хөрөнгийн зах зээлд хөл тавилаа. хиймэл оюун ухаанд суурилсан сан­хүүгийн үйлчилгээ үзүүлдэг “лэндМН” банк бус санхүүгийн байгууллага Монголын хөрөн­гийн биржээр дамжуулан олон нийтэд хувь цаагаа санал болголоо. энэ сарын 21 буюу өчигдрөөс тус компанийн хувь­цааны захиалга авч эхэлсэн бөгөөд ирэх сарын 7­ны 13:00 цаг хүртэл үргэлжлэх аж.

Монголын санхүүгийн сал ­барын анхны финтек ком­пани болох “лэндМН” нийт хувьцааныхаа 25 хувийг нэгж бүрийг нь 25 төгрөгөөр арилжиж, зах зээлээс таван тэрбум төгрөг төвлөрүүлнэ. үүний 2.5 тэр бум

Санхүүгийн старт-ап хөрөнгийн зах зээлд хөл тавив

ХӨДӨӨ Аж АХУй

БАНК САНХүү

Малын зүй бус хорогдол 4.8 дахин өсчээ

Банк хоорондын гүйлгээний системийг шинэчиллээ

Г.Илч ЗГМ

Хиймэл оюун ухаанд суурилсан санхүүгийн үйлчилгээ үзүүлдэг “ЛэндМН” банк бус санхүүгийн байгууллага Монголын хөрөнгийн биржээр дамжуулан олон нийтэд хувьцаагаа санал болголоо

ҮСх ©

Том малын зүй бус хорогдол(мянган толгой)

2008

49.7

2009

120.4

2010

1860.5

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

64.5 22.8 72.2 10.6 8.7 118.4 64.5 309

Г.Байгал @baigalZGM

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

төгрөгийг стратегийн хөрөнгө оруу лагчдаас, үлдсэн 2.5 тэрбум төгрөгийг олон нийтээс та­тахаар тооцсон. тэгвэл БНСу­ын хөрөнгө оруулалттай Rhinos Asset Management “лэндМН”­д нэг тэрбум төг рөгийн стратегийн хөрөнгө оруулалт хийсэн байна. “энэ нь “лэндМН”­ийн ирээдүйд төдийгүй Монгол улсын эдийн засаг, төгрөгийн ханшид итгэж буйн илрэл” гэж андеррайтар компани болох Mirae Asset Securities Mongolia-ийн гүй-цэтгэх захирал Н.Цэвэгмид хэллээ. харин хөрөнгө оруулагч Rhinos Asset Management ком­панийн гүйцэтгэх захирал хан Сук Ким “лэндМН”­ийн оновчтой бизнесийн модель нь санхүүжилт хийх гол хөшүүрэг болсныг тэмдэглэсэн юм.

хөрөнгө оруулагчдын дунд багагүй хүлээлт үүсгэж байсан уг үнэт цаасыг хүртээмжтэй байлгахын тулд анхдагч зах зээлийн арилжаанд гар утсаар оролцох боломж олгож буй. “лэндМН”­ийн үнэт цаас нь Монголын хөрөнгийн биржийн түүхэн дэх 18 дахь IPO болж буйгаас гадна хөрөнгийн бир­жид хувьцаагаа арилжиж буй анхны банк бус санхүүгийн байгууллага болжээ. Монголын

хөрөнгийн биржид 2005 онд анхны IPO гарснаас хойш 17 компани олон нийтэд хувьцаагаа санал болгож 85.7 тэрбум төгрөг босгоод буйг хөрөнгийн биржийн гүйцэтгэх захирал х.алтай мэдээлсэн юм.

өнөөдөр хөрөнгийн зах зээлд бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ харьцангуй дутмаг, нэр тө­рөл цөөн, компаниудын хөр­вөх чадвар муу байна гэж Санхүүгийн зохицуулах хороо­ны дарга С.даваасүрэн дүгнэж байна. тэгвэл энэ үед бичил санхүүгийн зах зээлд үйл ажил лагаа эрхэлдэг компани хөрөн гийн зах зээлд анх удаа үнэт цаас гаргаж буй нь онцгой алхам. Компаниуд хувьцааныхаа хам гийн багадаа 25­34 хувийг олон нийтэд санал болгос­ноор хөрвөх чадвар сайжирч, олон нийт компанийн үйл

Хувьцааны захиалгыг ирэх

сарын 7-ны 13:00 цаг хүртэл авна

» УУл УУРхАй

0.3 Хувь. Олон улсын зах зээлд тонн зэсийн ханш 0.3 хувиар буурч, 7090 ам.доллартай тэнцэв.

» ТҮҮхИй ЭД

0.1Хувь. Цайрын ханш 0.1 хувиар хямдарч, 3550 ам.долларт хүрлээ.

» хөРөнГИйн ЗАх ЗЭЭл

10Төгрөг. “Материалимпекс” компани 2017 оны цэвэр ашгаасаа нэгж хувьцаанд 10 төгрөгийн ногдол ашиг хуваарилахаар болов. Ногдол ашгийг энэ оны арванхоёрдугаар сарын 31-нд багтаан хувьцаа эзэмшигчдийн дансанд байршуулах аж.

» Аж ҮйлДвЭР

6.9Хувь. Аж үйлдвэрийн салбарын үйлдвэрлэлийн индекс (улирлын нөлөөллийг арилгасан тооцоо) 2018 оны нэгдүгээр сард 154.7 болж, өмнөх оны мөн үеэс 6.9 хувиар буурсан байна.

» хөДөө Аж АхУй

45Мянган төгрөг. Ямааны нэг килограмм цагаан ноолуурын үнэ Архангай аймагт хамгийн бага буюу 45 мянган төгрөгийн ханштай байна. Харин Говь-Алтай, өвөрхангай, Сүхбаатар аймагт хамгийн өндөр буюу 70 мянган төгрөгт хүрчээ.

» ДЭлхИйД

7.8Хувь. АНУ-д телевизийн зар сурталчилгаанаас олох орлого 2017 онд 7.8 хувиар буурч 61.8 тэрбум ам.доллар болжээ. Энэ нь эдийн засгийн хямралаас хойших хамгийн бага дүн болов. » хУвьцАА

10Хувь. Жижиглэн худалдааны салбарт тэргүүлэгч Walmart компанийн санхүүгийн үзүүлэлт шинжээчдийн таамагт хүрсэнгүй. Тус компанийн хувьцааны ханш нь бараг 10 хувиар унаж, 94.8 ам.долларт хүрсэн байна.

» ТАнСАГ ЗАх ЗЭЭл

21Хувь. швейцарын 500-3000 ам.долларын үнэтэй бугуйн цагны нийлүүлэлт 21 хувиар өсжээ.

Монголбанк, азийн хөгжлийн банкны хамтарсан “төлбөрийн системийн шинэчлэл” төслийн хүрээнд банк хоорондын их дүнтэй гүйлгээний системийг шинэчиллээ. ингэснээр сис­темийн тасралтгүй, найд вартай ажиллагаа дээшилж, гүйлгээ

австралийн хөрөнгийн бир­жид бүртгэлтэй Xanadu Mines ком пани өмнөговь аймагт байрлах хар маг тай ордын хайгуулаа эрчимжүүлж, дөрвөн цэгт өрөмд лөг хийхээр болсон байна.

алт, зэсийн нөөц тэй хар­магтай ордын хайгуулыг өргөжүүлснээр ордын таамаг нөөцийг нэ мэгдүүлнэ гэж ком­пани үзэж байгаа юм. Xanadu Mines компани өнгөрсөн сард хармагтай төслийн талбайд хийсэн өрөмдлөгийн дүнгээ та­нил цуулсан. Талбайн Stockwork Hill хэсэгт 630 метрийн гүнээс

тонн хүдрээс 0.49 грамм алт, 0.34 хувийн агууламж бүхий зэс илэрсэн юм. Компанийн гүйцэтгэх захирал эндрю Стьюарт хар магтай орд нь олон улсын алт, зэсийн зах зээл дэх хамгийн ирээдүйтэй хайгуулын төслийн нэг болохыг тэмдэглэсэн.

Xanadu Mines компани хармагтайгаас гадна оюут улааны ордод хайгуул хийж байгаа. энэ оны хоёрдугаар сараас хойш огцом сулраад байсан Xanadu Mines ком­панийн ханш энэ долоо хоногоос сэргэж эхэлсэн. лхагва гарагийн байдлаар тус ком панийн нэгж хувьцааны ханш 0.24 австрали доллартай тэнцэж байна.

УУЛ УУРХАй

Xanadu Mines Хармагтай дахь хайгуулаа тэлнэ Г.ТөгсЗГМ

Г.МөнхЗГМ

дамжуулах хурд нэмэгдэх аж. тодруулбал, өдөрт дамжуулах гүйлгээний тоо гурав дахин өснө гэсэн тооцоо гар чээ. тэрчлэн системийн мес сежийн бүтэц ISO20022, олон улсад мөрддөг IBAN дансны дугаарлалтад шилжсэн байна.

Монгол улс анх 2009 онд банк хоорондын их дүнтэй гүйлгээний системд бодит цагийн горимоор ажиллах

RTGS /Банксүлжээ/ системийг нэвтрүүлсэн. үүний үр дүнд банк хоорондын их дүнтэй гүйлгээг нэг бүрчлэн бодит цагийн горимоор гүйцэтгэж байв.

харин 2018 оноос тус сис­темийг II хувилбарт амжилттай шил жүүлснээр банк хоорондын төлбөр тооцооны шуурхай, найд вартай, тасралтгүй байдал дээшилжээ.

ажиллагаанд идэвхтэй оролцох оролцоо нэмэгдэнэ гэж тэрбээр үзэж байгаа аж.

“лэндМН” нь 2017 оноос апп ликейшнээр дамжуулан барьцаа хөрөнгө шаардахгүйгээр хэрэг лээний зээлийг цахимаар шуурхай олгож эхэлсэн. өдгөө хэрэг лэгчдийн тоо 30 мянгад хүр сэн бөгөөд сард 5­6 мянган хэрэглэгч шинээр бүртгүүлж

байгаа аж. өнгөрсөн хугацаанд 16.7 тэрбум төгрөгийн 100 мянга гаруй удаагийн зээл олгосон. эдгээрийн эргэн төлөлт 98 хувьтай бол чанаргүй зээлийн хэмжээ 0.8 хувьд хэлбэлзэж буйг тус компаниас мэдээлсэн юм. тус компани энэ онд нийт 59 мянган харилцагчдад 196 тэрбум төгрөгийн зээл олгохоор төлөвлөжээ.

Мон

гол

шил

тгээ

н

Туул

Сон

гино

Усн

ы нө

өц

Зоос

бан

к

Герм

ес Ц

ентр

БиДи

Сек

Анод

бан

к

Жен

ко Ту

р Бю

ро

Реми

кон

Мер

екс

Олл

оо

хөх

Ган

Мон

гол

шуу

дан

Ай Тү

үлс

Хай

Би О

йл

Э Тр

анс Л

ожис

тикс

МиК

МхБ-д IPO гаргасан компаниуд(сая төгрөгөөр)

25.00030.00035.000

20.00015.000

5.00010.000

0

mse.mn ©

12 ЗаСгийН гаЗрыН Мэдээ СоНиН 2018.02.22, пүрэв ~ №039 (838)

Эдийн засаг

мОНгОЛЫН хөРөНгийН БиРЖ

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНООАПУ ХК APU 695.92 0.13% 2/21/2018ГОВЬ ХК GOV 23820 -0.25% 2/21/2018МИК ХОЛДИНГ ХК MIK 10010 -12.19% 2/21/2018МОНГОЛ ШУУДАН ХК MNP 600 9.09% 2/21/2018ДАРХАН НЭХИЙ ХК NEH 21500 0% 2/21/2018СҮҮ ХК SUU 201.09 -12.35% 2/21/2018ТАЛХ ЧИХЭР ХК TCK 25500 1.76% 2/21/2018ТАВАНТОЛГОЙ ХК TTL 11130 -0.98% 2/21/2018АДУУН ЧУЛУУН ХК ADL 2900 0% 2/21/2018БАГАНУУР ХК BAN 1999 -0.05% 2/21/2018БИ ДИ СЕК ХК BDS 1219 1.58% 2/21/2018БАЯНГОЛ ЗОЧИД БУУДАЛ ХК BNG 35980 0% 2/21/2018Э-ТРАНС ЛОЖИСТИКС ХК ETR 85 -15% 2/21/2018ГУТАЛ ХК GTL 19410 -6.59% 2/21/2018ХӨХ ГАН ХК HGN 84.91 0.01% 2/21/2018АЙТҮҮЛС ХК ITLS 128.42 -8.27% 2/21/2018

▲▼▼▲

◄►▼▲▼

◄►▼▲

◄►▼▼

◄►▼

мОНгОЛд үйЛ АЖиЛЛАгАА яВУУЛдАг гАдААд КОмПАНиУд

ТҮҮхИй ЭД

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1328.64 -0.04% 2/21/2018

ЦАГААН АЛТ PLA унци 997.7 -0.63% 2/21/2018

МӨНГӨ SIA унци 16.475 -0.23% 2/21/2018

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 319.65 -0.53% 2/21/2018

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 76.97 +0.1% 2/21/2018

WTI ТОС CLA баррель 61.3 -0.79% 2/21/2018

БРЕНТ COA баррель 64.97 -0.43% 2/21/2018

БЕНЗИН XBA 174.31 -0.41% 2/21/2018

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 2.605 -0.42% 2/21/2018

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 336.55 +0.21% 2/21/2018

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 100.25 +0.55% 2/21/2018

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 13.26 -0.23% 2/21/2018

БУДАА RRA центнер 11.855 +0.04% 2/21/2018

БУУДАЙ WA бушель 461.5 -0.22% 2/21/2018

КАКАО CCA тонн 2124 -1.12% 2/21/2018

КОФЕ KCA фунт 119.7 -0.04% 2/21/2018

Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▼

▼

▼

▼

▲

▼

▼

▼

▼

▲

▲

▼

▲

▼

▼

▼

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 7234.309 -5.16 -0.07% 2/21/2018DAX INDEX DAX 12377.6 -110.3 -0.88% 2/21/2018TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 15439.44 -13.2 -0.09% 2/21/2018S&P/ASX 200 AS51 5943.724 +2.87 +0.05% 2/21/2018S&P 500 INX 2716.26 -15.96 -0.58% 2/21/2018SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3199.159 +14.2 +0.45% 2/21/2018DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 24964.75 -254.63 -1.01% 2/21/2018TOP 20 MSETOP 20700.56 -686.91 -3.21% 2/21/2018FTSE 100 UKX 7235.92 -10.85 -0.15% 2/21/2018HANG SENG HSI 31431.89 +558.26 +1.81% 2/21/2018NIKKEI 225 NKY 21970.81 +45.71 +0.21% 2/21/2018

▼▼▼ ▲▼▲▼▼ ▼▲▲

ДЭлхИйн Голлох ИнДЕКСҮҮД

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

80.26 -1.64% 2/21/2018

0.014 -17.65% 2/21/2018

9.35 1.91% 2/21/2018

0.01 10% 2/21/2018

0.013 -7.69% 2/21/2018

3.1 1.64% 2/21/2018

3.58 -0.56% 2/21/2018

0.18 2.86% 2/21/2018

0.52 -7.14% 2/21/2018

0.24 4.35% 2/21/2018

▼

▼

▲

▲

▼

▲

▼

▲

▼▲

Монголын хөрөнгө оруулалтын корпораци © The Schneider Group © Монголын ноос, ноолуурын холбоо ©

ноолууран бүтээгдэхүүний экспорт, ханшийн өөрлчлөлт Дэлхийн ноолуурын зах зээлийн индекс ноолуурын үйлдвэрлэл(мянган ам.доллар) (нэгжээр) тонн

USD-MNTмян.ам доллар

2009

Экспорт Хятад ▲ 1.66Нийт түүхий эдНоолуурын нийт борлуулалт

Эцсийн бүтээгдэхүүнвалютын ханш иран ▲ 2.08 Монгол ▲ 5.08

2010

12,000

10,000

8,000

6,000

4,000

2,000

0

200

150

100

50

0

12,000

10,000

8,000

6,000

4,000

2,000

0

2,500

2,000

1,500

1,000

500

0

600.0

500.0

400.0

300.0

200.0

100.0

0

2011 20122015

8,000

315.6349.8 378

528

8,500 9,000

900 1,100 1,270 1,800

2013 20001996 2017/12/312016

2014 2005 20102017

2015 20152018

2016

116.1

78.491

9,500

1тиймээс “Ноолуур­2” хөтөл­

бөрийн үр дүнд түүхий эдийнхээ 60­70 хувийг эцсийн бүтээгдэхүүн болговол ноолуурын салбарт том дэвшил авчирна гэдгийг тэрбээр үргэлжлүүлэн тайлбарлалаа.

Жилд авч буй есөн мянган тонн ноолуурын багахан хэсгийг л эцсийн бүтээгдэхүүн болгож байгаа нь санхүүжилт дутмаг, суурилагдсан хүчин чадлаа гүйцэд ашиглаж чадахгүй байгаатай холбоотойг салбарынхан хэлж байна. одоогийн байдлаар Монгол улсад ноолуурын иж бүрэн цогцолбор үйлдвэр 15, анхан шатны боловсруулах үйлдвэр 23, сүлжмэлийн жижиг үйлдвэр 51, өрхийн 1500 гаруй үйлдвэр үйл ажиллагаа явуулж байна. гэвч энэхүү хүчин чадлын тал орчим хувийг л ашиглаж байгаа нь үйлдвэрүүдэд эргэлтийн хөрөнгө дутмаг байгаатай холбоотой хэмээн Монголын ноос, ноолуурын холбооны дэд тэргүүн г.ёндонсамбуу ярилаа.

“үйлдвэрүүдэд эргэлтийн хөрөнгө дутмаг байдгаас зээл авах шаардлагатай болдог. гэвч зээл хавар ноолуур самнахаас өмнө амжиж гарах боломжгүй тул сайн чанарын ноолуураа хэрэгцээтэй хэмжээгээр авч чаддаггүй. түүхий эдийнхээ ихэнхийг ченжүүд, өмнөд хөршийн наймаачдад алддаг” хэмээн “эвсэг” брэндийн үйлдвэрлэгч хэлсэн. Манай улсад хөдөө аж ахуйн түүхий эдийн бэлтгэн нийлүүлэлтийн тогтолцоо нурсан. тиймээс ноолуур худалдаж авахын тулд үйлдвэрлэгчдээс тээвэр, томилолтын гээд нэмэлт зардлууд гардаг. энэ бүх асуудлыг цогцоор нь шийдэхийн тулд үйлдвэрлэгчдэд бага хүүтэй

Ноолуурын орлого зургаа дахин нэмэгдэнэ

Үйлдвэрлэгчдийг дэмжих 500 тэрбум төгрөгийн эх үүсвэртэй сан байгуулна

зээл олгох “Ноолуур хөгжил” сан байгуулахаар болжээ. 500 тэрбум хүртэл төгрөгийн эх үүсвэртэй байх уг сан тариалан эрхлэлтийг дэмжих сангийн зарчмаар ажиллах аж.

харин Монголын хөрөнгө оруулалтын корпорациас 2016 онд гаргасан судалгаагаар нийт үйлдвэрийн 50 хувь нь угаах үйлдвэр байна. 2017 оны байдлаар эдгээр үйлдвэрээр дамжин 5400 гаруй тонн угаасан ноолуур өмнөд хөршийн зах зээлд гарсан нь нийт түүхий эдийн 60 гаруй хувийг эзэлж буй юм. энэ нь ноолуураас олж буй нийт орлогын 54.3 хувийг

бүрдүүлж байна. харин эцсийн бүтээгдэхүүнээс нийт 133.9 мянган ам.доллар ноолуурын салбарт оржээ.

энэ нь нийт орлогын 35, түүхий эдийн 10 гаруйхан хувь юм. харин хоёр үе шаттай хэрэгжих “Ноолуур­2” хөтөлбөрийн үр

дүнд 2022 он гэхэд нийт түүхий эдийн 60 хувийг эцсийн бүтээг­дэхүүн болгосноор ноолуураас олох орлогыг зургаа дахин нэмэгдүүлэх боломжтой аж.

эцсийн бүтээгдэхүүнээс гадна ноолууран утасны зах зээл монголчуудад нээлттэй, уг нь. Ноолуурын түүхий эдийн 16­17 хувийг ээрэх хүчин чадал манай улсад бий. хөтөлбөрийн үр дүнд энэ хүчин чадлыг 3­3.5 дахин нэмэгдүүлнэ. ингэснээр угаасан ноолуурын экспорт 50 гаруй хувиар хумигдах юм. гэхдээ угаасан ноолуурын экспортыг хорихын тулд дотоодын үйлдвэрлэлээс гадна тарифын

бус зохицуулалт хэрэгжүүлж байж үр дүнд хүрнэ гэдгийг д.алтанцэцэг хэлсэн. үүний дараа самнасан ноолуурын экспортод мөн тарифын бус зохицуулалт хийнэ. ингэж байж түүхий эдийн экспортыг хумьж, дотоод зах зээл дээр ченжийг халах нөхцөл бүрдэх аж. харин түүхий эдийг бэлтгэж, нийлүүлэхэд хөдөө аж ахуйн бирж, салбарын яамны оролцоо чухал. Ялангуяа, хөдөө аж ахуйн биржийг бүртгэх ажил хийхээс илүүтэй түүхий эд бэлтгэлийн тогтолцоогоо сайжруулах шаардлагатайг мэргэжилтнүүд анхаарууллаа.

• “ноолуур хөгжил” сан Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сангийн зарчмаар ажиллана.

• хоёр үе шаттай хэрэгжих “ноолуур -2” хөтөлбөрийн үр дүнд нийт түүхий эдийн 60 хувийг эцсийн бүтээгдэхүүн болгоно.

• Эцсийн бүтээгдэхүүнээс гадна ноолууран утасны зах зээл монголчуудад нээлттэй байна.

Одоогийн байдлаар Монгол Улсад ноолуурын иж бүрэн цогцолбор үйлдвэр 15, анхан шатны боловсруулах үйлдвэр 23, сүлжмэлийн жижиг үйлдвэр 51, өрхийн 1500 гаруй үйлдвэр үйл ажиллагаа явуулж байна.

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

2017 онд эцсийн бүтээгдэхүүнээс

133.9 мянган ам.доллар олсон