ប្រវត្តនិិងលក្ខណៈអក្សរខ្មែរ ក្រោយក្េលដែលបានបក្្កើតភាសាសរាប់និយាយទាក់ទ្គ្នា ក្ ើយ មនុសសបានបក្្កើតនូវសញ្ញា ក្សស្ៗសរាប់កត់រានូវ ពាកយសមតី ក្រឿ្រ៉ា វ រេឹតិតោរណ៍ក្សស្ៗដែមក្ទៀត។ សញ្ញា ក្ ោះ លុោះក្រោយមកក៏ក្កើតបានជាតួអកសរក្នោះឯ្។ ោរសិកា រសាវរជាវខា្របវតតិអកសរបានឱ្យែឹ្ថា ក្ៅរបាណបួនពាន់ឆ្ា ាំមុនររិសតសករជ ជនជាតិក្អ សុបីបានបក្្កើតតួអកសរមុនក្រ ប្អស់ ដតសញ្ញា តួអកសរទា ា្ំ ក្ ោះេុាំដមនជាតួអកសរេិតរបាកែែូចសេវថ្ែៃក្នោះក្ទ រឺជាសញ្ញា រូបវតថុ រូបសតវ រូបមនុសស រូប រុកខជាតិ រូបផ្កក ឬរូបផ្កក យជាក្ែើម ដែលក្រក្ៅថាសកតកិ្លខ។ សក្តលិេខនៃលេហ្ស ៊ីបបសរាណ

ប ា ប់មកក្របានរកក្ ើញអតថបទសិលាចារកឹជាសកតិក្លខចិន ដែលានអាយុរបដ លេីរពាន់ឆ្ា ាំមុនររិសតសករជ។

សក្តលិេខចៃិ (េក្្របសរាណចៃិ ចារកឹ្លេើឆ្អងឹសត្វ) ដលំណើ រវវិត្តនៃេក្្រចៃិ

លុោះក្រោយមកក្ទៀត របវតតិវទូិបានរសាវរជាវរកក្ ើញថា ជនជាតិក្ វនីសីុ (Phoenicia ឬ Phoenician ជាជនជាតិនិ្អារយ ធម៌បុរណមួយាា្ំ ក្ៅតាំបន់សមុរទក្មឌីដទរ៉ា ក្ណ កាុ្ចក្ ល ោះឆ្ា ាំ១៥៥០មុនរ.ស ែល់ឆ្ា ាំ៣០០មុនរ.ស) ជាអាកបានសា្តួ អកសរសក្រមចក្ ើ្ជាែាំបូ្ប្អស់ ក្ ើយអកសរក្ វនីសីុក្នោះ ក៏បានក្ៅជាក្ែើមរតកូលថ្នអកសររបស់ជនជាតិក្សស្ៗក្ទៀតកាុ្ ក្លាក រួមានអកសរ រកិក ឡាាា្ំ និ្អកសររពា មីីក្ៅរបក្ទសណ ឌ្ា ។

អកសររពា មីីបានសតល់ក្ែើមកាំក្ណើ តែល់អកសរជាក្រចើនកាុ្របក្ទសណ ឌ្ា ដតអកសរណ ឌ្ា ដែលក្រសាា ល់ក្រចើនជា្ក្ររឺ ក្ទវ ររ ីឬ ររ ីដែលកត់រាភាសាសាំស្កសកឹត ក្ ើយក្រោយមកបានោល យក្ៅជាអកសរ សរាប់ជនជាតិណ ឌ្ា ក្របើជាសលូវោររ ូតមក ែល់សេវថ្ែៃ។ ក្របានរកក្ ើញផ្កា ា្ំ សិលាចារកឹមួយ ក្ៅវ ៉ាូោញ់ (សថិតកាុ្ភូមិភារញ៉ា រា្ ថ្នរបក្ទសក្វៀត្មសេវថ្ែៃ) ដែលរបវតតិវទូិ បានចាត់ទុកថាក្ ោះរឺជាផ្កា ា្ំ សិលាចារកឹដខមីរែាំបូ្ប្អស់ រឺចារក្ៅសម័យនររភាាំ ( វូណន) ប៉ាុដនតក្សចកតីកាុ្សិលាចារកឹក្ ោះ សរក្សរជាភាសាសាំស្កសកឹត។ ាមោរសិកាក្របៀបក្ធៀបអកសរដខមីរបុរណក្នោះ ក្ៅនឹ្អកសរណ ឌ្ា ដប៉ាកខា្តបូ្ ក្របានែឹ្ថា ានរទ្់រទាយែូចគ្នា ។ រសបាមសម័យក្ ោះ ដខមីរនិ្ណ ឌ្ា ានទាំ ក់ទាំន្នឹ្គ្នា ជាញឹកញប់ស្ ក្រក៏សនាិដ្ឋា នថា ដខមីរបានខចីតួអកសររពា មីីរបស់ណ ឌ្ា មកក្របើ។

សិលាចារកឹ្ខ្ខែរ (KA.199) ចារល ើងលៅសត្វត្្ទ៊ី៧ ជាភាសាសំស្រសកឹត្

អកសរដខមីរដែលក្របើរបាស់ោលេីសម័យក្ែើម េុាំដមនែូចគ្នា នឹ្អកសរសម័យបចចុបបនាក្នោះក្ទ រឺអកសរដខមីររតូវបានវវិតតនិ្ដកដរប រទ្់រទាយយា៉ា ្ក្ោច្ស់ក៏ចាំនួនែប់ែ្រួចមកក្ ើយ ក្ទើបក្កើតបានជារូបរ្េិតរបាកែែូចតួអកសរដែលដខមីរក្របើរបាស់ សេវថ្ែៃក្នោះ។ ែាំក្ណើ រវវិតតន៍ក្រចើនក្លើកក្នោះក្ ើយ ដែលក្ធវើឱ្យតួអកសរដខមីរានោន់ដតក្រចើនក្ ើ្ ក្ ើយរតឹដតរសួលសរក្សរ ក្ ើ្។ ក្នោះក្ ើយជាសាា ថ្ែថ្នបុេវបុរសដខមីរ ដែលានក្ទេក្ោសលយខា្ដកសរមួលនិ្ខា្បក្្កើតែមីីក្ែើមបបីាំក្េញោរខវោះខាត ក្នោះឯ្។ ក្រោយដែលានកាំក្ណើ តាាំមួន និ្ានោរវវិតតន៍ក្េញរូបរ្ដមនដទនក្ ើយ អកសរដខមីរក៏ចាប់ក្សតើមានកបួនក្វយាករណ៍ កាុ្ោរអាននិ្សរក្សរចាស់លាស់ក្ ើ្ជាលាំដ្ឋប់។ ក្ៅកាុ្អកសរដខមីរ ក្រនិយមភាា ប់រសៈនិ្េយញ្ានៈ ដែលជាក្ តុ ាំឱ្យានទាំ ក់ទាំន្ក្ៅវញិក្ៅមករវា្រសៈនិ្េយញ្ានៈ។ ទាំ ក់ទាំន្ក្នោះក្ ើយ ដែលជាក្ តុប ត្ លឱ្យានរសៈកប់កាុ្េយជញ្ានៈនិ្រសៈភាា ប់តួ។ រសៈភាា ប់តួដខមីរ ានសញ្ញា ដត មួយ ប៉ាុដនតានសាំក្ល្េីរ រឺសាំក្ល្ អ អ៊។ ចាំដណកឯេយញ្ានៈក៏ានសាំក្ល្ អ អ៊ ដែរ។ េយញ្ានៈសាំក្ល្ អ រឺ ក ខ ច ឆ ែ ឋ ណ ត ែ ប ស ស អ ។ រឯីេយញ្ានៈសាំក្ល្ អ៊ ាន រ ្ ជ ឈ ញ ឌ ឍ ទ ធ ន េ ភ ម យ រ ល វ ។ ក្ដ្ឋយមូលក្ តុក្នោះក្ ើយ ដែលក្ធវើឱ្យេយញ្ានៈនីមួយៗអាចជាេា្ាបាន ឧទា រណ៍៖ ក ខ រ ែ េ ។ល។

ក្មៃសស្ ខសាចជ់្រូក្ ស្រសត៊ីពកូ្ៃ ទូក្ដ

ក្ៅកាុ្អកសរដខមីរ េយញ្ានៈេីរក្ៅក្រៀ្គ្នា ក៏អាចបក្្កើតជាេា្ាបានដែរ ែូចជាពាកយ កក បក ចប ែត ប្ ទយ ជាក្ែើម។

ទឹក្ក្ក្ បក្លចក្ ចប ថត្

រឯីេយញ្ានៈរបកប ឬេយញ្ានៈចុ្េា្ាេុាំានរសៈកប់ក្ទ រឺានដតសាំក្ល្េយញ្ានៈប៉ាុក្ ណ្ ោះ។ បុេវបុរសដខមីរបានបក្្កើតតួក្ជើ្េយញ្ានៈក្ ើ្សរាប់យកក្ៅសរក្សរក្ៅក្រោមេយញ្ានៈក្សស្ៗក្ទៀត ក្ែើមបសីស ាំគ្នា ឱ្យក្កើតក្ៅ ជាពាកយសរាប់កត់រាសមតីឬក្រឿ្រ៉ា វ ឧទា រណ៍ែូចជា រកូច ឆ្មី សករ ែមី រតី ក្ាា ត ។ល។ ជ្ក្ចូ ឆ្មែ សករលនោ ត្ ជ្ត្៊ី

ក្រៅេីក្នោះក្ទៀត ក្ជើ្េយញ្ានៈអាចក្របើជាេយញ្ានៈក្ែើមេា្ាទីេីរថ្នពាកយេា្ាតរមួត ក្ ើយក្ៅដតានសាំក្ល្ែូចេយញ្ានៈ ដែរ ឧទា រណ៍ែូចជាពាកយ ‹‹េនយល់›› ដែលក្ជើ្ ‹‹្យ›› ក្ៅកាុ្ពាកយក្នោះរតូវអានថា ‹‹យ›› េីក្រពាោះវាជាេយញ្ានៈក្ែើមរបស់ ពាកយ ‹‹យល់›› ។ ក្ដ្ឋយសារេយញ្ានៈដខមីរានសាំក្ល្ អ អ៊ ក្នោះក្ ើយ បានក្របក្្កើតឱ្យានសញ្ញា ‹‹អ រឺ មូសិកទនត ឬ ក្ធមីញកណតុ រ›› និ្ សញ្ញា ‹‹អ៊ រឺ រតីស័េា ឬ សក់ក›› ក្នោះក្ ើ្។ សញ្ញា អ ‹‹ ៉្ា›› បានក្ធវើឱ្យេយញ្ានៈ ្ ញ ម យ រ វ ោល យជាសាំក្ល្ អ រឺ ៉្ា ញ៉ា ម៉ា យ៉ា រ ៉ា វ ៉ា។ ឯសញ្ញា អ៊ ‹‹្៊›› បានក្ធវើឱ្យេយញ្ានៈសាំក្ល្ អ បួនតួបតូ រក្ៅជាសាំក្ល្ អ៊ វញិ ក្ ោះរឺ ប ស អ បតូ រក្ៅជា ប៊ ស៊ ៊ អ៊ វញិ។ ក្រក្ធវើដបបក្នោះ រឺក្ែើមបឱី្យានេយញ្ានៈររប់រគ្នន់ តរមូវាមោរបនលឺពាកយរបស់ដខមីរ។ មួយវញិក្ទៀត អកសរដខមីររតូវក្រសរក្សរជាប់ៗគ្នា គ្នមី នោរែកឃ្លល ក្ៅចក្ ល ោះពាកយនីមួយៗក្ទ ប៉ាុដនតមិនអាចក្ធវើឱ្យដខមីររចលាំបាន ក្ទ េីក្រពាោះក្រអាចែឹ្បានក្ដ្ឋយសារន័យរបស់ពាកយនីមួយៗ។ លកខណៈេិក្សសថ្នអកសរដខមីរក្នោះ វាជាោរងាយរសួល្ស់សរាប់របជាជនដខមីរ កាុ្ោរកត់រារាំនិត សក្ញ្ចត រេឹតតិោរណ៍ ទាំក្នៀមទាល ប់ របវតតិសាស្កសត អកសរសិលប ៍ និ្អាចក្ធវើឱ្យរបជាជនដខមីរានលទធភាេក្ឆលើយឆល្ ទាក់ទ្គ្នា ាម សាំបុរតសាា មក្សស្ៗ ក្ដ្ឋយក្របើអកខរដែលានអតតសញ្ញា ណជារបស់ដខមីរេិតៗ រួរឱ្យានក្ាទនភាេជាថ្រកដល្។ ក្ៅក្េលបចចុបបនាក្នោះ អកសរដខមីររតូវបានអាកបក្ចចកក្ទសបញ្ចូ លក្ៅកាុ្របេ័នធកាំេយុទរ័ ដែលជាោរមួយជួយសរមួលែល់ ោរសរក្សរនិ្រកាឯកសារក្សស្ៗក្ទៀតស្។

អត្ថបទដកស្រងច់េញពីចរៀវចៅ យ ើងយរៀនភាសាខ្មែរ ច ៀបច ៀងចោយ៖ ចរឿ ចកត្ា រឹង ផុរ និង ស្ពំ រីុសាផាន្ឋា (ឆ្ន ១ំ៩៩៧)

ច ៀបច ៀង រស្រួល និងបន្នថរ ូបភាពកនុងអត្ថបទចនេះចោយ៖ ប នុចាន ់រុស្ករិ ី (ឆ្ន ២ំ០១២)