1

មាតកា ឧទទសកថា ....................................................................................................... 4

សេចកតថលែងអណរគណ ................................................................................. 5 អារមភកថា ........................................................................................................ 7

ស ៀន ......................................................................................................... 12 អបាយមខ................................................................................................... 13

សសចកតសតើម ................................................................................................... 14

ធមមទាន ......................................................................................................... 20

អាមសទាន ................................................................................................... 27

បាដបគគលកទាន ......................................................................................... 29 េងឃ .................................................................................................... 30 ............................................................................................... 32

.................................................................................................. 38

.................................................................................... 39 ទានកនងេបបរេបញញតតធម .......................................................................... 42 េបបរេទាន ............................................................................................... 45 េងគហធម ................................................................................................... 48 ហ មាតាបតា ........................................................................... 49 ហ ............................................................................. 50 ហ .................................................................................. 53 ហ ................................................................................. 54

2

ហ ................................................................... 55 ហ ......................................................................... 56

ទានបបសេទ .................................................................................................. 59

ទានកនងពរះវនយ ........................................................................................ 59 ទានកនងពរះេពត ........................................................................................ 59 ទានកនងពរះអភធមម ..................................................................................... 60 ករណាទាន ................................................................................................. 60 បជាទាន ឬ បដការទាន .............................................................................. 61 ហ ឬ ហ ......................................................................... 61 កាលទាន .................................................................................................... 61 អេមមតទាន ................................................................................................ 62 អភយទាន................................................................................................... 63 ទកខណានបបទាន ......................................................................................... 65 .................................................................................................... 68

................................................................................................. 77

ទានមានលលអ ............................................................................................ 86

ទកខណាទាន ................................................................................................ 87 ឆឡងគទាន .................................................................................................... 91

ទានានសងស .................................................................................................. 96

អានេងសននធមមទាន.................................................................................... 98 អានេងសននចតបបចចយទាន ...................................................................... 100 អានេងសននចវរទាន ................................................................................. 100

3

អានេងសននបណឌ បាតទាន ........................................................................ 101 អានេងសននសេនាេនទាន ....................................................................... 103 អានេងសននគលានសភេជជទាន ................................................................. 105

ទានវចារណកថា ...................................................................................... 108

សធវើទានបានកក ឬ ? .................................................................................... 116

េពវសកពងសណាង ....................................................................................... 123

ទានបនេសយ ........................................................................................... 127 េលបនេសយ .......................................................................................... 129 ភាវនបនេសយ .......................................................................................... 134

សរឿងសោសទយយកាហមណ ............................................................................. 149

កពះសបាឋលសតេរ ........................................................................................... 155

អវសានកថា .............................................................................................. 159

........................................................................................... 167

សសចកតជនដណង ....................................................................................... 168

......................................................................... 169

4

ឧទទសកថា

េមឧទទេបណយកេល ថដលសកើតស ើងអរការរាយាមអតធន

ដកពេងពបមលសរៀបសរៀងជាសេៀវសៅសនះ ជនចស ះមាតាបតា ពគឧបជាយាចារយ ញាតកាទាង ៧ េនាត ន ថដលមានជវតរេសៅេរវនលៃកត ថដលបានថចកឋានសៅស ើយកត េមអនសមាទនាកេលផលបណយ ននធមមទានសនះ សោយ ពជះថលែ ស ើយេមឲយបានេសពមចនវេមបតតទាងឡាយ ៣ ពបការ គេមបតតមនេស េមបតតសទវតា នង េមបតតពរះន វ ន ។ េមអេសលាកមតតអនកអានបានជបពបទះ នវរទធររ ៤ ពបការ គ អាយ វណណៈ េខៈ រលៈ ។ េមសាេនាពរះេមណសោតមពរះបរមពគ មានអាយយនយរពគបកណត ៥០០០ ពរះវេា សដើមបជាមែបសាខាដពតជាកពតជដលេតវទាងឡាយកនងនពតភរ ។

េមសេចកតបរេទធ េថតសៅកនងេនាត នចតតេតតនករជានចចនរនតរ ។ សសពវ សោត សខ សោនត

សមសពវសតវទាងឡាយ បានសខសបបាយ ។ May all beings be happy.

5

សសចកតថលែងអណរគណ

េមថលែងអណរពរះគណ នង អរគណយាា ងពជាលសពៅចស ះ ៖ ភកខ វនយធសោ មហា យន សនឿន ពបធានរទធកេមាគមថខមរ សៅទពកងសានតាអាណា (Santa Ana, California) ថដលពរះអងគបានជយថកេពមលវាកយេរទ ភាសាបាល នង អតថនយ ពរមទាងបានផតលកបនចាបសផសងៗ េពមាបដកពេងមកបញច លកនងសេៀវសៅសនះ ។ ភកខធមមសតថសោ មហា សខ សសឿន ថដលពរះអងគបានជយវាយអកសរករយទរ (computer) នងជយរនតយ អតថនយ ឃលែ លបះ អកខោវរទធសោយអេរេមតថភារមនខាែ ចសនឿយពរះកាយ ។ សលាក អ ច ណាត ពបធានវតតសខមររទធកាោម ពកង ងប ច (Long

Beach California) ថដលសលាកបានជយសផទៀងផទទ តថកេពមលឃលែ លបះ អកខោវរទធ នង ផតលគនតដលអៗ សធវើឲយសេៀវសៅសនះមានអតថរប អតថរេ នង អតថនយអាចទទលយកបាន ។ សលាក គជ សជាត ថដលសលាកបានចណាយសរលសវលាដមានតនមែ ជយរចនាពកបសេៀវសៅសនះ ឲយមានសសាភណភារគរជាទពជះថលែ កនងពរះរទធសាេនា ។ ឯកឧតតម ហង ទោយ េមាជកពរទធេភា ននពរះោជាណាចពកកមពជាអាណតតទ ២ ថដលសលាកមានចតតពជះថលែ កនងពរះរទធសាេនា ផតចសផតើមគនត នង េណមររ ឲយខ សេៀវសៅសនះផាយជាធមមទាន ។

6

ពបេនសបើោម នការឧបតថមភជយសពជាមថពជង រេណាកពរះេងឃ នង អេសលាកដចបានជពមាបខាងសលើសនះសទ សេៀវសៅ អាមសទាន នង ធមមទាន សនះ ពបាកដជារបានសលចសច ជារបោង ជាេមទធកមមនលែថលែ េពមាបពរះរទធសាេនាស ើយ ។

២ នៅ ឡងបប ច រដឋ លហវរញា ស

(Long Beach, California, USA)

ថងៃ ១៥ ខខ ព.ស. ២៥៥៦

តតវនងថងៃទ ២៨ ខខ គ.ស. ២០១២ November 28, 2012

ឈ គ ៀត

7

អារមភកថា

សេៀវសៅ អាមសទាន ធមមទាន សនះជាសាន នដទ ៣ របេខ បនាទ បរសេៀវសៅ កទសតកមមល នង សេៀវសៅ កពះពទធដកា ថដលបានទទលការោពទយាា ងសពចើនបងគ រ រេណាកេបបរេជន សលាកអនកអានរពគបមជឈោា ន ជាស តញាងរបខឲយកានថតមានទក កាែ ហាន មានវរយភារ នង សមាទនភារកនងកចចការពបមល ចងពកងជាសេៀវសៅ ថផនករទធសាេនាតសៅសទៀត ។ វណណកមមលមសនះ ខចងពកងសរៀបសរៀងស ើង តាមេណមរររបេឯកឧតតម េមាជកពរទធេភាននពរះោជាណាចពកកមពជា អាណតតទ ២ ថដលជារទធមាមកជនមាន ពជះថលែ សចតនាមតពេច ពបាថលន បណត ះឧបនេសយទកកនងថលន លរទធសាេនា ដចខបាទផងថដរ ។ កនងសលាកេននវាេ មនេសមាន កៗមានទេសនៈ ជសនឿ ទដា មនដចោន សទ ស ើយពតវបានសគចាតជា ២ ពបសភទ ។ ពបសភទទ ១ ជាមនេសសជឿកមមផល បណយបាប ចល សធវើទាន រកាេល ចសរ ើនភាវនា ។ ចថណកពបសភទទ ២ ជាមនេសមនសជឿកមមផល កេលាកេល មនចល សធវើបណយេនទរទាន ថលមទាងរះគនទាយកទាយកា ថលជាមនេសលៃងសលែ យកពទរយេមបតតខែនឯងសៅថចកចាយឲយសគទសទៗ សទៀតផង ។

8

ខេរសេរសេៀវសៅសនះ សោយថផអកសៅសលើគមពរពរះរទធសាេនា (Theravada Buddhism) ថផអកសៅសលើទេសនវជាជ (Philosophy) កនងសោលបណងជយបភែេបបរេជនពបសភទទ ១ ឲយបានយលចាេ រពបសភទននទានលកខណៈននទាន នង េលបៈបសចចកសទេ ននការសធវើទានឲយបានពតមពតវ តាមគនែងពរះរទធសាេនា ។ មនមានឆនទៈបញច ះបញច លមនេសពបសភទទ ២ ឲយបរចាច គ (giving up) ទានស ើយ ស ើយករតថតមនថមនសដើមបចាកសចកចាកេករ ទាយកទាយកាថដលមានេទាធ (faith) ពជះថលែ មកស ើយសនាះ ឲយសជឿអានេងស (advantage) ផទក បមខ រ តោច ហា នលកពទរយេមបតត ថពេចការ សោពកប សេះដរ យកមកសធវើទានកសទថដរ ។ លវសបើពរះ បានរកស ើ ធមមវនយសោយពរះអងគឯង កពទងរបានយករទធភារសៅពគបេងកតរកសាវក ឲយសជឿរទធវចនៈរបេពរះអងគ ទាងងងតងងល ខវះការរចារណារកស តផល ។ ពរះ ោេសតឿនរទធសាេនកជនឲយសពបើវចារណញញញ ណ (reason) ឬ េមាម ទដា (ការយលពតមពតវ) មននង សជឿអវមយ ។ ពទងសទេនាទកកនង លាមេពត 1 ថល ៖

១. កពបកាន ឮតាមោន , ២. កពបកាន ឬ ),

1 ១ ២១៨

9

៣. ត កពបកាន ),

៤. កពបកាន ឬ គមពរ ),

៥. ត ត កពបកាន ហ សោយការនកសៅ ឬ សាម នយក),

៦. ត កពបកានសោយ (កាត ហ ឬ តពមវ),

៧. ត កពបកាន , ៨. កពបកាន ,

៩. កពបកាន , ១០. គ ត កពបកាន ថល េមណៈ ជាពគសយើង ។

ពរះ ពទងសទេនា កយ សនះទក យរ ណាេមកស ើយ េថតសៅតាមេសៅសដើមដថដល ហាកដចជាសៅលមៗ ។ រទធវចនៈសនះ បញញជ កចាេថល ពរះរទធសាេនាជាសាេនាពបគលសេរភារឲយបគគលមាន កៗកនងការសជឿ ការនយាយ ការសធវើ ការគត ស តផលសទ េមបថតកនងការសធវើទាន ដច

10

មានរទធភាេតមយថល “វសចយយ ទាន សគតបបសតេ”2 “កាលរចារណាស ើយឲយ ជាអសរើថដលពរះេគត3ពទងេរសេើរ ” ។ ខេងឃមថល សាន នដសនះគងអាចបានជាពបទបតចមយ ជយបភែេបបរេជន មតតអនកអានឲយយល រទានបនេសយ ទានានេងស នងេលបៈបសចចកសទេកនងការសធវើទានឲយបានផលលអ តាមពរះរសទាធ វាទ ។ ខេមអភយសទាេទកជាមន រេណាកអនកពបាជ ោជបណឌ ត អតថសកាវទ ខាងពរះរទធសាេនា ពបេនសបើអេសលាកជប ពបទះស ើ មានក េឆគងថផនកនយមនយ កយសរចន ឃលែ ពបសយាគ ឬ អកខោវរទធ ដចសមតចកត េមសមតាត ថកលអ សោយេនាត នចតតអនសពោះផង ។ ខបាទ រងចាទទលការរះគនសាថ បនា សោយចតតសសាម ះេ រកោយជាទបផត ។ សឆែៀតកនងឱកាេសនះ ខេមសរៀបោបអរជវពបវតតេសងខបរបេខ ។ ខបាទសកើតសៅឆន ១៩៤៦ (នលៃថខមនពបាកដ) សៅភមនពជ នពជ ពេកសមាងឫេស សខតតបាតដបង ។ សលាកឪរកស ម ះ ឈន ហយ អនកមាត យស ម ះ សា លន ។ ខបាទមានបងបអន ៥ នាក ពបេ ២ នាក នង ពេ ៣ នាក ស ើយខជាកនពបេចបង ។ ជវតសៅមាតភមកនងយវវយ ខបាន មធយម ។ ខបាទបានលាចាកការេកាសៅ ឆន ១៩៦៦ មករកទទលទានជាជនសាមញញ ។ 2 ២ ៥៥ (“ , ឥធ ; , ” ។) 3 (sugata): the Well-Gone one (Siddhattha Gotama)

11

សពកាយរបបពបលយរជសាេនបាល រត នាចងឆន ១៩៧៩ ខបានសភៀេខែនចលមករេសៅជរ ខាវអោងសៅកនងទកដននពបសទេនល ។ សៅថខេហា ឆន ១៩៨១ ពតវបានរោា ភបាល ហ អាសមរកអនញញញ តឲយចលមករេសៅកនងទកដេ រដាអាសមរក កនងនាមជាជនសភៀេខែន សៅពកង ងប ច (Long Beach) រដា ល វរញាា (California) ។ ជវតកនងទកដលមសនះ ខ សឆែៀតឱកាេបនតវជាជ សៅមហាវទាលយទពកង ងប ច អេរយៈសរល ៣ ឆន ។ សៅនលៃទ ៨ ថខមលនា ១៩៨៤ (June 8, 1984) ខបានទទលអនបរញញញ បពតថផនកសអ ចពតនច (Associate of

Art in Science, majoring Electronic Technology) ។ កនងឆកជវតរបេខ លវសបើខ របានេកាខពងខពេថវងឆៃ យ បាថនតសោយខមានជសនឿជាកសលើពរះរទធសាេនា សដើរតាមពរះរសទាធ វាទ ពបកានយកមាោខែះនន (Noble Eightfold Path) គ ពបកានេមាម វាយាមៈ (ការពបងថពបងរាយាមពតវ) េមាម កមមនតៈ (ការងារពតមពតវ) នង េមាម អាជវៈ (ការចញច មជវតពតមពតវ) ថខសជវតខ បានជបពបទះសេចកតេខចសរ ើន មានជវភារេមរមយកនងទកដលម ។

“ ត ត ”4 “ ”

4 ២ ១៥

12

ស ៀន

ស ៀនកនងសលាកយ រអាចសដើមប ពេដរណនា ស ៀនជកបារ ស ៀនជាបេសាែ ស ៀនផកេោ ស ៀនជកអាសភៀន ។ ស ៀនថលបងេេង ស ៀននពកកនែង ស ៀនខេធយសរៀន ស ៀនសដើរសលងយប តាមពចកតាមសកៀន មយយាា ងសៅស ៀន ជកសមើលមសហាពេរ ។ ស ៀនសលងចពតងគ ស ៀនថតងរបអងគ ស ៀនលាបទកអប ស ៀនជកកញញា នងស ៀនទាងពគប រណនារចប េទធថតសៅស ៀន ។ ស ៀនអេទាងសនះ មានស ៀនខែះសចះ បសរ ការសរៀន ឲយមានចសណះ វជាជ រសបៀន ថបបសនះសៅស ៀន បសរ ពបសយាជន ។ ស ៀនសធវើការងារ សធវើថពេចការ មនឲយខវះសហាច សនះពតវស ៀនចះ សព ះមានពបសយាជន សបើមានការសហាច កបស ៀនស ើយ ។

( សនមេចតពះសងឃរាជ ជន ណាត នោតញញា នណា)

13

អបាយមខ

អបាយមខជពងក ន េងកនឲយសតត ដង ឫទយ សពចើននាអនកសលងឲយេននធ យបនលៃសដកពរយនកសាត យសពកាយ។ ករងពបពរតតងងតឈង លះដលររងស ើ ក យ សទើបបានយលចាេថលខែនសធាែ យ ជនកបសណាត យសដ សជើងសទៀត ។ សដ សជើងពតាថតស ើ លចលង រតថតលៃងពទងចសងអៀត អនកខែះមែងស ើយសៅថតសឆែៀត អសពងៀតនងសាែ បសទើបលយសពកាយ ។ ទោភាកខែនជនអេពទរយ ជនកាលធាែ កជាបដលរបសខាយ សកើតសោគឈចាបសាែ បបសណាត យ គរឲយពរខាែ ចអបាយមខ ។ ស តសនាះយវនយវត នាងអនកពបេពេគរខាែ ចទកខ ឲយស ើយរសកមងទានមានេខ ពតវខេពមកពបងសរៀនេពត ។ នាងអនកចរសរៀនកធ ពទាន ទានវយសៅសកមងពតវខពេត ពេតសរៀនឲយទាលថតរ ត បានដលសកាះសពតើយេមេពមាក។ វទាជាពទរយដចមបង កនែងសលើេថលងឥតពទរយសាក ជាពទរយពសាលផងមនលបាក សវចជាបសងវចសាព យរនថរក ។ សៅមកយកជាបសៅជាមយ វទាអាចជយស ើ ទានថភនក ចងបានអវៗ វទាថពេក សៅពទរយថបែកៗឲយមលមក ។

( សនមេចតពះសងឃរាជ ជន ណាត នោតញញា នណា)

14

សសចកតសតើម

កយថល ទាន ជាភាសាបាល ឬ េសកេកត ជានាមេរទផង ជាករយាេរទផង ។ ទាន ជានាមេរទ ថពបថល អសណាយ (ការឲយ) អវៗថដលគរ ។ រឯ ជាករយាេរទ ថពបថល ឲយ ជន ពបសគន ថលវ យ (តាមឋានានពកម) ។ កបាថនត ថខមរ នយមនយាយថល ឲយទាន សធវើទាន បរចាច គទាន ថចកទាន េមទាន ទលទាន ។ សតើទានមានពបវតតរពតមណា ? តាមការពសាវពជាវននអនកពបាជខាង ពបវតតវទា សាេនវទា េងគមវទា នង ទេសនវជាជ សគបានពរមសពរៀងោនថល ទាន ជាគណធមមយមាន តាងរការកសកើតស ើង ននរភរសលាក ឬ សកើតស ើងននមនេសជាត ។ េកខភារចាេពកថ តគេមទធេណង ថដលេសពមចរបោងបានទាងកនងបោណកាល ទាងបចចបបននកាល កនងរភរសលាកទាងមលសនះ ដចជាទរថអថ វល (the Eiffel Tower) សៅពបសទេបាោង, ពបាសាទរោាមត (the

Pyramid) សៅពបសទេសអ សប (Egypt), មហាកថផង (the Great Wall) សៅពបសទេចន, អងគរវតត (Angkor Wat) សៅពបសទេថខមរជាសដើម េទធេងថតសកើតស ើងរអសណាយ មនេស ។

15

មាាងសទៀត មនេសពគបជាតសាេន សលើរភរសលាកជាេមទធននមនេសកនងេមយបោណតោន តាមលោបសរៀងមកដលេរវនលៃ ។ ចណច សនះេបញញជ កថល មនេសសកើតមករេសៅ រកចសរ ើន សព ះថតមាន អសណាយននមនេស គ មាតាបតា ចញច មបពតធតា បរវជនចញច មអនជនតៗោន មក ។ ការចញច មសនះ សគនយមយកមកសពបើជា កយថល ទនកបរង ថលផចងសផតើម ថលថលរកា ។ លះពរះរទធបរមពគបានពតាេដង ពទងបានយក កយសនះ មកសពបើជា ថដលមាននយសពចើនយាា ងគរឲយកតេោល ។ កនងគមពរមងគលតថទបន ពរះេរវញញ រទធពទងពតាេអរទាន មាននយ ៣ យាា ងសោយអណាចនន ចាគសចតនា វរត (abstinence) នង សទយយធម ។ នយ ៣ យាា ងសនាះ គ ៖ ១. ត សចតនា (intention) ថដលលះសទយយវតថឲយដលបគគលដនទ ស ម ះថល ទាន ។ ២. វរត ទាន សចតនាថដលសវៀរចាកអកេលកមម មាន បាណាតបាត ជាសដើម ស ម ះថល ទាន ។ ៣. សទយយធមគវតថ ថដលសគពតវលះឲយដលបគគលដនទ ស ម ះថល ទាន ។ ទនទមោន សនះផងថដរ ពរះេមាម េមពទធ ពរះអងគពទងេថមតងរនយលជាសរឿយៗ អរនយខេោន រវាង (giving) នង គ (generosity) ឲយរទធបរេទយលចាេ ស ើយមានេទាធ ពជះថលែ បសរ ឧបនេសយ (basis)

16

កនងការសធវើទាន ។ ពរះទេរល ពទងអធបាយ រនយ ៤ យាា ងសផសងសទៀត ននទាន នង នយ ៤ យាា ង ចាគៈ (relinquishment) ។

នយ ៤ យា ងរបសទាន ១. អសណាយណាមយ ថដលសៅជាបជ ក សោយមចារយៈ

(កណា ) ឬ ឲយសោយសាទ កសេទើរ មនពជះពេ ះចាកមចារយៈ ឬ កជាអសណាយតាមទសនៀមទមាែ បននវងសពតកល ។

២. អសណាយថដលជាបសោយតណាា គ ទាយកទាយកាអនកឲយទានពបាថលន យកសេរេេត នង ផលពបសយាជនមកខែនវ ចស ះអាមេេខ កនងភរសនះ ឬ ភរខាងមខ ។ ៣. អសណាយមនេមគរ គ បគគលណា មានពទរយេមបតតសពចើន មានវតថ នលែថលែ សពចើន លះពតវការចាតថចងទាន បគគលសនាះ កចាតថចងសោយរលបរលាបេតចសេតើង សោយវតថ សថលកទាបធមមតា មនេមតាមេកតតាមកមាែ ង ននពទរយេមបតតរបេខែន ។ ៤. អសណាយចស ះមខបដោគ កៈ (អនកទទល) ផទទ លថដលជាបគគលខសតសោយគណធម នង ពទរយេមបតត ឬ មានគណធមខពេ ។

នយ៤ យា ងរបសចាគៈ ១. គ (cāga) ការ វតថណាមយចស ះបដោគ កៈសដើមប លះ សលាភៈ (greed) នង មចារយៈ (stinginess) ឲយពសាលសេតើងរេនាត ន គចណាយពទរយធន សដើមបទកជាអលងាក រ ឬ ជាកលាណវតថ នន

17

ចតត មនបសណាត យឲយចតតពជលកជាបសៅកនងកសលេ (defilement) ។ ២. គ ការឲយ សោយមនជាបជ កតណាា គ ឲយសោយបណងចស ះនោមេេខ សដើមបសធវើចតតឲយបរេទធ ឲយបញញញ របេខែនមាន មាែ ងលតលាេស ើងផង សដើមបជាពបសយាជន នង លក សលកើង ជាតពមាបដលបចាា ជនជនានសពកាយផង ដចយាា ង ការចណាយពទរយេមបតត ជយឧបតថមភពរះរទធសាេនា កសាងសេនាេនៈ លនលសាព ន អណត ងទក សាលាសរៀន មនទរសរទយ មជឈមណឌ លវបេសនា េពមាប ជាសាធារណពបសយាជន ។ ៣. គ ការឲយវតថដសពចើននពកថលង សលើេវេយននមនេសសាមញញកនងសលាក ថដលោបថលជាការបរចាច គយាា ងខពងខពេបផត កពមអនកផងលះបាន ដចជាមហាបរចាច គននពរះស ធេតវ ។ ៤. គ ការលះកាតអាលយកនងជវត នង សេចកតេខកនងពទរយេមបតតផទទ លខែន សដើមបេវះថេវងរកឧបាយ ជយសពជាមថពជង មនេសកនងសលាក ឬ លះបងពទរយេមបតត ថចកចាយជាពបសយាជន ផតលសេចកតេខចសរ ើនរងសរឿង ដលមហាជនទកជាសករ តដថណល ។ តាមរយៈនយសផសងោន ដចថដលបានររណនាមកសនះ សគអាចេសងកតសមើលស ើ ចាេថល គ មានកមាែ ងជាង ឬ ថលជាធមខពងខពេផាយរេមរងសរឿងទលទលាយលអជាង ។ បាថនត នង សនះ សបើស លតាមលកខណៈរបរមមាននយថលអសណាយ ការថចករថលក

18

ពទរយេមបតតចស ះេតវ ឬ បគគលដនទបាណាណ ះ ។ ថតសបើនយាយតាមស តផលវ ជាស ម ះ បរកាខ រវតថ ថដលសគពតវឲយ ។ ជាស ម ះ សចតនា (volition) ថដលជា សចតេក (mental factors)

េពមាបលះ ។ ចាគៈ ចាត ជា ស ត រឯ ទាន ចាតជា ផល ។ អាពេយោន សៅវ សៅមក គថលសបើមាន ចាគសចតនា ខវះ សទយយវតថ ឬ មាន សទយយវតថ ខវះ ចាគសចតនា ទាន មនសកើតស ើង ឬ ពបពរតតសៅបានស ើយ ។ ទកជាលអាន រទធភាេតថល “សទវមាន េកខសវ ទានាន ។ កតមាន សទវ ។ អាមសទានញច ធមមទានញច ។ ឯតទគគ េកខសវ ឥសមស ទវនន ទានាន យទទ ធមមទានត” ។(5) “មាន លភកខទាងឡាយ ទាន មាន ២ ។ ទាន ២ សតើដចសមតច ។ ១ ១ ។ មាន លភកខទាងឡាយ ទានទាង ២ ។ ២ ធមមទាន ” ។ តាមរយៈការេកាថេវងយលលអតអរទាន សគបានដងថល អាមសទាន (Amisa-dana)

6 នង ធមមទាន (Dhamma-dana)

7 ពតវបាន

បោណាចារយចាតជាទានចមបង ២ កនងបណាត ទាន កនងរទធសាេនា សព ះថលពបសភទទានសផសងសទៀត ពតវ ចល កនង 5 ០ ២០៥ 6 giving material things 7 giving the Dhamma; giving the Truth; giving the Buddha’s teachings

19

អាមេទាន ឬ កនងធមមទាន សោយសចៀេមនរច ។ មាាងវ សទៀត ពរះរទធបរមពគ មននងពរះអងគបានពតាេដងេមាម េសមាព ធញញញ ណ ពរះអងគពទងបានបសរ ទានបារម ទានឧបបារម នង ទានបរតថបារមជាសពចើនតណជាត ។

ធ ធ ។

“What we do for ourselves dies with us. What we do for others and the world

remains and is immortal.” --Albert Pine

20

ធមមទាន

មករ កយថល ថពបថល ឲយធមជាទាន ។ ការឲយធមជាទានដលអនកដនទ ដចជាការរនយលថណនាបងាា តបសពងៀនធម េថមតងធម សាត បធម ការជាវគមពរ ថដលជាពរះរទធដកា នង ការឲយសេៀវសៅកបនចាប េពមាបអាន ទសនទ សរៀនេពត សចះចា យលដងរពរះធម សៅថល ធមមទាន ។ ធមមទាន ថចកសច ជា ២ ពបសភទ គ ៖

១. សោកយធមមទាន

២. សោកតតរធមមទាន សោកយធមមទាន ថពបថល ឲយធមដលមនេសសលាក សោយ នយថល ឲយបញញញ ចសណះវជាជ េពមាបសធវើឲយបានចសរ ើន កនងឥធសលាក (សលាកបចចបបនន) នង បរសលាក (សលាកខាងមខ) បានដល វជាជរទធសាេនា8 ថលន កដបង ថលន កកណាត ល វជាជ អកសរសាសកេត

8 វ ោា ពទធសាសនា ោ ៣ ថនា កគ ថនា កដាបបង (ថនា កទ១), ថនា កកណាេ ល (ថនា កទ២) ថនា កបបាផត (ថនា កទ៣) ។ ថនា កដាបបង បានដល ទដឋធមមកតថតបបនោជន (តបបនោជនបបចចបបបនា) មាន ៤ ោា ងគ ១) ឧដឋឋ នសមបទ, ២) អារកខសមបទ, ៣) កលាណមតេតា, ) សមជវ តា ។ ថនា កកណាេ លបានដល សមបរាយកតថតបបនោជន (តបបនោជនបបរនោក) មាន ៤ ោា ងគ ១) សទធសមបទ, ២) សលសមបទ, ៣) ចាគសមបទ, ) បបញញា សមបទ ។ ថនា កបបាផតបានដល បបរមតថតបបនោជន តបបនោជនលអតសខម ឯកនេបបរមសខ (សខកាងតពះនពវវ ន) មាន ៣ ោា ងគ ធ សល, ធ សមាធ, ធ បបញញា ។ ទាង ៣ ននះនៅថន ថតតសកខខ ។

21

គណតវទា ភមវទា ពបវតតវទា វទាសាសកេតសេដាកចច។ សោកតតរធមមទាន ថពបថល ឲយវជាជ ឲយបញញញ (វបេសនា បញញញ ឬ វបេសនាញាណ) េពមាបថវកថ ក អរ េងាខ រធម នពតលកខណធម េចចធម េពមាបរសោះមនេស េតវ សច ចាកនពតសលាក បានដលវជាជ រទធសាេនា ថលន កទបផត ឬ ថលន កបរមតថវជាជ ។ សោកតតរធមមទាន សនះជនកាលសលាកសៅថល សបបតតធមមទាន ។ សដើមបឲយេបបរេជន បានយលចាេ អរការបរចាច គផសរវផាយ ចណាយធមមទាន បោណាចារយបានេថមតង ររសបៀប សធវើធមមទាន សោយថចកសច ជា ៣ ពបការ

១. កលន ស ល កយរនយល ២. បសពងៀន ៣. ធមមសទសន េថមតងធមមសទេនា ។ កលន ថល ស ល កយរនយលថណនា សធវើអតាថ ធបាយ

ពរះធមសោយតាងចតតឲយអនកសាត បសចះដង យលអតថនយ នង ជសពៅរបេ ពរះធម ដចជា កេល អកេល បាប បណយ គណ សទាេ ខេ ពតវ មចាា ទដា េមាម ទដា ធមណាគរពបតបតត ធមណាគរសវៀរចាក ធមណាអាចជយកចាតបងកសលេ (kilesa) កនងេនាត ន បានជាលោប មានជាអាទ សធវើទាន រកាេល ចសរ ើនភាវនា ជាសដើម ។ អកេលធមមានសលាភៈ សទាេៈ សមា ៈ អ រកៈ អសនាតតបបៈ ថដលជាធម ទកខ

22

សៅ មងចតត នាមកនវកតវបបរតសតត ពកហាយពតវលះបងសចាលជាលោប ។ល។ ថល បសពងៀនធម ដលអនកថដលមានចតតពបាថលន ចងសចះ ចងដង សោយវធសផសងៗ ដចជាការបសពងៀនផទទ លមាត េរសេរជាសេៀវសៅ អាតជាថខសអាត ជា េឌ (CD) ជា ឌវឌ (DVD) ឲយដលអនកទទលបានអាន សាត ប សរៀនទសនទ េពត រ តបានសចះចាយលអតថនយរបេពរះធម ។ ធមមសទសន ថល ធមាម ចារយ ថដលជារ េសត មានពបាជា បានេកាគមពរពរះនពតបដក សចះចា ដងយល ជសពៅអតថនយពរះធម មានេននសវាហាេរទ លបលា មានលវមាត អាចេថមតងសលើធមាម េនៈកត ស លេថមតងជាទសៅកត សធវើឲយអនកសាត បចាបអារមមណ អរ រេ របេពរះធម ដចជា េថមតងអរ ទាន (generosity), េល (ethics) ភាវនា (development) ជាសលាកយធមមទានកត េថមតង រ អរយេចច ៤ ជាេបបតតធមមទានកត ។ គរពជតពជាប នង កតេមាគ លផងថដរថល ការេថមតងធមមសទេនា ដលជនដនទ មនថមនសចះថតសធវើសៅបានងាយៗសទ ។ ជាការរត ធមាម ចារយ ឬ ធមមកលក េថមតងធម គបបដមកលធម ៥ យាា ងទកកនងខែនឲយបាន ។ េមដចពរះដមានពរះភាគ ពទងពតាេទក9ថល៖

9 បបដក ( ) ៤៥ ទាពរ ១១១

23

មាន លអាននទ ការេថមតងធមដលជនដនទ មនអាចសធវើបាន សោយងាយសទ ។ មាន លអាននទ កាលភកខេថមតងធមដលជនដនទគបបតមកលធម ៥ យាា ង ឲយមានកនងខែនេន សទើបគរេថមតងធមដលជនដនទ ។ ធម ៥ យាា ងសនាះដចសមតចខែះ ? គភកខ ពតវេថមតងធមដលជនដនទ សោយតាងចតតថល៖

“អាតាម អ នងេថមតងនវអនបរវកថល ១” “អាតាម អ នងេថមតង កយ សលើកអាងស តផល ១” “អាតាម អ នងេថមតងនវ កយ សោយអាពេយនវការអាណត

(ដលអនកសាត ប) ១” “អាតាម អ នងមនអាពេយអាមេជាស តេថមតងធម ១” “អាតាម អ នងេថមតងធម សោយមនបានសបៀតសបៀនខែនឯង

នង បគគលដនទ ១” ។ ធមមទានជាអាយននពរះរទធសាេនា អាចសលើកេទយរទធសាេនា ឲយមានរនែរេមរងសរឿង េថតសេថរដោបដលពគប ៥០០០ ពរះវេា ។ ធមមទានជាពបធានននទានទាងរង រថមងបានផលាែ នេងសទាងអនកេថមតងទាងអនកសាត ប ។ កនងគមពរអដាកថលធមមបទ ពរះរទធបរមពគពទងពតាេ េរសេើរ អនកបសរ ធមមទានដចសនះថល ទាយកទាយកាមានេទាធ ពជះថលែ បានថលវ យពបសគនេរតចវរ ថដលមានសាចមាដារសលើបរសលាង ចងាា នបណឌ បាតថដលមានកែនពកអបឈៃយឈៃបមានរេជាតដឆៃ រសា ពរម

24

ទាងសេនាេនៈ គលានសភេជជៈ យាា ងពបណតចស ះពរះេមពទធ ពរះបសចចករទធ ពរះអរ នាត ខណាពេរ ថដលគងសៅមរសដរោេ កនងចពកវា សនះ រ តដលពរ មសលាក ករពបសេើរសេមើដលការអនសមាទនាសោយោថល ៤ បាទរបេសលាកទាងសនាះកនងេមាគមសនាះសទ ។ ករយាអនសមាទនាថដលពរះរទធជាសដើម ពទងបានសធវើស ើយ សោយពរះោថលពបកបសោយ ៤ បាទ កនងេមាគមសនាះឯង ពបសេើរ បផត ។ សព ះថល ទានសនាះ (ចវរ បណឌ បាត សេនាេនៈ នង គលានសភេជជទាន) រថមងមនដលតនមែនវចថណកទ ១៦ ននពរះោថលសនាះសទ ។ ទានកនងពរះរទធសាេនា រថមងមានធមមទានជា បទោា ន សព ះថល បគគលថដលបសរ ទាននានា ឲយបានពតមពតវតាមគនែងពរះរទធសាេនា លះពតាថតបគគលសនាះ រាយាមពតងពតាបសាត ប សរៀន រេណាក ធមមកលក ឬ ធមាម ចារយ ថដលមានសទរសកាេលយ កនងការ រនយលថណនា សបើរសនាះសសាតសទ សគនងបរចាច គទានពបកបសោយ សសាមនេសេ គតចតត នង សទាមនេសេ គតចតត បាននយថល ចតតពបកបសោយសសាមនេស នងសទាមនេស គ ជាចតតមានកសណើ តរធមមជាត ។ មានចតតមាាងសទៀត ថដលពរះេមាម េមពទធពទងេរសេើរ គ ឧសបកាខ េ គតចតត បាននយថល ចតតពបកបពរមសោយភារកណាត ល ចតតស ើ យលចាេតាមការរតថដលមនស ែងសឃលែ ងតាមសសាមនេស នង សទាមនេសចតត ។ ឧសបកាខ ចតតសនះ មនថមនជាចតតសកើតរធមមជាតសទ គជាចតតថដលសកើតស ើងរការអបរ សោយ

25

ចសរ ើន េមលកមមោា ន វបេសនាកមមោា ន ឬ េតបោា ន ។ អនកថដលបានសាត បពរះធម យលនយពរះធមរត ស ើយរាយាមពបតបតត រ តដលសកើតមានឧសបកាខ េ គតចតត ថតងថតបសរ ទាន ថដល រសច មករពបភរ ៣ យាា ងគ ៖ ១. បសាសទា មានចតតពជះថលែ សាអ តបរេទធ ចស ះគណធមននបដោគ កៈ (អនកទទល) មានសមតាត ចតតអាណត ដលអនកទទល ជយឲយរចផតរទកខកងវល នង កងវះខាតទាងឡាយ ។ ២. សសងវសោ មានចតតេសងវគ ររប នង េងាខ រ តកេែត របញញាទកខសទាេកនងសលាក ខតខសធវើទាន សដើមបរសោះខែន រេងារវដត ។ ៣. សតសចរោ រាយាមជរះកាយ វាចា ចតត របេខែនឲយ បានសាអ តបរេទធផរផង សោយោកកាយ ឱនលសទាន សោររចស ះបដោគ កៈអនកទទល សទាះបអនកទទលសនាះ ជាបគគលពបសភទណាកសោយ ពរមទាងសោររចស ះសទយយវតថ ថដលខែនពតវលះបង សោយការេអតេអាងតាមបសចចកសទេ េលបៈ ជាមនសទើបលះឲយ ។ សនាះ បគគលថដលមានសភាគេមបតតេតកេតមភ ទទលដថណងឋាននតរេកត ពគបជានថលន ក កនងសាថ បនននរដា ឬ ពបសទេនមយៗកត បគគលថដលបានរសោះខែនរបលជជន (ordinary man) ឆែងសៅកានអរយជន (noble person)មានសសាតាបនន (the stream-winner) េកទាោម (the once-

returner) អនាោម (the non-returner) នង អរ នត (the Worthy One) ជាសដើម

26

កត េទធថតបានមករការសរៀនេពត ការសាត ប ការពបតបតតទាងអេ នយាយរមសៅ បានមករធមមទាន ។ អាពេយស តសនះ សទើបពរះសលាកនាល រទធភាេតថល “សពវទាន ធមមទាន ជនាត”

10 “ធមមទានរថមងឈនះអេទានទាងរង” ។ ការបសរ ធមមទាន ឲយមានផលាែ នេងសសពចើន ដចថដលពរះភគវាមានរទធដកាសនាះ រទធបរេទមនចាបាចសចះេថមតងធមអាល េរសេរ ចារជាសេៀវសៅធម រនយលបសពងៀនអនកដនទឲយយលចលចតតស ើយ ។ ពោនថតមានេទាធ ពជះថលែ ថចកចាយផាយពរះធម តាមរយៈការ គមពររទធសាេនា សបាះរមពសេៀវសៅធម លតេសមែងពរះធមសទេនាននសលាកអនកពបាជ រ េសត ធមមកលក ធមាម ចារយ ថដលមានសវាហាេដលវមាត កនងការេថមតង បញច លកនងបនទះ េឌ (CD) ឬ ឌវឌ (DVD) ថចកចាយដលអនកយកសៅសរៀន សាត ប អាន រ តដល សចះចា ដងយលរអតថនយរបេពរះធម រាយាមពបតបតតឲយបានសៅជាគណពបសយាជនកនងបចចបបនន នងបរសលាក ស ម ះថលជាអនកបានបសរ ធមមទានសោយរតពបាកដ ។

“ ត ត ” “ ធ ”

10 ( ) ៥២ ៦ ( ធ ធ ធ ។)

27

អាមសទាន

អាមសទាន មករ កយ អាមេ + ទាន = អាមេទាន ថពបថល ឲយអាមេជាទាន ។ អាមស ថពបថល នយសពគឿងបសញញា តចតត ឬ អនាទ កននចតត ឬ ក ថលជារបេថដលសគគបបបាះ លពតវ សោយកសលេមានតណាា ជាសដើម ។ បាថនតកនងនយសនះ អាមស បានដលបចចយ ៤ យាា ង (ចតបបចចយ) នង ទានវតថ ១០ យាា ង ។ កយ បចចយ (necessities; requisites) ថពបថល សពគឿងអាពេយននេតវសលាក ឬ សពគឿងពទពទងជវតេរវេតវឲយពបពរតតសៅបានកនងសលាក ។

បចចយ ៤ យា ង ១. ចវរបបចចយ បានដលនពតចវរ េបង េងាដជាសដើម ២. បណឌ បាតបបចចយ បានដលចងាា នបណឌ បាត នងសភាជនាហារជាសដើម ៣. សសនាសនបបចចយ បានដលទេពមាបសដក អងគយមានកដ សាលា

ពរះវហារជាសដើម ៤ គោនសេសជជបបចចយ បានដលថលន េពមាបរាបាលសោគសផសងៗ មាន

ថលន លាប ថលន សលប ថលន ផកជាសដើម ។ កយថល បចចយ ដចររណនាមកសនះ សាត បសៅហាកបដចជា កយេពមាបសពបើចស ះថតពរះេងឃ បាថនតរថមនដសចាន ះសទ កយសនះ

28

េពមាបសពបើទសៅ សព ះមនេសេតវរថមងពតវការបចចយទាង ៤ សនះណាមយ មនអាចខវះបានស ើយ ពោនថតសពបើ កយេដសផសងរពរះេងឃ ដចជា េពមាប ដណត ប បទបាងោងកាយ ទជពមកេពមាបពជកអាពេយសៅ បាយទក នចណ ពតសាចេពមាបបរសភាគ នង ឱេលេពមាបរាបាលសោគសផសងៗជាសដើម ។

វតេ១០ យា ង ១. អនន សពគឿងបរសភាគ មាន បថងអម ចអាប ពគបមខ ២. បាន ទកអដាបាន ៨ យាា ង មានទកថដលសគសធើវរថផែសាវ យ ពកឳ

ឈកជាសដើម ( បដក ៦៦ ទររ ៦១) ៣. វតេ េរតសេែៀកដណត ប បទបាងោងកាយ ៤. យន យានជនះ ថដលញាងដសណើ រឲយេសពមច មាន

សទាចពកយានយនត ជាសដើម មានថេបកសជើងជាទបផត ៥. មាោ ផទក សឈើពគបយាា ងថដលសគសោតពកង ចងជាភងមាលយ

ឬ មនទានពកងចងជាភងមាលយ ៦. គនធ សពគឿងពកអបថដលជាគនធជាតមានកែន នង សពគឿង ថផសផស

ដលសពគឿងពកអប ថដលសគកនកត ឬ មនទានកនកត ៧. វសលបន សពគឿងលាប គវតថេពមាបលាបថេបកខាងសពត ឲយ

គរជាទសពតកអរសរ ចតត ៨. សយន ទសដកកថនែងេពមាបសដក អងគយ មានថពគតាង វាងនន

29

សចៀមពរជាសដើម ៩. អាវសល ទលសៅ មានផទះេថមបង ភមពគះ វមានេពមាប

ការ ររយះ សភែៀង ខយល កសៅនលៃជាសដើម ១០. បទសបយយ ពបទបជាវ លា មានសពបង ចសងកៀងសោមជាសដើម ។

អាមេទាន ដចបានស លមកសនះ ពរះេមាម េមពទធពទងពតាេេថមតងថ កស ម ះតាមលកខណៈ ឬ តាមកចចននទានសនាះមានសពចើនពបការ បាថនតេមសលើកយកពតមថតទាន ២ ពបសភទ គ គ នង មកអធបាយមន សព ះទានទាង ២ ពបសភទសនះ រទធសាេនកទាងឡាយ ពតវការសធវើជា កញាបជាងទានឯសទៀតៗ ។ រឯទានសផសងៗ សទៀត នងររណនាកនង សៅទររខាងសពកាយ ។

បាដបគគលកទាន បាដបគគលកទាន ថពបថល ទានថដលសគឲយចស ះរបបគគលមយៗ

សោយតាងចតតថល សលាកសនះ ជាពគអាចារយ អនកសនះជាញាតមតតសាចសាសលា ត ជាមាតាបតា ជាសាវ ម ភរយា ជនសនះជាទពេឡា ោបអាន ជនសនាះមនថមនជាទោបអាន ស ើយកមានចតតបសរ ទានចស ះថតជនសនាះៗ ឬ ការសាងេង អវមយេពមាបថតកនងរងវងពគសាររបេខែន ឬ ឧទទេជនចស ះថតបគគលជាទោបអានពេឡា សរ ចតត សៅថលបាដបគគលកទាន ឬ គ ឬ ។

បាដបគគលកទាន មានបគគលអនកទទល ១៤ ថបប គ៖

30

១. ពរះេរវញញ រទធ (one who has already understood) ២. ពរះបសចចករទធ (a private Buddha) ៣. អរ តតផលបគគល (the fruition of arahantship) ៤. អរ តតមគគបគគល (the path to arahantship)

៥. អនាោមផលបគគល (the fruition of non-returning) ៦. អនាោមមគគបគគល (the path to non-returning) ៧. េកទាោមផលបគគល (the fruition of once-returning) ៨. េកទាោមមគគបគគល (the path to once-returning) ៩. សសាតាបតតផលបគគល (the fruition of stream-entry) ១០. សសាតាបតតមគគបគគល (the path to stream-entry) ១១. បគគលសពតសាេនា ថតមានការសនឿយណាយចាកកាម ១២. មនេសមានេល ១៣. មនេសពទេតេល ១៤. េតវតរចាា ន

សងឃ សងឃ ថពបថល “ពបសគនេងឃ” ។ ទានថដលទាយកទាយកាពបសគនចស ះពរះេងឃសោយសោររ នង សោយតាងចតតពជះថលែ មនគតពបកានថល ភកខ ថដលសគនមនតរេណាកភកខេងឃ ជាភកខ ពបសភទណាមានេល ឬ ពទេតេលសៅថល ឬ គោទកខណាទាន ឬ

31

សងឃគោទាន ។ សងឃ ថចកតាមពបសភទបគគលអនកទទលមាន៧ គ៖ ១. ភកខេងឃមានពរះរទធជាពបធាន ២. ភកខ នេងឃមានពរះរទធជាពបធាន ៣. ភកខេងឃ នង ភកខ នេងឃមានពរះរទធជាពបធាន ៤. ភកខេងឃ នង ភកខ នេងឃ ៥. ភកខេងឃ ៦. ភកខ នេងឃ ៧. សាមសណរ ។

កយថល សងឃ មាននយ ២ យាា ង គ េងឃកនងពរះធម នង េងឃកនង វនយ ។ ១. សងឃកនងកពះធម បានដលេងឃរតនៈេសៅយកពរះអរយបគគល ៤ រក ថដលបានេសពមច ១ សសាតាបតតមគគ សសាតាបតតផល, ២) េកទាោមមគគ េកទាោមផល, ៣) អនាោមមគគ អនាោមផល, ៤) អរ តតមគគ អរ តតផល ថដលជាសាវករបេ ពរះេមាម េមពទធបរមនាល អនកពបតបតតលអ អនកពបតបតតពតង អនកពបតបតតសោយពបនរ ពបតបតតសដើមបដងចាេនវអរយេចចធម ពបតបតតសដើមបគរដលការថលវ យបងគ ការបជាជាសដើម ។ ២) សងឃកនង វនយ េសៅយករកននបរវជត គ ភកខ តាងរ

32

៤ របស ើងសៅ ។ កនងវចនានពកមថខមរ កយថល សងឃ តាមលទធរទធសាេនា េសៅចស ះភកខតាងរ ៤ ស ើងសៅ ។ តាមការរនយល របេភកខធមមបាសលា ៀ ថលភកខេងឃ ឬ ភកខ នេងឃ ឬ សាមសណរទាងសៅបលជជនទាងបានេសពមចអរយមគគ អរយផលស ើយ ពតវមានចននយាា ងតច ៤ អងគស ើងសៅ សទើបសៅថលេងឃ ។ កយថល សងឃ កនងវនយ សៅបានថតចស ះ េកខសងឃ នង េកខនសងឃ ចថណកសាមសណរ មនស ើ មាន សៅថល សទ សព ះសាមសណរសពបើពបាេបានចស ះថតេងឃចតវគគ េពមាបទាយកទាយកាសធវើបណយេងឃទាន ។ ឯេងឃបញច វគគ េពមាបសធវើេងឃកមម (កចចការរបេេងឃថដលពបជោន កនងេមា) នានា មនស ើ មានសាមសណរស ើយ ។ មកដលចណះសនះ បញញា មយសចាទស ើង ថលសដើមបបសរ េងឃទានចាបាចពតវថតមានភកខេងឃ ចាបរ ៤ អងគស ើងសៅ ឬ ? សតើការកណតចននភកខេងឃសនះ ជារទធបញញតត ឬ អវ ? ខេមមនសឆែើយតបេ ទាងសនះសទ បាថនតខេមសលើកយក អតថបទវភាគរបេពរះសតជៈពរះគណបណឌ ត ហក សាវណណ សពកាមពបធានបទ “ការសវរចងាា ន” មករចារណាទាងអេោន ។

ងហា ការសវរចងាា នជារធកមមមយដលអថដរ ។ ោលសរលសធវើបណយកេល

33

សៅសវលានលៃជតពតង រទធបរេទថតងសធវើការសវរចងាា ន ។ ការសវរចងាា នទកដចជាេនទរកថល ទល ពរះេងឃឲយបានពជាប នង តាងចតតរបេខែនកនងការបសរ ទានសនះ ។ កនងការសវរសនាះ មាន កយថល ពបកបសោយធម បានមកសោយធម សកើតស ើងសោយធម ។ បាន ថល ថដលបានយកមកសធវើទានសនះរថមនបានរការលចបែន ឬ េមាែ បេតវយកមកសធវើបណយសទ គបានមកពបកបសោយធម ។ ការស លដសចនះ សដើមបកឲយពរះេងឃមានការេងសយ អរចងាា នថដលយកមកពបសគនសនះ សព ះពរះេងឃអាចឆនសាចបានមនពតវអាបតត សោយការបរេទធសោយស ត ៣ យាា ង គ មនស ើ សគេមាែ ប មនបានឮេតវថពេកសរលថដលសគេមាែ ប នង មនបានេងសយថលសគេមាែ បសដើមបខែន ។ កនងធមសវរសនាះ បានបនត សទៀតថល ខ ពរះករណាេមឧទទេកេលជនពកមពគសារ ថដលថចកសាថ នសៅមានមាតាបតាជាសដើម ។ សនះចាតជាការពបសគនសោយវាចា នង បញញជ កអរសោលបណងននការសធវើកេលសនះ ។ បាថនតសបើសគពបសគនមនសវរកោម នទាេអវថដរ សព ះបណយកេលសកើតស ើងរសចតនាលះបងមចារយៈកនងផែ វចតត ។ ការសវរសនះ មានបញញា មយថដលរទធបរេទអនវតតតៗ ោន មកសោយសារសេៀវសៅ “គ ពបតបតត” េរសេរថលភកខ១ អងគសវរជាបគគល រ ២ អងគសៅ ៣ អងគ សវរជាគណៈ រ ៤ អងគស ើងសៅសទើប សវរជាេងឃ ។ សនះជាការភានពច សព ះការសធវើទានសនះ សកើតរ សចតនាកមមរថមនបញញតតកមមសទ ។ កយថលសធវើទានចស ះពរះេងឃមាននយថល ពកាលចតត

34

ទសៅមនចស ះអងគណាមយ ។ ដចជាការោកបាពតចស ះពរះេងឃ ១ អងគថដលនមនតមកបណឌ បាត ចតតទសៅ មនចស ះអងគណាជាពរះេងឃថដលនមនតមកអរទេទាង ៤ ។ ការ ចតតថបបសនះ ជាការសធវើទានចស ះពរះេងឃ ស ើយមនគតរចននពរះេងឃស ើយ ។ ពតងសចតនាថបបសនះ ភកខបានាម នអងគកចាតថលជាេងឃថដរ ។ អនកខែះនមនតចស ះភកខ ១ អងគៗ សពចើនវតត ផគោន សធវើជាេងឃ រអាចសៅជាេងឃសកើតសទ សព ះ មានចតតចស ះបគគលរចសៅស ើយ ។ ចស ះពរះេងឃ ៤ អងគ ឬ ៤ អងគស ើងសៅ ជាបញញតតកមម ថដលពរះរទធបានបញញតតចស ះពរះេងឃ េពមាបបសរ កចចការរបេេងឃថដលសៅថល េងឃកមម ។ ឧទា រណ ពរះេងឃ ៤ អងគអាចសធវើឧសបាេលេថមតងបាតសមាកខបាន។ ពរះេងឃ ៥ អងគអាចសធវើកឋនកមមបាន ។ ពរះេងឃ ២០ អងគ កនងមជឈមពបសទេថដលេបរពរះេងឃ អាចបបេកលបពតជាភកខបានជាសដើម ។ ស តថដលេងឃកមមមានចននពរះេងឃតចជាងោន សនះ គ សយាលសៅតាមទ ការងារ ។ សបើការងារសនាះមានទ តច ពតវការពរះេងឃកមានចននតច ដចជាការសធវើឧសបាេលកមម ការេថមតងបាតសមាកខ ជាសដើម ។ សបើការងារសនាះេខានខាែ ង កពតវការពរះភកខេងឃជាេមាជកអងគពបជមានចននសពចើនអងគ ស ើយពតវរសពោះ រភាកាោន ឲយបានលអតលអន ដចជាការបបេកលបពតជាសដើម ។

35

បញញជ កថល ចននពរះេងឃចាបរ ៤ អងគ ស ើងសៅសនាះេពមាបសធវើជាអងគពបជ សដើមបបសរ កចចការរបេពរះេងឃ រថមនេពមាបេងឃទានសនាះស ើយ ។ សនះជាបញញតតកមម ថដលពរះរទធបានបញញតត សដើមប ឲយពរះេងឃអនវតតេពមាបបសរ កចចការរបេេងឃ ។ ចថណកេងឃទាន គទានចស ះពរះេងឃសនាះ គ សចតនាកមម ជាសចតនារបេអនកសធវើទាន ចតតទសៅមនចស ះភកខអងគណាមយ ។ ពរះរទធមនបានេថមតងថល សធវើទានឲយសកើតជាេងឃទាន ពតវថតមានភកខចននបាណាណ ស ើយ ។ សោយសារការភនតពច យកបញញតតកមមរបេេងឃកមម មកសធវើជាសចតនាកមមរបេេងឃទានសនះ បានជាសេៀវសៅ “គ ពបតបតត” េរសេរដចបានស លមកស ើយ ។ រទធសាេនាសបើកេទធសេរភារ សទាះបអនកសធវើទាន សោយការពេឡា សរ ចតតកត សោយ ចតតទសៅ ថដលសៅថល េងឃទានកត កសពេចថតទកចតតរទធបរេទ សធវើសៅតាមេទាធ ។

វភាគកថល ថដលបានដកពេងមកររណនាស ើយសនះចាតទកជាពបទបឆែះបញញច ង េពមាបទាយកទាយកា រចារណា ថេវងយលអរភារខេោន រវាងបាដបគគលកទាន នង េងឃទាន ពរមទាងអានេងសននទានទាង ២ សនះផង ។ ពរះបរមសាសាត េថមតងថល “វសចយយ ទាន

សគតបបសតេ ថពបថល កាលរចារណាស ើយឲយ ជាអសរើថដលពរះេគតពទងេរសេើរ” ។

36

រវាងទានទាង ២ ពបសភទសនះគ បាដបគគលកទាន នងេងឃទាន បោណាចារយសលាកស លថល េងឃទាន មានផលាែ នេងស សពចើនជាងបាដបគគលកទាន ។ បាថនតសបើទាយកទាយកាសធវើ ដល សពចើន ចាបតាងរ ៤ ស ើងសៅ ទានរបេសគកមានផលាែ នេងសសពចើនមនចា េងឃទានបានាម នសទ ដចជាចណាយធនធានថដលខែនមានសដើមបកសាងេមបតតជាត សាេនា ជាសាធារ ពបសយាជន ឬ បសងកើតជាអងគការេមាគមអវមយ នរអងាគ េ សដើមបជយេសសកងាគ ះ ដលជនពកពក អតឃលែ នខវះខាត ឬ ជនរការ កមារកព រ តដល សធវើផែ វ ជកពេះ អណត ងទក េងសាព ន សាលាសរៀន មនទរសរទយ ផារ កសាងវតតអាោម មានកដ សាលា ពរះវហារ េនចារឧទទេ ជនចស ះសាេនាជាសដើម ។ ទានទាងអេសនះ សងឃទាន បាថនតសគអាចសៅ ថល សាធារណទាន បាន សព ះ កយ េងឃ ហ វនយ ៤ កយ សាធារណៈ មាននយថល ទសៅ ៗ ។ េរបសេចកតមក ទានមានសពចើនពបសភទ ឯការបរចាច គទាន កមានសពចើនថបបបទតាមលកខណៈរបេទាន ។ ស តសនះ រទធបរេទរចារណាយលដងឲយបានលអតលអនអរទានណាមយ ថដលខែនបរងនងសធវើ សដើមបបសងកើនេ ឲយសកើតខាែ ងកាែ កនងេនាត ន រចស ើយលះមចារយៈ

37

េរចចតតពជះថលែ បសរ ទានសនាះ សោយសោររ តាមគនែងពរះរទធសាេនា សទើបរទធបរេទបានទទលផលាែ នេងសសពចើនជាទសរ ចតត ថដលជាឧបនេសយសពរងវាេនាេពមាបអនាគតជាត ។ ទកខណាទាន ថដលនង ផលបរបណសៅបាន ពតវអាពេយសលើចតតេទាធ ពជះថលែ សចតនា (will) មតពេចននទាយកទាយកាសនាះ ។ សបើចតតពជះថលែ ខាែ ង ផលកបានសពចើន សបើចតត ពជះថលែ ផលថដលពតវបានកតចថដរ ។ ដចសនះ ជនអនកបរចាច គទាននានា ថដលពបាថលន ឲយបានអានេងសសពចើនសនាះ គរតាងចតតពជះថលែ បរេទធ សាអ តសៅសរលមនសធវើ ករងសធវើ នង សពកាយសរលសធវើរច ។

38

មករ កយ ថពបថល ការដកពេង

សេចកតសច រទានយកមកសោយេសងខប ។ ទានកនងពរះរទធសាេនា មានពបភរ ធមសពចើនរក ស តសនះស ើយ សទើបសលាក ចលកនងធមទាងឡាយ ថដលពរះរទធបរមពគពទងេថមតង ដចតសៅសនះ ៖ ក. បញញករយ ១០ សៅថល ទានមយៈ បាននយថលបណយេសពមចអរសធវើទាន ។ ខ. អរយកទពយ ៧ 11 ថល ចាគធន បាននយថលពទរយ គការឲយទានជាពទរយដពបសេើរ ។ គ. ទសពធរាជធម ១០ សៅថល ទាន បាននយថល ការចញច មទនកបរងឲយអភយ ។ . កបសយជនបរសោក ៤ សៅថល ចាគៈ បាននយថលលះបងពទរយេមបតតកសាង ។ ង. បារមធម១០ សៅថល ទាន បាននយថលការកសាងកមាែ ង 11 អរ យតទពយ ៧ ោា ង គ ១) សទធ ធនា, ២) សលធនា, ៣) ហរ ធនា, ) ឱតបបបធនា, ៥) សតធនា, ៦) ចាគធនា ៧) បបញញា ធនា ។

39

ពតាេដងសោយពទរយ ។ ច. មងគល ៣៨ សៅថល ទាន បាននយថល ការបសរ ទានជាគណធមនាឲយចសរ ើន ។ ឆ. សងគហធម ៤ សៅថល ទាន បាននយថល ការបរចាច គទានជាគណធមសធវើឲយេងគមមនេសមានសាមគគធម ។ ជ. អនបពវកថា ៥ 12 សៅថល ទានកថា បាននយថលធមថដលពរះេមាម េមពទធពទងេថមតងពបចានលៃ ។ ឈ. សបបរសបញញតត សៅថល ទាន បាននយថល ធមថដលេបបរេទាងឡាយបញញតតេពមាបសលាក ។ . សបបរសធម សៅថល សកកចច ទាន សទត បាននយថល េបបរេឲយទានសោយសោររ ។ ទានកនងរទធសាេនា មានពបភរ ធមសពចើន ។ សតើ សេចកតអធបាយយាា ងណា ? មានសារពបសយាជនខេោន ដចសមតច ? ខេមមនអធបាយអរទានទាងអេ កនងសេៀវសៅដតច សេតើងសនះសទ សព ះកនងធមខែះ សលាកអនកអានបានសចះចារចស ើយខអធបាយខែះ ចស ះថតសរឿងរបាកយលបាសណាណ ះ ។

ន ថា រទធបរេទធាែ បបានដងរចមកស ើយថល កនងស ធេមយ ៤៥ ពរះ

12 អន ពវកថន ៥ គ ៖ ទនៈ សលៈ សគគៈ កខមាទនវៈ ននកខមាម នសាសៈ ។

40

វេា ពរះរទធពទងបសរ រទធកចច ៥ យាា ង សោយោម នសនឿយណាយពរះកាយរល ។ កនងរទធកចច ៥ យាា ងសនាះបានស លថល សរលនលៃរសេៀលពរះេមាម េមពទធពទងេថមតងពរះធម ។ កនងសរលសនាះ ពរះអងគពទងចាបសផតើមេថមតងអរទានទកជាមន ស ើយពទងេថមតងអរេល ឋានេគ កាមាទនវៈ នង សនកខមៈ តាមលោប ។ ហ ពទងេថមតងអរទានជាមន ? សព ះពទងទតស ើ នេសយេនាត នននមនេស ថដលចាបអារមមណ សលើពទរយេមបតត េខចតតរេសៅជាមយពទរយ នកថលជវតខពងខពេសោយសារពទរយ សពបើកមាែ ងពទរយជះជានអនកដនទ គតថតររេយករចខែនថតមាន កឯង មនសអើសរើដលការរេសៅ របេអនកដនទ ។ល។ កនងធមសទេនាសនាះ ពរះអងគពទងថណនាឲយ មនេសលះបងពទរយេមបតត សធវើអសណាយដលមនេសថដលពតវសធវើ អសណាយ អនកទទាលពកកេតទគត នង អនករងសពោះសោយសពោះថលន កធមមជាតជាសដើម ចញច មមនេសថដលពតវចញច ម មាន មាតាបតា ភរយាសាវ ម បពតធតាជាសដើម ។ រសេេជាងសនះសៅសទៀត ពរះអងគពទងរនយលថល ពទរយេមបតត សគមនពតវពេឡា ជាបចតតទាលថតចាយមនសកើតសទ ។ សគមនពតវេនសពទរយេមបតត ឬ សពបើពបាេ ជាកមាែ ងជះជានអនកដនទ ។ កនងនាមជាមនេសមនពតវសធវើខែនឲយធាែ កដនោបសៅជាអនកសោររបជាពទរយេមបតតសទ ។ ជាមនេសពតវថតជាសៅហាវ យរបេពទរយេមបតត ស ើយពតវបសរ មខងាររបេខែនសោយពទរយេមបតត សព ះបគគល

41

ពគបរប មនអាចនាយកពទរយេមបតតសៅជាមយខែនបានសទ សរលអតតភារថបកធាែ យចាកសលាកសនះសៅ ។ សនះេបញញជ កឲយស ើ យាា ងចាេថល ពរះរទធបរមពគពទងបានគតដលជវភារននមនេសជាដបង សទើបពរះអងគេថមតងអរទានមនអនរវកថលដនទៗ ។ អាពេយសោយញាណទេសនៈថបបសនះស ើយ សទើបពរះសាសាត ពទងពបទានភាេត ៤១ ១៣៥ ថល៖

អាទតតសម អោរសម យ នហរត ភាជន ត តសស សោត អោេ យ សនា ច យ តតេ ឌយហត ឯវមាទតត សោសកា ជរាយ មរសណន ច នហសរសលវ ទាសនន ទនន សោត សន ត ។ 13

កាល ផទះ ភាជនណា សច ឬ ហ ហ ។ 13 ( ) ២ ៧ ឬ ( ) ១ ១៣៥

42

សេចកតសនះបភែថល របកាយមនេសសពបៀបដចផទះ ចតតមនេសសពបៀបដចបគគលថដលសៅកនងផទះ ពទរយេមបតតសពបៀបដចជាភាជនៈសៅកនងផទះ ។ កាលសភែើងសឆះផទះ មាច េផទះជញជ នសច នវ ណាបាន សនាះក ជាពបសយាជនរបេសគ ។ ចថណក ថដលយក មនបាន កពតវជាចណសភែើង យាា ងណាម របកាយ ពតវសភែើងជោ នង មរណៈ សឆះ ហ ពទរយេមបតត ។ សយើង នា សច សោយការឲយទាន ។ ពទរយេមបតត សនាះ កមនមានពបសយាជន ដលសយើងកនងជាតខាងមខ ដចជាភាជនៈថដលពតវសភែើងសឆះអេមនមានពបសយាជនដលមាច េផទះ ។ ចថណកពទរយេមបតត ថដលសយើងបានសធវើទានជាសពេចស ើយសនាះ រថមងជាពបសយាជន ដលសយើងសៅអនាគត ដចជាភាជនៈថដលមាច េផទះយកសច រផទះ សភែើងសឆះបានដសចាន ះ ។

ទានកនងសបបរសបញញតតធម សបបរសបញញតតធម មាននយថល ធមថដលេបបរេពបកាេឲយ

មនេសសលាកដង ឬ ធមថដលេបបរេបញញតត ទកមក កនងសលាក ។ សបបរសបញញតតធមមាន ៣ យា ង

១. ទាន ការបរចាច គ

43

២. ការបេជាភកខ សាមសណរ ៣. ត ការបសរ ើមាតាបតា ។

កយថល សបបរស បានដលអនកពបាជទាងឡាយ មានពរះរទធជាសដើម។ បាថនតធម ៣ យាា ងខាងសលើសនះ រថមនជារទធបញញតត សទ ជាបញញតតរបេអនកពបាជបោណាចារយទាងឡាយ ជាយរយាណាេមកស ើយ ។ លះពរះរទធបានពតាេដងនវេមាម េសមាព ធញញញ ណ ពទងយលស ើ ថល ធមសនះលអ សទើបពទងោកចល កនងសាេនារបេពរះអងគ សោយឥតមានថកថពបេមបបនតចបនតច ។ ពរះរទធពទងសធវើយាា ងសនះ សព ះពរះអងគរកាទកនវធមបោណននេបបរេទាងឡាយ កនងអតតកាលសដើមបឲយេម ដលកតតយេរបេពរះអងគជាអនកថេវងរកពតវ មនថមនថេវងរកសករ ត ស ម ះស ើយ ។ េបបរេបញញតតធម មានពបសយាជនដលេងគមមនេសសពចើនណាេ សបើសយើងសាគ លនយ សាគ លបណងរតរបេធមសនះ ស ើយនាោន សោររពបតបតតឲយបានពតវពគបទាង ៣ យាា ង ។ នយរបេ ទាន រថមនសៅយកថតពតមបាដបគគលកទាន ឬ េងឃទាន មានោកបាពត សវរោរបងសកលបាសណាណ ះសទ គសៅ យកការរមរេដមានេលធមកនងេងគម មានការលះបងនវពទរយ េមបតត សាងសាធារណពបសយាជនឲយេងគម មានការេងសាព ន សាលាសរៀន មនទរសរទយ វតតអាោម មជឈមណឌ លវបេសនា ។ នយរបេ មនថមនសៅយកពតមថតការបេ ភកខ

44

សាមសណរបាសណាណ ះសទ គសៅការ សបៀតសបៀនោន សោយសពបើយេេកត វណណៈ សៅរងស ។ រសេេ ពតវមានេលធមេពមាបពកមពគសារ មានមនេសធមេពមាបមនេសជាតកនងរភរសលាក ។ នយរបេ ត មនថមនសៅយកថតការបសរ ើមាតាបតាសទ គសៅយកការបសរ ើបរវបរេទាងអេ ននរភរសលាក សព ះរភរសលាកសកើតមានវតថ សផសងៗ េពមាបឲយបចាា ជនរេសៅបានេខេបាយកនងបចចបបននសនះសោយសាន នដរបេសលាក ។ នយរបេ ទាន ទលទលាយណាេតាមការេសងកតរចារណាកនែងមកសនះ ។ ផទយសៅវ ចតតននមនេសពគបជានថលន ក រថមងចសងអៀតកនងការសធវើទាន សព ះចតតរបេសគលះសពកាមអណាចរបេមចារយៈ (កណា ) សពចើនជាងសពកាមអណាចរបេេទាធ ។ ដចមានរទធភាេតមយស លថល៖

“ទានញច យទធញច សមានមាហ អបាប សនាត ពហសក ជននត អបបមប សច សនទោសនា ទទាត សតសនវ សសា សខ បរតេ” ។ អនកពបាជទាងឡាយ ស លថល ការឲយទាន នងការ ចាងជារបេ

សេមើោន អនកចាងពបលយលះបងជវត េមបមានោន តច កអាចឈនះេពតវមានោន សពចើន អនកឲយទានេមបថតមានពទរយេមបតតតចតច ថតមានេ កអាចឲយទានបានសេចកតេខនងមានកនងសលាកខាងមខ សោយផលននសចតនាទាន ។ អធបាយថល ជាធមមតា បគគលថដលខាែ ចអេពទរយេមបតតរថមងឲយទានមនសកើត អនកខាែ ចសាែ បកចាងមនសកើត។ បគគលកាតកតអាលយ កនង

45

ជវតរបេខែនបានសទើបអាចសៅជាអនកចាងបាន បគគលកាតអាលយកនងពទរយេមបតតរបេខែនបានសទើបអាចសៅជាអនកសធវើទានបាន ។ ដសចនះ សទើបអនកពបាជសលាកស លថល ការសធវើចមាង នង ការសធវើទានមានទ បានោន ។ អនកចាងេមបរកខែនមានោន តច មានអាវធតច ថតហា ន ពបលយលះបងជវត សដើមបបរវស តអវមយ អនកចមាងថដលមាន កាែ ហានថបបសនះ ជយជនះកនងចមាងរបេសគ។ អនកសធវើទាន េមបខែនមានពទរយេមបតតពតមថតបនតចបនតច ថតមានចតតចងឲយទាន មានេទាធ ខាែ ងកាែ មានឥសកនទយធម ពបកបពរមសោយកមាែ ងមាមន សគពតវថតឲយទានបាន ស ើយសគនងបាន សេចកតេខចសរ ើន កនងសលាកខាងមខ ។

សបបរសទាន សបបរសទាន ថពបថល អសណាយរបេជនេបបរេ ឬ អសណាយ

របេជនអនកមានចតតេៃបចាកបាប ។ េបបរេសធវើទានសោយសាម រតខពេកនងរសបៀប ៥ យាា ងគ៖ ១. សទាធ ទាន សទត ឲយទានសោយេទាធ គឲយសោយចតតសជឿកមម នង ផលវបាករបេកមម សជឿថលេតវទាងឡាយ មានកមមថដលខែនបានសធវើស ើយជារបេខែន ។ ២. សកកចច ទាន សទត ឲយទានសោយសោររ គសោររសទយយវតថផង សោររបដោគ កៈ (អនកទទលផង) ។ សោររសទយយវតថ គ េអាតទានវតថ

46

សោយផចតផចង មនខជខាជ តាមថតបាន ។ ឯ សោររ បដោគ កៈ គ េថមតង ោបអានដខពងខពេ ចស ះអនកទទល ទានមនសរ ើេមខ សរ ើេវណណៈ ។ ៣. កាសលន ទាន សទត ឲយទានតាមកាលគរ គឲយតាមកាលតាមរដវថដលសគពតវសធវើ ដចជាចលវេា សច វេា រដវរងាឲយសពគឿងសេែៀកដណត ប រដវសតត ឲយទក ឬ កសរលមានវតថលមសថលម ងមានថផែសឈើជាសដើម ។ ៤. អនគគហតចសោត ទាន សទត ឲយទានសោយការអនសពោះគឲយសោយចតតសមតាត អាណតអាេរយាា ងសទារទនចស ះេមណៈ ឬ ជនពកពកលបាកថដលរងទកខសវទនា សោយការសពេកឃលែ នជាសដើម ឲយបានេខពេលផតអរទកខពរយ ស ើយឥត តាងចតតថលនងទារយកគណបណាចអវរបដោគ កៈសនាះមកវ ស ើយ ។ ៥. អោត នញច បរញច អនបហចច ទាន សទត ឲយទានសោយមនបានតាងចតតសបៀតសបៀនខែនឯង នង អនកដនទ គឲយសដើមបបសនាទ បងសលាភៈ នង មចារយៈ ពរមទាងអាេវកសលេ ថដលនាឲយវលវលកនងេងារវដតថតបាសណាណ ះ មនអតអាងឲយអនកដនទសេៃើចេរសេើរ ។ ថលមនសបៀតសបៀនខែន គមនឲយអនកដនទេរសេើរខែន មនសបៀតសបៀនអនកដនទ គមនបងាអ បបនាទ បអនកដនទ ។

េបបរេសធវើទានកនងរសបៀបនលែលន រ ៥ យាា ងសទៀតគ ៖ ១. សកកចច សទត ឲយទានសោយសោររចស ះវតថ ថដលពតវឲយ ។ ២. ចត កោវ សទត ឲយទានសោយតាងចតតសោររចស ះសទយយវតថ

47

នង បដោគ កៈ ។ ៣. សហោេ សទត ឲយទានសោយនដខែនឯង ។ ៤. អនបវដឋ សទត ឲយទានសោយមនសបាះឲយ ។ ៥. អាគមនទដឋសកា សទត ឲយទានសោយចតតសជឿថលនងទទលផលសោយរត ។

េបបរេ សធវើទានរសរ ើេបដោគ កៈ (អនកទទល) សទ មនេសលអ កសលាកជយេសសកងាគ ះ មនេសអាពកក កសលាកជយេសសកងាគ ះ ។ សលាកជយេសសកងាគ ះមនេសអាពកកសោយសារសលាកមានចតតអាណត សព ះ មានទកខ ឬ មានសពោះថលន កសកើតស ើង រថមងបងេងេជនយរអនកដនទ ។ ចរយាលអរបេេបបរេ កនងទានសនះអាចសធវើឲយមនេសអាពកកថពបចតតមកជាមនេសលអវ កមាន ។ េបបរេ មយរកសទៀត សវលាសធវើទាន របាននកនាដលករយាពបពរតត ជសនឿ ទដា ជាតសាេន លទធ ឬ សាេនា ននមនេសស ើយ ។ សលាកលះបងចតតធមមតាអេស ើយ គចតតថដលេ គតជាមយសសាមនេសសវទនា ។ សលាកអាពេយថតជាមយចតត ថដលេ គតសោយឧសបកាខ សវទនា ។ សសាមនេសសវទនា ជាសវទនាមានមក ឯងជាមយធមមជាត សវទនាសនះមានគជាមយសទាមនេសសវទនា ។ ចថណក ឧសបកាខ សវទនា ជាសវទនាសកើតស ើងរការអបរ (តាមរយៈេមលកមមោា ន វបេសនាកមមោា ន) ជាសវទនាមនមានគ ។ មនេសធមមតាសធវើទាន

48

វតតថដលខែនចលចតត មនេសថដលខែនោបអាន សាេនាថដលខែនកាន លទធនកាយថដលខែនពេឡា ។ ចតតរបេសគអាពេយជាមយសសាមនេសសវទនា សពចើនធាែ កសៅជាបាដបគគលកទាន ។ ទានថដលសគសធវើសោយអាពេយឧសបកាខ សវទនា សពចើនថតជាេងឃទាន ឬ សាធារណទាន ។ អសបបរស សធវើទានសោយសាម រតទាប ខវះ នលែលន រ នង សោយ ពបមាទ ផទយពេ ះអរេបបរេ ។ ទានថដលអេបបរេសធវើ សៅថល អសបបរសទាន ថដលមាននយផទយោន នង េបបរេទាន ថដលបានស លរចមកស ើយសនះ ។

សងគ ធម ស ថពបថល ធមេពមាបេសសកងាគ ះោន គ ធមេពមាបេសសកងាគ ះ

រវាងមាតាបតា នង បពតធតា សាវ ម នង ភរយា ពគបាអាចារយ នង េេស សៅហាវ យនាយ នង កមមករ ។ េងគហធមជា ពគះរបេេងគម ។ េងគហធមមានទតាង ឬ អងគននការេសសកងាគ ះ ៤ ពបសភទ សៅថល េងគ វតថ គ ៖ ១. ទាន ការឲយសទយយវតថ ២. បយវាចា ការស លវាចាគរឲយចងឮ ចងសាត ប ៣. អតេចរយ ការពបពរតតអសរើជាពបសយាជនដលោន ៤. សមានតតោ ការតាងខែនសេមើៗសោយគណធម ។

49

មាោបោ មាតាបតាេសសកងាគ ះបពតធតាសោយធម ៥ យាា ង

១. បាបា នវាសរនត មាតាបតា ថតងថតហាមពបាមកនឲយសវៀរចាកអសរើបាបទាងឡាយថដលេងគមេអបសខពើម ស លគសវៀរចាកការេមាែ បេតវ សបៀតសបៀនរាបាទអនកដនទ លចឆកបែន សកងពបវញច ពទរយេមបតតអនកដនទ ការពបពរតតសលមើេរសលាភពបនរណ សលើពបរនធកនអនកដនទ ការនយាយក ក ឆសបាកអនកដនទ ពរមទាងសវៀរចាកការសេរសពគឿងពេវង ឬ ស ៀន អាសភៀន យាា មយអសនែើសោយថលបង លា អាវាថេពគបពបសភទថដលនាការវនាេអនតោយដលខែន នង េងគមជាត ។ ២. កលាសណ នសវសសនត មាតាបតា ថតងថតដកនាកនឲយសធវើអសរើបណយកេល អសរើេចរត យតតធម ដចជាការសធវើទាន រកាេល ការសចះសោររមាត យឪរក ពរះេងឃ ចាេទ ឧតតមពរទាធ ចារយ ពតកលសរៀមចបង ។ ៣. សបប សកាខ សបនត កាលសបើកនមានវយលមមេមនងេកា ឪរកមាត យថតងថតខនះថខនងបញជ នកនឲយសៅសរៀនេពតតាមសាលានានា នង ជយជរ សលើកទកចតតឲយកនពេឡា សរ ចតតចស ះការេកា ទាងថផនករទធចពក នង អាណាចពក ជារសេេ មខវជាជ ថដលេងគមពតវការនាបចចបបននសនះ ។ មនថតបាសណាណ ះ ោតថលមទាងរនយលអរផលវបាកននភារលៃងសលែ ថដលជាមាោមយនសៅរកឱនភារ ភារសថលកទាប មនអាចថលរកា ឬ សលើកេទយជវភារពគសារ ឲយរងសរឿងលក សលកើងបានស ើយ ។ មាន

50

ថតចសណះសចះដងបាសណាណ ះ ថដលសធវើឲយ មានកតតយេនលែថលែ មានសគសោររោបអាន នង អាចជយសលើកេទយវងសពតកលជាត សាេនា ឲយបានរងសរឿង ចសរ ើនជាភសយាភារ ។ ៤. បដរសបន ទាសរន សសញញ សជនត មាតាបតា កាលសបើដងថល កនរបេខែនចសរ ើនវយធលមមមានគពេករស ើយ ោតថតងថតសរៀបចទកោកកនសៅឲយមានភរយា សាវ ម សៅតាមេមតថភារ ធនធាន រជរងសវងសពតកល នង តាមពបនរណរបេខែន ។ ៥. សមសយ ទាយជជ នយាសទនត មាតាបតា ថតងថចកចាយពទរយេមបតតសករមតក របេខែនតាមេមយកាល គ ថចកឲយកនជានចច នង ជាសរឿយៗមនថដលខាន ។ កាលេមយ គ មាតាបតា ថចកពទរយឲយកនតាមកាល សៅសរលថដលកនថបកមានពកមពគសារស ើយ ។ មាតាបតា ជាអនកមានពរ មវហារធម ៤ នង េងគ ធម ៥ ចស ះបពតធតាពគបរប សព ះថលសលាកទាងសទវ បានចញច មបបាច ជាអនកមានឧបការគណធសធង រអាចគណនាបា គមានអននតគណ គណធៃនដនពកថលង អសនកបបគណ គណសពចើនោបមនអេ អេមគណ គណសពបៀបសេមើរបាន អបបមាណគណ គណពបមាណមនបាន ។

ត ពរះរទធសាេនា សដើមបឲយ

មានកតញញ កតសវទតាធម ចស ះមាតាបតា បពតធតា

51

ពតវ តបេនង គណ មាតាបតា សោយ េងគ ធម ៥ យាា ង នង េមបទា ៤ យាា ង ។ ហ ។

សងគហធម ៥ យា ង ១. េសោ សនស េរសាម បពតធតា គបបចញច មថលរកា មាតាបតាវ សោយផគតផគង ទនកបរងនវបចចយទាងឡាយ ៤ មានជន បាយទក នចណ ពតសាច េសលៀកប ក កសនទលខនលសខនើយ រកថពគ ថពរពរ មងភយ នង ថលន ថកសោគ ។ ២. កចច សនស រសាម បពតធតា គបបជយសធវើការងារ មាតាបតា សបើេនជាសលាកមានធរៈរង កសយើង ។ ធមមតាកនថតងមានកចចការផទទ លខែនសពចើនណាេ បាថនតសបើេនជាសលាកទាង ២ មានធរៈពតវរង កសនាះ កនពតវប ឈបការងាររបេខែនេន សទាះបជារវលយាា ងណាកសោយ មនពតវសធវើពរសងើយកសនតើយ ឬ សធវើមនដងមនឮសនាះសទ ។ ៣. កលវស ឋសបសាម បពតធតា គបបថលរកាវងសពតកលឲយបានលអ ពតវការ រសករ តស ម ះមាតាបតារបេខែន នង តសកើងវងសពតកលឲយមានសករ តស ម ះ កនងេងគម ពរមទាងសរៀបចឥរយាបល អាកបបករយា ឫកស មារយាទឲយបាននលែលន រ ពតវដងសាគ លឋានៈសរៀមចបង កឲយពតវដច បោណថល “ដងសឆៃើយតបតដង កនសសាតថរងឆគងតបតសមបា” ។ បពត

52

ធតាពតវមានេលធម េជវធមជានចច ស ើយពបពរតតថតអសរើថដលមានពបសយាជនដលខែន នង េងគម ។ ៤. ទាយជជ បដបជាជ ម បពតធតា គបបសោររពបតបតតមាតាបតាឲយបានលអសោយនពតបណាម គការសោររពបណបតន សោយ ជារសេេសរលថដលោតមានវយចាេជោ ។ មនពតវសធវើមខពក វ កាយវការពចសងងពចងាង ចងចសញចើ ម ស ល កយ ឲយមាតាបតាចកថណនសដើមពទង ពេកទកថភនក ។ ៥. ទកខណ អនបបទសាម សរល មាតាបតាសធវើមរណកាលបពតធតាគបបសធវើបណយបនកចច ឲយបានេមរមយ ពរមទាងសធវើបណយ ឲយបាន កញាប សដើមបឧទទេកេល សលាកទាង ២ ពរមទាងញាតកាទាង ៧ េនាត ន ។

សមបទាធម ៤ យា ង ១. ស មបទា ដលពរមសោយេទាធ ។ ពបេនសបើមាតាបតាជាអនកោម នេទាធ សជឿសលើកមមផលសទ បពតធតាគបបដកនា ទាង ២ ឲយមានេទាធ ពជះថលែ ផង ។ ២. សលសមបទា ដលពរមសោយេល ។ ពបេនសបើមាតាបតាជាអនកពទេតេល មានការេមាែ បេតវជាសដើម បពតធតាគបបរនយលថណនា

53

សលាកទាងសទវឲយរកាេល រសេេបញចេល ។ ៣. ចាគសមបទា ដលពរមសោយការលះ ។ ពបេនសបើ មាតាបតាជាមនេសកណា មនសចះចណាយធនធានសធវើទាន បពតធតាគបបរនយលថណនា កឲយោតលះសពកាមអណាចមចារយៈសធវើជាទាេករននពទរយេមបតត ឲយោតសចះបរចាច គធនធានសធវើជាទាន ។ ៤. បញញ សមបទា ដលពរមសោយបញញញ ។ ពបេនសបើមាតាបតាជាអនកមនចលចតតសាត បធមសទេនា េកាសរៀនេពតធមអាល ចសរ ើនសមតាត ភាវនា បពតធតាគបបរនយលថណនា ោតឲយសចះសាត បធម េកាអតថនយរបេពរះធម តាងចតតចសរ ើន កមមោា ន សដើមបឲយ សកើតបញញញ ។ បពតធតា កាលសបើបានអនវតតេងគ ធមទាង ៥ យាា ង នង េមបទា ៤ យាា ង មាតចត មនសធវេពបថ េ ចស ះអនកមានគណ នងមានស ម ះថល បានបសរ បជាទាន ឬ បដការទាន ស ម ះថល ត ត គ ផង ។

សាវ មគបបេសសកងាគ ះភរយាសោយេងគ ធម ៥ យាា ង គ ៖

១. ពេឡា ោបអានជាភរយារបេខែន ។ សាវ មគបបេសសកងាគ ះ សោយចតតសសាម ះពតង សលើកតសកើងជាភរយាសរ េទធ ។

54

២. អវមាននាយ មនពបមាលសមើលងាយភរយាដចជាខ កដរបាវព វ ។ ខណៈស លសៅកានភរយា គបបស ល កយេដថផអមថលាម រសោះរសា មនស ល កយសោយោយឥតពបសយាជន សបើភរយាមានក េខេឆគងបនតចបនតច កគរ ឲយ ស ើយទនាម នសពបៀនពបសៅ សាៃ តៗ សោយ លអ ។ ៣. អនតចរយយ មនពបពរតតកនែងចតតភរយា គមនពបពរតតកបតពរថដនជាបត យកសបះដងរបេខែនថដលមានមាច េស ើយសៅបជាដលសកេតដនទ េមដច កយបោណាចារយស លថល “ពតសងៀតសឆែៀតរង” ។ ៤. ឥសសរយសវាសសសគគន ពបគលអណាចជាធចស ះភរយាជាសកេតសមផទះ សរៀបចទកោកពទរយេមបតត ទា លអ សគ ោា នឲយមានេរេេត ។ ៥. អលងកក រានបបទាសនន សាវ មគបបសរៀបចសពគឿងអលងាក រ ភរយាពគបពោន េពមាបសពបើពបាេតាម កាលៈសទេៈ តាមេមយនយម នង តាមេមតថភារ ។

ភរយាគបបេសសកងាគ ះសាវ មសោយេងគ ធម ៥ យាា ងគ ៖

១. សសវហតកមមនាត ភរយាគបប មាមចណអាហារសោយផចតផចង េពមាបសាវ ម ពតវ សរលសវលា ។

55

២. សសងគហតបរជនា ភរយា គបបេសសកងាគ ះញាតខាងសាវ ម នង ខាងខែនសោយពបនរ ។ ៣. អនតចារន ភរយាមនគបបពបពរតតកនែងចតតបត គមនពតវយកសបះដងរបេខែនថដលជាកមមេទធរបេសាវ ម សៅពបគលឲយបរេដនទសពតរសាវ មខែនស ើយ ។ ៤. សមភត អនរកខត ភរយាគបបថលទាពទរយេមបតតថដលបតរកបានមកស ើយ មនឲយវនាេបាតបងខចខាតសោយស តការណណា ។ ៥. ទកាខ ច សោត អនលសា សពវកសចចស ភរយាគបប ែ េនវកនង ហ មានការចាតថចងមា ចណជាសដើម សោយ មន ហ ។

ៅ សៅហាវ យនាយ ពតវមានេនាត នចតតេសនាត េ េសសកងាគ ះដល

ទាេកមមករ សោយេងគ កចច ៥ យាា ង គ៖ ១. យថាពល កមមនត សវធាសនន ចាតថចងការងារឲយសធវើេមគរដលកមាែ ង ។ សៅហាវ យនាយ កាលសពបើកមមករឲយសធវើការងារណាមយ គបបពបសមើលសមើលេមតថភារទាេកមមករេន សបើកមមករសនាះមានពបាជា មានកមាែ ងមាមនលមមទទលការងារធៃនពសាលបាន ចាតថចងឲយសធវើតាមេមតថភារ ។ ២. េតតសវតតនានបបទាសនន ឲយសភាជនាហារ នង រងាវ ន ។

56

សៅហាវ យនាយគបបទនកបរងសភាជនាហារេពមាបទាេកមមករ បរសភាគឲយបានពគបពោនតាមកាល តាមសវលា ។ ៣. គោនបដឋឋ សនន រាបាលកនងសរលមានជមៃ ។ កាលសបើទាេកមមករមានជមៃដកាតសផសងៗសកើតស ើង សៅហាវ យនាយគរពបញាបពបញាលទ ថលន េងក វេពមាបរាបាលសោគ ឬ អសញជើ សរទយ មមករនតយរាបាល ថលទាេខភារ ជមៃទាេកមមករ ឬ បាវព វ រ តបានជាេះសេប ើយ ។ ៤. អចឆរយន រសានសវភាសគន ថចកសភាជនាហារថដលមានរេជាតថបែកៗឲយបរសភាគ ដចជាចណថដលោបពបសេើរ ឬ ថផែសឈើណាថដលរេវមាន ជនជាបានមតងមាក ល សៅហាវ យនាយ ពតវថតថចករថលកដលទាេកមមករឲយបានបរសភាគខែះៗផង ។ ៥. សមសយ សវាសសសគគន សបើកឱកាេឲយេបាយកនងកាលដេមគរ ។ ដចជាមានរធបណយទានអវមយ មានថលបងរបាមសហាពេរ ឬ កនងសរលបណយចលឆន ជាសដើម សៅហាវ យនាយពតវសបើកឱកាេឲយកមមករបានសៅសលង កសានត េបាយនងសគ ពរមទាងសបើករងាវ នពបាកកាេេពមាបចាយវាយខែះៗផង ។

ទាេកមមករពតវសោររពបតបតតតាមតនាទរបេខែនកនងេងគ ធម

៥ យាា ងគ៖

57

១. បពវដឋឋ យសនា ច សោនត សពកាកសធវើការមនសៅហាវ យនាយ ។ កចចការណាថដលសៅ វយនាយចាតថចងោកឲយសធវើ គបបេទះសាទ រពបញាបពបញាល សធវើឲយបានមនសៅហាវ យនាយរបេខែន ។ ២. បចាឆ នបាតសនា សពកាយសៅហាវ យនាយ ។ កាលសបើ ការងាររបេសៅហាវ យនាយ ពតវសធវើឲយដលទបផត ដលសរលសវលា មនពតវឈបខេសរលសវលា សបើសៅហាវ យនាយ ឈបស ើយ ចាឈបតាមសពកាយសទើបគរ ។ ៣. ទនាន ទាយសនា ណាថដលសៅហាវ យនាយឲយ យក ។ ទាេកមមករពតវមានេចចសទៀងពតង សៅហាវ យនាយ មនពតវមានគនតពបពរតតលចលាកយកពទរយ សៅហាវ យនាយស ើយ ។ ៤. សកតកមមករា សធវើការងារសោយយកចតតទកោក ។ ការងារថដលសៅហាវ យនាយបញញជ ឲយសធវើ គបបមានេឆនទៈ ខពបងថពបងសធវើសោយផចតផចង មនធ ពទានមនខជខាជ ឬ ថតរនដ សចះេអតេអាងដចជារបេខែន ខតខខមឃលម តសធវើឲយទាលថតបានេសពមច ។ ៥. កតតវណណ ហរា នាកតតគណសៅហាវ យនាយសៅស លេរសេើរកនងទដនទ ។ កតតគណគគណេមបតត ចរ េែតបត សទៀងពតង ឬ គណេមបតតថដលលបខចរខាច យ ។ ទាេកមមករគបបនាគណវសេេសនះសៅស លពបាបជនដនទ េរសេើរថលសៅហាវ យនាយរបេខែន លអណាេ សលាកសចះេសសកងាគ ះមនពបកានវណណៈ ឬ សចះស ល កយថផអមថលាម

58

សៅកានកមមករ មនពបមាលសមើលងាយដលជនដនទជាសដើម សដើមបសលើកកតតយេរបេសៅហាវ យនាយ ។ េងគហធម (assistance)ជា ដេខានរបេេងគមជាត ។ សបើ េងគហធមសកើតមាន េងគមជាតណា េងគមជាតសនាះរថមងជបពបទះេនតភារ (peace) េខមាលភារ (welfare) ភាតរភារ (fraternity) េមភារ (equality) វឌឍនភារ (progress) ជាសាថ ររ ។ ហ ហ ។

។

When a person is down in the world,

an ounce of help is better than a pound of preaching.

(Edward G. Bulwer-Lytton)

។ ធ ។ Give a bowl of rice to a man and you will feed him for a day.

Teach him how to grow his own rice and you will save his life.

(Confucius)

59

ទានបបសេទ

ថពបថល ពបសភទននទាន ។ ពរះេមាម េមពទធពទងពសាវពជាវេថមតងរនយលរទធបរេទ អរទានមានសពចើនពបសភទ មនអាចបរយាយឲយអេបានសទ ។ សពតរពបសភទទានថដលបានអធបាយខាងសដើមរចមកស ើយសនាះ ខ េមសលើកយក ទានកនងពរះវនយ ទានកនងពរះេពត ទានកនងពរះអភធមម ករណាទាន បជាទាន ឬ បដការទាន េងគ ទាន ឬ អនគគ ទាន កាលទាន អេមមតទាន អភយទាន ទកខណានបបទាន នង កឋនទានមកររណនាសោយេសងខប ។

ទានកនងវនយបដក ទាន ៤ យាា ង គ ១

ចវរបបចចយ, ២ បណឌ បាតបបចចយ, ៣ សេនាេនបបចចយ, នង ៤ គលានសភេជជបបចចយ ។ េមអានការរនយលសៅកនងអាមេទាន ។

ទានកនងសតនតបដក ទាន ១០ យាា ង គ ១

អនន (បាយ), ២ បាន (ទក), ៣ វតថ (េរត), ៤ យាន (យាន , ៥ មាលា (ផទក ), ៦ គនធ (សពគឿងពកអប), ៧ វសលបន (សពគឿងលាប), ៨

60

សេយយ (ទសដក), ៩ អាវេល (ទ សៅ), នង ១០ បទសបយយ (សពគឿងពបទប) ។ េមអានការរនយលននទានវតថ ១០ យាា ង កនងអាមេទាន ។

ទានកនងអេធមមបដក ៦

(sense objects) ៦ ។ ៦ គ ៖

១ របទាន (a gift of visible object) គ ឲយអវៗជាចណចកខ , (២) ទាន (a gift of sound) ឲយអវៗ ជាចណពតសចៀក, (៣) ទាន (a gift of smell) គការឲយអវៗ ជាចណពចមះ, (៤) ទាន (a gift of taste) គ ឲយអវៗជាចណអណាត ត, (៥) ទាន (a gift of touch) គ ឲយអវៗជាចណនន

កាយវញញញ ណ ស លគវតថអាចបាះ ឬ កានបាន ថដលសៅថល េមផេស, នង (៦) ទាន (a gift of mind-object or Dhamma) ឲយអវៗជាចណ

ននចតត ស លគធមថដលជាសេចកតរតសធវើឲយសកើតបញញញ ។ ករណាទាន

មនេសខែះកនងសលាកសនះ ជាអនកមានេនាត នចតត អាណត អាេរសទារទនសៅរកមនេសេតវដនទ ស ើយបានឲយសពគឿងបរសភាគសោយការអាណតថតមាាង មនអាពេយយកកមាែ ងសពបើពបាេ ។ ការឲយទានដសចនះ សៅថល ករណាទាន ។

61

បជាទាន ឬ បដការទាន មនេសខែះយលចាេរគណបការៈ ឬ គណេមបតតណាមយ របេសលាកអនកដមានគណ មានមាតាបតា ពគអាចារយ ឬ សលាកអនកពទពទង នវេលគណខពងខពេជាសដើម ស ើយបានសធវើទានចស ះសលាកអនកដមានគណសនាះ ការឲយទានថបបសនះ សៅថល បជាទាន ឬ បដការទាន ។

ឬ គ មនេសខែះ មានេនាត នចតតធរទលទលាយ ចងឲយសេចកតេខចសរ ើន

នង ពបសយាជនដលអនកដនទ ថដលជាញាតមតត សាចសាសលា តកត ឬ ជាមនេសរមេងគមជាតកត ថដលលមមេមគរដលការទទលអសណាយេសសកងាគ ះ ស ើយកថចកពទរយេមបតតជាសដើមទនកត សពគឿងបរសភាគសពបើពបាេកត សដើមប ទនកបរងជយជាកមាែ ង េសសកងាគ ះឲយសកើតមានពបសយាជនសេមើមខោន ស ើង ។ ការឲយទានដសចនះ សៅថល ទាន ឬ គ ទាន។

កាលទាន ថពបថល ការឲយទានតាមកាលសវលា ។ កាលទាន

៥ ៖ ១. អាគនតកទាន ទានចស ះអនកសទើបនងមកដលលម ២. គមកទាន ទានចស ះអនកថដលសរៀបចសធវើដសណើ រសៅទឆៃ យ ៣. គោនទាន ទានចស ះអនកជមៃ

62

៤. ទពភកខទាន ទានកនងសរលសវលា ថដលករងអតឃលែ ន ៥. នវទាន ទានថផែសឈើ ឬ វតថ ថដលសទើបនងមានដបង ។

អសមមតទាន អសមមតទាន ថពបថល ទាន ថដលសលាកអនកពបាជ មនេនមតថលជា

ទាន សព ះថលទានសនាះ មនបានបណយ កេល នង ផលាែ នេងសសទ ។ អេមមតទាន មាន ៥ យាា ង គ ៖ ១. ឥតេទាន ឲយសកេតដលបរេ ការឲយបរេដលសកេត ២. ឧសេទាន សបើកថលងសោឧេភ គ សោបា ឬ សោស ម លដលសមសោ ការឲយសមសោដលសោឧេភ ៣. មជជទាន ការឲយទានទកពេវង ឬ ថលន ស ៀន ៤. សមជជទាន នង សពចៀងជាទាន ឬ ឲយទានរបាោ សពចៀងកបែក កថបែង ពកមាចពកសមើម ៥ ចតតកមមទាន ឲយទានរបគនរសកេត នង បរេថដលជារបនាឲយសកើតតសរកសពតកពតអាល សៅរកកាមគណ ។ អេមមតទានសនះ សាធជនជាេបបរេ មនគរគបបនាោន សធវើស ើយ សព ះថលទានសនះ បោណសលាកមនបានេនមតថលជាទានបានផលាែ នេងសដចទានដនទសទៀតសទ ។ គរនាោន ខវលខាវ យសធវើេងឃទាន ឬ សាធារណទាន សទើបបានផលកនពមសពចើន ទកជាបញញនធសៅអនាគតជាត ។ េរវនលៃសនះ សគេសងកតស ើ សរលមានរធបណយទានធៗ កនងវតត

63

អាោមមតងៗ មាច េសដើមទានពបធានសដើមបណយ ថតងថតជលថលបងរបា កន សលាខ ន យសក កាោា អសខ ឆកកថបែង មកេថមតងថចកជនអនកពេក អនកភម កសានតេបាយ ។ សោយេនមតថលជាទានមានអានេងស សចះថតនាោនសធវើតៗោន សរៀងមក ។

អេយទាន អេយទាន ថពបថលឲយអភយដលមនេស េតវ ឬ សធវើមនេស េតវឲយ

អេភយ ។ អភយទានថចកសច ជា ២ ពបសភទ គអភយទានផែ វចតត នង អភយទានផែ វេមាភ រៈ ។ ១. អេយទាន ែវចតត អភយទាន ថដលសគសធវើខាងផែ វចតត ស លគការអតឱន បទសលមើេ ហ ឬ សកាងកាច ថដលបគគលដនទ ពបពរតតមកសលើខែន ។ ២. អេយទាន ែវសមាភ រៈ អភយទាន ថដលសគសធវើខាងផែ វវតថ បានដលអសណាយ សផសងៗ ថដលជយឲយមនេស ភយ ។ ពរះរទធ ថល ភយ ៨ យាា ងគ ៖ ១. ឧទកេយ ភយសកើតអរទក ២. អគគេយ ភយសកើតអរសភែើង ៣. សចារេយ ភយសកើតអរសចារកមម ៤. រាជេយ ភយសកើតរអណាចអនកពគបពគង ៥. ជាតេយ ភយអរសកើត

64

៦. ជរាេយ ភយអរចាេ ៧. ពាធេយ ភយសកើតអរឈ ៨. មរណេយ ភយសកើតអរសាែ ប ។ ភយ ៤ យាា ងខាងសដើម ជាភយមានសៅពបចាបចចបបននភរ ។ រឯភយ ៤យាា ងខាងចងជាភយមានពបចានពតភរ ។ អាពេយស តសនះ សទើបបោណាចារយសលាកថចកអភយទានជា ២ ថផនកសទៀត គ អភយទានខាងផែ វសលាកយ នង អភយទានខាងផែ វសលាកតតរៈ ។ អេយទានខាង ែវសោកយ បានដលអសណាយ សាថ បនាថពរក ទនបទក ពបឡាយ ពេះ អណត ង បនាទ យការ រសចារខាម ងេពតវ សពគឿងរលតសភែើង ជយេសសកងាគ ះេតវថដលពតវសគចាបោកពទង ឲយបានរចភយ ឬ ជយថលរកាការ រជវតេតវនពរ ជាសដើម ។ អេយទានខាង ែវសោកតតរៈ បានដលការ ធម ឬ ឲយធ សោយបសពងៀន សោយេថមតងធមមសទេនា សោយការ គមពរ កបនខាន ត សដើមប សធវើឲយមនេសមានបញញញ ជាេមាម ទដាសមើលស ើ អរយេចចធម បានេសពមចមគគផល ន វ ន អេភយ រ សកើត ចាេ ឈ សាែ ប ។ អាពេយស តសនះស ើយ បានជាពរះេមណសោតតមបរមពគពទងេសសកងាគ ះអភយទានសនះចលសៅកនងធមមទាន ។

65

ទកខណានបបទាន ទកខណានបបទាន មករ កយ ទកខណ + អនបបទាន = ទកខណានបបទាន ។ ទកខណ ថពបថល ខាងតបង ខាងសាត កបាន បាថនតសៅទសនះ ទកខណ ថពបថល អសណាយ ថដលទាយកទាយកាសជឿកមម សជឿផលចាេលាេស ើយ សទើបសគលះឲយ ឬ អសណាយថដលសគឲយដលទកខសណយយបគគល ។ អនបបទាន ថពបថល តាមឧទទេឲយ ។ ដសចនះស ើយ កយថល ទកខណានបបទាន ថពបថល ទកខណាទាន ថដលបគគលតាមឧទទេឲយដល ប ឬ អសណាយថដលសគឧទទេទកខណាទាន ចស ះបគគលថដលថចកឋានសៅកានបរសលាកស ើយ ។ ឧបការជន មានជដនជតា មាតាបតា ពគអាចារយ សាសលា ត មតតេមាែ ថដលបានថចកឋាន សយើងរបានដងថល សលាកទាងសនាះ សយានយកកសណើ ត ជាសទវតា ជាមនេស ឬ ជាសពបតវេយ ។ ដសចនះ កលបពតកលធតាគរនាោន សធវើទកខណានបបទាន ឧទទេជនចស ះអនកដមានគណទាងសនាះ ឲយបាន កញាប ។ ពរះរទធបរមសាសាត ពទងបានពតាេដង នង ស ើ ចាេនវទកខ នង ការសពេកឃលែ នរបេរកសពបតកនងសបតភម ( របេរកសពបត) សព ះររកសពបតទាងសនាះ អាចញាងជវតឲយរេសៅបានសោយសារផលននទានថដលញាតមតតឧទទេឲយរសលាកសនះបាសណាណ ះ ។ រកសពបតទាងសនាះ សទាះបជាសដើរពតាចថេវងរកជបជនជាញាតមតត បងបអនកនសៅ ស ើយក

66

សោយ កមនអាចេបចចយ ៤ យាា ង មាន អាហារបណឌ បាត េរតសខាអាវ សេនាេនៈ គលានសភេជជៈបានស ើយ ។ អាពេយស តសនះ សទើបពរះដមានពរះភាគ ពទងេថមតងទកកនងតសោកឌឌេពតរឭ ជនជាញាត ថល ៖ “បគគលកាលរឭកនកស ើ ឧបការគណ ថដលសលាកសធវើទកដលខែនកនងកាលមនថល អនកសនះបានឲយវតថ សនះដលអ អនកសនះបានសធវើគណសនះដលអ ជនទាងសនាះ ជាញាតមតត របេអ ដសចនះគរឲយទកខណាទាន ចស ះសពបតទាងឡាយសនាះ” ។ សដើមបឧទទេផលទាន (ទកខណានបបទាន) ថដលសយើងសធវើឲយេសពមចពបសយាជនដលរកសពបតទាងសនាះ ទាលថតសធវើពបកបសោយអងគ ៣ ។

ទកខណានបបទានកបកបសដឋយអងគ ៣ យា ង ១. ទកខសណយយសមបទាយ ដលពរមសោយទកខសណយយបគគល ។ ទកខសណយយបគគល គ បគគលអនកញាងទកខណាទានឲយបានផលសពចើន ស លគពរះេងឃ នង សលាកអនកមានេល មានគណធមខពេ ។ ពរះេងឃមានអានភារចស ះទកខណាទាន ២ យាា ងគ៖ ពរះេងឃជាបញញសខតត (ថពេបណយដពបសេើរ) ថដលអាចញាងទាយកទាយកា អនកមានរជពេវ គ សទយយធម េមបថតតចតចកអាចេសពមចបណយកេលដសពចើនបាន ។ សបើមនមានពរះេងឃមកសធវើជាបដោគ កៈ ននទកខណានបបទានសទ បណយកេល ឧទទេ រកសពបតជាញាតមតត េសពមចបានសទ ។

67

ពរះេងឃជាអនកមានេល មានវតតពបតបតតលអ មានការពបពរតតសៅតាមគនែងននពរះនរវសលាកតតរធមជាសដើម អាចញាងចតតរកសពបត ឲយពជះថលែ សពតកអរបាន ។ ២. ទាយកាន ឧទទសសសន ទាយកទាយកាថដលជាញាតបានឧទទេចថណកបណយឲយ ។ ទាយកទាយកាថដលជាអនកឲយទានគបបតាងចតតឧទទេបណយកេល ចស ះស ម ះសលាកអនកដមានគណ មានមាតាបតា ពរមទាងញាតកាទាង ៧ េនាត នដចជាស ម ះ េខ សៅ ចាន ថចម សដើមប ឲយអេសលាកទាងសនាះមកទទលយកចថណកបណយថដលបងបអន កនសៅ ញាតមតតបានសធវើកនងឱកាេសនះ ។ បាថនតសបើេនជាទាយក អនកឲយទានមនបានឧទទេចថណកបណយកេលសនាះ ឲយសទ រកសពបតថដលជាញាតមតតកមនអាចទទលចថណកបណយបានថដរ ។ ៣. សបោន អតតសនា អនសមាទសនន សពបតមកអនសមាទនាសោយខែនឯង ។ រកញាតថដល សពបតវេយ កាលសបើបានដង បាន ថល ញាតមតត បងបអន កនសៅ របេខែនបានសធវើបណយកេលឧទទេផលសៅឲយ ពតវសចះអនសមាទនាទទលយកសោយខែនឯងនវចថណកបណយកេលសនាះ សបើមនសចះអនសមាទនាសទពបាកដជាមនអាចេសពមចផលស ើយ ។ ការសរៀបោបសោយេសងខប សនះ កលមមយលដងស ើយថល ទកខណានបបទានសនះ ទាយក សធវើស ើងេពមាបអវ ? សធវើយាា ងណាសទើបបានអានេងសពបសេើរនពកថលង ? តាមការរត ការសធវើទានតពមវឲយ

68

ទាយក សពបើវចារណញញញ ណ េរតេពមាងសទយយវតថ សពជើេសរ ើេបដោគ កៈ(អនកទទល) ពជះថលែ ពរមទាងសោររទាងវតថទាន អនកទទលទាន សទើបមាច េសដើមទានបានទទលផលកនពមោបពបសេើរ ។ ពរះរទធបរមពគពទង ភាេត ថល ៖

“វសចយយ ទាន សគតបបសតេ សយ ទកខសណយា ឥធ ជវសោសក ឯសតស ទនាន ន មហបផោន ពជាន វោត ន យថា សសខសតត”

“ទានថដលបគគលសពជើេសរ ើេឲយជាទានថដលពរះេគតពទងេរសេើរ បគគលទាងឡាយឯណា ជាបគគលគរដលទកខណាទានកនងសលាកសនះ ទានថដលសគឲយដលបគគលរកសនះ ជាទានមានផលសពចើន ដចជារជថដលសគោកនងថពេលអដសចាន ះឯង ” ។

ឋ បណយ កឋនទាន ថដលពបជាជនសធវើកនងពបសទេថខមរ េរវនលៃសនះ សគ

ចាតថលជាបណយមយធបផតខាងអាមេទាន ។ កយ កឋនទានសនះ មាន ២ បទគ កឋន + ទាន = កឋនទាន ។ កឋន ថពបថល េរត ថដលទាយក ពបសគនដលភកខេងឃកនងកឋនកាល គ តាងរនលៃ ១ សោច ថខ អេសជ ដលនលៃ ១៥ សកើត ថខកតតក ។ បណយកឋនទាន គជាបណយពបសគនេរតសនះឯង ។ កឋន មាននយលអតសផសងសទៀត គ កយថល កឋន មករ កលៈ

69

ធាតថពបថល កពម ឬ រេសៅសោយកពម ស លេរសេើរ ពបជរបរមនវរបធម នង នាមធម េថតសេថរ េសសកងាគ ះទក ឬ សអាបពកសសាបទក ។ ថពបថល កកម មាននយថល ពកនងសធវើឲយសកើតស ើងជាកឋនសរ អងគ េមដចបទវគគ ៈថល កលត កសចចន ជវតត > កឋសនា េភាវៈឯណាថដលរេសៅបានសោយកពម េភាវៈសនាះឯងសៅថល កឋន សព ះសលាកមានការសពបៀបសធៀបសៅនងសឈើេនង ថដលបគគលកាតសច រសដើម ស ើយយកសៅសបាះភាជ បសៅនងដ សឈើេនងសនាះដះលតលាេបានសោយកពមយាា ងណា រ កចចថដលសកើតស ើងជាកឋនសរ ទសនាះ បានសោយកពមយាា ងសនាះថដរ ។ ថពបថល សាលសរសសើរ រសព ះចវរទាន ថដលរទធបរេទ យកមកសធវើកឋនសនាះ ជាទានវសេេជាងទានដនទ ថដលពរះអរយបគគលទាងឡាយ មានពរះេមាម េមពទធជាសដើម ថតងស លេរសេើរចស ះកឋនទាន ថដលបគគលបានសធវើស ើយ សោយេទាធ ពជះថលែ សព ះថតបគគលសនាះ បានឲយសេចកតេខពេល ដលភកខេងឃកនងពរះរទធសាេនា ថដលបានទទលនវអានេងស ៥ ពបការសនាះថដរ ។ ថពបថល កបជរបធម នង នាមធម គ របធម បានដលភកខេងឃ ថដលសលាកបានកានពរះវេា ពរមទាងនពតចវរ ថដលសកើតស ើងពបកបសោយចវរកាល ។ ឯនាមធម បានដល វេា ៣ ថខ ពកាលពគង ពបកបសោយធម នង អនសមាទនា តតពបគលេរតកឋន ។

70

ថពបថល សេតសសេរ វគគ ៈថល លរសតេន កលន កឋន គ ការតាងសៅេថតសេថរ ខែនអេរយៈកាល ៥ ថខ ។ ថពបថល សសគងកគ ះទក កកសសាបទក គ សអាបពកសសាបនវអានេងស ៥ មនឲយឃលែ តសៅទដនទបាន ។ កឋនអាចេសពមចផលដលបគគល ២ ថផនក គទាយកទាយកា កបានទទលអានេងស រឯបដោគ កៈ ភកខអនកពកាលពគង នង អនសមាទនា កបានទទលអានេងស ។ សបើនយាយឲយខែកឋនជាកចចមយកនងពរះរទធសាេនា ថដលសកើតតាមរទាធ នញញញ ត េពមាប ទក សពកៀកទក នវអានេងស ៥ របេភកខ ។ កឋនទានសនះសកើតមានស ើងកនងបឋមស ធកាល ថដលពរះបរមសាសាត ពទងអនញញញ តឲយភកខេងឃសពបើពបាេថតេរតបងសកលចវរ រទានបានពទងអនញញញ តតឲយសពបើគ បតចវរសៅស ើយ ។ េមយមយ កាលថដលពរះដមានពរះភាគ ពទងគងចា វេាសៅវតតសជត ជាអាោមរបេអនាលបណឌ កសេដា សទៀបពកងសាវតថ មានភកខ ៣០ អងគ ស ម ះថល ភទទវគគយសតថរ កនងថដនបាឋា ជាអនកពបពរតតធមសៅកនងនពរ កនាោន សច រទសនាះមកកានពកង សាវតថ សដើមបនងោលបសរ ើពរះសលាកនាល ។ សទើបថតមកដល កកណាត លផែ វ ជនជាដលនលៃចលវេា នងពេតមកសទៀតមនទាន កនាោន ថេវងរកទសេនាេនៈសៅចាវេា សទៀបពកងសាសកត នា កកណាត លផែ វសនាះសៅ ។ ភកខទាងឡាយសនាះមាន អផសកជាខាែ ងសោយគតស ើ ថល ពរះដមានពរះភាគ ពទងគងសៅទជត

71

ចមាៃ យ ៦ សយាជនសទៀតសសាះ មនេមសបើសយើងទាងឡាយមកេកន ដសណើ រមនបានសៅោលបសរ ើពរះអងគ ។ លះដលនលៃសច ពរះវេា បវរណាសពេចស ើយ សលាកកនាោនពេតសច ដសណើ ររទសនាះសទៀត ទទលរដវសនាះមានសភែៀងរលមសជាកជាសៅស ើយ តាមផែ វថដលសៅមក ស រសរ សៅ សោយទក នង ភករអលបាបចបាបាច ។ កាលមកដលពកងសាវតថស ើយ កចលសៅកានវតត សជត ពកាបថលវ យបងគពរះបរមសាសាត រចស ើយ កអងគយកនងទដេមគរ ។ លោបសនាះពរះដមានពបាជាញាណពទងមានពរះបនទលោកទាកសៅរកភកខទាងសនាះថល មាន លភកខទាងឡាយ ! េររយនតរបេអនកទាងឡាយ លមមអតេងកតបាន ឬ សទ? លមមពបពរតតសៅបាន ឬ សទ ? អនកទាងឡាយមានការពរមសពរៀង សសាម ះសេមើ ឥតមានវវាទទាេថទងោន ឬ សទ ? អនកទាងឡាយសៅចាពរះវេាសនាះសសាត ពេលបលមនលបាកសោយអាហារបណឌ បាត ឬ សទ ? ភកខទាងឡាយ កពកាបថលវ យបងគទល តាមដសណើ រសនាះរចស ើយ កពកាបថលវ យបងគទលការលបាករបេខែន ថដលមានមកតាមផែ វ សោយេរវពគបតាមដសណើ រ ។ ពរះជនពេ ពទងេថមតងធមមកថល ពបាររធអរេងារវដត មនមានទបផត សពបាេពបទានដលភកខទាងសនាះ ។ លះចបធមមសទេនាស ើយភកខទាងសនាះ កបានេសពមចពរះអរ នតទាងអេអងគ ។ បនាទ បរសនាះមក ពរះ

72

អងគពទងពរះតពមះថល សបើ តថលគតបានអនញញញ ត កឋនោេ រកចច1ទករពោមនមក សមាែះេមភកខទាងឡាយសនាះនងបានលះចវរមយទកសៅនងកថនែង យកមកថតេបង នង ចវរ បាសណាណ ះ មានអតតភារពសាល មនលបាកយាា ងសនះសសាះស ើយ ស ើយកឋនតាថ រកចចសនះសសាត ពរះរទធ ពរះអងគថតងអនញញញ តទកដលសាវករថដលសលាះ ។ ពរះដមានសជាគពទងពរះតពមះយាា ងដសចនះស ើយ សទើបពទងពតាេសៅ ភកខទាងឡាយមក ។ ពរះអងគពទងអនញញញ តកឋនតាថ រកចចសនះសោយពរះរទធដកាថល ៖ “ … តថលគតអនញញញ តឲយភកខទាងឡាយ ថដលបានចាពរះវេារចស ើយ ពកាលកឋនបាន ។ កាលសបើអនកទាងឡាយ បានពកាលកឋនស ើយ នងបានេសពមចនវអានេងស ៥ ពបការ ...” ។

កឋនថបែកពចវរទាន សដឋយសហត ៥ យា ង ១. ថបែកសដឋយកាល ពរះដមានពរះភាគពទងអនញញញ តឲយសធវើកឋន រយៈសរលថត ២៩ នលៃ ោបរនលៃ ១ សោច ថខ អេសជ រ តដលនលៃ ១៥ សកើត ថខកតតក ។ រយៈសរលសនះ សៅថលកឋនកាល កយសាមញញសៅថល រដវកឋន ។ វតតនមយៗ ទទល បានថតមតង ចថណកភកខ វ កទទលពកាលពគងកឋន នង អនសមាទនា បានថតមតងថដរ ។ ២. ថបែកសដឋយវតេ េរតមកសធវើ

េបង ចវរ េងាដ ពតមពតវតាមរទធបបញញតត អងគកឋន ។ េរតសពតរ

1 វ នយបបដក ( ) ៨ ទាពរទ ១

73

សនាះរ បានស ើយ ។ េរតទាង ៣ នងយកទាងអេជាអងគកឋនរបានសទ គបានថតមយមខ សទាះប ទាយក សវរពបសគនចវរ ១ នពត កសោយ ។ ភកខអនកពកាលពគងពតវសពជើេសរ ើេយកថតវតថ មយមកសធវើជាកឋនសបើេនជាសលាកចងពកាលពគង េបងថតមយកបាន ចវរកបាន េងាដកបាន ឲយថតសរ ើេយកថតមយ សដើមបពកាលពគងឲយពតមពតវតាមវនយបបញញតត ។ ៣. ថបែកសដឋយអសពើ ទាយកទាយកាគបបសធវើឲយពតមពតវតាមពរះវនយ ស ើយភកខអនកពកាលពគង នង អនសមាទនា ឲយពតមពតវតាមរទធបបញញតត នង រទាធ នញញញ ត សទើបស ើងជាកឋនសរ លកខណៈបាន ។ ៤. ថបែកសដឋយបដោគ ហកៈ មានថតភកខ ទទលកឋនបាន សពតរភកខ រ បានស ើយ ហ ភកខ សនាះ ថតបានគងចាពរះវេាពគប ៣ ថខ កនងវតតណាមយ សទើបទទលពកាលពគងអនសមាទនាកឋនកនងវតតសនាះបាន ។ សបើភកខ របានចាវេា ឬ បានចាវេាថដរ បាថនតោចវេា រអាចទទលពកាលពគងកឋនបាន ។ ៥. ថបែកសដឋយអានសងស ទាយកទាយកា កបានអានេងស ៥ ភកខអនកពកាលពគង អនសមាទនា កបានអានេងស ៥ អេរយៈសរល ៥ ថខ ។

អានសងសរបសេកខមាន ៥ យា ង ១. អនាមនតចាសរា ភកខ ពតាចសៅកានពេកភមនគមជនបទ បានសោយសេរមនចាបាចពតវលាភកខផងោន (សោយមនពតវអាបតត កនង

74

ចារតេកាខ បទ) ២. អនាទានចាសរា ភកខ ពតាចសៅកានទដនទ សោយមនចាបាចយកចវរ ជាបសៅជាមយខែនទាងអេ (សោយមនពតវអាបតត កនងបឋមកឋនេកាខ បទ) ៣. គណសភាជន ភកខឆនអាហារ សោយរមវងោន បាន (សោយមនពតវអាបតត កនងគណសភាជនេកាខ បទ) ៤. យវទតេចវរ ភកខ ទកោកចវរថដលមនពតវការសពបើពបាេបាន (សោយមនពតវអាបតតកនងបឋមកឋនេកាខ បទ) ៥. សយ ច តតេ ចវរបាសទា សសា សនស េវសសត េងឃលាភសផសងៗ ថដលសកើតស ើងពតវបានភកខ ថដលគងចាវេាកនងវតតថដលសលាកបានពកាលពគងកឋនសនាះ ។

អានសងសរបសទាយក ៥ យា ង ១. េកខបញញ វសារសទា រថមងជាអនកបរបណ ពបកបពរមសៅសោយបញញញ ២. សរបោ រថមងជាអនកមានរបលអ ៣. សវណណោ ជាអនកមានរណេមបរកាយសាអ តលអ ៤. សសណាឋ នា ជាអនកមានេណាា នពទងពទាយសាអ តលអ ៥. ចកកវតត រាជា សោត រថមងបានសកើតជាសេតចចពករតត កនងជាតណាមយមនខាន ។

75

េមសលាកអនកអាន រចារណា វភាគ លែងថលែង សពបៀបសធៀបអានេងស កឋនទាន ថដលបានស លមកខាងសលើសនះ នងអានេងស ននអាមេទាន ចះ ។ អានេងស េពមាបទាយកទាយកា មនស ើ មាន សៅកនងវនយបបញញតតសទ បាថនតអានេងសេពមាបបដោគ កៈ មាន សៅកនងវនយ ។ ដសចនះសយើងមនអាចេសពមចសេចកតថល អនកសធវើកឋនទាន បានផលតចសពចើនបាណាណ ស ើយ សព ះវនយ កមនបាននយាយ កមនបាននយាយ ។ កឋនជាេងឃកមមដរសេេមយ ។ ពរះ ពទងចាតកឋនកមមថលជាេងឃកមមរសេេ សព ះពទងធាែ បចលរមពកាល កឋនផទទ លពរះអងគ ជយចាតថចងសធវើចវរ រទានេសរចរ ។ កជយចាតថចងបរវករណ ) ខែះ សបើចវរមានរបេសពមចស ើយ ។ ទកោកកឋនកមមថលជាមខងារលអពបនររបេពរះេងឃ រ តដលពទងបានអនញញញ តឲយផទអ កពបតបតតវនយ ៥ ខ អេរយៈ៥ ថខ ។ បចចបបននកាលសនះ ជាេមយេមាភ រៈនយម ភកខមនចាបាចចាតថចងសធវើចវរ ចាតថចងកនងបរវករណ ដចភកខកនងស ធេមយ ថដលមានការខវះខាតេរតចវរស ើយ ។ ដសចនះស ើយបានជា កយកឋន មាននយថល កពម គ ពកទាងេរតចវរ ពកទាងសធវើឲយសកើតស ើងជាកឋនសរ អងគ តាមរទាធ នញញញ ត នង រទធបបញញតត ។

76

វតេសទា សោត វណណ សទា

។

គ ត ( )

( ) ។

77

ទានលកខណៈ ថពបថល សពគឿងចណា ឬ េោលននទាន ។ វតថទាងអេ សទាះមានរបកត ឥតរបកត េទធថតមានលកខណៈេពមាបេោល ឬ ចណា ។ ខពេ ទាប េ សលម ឆែ ត លៃង េែត កាច លអ អាពកក ពតវ ខេ ធ តច សពចើន តច ។ ។ លកខណៈ ។

ទាន កមានលកខណៈដចរបធាត នង អរបធាតទាងឡាយសនាះថដរ ។ លកខណៈននទានសកើតស ើងអាពេយចតត, កាយ, វាចា, សទយយ ។ អនកសធវើទាន កាយ, វាចា, ចតត, ឬ សទយយ ទាបសថលក ទានរបេសគកមានលកខណៈទាបសថលក (សៅថល ហនទាន) ។ អនកសធវើទានមានកាយ, វាចា, ចតត, ឬ សទយយ មធយម ឬ កណាត ល ទានរបេសគ កមានលកខណៈមធយម ឬ កណាត ល (សៅថល មជឈមទាន) ។ អនកសធវើទានមានកាយ, វាចា, ចតត, នង សទយយ ខពងខពេ ទានរបេសគកមានលកខណៈខពងខពេ (សៅថល ឧតតមទាន) ។ ចតតទាប មាននយថល ចតតរបេបគគលមានឥសកនទយទាង ៥ គេទាទ , វរយ, េត, េមាធ បញញញ ទនសខាយ ។ ចតតមធយម ឬ

78

កណាត ល មាននយថលចតតរបេបគគលមានឥសកនទយ មធយម ឬ កណាត ល ។ ចតតខពេ គ ចតតរបេបគគលមានឥសកនទយ ខពេ ។ កាយវាចាខពេ គកាយវាចាថដលសគបានអបរ សោយចរយាសាកល តមកលទកសៅកនង ោរវៈ ៦ យាា ង គ ៖ ១ (សោររចស ះពរះរទធ), (២) (សោររចស ះពរះធម), (៣) (សោររចស ះពរះេងឃ), (៤) (សោររចស ះេកាខ បទ), (៥) (សោររចស ះអបបមាទធម), (៦) (សោររទទលបដេណាា រកចច) ។ ចរយាពបពរតត កាយវាចា ទាប កណាត ល ខពេ សៅតាម ការអបរថផនកខាងេលធម ការពបតបតត កាយវាចា ធៃន ពសាល កនងោរវធម ។ ទាប កណាត ល ខពេ សទយយទាន េសៅ េមបតត ចតត សព ះថលអនកសធវើទានខែះមានសទយយវតថ អន បាថនត មានចតតខពេ មានកាយវាចាពបកបសោយការសោររ ។ អនកសធវើទានខែះ មានសទយយវតថ នលែលន រ បាថនត មានចតតទាប កាយវាចា សោររ ។ មនេស ថចក ៤ រក គ ៖ ១ ២ ៣), ៤) ។ ទាង ៤ សនះមានអារមមណខេោន កនងការបសរ ទាន ។ រកោម ន ខពបងេឈនលសគ សធវើ

79

កមមករលថេងសដើមបយកលយកាកមកចាតថចងសធវើទាន ។ រកពក ខពបងសធវើការ ពបកបអាជវកមម ធមមតាសដើមបេនស ទកឲយបានលមម សធវើទានកនងសរលណាមយ ។ មាន ពគបពោន បនថយ របេខែនសដើមប យក មកសធវើទាន ។ មានពទរយេលទក នកចងសធវើទានសរលណា សធវើភាែ ម មនពរយគតគរយរសរល សព ះខែនមានពទរយេលរការសពបើពបាេ ។ ចតត ទាន ទាប កណាត ល ឬ ខពេ ឥសកនទយ េលធម នង ការសោររ ។ សបើ តាម សទយយវតថ សៅជា ។ ទាសទាន ពបេនសបើសគយក េអប ឬ វតថ សថលកទាបមកសធវើទាន ។ ស ទាន ពបេនសបើសគយកវតថេណប ឬ មកសធវើទាន ។ សា ទាន ពបេនសបើសគយកវតថជា ឬ ចតត មកសធវើទាន ។ វតថេអប ឬ សថលកទាប បានដលវតថថដលសគមនចលចតតសពបើ សោយសគចាតថលជាវតថមនលអ ឬ ជាវតថលអថដរថតសគមនពេឡា ឬ ជាវតថ ថដលសគមនសរ នយម ឬ ជាវតថ ថដល េេមយ ។ វតថេណប ឬ បានដលវតថលអកមាន មនលអកមាន មនេសនយមកមាន មនេសមននយមកមាន សៅកនងេមយកមាន ហ េមយកមាន ថតសគចលចតតសពបើ ។ វតថជាករល ឬ បណត លចតត វតថ ថដល

80

សគពេឡា េ ឬ ជាវតថទានេមយ សគមនហា នសពបើ ឬ មនទានសពបើ ។ កមាែ ងចតត បគគលោម ន នង បគគលពក មានចតតកាែ ហានកនង សធវើទាន ជាងបគគលមាន ពគបពោន នង បគគលមាន េលទក សព ះ ោម ន នង ពក សធវើទានរ ។ ចថណក មាន សធវើទានរ េល ។ សធវើទានរ គអនកពកខពបងសធវើការរកេ សដើមបយកលយមកសធវើទាន ។ ពបេនសបើទានសនាះធបនតច អនកពកខពបងតេ េនសពបាក ៣ ៤ ឆន សទើបសធវើ បាន ។ អនកមាន សធវើទានសរលណាកបាន មនចាបាច មនចាបាចតេ សធវើការងារអវសទ ។ កនងគមពរធមមបទ បបផវគគ សរឿងមហាកេសបសតថរ បណឌ បាតទាន ពរះរទធសឃលសាចារយ មាននយាយអរកេសបសតថរថល ពរះអងគមានចតតអាណតអនកពកណាេ ។ បណឌ បាតថតជាមយអនកពក សោយសលាក តថល អនកពកមានចតតកាែ ហាន មានចតតតេ ចស ះបណយកេល ។ មាននលៃមយ មានសទរធតាជាសពចើនចះមកោកបាពតសលាក ពរះសលរៈមនពរមទទល ។ សរលសនាះ សលាកនយាយសៅកានសទរធតាទាងឡាយថល នាងទាងអេោនកមកបែនេមបតតអនកពក ។ ដណងសនះមនបាតសាៃ ត បានសលចឮដលពរះឥនទ ។ ការោកបាពតកបានេសពមច សោយពរះឥនទថកែងសភទជាអនកពក ។ តយាា ងសនះេឲយស ើ រការសលើកេទយឋានៈ អនកពកកនងមខងារបសរ ទាន គអនកពកមានចតតកាែ ហានជាង តេ ជាង លសអានជាង បានជាទា ចតតពរះ

81

អរ នតឲយមានការអាណតជាងអនកមាន ។ សរឿងលាជសទវធតា គមពរធមមបទ បាននយាយថល នារកនងពតកលកេតមាន ក ោកបាពតពរះកេសបៈ ។ បនាទ បរោកបាពតស ើយ ពតវសាែ បសោយរេចក បានចាបបដេនធ លមកនងឋានេគ ។ រចារណា លាជ ជាវតថ ធនទាប កណាត ល ឬ ខពេ ? តាមការពសាវពជាវរបេអនកពបាជខាងអាហារ កនងពបសទេឥណាឌ េមយសនាះសគថលលាជជាអាហារធនអន ជាអាហារថដលសគបរសភាគបសណាត ះអាេនន ច ងសរល មនថមនជាអាហារពបចានលៃសទ ។សៅពបសទេថខមរ លាជ ជាអាហារធនអនបផត សខាម ច ។ នារ សនះបានសកើតជាសទរធតា មនថមនសោយអណាច លាជ សទ គពបាកដជាសោយ ចតតតេ កាែ ហាន សមាះមត កនងការសធវើទានរបេខែន ពបកបសោយបសាទៈេទាធ ពជះថលែ ។ សរឿង ចសលែកសាដកកាហមណ មពរធមមបទ មាននយាយអរព មណកេតមាន ក មានេរតបងកថតមយ ។ សបើមាន កពតវការសៅណាមកណា មាន ក ពតវថតខាន ។ នលៃមយព មណជាសាវ ម សៅសាត បធមសទេនា របេពរះបរមសាសាត សោយធមសនាះពទងេថមតងនលលកឲយលមមដលេនាត នចតតរបេព មណ ។ ោតសាត បធមរសោះខាែ ងណាេ ហ ចងបជាធមសោយេរតបងក ។ ោតសចះថតសាទ កសេទើរ មតងកាតចតត បជា មតងដក

82

លយ តាងរកាលពរលបលះដលជតភែ សទើបចតតេទាធ ឈនះចតតកណា បាន ស ើយេសរចោកេរតបជាចស ះពរះធមសោយភាែ តថល ជត សម ជត សម (អ ឈនះស ើយៗ) ។ រចារណា ចមាងថដលព មណកេតសនះ បានសធវើជាមយកងទរកណា អេ ោពត ជាចមាងធបាណាណ មានចតត តេ បាណាណ មាន កាែ ហានសមាះមតបាណាណ មានកងរលធម គ េទាធ វរយៈ េត េមាធ បញញញ ខាែ ងរថកបាណាណ ។ ផលទានននព មណសនះ បានសធវើឲយោតស ើងឋានៈ ជាមហាសេដា កនងនលៃទ ៧ សោយការថតងតាងរបេពរះមហាកសពត ពរះនាមពរះបាទ បសេនទសកាេល ។ សតើផលទានសនាះ បានេសពមចសោយេរតកញញច េ ឬ សោយកមាែ ងចតត ? កនងគមពរធមមបទដថដល សរឿងទគតបរេ ។ អនកចាតថចង ចះស ម ះោតចលកនងបញជ ។ ោតឲយសៅ ពរះ ពគ ។ កនងសរលោតចលសៅដល ពរះេមាម េមពទធករងពតវសចាមសោមោល សោយរកមហាសេដា ។ បាថនតពរះអងគមនទានពបគល សៅបគគលណាមាន ក ។ លះ ចលសៅដលពរះអងគពទងពបទានបាពតឲយ ។ រកមហាសេដាបានេទ បាពតសោយសដ តាងរ ១០០០ កហាបណៈ

83

ស ើងសៅដល សពចើន នកហាបណៈ ោតរពរមលកឲយ។ ោតយាងពរះរទធសៅឆនកនងខទមរបេោតទាលថតបាន សពកាយមកផលទានសនះ បានជយឲយោតស ើងឋានៈជាមហាសេដា ។ សតើបរេបានស ើងជាមហាសេដាសោយ ចងាា នសាមញញតាមទគគ ឬ សោយ កមាែ ងចតតថដលបានចាងឈនះកមាែ ងពបាក ? សោយ កមាែ ងចតតបានជាអនកពកសធវើទានបានផលរ េជាងអនកមាន ។ សនះមនថមន ោចខាតសទ ពោនថតមាន សពចើនបាសណាណ ះ ។ សបើអនកមាន កមាែ ងចតត ដចអនកពក ទានរបេ សគ ហ ផលសពចើន ។ អនកមានពទរយ សពចើនសរ ើេយកថតវតថអនៗ ថដលខែនថលងពតវការសពបើពបាេឲយជាទាន សោយគតថលទកយរៗសៅមខជា សចាល ។ ទានថដលមានលកខណៈថបបសនះ សៅថល ទាសទាន ។ ផទយសៅវ អនកពកខពបងរកពទរយេមបតត សដើមបសធវើទាន បាថនតមនបានវតថលអៗ សសាះ បានថតវតថអនៗ ស ើយយកសៅសធវើទានសោយគតថល រកយាា ងណាសៅសទៀតកអេបានវតថលអស ើយ ។ ហ ដចនារកេតមាន កមានដណាលកនងគមពរធមមបទ នាងមានចតតចងបជាពរះសចតយ ថដលសគបញច ះពរះសាររកធាត ថតសោយខែនពកសរករកសពគឿងេកាក រៈ នលែលន របជាមនបាន កសបះផទក នសនាងនពរ ថដលអនកផងចាតទកថល ជាផទក អនបផតយកសៅបជាពរះសចតយ ។ ទានរបេនាងកបានសៅជាទានខពងខពេ សព ះចតតរបេនាងខពេ ការសោរររបេនាងដតដល ។ ទានមានលកខណៈចតតខពេ កាែ ហាន តេ ថបប

84

សនះ កសៅថល សាមទាន ។ សដើមបសរៀបចលោបថលន កននទានឲយបានពតមពតវលអ សយើងពតវសរៀបចលោបនន នលែលន ររបេ វតថ នង កមាែ ងកាែ ហានននចតតទាយកទាយកាអនកឲយទាន ។ សដើមបងាយយលលកខណៈននទាន ខ េមសលើកយកទានទាង ៣ ពបសភទតាមលកខណៈននសទយយវតថ គ ១ សាមទាន, ២ សោយទាន, ៣ ទាសទាន មករនយលសោយេសងខបដចតសៅ ៖ ១. សាមទាន ការឲយ ជន ពបសគន ថលវ យ វតថ ពបណតថដលមាច េទាន មនហា នបរសភាគ ឬ សពបើពបាេ ថតហា នលះបង ពបសគន បជា ។ ហ អនកបសរ ើ មានចតត ចងជនវតថអវមយ សៅហាវ យនាយ សគថតងសពជើេ វតថណាថដលមានតនមែពបសេើរជាងវតថ ថដលខែនមាន ជន ។ បគគលណាបានបសរ សាមទាន បគគលសនាះស ម ះថល ទានបត ឬ ទានសាម ថពបថល អនកមានទានជាមាច េ ។ ២. សោយទាន ការឲយវតថ ថដលខែនមាន បរសភាគ ឬ សពបើពបាេយាា ងណា កថចកចាយចណាយឲយយាា ងសនាះ ។ ទាន សពបៀបបាននងមតតេមាែ ។ បគគលណាបានបសរ េហាយទាន បគគលសនាះស ម ះថល ទានសោយ ថពបថល អនកមានទានជាេមាែ ។ ៣. ទាសទាន ការឲយវតថ ថដលខែនមនពេឡា សរ ចតត ដចជា

85

វតថមនលអ មនគរដលការបរសភាគសពបើពបាេ សទើបចាតថចងចណាយឲយដលអនកដនទ ។ ទាន សពបៀបសៅនងអនកបសរ ើ ។ បគគលណាបានបសរ នវ ទាសទាន បគគលសនាះស ម ះថល ទានទាស ថពបថល អនកមានទានជាទាេៈ ។ កនងបណាត ទានទាង ៣ ពបសភទ ខាងសលើសនះ រទធបរេទជាទាយកទាយកា គរបសរ េហាយទាន ស ើងលោបដលសាមទាន តាមេមតថភាររបេខែន បាថនតសចៀេវាងកបសរ ទាេទានសព ះមានរទធសាេនេភាេតស លថល ៖

ត អនកឲយវតថោបចតត រថមងបានវតថោបចតតវ ។

សសដឋនទសទា សសដឋមសបត ឋាន អនកឲយទឋានដពបសេើរ រថមងដលនវទឋានដពបសេើរ ។

អគគសស ទាោ លេសត បនគគ អនកឲយវតថដសលើេ រថមងបានវតថដសលើេវ ។ អគគទាយ វរទាយ សសដឋទាយ ច សយ នសរា ទឃាយ យសវា សោត យតេ យតេបបជជត

នរជនណាឲយវតថដសលើេ ឲយវតថលអ ឲយឋានដពបសេើរ នរជនសនាះសៅសកើត កនងភរណាៗ រថមងជាអនកមានអាយថវង មានយេ (កនងភរសនាះៗ) ។

86

ទានមានលលអ

ដចសមតចសៅថលទានមានផល (phala)លអ ? ទានមានផល (fruit) លអ គទានថដលទាយក បនពបេបសចះសរៀបចចាតថចង សធវើបានពតមពតវតាមរសបៀបបសចចកសទេ តាមទសនៀម តាមេមយនយម តាមសេចកតពបាថលន ននអារយជន នង តាមការវវឌឍនខាងេមាភ រៈ ។ កបនបសចចកសទេ សគថចកសៅតាមមខវតថ នមយៗ ថដលពតវបសងកើតស ើងមានជាអាទ កបនបសចចកសទេខាងសធវើេសមែៀកប ក កបនបសចចកសទេខាងសធវើមាមអាហារ កបនបសចចកសទេខាងនយាយ េរសេរ ថតងនរនធ ចងពកង សឃលែ ងឃលែ ពបសយាគ ។ល។ មនេសសចះសធវើមាប ពគបៗោន អនកខែះសធវើពតវតាមកបនបសចចកសទេ អនកខែះសធវើខេកបន ។ មាបអាហារថដលសគសធវើពតវតាមកបន ជាមាបអាហារមានេលបៈ ។ ទាន ។ េលបៈ ផលទាន កជាផលមានេលបៈ ។ មាប តាមកបនមានរសបៀបចតបថនែ ហានសពគឿង បកសពគឿង កាតសាច ចសកញញច សាចបញច លសពគឿង ឬ ផសសពគឿងខេោន តាមមខ ។ ការ

87

ោកសពគឿង ចលមនសពកាយ ការបាា នសាម នចននទក ចននសពគឿង ការោកយរឆប នង ការនលសពបើកមាែ ងសភែើង ទាងអេសនះេទធថតមានថចងពបាបកនងកបន ។ ដសចនះអនកសធវើទាន ពបេនសបើចងឲយទានរបេខែនពបសេើរ នលែលន រ ពតវចាតថចងសទយយទានរបេខែន ឲយបានពតមពតវតាមកបន សទើបជាទានមានេលបៈ សព ះបសចចកសទេជាស តននេលបៈ ។ កនងរទធេមយ អនកសធវើទានធៗ សគសពចើនថតអសញជើ មហាឧបាេកា ស ម ះ វសាខា សៅជយចាតថចង សព ះសកេតសនះមានបសចចកសទេខាងសធវើមាបអាហារផង មានបចចកសទេខាងពបាពេយទាកទងសភៀ ផង ។ សដើមបឲយកានថតយល ខេមសលើកយកទកខណាទាន រគមពរទកខណាវភងគេពត មកររណនាដចតសៅ ។

ទកខណាទាន ទកខណាទាន មានសេចកតបរេទធ ៤ យាា ង សៅ ទកខណាវេទធ គ

១) ទាយកបរេទធ បដោក កៈមនបរេទធ, ២) ទាយកមនបរេទធ បដោគ កៈបរេទធ, ៣ ទាយកមនបរេទធ បដោគ កៈមនបរេទធ ៤) ទាយកបរេទធ បដោគ កៈបរេទធ ។ ទយកបបរ សទធ គ រកពទរយតាម ពតវ

ចាតថចង សទយយទាន តាមកបន ។ ទយកមនបបរ សទធ គទាយក

88

ទាយការកពទរយតាម ចាតថចង សទយយទានមនពតវតាម ។ បបដគគគ ហកៈបបរ សទធ គ មានេលធម ខែន មានការនវឆែ តសចះសពបើវតថ ថដលសគចាតថចងស ើងតាមកបន ។ បបដគគគ ហកៈ បបរ សទធ គ ឬ ។ មានថតទានសធវើស ើងសៅកនងសាថ នភារទ ៤ ថដលជាទានលអបផត សព ះទាងខាង ហ មានសេចកតបរេទធ ។ សោលបណងរទធសាេនាចងឲយមនេសរកសេចកតបរេទធថេវងរកការសចះដងទាងអេោន សដើមបរេសៅកនងរភរសលាក ថដលសចះថតរកសរឿងោន មនមានទបផត សទើបសលាកេរសេើរទានទ ៤ ថលជាទានលអ ជាងទានទ ២ នងទ ៣ ។ ទាយកមនបរេទធ នង បដោគ កៈមនបរេទធ សទើប អរទកខណាវេទធ សដើមបឲយ ទាយក នង បដោគ កៈ សរៀបចខែនឲយបានបរេទធ ឲយមាន សចះដងពគបោន ។ កាលសបើសយើងសធវើបរេទធកមម តាមបណងពរះរទធសាេនា េងគមមនេសពបាកដជាបានទទលសេចកតេខចសរ ើន ឋានេគពបាកដជានងសបើកទាវ រសោយ មចាទទលមនេសបរេទធទាងឡាយសនាះមនខានស ើយ ។ គ កតេោលថល ទកខណាវេទធ (សេចកតបរេទធកនងការឲយទាន) នង ការទទលទានសនះ មនេសៅយកពតមថតអាជវកមមបរេទធ ឬ េលបរេទធ បាសណាណ ះសទ គ េសៅយកសេចកតបរេទធខាង សចះដង

89

សាគ លរសបៀបបសចចកសទេទសៅ ជារសេេសាគ ល វនយ បសចចកសទេ ទាងខាងអនកឲយ ទាងខាងអនកទទល ។ សព ះថលសបើទាយក មនសាគ លបសចចកសទេទសៅ ទានរបេសគពោនថតមនេវលអ ថតសបើមនសាគ លវនយបសចចកសទេសនាះ ទានរបេសគកមនសកើតជាទានតាមវនយស ើយ ។ សបើជាកឋនទានពតវថតមានបសចចកសទេខាងវនយទាងេងខាង គ ខាងទាយក កពតវសាគ លវនយបសចចកសទេ អរសរឿងកាតសដរសបាកគក ពជលកចវរ អរសរឿងខនធននចវរ ថដលសគកាតសដរចណាយពសាប ។ ចថណកខាងភកខ គ បដោគ កៈពតវថតសាគ ល វនយបសចចកសទេ ខាងពកាលពគងអនសមាទនា ។ ខាងណាមយ មានវនយបសចចកសទេ េមប បនតចបនតច ករសកើតជាកឋនស ើយ ។ ដសចនះស ើយបានជាអ កថលចារយ សលាកឲយនយ កយ កឋន ថល កពម គ កពមនងសធវើឲយសកើតស ើងជាកឋនសរ អងគ តាមរទាធ នញាតត នង រទធបបញញតត ។ េរបសេចកតមក សបើទាយកទាយកា បានយលដងអររសបៀបបសចចកសទេននការឲយទាន ពរមទាងអនវតតឲយបានពតមពតវ សោយយកទកខណាវេទធមកឆែះបញញច ងជាសោល ផលាែ នេងសជាទសមាទនៈនងសកើតមានស ើងជាពបាកដ ោម នអណាចអវមកោោង ឃលតឃលងបានស ើយ ។

អននសទា ពលសទា សោត វតេសទា សោត វណណ សទា យនសទា សខសទា សោត ទបសទា សោត ចកខសទា

90

អាកឲយនតគឿងបបរ នោគ ន ម ះថនឲយកមាល ាង អាកឲយសាពតន ម ះថន ឲយពណសមបរ អាកឲយោន ន ម ះថនឲយនសចកេសខ អាកឲយ

តបបទបប ន ម ះថនឲយចកខ ។

សខសស ទាោ សមធាវ សខ សសា អធគចឆត អាកមានតបាោា ោអាកឲយនវនសចកេសខ (ដលអាកឯនទៀត) នោក

រខមងបាននវនសចកេសខ (ននាះមកខលនវ ញ) ។

កលាណការ កលាណ បាបការ ច បាបក អាកនធវើអានពើលអនងបានផលលអ អាកនធវើអាពអាតកកនងបានផល

អាតកក ។

91

ឆឡងគទាន

ឆឡងគទាន មករ កយ ឆ + អងគ + ទាន = ឆ ងគទាន ថពបថល ទានពបកបសោយអងគ ៦ ។ អងគ ៦ សនាះ គ អងគរបេទាយក អនកឲយ ៣ នង អងគរបេបដោគ កៈ អនកទទល ៣ ។

អងគរបសទាយក ៣ ១. បសពវវ ទានា សមសនា សោត ទាយក អនកឲយមានចតតសពតកអរកនងកាលមន ២. ទទ ចតត បសាសទត ទាយក អនកឲយញាងចតតឲយពជះថលែ កនងកាលករងឲយ ៣. ទោវ អតតមសនា សោត ទាយក អនកឲយមានចតតសពតកអរ ទានថដលខែនបានឲយរចស ើយ ។ អងគទាង ៣ យាា ងសនះសៅថល ១ បរវសចតនា ២ មញជនសចតនា ៣ អបោបរសចតនា ដសចនះវ កបាន ។

អងគរបសបដោគ ហកៈ ៣ ១. វតរាោ វា សោនត រាោវនយយ វា បដបនាន

បដោគ កៈ អនកទទលទានអេោគៈ (រខនធេនាត ន) ស ើយ ឬ ករងពបតបតតសដើមបកចាតបងោគៈ

92

២. វតសទាសា វា សោនត សទាសវនយយ វា បដបនាន

បដោគ កៈអនកទទលទានអេសទាេៈ (រខនធេនាត ន) ស ើយករងពបតបតតសដើមបកចាតបងនវសទាេៈ ៣. វតសមាោ វា សោនត សមាហវនយយ វា បដបនាន បដោគ កៈ អនកទទលទានអេសមា ៈ (រខនធេនាត ន) ស ើយ ឬ ករងពបតបតតសដើមបកចាតបងសមា ៈ ។ រមអងគទាងថផនកខាងទាយក នង ថផនកខាងបដោគ កៈពតវជា ៦ ពបការ សទើបសៅថល ឆ ងគទាន ថពបថល ទានពបកបសោយអងគ៦ ។ ពរះេមាម េមពទធពទងេរសេើរ ឆ ងគទានសនះថល ទាយកទាយកាអនកសធវើទាននងបានអានេងសសពចើនឥតគណនា ។ ការបសរ ទានឲយបរេទធ តាមរសបៀបបសចចកសទេ ដចថដលបានសរៀបោបមក ជាកចចថដលបគគលសធវើបានសោយកពមជាងការរកាេល ។ សបើបគគលពតវការ ពោនថតសរៀនេពតឲយសចះដងេកាខ បទថដលពតវតម ពតវសវៀរ ហ េមាទានេលសនាះរភកខ ឬ សាមសណរ ។ មក ខពបងពបតបតតេពងមឲយបានពតមពតវ កអាចញាងកេលសនាះឲយេសពមចបរេទធ ។ បគគលពគបជានថលន កទាងអនកមាន ទាងអនកមធយម ទាងអនកពក អាចកានរកាេមាទាន បានដចោន សោយមនចាបាច ចណាយបងពទរយធន ។ ចថណកការបរចាច គទាន លះពតាថតបគគលមានសទយយវតថលមមលះ

93

សធវើសកើតផង នង មានបដោគ កៈអនកទទលផង ។ មនថតបាសណាណ ះ ទាយកទាយកាពតវចាតថចងសធវើទានសនាះ តាមបសចចកសទេេលបៈ ពតមពតវតាមរទាធ នញាតត សទើបនងបានផលាែ នេងស សរ សល េមតាមបណង មានស ម ះថល ជាទានដពបនរ ។

ទានដកបពពមានសាេ ន ៧ កបការ ១. តណហ តតរយទាន ទានសដើមបឆែងចាកតណាា ថដលជាសពគឿងនា េតវ ឬ បសណតើ រេតវឲយអសនាទ លសកើតសាែ បកនងនពតភរ ២. ចតការទាន ទានសោយការសោររ គ សោររ កាយ ពរមទាងសទយយវតថ ថដលពតវលះឲយ ៣. ហសរាតតបបទាន ទានសោយការខាម េបាប ខាែ ចបាប សខពើមបាប ៤. នរវសសសទាន ទានសោយមនគតេនចទក ឬ មននកសាត យសពកាយ ៥. ទកខសណយយទាន ទានចស ះទកខសណយយបគគល ៦. សសាមនសសបវចារទាន ទានសោយសសាមនេស រកោយ នង ការរចារណាស ើ ពបសយាជនជាកលាក សោយ ។ ៧. អលងកក របរវារទាន ទានជាសពគឿងអលងាក រ នង ជាបរវារននចតត គ តាងចតតថលនងយកការឲយទាន សធវើជាសពគឿងអបរចតត ។ បគគលថដលបានសធវើទានដពបនរ ៧ ពបការខាងសលើសនះមានស ម ះថលជាបគគលភាករឭក មានការពបាថលន នងជះនាវានពតលកខណសឆព ះសៅរកទ

94

សាថ នបរមេខ គ ពរះន វ ន ។ ផទយសៅវ បគគលថដលសធវើទានទាងប ន ទាងខជខាជ សោយមនសចះដងបសចចកសទេេលបៈននការសធវើទាន សព ះអាងសករ តស ម ះយេេកត ពទរយេមបតត កសធវើតាមទសនើងចតតចង សោយញាណវបបយតត មនអនវតតតាមចាបពរះរទធសាេនា ថដលមានមកកនងគមពរដកា មានស ម ះថលបគគលងបងលនងតណាា ពបាថលន សលាកយេខ ឬ អាមេេខ នាោន េពមកជះថតនាវានពតសលាក ។ នាវានពតសលាក សបើកវលវលកនងេមពទវដតេងារននភរទាង ៣ គ កាមភរ របភរ នង អរបភរ ថដលពរះអរយបគគលទាងឡាយថតងថតខសចៀេវាង ។ រឯ នាវានពតលកខណ ផទកេតវថដលមានឧបនេសយចាេកាែ សបើកយាពតាសឆព ះសៅកានពរះន វ ន ។ ពរះរទធពទងពតាេថល “សពវរស ធមមរសសា ជនាត” “រេធម រថមងឈនះអេរេទាងរង” ។ រេ ទាងអេ សភាជនាហារដមានរេជាតឆៃ រសា ពោនថតជាបចចយេពមាបសសាយទកខ កនងេងារវដតបាសណាណ ះ ។ ចថណក ធមមរេ គ ស ធបកខយធម (qualities conducive to

enlightenment) ៣៧ ពបការ នង សលាកតតរធម (supermundane qualities) ៩ ជារេពបសេើរនពកថលង ជាងរេទាងរង សព ះថល ធមមរេ អាចញាងបលជជនឲយចងជះនាវានពតលកខណជាងនាវានពតសលាក ។

បានស លថល ការបានសកើតជាមនេស កនងពបសទេដេមគរទានពរះរទធសាេនា ជាស តការណមយដកពមនពកថលង ។ មន

95

ពតវបសណាត យឲយឱកាេដពបសេើរសនះ កនែងសៅសោយរបានសពកបជញជកធមមរេ ៗ ។

នាោន ពតាបតាមេតវ ម ថដលខស ើរថេវងរកលអងផទក ឈកផទក កនងបង ។ ហ ។ ពតាបកថងកបថដលថ បបនែមកាលសបើកថភនកភែះៗ ថកបរផទក ឈកសធវើ មនខចរវលនងរេជាតសកេរផទក ថដលភមរជាតករងពតបសោយវរយភារ នង អបបមាទភារ ។ ។

ា ត ត ត 14

ធ ធ ( ) ( ) ។

14 ( ) ៥២ ៣៨

96

ទានានសងស

ទានានសងស មករ កយ ទាន + នេងស = ទានានេងស ថពបថល ផលននការសធវើទាន ឬ ផលាែ នេងសននការសធវើទាន ។ សលាកចាត អាមេទាន នង ធមមទាន ជាកលាណវតថ មយដពបសេើរ មានសៅ សលាក ។ េបបរេ សោយរត ចថណក មនេសកណា មនសជឿកមមផល យលថល ទាន អេពទរយ ។ ហ ។ សលាកោប ទាន ថលជាពបនរណធមននបរវបរេ ឬ ចាតជា បញញនធ ជាទរងរនាកននេតវសលាក ។ ទានរថមងេសពមចពបសយាជនឲយស ើ ជាកចាេ ទាងផែ វសលាក ទាងផែ វធម គឥធសលាក នង បរសលាក ។ ទាយក អនកឲយទាន ស ម ះថល បានឲយនវអាយ រណេមបរកមាែ ង សេចកតេខ អងអាចដលបគគលដនទ ។ ការឲយទានសនះ ស ម ះថល ជាអនកចងមតត ពបមលកមាែ ងទកសោយពបនរ សព ះថល មនេសកនងសលាក រថមងមានកចចធរៈរវលជាធមមតា ។ កាលសបើ កចចការធរៈសកើតស ើង បគគលអនកឥតមតតេមាែ រថមងោាបរងការលបាកសនាះ ឯង ។ កាលសបើមានមតតេមាែ ពតមចននណា កមាែ ងកមានតាមចននសនាះថដរ ។ បោណាចារយសលាកបានចាតទាន ជាមតតេមាែ ឬ ជាកមាែ ងដ

97

ពបសេើរ សព ះជាបចចយជយជនដសណើ រ ឲយជបពបទះសេចកតេខចសរ ើន តាងរបចចបបននសរៀងដោបដលបរសលាក ។ ោងកាយមនេសសយើងពតវមានអវយវៈ គ នដសជើងជាមតតេមាែ ឬ ជាកមាែ ងេពមាបេពមលសោះពសាយកចចការធរៈ យាា ងណាម បគគលអនកមានេទាធ សពតកអរកនងការបរចាច គទាន ករថមងបានទាន សនាះឯងជាមតតជាកមាែ ងរបេខែនកយាា ងសនាះថដរ ។ រឯបគគលមនមានេទាធ ជាអនកកណា មានស ម ះថល បគគលោម នមតតេមាែ ឬ ោម នកមាែ ងដចោន នងោងកាយថដលកបតនដសជើង ។

អានសងស ៥ យា ងពនអាមសទាន ១. បសយ សោត មនាសបា រថមងជាទពេឡា សរ ចតត ននជនទាងឡាយ ២. សបបរសា េជនត មនេសថតងថតសេរគបោបរក ៣. កលាណកតតសសទាទ អពភគគចឆត កតតេរទរថមងឮលបខចរខាច យពគបទសានទេ ៤. វសារសទា ឧបសងគមត រថមងមាន កាែ ហានមនអមសអៀន សរលចលសៅកានទពបជជន ៥. សគត សគគ សោក ឧបបជជត សរលសធវើកាលករយានងបានសៅសកើតកនងេគតភរ ។ អានេងសទាង ៥ យាា ង ដចស លមកសនះ ថចកសច ជា ២ ថផនក គ អានេងស ៤ ខាងសដើមជា សនទដឋកល គផលគរស ើ ជាកចាេសោយ

98

ខែនឯងកនងបចចបបននសនះ ។ អានេងសមយខាងចងជា សមបរាយកល គផលថដលពតវបានជបពបេរវស ើ ចាេកនងបរសលាក ។

អានសងសពនធមមទាន ការេថមតងធមមសទេនាជាសាធារណៈកត សពបៀនពបសៅអរគណ

សទាេ ខេពតវ ផែ វសលាក ផែ វធម មនេសមាន ក ឬ សពចើននាកកត សៅថលធមមទាន ។ ធមមកលកេថមតងធមសទេនា ចសណះវជាជ ពបាជា ដល ដនទ បានសេចកតេខ ។ ការេកាពតងពតាបសាត បយកឧបាយ ោបថលជាសមគនត ឬ ជាសដើមរជននសារពបសយាជនពគបថបបយាា ង ។ បគគលថដលបានេសពមចមគគផលន វ ន កសព ះអាពេយការសាត ប ជាបចចយ ។ បគគលអនកសពបៀនពបសៅធម ស ម ះថល ឲយពរះន វ ន េមដចរទធភាេតថល “ ន ត ត ត ; ត ត ; ត ត ; ត ត ត ” 15 “ ( ) , ( ) , , , , ” ។ “សពវទាន ធមមទាន ជនាត” “ធមមទាន 15 ( ) ២ ៨០

99

រថមងឈនះទានទាងរង ” ។ ធមមទាន ជាទានមានផលាែ នេងសខពេ ឈនះអាមេទាន ទាងអេ សព ះស តថលធមមទានជាពបធាន ឬ ជាជវតននអាមេទាន ។ ធមមទានជាអាយននពរះរទធសាេនា អាចញាងពរះរទធសាេនា ឲយមានរនែរេមរងសរឿងដោបសរៀងមក ។ ការេថមតងធមដលអនកដនទ កាលសបើអនកសាត បទទលសាត ប សោយសោររ រថមងបានអានេងសយាា ងពបសេើរ ចថណកធមមកលក សលាកអនកេថមតងធម កបានទទលអានេងស ដនលែថលែ សពចើនយាា ងមកវ ។ សបើនយាយរមអានេងសននធមមទានមាន ៥ ពបការ ។

អានសងស ៥ កបការពនធមមទាន ១. អតេបបដសសវទ ធមមបបដសសវទ សលាកអនកេថមតងកាលសបើេថមតងធម សោយផចតផចង តាមអងគននធមមកលកចស ះពរះេទធមម នងរងរតថតជាអនកយលដងចាេ ធែ ះធាែ យកនងអតថននធម ដនពកថលងស ើងសទៀត ២. បាសមាជជ រកោយកនងអតថននធម រថមងសកើតស ើងសោយសសាមនេសពជះថលែ ជាទបផត ៣. បត ការសពតកអរកនងអតថននធមសនាះ ករថមងសកើតស ើង ៤. បសសទធ កាយ នង ចតតននធមមកលក នង អនកសាត បេៃប ចាកអកេលធមសផសងៗ រ តដលសកើតេសងវគតកេែតកនងេងាខ រទាងឡាយ ៥. សមាធ ចតតរបេសលាកថដលករងេថមតងធម កតាងមាកនងអារមមណេៃបសាៃ តចាកនវរណធម ៥ ។

100

អានេងសទាង ៥ យាា ងសនះជា សនទដឋកល គផលថដលស ើ ចាេកនងបចចបបននសនះកមាន ជា សមបរាយកល គ ផលថដលពតវមានជាបតសៅកនងបរសលាកកមាន ។

អានសងសពនចតបបចចយទាន សៅពតង អាមេទាន ខបានរនយលរចមកស ើយ

ចតបបចចយថដលមានចវរ បណឌ បាត សេនាេនៈ នង គលានសភេជជៈ ។ បាថនតសោយយលស ើ ថល រទធបរេទនយមសធវើទានបចចយ ៤ ឬ សៅថលបណយបចចយ ៤ សទើបខ សលើកយកអានេងសនមយៗននចតបបចចយទាន មករណនាឲយបានរសាត រជាងមនបនតចសទៀត សដើមបឲយទាយកទាយកា បានយល មានេទាធ ពជះថលែ កានថតសពចើនស ើងៗ ។

អានសងសពនចវរទាន កយថល ចវរៈ ដចជាបានថតខាងេបង ចវរ ជាបរកាខ រេពមាបបរវជតថត ១ មខបាសណាណ ះ ។ បាថនតសបើតាមសេចកត ថដលថចងអរចវរបបចចយសនាះ សលាកថលេមបថតសពគឿងសេែៀក ករបេពគ េថទសៅ ថដលជា សដរភាជ បោន សោយសចេ កោបចលចវរបបចចយថដរ ។ មនេសពគបរប សទាះពគ េថកត បរវជតកត េទធថតពតវការ ចវរបបចចយ (សពគឿងសេែៀកដណត ប) ដចៗោន ។ សបើរមានសពគឿង សេែៀកដណត បសទ មនេសពបាដកជាមនអាចរេសៅបានេខពេល ស ើយ សព ះថតការអនតោយសោយភារសតត នង ពតជាកជាសដើម ។ សបើសទាះបជារេសៅ

101

បានកបានសោយ សវទនា ដចជា មនេសនពរ ឬ េតវសាវ ថដលការ រសតត ឬ ពតជាកសោយសារថតសោមបាសណាណ ះ ។ អាពេយស តសនះស ើយ បានជាទាយកទាយកា បានឲយចវរបបចចយ មានេរត សខាអាវ ដលមាតាបតា សោយបជាគណសលាក ឬ ដលពគ េថ សោយេសសកងាគ ះ នង ពបសគននពតចវរចស ះ បរវជត សោយបជាគណធមរបេសលាក ។ ការឲយចវរទានបានទទលផលាែ នេងសសពចើន ទាងបចចបបននកាល ទាងអនាគតកាល ។ បដោគ កៈជាអនកទទលនវទាន រថមងមានេមបរលអ កនងបចចបបនន ស ើយទាយកទាយកានងមានេមបរលអ នង េមបរសៅសោយសពគឿងសេែៀក កកនងអនាគតកាល ។ គមពរេយតតនកាយ ពតង សទវតាេយតត ថចងថលកាលពរះេមាម េមពទធ ពទងគងពរះជនមសៅស ើយ មានសទវតាចលមកទលេរពរះអងគថល “បរពតពរះដមានពរះភាគដចសរ ើន ឲយវតថអវជាទាន សទើបបានស ម ះថល ឲយរណេមបរ ?” ពទងពតាេថល “វតេសទា សោត វណណ សទា” “ការឲយេរតជាទាន បានស ម ះថល ឲយរណេមបរជាទាន គបានស ម ះថល ឲយវណណទានដលអនកទទលនវទាន កនងបចចបបននជាត ស ើយទាយកទាយកាអនកឲយទានសនាះ ថតងបានជាអនកមានរណេមបរលអ េបរសពគឿងសេែៀក ក នង ពទរយេមបតត កនងអនាគតជាត” ។

អានសងសពនបណឌ បាតទាន ដអាហារមានបាយ បបរ នចណជាសដើម ថដលោកចលសៅកនង

102

មាត ទ រសលបចលសៅបាន ភាសាបាល សៅថល បណឌ បាត ។ អនកកានពរះរទធសាេនាធាែ បេោល កយសនះថតមាាងថល ជាចងាា នរបេពរះេងឃ ។ បាថនតតាមសេចកតថដលថចងអរបណឌ បាតបបចចយសនាះ សលាកថលេមបថត អាហាររបេពគ េថ ឬ េតវទសៅ ថដលជាសពគឿងសលបចលសៅតាមមាតដចោន កសលាកោបចលកនងរកបណឌ បាតបបចចយថដរ ។ មនេសេតវ េទធថតពតវការបណឌ បាតបបបចចយ សបើោម នបណឌ បាតបបចចយ ជាសពគឿងអាពេយសទ រតជាមនអាចរេសៅបានជាោចខាត ។ ពរះបរមសាសាត ពទងបានេថមតងថល “សសពវ សោត អាោរដឋតកា េតវទាងឡាយទាងរង តាងជវតរេសៅបានសោយអាហារ” ។ កយថល អាហារ មនេសៅយកថតបាយ បបរ នចណេពមាបមនេសបរសភាគសនាះសទ េមបថតសៅម ឫេ សដើម េែកសឈើជាសដើម ថដលេតវតចធបរសភាគកអាចសៅថល អាហារដចោន ។ សបើមនេសេតវោម នអាហារបរសភាគ ឬ កមានថដរ ថតបរសភាគមនសកើត សព ះមានជមៃឈថលក ត កដលនវសេចកតសាែ ប សទាះបជាមនសាែ ប កោម នកមាែ ងរលថដរ ។ ស តសនះ បានជាទាយកទាយកា បានឲយបណឌ បាតបបចចយ មានចណអាហារដលមាតាបតា សោយបជាគណសលាក ដលពគ េថសោយេសសកងាគ ះ នង ដលបរវជតសោយបជាគណធមរបេសលាក ។ ការឲយបណឌ បាតទាន នងបានទទលផលាែ នេងសសពចើនអសនកទាងបចចបបននកាល ទាងអនាគតកាល ។ បដោគ កៈអនកទទលទាន មានកមាែ ងមាមន កនង

103

បចចបបននកាល ស ើយទាយក មាច េទាន នងមានរបេមបតតលអ មានកមាែ ងរល នង ពទរយេមបតតសពចើន កនងអនាគតកាល ។ គមពរេយតតនកាយ ពតង សទវតាេយតត េថមតងថលកាលពរះបរមសាសាត ពទងគងពរះជនមសៅស ើយ មានសទវតាចលសៅទលេរពរះអងគថល “ទសទា ពសោ សោត” “បរពតពរះដមានបណយដចសរ ើន ! ឲយវតថអវជាទាន សទើបបានស ម ះថលឲយកមាែ ង ?” ពរះរទធពទងពតាេថល “អននសទា ពលសទា សោត ឲយបាយជាទានបានស ម ះថលឲយរលទាន គ ឲយកមាែ ងដលបដោគ កៈ អនកទទលនវទានកនងបចចបបននជាត ស ើយទាយកទាយកាជាមាច េទានថតងបានេបរ ពទរយេមបតត កនងអនាគតជាត” ។

អានសងសពនសសនាសនទាន ទពជក ទសដក ទអងគយកនងភាសាបាលសៅថល សសនាសនៈ ។

សយើងជារទធបរេទធាែ បេោល កយសនះថល ជាស ម ះទលសៅ របេេងឃ មានកដ សាលា ពរះវហារ បងគន ត ទ តាង រក កសនទល សខនើយជាសដើម ។ បាថនតតាម ថដលសលាកអធបាយអរសេនាេនបបចចយ (កនងបចចយ ៤ ) សេនាេនៈ មនេសៅពតមថតកដ សាលា ពរះវហារ បងគន តតាង សតអ រកថពគ សខនើយ របេពរះភកខេងឃបាសណាណ ះសទ េមបផទះេថមបង ខទម ល រ សតអ រកថពគ ជាទសៅ ទសដក ទអងគយ របេពគ េថ កោបចលកនងសេនាេនបបចចយថដរ ។ ទាងមនេសទាងេតវ ថដលសកើតមកកនងសលាកសនះ ថតងថតអាពេយ

104

សោយសេនាេនបបចចយជាទសដករន ពជកសកាន ដចោន ោម នជនណាមាន កអាចសចៀេរចបាន ។ សបើោម នសេនាេនបបចចយជាទអាពេយសទ មនេស នង េតវមនអាចរេសៅេខពេលបានស ើយ ។ េមបេតវរេសៅកនងទកកត សលើសោកកត េតវមានសជើងកត ឥតសជើងកត កពតវមានទក ដ េបក រង រនធ ជាទសាន កអាពេយតាមសាថ នភាររបេខែន សទើបអាចរេសៅបានេខ ។ ស តសនះស ើយ បានជាទាយកទាយកា បានឲយ សេនាេនបបចចយមានផទះ រក ថពគ កសនទល ភយសខនើយ ដលមាតា បតា សោយបជាគណសលាក ឲយដលពគ េថ អនកកេតទគត សោយេសសកងាគ ះ នង ដលបរវជតអនកមានេលបរេទធ សោយបជាគណធមរបេសលាក ។ បដោគ កៈអនកទទលនវទាន បានជាទពជកសកានសៅយាា ងេខពេល កនងបចចបបននកាល ស ើយទាយក មាច េទាននងបានជាអនកមានពទរយធន មានផទះេថមបង ពបាសាទ វមាន រេសៅជាេខសកសមកានតកនងអនាគតកាល ។ កនង គមពរេយតតនកាយ ពតង សទវតាេយតត េថមតងថល កាលពរះដមានបណយគងពរះជនមសៅស ើយ មានសទវតាចលទលេរថល “ សយ

ត ”16 “បរតពរះអងគដចសរ ើន ! ឲយ អវ ឲយពគប ? ” ពទងពតាេថល “ សសា ច សពវទសទា សោត

សយ ទទាត ឧបសសយ ” “ ណាឲយទសៅ សនាះស ម ះថលឲយវតថ ពគបមខ ” ។ សទវតាចលសៅពកាបទលេរពរះសលាកនាលថល

16 ( ) ២ ៨០

105

“ ស ទវា ច រសោត ច សទា បញញ បវឌឍត ” “បរពតពរះអងគដចសរ ើន ! បណយថតងចសរ ើនទាងយបទាងនលៃេរវកាលទាងរងដលរកជនណា ? ”

ពរះេមពទធពទងេថមតងថល “អារាមសរាបា វនសរាបា សយ ជនា សសតការកា បបញច ឧទបានញច សយ ទទនត ឧបសសយ សតស ទវា ច រសោត ច សទា បញញ បវឌឍត”

17 “ មាន លសទវតា ! ជនទាងឡាយណា បាន

ោេនសឈើផទក ោេនសឈើមានេែកជាមែប េងសាព ន េងសោងោកទានទក សាងអណត ងទក នង សាងទលសៅជាទាន បណយរបេជនទាងសនាះ ថតងថតចសរ ើនទាងយបទាងនលៃ េរវកាលទាងរង ។ មាាងសទៀតផលបណយនានា ថដលរកជនទាងឡាយបានសធវើស ើយ រថមងរងចាទទលរកជនថដលសធវើបណយសនាះ កនងសលាកខាងនាយ ដចញាតមតតថដលពេឡា ោន ស ើយទនទងរងចាទទលោន យាា ងដសចាន ះឯង ” ។

អានសងសពនគោនសេសជជទាន ថលន េពមាបរាបាលសោគពគបជរក កនងភាសាបាល សៅថល គោនសេសជជៈ ថដលកនងបចចយ ៤ សៅថល គលានសភេជជបបចចយ ជាឱេលេពមាបរាបាលជមៃ ទាងពគ េថ ទាងបរវជត នង ទាងេតវ ។ មនេសេតវកនងសលាក ថតងថតមានជមៃដមាក តពគបៗរបពោនថតតច នង សពចើន ស ើយពតវការថលន ថកសោគជាចាបាច សទើបជមៃសនាះ បានជាេះសេប ើយស ើងវ ។ ទាយកទាយកាមានេទាធ ពជះថលែ បានឲយ ឬ បាន

17 ២ ៨

106

ពបសគនសភេជជៈ ថលន សរទយពគបយាា ងដលពគ េថ នង ពរះេងឃ ថដលមាន ជមៃ ឬ អា ធ សៅថល បានសធវើគលានសភេជជទាន ។ អាពេយស តសនះ បានជាទាយកទាយកា បានឲយគលានសភេជជបបចចយ មានថលន េងក វដលមាតាបតាឈ ចាេ ជោសោយបជាគណសលាក ឲយដលពគ េថអនកមានជមៃសោយេសសកងាគ ះ នង ពបសគនចស ះបរវជតអា ធ សោយគណធមរបេសលាក ។ បដោគ កៈ អនកទទល បានជាេះសេប ើយរជមៃដមាក ត ឬ អា ធកនងបចចបបននកាល ។ ទាយកទាយកាអនកឲយនងបានជាមនេសោម ន សោោរាធ មានេខភារលអទាងផែ វកាយទាងផែ វចតត កនងអនាគត ។ េរបសេចកតមក ទាយកទាយកាជាអនកឲយនវបចចយ ៤ គ ចវរ បណឌ បាត សសនាសនៈ នង គោនសេសជជៈ ដលបដោគ កៈ អនកថដលគរទទលស ម ះថលជាអនកឲយឋានៈ ៥ យាា ង ដលបដោគ ៈ កនងសរលថដលសគទទល នាបចចបបននសនះ ។ ស ើយឋានៈទាង ៥ យាា ង សនាះនងផតលឲយទាយកទាយកាសនាះវ កនងអនាគតកាល ។

ឋានៈ ឬ អានសងសសាធារណៈ ៥ យា ង ១. អាយៈ ការមានអាយរេសៅយនយរ ២. វណណ ៈ ការមានរណេមបរថេបកលអគរឲយគយគន ៣. សខៈ ការមានសេចកតេខកាយេបាយចតត ៤. ពលៈ ការមានកមាែ ងកាយ កមាែ ងចតត ៥. បដភាណៈ ការមានពបាជា ែ េនវ ។

107

គរេសងកតថលមនេសកនងេងគមេរវនលៃសនះ េមបបានសាត ប បានយលដងថល អានេងសននទានមានសារពបសយាជន េពមាបជវតកនងបចចបបនន នង បរសលាកកសោយ កមនេវហា នបរចាច គពទរយេមបតត ឲយជាទានសោយេទាធ ពជះថលែ ថដរ សព ះសគករងថត ពេវងវយ ពេវងពទរយ ពេវងមចារយៈ េមដចរទធភាេតថល “ មសចឆរា ច បមាទា ច ឯវ ទាន

ន ទយត បញញ កងខមាសនន សទយយ សោត វជានោ”18 “បគគលឲយ

ទានមនបាន សព ះស ត ២ យាា ង គសោយ កណា ១ សោយ ពបមាទ ១ អនកមាន សចះដងពតវការសោយបណយកេលគរឲយទាន (តាមកមាែ ងរបេខែន)” ។ អធបាយថល ហ ថដល មនេស សធវើទានសកើតមាន ២យាា ងគ កណា នង សធវេពបថ េ ទាង ២ សនះ មនថមនជា ទលពក ឬ ស តដនទស ើយ ។ សព ះសបើមនកណា មនសាត យ ឬ មនពេវង កនងវយសកមង មនទានចាេ មនមានជមៃ ទានតាម ។ ជនថដលជាអនកពតវការបណយគរនាោន សធវើទាន ។

18 ( ) ២ ៧

108

ទានវចារណកថា

ទានវចារណកថា ថពបថល ការរចារណាអរទាន ឬ ការសោះពសាយបញញា ទានសោយវចារណញញញ ណ ។ តាមរយៈការរនយលអរទានពតងៗ ជាសពចើនវគគរចស ើយ មានបញញា សកើតស ើង អរបាដបគគលកទាន នង េងឃទាន ថដលេរវនលៃសនះពបជាជននយ នាោន សធវើ កញាបជាងសគ ។ បញញា សចាទស ើងថល កនងការបរចាច គទាន សតើទាយកទាយកាអនកសធវើទានពតវសពជើេសរ ើេសទយយវតថ ឬ សទ ? ពតវសពជើេសរ ើេឋានៈននទាន ឬ សទ ? សទយយវតថេពមាបសធវើទាន ។ បោណាចារយបានបងាគ បថល ពតវថតយកវតថណា ថដលសកើតស ើងចាកអាជវកមមពបកបសោយធម ។ សលាកថណនាយាា ងសនះ សព ះសលាកមនចងឲយមនេសជះជានមនេស សោយសរឿងទានគការេងកតេងកនយកពទរយរជនរកមយ សៅេសសកងាគ ះដលជនរកមយ ឬ សបាកពបាេេ បសលើអរជនដនទយកមកសធវើទាន សព ះទានជាកេលធម ពទរយេមបតត ថដលយកមកសធវើទាន កពតវបានមកសោយកេលាជវកមម (អាជវកមមពតមពតវ) ថដរ ។

109

ឋានៈននទាន ។ កនងការសពជើេសរ ើេ សលាកថណនាថល ទាង ២ គ េងឃទាន នង បាដបគគលកទាន ពតវសធវើេងឃទានជាមន សបើសធវើេងឃទានមនសកើត ពតវសធវើបាដបគគលកទាន ។ បញញា សចាទស ើងថល ជាអនកសធវើេងឃទានពតវសពជើេសរ ើេរបភកខ សាមសណរ ឬ សទ ? មនពតវសពជើេសរ ើេសទ ។ សពជើេសរ ើេ េងឃទាននងធាែ កសៅជាបាដបគគលកទាន សោយេវយពបវតត ។ បញញា សចាទស ើងថល សបើមនសពជើេសរ ើេ ចះពបេនសបើភកខទាង ៤ អងគ ឬ សពចើនជាងសនះ ឬ ភកខ ១ អងគថដលេងឃចាតសៅកនងនាមរបេេងឃសនាះជាភកខ ពទេតេល សតើសកើតជាេងឃទាន ឬ សទ ? ពបេនទាយក មនដងថល ពទេតេល ឬ ដងថដរ បាថនតមនខចរវលសរឿង គតថតសរឿងពរះេងឃ សរឿងចាតថចងសទយយទាន សរឿងពបណបតនពរះេងឃឲយបានដតដល ។ េងឃទានសលាកេសៅយកការសោររជាធ។ សលាករបាន េសៅយកចតតសសាមនេសអរេបាយ ចស ះបដោគ កៈអនកមានេលធម មានវេាសពចើន ជាធមាម ចារយបសពងៀន កមមោា ន នង វបេសនា ឬ ជាធមមកលក ។ល។ ផទយសៅវ ពបេនសបើ ទាយក េបាយចតត សព ះបានពរះមហាសលរ ពរះធមមកលក ។ល។ េងឃទានរបេសគ កធាែ កចះ

110

សៅជាបាដបគគលកទានសោយេវយពបវតត សព ះស តថលេងឃទាន ជាទានរបេេបបរេ ឬ ជាទានរបេអនកពបាជ ថដលបានឆែងកាតការអបរជានខពេ គសលាកបានឆែងចាក សសាមនេសេ គតចតត សៅដលឧសបកាខ េ គតចតត ថដលជាចតតេពមាបសពបើ កនងកចចបសរ កេលជានខពេ ។ ដសចនះ សដើមបសធវើទានឲយមានគណភារខពេស ើងតាមលោប ដបង ពតវសរៀនសធវើទាន សោយរងថផអកសលើ សសាមនេសេ កតចតត ស ើយ ខរាយាមលះបង សសាមនេសេ គតចតត អបរខែនឲយមាន ឧសបកាខ េ គតចតត សព ះ សសាមនេសេ គតចតត ជាចតត សៅមាន សពោតពោត សៅមានគណភារទនសខាយ ជាង ឧសបកាខ េ គតចតត ។ សសាមនេសេ គតចតត មនថមនជាចតតសកើតស ើងសោយការអបរ សទ ជាចតតសកើត រធមមជាត ។ ចថណក ឧសបកាខ េ គតចតត ជាចតតសកើតរការអបរ សោយ ចសរ ើនេមលកមមោា ន ឬ វបេសនាកមមោា ន ជាសដើម ។ សសាមនេសេ គតចតត ជាចតតថដលញាងទាយកទាយកា ឲយសធវើបានពតមថតបាដបគគលកទាន ។ ចថណកឯ ឧសបកាខ េ គតចតត ជាចតតថដលញាងទាយកទាយកា ឲយសធវើទាងបាដបគគលកទាន េងឃទាន ។ េងឃទានមានផលាែ នេងស សពចើនជាង បាដបគគលកទាន ។ មាន ហ បញញជ ក កាលពរះនាង បជាបតសោតម ជាមាតាចញច ម

111

ពរះេទធតថ បានថលវ យេរតសាដកថដលពរះនាងខតា យាា ងេរតេពមាង សោយពរះ េថរបេពរះនាងផទទ ល ចស ះពរះបរមសាសាត ថតពទងរបានទទលសទ ពទងបានបថងវរឲយពរះនាងថលវ យចស ះេងឃសាវករបេពរះអងគវ ។ ពរះអងគពទងសឈវងយលថល អានេងសននេងឃទាន បានផលសពចើនជាង បាដបគគលកទាន ពរះនាង បជាបតសោតម ថលវ យ ចស ះ ពរះរទធអងគ ។ សនះបញញជ កចាេថល ពរះរទធពទងបានបសពងៀនពរះមាតាចញច មឲយសចះសធវើេងឃទាន សព ះ ៗ បាន ។ ការលបាកកនងការសធវើេងឃទាន គ ការសរៀបចចតតរសសាមនេសេ គតចតត ឲយសៅជា ឧសបកាខ េ គតចតត ។ កាលពរះសវេសនតរពទងោកទានោជបពតទាង ២ ឲយ ពរះអងគពទង ចតតសសាមនេស ចតតសទាមនេស ព មណ ស ើយពទងដមកលចតតកនងឧសបកាខ ញាណ សទើបពរះអងគ ។ បញញា មានសចាទសទៀតថល អនកថដលសធវើបាដបគគលកទាន សតើពតវសពជើេសរ ើេបដោគ កៈ ឬ សទ ? ពតវសពជើេសរ ើេ សព ះទានសនះ ពតវបានផលាែ នេងសសពចើនអរការសពជើេសរ ើេបដោគ កៈ មនថមនដចេងឃទានទាង ៧ ថដលមានផលសេមើៗោន សនាះសទ ។ ថលវ យទានពរះេ ញញ រទធ បានផលសពចើនជាងពរះបសចចករទធ ។ ថលវ យទានពរះបសចចករទធ បានផលសពចើន

112

ជាង ពរះអរ តតផលបគគល ។ ថលវ យទានពរះអរ តតផលបគគល បានផលសពចើនជាងពរះអរ តតមគគបគគល ។ ថលវ យទានពរះអនាោមបគគល បានផលសពចើនជាងពរះេកទាោមបគគល ។ ថលវ យទានដលពរះេកទាោមបគគល នផលសពចើនជាងសសាតាបនន ។ ពបសគនទានភកខេងឃមានេល នផលសពចើនជាងភកខ ពទេតេល ។ ពបសគនទានភកខេងឃពទេតេល នផលជាងបលជជនមានេល ។ ឲយទានដលបលជជនមានេល នផលជាងបលជជនពទេតេល ។ ឲយទានដលបលជជនពទេតេល បានផលជាងេតវតរចាា ន ។ ឲយទានដលេតវតរចាា ន នផលតចបផត ។ ពបេនសបើ បគគលសធវើបាដបគគលកទាន សោយអាពេយឧសបកាខ េ គតចតត គ មានឧតតមគត ថល មនេសពតវថតជយរសោះទកខពរយននមនេសដចោន ។ បគគលមានឧតតមគត នង បណងយាា ងសនះ សរលពតវការសធវើទានមតងៗ សគថតងថតសពជើេសរ ើេរកបគគល ថដលគរ សទយយទានរបេសគ ហ មនេសមានទកខពរយសោយ ឧទកភយ អគគភយ សចារភយ ទរភកខភយ រាធភយ បគគលថដលករងមាន ខវះខាតកនងការបសរ សបេកកមម ការសរៀនេពត ការផសរវផាយសាេនា ការផសរវផាយេលធមេងគម ជាសដើម ។ សបើបគគលគរទទលមាន សពចើន សពជើេសរ ើេ ១ ណា , ២ ថដល សពចើន សគ, ៣ ថដលមានគណបការៈសពចើន មនេស ។

113

អនកមានបណងលអ មានឧសបកាខ េ គត មនសធវើទានសដើមប េបាយសទ គសធវើទានសដើមបសេចកតចសរ ើន សដើមបមនេសធម នង សដើមប េនតភារ ននេងគមមនេស ។ សនះមនចលចតត ទានដលមនេស េមបរណ ហ ។ ចលចតតថតសធវើទានដលមនេសថដលមានការខវះខាត ថដលករងពតវការវតថ ជាការចាបាច ។ េបបរេ ពបកបសោយឧសបកាខ ញាណ មន អសណាយរបេ សដើរកាតមខមនេស ឃលែ ន សៅ មាន សនាះសទ ។ បាដបគគលកទាន សពជើេសរ ើេ ហ ផលានេងសមនចា េងឃទានសទ ពបេន សធវើទានពបកបសោយេមបទាទា ៤ គ ១ សចតនាេមបទា ២ បចចយេមបទា ៣ វតថេមបទា ៤ គណាតសរកេមបទា ។ ១. សចតនាសមបទា គមានសចតនាលអពគបទាង ៣ កាល សៅថល បរវសចតនា (កាលមនឲយ) មញចនសចតនា (កាលករងឲយ) នង អបោបរសចតនា (កាលថដលបានឲយរចស ើយ) ២. បចចយសមបទា គសទយយទានពបកបសោយធមស លគ បចចយទាងឡាយ ៤ ថដលជាទរង ករនាកអាពេយសពបើពបាេរបេបគគលពគបរបកនងសលាក ៣. វតេសមបទា គមានបដោគ កៈជាពរះអរ នត ឬ យាា ងទាប

114

ណាេពតមអានាោម ៤. គណាតសរកសមបទា គបដោគ កៈមានេលាទគណវសេេនពកថលងថដលសទើបសច ចាកនសោ េមាបតត ។ ទាន មានកមាែ ងសពចើន អាចផតលផលដល កនងបចចបបននកាល រ តដលអនាគតកាលោម នទបផតស ើយ ។ សដើមបឲយបានផលាែ នេងសសពចើន បាដបគគលកទាន ចាបាចពតវសពជើេសរ ើេបដោគ កៈ ។ បាថនតេមចាថល ពតវលះបងមនេសពទេតេល យក មានេលសទ គពតវ បដោគ កៈ សបើអនកពទេតេល នង អនកមានេលសៅជតោន ។ គរ ថល អនកពទេតេល អត សាែ ប ។ ពតវយកចាបមនេសធម ឬ អភយទានលកខណៈមកកាតសេចកត ។ តាមចាបមនេសធម ឬ អភយទានលកខណៈ ពតវ សៅអនកពទេតេល សទើបចាតថលជាមនេសមានចតតេបបរេ េមជារទធសាេនកមានឧតតមគតខពងខពេ ។ មាាងវ សទៀត រទធបរេទថដលមានចតតភកត សោររបជាចស ះពរះបញញញ គណ ពរះវេទធគណ នង ពរះមហាករណាទគណននពរះេមាម េមពទធបរមពគ គរនាោន ខតខសរៀនផាយពរ មវហារធម សមតាត (loving-kindness) ករណា (compassion) មទតា (sympathy) នង ឧសបកាខ

115

(equanimity) ឲយបានទលទលាយដល េតវកនងសលាក ។ ពរះរទធសាេនា ជាមាោននជវត នង ជាចរយាសាសកេត េពមាបជវត មានសោលបណងធថតមយគត គសេចកតេខេនតភារននរភរសលាក ។ េថមតងថល “ ”

19 “ការមនសបៀតសបៀនោន ជាេខកនងសលាក ” ។ “នតេ សនតបរ សខ”

20 “េខសពតរសេចកតេៃប មនមាន ” ។ អងគការេ ពបជាជាត យលតនមែពរះរទធសាេនាថដលមាន កយសពបៀនពបសៅដមានខែមសារ គធមអ ងា ការមនសបៀតសបៀនោន ថដលជាមលោា នននេខេនតភារននមនេសកនងរភរសលាក កបានេសពមចអនមតឲយសធវើបណយរសាខបជា របេពរះរទធសាេនា សៅទសាន កការអងគការេ ពបជាជាត តាងរនលៃទ ១០ ថខធន ឆន ១៩៩៩ (រ.េ. ២៥៤៣) ។

“… ធ ធ ”។

19

៦ ១០ 20

២ ៦៣

116

សធវើទានបានកក ឬ ?

មនេសមានទេសនៈយល ។ សពបើវចារណញញញ ណពតះរះរកស ើ ការរតអរទាន កមានេទាធសជឿផលាែ នេងសននទានតាមរទធដកា ។ មនមានជសនឿ សព ះ សគយលថល ទាន ពទរយ មនេសលៃង ថល ទាន ផលបសងកើតជាពទរយេមបតត មាច េទាន ។ មនយលថល ទានជាអសណាយ ជា ច យ កាលណា សធវើទាន ។ សបើកនងជាតសនះអេ ជាតមខកអេ ដចោន ។ កយថលសធវើទាន ពទរយ ជា កយ មាន សគសរៀបចកបន សបាកេថតបាសណាណ ះ ។ តាមគតបណឌ ត ការសធវើទានមនថមន សទ គឲយផលជា ពបេនសបើ យលស តផល ។ សព ះថលទានជាមលធនសដើម ននសេចកតចសរ ើនខាងផែ វចតត ខាងផែ វេមាភ រៈ េពមាបមនេសជាត ទាងកនងសលាកសនះ ទាងកនងសលាកខាងមខ ។

117

លទានកនងសោកបចចបបនន ទានបានសធវើឲយរភរសលាកបចចបបននរកចសរ ើន ។ សយើងអាចស ើ ពបតយកស សាលាសរៀនសពចើន មនេស សកើ គនតបញញញ មនទររាបាលសោគសពចើន មនេស មានេខភារលអ ផែ វលនល សាព ន ករងថផ ចណត នពបេណយោា ន ផារសពចើន សេដាកចច ពបសទេ រកដះោល វតតអាោមសពចើន េលធមេងគម មានការរកចសរ ើន ។ កាលណា េងគមបានទទលសេចកតេខចសរ ើន េងគម កបានទទលសេចកតេខចសរ ើនថដរ ។ សនះគជាលទធផលននវភាគទាន មនេស ថដលសយើងស ើ ចាេ កនងជវតបចចបបនន ។ ដសចនះការសធវើទានមនថមនឲយផលជាការ ពទរយសទ គ ផលជា គនតពបាជា បសចចកសទេខពេ េខភារលអ ថដលជាកតាត នាឲយកាែ យសៅជាអារយជន ជាធនធានមនេសថដលេងគមនលែលន រពតវការជាចាបាច ។ ន តាមពទេតរទធសាេនាអនកសធវើទានអេពទរយសៅថមន កបាថនតផលននទាន ជយឲយទាយក មានចតតលអ ។ កេលចតតជាបចចយឲយមានបដេនធចតតលអសៅកនងភរលម ។ ថចកបដេនធ21 (linked appearing) ជា ៤ គ ១ អបាយបដេនធ22, ២ កាម បដេនធ23, ៣ របាវចរបដេនធ24

, នង 21 Patisandhi conception, reunion, ឬ rebirth 22 Apāya-patisandhi: rebirth-linking in the woeful plane. 23 Kāma-sugati-patisandhi: rebirth-linking in the sensuous blissful plane. 24 Rūpā-vacara-patisandhi: rebirth-linking in the fine-material sphere.

118

៤ អរបាវចរបដេនធ25 ។ អនកមានចតតលអមនថដលសៅចាបបដេនធកនងអបាយភមសទ សបើអនណាេ កគងសៅបដេនធកនងកាមេគតភរ គថលសបើសកើតកនងឋានមនេស រថមងសកើតកនងពតកលខពងខពេ ឬ ពតកលមានពទរយេមបតតថដរ ។ ការសោះពសាយខាងសលើសនះ បានរងថផអកសៅសលើបរមតថធមថដលេតអរចតតទាងពេង ។ ខេមរនយលពតេៗអរបដេនធ ។ សបើសយើងនយាយ រភរកនងជាតបចចបបនន ចាបតាងរតចមក សយើងសធវើបាប (អកេលកមម)ខែះ សធវើបណយ (កេលកមម)ខែះជាធមមតា ។ បាបបណយសនះបសងកើតជា ផលរមោន សពចើន សលាកសៅថល វបាក ឬ វបាកវញញញ ណ ។ វបាកវញញញ ណ ជាត បដេនធ នន េតវ បាថនតមនថមនជាត វញញញ ណ សទ គពោនថតជា កមាែ ង ថដលអាចជយរ ពចានសៅភរមយសទៀតបាសណាណ ះ ។ កយថល បដេនធ មាន ២ បទគ បដ + េនធ ។ បដ ថពបថល សឆព ះសៅ ឬ ចស ះសៅ េនធ ថពបថល ត ឬ តណ ។ ដសចនះ កយ បដេនធ ថពបថល ការតជាត តភរ សៅមខសទៀត ។ ចតតជានសពកាយបផតននជវត ស ម ះថល ចតចតត ។ កនងសរលសនាះ ពកថេជវតសៅរទានសាបេនយសទ ។ អណាចកមម នងរ ពចា ឲយរអលឃលែ តសៅចាបភរលម សោយអណាច បដេនធចតត ថដលជាចតតភាជ បរអតត សៅបចចបបនន ជាពបភរននជវតលម ។

25

Arūpā-patisandhi: rebirth-linking in the immaterial sphere.

119

មនេសសកើតមកមនដចោន សទ អនកខែះមាន អនកខែះពកអនកខែះសកើតកនងវមានពបាសាទ អនកខែះសកើតកនងផទះសឈើ ឬ ខទមេបវ ។ េមបថតសកើតកនងពបាសាទដចោន របោងកមនដចោន ចតតសលែើម ចរយា មារយាទ កមនដចោនសទៀត ។ សតើ សធវើឲយេតវសលាកខេថបែកោន យាា ងសនះ? ពរះរទធបានពតាេដងសរឿងអាលកបាងសនះ ពទងមានពរះបនទលថល “កមម សសតត វេជជត យទទ ហ បបណតោយ” “កមមរថមងថបងថចកេតវទាងឡាយ ឲយសថលកទាប នង នលែថលែ ” ។ ដសចនះសយើងអាចសឆែើយបញញា បរសលាកបានថល បដេនធចតត អនកសធវើទានកនងបចចបបននសនះ នង ឲយ ជវតលម កនងពតកលេតកេតមភកនងពបសទេថដលមាន រងសរឿង កនងភរខពងខពេសោយោម នអវអាចហាមឃលតបាន ។ សបើអនកសធវើទាន សយានយកកសណើ តកនងពតកលខពេ ពបសទេចសរ ើន ភរខពងខពេ េមប ។ សនះគការសធវើទាន ហ ផលកនងបរសលាក ។ ពរះ ពទងពតាេថល “ាោ ហសវ នបបសសនត ទាន” “បគគល លទាងឡាយមនេរសេើរទានស ើយ” ។ ធមមតាមនេស ល មនថដលេរសេើរទាន គអសណាយជាវតថដលេបបរេជនណាមាន កស ើយ សព ះជនជរកសនះ ជាអនកលៃងសលែ អបបឥតពបាជា ោម នការរចារណាឲយបានថវងឆៃ យថល ទានថដលសគសធវើស ើយ រថមងមានពបសយាជនសនាះសទ ។ ផទយសៅ

120

វ បគគល លថតងថតយលថល អនកសធវើទានជាមនេសឥតសចះគត រចារណាចស ះស តផលសផសងៗសសាះ ចាយវាយពទរយរបេខែន ឲយអនកដនទទសទៗ ោម នបានអវមកវ សសាះ ។ មាាងសទៀត ជន លថតងេអបបណឌ ត សព ះបណឌ តមនស លេរសេើរមនេស ល ថដលរេសៅខវះេត ខវះវចារណញញញ ណ សាបសព ះថតអសរើអកេល ។ ជន លជាមនេសខវះេត ខវះការហាតរត លតដចតត បសណាត យឲយចតតដក តាមទសនើង ។ រឯ បណឌ ត ជាបគគលថដលទនាម នចតតខែនឯងបានសោយខនត ថដលអនកដនទលបាកនងសធវើ ។ ពបកបសោយធម ៤ យាា ង សៅថល បណឌ តធម គ ៖ ១. អតតសទធ បរេទធចស ះខែនឯង ២. បរបរសទធ បរេទធចស ះអនកដនទ ៣. សងគហៈ ជយេសសកងាគ ះអនកដនទ ៤. កតញញ ដងគណឧបការជន ។ ដសចនះសយើងគបបសេរគបបណឌ ត សព ះបណឌ តជាេបបរេជនថដលបានអបរ បនទ ចរយា បានសោយពបនរ ហ សធវើទានសោយឧសបកាខ េ គតចតត ។ បាថនត ការទនាម នខែនតាមបណឌ ត ជាការលបាក ដចរទធភាេតថល “ តថា ថា ត ត ”26 “

26 ( ) ៥២ ៥៥ ១៥

121

ហ ខែន ទនាម នបានសរក ” ។ ពេ សតាបសទេ ថល “ការពោនថតពបសៅនរជនឲយបានជាបណឌ ត នរណាកសធវើបានងាយ ថតការទនាម នខែនឯងឲយពបពរតតសៅតាមគនែងធមជាការពក សធវើបានចស ះថតមនេសមានមហាតមន” ។ កយថល មហាតមន ថចកជា ២ បទគ ម ៈ + អាតមន = មហាតមន ។ ម ៈ ថពបថល ធ, អាតមន ជាភាសាេសកេកត ភាសាបាលថល អតត ថពបថល ខែន ឬ ពរលង ។ មនេសមាន តមន គជាអនកមាន វរយៈ ខនត មានជ រខពេ មានចតតតេ យកឈនះធមមជាត បសនាថ កបនាទ ប ភាររបេខែន មនផសងសពរង មនរង កសទវតា ឥនទពរ ម ជាអនកនយមឈនះសលើខែនឯង ។ មនេសមាន មហាតមន មនរងថផអកសលើអតតកមម (កមមចាេ) រងថផអកថតសលើបចចបបននកមម (កមមលម) របេខែន តេ ពកា នសនៀលយកសជាគជយកនងឆកជវត ។

មពរ ធមមបទ “សយ សហសស សហសសសន សងកគ សម មានសស ជសន ឯកញច

សជយយមោត ន ស សវ សងកគ មជតតសមា” ។27

“សមបបបគគលអាចយកជយជានះនលើមនសសកាងសងរគគ មរាបប ដងក

27 ( ) ៥២

122

នដឋយ កមនតបបនសើរោងកខរឈាះនលើខលនឯង ខតមាា កនឡើយ បបគគលអាកឈាះខលនឯង ោអាកឈាះសងរគគ មដតបបនសើរបបាផត” ។

“ អោត ហសវ ជត សសសយា ”

“ឈាះខលនឯងតបបនសើរោងឈាះអវៗ ទាងអស ” ។

“ តណហ កខសយ សពវទកខ ជនាត ”28

“ កខរអសនៅថនតណាា រខមងឈាះនវទកខទាងពង ” ។

28 ( ) ៥២ ៦

123

េពវសកពងសណាង

កយ េពវ ភាសាបាល ថល េណាង ឬ

សពរងេណាង ។ កយ សណាង អសរើថដលបានសាង រសពរងនាយ ឬ ភរវសពរង ។ កយ វាសនា េសៅ ថល េណាង សពរងេណាង ភរវសពរង ។ ដសចនះ កយ ភរវ េណាងនង វាេនា មាននយមនយដចោន សទើបថខមរចលចតតនយាយរមោន ថល ភរវេណាង ភរវសពរងេណាង ភរវវាេនា ឬ ភរវសពរងវាេនា ។ សទាះប ជាតសាេន ឬ ការពបាថលន ោន ស លគ បណងសកើត ពតកលអភជន ឬ វណណៈខពេ េកតយេ បរវារ ។ ពបាថលន របសឆមសលាមរណលអ េខភារបរបណ អាយយនយរ កមាែ ងកាយ ចតតកាែ ហាន សាម រតរងបង ។ ជារសេេ ពបាថលន ពបាជា ែ េនវ មានចសណះសចះដងខពងខពេ ទាងផែ វសលាក ផែ វធម ។ ពបាថលន ៣ សភាគេមបតត របេមបតត នង បញញញ េមបតត ។

124

កបាថនតចស ះសោលបណងទាងអេសនាះ ជនកាលកបានេសពមច ជនកាលកមនបានេសពមច េមដច កយសសាែ កមយថល “ មនេសទាងអេ គជាសាថ បនកននសជាគវាេនារបេខែន ” ។ ជាការរតណាេថល មនេសសយើងមាន កៗ សកើតមកមនដចោន សទ អនកខែះសកើតមកកនងវមាន កនងពបាសាទអនកខែះសកើតកនងផទះលម ផទះសឈើ ឬ ខទមេបវ ។ េមបថតសកើតកនងពបាសាទដចោន របេមបតតមនដចោន ចរយាេមបតតកមនដចោន ពបាជា ែ េនវកមនដចោន សទៀត ទាងសនះសព ះស តអវ ? សបើស លសៅតាមនយ ថដលបានថចងកនងពរះរទធសាេនាថល មករការពបពរតតពបតបតត នង ការរាយាមខេនសឧបនេសយមនសេមើោន សនាះឯង ។ ពរះភគវាពទងេថមតងថល “កមម

សសតត វេជត យទទ ហនបបណតោយ”29 “កមមរថមងថបងថចកេតវ

សលាកឲយសថលកទាប នលែលន រ ខេសោយថ ករោន ” ។ អសរើ ថដលេតវសលាកបានសាងេនសមកមនដចោន ឬ ឧបនេសយមានមកតចសពចើនខេថបែករោន សទើបកសណើ ត នង ការពបាថលន ននេតវសលាក រអាចបានសេមើដចោន ។ កយថល ឧបនសសយ ជាភាសាបាល ថពបថល កេលធម ថដលសដកអាពេយសៅកនងខនខេនាត ន ឬ ថលកេលថដលបានអបរកសាងេនសទកស ើយ ។ នយមាាងសទៀត បានដល ភរវសពរងេណាង ថដលបានកសាងទកមករ តដកជាបជាចណចចណលចតត ។ តាមគមពរពរះរទធសាេនា សលាកចាត ឧបនេសយ ៣ យាា ងគ៖

29 ( ) ២៨ ៥៥

125

១. ទានបនសសយ ភរវសពរងេណាង ថដលបានសាងទក មកសោយអណាចការបរចាច គពទរយសៅជាទាន ២. សលបនសសយ ភរវសពរងេណាង ថដលបានសាងទកមកសោយការរកាេល ៣. ភាវនបនសសយ ភរវសពរងេណាង ថដលបានសាងទកមកសោយការ ភាវនា ។ ឧបនេសយ បានដល ទាន េល ភាវនា ។ ទាង ៣ ពបការសនះចាតថលជាឧបនេសយ ថដលេតវសលាកបានេនសសាងទកមករ តដកជាបជាចណចចណលចតត ។ េតវសលាកថដលពតាចរងាគ តកនងេងារវដដ សបើមនទានេសពមចន វ នដោបណា រថមងជបបញញា ទកខសសាកសពចើនពបការ ។ ដសចនះសដើមបសរ ើបពមះឲយផតបញញា ទកខ ពបាថលន សេចកតេខ ពតវថតរាយាមខេនសបសរ ទាន េល ភាវនា សទើបបានស ម ះថលជាអនកមានឧបនេសយលអ គណធម កេលធម ឬ បញញកមមពបចាទក ថដលជាស តបសងកើតបានជា ភរវសពរងេណាងលអពបចាជវតកនងេងារវដដ ។ តាម សាមញញញ សបើសគស ើ បគគលណាមាន កសកើតចសលើពតកលអភជន មានអណាច េកតយេ ពទរយេមបតត បរវារ មានបញញញ សាម រត ភែសាវ ង កាែ ហាន មានរបេមបតតពេេសសាភា ពបកបការងារបានេសពមចេមតាមបណងពបាថលន សគកថតងនាោន សកាតេរសេើរចស ះបគគលសនាះថល

126

សគ មានភរវសពរងេណាងលអអសាច រយសមែាះ ន ! ថតសបើ សកើត ផទយរ ដចបានស លមក សនាះ សគរថមងនា ោន នយាយថល ជាបគគលអភរវោម នសពរងេណាងលអសសាះស ើយ ។ ភរវសពរងេណាងរថមនសកើតស ើងឯងៗ ឬ សោយពរះជាមាច េអងគណាសលាកពបទានឲយសនាះសទ សពរងេណាងសកើតចស ះ ថតបគគលណា មានការរាយាមឧេា េងាវ ត ពបងថពបងេនសឧបនេសយលអសោយខែនឯងបាសណាណ ះ ។ បគគលណាបានបសរ ឧបនេសយទកស ើយ បគគលសនាះស ម ះថល ជាមាច េសលើភរវសពរងេណាងសនាះ ៗ ។ មាាងសទៀត រទធបរេទមនគរសពបើ កយ “ពរ មលខត” ចស ះដសណើ រជវតបចចបបនន ថដលជបពបទះភរវសពរងេណាង ឬ អភរវ អតសពរងេណាងសនាះស ើយ សព ះ កយ “ពរ មលខត” សនះ ជា កយថដលព មណបរេទពតវសពបើថតបាសណាណ ះ ។ ពរះរទធពទងពតាេថល “អោត ហ

អតតសនា នាសថា” “ខែនទរងខែន” ។ ចរកទរងអនកដនទមានសទវតា ឥនទពរ មជាសដើម ។ េខ ទកខ មាន ពក អាពកក លអ សកើតមករទសងវើរបេខែនសយើង ោម នអនកដនទណាមកជយសយើងបានស ើយ ។ ដសចនះសដើមបឲយបានជាបគគល មានភរវសពរងេណាងរតៗ ពតវខតាងចតតបសរ ទានឲយបានជាទានបនេសយ បសរ េល ឲយបានជាេលបនេសយ បសរ ភាវនាឲយបានភាវនបនេសយទកជាកនពមេពមាបជវតពគបៗជាត ។

127

ទានបនសសយ ទានបនសសយ ថពបថល ភរវសពរងេណាង ថដលបានសាងទកមក

សោយអណាចការបរចាច គពទរយសៅជាទាន ។ កយថលទាន ជាភាសាេសកេកតផង ជាភាសាបាលផង ថពបថល អសណាយ (ការឲយ) ពបសគន ជន ថលវ យនវបចចយទាងឡាយឲយជាទាន ។ ទានសនះ ខបានរនយល រថ រសេទើរេរវពគបមកស ើយ ខ ពោនថតជពមាបបថនថមសទៀតថល បគគលថដលអាចបសរ ទានឲយបានជាឧបនេសយសកើត លះពតាថតរាយាមចាងយកជយជនះ សលើេពតវននចតតស លគ សលាភៈ មចារយៈជាមនេន សព ះការសធវើទានទកដចជាការសធវើចមាង ។ ពរះេមាម េមពទធ ពទងមានពរះតពមាេថល “ទានញច យទធញច សមានមាហ” “ទាន នង ចមាងសេមើោន ” ។ កនងនយសនះ ពរះអងគពទងេថមតងបញញជ កថល ការបសរ ទានសនះ ពបហាកពបថ លនងការសធវើចមាង ។ សរលណាពបសទេជាត មានេសកងាគ មសគថតងថតពតវការសមទរ នង កងរលទាហាន ថដលមានកមាែ ងខាែ ងកាែ មានពបាជាសាម រតវាងនវ មានចតត កាែ ហាន មានសេបៀងអាហារ នង េ វ វធពគបពោនសាគ លកាលសវលា នង ចណចសខាយខាែ ង របេេពតវរតពបាកដ ជាអនកមានអណតអតធន តេ បត រផទត ច សដើមបទាមទារយកជយជនះរខាម ងេពតវ ។ យាា ងណាម បគគលថដលអាចបសរ ទានបាន កដសចាន ះថដរ លះពតាថតរាយាមចាងឲយបានឈនះេពតវ ននចតតជាមន

128

េន សទើបអាចបសរ ទានសកើត ។ េពតវននចតតបានដលសលាភៈ នង មចារយៈសនះឯង ។ ធមមតាបគគលថដលមានចតតជាបជ ក ងថ ង ចងបានចងមាន េករត ចតតកណា េវតសាវ កថលដលសៅហា នលះចាយ ចណាយពទរយធន ថដលខែនមានឲយសៅជាទានដលអនកដនទសនាះ ។ េមបថតខែនឯង ករហា នបរសភាគចាយវាយធនធាន ថដលខែនមានទាងឡាយ ឲយបានេមគរដលេមតថភារខែន ។ បគគលជរកសនះ ធាែ កកនងតពមាថល ជាមនេសកណា េវត ជាមនេសចា ចាល បសណាត យចតតខែនឲយឋតសៅសពកាមអណាចសលាភៈ នង មចារយៈ ។ ចតតរថមងសៅ មងអនទះអថនទង ចងមានបានមនសចះេកបេកល ថតងថតពក លពកហាយ សាត យសពកាយ សៅសរលថដលពទរយេមបតតវនាេបាតបងសៅសោយពបការសផសងៗ មានខយលរយះទកជននជាសដើម ។ បគគលពបសភទសនះ សទាះបរេសៅោបរយឆន កមានស ម ះថលរបានសាងពបសយាជនអវេពមាបខែន េពមាបេងគមជាត េងគមសលាកស ើយ រេសៅទមៃនថផនដ ។ សោយស តថល ការសធវើទាន នង ចមាងពបហាកពបថ លោន សទើបពរះបរមសាសាត ពទងេថមតងទកកនងអនបរវកថល អរទានជាមន ស ើយពទងេថមតងអរេលតាមលោប សព ះពទងចងឲយរទធបរេទយលអរតនមែននទាន នងផលននទាន ។ ពទងចងឲយ រទធបរេទសរៀនសធវើ បាដបគគលកទាន សធវើេងឃទាន សដើមបោផាបណត ះឧបនេសយ សៅ

129

ថល ទានបនេសយ ទកជាបញញនធ ជាភរវសពរង េណាងេពមាបឥធសលាក នង បរសលាក ។

សលបនសសយ សលបនសសយ ថពបថលភរវសពរងេណាងថដលបានសាងទកមក

សោយការរកាេល ។ កយថល េល ជាភាសាេសកេកត ឬ បាល ថពប វរតសចតនា សវៀរចាកអសរើអាពកក ផែ វកាយ វាចា ការមនពបពរតតកនែងេកាខ បទ ឬ វនយបញញតត ចរយាេណាត បធាន ប នេសយ (foundation)

ពបពកត ការេពងមមនសធវើអសរើអាពកកទាងរង ។ កយថល វរត ថពបថល សចតនាសវៀរចាក មាន ៣ យាា ង គ ៖ ១. សមបតតវរត សវៀរចាកសោយការដលពរម សព ះរចារណាស ើ ចាេនវគណធម នង តនមែជាតកសណើ ត ថដលបានសកើតមកជាមនេស សោយកពម ។ ដសចនះ មនគរសៅសធវើបាបកមមទាងរងសសាះស ើយ សទាះបជាចស ះមខ ឬ កបាងមខអនកដនទកត កមនហា នពបពរតត ដចជាជបពបទះេតវមានជវត ថដលគរេមាែ បកមនេមាែ ប ស ើ ពទរយេមបតតអនកដនទ ថដលគរកានយកកមនកានយកដសចនះជាសដើម ។ ២. សមាទានវរត ការសវៀរចាកមនសធវើបាបទាងឡាយ សោយបានេមាទានេល រភកខសាមសណរ ឬ សលាកអនកមានេលរបណាស ើយ កបានរាយាមពបតបតតតាមទាវ រកាយវាចា មនហា នពបពរតតឲយកនែងចាកេកាខ បទ ឬ វនយបញញតតសនាះ សោយមានការសអៀនខាម េ នង មានការ

130

ថពកងរថអងសខពើមចស ះផលអាពកកលាមកទាងសនាះ ។ ៣. សមសចឆទវរត ការសវៀរចាកសោយោចខាត គអសរើបាបណា ថដលបានសវៀរចាកសោយកាយវាចាស ើយ អសរើបាបទាងឡាយសនាះរអាចវលពត បសកើតសទៀតបានសទ េសៅយកការសវៀរចាកននពរះអរយបគគលមានសសាតាបននជាសដើម ។ អសរើបាបណាថដលពទងបានលះបងស ើយ គពជះពេ ះមនអាចពត បសកើតវ បានស ើយ ។ េលថដលថពបថល េពងម គ េពងមពបយតនបទបាងទាវ រកាយវាចាសោយេត មនបសណាត យឲយបាបទាងឡាយ សពជៀតថពជកចលមកបាន ។ រាយាមរកាកាយវាចាឲយជាពបពកតធមមតាទាងចរយា េណាត បធាន ប ករាយាមរកាឲយបាននលែលន រលអពបសេើរពគបសរលសវលា ។

១. នចចសល បានដលេលថដលគររកាជានចច ឬ សៅថល

បញចេល គេលថដលមានេកាខ បទ ៥ ២. ឧសបាសលសល េលេពមាបដេខាត ជពមះចតតឲយបានថលែសាអ តជាលោបស ើងសៅ ឬ សៅថលេល ៨ សព ះមានេកាខ បទ ៨ ៣. ចតបារសទធសល េល ៤ មានបាតសមាកខេវរេល ជាសដើម ជាេលេពមាបភកខេងឃអងគ ថដលបានបេកនងពរះរទធសាេនាសលាកេកាសោររពបតបតត ។ េពមាបខណៈសនះខេមសលើកយកពតមថតេល ៥ ឬ នចចេល

131

មកអធបាយខែះៗបាសណាណ ះ សដើមបបញញជ ករេលបនេសយ ឲយពេបសៅតាមនយខាងសដើម ។ េតវថតងជបពបទះបញញា ទកខសសាកជាសពចើនជរក ។ បញញា ទកខសសាកថដលសកើតរេភាវធម គបញចកខនធពតវជបពបទះនង ការសកើត ចាេ ឈ សាែ ប ។ បញញា ខវះខាតកនងការរកសដើមបបបានបញចកខនធផង ។ បញញា ភយខាែ ចតកេែត ថដលសកើតសច រេងគម ដចជាការសពបើអណាចអាពកកជរជាត កាបេមាែ បសបៀតសបៀន សធវើទកខបកសមន លចឆមកឆកពបវញច រសលាភប រប នបបាតេទធសេរភារ ស ល កយេមតក កសបាកពបាេ មលបងាក ចពបាេចាករេភាវរត មានចតតសលម ងងតវសងវងសភែចសាម រត ។ ទាងសនះេទធថតជាមហាភយ ថដលបងកសច ជាផនតគនតនន េតវថដលសលាកស លថល ខវះេលធមសនាះឯង ។ ដសចនះអនកថដលបានរកាេល ជាអនករេសៅកនងពកបខណឌ ននចាប យតតធម មនបានបងកការភយខាែ ចដលេងគម ។ នចចេល គេលថដលពតវរកា ពបតបតត ដេខាត ឲយបានពបសេើរពគបសរលសវលា ។

៥ ១. បាណាតបាត ការេមាែ បេតវ បបាតជវតសគ ២. អទនាន ទាន ការលចពទរយរបេសគ ៣. កាសមសមចាឆ ចារ ការពបពរតតខេកនងកាម ៤. មសាវាទ ការស ល កយក ក ៥. សរាសមរយ ការផកទកពេវង ។

132

ពតវេកាេកាខ បទ ៥ សនះ ឲយបាន អសរើអាពកក ។ កាលសបើបគគលណាបានពបពរតត ស ើយ ស ម ះថលជាបគគលបាប នាឲយេងគមភយខាែ ចតកេែត ធ ពទានសខពើមរសអើម នង បានស ម ះថលជាបគគលពទេតេល គជាអនកោម នេល ។ ដសចនះសដើមបបានស ម ះថល ជាបគគលមានេល ពតវ េកាខ បទទាង ៥ ខ សនះ ។ រកាេល ការសវៀរចាក េមាែ ប េតវ លចពទរយសគ ពបពរតតខេកនងកាម ស ល កយក កសបាកពបាេ ផកទកពេវង ។ រកាេល រកាកាយ វាចា ឲយមានេណាត បធាែ បលអនលែលន រ េមគរដល កយថល េលធម ។ នចចេល គជាេលថដលបគគលមាន កៗ ពតវរកាពបតបតតឲយបានជាបជានចច សដើមបសេចកតេខសកសមកានតកនងរងវងេងគមពគសារ េងគមជាត នង រភរសលាកទាងមល ។ នចចេលសនះ ជាចាបេពមាបេងគម ជាធមមានពបចាសលាក ឬ ថលជាបណងននមនេសេតវ ជាចាបាចពគបសរលសវលាសទាះសបើមានពរះរទធពតាេដងកត មនមានពរះរទធពតាេដងកត កេងគមមនេសេតវថតងបាងពបាថលន ជាចាបាច សដើមបេទធសេរភារសេចកតេខពេលកនងេងគម ។ ដសចនះបគគលពគបរប ពតវរាយាមខេនសអបរឲយមានេលជាទមាែ បដកជាបកនងចតត ថដលសៅថលេលបនេសយ សព ះេល ថដលបគគលរកាពបតបតតលអស ើយនងបានជាកមាែ ង ៤ យាា ង ។

133

១. ឧទកសរណសលគសណា េលមានអានភារពតជាកដចទក ២. ឧសបាសលសសមាសលគសណា េលមានអានភារដចឱេល ៣. អាចារសសមាសលគសណា េលមានអានភារញាងអនករកា

ឲយពបពរតតលអ ៤. មណសសមាសលគសណា េលមានអានភារដចជាថកវមណដ

មានរេមភែថលែ ។ បគគលថដលបានរកាេលឲយបានបរេទធ មនធែះធាែ យ មនឆែករ ល រថមងបានអានេងស ៥ យាា ងគ ៖ ១. អនករកាេល នងបានពទរយដសពចើន មនមានអធករណ សព ះមានការមនពបមាទ ២. អនករកាេល នងមានសករ តស ម ះរសោះលអជាកលាណ េរទផេអថណត តស ើងលបរនទពគបទេសានទេ ៣. អនករកាេល កាលនងចលសៅកានទពបជជន ថតងថតរកោយ មនសអៀនអន ោកមខេយងចះ ៤. អនករកាេល សវលានងសធវើកាលករយា មនវសងវងសាម រត ៥. អនករកាេល បនាទ បរថបកធាែ យខនធសៅ រថមងបានសៅសកើតកនងេគតភរ ។ មាាងសទៀត សលាកសពបៀបេល ដចជាថផនដ ។ នពរពរកា

134

លតាត វលែ អាច សៅបានសព ះមានថផនដជាមលោា ន ។ កេលធម អាចសកើតមាន នង តាងសៅបានលះពតាថតមានេលជាមលោា ន ។ េលជាជហានទ ២ បនាទ បរទានករតថមន អនកសធវើទានពតវថត េល ។ សបើេន ពទេតេល យក ទាន បានបណយថដរ ថតជាបណយលាយបាប មន បរេទធសាអ ត ។ ការស លោបសរៀបមកសនះ បញញជ កឲយស ើ ចាេថល េលជាគណធមដពបសេើរ ជាទតាងននកេលដនទ សធវើឲយកេលធមទាងរងសកើតតាងសៅ នង ចសរ ើនបាន នង ជាជហាននចលដលភាវនា ថដលជាឧបនេសយជានខពេសទៀតផង ។ សាធជន ចងបានភរវសពរងេណាងលអ ពតវរាយាមខតខេនសបសរ េល ឲយបានជាឧបនេសយ សៅថល េលបនេសយ ។

ភាវនបនសសយ ភាវនបនសសយ ថពបថល ភរវេណាង ថដលបានសាងទកសោយ

ការបសរ ភាវនា ។ ភាវនា ជាភាសាបាល ឬ េសកេកត ថពបថល ការចសរ ើនការនកពតងចស ះអារមមណ លអថតមយ ដថដលៗ សពចើនដង ជាសរឿយៗ នកស ើយនកសទៀត ររងេមងសាម ធ ។ ភាវនា (cultivation) ថពបថល ការចសរ ើន េពមាបសពបើជាមយនង កយដនទ ដចជា ចសរ ើន ឭ ឬ សាម រត),

135

( ), សមតាត ភាវនា (ការចសរ ើន ), ), េមាធភាវនា (ការចសរ ើន ) ។ ភាវនា (spiritual cultivation) បានដលការអបរចតតឲយេថតសៅកនងអារមមណមលេៃបលអថតមយ ពបាេចាកនវរណធម (mental hindrances) ៥ ១ (sensual desire) ២ (ill-will) ៣ (sloth and torpor) ៤ (restlessness and remorse) ៥ (doubts) បសងកើតបញញញ សដើមបចាកធែ ះនពតលកខណធម អនចច (impermanence) ទកខ (suffering) អនតាត (non-self) ។ ភាវានាសនះ ជាធមថលន កខពេកនងពរះរទធសាេនា ។ សលាកអនកពបាថលន សេចកតេខចសរ ើន កនងេងារវដដ ឬ ពបាថលន រសោះខែនឲយរចផតចាកជវតអសនាទ លសកើតសាែ ប ពតវខរាយាមេនសបសរ ភាវនាធម េមលភាវនា នង វបេសនាភាវនា ឲយសកើតបានជាឧបនេសយបចចយ សព ះជាគណធមេពមាបទនាម នចតត ឲយេថតសៅកនងកេលធមទាងរង ។ ពរះរទធពទងពតាេេថមតងកនងគមពរ ថល “ ”30 “ធមទាងឡាយមានចតត ជា ” ។ ពរះរទធដកាសនះបញញជ កថល ធមជាកេលកត ជាអកេលកត រថមងមានចតតជាថដនសកើត មានចតតជាពបធាន ។ សដើមបចសរ ើនភាវនាឲយបានផលពបសយាជនរតពបាកដ សគពតវកណត សាគ ល កយថល ជាមនេន ។

30 ( ) ៥២ ២១

136

ពរះរទធ គមពរអភធមម ចតត (citta) សចតេក (cetasika)

រប (rupa) ន វ ន (nibbana) ។ ធមទាង ៤ ពបការសនះមាននយលអតេខម ថដលសលាកអនកពបាជទាងឡាយ មនងាយនងសលើកមក េថមតងរនយលអនកសាត បឲយយលបានសោយងាយៗសនាះសទ ។ កយថល ចតត (mind) ជាអរបធម រអាចសមើលស ើ សោយថភនក ឬ ឬ ចាបសោយនដបានសទ ។ ចតត ជានាមធមមានពតមថតស ម ះេពមាបកណតសៅឲយដងថលពោនថតជាចតតបាសណាណ ះ ។ ចតត ជាធាតសសាយអារមមណ ជាធាតទទលដងពតះរះ រចារណាេនសអារមមណ ជនកាលសលាកសៅថល មសនាធាត ឬ វញញញ ណធាត មានសចតេក ជាធាតសកើតរលតសៅរមជាមយ ។ ចតត នង សចតេក ជាអរ ធាត ថតងអាពេយសៅនងរបធាត របោងកាយជាទជពមកអាពេយ ។ របោងកាយននមនេស េតវទាងឡាយ ជាជពមកននចតត ។ របោងកាយជាធាត មនយលមនដង ពោនថតជាទជពមកននចតតបាសណាណ ះ ។ ចតតមនថមនពជកសៅ ឬ ពតាចចរថតកនងោងកាយសទ ថតងនកសរសទារទនបសងាអ នសៅកានអារមមណសផសងៗ ខាងសពត សទាះជាទជត ឬ ឆៃ យចតតថតងអថណត តពតថេតនករកអា មមណពគបសរលសវលា ។ កយថល អារមមណ បានដលធមមជាតថដលចតតថតងនករក ឬ ជានយជាចណចតត ។ អារមមណ ជាចណននចតតមានសពចើនយាា ងណាេ ោបមនអេ ថតសបើស លសោយខែមានពតម ៦ យាា ង ១) របារមមណ (អារមមណបានដលរប), ២)

137

េទាទ រមមណ (អារមមណបានដលេសមែង), ៣) គនាធ រមមណ (អារមមណបានដលកែន), ៤) រសារមមណ (អារមមណបានដលរេជាត), ៥) សផទដា វ រមមណ (អារមមណបានដលការបាះ ល), ៦) ធមាម រមមណ (អារមមណបានដលវតថ ឬ អវថដលចតតរថមងនករកជាអតត អនាគត បចចបបននកត) ។ រប េសមែង កែន រេ េមផេស ធមាម សនះស ើយ ថដលចតតថតងសសាយថតងនករកមនោច ។ អារមមណទាង ៦ សនះ ថតងសកើតស ើង ឬ ពតាចចរចះស ើងតាម ទាវ រ ននរបកាយ ៦ ថដរ ១) ចកខទាវ រ (ទាវ រថភនក), ២) សសាតទាវ រ (ទាវ រពតសចៀក), ៣) ឃលនទាវ រ (ទាវ រពចមះ), ៤) ជវាាទាវ រ (ទាវ រអណាត ត), ៥) កាយទាវ រ (ទាវ រកាយ), ៦ មសនាទាវ រ (ទាវ រចតត) ។ ថភនក ពតសចៀក ពចមះ អណាត ត កាយ មសនា ជាទាវ រ សព ះជាចសនាែ ះពបសហាងសច ចលននអារមមណ សៅថល អាយតនៈ ថពបថល អណត ង េពមាបផទកអារមមណ ជាអណត ងថេនសពៅ សព ះមនសចះសរ សោយអារមមណទាងឡាយសសាះស ើយ ។

១. អារមមណជាទពបាថលន ២. អារមមណមនជាទពបាថលន ។ កាលសបើ រប េមែង កែន រេ េមផេស ធមាម បានបាះ ល ឬ សកើតស ើងតាមផែ វ ថភនក ពតសចៀក ពចមះ អណាត ត កាយ មសនាវញញញ ណ គ ដងថល របសាអ ត េសមែងរសោះ កែនពកអប រេជាតឈៃយឆៃ េមផេសទនភែន ធមាម ឬ វតថ ស តការណនាអតត ឬ បចចបបនន ជាទោប

138

កសកើតការពបាថលន សរ ចតត សសាមនេស សពតកអរ េបាយរកោយសោយកាម គ ចងឲយសកើតោគៈ តសពមកសពតកពតអាល សភែើតសភែើន សពេើបពសាលចស ះអារមមណជាទពបាថលន សនាះ ។ អារមមណថបបសនះស ម ះថល ឥោា រមមណ ។ ផទយសៅវ កាលសបើជបពបទះអារមមណដចជា រប េសមែង កែន េមផេស ធមាម ជាទនាេ មនជាទោបគរ មនេមពបាថលន កសកើតសទាមនេស នង េអប ថលន ងថលន កភាែ ម ចស ះអាមមណទាងសនាះ ។ អារមមណថបបសនះ ស ម ះថល អនោា រមមណ ។ ចតតឥតមានរបសទ ថតសគអាចដងបាន េមាគ លបាន ពតងចលនាននចតត ថដលថតងគតេនសសរសៅកានអារមមណពគបសរលសវលា ។ ចតតជាធាតដងអាចបញញជ ោងកាយ ជាធាតមនដងឲយមានចលនាពបពរតតអសរើជាបាប បណយ គណសទាេ ខេពតវ កេលអកេល ពគបថបបយាា ង សោយមានសចតេក ថដលជាអរបធមដចោន រថមងសកើតរលតជាមយោន សបើជាអកេលសចតេក កជពម បញញជ ចតតឲយសៅជាអកេល សបើជាកេលសចតេក កជពម បញញជ ចតតឲយសៅជាកេល ។ ដសចនះ សដើមបឲយបានគណពបសយាជនរចតត សគពតវខតខ រាយាមអបរទនាម នចតត សោយទា ពបគងចតតឲយឋតសៅ កនងកេលធមជានចច ។ សព ះសបើសគមនបានទនាម នអបរ សទ រថមងសរសៅកានអារមមណជាទពបាថលន ខែះ មនជាទពបាថលន ខែះ ។ សៅសរល បាះពបទះអារមមណទាងសនាះ

139

ស ើយ សបើោម នេតរឭកនកដង បញញញ រចារណាឲយស ើ គណសទាេសទ ចតតរថមងគតយលខេ ពបកានខេ ជាស តធាែ កចះសៅកនងសពជាះ ស រសរ សៅសោយ សៅ មង ។ កាលសបើចតតពបកបសោយមនទលសៅ មង ទកខនងសកើតមានរតពបាកដ ដច រទធភាេត កនង ថល “ចសតត សងកលសដឋ ទគគត បាដកងកខ ”31 “កាលសបើចតតសៅ មងស ើយ ទគតនងសកើតស ើងពបាកដ” ។ កយថល ភាវនា បានដលការចសរ ើន ការនកពតងចស ះអារមមណដលអថតមយ នកស ើយនកសទៀត ។ កយ នក ឬ រឭក េសៅយក េត បានដលការចសពមើនេតឲយសរឿយៗ សពចើនដង។ េត ថពបថល ការរឭកបានជាគ នងេមបជញញៈ ថពបថល ការដងខែន ។ ធមទាង ២ ពបការសនះ គ េត នង េមបជញញៈជាធមមានឧបការសពចើន ជាកេលសចតេកសកើតស ើងជាមយចតត ញាងចតតឲយពបពរតតសៅ កនងគណពបសយាជនជានចច ។ កយថល ការរឭក គរឭកមនសរលសធវើ មនសរលនយាយេត គតពបកបកចចការអវៗ មានសាម រតមនសភែចភាែ ង ។ េមបជញញៈ គការដងខែនកនងសរលថដលករងសធវើ ករងស លេត ពបកបកចចការពគបថបបយាា ង ។ ការមានធមទាង ២ ពបការសនះ រថមងញាងឲយបានេសពមចផលពបសយាជនទាងខាងផែ វសលាក ទាងខាងផែ វធម តាងរថលន កទាប ថលន កកណាត ល រ តសៅដលថលន កខពេបាន ។

31 ( ) ២០ ១១៥

140

ការសរៀបោប បញញជ កឲយស ើ រគណពបសយាជន ថដលសកើតរភាវនា គការចសរ ើននវេត ថលន កទាប ថលន កកណាត ល ។ ការចសរ ើនេតរឭករចារណានវធម ៤ ពបការ គ កាយ សវទនា ចតត ធម ជាពរះរទធដកា កនងេតបោា នេពត សទើបចាតថលជា ការចសរ ើនេតថលន កខពេ អាចរសោះេតវឲយឆែងផតចាកេងារវដដ ។ ពរះេមាម េមពទធបរមនាល ពរះអងគពទងពតាេយាា ងសនះថល “មាន លភកខទាងឡាយ មានថតេតបោា នសនះសទ ថដលជាខពបតបតតកចាតបងទកខសទាេទាងរង នង ជាមាោេពមាបសធវើដសណើ រសឆព ះសៅកានទរលតទកខ” ។ សបើចងពជាបចាេរេតបោា ន េមសមតាត អាន បដក ១៧ ទររ ២៤៤ បថនថមសទៀតចះ ។ ការចសរ ើនេតបោា នកត ការចសរ ើនេមាធវបេសនាកត មាននយ នង សោលសៅថតមយដចោន គជាមាោេពមាបអបរផែ វចតតឲយពបពរតតសៅកនងកេលធម សដើមបសាងចតតថដលធាែ បថតពតាចចរតាមទសនើង ថដលធាែ បថតងងតវសងវង សោយអណាចកសលេឲយសៅជា ចតតថលែ បរេទធសាអ ត គរដលការងារ ជាគណពបសយាជនតាងរថលន កទាប កណាត ល នង ខពេបាន ។ េមពជាបថល ទាន េល ភាវនា ទាង ៣ ពបការសនះ រថមងអាពេយជាជនយដលោន ។ ទាន គ ការថចករថលក ជយបសរ ដលអនកថដលមានសេចកតពតវការ ខាត ឬ សពេកឃលែ ន ជាជហានជយឧបតថមភដលេងគមមនេសេតវ ឲយពបពរតតសៅបានេខពេល ។ េល គ

141

ពបនរណចាប េណាត បធាន ប ចរយាពបនរ នលែលន រលអពបសេើរ ការសោររេទធោន កនងេងគមពគសារ សោយឲយតនមែសៅសលើជវត ពទរយេមបតត បតពបរនធ កន មនសបៀតសបៀន បាះ ល រសលាភេទធោន កាយវាចា នយាយេត ឈរសលើសាម រតពបកានសលើយតតធម ។ ភាវនា ជាធមថលន កខពេកនងពរះរទធសាេនា អាចនាបគគលអនកពបតបតតឲយឆែងផតទកខសទាេ សោយមានបញញញ ជារនែកចាតបងសមា ៈ អវជាជ មចាា ទដា សធវើចតតឲយមានការេសណាត េសពបាេពបណ សមតាត អាណត សោយមានទកចតតេសងវគ តកេែតរជវត ថដលករងថតពបពរតតសៅសៅកនងេងារវដដសនះ ។ ភាវនាធមសនះអាចជយ ពគងទាន េល ឲយពបពរតតសៅកានថតពបសេើរស ើងសទៀត ។ អនកសធវើទាន មានភាវនាចតតជាជនយ សគថតងឲយសោយចតតេសងវគសផតកអារមមណសៅសលើធម ៣ ពបការគ អនចច ទកខ អនតាត មាន អាណត គតពបាថលន ឲយអនកទទលបានេខេបាយ រចផតរទកខកងវលសោយការខវះខាត អតឃលែ នទាងសនាះ មនបានគតរកតតយេ សករ តស ម ះ សព ះអណាចទានសនាះសទ ។ សគបសរ ទានសដើមបបសរ សេចកតពតវការ នង ជយេពមាលទកខសសាក ននមនេសេតវកនងសលាក នង សដើមបរសោះខែនសគ សច ចាករអនែងទកខសសាកកនងសលាកសនះផង ។ អនករកាេល ភាវនាចតត ថតងគតអាណតជយេសសកងាគ ះជវតមនេសេតវ ឲយរចផតវបតតភយសរៀរសវោ សោយោម នគតរកតតយេសលើកករេ ឬ ចងបាន កយស លេរសេើររអនកដនទណាមាន កស ើយ ។

142

េលជាជនយដលទាន ។ អនកបសរ ទានពតវមានេល គ រកាេលឲយបានបរេទធសាអ ត សទើបសធវើទាន ផលាែ នេងសពបាកដសៅបាន ។ សបើរសនាះសសាតសទ នងមានស ម ះថលសធវើបាបលាយបណយ ឬ យកបាបសៅរថលកបណយ នាឲយខាតទនបាតបងកនពមផល ដចអនកថដលលចឆមកសកងពបវញច ពទរយេមបតតអនកដនទ យកសៅសធវើទានសោយចងបានអណាច បានសករ តស ម ះមខមាត ឬ េមាែ បជវតេតវកត ភតភរក កសបាកពបាេកត សទាះបបសរ ទានមានចតតសធវើបណយ កស ម ះថលមនបរេទធថដរ ។ េលជាជនយដលភាវនា ។ េមាធភាវនាកត វបេសនាភាវនាកត ថដលអាចពបពរតតសៅបាន លះពតាថតមានេលបរេទធជាខាងសដើម ។ ដសចនះ េលជាជនយដលទាន ជាជនយដលភាវនា ។ ចថណកទាន ជាជនយដលេងគមជាចាបាច នង ជាជនយដលេលភាវនាថដរ ។ សលាកអនកថដលរកាឧសបាេលេល រ តដលចតបារេទធេល បសរ ភាវនា កសោយសារមានអនកបសរ ទាន ជយទនកបរង ។ ដសចនះ សទើបស លថល ធម ៣ ពបការសនះ គទាន េល ភាវនា ពតវអាពេយោន ។ មាាងវ សទៀត សលាកចាតទកថលជាឧបនេសយ សព ះទានេលភាវនាសនះ េតវសលាកពតវរាយាមខេនស ខបសរ ឲយបានជាសាន មគនេដតដកជាបកនងចតតឲយជាទមាែ បននចតត គឲយមានស ម ះថល អនកសចះសធវើទាន សចះរកាេល ជាអនកមានភាវនាធម ។ សបើោម នឧបនេសយទាង ៣ ពបការសនះសទ មនេសសលាកមនអាចជាអនកសចះថចករថលក ជាអនកមានចតតសលាភ

143

លន កណា ជាបជ ក ជាអនកមានចរយាេណាត បធាន បមនលអ មនគរោបរក ជាអនកពបទេត សធវើទកខបកមន ដលេងគម មានចតតដងងតងងល ខវះរនែរេមកនងជវត សព ះតបត វសងវង ។ មនេសថដលមានបណយភរវសពរងេណាង បានសាងមក រអតតជាតមានកសណើ តបានស ើ រនែសលាកសនះ ពបកបសោយសេចកតេខសរ លកខណៈ ជាមនេស ជាសទវតា ជាពរ ម សោយសារមានឧបនេសយទាង ៣ ពបការសនះ ។ ដសចនះពតវរាយាមខេនសបនតសទៀតកពបមាទភាែ ងសភែចឲយសាន មគនេសនះ រលបរលាយេនយបាតរចតតស ើយ ។ សបើេនជាបសណាត យឲយសាន មគនេសនះ រលបបាតអេសនាះ សទាះបជាសគសកើតកនងេមយរទធកាលទានពរះេមាម េមពទធ កសគមនអាចបសរ ទាន ថលវ យចងាា នដលពរះេមពទធបរមពគ ពរមទាងពរះអរយសាវកទាងឡាយ ដច សតាសទយយព មណ ។ សទាះបវទាសាសកេតបសចចកសទេ រកចសរ ើនដលករតណា ក មនអាចថកនចនេណ ឬ សាព នឲយសកើតជាមាេ ស ើយរអាចនចនមាេ ឲយ ជាសរពជ មានរនែថចងចាងបានយាា ងណា បគគលថដលោម នបណយសពរងេណាង សទាះបជា សលើកោកឲយអងគយសលើបលែងក កមនអាចរកាបលែងកសនាះឲយគងវងឋតសឋរបាន ។ ការរាយា សធវើឲយ េសរច ថតសបើោម នបណយសពរងេណាងជាជនយ សគ ពបទះឧបេគគវបតតយាា ង រ តដលសរលខែះ

144

មានការតចចតតតបតថតមនបានេសពមច តាមបណងពបាថលន ។ ពរះរទធដកា ថដលពរះេមាម េមពទធពទងបានពតាេេថមតងធមសទេនាទនាម នេតតនករ បពរ ខែ មានពតមថត ៣ យាា ង គ ៖ ១. មនពតវសធវើបាបពគបយាា ង ២. ពតវបសរ បណយកេល ៣. ត ពតវដេខាតចតតរបេខែនបានឲយសាអ ត ។ ពរះរទធសាេនសនះ រថមន ជាដកា របេពរះ តម ថត ១ ពរះអងគសទ ជារទធវចនៈរបេពរះរទធពគបពរះអងគ ។ ដសចនះការបសរ ទាន រកាេល ចសរ ើនភាវនា ជាការពគបពោន សព ះ ទានអាចកចាតបងសលាភៈ នង មចារយៈ, េលអាចកចាតបងសទាេៈ, ហ ភាវនាអាចកចាតបងសមា ៈ ។ សលាភៈ សទាេៈ សមា ៈ ចាតជាអកេលមល គ ឫេគលននអសរើបាបទាងឡាយ ។ សបើឫេគលននអសរើបាបទាងសនាះពតវបានកចាតបងអេ ថមកធាងេែកថផែផទក ននអសរើបាបអកេលទាងសនាះ នងមនអាចសកើតមានស ើយ ។ បគគលថដលមានការរាយាម បសរ ទាន េល ភាវនា ឲយបានជាឧបនេសយ ស ម ះថល ជាអនកបានសាងភរវសពរងវាេនា បណយបារម នង ស ម ះថល បានដេខាតេអាតចតតឲយបរេទធផរផង តាមឱវាទរបេពរះអរ នតេមាម េមពទធ រចសពេចសៅស ើយ ។

145

ឧបនសសយ ៣ កបការ មានោែ នសងសសសងៗោន ១. ទានបនសសយ បគគលមានទានបនេសយនងសកើតកនងពតកលពបកបសោយសភាគេមបតត ជាអនកសធវើអាជវកមមេសពមចតាមសេចកតពបាថលន ឥតមានឧបេគគោោង ឲយខចខាតបាតបងគណពបសយាជនសទ ។ ២. សលបនសសយ បគគលមានេលបនេសយនងបានសកើតកនងពតកលខពងខពេ ពបកបសោយកតតយេ តថណងតនាទលអ មានរបេមបតតសឆើតឆយ េស ងរសោះ េខភារបរបណ អាយយនយរ ឥតមានសោោ ធ សបៀតសបៀន ។ ៣. ភាវនបនសសយ បគគលមានភាវនបនេសយនងសៅជាអនកមានពបាជាឆែ តនវ មានសាម រត ចតតគនត រងបង កាែ ហាន ពបកបការងារេកាសរៀនេពត ឆបសចះចាដង យលសាគ លចាេស តការណ តាមេភាររតៗ ។ ការសរៀបោបអានេងសទាន េល ភាវនា សោយេសងខប គសដើមប បញញជ កនយស ើងវ អរ កយថល ភរវសពរងេណាងលអ ។ អវថដលសៅថល ភរវសពរង េណាងលអ ? ភរវសពរងេណាងលអ គជាសភាគេមបតត របេមបតត បញញញ េមបតត ថដលសកើតរបណយសពរងេណាង ខេនស បសរ ទាន េល ភាវនា ឲយបានជាឧបនេសយ ដចស លរចមកស ើយ ។ េរបសេចកតមក របេមបតតកត សភាគេមបតតកត បញញញ េមបតតកត េទធថតជាវតថ ពបាថលន ននេតវសលាក កនងឋានមនេស សទវតា ពរ ម ថដលពតវបាន

146

សៅតាមឧបនេសយ នង ការរាយាមខេនសកសាង ។ បាថនតភរវសពរងេណាងលអ កនងកសណើ តមនេស សទវតា ពរ ម របានសេមើោន សនាះសទ សព ះសៅមានការពបណាងពបថជង គសៅមានឋានៈ ទាបខពេ ខេសោយថ ករោន ។ សបើសេើ មោន វ សនាះ គសេមើសោយភារអសនាទ លវលសកើត ចាេ ឈ សាែ ប ឬ សេមើសោយនពតលកខណធមទាង ៣ គ អនចច ទកខ អនតាត ។ ោលកសណើ តថដលមានសៅកនងកាមភរ របភរ អរបភរ មនអាចសគចផតរតរចរេភារមនសទៀង (អនចច) េភារជាទកខ (ទកខ) នង េភារេនយទសទ ឬ ហាមមនបាន (អនតាត ) ជាោចខាត ។ អនក បានបសរ ទាន េល ភាវនា ឲយបានជាឧបនេសយសេមើដចោន សបើសកើតកនងឋានមនេស រថមងបានជបោន សោយកតេខ មសនារមយ ជាគសាវ មភរយា បងបអនកនសៅសៅញាត មាតាបតា មតតភកត ឬ សធវើការរមោន ជាេមាគមអវមយ ថតងពបពរតតសៅសៅកនងសោលសៅ សចះថបងថចករថលក ឲយអភយ ជយោន មានចតតសសាម ះពតង ចរយាអធាពេយទនភែនមនសបៀតសបៀនោន សោររេទធ មនគតសកងពបវញចយកឈនះចា ោន មានចតតសមតាត អាណតអាេរ ថចករថលកគណពបសយាជនដលោន ពបកបសោយតមាែ ភារ មានតពមះពបាជា រចារណាស តផល យលចាេរតពបាកដ ។ អាពេយស តសនះ សបើចងឲយមានស ម ះថល ជាអនកមានភរវសពរងេណាងលអ ពបកបសោយសភាគេមបតត របេមបតត បញញញ េមបតត រទធបរេទ

147

ទាងឡាយ ថដលមាន 32 គរគបបសរៀនសធវើទាន រកាេល ចសរ ើនភាវនា ឲយបានខាជ បខជន បានជាមនេសមានេល ទាន ភាវនា ជាកលាណការ ។ បចចបបននជាតសនះ នងកាែ យជាអតតជាត ននអនាគតជាត ។ ពទេតកមមផលនយាយថល អវៗ ថដល មានកនងបចចបបននជាត អាពេយមករផលននកមមរបេ រអតតជាត ស ើយផលននកមមកនងបចចបបននជាតសនះសាថ បនាជវត អនាគតជាត ។ គរចាបអារមមណថល លវសបើអវៗ មានកនងបចចបបននជាត គជាផលននកមមបនតមករអតតជាត បាថនតអតតជាត នង បចចបបននជាត មនដចោន ទាងពេងសទ ។ ដចោន ពតងបចចបបននជាត ជាផលននកមមរអតតជាត ខេោន ពតងបចចបបននជាត មានការេកា កសាង អបរបណត ះបណាត លលម ។ កនងបចចបបននជាត មានឱកាេថកនចនរចនាជវតឲយបានចរងចសរ ើនេពមាបអនាគតជាត ។

“ ត ត ត ត ថា

ត ត ត គត ”។33 “ ( )

( ) ” ។ 32 ោា ង គ ១) កមមសទធ (កខរនជឿនលើកមម គអានពើខដលសតវបាននធវើ), ២) វ បាកសទធ (កខរនជឿផល គផលថនកសល នង អកសកមម), ៣) កមមសសកតាសទធ (កខរនជឿថន សតវទាងឡាយមានកមមខដលខលននធវើនហើយោរបបសខលន), ៤) តថនគតនពវធសទធ (នជឿកខរតតាសដងរបបសតថនគត) ។

33 ( ) ៥៨ ៣

148

“ ថា ន ត ត ត ត ត ត ” 34

“ ” ។

“ ថា ត ត ” 35

“ ( ) ” ។

34 ( ) ៥២ ២៣

35 ( ) ៥២ ៣៨

149

សរឿងសោសទយយកាហមណ

កនងរទធេមយ ពរះ សោតម ពទងគងធរមានសៅស ើយ មានព មណមាន កស ម ះសតាសទយយព មណ (The Brahmin Todeyya) ជាអនកមានពទរយេមបតតសពចើន បាថនតោតបានកាែ យសៅជាមនេសអភរវោម នសជឿបណយបាប គណសទាេ សពរងេណាងអវសសាះ ។ ព មណសនះ ជាមនេសកណា េវត ឥតហា នចាយវាយ បរសភាគសពបើពបាេខែនោត ឬ ថចកចាយចណាយ ដលកនសៅញាតមតតសាចសាសលា តណាកសទថដរ ។ កាលោតមានជវតរេសៅ ោតខលបលចយកពទរយមានមាេសរពជថក កង សៅកបទកសៅសពកាមជសណតើ រផទះ មនឲយអនកណាមាន កដង េមបថតកនពបេ បសងកើតរបេោតករឲយដងថដរ ។ ោលពរកពរះេមាម េមពទធ មយអសនែើសោយពរះអាននទពរម ទាងភកខេងឃទាងឡាយ ពទងនមនតបណឌ បាត សៅមខផទះោត កព មណរសអើសរើនងោកបាពតបាយ ១ ថវក ឬ បបរ ១ សបាយសសាះស ើយ ។ មនថតបាសណាណ ះ ព មណទយេ មានចតតេអបសខពើមធ ពទាន ចស ះពរះេមាម េមពទធ ជាខាែ ងថលមសទៀតផង ។ ោលពរកឲយថតស ើ ពរះអងគនមនតសៅដល ព មណតាងថពេកសជរតះសដៀលថល “យសអើ ! េមណសោតតមអងគសនះមនសចះសធវើការរកេអវនងសគសសាះ ១ នលៃៗ គតថតរសដើរេមទានសគ ” ។ ោតថពេកសជរ សោយេដ

150

ដថដលៗ ជាសរៀងោលពរក រ តដលពរះអាននទ ជាឧបោា ករបេពរះអងគ មានការធ ពទាន សទើបទលេមអងវរពរះេមាម េមពទធយាា ងសនះថល “បរពតពរះអងគដចសរ ើន េមពរះអងគកនមនតបណឌ បាតមខផទះសតាសទយយព មណសទៀតអ នាថតសគសជរពរះអងគសទ ពកាបទល” ។ ពរះដមានពរះភាគពទងពរះតពមាេេរសៅអាននទវ ថល “មាន លអាននទ សបើដសចាន ះសតើសយើងនងសៅខាងណាសទៀតអាននទ”? អាននទ តបទលពរះរទធដកាថល “សៅផែ វសផសងសទៀត” ។ ពរះេមពទធពទងពតាេេរសៅកានអាននទសទៀតថល “ចះសបើមានសគសជរសយើងសទៀត សតើសយើងសៅខាងណាសទៀតអាននទ ? ” អាននទ ទលថល “សចះថតសៅផែ វឯនះសផសងសទៀតពរះអងគ ” ។ ពរះរទធអងគ ពទងមានពរះភសកកត ម ពរមទាងមានពរះតពមាេសៅកានអាននទ យាា ងសនះថល “មាន លអាននទ កនងសលាកសនះ សទាះបសៅកនងទណាកសោយ អនកថដលសគមនននាទ សនាះ ឥតមានសសាះស ើយ (នតេ សោសក អននទសោ)36 ស ើយសៅកនងសលាកសនះ កោម នទណាឲយសាៃ តកបាងថដរ (នតេ សោសក រសោ នាម)” ។37

ពរះអងគថតងថតនមនតបណឌ បាត ោលៗពរក ជាពបចាសៅរមខផទះសតាសទយយព មណ ដមហាថេនកណា េវត ។ សពកាយមក សតាសទយយព មណ ធាែ កខែនមានជមៃឈដលសាែ ប បានសៅចាបកសណើ តជាេតវថឆក

36 ៥២ ៦ (“ , ; , ; , ” ។) 37 ១ ១១៨ (“ , ; , ” ។)

151

សៅសពកាមផទះរបេោត ។ លះដលកនថឆកធស ើង សោយអណាច ជាបជ កនងពទរយេមបតត ជាសរៀងោលនលៃ ថតងថតសៅសដកសពកាមជសណតើ រសោយមាន នកខាែ ចថពកងសគមកដសណតើ មយកកណបពទរយេមបតត ។ ោលសរលពរកឲយថតពរះរទធបរមសាសាត ពរះអងគនមនតដលមខផទះ ថឆកសតាសទយយព មណ េទះសច មកឈរេមែងសមើល ពរះភសកកតពរះអងគ ស ើយពរេឥតឈប ។ សៅសរលពរកមយ ពរះបរមសាសាត ពទងមានពរះភសកកត ម សទើបពទងពតាេសៅកានថឆក សតាសទយយព មណថល “មាន លសតាសទយយព មណ កាលអនកសៅជាតជាមនេស អនកេអបសខពើមតថលគតណាេ ។ អនកមនថដលសធវើបណយទាន ពបសគនចងាា នដលតថលគត ឬ ពរះេងឃអងគណា េមបថតបាយ ១ ថវកកោម នថដរ មនថតបាសណាណ ះ អនកថលមទាងេអបតថលគតថពេកសជរតថលគត ោលសរលសវលា ។ ឥ វសនះ អនកបានសាែ បសៅចាបកសណើ តជាេតវថឆក ហ កសៅថតេអបសខពើមតថលគតសទៀត ” ។ កនងសរលថដលពរះអងគមានពរះតពមាេ ចស ះថឆកយាា ងសនះ (Subha) ពបេ សតាសទយយព មណសាត បឮ មានការថលន ងថលន កអាក អនចតតជាខាែ ង សទើបទលេរពរះេមពទធ អរស តការណសនាះ ។ ពរះរទធេថមតងរនយល ព មណបពតថល “មាន លព មណបពត! អនកអតបានយលដងសទថល ឪរកអនកជាមនេសកណា េវត ជាមនេសមានចតតជាបជ កនងពទរយេមបតត មនថដលសចះលះបងថចកចាយចណាយជយអនកដនទ េមបថតបនតចបនតចស ើយ ទាងខែនឯងសសាតសទៀតកមនហា នចាយ

152

បរសភាគថដរ ។ សោយអណាចការជាបជ កនងពទរយេមបតត នង កណា េវតសទើបសធវើឲយោតសាែ បសៅសកើតជាេតវថឆក សដកចាថលរកាពទរយសោយខាែ ចមានសគមកដសណតើ មយក ។ សបើអនកមនសជឿសទ អនកសៅជកសៅសពកាមជសណតើ រ អនកនងស ើ មាេពបាេថកវកងសនាះស ើយ ” ។ ព មណបពត ពបញាបនាអនកបសរ ើសៅជកសពកាមជសណតើ រ ស ើ មាេសរពជថកវកងយាា ងសពចើនេនធកេនាធ ប សទើបលានមាតថល “ឱ ! ឪរកសយើងជាមនេសលៃងណាេ ឥតហា នចាយវាយបរសភាគពទរយេមបតតខែនឯងផង ទាងឥតបានចណាយពទរយធនបសរ បណយទានឲយបានជាផលពបសយាជនផង ថលមទាងបផទែ ជាតកសណើ ត ជាមនេសេនយសសាះ កាែ យសៅជាកសណើ តតរចាា នវ យាា ងសនះ ។ ដសចនះសយើងនងខបសរ ទាន ឲយបានជាផលពបសយាជនសកើតរពទរយេមបតតទាងឡាយតសរៀងសៅ ” ។ អណះតមក ព មណបពត បានជារទធសាេនកដសឆនើមខរាយាមបសរ ទាន រកាេល ចសរ ើនភាវនា តាមពរះរទធដកា យាា ងខាជ បខជន ឥតមានសធវេពបថ េស ើយ ។ សរឿងនទានខាងសលើសនះ បញញជ កឲយស ើ ថល អនកមានពទរយេមបតត ដមហាសាលយាា ងណាកសោយ ថតសបើបសណាត យចតតឲយេថតសៅសពកាមអណាចសលាភៈ មចារយៈស ើយ ករអាចបសរ ទានសកើតថដរេមដចពរះរទធ កនងគមពរ ថល “មសចឆរ ទទសោ មល”38 “កណា ជា

38 ( ) ៥២ ៧២

153

មនទលរបេអនកឲយ (ទាន)” ។ មាាងសទៀត អនកថដលមានចតតសលាភលនជាបជ ក ងថ ងចស ះសភាគេមបតត សោយខវះពបាជារចារណាឲយស ើ គណសទាេ ថដលសកើតមានអរពទរយេមបតតសនាះៗ ទកដចជាមនេសេមាែ បខែន ឬ បានបផទែ ខែនសព ះថតសភាគពទរយ មានត យាា ងដចជាសតាសទយយព មណយាា ងសនះឯង បានជាពរះរទធអងគពទងេថមតងបញញជ កយាា ងសនះសទៀតថល ៖

“ គ ; គត ា ត ”39

“ ” ។ ដសចនះ សដើមបចាងឈនះចតតសលាភលន កណា បាន ពតវសពបើវចារណញញញ ណ សៅតាមពរះរទធដកា ថដលពទងមានពរះតពមាេបញញជ កសទៀតថល “កាលសបើផទះពតវសភែើងឆបសឆះស ើយ ពទរយេមបតតណា ថដលសគពបញាប ជញជ នសច ផតមកបាន ពទរយេមបតតសនាះ នងបានសៅជាពបសយាជនរបេសគ យាា ងណាម អតតភារោងកាយននេតវទាងឡាយ កាលសបើពតវសភែើង គជោ រាធ មរណៈ ឆបសឆះស ើយ ពទរយេមបតតទាងឡាយ កពតវថតវនាេអនតោយសៅជាមយនងរបោងកាយសនាះថដរ ។ ដសចនះ

39

( ) ៥២ ៧

154

សដើមបឲយបានពបសយាជនអរពទរយេមបតត គបបជញជ នពទរយេមបតតសច ឲយផតរអតតភារ ស លគរបោងកាយសោយការខវល ខាវ យ បសរ ទាន ។ ទានថដលសគបានបរចាច គស ើយ ស ម ះថលសគបានចាងឈនះេពតវស លគ សលាភៈ មចារយៈ ផង ស ម ះថល សគបានជញជ នេមបតតឲយផតរសភែើងសឆះ ផង នង បានសធវើពទរយេមបតត ថដលឥតខែមសារ ឲយមានខែមសារផង” ។ ពរះរទធបរមពគ ពទងពតាេបថនថមថល ៖

“ ត ” “នោគៈទាងឡាយឥតខលមសារ ខតអាកមានតបាោា អាចនធវើឲយ មានខលមសារបាន” ។

“ ន ត ត ន ត ន ត ត តថា ”

“

” ។

“ ថា គ ន ត ”

“ ” ។

155

កពះសបាឋលសតេរ

េមយមយ ពរះទេរលពទងគងសៅកនងវតតសជត ពទងពបាររធចស ះសបាឋលសតថរ ជាអនកមានពបាជាវាងនវ សចះចាចបពរះនពតបដក ជាធមាម ចារយដសឆនើម បសពងៀនធមដលភកខទាងឡាយ ។ ពោមយ ពរះសបាឋលៈ បានសាត បឮពរះបរមសាសាត ពតាេសៅខែនថល “ភកខមានគមពរទសទ” កសកើតមាន តកេែតយាា ងខាែ ង ស ើយបានចលសៅអាពេយជាមយនងរកភកខ ថដលេទធេងថតជាពរះអរ នតមានពបមាណ ៣០ អងគសៅកនងនពរសាៃ តមយកថនែង ។ ដបងពរះសបាឋលៈបានចលសៅរកពរះសលរៈ ថដលជាពបធានមនសគ េយកពរះសលរៈសធវើជាពគបសពងៀនវបេសនា របេខែន បាថនតពរះសលរៈជាពបធានបានបដសេធមនពរមទទល ។ បនាទ បមក ពរះសបាឋលៈ បានចលសៅរកពរះសលរៈដនទៗសទៀតសធវើជាពគ ថតពតវពរះសលរៈទាងសនាះបដសេធដថដល ។ ទបផតកបានចលសៅរកសាមសណរអាយ ៧ ឆន ។ សាមសណរបានគងសធវើពរសងើយដចជាមនចងទទលពរះសបាឋលៈសធវើជាេេស ។ ពរះសបាឋលៈ បានេអងវរករ សាមសណរ ជាសពចើនសលើកសពចើនពោ លះសាមសណរសនាះ ដងថល ពរះសបាឋលៈ លះទដាមា ខែះស ើយ សលាកក

156

បានពបាបថល “សលាកអាចារយ ដបកមយ មានរនធដលសៅ ៦ េតវទនសង ចលសៅសៅខាងកនងបាន តាមរនធថតមយ ឯបគគលថដលពបាថលន ចងចាបេតវទនសងសនាះ ពតវថត ា ករនធទាង៥ ស ើយ ចាចាបវាសៅថកបរមាតរនធ ថដលទនសងសនាះចលសៅ យាា ងណាម សលាកពគអាចារយ ពតវបទទាវ រទាង ៥ ស ើយពតវកណតការងារកនងមសនាទាវ រ កយាា ងសនាះឯង” ។ ពរះសបាឋលៈ បានសាត បយាា ងដសចនះស ើយ សកើតមានបញញញ យលជាកចាេ ឥតមានការេងសយ សព ះសលាក ជារហ តស ើយបានចាបសផតើមពបាររធបសរ នវេមណធម ។ ពរះបរមពគ ពទងបានបសញច ពរះរេមសៅ ដចជាពបថលបគងសៅកនងទចស ះមខ ស ើយពតាេពរះោថលសនះថល ៖

“សយោ សវ ជាយត អសយោ េរសងខសយ ឯត សទវធា បល ត នសវសសយយ យថា េរ បវឌឍត ”

40

“បញញញ សកើតស ើងបាន សព ះការពបកបរត ការអេសៅននបញញញ សព ះការមនពបកប បណឌ តសាគ លផែ វទាង ២ យាា ង (គផែ វ) ននសេចកតចសរ ើន នង សេចកតវនាេសនាះស ើយ គបបតមកលខែនសោយស តថដលបញញញ នងសកើតស ើងបាន ” ។ ពរះរទធ ថលមនេសមានបញញញ ៣ យាា ង េពមាបបណត ះបណាត លផទទ លខែននាបចចបបននកាល ។ បញញញ ទាង ៣ យាា ងសនាះគ ៖ 40 ( ) ៥២ ៨០

157

១. សតមយបញញ បញញញ បានមករការសាត បធមមសទេនា សាត បបាឋកថល សាត បពគបសពងៀន អានសេៀវសៅ េកាបរយតតធម ជាសដើម ២. ចនតមយបញញ បញញញ បានមករការេញច ងគត ការពតះរះរកស តផលតាមធមមតាននមនេស ឬ រចារណាអវៗ ថដលបានសរៀនបានអាន បានសាត បមកស ើយជាសដើម ៣. ភាវនាមយបញញ គបញញញ បានមករការចសរ ើន ការពបតបតត ការយកបរយតតធមថដលបានសរៀន បានអាន បានពតះរះ មក តបតត (អនវតត) ផទទ លខែនមានជាអាទ គ ការចសរ ើនភាវនា េមលកមមោា ន (calming of the mind) វបេសនាកមមោា ន (arising of insight) ឬ េតបោា ន (foundation of mindfulness) ។ បញញញ សៅកនងោថលខាងសលើសនះ ពរះរទធពទងេសៅយក ភាវនាមយបញញ ថដលជាបញញញ សកើតស ើង បានសោយសារការពបកបរត ស ើយពរះអងគពទងឲយតនមែខពេបផត ។ រឯ សតមយបញញ នង ចនតមយបញញថដលជាបញញញ ខចរអនកពបាជដនទសនាះ ពរះអងគមនេវសរ ពរះទយបានាម នស ើយ ។ ដសចនះស ើយបានជាពទងពតាេសៅពរះសបាឋលៈ ថដលសរៀនសចះចាពរះនពតបដករ តបានជាធមាម ចារយថល “ភកខមានគមពរទសទ” ។ ពរះតពមាេថល “ភកខមានគមពរទសទ” គ ពរះភគវា ពទងបផេនយថល “ភកខមានថតពទេត ខវះការបដបតត” ។ េមយរទធកាលជាេមយចតតនយម គេមយថដលមនេសោប

158

អានការហាតរតចតតជាធ ។ សគរាយាម វក វនចតតឲយបានដលករតជាចតតខពេឯក ។ ចតតថដលសគ វក វនលអបរេទធស ើយ អាចឲយសគបានេសពមចមគគផលដលថលន កខពេបផត គេសពមចអរ តតបដេមភទា ជាពរះខណាពេរ ពបកបសោយឫទធ ដចពរះមហាសមាគគលាែ ន ជាទតយសាវកននពរះេមពទធជាសដើម ។ សពកាយពរះរទធបរន វ ន ការអបរចតតសោយចសរ ើន េមលកមមោា ន វបេសនាកមមោា ន ឬ េតបោា ន ជាសដើម ពតវបានសាវក សធវេពបថ េ ឬ សេទើរថតបសភែចសចាល នាោន ខវលខាវ យថតខាងបរយតតធមថតមាាង ។ ដសចនះស ើយបានជាលោបខាងសពកាយមកទលោន នងបចចបបននសនះ សគរធាែ បជបពបទះពរះអរយបគគល គ ពរះពរះសសាតាបនន ពរះេកទាោម ពរះអនាោម នង ពរះអរ នតសសាះស ើយ ។

ត ន ត ត

។ The mind is excitable and unsteady; it is difficult to control and to restrain.

The wise one trains his mind to be upright as a fletcher straightens an arrow.

159

អវសានកថា

ទាន ជាកលាណពបនរណ ជាទសនៀមមយដវសេេរបេេបបរេជន មានជាបតាងរមនរទធេមយមកសមែាះ ស ើយកជាចរយាដវសេេននបណឌ តទាងឡាយ មានពរះស ធេតវជាសដើម ថដលសលាកថតងបសរ ទកជាឧបនេសយ សៅថល ទានបនេសយ ជាសរៀងោលជាត មនថដលរលងខកខាន ។ ជនជាតថខមរសធវើទាន សោយករណាអាណតអាេរផង សោយអនសពោះចស ះការខវះខាតផង សោយការបជាគណធមផង សោយតបេនងេងគណបការៈផង ។ ជារសេេ ជាតថខមរនយមសធវើទានដលបរវជតកនងរទធសាេនា ជាងដលជនដនទសទៀត ដោបដលសភែចគតមាតាបតាកេងមាន ។ មករ លស ើ ថលបរវជត មានការខវះខាត គរអនសពោះផង មានគណធមគរដលការសោររបជាផង ។ ការសធវើទានដលរកបរវជតសនះ ជាមសធាបាយជយរពងក សេចកតេខចសរ ើន ឲយរកធទសៅដលេរវេតវឥតសរ ើេមខ សព ះរកបរវជតជាអនកបសពមើពរះរទធសាេនា សោយធាែ បមានពបនរណសធវើទាន តាងរបោណកាល សទាះបពេកសទេធាែ កកនងវបតតធៗ ខសតអនកពបាជ ខសតគមពរកបនខាន ត

160

ដចកនងេមយខែះ មានេមយលថងវកជាសដើម ជនជាតថខមរកសៅថតរកាពបនរណសធវើទានដោប ។ ចថណកជនជាតសៅបេចមពបសទេ ថដលកាន រសាេនា (សាេនាសផសងរពរះរទធ) នយ សធវើទាន សោយមានចតតជាសាកល គ មនសធវើចស ះថតកនងរងវងជាតសាេន របេសគ បាសណាណ ះសទ សគថលមទាងចលចតតសធវើរវាងជាត នង ជាត (អនតរជាត) សទៀតផង ។ ឧទា រណ ជាកថេតងមានអងគការកមមវធសេបៀងអាហាររភរសលាក (World Food Program) អងគការជនយរភរសលាក (World Relief

Organization) អងគការកាកបាទពក មអនតរជាត (International Red Cross)

នង អងគការសផសងៗ ជាសពចើន ថដលថតងថតផតលជនយ ជាអសណាយមនេសធមដលពបសទេពកពកករងអភវឌឍនានា កនងរភរសលាក កនងពោមានទរភកស ជមៃឆែងកាចសាហាវ សពោះភយនតោយធមមជាត ដចជាទកជនន រយះេងឃោ រញជ យថផនដ ភនសភែើងផទ ះជាសដើម សព ះសគយលចាេថល ទានជាេងគ កមមមយដពបនរ ចស ះមនេសជាតសលើរភរសលាក ។ រទធសាេនា អធបាយថល ទានមាន ២ ពបការ គ អាមេទាន នង ធមមទាន ។ អាមេទាន បានដលការឲយបចចយ ៤ នងទានវតថ (វតថេពមាបឲយទាន) ១០ យាា ងជាទាន ។ រឯធមមទាន បានដលការឲយធមជាទាន ។ បណាត ទានទាង ២ ពបការសនះ ធមមទានជាទានពបសេើរជាងអាមេទាន ។ ពរះេមាម េមពទធ ពទងពតាេេថមតងថ ក អាមេទាន តាមលកខណៈកចចននទានជាសពចើនពបការ មានជាអាទ បាដបគគលកទាន

161

(អសាធារណទាន) េងឃទាន នង សាធារណទាន ។ បាដបគគលកទានបានដលទានថដលសគឲយចស ះរបបគគល ពគសារ ឬ បកសរកមយៗ ។ េងឃទាន បានដលទានថដលសគពបសគនចស ះពរះេងឃសោយសោររ នង តាងចតតពជះថលែ ។ សាធារណទាន បានដលទានថដលសគឲយចស ះមនេសទសៅ មនពបកានជាត សាេន រណេមបរ ។ េងឃទាន នង សាធារណទានបានផលជាងបាដបគគលកទាន ឬ អសាធារណទាន ។ សាធារណទាន បានផលពបហាកពបថ លោន នងេងឃទាន ខេថបែក ពតងសាធារណទាន ងាយពេេសធវើជាងេងឃទាន ។សាធារណទាន ងាយសធវើ គទាយកទាយកា ងាយនង ចតតចស ះសាធារណពបសយាជន ដច សាងេងអាោរេកា មនទរសរទយ មណឌ លកមារកព មជឈមណឌ លវបេសនា កដ សាលា ពរះវហារ ។ល។ សដើមបជាផលពបសយាជនដលេេស អនកជមៃ សកមងកព អនាថល វបេសនាជន ពរះេងឃមនសរ ើេមខ ។ េងឃទានលបាកសធវើ គថលទាយកទាយកាលបាកនងសធវើពបកបសោយ ឧសបកាខ េ គតចតត សព ះថលសបើទាយកទាយកា សធវើពបកបសោយ សសាមនេសេ គតចតត ឬ សទាមនេសេ គតចតតសនាះ ទានរបេសគនងធាែ កសៅជា បាដបគគលកទាន សោយេវយពបវតត ។ ទេសនរទធនយមបងាា ថល ផលននការឲយទានរថមងបណាត លឲយរកទាយកទាយកាបានជាទសរ ចតត ននសាធជនទាងឡាយ មនេសលអនយមសេរគបោបរក មាន កាែ ហានមនអមសអៀន សរលចល

162

សៅទពបជជន មានកតតេរទលបខចរខាច យ ពគបទសានទេ មានកសណើ តដលអកនងេគតភរ បនាទ បអរសធវើមរណកាល លាចាកសលាកសនះសៅ ។ ញាណទេសនៈថល ការបរចាច គទាន មានសារពបសយាជនដលជវតបចចបបនន នង អនាគតដសចនះ សទើបពរះរទធបរមពគ ពទងខតខពសាវពជាវេថមតងរនយលរទធបរេទ អរទាន នង រសបៀបសធវើទានឲយបានបរេទធយាា ងលអតលអនេរវពគប មានពបាកដកនងសាថ នធមសផសងៗ ដចជាកនងអនបរវកថល បារមធម េបបរេបញញតត បញញករយាវតថ ទេរធោជធម អរយពទរយ អធោា ន េងគ ធម ឧបនេសយ ។ល។ កនងអនបរវកថល ពរះេមាម េមពទធ ពទងេថមតងអរទាន ជាមន សទើបពទងេថមតងអរេល ភាវនាជាសពកាយ ។ ពរះសលាកនាលពទងចាតទានជាកមមវតថដបង សព ះពទងចងរនយលេតវសលាក ឲយយលអរភារខសត អតឃលែ ន កងវះខាត សេចកតពតវការ ថតងសចាទជាបញញា មនេសេតវតាងរ ។ ឲយលះបងសលាភៈ មចារយៈ សរៀនសធវើទានេនសឧបនេសយមននងន េល នង ភាវនា ។ រទធបរេទ ថដលពបាថលន ចងបានសេចកតេខចសរ ើន គរថតខរាយាមេនសបសរ ទាន តាមេមតថភារ ថដលអាចសធវើសៅបាន សដើមបបណត ះឧបនេសយរបចចបបននជាត សរៀងរ តសៅតាមលោប ជាត សព ះទានទកដចជាសេបៀង ឬ ជាកណបពទរយជាបតាមខែនជានចច ។ អនកមានទានបនេសយរអតតជាត ស ម ះថលជាអនកមានកណបសពរង ឬ ថលមាន

163

ភរវេណាងលអ ជាបតាមមកកនងបចចបបនន ។ អនកថដលសាងទានកនងបចចបបនន បានស ម ះថលជាអនកមានភរវសពរងេណាងលអសៅអនាគត ។ មនេសមាន កៗ ពបាថលន េមបតត ៣ ពបការគ សភាគេមបតត របេមបតត នង បញញញ េមបតត ។ េមបតតទាង ៣ ពបការសនះ សកើតមានស ើងអាពេយរការេនសឧបនេសយ ៣ យាា ងថដរ គទាន េល ភាវនា ។ ដសចនះសដើមបឲយបានពបកបសោយេមបតត ៣ ពបការ ឬ កយសាមញញថលសពរងេណាងលអសនាះ គរនាោន ហាតសរៀនសធវើទាន រកាេល ចសរ ើនភាវនា តាមថដលអាចសធវើសៅបាន កសធវេពបថ េ កពេវងនងវយ ឈែកវសងវងនងពទរយេមបតត ដច កយសសាែ កបោណថល “ ពេវងពទរយសភែចបណយ ពេវងពបរនធសភែចមាត យ ពេវងកាយសភែចចាេ ” ។ កបាថនតគរពជាបថល ការសធវើទាន រកាេល ការពបតបតតដេខាតេអាតចតត រតជារថមនងាយពេល ដចស ល កយជាសលាកសវាហារ តាមការសចះចា យលដងរពទេតសនាះសសាះស ើយ េមដច កយសសាែ កថល “នយាយងាយជាងសធវើ " ។ ស តសនះ បានជាពរះដមានពរះភាគ ពរះអងគពទងេថមតងធមពេបសៅតាមឧបនេសយននេតវ ។ ពរះអងគេថមតងអរទានជាលោបថលន កខាងសដើម ជាលហាតថដលបគគលពគបពបសភទ ងាយពេលកនងការបសរ ។ បនាទ បមក េល គជាថលន កកណាត ល សទើបភាវនា គជាថលន កខពេេពមាបអបរចតត ឲយបរេទធផរផង ជាលោបតសៅ ។ កនងសលាក សាេនា រះគនស ើយ សព ះ

164

មនេសមាន កៗ មានទេសនៈ គនត សយាបលសផសងៗោន ។ សយាបលថល រទធសាេនាអបរមនេសឲយរងថផអកខែនសលើសពរងេណាង ជាស តមយនាឲយមនេសខជលសធវើការងារ ។ សយាបល សកើតស ើងតាមអារមមណ មនថមនសកើតស ើង តាមវចារណញញញ ណ ថផអកសៅសលើវតថបណងដរតពបាកដ ននរទធសាេនាស ើយ ។ ការរត រទធសាេនា មនបសពងៀនមនេសឲយអងគយពតសបាមកាលជងគង យកនដពទចងាក រងចាសពរងវាេនាសទ ។ ផទយសៅវ រទធសាេនាបសពងៀនមនេសមាន កៗ ឲយទទលខេពតវចស ះសជាគវាេនារបេខែន បាននយថលសជាគវាេនាននមនេសមាន កៗ េថតសៅកនងកណាត បនដរបេខែន រថមនេថតសៅកនងកណាត បនដននពរះអាទសទរស ើយ ។ រទធសាេនា ជាញាណទេសនវជាជ ននកមមនយម ជាសាេនាបសពងៀនមនេសឲយ មនេសឲយសដកផសងសពរង បាថនត រនយលថល មនេស មានភរវវាេនារថមងមានកសណើ តលអ សធវើការងារឆបបានេសពមចផល ។ ពរះរទធ នពតមថតសពកើនរឭកឲយមនេស សធវើការងារបាសណាណ ះសទ ពរះអងគថលមទាងបានសៅថល “វរសយន ទកខមសចឆត” “សោយការរាយាម មនេសអាចឆែងរទកខសទាេពគបយាា ងបាន ”។ អធបាយថល ទកខននមនេសថដលនងអេសៅបាន កសោយសារការខពបងរាយាមននមនេសទាងឡាយ ។

165

ដសចនះស ើ ថល ពរះរទធសាេនា មនថមនជាសាេនាសាងសេចកតេខ នងរលតរលាយទកខសោយការផសងសពរងសទ ។ បាថនតមនេសកជលសចះថតនាោន សដកផសងសពរង លះធាែ កខែនសៅជាមនេសពកខសត កតាងសចាទរទធសាេនាថល បសពងៀនខែនឲយសដកផសងសពរងសៅវ ។ គរឲយសសាកសាត យ មានរទធបរេទមយចនន មានចតតរសវ ើរវាយមានេទាធ ដចទកសលើេែកឈក រពរមចងសពបើពបាជារចារណាថល “មនេសទាងឡាយមានេមតថភារសៅកនងខែន េពមាបរចនាថកនចនជវតរបេខែនតាមពបឡាយឆនទៈ ” ។ រកោតថបរជានាោន ចះចា វរយភារ ខវះ កាែ ហាន បសនាថ កបនាទ ប ភាររបេខែន េខចតតសធវើជាអាយាងរបេពរះពរ ម បសណាត យឲយពរះពរ ម ចារសពរងវាេនារបេខែនតាមពរះទយ ។ ពរះ ភាេតថល “ ត ថា ថា ត ត ” 41

“ខែន ទរង ខែន ហ ហ ហ ” ។ ពរះអងគ ឭ ដលសាវកពរះអងគ សៅកនង ហា ន វ នេពត ថល “ត ត ត ត ” 42 “មាន ល ហ អនកទាងឡាយចរយក 41 ( ) ៥២ ៥ 42

( ) ១៦ ២១

166

ខែន រង យកខែនជាទ កយក ដនទ ស ើយ ” ។ ជាអវសាន េមមតតអនកអាន បានជបពបទះនវរទធររទាង ៤ ពបការ គ អាយ វណណៈ េខៈ រលៈកបស ែៀងឃលែ តស ើយ ។ េមពរះរទធសាេនា គងវងេថតសេថរ សៅបានយនយរ ពគបកណត ៥០០០ ពរះវេា សដើមបជាមែបសាខាពតជាកពតជដលេតតនករ កនងនពតភរ ។ េមពរះោជាណាចពកកមពជា េថតសៅកនងេខេនតភារពបាេចាកេសកងាគ មជានចចនរនតរ ។ េមវឌឍនភារ េខមាលភារ េភមងគល សកើតមានដលពបជារលរដាថខមរទទាងពបសទេ ។ េមជមៃកាចសាហាវសផសងៗថដលករងោតតាតរភរសលាក នង សពោះថលន កធមមជាតទាងឡាយ បរសវៀេសចៀេឆៃ យរថដនដថខមរ ។

េមេតវសលាកទាងឡាយទាងរង កឲយមានសរៀរនងោន េមេតវសលាកទាងឡាយទាងរង បានដលនវសេចកត សកសមកានត ។

េមេតវសលាកទាងឡាយ ពបកបសោយសេចកតេខជានចចនរនតរ ។

ចបសដឋយសនមត

167

1) មងគលតថទបនថពប (ភាគ ១-៤) ភកខ យន សនឿន 2) ោថលធមមបទថពប ភកខមហា យន សនឿន 3) ទានកថល ថ ម សចៀវ 4) ទានទេសនៈ ភកខ សខៀវ ជ 5) រនែធមមសទេនា សោយ ជន ចនាត ខន សារ ាន 6) ឧបនេសយ សោយ ម សាវាាន 7) សាេនេភាេត (ភាគ ១-៣) រទធសាេន ណឌ តយ 8) អតាថ ធបាយសាេនេភាេត ថេម េរ 9) ពទេតកមមផល សោយ ឈន គមសអៀត 10) ពរះរទធដកា ឈន គមសអៀត 11) បណយពបនរណ សោយ ឆង ផទន េផន 12) រនែរទធសាេនា សោយ សសាម ងន 13) រទធសាេនា ២៥០០ សោយ រទធសាេនបណឌ តយ 14) Buddhism by Richard Abbotts Gard

15) Buddha: the Intelligent Heart by Alistair Shearer

168

សសចកតជនដណង

សបើរទធបរេទពតវការសេៀវសៅ អាមសទាន ធមមទាន សនះ ថចកជាធមមទាន េមទាកទងជាមយនង

ភកខមហា យន សនឿន វតត សានតាអាណា

2630 N Grand Ave, Santa Ana, CA 92705, USA ទរេរទ (714) 744-2834

សលាក ងាវ ោ ផទះសលខ 256 ពកមទ ១ ភមទលតាឯក ទលតាឯក

ពេកបាតដបង សខតតបាតដបង ទរេរទ 012-726-856

សលាក ហង ប ហន ផទះសលខ 13 FE. ផែ វសលខ 146 េងាក តវាលវង

ខណឌ ៧ មកោ ភនសរ ទរេរទ 012-245-476

សេៀវសៅ អាមសទាន ធមមទាន សនះ មានចះផាយកនង

សគ ទររ http://www.dhamma4khmer2.org

169