İŞ gÜvenlİĞİ uzmanlari ve İŞyerİ hekİmlerİnİn gÖrev, …±_İŞ... · 3/s). İşyeri...

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI VEİŞYERİ HEKİMLERİNİN GÖREV,YETKİ, SORUMLULUKLARI VEİŞ GÜVENCESİ

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI VEİŞYERİ HEKİMLERİNİN GÖREV,YETKİ, SORUMLULUKLARI VEİŞ GÜVENCESİ

YRD. DOÇ. DR. ERTUĞRUL YUVALI

GENEL OLARAK İŞ GÜVENLİĞİUZMANI VE İŞYERİ HEKİMİKAVRAMLARI

Çok boyutlu bir kavram olan iş sağlığı vegüvenliğinin etkin bir şekilde sağlanabilmesininbu konuda iyi bir işyeri organizasyonukurulmasıyla, başka bir deyişle bir takımçalışması ile mümkün olabileceği, zira iş sağlığıve güvenliğinin farklı disiplinlerin bileşimininbir parçası olduğu hususu açıktır. Söz konusutakım çalışmasını teşkil eden önemli unsurlardanbiri iş güvenliği uzmanları, diğeri ise işyerihekimliğidir.

Çok boyutlu bir kavram olan iş sağlığı vegüvenliğinin etkin bir şekilde sağlanabilmesininbu konuda iyi bir işyeri organizasyonukurulmasıyla, başka bir deyişle bir takımçalışması ile mümkün olabileceği, zira iş sağlığıve güvenliğinin farklı disiplinlerin bileşimininbir parçası olduğu hususu açıktır. Söz konusutakım çalışmasını teşkil eden önemli unsurlardanbiri iş güvenliği uzmanları, diğeri ise işyerihekimliğidir.

GENEL OLARAK İŞ GÜVENLİĞİUZMANI VE İŞYERİ HEKİMİKAVRAMLARI

Türk Hukuku’nda iş güvenliği uzmanlığı veişyeri hekimlerini görevlendirme yükümlülüğü6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nunaltıncı maddesinde düzenlenmiştir. İş güvenliğiuzmanlığı ve işyeri hekimlerine ilişkindüzenlemeler ise söz konusu 6331 sayılıKanun’un sekizinci maddesinde öngörülmüştür.

Türk Hukuku’nda iş güvenliği uzmanlığı veişyeri hekimlerini görevlendirme yükümlülüğü6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nunaltıncı maddesinde düzenlenmiştir. İş güvenliğiuzmanlığı ve işyeri hekimlerine ilişkindüzenlemeler ise söz konusu 6331 sayılıKanun’un sekizinci maddesinde öngörülmüştür.

GENEL OLARAK İŞ GÜVENLİĞİUZMANI VE İŞYERİ HEKİMİKAVRAMLARI İş güvenliği uzmanı; iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzereBakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, Bakanlık veilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik veyamimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanı ifade eder(6331 sayılı Kanun md. 3/f ve İlgili Yön md. 4/f). Teknik eleman ise tekniköğretmen, fizikçi, kimyager ve biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversiteleriniş sağlığı ve güvenliği programı mezunlarını, ifade eder(6331 sayılı Kanun md.3/s). İşyeri hekimi ise; iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzereBakanlıkça yetkilendirilmiş işyeri hekimliği belgesine sahip hekim biçimindetanımlanmıştır( 6331 sayılı Kanun md3/1-ı ve İlgili Yön. md. 4/g).

İş güvenliği uzmanı; iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzereBakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, Bakanlık veilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik veyamimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanı ifade eder(6331 sayılı Kanun md. 3/f ve İlgili Yön md. 4/f). Teknik eleman ise tekniköğretmen, fizikçi, kimyager ve biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversiteleriniş sağlığı ve güvenliği programı mezunlarını, ifade eder(6331 sayılı Kanun md.3/s). İşyeri hekimi ise; iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzereBakanlıkça yetkilendirilmiş işyeri hekimliği belgesine sahip hekim biçimindetanımlanmıştır( 6331 sayılı Kanun md3/1-ı ve İlgili Yön. md. 4/g).

TÜRK HUKUKU’NDA İŞ GÜVENLİĞİUZMANI VE İŞYERİ HEKİMLERİNEİLİŞKİN DÜZENLEMELER 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu işyeri hekimi ve iş

güvenliği uzmanı çalıştırılması bakımından belirli bir çalışansayısı veya işin özelliklerine ilişkin olarak aranan ön koşullarıkaldırmıştır. Ayrıca bu nitelikte personel çalıştırmayükümlülüğü sadece İş Kanunu’na tabi işyerleri için değil,Basın İş Kanunu, Deniz İş Kanunu ve Borçlar Kanunu’na tabiişyerleri bakımından da mevcuttur. Yine 6331 sayılı Kanunbazı istisnalar dışında kamu-özel sektör ayrımı gözetmeksizintüm çalışanları kapsamına aldığından 657 sayılı devletmemurları kanunu kapsamına giren memurlar ile sözleşmelipersonelleri de kapsar hale gelmiştir. Dolayısıyla söz konusuKanun itibariyle her işyerinde işyeri hekimi ve iş güvenliğiuzmanı çalıştırılması esastır. Bununla birlikte ülkemizdeyeterli sayıda iş güvenliği uzmanı olmamasından hareketletedrici bir şekilde bu yükümlülüğün yürürlüğe girmesi kabuledilmiştir

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu işyeri hekimi ve işgüvenliği uzmanı çalıştırılması bakımından belirli bir çalışansayısı veya işin özelliklerine ilişkin olarak aranan ön koşullarıkaldırmıştır. Ayrıca bu nitelikte personel çalıştırmayükümlülüğü sadece İş Kanunu’na tabi işyerleri için değil,Basın İş Kanunu, Deniz İş Kanunu ve Borçlar Kanunu’na tabiişyerleri bakımından da mevcuttur. Yine 6331 sayılı Kanunbazı istisnalar dışında kamu-özel sektör ayrımı gözetmeksizintüm çalışanları kapsamına aldığından 657 sayılı devletmemurları kanunu kapsamına giren memurlar ile sözleşmelipersonelleri de kapsar hale gelmiştir. Dolayısıyla söz konusuKanun itibariyle her işyerinde işyeri hekimi ve iş güvenliğiuzmanı çalıştırılması esastır. Bununla birlikte ülkemizdeyeterli sayıda iş güvenliği uzmanı olmamasından hareketletedrici bir şekilde bu yükümlülüğün yürürlüğe girmesi kabuledilmiştir

TÜRK HUKUKU’NDA İŞ GÜVENLİĞİ UZMANIVE İŞYERİ HEKİMLERİNE İLİŞKİNDÜZENLEMELER

İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalıştırmazorunluluğu; kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olanve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 1/7/2016tarihinde, 50’den az çalışanı olan tehlikeli ve çoktehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 1/1/2014 tarihinde,Diğer işyerleri için yayımı tarihinden itibaren altı aysonra, yürürlüğe gireceği öngörülmüştür.

İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalıştırmazorunluluğu; kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olanve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 1/7/2016tarihinde, 50’den az çalışanı olan tehlikeli ve çoktehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 1/1/2014 tarihinde,Diğer işyerleri için yayımı tarihinden itibaren altı aysonra, yürürlüğe gireceği öngörülmüştür.

TÜRK HUKUKU’NDA İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI VEİŞYERİ HEKİMLERİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER

6331 S.K. md. 6 itibariyle işveren;

- İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi istihdam edebilir,

- İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalıştırmıyorsa, bu hizmetlerintamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden(OSGB)hizmet alarak yerine getirebilir,

- Belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması hâlinde, tehlike sınıfıve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisiüstlenebilir. Nitekim 6331 S.K. 6. maddesine göre; gerekli nitelik vebelgeye sahip olmasalar da ondan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıftayer alan işyeri işverenleri veya işveren vekili tarafından Bakanlıkça ilanedilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler vetetkikler hariç iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebilirler.

6331 S.K. md. 6 itibariyle işveren;

- İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi istihdam edebilir,

- İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalıştırmıyorsa, bu hizmetlerintamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden(OSGB)hizmet alarak yerine getirebilir,

- Belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması hâlinde, tehlike sınıfıve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisiüstlenebilir. Nitekim 6331 S.K. 6. maddesine göre; gerekli nitelik vebelgeye sahip olmasalar da ondan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıftayer alan işyeri işverenleri veya işveren vekili tarafından Bakanlıkça ilanedilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler vetetkikler hariç iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebilirler.

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ NİTELİKLERİ,GÖREVLERİ, YETKİ VE SORUMLULUKLARI

İş güvenliği uzmanı olarak istihdam edilebilecek kişilergeçerli bir iş güvenliği uzmanı belgesine sahip olmalıdır.İş güvenliği uzmanlarının görev alabilmeleri için; çoktehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı, tehlikelisınıfta yer alan işyerlerinde en az (B) sınıfı, az tehlikelisınıfta yer alan işyerlerinde ise en az (C) sınıfı işgüvenliği uzmanlığı belgesine sahip olmaları şartı aranır.İş güvenliği uzmanlarından; (C) sınıfı belgeye sahipolanlar az tehlikeli sınıfta, (B) sınıfı belgeye sahipolanlar az tehlikeli ve tehlikeli sınıflarda, (A) sınıfıbelgeye sahip olanlar ise bütün tehlike sınıflarında yeralan işyerlerinde çalışabilirler.

İş güvenliği uzmanı olarak istihdam edilebilecek kişilergeçerli bir iş güvenliği uzmanı belgesine sahip olmalıdır.İş güvenliği uzmanlarının görev alabilmeleri için; çoktehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı, tehlikelisınıfta yer alan işyerlerinde en az (B) sınıfı, az tehlikelisınıfta yer alan işyerlerinde ise en az (C) sınıfı işgüvenliği uzmanlığı belgesine sahip olmaları şartı aranır.İş güvenliği uzmanlarından; (C) sınıfı belgeye sahipolanlar az tehlikeli sınıfta, (B) sınıfı belgeye sahipolanlar az tehlikeli ve tehlikeli sınıflarda, (A) sınıfıbelgeye sahip olanlar ise bütün tehlike sınıflarında yeralan işyerlerinde çalışabilirler.


İş güvenliği uzmanlarının görev, yetki vesorumlulukları 6331 sayılı Kanun’un sekizincimaddesiyle düzenlenmiştir. İş güvenliği uzmanlarınıngörevleri Yönetmeliğin 9. maddesinde ayrıntılı olaraksayılmıştır. Bu görevler; rehberlik hizmetleri, riskdeğerlendirmesi, çalışma ortamının gözetilmesi,çalışanların eğitimi, bilgilendirilmesi ve ilgili birimlerleişbirliği başlıkları altında toplanabilir.

İş güvenliği uzmanlarının görev, yetki vesorumlulukları 6331 sayılı Kanun’un sekizincimaddesiyle düzenlenmiştir. İş güvenliği uzmanlarınıngörevleri Yönetmeliğin 9. maddesinde ayrıntılı olaraksayılmıştır. Bu görevler; rehberlik hizmetleri, riskdeğerlendirmesi, çalışma ortamının gözetilmesi,çalışanların eğitimi, bilgilendirilmesi ve ilgili birimlerleişbirliği başlıkları altında toplanabilir.


İş güvenliği uzmanlarının yetkileri ise;

- İşyerinde belirlediği hayati tehlikenin ciddi ve önlenemezolması ve bu hususun acil müdahale gerektirmesi halinde işindurdurulması için işverene başvurmak,

- Görevi gereği işyerinin bütün bölümlerinde iş sağlığı vegüvenliği konusunda inceleme ve araştırma yapmak, gereklibilgi ve belgelere ulaşmak ve çalışanlarla görüşmek,

- Görevinin gerektirdiği konularda işverenin bilgisidâhilinde ilgili kurum ve kuruluşlarla işyerinin içdüzenlemelerine uygun olarak işbirliği yapmak, olarakdüzenlenmiştir.

İş güvenliği uzmanlarının yetkileri ise;

- İşyerinde belirlediği hayati tehlikenin ciddi ve önlenemezolması ve bu hususun acil müdahale gerektirmesi halinde işindurdurulması için işverene başvurmak,

- Görevi gereği işyerinin bütün bölümlerinde iş sağlığı vegüvenliği konusunda inceleme ve araştırma yapmak, gereklibilgi ve belgelere ulaşmak ve çalışanlarla görüşmek,

- Görevinin gerektirdiği konularda işverenin bilgisidâhilinde ilgili kurum ve kuruluşlarla işyerinin içdüzenlemelerine uygun olarak işbirliği yapmak, olarakdüzenlenmiştir.


İş güvenliği uzmanları, söz konusu Yönetmeliğin 9.maddesiyle çerçevesinde çizilen görevlerini yaparken,işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamakve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıdabulunmak, işverenin ve işyerinin meslek sırları,ekonomik ve ticari durumları ile ilgili bilgileri gizlitutmakla yükümlüdürler

İş güvenliği uzmanları, söz konusu Yönetmeliğin 9.maddesiyle çerçevesinde çizilen görevlerini yaparken,işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamakve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıdabulunmak, işverenin ve işyerinin meslek sırları,ekonomik ve ticari durumları ile ilgili bilgileri gizlitutmakla yükümlüdürler


6331 sayılı Kanun’un iş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimlerininyetki ve sorumluluklarına ilişkin olan sekizinci maddesi 6645 sayılıKanun’un ilk maddesiyle önemli değişikliklere uğramıştır. Nitekim6645 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikten önceki halinde işyerihekimi ve iş güvenliği uzmanının, görevlendirildikleri işyerinde işsağlığı ve güvenliği bakımından alınması gereken tedbirleri işvereneyazılı olarak bildirmesi ve bunlardan hayati tehlike arz edenlerinişveren tarafından yerine getirilmemesi durumunda bu hususuBakanlığın yetkili birimlerine bildirmesi düzenlenmekteydi. 6645sayılı Kanun ile yapılan değişiklikten sonra ise ilgili hükme göre;işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, görev aldığı işyerindegöreviyle ilgili mevzuat ve teknik gelişmeleri göz önündebulundurarak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eksiklik veaksaklıkları, tedbir ve tavsiyeleri belirlemek ve işverene yazılı olarakbildirmek durumundadır. Dolayısıyla işyeri hekimi ve iş güvenliğiuzmanının teknik gelişmeleri göz önünde bulundurmasıyükümlülüğü söz konusu olmuştur.

6331 sayılı Kanun’un iş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimlerininyetki ve sorumluluklarına ilişkin olan sekizinci maddesi 6645 sayılıKanun’un ilk maddesiyle önemli değişikliklere uğramıştır. Nitekim6645 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikten önceki halinde işyerihekimi ve iş güvenliği uzmanının, görevlendirildikleri işyerinde işsağlığı ve güvenliği bakımından alınması gereken tedbirleri işvereneyazılı olarak bildirmesi ve bunlardan hayati tehlike arz edenlerinişveren tarafından yerine getirilmemesi durumunda bu hususuBakanlığın yetkili birimlerine bildirmesi düzenlenmekteydi. 6645sayılı Kanun ile yapılan değişiklikten sonra ise ilgili hükme göre;işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, görev aldığı işyerindegöreviyle ilgili mevzuat ve teknik gelişmeleri göz önündebulundurarak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eksiklik veaksaklıkları, tedbir ve tavsiyeleri belirlemek ve işverene yazılı olarakbildirmek durumundadır. Dolayısıyla işyeri hekimi ve iş güvenliğiuzmanının teknik gelişmeleri göz önünde bulundurmasıyükümlülüğü söz konusu olmuştur.


İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı tarafından bildirilen eksiklik veaksaklıkların düzeltilmesinden, tedbir ve tavsiyelerin yerine getirilmesindenişveren sorumludur. Bildirilen eksiklik ve aksaklıkların acil durdurmayıgerektirmesi veya yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı ve benzeri acil vehayati tehlike arz etmesi, meslek hastalığına sebep olabilecek ortamlarınbulunmasına rağmen işveren tarafından gerekli tedbirlerin alınmaması hâlinde,bu durum işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanınca, Bakanlığın yetkilibirimine, varsa yetkili sendika temsilcisine, yoksa çalışan temsilcisine bildirilir.Bildirim yapmadığı tespit edilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının belgesiüç ay, tekrarında ise altı ay süreyle askıya alınır(6331 sayılı Kanun md. 8/II).Bunun gibi açılan davada, kötü niyetle gerçek dışı bildirimde bulunduğumahkeme kararıyla tespit edilen kişinin belgesi altı ay süreyle askıya alınır(6331sayılı Kanun md. 8/II).

İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı tarafından bildirilen eksiklik veaksaklıkların düzeltilmesinden, tedbir ve tavsiyelerin yerine getirilmesindenişveren sorumludur. Bildirilen eksiklik ve aksaklıkların acil durdurmayıgerektirmesi veya yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı ve benzeri acil vehayati tehlike arz etmesi, meslek hastalığına sebep olabilecek ortamlarınbulunmasına rağmen işveren tarafından gerekli tedbirlerin alınmaması hâlinde,bu durum işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanınca, Bakanlığın yetkilibirimine, varsa yetkili sendika temsilcisine, yoksa çalışan temsilcisine bildirilir.Bildirim yapmadığı tespit edilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının belgesiüç ay, tekrarında ise altı ay süreyle askıya alınır(6331 sayılı Kanun md. 8/II).Bunun gibi açılan davada, kötü niyetle gerçek dışı bildirimde bulunduğumahkeme kararıyla tespit edilen kişinin belgesi altı ay süreyle askıya alınır(6331sayılı Kanun md. 8/II).


Görüldüğü üzere iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimlerinin sorumluluğu işsağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınması noktasında değildir. Zira bu husustasorumluluk işverenindir. Buna mukabil uzman ve hekimler, danışmanlık verehberlik görevleri çerçevesinde gerekli tedbir ve tavsiyelerde bulunmahususundaki görevlerini ifa etme bakımından kusurlu davranırlarsa işverenekarşı sorumlulukları söz konusu olacaktır.

Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücutbütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığınınmeydana gelmesinde ihmali tespit edilen işyeri hekimi veya iş güvenliğiuzmanının yetki belgesi askıya alınır(6331 sayılı Kanun md. 8/IV).

Görüldüğü üzere iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimlerinin sorumluluğu işsağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınması noktasında değildir. Zira bu husustasorumluluk işverenindir. Buna mukabil uzman ve hekimler, danışmanlık verehberlik görevleri çerçevesinde gerekli tedbir ve tavsiyelerde bulunmahususundaki görevlerini ifa etme bakımından kusurlu davranırlarsa işverenekarşı sorumlulukları söz konusu olacaktır.

Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücutbütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığınınmeydana gelmesinde ihmali tespit edilen işyeri hekimi veya iş güvenliğiuzmanının yetki belgesi askıya alınır(6331 sayılı Kanun md. 8/IV).


Borçlar Kanunu’nun 115. Maddesinin üçüncü fıkrasıuyarınca; “Uzmanlığı gerektiren bir hizmet, meslek veyasanat, ancak kanun ya da yetkili makamlar tarafındanverilen izinle yürütülebiliyorsa, borçlunun hafifkusurundan sorumlu olmayacağına ilişkin öncedenyapılan anlaşma kesin olarak hükümsüzdür”. Dolayısıylaiş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimlerinin işverenleyapabilecekleri sorumsuzluk anlaşmaları hükümsüzdür

Borçlar Kanunu’nun 115. Maddesinin üçüncü fıkrasıuyarınca; “Uzmanlığı gerektiren bir hizmet, meslek veyasanat, ancak kanun ya da yetkili makamlar tarafındanverilen izinle yürütülebiliyorsa, borçlunun hafifkusurundan sorumlu olmayacağına ilişkin öncedenyapılan anlaşma kesin olarak hükümsüzdür”. Dolayısıylaiş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimlerinin işverenleyapabilecekleri sorumsuzluk anlaşmaları hükümsüzdür

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ NİTELİKLERİ,

GÖREVLERİ, YETKİ VE SORUMLULUKLARI

Mesleki risklerin önlenmesi ve burisklerden korunulmasına yönelik çalışmaları dakapsayacak iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerininsunulması için işveren; çalışanları arasından işyerihekimi ve diğer sağlık personeli niteliğine sahipçalışanları işyerinin tehlike sınıfı ve çalışansayısını dikkate alarak işyeri hekimi ve diğer sağlıkpersoneli olarak görevlendirir (İşyeri Hekimi Ve DiğerSağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk veEğitimleri Hakkında Yönetmelik md. 5/I). Diğer sağlıkpersoneli görevlendirme yükümlülüğü 6331 sayılıKanunu’nun on veya daha fazla çalışanı olan çoktehlikeli sınıfta yer alan işyerleri bakımından zorunludur.

Mesleki risklerin önlenmesi ve burisklerden korunulmasına yönelik çalışmaları dakapsayacak iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerininsunulması için işveren; çalışanları arasından işyerihekimi ve diğer sağlık personeli niteliğine sahipçalışanları işyerinin tehlike sınıfı ve çalışansayısını dikkate alarak işyeri hekimi ve diğer sağlıkpersoneli olarak görevlendirir (İşyeri Hekimi Ve DiğerSağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk veEğitimleri Hakkında Yönetmelik md. 5/I). Diğer sağlıkpersoneli görevlendirme yükümlülüğü 6331 sayılıKanunu’nun on veya daha fazla çalışanı olan çoktehlikeli sınıfta yer alan işyerleri bakımından zorunludur.

İŞYERİ HEKİMLERİNİN NİTELİKLERİ,GÖREVLERİ, YETKİ VE SORUMLULUKLARI

İşyeri hekimliği belgesi;

-İşyeri hekimliği eğitim programını tamamlayan ve eğitim sonunda Bakanlıkça yapılacak veyayaptırılacak işyeri hekimliği sınavında başarılı olan hekimlere,

-İş sağlığı veya iş sağlığı ve güvenliği bilim uzmanı unvanına sahip olan Bakanlıkça yapılacakveya yaptırılacak işyeri hekimliği sınavında başarılı olan hekimlere,

- Hekimlik diplomasına sahip iş sağlığı, iş sağlığı ve güvenliği bilim doktorlarına, iş sağlığı vegüvenliği alanında yardımcılık süresi dahil en az sekiz yıl teftiş yapmış olan hekimiş müfettişlerine, Genel Müdürlük ve bağlı birimlerinde iş sağlığı ve güvenliği alanında en azsekiz yıl fiilen çalışmış hekimlere istekleri halinde, Genel Müdürlük tarafından verilir(Yön. md.8).

- İşyeri hekimlerinin görevleri Yönetmeliğin 9. maddesinde ayrıntılı olarak sayılmıştır. Bugörevler; rehberlik hizmetleri, risk değerlendirmesi, sağlık gözetimi, eğitim ve bilgilendirmehizmetleri ve ilgili birimlerle işbirliği başlıkları altında toplanabilir.

İşyeri hekimliği belgesi;

-İşyeri hekimliği eğitim programını tamamlayan ve eğitim sonunda Bakanlıkça yapılacak veyayaptırılacak işyeri hekimliği sınavında başarılı olan hekimlere,

-İş sağlığı veya iş sağlığı ve güvenliği bilim uzmanı unvanına sahip olan Bakanlıkça yapılacakveya yaptırılacak işyeri hekimliği sınavında başarılı olan hekimlere,

- Hekimlik diplomasına sahip iş sağlığı, iş sağlığı ve güvenliği bilim doktorlarına, iş sağlığı vegüvenliği alanında yardımcılık süresi dahil en az sekiz yıl teftiş yapmış olan hekimiş müfettişlerine, Genel Müdürlük ve bağlı birimlerinde iş sağlığı ve güvenliği alanında en azsekiz yıl fiilen çalışmış hekimlere istekleri halinde, Genel Müdürlük tarafından verilir(Yön. md.8).

- İşyeri hekimlerinin görevleri Yönetmeliğin 9. maddesinde ayrıntılı olarak sayılmıştır. Bugörevler; rehberlik hizmetleri, risk değerlendirmesi, sağlık gözetimi, eğitim ve bilgilendirmehizmetleri ve ilgili birimlerle işbirliği başlıkları altında toplanabilir.

İŞYERİ HEKİMLERİNİN NİTELİKLERİ,GÖREVLERİ, YETKİ VE SORUMLULUKLARI

İşyeri hekimlerinin yetkileri ise 6331 sayılı Kanun’un 8. maddesi ve ilgiliYönetmeliğin 10. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre işyeri hekimlerinin yetkileri;

- İşverene yazılı olarak bildirilen iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gerekentedbirlerden hayati tehlike arz edenlerin, işyeri hekimi tarafından belirlenecek makul birsüre içinde işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu işyerininbağlı bulunduğu çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne bildirmek,

- İşyerinde belirlediği hayati tehlikenin ciddi ve önlenemez olması ve bu hususun acilmüdahale gerektirmesi halinde işin durdurulması için işverene başvurmak,

- Görevi gereği işyerinin bütün bölümlerinde iş sağlığı ve güvenliği konusundainceleme ve araştırma yapmak, gerekli bilgi ve belgelere ulaşmak ve çalışanlarla görüşmek.

- Görevinin gerektirdiği konularda işverenin bilgisi dâhilinde ilgili kurum ve kuruluşlarlaişyerinin iç düzenlemelerine uygun olarak işbirliği yapmak, olarak düzenlenmiştir.

İşyeri hekimlerinin yetkileri ise 6331 sayılı Kanun’un 8. maddesi ve ilgiliYönetmeliğin 10. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre işyeri hekimlerinin yetkileri;

- İşverene yazılı olarak bildirilen iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gerekentedbirlerden hayati tehlike arz edenlerin, işyeri hekimi tarafından belirlenecek makul birsüre içinde işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu işyerininbağlı bulunduğu çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne bildirmek,

- İşyerinde belirlediği hayati tehlikenin ciddi ve önlenemez olması ve bu hususun acilmüdahale gerektirmesi halinde işin durdurulması için işverene başvurmak,

- Görevi gereği işyerinin bütün bölümlerinde iş sağlığı ve güvenliği konusundainceleme ve araştırma yapmak, gerekli bilgi ve belgelere ulaşmak ve çalışanlarla görüşmek.

- Görevinin gerektirdiği konularda işverenin bilgisi dâhilinde ilgili kurum ve kuruluşlarlaişyerinin iç düzenlemelerine uygun olarak işbirliği yapmak, olarak düzenlenmiştir.

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI VE İŞYERİHEKİMLERİNİN HUKUKİ STATÜLERİ VEMESLEKİ BAĞIMSIZLIKLARI

İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimleri ile işverenarasında yapılan sözleşme iş sözleşmesidir. Elbette ki;kamu görevlisi olan iş güvenliği uzmanı veya işyerihekimi ile çalıştığı kurum arasındaki ilişki iş sözleşmesiolarak değil, idari bir sözleşme veya sözleşme ilişkisiolmayıp içeriği ve kapsamı kanun ile belirlenmiş statühukukuna dayalı bir ilişkidir

İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimleri ile işverenarasında yapılan sözleşme iş sözleşmesidir. Elbette ki;kamu görevlisi olan iş güvenliği uzmanı veya işyerihekimi ile çalıştığı kurum arasındaki ilişki iş sözleşmesiolarak değil, idari bir sözleşme veya sözleşme ilişkisiolmayıp içeriği ve kapsamı kanun ile belirlenmiş statühukukuna dayalı bir ilişkidir


Kamu görevlisi olmayan iş güvenliği uzmanı ve işyerihekimleri bakımından iş mevzuatında getirilen tüm hakve yükümlülükler söz konusu olacaktır. İşçi statüsündebulunan iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi ile işverenarasındaki iş sözleşmesinde emredici kurallara aykırıolmamak kaydıyla taraflar sözleşmenin içeriğiniserbestçe belirleyebileceklerdir.

Kamu görevlisi olmayan iş güvenliği uzmanı ve işyerihekimleri bakımından iş mevzuatında getirilen tüm hakve yükümlülükler söz konusu olacaktır. İşçi statüsündebulunan iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi ile işverenarasındaki iş sözleşmesinde emredici kurallara aykırıolmamak kaydıyla taraflar sözleşmenin içeriğiniserbestçe belirleyebileceklerdir.


İş Kanunu’na göre işveren adına hareket eden ve işin,işyerinin, işletmenin yönetiminde yer alan kimselereişveren vekili denir(md. 3/IV). 6331 sayılı Kanun md.3/II’ye göre ise; işveren adına hareket eden, işin veişyerinin yönetiminde görev alan işveren vekilleri, buKanunun uygulanması bakımından işveren sayılır. Sözkonusu hüküm işveren vekillerini işveren gibi sorumlututmaktadır. Elbette ki; İş Kanunu’nun 2. Maddesinin 4.fıkrası gereği işveren vekillerin hukuki sorumluluğubulunmamaktadır. Söz konusu sorumluluk hukuki değilcezai sorumluluktur

İş Kanunu’na göre işveren adına hareket eden ve işin,işyerinin, işletmenin yönetiminde yer alan kimselereişveren vekili denir(md. 3/IV). 6331 sayılı Kanun md.3/II’ye göre ise; işveren adına hareket eden, işin veişyerinin yönetiminde görev alan işveren vekilleri, buKanunun uygulanması bakımından işveren sayılır. Sözkonusu hüküm işveren vekillerini işveren gibi sorumlututmaktadır. Elbette ki; İş Kanunu’nun 2. Maddesinin 4.fıkrası gereği işveren vekillerin hukuki sorumluluğubulunmamaktadır. Söz konusu sorumluluk hukuki değilcezai sorumluluktur


İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimlerinin İş Kanunu’ndaöngörülen işveren vekili tanımına uygun oldukları söylenebilir.Bununla birlikte doktrinde, danışmanlık görevi dışında işverenitemsil yetkisi olmayan veya yönetimde yer almayan bir uzman veyahekimin doğrudan işveren vekili sayılamamağı da ifade edilmiştir.Nitekim işin, işyerinin, işletmenin yönetiminde görev almayan birçalışana salt temsil yetkisi verilmesi işveren vekilliği sonucunuortaya çıkarmaz. Dolayısıyla iş sağlığı ve güvenliği noktasındasadece işverene danışmanlık ve rehberlik hizmetinde bulunup,bunun dışında işyerinin bir kısmında bile olsa işçilere emir vetalimat verme, denetleme gibi bir yetkisi bulunmayan uzman veyahekim işveren vekili olamayacağı ifade edilmiştir. Bununla birlikteuzman veya hekim işveren vekili sıfatına sahip olmasalar dahiBorçlar Kanunu’nun 116. Maddesi uyarınca “ifa yardımcısı”sayılırlar ve işverenler bunların fiilleri bakımından kusursuzsorumludurlar. Zararı tazmin eden işveren genel hükümler uyarıncaifa yardımcısı mahiyetindeki uzman veya hekime kusuru oranındarücu imkanı mevcuttur

İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimlerinin İş Kanunu’ndaöngörülen işveren vekili tanımına uygun oldukları söylenebilir.Bununla birlikte doktrinde, danışmanlık görevi dışında işverenitemsil yetkisi olmayan veya yönetimde yer almayan bir uzman veyahekimin doğrudan işveren vekili sayılamamağı da ifade edilmiştir.Nitekim işin, işyerinin, işletmenin yönetiminde görev almayan birçalışana salt temsil yetkisi verilmesi işveren vekilliği sonucunuortaya çıkarmaz. Dolayısıyla iş sağlığı ve güvenliği noktasındasadece işverene danışmanlık ve rehberlik hizmetinde bulunup,bunun dışında işyerinin bir kısmında bile olsa işçilere emir vetalimat verme, denetleme gibi bir yetkisi bulunmayan uzman veyahekim işveren vekili olamayacağı ifade edilmiştir. Bununla birlikteuzman veya hekim işveren vekili sıfatına sahip olmasalar dahiBorçlar Kanunu’nun 116. Maddesi uyarınca “ifa yardımcısı”sayılırlar ve işverenler bunların fiilleri bakımından kusursuzsorumludurlar. Zararı tazmin eden işveren genel hükümler uyarıncaifa yardımcısı mahiyetindeki uzman veya hekime kusuru oranındarücu imkanı mevcuttur

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI VE İŞYERİHEKİMLERİNİN HUKUKİ STATÜLERİ VE MESLEKİBAĞIMSIZLIKLARI

İş sözleşmesinin karakteristik unsuru olan bağımlılık unsuru gereği,işçi işverene bağımlı olarak görev yapmak durumundadır. Bununla birliktebağımlılık unsuru her ilişkisinde farklı yoğunlukta ortaya çıkar. Nitekimkişilerin işyeri hiyerarşisinde bulunduğu mevki yükseldiği, işini ifa ederkenbelli bir serbestiye sahip olduğu oranda bağımlılığı azalır. İş güvenliğiuzmanları ve işyeri hekimleri uzman işçi statüsünde olup iş sağlığı vegüvenliği gibi hayati bir hususta görev yapmaktadırlar. Bunun yanında bukimselerin özel sektörde rekabet ve kar amacının ağır bastığı bir işyeriortamında çalıştığı da unutulmamalıdır. Bu bağlamda uzman ve hekimleriniş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri olarak görevlerini yaparken meslekibağımsızlığa sahip olmaları önem taşımaktadır.

İş sözleşmesinin karakteristik unsuru olan bağımlılık unsuru gereği,işçi işverene bağımlı olarak görev yapmak durumundadır. Bununla birliktebağımlılık unsuru her ilişkisinde farklı yoğunlukta ortaya çıkar. Nitekimkişilerin işyeri hiyerarşisinde bulunduğu mevki yükseldiği, işini ifa ederkenbelli bir serbestiye sahip olduğu oranda bağımlılığı azalır. İş güvenliğiuzmanları ve işyeri hekimleri uzman işçi statüsünde olup iş sağlığı vegüvenliği gibi hayati bir hususta görev yapmaktadırlar. Bunun yanında bukimselerin özel sektörde rekabet ve kar amacının ağır bastığı bir işyeriortamında çalıştığı da unutulmamalıdır. Bu bağlamda uzman ve hekimleriniş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri olarak görevlerini yaparken meslekibağımsızlığa sahip olmaları önem taşımaktadır.

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI VE İŞYERİHEKİMLERİNİN HUKUKİ STATÜLERİ VE MESLEKİBAĞIMSIZLIKLARI

6331 sayılı Kanun md. 8/I’de işyeri hekimi ve iş güvenliğiuzmanlarının hak ve yetkileri, görevlerini yerine getirmelerinedeniyle kısıtlanamaz. Bu kişiler, görevlerini mesleğingerektirdiği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içerisindeyürütür” hükmü öngörülmek suretiyle bu kişilerin meslekibağımsızlığı güvence altına alınmıştır. Nitekim iş güvenliğiuzmanlarının danışmanlık, rehberlik vb. gibi görevlerini herhangi bir etki altında kalmaksızın tamamen iş sağlığı vegüvenliği biliminin gereklerine uygun bir biçimde yerinegetirmeleri gerekmektedir,. Aynı şekilde işyeri hekimlerininuzman işçi sıfatıyla hekimlik mesleğinin birbiriylebağdaştırılabilmesi bakımından tıbbi deontoloji kuralları vemesleki bağımsızlık ilkesinin işverene karşı korunmasızorunludur

6331 sayılı Kanun md. 8/I’de işyeri hekimi ve iş güvenliğiuzmanlarının hak ve yetkileri, görevlerini yerine getirmelerinedeniyle kısıtlanamaz. Bu kişiler, görevlerini mesleğingerektirdiği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içerisindeyürütür” hükmü öngörülmek suretiyle bu kişilerin meslekibağımsızlığı güvence altına alınmıştır. Nitekim iş güvenliğiuzmanlarının danışmanlık, rehberlik vb. gibi görevlerini herhangi bir etki altında kalmaksızın tamamen iş sağlığı vegüvenliği biliminin gereklerine uygun bir biçimde yerinegetirmeleri gerekmektedir,. Aynı şekilde işyeri hekimlerininuzman işçi sıfatıyla hekimlik mesleğinin birbiriylebağdaştırılabilmesi bakımından tıbbi deontoloji kuralları vemesleki bağımsızlık ilkesinin işverene karşı korunmasızorunludur

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI VE İŞYERİ HEKİMLERİNİN İŞ

GÜVENCESİ

İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimlerinin işverenebağımlı olarak çalışan uzman işçi statüsünde olmasınarağmen, mesleğinin icrasında bağımsız olma gereğindenkaynaklanan çift yönlü statüsü, bu kişilerin işverenfesihlerine karşı özel olarak korunması gerektiğinigöstermektedir.

İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimlerinin işverenebağımlı olarak çalışan uzman işçi statüsünde olmasınarağmen, mesleğinin icrasında bağımsız olma gereğindenkaynaklanan çift yönlü statüsü, bu kişilerin işverenfesihlerine karşı özel olarak korunması gerektiğinigöstermektedir.

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI VE İŞYERİ HEKİMLERİNİN İŞ GÜVENCESİ

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun ilk metninde iş güvenliğiuzmanları ve işyeri hekimleri bakımından özel bir güvence öngörülmemişti.Öğretideki yoğun eleştiriler de dikkate alınmak suretiyle 4.4.2015 tarihli 6645sayılı Kanun ile bu hususta bir takım düzenlemelere yer verilmiştir. Nitekim sözkonusu 6645 sayılı Kanun ile değişik 6331 sayılı Kanun’un 8. maddesine göre;“…işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, görev aldığı işyerinde göreviyle ilgilimevzuat ve teknik gelişmeleri göz önünde bulundurarak iş sağlığı ve güvenliğiile ilgili eksiklik ve aksaklıkları, tedbir ve tavsiyeleri belirler ve işverene yazılıolarak bildirir… Bildirilen eksiklik ve aksaklıkların acil durdurmayıgerektirmesi veya yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı ve benzeri acil vehayati tehlike arz etmesi, meslek hastalığına sebep olabilecek ortamlarınbulunmasına rağmen işveren tarafından gerekli tedbirlerin alınmaması hâlinde,bu durum işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanınca, Bakanlığın yetkilibirimine, varsa yetkili sendika temsilcisine, yoksa çalışan temsilcisine bildirilir.Bildirim yapmadığı tespit edilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının belgesiüç ay, tekrarında ise altı ay süreyle askıya alınır. Bu bildirimden dolayı işverenitarafından işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının iş sözleşmesine sonverilemez ve bu kişiler hiçbir şekilde hak kaybına uğratılamaz. Aksi takdirdeişveren hakkında bir yıllık sözleşme ücreti tutarından az olmamak üzeretazminata hükmedilir.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun ilk metninde iş güvenliğiuzmanları ve işyeri hekimleri bakımından özel bir güvence öngörülmemişti.Öğretideki yoğun eleştiriler de dikkate alınmak suretiyle 4.4.2015 tarihli 6645sayılı Kanun ile bu hususta bir takım düzenlemelere yer verilmiştir. Nitekim sözkonusu 6645 sayılı Kanun ile değişik 6331 sayılı Kanun’un 8. maddesine göre;“…işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, görev aldığı işyerinde göreviyle ilgilimevzuat ve teknik gelişmeleri göz önünde bulundurarak iş sağlığı ve güvenliğiile ilgili eksiklik ve aksaklıkları, tedbir ve tavsiyeleri belirler ve işverene yazılıolarak bildirir… Bildirilen eksiklik ve aksaklıkların acil durdurmayıgerektirmesi veya yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı ve benzeri acil vehayati tehlike arz etmesi, meslek hastalığına sebep olabilecek ortamlarınbulunmasına rağmen işveren tarafından gerekli tedbirlerin alınmaması hâlinde,bu durum işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanınca, Bakanlığın yetkilibirimine, varsa yetkili sendika temsilcisine, yoksa çalışan temsilcisine bildirilir.Bildirim yapmadığı tespit edilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının belgesiüç ay, tekrarında ise altı ay süreyle askıya alınır. Bu bildirimden dolayı işverenitarafından işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının iş sözleşmesine sonverilemez ve bu kişiler hiçbir şekilde hak kaybına uğratılamaz. Aksi takdirdeişveren hakkında bir yıllık sözleşme ücreti tutarından az olmamak üzeretazminata hükmedilir.

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI VE İŞYERİ HEKİMLERİNİN İŞ GÜVENCESİ

İş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleri bakımından 6331 sayılıKanun’un 8. maddesinde öngörülen, “bir yıllık sözleşme ücreti tutarından azolmamak üzere” ifadesiyle miktarı belirlenen ve kanaatimizce “kötü niyettazminatının “ özel bir şekli mahiyetinde olan ve İSG güvencesi tazminatı olarakisimlendirilebilecek söz konusu tazminat da dikkate alınarak uzman vehekimlerin iş güvencesi üç kategoride incelenecektir. Bunlar;

- Bir işyerinde iş sözleşmesi ile çalışan iş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleribakımından

- OSGB tarafından bir iş sözleşmesi ile çalıştırılan iş güvenliği uzmanları ve işyerihekimleri bakımından

- Kamu görevlisi olan iş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleri bakımından.

İş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleri bakımından 6331 sayılıKanun’un 8. maddesinde öngörülen, “bir yıllık sözleşme ücreti tutarından azolmamak üzere” ifadesiyle miktarı belirlenen ve kanaatimizce “kötü niyettazminatının “ özel bir şekli mahiyetinde olan ve İSG güvencesi tazminatı olarakisimlendirilebilecek söz konusu tazminat da dikkate alınarak uzman vehekimlerin iş güvencesi üç kategoride incelenecektir. Bunlar;

- Bir işyerinde iş sözleşmesi ile çalışan iş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleribakımından

- OSGB tarafından bir iş sözleşmesi ile çalıştırılan iş güvenliği uzmanları ve işyerihekimleri bakımından

- Kamu görevlisi olan iş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleri bakımından.

2 ) BIR İŞYERINDE İŞ SÖZLEŞMESI İLE ÇALıŞAN İŞ GÜVENLIĞI

UZMANLARı VE İŞYERI HEKIMLERININ İŞ GÜVENCESI

Yukarıda da belirttiğimiz üzere iş güvenliği uzmanı ve işyerihekimleri ile işveren arasında yapılan sözleşme iş sözleşmesidir vekamu görevlisi olmayan iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimleribakımından iş mevzuatında getirilen tüm hak ve yükümlülükler sözkonusu olacaktır. Dolayısıyla İ.K.’nun 18. maddesinde belirtilen işgüvencesinden yararlanma koşullarına sahip bir uzman veya hekiminİ.K.’nun 20. maddesi uyarınca işe iade davası açabileceğine kuşkuyoktur. Açılan işe davası neticesinde Mahkeme, feshin iş güvenliğiuzman veya işyeri hekiminin 6331 sayılı Kanun md. 8/II’de öngörülenbildirim görevini yaptığı gerekçesiyle iş sözleşmesini feshettiğikanaatine vardığında şu ihtimaller söz konusu olabilir:

Yukarıda da belirttiğimiz üzere iş güvenliği uzmanı ve işyerihekimleri ile işveren arasında yapılan sözleşme iş sözleşmesidir vekamu görevlisi olmayan iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimleribakımından iş mevzuatında getirilen tüm hak ve yükümlülükler sözkonusu olacaktır. Dolayısıyla İ.K.’nun 18. maddesinde belirtilen işgüvencesinden yararlanma koşullarına sahip bir uzman veya hekiminİ.K.’nun 20. maddesi uyarınca işe iade davası açabileceğine kuşkuyoktur. Açılan işe davası neticesinde Mahkeme, feshin iş güvenliğiuzman veya işyeri hekiminin 6331 sayılı Kanun md. 8/II’de öngörülenbildirim görevini yaptığı gerekçesiyle iş sözleşmesini feshettiğikanaatine vardığında şu ihtimaller söz konusu olabilir:

2 ) BIR İŞYERINDE İŞ SÖZLEŞMESI İLE ÇALıŞAN İŞ GÜVENLIĞIUZMANLARı VE İŞYERI HEKIMLERININ İŞ GÜVENCESI

İş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi kesinleşen mahkeme kararının tebliğindenitibaren on iş günü içinde işverene başvuruda bulunmamış ise: Bu halde, işverence yapılanfesih geçerli bir fesih sayılacak ve işçinin kendisine ödenecek işe başlatmama tazminatı ile boştageçen süreye ait ücreti talebi mümkün olmayacaktır. Ancak 6331 sayılı Kanun md. 8/II’deöngörülen İSG tazminatı söz konusu maddede öngörülen bildirimlerin uzman veya hekimtarafından yapılmasından dolayı işverence işlerine son verilmesi veya hak kaybına uğratılmasınınsonucudur. Dolayısıyla bu durumda süresi içinde işe başlamak üzere başvuruda bulunmamış olaniş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi bu tazminata hak kazanmalıdır.

İş güvencesi kapsamındaki uzman ve hekim işe iade davası açmayabilir veya işe iadedavası açılabilmesi bakımından ilgili hükümde öngörülen bir aylık “hak düşürücü” süreyigeçirebilir. Şüphesiz bu durumlarda da uzman veya hekim 6331 sayılı Kanun md. 8/II’deöngörülen koşullar dahilinde İSG güvencesi tazminatı talep edebilecektir.

İş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi kesinleşen mahkeme kararının tebliğindenitibaren on iş günü içinde işverene başvuruda bulunmamış ise: Bu halde, işverence yapılanfesih geçerli bir fesih sayılacak ve işçinin kendisine ödenecek işe başlatmama tazminatı ile boştageçen süreye ait ücreti talebi mümkün olmayacaktır. Ancak 6331 sayılı Kanun md. 8/II’deöngörülen İSG tazminatı söz konusu maddede öngörülen bildirimlerin uzman veya hekimtarafından yapılmasından dolayı işverence işlerine son verilmesi veya hak kaybına uğratılmasınınsonucudur. Dolayısıyla bu durumda süresi içinde işe başlamak üzere başvuruda bulunmamış olaniş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi bu tazminata hak kazanmalıdır.

İş güvencesi kapsamındaki uzman ve hekim işe iade davası açmayabilir veya işe iadedavası açılabilmesi bakımından ilgili hükümde öngörülen bir aylık “hak düşürücü” süreyigeçirebilir. Şüphesiz bu durumlarda da uzman veya hekim 6331 sayılı Kanun md. 8/II’deöngörülen koşullar dahilinde İSG güvencesi tazminatı talep edebilecektir.

BIR İŞYERINDE İŞ SÖZLEŞMESI İLE ÇALıŞAN İŞ GÜVENLIĞIUZMANLARı VE İŞYERI HEKIMLERININ İŞ GÜVENCESI

İş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi süresi içinde işe başlamak üzereişveren başvurmuş ve işveren tarafından işe başlatılmamış ise: Bu halde, işgüvenliği uzmanı veya işyeri hekimi dört-sekiz aylık ücreti tutarında iş güvencesitazminatı, boşta geçen süreye ilişkin dört aylık ücret ve İSG güvencesi tazminatınahak kazanır. Nitekim uzman veya hekimin işe başlatmama tazminatı alması, İSGgüvencesi tazminatı almasına engel olmayacaktır. Zira bu iki tazminatın amacı,dayandığı esaslar birbirinden farklıdır. Nitekim iş güvencesi tazminatı işçinin işverentarafından işe başlatılmamış olmasına dayalı iken, İSG güvencesi tazminatı işsözleşmesinin iş güvenliği uzmanının yapmış olduğu bildirim nedeniyle feshedilmişolmasının yaptırımıdır.

İş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi süresi içinde işe başlamak üzereişveren başvurmuş ve işveren tarafından işe başlatılmış ise: Bu halde, iş güvenliğiuzmanı boşta geçen süreye ilişkin dört aylık ücretine ilaveten yukarıda ifade ettiğimiznedenler itibariyle İSG güvencesi tazminatını da isteyebilirler.

İş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi süresi içinde işe başlamak üzereişveren başvurmuş ve işveren tarafından işe başlatılmamış ise: Bu halde, işgüvenliği uzmanı veya işyeri hekimi dört-sekiz aylık ücreti tutarında iş güvencesitazminatı, boşta geçen süreye ilişkin dört aylık ücret ve İSG güvencesi tazminatınahak kazanır. Nitekim uzman veya hekimin işe başlatmama tazminatı alması, İSGgüvencesi tazminatı almasına engel olmayacaktır. Zira bu iki tazminatın amacı,dayandığı esaslar birbirinden farklıdır. Nitekim iş güvencesi tazminatı işçinin işverentarafından işe başlatılmamış olmasına dayalı iken, İSG güvencesi tazminatı işsözleşmesinin iş güvenliği uzmanının yapmış olduğu bildirim nedeniyle feshedilmişolmasının yaptırımıdır.

İş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi süresi içinde işe başlamak üzereişveren başvurmuş ve işveren tarafından işe başlatılmış ise: Bu halde, iş güvenliğiuzmanı boşta geçen süreye ilişkin dört aylık ücretine ilaveten yukarıda ifade ettiğimiznedenler itibariyle İSG güvencesi tazminatını da isteyebilirler.


İ.K.’nun 18. maddesinde belirtilen iş güvencesinden

yararlanma koşullarına sahip olmayan bir uzman veya

hekim İ.K.’nun 20. maddesi uyarınca işe iade davası

açamayacaktır. Kuşkusuz bu durumda iş güvenliği

uzmanı veya işyeri hekimi 6331 sayılı Kanun md. 8/II’de

öngörülen koşullar dahilinde İSG güvencesi tazminatı

talep edebilecektir.

İ.K.’nun 18. maddesinde belirtilen iş güvencesinden

yararlanma koşullarına sahip olmayan bir uzman veya

hekim İ.K.’nun 20. maddesi uyarınca işe iade davası

açamayacaktır. Kuşkusuz bu durumda iş güvenliği

uzmanı veya işyeri hekimi 6331 sayılı Kanun md. 8/II’de

öngörülen koşullar dahilinde İSG güvencesi tazminatı

talep edebilecektir.


İş güvencesinden yararlanamayan uzman ve hekimlerbakımından İSG güvencesi tazminatı ve kötüniyettazminatının birlikte talep edilip edilemeyeceği sorusugündeme gelecektir. Daha önce de ifade ettiğimiz üzere6331 sayılı Kanun md. 8/II’de öngörülen tazminat,“kötüniyet tazminatı”nın özel ve ağırlaştırılmış bir şeklimahiyetindedir. Zira kanunun ilgili hükmü uyarıncabildirimde bulunması nedeniyle uzman veya hekimin işsözleşmesinin sona erdirilmesi “kötüniyet”in özel bir haliolarak gözükmektedir. Dolayısıyla İSG güvencesitazminatı söz konusu olduğunda ayrıca kötüniyettazminatının talep edilemeyeceği kanaatindeyim.

İş güvencesinden yararlanamayan uzman ve hekimlerbakımından İSG güvencesi tazminatı ve kötüniyettazminatının birlikte talep edilip edilemeyeceği sorusugündeme gelecektir. Daha önce de ifade ettiğimiz üzere6331 sayılı Kanun md. 8/II’de öngörülen tazminat,“kötüniyet tazminatı”nın özel ve ağırlaştırılmış bir şeklimahiyetindedir. Zira kanunun ilgili hükmü uyarıncabildirimde bulunması nedeniyle uzman veya hekimin işsözleşmesinin sona erdirilmesi “kötüniyet”in özel bir haliolarak gözükmektedir. Dolayısıyla İSG güvencesitazminatı söz konusu olduğunda ayrıca kötüniyettazminatının talep edilemeyeceği kanaatindeyim.

OSGB TARAFıNDAN BIR İŞ SÖZLEŞMESI İLE ÇALıŞTıRıLAN

İŞ GÜVENLIĞI UZMANLARı VE İŞYERI HEKIMLERI

OSGB, Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ileTürk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından,işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulangerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilenbirimi, ifade eder(6331 sayılı Kanun md. 3/1; İş Sağlığı ve GüvenliğiHizmetleri Yönetmeliği md. 4/1-f). Çalışanları arasında iş güvenliğiuzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli olarak görev verebileceğinitelikte personeli bulunmayan işveren, işyerlerinde alınması gereken işsağlığı ve güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi ve uygulanmasınınizlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi, çalışanların ilkyardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerininyürütülmesini OSGB’lerden hizmet almak suretiyle yerine getirebilir,.

OSGB, Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ileTürk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından,işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulangerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilenbirimi, ifade eder(6331 sayılı Kanun md. 3/1; İş Sağlığı ve GüvenliğiHizmetleri Yönetmeliği md. 4/1-f). Çalışanları arasında iş güvenliğiuzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli olarak görev verebileceğinitelikte personeli bulunmayan işveren, işyerlerinde alınması gereken işsağlığı ve güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi ve uygulanmasınınizlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi, çalışanların ilkyardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerininyürütülmesini OSGB’lerden hizmet almak suretiyle yerine getirebilir,.

OSGB TARAFıNDAN BIR İŞ SÖZLEŞMESI İLE ÇALıŞTıRıLAN İŞGÜVENLIĞI UZMANLARı VE İŞYERI HEKIMLERI

OSGB’lerde çalışan iş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleri ile

OSGB’ler arasında ilişki de iş sözleşmesine dayanmaktadır.

Dolayısıyla yukarıda bahsi geçen bir işveren tarafından istihdam

edilen uzman ve hekimlerin iş güvencesine ilişkin olarak ifade edilen

tüm hususlar OSGB’ler tarafından istihdam edilen uzman ve hekimler

bakımından da geçerli olacaktır. Bu itibarla OSGB bünyesinde

istihdam edilip görev yaptıkları işyeri işvereninin OSGB’ye yaptığı

baskı sonucu iş sözleşmesi feshedilen veya hak kaybına uğratılan

gerek doğrudan OSGB’nin kendi inisiyatifi ile iş sözleşmesi

feshedilen veya hak kaybına uğratılan uzman ve hekimlerin yukarıda

açıkladığımız iş güvenceleri işlerlik kazanmalıdır.

OSGB’lerde çalışan iş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleri ile

OSGB’ler arasında ilişki de iş sözleşmesine dayanmaktadır.

Dolayısıyla yukarıda bahsi geçen bir işveren tarafından istihdam

edilen uzman ve hekimlerin iş güvencesine ilişkin olarak ifade edilen

tüm hususlar OSGB’ler tarafından istihdam edilen uzman ve hekimler

bakımından da geçerli olacaktır. Bu itibarla OSGB bünyesinde

istihdam edilip görev yaptıkları işyeri işvereninin OSGB’ye yaptığı

baskı sonucu iş sözleşmesi feshedilen veya hak kaybına uğratılan

gerek doğrudan OSGB’nin kendi inisiyatifi ile iş sözleşmesi

feshedilen veya hak kaybına uğratılan uzman ve hekimlerin yukarıda

açıkladığımız iş güvenceleri işlerlik kazanmalıdır.

KAMU GÖREVLISI OLAN İŞ GÜVENLIĞI UZMANLARI VE İŞYERI

HEKIMLERINİN İŞ GÜVENCESI

Yukarıda da ifade edilmiş olduğu üzere, 6331 sayılı Kanun bazı istisnalar dışında kamu-özelsektör ayrımı gözetmeksizin tüm çalışanları kapsamına aldığından 657 sayılı Devlet MemurlarıKanunu kapsamına giren memurlar ile sözleşmeli personelleri de kapsar hale gelmiştir. Dolayısıylasöz konusu Kanun itibariyle kamu-özel sektör ayrımı olmaksızın her işyerinde işyeri hekimi ve işgüvenliği uzmanı çalıştırılması esastır. Bununla birlikte ülkemizde yeterli sayıda iş güvenliği uzmanıolmamasından hareketle tedrici bir şekilde bu yükümlülüğün yürürlüğe girmesi kabul edilmiştir. 6331sayılı Kanun’un 38. Maddesi itibariyle 1.7.2016 tarihinden itibaren kamu kurumlarında da; işgüvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalıştırma zorunluluğu söz konusu olacaktır.

657 sayılı DMK’na göre; kamu hizmetleri; memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel veişçiler eliyle gördürülür(md. 4). Bunlardan işçiler haricindeki diğer üç grup genel olarak “kamugörevlileri” olarak adlandırılabilir. İşçilerin ise kamu görevlisi olarak nitelendirilmeleri mümkünolmayıp kamu görevlilerinden tamamen ayrı bir konuma sahiptirler.

Yukarıda da ifade edilmiş olduğu üzere, 6331 sayılı Kanun bazı istisnalar dışında kamu-özelsektör ayrımı gözetmeksizin tüm çalışanları kapsamına aldığından 657 sayılı Devlet MemurlarıKanunu kapsamına giren memurlar ile sözleşmeli personelleri de kapsar hale gelmiştir. Dolayısıylasöz konusu Kanun itibariyle kamu-özel sektör ayrımı olmaksızın her işyerinde işyeri hekimi ve işgüvenliği uzmanı çalıştırılması esastır. Bununla birlikte ülkemizde yeterli sayıda iş güvenliği uzmanıolmamasından hareketle tedrici bir şekilde bu yükümlülüğün yürürlüğe girmesi kabul edilmiştir. 6331sayılı Kanun’un 38. Maddesi itibariyle 1.7.2016 tarihinden itibaren kamu kurumlarında da; işgüvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalıştırma zorunluluğu söz konusu olacaktır.

657 sayılı DMK’na göre; kamu hizmetleri; memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel veişçiler eliyle gördürülür(md. 4). Bunlardan işçiler haricindeki diğer üç grup genel olarak “kamugörevlileri” olarak adlandırılabilir. İşçilerin ise kamu görevlisi olarak nitelendirilmeleri mümkünolmayıp kamu görevlilerinden tamamen ayrı bir konuma sahiptirler.

KAMU GÖREVLİSİ OLAN İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI VEİŞYERI HEKİMLERİNİN İŞ GÜVENCESİ

6331 sayılı Kanun’un md. 8/II öngörülen İSG güvencesi

tazminatından kamu kurumlarında görevli iş güvenliği uzman veya

işyeri hekimlerinin yararlanıp yararlanamayacağı hususu kanun

hükmü itibariyle esasen tartışmaya çok açık bir konu değildir.

Nitekim söz konusu düzenlemede açıkça, “bu bildirimden dolayı

işvereni tarafından işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının iş

sözleşmesine son verilemez ve bu kişiler hiçbir şekilde hak

kaybına uğratılamaz” ifadelerine yer verilmiştir. Dolayısıyla söz

konusu hüküm sadece iş sözleşmesi ile çalışan iş güvenliği uzman

ve hekimlerini kapsadığını görülmektedir.

6331 sayılı Kanun’un md. 8/II öngörülen İSG güvencesi

tazminatından kamu kurumlarında görevli iş güvenliği uzman veya

işyeri hekimlerinin yararlanıp yararlanamayacağı hususu kanun

hükmü itibariyle esasen tartışmaya çok açık bir konu değildir.

Nitekim söz konusu düzenlemede açıkça, “bu bildirimden dolayı

işvereni tarafından işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının iş

sözleşmesine son verilemez ve bu kişiler hiçbir şekilde hak

kaybına uğratılamaz” ifadelerine yer verilmiştir. Dolayısıyla söz

konusu hüküm sadece iş sözleşmesi ile çalışan iş güvenliği uzman

ve hekimlerini kapsadığını görülmektedir.

KAMU GÖREVLISI OLAN İŞ GÜVENLIĞI UZMANLARI VEİŞYERİ HEKİMLERININ İŞ GÜVENCESİ

Görülmektedir ki; kamu görevlisi uzman ve hekimler tabi oldukları mevzuatın öngördüğügüvenceler dışında her hangi bir ek güvenceye sahip değildir. Bunlardan devlet memurlarınınDMK’nun 18. maddesine göre “Kanunlarda yazılı haller dışında Devlet memurununmemurluğuna son verilmez, aylık ve başka hakları elinden alınamaz” hükmüyle zaten genel bir işgüvencesine sahip oldukları görülmektedir. Nitekim DMK’nun 94-98. maddelerinde dememuriyet görevinin hangi hallerde sona ereceği düzenlenmiştir. Bununla birlikte memurstatüsünde çalışan iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimlerine ek bir güvence sağlanması isabetliolacaktır. Aksi takdirde 6331 sayılı Kanunda öngörülen bildirim yükümlülüğünü yerine getirenmemur statüsündeki uzman ve hekimlerin çalıştıkları kamu kurumlarında sıkıntı yaşamaihtimalleri söz konusu olabilir.

Memurlar dışındaki sözleşmeli personel bakımından ise 393 sayılı KHK’nin 45. maddesindesözleşmenin sona erdirilmesi sınırlı bir biçimde sayılmış ve ancak bu hallerde sözleşmenin sonaerdirilebileceği belirtilmiştir. Doktrinde isabetli olarak DMK’nun 4/B’li ve 4/C’li(sözleşmelipersonel ve geçici personel) personel ile yapılan idari sözleşmelere de bu yönde güvence sağlayanhükümlerin konulması gerektiği ve söz konusu statüyle çalışacak uzman ve hekimlere ek güvencesağlanması gerektiği ifade edilmiştir.

Görülmektedir ki; kamu görevlisi uzman ve hekimler tabi oldukları mevzuatın öngördüğügüvenceler dışında her hangi bir ek güvenceye sahip değildir. Bunlardan devlet memurlarınınDMK’nun 18. maddesine göre “Kanunlarda yazılı haller dışında Devlet memurununmemurluğuna son verilmez, aylık ve başka hakları elinden alınamaz” hükmüyle zaten genel bir işgüvencesine sahip oldukları görülmektedir. Nitekim DMK’nun 94-98. maddelerinde dememuriyet görevinin hangi hallerde sona ereceği düzenlenmiştir. Bununla birlikte memurstatüsünde çalışan iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimlerine ek bir güvence sağlanması isabetliolacaktır. Aksi takdirde 6331 sayılı Kanunda öngörülen bildirim yükümlülüğünü yerine getirenmemur statüsündeki uzman ve hekimlerin çalıştıkları kamu kurumlarında sıkıntı yaşamaihtimalleri söz konusu olabilir.

Memurlar dışındaki sözleşmeli personel bakımından ise 393 sayılı KHK’nin 45. maddesindesözleşmenin sona erdirilmesi sınırlı bir biçimde sayılmış ve ancak bu hallerde sözleşmenin sonaerdirilebileceği belirtilmiştir. Doktrinde isabetli olarak DMK’nun 4/B’li ve 4/C’li(sözleşmelipersonel ve geçici personel) personel ile yapılan idari sözleşmelere de bu yönde güvence sağlayanhükümlerin konulması gerektiği ve söz konusu statüyle çalışacak uzman ve hekimlere ek güvencesağlanması gerektiği ifade edilmiştir.

TEŞEKKÜREDİYORUMTEŞEKKÜREDİYORUM

İŞ gÜvenlİĞİ uzmanlari ve İŞyerİ hekİmlerİnİn gÖrev, …±_İŞ... · 3/s). İşyeri...

Documents