quangduc.com · 年 年 桃 花 開 總 見 老 秀 才 輺 硯 紅 箋 擺 悤 衢 人 往 來 多...
TRANSCRIPT
2009
-
:
: , 1986
Tranh sơn d u 49” x 24” (124.46cm x 60.96cm)
ISBN 978-0-9807224-1-3
/ Pu N LÊ
Printed in the United States of America
© Copyright 2009
n
All Rights Reserved
, T ơ, N ơ .
Trang
.................................................................. 5
Rao Nam .............................................................. 7
I - .................................................... 9
II - ơ ................................... 19
III - .......................................... 27
IV- ................................................ 33
V - ........................................ 41
VI - - .......................................... 47
VII - ...................................... 55
VIII - ................................................ 63
IX - ........................................... 71
X - ........................................................ 79
XI - ........................................... 83
XII - ......................................... 87
XIII - .......................................... 95
XIV - ơ ................................................... 101
XV - ơ .............................................. 111
XVI - ........................................... 119
XVII - ............................................... 123
XVIII - ................................. 133
XIX - ................................................... 139
XX - .................................................. 151
XXI - ................................................... 163
XXII - ................................................ 169
Trang
......................................................... 183
ơ ......................................... 185
ơ ....................................... 189
.............................................. 191
ơ , ........................................... 195
..................................................... 197
: ............................... 198
.............................. 199
: T ........................ 200
ơ: - .. 202
( , 1937) ....... 203
T T 老 秀 才.................... 204
Le Vieux ............................ 205
The Old Scholar .......................... 206
ơ ........................................... 207
ơ .................... 207
ơ u: mê ..................................... 208
N ............................................ 208
....................................... 209
ơ : –
Le Crapaud – The Toad ............... 210
Rao Nam ........................................................ 211
............................................ 213
– N x …... 217
5 – N x
- N x
ơ
. - ơ
.
- ơ
! Ph ơ
ơ
...
-
o cho
.
6 – N x
ơ
ơ
ơ
ơ
ơ
.
Quy
ơ
uyên, ,
Thanh, ,
. ơ
.
ơ
ơ ơ
.
.
T
7 – N x
RAO NAM
.
n - N x
ơ
ơ
. V
ân.
ơ
.
8 – N x
ơ :
…
mong
ơ .
i do ,
…
,
…
T vui luôn!)
…
c , b .
ơ
ba” .
,
” .
T T 07 ă 004
9 – N x
I
ơ ơ
y ơ
thôi.
ơ ơ
” :
-N ơ - , le 5 Novembre 1931
-
,
T N - ă - , 4 ,
, , -N ơ - , -T -
T , - , - ,
:
10 – N x
N ă ,
T - ă -T , ,
T
N - -
T , ,
T
T T
, ă
, , không
T , , , ơ ,
, , ,
,
.
T ă ,
, T
T
, ,
ă T
,
...
..............
ơ , t
:
- ”
” ơ
” !”
-
” ”
” ”
An Nam” .
tr .
”
”
11 – N x
-
”
ơ
.
- ơ - ơ - ”
.
- ơ - - ”
- ” - ”.
-
” ”
.
, h
:
- - - -
- - 12- Tây Ninh -
- 8- Long Xuyên - -
- 9- Tân An - - ơ
- - - -
-
?
12 – N x
, ơ ” ơ
ơ
:
, , , , T , Sa,
, , T , ,
T , T , , , ,
, , , , .
.
- ” An ” -
”
” ”
” ”
- ” ”
” - ” - ”
” ” ”
” -
”
ơ ( )
13 – N x
ơ
, v.v...
:
T ơ ,
T , t , , ơ !
, ha !”
” ” ”
”
.
”
”
”
” 12 n :
- ơ ,
- ơ ),
- ơ ơ ơ
ơ ơ
ơ ,
- ơ
,
- ơ ơ ơ
14 – N x
,
- ơ ơ ,
- ơ
, v.v...
- ơ , gi
,
- ơ ơ
ơ
,
-
,
- ơ ơ
ông
,
- .
(theo T - -Nam & )
ơ
” ” ” ”
” ” ”
!” .
”, do
” ” .
15 – N x
ơ ”
”
o.
”
”
ơ
ơ
!
!
- - ” - - ” - -
Trân” - -Chân” l
.
ơ
” ơ ” ơ ” ”
ơ” ” ”).
- ” ”,
16 – N x
- ” ,
- ”
” ,
- ”
” ,
- ”
- , Cao
Miên, Ai Lao ”,
- ”.
ơ
vua ” ’ ’ f
, v.v...
”
ơ .
Trong ơ !
ơ
!
ơ
ơ .
17 – N x
.
ơ
ơ .
18 – N x
19 – N x
II
19
ơ ”
”
ơ :
1- (Tonkin) 116.000 km2
2- (An Nam) 147.000 km2
3- (Cochinchine) 72.000 km2
4- Cao Miên (Cambodge) 181.000 km2
5- Ai Lao (Laos) 236.800 km2
-----------
: ............ 752.800 km2
(km2: ây)
ơ
.
20 – N x
1 :
1952 1998
Ai Lao 1.169.000 5.020.000
Cao Miên 3.748.000 10.530.000
) 22.051.000 76.160.000
ơ
”
Ph ,
.
ơ
ơ ( ) ơ
” ” .
Ang Voddey -
.
1 Larousse, 1998 Le Petit Larousse Illust , Larousse - Bordas, Paris
( )
21 – N x
ơ
”
.
- -
ơ
ơ
ơ ”
ơ ơ
ơ
m ! T
...”
ơ ,
Khâm S
(Gouverneur de Cochinchine) , Khâm
S ( S ) ” ”.
K
N
h Gia Long. N
.
, dân
ơ
ơ
, m ơ , v.v...
22 – N x
ơ
...
ơ ”
ơ
ơ
!
, bây gi
.
1945, t
B ơ
t
).
Bên kia n, bên
ơ ơ
, v.v...
Thiêu, g
ơ
” ”
23 – N x
:
T
B , ? ...
ơ
n
ơ ơ
, ...
” ( ”)
N
Mesua ferrea
.
-
ơ
Ngo
ơ
.
ơ ,
”
không ơ
ơ .
24 – N x
ơ
”
de Govap” ơ
” , m
c ơ
ơ ơ
- ” ,
,
.
.
qua
-
”
ơ
ơ
25 – N x
, chung q
ơ
- !
Vauban ( 17), b
,
1955
1975
.
, e
”
”
” :
ơ !”
.
ơ .
26 – N x
27 – N x
III
ơ
ơ
ơ
ơ 2k
tâm.
Ôn
ơ
ơ
:
28 – N x
ơ ơ
( )
29 – N x
minh mông ơ ơ .
ơ
.
”
”
.
ơ
ơ
. N
ơ
. Sau ta
ơ
ơ
”
.
ơ
ơ
” - ”
ơ
ơ
!
30 – N x
ơ
ơ
” ơ
ơ ơ tay lên, kêu
- !”
.
,
! o ”
!”
khua reng reng” ”
(~
que
, co
sa
”
” ơ
... ...”. C
, t !
31 – N x
2 3
-nhông4
. ”
ơ
” n
ơ
!”
hay c ”
! Hu hu! , hu hu!”
”
” .
”
- ơ
c ”
2 Xe lam: . 3 t: ”.
4 Xe cam-nhông: ” .
32 – N x
!” ơ
xe :
1- T .
2- .
3- .
4- .
5-
, xe mô- ơ
6- .
7- .
8- , 9- ơ !
”
.
ơ
” .
33 Làng c - N i x
IV
ơ 2
, k
d ,
”
ơ ơ
theo h
” )
minh mông,
ơ , chi , v !
,
.
34 Làng c - N i x
g xe ơ
5. xe
xe ơ
ơ n
n
ơ ơ
kh
” ơ
”
chun .
( ơ
trang 25) ”
. ,
ơ
ơ ”
ơ
” .
5 : ” .
35 Làng c - N i x
ơ
.
”
ơ .
.
...
” ”
t
”
- ” -
t nay ( ơ ơ
:
-
” ;
- ” ;
- .
- ...
36 Làng c - N i x
”
ơ .
. N
”
b
8cm
,
”
2/3
.
” ”
”
”
ơ ” ” ,
37 Làng c - N i x
”
ơ
minh mông
ơ …
.
”
ơ
”
!
…
!
ơ ơ .
38 Làng c - N i x
ơ
!
!
ơ
” S
!”).
ơ ơ
.
, ơ!
”
:
T ă ă
T ơ ?
?
. N
”
M
)
39 Làng c - N i x
”
20cm -
.
- ”
ơ ”
” ơ
”
.
” ”
.
-
ơ .
.. ơ
(inox - stainless steel
ơ
ơ ...6
6
: .
: , ơ Ơ: .
40 Làng c - N i x
ơ ơ
, v.v...
- - ”
(garde-manger) .
” ơ
ơ ,
không sao.
: ơ .
41 Làng c - N i x
V
.
:
Hai thanh ):
- : ma )
- : ( )
:
- : ( )
- : ( )
- : ( )
- : ( ).
ma”
. H
!
42 Làng c - N i x
, hay
.
ơ
ơ , t
ơ
:
: Roma, Torino, Milano, ...
: - , ...
: Tokyo, Osaka, Yokohama, Nagashaki, ...
: ơ , ...
a, o
ô” i .
:
T ,
x x
ơ ơ !
!
bâng khuâng bao la, ...
:
“Ao thu , ,
“ ...
43 Làng c - N i x
, trong,
ng :
, veo,
...
” ,
.
.
: , mang , ,
, o
porter, -
- to wear, to put on .
: , , ,
fermer
to shut, to close.
laver
to wash.
:
- vo,
- , - , .
- v.v...
44 Làng c - N i x
: m , , ơ
, , , , o ,
cây, , o , , , hoa,
, , , chông, , ...
”
”
” ”
”
”
”
2m , bên
.
!
- ”
”
.
”
”
” ” !
”
” ”
!
” ”
45 Làng c - N i x
” ”
” ”
” ơ ”
” ” ơ
- ” ơ
”
! ”
ngay, ”!
”
”
cây, ên ” (a)
” ! (b)
- ?
- -ram trê
!
”
:
V m i nghe ‘ ’
! ơ )
.
_______________________ (a) ă T – ă T et al., 1948. ă T – – ) - - - - Rec
Indochinoise. (b) .
46 Làng c - N i x
Làng c - N i x
47
VI.
-
”
”
ơ .
” .
.
-
ơ ơ
(2004)
ơ .
ơ
ơ
48 Làng c - N i x
ơ
,
ơ
ơ
.
- -
ơ ”
.
ơ ơ .
?
! !”
:
:
L , , ,
49 Làng c - N i x
! cu!”
,
! , b
?
thôi, sao ?
-
” -
!
.
.
”
.
Chim
” .
50 Làng c - N i x
chi
.
, v.v...
:
ơ !
,
mê.
!
!”
.
.
Chim se s
n
”
-
.
ơ ”
” ”
ơ
51 Làng c - N i x
ơ
.
ơ
.
!
!
.
ơ
”.
52 Làng c - N i x
”
.
!
!
!”
” .
ơ
ơ
ơ ! ! ơ
”
.
”
:
ơ :
ă
ă
N ă ơ ...
53 Làng c - N i x
ơ ơ
:
,
,
, ...!
ơ
T ơ ” ơ
ơ
ơ ”
, ơ T ơ ”
. g”
. R C
, ”, t
C
ra” ”
; t
. S ” , ”.
N ”
!
ơ , ”
ơ
ơ
hang, , , !”
thua. !
ơ ơ ơ
54 Làng c - N i x
c T , T
T !).
.
”
”
.
.
Làng c - N i x
55
VII
hai ba
ơ
” .
56 Làng c - N i x
”
!
ơ . C ơi ơ
!”
.
ơ
ơ
, v.v...
”
ơ
.
”
ơ .
57 Làng c - N i x
. !
ơ !
2cm -
5mm - ơ
1m -
ơ .
ơ
ơ
ơ
!
7mm x
! !”
, n
25cm!
ơ
!
ơ ”
” ơ
58 Làng c - N i x
5cm -
ơ
ơ
ơ
ơ
chi -
” ( ) Con ơ ”
(Roussillon) .
ơ
!
!”
7.
59 Làng c - N i x
ơ
m ơ .
ơ
! ơ
.
” ”,
ơ
,
!
u
” ,
c ”!
” ” ”
”
ơ
ơ .
60 Làng c - N i x
”
non, gi ... ơ !
-v ” ),
chai !
t - ”
, -
”
chui vô ... !
!
” ”
” .
”
ơ
” ơ
nhang.
1 2 3 4
( )
61 Làng c - N i x
ơ ”
,
ơ ơ
ơ
ơ ” ơ
ơ
.
ơ ơ
ơ
ơ .
kê
bao, t ”
.
ơ
ơ !
ơ
”
Ba
! ”
62 Làng c - N i x
:
- ơ !
!
-
ơ !
- ơ ! ?
- ơ ! !
!
63 Làng c - N i x
VIII
ơ .
ơ
”
”.
”
”
ơ
”.
-chiên”
Ba ” !
ơ
”
ơ ơ .
”. Dây
64 Làng c - N i x
ơ . C
:
ơ .
”
ơ
” ”
ơ
ơ”,
” (chale), ơ
” ” ơ
”
ơ ơ .
ơ % ”
l ơ
, ...
”
”
ơ ơ - ơ- ”
”
ơ
ơ
65 Làng c - N i x
” n t ơ
Bata” - ”
!
.
ơ
.
, Bata”
”
.
ơ ,
- - ” ”
”, !
,
trên t
T , dâ .
T T , N
ơ
, m .
66 Làng c - N i x
ơ
ơ
ơ
ơ .
N ơ 2004
ơ ”
ơ
100 xu.
1934 t 1954
ơ Indochine
ơ Payable
en esp ”
67 Làng c - N i x
-
ơ .
Nam, , ơ
.
4 n
t G ”
Nam ( -
”).
,
500 x 0.80 = 400
ơ .
9
ơ
ơ : 1.000 x 4.000 = , hay
400.000 ). :
2004, !
ơ
ay.
1934:
-
- 2 xu/tô
- 3 xu/ !)
- Xôi ơ )
- : 10 xu : 5 xu
68 Làng c - N i x
- ..... xu/kg
- ..... -ram
- ....
- ....
- ....
- ....
- ....
- ....
)
,
:
,
, - ‘ bay!’
!
ơ , t
?” :
cao?
, ?
:
, !
Anh y !
c
:
69 Làng c - N i x
x
, . N p ?
!
?
ơ
ơ -
ơ
!
ơ ơ
ơ !
:
ơ, ...
?
N ?
N ,
, ?
ơ
ơm
ơ
!”
ơ
!
70 Làng c - N i x
71 Làng c - N i x
IX.
T
ơ ! !
!”
. ”
:
(
.)
N ơ ,
N -
- - ă - ,
- ă - - .
, T
,
,
.
N , N - ă -
72 Làng c - N i x
B
...
ơ
ơ
”
” ”
,
sui gia , n
.
”
”
”
! V
.
.
ơ
ơ
”
” .
ơ
73 Làng c - N i x
:
- ơ
ơ
ơ . Tr
” .
-
ơ ,
-
,
Sa
.
- ơ
ơ
.
- ,
.
- ơ .
-
, dây nho.
T .
74 Làng c - N i x
- ! ! C !
.
-
.
-
! ơ ,
không !
.
-
.
- -
.
-
.
Bao
.
ơ ơ
,
”
”
.
75 Làng c - N i x
”
ơ
ơ
ơ
, l
” ơ
ơ tây .
ơ
.
T T iên
.
ơ
.
D ơ
76 Làng c - N i x
ơ
”
!
nghe.
.
T T iên
”
T Sơ H
N ơ ”
) ’
pouvoir” - Mieux vaut
tard que jamais” ơ
hi !
con
, nên ”
sau b
”
”
”
77 Làng c - N i x
:
hay con !” .
ơ
. Nghe quen g
!
”
Ba
Hai trai,
, không v
.
,
! . Co
!” , cô
ơ
78 Làng c - N i x
khoan
,
.
.
ơ
,
on g
.
,
” .
79 Làng c - N i x
X
ơ
.
c :
,
N 1
T
2
x
3
T T 4
T 5
, , ,
6
7
8
9
80 Làng c - N i x
10 ơ 11
, x
T 12 niêm phong
13
14
15
X 16
ơ
T ơ
ơ 17
T
N , x
ơ x
.
( , T ơ T )
-------------------------------------------------------------------------
Tam khay: , ...
2 :
.
3 R song ch ng: .
4 .
5 .
6 : .
81 Làng c - N i x
7 .
8 : .
9 : ơ
.
10
:
.
1 Hô ơ:
”.
12 o:
”.
3 : .
14
.
5 .
6 .
17 ơ: ơ
”.
82 Làng c - N i x
83 Làng c - N i x
XI
T
ơ .
kêu ”
.
.
ơ
ơ
.
84 Làng c - N i x
!” : ! ơ
ơ ?
ơ
.”
!
:
- ?
- .
- ?
- .
- ?
-
! ?
- ! ?
- ơ
ơ
.
85 Làng c - N i x
.
.
:
!
.”
- ?
- .
.
:
! .”
ơ
.
86 Làng c - N i x
87 Làng c - N i x
XII
ơ
ơ
, ...
.
ơ
ơ
hai
(Con
bên kia)
88 Làng c - N i x
!
ơ !
ơ ơ ơ
, c .
, ơ
!
ơ .
ơ !
ơ
, cân ”
.
ơ
ơ .
Xa
”
ơ
, khoai lang, khoai m
89 Làng c - N i x
ơ
,
.
ơ
” ơ
, .
ơ
ơ
”
ơ
” ơ
” .
”
, Camel ...
20
”
ơ
”
90 Làng c - N i x
Hai ”
”
ơ ”
-
” - ”
ng
!
ơ
. ơ
” ơ
,
” ơ
ơ
ơ ơ ”
”).
ơ
ơ ” .
”
ơ
ơ ” , nghe s
! ” ơ
” ”
” ”!
91 Làng c - N i x
” (shop)
, v.v... ”
ơ ”! ” !
”
.
ơ
! !”
! !”
cho ơ
”
”
” ”
ơ
”.
”
ơ
ơ ơ
80cm -
”
ơ
ơ ơ 50cm - ơ
ơ
92 Làng c - N i x
”
.
ơ .
ơ :
.
: nh .
.
ơ ơ ơ
.
- -
.
kho ơ
, .
, v.v...
ơ
93 Làng c - N i x
, n , xay,
v.v
”
bên nây !”
ơ nây
.
ơ ơ ơ
”
ơ
”
.
94 Làng c - N i x
”
-
.
ơ
”
.
ơ . Nh
ơ ”
ơ
...
95 Làng c - N i x
XIII
ơ
ơ ơ
-
, v.v...
ơ !
. M ơ :
96 Làng c - N i x
:
!
ơ ơ
ơ ”
!
6cm - 7cm,
. Bên
ơ
ơ
ơ .
”
.
ơ a c
ơ
”
ơ
, khi v
ơ
TARIF
.... 20 cents
.............. 5 xu Enfant ........ 10 cents
97 Làng c - N i x
Nam.
ơ
.
ơ
.
Ông t gi
b ,
! !”
gi
gi
!
!” ơ
”
”
. Ông
98 Làng c - N i x
,
.
: dao
mu
.
ơ
( )
99 Làng c - N i x
ơ
. Khi
”
ơ
!
- -
.
! !”
!”
100 Làng c - N i x
101 Làng c - N i x
XIV
”
”
” ơ )
.
:
Le petit
’
J’ çon
Dit que je suis un grand garçon!
’ , cela va sans dire
J’ ,
, ,
Ainsi, mes parents sont contents
102 Làng c - N i x
Quand le maî , ’
’ e dit
Il est content de moi, sans doute
’
:
N
C mang trên vai
T
Nă qua
,
, ,
N
,
T ,
.
cho :
’
J’ maman
J’ ’
Et ’
:
T
Em ôm hôn me em
Em vui ...
103 Làng c - N i x
:
Le nom
, un animal,
ou une chose. Exemples: soldat, lion, drapeau.
Soldat, lion, drapeau sont des noms.
Grammaire - Cours
Enfantin :
, ,
T , , .
, , .
le nom” !
ơ
nom”
nom”
!
ơ .
ơ
- 40cm
12
ơ .
104 Làng c - N i x
ơ ”
ơ
”
,
- ”
,
! , k
ơ
”
, nia, v
” ”
popeline, tr
.
”
N
- - ”
N T ơ :
- , Lâm Sanh - N ơ , - T
, T ơ N , T ơ , T ơ ơ N
105 Làng c - N i x
( T , Phong K T , Tây Du, N
N ơ” ơ
” !
!
ơ
.
,
.
,
ơ ơ
ơ , ,
, ”
:
“
“
“
“
“
“
106 Làng c - N i x
N
T
ơ , ơ
ơ ơ
ơ ơ ,
, , , ơ
ă , , , ơ , ...”
ơ
).
ơ câu b :
“
“ )
“ ă
“ x ơ
“
“
“
“
“ )
ơ (Phan
ơ
T
T
”
.
107 Làng c - N i x
ơ
:
ă
T
N
N ă
N ?
ơ
N
Nă
N ă
?
, )
ơ
ơ
ơ
108 Làng c - N i x
ơ ” ,
!
...
:
g:
:
”
:
T !
!
”
ơ
-
.
ơ
.
ơ L :
ơ ”
109 Làng c - N i x
- ơ ” -
ơ ơ ơ ơ
ơ ơ
”
”
,
”
ơ ơ
ơ
ơ
ơ-
ơ
ơ ơ
, x !” ơ
”
.
-
!
:
-
t v !
:
lên.
o : .
Lê- : ”
-
.
:
.
110 Làng c - N i x
:
” .
:
ơ ”
.
:
.
111 Làng c - N i x
XV
ơ
ơ
ơ ơ
, v
ơ ơ ! Ra coi h ơ !” Không
bao lâu, con
- ơ ”
” ”
” -
! ! !...”
ơ
.
112 Làng c - N i x
. Cô a
!
! !”
ơ
,
!
, tay
, bên t
!
!
”
ơ .
113 Làng c - N i x
!” :
- !
- !
- !
- !
- !
- !
- !
- !
- !
- !
- !
- !
- ơ !
- ơ !
- !
- ơ !
- ơ !
- !
- ơ !
- ơ !
- !
- !
- !
- !
- !
- !
- !
114 Làng c - N i x
- ơ !
- ơ !
- ! ! ! !...
- Tung!... Tung!... Tung!... Tung, tung, tung!...
ơ
!”
, coi mê!
.
! beng!”
i nghe ! ! !”
!
! ...
115 Làng c - N i x
ơ
ơ
! !
ơ
ơ
ơ
thua!”
ơ
-nhông ( )
!
- ! ...
!
ơ ” .
ơ
:
ơ
!
!
!
!”
! ! ! !...”
!”
.
116 Làng c - N i x
ơ
:
ơ
ơ !
ơ
u
! P
chai .
Khô !
!” ! ! ! ! ! X !...”
.
ơ
nghe t
ơ
”
ơ
.
ơ ”.
117 Làng c - N i x
. Ba kh
” !
”
,
!
!
p
”. !
”
không
ơ .
...
118 Làng c - N i x
119 Làng c - N i x
XVI
...
ơ ”
ơ
ơ n
.
” . C
”
ơ
banh! C
! , ba
kh ”! ...
120 Làng c - N i x
ơ
, ơ
” ơ .
ơ
ai
” -
-
, xe ban h ơ , lên c
, Hanh Th
” nay
ơ !
ơ ơ
ơ ng!”
”
:
ă ,
t ơ ...
”
.
C :
121 Làng c - N i x
N ,
ơ ...
,
ơ ...
!
ơ ơ
ơ ”
.
Ông Tiên”
”
! ,
!
,
!”
”
”
Ông Tiên”
...
,
122 Làng c - N i x
?
.
”
”
ơ :
N
ơ
!
T T T
!
T ơ
T
T ơ
ơ !
ơ
ơ .
Ông Tiên”
. Khi
không
lên .
123 Làng c - N i x
XVII
NG
ơ
ơ ơ 12
ơ
Cours Enfantin” ),
” ”
” ” ”
” ” ơ ”
.
”
T ”
”
ơ
30cm.
ơ
ơ
124 Làng c - N i x
”
ơ
:
” ”
”
, v.v... thu
,
” ơ
, coi
”
!
, t godet”.
- ”
125 Làng c - N i x
H
”
.
” Flamand”
” ” ”, v.v...
.
.
(
ronde”
bâtarde”
gothique” ; c
gothique
”
ơ
” .
:
126 Làng c - N i x
”
ơ
ơ
ơ . Khi
” )
t
B
!
.
ơ ơ
ơ .
127 Làng c - N i x
-
- ! ! !...”
ơ
ơ
. T
, ”
Je vais, tu vas, il va, nous allons, vous allez, ils vont”
Verbe Être, temps futur”
Je serai, tu seras, il sera, nous serons, vous serez, ils
seront”. Hôm : Multiplication, par cinq”
Cinq fois un font cinq, cinq fois deux font dix,
cinq fois trois font quinze, ...”.
ơ
” ơ ” .
tô ! Kh !”
:
- C ?
- L ! (la tête)
- C ?
- Lơ ! (le nez)
- C ?
- La Bush”! (la bouche)
- C ?
- Lơ ! (le cou)
- ! !
128 Làng c - N i x
- ! ơ ”,
không t ! !
, nhi !
, retour” - ” direct”
- ” aller” il ira, nous
irons, vous irez, ” , ”
!
ơ
Est- ’ des ves borgnes ’
Govap ” ( ?)
: Non, ,
‘ !” (
!).
ơ
Govap” ( ) Goyave” ( ),
nghe borgnes” ( ) portent”
( ), .
ơ !
ơ
ơ .
”
Nous nous levons!” !
129 Làng c - N i x
Nous nous asseyons!”
! .
,
:
Mardi, 14 Janvier 1936
Cahier de Devoirs”
”
”
, ” : Absent, ).
, t Journal de Classe”
.
”
.
, ơ
ơ
ơ
ơ ơ
.
anh
130 Làng c - N i x
.
.
”
” ,
ơ !
ơ
ơ
ơ
ơ
ơ ,
20
90%
”
?
?
131 Làng c - N i x
...
ơ
!
132 Làng c - N i x
133 Làng c - N i x
XVIII
.
ơ
”
ơ .
”
,
, v.v...
ông hay
”
134 Làng c - N i x
ơ
” ơ
L -
ơ
,
.
)
, v.v... ơ
ơ
”
” !
,
,
,
ơ ...
, ơ
135 Làng c - N i x
”
”
... ơ
(t
.
”
S ơ ”
Indochinois
-
”
ơ
, ơ
”
ơ
.
H ”
136 Làng c - N i x
.
ơ
”
”
.
Tây:
-
?
- Em
, ba em
em
.
- ?
- ! Tâ
! ”
ơ !
: ”
!
- ơ
! Ông
ơ ! ?
- ... !
ơ !
ơ !
Ba không
ơ ơ
dân hay không
ơ
137 Làng c - N i x
y khoa
, v.v...
”
duyên.
ơ
ơ ”
không ơ
ơ”
ơ . ơ
.
ơ ơ
”
ơ
ơ
”
ơ
ơ
ơ
138 Làng c - N i x
” .
n
ơ
ơ
ơ
ơ
ơ . Lele t
!
,
ơ .
139 Làng c - N i x
XIX
ơ ơ
- ”
(Dakao)
Tây. ơ
.
” ” ”
.
ơ ơ
.
ơ
”
ç w ”
” ơ
140 Làng c - N i x
ơ
.
- ơ
.
Toa :
1) Toa :
-
.
(
ơ
- -
ơ
- ”
-r - ch” (cravate)
.
-
”
.
2) : Toa
. Toa
.
141 Làng c - N i x
3) toa
ơ
ba-ga (ba
”
”
. Mua
.
, b ?
- - ”
.
, Dakao
142 Làng c - N i x
(
.
,
ơ g
.
.
- -
,
,
, ga Dakao
Q
90% ) c
Dakao
”
Dakao
”
!
:
143 Làng c - N i x
- ơ : con tôm
- :
- X : c
- : ?
- :
- Dakao:
- Taberd:
- Catinat: c
- :
- A :
- ...
- ...
- ...
” hi
ơ !
ơ -gông (wagon: toa)
, cao su.
.
ơ
ơ
- ơ (chauffeur) ơ
-lê” iffler) !... tu!...”
nghe!
- ơ
ơ
144 Làng c - N i x
ơ ! ! ! !”
- ơ
- , d
-
- ơ -
” ”
-
” ...
, ga xe ơ
ơ
g
ơ
,
r ”
.
ơ
ơ
ơ
145 Làng c - N i x
.
- B sao?
-
, c
c
!
”
”
.
.
ơ ”
c
ơ ...
xe
ơ
146 Làng c - N i x
”
ơ
.
ơ , xe
.
ơ .
ơ
ơ ơ
ơ hai ba
”
”.
147 Làng c - N i x
ơ ơ
.
-
ơ
ơ
” .
1/ :
ơ
,
ơ
,
c
”
”
ơ
!
ơ ơ
ơ ơ ơ
ơ ơ
ơ
” ơ
148 Làng c - N i x
, c
.
ơ ”
”
ơ ơ
”
” ”
ơ ” ”.
2/ :
”
ơ
”
ơ
ơ .
3/ :
ơ
ơ 0. ơ
149 Làng c - N i x
ơ
” .
”
.
ơ
)
ơ
)
150 Làng c - N i x
151 Làng c - N i x
XX
, ơ g
! ! !...”
ơ
ơ
.
xin !”
ơ
, nga
!
. N
.
152 Làng c - N i x
ơ
.
ơ .
ơ
u
!
.
-
”
ơ
ơ .
.
153 Làng c - N i x
-
ơ
:
- 50 xu
- 40 xu
- 30 xu
- 20 xu
- .
.
Mua
ơ
-
.
” .
.
- ! !”
.
154 Làng c - N i x
- ! !”
!”
- ! Leng keng!”
.
:
“N
“T , ơ ! ...
- !”
.
ơ
”
.
ơ
!
, khi
:
N
x
T ,
N
ă !
155 Làng c - N i x
:
ơ ”
ơ
,
”
ơ
.
.
,
ơ
” !...” y
! !...”
, ôn
! ! !...”
.
”
156 Làng c - N i x
ơ
.
”
!
.
ơ
ơ
:
- ơ !
?
- !
?
- !
!
ơ , t
!
- ?
- .
- ?
- !
n !
.
- ơ !
?
157 Làng c - N i x
- !
ơ !
,
!
-
...
- Ngh !
:
“T
“ , !
.
:
- T T
- T N D N
- T
- T T
- N T
- v.v...
158 Làng c - N i x
!
sâ !
” ”
!
”
”
trong
”
.
”
! hai!” .
ơ
, v.v...
.
.
”
159 Làng c - N i x
.
” ”
”
” ơ
ơ
h ơ
”
:
- ! ! !...”
- !... Beng!... Beng!...”
.
T N ơ
ơ ( )
1276
(g )
”
ơ
” ơ
”.
160 Làng c - N i x
ơ
ơ
T Công
ơ ơ ơ
ơ
.
”
, ba không
” !
. ,
- ”
ơ
ơ
.
- -
161 Làng c - N i x
.
ơ
.
ơ
ơ ơ ơ
”
- ”
ơ !
ơ !
ơ
” ơ
.
ơ ” ơ
”
ơ
ơ
”
ngh ! hai ba
ơ hai ba
!
162 Làng c - N i x
”
.
...
6/2009)
163 Làng c - N i x
XXI
ơ
vui.
:
, o :
”
.
.
, ơ .
164 Làng c - N i x
o :
(
)
.
.
o :
ơ
ơ
...
o H :
ơ
, c
ơ
...
165 Làng c - N i x
Ma heo:
ơ
.
ơ ”
”
!
!” , n
!
!”
o
S ă ă ,
x N ơ ơ ă :
ơ
l ơ
ơ
.
, khu
,
166 Làng c - N i x
”.
, xung quanh
kh
ơ
”.
”
ơ
-
.
,
! trong n
ơ ,
tiêu! Ông
ơ Ông.
:
- ơ
ông?
- !
- ơ ! ?
,
hai co !
167 Làng c - N i x
”
”
” .
” !
Ma!” ” : y
da!
? !”
.
ng
ơ
, .
”
.
168 Làng c - N i x
ơ
”
”
.
( )
Làng c - N i x
169
XXII
ơ
ơ
phô mua
”
-
.
.
ơ . Trên lan
ơ
170 Làng c - N i x
o ”
ơ
ơ .
ơ
- ”
.
ơ
, ...
171 Làng c - N i x
Sau khi niê ơ ,
keng keng” !”
nghe hay !
ơ !”
ơ ”
ơ ”
!”
.
ơ
.
.
ơ
ơ
. a !
ơ
ơ
, v
.
. Ai
.
172 Làng c - N i x
”
ai
niên khiêng
ơ
ơ
ơ
ơ ”
- -
! !
:
- ! !
- !
!
- ! ! Không
?
-
. S !
-
.
ơ
173 Làng c - N i x
ơ
, không chê
,
tây .
” ơ
...
ơ ”
, n
ơ
g.
.
174 Làng c - N i x
, rao Nam
g c!”
, T M
ơ
.
!”
ơ
ơ
T ơ T
Nam Ai, Nam Xuân, N
, , ă T T , T T ,
v.v...
.
”
” . Sau , co
t , , T -Giă
, Zô- !”
.
n
trai v .
Hôm sau.
.
.
175 Làng c - N i x
.
cai.
ơ
, v.v...
!”
.
cai
cây ! ! !”
ơ
. Ông cai
,
men . Ông cai ,
ơ
”
, ly
ơ
.
176 Làng c - N i x
ơ . Ông cai
:
- ! !
- ! !
- ! !
- ! Lên! !
ơ
”
177 Làng c - N i x
. Sau
”
ơ ơ .
ơ , bum!” ...
- ơ !
- ! !
- !
.
. Theo sau,
.
reo ơ !
ơ !”
ơ !”
ơ
178 Làng c - N i x
ơ ơ
ơ
, khen hay.
”
ơ
”
.
ơ
”
” ”
”
ơ .
.
, b
: T T , -
, N
- .
179 Làng c - N i x
.
.
- ” ( - :
musique)
! !”
!
, th !
ơ
!
ơ
ơ
ơ
ơ
ơ
180 Làng c - N i x
ơ .
ơ ơ
ơ
ơ
ơ
ơ
ơ
?
)
181 Làng c - N i x
ơ
ơ
ơ
.
ơ
ơ ...
x t 8 ă 004
T
182 Làng c - N i x
Làng c - N i x
183
Làng c - N i x
184
185 Làng c - N i x
ơ
”
.
minh mông
ơ
ơ
,
radio, tivi
.
ơ
1955 -
” ơ
.
186 Làng c - N i x
ơ ơ
.
ơ
- ơ ơ -
ơ
ơ
-
! ơ !
ff ”
v
” ...
-
ơ
”
hai ba
”
ơ
- ” ”
t .
ơ
ơ
ơ .
M M
H
187 Làng c - N i x
ơ .
ơ
ơ ơ
.
ơ
.
ơ
,
ơ
.
ơ
”
ơ ơ
sao?
-
!
188 Làng c - N i x
!
ơ
.
ơ
, v.v... C
. Nh
ơ
!
, ơ
ơ ơ
ơ
c
ơ
Ôi! ?
189 Làng c - N i x
ơ
-
ơ
.
ơ ơ
, .
ơ
.
ơ 18
20.
190 Làng c - N i x
ơ
(
ơ )
.
ơ
ơ
ơ ơ , ơ
.
.
ơ
ơ
.
(T T N ơ
1998.)
191 Làng c - N i x
:
.
ơ ơ :
,
.
.
, ă .
ơ !
, !
ơ !
, .
ơ !
.
cây cau
ă ?
x
, o!
192 Làng c - N i x
, , con meo
, ?
mong
, .
, ơ .
.
T quê .
N ă .
,
.
T ơ
ơ g.
T
, .
,
i ?
N ă ơ !
.
,
, .
193 Làng c - N i x
?
N ?
,
, i?
?
?
, .
, , ă
ă , ă .
( ă ).
, lo ba
, .
,
, .
, x
, ă !
, ơ.
ơ ,
T , .
,
,
,
, ?
.
194 Làng c - N i x
x , x
ơ ă
T ă , ă .
ơ .
T
, .
ơ , x
Chim kêu, , ?
T
.
T
, .
, .
N
.
T ơ
x x ơ ơ .
, .
ă .
T T ă .
195 Làng c - N i x
:
R
x
.
:
T
:
u
T
ă
x x
,
T .
196 Làng c - N i x
:
T
)
ă
x ơ
ă
ă
x
T
T
ă
ă xă
!
197 Làng c - N i x
o
,
,
y
,
,
,
.
,
.
.
,
, chu .
,
.
.
,
!
198 Làng c - N i x
H ( ân)
1-
2-
3- Xang xang
4- Xê xang
5- Liêu liêu xê
6- xê
7- xang
8- Trên ô- -nô xê xê
9- N ,
10- - Xê xang
11- N Xê xang xang
12- ă xang
13- x -cu-la Liêu
14- , tiên nga
liêu liêu
15- N
16- x - Liêu
17- Liêu
18- , ơ
liêu liêu
19- N
xang
20- N x Xê xang
21- ơ x xă !
xê xang
(N N )
199 Làng c - N i x
:
N
M -n : . Xi-cu-la: - - -cao.
x -cu-la” -cô-la : Pipe, .
: . :
Cent” .
--------------------------------------------------------------------
ơ
:
( )
x
N ơ x
!
N
ơ
x .
ă ă ?
……
200 Làng c - N i x
Tân :
(
20
.)
I
ơ ! !
ơ
ơ
ơ ! !
ơ ! !
! !
!
!
201 Làng c - N i x
II
ơ !
, Nguyên
!
ơ
III
ơ ! ơ
!
!
! ! !
202 Làng c - N i x
’
J’ çon
Dit que je suis un grand garçon!
’ , cela va sans dire
J’ ,
, ,
Ainsi, mes parents sont contents
Quand le maî , ’ ’ e dit
Il est content de moi, sans doute
’ l me sourit
ơ
ơ ơ
T N
T 12/2009
203 Làng c - N i x
ng
?
ơ
?
204 Làng c - N i x
o 老 秀 才
年 年 桃 花 開
總 見 老 秀 才
輺 硯 紅 箋 擺
悤 衢 人 往 來
多 挑 市 字 也
嘖 嘖 戩 朱 奇
巧 筆 壹 揮 就
” 如 鳳 舞 龍 飛
冷 落 年 復 年
? 故 客 何 茫 然 ?
紅 箋 悲 色 蜃
... 輺 硯 愁 墨 堅 ...
, 秀 才 尤 在 市
. 過 客 有 誰 知
箋 上 黄 葉 落
天 隕 細 雨 飛
今 年 桃 又 新
不 見 舊 時 人
ơ 惆 悵 空 張 望
? 古 魂 何 歸 云 ?
Tă T .
205 Làng c - N i x
Quand viennent les fleurs de pêcher
Parait
Encre de Chine, papier rouge
Combien nombreux sont les chalands
Sans bruit louant son talent
Ployant la main, traçant les traits
Se font plus rares les chalands
Triste pâlit le papier
Chacun passe et ne le voit pas
feuilles
fin crachin
Cet an refleurit le pêcher
?
Traduit par C. FOUISWAIR
206 Làng c - N i x
The Old Scholar
When plum blossom comes every year
The old scholar will then appear
On crowded roads
Large red paper and Chinese ink.
So numerous are the compliments
From customers for his talents
Dancing phoenix, soaring dragons!”
As years have passed, there's less demand
Where are they all, his old clients?
Distressed paper has faded colour
Ink stone dried out from feeling sore.
w on site
Thus, unnoticed by passers-by
Dead leaves have lounged onto paper
Then comes the mist drizzling over.
As plum blossom has come so far
No longer seen the old scholar
Oh souls of passed millennia!
Where have you gone throughout eras?
English version by Ti n L c Quan
August 2009
207 Làng c - N i x
ơ ô
ơ ơ ơ ơ sum s
ơ
ơ ơ
ơ ơ
ơ ơ ...
Chiêu Anh
T 3/1987
208 Làng c - N i x
(pas) ”!
, quê
!
G ! !
!
Chiêu Anh
N
”
C
Chiêu Anh
209 Làng c - N i x
ơ ơ
ơ
”
!
...
...
a lai rai
ơ ”
...
ơ
ơ ...
17/08/1979
Anh Nhi
210 Làng c - N i x
ơ o
Con ,
,
, ...!
Le Crapaud
bond le crapaud est sorti
tant sorti, le cra t
De sa place accroupi, bond le crapaud
!
T T - cembre 2009
The Toad
From its hole, the toad is hopping out
The toad is hopping out, and then crouching there
The toad is crouching there, and then hopping away ...!
English version by Ti n L c Quan - November 2009
211 Làng c - N i x
RAO NAM
” ”
”
”. M
”
”
.
mi n
”
ơ ” .
” ”
”
”
”.
” ”
- N x ”
”
.
212 Làng c - N i x
213 Làng c - N i x
,
,
ơ . ơ , 24-01-2008
,
, ... ơ , 15-02-2008
“ N ”
,
, ... ơ , 17-01-2009
214 Làng c - N i x
“ , x ” , ,
T ...
, , ,
x ... , 30-12-2008
, ... , 31-12-2008
215 Làng c - N i x
“ x ” ,
x ... , 05-01-2009
“ N ”
! ,
, - 0 ... , 10-10-2008
ơ ,
ơ ơ ,
! x x
! ... , 22-04-2008
216 Làng c - N i x
ơ ! ,
“ x ”
T
ă ơ ,
N ơ x
x
N x
... 12, 31-12-2008
“
x ”
... 6, 02-06-2008
217 Làng c - N i x
-
ơ ơ
ơ ơ ơ
ơ
, sâ
ơ
ơ ơ
ơ ơ ...
Darwin, Trung Thu 2009
T T ơ
