บททสองขบวนการเคลอนไหวเรองสทธการทำาแทง

2.1 กฎหมายทำาแทงของไทย: จากมสทธสไรสทธ ประวตศาสตรของสงคมไทยชชดวา ผหญงไทยในโบราณกาลเมอทองแลวจะทำาแทงหรอไม ถอเปนสทธขนพนฐานซง

รฐไมมาเกยวของดวย หลกฐานในอดตทใชอางองเกยวกบการทำาแทงในกฎหมายตราสามดวงมอย 2 บทคอ บทพระอยการ

ลกษณะผวเมยทเกยวกบการฆาเดกในครรภมารดาตามมาตรา 10 และมาตรา 15 เปนกฎหมายทไมมการบญญตวาดวย ความผดฐานทำาใหแทงลกโดยตรง และไมเอาผดผหญงททำาใหตนเองแทงลกดวย ดงบนทกคำาบรรยายของกรมหลวงราชบร

ดเรกฤทธ ในป ร.ศ. 118 ทวา ( อางใน พชยศกด 2523:16) อยางนดสอนๆ แตเปนสงทจรงไดกระมง เพราะตามธรรมดาศาลอาญาทงหลาย ไมคอยยอมทำาโทษอาญาแกใคร เมอ

ไมมกฎหมายวาลงไปเปนชดเจนซงในเรองรดลกเปนขอฉงนอยจนบดน ( คำาบรรยายนตพมพในป พ.ศ.2468)

อกบทหนงอยในหมวดของพระอยการทาสของกฎหมายตราสามดวงมาตรา 94 ซงแบงกำาหนดการตงครรภออก

เปนสองชวง ในชวงสามเดอนแรกเรยกวา 'เขตรกษาทอง' และชวงทสอง จากสามเดอนจนครบกำาหนดเรยกวาทศมาส ไมวาจะ

คลอดหรอแทงกถอวาเปนการคลอดเดกทงสน และมาตรา 98 กำาหนดตอไปวา ในการคลอดระยะทสองน ไมวาเดกทคลอดจะ รอดหรอตาย กฎหมายในจารตประเพณของไทยกยกประโยชนใหผหญงทตงครรภทงหมด จารตดงเดมนแสดงการยอมรบสทธ

อำานาจในการตดสนใจของผหญงทอง โดยใหผหญงคดเอาเองวา 'พรอม' หรอ 'ไมพรอม' ดวยเหตผลดงน ( ธาวต

2537:31)(1) การตงทองของหญงทกๆ คนนน ไมวาจะเปนผดหรอไพร เปนไทหรอเปนทาส จะทองไดกตอเมอมเพศ

สมพนธกบผชายเทานน ดงนนผชายทเปนพอตองรบผดชอบ ดแลเอาใจใสเปนธระตอการตงทองของผหญง ใหผ

หญงม 'ความพรอม' ทงกายและใจในการจะเปนแมเดก

(2) ถาผชายทเปนพอไมสนใจดแล ทอดทงจนผหญง 'ขาดความพรอม' จะดวยเหตผลใดๆ กด แลวผหญงตอง

ไปทำาแทง กฎหมายถอวาเปนการคลอดแลวเดกตาย ในกรณทผหญงเปน 'เมยทาส' ใหปรบสถานภาพเปน 'เมย

ไท' เลย คาตวในการขายเปนทาสทงหมดไมตองชดใชอก

การทำาแทงกลายเปนสงผดกฎหมาย เมอเรมมการปรบปรงกฎหมายไทยใหมความทนสมยอยาง 'ศวไลซ' อนเปนเงอนไขทางการเมองในยคจกรวรรดนยม โดยมการประกาศยกเลกกฎหมายลกษณะผวเมย และบงคบใชกฎหมาย

ลกษณะอาญา ร.ศ.127 ซงนำาแนวคดมาจากกฎหมายของเยอรมน 1 กฎหมายอาญา ร.ศ 127 มบท

บญญตเกยวกบความผดฐานทำาใหแทงลกในมาตรา 260-264 ซงหามการรดลกนบแตเดกเรมปฏสนธจนถงกอนคลอด

โดยไมมบทยกเวนโทษในทกรณ ( หยด 249:106 อางใน พชยศกด 2523:16) แตเมอประกาศใชประมวล

กฎหมายอาญาในเดอนมกราคม พ.ศ. 2500 ไดปรบปรงบทบญญตเกยวกบความผดฐานทำาใหแทงลกและบรรจไวใน

มาตรา 301-305 ซงบงคบใชมาจนถงปจจบน บทบญญตตามประมวลกฎหมายอาญานไดยกเวนความผดของการ

ทำาแทงไว 2 กรณดวยกน คอ เมอมความจำาเปนเนองจากสขภาพของหญง และเมอครรภนนเกดจากการถกขมขน

รองรอยของจารต ' พทำานอง นองทำาแทง' ซงใหสทธผหญงในการจะตดสนใจยตการทอง ยงคงสงเกตเหนไดจากท ชาวบานในชนบทหลายแหงเหนวา การทำาแทงเปนเรองธรรมดา มหลกฐานการศกษาเชงมนษยวทยาในหมบานแหงหนงใน

จงหวดเชยงใหมพบวา ในอดตถาผหญงมทองแตตองปลอยใหเดกเกดมา พอถงชวงปลายทศวรรษ 1950 ( หรอชวงป

พ.ศ.2498-2493)2 เรมมการทำาแทงโดยใชวธ 'การบบทอง' หรอ 'กนยารอน' ซงเปนเรองทคนปฏบตโดยทวไป

แมวาในชวงเวลานการทำาแทงเปนเรองผดกฎหมายแลวกตาม (Mougne 1984:12-13) ผมประมาณ 20 ปมาแลว ( ชวงป พ.ศ.2523-24) ผเขยนลงเกบขอมลในหมบานแหงหนงของจงหวด

อทยธานกพบวา การบบลกออกยงเปนวธทผหญงทมลกมากนยมใหหมอตำาแยทำาให และชาวบานพดคยถงเรองนอยางปกต

ธรรมดา คนสวนใหญในหมบานรวาใครเคยทำาแทงบาง และในการเกบขอมลเกยวกบประสบการณของผหญงททองเมอไมพรอม ในปลายป พ.ศ. 2542 นเอง ผเขยนกพบผหญงอาย 40 ปเศษจากจงหวดชยภมทมาทำางานในกรงเทพฯ ม

ประสบการณการทำาแทงมาแลวสามครง เธอเลาวาในบานเกดทชยภม การบบลกออกเปนสงปกต ถาผหญงมปญหากทำาอยางน ทงนน ไมเหนมใครวาอะไร และไมมใครคดอะไร

เปนเวลากวา 40 ป ทมการบงคบใชประมวลกฎหมายอาญาวาดวยความผดฐานทำาใหแทงลก แตปรากฏวา มจำานวน คดทเกยวเนองดวยความผดนขนสการพจารณาของศาลเปนจำานวนนอยมาก เมอเปรยบเทยบกบจำานวนผปวยดวยภาวะ

แทรกซอนจากการทำาแทงทเขารกษาดวยตามโรงพยาบาลของรฐทวไปประเทศไทย ปรากฏการณนสะทอนใหเหนความจรงวา

บทบญญตนเปนเพยงตวอกษรในกระดาษ เปนการ 'เขยนเสอใหววกลว' ไมสามารถนำามาบงคบใชในสถานการณจรงได ทงน

เพราะ ' ววของเรานอกจากจะไมกลวเสอแลว เสอตวนยงเปนชองทางทำามาหากนสำาหรบพวกววเถอนทงหลาย ในอนทจะขดรด

เอากบหญงมครรภ ซงมความจำาเปนในอนทตองพงพาอาศยการทำาแทงเพอแกปญหาชวตของตนดวย' ( พรชย

2523:7) ความยากลำาบากของการบงคบใชกฎหมายยงอยทวา การจะเอาผดไดตองเปนการทำาแทงทสำาเรจแลว คอตองจบไดคา

หนงคาเขาจรงๆ นายแพทยสพร เกดสวาง 3 เลาวาในชวงทจบแพทยใหมๆ ประมาณ 30 ปเศษมาแลว เคยไปจบผประกอบ การทำาแทงเถอนกบตำารวจ บางคดกไปเปนพยานดวย ปรากฏวาทกคดศาลพพากษาวาไมมหลกฐานมากพอทเอาผดกบจำาเลยได

ตำารวจเองกยงไมคอยร (กฎหมาย) เลย อยางเชน พอรวามคนมาทำาแทงนนะ ตำารวจปนขนไปบนหลงคาเพอถายรป

ขณะทำาแทง แลวบางทกสงสายเขาไปวามาขอทำาแทง แลวกถายรปไว อนนนกผลทสดคดมนกแพ (หลด) หมด เพราะ

วาลองไปอานดมาตราไหน มาตรา 305 หรออะไร ทวาพยายามทำาแทงแตไมสำาเรจถอวาไมผด เพราะฉะนนพอเขาจะ

เรมทำาเราไปจบกไมผด (วงเลบโดยผเขยน)

นายแพทยวฑรย องประพนธ (2537: 21-42) ไดตงขอสงเกตวา กฎหมายนมชองวางอยางนอย 3 ประการ หนง เปนการยากทจะพสจนวาการแทงนนเกดขนเอง หญงนนตงใจทำาใหเกดขน หรอมผอนมากระทำาใหเกดการแทง

สอง การยกเวนโทษสำาหรบความพยายามทจะทำาแทง สงผลใหการเอาผดเปนไปไดยากขน เพราะแทบจะเปนไปไมไดทจะหาหลก ฐานวามการแทงบตรอยางแนชด อยางมากทสดทจะตงขอกลาวหาไดกคอพยายามทำาแทง แตกเปนขอยกเวนความผดตาม

กฎหมายทวาน ประการสดทาย เงอนไขทระบไวในมาตรา 305 ซงเปดชองใหแพทยทำาแทงใหแกหญงได กมปญหาอยางมาก ในการตความและการปฏบต เพอความปลอดภยจากการถกกลาวหา แพทยสวนใหญจงปฏเสธทจะทำาแทงหรอถาทำากจะตความ

อยางแคบทสด เพอใหเกดความปลอดภยแกตนเองมากทสด

เหนไดวา การแกไขกฎหมายดงเดมทใหสทธแกผหญงทงเรองทองและเรองทำาแทง ไปสความเปนกฎหมายท 'ศวไลซ' มากขน แทจรงคอการลดรอนสทธคนกลบจากผหญง จากทเคยรบผดชอบตวตนของตนเองกบตวออนในทองไดอยางสมบรณ

มาเปนการทำาแทงไมวาตนเองจะทำาเองหรอยนยอมใหผอนทำาใหเปนความผดทางอาญา และเปนอาญากรรมประเภททไมมผเสย

หาย (victimless crime) จงเปนเรองไมนาแปลกใจวา การเคลอนไหวตอสเพอสทธในการทำาแทงในปจจบนม เปาประสงคสำาคญทสดอยทการแกไขกฎหมายการทำาแทง การเคลอนไหวดงกลาวสามารถแบงออกไดตามชวงเวลาดงน

2.2 การเคลอนไหวยกทหนง : มใชเพยงแคขอถกเถยงกนในหนาหนงสอพมพและงานสมมนา

การถกเถยงเรองการทำาแทงไดรบการบนทกไววา เกดขนในชวงป พ.ศ.2517-2518 และในป

พ.ศ.2521 ดงปรากฏบทความจำานวนหนงทเกยวกบเรองการทำาแทงในชวงเวลาดงกลาว ดงตอไปน ( รงสรรค

2523:55) ในชวงป พ.ศ.2517-2518: ' แพทย 14 ประเทศวาควรเลกกฎหมายทำาแทง' ประชาธปไตย (4

กมภาพนธ 2517); 'ร.ม.ต. อดม เหนควรแกกฎหมายหามทำาแทง' ประชาธปไตย (8 กมภาพนธ 2517); สรรใจ แวงวเชยร 'การทำาแทงเสร' สยามรฐ (27 กมภาพนธ 2517); สมมาตร แกวโรจน 'การทำาแทงควรแกท

ปลายเหตหรอ' สยามรฐ (26 สงหาคม 2516); จนทรอบ 'อนตรายจากการทำาแทง' สยามรฐ (30 กนยายน

2518); สนตภาพ ไชยวงศเกยรต 'เมองไทยควรออกกฎหมายการทำาแทงไดแลว' ประชาชาต (6 มกราคม

2518) เปนตน

ในชวงป พ.ศ.2521: รายงานขาวเรอง 'การทำาแทงควรจะถกตองตามกฎหมายหรอไม' มตชน ( วนจนทรท

5 มถนายน 2521); เรองชย ทรพยนรนดร 'ปญหาการทำาแทง: ทำาไมตองเถยงกนใหเสยเวลา' มตชน ( วนเสารท

10 มถนายน 2521); วรนช 'ปญหาการทำาแทง: ทำาไมถงตองพดถง' มตชน ( วนพฤหสบดท 15 มถนายน

2521); กองบรรณาธการสยามรฐสปดาหวจารณ 'ทำาแทงเสร: ชองวางระหวางศลธรรมกบปญหาสงคม' สยามรฐ

สปดาหวจารณ (25 มถนายน 2521)

การถกเถยงกนในชวงป พ.ศ.2517-2518 เกดขนเรองจากมผเสนอกฎหมายแกไขเรองการทำาแทงเขาส

สภานตบญญต (มกเรยกกนวาสภาสนามมา) ในชวงรฐบาลรกษาการณหลงเหตการณ 14 ตลาคม 2516 ทมนาย

สญญา ธรรมศกด เปนนายกรฐมนตร คณหญงอมพร มศขเลาถงเหตการณตอนนนวา 'ตอนทอาจารญเปนสภานตบญญต

แหงชาตปลายป 16 ถงตนป 18 ทสนามมา เรองมนกเขานะคะ แลวโดนคณหญงจนตนา ยศสนทร ลกขนอภปรายแพลบ

เดยวทกคนโหวต against หมด'4 สำาหรบการถกเถยงในชวงป พ.ศ.2521 เกดขนเนองจากความคดในการสนบสนนใหมการแกไขกฎหมายทำาแทง

ปรากฏขนอกครงหนงในการสมมนาวชาการแหงชาตเรองประชากรของประเทศไทย ครงท 4 เมอป พ.ศ.2521 คราวน เปนแนวคดทางประชากรศาสตรทมองวา ในการควบคมอตราการเกดของประชากร การทำาแทงนนเปนวธการคมกำาเนดชนด

หนง นนคอควรอนญาตใหผหญงทำาไดในกรณทการคมกำาเนดลมเหลว มกาคาดประมาณวา การทำาแทงแตละครงปองกนการ

เกดได 0.8 คน คดเปนระดบประเทศแลวจะชวยลดอตราเกดของประเทศไทยไดประมาณรอยละ 10 (Cook and Boonlert 1974:26-29 อางใน สชาดา 2543: 6)

ประเทศไทยเปนประเทศกำาลงพฒนาทประกาศนโยบายประชากรเปนลำาดบตนๆ ของโลกตงแตป พ.ศ. 2513 โดยมการกำาหนดเปาหมายชดเจนวา ในชวงสนแผนพฒนาแตละแผนนน อตราการเพมของประชากรโดยรวมจะลดลงเหลอ

เทาไร 6 ในป พ.ศ. เดยวกนกบประกาศนโยบายประชากร มการกอตงสถาบนประชากรศาสตรขนในจฬาลงกรณมหาวทยาลย 7

กอนหนานนในป พ.ศ. 2509 ไดมการกอตงศนยวจยประชากรและสงคม ในคณะสาธารณสขศาสตรมหาวทยาลยมหดล 8

หนวยงานทงสองนมความสำาคญในฐานะผสนองงานเชงนโยบายทมงลดอตราการเตบโตของประชากร 9 ทำาการศกษาวจยเพอ ประเมนผลความสำาเรจของนโยบายประชากรดานตางๆ และเปนแหลงผลตนกประชากรศาสตร นกวชาการทงสองสถาบนและนก

ประชากรศาสตรในมหาวทยาลยอนๆ และในหนวยงานของรฐ เชน คณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และ สำานกงานสถตแหงชาต เปนผมบทบาทสำาคญในการกำาหนดแผนประชากรขนในแผนพฒนาแตละฉบบ

ในชวงการรางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 (พ.ศ.2525-2529) ซงเรมทำากนมา

ตงแตแผนพฒนาฉบบท 4 จะสนสดลง ( เรมจากป พ.ศ.2522 เปนตนมา) แนวคดเกยวกบการทำาแทงทาง

ประชากรศาสตรกไดรบการบรรจเขาไปอยในแผนฉบบท 5 ดวยดงน ' (1.3) ปรบปรงแกไขประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 305 เพมเหตใหทำาแทงไดโดยชอบดวยกฎหมาย หากมการตงครรภเกดขนหลงการวางแผนครอบครว เนองจากยงไมมวธ การวางแผนครอบครววธใดทไดผลไมมการผดพลาด '

ผลการเคลอนไหวยกทหนง: คอหนอออนของการเคลอนไหวในครงตอไป

การเคลอนไหวบนหนาหนงสอพมพในชวงป พ.ศ.2517-2521 เปนผลมาจากการเปลยนแปลงหลงเหตการณ

14 ตลาคม 2516 สงคมไทยในขณะนนเปดกวางตอการตงคำาถามมากขน เกดปรากฏการณเรยกรองทางสงคมจำานวน มาก ทเหนชดเจนคอ ผใชแรงงานออกมาเคลอนไหวขอเพมคาแรงทถกกดตลอดมาในยครฐบาลเผดจการทหาร มการประทวงท

เรยกกนวาประทวงรายวนมากมาย เกดขบวนการชาวไรชาวนาเรยกรองการปฏรปทดน หนงสอพมพรายวนและนตยสารทออก

ใหมสนใจปญหาสงคมหรอทเรยกกนวา 'hard news' มากขน เกดโครงการประชาธปไตยสชนบท นายสญญา ธรรม ศกด นายกรฐมนตรในขณะนน กใหความสำาคญตอการปฏรปการศกษามาก เปนตน

สงคมประชาธปไตยลกษณะน ทำาใหมผสนใจยกประเดนทอานไมเคยมการพดกนมากอนในอดตมานำาเสนอตอสาธารณะ ทงในรปแบบการประทวง เดนขบวน สมมนา และเขยนบทความลงในหนาหนงสอพมพ หนงในประเดนทปะทขนมาบนหนา

หนงสอพมพคอเรองการทำาแทง นาสงเกตวา บทความทตพมพในระหวางเวลาทงสองชวงโดยสรป มแนวโนมทเหนดวยตอการแกกฎหมายทเปดเงอนไขใหผหญงสามารถทำาแทงไดมากขนกวาเดม

หากมองในเชงขบวนการเคลอนไหวทางสงคม กอาจมองไดวาการเคลอนไหวทผเขยนเรยกวาเปนยกทหนงน มไดม ลกษณะของขบวนการ หากแตเนอหาของการถกเถยงในยคนนคอ หนอออนทถกนำามาใชสนบสนนขอเรยกรองในยคถดมาอกไม

กป ในจำานวนบทความทงหมดทถกอางองถงขางตน ทนาสนใจมากทสดและถกนำามาใชเคลอนไหวตอมาคอบทความเรอง

"ปญหาการทำาแทง: ทำาไมตองพดถง" เขยนโดย วรนช ( มตชนรายวน 15 มถนายน 2521) ทมบางตอนเขยนถง

ขอถกเถยงเกยวกบตวออนในครรภ และความสมพนธระหวางตวออนกบผหญงททอง ( อางใน รงสรรค 2523: 43-45)10

คำาโตเถยงเกยวกบทวา เมอไหรทารกในครรภจงจะนบไดวาไดปฏสนธแลวอาจจะเปนเรองนอกประเดน ทจรงแลวชวต

เปนการพฒนาตอเนองกนจากนอยกวา 8 เดอนจนถง 80 ป ยงลกอยกบพอแมเทาไร ความผกพนกมากขน เทานน เพราะฉะนนการแทงลกเมอจวนกำาหนดคลอดแลว ยอมเลวรายกวาเมอแทงยงนอยเดอน การทเดกเกดมาแลว

ตายยอมเลวรายกวาการแทง และการทเดกตายในเปลยอมเลวรายกวาเกดมาตายทนท ความตายเปนมาตรฐานความ ผกพนไดด เพราะเราจะอาลยคนทตายมากนอยแคไหน ขนอยกบวาเรารจกคนนนดแคไหน และเมอพดถงความตาย

…ของทารกในครรภ คนคนเดยวทสามารถมความรสกในเรองนไดอยางลกซง กคอผเปนมารดานนเอง

… ตวออนในครรภมารดามกำาเนดมาไดดวยสาเหตเพยงประการเดยวคอ การเสพสงวาลของหญงผเปนมารดา และ ดวยเหตดงนน ตวออนจงเปนหนชวตของผเปนมารดา ในกรณเชนน การดำารงอยของตวออนจกตองไมกอความยาก …เขญแกมารดา มฉะนนหญงผเปนมารดายอมมสทธทจะหยดยงการมชวตของตวออน ดวยการทำาแทงได

… การทำาแทงแตละครงเปนประสบการณเฉพาะตว สถานการณและเหตผลของการตดสนใจแตละคราวยอมแตกตาง กนไป ผหญงแตละคนควรจะมสทธทจะถามตวเองวา การเปนแมมความหมายตอเธออยางไร และเธอมความรบผด

ชอบตอชวตซงเปนสวนหนงของตวเธออยางไร ถาเธอรสกวา เธอไมสามารถรกชวตนนเหมอนเปนสวนหนงของ

รางกายเปนเวลานาน 9 เดอน หรอวาหลงจากนน เธอจะไมสามารถผกพนกบชวตอกชวตหนงเขากบตวเองไปนาน

แสนนาน เธอจะตองมความรบผดชอบพอทจะไมใหชวตนนคงอยตอไป (ตวเอนดำาเนนโดยผเขยน)

2.3 การเคลอนไหวยกทสอง: สภาผแทนราษฎรและวฒสภากบขบวนการตอตานการเรยกรองอยางจรงจงใหมการปรบแกประมวลกฎหมายอาญาในสวนทวาดวยความผดฐานทำาแทงปรากฎเปนรป

ธรรมอยางชดเจนในป พ.ศ.2522 เปนตนมา จากการทสมาคมนกกฎหมายเอเชยไดจดประชมในกรงเทพมหานครและไดม การพดคยกนในประเดนกฎหมายวาดวยการทำาแทงนน รฐบาลไทยไดแตงตงคณะกรรมการทำาการศกษาและปรบแกเพอให

กฎหมายเรองการทำาแทงมความทนสมยสอดคลองกบสภาพปญหา คณะอนกรรมการประกอบดวยผเชยวชาญจากหลายสาขา อาชพ มนายแพทยสพร เกดสวาง จากหนวยวจยวางแผนครอบครว คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลศรราชเปนประธาน

สำาหรบทมาของการเสนอแกไขกฎหมายทำาแทง นายแพทยบญเทยม เขมาภรตน เลาถงเหตการณในตอนเรมตนวา 11

ในป พ.ศ. 2522 เมอตนเองเปนผแทนราษฎรครงแรก นายแพทยบญเทยมไดรบเลอกใหเปนประธานคณะกรรมาธการ การสาธารณสขและสงแวดลอม คณะกรรมาธการชดนไดหยบยกประเดนเรองการทำาแทงมาศกษาสอบสวน โดยมการเชญผรใน

วงการตางๆ มาใหขอมลและรบฟงความคดเหน แมมผไมเหนดวยในทประชมบาง แตเมอมผทรงคณวฒมาอธบายถงความ

จำาเปนในเชงการแพทยและทางสงคม ทประชมกเขาใจ 12 และไมมกระแสการคดคานในประเดนทางศลธรรมเลย

ตารางท 1: ขอยกเวนใหทำาแทงไดในกฎหมาย ป พ.ศ.2500 และในรางกฎหมายทเสนอแกไขป พ.ศ.2524

เงอนไขทเปนขอยกเวนในมาตรา 305 ประมวลกฎหมายอาญา พ.ศ.2500

เงอนไขเพมเตมมาตรา 305 ทเสนอในรางแกไข พ.ศ.2524

1. จำาเปนตองกระทำาเนองจากสขภาพของผหญงนน หรอ2. หญงมครรภเนองจากการกระทำาผดทางอาญา (หมายถง

ตงครรภเพราะถกขมขน)

1. จำาเปนตองกระทำาเพอสขภาพทางกาย หรอสขภาพทางจต ของหญงนน หรอ

2. หากทารกในครรภคลอดออกมา จะพการทางกายหรอทาง จต หรอ

3. เมอการคมกำาเนดของหญงหรอสามซงไดรบบรการจาก แพทยหรอโดยคำาสงของแพทยแลวไมไดผล หรอ

4. หญงมครรภเนองจากการกระทำาผดทางอาญา (หมายถง

ตงครรภเพราะถกขมขน)

ในทสดคณะกรรมาธการซงมตวแทนจากทกพรรค มมตเหนชอบตอการแกไขกฎหมายทำาแทงใหขยายโอกาสในการ

ทำาแทงเพมมากขน ( ดตารางท 1) และเสนอรางพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา โดยมวตถประสงคหลก

เพอแกไขเพมเตมมาตรา 305 โดยกรรมาธการทกคนลงนามในฐานะผเสนอกฎหมายสงไปยงสภาผแทนราษฎร ราง

กฎหมายนผานการพจารณาของสภาผแทนราษฎรวาระแรก ในการประชมครงสดทายสมยสามญ ในวนท 4 สงหาคม

2524 และผานวาระสองและสาม ในการประชมสมยวสามญ ในวนท 29 กนยายน 2524 ดวยคะแนนเสยง 174 ตอ 2 ทงนการทจะประกาศเปนกฎหมายได ตองผานการพจารณาอกขนหนงของวฒสภา และแลวขบวนการตอตานกเกดขน

ตอนนนพรรคประชากรไทยเปนฝายคานในสภา แตเราสามารถทำาใหกฎหมายฉบบนผานสภาผแทนราษฎรได แลวกเปน กฎหมายตวอยางทดมากถงความรวมมอของพรรคการเมองในสภาทเหนพองตองกน เพราะเปนกฎหมายทเสนอโดย

ทกพรรคการเมอง ไมเคยมกฎหมายอยางนทผานสภาผแทนไปได สวนมากกจะเปน ของพรรคนน พรรคน แตอนนเปน อนทรวมกนอยางแทจรง เสรจแลว คณจำาลองกออกไปตอตาน ไปรวมกบสนตอโศก ไปเอาสานษษยมาโกนหว มา

ประทวงหนาสภา แลวแตสรรหาทเขาทำากนมา (ชวงเวลาทจำาลองออกมาเคลอนไหวน) กนานพอสมควร เพราะเมอ

กฎหมายผานสภาวาระหนง กรรมธการกไปแกไข กมวาระสอง สามอก มระยะเวลา เมอผานวาระ 2-3 กอนทจะสงไป วฒ กตองกนเวลาอก แลวเรากชแจงไป

ขบวนการคดคานนำาโดยพนเอกจำาลอง ศรเมอง (ยศขณะนน) ซงขณะนนดำารงตำาแหนงเลขาธการนายกรฐมนตร

และเปนวฒสมาชกดวย 13 ไดลาออกจากตำาแหนงเลขาธการฯ ประกาศจดยนจะคดคานเรองนจนถงทสด และจดตงกลม

'ชมรมสงเสรมคณคาชวต' ขน มนายแพทยเสม พรงพวงแกว เปนประธาน 14 ภายในชมรมประกอบดวยกลมศาสนาตางๆ

นกสงคมสงเคราะห และสตนรแพทย ไดออกมาคดคานโดยยกประเดนคำาวา 'ทำาแทงเสร' มาเปนตวเคลอนวา การเปดชองใหม การทำาแทงเพราะเหตผลทางสขภาพกายและสขภาพจต กคอเทากบสามารถทำาแทงไดในทกกรณ และเทากบเปนการแกไข

กฎหมายใหทำาแทงไดอยางเสร สำาหรบเหตผลของการคมกำาเนดลมเหลวแลวขอทำาแทงได กไมนาจะเปนเหตผลทหนกแนนเพราะ

ในการคมกำาเนดแบบสมยใหม อนตราความลมเหลวมเพยงรอยละหนงเทานน 15 ( สชาดา 2543) อยางไรกตามเหตผลหลกๆ ในการคดคานกคอ 16 เหตผลทางศลธรรมวาการทำาแทงเปนการฆาสงมชวต ดงนน

กฎหมายฉบบนจะเปนบอเกดใหศลธรรมเสอมโทรม วยรนและคนทวไปจะมวเมาเรองเพศมากขน เพราะมททำาแทงไดงายขน ขณะ เดยวกนราชวทยาลยสตนรแพทยแหงประเทศไทยกออกมาสนบสนนขบวนการคดคานวา สตนรแพทยสวนใหญไมเหนดวยกบ

การแกกฎหมายครงน ในชวงทกฎหมายผานเขาไปรอการพจารณาจากวฒสภาน กลมเปาหมายสำาคญของการโนมนาวใจใหเหน คลอยตามแตละฝายกคอ วฒสมาชก ซงในยคนนเปนทหารเปนสวนใหญ

ในชวงนจงเกดการรณรงคทงในกลมสนบสนนและคดคานอยางกวางขวาง ความเคลอนไหวในประเดนกฎหมายการ ทำาแทงครงน เปนครงทสงคมไทยมการถกเถยงกนอยางจรงจงทงในเชงลกและกวาง ระหวางฝายสนบสนนซงเปนแพทยและ

นกวชาการ กบฝายคดคานซงนำาขบวนโดยพนเอกจำาลอง มการสมมนาระหวางทงสองฝายหลายครง ฝายสนบสนนโดยคณะ

กรรมาธการสาธารณสขฯ ไดจดสมมนาขนในชวงปดสภาเพอระดมความคดเหนในเรอง ' รวมกนสรางสงคมไทย โดยแกไข

กฎหมายทำาแทง' ขนในรฐสภา ซงนบเปนครงแรกในประวตศาสตรสภาไทยทเปดสถานทสำาหรบการจดสมมนาวชาการใน

ลกษณะนขน 17 เอกสารประกอบการสมมนาไดบรรจเหตผลสนบสนนการแกไขกฎหมาย 4 ประการคอ ในแงของตวออนใน

ครรภมารดา ในแงของสตรมครรภ18 ในแงของครอบครวของหญงมครรภ และในแงของสงคมโดยสวนรวม ( กรอบท 1)

กรอบท 1: ขอสนบสนนการแกไขกฎหมายทำาแทง 19

1.ขอสนบสนนในแงของตวออนในครรภมารดา ตวอสจของชายเปนสงมชวตเชนเดยวกบไขของ หญง อสจหนงตวผสมกบไขจงเกดเปนตวออนขนมาและเจรญเตบโตตอไป การทำาแทงคอการทำาลายตวออนซงเทากบทำาลาย

ชวตอสจหนงตวและไขหนงฟองเทานน ชายทกคนในโลกตลอดชวตจะทำาลายชวตตวอสจนบแสนลานตว และหญงทกคนในโลก

ตลอดชวตจะทำาลายชวตของไขทไมมการผสมอยางนอย 350 ฟอง ฉะนน การทหญงคนหนงจำาเปนตองทำาแทงโดยทำาลาย ตวออน จงไมมเหตผลใดๆ ทางวทยาศาสตร จะมาประนามไดเลยวาเปนฆาตกร

2. ขอสนบสนนในแงของหญงมครรภ สตรควรจะอยในสภาพทสามารถควบคมสรรพสงทเกดแกรางกายของเธอให มากทสดเทาทจะมากได เธอควรจะสามารถใชรางกายของเธอในวถทางทเธอตองการได โดยเฉพาะอยางยงในกรณทการใช

รางกายของสตรในทางหนงทางใด จกกอใหเกดผลอนลำาลกและยาวนานตอลกษณะการแหงชวตของเธอ สตรจงควรมสทธ อสระทจะตดสนใจไดวา จะอมทองตวออนจนกวาจะคลอด หรอจะทำาแทงเพราะไมยอมใหใชรางกายของเธอเพอการเตบโตของตว

ออนนน

3. ขอสนบสนนเมอพจารณาในแงของครอบครวของหญงมครรภ เสรภาพในการเลอกมลกเปนเสรภาพพนฐานของ สถาบนครอบครว สามภรรยาจะมเสรภาพในการกำาหนดขนาดของครอบครว การตดสนใจทจะมลกควรเกดจากเจตจำานงของทง

สามและภรรยา หากภรรยาเกดตงครรภโดยทครอบครวยงไมพรอมทจะรบภาระกควรมสทธในการทำาแทงได โดยเฉพาะในกรณท ฐานะทางเศรษฐกจของครอบครวไมอยในระดบทเอออำานวยใหสมาชกในครอบครวมความสขตามสมควรได

4. ขอสนบสนนเมอพจารณาในแงของสงคมโดยสวนรวม หากไมมการยอมรบทางกฎหมายใหมการทำาแทงได จะม ทารกจำานวนมากคลอดดวยความจำายอมของมารดา เดกเหลานจะมปมดอยแหงชวต และในหลายกรณ ผเปนมารดาไดทงทารก

ไวเปนเดกอนาถา ซงจะกลายเปนปญหาสงคมตอไปในอนาคต การยอมรบทางกฎหมายใหมการทำาแทงได กคอ การทำาแทงเปน วธการหนงของการควบคมจำานวนประชากร ซงสอดคลองกบนโยบายวางแผนครอบครวในประเทศ มปญหาการเพมขนอยาง

รวดเรวของประชากร เพราะจะมสวนลดอตราการเกดอยางสำาคญ

ทสำาคญคอ เอกสารดงกลาวในหนา 36-37 ลงขอความทหนงสอพมพตพมพขาวสมเดจพระบรมราชนนาถ พระราชทานวโรกาส ใหสมาชกสโมสรนกขาวหญงเขาเฝาทลละอองพระบาท เพอรบประทานเลยงนำาชาและพระราชทานพระ

กระแสสมภาษณเปนเวลาถง 4 ชวโมงเตม ซงเปนครงแรกในประวตศาสตร ในพระกระแสชวงหนง สมเดจฯ ทรงตอบคำาถาม ของนกขาวเกยวกบกฎหมายทำาแทงทเปนขาวอยในชวงนน สมเดจฯ ทรงตรสวา

ในการทำาแทงพระองคไมทรงทราบในดานกฎหมาย แตทรงเหนวาถามกฎหมายทำาแทงกจะด ทรงตรสวา ในทางพระ แลวการทำาแทงถอวาเปนบาป แตการใหโอกาสทำาแทงเปนการชวยเหลอผหญงทเคราะหรายได เพราะการทำาแทงททำา

อยางลบๆ เปนอนตรายทงแมและลก ดงนนผทผดพลาดไปชวตควรเรมตนใหมได ( ตำาวนสยาม ฉบบวนท 30 สงหาคม 2523)

ในฝายของผคดคาน นอกจากการโจมเรองศลธรรมแลว ยงหยบยกตวเลขสถตจำานวนผหญงทำาแทงป พ.ศ.ละ

ประมาณ 400,000 คน 20 ขนมาวพากษวา เปนตวเลขทเชอถอไมได เพราะถาคดจากจำานวนประชากรหญงวยเจรญ

พนธ ขณะนนแลวเทากบวาผหญงกลมอาย 15-44 ป ทกหนงในสบตองเคยทำาแทง 21 นอกจากนขบวนการคดคานนยง

ไดยนหนงสอถงนายกรฐมนตรดวย นายแพทยบญเทยมไดเลาวธการ lobby วฒสมาชกของฝายคดคานไววา

ผมทราบภายหลงจากบคคลทนาเชอถอมาก เดยวนเปนแมทพ หรอยายขนไปสงกวาแมทพแลวทง ผมไปในงานเลยง ของทหารเขาอนหนง เขากเขามาคยเรองนกคยกนถงเรองน เขากหวเราะ แลวเขากเลาใหฟงวาคณจำาลองน เขากเปน

พวกเพอนกน ไปขอ ไป lobby … แลวไมใชแคนน เขาทำากลอบายหลายอยาง ใหพวกทหารเขยนจดหมาย เหมอน

กบวาเปนพวกเดกๆ แลวสงมาใหพวกวฒสมาชก คนหนงได 200-300 ฉบบ เขาทำาถงอยางน

รางพระราชบญญตฉบบนนำาเขาสการพจารณาของวฒสภาในวนท 18 ธนวาคม 2524 และวฒสมาชกสวน

ใหญมความเหนเกอบเปนเอกฉนทไมผานรางพระราชบญญต (147:1) ตวรางจงถกสงกลบไปยงสภาผแทนราษฎรให

พจารณาอกครงหนงภายใน 180 วน แตกเกดยบสภาเสยกอน รางกฎหมายฉบบนจงตกไปตามขอบญญตของรฐธรรมนญ ในสมยนนนำามาสความลมเหลวในการแกไขกฎหมายการทำาแทงครงน อยางไรกตามถงแมจะไมเกดการยบสภา นายแพทยบญ

เทยมกมความเหนวายากทจะผานสภาผแทนฯ อกครงเพราะ

ถาสภาผแทนราษฎร ยนยนภายใน 180 วน ยนยนอยางเดมดวยเสยงเกนกวากงหนงของสภากเปนกฎหมายได เลย แตการทจะยนยนดวยเสยงเกนกวากงหนงในสภาน เปนเรองยาก เพราะอะไร เพราะสภาทประชมกนอยนตองนบ

องคกนอยเรอย ไมเหนเหรอ มนไมคอยจะครบองคประชม ทานประธานบญเทง ทองสวสด ซงทานเหนดวยกบ กฎหมายอนนอยางยงเลย ทานบอกวาคณหมอผมเหนดวยอยางยงเลย วนไหนถามสมาชกเขาประชมมากนะ คณหมอ

มาแจงใหผมทราบแลวขอเลอนเรองนขนมาเลย ผมจะจดการให แตไมมโอกาสอนนน

ความลมเหลวของยกน : แกกฎหมายทำาแทงเทากบทำาแทงเสร การเคลอนไหวในครงน นบเปนการเคลอนไหวทมเนอมหนงมากทสดในจำานวนการเคลอนไหวเรองสทธการทำาแทง

ทงหมดในประเทศไทย เพราะมผแสดงอยในละครฉากนมากมายทงผสนบสนน ผคดคาน และความสนใจของสาธารณชน และสอมวลชน การถกเถยงมขนทงในเวทสมมนา ในรฐสภา ในกลมนกวชาชพ บนถนน ในวน และในบาน

ดเหมอนหนงวาทมาของความสนใจในภาครฐทจะทำาการเปลยนแปลงกฎหมายนมาจากภายนอก คอจาการประชมของ นกกฎหมายเอเชย และจากแนวความคดทางประชากรศาสตรทเรมฝงตวมากบนโยบายประชากรทประเทศไทยไปสมาทาน

ศลไวตงแตป พ.ศ.2513 กอนมการประชมระดบโลกเรองประชากรครงทหนง ป พ.ศ.2514 ณ กรงบคาเรสท

( กฤตยา 2539) แลวสงผานมายงนกประชากรศาสตรจำานวนหนงทเพงจบการศกษาระดบปรญญาเอกมาจาก สหรฐอเมรกาดวยทนรอคกเฟลเลอร

เราไมควรละเลยบรรยากาศประชาธปไตยครงใบทเพงเปดขน หลงเหตการณนองเลอด 6 ตลาคม 2519 ในยค ของรฐบาลพลเอกเกรยงศกด ชมะนนท ความกลววาจำานวนประชากรจะมากเกนไปไดเขาไปกำากบแผนนโยบายประชากรและ

ทำาใหภาคราชการจำานวนมากเหนดวยกบการแกไขกฎหมายทำาแทง วากนไปแลว เหตผลหลกทสนบสนนการเคลอนไหวนมได อยทเรองสทธของผหญงแตประการใด เรองสทธของผหญงมาทหลง เปนเหตผลประกอบทเกดขนหลงจากขบวนการ

คดคานปรากฏตวขน เหตผลหลกทวานมประการเดยวคอ กฎหมายไมมผลในทางปฏบต เพราะการทำาแทงในสถานบรการ

ของรฐในหลายกรณเปนเรองทกฎหมายไมไดอนญาตใหทำาได ดงเหตผลทนายแพทยบญเทยมกลาววา 22

ทเราไดเสนอแกไขเพมเตมนนะครบ เปนสงซงวงการแพทย สถาบนแพทยทำากนอยแลว แตกฎหมายไมอนญาตให เหน ไหมครบ เราแกกฎหมาย เพมเตมกฎหมาย เพอใหสงทเขาทำาถกตองตามหลกวชาการแพทย มนถกตองทางกฎหมาย

… ดวย ทเราอยากใหแกไขไมใชเรองวาไมมทจะทำาแทง แตอยากใหบานเมองนไดมกฎหมายทเปนทเคารพและปฏบตได เพราะถากฎหมายทมอยแลวปฏบตไมได การไมปฏบตตามกฎหมาย การกระทำาผดกฎหมายมนรายแรงยงกวาทจะแกไข

ใหกฎหมายนนเหมาะสมกบสภาพความเปนจรงแลวปฏบตได แตสงเหลาน ผซงเขาคดคานเขาไมเหนดวย เขาไมไดมา พดเรองเหลาน

เหตผลประกอบทสำาคญถดมาคอ เหตผลทางประชากรทเปดเงอนไขใหทำาไดเมอการคมกำาเนดลมเหลว ในสวนนไดม

การเขยนแกไขอยางรดกมวาการคมกำาเนดนนตอง 'ไดรบบรการจากแพทยหรอโดยคำาสงแพทยแลวไมไดผล' เพราะการให บรการในหลายพนท แพทยมไดเปนผใหบรการโดยตรง เชน การจายยาคม การใสหวง และการฉดยา เปนตน

นายแพทยสพร วเคราะหวาความลมเหลวของความพยายามแกไขกฎหมายนในอดตทผานมา เกดมาจากเหตผลทาง สงคมวฒนธรรมและการเมอง โดยคนในสงคมมมมมองวาการทำาแทงเปนปญหาสวนตวของผหญง อกทงไมมขอมลทชดเจน

เกยวกบอตราการบาดเจบและการเสยชวตอนเนองมาจากการทำาแทง จงเปนการยากทจะสรางความตระหนกในความสำาคญและ

ความจำาเปนเรงดวนของปญหา (Suporn 1993) สำาหรบผเขยนแลว ความลมเหลวครงน เปนเรองของการคาดไมถง และขาดประสบการณของกลมผสนบสนนนนคอ

คดไมถงวาจะมขบวนการใหญโตออกมาตอตาน และนำาโดยบคคลระดบวฒสมาชก และเลาขาธการนายกรฐมนตร พนเอกจำาลอง

ศรเมองในขณะนน ซงมภาพลกษณตอสาธารณชนวาเปนผสมถะ สะอาด ซอสตย ดประหนงเหมอนพระสงฆ เพราะไดรบฉายา

'มหา' โดยไมเคยบวช จงสามารถสรางความสนใจ จงใจ และดงดดใจใหคนคลอยตาม 23 และเชอในวาทกรรม 'แทงเสร' ท ถกชขนมาในขณะนน กวาทฝายสนบสนนจะตงหลกไดทน กระแสแทงเสรกกระหมไปทวประเทศ เพยงแคตามแกวา สงทแกไขใน

กฎหมายนนมใชเปนการเปดใหมการทำาแทงไดอยางเสรกเหนดเหนอยพออยแลว นอกจากนนขบวนการคดคานยงมการจดตงท

เขมแขงกวา มประเดนชดเจนในการโจมตมากกวา ดงความเหนของชลดาภรณ สงสมพนธทวา 24

อำานาจในการเคลอนทแทจรงคออำานาจในการ frame ประเดน ไมวาพวกเราจะเคลอนอยางไร ดวยวธการแบบ ไหน ถาสงทเราเคลอนมนไมสอดรบกบระบบความเชอบางอยางของคนคอ ถาคนมนไมเปดรบทจะฟงหรอทจะเขาใจ มน

เคลอนยงไงมนกไมไป เพราะฉะนนอำานาจทสำาคญมากคอ อำานาจในการ frame ประเดน ขณะนฝง pro life ในประเทศไทยประสบความสำาเรจ เพราะวา frame ประเดนวา abortion คอการฆาและเปนการ

ฆาทเลวมาก เพราะเปนเรองของแมฆาลก กจบนะ

ฝายสนบสนนซงรวมถงองคกรผหญง นกกฎหมาย แพทย25 และนกวชาการ กวาจะรวมตวกนไดกใชเวลาพอสมควร ซงกเปนการรวมตวกนอยางหลวมๆ ไมมการจดตงแตอยางใด เวททสามารถจะเผยแพรเหตผลในการนำาเสนอแกไขกฎหมายก

คอ เวทสมมนา และในหนาหนงสอพมพเทานน ซงเมอถงตอนน ทางฝายสนบสนนจงไดระดมขอสนบสนนกฎหมายออกมาหลาก

หลาย ( ดกรอบท 1) ซงรวมถงเรองสทธทผหญงควรเปนผตดสนใจในเรองการทำาแทงเอง ในประวตศาสตรของการพจารณากฎหมายในรฐสภาไทย มนอยครงมากทกฎหมายซงผานการพจารณาจากสภาลางไป

แลวจะไปตกทสภาบน เพราะสภาบนในสมยทยงเปนสภาแตงตงมกจะไมคดคานกฎหมายจากสภาลาง แลวเหตใดเลา วฒสมาชก

ในยคนนจงยกมอคดคานกฎหมายนเกอบ ทงสภา ? ถาพเคราะหกนดแลว พบวาชยชนะของขบวนการตอตานน ไมไดมาจากการสนบสนนจากสาธารณชนแตอยางใด แต

เปนเพราะโครงสรางทางการเมองยคนนมากกวา วฒสมาชกสวนใหญในขณะนน ถามไดเปนทหารในกลมยงเตรก จปร. รน 7 ซงมพนเอกจำาลองเปนผนำาคนหนง กมสายสมพนธแนนแฟนกบทหารรนน เพราะแกนนำาของทหารรนนมสวนสำาคญในการเสนอ

รายชอผทสมควรไดรบแตงตงเปนวฒสมาชกชดนตอนายกรฐมนตร กลาวไดวา ในยคนทหาร จปร. รน 7 มอทธพลคบเมอง

การดงเสยงจากวฒสมาชกใหมาสนบสนนการตอตานกฎหมายฉบบนโดยผานเครอขายของทหาร จปร. รน 7 จงไมใชเรองท ยากเยนอะไรเลย

ความลมเหลวครงนนบเปนบทเรยนครงสำาคญ สำาหรบขบวนการเคลอนไหวเรองสทธการทำาแทงในยคปจจบนวาจะ สามารถแปรบทเรยนนมาสการปฏบตทจะนำาไปสความสำาเรจในการตอสยกตอไปในอนาคนไดอยางไร

2.4 การเคลอนไหวยกทสาม: ภายใตสถานการณเอดส

ในชวงป พ.ศ. 2530-2531 พรรคประชากรไทยและพรรคชาตไทยไดพยายามเสนอรางกฎหมายเรองนเขา

สสภาอกครง โดยพรรคประชากรไทยเสนอเพมเงอนไขเฉพาะ ประเดน ' หากทารกในครรภคลอดมาอาจพการ หรออาจเปนพาหะ นำาโรคราย ' ในขณะทพรรคชาตไทย เสนอเพมอกหนงเงอนไขคอ ' เมอการคมกำาเนดอยางถาวรของหญงนนผดพลาด โดยได

รบความยนยอมจากสาม' รางกฎหมายทงสองฉบบนถกสงไปใหแพทยสภาผานกระทรวงสาธารณสขพจารณา ซงในขณะนน

นายชวน หลกภย เปนรฐมนตรวาการทออกมายอมรบวาเอดสเปนปญหาระดบชาต ปลายป พ.ศ. 2531 แพทยสภามมต เหนชอบเฉพาะเงอนไขแรกโดยปรบแกขอความใหมดงน

' เมอมหลกฐานทางวทยาศาสตรทเชอไดวาหากทารกในครรภคลอดออกมาจะพการ หรอเปนพาหะนำาโรคราย' ทงนตองไดรบ

ความเหนชอบจากคณะกรรมการ ซงเปนผประกอบวชาชพเวชกรรม (แพทย) อยางนอย 2 คน ปรากฏวารฐบาลในยคนนไม

ไดแจงกลบมาวาไดนำาขอเสนอของแพทยสภาเขาสการพจารณาหรอไม ไดผลประการใด คอเรองเงยบไปเฉยๆ (จดหมายขาว

แพทยสภา เดอนกรกฎาคม- สงหาคม 2537 หนา 7-8)แมกระแสการตอสจะไมเปนทสนใจของสาธารณะมากเทาครงกอนเพราะกฎหมายยงไมไดรบการบรรจเขาพจารณาใน

สภาผแทนราษฎร ความพยายามแกกฎหมายทำาแทงครงนกยงไดรบการคดคานจากพนเอกจำาลอง ศรเมอง ซงขณะนนดำารง ตำาแหนงผวาราชการกรงเทพมหานคร โดยยงเนนการโจมตวาคอกฎหมายทำาแทงเสรเชนเดม และตงคำาถามกบกลมทสนบสนน

การแกกฎหมายวา

ทำาไมกลมทเสนอกฎหมายทำาแทงเสรดงกลาวถงไมแสดงความพยายามทจะเสนอหนทางแกปญหาสงคมทตนเหตเสย กอน ดวยการเสนอกฎหมายควบคมสถานเรงรมย สงตพมพลามกอนาจาร และสอทยวยกามารมณใหมการสำาสอนทางเพศ

ตางๆ (ให) มมาตรการควบคมทเขมงวดและมบทลงโทษทรนแรงกวาเดม อนเปนการแกทมลเหตแหงปญหาความฟอนเฟะ

ของสงคม ทนำาไปสการคดทำาแทงและฆาทารกทบรสทธ เพอแกปญหาเฉพาะหนาเทานน (วงเลบโดยผเขยน)

ในป พ.ศ. 2531 นนเอง นายแพทยบญเทยม ไดเขาแจงความทสถานตำารวจนครบาลพญาไท กลาวหาโรง

พยาบาลรามาธบด ฐานกระทำาความผดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 301 และ 302 จากการททำาแทงใหผหญงท

เปนโรคหดเยอรมนในชวงป พ.ศ. 2524-2528 จำานวน 362 ราย และนำาเรองดงกลาวนมาเขยนเปนบทความ

แลวตพมพในวารสารการแพทยเมอป พ.ศ. 2531 ดวย นายแพทยบญเทยม ใหเหตผลของการฟองแพทยครงนวา ผม ใหทนายเขาไปแจงความทสถานตำารวจพญาไท โดยทนำาเอกสารทางวชาการไปแจงความโรงพยาบาลรามาธบดวาทำาผดกฎหมาย

… เพราะมการทำาแทงทผดกฎหมาย กฎหมายไมไดอนญาต เรองกมอยวา นายแพทยทานหนง ทานเปนหวหนาภาคดวยกรจกกน ด ทานกทำาวจยในหญงตงครรภทเปนหดเยอรมน ทำาแทงไปกรายกราย ทำาไมถงตองทำา เหตผลอะไรบาง แลวตพมพออกเผย

… แพรทวโลก ผมเอารายงานวจยนนแหละเปนหลกฐานไปแจงความวานทำาผดกฎหมาย เอา เพออะไร เพอทจะใหแพทยพวกนนได เขาใจไดรสกบาง แลวจะไดชวยกนแกกฎหมาย แตกหยดอยแคนน

ตอมาเมอการระบาดของเชอเอชไอว/ เอดส ชดเจนเขาสระบบการระบาดลงไปสหญงแมบานทวไป และกำาลงกอตวสการ ระบาดคอจากแมสลก จงเกดความกงวลของผปฏบตงานวาจะมหญงตงครรภทตดเชอจำานวนหนงตองการการทำาแทงและ

เนองจากผหญงทตดเชอเหลานควรมสทธทจะขอทำาแทงไดตามบทยกเวนในมาตรา 305 (1) จงสงเรองเสนอตอ แพทยสภาใหตความ ทประชมแพทยสภาไดมมตใหสงเรองดงกลาวไปหารอคณะกรรมการกฤษฎกา โดยคณะกรรมการกฤษฎกา

( กรรมการรางกฎหมายคณะท 5) ไดตความวา แพทยไมอาจใชมาตรา 305 (1) แหงประมวลกฎหมายอาญา ทำาให

หญงทเปนโรคเอดสแทงลกไดโดยไมมความผด ดวยเหตผลวา การตความมาตรา 305 ซงเปนบทยกเวนความผดในวรรค

หนงทวา 'จำาเปนตองกระทำาเนองจากสขภาพของหญงนน' ตองตความโดยเครงครด บทยกเวนขอนหมายถงวา แพทยอาจ ทำาใหหญงแทงลกไดโดยไมมความผดเฉพาะในกรณจำาเปน เนองจากการมครรภจะเปนอนตรายตอสขภาพของหญงนนเทานน

ไมหมายรวมถงสขภาพของทารกทจะเกดมาแตอยางใด เมอขอเทจจรงปรากฏจากคำาชแจงของผแทนกระทรวงสาธารณสขและผ แทนแพทยสภาวา ในปจจบนยงไมมยาทจะรกษาโรคเอดสใหหายได ดงนนถงอยางไรผทเปนโรคเอดสกจะตายเนองจากโรคดง

กลาว การทำาใหผหญงทเปนโรคเอดสแทงลก จงไมใชกรณจำาเปนตองกระทำาเนองจากสขภาพนน เพราะแมจะทำาใหผหญงแทงลก แลว หญงทเปนโรคเอดสกจะไมหายจากโรคเอดสได และกจะตายเนองจากโรคดงกลาวในทสด

นายแพทยวฑรย องประพนธ มองวา การตความนถามองจากสายตาผหญงแลว กนบวาขาดเมตตามาก ( วฑรย

2537: 125-126) จากการทผเขยนตดตามพดคยกบกรรมการแพทยสภาในเรองน กรรมการหลายคนกลาววา ควรผลกดนใหมการแกไขกฎหมายในประเดนน โดยองคกรผหญงควรเปนแกนนำาเคลอนไหวจะเหมาะสมกวา เพราะแพทยสภา

เองเคยเคลอนเรองนแลว แตรฐบาลไมสนใจ

เมอสถานการณการระบาดจากแมสลกประทชดเจนยงขนนบจากป พ.ศ. 2537 เปนตนมา แนวปฏบตสวนใหญ

ของการแกปญหาคอพยายามโนมนาวใหผหญงทำาแทงพรอมทงทำาหมนให (โปรดดรายละเอยดในบททสาม) ในป พ.ศ. 2538 กรมควบคมโรคตดตอ กระทรวงสาธารณสขจงเสนอแพทยสภาใหพจารณารางกฎหมายนอกครงหนงดวยเหตผลท

วา ทารกทคลอดจากมารดาทตดเชอเอชไอวมแนวโนมสงขนถงปละประมาณ 17,000 ราย และมหญงมครรภทตดเชอ เพยงหนงในสเทานนทยอมทำาหมนทนทหลงคลอด รางกฎหมายฉบบนใชเวลาเดนทางพจารณาอยในกระทรวงสาธารณสขนบ

ตงแตยครฐบาลชวนหนง (2537-2538) ไปยงรฐบาลบรรหาร (2538-2539) ตอรฐบาลชวลต

(2539-2540) และมาทรฐบาลชวนสอง (2540-2543) ซงมาถงชวงนรางกฎหมายไดสงผานมาถง

กระทรวงยตธรรมและคณะกรรมการกฤษฎกาพจารณาสรปปรบเงอนไขทอนญาตใหทำาแทงไดเปน 'จำาเปนตองกระทำาเนองจาก

หลกฐานทางวชาการแจงชดวาทารกในครรภคลอดออกมาแลวอาจจะมความพการจนถงขนทพพลภาพหรอเปนพาหะนำาโรคราย' ตอมาในเดอนตลาคม 2541 ทประชมคณะรฐมนตรไดหยบยกรางกฎหมายนมาพจารณา แตมการคดคานจากทประชมราง

นจงถกถอนออกไป ( สวรรณา และนงลกษณ 2543) และไมมการนำากลบมาพจารณาอกเลย จนสนสมยรฐบาลชวนสอง

ความพยายามครงลาสดเกดขนในชวงป 2543 และจนถงขณะทเขยนบทความน ( ธนวาคม 2544) อนเปน

ผลมาจากการสำารวจสถานการณการทำาแทงในประเทศไทยในป พ.ศ.254226 แพทยสภาไดตงอนกรรมการศกษา

แนวทางแกไขประมวลกฎหมายอาญามาตรา 305 ขนมา 27 ผลการพจารณามมตใหขยายขอความในมาตรา 305(1) จาก 'จำาเปนตองกระทำาตอเนองจากสขภาพของหญงนน' เปน 'สขภาพกายและจตของหญงนน'28 และเพมเงอนไขเกยวกบ

ทารกในครรภเหมอนความพยายามกอนหนาน ในขณะทรางการแกไขฉบบนอยระหวางการรบฟงความคดเหนจากกลมบคคล ตางๆ ทเกยวของและประชาชนทวไป นายแพทยสรพงษ สบวงศล รฐมนตรชวยวากระทรวงสาธารณสข กออกมาเสนอความคด

ทจะใหมกฎหมายโทษผชายททำาใหผหญงทองแลวตองไปทำาแทง สวนนางสดารตน เกยราพนธ รฐมนตรวาการกเสนอความเหน ใหเพมบทลงโทษผประกอบการทรบจางทำาแทงใหสงขน อยางไรกตาม ความพยายามทงหมดนยงไมปรากฏออกมาเปนตวราง

กฎหมายทจะผานไปยงคณะรฐมนตรเพอเสนอใหรฐสภาพจารณาแตประการใด

บทเรยนของการเคลอนไหวยกน: การเมองเรองการตความกฎหมาย การเคลอนไหวในยกนแมจะตอเนองยาวนานหลายรฐบาล แตกเปรยบไดเหมอนการกระเพอมเลกๆ ในบอนำา

ใหญของปญหาเรองสทธการทำาแทง เพราะไมปรากฏเปนขาว สาธารณชนไมไดรบร เรองนเปนทรบรกนอยเฉพาะผเกาะตด ปญหานในแวดวงผทำางานเรองเอดส นนคอแมคนทำางานเรองเอดสทวไปกรบรไมมากนก ถงจะเปนเพยงความเคลอนไหวเลกๆ

แตผลการตความโดยเครงครดของคณะกรรมการกฤษฎกา และการปรบถอยคำาในขอเสนอเงอนไขทเพมกมนยสำาคญมากตอ การเคลอนไหวของขบวนการสทธการทำาแทงในอนาคต

ถาจะสรปบทเรยนของยกนผสานกบการเคลอนไหวในยกทสอง เหนภาพชดเจนขนวา การตอสเพอมงหวงแกไข กฎหมายทำาแทงทปรากฏในประมวลกฎหมายอาญาน มความเปนไปไดนอยมาก เพราะทงหมดยงอยในวงวนของวาทกรรม

ดงเดมของรากความคดทเราลอกเลยนมาจากประเทศตะวนตก นนคอการทำาแทงเปนอาชญากรรม ซงผหญงทตงครรภแลวไม พรอม เปนหนงในจำาเลยหลกของกฎหมายน ดงนนถาสงคมยงไมเปลยนมมมองน กคงยากทรฐบาลจะสนใจเลนประเดนนดวย

ประเดนถดมา ถาหวงจะตอสแคเพยงสทธรองขอใหทำาแทงไดเฉพาะกลมผหญงทตดเชอเอชไอว กไมไดประกนวา แพทยจะตอง

ยอมรบทำาใหเสมอไป เพราะแทจรงแลว บทยกเวนในมาตรา 305 (1) ในทางปฏบตจนทกวนนกอยทการตความของ

แพทยเองดวย ( ดวฑรย 2537: 36-42) และในขอเทจจรงกมแพทยจำานวนหนงทยอมทำาแทงใหผหญงตงครรภท

ตดเชออยแลว 29 บทเรยนทสำาคญทสดอยทวา คณะกรรมการกฤษฎกามแนวโนมทจะตความกฎหมายอยางเครงครด โดยไมสนใจตอ

บรบทของสงคมทเปลยนแปลงไป เนองจากยงคงยดหลกการทวาการทำาแทงเปนความผดทางอาชญา กรรม เงอนไขทใหทำาแทง

ไดตามมาตรา 305 นนมไดหมายความวาไมมความผด เพราะถาตความอยางเครงครดตามลายลกษณอกษรแลวคอ ม ความผดแตยกเวนโทษให ในขณะทแพทยสภากจะลอยตวอยเหนอปญหาการทำาแทง ไมตความอะไรทงสน เพราะคดวาเคยเสนอ

ใหแกไขกฎหมายไปแลว และขณะทแพทยสภาไมมหนาทตความกฎหมาย

ผทมงหวงจะใหเกดการตความกฎหมายเรอง 'สขภาพหญง' ใหกวางขวางครอบคลมความหมายของสขภาพตามท องคการอนามยโลกกำาหนดไว หรอตามความหมายของคณะกรรมการปฏรประบบสขภาพแหงชาตทเพงถกจดตงขนเมอเดอน

สงหาคมทผานมาน นนคอ สขภาพหมายถงการมคณภาพชวตทด มความสมบรณทงทางรางกาย จตใจ และความสามารถทจะ ดำารงชวตอยางสงบสนตสขในสงคม ผเขยนคดวาคงเปนเรองทจะสำาเรจไดยาก ตอประเดนน กตตพงษ กตยารกษ เคยใหความ

เหนไววา ไมนาจะใชวธทถกตอง ดวยเหตผลวา ( กฤตยา และนภาภรณ 2537: 78) การตความคำาวาสขภาพ ถากวางขวางเกนไป กจะทำาใหเกดปญหาในแงของสทธของชวตทจะเกดมาดวย สงนนเปนสง

สำาคญ เปนสทธของเขาทจะเกดมา นอกจากนยงจะมปญหาวาใครเปนผตความวาสขภาพ หรอเราจะปลอยใหหมอเปน

คนกำาหนดชะตาของชวตแม ซงมนอาจจะไมตรงกบแนวทางทผมเรยนไวในเรองสทธ (หมายถงสทธของผหญงทตง

ครรภไมพงประสงคในการควบคมรางกายตนเอง) แตจะเปนการใหคนอนเขามามสวนเกยวของมากเกนไป จนในทสด แลว การแกไขปญหาดวยวธนจะกลายเปนวธทไมถกตอง

2.5 เคลอนไหวยกทส: กระบวนยทธทลายคลนกทำาแทงเพอแกกฎหมายทำาแทง??? เรองทำาแทงกลบมาเปนขาวใหญ เปดโอกาสใหมการถกเถยงเรองจะใหผหญงทำาแทงไดหรอไมไดกนอกครง เหตเกดใน

ปลายเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2537 นายแพทยอดมศลป ศรแสงงาม สมาชกสภาผแทนราษฎร จงหวดกรงเทพมหานคร สงกดพรรคพลงธรรม ซงในขณะนนเปนรฐมนตรชวยวาการกระทรวงสาธารณสข นำานกขาวจากสอมวลชนทงโทรทศน วทย

และหนงสอพมพ เขาทลายโรงพยาบาลทใหบรการทำาแทงในยานคลองตน เหตการณบกทลายโรงพยาบาลถกแพรออกทางวทย ในทนท และเปนขาวใหญทางรายการขาวของโทรทศนทกชองในคนนน ในวนรงขนกเปนขาวพาดหวในหนาหนงของหนงสอพมพ

โดยมภาพนายแพทยอดมศลปหวถาดเลอด และภาพของผหญงในชดผปวยของโรงพยาบาลนงกมหนาบนรถเขนตพมพในหนา แรกของหนงสอพมพทกฉบบ

เหตการณนกอใหเกดปฏกรยาอยางกวางขวางในกลมองคกรผหญง แพทย และนกกฎหมายทใสใจในปญหาน มการ จดประชมโดยหลายหนวยงานเพอหาทางออกตอเรองน รวมทงการเคลอนไหวเพอผลกดนใหรฐบาลนำาขอเสนอไปปฏบต เรมตน

โดยคณะทำางานเพอสทธมนษยชนของสตร ซงเปนการรวมตวเฉพาะกจขององคกรผหญง นกวชาการ และนกกจกรรมดานสทธ

สตร30 ไดยนหนงสอตอนายแพทยอดมศลป พรอมเสนอแนวทางแกไขปญหาการทำาแทงใหรฐบาลแกไขดวนในวนท 8 มถนายน 2537 หวใจของขอเรยกรองไดแกการทำาแทงทปลอดภย ถกกฎหมาย และไมใชความผดทางอาชญากรรม แต

เปนเรองสขภาพของผหญง ประเดนทสำาคญอยางยงกคอ ตองมการพจารณาตามขอบงชทางการแพทยวาในระยะของการตง ครรภกสปดาหทผหญงในฐานะเจาของรางกาย ควรเปนผมสทธในการตดสนใจจะยตการตงครรภได ในขณะเดยวกนกตองไม

ละเลยสทธของทารกในการทจะมชวตรอด ทงนภายใตเงอนไขความปลอดภยของตวผหญงเอง (คณะทำางานเพอสทธมนษยชน

ของสตร 2537) เหนไดวา ขาวทเกดขนครงนมลกษณะของความจงใจทตองการใหเปนเรองสำาคญ ใหเปนทสนใจของสาธารณชนทวไป

ตรงกนขามกบการเคลอนไหวทเกดขนสามครงกอนหนาน ทมลกษณะเปนไปตามสถานการณจรงทสะสมปญหาตดตอกนมา ตว ละครสำาคญทสดในการเคลอนไหวยกนคอ นายแพทยอดมศลปเอง ซงรตวดวาถกตงคำาถามนานาประการตอวตถประสงคในการ

เขาทลายโรงพยาบาลเอกชนทรบทำาแทงครงน ในการสมมนาทางวชาการเรอง 'มาตราการทางกฎหมายกบปญหาการทำาแทง: ทางออกอยทไหน ?'31 นายแพทยอดมศลปไดอธบายถงการกระทำาครงนของตนวา เพอเปนการจดประกายใหสาธารณะหนมา

ใสใจปญหาการทำาแทงอกครงหนง และเพอใหเกดการเคลอนไหวผลกดนการแกไขกฎหมายทำาแทงตอไป โดยกลาวในชวงทาย

ของการสมมนาวา ( สถาบนกฎหมายอาญา 2538: 42-44)

… ทำาไมผมทำาเรองนมาคลายตฆองรองปาวเปนการหาเสยง ถาหากผมทำาเรองการทำาแทงนเปนครงแรก คนอาจจะ

… มองอยางนนได แต ผมสเรองทำาแทงมากวา 20 ปแลว ทจำาเปนตองเดนเขาไปแลวตามเอาตำารวจไปจบเอง กเพอจดประกาย ความคดใหกบสงคมอกครง มฉะนนจะมวนนไหม จะมการสนใจปญหาสงคมทเรอรงขนาดนไหม …ผมเหนดวยกบผอภปรายวา

… คำาวา ทำาแทงเสรเลกพดไดไหม เปนทบดเบอนใหเขาใจผดกนมาตลอด 32 ผมคดวานาจะเปนทเขาใจตรงกนแลววา กฎหมายท … มอยในขณะนแกปญหาสงคมไมได จำาเปนตองแกไขกฎหมายเพอใหเหมาะสมกบสงคม จะแกไขมากนอยอยางไรตองพจารณา

…กนในรายละเอยด

… ประเดนสำาคญทไมไดพดกนคอ เรองการปรบประจำาเดอน ซงเปนเรองใหญ ถาเรากำาหนดตรงนนไมได เรองการปรบประจำา เดอนซงเปนวธการแพทยซงยอมรบกนทวโลกทงในแงกฎหมาย คณธรรม หรอในแงวชาการกจะตองเปนปญหาทหาขอยตไมได

…อกตอไป … เรามาทำางานเพอสวนรวม ไมมอะไรทจะได 100% แนในการตอสครงน อยากใหพวกเราเรยงลำาดบความ

สำาคญกอนวา สงทนาจะไดคออะไร (ตวเอนดำาเนนโดยผเขยน)

นาสงเกตวา นายแพทยอดมศลปไดกำาหนดกาวตางๆ ของการเคลอนไหวไดตดตอกนเลยคอหลงจากเหตการณเกดขน

ไมนาน นายแพทยอดมศลปขอใหรายการสนทนาปญหาบานเมองของโทรทศนชอง 5 อดเทปการสนทนาเรองปญหาการ

ทำาแทง ควรหาทางออกอยางไร โดยผเขารวมสนทนามดวยกน 3 คนคอ นายแพทยอดมศลป ดร. กตตพงษ กตยารกษ จาก

สำานกงานอยการสงสด และผเขยน จากนนเพยงอกสปดาหเดยว กระทรวงสาธารณสขกจดประชมใหญเรอง 'การตงครรภไม

พงปรารถนาจะทำาอยางไร' ในวนท 23-24 มถนายน 2537 ณ โรงแรมเอเชย เพอรบฟงขอเสนอของผมสวน

เกยวของ และในวนท 7 กรกฎาคมปเดยวกน กจดประชมประชาพจารณในเรองน โดยเชญผเขารวมประชมจำานวนมากถง

700 คน ในทามกลางขอเสนอจากฝายตางๆ นน กระทรวงสาธารณสขไดจดตงคลนกใหคำาปรกษาแกผตงครรภไมพงประสงค

และตงชอวา 'คลนกดาวพระศกร'33 โดยมเหตผลวาชวยบรรเทาปญหาตอผหญงทตงครรภไมพงประสงค เพราะการแกไข กฎหมายถาจะมขนกคงใชเวลานาน อนทจรงแลว แนวความคดการเปดคลนกดาวพระศกรน นายแพทยอดมศลปไดกลาวไว

ตงแตไปอดเทปรายการโทรทศนดงกลาวขางตน และมากลาวซำาอกครงหนงในการสมมนาของสถาบนกฎหมายอาญา ดงตอไปน ( สถาบนกฎหมายอาญา 2537: 10-11)

… … การใหความชวยเหลอดวยมาตรการทางสงคม คอ พยายามทจะหาทางไมใหหญงโชครายเหลานนตองไปหาหมอ ทำาแทงเถอนอก แนนอนใหหมดสนทนทไมได แตพยายามทจะใหเธอไปในทางทผดกฎหมายนอยทสด และพยายามทจะใหรฐเขา

มาอมชเพราะถอวาเปนความรบผดชอบของรฐบาล ของกระทรวงสาธารณสขทจะตองรบผดชอบและอมชหญงเหลาน เปนหนาท

…ทจะปฏเสธไมได การทหญงเหลานมปญหาชวตอยางนนเปนคนไขคนหนงทกระทรวงสาธารณสขจะปฏเสธความรบผดชอบ ตรงนไมไดเดดขาด อยางนอยในสมยทรฐบาลชดนรบผดชอบอยเพอจะไมใหผหญงเหลานซงตามตวเลขทประมาณการอยาง

อนรกษทสดแลวป พ.ศ. ละ 300,000 คนไปหาคลนกทำาแทงเถอนใหนอยลง แลวเขามารบบรการทถกตองตามหลก … … วชาการ สงางามและเปดเผย ทไดสงการโดยใหโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข ทวประเทศ รวมทงโรงพยาบาลขนาด

… ใหญของกระทรวงสาธารณสขในกรงเทพฯ ใหเปดคลนกเรยกวา ศนยชวยเหลอผหญงตงครรภไมพงประสงค ตอนหลงมคน … เสนอวานาจะเรยกตรงนวาคลนกดาวพระศกร ซงผมวาเปนความหมายทด ซงเวลานทกแหงจะมเจาหนาทจ ำานวนหนงซง

ประกอบดวยแพทย นกสงคมสงเคราะห จตแพทย หรอนกจตวทยา รวมทงพยาบาลดานสงคม เวลานมแลวทกแหงไปทแผนกผ … ปวยนอกไดเลย เจาหนาทของคลนกนกจะสามารถทจะสอบถามประวต ตรวจรางกาย และใหคำาวนจฉยเฉพาะรายไปเลยวา

ปญหาทแทจรงคออะไร จำาเปนตองไดรบการชวยเหลอแบบใด

คลนกดาวพระศกรน เปดทำาการครงแรกทโรงพยาบาลราชวถ จากรายงานการประเมนผลการดำาเนนงานของคลนก

ดาวพระศกรพบวา ระยะเวลา 1 ป ของการเกดใหบรการ มผหญงตงครรภมาขอรบคำาปรกษาจำานวนทงหมด 1,123 ราย ทกรายลวนเปนการตงครรภทไมพงปรารถนาและตองการใหแพทยชวยทำาแทงให ผลการศกษาตดตามปรากฏวา ในจำานวนทมา

ขอรบคำาปรกษา ทงหมดกลบมาคลอดเพยง 69 ราย และทำาแทงเพอการรกษา 16 ราย ทเหลอนอกนนไมกลบมาทคลนก

อกเลย ( ทศพร และคนอนๆ 2538 อางใน สชาดา 2541)นายแพทยสพร 34 ซงตดตามสถานการณปญหานมาโดยตลอดใหขอมลวา เนองจากตดขดปญหาดานกฎหมาย นก

สงคมสงเคราะหทประจำาคลนกนจงแนะนำาไดแตเพยงใหผหญงตงครรภนนตอไป ซงเปนทางเลอกทผหญงจำานวนมากนนไม สามารถเลอกได คลนกดาวพระศกรจงปดตวไปในทสดเพราะไมมผมารบบรการ สะทอนใหเหนถงความลมเหลวของกลไกรฐบาล

ทนายแพทยอดมศลปหวงวาจะชวยคลคลายปญหานไดระดบหนง

ยกนเปนการเคลอนไหวทมากบการเมอง กไปกบการเมอง

การเคลอนไหวของนายแพทยอดมศลปตองยตลง หลงจากเกดวกฤตกรณกลม 23 ขนในพรรคพลงธรรม เมอพลตรจำาลองลงออกจากตำาแหนงผวากรงเทพมหานคร มาเขารบตำาแหนงรองนายกรฐมนตร และปรบรฐมนตรของพรรค

พลงธรรมออกจำานวนหนง หนงในนนคอนายแพทยอดมศลป บคคลทเขามารบตำาแหนงรฐมนตรชวยวาการกระทรวง สาธารณสขแทนคอ นายทนวฒน มฤคพทกษ ซงมไดสานตองานเรองคลนกดาวพระศกร และการผลกดนแกไขกฎหมายทำาแทง

แตอยางใด ถาจะมองอยางวเคราะหวา นายแพทยอดมศลปมไดสรางเหตการณขนมาเปนเกมการเมองเพอสรางผลงานของตน

แลว กเปนไปไดวานายแพทยอดมศลปตองการเคลอนไหวเรองนอยางสจรตใจ เพอหวงใหเกดมรรคผลจรงๆ เพราะคดวาถาตน อยในอำานาจคงทำาอะไรไดมาก และจากคำาอภปรายของนายแพทยอดมศลปในงานสมมนาของสถาบนกฎหมายอาญา สามารถ

มองตอไปไดวา นายแพทยอดมศลปเองมคำาตอบในใจอยแลวในการแกไขกฎหมายทำาแทง วาตนเองตองการอะไรบาง ดงน

( สถาบนกฎหมายอาญา 2537: 25-26) แนวทางแรกคอ แกกฎหมายโดยกระทรวงสาธารณสขเปนเจาของเรอง สามารถออกกฎกระทรวงแกปญหาเองได

แนวทางทสองคอ ใหอำานาจแพทยสภาในการออกแนวทางปฏบตใหแพทยซงเปนสมาชกแพทยสภาทงประเทศใชปฏบตเปน

บรรทดฐานเดยวกน ตวอยางเชน แพทยสภากำาหนดคำาวา 'สขภาพ' ใหมความหมายอยางไร โดยไมขดกบกฎหมายแมเปนตน

ซงในทนคงหมายถงการตความอยางกวางดงทกลาวไปแลว และหมายรวมถงสามารถตความใหยอมรบ 'การปรบประจำาเดอน' (menstrual regulation) เปนหนงชองทางของการทำาแทงไดดวย 35 สำาหรบประเทศไทยในทำาเนยบราย

ชอองคกรทใหคำาปรกษาและสงเคราะหหญงตงครรภไมพงประสงค ซงเปนเอกสารสรปความเหนของการสมมนา 36 ระบวาม

องคกรทบรการปรบประจำาเดอนอย 4 องคกร ทนาสนใจคอ เปนองคกรของรบหนงองคกร อกสามองคกรเปนองคกรสาธารณกศล

อยางไรกตาม นายแพทยอดมศลปเมอถกปรบออกจากตำาแหงรฐมนตรแลว กยตบทบาทการผลกดนเรองนไปดวย ไม ไดเคลอนไหวอะไรอกเลยหลงจากน การเคลอนไหวครงนจงคอนขางเปนการเคลอนไหวสนๆ ฮอฮาแบบมวนเดยวแลวจบไปเฉยๆ

เมอตวเอกของเรองพนอำานาจทางการเมองไป ถาจะมองในแงดกพบวา การเคลอนไหวทเกดขนและตกคางในสวนอนๆ คอใน องคกรผหญง นกวชาการ และนกกฎหมาย โดยเฉพาะสถาบนกฎหมายอาญา กยงคงเกดขนตอเนอง ดงจะกลาตอไป

2.6 การเคลอนไหวยกทหา: กาวของนกเคลอนไหวเพอสขภาพผหญง การเคลอนไหวครงน ในระลอกแรกเปนการเคลอนไหวทตอเนองจากยกทส แตผเขยนนำามาแยกไวในสวนของยกทหา

เพราะมจดตดในเรองจดยนของการเคลอนไหวทสำาคญ นนคอเปาหมายของการเคลอนไหวเพอการเปลยนแปลงครงน มจดยน ชดเจนวาเปนไปเพอสขภาพผหญง และใหผหญงทเปนเจาของปญหาตดสนใจดวยตวเองภายใตระบบทมขอมลรอบดาน มการให

คำาปรกษาสำาหรบผทตองการ และภายใตระบบบรการของรบและองคกรพฒนาเอกชนทจะเขามาเสรมชวย นอกจากน ยงมจดยน

ชดเจนสำาหรบการเปลยนแปลงทางกฎหมายวา แนวทางทตองการไมใชการแกไขประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 305 แต

เปนการยกเลกประมวลกฎหมายอาญามาตรา 301 ถง 305 ทงหมด แลวรางพระราชบญญตฉบบใหม ทมเนอหาทเออ สทธประโยชนแกผหญงทตงทองเมอไมพรอมโดยเฉพาะ ทงนจะแบงการเคลอนไหวเปนสองระยะคอ ระลอกแรกตอเนองจากยก

ทส และระลอกทสองคอสถานการณปจจบนนบตงแตตนป พ.ศ.254337

กาวของนกเคลอนไหวเพอสขภาพผหญงระลอกทหนง

ในปลายป พ.ศ. 2537 ไดมการประชมเรองการทำาแทงตอเนองกน 2 ครง โดยผจดเจตนาจบประเดนใหมใน การถกเถยงใหไมเนนไปทการปรบเปลยนกฎหมายอยางเดยว และเพอใหสามารถเจรจาขอทนจากองคกรทนได จงเสนอแนวทาง

เชงปองกนและการใหบรการทางดานสาธารณสขเปนหวเรองของการจดสมมนา 38 การสมมนาในครงแรกเปนการประชมกลม

เลกเฉพาะผทำางานเกยวของกบประเดนทตงไววา 'ทศทางใหมของการบรการวางแผนครอบครวและเพศศกษา: ทางออกของ

การตงครรภไมพงประสงค' มผเขารวมประมาณ 50 คน โดยแบงหวเรองออกเปน 4 ดานดงน

(1) จรยธรรมกบยตธรรม: ทางเลอกหรอทางแยกในการแกไขปญหาการตงครรภไมพงประสงค39 (2) เพศ

ศกษา: รากเหงาของการแกปญหาการตงครรภไมพงประสงค (3) ทศทางใหมของการวางแผนครอบครว: สงทาทาย

นโยบายสาธารณสข และ (4) การปรบเปลยนกฎหมาย: ฐานเสรมการแกปญหาการตงครรภไมพงประสงค โดยในแตละ

เรองมผนำาเสนอและผใหความเหน 40

สวนครงทสองเปนการประชมระดบชาตเรอง 'การตงครรภไมพงประสงค: ประเดนทาทายการใหบรการ

ทางดานสาธารณสขของรฐ' มผเขารวมประชมประมาณ 250 คน รปแบบเปลยนไปเปนการนำาเสนอเอกสารสามเรองในชวง

เชา ซงทกเรองเหนพองกบการสรางทางเลอกใหกบผหญงทตงครรภไมพงประสงค และมผวจารณสองคน 41 (1) ทองกบ

แทงในมตของสขภาพและการใหบรการ (2) ทองกบแทงในบรบทเรองเพศและเพศศกษา และ (3) พทำาทอง นองทำาแทง ซงเปนมตทางประวตศาสตร และในชวงบายเปนการประชมกลมยอยเพอระดมความเหนเพอแกปญหา ทงนในเอกสารสมมนาได

กลาวถงปญหานไววา ( กฤตยา และนภาภรณ 2537)

… โดยขอเทจจรงแลว การตงครรภไมพงประสงคเปนสงทแสดงใหเหนถงความลมเหลวของสงคมในการปรบเปลยน บรรทดฐานทเกยวของกบเรองความสมพนธระหวางผชายกบผหญงใหสอดคลองกบสภาพความเปนจรง ความไร

ประสทธภาพในการใหความรเรองเพศศกษาแกประชาชนทงทเปนวยรน เยาวชน และผใหญ และการไมสามารถให บรการในเรองการควบคมการตงครรภทมประสทธภาพแกประชาชนไดอยางทวถง แตเงอนไขทางสงคมไดทำาใหผหญง

ตองกลายเปนผรบผดชอบและแบกผลลพธตางๆ ทเปนความเจบปวดทงทางรางกาย จตใจ อารมณ และสงคม อนสบ เนองมาจากการตงครรภไมพงประสงค โดยปราศจากการชวยเหลอและสนบสนนจากสงคมอยางเปนระบบ

… กลาวอยางยตธรรม ผหญงทตงครรภและคดวาครรภนนไมพงประสงค คอเหยอของความลมเหลวของการจด กลไกทางสงคมใหมประสทธภาพ ผหญงเหลานมสทธทจะไดรบบรการจากสงคมทงในดานการปรกษาแนะนำา การดแล ใหไดรบความปลอดภยในรางกาย และการสนบสนนทางดานจตใจ แตเหตการณทผานมาแสดงใหเหนวา ผหญงทตง

ครรภไมพงประสงคจะไดรบบรการคำาปรกษาทสรางสรรคจากสงคมนอยมาก และหญงทตดสนใจยตการตงครรภยง ตองพยายามชวยตนเองเทาทจะทำาได ในเรองการแสวงหาบรการทงทมความปลอดภยและไมมความปลอดภย

นอกจากนหญงเหลานยงถกนยามตามฎหมายวาเปนผประกอบอาชยากรรมอกดวย

การเคลอนไหวนเปนแคเพยงระลอกเลกๆ ทกลาวไดวา คอนขางเนนไปในทางวชาการและจดเฉพาะในแวดวงของผ สนใจปญหาและผททำางานเกยวของโดยตรงเทานน ทศนคตของคนกลมน สวนใหญมแนวโนมไปในทางทเหนดวยกบการเปด

โอกาสใหผหญงทตงครรภไมพงประสงค ผลกระทบของการเคลอนไหวตอสาธารณะโดยทวไปจงนอยมาก แมวาจะมสอมวลชน โดยเฉพาะหนงสอพมพและวทยสนใจนำาไปเผยแพรตอกตาม ผเขยนในฐานะทมผจดมองวา ในเชงวชาการแลว ผลการประชมถก

เถยงจากการสมมนาทงสองครง เปนฐานทสามารถนำาไปใชสรางความเขาใจตอสาธารณะในการเคลอนไหวครงตอไปได โดย เฉพาะในประเดนเรองจรยธรรม ศลธรรม และประเดนกฎหมาย เรองหลกเกณฑใชดลยพนจ ไมฟองคด ดงตวอยางการอภปราย

ตอไปน

(1) ประเดนจรยธรรมและความยตธรรม จากสวนหนงของคำาอภปรายนำาเสนอของสมภาร พรหมทา (กฤตยา

และนภาภรณ 2537: 18)

มาถงเรองการทำาแทง ผมคดวาถาในสงคมไทยเรามคำาอธบายทคอนขางชดเจนเปนรปธรรมวา สงนคอสงจำาเปน แมวามนจะเปนบาป แตวามนเปนความจำาเปน และความจำาเปนนอาจจะเปนความจำาเปนระยะสนได ไมเปนไร ถาเรา

มคำาอธบายทเพยงพอ ผมคดวาพทธศาสนาคอนขางจะเปดกวาง ไมปด ถาหากไดอานหนงสอของทานเจาคณประ ยตฯ กจะพบวา เวลาทมคนถามเรองการทำาแทงนจะทำาอยางไร ทานเจาคณฯ กจะพดเปนทางกวางๆ คอทานเจา คณฯ อาจจะไมไดแยก แตทานบอกวาทกคนควรจะรคอเรองนเปนจรยธรรมสวนบคคล มนเปนเรองซงเปนบาป

แตถาหากสงคมคดวามเงอนไข มปจจยซงจำาเปนจะตองอนญาตในบางกรณ ทานกคดวาพทธศาสนากคงไมปฏเสธเรองความจำาเปนอนนน

(2) ประเดนกฎหมายเรองหลกเกณฑใชดลยพนจไมฟองคดทำาแทง จากสวนหนงของคำาอภปรายใหความเหนของ

กตตพงษ กตยารกษ ( กฤตยา และนภาภรณ 2537: 18) การฟองหรอไมฟองโดยใชดลยพนจหมายความวา ถงแมมหลกฐานเพยงพอและผกระทำาผดไดกระทำาผดจรง แต

ถาการฟองไมทำาไปเพอประโยชนสาธารณะ การฟองคดนนจะไมมประโยชนอะไรเกดขน อยางเชน ไมมผเสยหาย ชดเจน ไมไดมการกระทำาซงมลกษณะการหากำาไร คณหมอทกระทำาดวยเจตนาบรสทธทตองการจะชวยเหลอ แมวา

จะมความผดตามกฎหมาย เราคดวาขาราชการทเขามามสวนเกยวของ (หมายถงอยการ) กลาตดสนใจ อาจจะไม ตรงกบกฎหมายโดยตรง แตทำาดวยความบรสทธใจ สามารถตรวจสอบได มเหตผลทจะชแจงตอสาธารณชนได

ผมเชอวาประชาชนจะฟงการตดสนใจของเรา และประชาชนกจะสามารถแกปญหาในสวนนได ตอนนทางสำานก อยการกำาลงดำาเนนการรางหลกเกณฑใชดลยพนจไมฟองคดแมจะมพยานหลกฐานวากระทำาผดจรง โดยกฎเกณฑ

เหลานจะตองโปรงใส ยตธรรม ไมมเรองผลประโยชนเขามาเกยวของ อาจจะเปนหลกประกนใหคณหมอซงแมจะไม … มากนก เพราะเราคงไมประกาศใหทำาไปโดยเสรวาเราจะไมฟองนะ อยางนนเราคงทำาไมได แตอาจเปนเครองชวย

ไดบางในขณะทยงไมมการแกกฎหมาย

กาวของนกเคลอนไหวเพอสขภาพผหญงระลอกทสองทกำาลงจะเรมตน

ในตนป พ.ศ.2543 ทผานมานมการรวมตวขององคกรภาครฐ เอกชน และนกวชาการ เปนคณะทำางานชอ

'ผหญงกบการตงทองทไมพรอม' ทงนเปนผลมาจากการเคลอนไหวของโครงการรณรงคเพอสทธอนามยเจรญพนธใน

ประเทศไทย (Reproductive Rights Research and Advocacy in Thailand)42 การเคลอนไหวหลกทเกยวของกบเรองสทธการทำาแทงเรมจากการทำาวจยเพอบนทกประสบการณของผ

หญงทตงทองเมอไมพรอม การจดเครอขายสอมวลชนเรองสทธการทำาแทง และการจดสมมนาระดบชาตเรอง 'ทางเลอกของผ

หญงทตงทองเมอไมพรอม' เมอวนท 6 กรกฎาคม 2543 โดยมผเขารวมประชมรวมกวา 700 คน 43 ชอของการสมมนาครงนมาจากการสรปผลการวจยทพบวา ผหญงทตงทองและตองการยตการทองนน ไมวาจะเปนผ

ทไดตดสนใจทำาแทงไปแลวและปลอดภยด ทำาแทงไปแลวแตเกดอาการแทรกซอนจากการทำาแทงจนตองเขารบการรกษาในโรง พยาบาล ผทกำาลงตงทองไมพรอมอย และผทคลอดบตรทเกดจากการทองเมอไมพรอมนนไปแลว ไมวาจะเปนกลมใด พบวาผ

หญงใชวาทกรรมคำาวา 'ไมพรอม' บอยครงมาก ดงปรากฏในรายงานเบองตนของการวจยดงน ( กนกวรรณ 2543: 27)

ผหญงทกกลมไมวาจะผานการทำาแทงมาแลวปลอดภย หรอมอาการแทรกซอน หรอยงทองอย และคลอด แลวกตาม ผหญงทกวน ทกสถานภาพสมรส ทกระดบการศกษา และทกอาชพ พดเหมอนกนหมดวา ทองทเกดขนนน

'เปนความไมพรอม' และเพราะไมพรอมมนจงเปนสาเหตแหงปญหาทเธอเหลานนประสบอย แตตางคนตางกใหความ หายความไมพรอมแตกตางกนไปตามสถานการณของแตละคน วาทกรรมนสะทอนถงนยสำาคญสองประการคอ หนง

สถานการณทพรอมสำาหรบคนๆ หนง ไมใชสถานการณทพรอมของคนอกคนหนง แมจะอยในสถานการณทคลายคลง

กน คนอาจใหความหมายของคำาวา 'ไมพรอม' ตางกนไป ดงนนคนเราไมสามารถและไมควรจะใชมาตรฐานความ

'พรอม' ของตนตดสนใจสถานการณความพรอมของผอน และ สอง 'ความไมพรอม' เปนการใหความหมายใหม ของการทองทไมตองการ วามใชเปนเรองของความไมตองการ เปนความเลวราย เปนความผดพลาด เปนความรกสนก

ความไมใสใจ ความชย และหรอความเลว ความหมายใหมทใหโดยผหญงททองเมอไมพรอมเอง ดจะไปในแนววา เปน เพราะผลแหงจงหวะชวตและชะตากรรม ไมเจอเองจะไมร ปานนน

ความพยายามของกลมนกกจกรรมเพอสขภาพผหญง 44 (women's health advocates) ทตองการรอสรางความเขาใจผดตางๆ เกยวกบผหญงทตองการยตการตงครรภทตนเองไมตองการ

ดงกลาวมาน มเปาหมายการเคลอนไหวชดเจนวาเปนไปเพอสขภาพผหญง และมแนวทางในการเคลอนไหวเพอเรยกรองทาง

เลอกสำาหรบผหญงททองเมอไมพรอม โดยทางเลอกตางๆ นนอาจมใชลงเอยดวยการทำาแทงเสมอไป แตเปนทางเลอกครบ

วงจร มขอเสนอเปนชด (package) มการระดมสรางเครอขาวกลมคนหลากหลายอาชพมาเขารวม รวมทงคนทไมเหน ดวยกบการทำาแทง นนคอ หากไมตองการใหผหญงทำาแทงจะมขอเสนออะไรบาง ขอเสนอของคนกลมน สามารถนำาไปแปรปฏบต

ในเชงรปธรรมใหเปนประโยชนกบผหญงทไมตองการทำาแทงได ทงนการเคลอนไหวจะใชองคความรใหมๆ และขอมลทรอบดานมาเปนฐานในการวางยทธวธในแตละเรองไป

หวใจของการสรางทางเลอกเหลานคอ ตองใหผหญงทเปนเจาของปญหาตดสนใจดวยตวเอง ภายใตระบบทมขอมล รอบดาน มการใหคำาปรกษาสำาหรบผทตองการ และภายใตระบบบรการของรฐและองคกรพฒนาเอกชนทจะเขามาเสรมชวย

นอกจากนยงมจดยนชดเจนสำาหรบการเปลยนแปลงทางกฎหมายวา แนวทางทตองการไมใชการแกไขประมวลกฎหมายอาญา

มาตรา 305 แตเปนการยกเลกประมวลกฎหมายอาญามาตรา 301 ถง 305 ทงหมด แลวรางพระราชบญญตฉบบ ใหม ทมเนอหาทเออสทธประโยชนแกผหญงทตงทองเมอไมพรอมโดยเฉพาะ รวมทงเคลอนไหวและทำางานรวมกบประชาคม

ตางๆ ในขบวนการปฏรประบบสขภาพเพอผลกดนใหเรองสขภาพผหญง เปนประเดนทถกบรรจไวในรางพระราชบญญตปฏรป

ระบบสขภาพทเกดขนในชวง 3 ปขางหนาเชนกน อยางไรกตาม การเคลอนไหวของกลมนกกจกรรมเพอสขภาพผหญง อยในระหวางการทำาวจบเพอสรางหลกฐานขอมล

เรองนอยางรอบดาน การรณรงคตอสาธารณชน ผวางนโยบาย นกการเมอง และสอมวลชน และการสรางเครอขายประสานไป

กบองคกรและกลมททำางานเกยวของทกดาน ความเคลอนไหวทวานเรมตนในป พ.ศ.2543 นเอง สมควรทจะตดตาม อยางใกลชดตอไป

2.7 ขอสงเกตเชงแนวคดตอการเคลอนไหวในอนาคต

(1) การเคลอนไหวเรองสทธการทำาแทงทผานมา แมจะมความตอเนองพอสมควร แตยงไมสามารถจดอย ในรปของขบวนการทมการจดตง มองคกร หรอกลมองคกรมารองรบทำางานเดนหนาตอสไปดวยกน การทำางานมลกษณะตาง

คนตางทำา องคกรทเขามาเคลอนมไดมเจตนาทจะเคลอนไหวเพอเพมสทธใหผหญงสามารถควบคมเนอตวรางกายของตนเองได แตเปนการเคลอนเพราะเหนวากฎหมายไมมผลในทางปฏบต และไมชวยแกปญหาผหญงททองเมอไมพรอมบางกลม เชน กลมผ

หญงทตดเชอเอชไอว หรอปวยดวยเหตอนๆ ในขณะทองคกรผหญงเองกเขามามบทบาทนอยมากในการกำาหนดยทธศาสตรและ

ยทธวธการเคลอนไหวทผานมาทงหมด ตอประเดนน ศรพร สะโครบาเนค 45 กลบมองเปนขอบวกทองคกรผหญงมใชตวเคลอนหลกในเรองนวา

คดวามนนาจะเปนสงทดทคนในภาคอน ใน SECTOR อนมาเคลอนในเรองน คอผหญงมาเคลอนเองมนจะยง แยกวา อยางหมอกจะดในเรองสขภาพอนามย สงทตองสญเสยทรพยากร มนกยงไมไปถงไหนเลย เพราะฉะนนถาผ

หญงมาเคลอนยงอาจจะไมไปถงไหนดวย แลวคดวาถาจะชประเดนเรองสทธเนอตวในรางกาย ยงจะไมไดเลย เพราะคด… วาสงคมไทยจะอะไรนะ เรองสทธมาทหลง ถงแมวาตอนนกระแสของโลกมนจะเปนเรองสทธ แตในเรองประเดนทาง

กาย เพราะวามนเกยวเนองชวตอน แลวยงเรองของผหญงและเดก เดกจะตองมากอนอยตลอดเวลา สทธของเดกจะ… ตองมากอน เพราะฉะนนคดวาเรองทำาแทง มนตองมาดยทธศาสตร ยทธวธใหละเอยดออนมากกวาน แลวกโดยสวน

ตวคดวา ถาชประเดนเรองสทธของผหญงในรางกาย ในอะไรอยางน ไมมทาง ไมมทางผาน

(2) การทำางานความคดกบผททำางานเกยวของกบประเดนการทำาแทงในแงมมตางๆ เชน นกกฎหมาย แพทย พยาบาล สอมวลชน เปนความจำาเปนทไมสามารถมองขามได เพราะขอเทจจรงทพบกคอ คนทำางานเหลานจำานวนหนงยง

คงไมปรบเปลยนวธคด ทศนคต และการแสดงออก หากแตเชอตามกฎเกณฑเกาทไดเรยนรมาในอดต และเผยแพรความคดน ตอไปโดยไมมการตรวจสอบ หลายครงคนทำางานเหลานกลบมาเปนผตอตานอยางรเทาไมถงการณ

(3) ขอออนดอยของการเคลอนไหวทสำาคญคอ ไมไดใหความสนใจตอการรวมพลงประชาชนเขาเปนสวน หนงของขบวนการ การทำางานทผานมาของการเคลอนไหวมกละเลยความสำาคญเรองการใหความรและขอเทจจรงทครบรอบ

ดานเกยวกบการตงครรภไมพงประสงคแกสาธารณชน องคความรเกยวกบความตองการยตการตงครรภของผหญงกลมหนง ไมถกสงผานไปยงประชาชน และไมสามารถกระตนใหประชาชนตองการมสวนรวมในการเคลอนไหวมากขนได นนคอขบวนการ

เรยกรองสทธการทำาแทงยงไมถกยกระดบไปเปนการเมองภาคประชาชนมากพอ และเพราะตวการเคลอนไหวยงไมมระบบตรวจสอบวธคดของประชาชนกลมตางๆ ตอการทำาแทง จงทำาใหไมมฐาน

ขอมลทจะจดกลยทธเคลอนไหวตอไปอยางใหประชาชนมสวนรวมไดอยางสมบรณ และกาวหนาอยางทควรเปน ฝายทไมเหนดวย กบการทำาแทงสรางขอมลทผดและภาพทเกนจรงเกยวกบการทำาแทง แลวทำาใหเกดความเขาใจไขวเขวในกลมผดอยขอมล และ

เกดการตอตานการทำาแทงโดยไมมเหตผล โดยผดหลกความจรง โดยตตรา ตดสน และใหนำาหนกในเชงลบกบการทำาแทงไปกอน แลวมาโดยตลอด ในขณะทตวการเคลอนไหวเรองแทงเอกออนดวย มไดมระบบโตตอบทเปนทางการและตอเนองเพอใหขอมลท

ถกตองและเพอลดความเขาใจผด

(4) ผลของขบวนการคดคานในยคทพลตรจำาลองเปนหวหอกนน ยงคงมผลสะเทอนอยถงปจจบนเพราะ

คนจำานวนมากยงคงเขาใจวา ' เมอมการตงครรภไมพงประสงค ตองมการทำาแทง และตองโยงไปถงแทงเสร' ซงเชอมโยงไปส องคความรผดๆ เกยวกบเรองการตงครรภไมพงประสงค ความเขาใจผดนเปนอปสรรคสำาคญตอการทำางานขบเคลอนเรองสทธ

ในการทำาแทง เปนความเขาใจทกอใหเกดการตอตานโดยไมฟงเหตผล เปนการสอสาระทผดไปจากความจรง และเปนความเขาใจ ทถกสงผานจากผสอสารถงผรบสารมาโดยตลอด ไมวาจะโดยเจตนาหรอไมเจตนากตาม นอกจากนยงเปนการสงตอสารทกระทำา

ตอเนองกนมา โดยไมเคยมใครยอนถามถงความถก ตองของขอมลเลย

การเคลอนไหวในอนาคตจำาตองขบคดยทธศาสตรใหมในการลบคำาวา 'แทงเสร' ออกไป การสรางกรอบใหมของการ

ตอสใหเปนเรองของ 'ทางเลอกเมอไมพรอม' อาจชวยคลคลายวาทกรรมเรองแทงเสรไปไดระดบหนง แตยงคงมความจำาเปนท ตองเตรยมขอมลและองคความรใหมากพอในการสรางชดคำาอธบายและความหมายวา การทำาแทงอาจเทากบการฆา หรอไม

เทากบการฆาอยางไร บาปหรอไมบาปอยางไร จรยธรรมของสงคมทควรยดถอในเรองนคออะไร และเพราะอะไร ขณะเดยวกน ตองสามารถอธบายไดวาทางเลอกทนำาไปสการทำาแทงไมใชการทำาแทงเสรอยางไร

องคความรทจำาเปนในการสรางชดคำาอธบายมอยสองดานคอ ดานหนงจะยอมรบหรอไมวาตวออนทอยในครรภนน แม

เปนสงมชวต แตเปน 'มนษย' หรอภาษากฎหมายเรยกวา 'บคคล' ดวยหรอไม เพราะถาไมใชมนษย ความกงวลเรองบาปอาจ ไมเปนคำาถามมากนก แตถาคดวาตวออนเปนมนษยแลว กจะกลบมาทคำาถามอกดานวา สทธของผหญงทตงทอง กบตวออนใน

ทอง สทธของใครมากอน แมวาปจจบนขอกฎหมายในประเทศตะวนตกหลายแหง เชน องกฤษ และสหรฐอเมรกาในบางรฐ

ยอมรบวาในชวง 12 สปดาหแรกของการทอง สทธอยทคนอมทองกตาม แตการเตรยมคำาอธบายใหรดกมวาสทธของใคร ควรมากอนนนสำาคญ

ตวอยางของคำาอธบายรปธรรมทชวยใหสาธารณชนเขาใจไดชดแจงขน เชน ในกรณวกฤตทจำาตองเลอกลกหรอแม

แนวปฏบตทวไปจะชวยชวตแมไวกอนลกเสมอ หรอ ตวอยางนทานเปรยบเทยบดงตอไปน ( กฤตยา และนภาภรณ 2537: 11)

สมมตวาวนหนงเรานอนอยตอนกลางคนแลวเปดหนาตางๆ หนงทงไว พอตอนดกเราลงมาทหองนนเพอทำาธระบาง อยาง กพบวามคนๆ หนงปนเขามานอนอยในหองนน ชวงนนเปนฤดหนาว หมะตก ปญหากคอเราไมตองการใหคนๆ

นนเขามาอยในบานของเรา โดยเราไมไดเชญเขามา คำาถามกคอ เวลาทเจาของบานไลคนนนออกจากบานโดยบอกวา คณไมมสทธอยในบานฉน แลวคนๆ นนกแยงวาคณไมมสทธไลผม เพราะถาออกไปขางนอกผมจะตาย เพราะฉะนนผม

มสทธอนหนงคอ สทธทจะมชวตอยของผม จากตวอยางนผเสนอความคดเขาบอกวา โดยสามญสำานกของคนทวไป เราคดวาเจาของบานมสทธเตมท ถงแมคนซงเขามาอยอาศยจะอางสทธทจะมชวตอย เรายอมรบวาเขามสทธอนนน

แตถาเอาสทธของเจาของบานกบสทธของคนซงเขามาอยอาศยเทยบกนแลว เราตองยอมรบวาคนทเปนเจาของบานม สทธมากกวา ถาหากวาเราตองการจะใหเจาของบานชวยชวตคนๆ นน เรากตองใชวธออนวอนดวยวธจงใจ แตไมใชดวย

วธกำาหนดเปนกฎหมายวา ในกรณเชนนไมวาเจาของบานจะเตมใจหรอไมเตมใจ กตองใหคนๆ นนอย

(5) เปนทยอมรบกนมานานแลววา กฎหมายเกยวกบทำาแทงในปจจบน มผลนอยมากในทางปฏบต ไมวา จะเปนการควบคมใหปรมาณการทำาแทงลดลง หรอ การเอาผดกบผทำาผดตามทกฎหมายระบ แตความรตรงนขาดหลกฐานเชง

ประจกษในแงตางๆ มารองรบ ไมวาจะเปนการพฒนาทางเทคโนโลย ผลการตความเองทแพทยหรอองคกรสาธารณกศลหลาย แหงทำาอยแลวนำาไปสการใหบรการปรบประจำาเดอน ความสญเสยในชวตของผหญงหรอจากอาการเจบปวยเพราะผลของการ

ทำาแทงไมปลอดภย ความไมรกฎหมายและทำาละเมดกฎหมายเสยเองของบคลากรหลายฝาย เชน ตำารวจ แพทยและประชาชน ทวไป และในแงกฎหมายทขดแยงกนเอง เชน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยหามมใหพนองทองเดยวกนหรอรวมบดาหรอ

มารดาเดยวกนจดทะเบยนสมรสกน ทำาใหความพยายามทจะใหหญงทตงครรภไมพรอมแตงงานกบชายททำาใหตงครรภเพอ รกษาครรภนนไว เปนไปไมไดใน

ทกกรณไป หรอในกรณทลกสาวทองกบพอ กควรมบทยกเวนใหทำาแทงไดเลยถาผหญงตองการ เปนตน การลงทนทำาวจยตรงประเดนน จะชวยทำาใหคนสวนใหญเหนผลเสยในการคงใชกฎหมายนอย และเหนความจำาเปนตอง มกฎหมายใหมททนสถานการณมารองรบ และคำานงถงประเดนปญหารปธรรมแทจรงทเกดขน

เอกสารอางอง (เฉพาะบทน) กฤตยา อาชวนจกล และนภาภรณ หะวานนท (บรรณาธการ). 2537. ทศทางใหมของการวางแผนครอบครวและ

เพศศกษา. ราย งานจากการถอดเทปการสมมนาทางวชาการเรอง ทศทางใหมของการวางแผนครอบครว และเพศศกษา เพอใชเปนเอกสารประกอบการประชมระดบชาตเรอ 'การตงครรภไมพงประสงค: ประเดน

ทาทายการใหบรการทางดานสาธารณสขของรฐ' จดโดย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ และสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล ณ โรงแรมปรนซพาเลส. วนท 7 ธนวาคม.

กนกวรรณ ธราวรรณ. 2543. รายงานผลการวจยเบองตนเรอง บนทกประสบการณของผหญงทตงทองเมอไมพรอม. เอกสารในการสมมนาระดบชาตเรอง 'ทางเลอกของผหญงทตงทองเมอไมพรอม' จดโดย The Population Council, Bangkok, กองวางแผนครอบครวและประชากร กระสาธารณสข,

สถาบนวจย ประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล, สถาบนกฎหมายอาญา สำานกงานอยการสงสด, ศนยคมครองผ

ตดเชอเอดส และสมาคมสงเสรมสถานภาพสตร ณ โรงแรมอมารวอเตอรเกท กรงเทพมหานคร วน พฤหสบดท 6 กรกฎาคม 2543.

คณะทำางานเพอสทธมนษยชนสตร. 2537. 'มตราการตอการแกปญหาการตงครรภไมพงประสงค' ใน บนทางแยก มวลทศนะวาดวยปญหาการทำาแทงจากมมมองของนกสทธสตร นกปรชญา และนกเศรษฐศาสตร. หนา 1-20.

กรงเทพฯ: เจนเดอรเพรส. ธาวต สขพานช. 2538. พทำาทอง นองทำาแทง ROE V. WADE คดความแหงศตวรรษท 20. เอกสารประกอบ

การประชมระดบชาตเรองการตงครรภไมพงประสงค: ประเดนทาทายการใหบรการทางดานสาธารณสขของ

รฐ จดโดย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ และสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล ณ โรงแรมปรนซพาเลส. วนท 7 ธนวาคม

พรชยสนทรพนธ. 2523. 'กฎหมายวาดวยทำาแทง' ใน ขอเทจจรงเกยวกบการทำาแทงในประเทศไทย. สพร เกด สวาง (บรรณาธการ). หนา 8-11. กรงเทพฯ: ธระการพมพ.

พชยศกด หรยางกร. 2523. 'กฎหมายการทำาแทง' ใน ขอเทจจรงเกยวกบการทำาแทงในประเทศไทย. สพร เกดสวาง(บรรณาธการ). หนา 14-25. กรงเทพฯ: ธระการพมพ. นภาภรณ หะวานนท. 2538. การตงครรภไมพงประสงค: ประเดนทาทายการใหบรการทางดานสาธารณสขของรฐ.

เอกสารประกอบการประชมระดบชาตเรอง 'การตงครรภไมพงประสงค: ประเดนทาทายการใหบรการทางดานสาธารณสขของรฐ' จดโดย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ และสถาบนวจยประชา

กรและสงคม มหาวทยาลยมหดล ณ โรงแรมปรนซพาเลส. วนท 7 ธนวาคม. สชาดา รชชกล. 2541. การตงครรภไมพงปรารถนาและการตดสนใจทำาแทง. วทยานพนธดษฎบณฑต. กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.สถาบนกฎหมายอาญา. 2537. รายงานการเสวนาวชาการ มาตรการทางกฎหมายกบปญหาการทำาแทง: ทางออก

อยทไหน. กรงเทพฯ: สำานกงานอยการสงสด. สพร เกดสวาง (บรรณาธการ). 2523. ขอเทจจรงเกยวกบการทำาแทงในประเทศไทย. กรงเทพฯ: ธระการพมพ.

รงสรรค ธนะพรพนธ. 2523 ก. 'การยกเลกกฎหมายหามการทำาแทง: ขอสนบสนนและขอคดคาน' ใน ขอเทจจรงเกยวกบการทำาแทงในประเทศไทย. สพร เกดสวาง (บรรณาธการ). หนา 39-51. กรงเทพฯ.ธระการพมพ.

รงสรรค ธนะพรพนธ. 2523 ข. 'เศรษฐศาสตรวาดวยการทำาแทง' ใน ขอเทจจรงเกยวกบการทำาแทงในประเทศไทย. สพร เกดสวาง (บรรณาธการ). หนา 53-79. กรงเทพฯ.ธระการพมพ.

วฑรย องประพนธ. 2537. กฎหมายทำาแทง: ขอโตแยงทยงไมยต. กรงเทพฯ: เจนเดอรเพรส. หยด แสงอทย. 2497. คำาอธบายกฎหมายลกษณะอาญา. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: แพรพทยา.

Mougne, Christine. 1987. Women, Fertility and Power in Northern Thailand. A Papre Presented in the

First International Conference on Thai Studies, Chulalongkorn University, 22-24 August.

-----------------------------------------------------------------------------

1 ธาวต (2537) ใหความเหนวา การลอกกฎหมายหามทำาแทงของประเทศอนมาใช โดยไมเขาใจทมาของกฎหมายแตละ มาตราของแตละประเทศเปนเรองอนตรายอยางยง เพราะกฎหมายของชาวตะวนตกทกมาตรา ไมไดกำาหนดขนโดยหลก

นตศาสตรลวนๆ ทกมาตรามรากมาจากมมตทางสงคม วฒนธรรม และการเมองกำากบอย นายแพทยวฑรย องประพนธ กลาววา กฎหมายฉบบนมกรรมการรางกฎหมายเปนชาวตางประเทศหลายคน และรางเดมเปนภาษาองกฤษกอนแลวมาแปลเปนภาษา

ไทย ( กฤตยา และนภาภรณ 2537: 74)2 โปรดสงเกตวาเปนชวงหลงสงครามโลกครงทสอง ซงเกดภาวะขาวยากหมากแพง เศรษฐกจตกตำาไปทวโลก

3 อดตหวหนาหนวยวจยการวางแผนครอบครว ภาควชาสตนารเวชวทยา คณะแพทยศาสตร ศรราชพยาบาล เจาของผลงาน หนงสอ 'ขอเทจจรงเรองการทำาแทงในประเทศไทย' ( สมภาษณเมอวนท 18 กนยายน 2543)

4 อดตอธบดผหญงคนแรกของประเทศไทย ตวแทนอยางเปนทางการของรฐบาลไทยในการประชมสหประชาชาตชวงทศวรรษ สตรปจจบนไดรบเลอกใหเปนหนงในคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ( สมภาษณเมอวนท 7 กนยายน 2543)

5 เสนอโดยนกวชาการทางประชากรศาสตร ดวยความรวมมอจากสภาสตรแหงชาต สมาคมวางแผนครอบครวแหงประเทศไทยและโครงการวจยกฎหมายและประชากร

6 จากเปาหมายลดอตราการเพมประชากรใหลดเหลอรอยละ 2.5 ในแผนพฒนาฉบบท 3 (2515-2519) ลงมาเปน รอยละ 2.1 ในแผนพฒนาฉบบท 4 (2520-2524) รอยละ 1.5 ในแผนพฒนาฉบบท 5 (2525-2529) รอยละ 1.3 ในแผนพฒนา ฉบบท 6 (2530-2534) และรอยละ 1.2 ในแผนพฒนาฉบบท 7 (2535-

2539) เมอถงแผนพฒนาฉบบท 8 (2540-2544) ซงใชอยในปจจบนมไดมการกำาหนดเปาหมายในเชงตวเลขของ ระดบประเทศอกตอไป เนองจากอตราการเตบโตของประชากรเขาสระดบทดแทนแลว แตยงคงกำาหนดเปาหมายการลดลงของ

อตราการเกดในบางพนท หรอประชากรกลมเปาหมายบางกลมทยงคงมอตราการเกดสงอย

7 เปลยนสถานะเปนวทยาลยประชากรศาสตร ในป พ.ศ. 25418 ยกสถานะเปนสถาบนวจยประชากรและสงคม ในป พ.ศ. 25149 อตราการเกด- อตราการตาย

10 บทความของวรนชไดถกนำามาอางองในหลายตอนของบทความชอ ' การยกเลกกฎหมายทำาแทง ขอสนบสนนและขอคดคาน' เขยนโดยรงสรรค ธนะพรพนธ (2523)

11 อดตสมาชกสภาพผแทนราษฎร พรรคประชากรไทยหลายสมย เปนผผลกดนการแกไขกฎหมายทำาแทงหลายครง (สมภาษณ เมอวนท 5 กนยายน 2543)

12 ศาสตราจารยนายแพทยสพร เกดสวาง ใหสมภาษณวาในการประชมครงหนงตนไดนำาเอามดลกทมสภาพทะลของผหญงท เสยชวตจากการทำาแทงเถอนไปใหกรรมธการด และเลาถงความจำาเปนในการตองทำาแทงของผหญงรายน รวมถงรายอนๆ ทำาให

รรมาธการทเคยไมเหนดวยกบรางกฎหมายเขาใจและหนมาสนบสนน

13 วฒสมาชกในสมยนนมาจากการแตงตงโดยนายกรฐมนตร

14 เปนเรองทนาแปลกใจวา นายแพทยสม พรงพวงแกว ซงในขณะนนเปนรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข ยอมรบเปน ประธานของชมรมน ทงๆ ทโดยตำาแหนงแลวรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขเปนประธานของคณะกรรมการรางแผน

พฒนาในดานสาธารณสข และควรรบทราบขอเสนอทปรากฏอยในแผนพฒนาฉบบท 5 ทเกยวกบเรองกฎหมายการทำาแทง และจากการวจยหลายฉบบในสมยนนชวา แพทยและผปฏบตงานสวนใหญในแวดวงการแพทยและสาธารณสขเหนดวยกบการ

แกไขกฎหมายน ( ผสนใจเรองทศนคตตอการทำาแทง โปรดดงานทบทวนวรรณกรรมเกยวกบเรองการทำาแทงของ สชาดา2543) เมอผเขยนพบนายแพทยเสมในการสมมนาเสนอรางรายงานนเมอวนท 10 ตลาคม 2543 ไดสอบถามเรองน

นายแพทยเสมกลาววา โดยสวนตวแลวไมเหนดวยกบการแกไขกฎหมายเพราะการทำาแทงนนเปนการทำาบาป

15 อตราความลมเหลวของวธการคมกำาเนดสมยใหมของประเทศไทยอยระหวางรอยละ 2-5 ถาไมนบยาฝงทมอตราลมเหลว ตำาสดคอรอยละ 0.4 แตยาฝงมการนำาเขามาใชหลงป พ.ศ. 2542 ( อภชาต และคณะ 2540 ตารางท 7.1 หนา

54)16 จากเอกสารแผนปลวของคณะกรรมการรณรงคคดคานกฎหมายทำาแทงเสร ชมรมสงเสรมคณคาชวต

17 ขอมลจากการสมภาษณนายแพทยบญเทยม

18 ไดยกบางสวนของขอเขยนของวรนช ทเขยนในมตชนรายวน 15 มถนายน 2521 มาใสไว

19 จากเอกสารชอ ' รวมกนสรางสงคมไทย โดยแกไขกฎหมายทำาแทง' ไมปรากฏผแตง ป พ.ศ. 2524 หนา 12-1420 เปนสถตตวเลขอบตการณทฝายสนบสนนอางองไวในเอกสารเสนอแกไขกฎหมาย

21 ผเขยนจำาไดจากการเขาฟงการสมมนาครงหนงทคณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล ในชวงเวลานน

22 ขอมลจากการสมภาษณ

23 บคลกดงกลาวของพลตรจำาลอง ศรเมอง ไดถกดงมาใชอกครงหนงในเหตการณจลาจลทางการเมองเมอเดอนพฤษภาคม2535 ( โปรดด กฤตยาและสพร 2540)24 ขอมลจากการสมภาษณ

25 หนงในแพทยทสนบสนนชดเจน และออกมาใหสมภาษณหนงสอพมพดวยคอ นายแพทยอดมศลป ศรแสงนาม ซงในขณะนน เปนอาจารยประจำาภาควชาจตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล และตอมาเปนผเคลอนไหวปญหาเรองการทำาแทง

คนสำาคญในยคตอมา

26 โดยการเกบขอมลจากผปวยจำานวน 45,990 ราย ทเขามารกษาภาวะแทรกซอนจากการแทงและการทำาแทงโรคแทงใน โรงพยาบาลของรฐรวม 787 แหง ตลอดทงป 2542 พบวารอยละ 29 เปนการทำาแทง และอตราการทำาแทงเทากบ

19.54 รายตอการเกดของเดกมชพ 1,000 ราย ( มตชนรายวน วนท 3 กมภาพนธ 2544)27 ซงผเขยนเปนกรรมการอยดวย

28 ในทประชมใชเวลาถกเถยงเปนระยะเวลานานมากในเรองทจะขยายคำาวาสขภาพ ใหหมายรวมถงทงสขภาพกายและจตไปดวย ในตวบท โดยมผสนบสนนใหขยายดวยเหตผลทวาการแกไขกฎหมายนาจะเปนประโยชนตอตวผหญงทประสบปญหา มากกวา

เพอแกไขปญหาของแพทยดวยเสยงกำากงกน แตประธานในทประชมมแนวทจะสรปใหคงไวอยางเดม จนกรรมการทเปน จตแพทยอกคนหนงทมาถงทประชมชา แตไดเขารวมอภปรายสนบสนน และเกดการอภปรายอยางกวางขวางอกครงหนง จงม

มตใหแกตามเสยงสวนใหญ ผเขยนรสกวาประธานในทประชมรบฟงความเหนของจตแพทยมากกวาความเหนของแพทยอนๆ นกกฎหมาย และนกสงคมศาสตรอยางผเขยน

29 ขอเทจจรงนไดรบการยนยนโดยแพทยหลายคนและจากสถตผปวยแทงในโรงพยาบาลของรฐในการประชมทผเขยนรวมเปน วทยากรดวยอยางนอยสองการประชมคอ การเสวนาเรอง 'AZT: สทธและทางเลอกของหญงตงครรภทตดเชอเอชไอว' จด

โดยศนยคมครองสทธดานเอดส ณ หองประชมจนทวมล กรมควบคมโรคตดตอ กระทรวงสาธารณสข เมอวนท 6 พฤศจกายน 2543 และการประชมระดมความคดเพอหาแนวทางแกไขปญหาการทำาแทง จดโดย กองวางแผนครอบครวและประชากร

กรมอนามย ณะ อาคารเอนกประสงค โครงการพฒนาดอยตง จงหวดเชยงราย เมอวนท 12-14 พฤศจกายน 254330 ประกอบดวยมลนธเพอนหญง มลนธผหญง มลนธสงเสรมโอกาสผหญง ( ศนยพทกษสทธหญงบรการ หรอEMPOWER) มลนธฮอทไลน สมาคมสงเสรมสถานภาพสตร สถาบนวจยบทบาทหญงชายเพอการพฒนา กลมบรณา

การหญงชายเพอการพฒนา โครงการเพอนแรงงานหญงในเอเชย และกลมนกวชาการเพอสทธสตร ผเขยนเปนหนงในคณะ ทำางานชดน และเปนผเรยบเรยงเอกสารขอเสนอตามรางเปนมตจากการประชม

31 จดโดยสถาบนกฎหมายอาญา สำานกงานอยการสงสด รวมกบคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร วนท 29 มถนายน 2537 ทสำานกงานอยการสงสด

32 คำาอภปรายนเปนเรองตรงกนขามโดยสนเชงกบทาทของหวหนาพรรคพลงธรรม ( ขณะนนคอพลตรจำาลอง ศรเมอง) ทนาย แพทยอดมศลป สงกดอย ดงททราบแลววา พลตรจำาลองเปนหวหอกชธงตอตานการแกไขกฎหมายทำาแทง และใชกลยทธเรยก

รางกฎหมายแกไขวา เปนกฎหมายทำาแทงเสร

33 เปนการตงชอตามตวละครโทรทศนเรองน ทในขณะนนกลบมาทำาเปนละครอกครงหนง 'ดาวพระศกร' เปนนางเอกทเกอบจะ ไมมไดเกด เพราะแมเกอบทำาแทงในขณะทตงทองตามพระศกร

34 ขอมลจากการสมภาษณ

35 การปรบประจำาเดอนคอ การดดเอาเนอเยอทอยในโพรงมดลกออก ในผหญงทขาดประจำาเดอนตงแต 29-42 วน โดยนบ จากวนแรกของการขาดประจำาเดอนครงสดทาย วธนเปนหนงในวธทถกนำาไปใชตความใหถกกฎหมาย และประสบความสำาเรจใจ

หลายประเทศ เชน บงคลาเทศ ทเปนประเทศมสลม เปนตน (The Alan and Guttmacher Institute 1999)36 การสมมนาเรอง 'การตงครรภไมพงปรารถนาจะทำาอยางไร' ในวนท 23-24 มถนายน 2537 จดโดยกระทรวง

สาธารณสข

37 การเคลอนไหวในยกนมผเขยนเปนตวละครหลกอยตวหนง

38 เปนททราบกนดวาเรองการทำาแทงเปนประเดนทขอทนยากลำาบากมาก เพราะเกยวของกบเรองศลธรรม ระบบความเชอ ศาสนา และการเปลยนแปลงกฎหมาย ซงถอวาเปนเรองทางการเมอง องคกรทนขนาดใหญหลายองคกร ไดแก UNFPA,

The Population Council และ WHO เปนตน โดยทวไปจะไมสนบสนนกจกรรมใดๆ ทเปนการเคลอนไหว ทางการเมอง จงมแนวปฏบตวาจะไมใหทนทเกยวของกบการทำาแทงตรงๆ จงมการสรางศพทใหมมาใชชดหนงสำาหรบการ

เคลอนไหวลกษณะน ซงเทากบวาเปนการสรางวาทกรรมใหมดวย เชน 'การตงครรภไมพงประสงค' (unwanted pregnancy) 'การปรบประจำาเดอน' (menstrual regulation) และ 'สทธอนามยเจรญพนธ' (reproductive rights) เปนตน

39 เนองจากประเดนนเปนประเดนทเคยรอนแรงมาแลว ผจดจงใหความสนใจเปนพเศษในการเลอกเชญวทยากรทจะใหความเหน ไปในแนววา แนวปฏบตในพทธศาสนามทางเลอกสำาหรบเรองนไวอยางไรบาง นอกจากนยงไดจดหาหนงสอชอธรรมะสำาหรบ

นกศกษาแพทย ซงบนทกธรรมเทศนาของทานธรรมปฎก ( ปยต ปยตโต) ทไดแสดงไวตอนกศกษาแพทย โรงพยาบาลศรราช เกยวกบประเดนนไวเปนเอกสารประกอบการสมมนาดวย ( สำานกพมพธรรมสภา 2536)

40(1) สมภาร พรหมทา เสนอ แมชคณหญงกนษฐา วเชยรเจรญ ใหความเหน (2) นายแพทยยงยทธ วงศภรมยศานต เสนอ กฤตยา อาชวนจกล ใหความเหน (3) นภาภรณ หะวานนท เสนอ แพทยหญงนนทา อวมกล ใหความเหน และ (4) นาย

แพทยวฑรย องประพนธ เสนอ กตตพงษ กตยารกษ ใหความเหน

41 คอกาญจนา แกวเทพ และชาญวทย เกษตรสร

42 เปนโครงการททำาในประเทศไทย สงกดองคกรนานาชาตคอ The Population Council ในกรงเทพมหานคร มผปฏบตงานเปนคนไทยทงหมด มวตถประสงคเพอรณรงคประเดนสทธของผหญงกบสขภาพอนามยเจรยพนธในดานตางๆ

รวม 12 ประเดน 'การตงทองเมอไมพรอม' เปนหนงใน 12 ประเดน แตผปฏบตงานใหลำาดบความสำาคญเรองสทธของผ หญงททองเมอไมพรอมนไวเปนลำาดบตนของการรณรงค การรณรงคใชการจดเวทพดคย ประชม ทำาวจย และสรางเครอขายกบ

องคกรทเกยวของ และกบสอมวลชน โครงการนมผเขยน นายแพทยสพร เกดสวาง และแพทยหญงสวรรณา วรคามน เปนท ปรกษา

43 เปนการทำางานรวมกนขององคกรภาครฐและเอกชนรวมทงสน 6 องคกร คอ กองวางแผนครอบครวและประชากร กรม อนามย กระทรวงสาธารณสข สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล สถาบนกฎหมายอาญา สำานกงานอยการ

สงสด สมาคมสงเสรมสถานภาพสตร ศนยคมครองสทธดานเอดส และสภาประชากร

44 ผเขยนเปนคนหนงในกลมผเคลอนไหวน

45 ประธานมลนธผหญง ( สมภาษณเมอวนท 24 สงหาคม 2543)