เบาหวานขึ้�นตา (Diabetic Retinopathy)

ทิ ฆั�มพร อุ�ทิธศร�

โรงพยาบาลสมเด็�จพระย�พราชเล งนกทิา

โครงการค$นหาภาวะแทิรกซ้$อุนเบาหวาน

ครอุบคล�ม1.ตา2.ไต3.เทิ$า

งบสน�บสน�นจากสปสช. 330,000 บาทิ

โครงการส*งเสร มส�ขึ้ภาพและป+อุงก�นภาวะตาบอุด็จากเบาหวานเฉล มพระเก�ยรต พระบาทิสมเด็�จพระเจ$าอุย-*ห�วเน./อุงใน

โอุกาสมหามงคล เฉล มพระชนมพรรษา 84 พรรษา 5 ธ�นวาคม 2554

ทิ�งจ�งหว�ด็ต$อุงค�ด็กรอุงให$ได็$ร$อุยละ 80 ภายใน ส งหาคม 2553

การด็2าเน นงาน

ถ่*ายภาพจอุประสาทิตาในผู้-$ป5วยเบาหวานทิ�/ห$อุงประช�มส งห6ทิอุง รพร.เล งนกทิา ระหว*างว�นทิ�/ 14 -24 ม ถ่�นายน 2553

เป+าหมาย อุ.เล งนกทิา ม�ผู้-$ป5วยเบาหวานทิ�/ขึ้�นทิะเบ�ยนในป7

พ.ศ .2552 จ2านวนทิ�งส น 3 , 370

คน

ต$อุงทิ2าให$ได็$ ร$อุยละ 80 = 3000 คน

ขึ้�นเตร�ยมการ1. ขึ้$อุม-ล/ค*าตอุบแทิน 1.1 การซ้�กประว�ต และลงขึ้$อุม-ลครบถ่$วน ( 5 บาทิ/ราย) 1.2 การว�ด็ VA (5บาทิ/ราย) หมายเหต� หมายเหต�ถ่$าผู้-$ป5วยไม*มาไม*ได็$

1.3 ค*ารถ่พาผู้-$ป5วยมา (20บาทิ/ราย) หมายเหต� ทิ�กระยะ 1.4 ค*าตอุบแทินพยาบาลทิ�/มาพร$อุมผู้-$ป5วย (300 บาทิ/ว�น) 1.5 ค*าตอุบแทินพยาบาลถ่*ายภาพจอุประสาทิตา (300

บาทิ/ว�น) 1.6 ค*าตอุบแทิน อุสม. (100 บาทิ/ว�น)

2 .เอุกสารทิ�/ขึ้อุความกร�ณาให$เตร�ยมมา 1.ช./อุสก�ลพร$อุมรายม.อุช./อุขึ้อุงผู้-$ป5วยตามแบบฟอุร6ม

จ2านวน 2 ช�ด็ 2.ส2าเนาทิะเบ�ยนบ$านและบ�ตรประชาชน พร$อุมลงรายม.อุ

ช./อุ 1 ช�ด็

3.อุ�ตราก2าล�ง 3.1 พยาบาลทิ�/ผู้*านการอุบรมการถ่*ายภาพจอุประสาทิตา

6 คน จาก โรงพยาบาลทิรายม-ล/ก�ด็ช�ม/ไทิยเจร ญและเล งนกทิา

3.2 พยาบาลจากสอุ. 1 คน/สอุ. (ว�นทิ�/พาผู้-$ป5วยมา) 3.3 อุสม.สอุละ 1 คน (ว�นทิ�/พาผู้-$ป5วยมา)

ขึ้�นเตร�ยมการ(ต*อุ)

2 .เอุกสารทิ�/ขึ้อุความกร�ณาให$เตร�ยมมา 1.ช./อุสก�ลพร$อุมรายม.อุช./อุขึ้อุงผู้-$ป5วยตามแบบฟอุร6ม

จ2านวน 2 ช�ด็ 2.ส2าเนาทิะเบ�ยนบ$านและบ�ตรประชาชน พร$อุมลงรายม.อุ

ช./อุ 1 ช�ด็

3.อุ�ตราก2าล�ง 3.1 พยาบาลทิ�/ผู้*านการอุบรมการถ่*ายภาพจอุประสาทิตา

6 คน จาก โรงพยาบาลทิรายม-ล/ก�ด็ช�ม/ไทิยเจร ญและเล งนกทิา

3.2 พยาบาลจากสอุ. 1 คน/สอุ. (ว�นทิ�/พาผู้-$ป5วยมา) 3.3 อุสม.สอุละ 1 คน (ว�นทิ�/พาผู้-$ป5วยมา)

ขึ้�นเตร�ยมการ(ต*อุ)

ขั้��นดำ��เนนก�ร ขึ้�นตอุน ผู้-$ร�บผู้ ด็ชอุบ

1 -ช�กประว�ต /ว�ด็VA

-จ�ด็ค วเขึ้$าตรวจ

-พยาบาลจากสอุ.สอุ.ละ 1 คน- พยาบาลจากรพ.ก�ด็ช�ม 1 คน- อุสม. 1 คน

2 -ว�ด็ความด็�นล-กตา-หยอุด็ยาขึ้ยายร-ม*านตา

-พยาบาลรพ.ไทิยเจร ญ 1 ทิ*าน/อุสม.1 ทิ*าน (ช*วยจ�ด็ทิ*า)

- อุสม. ทิ*าน

3 -ถ่*ายภาพจอุประสาทิตา

-พยาบาลรพ.เล งนกทิา/รพ.ก�ด็ช�ม/รพ.ทิรายม-ล/ไทิยเจร ญรพ.ละ1 ทิ*าน

4 -แจ$งผู้ล/น�ด็หมาย

-พยาบาลรพ.เล งนกทิา/รพ.ทิรายม-ล รพ.ละ1 คน

1.แผนคั�ดำกรองต�2.เอกส�รที่��เก��ยวขั้�อง2.1 แบบฟอร�มลงร�ยม�อชื่��อผ!�ป่#วย 2.2 ทิะเบ�ยนบ�นทิ�กผู้ลการตรวจภาวะแทิรกซ้$อุน

ทิางตา

Diabetic Retinopathy(DR)

เก ด็จากการทิ2าลายขึ้อุงเส$นเล.อุด็ทิ�/เล�ยงจอุ ร�บภาพ เส$นเล.อุด็ทิ�/เล�ยงจอุร�บภาพจะบวม และร�/ว

ทิ2าให$จอุร�บภาพบวม และเก ด็เส$นเล.อุด็งอุกผู้ ด็ ปกต ทิ�/จอุร�บภาพ ทิ2าให$ม�เล.อุด็อุอุกในล-กตา

เน./อุงจากเส$นเล.อุด็เหล*าน�เปราะและแตกง*าย ต�งแต*ตาม�ว เห�นภาพซ้$อุน มอุงภาพแคบลง ไป

จนถ่�งมอุงไม*เห�นไปเลย อุาจทิ2าให$ส-ญเส�ยการมอุงเห�น

กายว ภาคขึ้อุงตา

  ป;จจ�ยเส�/ยง 1. ระยะเวลาในการเป<นเบาหวาน เป<นเบาหวานนาน 10 ป7 ม�โอุกาสพบเบาหวานขึ้�นตาได็$ประมาณ 1

0%เป<นเบาหวานนาน 15 ป7 ม�โอุกาสพบเบาหวานขึ้�นตาได็$ประมาณ 5

0%เป<นเบาหวานนาน 25 ป7 ม�โอุกาสพบเบาหวานขึ้�นตาได็$ประมาณ 8

0-90%2.การควบค�มระด็�บน2าตาลในเล.อุด็ได็$ไม*ด็�3. ภาวการณ6ต�งครรภ64. โรคไต5. โรคซ้�ด็6.ความด็�นโลห ตส-ง7.ระด็�บไขึ้ม�นในเล.อุด็ส-ง

อุาการ• ก�รมองเห็%นอ�จป่กต

ห็ร�อเร�มม�อ�ก�รต�ม�วเน��องจ�กจอป่ระส�ที่ต�บวม

• ในร�ยที่��เป่)น ม�กขั้*�นม�เส�นเล�อดำผดำป่กตงอกม�ก  อ�จจะแตกไดำ�ง,�ย  จะเห็%นเป่)นจ-ดำ ๆ ห็ร�อมองไม,เห็%นเลยถ้��เล�อดำออกม�ม�ก 

TheClassification of DR

แบ,งเป่)น 3 ระยะ 1.Non Proliferative DR (NPDR) เป่)นระยะแรกจะ

พบม�จ-ดำเล�อกออก2.Proliferative DR (PDR) เป่)นระยะที่��จอต�ขั้�ดำเล�อดำ

ไป่เล��ยงและร,�งก�ยห็ล��งส�รกระต-�นให็�ม�ก�รสร��งเส�นเล�อดำให็ม, ซึ่*�งเป่)นเส�นเล�อดำที่��เป่ร�ะแตกง,�ย เกดำภ�วะเล�อดำออกในน���ว- �นต�และเกดำพ�งผ�ดำดำ*งจอป่ระส�ที่ต�ให็�ลอกห็ล-ดำ ที่��ให็�ต�บอดำไดำ�

3. Diabetic macular edema บรเวณจ-ดำร�บภ�พบวม ที่��ให็�ก�รมองเห็%นลดำลง

NoDR

dot/blot

blot

dot

Lipid/Hard exudation

CWS (soft exudate)

Venous beading/loops

NVD

ก�รร�กษ�1 .การฉายแสงเลเซ้อุร6 (Retina

Photocoagulation)

2. การฉ�ด็ยาเขึ้$าในน2าว� $นตา (Intravitreal pharmacologic injection)

3. การผู้*าต�ด็น2าว� $นตา (Vitrectomy)

1. การฉายแสงเลเซ้อุร6 (Retina hotocoagulation)

การร�กษาโรคเบาหวานขึ้�นจอุประสาทิตาในระยะ PDR น� แสงเลเซ้อุร6จะถ่-กฉายลงบนจอุประสาทิตาโด็ยตรง เป<นบร เวณกว$างและเฉพาะจ�ด็ทิ�/ม�เส$นเล.อุด็งอุกใหม*ทิ�/ผู้ ด็ปรกต ทิ2าให$เส$นเล.อุด็ทิ�/ผู้ ด็ปรกต เหล*าน�หายไป โรคสงบและหย�ด็ล�กลามได็$ ในผู้-$ป5วยบางรายอุาจต$อุงได็$ร�บการฉายแสงเลเซ้อุร6ต*อุเน./อุงก�นหลายคร�ง จ�งจะสามารถ่ควบค�มโรคได็$

การฉ�ด็ยาเขึ้$าในน2าว� $นตา (Intravitreal pharmacologic injection)

ไดำ�แก, ย�กล-,ม steroid เพ��อร�กษ�โรคัจ-ดำกล�งร�บภ�พจอป่ระส�ที่ต�บวมจ�กเบ�ห็ว�น ม�ขั้�อดำ�คั�อ ในร�ยที่��ตอบสนองต,อย�ไดำ�ดำ� ก�รมองเห็%นจะกล�บคั�นม�ไดำ�เก�อบเที่,�ห็ร�อเที่,�ป่รกต โดำยไม,ม�ผลที่��ล�ยจอป่ระส�ที่ต�บ�งส,วนเห็ม�อนก�รฉ�ยแสงเลเซึ่อร� แต,ม�ขั้�อจ��ก�ดำคั�อ ย�ม�ฤที่ธิ์9อย!,ไดำ�ชื่� �วคัร�วเฉล��ย 3-4 เดำ�อน และต�องที่��ก�รฉ�ดำดำ�วยเที่คันคัป่ลอดำเชื่��อในห็�องผ,�ต�ดำ รวมที่��งอ�จม�ผลขั้��งเคั�ยงขั้องย� ห็ร�อภ�วะแที่รกซึ่�อนจ�กวธิ์�ก�รฉ�ดำเห็ม�อนก�บก�รผ,�ต�ดำอ��นๆไดำ�

3. การผู้*าต�ด็น2าว� $นตา (Vitrectomy) ในกรณ�ที่��โรคัร-นแรงจนม�เล�อดำออกในน���ว- �นต� และ/ห็ร�อม�พ�งผ�ดำดำ*งร��งจอป่ระส�ที่ต�ห็ล-ดำลอก ห็ร�อม�จ-ดำกล�งร�บภ�พจอป่ระส�ที่ต�บวมเร��อร�งที่��ไม,ตอบสนองต,อก�รฉ�ยแสงเลเซึ่อร�ห็ร�อย�ฉ�ดำ จะต�องให็�ก�รร�กษ�ดำ�วยวธิ์�ก�รผ,�ต�ดำน���ว- �นต� จอป่ระส�ที่ต� เพ��อพย�ย�มย�บย��งโรคัและป่:องก�นไม,ผ!�ป่#วยส!ญเส�ยก�รมองเห็%นอย,�งถ้�วร

การป+อุงก�น

1 . ผ!�ที่��เป่)นเบ�ห็ว�นม�น�นกว,� 15 ป่< จะม�โอก�สเป่)นเบ�ห็ว�นขั้*�นต�ม�กกว,�ร�อยละ80 ก�รดำ!แลต�วเองที่��ดำ�จะชื่,วยลดำอ�ก�รแที่รกซึ่�อนจ�กเบ�ห็ว�นขั้*�นต�ไดำ�

2. คัวบคั-มระดำ�บน���ต�ลในเล�อดำให็�อย!,ระดำ�บป่กต 3. ออกก��ล�งก�ยสม���เสมอ และกนอ�ห็�รให็�ถ้!กส-ขั้ล�กษณะ 4. ตรวจก�บจ�กษ-แพที่ย�อย,�งน�อยป่<ละ 1-2 คัร��ง เพ��อตรวจ

ต�อย,�งละเอ�ยดำ จะชื่,วยป่:องก�นโรคัแที่รกซึ่�อนห็ร�อส�ม�รถ้ขั้จ�ดำป่=ญห็�ที่�งต�ไดำ�ต��งแต,เร�มแรก และถ้��พบว,�เบ�ห็ว�นขั้*�นต�แล�ว ต�องกล�บไป่ตรวจเป่)นระยะๆ

5. ถ้��ม�อ�ก�รต�ม�ว คัวรไป่พบจ�กษ-แพที่ย�ที่�นที่�