โรคโบทูลิซึม (botulism)
DESCRIPTION
โรคโบทูลิซึม (Botulism). สำนักโรคติดต่ออุบัติใหม่ กรมควบคุมโรค http://beid . ddc . moph . go . th. สถานการณ์โรค โบทูลิซึม (Botulism) ในประเทศไทย. การระบาดครั้งล่าสุด เมื่อ มีนาคม 2549 ที่ จ. น่าน. ผู้ป่วย 209 ราย ไม่มีผู้เสียชีวิต. สถานการณ์ โรค โบทูลิซึม (Botulism) ในประเทศไทย. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
โรคโบทลซม(Botulism)
สำ�นกโรคตดตออบตใหม
กรมควบคมโรค
http://beid.ddc.moph.
go.th
สถานการณโรค โบทลซม(Botulism) ในประเทศไทย
การระบาดครงลาสด เมอ มนาคม 2549 ท จ. นาน ผปวย 209 ราย ไมมผ
เสยชวต
สถานการณโรค โบทลซม(Botulism) ในประเทศไทย
• เดอนเมษ�ยน 2553 มกรณสงสยก�รระบ�ดของโรคอ�ห�รเปนพษ
โบทลซม จ�กก�รกนเนอหมป� ทบ�นหวยนำ� ต.รอง เค�ะ อ. วงเหนอ
จ.ลำ�ป�ง• พบผปวย 37 ร�ย เสยชวต 2 ร�ย และมผปวย
หนกทตองใสเครองชวย ห�ยใจ 4 ร�ย
สถานการณโรค โบทลซม(Botulism) ในตางประเทศ
• เมอวนท 7 มถน�ยน 2553 สำ�นกง�นอ�ห�รปลอดภย ( F SA ) แหง สหร�ชอ�ณ�จกร ไดมคำ�เตอนผปกครองเดกท�รกท
มอ�ยตำ�กว� 1 ป ไมควรใหท�รกบรโภคนำ�ผง เนองจ�กอ�จกอใหเกดโรคโบทลซมสำ�หรบท�รก (Infant botulism) ซงเปนโรคอ�ห�รเปนพษทร�ยแรง แตก�รเกดโรคนนอยม�ก เนองจ�กในระยะ
30 ปทผ�นม�มร�ยง�นยนยนก�รพบโรคโบทลซมในเดกท�รก 11 ร�ย แตมเพยง 3 ร�ยในจำ�นวนนเกดขนในป 2552
ทเปนไปไดว�เกดจ�กก�รบรโภคนำ�ผง และร�ยล�สดเปนท�รกวยเพยง 15 สปด�ห เนองจ�กเดกอ�ยตำ�กว� 1 ปนนระบบท�งเดนอ�ห�รยงไมส�ม�รถตอต�นเชอโรคโบทลซมได ทม� : FSA
โรคโบทลซมโรคโบทลซม • มความ รนแรง แตพบได ไมบอย• เกดจากท อกซน หรอสารพษของเชอแบคทเรย คลอสทรเดยม โบทไลนม (Clostridium botulinum)• ตว เชอมเกราะหม (สปอร) ปองกนตวเอง คงทน อยตามพนดน โคลนตม ทะเล ตะกอนในนำา ได เปนเวลานาน
โรคโบทลซม
• ทอกซนทมฤทธตอระบบทางเดนอาหารและระบบ ประสาททำาใหเกด โรค แบงได 3 กลม : - โรคอาหารเปนพษโบทลซม ( foodborne
botulism ) - โรคโบทลซมในลำาไส ( intestinal botulism ) - โรคโบทลซมทบาดแผล ( wound botulism )
โรคอาหารเปนพษโบทลซม ( foodborne botulism)
• เกดจากการกนอาหารทปนเปอนสารพษของ เชอ
คลอสทรเดยม โบทไลนม เชน การกนเนอสตวปาทปนเป อนเชอ
• มการเกบถนอมอาหารโดยใชความรอนไมเพยงพอทจะทำาลายเกราะหม (สปอร) เมอ
ปดฝาภาชนะสนท เกดสภาวะไรออกซเจน อาหารมความเปนกรดตำา และเกบไวท
อณหภม 30–37 องศาเซลเซยส สปอรจะ เจรญกลบเปนเชอ เพมจำานวน และสราง
สารพษ จำานวนมาก ในเวลาอนรวดเรว
โรคอาหารเปนพษโบทลซม ( foodborne botulism ) (ตอ)
• สารพษของเชอนทำาใหเกดอาการทางระบบทางเดนอาหาร และระบบประสาทอยางรนแรง
• ผปวยมกมอาการเกดขนหลงจากไดรบสารพษแลวเฉลย - 1236 ชวโมง และอาจ เรวกวา 6ชวโมง หรอนานถง 10 วน
• จะมอาการออนเพลยมาก เวยนศรษะ ตาพรามว หนงตาตก ปากแหง พดและกลนอาหารไดลำาบาก ปวดทอง คลนไส อาเจยน ทองเสย ทองผก กลามเนออมพาต ออนแรง มกไมมไข ยกเวนในรายทมการตดเชอแทรกซอน
โรคอาหารเปนพษโบทลซม ( foodborne botulism ) (ตอ)
• หากเกดทกลามเนอกระบงลม อาจมผลทำาใหการหายใจลมเหลวถงเสยชวตได
• การรกษาดวยการใชเครองชวยหายใจ และใหสารตานพษ(antitoxin)โดยเฉพาะทถกตอง จะชวยลดอตราปวยตายได
• ในระยะทหาย การฟ นตวจะคอนขางชาเปนเดอน บางรายอาจเปนป
โรคโบทลซมในลำาไส ( intestinal botulism )
• พบไดนอย อาจเกดกบเดกทารกอายนอยกวา 1 ป หรอผใหญทมระบบทางเดนอาหาร หรอ
แบคทเรยทเปนประโยชนในลำาไสผดปกต ทำาให ไมมความทานตอเชอ
• โรคนเกดจากการกนอาหารทปนเปอนเกราะหม(สปอร) ของเชอในตางประเทศพบในเดกทารก
ทกนนำาผงอาจไดรบเชอโดยตรงจาก ดน ฝน โดยเชอเจรญเพมจำานวนในลำาไส และสรางสาร
พษขนได
โรคโบทลซมในลำาไส ( intestinal botulism )
(ตอ)• อาการของโรคโบทลซมในลำาไส ( intestinal botulism ) ไดแก ทองผก กนอาหารไดนอย ออนเพลย ไมมแรง คอออน ตวออนปวกเปยก
• ทารกบางราย อาจมอาการหายใจลำาบาก หรอหวใจหยดเตน และเสยชวตกะทนหน
โรคโบทลซมทบาดแผล ( wound botulism )
• พบไดนอย • เกดจากการปนเป อนเกราะหม(สปอร)ของเชอ
ทบาดแผลตามผวหนง• เชอจะเพมจำานวนได หากแผลอยในสภาวะทม
ออกซเจนตำา • ในตางประเทศพบในกลมผฉดยาเสพตด • อาการของโรคโบทลซมทบาดแผล ( wound
botulism ) จะคลายกบอาการทางระบบประสาทจากโรคอาหารเปนพษโบทลซม
การปองกนโรคโบทลซม ( Botulism )
• โรคโบทลซม สามารถปองกนได โดยการรกษาสขอนามย
• การใชความรอนทเพยงพอในการถนอมอาหาร รวมทงการรบประทานอาหารทปรงสกใหม ๆ • ปองกนไมใหเกดการปนเปอนเชอและเกราะหม(สปอร)
ในการถนอมอาหารทบรรจในภาชนะปดสนท เชน ขวด กระปอง ป บ โดยเฉพาะพช ผก ทมความเปนกรดตำา
ซงเหมาะตอการเจรญเพมจำานวนของเชอและการเกดสารพษ โดยเลอกใชพช ผก ปลา ทสดใหม
• ลางทำาความสะอาดพช ผก ปลา ภาชนะ พนผวบรเวณเตรยมอาหารอยางทวถง และตองหมนลางมอบอย ๆ ระหวางกระบวนการถนอมอาหารดวย
• ทำาลายเกราะหมทอาจปนเปอนมา ในภาคอตสาหกรรมจะใชหมอตมความดนสง ซงใหความรอนสงถง 121 องศาเซลเซยส ภายใตความดน - 068 097. . เอทเอม - 1015( ปอนด/ตารางนว ) ในเวลานานอยางนอย - 20 100 นาท แลวแตปรมาณของอาหาร
การปองกนโรคโบทลซม ( Botulism ) (ตอ)
• การถนอมอาหารในระดบครวเรอนหรอชมชน อาจใชการทำาใหอาหารมความเปนกรดออน ๆ ปองกนไมใหเชอ หรอเกราะหม เจรญเตบโตได เชน การผสมกรดมะนาว (กรดซตรก) ความเขมขน 0.65 % ในกระบวนการผลตหนอไมปบ เปนตน
• ควรเกบรกษาอาหารบรรจในภาชนะ ขวด กระปอง หรอ ป บ ฯลฯ ไวในตเยน หรอ หองเยน และไมควรเกบไวนานเกนไป
• กอนรบประทานอาหารเหลาน ควรตมใหเดอด และสกดวยความรอน 80 องศาเซลเซยสขนไป นาน 30 นาท (หรอท 100 องศาเซลเซยส นาน 10 นาท) เพอทำาลายสารพษทอาจปนเป อนอยใหหมดไป
การปองกนโรคโบทลซม ( Botulism ) (ตอ)
• เลอกซอผลตภณฑทมฉลากชดเจน และมหนวย งานดานความปลอดภยของอาหารรบรอง เชน
สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา ฯลฯ• ไมควรกนอาหารทภาชนะบรรจมลกษณะบวม
โปง บบ รว มกลนบด หรอกลนผดปกต เปน สนม หมดอาย
• ไมควรใหเดกทารกรบประทานนำาผง• ไมฉดสารเสพตดทกชนด
การปองกนโรคโบทลซม ( Botulism ) (ตอ)
แจงการระบาดของโรคโบทลซม ( Botulism ) ไดท....
• สำานกงานสาธารณสขจงหวด สำานกงาน สาธารณสขอำาเภอ และ
สถานอนามยทกแหง• สำานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค โทร. 0 2590
1882 , 0 2590 1775• กองควบคมโรค สำานกอนามย กรงเทพมหานคร
โทร. 0 2245 8106 , 0 2246 0358 , 0 2354 1836 และศนยบรการสาธารณสข กรงเทพฯทกแหง