التصميم في الطبيعة. arabic العربية

ARAP TASARIM 001-013 PDF 18/11/02 15:12

≈≈««ëëjj ¿¿hhQQÉÉgg

º«ª°üàdGá©«Ñ£dG ‘

ARAP TASARIM 001-013 PDF 18/11/02 15:12 Page 3

ÇÇQQÉÉ≤≤ddGG ¤¤EEGGπµ°ûJ ájô¶ædG √òg ¿CG ƒg á«æjhQGódG ájô¶ædG QÉ«¡f’ ¢UÉN π°üa ¢ü«°üîJ AGQh ÖÑ°ùdG,≥∏ÿG á≤«≤M á«æjhQGódG äôµfCG ¿CG òæªa .øjóë∏ŸG áØ°SÓØdG πc É¡«∏Y óªà©j »àdG IóYÉ≤dG≥dÉÿG OƒLƒH ∂«µ°ûàdG ‘ Gƒ©bh hCG º¡fÉjOCG øY ¿hÒãµdG ≈∏îJ ,¬∏dG OƒLh á≤«≤M ‹ÉàdÉHh,øjódG Éæ«∏Y ¬ªàëj kÉÑLGh ájô¶ædG √òg ¢†MO Èà©j ∂dòd .IÒNC’G áæ°S Ú©HQC’Gh áÄŸG ∫ÓN,ÉæÑàc øe ÜÉàc øe ÌcCG CGô≤j ¿CG ÇQÉ≤∏d á°UôØdG íæ°ùJ ’ ób .Éæe πc ≈∏Y ¬à«dhDƒ°ùe ™≤Jh

.´ƒ°VƒŸG Gòg ¬«a ¢üî∏f kÓ°üa ¢ü°üîf ¿CG ÉæjCÉJQG ∂dòdäÉjB’G Aƒ°V ≈∏Y ÖàµdG √òg πc É¡àdhÉæJ »˘à˘dG á˘«˘fÉÁE’G äÉ˘Yƒ˘°VƒŸG ™˘«˘ª˘L ìô˘°T ”≥∏©àJ »àdG äÉYƒ°VƒŸG πc âMô°T .¬«fÉ©e ™e ¢û«©dGh ¬∏dG ΩÓc ¤EG ¢SÉædG ƒYóJ »gh á«fBGô≤dGÜƒ∏°SC’G ∫ÓN øe ÇQÉ≤dG øgP ‘ ∫DhÉ°ùàdG hCG ∂°û∏d kÉfÉµe ´óJ ’ á≤jô£H á«fBGô≤dG äÉjB’ÉHá«YÉªàL’G äÉ≤Ñ£dG ™«ªL ‘ AG qô≤∏d øµÁ ¬Ñàc ‘ ÖJÉµdG √óªàYG …òdG §«°ùÑdGh ¢ù∏°ùdGøe ÇQÉ≤dG øqµÁ §«°ùÑdG »FGhôdG Üƒ∏°SC’G Gòg .É¡ª¡ØJh É¡æe ó«Øà°ùJ ¿CG á«ª«∏©àdG äÉjƒà°ùŸGh,É¡H ¿hó≤à©j ’h á«fÉMhôdG QƒeC’G ¿ƒ°†aôj øjòdG ∂ÄdhCG ≈àM ,IóMGh á°ù∏L ‘ ÜÉàµdG IAGôb

.É¡H º¡YÉæàbG AÉØNEG øe Gƒæµªàj ⁄h ÖàµdG √òg É¡JƒàMG »àdG ≥FÉ≤◊ÉH GhôKCÉJøe ¬dhÉæàj hCG OôØæe πµ°ûH ∞dDƒŸG Öàc øe √ÒZh ÜÉàµdG Gòg CGô≤j ¿CG ÇQÉ≤∏d øµÁIó«Øe á°ûbÉæŸG ¿hóé«°ùa ¬æe IOÉØà°S’G ‘ ¿ƒÑZôj øjòdG ∂ÄdhCG ÉeCG .á«YÉªL äÉ°ûbÉæe ∫ÓN

.øjôNB’G ¤EG º¡HQÉŒ øY çóëàdGh º¡JÉYÉÑ£fÉH A’OE’G øe ¿ƒæµªà«°S º¡fEG PEG kGóLáeóN Èà©j ¬∏dG ¬Lƒd âÑàc »àdG ÖàµdG √òg ¢VôYh IAGôb ‘ áªgÉ°ùŸG ¿CG ¤EG áaÉ°VEG¿hójôj øjò∏d ∫ƒ≤f ∂dòd ,´ÉæbE’G ‘ ájÉZ Üƒ∏°SCÉH ÖàµdG √òg ‘ ≥FÉ≤◊G â°VôY . øjó∏d

. kGÒÑc kÉfƒY º¡d Ωó≤J ÖàµdG √òg ¿EG :øjôNB’G ¤EG øjódG π≤fiÒd ,ÜÉàµdG ájÉ¡f ‘ IOƒLƒŸG ÖàµdG √òg øe êPÉ‰ ≈∏Y ™∏£j ¿CG ÇQÉ≤∏d ó«ØŸG øe

.Ió«ØŸGh á©àªŸG á«æjódG OGƒŸÉH á«æ¨dG QOÉ°üŸG √òg ¬°Vô©J …òdG ´ƒæàdGäÉ≤«∏©J hCG ÖJÉµ∏d á«°üî°T ô¶f äÉ¡Lh ,ÖàµdG øe √ÒZ ‘ Éªc ÜÉàµdG Gòg ‘ óŒ ødá°ùFÉj ¢VhôY hCG á°Vô¨e äÉYƒ°Vƒe ¢VôY ‘ ¢†eÉZ Üƒ∏°SCG hCG ,∂«µ°ûàdG Öàc ≈∏Y óªà©J

.ÒµØàdG ‘ ±GôëfG ¤EG …ODƒJh ∑ƒµ°ûdG ÒãJ

∞«dCÉJ

≈≈««ëëjj ¿¿hhQQÉÉgg

áªLôJ::

»»∏∏YY óóªªfifi ¿¿ÉÉNNQQhhCCGG

º«ª°üàdGá©«Ñ£dG ‘

∫ƒÑfÉà°SG- ôjGÈa22000033

∞∞ddDDƒƒŸŸGG ∫∫ƒƒMM ΩÉY Iô≤fCG ‘ ≈«ëj ¿hQÉg QÉ©à°ùŸG º°S’G â– Öàµj …òdG ÖJÉµdG ódh1956,¬ª«∏©J ≈¡fCG ¿CG ó©H

QGó°UEÉH CGóH äÉ«æ«fÉªãdG ‘h ,∫ƒÑæà°SG á©eÉL ‘ ¿Éæ°S QÉª«e á©eÉL ‘ ÜGOB’G ¢SQO ,Iô≤fCG ‘ …ƒfÉãdGh »FGóàH’G

Iô°TÉÑŸG É¡JÉbÓ©d ¢Vô©Jh á«æjhQGódG ¢†MóJ »àdG ¬JÉHÉàµH Qƒ¡°ûe ÖJÉc ≈«ëj ¿hQÉg . á«æjódGh á«°SÉ«°ùdG ¬Ñàc

.IôeóŸG ájƒeódG äÉ«LƒdƒjójE’G ™e

ÉHQÉM øjnòs∏dG Ús«Ñæ∏d Iôbƒe iôcP ‘ ''≈«ëj''h ''¿hQÉg'' »ª°SG øe ,QÉ©à°ùŸG hCG »ª∏≤dG º°S’G ¿ƒµàj

Gòg ¿ƒª°†Ã ÖàµdG √òg É¡jƒà– »àdG ÊÉ©ŸG •ÉÑJQ’ õeôc ±Ó¨dG ≈∏Y …ƒÑædG ”ÉÿG ô¡¶j Éªæ«H ,OÉ◊E’Gh ôØµdG

º∏°Sh ¬«∏Y ¬∏dG ≈∏°U kGóªfi Éæ«Ñf ¿CGh ,ájhÉª°ùdG ÖàµdG ôNBG ƒg ËôµdG ¿BGô≤dG ¿CG ¤EG …ƒÑædG ”ÉÿG Ò°ûj .”ÉÿG

πc ∫É£HEGh á«cô°ûdGh ájOÉ◊E’G ¢ù°SC’G ∞°ùf ‘ ¬aóg ÖJÉµdG ™°Vh áæ°ùdGh ¿BGô≤dG Aƒ°V ‘h .Ú«ÑædG ”ÉN ƒg

¬H ô¡e …òdG ”ÉÿG GògÈà©jh ,IÒNC’G ≥◊G áª∏c ¬d ¿ƒµàd ,øjó∏d ájOÉ©ŸG äÉcô◊G É¡«∏Y Ωƒ≤J »àdG ºYGõŸG

.√òg ¬aGógCG øY ¿ÓYEG áHÉãÃ ¬Ñàc

¿ÉÁE’G ≈∏Y º¡©«é°ûJh ,¢SÉædG ¤EG á«fBGô≤dG ádÉ°SôdG π≤f ƒgh óMGh ±óg ∫ƒM ∞dDƒŸG Öàc ™«ªL QhóJ

.ôNB’G Ωƒ«dGh »¡dE’G OƒLƒdGh á«fÉÁE’G äÉYƒ°VƒŸÉH ôµØàdGh ¬∏dÉH

¤EG GÎ∏µfEG øeh ,ÉµjôeCG ¤EG óæ¡dG øe óà“ AGô≤dG øe á©°SGh áëjô°ûd IÒÑc á«Ñ©°ûH ≈«ëj ¿hQÉg Öàc ™àªàJ

á«fÉŸC’Gh ájõ«∏µfE’Gh á«°ùfôØdG ¤EG ¬Ñàc ¢†©H âªLôJ óbh ;É«fÉÑ°SEGh πjRGÈdGh áæ°SƒÑdGh GóædƒHh É«°ù«fhófCG

.á«°ù«fhófC’Gh á«°ShôdGh á«fÉÑdC’Gh á«Hô©dGh ájOQC’Gh á«dÉ¨JÈdGh

Üƒ∏°SC’Éa ,ÚæeDƒŸG ¿ÉÁEG ájƒ≤Jh ,¬∏dÉH ¿ÉÁE’G ¤EG ÚæeDƒŸG ÒZ IƒYO ‘ É¡JóFÉa ÖàµdG √òg âàÑKCG ó≤d

øe .ÇQÉ≤dG ≈∏Y ≥«ª©dGh ™jô°ùdG ÒKCÉàdG ‘ áfƒª°†e kÉéFÉàf ≥≤ëj ÖàµdG √òg ¬H ™àªàJ …òdG ™æ≤ŸGh π¡°ùdG

´GƒfCG øe ´ƒf …C’ kÉ≤æà©e ≈≤Ñj ¿CG …óL πµ°ûH ÉgGƒàëÃ ôµØjh ÖàµdG √òg CGô≤j ÇQÉb …CG ≈∏Y π«ëà°ùŸG

ÖàµdG √òg ¿C’ ,âëH »ØWÉY ≥∏£æe øe ∂dP ¿ƒµ«°ùa ,É¡æY ´ÉaódG AGƒd πªëj óMCG »≤H ƒdh .ájOÉŸG áØ°ù∏ØdG

Ωƒ«dG â°†MoO ób ¬∏dG OƒLh ¿GôµæH ∫ƒ≤J »àdG äÉ«LƒdƒjójE’G ™«ªL ¿EG .É¡°SÉ°SCG øe äÉØ°ù∏ØdG ∂∏J ∞°ùæJ

.≈«ëj ¿hQÉg Öàc ¤EG Oƒ©j π°†ØdGh

√òg ô°ûf AGQh øe ÖJÉµdG ±ógh ;¬Mƒ°Vhh ¿BGô≤dG áªµM øe Ióªà°ùe ¢üFÉ°üÿG √òg ¿CG ∂°T ’

,Iô¡°ûdG hCG á©ª°ùdG ≥«≤– ¢ù«dh ,¬∏dG ¤EG ∫ƒ°Uƒ∏d í«ë°üdG ≥jô£dG øY ¿ƒãëÑj øjòdG ∂ÄdhCG áeóN ƒg ÖàµdG

.√òg ¬Ñàc ô°ûf AGQh øe …OÉe ±óg óLƒj ’ ¬fCG ≈∏Y IhÓY

º¡Hƒ∏bh º¡æ«YCG íàØJ »àdG ,ÖàµdG √òg IAGôb ≈∏Y øjôNB’G ¿ƒ©é°ûj øjòdG ¿EÉa ,≥FÉ≤◊G √òg Aƒ°V ≈∏Yh

.øªãH Qó≤J ’ áeóN ¿ƒeó≤j ,¬∏d ájOƒÑ©dG ≥jôW ¤EG ºgó°TôJh

≈°Vƒa ¤EG ¿É°ùfE’G Oƒ≤Jh ÇQÉ≤dG øgP ‘ ¢ûjƒ°ûàdG øe kÉYƒf ≥∏îJ »àdG ÖàµdG πbÉæJ Èà©j ,iôNCG á¡L øe

í°VGƒdG øªa ÖàµdG √òg ÉeCG ,ó¡÷Gh âbƒ∏d á©«°†e ,¢SÉædG Üƒ∏b øe ∑ƒµ°ûdG áMGREG ‘ ôKDƒJ ’h ,á«LƒdƒjójEG

»eÉ°ùdG ±ó¡dG øe ÌcCG ÖJÉµ∏d á«HOC’G Iƒ≤dG ≈∏Y õcôJ âfÉc ƒd ÇQÉ≤dG ≈∏Y ÒÑµdG ôKC’G Gòg ∑Îàd øµJ ⁄ É¡fCG

ôØµdG áÁõg ƒg ≈«ëj ¿hQÉg Öàµd ó«MƒdG ±ó¡dG ¿CG iôj ¿CG ¬æµÁ ∂dòH ∂°ûj øeh ,¬«dEG ≈©°ùj …òdG

.á«fÉ°ùfE’G º«≤dG ¢ùjôµJh

’EG â°ù«d Gòg Éæeƒj ‘ »eÓ°SE’G ⁄É©dG É¡°û«©j »àdG äÉYGô°üdGh áÄ«°ùdG ádÉ◊G ¿CG ¤EG IQÉ°TE’G øe óH ’

è¡æe ¤EG IOƒ©dÉH ’EG »¡àæj ød Gògh ,IôaÉµdG äÉ«LƒdƒjójE’G ƒëf ¬LƒàdGh ∞«æ◊G ¬∏dG øjO øY OÉ©àH’G áé«àf

¿ƒµàd ¿ƒµdG ≥dÉN Éæd É¡°VôY »àdG á«fBGô≤dG ™FGô°ûdGh º«≤dG ¤EG ¬LƒàdGh ,á∏∏°†ŸG ègÉæŸG ∂∏J øY »∏îàdGh ¿ÉÁE’G

¬FGOCG øe óH ’ ÖLGh ∑Éæg ,QÉeódGh OÉ°ùØdG ájhÉg ƒëf ¬H Ò°ùJ »àdGh ájOÎŸG ⁄É©dG ádÉM ¤EG ô¶ædÉHh .kGQƒà°SO Éæd

.Ö°SÉæŸG âbƒdG ‘ π°üf ’ ób ...’EGh

√òg ¿ƒµà°S ¬∏dG ¿ƒ©Hh ,óFÉ≤dG QhódG Gòg É¡≤JÉY ≈∏Y äòNCG ób ≈«ëj ¿hQÉg áYƒª› ¿EG :Éæ∏b GPEG ≠dÉÑf ’

¿BGô≤dG É¡H óYh »àdG IOÉ©°ùdGh ∫ó©dGh ΩÓ°ùdG É¡dÓN øe øjô°û©dG ¿ô≤dG Üƒ©°T ≥≤ëà°S »àdG á∏«°SƒdG ÖàµdG

.ËôµdG

≈∏Y á«æjhQGódG É¡JôL »àdG çQGƒµdG ,á«fƒ°SÉŸGh ájOƒ¡«dG ,ójó÷G Êƒ°SÉŸG ΩÉ¶ædG :ÖJÉµdG ∫ÉªYCG øª°†àJ

á«ØÿG ó«dG ,ÜÉgQE’G ¢†aôj ΩÓ°SE’G ,á«°TÉØdG :á«æjhQGó∏d ájƒeódG á«LƒdƒjójE’G ,¢TƒÑeC’G óæY á«Yƒ«°ûdG ,⁄É©dG

äÉYƒ°VƒŸG ,¿BGô≤dG ºn«b ,â°Sƒcƒdƒ¡dG çOGƒM AGQh ,ÜÉgQE’G çOGƒM AGQh ,áæ°SƒÑdG ‘1-2-,3ìÓ°S

≥FÉ≤M á«°ùfÉehôdG :¿É£«°ûdG1-,2‹hC’ ,IóFÉÑdG ·C’G , ,Qƒ£àdG ÖjPÉcCG ,Qƒ£àdG áYóN ,¬∏dG ¤EG ¬éàj Üô¨dG

ô°ü©dG ,∞°Sƒj »ÑædG ,≈°Sƒe »ÑædG ,ÚjQƒ£àdG ≈∏Y á≤«bO äÉHÉLEG ,k’GDƒ°S øjô°ûY ‘ Qƒ£àdG ájô¶f QÉ«¡fG ,ÜÉÑdC’G

‘ º«ª°üàdG ,º∏©dG ≥jôW ¿BGô≤dG ,⁄É©dG Gòg IÉ«M á≤«≤M ,¿Éµe πc ‘ áª¶©dG ,¿GƒdC’G ‘ ¬∏dG RÉéYEG ,»ÑgòdG

’ ,¿ƒµdG ≥∏N , ,kÓ©a äCGóH ób ájóeô°ùdG ,¿Gƒ«◊G ⁄ÉY ‘ ∑ƒ∏°ùdG øe á©FGQ êPÉ‰h ¢ùØædG ∫òH ,á©«Ñ£dG

Iõé©e ,Ú©dG ‘ Iõé©ŸG ,»YÉæŸG RÉ¡÷G Iõé©e ,á«∏ÿG ‘ Iõé©ŸG ,IQòdG Iõé©e ,Qó≤dG á≤«≤Mh Oƒ∏ÿG ,πgÉéàJ

π°UC’G ,á∏ªædG ‘ Iõé©ŸG ,π°ù©dG πëf ‘ Iõé©ŸG ,á°Vƒ©ÑdG ‘ Iõé©ŸG ,äƒÑµæ©dG ‘ Iõé©ŸG ,äÉJÉÑædG ‘ ≥∏ÿG

Ö«cÎdG ‘ AGô°†ÿG Iõé©ŸG ,¬∏dG ±ô©oj π≤©dÉH ,äGõé©ŸG øe á∏°ù∏°S ,á˘«˘∏ÿG ‘ Qƒ˘©˘°ûdG ,IÉ˘«˘ë˘∏˘d »˘≤˘«˘≤◊G

QGô°SCG ,ÚJhÈdG ‘ Iõé©ŸG ,»Fƒ°†dGDNA..

∂FÉbó°UCG ⁄ÉY ,äGhÉª°ùdG áª¶Y ,¿Gƒ«◊G ⁄ÉY ,!øjhQGO Üòc ∫ÉØWC’G É¡jCG :∫ÉØWCÓd ÖJÉµdG Öàch

.¢SOÉæ≤dG :Iô¡ŸG ô°ù÷G IÉæH ,¿É≤JEÉH ¬à«∏N »æÑj πëædG ,πªædG ,QÉ¨°üdG

ºn«p≤dG ,¿BGô≤dG ‘ á«°SÉ°SC’G º«gÉØŸG :á«fBGôb äÉYƒ°Vƒe ∫hÉæàJ »àdG iôNC’G ÖJÉµdG ∫ÉªYCG øª°†àJh

¿ÉÁEÓd ™jô°S º¡a ,¿BGô≤dG ‘ á«bÓNC’G1-2-,3º«≤dG ,áæ÷G :ÚæeDƒª∏d »≤«≤◊G ihCÉŸG ,á«∏gÉ÷G ™ªà› ôég

,¬∏dG AÉª°SCG ,≥aÉæŸG QGô°SCG ,¿BGô≤dG ‘ Ú≤aÉæŸG á«°üî°T ,¬∏dG π«Ñ°S ‘ Iôé¡dG ,¿BGô≤dG Ωƒ∏Y ,¿BGô≤dG ‘ á«fÉMhôdG

,π°SôdG ácô©e ,QÉædG å©H ,¿BGô≤dG øe äÉHÉLEG ,¿BGô≤dG ‘ á«°SÉ°SC’G º«gÉØŸG ,¿BGô≤dG ‘ ádOÉÛGh ádÉ°SôdG ≠«∏ÑJ

,¿BGô≤dG ‘ »YƒdG á«ªgCG ,¿BGô≤dG ‘ IÓ°üdG ,¿É£«°ûdG ÈµJ ,πgÉ÷G øjO ,á«æKƒdG ,¿É£«°ûdG :ø∏©oŸG ¿É°ùfE’G hóY

,¿BGô≤dG ‘ È°üdG á«ªgCG ,á«∏gÉ÷G ™ªà› ‘ ¿É°ùfE’G á«°üî°T ,á«°ùæŸG ¿BGô≤dG ΩÉµMCG ,kGóHCG ¢ùæJ ’ ,å©ÑdG Ωƒj

á«°ûN ,ÚæeDƒŸG áªMQ ,Éæ∏°SQ ∫ƒ≤J ,ÜƒàJ ¿CG πÑb ,πeÉµàŸG ¿ÉÁE’G ,á«gGƒdG ôØµdG èéM ,¿BGô≤dG øe áeÉY ±QÉ©e

¬∏dG äÉ«dÉªL øe áYƒª› ,¿BGô≤dG ‘ IÉ«◊G ‘ ∫Éª÷G ,mäBG ≈°ù«Y »ÑædG ,ôØµdG ¢SƒHÉc ,¬∏dG1-2-,3á°SQóe

ô°ùØj ∞«c ,∂°ùØf ´óîJ GPÉŸ ,¬∏dG ΩÓc ´ÉÑJG á«ªgCG ,ïjQÉàdG ÈY ΩÓ°SE’G É¡d ¢Vô©J »àdG äGAGÎa’G ,∞°Sƒj

¿ƒ©ªà°ùj øjòdG ∂ÄdhCG ,¿BGô≤dG ‘ ∫ó©dGh È°üdG ,¿Éµe πc ‘ ≈∏éàj ¬∏dG ,¿BGô≤dG QGô°SCG ¢†©H ,¿BGô≤dG ¿ƒµdG

.¿BGô≤dG ¤EG

ôô°°ûûææddGG QQGGOO::

:: ™™ÑÑ££ddGG ¿¿GGƒƒææYY

::ââffÎÎff’’GG ‘‘ ™™bbƒƒŸŸGG

w w w . h a r u n y a h y a . c o m

ARAfiTIRMA YAYINCILIK

Merkez Mahallesi, Cumhuriyet Caddesi,

Alimano¤lu ‹fl Merkezi, No: 40 Zemin Kat

Güneflli / ‹stanbul - Turkey

Tel: (+90 212) 511 72 30

KELEBEK MATBAACILIK

‹stanbul / Turkey

Tel: (+90 212) 5776009

SEÇ‹L OFSET

‹stanbul / Turkey

Tel: (+90 212) 6290615

ááeeóó≤≤ee

ääGGôô°°ûû◊◊GG ¿¿GGÒÒWW ‘‘ õõéé©©ŸŸGG ºº««ªª°°üüààddGG

QQƒƒ««££ddGG ::ááææ≤≤ààŸŸGG ¿¿GGÒÒ££ddGG IIõõ¡¡LLCCGG

±±óó¡¡ddGG óójjóó–– ááªª¶¶ffCCGGhh ää’’ÉÉ°°üüJJ’’GG

áájjOOGGóóJJQQ’’GG ááMMÉÉÑÑ°°ùùddGG ááªª¶¶ffCCGG

áá««FFÉÉ««ªª««µµddGG ´ÉÉaaóóddGG ááªª¶¶ffCCGGhh ¢¢††««HHCC’’GG ππªªææddGG ääGGôôªª©©àà°°ùùee

IIÉÉ««ëë∏∏dd ÖÖggGGƒƒddGG ππFFÉÉ°°ùùddGG ::ΩΩóóddGG

≥≥∏∏ÿÿGGhh ºº««ªª°°üüààddGG

ááddÉÉ°°SSôôddGG áá°°ùù°°SSDDƒƒee

8

14

40

74

102

114

122

134

Ée ∫hCG »g áÑ◊G ∞°üàæe ‘ IOƒLƒŸG áeÓ©dG ;âbƒdG øe ágôH øjÈ°SC’G áÑM ‘ ôµØàæd

èàæe πc ¿EG .áYôL ∞°üf ¿ƒdhÉæàj øjòdG ∂ÄdhCG IóYÉ°ùŸ áeÓ©dG √òg âªª°U .ÉædÉH ‘ ô£î«°S

êôîf »àdG äÉÑcôŸG øe kGAóH ,õ«‡ º«ª°üJ ¬d ,øjÈ°SC’G áÑM áWÉ°ùÑH øµj ⁄ ƒdh ≈àM ,ÉædƒM OƒLƒe

.ó©H øY ºµëàdG RÉ¡éH AÉ¡àfGh πª©dG ¤EG É¡H

™eh .Ú©e ±óg ≥«≤ëàd º¶àæe πµ°ûH áØ∏àfl AGõLCG Ió©d ºZÉæàe ™«ªŒ ƒg º«ª°üàdG ,QÉ°üàNÉH

¿C’ ∂dP ,º«eÉ°üàdG ´GƒfCG øe ´ƒf IQÉ«°ùdG ¿CG ‘ ôµØj ¿CG ÉfóMCG ≈∏Y Ö©°üj ’ ∞jô©àdG Gòg

AGõLC’G º«ª°üJ ºàj ±ó¡dG Gòg Ö°ùMh ,äÉæë°ûdGh ¢UÉî°TC’G π≤f ƒg É¡©«æ°üJ øe ±ó¡dG

.™æ°üŸG ‘ É¡©«ªŒh ,IQÉ«°ùdG º°ùLh äGQÉWE’Gh ∑ôÙG πãe áØ∏àıG

º«ª°üàdG øe l´ƒf ¬jód ¿GÒ£dG á«µ«eÉæjOh ôFÉ£dG ¿ƒµj πg ?á«◊G äÉæFÉµdG øY GPÉe øµdh

Éæg ±ó¡dG :IQÉ«°ùdG ∫Éãe ≈∏Y √ÉæjôLCG …òdG º««≤àdG ,∫GDƒ°ùdG Gòg ≈∏Y áHÉLE’G πÑb ≥Ñ£æd ?kÉ°†jCG

∑ô– »àdG ájƒ≤dG Qó°üdG äÓ°†Y ™e áØ«ØÿG AÉaƒ÷G ΩÉ¶©dG Ωóîà°ùJ ÖÑ°ùdG Gò¡d ,¿GÒ£dG ƒg

™e ≥aGƒàe πµ°ûH áëæLC’G â∏µ°ûJ ó≤a .AGƒ¡dG ‘ ¿RGƒà˘dG ≥˘«˘≤˘ë˘à˘d ¢ûjô˘dG ™˘e ΩÉ˘¶˘©˘dG √ò˘g

øe ÒÑc QGó≤e ¤EG ¬àLÉM ™e ôFÉ£dG iód ÜÓ≤à°S’G á«∏ªY âªé°ùfG Éªc ,á«FGƒ¡dG á«µ«eÉæjódG

.¢UÉN º«ª°üJ hP èàæe ƒg ôFÉ£dG ¿CG í°VGƒdG øe ,ábÉ£dG

óLƒJ .É¡°ùØf á≤«≤◊G ¬LGƒæ°ùa ,IÉ«◊G øe iôNCG k’Éµ°TCG ÉædhÉæJh kÉÑfÉL ôFÉ£dG ∫Éãe ÉæcôJ GPEG

øëf ÉæfCG ∞°ûàµæ°ùa ,åëÑdG Gòg ‘ Éæ©HÉJ GPEGh .™æ≤ŸGh ø≤àŸG º«ª°üàdG øY ¥ƒ∏fl πc ‘ á∏ãeCG

.ΩÉ¶ædG Gòg øe AõL Éæ°ùØfCG

áeó≤e

8

,¬H πª©j ¿CG ‹BG πLQ …C’ øµÁ ’ πµ°ûH ¿Óª©J äÉëØ°üdG √ò¡H ¿Éµ°ù“ Úà∏dG ∂jój s¿EG

¿CG ⁄É©dG ‘ ôjƒ°üJ ádBG π°†aC’ øµÁ ’ á≤jô£H ÉjDhôdG á«∏ªY òØæJ ô£°SC’G √òg ¿BGô≤J Úà∏dG ∂«æ«Yh

.ÉgòØæJ

í£°S ≈∏Y IOƒLƒŸG äÉbƒ∏ıG πc ¿CG óéj ,áeÉ¡dG áé«à˘æ˘dG √ò˘g ¤EG É˘fó˘MCG π˘°üj É˘eó˘æ˘Yh

óH ’ :¿PEG ,ºª°üe øe ¬d óH ’ º«ª°üJ πch ,ójôa º«ª°üJ á≤«≤◊G ‘ »g ,øëf É¡«a ÉÃ ,¢VQC’G

.á≤∏£e áªµMh Iƒ≤H ÉgAÉ≤H ßØMh ,AÉ°ûj Ée âbh É¡≤∏N ≥dÉN øe ≥FÓÿG √ò¡d

.ô°ûY ™°SÉàdG ¿ô≤dG ∞°üàæe ‘ â∏µ°ûJ »àdG Qƒ£àdG ájô¶f πÑb øe â°†aQ á≤«≤◊G √òg ¿CG ’EG

´GƒfCG ™«ªL ¿CG ºYõJ »gh ''´GƒfC’G π°UCG'' øjhQGO õdQÉ°ûJ ÜÉàc ‘ É¡°ù°SCG â©°Vh ájô¶ædG √òg

.ôNB’G øY É¡æe πc Qƒ£J áaOÉ°üàŸG çGóMC’G øe á∏°ù∏°S ÈY OƒLƒdG ¤EG äô¡X ób äÉbƒ∏ıG

ƒdh .á«FGƒ°ûY äGÒ¨J ÈY ô“ IÉ«◊G ∫Éµ°TCG ™«ªL ¿EÉa ,ájô¶ædG √ò¡d á«°SÉ°SC’G áeó≤ŸG Ö°ùMh

∫É«LC’G ‘ äôªà°SGh ÉgÒZ øY äõ«ªàd ,IÉ«◊G πµ°T Qƒ£J ‘ QhO á«FGƒ°û©dG äGÒ¨àdG √ò¡d ¿Éc

.á«dÉàdG

IóŸ ƒjQÉæ«°ùdG Gòg π°UGƒJh140øjhQGO ájô¶f â©°Vh ¿CG ¤EG ,™æ≤eh kGóL »ª∏Y ¬fCÉch kÉeÉY

ájô¶ædG √òg ¿CG ÚÑJ á∏MôŸG √òg ‘ .äÉbƒ∏ıG óæY º«ª°üàdG á∏ãeCG ™e âfQƒbh ,ÒÑc ô¡› â–

™e á°†bÉæàe Ió°SÉa IôFGO øe ÌcCG ¿ƒµJ ¿CG hó©J ’ É¡fEG :ôNBG ≈æ©Ã , kGóL áØ∏àfl IQƒ°U º°SôJ

.É¡°ùØf

Gò¡d πeÉ°T ∞jô©J Ëó≤J øe ójhôa øµªàj ⁄ .á«FGƒ°û©dG äGÒ¨àdG ≈∏Y k’hCG Aƒ°†dG §∏°ùæd

ÖLGƒdÉH √ƒ©ÑJ øjòdG ¿ƒjQ qƒ£àdG ΩÉ≤a ,âbƒdG ∂dP ‘ äÉæ«÷G º∏©H áaô©ŸG ¢ü≤f ÖÑ°ùH Ωƒ¡ØŸG

äÉæ«L ‘ áª¶àæŸG ÒZ äÉaGôëf’G hCG ä’É°üØf’G øe áYƒª› :»g IôØ£dGh .''IôØ£dÉH'' GƒdÉbh

IôØW ’h ïjQÉàdG ÈY ô¡¶j ⁄ ¬fCG ƒg ´ƒ°VƒŸG Gòg ‘ ÒãŸGh ΩÉ¡dG A»°ûdG ¿CG ’EG .á«◊G äÉæFÉµdG

ájô°ûÑdG É¡àaôY »àdG äGôØ£dG ä’ÉM πc .»◊G øFÉµ∏d á«æ«÷G äÉeƒ∏©ŸG ôjƒ£J ¤EG äOCG IóMGh

ÒKCÉJ äGP ¿ƒµJ ä’É◊G π°†aCG ‘h ,É¡«∏Y CGô£J »àdG á«◊G äÉæFÉµdÉH ô°†J hCG ∞©°†J âfÉc kÉÑjô≤J

¢UÉ°UôdG ¥ÓWEG ¬Ñ°ûj IôØ£dG ∫ÓN øe Qƒ£àJ ¿CG øµÁ äÉbƒ∏ıG ¿CÉH ÒµØàdG ¿EÉa ∂dòd .…OÉ«M

™Ñ£dÉH .k’ÉM ø°ùMCGh áë°U ôahCG ¢UÉî°TCG øY äÉHÉ°UE’G ôØ°ùJ ¿CG πeCG ≈∏Y ¢SÉædG øe ó°ûM ≈∏Y

øe ádÉM Qƒ£J ¤EG …ODƒJ ¿CG øµÁ áæ«©e IôØW ¿CG ºgóMCG ≈YOG ¿EGh ≈àM !AGô¡dG øe ´ƒf Gòg

.Ωƒàfi QÉ«¡f’ kÉaóg âdGRÉe á«æjhQGódG ¿EÉa ,á«ª∏©dG äÉeƒ∏©ŸG πc ¢†«≤f ≈∏Yh ,ájô°ûÑdG ä’É◊G

9

≈«ëj ¿hQÉg

…ƒ£æj .''É¡àFõŒ øµÁ ’ »àdG Ió≤©ŸG á«æÑdG'' ¬«∏Y ≥∏£j …òdG Ωƒ¡ØŸG ƒg ∂dP AGQh ÖÑ°ùdG

OƒLƒd áé«àf πª©J á«◊G äÉæFÉµdG ‘ AÉ°†YC’Gh áª¶fC’G á«ÑdÉZ ¿CÉH ∫ƒ≤j ¿ƒª°†e ≈∏Y Ωƒ¡ØŸG Gòg

hCG ájƒ°†©dG π«£©àH ÖÑ°ùà∏d ÉgóMCG π«£©J hCG AÉ¨dEG »Øµjh ,øeGõàe πµ°ûH πª©J á∏≤à°ùe AGõLCG

.¬∏ªcCÉH ΩÉ¶ædG

.IÒ¨°üdG AÉ°†YC’G øe á∏°ù∏°S ÈY äôe GPEG §≤a äGƒ°UC’G ¿GPB’G ¢ù°ùëàJ :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y

π«£©J áé«àædG ,≈£°SƒdG ¿PC’G äÉª«¶Y ióMEG ∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y øµàdh ,É¡æe kÉjCG π q£Y hCG ´õfG

.ΩÉJ πµ°ûH ™ª°ùdG á°SÉM

âbh ‘ AÉæãà°SG ¿hO É¡FGõLCG πc πª©J ¿CG Öéj ,á«LQÉÿG äGƒ°UC’G ™e ¿PC’G πYÉØàJ »µd

¿Góæ°ùdGh ábô£ŸG »gh ≈£°SƒdG ¿PC’G äÉª«¶Y ,πÑ£dG AÉ°ûZ ,á«LQÉÿG á«©ª°ùdG IÉæ≤dG :øeGõàe

ájô©°ûdG ÉjÓÿG πãe á«©ª°ùdG äÓÑ≤˘à˘°ùŸG ,¿PC’G á˘©˘bƒ˘b CÓÁ …ò˘dG π˘FÉ˘°ùdG ,ÜÉ˘cô˘dG º˘¶˘Yh

õcôŸG ™e á∏°üàŸG ÜÉ°üYC’G áµÑ°T .äGƒ°UC’G ¢ù°ù– ≈∏Y ÉjÓÿG √òg óYÉ°ùJ »àdG ÜGógC’Gh

…C’ øµÁ ’ ¬fC’ ,á∏°üØæe AGõLCG πµ°ûH Qƒ£àj ¿CG »©ª°ùdG ΩÉ¶ædG Gò¡d øµÁ ’ .ÆÉeódG ‘ »©ª°ùdG

.ΩÉ¶ædG AGõLCG »bÉH øY ∫õ©Ã πª©j ¿CG AõL

øe kÉ≤∏b øjhQGO ¿Éc ó≤a ,Qƒ£àdG ájô¶f ¢†MóJ É¡àFõŒ øµÁ ’ »àdG Ió≤©ŸG á«æÑdG √òg ¿CG ÉÃh

:''´GƒfC’G π°UCG'' ¬HÉàc ‘ Öàµa ,IôgÉ¶dG πF’ódG √òg

¿EÉa ,á«dÉààeh áªî°V äÓjó©J ÈY πµ˘°ûJ ó˘≤˘©˘e ƒ˘°†Y …CG Oƒ˘Lh ≈˘∏˘Y á˘æ˘gÈdG â“ GPEG ''

''É¡°SÉ°SCG øe ∞°ùæà°S »àjô¶f1

¿ô≤dG äÉ«fÉµeEG ™e ó≤©ŸG ƒ°†©dG Gòg πãe óéj ¿CG ójôj øµj ⁄ hCG øjhQGO áYÉ£à°SÉH øµj ⁄

…òdGh ,¿hô°û©dG ¿ô≤dG ¬H õ«“ …òdG ≥«bódG »ª∏©dG åëÑdG ¿CG ’EG .á£«°ùÑdG á«ª∏©dG ô°ûY ™°SÉàdG

Gòµgh ,É¡àFõŒ øµÁ ’ Ió≤©e á«æH »g ájƒ«◊G áª¶fC’G á«ÑdÉZ ¿CG ≈∏Y øgôH ,π«°UÉØàdG ¥OCG ∫hÉæJ

.≈°ûîj ¿Éc Éªc ''É¡°SÉ°SCG øe øjhQGO ájô¶f âØ°ùf''

√òg .øjhQGO ájô¶f ¢†MóJ »àdG ájƒ«◊G áª¶fC’G øY IOó©àe á∏ãeCG ÜÉàµdG Gòg ‘ ¢Vô©à°ùf

∫ÓN øeh ,•GƒWƒdG áªéªL ≈àMh Qƒ«£dG áëæLCG øe kGAónH ¿Éµe …CG ‘ Égó‚ ¿CG øµÁ áª¶fC’G

AÉ«MC’G √òg ≥dÉN áª¶Y ô©°ûà°ùæ°S πH ,Ö°ùëa øjhQGO ájô¶f ¢†MO ¤EG π°Uƒàf ød É¡d Éæà°SGQO

.á¨dÉÑdG ¬àªµMh

:≥dÉÿG ƒg ¬∏dG .ø≤àŸG »¡dE’G ≥∏ÿG ≈∏Y ∫ó÷G πÑ≤j ’ …òdG π«dódG óéæ°S Éæg

á©«Ñ£dG ‘ º«ª°üàdG

10

nƒ og nnƒƒ oogg nnhh pp ¢¢VV rrQQnnCC’’GGhh ppääGG nnhhÉÉ nnªª ss°°ùùddGG ‘‘ ÉÉ nnee oo¬¬nndd ooííuuÑÑ nn°°ùùoojj ≈≈ææ rr°°ùùoo◊◊GG ooAAÉÉ nnªª rr°°SSnnCC’’GG oo¬¬nndd ooQQ uuƒƒ nn°°üüooŸŸGG ooÇÇ ppQQÉÉ nnÑÑddGG oo≥≥ppddÉÉ nnÿÿGG oo¬¬∏∏ddGG

ooºº«« ppµµnn◊◊GG ooõõjjõõ nn©©ddGG :ô°û◊G |.24

ÉÉ¡¡ààFFõõŒŒ øøµµÁÁ ’’ »»ààddGG IIóó≤≤©©ŸŸGG áá««ææÑÑddGG ≈≈∏∏YY ∫∫ÉÉããee ::¿¿ÉÉWWôô°°ùùddGG ÚÚYY≈∏Y ÉfóàYG ÉæfCG ’EG ,É¡aÓàNG ≈∏Y á«◊G äÉæFÉµdG É¡∏ª– »àdG ¿ƒ«©dG ´GƒfCG øe ójó©dG ∑Éæg

≈∏Y GÒeÉµdG â©æ°U »àdG hCG ,GÒeÉµdG ¬Ñ°ûJ »àdGh äÉjQÉ≤ØdG É¡H õ«ªàJ »àdG Ú©dG ™e πeÉ©àdG

Ú©dG πNGO á°Só©dG ∞∏N á£≤f ‘ õcÎjh á°Só©dG ≈∏Y §≤°ùj …òdG Aƒ°†dG QÉ°ùµfG ƒgh ,É¡FóÑe

.á«∏NGódG

√òg óMCG .áØ∏àfl ¥ô£H πª©J á«◊G äÉæFÉµdG øe iôNC’G ´GƒfC’G É¡µ∏à“ »àdG ÚYC’G ¿CG ’EG

.QÉ°ùµf’G ¢ù«dh ¢SÉµ©f’G CGóÑe ≈∏Y ¿ÉWô°ùdG ÚY πª©J .¿ÉWô°ùdG ƒg äÉæFÉµdG

√òg ™°VƒàJ .äÉ©HôŸG øe ÒÑc OóY øe ¿ƒµŸG É¡ë£°S ¿ÉWô°ùdG ÚY ¢üFÉ°üN ºgCG øe

.ábódG ájÉZ ‘ á«dÉàdG áëØ°üdG ‘ IQƒ°üdG ‘ hóÑj Éªc äÉ©HôŸG

…ƒà– å«M ,á©«Ñ£dG ‘ ôNBG ¿Éµe …CG ‘ óLƒj ’ kGójôa kÉ«°Sóæg kÉeÉ¶f ¿ÉWô°ùdG ÚY …óÑoJ

.ÊÉ«ÑdG º°SôdG ábQh πãe hóÑJ ,πµ°ûdG á©Hôe kGóL á≤«bO äÉë«£°S ≈∏Y2

¬Ñ°ûJ á«æH πµ°ûàd kÉ°†jCG πµ°ûdG á©Hôe ájô©°T Ö«HÉfCÉH »¡àæJ ≥«bO πµ°ûH áª¶àæŸG äÉ©HôŸG √òg

∫Éµ°TC’G øe áYƒª› øe ´ƒæ°üe ¬˘fCÉ˘ch ¤hC’G á˘∏˘gƒ˘∏˘d π˘°ù©˘dG ¢Uô˘b ô˘¡˘¶˘j .π˘°ù©˘dG ¢Uô˘b

¿ÉWô°ùdG ÚY ‘h .á«°SGó°ùdG Ò°TGƒª∏d á«eÉeC’G ìƒ£°ùdG ’EG â°ù«d ™bGƒdG ‘ É¡fCG ™e ,á«°SGó°ùdG

.á«°SGó°ùdG ∫Éµ°TC’G πfi äÉ©HôŸG π–

¢ùµ©J »àdG IBGôŸG ¬Ñ°ûJ á©HôŸG Ö«HÉfC’G √òg øe πc ÖfGƒL ¿CG ƒg AôŸG ´óîj Ée ¿CG ’EG

ÖfGƒL ™°VƒàJ å«Mh ,ábóH á«µÑ°ûdG ≈∏Y ¢ùµ©æŸG Aƒ˘°†dG Gò˘g õ˘cÎj .É˘¡˘«˘∏˘Y §˘bÉ˘°ùdG Aƒ˘°†dG

.IóMGh á£≤f ≈∏Y É¡∏c õcÎàd »¡àæJ É¡fEÉa á≤«bO ÉjGhõH Ú©dG πNGO IOƒLƒŸG Ö«HÉfC’G3

á©HôŸG Ö«HÉfC’G √òg πµa .∫ó÷G πÑ≤j ’ ‹Éãe ôeCG ΩÉ¶ædG Gòg º«ª°üàd ájOÉ©dG ÒZ á©«Ñ£dG ¿EG

πµ°ûH ™°VƒàJ ÉjÓÿG √òg øe kÓc ¿EÉa ,∂dP ≈∏Y IhÓY .IBGôŸG πãe πª©J á≤ÑW ≈∏Y …ƒà–

.IóMGh IQDƒH ‘ Aƒ°†dG §≤°ùj å«ëH kGóL ≥«bO »°Sóæg

É¡fCG ∂dP øe ºgC’Gh .Qƒ£àdG ájô¶f ¬Lh ‘ IÒÑc áÑ≤Y πµ°ûJ ¿ÉWô°ùdG ÚY ¿CG í°VGƒdG øe

. kÉLPƒ‰ Èà©J

11

≈«ëj ¿hQÉg

äÉë«£°ùdG πãe ,Ú©dG √òg äÉeƒ≤e óMCG ±òM ƒd .''É¡àFõŒ øµÁ ’ »àdG Ió≤©ŸG á«æÑdG'' øY

√òg øµªàJ ø∏a ,IôNDƒŸG ‘ á«µÑ°ûdG hCG ™Hôe πµd á°ùcÉ©dG ÖfGƒ÷G hCG πµ°ûdG á©HôŸG á«æ«©dG

äQƒ£J ób Ú©dG ¿CG ≈∏Y áægÈdG π«ëà°ùŸG øe ∂dòd .∫Éµ°TC’G øe πµ°T …CÉH ÉjDhôdG øe Ú©dG

øe .áaOÉ°üe çóM ób ¬fCG ≈∏Y ™FGôdG º«ª°üàdG Gòg á°ûbÉæe kÉ«ª∏Y OQGƒdG ÒZ øe .Iƒ£N Iƒ£N

.πeÉµàe õé©e ΩÉ¶æc â≤ p∏ oN ób ¿ÉWô°ùdG ÚY ¿CG í°VGƒdG

á≤«≤M ô¡¶Jh .ájQƒ£àdG ºYGõŸG ¢†MóJ ¿ÉWô°ùdG ÚY ‘ iôNCG äÉª°S AôŸG óéj ∂dòc

»àdGh ,á°ùcÉ©dG Ú©dG √òg .á«æ«©dG äÉ«ræoÑdG √òg πª– »àdG äÉbƒ∏ıG ¤EG ÉfóMCG ô¶æj ÉeóæY IÒãe

øøee ÒÒÑÑcc OOóóYY øøee ¿¿ÉÉWWôô°°ùùddGG ÚÚYY ∞∞ddCCÉÉààJJ

ΩΩÉÉ¶¶ààffÉÉHH ááÑÑJJôôŸŸGG ääÉÉ©©HHôôŸŸGG √√òògg ..ääÉÉ©©HHôôŸŸGG

áá≤≤««bbOO áá««YYÉÉHHQQ ÖÖ««HHÉÉffCC’’ ääÉÉjjÉÉ¡¡ff ’’EEGG ââ°°ùù««dd

..AAƒƒ°°††∏∏dd áá°°ùùccÉÉ©©ddGG ÉÉjjGGôôŸŸGG ¬¬ÑÑ°°ûûJJ »»gghh ,, kkGGóóLL

áá««µµÑÑ°°ûûddGG ≈≈∏∏YY ¢¢ùùµµ©©ææŸŸGG AAƒƒ°°††ddGG ™™ªªééààjj

ÉÉjjGGhhõõHH ÚÚ©©ddGG ππNNGGOO ÖÖ««HHÉÉffCC’’GG ÖÖffGGƒƒLL ™™°°VVƒƒààJJ ÉÉªªææ««HH ,, kkÉÉeeÉÉ““ øø≤≤ààee ππµµ°°ûûHH

..IIóóMMGGhh áá££≤≤ff ‘‘ ¬¬∏∏cc AAƒƒ°°††ddGG õõccÎÎjj åå««MM áá««ddÉÉããee Qƒ°üdG ≥ë∏e

‘ º«ª°üàdG

á©«Ñ£dG


12

13

≈«ëj ¿hQÉg

§≤a óLƒJ ,É¡æY kÉLPƒ‰ ¿ÉWô°ùdG ÚY πã“

Ée »gh äÉjô°û≤dG ø˘e Ió˘MGh á˘Yƒ˘ª› ‘

äGP π˘LQC’G äÉ˘jô˘°ûY É˘¡˘«˘∏˘Y ≥˘∏˘˘£˘˘j

á∏FÉ©dG √òg ø˘ª˘°†à˘J .á˘∏˘jƒ˘£˘dG ΩÉ˘°ùLC’G

.¿É«HôdGh ¢Sójô≤dGh äÉfÉWô°ùdG

äÉjô°û≤dG á∏FÉY øe iôNC’G AÉ°†YC’G

,''Aƒ°†∏d Iô°SÉµdG á«æÑdG'' äGP Ú©dG πª–

∂∏J øY kÉeÉ“ ∞∏àfl CGóÑe ≈∏Y πª©J »àdG

É¡fCG ’EG ,π°ù©dG ¢Uô≤H á¡«Ñ°ûdG ÉjÓÿG äÉÄe øe Ú©dG ¿ƒµàJ Éæg .Aƒ°†∏d á°ùcÉ©dG á«æÑdG πª– »àdG

IhÓY .ájôFGO hCG á«°SGó°S ¿ƒµJ ¿CG ÉeEG ÉjÓÿG √òg ¿EÉa ,¿ÉWô°ùdG ÚY ÉjÓN øY ∞∏àîj πµ°ûHh

¤EG ¬dƒëàd Aƒ°†dG ô°ùµJ É‰EGh ,Aƒ°†dG ¢ùµ©J ’ ÉjÓÿG √òg ‘ IÒ¨°üdG äÉ°Só©dG ¿EÉa ,∂dP ≈∏Y

.á«µÑ°ûdG ‘ IQDƒH

.Aƒ°†∏d Iô°SÉµdG á«æÑdG äGP Ú©dG πª– äÉjô°û≤dG ´GƒfCG º¶©e ¿CG ó‚ ,Ωó≤J Ée Aƒ°V ≈∏Y

ájô¶f Ö°ùM .Aƒ°†∏d á°ùcÉY á«æ«Y á«æH πLQC’G äÉjô°ûY äÉjô°û≤dG πª– ∂dP øe ¢ùµ©dG ≈∏Yh

óL øY äQƒ£J ób ¿ƒµJ ¿CG Öéj äÉjô°û≤dG áÑ©°T â– êQóæJ »àdG äÉæFÉµdG πc ¿EÉa ,Qƒ£àdG

ÌcCG Èà©J »àdG ,Aƒ°†∏d Iô°SÉµdG Ú©dG øY IQƒ£àe á°ùcÉ©dG Ú©dG ¿CG ¿ƒjQƒ£àdG ºYõj ∂dòd óMGh

.kÉª«ª°üJ §°ùHCGh äÉjô°û≤dG ÚH kÉYƒ«°T

¢UÉÿG É¡eÉ¶f øª°V πeÉµàe πµ°ûH ¿Óª©J Úà«æÑdG Óc ¿C’ ∫ƒ≤©e ÒZ π«∏ëàdG Gòg ¿CG ’EG

GPEG »©«Ñ£dG AÉØ£°U’ÉH ¢Vô≤æJh Égô°üH äÉjô°û≤dG ó≤Øà°S .''‹É≤àfG'' QƒW …C’ ¬«a ¿Éµe ’ …òdG

.Aƒ°†∏d á°ùcÉ©dG ÉjGôŸÉH Aƒ°†∏d Iô°SÉµdG äÉ°Só©dG âdóÑà°SG Ée

º«ª°üàdG äGP äÉ«ræoÑdG √òg ¿EG .π°üØæe πµ°ûH Éà≤∏N ób Úà«æÑdG ÚJÉg ¿CG ócDƒŸG øe ∂dòd

äGõé©e ‘ ∫É◊G »g Éªch .ájôî°ù∏d kGÒãe kGôeCG ''áaOÉ°üŸG'' á«fÉµeEG øe π©Œ ™FGôdG »°Sóæ¡dG

kÓ«dO ’EG â°ù«d É¡fEG .OhóM ÓH õ pé©ŸG ø≤àŸG »¡dE’G ≥∏ÿG øY kÉLPƒ‰ ¿ÉWô°ùdG ÚY Éæ«£©J ,≥∏ÿG

äGOƒ¡› äGõé©ŸG √òg ±É°ûàcG Ö∏£àj ’.‹RC’G ¬ª∏Yh ájóHC’G ¬àªµMh ¬∏dG áª¶Y ≈∏Y

.¬∏dG äƒµ∏e ‘ ≥ª©àdG ‘ IÒÑc

»g â°ù«d Qƒ«£dG ¿CG ’EG .QƒØdG ≈∏Y Éæà∏«fl ¤EG ôFÉ£dG IQƒ°U õØ≤J ¿GÒ£dG ôcP ≈∏Y »JCÉf ÉeóæY

á«fGÒW äGQó≤e äGô°û◊G ´GƒfCG øe ójó©dG ∂∏àÁ .¿GÒ£dG ≈∏Y IQOÉ≤˘dG Ió˘«˘Mƒ˘dG äÉ˘æ˘FÉ˘µ˘dG

á«dÉª°ûdG ÉµjôeCG ÚH áaÉ°ùŸG IÒÑµdG á°TGôØdG ™£≤J ¿CG øµÁ PEG ,Qƒ«£dG É¡µ∏à“ »àdG ∂∏J ≈∏Y ¥ƒØàJ

.øeõdG øe Ióe AGƒ¡dG ‘ kÉ≤∏©e Üƒ°ù©«dGh ÜÉHòdG ≈≤Ñj ¿CG øµÁ Éªc ,á«µjôeC’G IQÉ≤dG §°SGhCGh

òæe Ò£J äCGóH äGô°û◊G ¿CG ¿ƒjQ qƒ£àdG »Yój300áaOÉ°üe çóëj ⁄ Gòg øµdh ,áæ°S ¿ƒ«∏e

»Lƒdƒ«ÑdG Öàc .áaOÉ°üª∏d ∫É› …CG ´ój ⁄ äGô°û◊G áëæLC’ ø≤àŸG º«ª°üàdÉa ,¿ƒØ«°†j Éªc

:''äGô°û◊G áëæLC’ »µ«fÉµ«ŸG º«ª°üàdG'' :¿GƒæY â– ´ƒ°Vƒe ‘ ¿ƒJhh ÚHhQ …õ«∏‚E’G

á«æH âªª°U ó≤d ...´hQCG É¡ª«ª°üJ Éæd GóH Éª∏c , Iô°û◊G áëæLCG πª©d ¥OCG Éæª¡a ¿Éc Éª∏c''

™ªŒ .π≤æàdG ádƒ¡°S øª°†J ¥ô£H ƒ°†©dG AGõLCG ∂jôëàd äÉ«dB’G âªª°Uh ,¿É≤JEÉH áëæLC’G

≥«fCG πµ°ûH É¡©«ªŒh ,á≤FÉa áfhôÃ º°ù÷G AGõLCG ΩGóîà°SG :øjôeC’G øjòg ÚH Iô°û◊G áëæLCG

''.AGƒ¡dG ‘ AÉ≤Ñ∏d πãeCG ΩGóîà°SG πLCG øe áÑ°SÉæŸG iƒ≤dG ™e ÜhÉéàj π«µ°ûJ ‘4

Gògh ;äGô°û◊G øY πq«îàŸG Qƒ£à∏d äGôéëàŸG øe óMGh π«dO ≈∏Y Ì©oj ⁄ ,iôNCG á¡L øe

π°UCG ¢üîj Éª«a ΩÓ¶dG ‘ ¿B’G øëf'' :¬dƒ≤H á«°SGôZ ∫ƒH Ò«H »°ùfôØdG ¿Gƒ«◊G ⁄ÉY ¬«dEG QÉ°TCG Ée

''äGô°û◊G5‘ ÚjQƒ£àdG »≤Ñà°S »àdGh äÉbƒ∏ıG √ò¡d IÒãŸG ¢üFÉ°üÿG ¢†©H á°SGQóH ¿B’G º≤æd .

.¢ùeGódG º¡eÓX

õõéé©©ŸŸGG ºº««ªª°°üüààddGGääGGôô°°ûû◊◊GG ¿¿GGÒÒWW ‘‘

∫∫hhCC’’GG ππ°°üüØØddGG

14

ARAP TASARIM 014-039 22/2/03 11:53 Page 14

≈≈nnææ rr°°ùùoo◊◊GG ooAABBÉÉ nnªª rr°°SSnnCC’’GG oo¬¬nndd ooQQ uuƒƒ nn°°üüooŸŸGG ooÇÇppQQÉÉ nnÑÑddGG oo≥≥ppddÉÉ nnÿÿGG oo¬¬∏∏ddGG nnƒƒ oogg

ooõõjj ppõõ nn©©ddGG nnƒƒ oogg nnhh pp ¢¢VV rrQQnnCC’’GG nnhh ppääGG nnhhÉÉ nnªª ss°°ùùddGG ‘‘ ÉÉ nnee oo¬¬nndd ooííuuÑÑ nn°°ùùoojj

ooºº«« ppµµnn◊◊GG| ::ôô°°ûû◊◊GG2244


»»©©««ÑÑ££ddGG QQƒƒ°°üüŸŸGG ÖÖbbGGôôjj

..ÖÖ««°°SSÉÉ©©««ddGG øøJJQQÉÉee ππ««LL

ÜÜƒƒ°°ùù©©««ddGG ::ÎÎHHƒƒµµ««∏∏««¡¡ddGG ΩΩÉÉ¡¡ddEEGGΩóîà°ùJ »àdG á≤jô£dG ¿CG ¤EG áaÉ°VEG .¬ª°ùL πNGO ¤EG ¬àëæLCG Üƒ°ù©«dG …ƒ£j ¿CG øµÁ ’

ÖÑ°ùHh .äGô°û◊G øe √ÒZ ‘ IOƒLƒŸG ∂∏J øY ∞∏àîJ áëæLC’G ácôM ‘ º°ù÷G äÓ°†Y É¡«a

.''á«FGóÑdG äGô°û◊G'' øe »g Iô°û◊G √òg ¿CG ¿ƒjQƒ£àdG ó≤à©j á«°UÉÿG √òg

É¡«∏Y ≥∏£j »˘à˘dG Iô˘°û◊G √ò˘g ó˘æ˘Y ¿GÒ£˘dG ΩÉ˘¶˘f ¿EG ,∂dP ¢ùµ˘Y »˘g á˘≤˘«˘≤◊G ¿CG ’EG

‘ IóFGôdG ácô°ûdG äõ‚CG ó≤d .º«ª°üàdG äGõé©e øe Iõé©e ’EG ¢ù«d ,''á«FGóÑdG äGô°û◊G''

.É¡d kÉLPƒ‰ Üƒ°ù©«dG Iòîàe É¡JGôFÉW ióMEG ''»µ°ùjQƒµ«°S'' ,ÎHƒµ«∏«¡dG äGôFÉW áYÉæ°U6Éªc

ácô˘°T äCGó˘HIBM≈∏Y Üƒ°ù©«dG êPƒ‰ ™°VƒH É¡Yhô°ûe ‘ ''»µ˘°SQƒ˘µ˘«˘°S'' äó˘YÉ˘°S »˘à˘dG

Ö°SÉ◊G(IBM 3081) .Ωƒ≤j »àdG äGQhÉæŸG Aƒ°V ≈∏Y ôJƒ«ÑªµdG ≈∏Y AGOCG á≤jôW »ØdCG ò«ØæJ ”

≈∏Y π≤ædG äGôFÉ£dh á«Hô◊G äGôFÉ£∏d »µ°SQƒµ«°S êPƒ‰ AÉæH ” ∂dòHh .AGƒ¡dG ‘ Üƒ°ù©«dG É¡H

.Üƒ°ù©«dG êPƒ‰ QGôZ

16


,Úàæ°S âbô¨à°SG Üƒ°ù©«dG ≈∏Y äÉ°SGQO AGôLEÉH ,á«©«Ñ£dG ôgGƒ¶∏d Qƒ°üŸG øJQÉe õ∏«L ΩÉb

.ó«≤©àdG ‘ ájÉZ ¿GÒW á«dBG É¡d äÉbƒ∏ıG √òg ¿CÉH ∫ƒ≤jh

hóÑjh ¬ª°ùL ™e √ÉMÉæL ÖdÉ°üàj å«M ,¿ó©ŸÉH áØ∏¨ŸG á«fhõ∏◊G á«æÑdG Üƒ°ù©«dG º°ùL ¬Ñ°ûj

¥ƒ∏ıG Gòg õ«ªàj á«æÑdG √òg ÖÑ°ùHh .øcGódG ôªMC’G ¤EG »é∏ãdG ¥QRC’G ¿ƒ∏dG øe kÉLQóàe Éª¡fƒd

√ò¡d øµÁ ,¬≤ah ∑ôëàj …òdG √ÉŒ’G hCG áYô°ùdG øY ô¶ædG ¢†¨Hh .äGQhÉæŸG ≈∏Y áÑ«éY IQó≤H

≈≤ÑJ ¿CG ∂dP øY kÓ°†a É¡æµÁ Éªc .¢ùcÉ©ŸG √ÉŒ’G ‘ ¿GÒ£dÉH ´ô°ûJ ºK ICÉéa ∞bƒàJ ¿CG Iô°û◊G

É¡æµÁ ∂dòc ,É¡à°ùjôa ƒëf áfhôÃ ∑ôëàJ ¿CG ™«£à°ùJ ™°VƒdG Gòg ‘ ó«°üdG ¢Vô¨H AGƒ¡dG ‘ á≤∏©e

:Iô°û◊ áÑ°ùædÉH ájOÉY ÒZ Èà©J »àdG É¡àYô°S øe ójõJ ¿CG40»°VÉjôdG áYô°S ∫OÉ©J »gh ,É°S / ºc

¥ÉÑ°S ‘100 áYô°ùH »ÑŸhCG Îe39,á°ùjôØdÉH áYô°ùdG √òg ™e Üƒ°ù©«dG Ωó£°üj áYÉ°S /ºc

áehÉ≤eh á≤FÉa áfhôÃ õ«ªàJ »àdG Üƒ°ù©«dG áë∏°SCG ÖÑ°ùHh ,™bƒdG Iójó°T ICÉLÉØŸG áeó°U ¿ƒµJh

Ée »àdG á°ùjôØ∏d çóëj ’ Ée ™Ñ£dÉH Gògh ,ΩÉ£JQ’G áeó°U ¢üà“ ¬ª°ù÷ áfôŸG á«æÑdG ¿EÉa Iójó°T

.áeó°üdG Ió°T øe áà«e ≈àM hCG É¡«∏Y ≈ª¨oe ™≤J ¿CG åÑ∏J

17


18

≈«ëj ¿hQÉg


ääGGôôFFÉÉWW ºº««ªª°°üüJJ ””

»»µµ°°SSQQƒƒµµ««°°SS ÎÎHHƒƒccƒƒ∏∏««¡¡ddGG

øø≤≤ààŸŸGG ºº««ªª°°üüàà∏∏dd óó««∏∏≤≤ààcc

áábbQQÉÉÿÿGG ¬¬JJQQóóbbhh ÜÜƒƒ°°ùù©©««∏∏dd

IIQQhhÉÉææŸŸGG ≈≈∏∏YY.


19


ΩÉeC’G ¤EG ¿ÉbÉ°ùdG óà“ :kÉµàa ¬àë∏°SCG ÌcCÉc ÉgQhO Üƒ°ù©«˘dG É˘bÉ˘°S ò˘NCÉ˘J ΩGó˘£˘°U’G ó˘©˘H

.É¡≤jõ“ É«dƒà«d Újƒ≤dG ÚµØdG áæ«gQ íÑ°üJ ¿CG åÑ∏J ’ »àdG áehó°üŸG á°ùjôØdÉH ∑É°ùeEÓd

áYô°ùdG ∂∏àH áÄLÉØŸG ¬JGQhÉæÃ ΩÉ«≤dG ≈∏Y ¬JQób ∫ÉM ƒg Éªc kGôKDƒe Üƒ°ù©«dG ô¶æe hóÑj

É¡æe πc …ƒà– Úæ«Y Üƒ°ù©«dG πªëj .äGô°û◊G ¿ƒ«©d êPƒ‰ π°†aCG ¿GÈà©àa √Éæ«Y ÉeCG ,á«dÉ©dG

Éª¡æe πc ºéM ≠∏Ñj »àdGh ` Úàjhôc ¬Ñ°ûdG ¿Éæ«©dG ¿ÉJÉg OhõJ .áØ∏àfl á°SóY ∞dCG ÚKÓK ≈∏Y

Üƒ°ù©«dG ≈≤Ñj ¿CG øµÁ Éª¡∏°†ØHh . kGóL ™°SGh ÉjDhQ ∫ÉéÃ Iô°û◊G ` kÉÑjô≤J ¢SCGôdG ºéM ∞°üf

.√ô¡X AGQh …ôéj ÉÃ ´ÓWG ≈∏Y

¿CG ’EG ,á«dÉãeh Iójôa á«æH ≈∏Y …ƒàëj É¡æe πc ,áª¶fC’G øe áYƒª› Üƒ°ù©«dG hóÑj Gòµgh

πc â≤∏N ó≤a ∂dP ™eh ,ôNB’G ΩÉ¶ædG πªY π£©j áª¶fC’G √òg øe k…CG ≈∏Y CGô£j ób √ƒ°ûJ …CG

.ájƒ«◊G É¡JQhO ‘ ôªà°ùJ ¿CG Iô°û◊G √ò¡d øµeCG Gòµgh ,ñô°T hCG ´ó°U …CG ¿hO áª¶fC’G √òg

ÜÜƒƒ°°ùù©©««ddGG ááëëææLLCCGGiód ¿GÒ£dG á«dBG ìô°T ∫ÉM …CÉH øµÁ ’h á«ªgCG ¬ª°ùL ΩÉ°ùbCG ÌcCG Üƒ°ù©«dG áëæLCG Èà©J

,CGóÑŸG å«M øªa .Iƒ£N Iƒ£N Qƒ£àdG ájô¶f Aƒ°V ≈∏Y ¬«MÉæL É¡«a Ωóîà°ùj »àdGh ,Üƒ°ù©«dG

πªcC’G ¬LƒdG ≈∏Y É¡∏ªY …ODƒJ ’ »àdG áëæLC’G CÉ°ûæe ‘ åëÑJ »àdG IOÉŸG ¤EG Qƒ£àdG ájô¶f ó≤àØJ

.á∏eÉµàe IóMƒc äQƒ£J GPEG ’EG

ájó∏÷G ÉjÓÿG AGõLCG ¢†©H ≈∏Y GóHh ,IôØW ¤EG â°Vô©J ób Iô°û◊G äÉæ«L ¿CG á¶ë∏d ¢VÎØæd

iôNCG IôØW ∫ƒ°üM ¢VGÎaG kÉ≤∏£e ∫ƒ≤©ŸG ÒZ øe .⁄É©ŸG í°VGh ÒZ Ò¨J º°ù÷G »£¨J »àdG

º°ùL ¤EG ∞«°†J ød äGôØ£dG √òg ¿C’ ;ìÉæ÷G ≈∏Y á∏°UÉ◊G IôØ£dG √òg ≈∏Y áaOÉ°üŸG ≥jô£H

.ácô◊G ≈∏Y ¬JQób øe ¢ü≤æà°S πH ,IójóL Iõ«e …CG ∞«°†J ød É¡fCG Éªc ,kÓeÉc kÉMÉæL Iô°û◊G

ΩÉeCG É¡Øbƒe ∞©°†«°S ¬fC’ ,É¡◊É°U ‘ ¢ù«d Ée ƒgh ,óFGR m πª pM p π tª– ¤EG Iô°û◊G ô£°†à°S

…ODƒ«°S »©«Ñ£dG AÉØ£°U’G ¿EÉa ,Qƒ£àdG ájô¶æd »°ù«FôdG CGóÑŸG Ö°ùMh ,∂dP ≈∏Y IhÓY .Ú°ùaÉæŸG

.IõLÉ©dG Iô°û◊G √òg ¢VGô≤fG ¤EG

‘ ÖÑ°ùàJ çó– ÉeóæYh .çhó◊G QOÉf kGô˘eCG Iô˘Ø˘£˘dG ≈˘≤˘Ñ˘J äÉ˘°VGÎa’G √ò˘g π˘c ™˘eh


20


≈≈∏∏YY ÚÚYY ππcc ……ƒƒàà–– .. kkGGóó««≤≤©©JJ ¢¢VVQQCC’’GG ≈≈∏∏YY IIOOƒƒLLƒƒŸŸGG ääGGôô°°ûû◊◊GG ¿¿ƒƒ««YY ÌÌccCCGG øøee ÜÜƒƒ°°ùù©©««ddGG ÚÚYY ÈÈàà©©JJ30ÉÉææ««YY ππ¨°°ûûJJhh ,,áá°°SSóóYY ∞∞ddCCGG

..»»ØØ∏∏ÿÿGG §§««ÙÙGG ááÑÑbbGGôôee øøee øøµµªªààJJ ÉÉ¡¡ffEEGG ≈≈ààMM kkGGóóLL ™™°°SSGGhh ÉÉjjDDhhQQ ∫∫ÉÉééÃÃ IIôô°°ûû◊◊GG OOhhõõjj ÉÉ‡‡ kkÉÉÑÑjjôô≤≤JJ ¢¢SSCCGGôôddGG ááMMÉÉ°°ùùee ∞∞°°üüff ÜÜƒƒ°°ùù©©««ddGG

’’hh áá∏∏WWÉÉHH zzááaaOOÉÉ°°üüŸŸGG CCGGóóÑÑee ≈≈∏∏YY ΩΩƒƒ≤≤JJ »»ààddGG QQƒƒ££ààddGG áájjôô¶¶ff ººYYGGõõee ππ©©ééjj ÉÉ‡‡ ,,óó««≤≤©©ààddGG áájjÉÉZZ ‘‘ ÜÜƒƒ°°ùù©©««ddGG ááëëææLLCCGG áá««ææHH ÈÈàà©©JJ ,,iiôôNNCCGG áá¡¡LL øøee

™™°°††NN §§««££îîààdd IIôô°°TTÉÉÑÑee ááéé««ààff ’’EEGG ¢¢ùù««dd ¬¬««aa IIOOƒƒLLƒƒŸŸGG ääÉÉeeÉÉ°°ùùŸŸGGhh ááëëææLLCC’’GG AAÉÉ°°ûû¨dd »»µµ««eeÉÉææjjOOhhôôjjEE’’GG ºº««ªª°°üüààddGG ¿¿EEGG ..ááëë°°üüddGG øøee ÉÉ¡¡dd ¢¢SSÉÉ°°SSCCGG

..áábbóóddGG áájjÉÉZZ ‘‘ ääÉÉ°°SSÉÉ««≤≤dd

21


π«ëà°ùŸG øe ÖÑ°ùdG Gò¡d .kÉà«‡ kÉ°Vôe É¡°VGôeEG ¤EG ,ä’É◊G Ö∏ZCG ‘ …ODƒJ h Iô°û◊ÉH QGô°VE’G

á«dB’G ¤EG øeõdG ™e Qƒ£ààd Üƒ°ù©«dG º°ùL ‘ äÓµ°ûàdG ¢†©H ¤EG á£«°ùÑdG äGôØ£dG …ODƒJ ¿CG

≈∏Y Ì r©oj ⁄ GPÉª∏a ,kÉë«ë°U ¿ƒjQ qƒ£àdG ¬H ∫ƒ≤j …òdG AÉYO’G ¿CG k’óL Éæª∏°S ƒd øµdh .á«fGÒ£dG

ÚH ±ÓàNG ≈∏Y AÉª∏©dG Ì©j ⁄ .á≤«≤◊G ‘ ?''Üƒ°ù©«∏d »FGóÑdG'' πµ°ûdG Qƒ°üJ »àdG IôéëàŸG

`d ÉjÉ≤H ≈∏Y Ì©j ⁄ :ôNBG ≈æ©Ã .Ωƒ«dG Üƒ°ù©j ÚHh ⁄É©dG AÉª°S ‘ QÉW Üƒ°ù©j ΩóbCG äGôéëàe

. rΩ nó p≤dG ‘ ábô¨ŸG äÉKÉëà°ùŸG √òg ≥Ñ°ùj ''á«FGóH áëæLCÉH Üƒ°ù©j'' hCG ''Üƒ°ù©j ∞°üf''

:…CG ,Gòg Éæeƒj ≈àM Ò¨àj ⁄h á«◊G äÉæFÉµdG πc πãe ¬∏ãe ,kÓeÉµàe kÓ oc Üƒ°ù©«dG ≥∏ oN ó≤d

.''Qƒ£àj'' ⁄h kÉ≤∏ nN ≥∏ oN ¬fEG

¿¿CCGG ççÉÉëëHHCC’’GG ââØØ°°ûûcc ..áá««eeÉÉeeCC’’GG ááëëææLLCC’’GG ¤¤EEGG AAGGôôªª◊◊GG ••ÉÉ≤≤ææddGG ÒÒ°°ûûJJhh ,,¿¿GGÒÒ££ddGG AAÉÉææKKCCGG ÜÜƒƒ°°ùù©©««ddGG ááëëææLLCCGG ááccôôMM √√ÓÓYYCCGG IIQQƒƒ°°üüddGG ‘‘ hhóóÑÑJJ

ππªª©©JJ áá°°UUÉÉNN ääÓÓ°°††YY áá££°°SSGGƒƒHH ááëëææLLCC’’GG ∑∑ôôëëààJJ ..áá≤≤FFÉÉaa áá««ffGGÒÒWW áá««ææ≤≤JJ IIôô°°ûû◊◊GG ííææÁÁ ÉÉ‡‡ ,,∞∞∏∏ààflfl ôôJJGGƒƒààHH ±±ôôaaôôJJ áá««ØØ∏∏ÿÿGGhh áá««eeÉÉeeCC’’GG ááëëææLLCC’’GG

..≥≥aaGGƒƒààHH

¤¤EEGG OOƒƒ©©JJ ÜÜƒƒ°°ùù©©««ddGG ááKKÉÉëëàà°°ùùee

250ÖÖffÉÉLL ¤¤EEGG ááææ°°SS ¿¿ƒƒ««∏∏ee

..ååjjóóMM ÜÜƒƒ°°ùù©©jj


22


»»ØØµµjj ÉÉÃÃ áájjƒƒbb IIOOÉÉee IIôô°°ûû◊◊GG ºº°°ùùLL »»££¨JJ »»ààddGG ÚÚàà««µµddGG IIOOÉÉee ¿¿EEGG

IIôô°°ûû◊◊GG ôô¡¡¶¶JJ ..ÉÉ¡¡dd »»ªª¶¶©©ddGG ππµµ««¡¡ddGG ππµµ°°ûûààdd

..kkGGóóLL ÜÜGGòòLL ¿¿ƒƒ∏∏HH

¿ƒµàJ »àdG á«°SÉ°SC’G IOÉŸG »g Úà«µdG ¿CG ó‚ ,äGô°ûë∏d »∏µ«¡dG øjƒµàdG ¤EG Éæ∏≤àfG GPEG

¿GÒ£dG óæY .äÓ°†©dG ácôM ¿Éª°†d »Øµj ÉÃ áfôeh ájƒb IOÉe »gh ,äGô°û◊G πcÉ«g É¡æe

Ió≤©ŸG á«∏°üØŸG á«æÑdG π¡°ùJh ,∞∏ÿGh ΩÉeC’Gh πØ°SC’Gh ≈∏YC’G ¤EG áëæLC’G ∑ôëàJ ¿CG øµÁ

áëæLC’G πª©J .ôNB’G ≈∏Y Ωó≤àe ÉªgóMCG ,áëæLC’G øe ÚLhR Üƒ°ù©«dG ∂∏àÁ .ácô◊G √òg

Ωƒ≤J .¿É«Ø∏ÿG ¿ÉMÉæ÷G ¢†Øîæj ¿É«eÉeC’G ¿ÉMÉæ÷G ™ØJôj ÉeóæY ¬fEG :…CG ,øeGõàe ÒZ πµ°ûH

IOƒLƒe äÉ©aGôH äÓ°†©dG √òg π°üàJh ,áëæLC’G ∂jôëàH á°ùcÉ©àŸG äÓ°†©dG øe äÉYƒª›

áYƒª› OóªàJ ,áëæLC’G êhR πªY π£©àd äÓ°†©dG øe áYƒª› ¢ü∏≤àJ ÚM ‘h .º°ù÷G πNGO

.¢†ØîæJh ÎHƒµ«∏«¡dG äGôFÉW ™ØJôJ ¬°ùØf CGóÑŸG ≈∏Yh ,QÉ°ûàf’ÉH ôNB’G êhõ∏d íª°ùàd iôNCG

.áYô°ùH √ÉŒ’G Ò«¨J hCG ™LGÎdGh ,Ωó≤àdG h IQhÉæŸG øe Üƒ°ù©«dG øqµÁ Ée Gògh

≈«ëj ¿hQÉg


ÜÜƒƒ°°ùù©©««ddGG ‘‘ ((ññÓÓ°°ùùff’’GG)) ∫∫ƒƒëëààddGG QQƒƒWWáÑ°ùædÉH á∏µ°ûe πµ°ûj ’ Gòg ¿CG ’EG .ÜÉ°üNE’G ó©H iôNCG Iôe Üƒ°ù©«dG ≈ãfCG êhGõàJ ’

ƒZÒa ¢ùµjÎHƒdÉc ´ƒf øe ôcò∏dCalopteryx Virgo.äÉHÓµdG á£°SGƒH ≈ãfC’ÉH ôcòdG ∂°ùÁ

) É¡àÑbQ øe ¬∏jP ‘ IOƒLƒŸG1øe ∞«¶æàH ôcòdG Ωƒ≤j .ôcòdG ÖfP ∫ƒM É¡«bÉ°S ≈ãfC’G ∞∏Jh .(

) OGóàeG á£°SGƒH QƒcòdG øe √ÒZ ∞£f …CG ÉjÉ≤H2iód »∏°SÉæàdG ∞jƒéàdG ‘ ¬∏Nój ¬∏jP øe (

√òg ‘ Éªgh ¿É«MC’G ¢†©H ‘ ¿GÒ£j Éª¡fEÉa ,äÉYÉ°S IóY ¥ô¨à°ùJ á«∏ª©dG √òg ¿CG ÉÃh .≈ãfC’G

) á∏ë°†dG ∑ÈdG hCG äGÒëÑdG √É«e ‘ ¬°Vƒ«H Üƒ°ù©«dG ™°†j .á≤°üà∏ŸG á«©°VƒdG3¢ù≤ØJ ÉeóæYh .(

) äGƒæ°S ™HQCG ¤EG çÓK øe AÉŸG ‘ ¢û«©J ¢Vƒ«ÑdG øe äÉbÒdG4‘ iò¨àJ äGƒæ°ùdG √òg ∫ÓNh .(

) AÉŸG5∑É°ùeEÓd ¬∏gDƒJ áYô°ùH áMÉÑ°ùdG ≈∏Y kGQOÉb Qƒ£dG Gòg ‘ É¡ª°ùL ¿ƒµj ÖÑ°ùdG Gò¡d .(

§«ëj …òdG ±Ó¨dG ƒ°ù≤j ábÒdG ƒªæJ ÉeóæY .á°ùjôØdG ≥jõªàd »Øµj ÉÃ ¿Éjƒb ÉgÉsµah ,áµª°ùH

≥∏°ùàJh AÉŸG ∑ÎJ ,ÒNC’G ìô£dG âbh Úëj ÉeóæYh .IôjÉ¨àe äÉbhCG á©HQCG ‘ ¬Mô£àa ,É¡ª°ùéH

) Iôî°U hCG kÓjƒW kÉJÉÑf6øeDƒJ ∂dP ó©H .É¡eGóbCG πµJ ¿CG ¤EG Oƒ©°üdG ‘ ôªà°ùJ .(

4

6

7



5

23

1

≈«ëj ¿hQÉg

‘ äƒŸG »æ©J IóMGh ádR ¿C’ ,É¡eGóbCG äÉjÉ¡f ‘ IOƒLƒŸG äÉHÓµdG IóYÉ°ùÃ áàHÉK á«©°VƒH É¡°ùØf

.á∏MôŸG √òg

¤EG ¥ƒ∏ıG Gòg ∫ƒëj πLh õY ¬∏dG ¿CG ‘ á≤HÉ°ùdG á©HQC’G QGƒWC’G øY Qƒ£dG Gòg ∞∏àîj

.á©FGQ ∫ƒ– á«∏ªY ∫ÓN øe ôFÉW ¥ƒ∏fl

) k’hCG ábÒdG ô¡X ô°ùµàj7∞∏àfl ójóL ¥ƒ∏fl ¬æe êôîj kÉ©°SGh kÉNô°T íÑ°ü«d ≥°ûdG ™°ùàj ºK ,(

) ≥HÉ°ùdG ¥ƒ∏ıG øY Ióà‡ á£HQCÉH kÉæseDƒe ≥«bôdG º°ù÷G Gòg êôîj .∫hC’G ¥ƒ∏ıG øY kÉ«∏c8.(

,É¡∏ªM ≈∏Y Qó≤J ⁄h äô°ùµf’ ∂dòc øµJ ⁄ ƒdh ,á«dÉãe áfôeh áaÉØ°T á«æÑH á£HQC’G √òg â≤∏ oN

.É¡«°TÓJh AÉŸG ‘ ábÒdG •ƒ≤°S »æ©j É‡

Üƒ°ù©«dG º°ùL ¢ü∏≤àj .√ó∏L ìôW ‘ Üƒ°ù©«dG óYÉ°ùJ á°UÉN äÉ«dBG ∑Éæg ,∂dP ≈∏Y IhÓY


º°ù÷ÉH ¢UÉN πFÉ°S ¿ƒµàj ±Ó¨dG Gòg ''íàØj'' »µdh .Ëó≤dG ±Ó¨˘dG π˘NGO kÉ˘Ø˘à˘∏˘e í˘Ñ˘°üjh

≥°ûdG øe êhôÿG ó©H º°ù÷G øe áØà∏ŸG AGõLC’G §°ùÑæJ .á«∏ª©dG RÉ‚EG ‘ Ωóîà°ùJ á°UÉN áî°†eh

) ¢UÉÿG πFÉ°ùdG ï°V π°†ØH9»àdG á£HQC’G ô°ùµH πØµàJ á«FÉ«ª«c IOÉe RGôaEG ºàj AÉæKC’G √òg ‘ .(

.iPCG …CÉH ÖÑ°ùàdG ¿hO áÁó≤dÉH Iójó÷G ¿É≤«°ùdG π°üJ

,kÉµ∏¡e kÉÑÑ°S ¿ƒµj ¿CG øµÁ πLQC’G óMCG ô°ùc ¿CG øe ºZôdG ≈∏Y ,¿É≤JEÉH á«∏ª©dG √òg ºàJ

.áHôŒ …CÉH ΩÉ«≤dG πÑb ∞Œ ¿CG ¤EG á≤«bO øjô°ûY ƒëf ¿É≤«°ùdG ≈≤ÑJh

™°Vh ‘ ≈≤ÑJ É¡fCG ’EG ΩÉJ πµ°ûH äQƒ£J ób áëæLC’G ¿ƒµJ Éæg

äÉ°ü∏≤J ÈY º°ù÷G øe ¬˘î˘°V º˘à˘«˘a ¢UÉÿG π˘FÉ˘°ùdG É˘eCG .»˘£˘dG

) áëæLC’G ÉjÓN ¤EG Iójó°T10Égô°ûf ó©H ∞éàd áëæLC’G ∑ÎJ .(

)11 .(

áHôéàH Ωƒ≤j ,kÉeÉ“ ∞éjh Ëó≤dG ¬ª°ùL Üƒ°ù©«dG QOÉ¨j ¿CG ó©H

™aôjh IóMGh IóMGh ¬fÉ≤«°S óÁh …ƒ˘£˘«˘a ,¬˘à˘ë˘æ˘LCGh ¬˘fÉ˘≤˘«˘°S

.¢ûgóe QÉÑàNG ‘ ¬àëæLCG ¢†Øîjh

≈∏Y Ö©°üdG øe .ÊGÒ£dG º«ª°üàdG ¤EG kGÒNCG Iô°û◊G »¡àæJ

¥ƒ∏ıG ∂dP É¡°ùØf »g IôFÉ£dG Iô°û◊G √òg ¿CG ¥ó°üj ¿CG AôŸG

) AÉŸG ‘ ¢û«©˘j kÉ˘Yhô˘°ù oj ¿É˘c …ò˘dG12ìô£H Üƒ°ù©«˘dG Ωƒ˘≤˘j .(

,ΩÉ¶ædG ¿RGƒJ ≈∏Y ®ÉØë∏d óFGõdG πFÉ°ùdG

10

11

12



.¿GÒ£dG ≈∏Y IQOÉb Iô°û◊G âëÑ°UCGh â¡àfG ób ∫ƒëàdG πMGôe ¿ƒµJ Éægh

hCG π°UCÉH á«fÓ≤©H ÒµØàdG ∫hÉëf ÉeóæY Qƒ£àdG ájô¶f äGAÉYOG ádÉëà°SG ¬LGƒf iôNCG Iôe

äGÒ¨J ∫ÓN øe IÉ«◊G ¤EG âJCG äÉbƒ∏ıG s¿EG :ájô¶ædG ∂∏J ∫ƒ˘≤˘J.õ˘ pé˘©ŸG ∫ƒ˘ë˘à˘dG Gò˘g CÉ˘°ûæ˘e

øe QƒW …CG ‘ ¬àdBÉ°V â¨∏H Éª¡e ,CÉ£N …CG πªà– ’ Ió≤©e á«∏ªY ∫ƒëàdG á«∏ªY ¿CG ’EG ,á«FGƒ°ûY

Iô°û◊G √òg AGòjCG ‘ ÖÑ°ùà«°S QGƒWC’G øe QƒW …CG ‘ kÉ£«°ùH ¿Éc ƒdh ≥FÉY …CG çhóëa ;QGƒWC’G

.õ pé©oŸG º«ª°üàdG ≈∏Y í°VGh ¿ÉgôH ‹ÉàdÉHh ''É¡àFõŒ øµÁ ’ Ió≤©e á«∏ªY'' ∫ƒëàdG .É¡cÓg hCG

‘ ∫ƒëàdG Èà©j :QÉ˘°üà˘NÉ˘H

’ »àdG πF’ódG óMCG Üƒ°ù©«dG

õé©ŸG ¬∏dG ≥∏N ≈∏˘Y É˘¡˘d ô˘°üM

øe πWÉÑdG ¬«JCÉj ’ …òdG ø≤àŸGh

áª¶©a .¬Ø∏N øe ’h ¬jój ÚH

,äGô°û◊G ‘ ≈àM ≈∏éàJ ≥dÉÿG

...á∏«Ä°†dG äÉbƒ∏ıG ∂∏J

9

8

≈«ëj ¿hQÉg


¿¿GGÒÒ££ddGG áá««ddBBGG:∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .ÜÉ°üYC’G ÈY π≤àæJ »àdG á«Hô¡µdG äGQÉ°TE’G ÖÑ°ùH äGô°û◊G áëæLCG õà¡J

ÉgQhóH …ODƒJ »àdG á∏°†©dG ‘ ¢ü∏≤J øY á°TGôØdG óæY á«Ñ°ü©dG äGQÉ°TE’G √òg øe IQÉ°TEG πc ôØ°ùJ

''á°†aÉÿGh á©aGôdÉH'' ±ô©J »àdGh ,á°ùcÉ©àŸG äÓ°†©dG øe ¿ÉàYƒª› ∑Éæ¡a .ìÉæ÷G ∂jô– ¤EG

ÉeóæY πØ°SC’Gh ≈∏YC’G ¤EG ácô◊ÉH áëæLCÓd ¿Éëª°ùJ

.á°ùcÉ©àe äÉgÉŒÉH ™aóæJ

ÜQÉ≤j Ée É¡«MÉæéH á°TGôØdG ±ôaôJ12-15Iôe

∫ó©e ¤EG êÉà– ô¨°UC’G äGô°û◊G ¿CG ’EG ,á«fÉãdG ‘

∫ó©Ã á∏ëædG õÄJ .¿GÒ£dG øe øµ˘ª˘à˘à˘d ≈˘∏˘YCG200-

400 ¤EG áÑ°ùædG √òg ™ØJôJh ,á«fÉãdG ‘ Iôe1000‘

.iôNCG äÉ«∏«ØWh πeôdG á˘HÉ˘HP7‘ πãªàj ôNBG π˘«˘dO

∫ƒ£H ôFÉW ¥ƒ∏fl1 ¬«MÉæL áaôaQ ∫ó©e ≠∏Ñj º∏e1000

hCG ¥õ“ hCG ¥GÎMG …CG ‘ ÖÑ°ùàdG ¿hO á«fÉãdG ‘ Iôe

.m ¢TÓJ

Üôb øY IôFÉ£dG äÉbƒ∏ıG √òg ¢üëØà˘f É˘eó˘æ˘Y

.É¡ª«ª°üàH ÉæHÉéYEGh Éæà°ûgO OGOõJ

á£°SGƒH ºàJ á˘ë˘æ˘LC’G á˘aô˘aQ ¿CG kÉ˘≤˘HÉ˘°S É˘fô˘cP

ÉæaôY Ée GPEG øµdh ,ÜÉ°üYC’G É¡∏≤æJ á«Hô¡c äGQÉ°TEG

»g á«Ñ°ü©˘dG á˘«˘∏ÿG Ohó˘M ¿CG200,á«fÉãdG ‘ IQÉ˘°TEG

±ôaôJ ¿CG ô¨°üdG ‘ á«gÉæàŸG Iô°û◊G ∂∏àd øµÁ ∞«µa

∫ó©Ã1000?á«fÉãdG ‘ Iôe

±ôaôJ »àdG IôFÉ£dG äGô°û◊G ∂∏à“200‘ Iôe

»àdG ∂∏J øY ∞∏àîJ á«Ñ°üY - á«∏°†Y ábÓY á«fÉãdG

¤EG π≤æoJ IóMGh á«Hô¡c IQÉ°TEG ∑Éæg .á°TGôØdG É¡µ∏à“

áahô©ŸG äÓ°†©dG ¿CG ¤EG áaÉ°VEG .äÉaôaQ Iô°ûY πc‘‘ ∞∞YYÉÉ°°††ŸŸGG ¿¿RRGGƒƒàà˘ddGG ììÉÉ˘ææ˘LL ΩΩÉÉ˘¶¶˘ff ππ˘ªª˘©©˘jj

..ááaaôôaaôôddGG ∫∫óó©©ee øøee ππ««∏∏≤≤ààddGG ≈≈∏∏YY ääGGôô°°ûû◊◊GG

A áëæLC’G á°†Øîæe

áëæLC’Gá©ØJôe

áëæLC’G »NÎ°ùJ¤EG ΩÉeC’G øe

∞∏ÿG

áëæLC’G »NÎ°ùJkÉ«f’ƒW

áëæLC’G á©ØJôe

áëæLC’Gá°†Øîæe

BáëæLC’G

á°†Øîæe

áëæLC’G á°†Øîæe

π°üØŸG äÉ«dBG

äÓ°†©dGá©aGôdG á«°ù«FôdG

áëæLCÓd

äÓ°†©dGá°†aÉÿG á«°ù«FôdG

áëæLCÓd


28


äGQÉ°TE’G áª¡e ô°üà≤J PEG ,á°TGôØdG äÓ°†Y øY ∞∏àîJ á≤jô£H πª©J á«Ø«∏dG äÓ°†©dÉH

§°ùÑæJ ,ôJƒàdG øe Ú©e iƒà°ùe ¤EG π°üJ ÉeóæYh .¿GÒ£∏d É¡àÄ«¡àd äÓ°†©dG õ«Ø– ≈∏Y á«Ñ°ü©dG

.É¡°ùØf AÉ≤∏J øe

äÉcôM ¤EG áëæLC’G äÉaôaQ πjƒëàH πØµàj ÒHÉfõdGh πëæ˘dG äGô˘°ûM ó˘æ˘Y ΩÉ˘¶˘f ∑É˘æ˘g

πH ,º°ù÷G ΩÉ¶Y ™e ô°TÉÑe πµ°ûH ¿GÒ£dG á«dBÉH ºµëàJ »àdG äÓ°†©dG π°üàJ ’ PEG ''á«µ«JÉeƒJhCG''

áëæLC’G ∑ô– »àdG äÓ°†©dG π°üàJ ,QƒÙG πªY π˘ª˘©˘J π˘°UÉ˘Ø˘e á˘£˘°SGƒ˘H Qó˘°üdG ™˘e π˘°üà˘J

√ÉŒ’G ‘ Qó°üdG ∑ôëàj äÓ°†©dG √òg ¢ü∏≤àJ ÉeóæY .Qó°üdG øe »∏Ø°ùdGh …ƒ∏©dG Úë£°ùdÉH

.πØ°SC’G ¤EG á©aO √QhóH ódƒj …òdG ,¢ùcÉ©ŸG

πµ°ûH á°ùcÉ©ŸG äÓ°†©dG øe áYƒª› ‘ ¢ü∏≤J äÓ°†©dG øe áYƒª› •É°ùÑfG øY CÉ°ûæjh

ácôM ôªà°ùJ á≤jô£dG √ò¡H ,''kÉ«µ«JÉeƒJhCG kÉ«∏˘°†Y kÉ˘eÉ˘¶˘f'' ∂∏˘à“ Iô˘°û◊G ¿EG :…CG ,»˘µ˘«˘JÉ˘eƒ˘JhCG

.ΩÉ¶ædG Gòg §Ñ°†J ÜÉ°üYC’G øY iôNCG QGòfEG äGQÉ°TEG Qó°üJ ¿CG ¤EG ∞bƒJ ¿hO äÓ°†©dG8

º¶æe πµ°ûH AGõLC’G ™°VƒàJ PEG .¢†HÉædG CGóÑe ≈∏Y πª©J »àdG áYÉ°ùdG √òg ¿GÒ£dG á«dBG ¬Ñ°ûJ

.∫ÉãŸG Gòg ‘ ø≤àŸG ´GóHE’G πgÉŒ π«ëà°ùŸG øe .ìÉæ÷G ∑ô– ¤EG IÒ¨°U ácôM …CG …ODƒàa ,kÉeÉ“

.ºµÙG ¬∏dG ≥∏N ¬fEG

ááccôô◊◊GG √√òògg ππ¡¡°°ùùjj kkÉÉ°°UUÉÉNN kkÉÉeeÉÉ¶¶ff ¬¬ccÓÓààeeÉÉHH ÜÜÉÉHHòòddGG GGòògg õõ««ªªààjj ..áá««ffÉÉããddGG ‘‘ IIôôee ∞∞ddCCGG ∫∫óó©©ÃÃ ÉÉ¡¡««MMÉÉææééHH ÜÜÉÉHHòòddGG ´GGƒƒffCCGG ¢¢††©©HH ±±ôôaaôôJJ

.. áá≤≤ÑÑ££ddGG √√òòggƒƒ∏∏°°üüØØee ππµµ°°TT ≈≈∏∏YY ÉÉ¡¡HH áá££ÑÑJJôôee áá°°UUÉÉNN áá≤≤ÑÑWW ∑∑ôô–– »»gg ππHH,, ááëëææLL’’ÉÉHH IIôô°°TTÉÉÑÑee §§ÑÑJJôôJJ ’’ ÉÉæægg ääÓÓ°°††©©ddÉÉaa ..áá°°ûûggóóŸŸGG

øe á«fÉãdG á©£≤dGÚà«µdG

…PÉÙG è«°ùædG

»ÑfÉ÷G í£°ùdG

Qó°ü∏d

Iô°ûb ) á«bGƒdG á≤Ñ£dG

(º°ù÷G

äÓ°†©dG AGƒàdG

á«ÑfÉ÷G

ìÉæ÷G

™£≤ŸG

»∏NGódG

1 2 3 4

29

≈«ëj ¿hQÉg


áá©©aaGGóóddGG IIƒƒ≤≤∏∏dd óóddƒƒŸŸGG ΩΩÉÉ¶¶ææddGGÉjGhõdG Ò«¨J ºàëàj πH ,ÇOÉg ¿GÒW ≈∏Y ∫ƒ°üë∏d πØ°SC’Gh ≈∏YCÓd áëæLC’G áaôaQ »ØµJ ’

áæ«©e áLQóH áëæLC’G ™àªàJ .≈∏YC’G ¤EG á©aGQh ΩÉeC’G ¤EG á©aGO Iƒb ≥∏îàd É¡«a ±ôaôJ Iôe πc ‘

¿GÒ£dG äÓ°†Y ÉgôaƒJ áfhôŸG √òg .Iô°û◊G ´ƒf ≈∏Y óªà©Jh ¿GQhódG ≈∏Y ÉgóYÉ°ùJ áfhôŸG øe

.¿GÒ£∏d ájQhô°†dG ábÉ£dG kÉ°†jCG ódƒJ »àdG á«°ù«FôdG

,≈∏YCG ¤EG Oƒ©°üdG óæY ìÉæ÷G π°UÉØe ÚH IOƒLƒŸG äÓ°†©dG √òg ¢ü∏≤àJ :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y

áYô°ùdG äGP ΩÓaC’G äÉ«æ≤J á£°SGƒH É¡«°ü≤J óæY ìÉæ÷G ácôM äô¡X .ìÉæ÷G ájhGR øe ójõàd

πØ°SC’Gh ≈∏YC’G ¤EG Iô°û◊G Ò£J ’ :ôNBG ÒÑ©àH .¿GÒ£dG AÉæKCG kÉ«é∏«∏gEG kGQÉ°ùe º°SôJ »gh á«dÉ©dG

äÓ°†©dG É¡æeDƒJ ácô◊G √òg ,AÉŸG ‘ ±óŒ É˘¡˘fCG ƒ˘d É˘ª˘c …ô˘FGO π˘µ˘°ûH ∑ô˘ë˘à˘J É‰EGh ,§˘≤˘a

.á«°SÉ°SC’G

AGƒ¡dG áehÉ≤e ¤G É¡fGÒW ‘ IÒ¨°üdG ΩÉ°ùLC’G äGP äGô°û◊G É¡¡LGƒJ á∏µ°ûe ÈcCG πãªàJ

AGƒ¡dG ¥É°üàdG …ODƒj PEG .AGƒ¡dG á«HÉ«°ùfCG áLQO ÖÑ°ùH ∂dPh ÉgQGó≤Ã áfÉ¡à°S’G øµÁ ’ »àdG

.ÒÑc πµ°ûH É¡àëæLCG á«dÉ©a ¢†ØN ¤EG IÒ¨°üdG äGô°û◊G √òg áëæLCÉH

¿CG äGÎª«∏«ŸG ió©àJ ’ »àdGh IÒ¨°üdG áëæLC’G äGP äGô°û◊G ≈∏Y ÖLƒàj ÖÑ°ùdG Gò¡d

∫ó©Ã ±ôaôJ1000√òg ≈àM ¿CG ¿hó≤à©j AÉª∏©dG ¿CG ’EG ,AGƒ¡dG áehÉ≤e ≈∏Y Ö∏¨ààd á«fÉãdG ‘ Iôe

.∂dòd iôNCG áª¶fCG Ωóîà°ùJ É¡fEG :…CG ,AGƒ¡dG ‘ Iô°û◊G ™aôd á«aÉc ÒZ ÉgóMƒd áYô°ùdG

. iôNCG Ö«dÉ°SCG ,É«°SQÉµfEG πãe IÒ¨°üdG äÉ«∏«Ø£dG ´GƒfCG ¢†©Ñd :∂dP ≈∏Y ∫Éãe

íàØæJ ºK Éª¡°†©ÑH ÚMÉæ÷G Ωó°Uh ≥«Ø°üJ ºàj Éæ¡a.z¢†ØædGh áeó°üdG ájôWh Üƒ∏°SCG πãe

É¡«a óLƒJ å«M,k’hG áëæLCÓd á«eÉeC’G ±Gƒ◊G π°üØæJ Éæg ÚMÉ˘æ÷G ìÉ˘à˘Ø˘fEG ó˘æ˘Yh ¿É˘MÉ˘æ÷G

≥aódG Gòg ódƒj .§°SƒdG ‘ §¨°†dG á∏«∏≤dG á≤£æŸG ¤EG ∫ƒNódÉH AGƒ¡∏d áfiÉ°S á«°SÉbh áÑ∏°U ÚjGô°T

.áëæLC’G ≥Ø°üd á©aGôdG Iƒ≤dG ºYóJ »àdGh á«FGƒg á∏î∏N »FGƒ¡dG9

ßØàëàd Iô°ûë∏d kÉ°ü«°üN ≥∏ oN ¢UÉN ôNBG ΩÉ¶f ∑Éæg

kGóMGh kÉLhR äGô°û◊G ¢†©H ∂∏à“ .AGƒ¡dG ‘ áàHÉK á«©°VƒH

≈∏Y ájôFGO Ió≤Y πµ°T ≈∏Y äÓ˘°†Yh á˘ë˘æ˘LC’G ø˘e §˘≤˘a

áëæLC’Éc AGƒ¡dG äÉfRGƒŸG Üô°†J .äÉf pRGƒŸG ≈Yó˘J É˘gô˘¡˘X

∫ÓN ájOÉ©dGÉÉjjQQÉÉ°°ùùµµffBBGG


30


áëæL’G ™e õà¡J É¡fCG ’G áëæLC’G π©ØJ Éªc AGƒ¡dÉH ´ÉØJQ’G ¤EG …ODƒJ ’ É¡fCG ™eh ,¿GÒ£dG

ΩÉ¶ædG Gòg ¬Ñ°ûj .É¡gÉŒG ¿Gó≤a øe Iô°û◊G ÖæŒ ,¿GÒ£dG √ÉŒG Ò¨àj ÉeóæYh äÉfRGƒŸG ∑ôëàJ .

.Gòg Éæeƒj ‘ ájôëÑdG áMÓŸG ‘ Ωóîà°ùj …òdG Üƒµ°ShÒ÷G10

∫∫óó©©ÃÃ ßßØØààëëààdd áábbÉÉ££ddGG øøee IIÒÒÑÑcc ääÉÉ««˘ªª˘cc ¤¤EEGG ππ˘eeôô˘ddGG áá˘HHÉÉ˘HHPP êêÉÉ˘àà––1000áá««ææ¨ddGG áájjòòZZCC’’GG ‘‘ áábbÉÉ££ddGG √√òògg óóLLGGƒƒàà˘JJ ..áá˘««˘ffÉÉ˘ãã˘ddGG ‘‘ áá˘aaQQ

AAGGOOƒƒ°°ùùddGGhh AAGGôôØØ°°üüddGG ••ƒƒ££ÿÿGG ÖÖÑÑ°°ùùHH ÉÉ¡¡««ddEEGG ¿¿ƒƒHHòòééææjj øøjjòòddGG ÚÚªªLLÉÉ¡¡ŸŸGG ÖÖææŒŒ IIôô°°ûû◊◊GG √√òògg ∫∫hhÉÉ–– ..QQƒƒggõõddGG øøee ÉÉ¡¡©©ªªŒŒ »»ààddGGhh ääÉÉjjôôµµ°°ùùddÉÉHH

..ππëëææddÉÉHH ¬¬ÑÑ°°TTCCGG ÉÉ¡¡∏∏©©ŒŒ »»ààddGGhh ÉÉ¡¡ªª°°ùùLL ÉÉ¡¡HH õõ««ªªààjj »»ààddGG

ôô¨°°UUCCGG ááHHÉÉHHòòddGG100,,»»≤≤aaCC’’GG ……RRGGƒƒŸŸGGhh ÜÜƒƒµµ°°SShhÒÒ÷÷GG ππããee kkÉÉeeÉÉ““ ππªª©©JJ IIóó≤≤©©ee IIGGOOCCÉÉHH IIõõ¡¡›› »»¡¡aa ∂∂ddPP ™™ee ,,IIôôFFÉÉ££ddGG øøee IIôôee ¿¿ƒƒ««∏∏HH

..IIôôFFÉÉ££ddGG øøee ÒÒããµµHH ≈≈bbQQCCGG IIQQhhÉÉææŸŸGG ≈≈∏∏YY ÉÉ¡¡JJQQóóbbhh áábbQQÉÉÿÿGG áá««ffGGÒÒ££ddGG ÉÉ¡¡JJÉÉeeƒƒ≤≤ÃÃ »»gghh ,,¿¿GGÒÒ££∏∏dd kkGGóóLL ¿¿ÉÉààjjQQhhôô°°VV ¿¿ÉÉàà««ddBB’’GG ¿¿ÉÉJJÉÉgghh

…ôFGódG ¢Uô≤dG

∫ƒM ácôM QÉWE’G

¢Uô≤dG

á∏FÉe IôFÉ£dG

™Ñàj QÉWE’G

IôFÉ£dG ácôM

kÉàHÉK ¢Uô≤dG ¿Éµe ≈≤Ñj

IôFÉ£dG áëæLCG Q qƒ°üJ •ƒ£N

¿GÒ£dG iƒà°ùe

»©æ°üdG ≥aC’G §N

QÉ°ù«dG ¤EG π«“ IôFÉ£dG

31

≈«ëj ¿hQÉg


ÚÚ∏∏°°SSQQ::á°UÉN áfôeh áfó˘d á˘«˘æ˘«˘Jhô˘H IOÉ˘e ø˘e Qƒ˘«˘£˘dG ió˘d ìÉ˘æ÷G π˘°üØ˘e ¿ƒ˘µ˘à˘j

∫hÉëjh.»YÉæ£°UC’Gh »©«Ñ£˘dG •É˘£ŸG ¢UGƒ˘N ¥ƒ˘Ø˘J kÉ˘°UGƒ˘N IOÉŸG √ò˘g ∂∏“h.(Ú∏˘°SQ)≈˘Yó˘J

≥jôW øYh IÒÑµdG É¡àfôe π°†ØH IOÉŸG òg Ωƒ≤Jh.äGÈàıG ‘ kÉ«YÉæ°U ÉgÒ°†– ¿ƒ«FÉª«µdG ¿ƒ°Sóæ¡ŸG

ábÉ£dG IOÉYCG ™«£à°ùJ É¡«∏Y IôKDƒdG Iƒ≤dG ∫GhR ó˘æ˘Yh á˘bÉ˘£˘dG ¿õ˘î˘H •É˘°ùÑ˘fC’Gh …ƒ˘∏˘dG äÉ˘cô˘M

≠∏ÑJh GóL á«dÉY IOÉŸG √òg ICÉØc ¿EÉa Gòd.É¡∏eÉµH96™aQ AÉæKCG »Øa á«dÉ©dG ICÉØµdG √òg π°†ØHh,%

¿õN ºàj ¥ƒa ¤G ìÉæ÷G85øe ábÉ£dG √òg ∫Éª©à°SG ºàj â– ¤G ìÉæ÷G ácôM óæYh, ábÉ£dG øe %

.ójóL11.ábÉ£dG √òg ¿õN Ò°ù«àd ¬JÓ°†Yh Qó°üdG ¿GQóL ≥∏N ” Éªc

.. ÉÉ¡¡««∏∏YY ÉÉ¡¡ààëëææLLCCGG »»WW øøee ääGGôô°°ûû◊◊GG øøee óójjóó©©ddGG øøµµªªààJJ

IIQQhhÉÉææŸŸGG ÉÉ¡¡««∏∏YY ππ¡¡°°ùùddGG øøee ííÑÑ°°üüjj ∂∂ddòòHH ΩΩƒƒ≤≤JJ ÉÉeeóóææYYhh

ââ≤≤ÑÑWW ..ááeeóó≤≤ŸŸGG ‘‘ IIOOƒƒLLƒƒŸŸGG AAGGõõLLCC’’GG ΩΩGGóóîîàà°°SSÉÉHH

»»WW áá««ddBBGG ……CCGG áá««ddBB’’GG √√òògg áá««µµjjôôeeCC’’GG áájjƒƒ÷÷GG ääGGƒƒ≤≤ddGG

áá∏∏JJÉÉ≤≤ŸŸGG ÉÉ¡¡JJGGôôFFÉÉWW ≈≈∏∏YY ,,áájjƒƒ££ŸŸGG ááëëææLLCC’’GGE6B™™ee ,,

¿¿CCGG ÉÉ¡¡ææµµÁÁ áá∏∏ëëææddGG hhCCGG ááHHÉÉHHòòddGG ¿¿CCGG ƒƒgg §§««°°ùùHH ±±ÓÓààNNGG

ÉÉ¡¡ææµµÁÁ ÓÓaa IIôôFFÉÉ££ddGG ÉÉeeCCGG ,,ππeeÉÉcc ππµµ°°ûûHH ÉÉ¡¡ààëëææLLCCGG ……ƒƒ££JJ

ôôNNBB’’GG ¥¥ƒƒaa ììÉÉææ÷÷GG ∞∞°°üüff iiƒƒ°°SS ……ƒƒ££JJ ¿¿CCGG

á∏ªæ∏d …ƒ£ŸG ìÉæ÷G

Úà«µdG øe áãdÉãdG IóYÉ°ùŸG á©£≤dG

»£dG á«©°Vh

32


¬¬µµ∏∏°°ùùJJ ……òòddGG ≥≥jjôô££ddGG ππµµ°°ûûddGG ÚÚÑÑjj

GGòògg ππNNGGOO IIõõééààÙÙGG áá∏∏ëëææddGG

¬¬««aa ôô¡¡¶¶jjhh ,,»»LLÉÉLLõõddGG ÖÖ©©µµŸŸGG

ääGGQQÉÉ°°ùùÃÃ ¿¿GGÒÒ££ddGG ‘‘ áá∏∏ëëææddGG ììÉÉ‚‚

´ÉÉØØJJQQ’’GG ™™ee ááØØ∏∏ààflfl ääÉÉggÉÉŒŒGGhh

..••ƒƒÑÑ¡¡ddGGhh

610m 1220m 1830m 2440m

610 m

0

2440 m

3050 m

3660 m

4270 m

1220 m

HiMAT

F-16

F-4E

OOƒƒLLƒƒŸŸGG ππµµ°°ûûddGG ‘‘ ôô¡¡¶¶jj

»»ààddGG IIQQhhÉÉææŸŸGG QQÉÉ°°ùù««ddGG ¤¤EEGG

ääGGôôFFÉÉWW ççÓÓKK ÉÉ¡¡HH ΩΩƒƒ≤≤JJ

ÉÉ¡¡JJGGõõ««ee ÌÌccCCGG ÈÈàà©©JJ »»ààddGGhh

√√òògg ¿¿CCGG ’’EEGG .. kkÉÉ°°TTÉÉggOOEEGG

ÉÉ¡¡ààªª««bb ¢¢††ØØîîææJJ ääGGõõ««ŸŸGG

ääÉÉ««ffÉÉµµeeEEGG ™™ee ÉÉ¡¡ààffQQÉÉ≤≤ee óóææYY

ÒÒ««¨JJ ≈≈∏∏YY ÜÜÉÉHHòòddGGhh ππëëææddGG

¿¿hhOO áá¶¶◊◊ ……CCGG ‘‘ QQÉÉ°°ùùŸŸGG

∫∫ÉÉããŸŸGG GGòògg ..ááYYôô°°ùùddGG ∞∞««ØØîîJJ

∞∞©©°°VV ììƒƒ°°VVƒƒHH ôô¡¡¶¶oojj

ÉÉ¡¡««∏∏YY ΩΩƒƒ≤≤JJ »»ààddGG áá««ææ≤≤ààddGG

™™ee ááffQQÉÉ≤≤ŸŸÉÉHH ááKKÉÉØØææddGG IIôôFFÉÉ££ddGG

..IIõõéé©©ŸŸGG ääGGôô°°ûû◊◊GG √√òògg



34

ääGGôô°°ûû◊◊ÉÉHH ¢¢UUÉÉÿÿGG »»°°ùùØØææààddGG RRÉÉ¡¡÷÷GGáYô°ùH ∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y Üƒ°ù©«dG Ò£j .É¡ªéM ™e áfQÉ≤e kGóL á«dÉY áYô°ùH äGô°û◊G Ò£J

40¿CG øµÁ ’ .áYÉ°ùdG ‘ ∫É«eC’G ±’BG áYô°ùH ¿É°ùfE’G ôØ°S áYô°S ∫OÉ©J áYô°ùdG √ògh ,É°S/ºc

ºéëH IôFÉ£dG ºéM ÉfóMCG ¿QÉ≤j ÉeóæYh .áKÉØædG äGôFÉ£dG ‘ ’EG áYô°ùdG √òg ¤EG ¿É°ùfE’G π°üj

.äGôFÉ£dG áYô°S ¥ƒØJ áYô°ùH kÓ©a Ò£J äGô°û◊G √òg ¿CG Éæjód kÉë°VGh íÑ°üj ¿É°ùfE’G

äÉjƒà°ùe ¤EG Iô°û◊G êÉà– ,É¡JÉcôfi áYô°S ™aôd kÉ°UÉN kGOƒbh áKÉØædG äGôFÉ£dG Ωóîà°ùJ Éªch

äÉ«ªch ,É¡bô◊ Úé°ùcC’G øe IÒÑc äÉ«ªc Ö∏£àJ ábÉ£dG √òg .É¡fGÒW AÉæKCG ábÉ£dG øe á«dÉY

øe √ÒZh ÜÉHòdG ‘ OƒLƒe …OÉY ÒZ »°ùØæJ RÉ¡L á£°SGƒH É¡à÷É©e ºàJ ÉgQhóH Úé°ùcC’G

.äGô°û◊G

ÈY ôª«d AGƒ¡dG ≥°ûæà°ùf øëf ,ÉfRÉ¡L øY kÉeÉ“ áØ∏àfl á≤jô£H πª©j Gòg ¢ùØæàdG RÉ¡L ¿EG

¿EG .¬à£°SGƒH º°ù÷G ≈∏Y ´Rƒàjh ΩódÉH Iô°TÉÑe Úé°ùcC’G §∏àîj ÜÉHòdG óæY øµdh ,ÚàFôdG

AÉëfCG ‘ ¬YRƒJ πÑb ájƒeódG ÉjÓÿG ¤EG ¬dÉ≤àfG á«∏ª©H íª°ùj ’ ÉÃ ájQƒa Úé°ùcCÓd ÜÉHòdG áLÉM

‘ á«FGƒ¡dG Ö«HÉfC’G Ωƒ≤J å«M , kGójôa kÉ«°ùØæJ kÉeÉ¶f áHÉHòdG πª– á∏µ°ûŸG √òg ™e πeÉ©à∏dh .º°ù÷G

,…ô°ûÑdG ÊGQhódG RÉ¡÷G ‘ ∫É◊G ƒg Éªch .º°ù÷G AÉëfCG ™«ªL ¤EG AGƒ¡dG π≤æH Iô°û◊G º°ùL

ÉjÓN øe á«∏N πc OhõJ (»Ñ°ü≤dG ΩÉ¶ædÉH ≈YóJ) ájƒeódG Ö«HÉfC’G øe Ió≤©e áµÑ°T kÉ°†jCG Éæg óLƒj

.ΩRÓdG Úé°ùcC’ÉH º°ù÷G

√òg øe Iô°TÉÑe Úé°ùcC’G ΩÉ¶ædG Gòg π°†ØH á«fGÒ£dG äÓ°†©∏˘d á˘fƒ˘µŸG É˘jÓÿG ≈˘≤˘∏˘à˘J

≥≤– »àdG äÓ°†©dG √òg ójÈJ ≈∏Y ΩÉ¶ædG Gòg óYÉ°ùj Éªc ,Ö«HÉfC’G1000.á«fÉãdG ‘ IQhO

øe .Gò¡c kGó≤©e kÉeÉ¶f ìô°ûj ¿CG øµÁ ’ Qƒ£àdÉa ,≥∏ÿG ≈∏Y π«dO ΩÉ¶ædG Gòg ¿CG »∏÷G øe

RÉ¡÷G πª©j ⁄ PEÉa .Qƒ£àdG ájô¶f »YóJ Éªc QGƒWCG ÈY ôÁ ¿CG ΩÉ¶ædG Gò¡d áÑ°ùædÉH kÉ°†jCG π«ëà°ùŸG

¢ùµ©dG ≈∏Y πH Iô°ûë∏d kGó«Øe ¿ƒµj ød ¬fEÉa ,á£°Sƒàe á∏Môe ¿hO ,π˘eÉ˘µ˘à˘e π˘µ˘°ûH »˘Ñ˘°ü≤˘dG

.¥ÓWE’G ≈∏Y ÉgAÉ≤H ≈àM hCG É¡JÉ«M á£°SƒàŸG á∏MôŸG √òg Oó¡à°S

¬≤ah Ò°ùJ …OÉY ÒZ kÉeÉ¶f ¿CG Éæd ÚÑJ ¿B’G ≈àM ÉgÉæ°Vô©à°SG »àdG áª¶fC’G √òg πc ¿EG

¬∏dG ≥∏N ≈∏Y øgÈJ Iõé©e »g áHÉHP πc ¿EG .ÜÉHòdG πãe É¡æe IÒ¨°üdG ≈àM ,É¡∏c äÉæFÉµdG

á«∏ªY'' ádÉëà°SG ≈∏Yh ,ø≤àŸGh ºµÙG


≈«ëj ¿hQÉg

ππ≤≤ff ººààjj ,,ÚÚéé°°ùùccCC’’GG øøee IIÒÒÑÑcc ääÉÉ««ªªcc ¤¤EEGG ááLLÉÉ◊◊GG ¢¢VVôô¨HH »»ØØ««dd ÉÉ¡¡eeÉÉ°°ùùLLCCGG ‘‘ ÜÜÉÉHHòòddGGhh ππëëææddGG ääGGôô°°ûûMM ¬¬∏∏ªª–– ……òòddGG ∂∂ddPP õõéé©©ee ΩΩÉÉ¶¶ff

GGòògg øøYY ∫∫ÉÉããee ≈≈∏∏YYCC’’GG ‘‘ ..áá°°UUÉÉNN ÖÖ««HHÉÉffCCGG ≥≥jjôôWW øøYY ááéé°°ùùffCC’’GG ¤¤EEGG ôô°°TTÉÉÑÑee ππµµ°°ûûHH ÊÊGGQQhhóóddGG ΩΩÉÉ¶¶ææddGG ‘‘ ∫∫ÉÉ◊◊GG ƒƒgg ÉÉªªcc kkÉÉeeÉÉ““ ÚÚéé°°ùùccCC’’GG

::••ÉÉ££ææddGG IIôô°°ûûMM ‘‘ ΩΩÉÉ¶¶ææddGG

GG……òòddGG ∂∂ddòòHH ¬¬««ÑÑ°°TT íí∏∏°°ùùee ÊÊhhõõ∏∏MM ΩΩƒƒWWôôNN ÜÜƒƒÑÑffCC’’GG ¿¿GGQQóóLL ∫∫ƒƒMM hhóóÑÑjj ..ÊÊhhÎÎµµddEEGG ôô¡¡›› ââ–– ••ÉÉ££ææddGG IIôô°°ûû◊◊ áá««FFGGƒƒ¡¡ddGG ááÑÑ°°üü≤≤ddGG --CC

..∞∞««¶¶ææààddGG ‘‘ ΩΩóóîîàà°°ùùjj ……òòddGG QQÉÉÑÑ¨ddGG §§aaÉÉ°°TT ¬¬∏∏ªªëëjj

ÜÜ..ÉÉ¡¡ææee ¿¿ƒƒHHôôµµddGG óó««°°ùùccCCGG ÊÊÉÉKK ´õõffhh ΩΩRRÓÓddGG ÚÚéé°°ùùccCC’’ÉÉHH IIôô°°ûû◊◊GG ºº°°ùùLL ÉÉjjÓÓNN óójjhhõõààHH áá««FFGGƒƒ¡¡ddGG ääÉÉÑÑ°°üü≤≤ddGG ΩΩƒƒ≤≤JJ --

ájQÉ¡¶dG á«∏ÿG

O2

CO2

≈eÉZôdG

≈eÉZôdG øe ´ôa

á∏°†Y

Iõ¡LC’G øe óMGh RÉ¡L Qƒ£J Ò°ùØJ øY äõéY »àdGh , á«æjhQGódG É¡H ∫ƒ≤J »àdG ''Qƒ£àdG

.áHÉHòdG É¡∏ª– »àdG

:¤É©J ¬dƒ≤H á≤«≤◊G √ò¡H ôµØàdG ¤EG ájô°ûÑdG πc πLh õY ¬∏dG ƒYój

ppƒƒnndd nnhh kkÉÉHHÉÉ nnHH ooPP GGƒƒ oo≤≤oo∏∏ rrîînnjj øønndd pp¬¬∏∏ddGG pp¿¿hh ooOO øøppee nn¿¿ƒƒ ooYY rróónnJJ nnøøjj ppòòssddGG ss¿¿ ppEEGG oo¬¬nndd GGƒƒ oo©© ppªªnnàà rr°°SSÉÉ nnaa llππnnããnnee nnÜÜ ppôô oo°°VV oo¢¢SSÉÉ ssææddGG ÉÉ¡¡ttjjnnCCGGBBÉÉ nnjj

ÜÜƒƒoo∏∏ rr££nnŸŸGG nnhh ooÖÖppddÉÉ ss££ddGG nn∞∞ oo©© nn°°VV oo¬¬rrææppee oo√√hh ooòò pp≤≤ææ nnàà rr°°ùùnnjj ss’’ kkÉÉÄÄ«« nn°°TT ooÜÜÉÉnnHH ttòòddGG ooºº oo¡¡rrÑÑoo∏∏ rr°°ùùnnjj ¿¿ ppEEGG nnhh oo¬¬nndd GGƒƒ oo©© nnªªnnààrrLLGG:è◊G |73.

CCGG

ÜÜ


...... kkÉÉHHÉÉ nnHH ooPP GGƒƒ oo≤≤oo∏∏ rrîînnjj øønndd ......

πc É¡«dEG ¥ôJ ⁄ áHÉHòdG ≈àM

»àdG äÉ«æ≤àdG Ö«dÉ°SCG

Éæeƒj ≈àM ájô°ûÑdG É¡àéàfCG

.''»M ¥ƒ∏fl'' É¡fEG ,Gòg

ÎHƒcƒ∏«¡dGh äGôFÉ£dG

øeõdG øe kÉMOQ Ωóîà°ùJ

áHÉHòdG ÉeCG ,CGó°ü∏d ∑ÎJ ºK

¬∏dG AÉ°T Ée ¤EG ≈≤Ñàa

.ôªà°ùŸG ÉgôKÉµàH

36


s¿ pEG o¬nd Gƒ o© pªnà r°SÉ na lπnãne nÜpô o°V o¢SÉsædG É¡tjnCG BÉnj

kÉHÉnH oP Gƒ o≤o∏ rînj ønd p¬∏dG p¿hoO øpe n¿ƒ oY rónJ nøj pòsdG

’ kÉÄ« n°T oÜÉnH tòdG oº o¡rÑo∏ r°ùnj ¿pEG nh o¬nd Gƒ o© nªnàrLG pƒnd nh

oÜƒo∏ r£nŸG nh oÖpdÉ s£dG n∞o© n°V o¬ræpe o√h oò p≤ænà r°ùnj@

| õj põ nY w…pƒ n≤nd n¬∏dG s¿ pEG p√ pQ ró nb s≥nM n¬∏dG Gh oQ nó nb Éne

:è◊G73 -74

37


Aõ÷G øe ''á˘Ø˘°ûdG'' ∫õ˘æŸG á˘HÉ˘HP Ωó˘î˘à˘°ùJ

.¬dhÉæàJ ¿CG πÑ˘b ΩÉ˘©˘£˘dG ¥hò˘à˘d …ƒ˘ª˘Ø˘dG

º°†¡j äÉbƒ∏ıG øe ÒãµdG ¿hO ÜÉHòdGh

RGôaEÉH ∂dP ¿ƒµjh ,¬ª°ùL êQÉ˘N ΩÉ˘©˘£˘dG

πFÉ°ùdG Gòg ∂µØj .ΩÉ©£dG ≈∏Y º°VÉg πFÉ°S

Iô°û◊G ™«£à°ùJ πFÉ°S ¤EG ¬dƒ˘ë˘jh ΩÉ˘©˘£˘dG

‘ OƒLƒŸG AGò¨dG Iô°û◊G π≤æJ ºK ,¬°UÉ°üàeG

»àdG kÉ°†jCG áØ°ûdG á£°SGƒH É¡ª°ùL ¤EG πFÉ°ùdG

.É¡H π°üàŸG ΩƒWôÿG ¤EG πFÉ°ùdG ∫ƒ–

hCG á∏FÉŸG í£°SC’G ≈∏Y ádƒ¡°ùH áHÉHòdG Ò°ùJ ¿CG øµÁ

Iõ¡› É¡eGóbCÉa ,äÉYÉ°S IóŸ ∞≤°ùdG ≈∏Y áàHÉK ∞≤J

⁄ GPEGh ,±ƒ≤°ùdGh ¿GQó÷Gh êÉLõdG ≈∏Y ±ƒbƒ∏d

IOƒLƒŸG á°UÉŸG óFÉ°SƒdG ¿EÉa ,á«aÉc É¡JÉHÓc øµJ

OGOõJh ,í£°ùdG ≈∏Y kÉÑ°SÉæe kÉaƒbh øeDƒJ É¡eGóbCG ≈∏Y

.¢UÉN πFÉ°S RGôaEÉH óFÉ°SƒdG √òg Iƒb

»àdG AÉ°†YC’G áæjÉ©Ã áHÉHòdG Ωƒ≤J ájGóÑdG ‘ .ó«≤˘©˘à˘dG ø˘e IÒÑ˘c á˘LQO ≈˘∏˘Y Iô˘gÉ˘X ∫õ˘æŸG á˘HÉ˘HP Èà˘©˘J

,á«eÉeC’G á¡÷G ‘ ¿RGƒàdG AÉ°†YCG ™°Vh πjó©àH ∂dPh ¿GÒ£∏d ÖgCÉàdG á«©°Vh òNCÉJ ºK ;¿GÒ£dG ‘ É¡eóîà°ùà°S

äÉ°SÉ°ùM á£°SGƒH ÉgOó– »àdG Aƒ°†dG áYô°Sh íjôdG √ÉŒG ≈∏Y Ióªà©e ´ÓbE’G ájhGR ÜÉ°ùëH Ωƒ≤J kGÒNCGh

øe ÌcCG ¥ô¨à°ùJ ’ á©ªà› äÉ«∏ª©dG √òg ¿CG ’EG .Ò£J ºK QÉ©°ûà°S’G ¿hôb ≈∏Y IOƒLƒe1/100,á«fÉãdG øe

¤EG π°üJ ≈àM É¡àYô°S IOÉjR ≈∏Y IQOÉb áHÉHòdG √ò¡a10.É°S/ ºc

kGQÉ°ùe É¡fGÒW AÉæKCG ∂∏°ùJ »¡a ,ÖÑfi º°SÉc ''ÊGƒ∏¡ÑdG ¿GÒ£dG Ió«°S'' áHÉHòdG ≈∏Y ≥∏£j ÖÑ°ùdG Gò¡d

…CG ≈∏Y ìÉéæH §– ¿CGh ,¬«a ∞≤J …òdG ¿ÉµŸG øe kÉjOƒªY ´ÓbE’G É¡æµÁ Éªc ,ábQÉN á≤jô£H AGƒ¡dG ‘ kÉLô©àe

ájôë°ùdG Iô°û◊G √òg É¡H ™àªàJ »àdG iôNC’G ¢üFÉ°üÿG øeh .¬àªFÓe ΩóY hCG √QGóëfG øY ô¶ædG ¢†¨H í£°S

Ö∏≤j ¢UÉN ΩÉ¶æH â≤∏N É¡fCG ’EG ,πØ°SC’G ¤EG ™≤J ¿CG Öéj á«HPÉ÷G ¿ƒfÉb Ö°ùëa .∞≤°SC’G ≈∏Y É¡aƒbh

¢ùeÓJ ÉeóæY kÉLõd kÓFÉ°S äGOÉ°SƒdG √òg RôØJ ,á£aÉ°T äGOÉ°Sh É¡eGóbCG ¢ShDhQ ≈∏Y óLƒj .k’ƒ≤©e π«ëà°ùŸG

∂°ù“h ôjóà°ùJ ≈àM ¬à°ùeÓÃ ô©°ûJ ¿EG Éeh ,¬æe ÜÎ≤J ÉeóæY ∞≤°ùdG √ÉŒÉH É¡fÉ≤«°S óÃ Iô°û◊G Ωƒ≤J .∞≤°ùdG

™e èeóæj kGóL kÉ≤«bQ kAÉ°ûZ ¿Óªëjh º°ù÷G øe Éª¡æe πc ∞°üf êôîj ÚMÉæL ∫õæŸG áHÉHP πª– .¬ë£°ùH

¿GÒ£dG óæY ¿Écôëàj Éª¡a ∂dP ™e ,ôNB’G øY π°üØæe πµ°ûH ÚMÉæ÷G øjòg øe πc πª©j ¿CG øµÁ .ìÉæ÷G

äÓ°†©dG ¢ü∏≤àJ .óMhC’G ìÉæ÷G äGP äGô˘FÉ˘£˘dG ‘ ∫É◊G »˘g É˘ª˘c ,ó˘MGh Qƒfi ≈˘∏˘Y ∞˘∏ÿGh ΩÉ˘eC’G ¤EG

áëæLC’G ácôM øY ádhDƒ°ùŸG

38


¿CG ’EG ,¿GÒ£dG ájGóH ‘ ÜÉ°üYC’G ºµ– â– ™≤J É¡fCG øe ºZôdG ≈∏Yh .•ƒÑ¡dG óæY §°ùÑæJh ´ÓbE’G óæY

.Iõ«Lh IÎa ó©H á«µ«JÉeƒJhCG íÑ°üJ ìÉæ÷G ™e äÓ°†©dG √òg äÉcôM

âaOÉ°U GPEÉa .ÆÉeódG ¤EG ¿GÒ£dG äÉeƒ∏©e π≤æH ¢SCGôdG ∞∏Nh áëæLC’G â– IOƒLƒŸG äÉ°SÉ°ù◊G Ωƒ≤J

,ÆÉeódG ¤EG ∫É◊G ‘ Iójó÷G äÉeƒ∏©ŸG π≤æH äÉ°SÉ°ù◊G √òg Ωƒ≤J ,É¡fGÒW AÉæKCG kGójóL kÉ«FGƒg kGQÉ«J Iô°û◊G

øY ∞°ûµdG øe áHÉHòdG øµªàJ á≤jô£dG √ò¡H .ójó÷G √ÉŒ’ÉH áëæLC’G ¬«LƒàH äÓ°†©dG CGóÑJ É¡°SÉ°SCG ≈∏Yh

áHÉHòdG ∑ô– .Ö°SÉæŸG âbƒdG ‘ øeBG ¿Éµe ¤EG Üô¡dGh ,‘É°VEG »FGƒg QÉ«J ó«dƒàH IójóL Iô°ûM …CG OƒLh

AÉæKCG áµ∏¡à°ùŸG ábÉ£dG øe Iôe áÄe ÌcCG ¿GÒ£dG ‘ áµ∏¡à°ùŸG ábÉ£dG ¿ƒµJh ,á«fÉãdG ‘ äGôŸG äÉÄe É¡«MÉæL

äÉbhC’G ‘ iƒ°ü≤dG ¬àbÉW ∂∏¡à°ùj ¿CG ¬æµÁ ¿É°ùfE’G ¿C’ ,kGóL …ƒb ¥ƒ∏fl É¡fCG ±ô©f ¿CG ÉææµÁ Éæg øe .áMGôdG

∂dP ¤EG ∞°VCG .§≤a ájOÉ©dG IÉ«◊G ∫ÉªYCG ‘ áµ∏¡à°ùŸG ¬àbÉW ±É©°VCG Iô°ûY ¤EG π°üJ »àdGh ( ÇQGƒ£dG) áÑ©°üdG

É¡æµÁ »àdG áHÉHòdG ¢ùµY ≈∏Y ,≈∏YCG óëc §≤a ≥FÉbO ™°†Ñd ábÉ£dG √òg ±ô°U ‘ ôªà°ùj ¿CG ¬æµÁ ¿É°ùfE’G ¿CG

.É¡°ùØf áYô°ùdÉHh π«e áaÉ°ùe ábÉ£dG √ò¡H ôaÉ°ùJ ¿CG É¡æµÁ Éªc ,áYÉ°S ∞°üf IóŸ IÒJƒdG √òg ≈∏Y ôªà°ùJ ¿CG12

øe ∫õæŸG áHÉHP ÚY ¿ƒµàJ6000á«°SOGó°S á«æ«Y á«æH

äÉæjƒ©dG √òg øe πc òNCÉJ ,''äÉæjƒ©dG'' º°SG É¡«∏Y ≥∏£j

≈∏Yh ¥ƒa ,§°SƒdG ‘ ,∞∏ÿG hCG ΩÉeC’G ¤EG :kÉØ∏àfl ≈ëæe

øe É¡dƒM Ée πc áHÉHòdG iôJ ¿CG øµÁ .ÖfGƒ÷G ™«ªL

‘ A»°T πµH ô©°ûJ ¿CG øµÁ :ôNBG ÒÑ©àH .äÉ¡÷G ™«ªL

¬àjhGR É˘jDhQ π˘≤˘M360ÜÉ°üYCG á«fÉªK π˘°üà˘J .á˘LQO

Gò¡Hh ,äÉæjƒ©dG √òg øe IóMGh πµH Aƒ°†∏˘d á˘∏˘Ñ˘≤˘à˘°ùe

‹GƒM Ú©dG ‘ á°SÉ°ù◊G ÉjÓÿG ´ƒª› ¿ƒµj48000

èdÉ©J ¿CG É¡æµÁ á«∏N100.á«fÉãdG ‘ IQƒ°U

‹ÉãŸG º«ª°üàdG øe ¿GÒ£dG ‘ á≤FÉØdG É¡JQÉ¡e áHÉHòdG óªà°ùJ

IOƒLƒŸG IOQhC’Gh á«ë£°ùdG äÉjÉ¡ædG »£¨˘J .á˘ë˘æ˘LCÓ˘d

Iô°û◊G ≈∏Y π¡°ùj É‡ kGóL á°SÉ°ùM äGÒ©°T áëæLC’G ≈∏Y

.á«µ«fÉµ«ŸG •ƒ¨°†dGh AGƒ¡dG √ÉŒG ójó–

39



40

øe QóëæJ É¡fCG ,ôNBG ¥ƒ∏fl øY äQƒ£J ób Qƒ«£dG ¿CG ≈∏Y ¿hô°üj øjòdG ,¿ƒj qQƒ£àdG ºYõj

,º°ù÷G Gòg πªY äÉ«dBG øe á«dBG …CG ô°ùØj ¿CG ºYõdG Gò¡d øµÁ ’ ,∂dP øe ºZôdG ≈∏Y .∞MGhõdG

Qƒ«£dG ‘ áëæLC’G πµ°ûJ kájGóH .ΩƒYõŸG ¢SÉ°SC’G ∂dP ≈∏Y ,äÉ«jóãdG á«æH øY kÉ«∏c ∞∏àîj …òdG

óbh .ÉgÒ°ùØJ øµÁ ’ IôgÉ¶c ájô¶ædG √òg ¬Lh ‘ kGÒÑc kÉ≤FÉY É¡«a á«°ù«FôdG á«°UÉÿG Èà©J »àdGh

Qƒ£J äÉÑKEG á«fÉµeEG ΩóY á«°†b ‘ ‹ÉàdG ±GÎY’ÉH ''QhQƒc â«éæjEG'' »cÎdG …Qƒ£àdG ¤OCG

:áëæLC’G

á∏ªàµe âfÉc GPEG §≤a πª©J ¿CG øµÁ É¡fCG »g áëæLC’Gh ÚYC’G É¡H RÉà“ »àdG äGõ«ŸG øe

.Ò£J ¿CG øµÁ ’ á«Ø°üf áëæLCGh ,iôJ ¿CG øµÁ ’ kÉ«Ø°üf IQƒ£àŸG Ú©dG :ôNBG ÒÑ©àH .Qƒ£àdG

¢Vƒª¨dG ¬Øæàµj ∫Gõj ’ ôeCG Gò¡a ,á©«Ñ£dG ¤EG AÉ°†YC’G √òg äAÉL ∞«c ÉeCG.13

∫ÓN øe áëæLCÓd áæ≤àŸG á«æÑdG É¡«a â∏µ°ûJ »àdG á«Ø«µdG øY ô°ùØà°ùj …òdG ∫GDƒ°ùdG ≈≤Ñjh

ióME’ á«eÉeC’G ¥É°ùdG É¡«a âdƒ– »àdG á«∏ª©dGh ,ÜGƒL ¿hO á«dÉààŸG äGôØ£dG øe á∏°ù∏°S

â°ù«d áëæLC’G OƒLh ¿CG ’EG .óHC’G ¤EG Ò°ùØàdG áæµ‡ ÒZ ≈≤Ñà°S QƒØ°üY ìÉæL ¤EG ∞MGhõdG

äÉ«jóãdG ó≤àØJ . kGôFÉW íÑ°üj ≈àM »°VQC’G ¥ƒ∏îª∏d ó«MƒdG Ö∏£ŸG

¿¿GGÒÒ££ddGG IIõõ¡¡LLCCGG

QQƒƒ««££ddGG ::ááææ≤≤ààŸŸGG

ÊÊÉÉããddGG ππ°°üüØØddGG

ÉÉnnee nnøø rr°°††ppÑÑ rr≤≤nnjj nnhh mmääÉÉ ssaaBBÉÉ nn°°UU ºº oo¡¡ nnbb rrƒƒ nnaa ppôôrr«« ss££ddGG ¤¤EEGG GG rrhh nnôônnjj ººnndd nnhhnnCCGG

llÒÒ pp°°üünnHH mmAA rr»» nn°°TT uuππooµµppHH oo¬¬ssff ppEEGG ooøøªªMM ssôôddGG ss’’ppEEGG ssøøoo¡¡ooµµ pp°°ùù rrªªoojj|

::∂∂∏∏ŸŸGG19


»g ∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ôFÉ£dG ΩÉ¶Y .¿GÒ£dG ‘ ôFÉ£dG É¡eóîà°ùj »àdG äÉ«dB’G øe OóY ¤EG

á«∏µ«¡dG äÉ«æÑdGh É¡∏ªYh áFôdG á«æH ∂dòc ,õ«ªàe πµ°ûH äÉ«jóãdG É¡∏ª– »àdG ∂∏J øe ∞NCG

ÌcCG Qƒ«£dG óæY ÊGQhódG ΩÉ¶ædGh .äÉ«jóãdG ‘ IOƒLƒŸG ∂∏J øY kÉ°†jCG ∞∏àîJ á«∏°†©dGh

Gòµgh .''á«ªcGôJ äÉ«∏ªY'' ≥jôW øY ¿ÉeõdG ÈY óLƒJ ¿CG äÉ«dB’G √òg πµd øµÁ ’ .kÉ°ü°üîJ

.É¡d ≈æ©e ’ AÉaƒL äGAÉYOG Qƒ«W ¤EG äÉfGƒ«◊G ∫ƒëàH ∫ƒ≤J »àdG ºYGõŸG ¿ƒµJ

ôôFFÉÉ££ddGG ¢¢ûûjjQQ áá««ææHHäÉaÓàN’G ìô°ûJ ¿CG ,∞MGhõdG »g Qƒ«£dG OGóLCG ¿CG »YóJ »àdG Qƒ£àdG ájô¶æd øµÁ ’

πª– »¡a ,∞MGhõdG øY kÉæ«H kÉaÓàNG Qƒ«£dG ô¡¶J .Qƒ«£dGh ∞MGhõdG :ÚàÄØdG ÚJÉg ÚH á∏FÉ¡dG

.QÉ◊G ΩódG äGhP øe É¡∏©éj kGójôa kÉ«°ùØæJ kÉeÉ¶fh , kGóL áØ«ØNh áaƒ› ΩÉ¶Y øe áØdDƒe á«∏µ«g á«æH

Qƒ«£dG ÚH Iƒéa πã“ »gh ,äÉfGƒ«◊G øe ÉgÒZ ¿hO Qƒ«£dG ´GƒfCÉH á°UÉN iôNCG Iõ«e ƒg ¢ûjôdG

.ÉgRÉ«àLG øµÁ’ ∞MGhõdGh

''á°ûjôdÉc ∞«ØN'' IQÉÑY ∫óJh ,Qƒ«£dG É¡H ™àªàj »àdG á«dÉª÷G »MGƒædG ÌcCG øe ¢TÉjôdG Èà©J

.á°ûjô∏d Ió≤©ŸG á«æÑdG ∫Éªc ≈∏Y

43

≈«ëj ¿hQÉg

ÉjÓÿG øe πµ°ûàJ áæ«àe IOÉe ÚJGÒµdGh .ÚJGÒc ≈YóJ á«æ«JhôH IOÉe øe á°ûjôdG ¿ƒµàJ

»àdGh ó∏÷G øe á≤«ª©dG äÉ≤Ñ£dG ‘ IOƒLƒŸG AGò¨dGh Úé°ùcC’G QOÉ°üe øe äôLÉg »àdG áÁó≤dG

√Ò°ùØJ øµÁ ’ kGóL ó≤©e º«ª°üJ á°ûjôdG º«ª°üJ ¿EG .Iójó÷G ÉjÓÿG ΩÉeCG ∫ÉÛG í°ùØàd äƒ“

Ió≤©e ájôë°S á«æH É¡d '' :Qƒ«£dG ¢ûjQ øY É«°Sƒjó«a ¿’BG ⁄É©dG ∫ƒ≤j .ájQƒ£àdG á«∏ª©dG Aƒ°V ≈∏Y

.''iôNCG á∏«°Sh …CG ¬æª°†J ¿CG øµÁ ’ Üƒ∏°SCÉH ¿GÒ£dÉH íª°ùJ14

áØ«µàe á«æH ƒg ¢ûjôdG ¿CG'' kÉ°†jCG ±ÎYG É«°Sƒjó«a ¿CG ’EG ,…Qƒ£J ⁄ÉY ¬fCG øe ºZôdG ≈∏Yh

á«µ«eÉæjódG ™e ºé°ùæe πµ°T äGPh ájƒb ,áØ«ØN É¡fC’ ''¿GÒ£dG ™e kÉÑjô≤J ‹Éãe πµ°ûH

.äÉÑ°ü≤dGh äÉaÉ£ÿG øe Ió≤©e á«æH É¡dh ,á«FGƒ¡dG15

¢ShhÉ£dG á°ûjQ ¬à∏©L ó≤d πH ;É¡H ôµØàdG ≈∏Y ¬°ùØf øjhQGO õdQÉ°ûJ ¢TÉjôdG √òg äÈLCG ó≤d

¿É°ù«f øe ô°ûY ådÉãdG ‘ …ôZ RBG ¬≤jó°U ¤EG Öàc ó≤d .(¬dƒb Ö°ùM) ''kÉ°†jôe''1860ôcòJCG'' :

''..¿B’G Gòg ≈∏Y âÑ∏¨J »æfCG ’EG ,Ú©dG ‹ÉÑH ô£îJ ¿CG Ée »æMÉàéj IOhÈdÉH Qƒ©°ûdG ¿Éc ÚM kÉeÉ“

:™HÉàj ºK

...¬°TÉjQh ¢ShhÉ£dG πjP ô¶æe ¿EG .ìÉ«JQ’G Ωó©H ô©°TCG á«æÑdG äÉ«FõéH ôµaCG ÉeóæY ¿B’Gh

z!¢VôŸÉH Êô©°ûj16

ääÉÉaaÉÉ££ÿÿGGhh ääÉÉÑÑ««°°üü≤≤ddGGÉªch .á°ûgódG ¬Ñ«°üà°S ô¡ÛG â– ôFÉ£dG á°ûjQ ¢üëØH ÉfóMCG Ωƒ≤j ÉeóæY

´ôØàj .¢TÉjôdG »bÉÑd áÑ°ùædÉH õcôŸG ‘ ™≤J á«°ù«FQ áÑ°üb ∑Éæg kÉ©«ªL ±ô©f

Óc ‘ äÉÑ«°ü≤dG øe äÉÄŸG á«°ù«FôdG áÑ°ü≤dG √òg øY

ºé◊G áJhÉØàŸG ` äÉÑ«°ü≤dG √òg Oó–h ,ÚgÉŒ’G

πc πª–h ,ôFÉ£∏d á«FGƒ¡dG á«µ«eÉæjódG ` áeƒ©ædGh

≈YóJ »àdGh •ƒ«ÿG øe ±’B’G áÑ°üb

,IOôÛG Ú©dÉH É¡àjDhQ øµÁ ’ √ògh ,äÉÑ«°ü≤dG

äÉµjƒ°T á£°SGƒH É¡°†©H ™e äÉÑ«°ü≤dG √òg ∂HÉ°ûàJh

,äÉaÉ£ÿG √òg IóYÉ°ùÃ É¡dÉ°üJG á≤jôW ¿ƒµJh ,á«aÉ£N

''ÜÉqë°ùdG'' °ùŸG ≥dGõdG ¬ª°Sôj …òdG πµ°ûdG ¬Ñ°ûj πµ°ûH

..óó∏∏÷÷GG ‘‘ ááaaƒƒ›› áá««ffGGƒƒ££°°SSCCGG áá««ææHH øøee ¢¢ûûjjôôddGG êêôôîîjj ôôªª©©HH ¢¢UUƒƒ°°UU2--3øøªª°°††««dd ¢¢ûûjjôôddÉÉHH ¬¬ªª°°ùùLL »»°°ùùààµµjj ääÉÉYYÉÉ°°SS

..ááeeRRÓÓddGG ááÄÄaaóóààddGG ¬¬dd

≈∏Y IóMGh á©aGQ á°ûjQ …ƒà– :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y650áÑ°ü≤dG »ÑfÉL øe ÖfÉL πc ≈∏Y áÑ°üb

ÜQÉ≤j Ée ´ôØàjh ,á«°ù«FôdG600π°üàJ äÉÑ«°ü≤dG √òg øe áÑ«°üb πch , áÑ°üb πc øY áÑ«°üb

á£°SGƒH ÉgÒZ ™e390≈∏Y ≥dGõdG ¿Éæ°SCG ∂HÉ°ûàJ Éªc É¡°†©H ™e äÉaÉ£ÿG ∂HÉ°ûàJ .kÉaÉ£N

.É¡bGÎNÉH É¡æY ÖÑ°ùàŸG AGƒ¡∏d ≈àM íª°ùJ ’ å«ëH á≤jô£dG √ò¡H äÉÑ«°ü≤dG ∂HÉ°ûàJ ,¬«ÑfÉL

™°VƒdG ó«©à°ùj ¿CG ôFÉ£∏d øµª«a ,ÜÉÑ°SC’G øe ÖÑ°S …C’ É¡°†©H øY äÉaÉ£ÿG â∏°üØfG GPEG

.¢VÉØàf’ÉH hCG ,√QÉ≤æÃ É¡∏jó©àH ÉeEG á°ûjô∏d »©«Ñ£dG

øª°†j »µd ¿GÒ£∏d kÉªFGO IõgÉLh áÑJôe áØ«¶f ¬°TÉjôH ßØàëj ¿CG ôFÉ£dG ≈∏Y

áfÉ«°U ‘ πjòdG πØ°SCG ‘ IOƒLƒŸG á«àjõdG Ió¨dG IOÉY ôFÉ£dG Ωóîà°ùj .IÉ«◊G ‘ √QGôªà°SG

íÑ°ùJ ÉeóæY π∏ÑdG øe É¡«≤J É¡fCG Éªc ,É¡©ª∏Jh É¡°TÉjQ Qƒ«£dG ∞¶æJ âjõdG Gòg á£°SGƒH .¬°TÉjQ

.IôWÉŸG AGƒLC’G ‘ Ò£J hCG ¢ù£¨J hCG

QÉ◊G ƒ÷G ‘ ÉeCG ,OQÉÑdG ƒ÷G ‘ •ƒÑ¡dG øe ôFÉ£dG º°ùL IQGôM áLQO ¢TÉjôdG ßØ–

.¬JOhÈH ßØàëàd º°ù÷ÉH ¢TÉjôdG ≥°üà∏àa17

¢¢TTÉÉjjôôddGG ´GGƒƒffCCGGº°ù÷G ≈∏Y IOƒLƒŸG ¢TÉjôdÉa ,ôFÉ£dG º°ùL ≈∏Y É¡©jRƒJ Ö°ùM ¢TÉjôdG ∞FÉXh ∞∏àîJ

íÑch ôFÉ£dG ¬«LƒJ ≈∏Y ¬°TÉjôH πjòdG πª©j .πjòdGh ÚMÉæ÷G ≈∏Y IOƒLƒŸG ∂∏J øY ∞∏àîJ

Iƒb IOÉjõd ¿GÒ£dG AÉæKCG á«ë£°ùdG á≤£æŸG ™«°SƒJ ≈∏Y ìÉæ÷G ¢TÉjQ πª©J Éªæ«H ,áYô°ùdG

Qhôe ™æªàd É¡°†©H øe ¢TÉjôdG ÜÎ≤J ,πØ°SC’G ƒëf á¡éàe áëæLC’G ±ôaôJ ÉeóæY .´ÉØJQ’G

É¡°†©H øY IóYÉÑàe ¢TÉjôdG ô°ûàæJ ≈∏YC’G ƒëf √ÉŒ’G ≈∏Y áëæLC’G πª©J ÉeóæY øµdh ,AGƒ¡dG

.π∏îàdÉH AGƒ¡∏d áfiÉ°S18

Gòµgh , ¿GÒ£dG ≈∏Y É¡JQó≤H ßØàëàd áæ°ùdG øe áæ«©e äGÎa ∫ÓN É¡°TÉjQ Qƒ«£dG ìô£J

. kGQƒa áKôdG hCG áHÉ°üŸG ¢TÉjôdG ∫GóÑà°SG ºàj

45

::……QQhhóóddGG ¿¿GGÒÒ££dd ááØØ∏∏ààııGG QQGGƒƒWWCC’’GG áá««∏∏°°ùù∏∏°°ùùààddGG ááccôô◊◊GG √√òògg QQƒƒ°°üüJJ

..••ƒƒÑÑ¡¡ddGG ,,ÒÒ°°üü≤≤ddGG ¿¿GGÒÒ££ddGG ,,´ÓÓbbEE’’GG

øøee ¿¿GGÒÒ££∏∏dd áá««°°ùù««FFQQ ∫∫ÉÉµµ°°TTCCGG ááKKÓÓKK ∑∑ÉÉæægg

ππµµ°°TT ,,»»∏∏°°ùù∏∏°°ùùààddGG ::ππØØ°°SSCC’’GG ¤¤EEGG ≈≈∏∏YYCC’’GG

'''' V..»»HHôô°°SShh ,,''''

’’EEGG ,,áá««ffGGÒÒ££ddGG áá««°°UUÉÉÿÿÉÉHH QQƒƒ««££ddGG ºº¶¶©©ee ™™ààªªààJJ

ÉÉ¡¡°°††©©ÑÑaa ,,IIóóMMGGhh áá≤≤jjôô££HH ∑∑ôôëëààJJ ’’ ÉÉ¡¡ffCCGG

≈≈∏∏YY ¿¿GGÒÒ££∏∏dd ¬¬∏∏ggDDƒƒJJ áábbQQÉÉNN ääGGQQóóbb ∂∂∏∏ààÁÁ

..¢¢VVQQCC’’GG øøee kkGGóóLL ááÑÑjjôôbb ááaaÉÉ°°ùùee

..ôôFFÉÉ££ddGG ±±ÓÓààNNÉÉHH ììÉÉææ÷÷GG ππµµ°°TT ∞∞∏∏ààîîjj

……OODDƒƒJJ

¢¢TTÉÉjjôôddGG

,,ΩΩÉÉ¡¡ee IIóóYY

áá««ææHH ââªªªª°°UU óóbbhh

kkÉÉ°°üü««°°üüNN ììÉÉææ÷÷GG ¢¢TTÉÉjjQQ

óó≤≤aa ππjjòòddGG ÉÉeeCCGG ,,¿¿GGÒÒ££∏∏dd

¬¬««LLƒƒààddGG ¢¢VVôô¨dd ººªª°°UU

≈≈∏∏YY IIóóYYÉÉ°°ùùŸŸGGhh

..••ƒƒÑÑ¡¡ddGG

AAÉÉ¨ÑÑÑÑddGG áá°°ûûjjQQ

ππjjòòddGG ……PP ¿¿ƒƒ∏∏ŸŸGG

..ππjjƒƒ££ddGGôô≤≤°°üüddGG áá°°ûûjjQQ

..¢¢SSQQƒƒææddGG ôôFFÉÉWW ììÉÉææLL

,,QQÉÉ◊◊GG AAGGƒƒ¡¡ddGG øøee ôô≤≤°°üüddGG óó««ØØàà°°ùùjjhh ,,§§««ÙÙGG kkÉÉ©©WWÉÉbb áá≤≤««°°††ddGG ¬¬ààëëææLLCCGG IIóóYYÉÉ°°ùùÃÃ ¢¢SSQQƒƒææddGG ôôLLÉÉ¡¡jj

..ÉÉ¡¡ààëëææLLCC’’ áá∏∏««≤≤ããddGG áá««ææÑÑddGG ÖÖÑÑ°°ùùHH AAGGƒƒ¡¡ddGG ‘‘ øøeeõõddGG øøee IIÎÎaa QQƒƒ««££ddGG ôôªªàà°°ùùJJ ¿¿CCGG øøµµÁÁ ÉÉªªææ««HH

ááëëææLLCC’’GG ´GGóóHHEEGG

¢¢SSCCGGôôddGG ≈≈∏∏YY OOƒƒLLƒƒŸŸGG ¢¢ûûjjôôddGG »»ªªëëjj

ááHHƒƒWWôôddGG øøee QQƒƒ««££ddGG ááëëææLLCC’’GGhh ºº°°ùù÷÷GGhh

≈≈∏∏YY ÉÉggóóYYÉÉ°°ùùJJ ÉÉªªcc ,,IIOOhhÈÈddGGhh

»»££¨JJ ..AAGGƒƒ¡¡ddGG ‘‘ ≥≥««∏∏ëëààddGG

≈≈∏∏YY IIOOƒƒLLƒƒŸŸGG ¢¢TTÉÉjjôôddGG

óó∏∏÷÷GG ÖÖffÉÉ÷÷GG

óóYYÉÉ°°ùùJJhh ººYYÉÉææddGG

ºº««¶¶ææJJ ≈≈∏∏YY

ááLLQQOO

..IIQQGGôô◊◊GG

ƒƒHHCCGG ììÉÉææLL øøee áá°°ûûjjQQ

≥≥jjQQRR

ôôFFÉÉWW áá°°ûûjjQQ

¢¢SSôô££≤≤ddGG

ÖÖ◊◊GG ôôFFÉÉWW áá°°ûûjjQQ

ôô≤≤°°üüddGG ììÉÉææLL

..ììÉÉææ÷÷GG AAÉÉææëëffGG ¤¤EEGG ÒÒ°°ûûJJ AAGGôôØØ°°üüddGG ••ƒƒ££ÿÿGG

ììÉÉææ÷÷GG AAÉÉææëëffGG ÖÖÑÑ°°ùùHH

≈≈∏∏YY AAGGƒƒ¡¡ddGG §§¨°°VV ¿¿ƒƒµµjj

∞∞©©°°VVCCGG ……ƒƒ∏∏©©ddGG íí££°°ùùddGG

,,»»∏∏ØØ°°ùùddGG íí££°°ùùddGG ≈≈∏∏YY ¬¬ææee

‘‘ ôôFFÉÉ££ddGG ™™aaQQ ¤¤EEGG ……OODDƒƒjj ÉÉ‡‡

ììÉÉææ÷÷GG ¿¿ÉÉcc GGPPEEGG ..AAGGƒƒ¡¡ddGG

AAGGƒƒ¡¡ddGG ≥≥aaóóJJ ¿¿EEÉÉaa kkÉÉ««ææëëææee

kkGGóójjGGõõJJ ÖÖÑÑ°°ùùjj íí££°°ùùddGG ≈≈∏∏YY

IIƒƒbb ππµµ°°ûûjj ÉÉ‡‡ §§¨°°††ddGG ‘‘

áá≤≤jjôô££ddGG √√òò¡¡HHhh ,,••ƒƒÑÑgg

IIQQƒƒ°°üüddGG ôô¶¶ffGG ))ôôFFÉÉ££ddGG §§ÑÑ¡¡jj

..((ááëëØØ°°üüddGG ππØØ°°SSCCGG

..´ƒƒ oo°°††ddGG ôôFFÉÉWW ììÉÉææLL

ÖÖ««ddÉÉ°°SSCCÉÉHH óójjóóLL ôôNNBBÉÉHH ËËóó≤≤ddGG ÉÉ¡¡°°ûûjjQQ ∫∫GGóóÑÑàà°°SSÉÉHH QQƒƒ««££ddGG ΩΩƒƒ≤≤JJ

áá««∏∏ªªYY '''' ::¬¬ææYY ∫∫ÉÉ≤≤jj óójjóóééààddGG GGòògghh ,,´GGƒƒffCC’’GG ±±ÓÓààNNÉÉHH ∞∞∏∏ààîîJJ

..IIôôéé¡¡ddGG ππÑÑbb ººààJJ »»ààddGGhh ''''¢¢TTÉÉjjôôddGG ììôôWW


IIôôFFÉÉ££ddGG ááddBB’’GG ¢¢TTÉÉjjQQ

ΩÉ¶Yh á«FGƒg ¢SÉ«cCÉH É¡ª°ùL O uh oR ó≤d .Ò£àd â≤∏N É¡fCG Qƒ«£dG ΩÉ°ùLCG ‘ ≥bóŸG ∞°ûàµj

ôFÉ£dG äÓ°†Ød á∏FÉ°ùdG á©«Ñ£dG ∫óJh .»∏µdG ¿RƒdG øe ‹ÉàdÉHh º°ù÷G ¿Rh øe ∞«Øîà∏d áaƒ›

.É¡ªéM ¤EG áÑ°ùædÉH kGóL áØ«ØN »¡a ¢TÉjôdG ÉeCG ,¬ª°ùL ¬∏ªëj …òdG óFGõdG AÉŸG ìôW ≈∏Y

:iôNC’G ƒ∏J IóMGƒdG É¡dhÉæàæa ôFÉ£dG º°ù÷ Iõé©ŸG äÉ«æÑdG √òg ™e ¢†ªæd

--11»»ªª¶¶©©ddGG ππµµ««¡¡ddGG

øe ºZôdG ≈∏Y ¬JÉLÉ«àMGh ¬à«æH ™e ΩÉé°ùf’G ájÉZ ‘ ôFÉ£dG º°ùL É¡H ™àªàj »àdG Iƒ≤dG ¿EG

¬dƒW ≠∏Ñj …òdG ÊƒàjõdG πÑ∏ÑdG ôFÉW ∫òÑj :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .áaƒÛG ¬eÉ¶Y áÑ«côJ18É£¨°V º°S

∫OÉ©j5^68,Qƒ«£dG óæY É¡°†©H ™e Qó°üdGh òîØdGh ÚØàµdG ΩÉ¶Y ºëà∏J .¿ƒàjõdG IQòH ô°ùµd ≠c

…òdG ∂dP øe π°†aCG ''º«ª°üJ'' ƒgh

áªYGO IóªYCG

∞jhÉŒ

áaƒ› º¶Y

º¶©∏d ‹ƒW ™£≤e

IôFÉW ìÉæL

áªYGO IóªYCG

∞jhÉŒ

ôFÉ£dG ±ôaôj ÉeóæY ≥∏¨æJh áëæL’G ¢TÉjQ íàØæJ.¢TÉjôdÉH ≈£¨e ôFÉ£dG º°ùL

QhôÃ.áYô°ùdG ¢†ØîæJ ÉeóæY áëæL’G ¢ShDhQ óæY ¢TÉjôdG ™aôJ. ¬«MÉæéH

.•ƒ≤°ùdG Öæéàjh ¬Jƒb ôFÉ£dG ó«©à°ùj ¢TÉjôdG ¥ƒa AGƒ¡dG

ábóà°ùŸG ¢ShDhôdG óæY ¢TÉjôdG ™ØJôJ

AGƒ¡dG ôÁ .áYô°ùdG ¢†ØîæJ ÉeóæY áëæLCÓd

¬Jƒb ôFÉ£dG ó«©à°ùjh ¢TÉjôdG ∫ÓN øe

•ƒ≤°ùdG Öæéà«d

ìÉæ÷G ¢TÉjQ

¢TÉjôdG IóYÉb π°üàJ

á∏jƒ£dG ìÉæ÷G ΩÉ¶©H

,,kkÉÉeeÉÉ““ ááØØ««ØØNN ôôFFÉÉ££ddGG ΩΩÉÉ¶¶YY

ÉÉ¡¡ffƒƒcc ÖÖÑÑ°°ùùHH áájjƒƒbb ÉÉ¡¡ææµµddhh

AAGGƒƒ¡¡ddGG ≈≈∏∏YY ……ƒƒàà––hh ááaaƒƒ››

ááªªYYGGOO ¿¿ÉÉÑÑ°°††bb hh ÉÉ¡¡∏∏NNGGOO

..ÉÉ¡¡ààHHÓÓ°°UU øøee óójjõõJJ

48

49

≈«ëj ¿hQÉg

»àdG iôNC’G äGõ«ªŸG øe .ôFÉ£dG á«æH É¡H ™àªàJ »àdG Iƒ≤dG ≈∏Y øgÈj ƒgh ,äÉ«jóãdG ¬µ∏à“

…òdG »ª¶©dG πµ«¡dG øe ∞NCG ¬fCG ` kÉØdÉ°S ÉfôcP Éªc ` ôFÉ£∏d »ª¶©dG πµ«¡dG É¡H ™àªàj

áeÉªë∏d »ª¶©dG πµ«¡dG ¿Rh ≠∏Ñj :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .äÉ«jóãdG¬µ∏à“4^4,‹ÉªLE’G É¡fRh øe %

(…ôëH ôFÉW) •ÉbôØdG ôFÉW ΩÉ¶Y ¿Rh ≠∏Ñj Éªæ«H118.¬°TÉjQ ¿Rh øe πbCG …CG §≤a kÉeGôZ

22»»°°ùùØØææààddGG ΩΩÉÉ¶¶ææddGG --

∫hC’G ÖÑ°ùdG :ÜÉÑ°SCG Ió©d äÉ«jóãdG øY kÉeÉ“ ∞∏àfl πµ°ûH Qƒ«£dG óæY »°ùØæàdG RÉ¡÷G πª©j

Úé°ùcC’G á«ªc ≠∏ÑJ :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .ôFÉ£dG ¬µ∏¡à°ùj …òdG Úé°ùcCÓd áWôØŸG áLÉ◊G ¤EG Oƒ©j

É¡LÉàëj »àdG á«ªµdG ∞©°V øjô°ûY ôFÉ£dG É¡LÉàëj »àdG

äÉ«ªc Ωó≤J ¿CG É¡æµÁ ’ äÉ«jóãdG áFôa .¿É°ùfE’G

áFQ âªª°U ∂dòd ,Qƒ«£dG É¡LÉà– »àdG Úé°ùcC’G

.kÉeÉ“ ∞∏àfl πµ°ûH Qƒ«£dG

Ò°ùj :√ÉŒ’G »FÉæK äÉ«jóãdG ‘ AGƒ¡dG ∫OÉÑJ ¿ƒµj

óæY ∞bƒàjh äGƒæ≤dG øe áµÑ°T ÈY á∏MQ ‘ AGƒ¡dG

Úé°ùcC’G ∫OÉÑJ á«∏ªY òNCÉJ Éægh ,IÒ¨°U á«FGƒg ¢SÉ«cCG

∂∏¡à°ùŸG AGƒ¡dG ∂∏°ùj .É¡fÉµe ¿ƒHôµdG ó«°ùcCG ÊÉKh

á«FGƒ¡dG áÑ°ü≤dG ƒëf kÉ¡éàeh áFôdG kÉcQÉJ »°ùµ©dG QÉ°ùŸG

.¬MôW ºàj å«M

Qƒ«£dG óæY ¢ùØæàdG ¿EÉa ,∂dP øe ¢ùµ©dG ≈∏Y

êôîjh á¡L øe »≤ædG AGƒ¡dG πNój å«M √ÉŒ’G …OÉMCG

ájò¨J ôaƒJ á«æ≤àdG √ògh .iôNCG á¡L øe ∂∏¡à°ùŸG AGƒ¡dG

É¡JÉLÉM »Ñ∏j É‡ ,Qƒ«£dG óæY Úé°ùcC’ÉH Iôªà°ùe

»Lƒdƒ«ÑdG ∞°üj .É¡µ∏¡à°ùJ »àdG IÒÑµdG ábÉ£dG äÉ«ªµd

ájô¶æ∏d √ó≤æH ±hô©ŸG ¿ƒàjGO π«°û«e ‹GÎ°SC’G

:»∏j Éªc á«FGƒ¡dG áFôdG á«æjhQGódG

QQƒƒ««££ddGG ááFFôôdd ¢¢UUÉÉÿÿGG ºº««ªª°°üüààddGG

ÚÚeeƒƒYYõõŸŸGG ÉÉggOOGGóóLLCCGG øøYY kkÉÉeeÉÉ““ kkÉÉØØ∏∏ààflfl kkÉÉëëjjôô°°ûûJJ QQƒƒ««££ddGG ∂∂∏∏àà““

øøYY kkÉÉ««∏∏cc ôôjjÉÉ¨ee ππµµ°°ûûHH ôôFFÉÉ££ddGG ááFFQQ ππªª©©JJ ..''''∞∞MMGGhhõõddGG''''

≥≥°°ûûææàà°°ùùJJ ..ääÉÉ««jjóóããddGG ááFFQQ ÉÉ¡¡≤≤aahh ππªª©©JJ »»ààddGG áá««ddBB’’GG

ÉÉeeCCGG ,,ÉÉ¡¡°°ùùØØff áá««°°ùùØØææààddGG áájjÉÉ¡¡ææddGG øøee ¬¬MMôô££JJhh AAGGƒƒ¡¡ddGG ääÉÉ««jjóóããddGG

..ÚÚàà∏∏HHÉÉ≤≤ààee ÚÚààëëààaa øøee êêôôîîjjhh AAGGƒƒ¡¡ddGG ππNNóó««aa QQƒƒ««££ddGG ‘‘

øøee IIÒÒÑÑcc ääÉÉ««ªªcc ôôFFÉÉ££∏∏dd øøªª°°††««dd óójjôôØØddGG ΩΩÉÉ¶¶ææddGG GGòògg ≥≥∏∏NN

..¿¿GGÒÒ££ddGG áá««ddBB’’ áájjQQhhôô°°VV ÈÈàà©©JJ »»ààddGGhh ÚÚéé°°ùùccCC’’GG


50

Ö«HÉfCG ¤EG Qƒ«£dG óæY »eÉZôdG ΩÉ¶ædG CGõéàj

»àdG äÉYôØàdG √òg ™ªàŒ ájÉ¡ædG ‘h . kGóL IÒ¨°U

kÉ«fGQhO kÉeÉ¶f πµ°ûàd iôNCG Iôe »Ñ°ü≤dG ΩÉ¶ædG ¬Ñ°ûJ

...óMGh √ÉŒÉH áFôdG ∫ÓN AGƒ¡dG ¬«a ôÁ

´GƒfCG ‘ á«FGƒ¡dG ¢SÉ«cC’G OƒLh øe ºZôdG ≈∏Y

Qƒ«£dG óæY ájƒFôdG á«æÑdG ¿CG ’EG ,∞MGhõdG øe áæ«©e

óLƒj ’ .kÉeÉ“ ójôa ΩÉY πµ°ûH »°ùØæàdG ΩÉ¶ædG πªYh

É¡∏ª– »àdG ∂∏J ¬Ñ°ûJ äÉjQÉ≤ØdG óæY ájƒFQ á«æH …CG

πµH á«dÉãe á«æÑdG √òg ¿CG ≈∏Y IhÓY ,Qƒ«£dG

...É¡∏«°UÉØJ19

¤EG'' áeRCG ‘ ájô¶f'' ¬HÉàc ‘ ¿ƒàjGO ¢Vô©jh

:Qƒ£àdG ≥jôW øY ø≤àŸG ΩÉ¶ædG Gòg ¿ qƒµJ ádÉëà°SG

ΩÉ¶ædG Gòg ¿CG ≥jó°üJ kGóL Ö©°üdG øe''

¬∏ª– …òdG ΩÉ¶ædG øY kÉeÉ“ ∞∏àıG »°ùØæàdG

,…QÉ≤ØdG ΩÉ¶ædG øe kÉ«éjQóJ Qƒ£J ób äÉjQÉ≤ØdG

≈∏Y ®ÉØ◊G ¿CG ¿ÉÑ°ù◊ÉH ÉfòNCG Ée GPEG á°UÉN

…Oƒj ób kÉ£«°ùH ¿Éc Éª¡e π∏N …CG ¿CGh ,øFÉµ∏d áÑ°ùædÉH äƒe hCG IÉ«M ´ƒ°Vƒe á«°ùØæàdG á«dB’G

⁄ GPEG á«fGÒ£dG á«dB’G ‘ ƒ°†©c πª©J ¿CG øµÁ ’ ¢TÉjôdG ¿CG Éªch .≥FÉbO ∫ÓN ¬JÉ«ëH

óæY á«FGƒ¡dG áFôdG ¤EG áÑ°ùædÉH ôeC’G ∂dòc ,‹Éãe πµ°ûH äÉaÉ£ÿG ™e äÉÑ«°ü≤dG ∂HÉ°ûàJ

É¡∏∏îàj …òdG »Ñ°ü≤dG ¬Ñ°T RÉ¡÷G øµj ⁄ Ée »°ùØæàdG RÉ¡÷G ‘ ƒ°†©c πª©J ¿CG øµÁ ’ ,ôFÉ£dG

É¡æµÁ á≤jô£H äóLhCG ób á«Ñ°ü≤dG Ö«HÉfCÓd »FGƒ¡dG ºYódG øª°†J »àdG á«FGƒ¡dG ¢SÉ«cC’Gh

''.πeÉµàe πµ°ûH É¡dÓN øe πª©J ¿CG20

ô“ »àdG áFôdG ¿C’ ,π«ëà°ùe ôeCG »FGƒ¡dG ΩÉ¶ædG ¤EG …QÉ≤ØdG ΩÉ¶ædG øe áFôdG Qƒ£J ¿EÉa :QÉ°üàNÉH

≈àM ƒdh áFQ ¿hO »M øFÉc …CG ¢û«©j ¿CG øµÁ ’ PEG ,á∏YÉa áFQ ¿ƒµJ ¿CG É¡æµÁ ’ á«dÉ≤àfG á∏MôÃ

äGôØW çóëàd Úæ°ùdG ÚjÓe ô¶àæj ¿CG ¥ƒ∏ıG ≈∏Y ÖLƒàj ’ áWÉ°ùÑHh ∂dòd .≥FÉbO ™°†Ñd

.¬JÉ«M ò≤æJ á«FGƒ°ûY

≈eÉZôdG

ÚàbhÎdG ÚH Ö«÷G

»eÉZôdG Ö«÷G

»eÉeC’G

»eÉZôdG Ö«÷G

»Ø∏ÿG

»æ£ÑdG Ö«÷G

……OOÉÉMMCCGG »»FFGGƒƒ¡¡ddGG ≥≥aaóóààddGG áá««FFGGƒƒ¡¡ddGG ääÉÉ°°ùù««««µµddGG ΩΩÉÉ¶¶ff ππ¡¡°°ùùjj

ππµµ°°ûûHH ¬¬îî°°††JJ ººKK AAGGƒƒ¡¡ddGG ääÉÉ°°ùù««««µµddGG √√òògg ™™ªªŒŒ ..√√ÉÉŒŒ’’GG

kkGGôôªªàà°°ùùee kkÉÉ≤≤aaóóJJ áá≤≤jjôô££ddGG √√òògg øøªª°°††JJ ..ááFFôôddGG ¤¤EEGG ºº¶¶ààææee

ººFFÓÓ««dd ΩΩÉÉ¶¶ææddGG GGòògg ≥≥∏∏NN óó≤≤dd ..ÚÚààFFôôddGG ¤¤EEGG »»≤≤ææddGG AAGGƒƒ¡¡∏∏dd

..ÚÚéé°°ùùccCC’’GG øøee IIÒÒÑÑµµddGG ääÉÉ««ªªµµddGG ¤¤EEGG ôôFFÉÉ££ddGG ááLLÉÉMM

äƒ°üdG ƒ°†Y

51

≈«ëj ¿hQÉg

IÒÑµdG äÉ«ªµdÉH OhõàdG øª°†j ø≤àe º«ª°üJ øY ÅÑæJ á«FGƒ¡dG ôFÉ£dG áFôd IójôØdG á«æÑdG ¿EG

ÚÑàæd §«°ùH ¢SÉ°ùMEG øe ÌcCG ¤EG ôeC’G êÉàëj ’ .¬fGÒW ‘ ôFÉ£dG É¡LÉàëj »àdG Úé°ùcC’G øe

¿CG Éæjód kÉ«∏L íÑ°UCG Gòµgh .ájOGQEG ’ äGôØ£d á«WÉÑàYG áé«àf ¢ù«d ôFÉ£∏d πKÉªàŸG ÒZ øjƒµàdG ¿CG

.IQƒ°üdG √ò¡H É¡≤∏N …òdG ƒg ¬∏dG ¿CG ≈∏Y ó©J ’ »àdG πF’ódG øe ôNBG π«dO »g ôFÉ£dG áFQ

33¿¿RRGGƒƒààddGG ΩΩÉÉ¶¶ff --≈∏éàJ á≤«≤◊G √ògh .äÉbƒ∏ıG »bÉH ¿CÉ°T É¡fCÉ°T π∏N …CG ¿hO Ëƒ≤J ø°ùMCG ‘ Qƒ«£dG ¬∏dG ≥∏N

∫ÓàN’ ∫ÉªàMG …CG »¨∏j ¢UÉN º«ª°üJ ‘ Qƒ«£dG ΩÉ°ùLCG â≤∏N .π«°UÉØàdG øe π«°üØJ πc ‘

AÉæKCG ôFÉ£dG »æëæj ’ ≈àM ∞«ØN ¿RƒH ¿ƒµ«d nº uª o°U kÓãe Ò£dG ¢SCGQ .¿GÒ£dG AÉæKCG ¿RGƒàdG

ôFÉ£dG ¢SCGQ ¿Rh πµ°ûj ΩÉY πµ°ûHh .¿GÒ£dG1.§≤a ¬ª°ùL ¿Rh øe %

,á«FGƒ¡dG á«µ«eÉæjódG ™e áÑ°SÉæàŸG ¢TÉjôdG á«æH ,ôFÉ£dG iód iôNC’G ¿RGƒàdG ¢üFÉ°üN øe

.ôFÉ£dG ¿RGƒJ ‘ kGóL ∫É©a πµ°ûH áëæLC’Gh πjòdG ¢TÉjQ á°UÉNh ,¢TÉjôdG º¡°ùJ å«M

≈∏Y ¬°VÉ°†≤fG AÉæKCG πgòe ¿RGƒàH ßØàëj …òdG ô≤°üdG ‘ á©ªà› ¢üFÉ°üÿG √òg RÉéYEG πãªàj

áYô°ùH ≥gÉ°T ƒ∏Y øe ¬à°ùjôa384. !áYÉ°ùdG ‘ ºc

44áábbÉÉ££ddGGhh IIƒƒ≤≤ddGG áá∏∏µµ°°ûûee --

≈∏Y óªà©J ,AÉjõ«ØdGh AÉ«ª«µdGh AÉ«MC’G º∏Y ‘ çOGƒ◊G øe á∏°ù∏°S ≥ah ºàJ á«∏ªY πc ¿EG

πª©H ΩÉ«≤∏d ábÉ£dG øe áæ«©e á«ªc ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G'' :QÉ°üàNÉH CGóÑŸG Gòg »æ©j .''ábÉ£dG ßØM'' CGóÑe

.''Ú©e

.ábÉ£dG ßØM CGóÑe ≈∏Y kÉë°VGh k’Éãe ôFÉ£dG ¿GÒW Èà©j

Öéj É¡fCG ’EG ,É¡à∏MQ AÉæKCG É¡«ØµJ ábÉ£dG øe áæ«©e á«ªc QÉNOG IôLÉ¡ŸG Qƒ«£dG ≈∏Y ÖLƒàj

óFGõdG ¿RƒdG ìôW ºàj ¿CG Öé«a ôeC’G øµj Éª¡eh , øµ‡ ¿Rh ∞NCG ‘ âbƒdG ¢ùØæH ¿ƒµJ ¿CG

äÉLQO ≈°übCÉH OƒbƒdÉH ®ÉØàM’G ™e

¿ƒµJ ¿CG Öéj ,¬JÉjƒà°ùe ≈fOCG ‘ OƒbƒdG ¿Rh ¿ƒµj ¿CG Öéj ÚM ‘ :ôNBG ≈æ©Ã .á«∏YÉØdG

.Qƒ«£dG ΩÉeCG kÉ≤FÉY πµ°ûJ ’ äÉ«dÉµ°TE’G √òg πc .É¡J’ó©e ≈°übCG ‘ ábÉ£dG


52

ójó°T A§ÑH Ò£j ¿CG ôFÉ£dG ≈∏Y ¿Éc GPEÉa .¿GÒ£∏d iƒ°ü≤dG áYô°ùdG ójó– »g ¤hC’G Iƒ£ÿG

ábÉ£dG ¿EÉa kGóL á«dÉY áYô°ùH Ò£j ¿Éc GPEG ÉeCG ,AGƒ¡dG ‘ AÉ≤ÑdG ≈∏Y ®ÉØë∏d ábÉ£dG ∑Ó¡à°SG ¿ƒµj

π«Ñ°S ‘ á«dÉãe áYô°S ≈∏Y ®ÉØ◊G Öéj ¬fCG í°†àj Gòµgh .AGƒ¡dG áehÉ≤e ≈∏Y Ö∏¨àdG ‘ ∂∏¡à°ùJ

»ª¶©dG πµ«¡∏d á«FGƒ¡dG á«µ«eÉæjódG á«æÑdG ≈∏Y OÉªàY’ÉH .OƒbƒdG øe áæµ‡ á«ªc πbCG ∑Ó¡à°SG

.Qƒ«£dG ´GƒfCG πµd áÑ°ùædÉH á«dÉãe Èà©J áØ∏àıG äÉYô°ùdG ¿EÉa ,áëæLC’Gh

ÇOÉ¡dG »ÑgòdG ¥GõbõdG ôFÉW óæY ábÉ£dG á∏µ°ûe ¿B’G ¢üëØàædpluvialis dominica fulva:

¬Jôég ≥jôW ¿CG ÉÃh .∑Éæg AÉà°ûdG π°üa »°†≤«d …GhÉ¡dG QõL ¤EG Éµ°S’CG øe ôFÉ£dG Gòg ôLÉ¡j

™£b ¤EG ô£°†j ¬fEÉa ,Qõ÷G øe m ∫ÉN2500 …CG) π«e4000Gògh ,É¡àjÉ¡f ≈àM ¬à∏MQ ájGóH øe (ºc

»æ©j250000 ¥ô¨à°ùJ á∏MôdG √òg ¿CG ¤EG √ƒæf ¿CG »≤H ,∞bƒJ ¿hO ìÉæL áHô°V88.áYÉ°S

¬à∏MQ ájGóH ‘ ôFÉ£dG ¿õj7 ∫OÉ©j Ée …CG äÉ°ùfhCG200 ,Æ5^2) É¡æe ¢ùfhCG70¿ƒgO (Æ

AÉª∏©dG É¡Ñ°ùM Éªc ` ¿GÒW áYÉ°S πµd ôFÉ£dG É¡LÉàëj »àdG ábÉ£dG ¿CG ’EG .ábÉ£∏d Qó°üªc Ωóîà°ùj

…hÉ°ùJ `3) äÉ°ùfhCG82OƒbƒdG ‘ kÉ°ü≤f ∑Éæg ¿CG …CG ,¬jód á«fGÒ£dG á«∏YÉØdG …ò¨j Oƒbƒc (Æ

∫OÉ©j ΩRÓdG4^0) ¢ùfhCG12¿CG πÑb Oƒbh ¿hO ∫É«eC’G äÉÄe Ò£j ¿CG ôFÉ£dG ≈∏Y ¿CG »æ©j É‡ (Æ

.…GhÉg ¤EG π°üj

,ΩÓ°ùH …GhÉg QõL ¤EG »ÑgòdG ôFÉ£dG π°üj ,äÉHÉ°ù◊G √òg πc øe ºZôdG ≈∏Yh øµdh

?Gòg AGQh ô°ùdG Éªa ,áæ°S πc ‘ OÉàYG Éªc äÓµ°ûe …CG á¡LGƒe ¿hOh

É¡fGÒW øe π©Œ á∏MôdG √òg ‘ áæ«©e á≤jôW ™ÑàJ ¿CG É¡≤∏N »àdG Qƒ«£dG √òg ¤EG ¤É©J ¬∏dG ≈MhCG

√QhóH Üô°ùdG Gògh ,Üô°S øª°V øµdh »FGƒ°ûY πµ°ûH Qƒ«£dG √òg Ò£J ’ .kÓYÉah kÓ¡°S kGôeCG

±ôM πµ°ûH AGƒ¡dG ‘ Ò£j"v" .‘ ábÉ£dG øe Òãc ¤EG Qƒ«£dG êÉà– ’ π«µ°ûàdG Gòg π°†ØHh

áÑ°ùf ôaƒJ Gòµgh ,¬¡LGƒJ …òdG AGƒ¡dG áehÉ≤e23 É¡jód ≈≤Ñjh ,ábÉ£dG øe %2^0) ¢ùfhCG6-7(Æ

Gòg .’ ™Ñ£dÉH ?¬d ≈æ©e ’ ¢†FÉa IóFGõdG ábÉ£dG √òg πg øµdh .ô n≤nà°ùŸG ‘ §– ÉeóæY ¿ƒgódG øe

.á°ùcÉ©e á«FGƒg äGQÉ«J Üô°ùdG ¬LGƒj ÉeóæY ÇQGƒ£dG ä’ÉM ‘ ΩGóîà°SÓd Üƒ°ùfi ¢†FÉØdG21

:á∏Ä°SC’G √òg ÉæeÉeCG ô¡¶J Éægh

53

≈«ëj ¿hQÉg

?áeRÓdG ¿ƒgódG hCG ábÉ£dG á«ªc Qƒ«£dG º∏©J ¿CG øµÁ ∞«c

?¿GÒ£dG πÑb áeRÓdG ábÉ£dG πc Qƒ«£dG √òg øueDƒJ ¿CG øµÁ ∞«c

?É¡d ΩRÓdG OƒbƒdG á«ªch á∏MôdG áaÉ°ùe Ö°ù– ¿CG É¡æµÁ ∞«c

?Éµ°S’CG ‘ É¡æe π°†aCG …GhÉg ‘ ájƒ÷G ±hô¶dG ¿CG ±ô©J ¿CG øµÁ ∞«c

π«µ°ûàH Ωƒ≤J hCG ,äÉHÉ°ù◊G √òg …ôŒ hCG ,äÉeƒ∏©ŸG √òg ¤EG Qƒ«£dG π°UƒàJ ¿CG π«ëà°ùŸG øe

øª°†j Ée πc ≈∏Y É¡dóJh É¡¡LƒJ ≈ª¶Y Iƒb :»¡dE’G »MƒdG ¬fEG .äÉHÉ°ù◊G √òg ≈∏Y AÉæH Üô°ùdG

Qƒ«£dG É¡H Ò£J iôNCG á≤jôW ¤EG ÉægÉÑàfG ËôµdG ¿BGô≤dG âØ∏j ∂dòc .⁄É©dG Gòg ‘ É¡àjQGôªà°SG É¡d

:»¡dG ΩÉ¡dEG ƒg É‰CG AÉ«M’G √òg óæY OƒLƒŸG ∑GQOE’G øY äÉjB’G ÉfÈîJh ,( mäÉ saBÉ n°U )

oo¬¬nnJJnnÓÓ nn°°UU nnºº pp∏∏ nnYY rróó nnbb wwππ oocc mmääÉÉ ssaaBBÉÉ nn°°UU ooôôrr«« ss££ddGGhh pp ¢¢VV rrQQnnCC’’GG nnhh ppääGG nnhhÉÉ nnªª ss°°ùùddGG ‘‘ øønnee oo¬¬nndd ooííuuÑÑ nn°°ùùoojj nn¬¬∏∏ddGG ss¿¿nnCCGG nnôônnJJ rrººnnddnnCCGG

nn¿¿ƒƒoo∏∏ nn©© rrØØnnjj ÉÉ nnªªppHH llºº«« pp∏∏ nnYY oo¬¬∏∏ddGG nnhh oo¬¬nnëë««ppÑÑ rr°°ùùnnJJ nnhh :QƒædG|.41

llÒÒ pp°°üünnHH mmAA rr»» nn°°TT uuππooµµppHH oo¬¬ssff ppEEGG ooøøªªMM ssôôddGG ss’’ ppEEGG ssøø oo¡¡ooµµ pp°°ùù rrªªoojj ÉÉ nnee nnøø rr°°††ppÑÑ rr≤≤nnjj nnhh mmääÉÉ ssaaBBÉÉ nn°°UU ºº oo¡¡ nnbb rrƒƒ nnaa ppôôrr«« ss££ddGG ¤¤EEGG GGhh nnôônnjj ººnndd nnhhnnCCGG|

:∂∏ŸG.19

»»ªª°°††¡¡ddGG RRÉÉ¡¡÷÷GGGò¡d ,IÒÑc Iƒb ¤EG ¿GÒ£dG êÉàëj

øe áÑ°ùf ÈcCG Qƒ«£dG ∂∏à“ ÖÑ°ùdG

ÚH á«ª°ù÷G á∏àµdG /á«∏°†©dG ÉjÓÿG

Ö°SÉæàj ∂dòc .¥ÓWE’G ≈∏Y äÉæFÉµdG

á«dÉ©dG äÉjƒà°ùŸG ™e É¡jód ÜÓ≤à°S’G

∞YÉ°†àj kÉ«£°Sh .á«∏°†©dG Iƒ≤∏d

™ØJôJ ÉeóæY øFÉµdG Gòg óæY ÜÓ≤à°S’G

∫ó©Ã ¬ª°ùL IQGôM áLQO50âjÉ¡fô¡a

)10 .(ájƒÄe äÉLQO‘‘ ÒÒWW ππµµdd øøµµÁÁ ..áá∏∏jjƒƒ££ddGG ääÓÓMMôôddGG ‘‘ ÜÜGGôô°°SSCCGG øøªª°°VV ôôØØ°°ùùddGG QQƒƒ««££ddGG ππ°°††ØØJJ

'''' ÜÜôô°°ùùddGG V ÜÜQQÉÉ≤≤jj ÉÉee ôôaaƒƒjj ¿¿CCGG ''''23..¬¬ààbbÉÉWW øøee %%

54

á¨dÉÑdGh ` ∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ` …Qh tódG ôFÉ£dG IQGôM áLQO ∫óJ108) âjÉ¡fô¡a42áLQO

á¨dÉÑdG Qhôë°ûdGh ,(ájƒÄe109) ±5^43á«HÓ≤à°S’G á«∏ª©dG áYô°S ióe ≈∏Y ,(ájƒÄe áLQO

áÑ°ùædÉH kGóL ájQhô°V ,iôNC’G AÉ«MCÓd áÑ°ùædÉH á∏JÉb Èà©J »àdGh á«dÉ©dG IQGô◊G √òg .º¡jód

.ôFÉ£dG Iƒb øe ‹ÉàdÉHh ábÉ£dG ∑Ó¡à°SG øe ójõJ É¡fC’ ,IÉ«◊G ó«b ≈∏Y ôFÉ£dG ájQGôªà°S’

ójõj :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .á«dÉãe á≤jô£H É¡eÉ©W º°†¡H ábÉ£∏d áWôØŸG É¡àLÉM ÖÑ°ùH Qƒ«£dG Ωƒ≤J

¬dhÉæJ óæY óMGh ΩGôZƒ∏«c QGó≤Ã ≥∏≤∏dG Ò¨°U ¿Rh3áÑ°ùf ¿ƒµJ Éªæ«H .ΩÉ©£dG øe äÉeGôZ ƒ∏«c

πµd óMGh ΩGôZƒ∏«c äÉ«jóãdG ‘ IOÉjõdG10áÑ°ùædÉH ôeC’G ∂dòc .ΩÉ©£dG øe äÉeGôZƒ∏«c

Ö∏≤dG ≥Øîj Éªæ«H .á«dÉ©dG ábÉ£dG äÉÑ∏£àe ™e ≥aGƒà«d ºª°U …òdG Qƒ«£dG óæY ÊGQhódG RÉ¡é∏d

∫ó©Ã …ô°ûÑdG78 ¤EG áÑ°ùædG √òg ™ØJôJ ,á≤«bódG ‘ á≤ØN460…Qh tódG ôFÉW óæY á≤«bódG ‘ á≤ØN

h615Iõ¡LC’G √òg πc Ohõj …òdG óFÉ≤dG ∞bƒe ¿Éà«FGƒ¡dG ¿ÉàFôdG òîàJh .Qhôë°ûdG óæY

.É¡∏ª©d ΩRÓdG Úé°ùcC’ÉH AGOC’G á©jô°ùdG

……QQhhóóddGG QQƒƒØØ°°üü©©ddGG ÖÖ∏∏bb ¥¥óójj460 ≈≈ààMM ¬¬ªª°°ùùLL IIQQGGôôMM ππ°°üüJJhh ,,áá≤≤««bbóóddGG ‘‘ áábbOO42»»ææ©©JJ »»ààddGG áá©©ØØJJôôŸŸGG IIQQGGôô◊◊GG √√òògg ..áájjƒƒÄÄee ááLLQQOO

GGòògg ≥≥jjôôWW øøYY ôôFFÉÉ££ddGG ÉÉ¡¡eeóóîîàà°°ùùjj »»ààddGG áábbÉÉ££ddGG øøee áá««ddÉÉYY ääÉÉjjƒƒàà°°ùùee óó««ddƒƒJJ ººààjj åå««MM ,,ôôFFÉÉ££ddGG AAÉÉ≤≤ÑÑdd kkGGóóLL ááeeÉÉgg ,,áájjÈÈddGG AAÉÉ««MMCCÓÓdd ááÑÑ°°ùùææddÉÉHH ääƒƒŸŸGG

..™™jjôô°°ùùddGG ÜÜÓÓ≤≤àà°°SS’’GG

55

≈«ëj ¿hQÉg

¥ƒØJ ábÉ£dG ∑Ó¡à°SG ‘ IÒÑc á«∏YÉa ô¡¶J »¡a ,IÒÑc á«∏YÉØH É¡àbÉW Qƒ«£dG Ωóîà°ùJh

ƒfƒæ°ùdG ∂∏¡à°ùj :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .É¡d äÉ«jóãdG ∑Ó¡à°SG4) π«ŸG ‘ …QƒdÉcƒ∏«c5^2‘

Ò¨°U »jóK ¿Gƒ«M ¥ôëj Éªæ«H ,(Îeƒ∏«µdG41.…QƒdÉcƒ∏«c

ƒd ≈àMh .äÉ«jóãdGh Qƒ«£dG ÚH ¥ôØdG ô°ùØJ ¿CG IôØ£∏d øµÁ ’

IôØW ≥jôW øY âKóM ¢üFÉ°üÿG √òg óMCG ¿CG k’óL Éæª∏°S

IóMGh á«°UÉN ¿EÉa ,™Ñ£dÉH π«ëà°ùe ¢VGÎaG ƒgh ,á«FGƒ°ûY

ódƒàJ …òdG ÜÓ≤à°S’G ¿EG .kÉÄ«°T »æ©J ’ ádõ©æe ∞≤J

≈æ©e …CG πªëj ’ ábÉ£dG øe á«dÉY äÉjƒà°ùe ¬æY

Gòg ¿CG ≈∏Y IhÓY ,Úà°ü°üîàe Úà«FGƒg ÚàFQ ¿hO

ájò¨àdG ‘ ¢ü≤f øe IÉfÉ©e ¿Gƒ«ë∏d ÖÑ°ùj ób

»°ùØæàdG RÉ¡÷G ≈∏Y IôØW äCGôW GPEGh .Úé°ùcC’ÉH

ôFÉ£dG ≥°ûæà°ùj ¿CG »æ©j Gò¡a ,iôNC’G Iõ¡LC’G πÑb

¿ƒµà°Sh ,¬àLÉM ¥ƒØj kÉæ«é°ùcCG

ƒg Éªc kÉeÉ“ IQÉ°V IOÉjõdG

¿Éc ƒ∏a .»ª¶©dG πµ«¡∏d áÑ°ùædÉH ôeC’G ∂dòc.¢ü≤ædG

πc ™e ∞«µàe »HÓ≤à°SG ΩÉ¶fh Úà«FGƒg ÚàFôH kGõ¡› ôFÉ£dG

øFÉµdG Iƒb â¨∏H Éª¡ªa .¿GÒ£dG øY kGõLÉY ≈≤Ñ«°ùa ,¬JÉLÉ«àMG

¬∏µ«¡d kÉ«Ñ°ùf ICGõÛGh á∏«≤ãdG á«æÑdG ÖÑ°ùH ¿GÒ£dG ¬æµÁ ’ »°VQC’G

πÑ≤j ’ ø≤àe º«ª°üJ ¤EG kÉ°†jCG áëæLC’G π«µ°ûJ êÉàëj .»ª¶©dG

.CÉ£ÿG

Ò°ùØJ π«ëà°ùŸG øe :IóMGh áé«àf ƒëf ≥FÉ≤◊G √òg πc ¬éàJ

øe ±’BG .Qƒ£àdG ájô¶f hCG ‘OÉ°üŸG ƒªædG ∫ÓN øe Qƒ«£dG π°UCG

≈∏Y kÓc ¬∏dG É¡≤∏N :ôNBG ÒÑ©àH .''IóMGh á≤«bO'' ‘ á«fÉª°ù÷G É¡°üFÉ°üN πµH â≤∏ oN Qƒ«£dG ´GƒfCG

.I nó pM

ƒƒffƒƒææ°°ùùddGG ÒÒWW


56

ááææ≤≤ààŸŸGG ¿¿GGÒÒ££ddGG ääÉÉ««ddBBGGøe É¡æqµ“ á«fGÒW á«dBÉH ,ô°ùædG ≈àMh ¢SQƒædG øe Qƒ«£dG ´GƒfCG πc πLh õY ≥dÉÿG õ¡L

äÓ°†©H Qƒ«£dG â≤∏ oN ó≤a ,ábÉ£dG øe ÒãµdG ∂∏¡à°ùj ¿GÒ£dG ¿CG ÉÃh .ìÉjôdG øe IOÉØà°S’G

≈MhCG ó≤a .É¡eÉ°ùLCG óæY Qƒ«£dG ≥∏N Iõé©e ∞≤J ’h .áØ«ØN ΩÉ¶Yh IÒÑc Üƒ∏bh ájƒb Qó°U

.É¡d áeRÓdG ábÉ£dG øe ¢†ØîJ É¡∏©Œ ¿GÒ£dG ‘ áæ«©e á≤jôW ´ÉÑJG Qƒ«£dG øe ÒãµdG ¤EG ≥dÉÿG

»≤Ñj ¿CG ¬æµÁ PEG ,á°UÉN IQó≤Ã ™àªàj ƒgh ,É«°SBGh É«≤jôaEGh ÉHQhCG ‘ ô°ûàæe …ôH ôFÉW ≥°Sƒ©dG

¬°SCGQ ¿CG ’EG AGƒ¡dG ‘ íLQCÉàj ¬ª°ùL ¿CG ™eh .ìÉjôdG á¡LGƒe ‘ ¬fGÒW AÉæKCG áàHÉK á«©°VƒH ¬°SCGQ

CGóÑŸG ≈∏Y .É¡LÉ¡àf’ ô£°†j ób »àdG ácô◊G πc øe ºZôdG ≈∏Y áÑbÉK ÉjDhQ ¬d ≥≤ëj É‡ kÉàHÉK ≈≤Ñj

≥∏£j ∂dòd ,QÉëÑdG ‘ á«Hô◊G øØ°ùdG áfRGƒŸ Ωóîà°ùj …òdG Üƒµ°ShÒ÷G RÉ¡L πª©j ¬°ùØf

.''áfRGƒŸG á∏°UƒÑdG ¢SCGQ'' Ö≤d ≥°Sƒ©dG ¢SCGQ ≈∏Y AÉª∏©dG22

ââ««bbƒƒààddGG ääÉÉ««ddBBGG≈∏Y iò¨àJ ¿CG Ö– ≥°Sƒ©dG Qƒ«£a .á≤FÉa IQÉ¡Ã É¡H ¢UÉÿG ó«°üdG ∫hóL Qƒ«£dG ™°†J

ΩÉ©£dG âbh øeGõàj .ÚàYÉ°S πc OÉ«£°UÓd êôîJh ¢VQC’G â– IOÉY ¢û«©J ¿GôÄØdGh ,¿GôÄØdG

‘ Ò£J »g ¿PEÉa ,ΩÓ¶dG ∫ƒ∏M óæY πcCÉJh QÉ¡ædG ∫ÓN ó«°üàa ,¿GôÄØdG óæY ¬©e ≥°Sƒ©dG óæY

kÉ≤ahh ,áeRÓdG ábÉ£dG øe ¢†ØîJ á≤jô£dG √òg .kÉØ«ØN kÉfRh É¡d øª°†j É‡ áZQÉa Ió©Ã QÉ¡ædG

áÑ°ùf ôaƒj ôFÉ£dG ¿EÉa ,AÉª∏©dG äÉHÉ°ù◊7á≤jô£dG √ò¡H ¬àbÉW øe %.23

57

≈«ëj ¿hQÉg

AAGGƒƒ¡¡ddGG ‘‘ ≥≥««∏∏ëëààddGG≥∏– Qƒ«£dÉa .AGƒ¡dG É¡eGóîà°SÉH áµ∏¡à°ùŸG ábÉ£dG ∫ó©e ¢†«ØîJ øe Qƒ«£dG øµªàJ ∂dòc

‘ ≈àM AGƒ¡dG ‘ á≤∏©e ≈≤ÑJ ¿CG ™«£à°ùJh ,É¡àëæLCG ¥ƒa »FGƒ¡dG QÉ«àdG Ió°T øe ójõJ ÉeóæY

.É¡d áÑ°ùædÉH á«aÉ°VEG Iõ«e IóYÉ°üdG AGƒ¡dG äGQÉ«J Èà©Jh .ájƒ≤dG äGQÉ«àdG

≥°Sƒ©dGh ,''≥«∏ëàdG'' ¬fGÒW AÉæKCG ábÉ£dG Òaƒàd á«FGƒ¡dG äGQÉ«àdG ôFÉ£dG ΩGóîà°SG ≈∏Y ≥∏£j

.Qƒ«£dG óæY ¥ƒØàdG ¢üFÉ°üN øe Èà©J ≥«∏ëàdG á«fÉµeEG ¿EG .IQó≤ŸG √ò¡H ™àªàJ »àdG Qƒ«£dG óMCG ƒg

øY åëÑdG AÉæKCG AGƒ¡dG ‘ AÉ≤Ñ∏d áeRÓdG ábÉ£dG ôaƒj ¬fCG ¤hC’G :¿Éà«°SÉ°SCG ¿ÉJóFÉa ≥«∏ëà∏d

øµªàj . ¿GÒ£dG áaÉ°ùe IOÉjõH ôFÉ£∏d íª°ùj ¬fCG á«fÉãdGh ,á«°VQCG á°ùjôa ≈∏Y ¢VÉ°†≤f’G hCG ΩÉ©£dG

ÒaƒJ øe ¢Sô£≤dG70.≥«∏ëàdG AÉæKCG ¬àbÉW øe %24

áá««FFGGƒƒ¡¡ddGG ääGGQQÉÉ««ààddGG øøee áábbÉÉ££ddGG ≈≈∏∏YY ∫∫ƒƒ°°üü◊◊GG,™ØJôŸG áªb øe Qóëæj …òdG ≥°Sƒ©dG ó«Øà°ùj :Úà≤jô£H á«FGƒ¡dG äGQÉ«àdG Qƒ«£dG Ωóîà°ùJ

.QóëæŸG ≥«∏ëàdÉH Gòg ≈Yójh ,á«FGƒ¡dG äGQÉ«àdG øe á«ÄWÉ°ûdG ¿Éé∏ÿG ‘ ¢Uƒ¨j …òdG ¢Sô£≤dGh

™«£à°ùJ ∂dP ™eh ,øcÉ°ùdG AGƒ¡dG øe äÉLƒe πµ°ûJ ,™ØJôŸG áªb ¥ƒa ájƒb ìÉjQ ô“ ÉeóæY

äGQÉ«àdG √òg øe ájôëÑdG Qƒ«£dG øe √ÒZh ¢û«WC’G ôFÉW ó«Øà°ùj .áÄ«ÑdG √òg ‘ ≥∏– ¿CG Qƒ«£dG

äGOÉª÷G ¢†©H ÉgÒãJ »àdG äGQÉ«àdG øe ó«Øà°ùj ¿É«MC’G ¢†©H ‘h ,Qõ÷G ‘ çó– »àdG áæcÉ°ùdG

.¢Sô£≤dG É¡bƒa ≥∏ëj »àdG ,øØ°ùdG πãe

.Qƒ«£∏d á©aGôdG äGQÉ«àdG á«FGƒ¡dG äÉ¡Ñ÷G ≥∏îJ

≥∏£jh .áaÉãµdGh ΩÉéMC’G áØ∏àıG á«FGƒ¡dG πàµdG ÚH π°UÉØdG »æ«ÑdG í£°ùdG »g äÉ¡Ñ÷Gh

»àdGh äÉ¡Ñ÷G √òg ±É°ûàcG ” .''IQóëæŸG áØ°UÉ©dG'' á«æ«ÑdG í£°SC’G √òg ≈∏Y Qƒ«£dG ≥«∏– ≈∏Y

øe hCG QGOGôdG ≥jôW øY hCG ôëÑdG øe áeOÉ≤dG á«FGƒ¡dG äGQÉ«àdG π©ØH ÅWGƒ°ûdG ≈∏Y πµ°ûàJ Ée kÉÑdÉZ

:≥«∏ëàdG øe ¿GôNBG ¿ÉYƒf ∑Éæg .ÜGô°SCG πµ°T ≈∏Y É¡«a QóëæJ »gh ájôëÑdG Qƒ«£dG áÑbGôe ∫ÓN

.»µ«eÉæjódG ≥«∏ëàdGh …QGô◊G ≥«∏ëàdG


58

¬Lh ≈∏Y IQÉ◊G Qõ÷G ≥WÉæe ‘ …QGô◊G ≥«∏ëàdG IôgÉX ßMÓJ

¢VQC’G Ωƒ≤J ,¢VQC’G ¤EG ¢ùª°ûdG á©°TCG π°üJ ÉeóæY .¢Uƒ°üÿG

πbCG íÑ°üj AGƒ¡dG øî°ùàj ÉeóæYh .É¡d ¢ùeÓŸG AGƒ¡dG øî°ùj ÉgQhóH

‘ kÉ°†jCG IôgÉ¶dG √òg á¶MÓe øµÁ .´ÉØJQ’ÉH òNCÉjh kÉfRh

.á«FGƒ¡dG äGQƒHÉ°ûdG hCG á«∏eôdG ∞°UGƒ©dG

QQƒƒ°°ùùææddGG óóææYY ≥≥««∏∏ëëààddGG áá≤≤jjôôWWäÉLƒŸG øe IOÉØà°S’G ‘ á°UÉN á≤jôW Qƒ°ùædG ∂∏“

øe ¢VQC’G í°ùe øe øµªààd ≥«∏ëàdG óæY ájQGô◊G

áLƒe ¤G ájQGôM áLƒe øe ÜÉ°ùæJ »¡a . Ö°SÉæe ƒ∏Y

äÉMÉ°ùe ¥ƒa ≥∏– Gòµgh Ωƒ«dG ∫GƒW iôNCG ájQGôM

.óMGƒdG Ωƒ«dG ‘ IÒÑc

ôéØdG óæY á«FGƒ¡dG äÉLƒŸG CGóÑJ

óà°ûJ ÉeóæYh ,∞©°VC’G äGQÉ«àdG áeóîà°ùe ≥«∏ëàdÉH k’hCG IÒ¨°üdG Qƒ°ùædG ´ô°ûJ .´ÉØJQ’ÉH

ÚM ‘ ádRÉædG äGQÉ«àdG √òg ‘ ΩÉeC’G √ÉŒÉH kÉÑdÉZ Qƒ°ùædG ƒØ£J .kÉªéM ÈcC’G Qƒ°ùædG ™∏≤J ,äGQÉ«àdG

á≤«°V ôFGhO øª°V Qƒ°ùædG ≥∏– .»FGƒ¡dG QÉ«àdG ∞°üàæe ‘ áYô°S ÌcC’G á©aGôdG äGQÉ«àdG ™°VƒàJ

.QÉ«àdG õcôe øe ÜÎ≤J •ƒÑ¡dÉH ÖZôJ ÉeóæYh .á«HPÉ÷G Iƒbh kÉ«dÉY ≥«∏ëàdG ÚH ¿RGƒàdG øeDƒàd

äGQÉ«àdG √òg kÓãe ≥∏≤∏dG Ωóîà°ù«a ,IQÉ◊G äGQÉ«àdG ó«°üdG Qƒ«W øe iôNCG kÉYGƒfCG Ωóîà°ùJ

É«≤jôaEG ¤EG ôLÉ¡jh ≈£°SƒdG ÉHQhCG ‘ ¢†«HC’G ≥∏≤∏dG ¢û«©j .¢UÉN πµ°ûH Iôé¡dG á∏MQ ‘ áæNÉ°ùdG

É¡«a ™£≤j á∏MQ ‘ ∑Éæg AÉà°ûdG »°†≤«d4350) π«e7000kÉeóîà°ùe …Oôa πµ°ûH ôLÉg GPEGh .( ºc

¢†«HC’G ≥∏≤∏dG ¿CG ’EG ,πbC’G ≈∏Y äGôe ™HQCG áMGÎ°SÓd ∞bƒàj ¿CG ¬«∏©a ,¬àëæLCÉH áaôaôdG á≤jôW

IóŸ IQÉ◊G äGQÉ«àdG kÉeóîà°ùe §≤a ™«HÉ°SCG áKÓK ∫ÓN ¬à∏MQ »¡æj6-7‘ äÉYÉ°S

.ábÉ£dG ‘ ÒÑc ÒaƒJ ¤EG ºLÎoj Gògh ,Ωƒ«dG

≈«ëj ¿hQÉg

ƒg Gògh ,QÉëÑdG ¥ƒa áæNÉ°ùdG äGQÉ«àdG πµ°ûàJ ’ ∂dòd ,¢VQC’G øe πbCG áYô°ùH AÉŸG øî°ùàj

Qƒ«Wh ≥∏≤∏dG π°†Øj .á∏jƒW É¡à∏MQ ¿ƒµJ ÉeóæY QÉëÑdG ¥ƒa ôLÉ¡J ’ Qƒ«£dG π©éj …òdG ÖÑ°ùdG

≥«°†eh ¿É≤∏ÑdG »°VGQCG ÉeEG ,É«≤jôaEG ¤EG É¡Jôég ≥jôW ‘ ∂∏°ùJ ¿CG ÉHQhCG §°SGhCG ‘ ¢û«©J iôNCG

.¥QÉW πÑL ≥«°†e ¥ƒa ájÒÑjE’G Iôjõ÷G hCG ,QƒØ°SƒÑdG

äGQÉ«àdG iôNCG ájôëH Qƒ«Wh ¢Sô£≤dGh ¢û«WC’Gh ,¢SQƒædG Ωóîà°ùj ,iôNCG á¡L øe

IhQP óæY IOƒLƒŸG á©aGôdG äGQÉ«àdG øe Qƒ«£dG √òg ó«Øà°ùJ .á«dÉ©dG äÉLƒŸG É¡ÑÑ°ùJ »àdG á«FGƒ¡dG

¤EG ádƒ¡°ùH ™ØJÒa ìÉjôdG ¬LGƒjh ∞£©æj á«FGƒ¡dG äGQÉ«àdG ‘ ¢SQƒædG ≥«∏– AÉæKCGh .êGƒeC’G

´ÉØJQG Æƒ∏H ó©Hh ,≈∏YC’G10-15 AGƒ¡dG ‘ kGÎe


.ìÉjôdG äÉgÉŒG Ò¨J øe ábÉ£dG ≈∏Y Qƒ«£dG π°ü– .≥«∏ëàdG ‘ ôªà°ùjh ójóL øe ¬gÉŒG Ò¨j

äGQÉ«J ¢SQƒædG ¬LGƒj ÖÑ°ùdG Gò¡dh .AÉŸG í£°S ¢ùeÓJ ÉeóæY É¡àYô°S á«FGƒ¡dG äGQÉ«àdG ó≤ØJ

kÉHÎ≤e ójóL øe Qóëæ«d Oƒ©j ,áÑ°SÉæŸG áYô°ùdG ≥≤ëj ¿CG ó©Hh ,É«∏©dG ¢Vhô©dG ‘ iƒbCG

.ôëÑdG í£°S øe

Qƒ«£dG øe ójó©dGh ` ÚMÉæ÷G πjƒW …ôëH ôFÉW ƒgh ` AÉŸG º∏L Ωóîà°ùj

.ôëÑdG ¥ƒa ≥«∏ëàdG ‘ ¬°ùØf Üƒ∏°SC’G ,iôNC’G ájôëÑdG

ááKKÓÓKK ∫∫ƒƒWW ≈≈∏∏YY ¿¿GGóóààÁÁ øøjjòò∏∏ddGG ¬¬««MMÉÉææééHH ¢¢SSQQƒƒææddGG ôôFFÉÉWW ÈÈàà©©jj

GGòògg êêÉÉààëëjj ..⁄⁄ÉÉ©©ddGG ‘‘ QQƒƒ««££ddGG ÈÈccCCGG óóMMCCGG QQÉÉààeeCCGG

‘‘ áábbÉÉ££ddGG øøee ÒÒããµµddGG ¤¤EEGG ÒÒÑÑµµddGG ôôFFÉÉ££ddGG

ÜÜƒƒ∏∏°°SSCCGG ΩΩóóîîàà°°ùùjj ƒƒ¡¡aa ∂∂ddòòdd ,,¬¬ffGGÒÒWW

ÉÉ‡‡ áá∏∏jjƒƒWW ääÉÉaaÉÉ°°ùùee ™™££≤≤dd ≥≥««∏∏ëëààddGG

øøee ÒÒããµµddGG ∑∑ÓÓ¡¡àà°°SSGG ¬¬««∏∏YY ôôaaƒƒjj

..áábbÉÉ££ddGG

''''¿¿ƒƒØØjjôô¨ddGG'''' ôô°°ùùff √√ÓÓYYCCGG ÚÚÑÑŸŸGG §§££ııGG QQƒƒ°°üüjj ..IIQQƒƒ££ààŸŸGG ¿¿GGÒÒ££ddGG áá««ddBBGG ÖÖÑÑ°°ùùHH ´ÉÉÑÑ°°††ddGG ÉÉ¡¡««°°ùùaaÉÉææee ππÑÑbb ÉÉ¡¡FFGGòòZZ ¤¤EEGG QQƒƒ°°ùùææddGG ππ°°üüJJ ¿¿CCGG øøµµÁÁ

»»ààddGG áá««ddÉÉ©©ddGG ááYYôô°°ùùddGG øøee ººZZôôddGG ≈≈∏∏YYhh ..™™ÑÑ°°††ddGGhh ¢¢SSCCGGôôddGG íí££°°ùùŸŸGG ôô°°ùùææddGG øøee ππcc √√ÉÉÑÑààffGG ââYYÎÎ°°SSGG ááØØ««LL ≈≈∏∏YY ¢¢VVÉÉ°°††≤≤ff’’GG ∫∫hhÉÉëëjj ……òòddGG

≠≠∏∏ÑÑJJ »»ààddGGhh ™™ÑÑ°°††ddGG ÉÉ¡¡HH RRÉÉààÁÁ40ááØØ««LL ¤¤EEGG ™™ÑÑ°°††ddGG ππ°°üüjj ¿¿CCGG øøµµÁÁ ..ÖÖ°°SSÉÉææŸŸGG ââbbƒƒddGG ‘‘ ááØØ««÷÷GG ¤¤EEGG ∫∫ƒƒ°°UUƒƒ∏∏dd »»ØØµµJJ ’’ ÉÉ¡¡ffCCGG ’’EEGG ,,ÉÉ°°SS//ººcc

óó©©ÑÑJJ5^3 ∫∫ÓÓNN ººcc25^4 ááYYôô°°ùùHH ≥≥FFÉÉbbOO ççÓÓKK ∫∫ÓÓNN ¢¢SSCCGGôôddGG íí££°°ùùŸŸGG ôô°°ùùææddGG ÉÉ¡¡««ddEEGG ππ°°üüjj ÉÉªªææ««HH ,,áá≤≤««bbOO70..ÉÉ°°SS//ººcc

í£°ùŸG ¢SCGôdG hP ô°ùædG

¤EG ¢SÎØŸG ô°ùædG π°üj

™Ñ°†dG πÑb áØ«÷G

¿ƒØjôZ ô°ùf

≠Ñ°†dG

áØ«÷G

60

’’ ∂∂ddòòdd ƒƒ¡¡aa ,, ππ∏∏ÑÑddGG øøee ¬¬««MMÉÉææLL ßßØØëëjj ……òòddGG ââjjõõddGG ¤¤EEGG ¢¢üü≤≤ee ƒƒHHCCGG ôôFFÉÉ££ddGG óó≤≤ààØØjj

ÉÉeeCCGG ,, ππjjƒƒWWhh kkGGóóLL ¢¢SSÉÉ°°ùùMM √√QQÉÉ≤≤ææee øøee »»∏∏ØØ°°ùùddGG AAõõ÷÷GG ..¬¬àà°°ùùjjôôaa øøYY kkÉÉããëëHH ¢¢UUƒƒ¨jj

AAÉÉŸŸGG íí££°°SS øøee kkGGóóLL kkÉÉÑÑjjôôbb ¿¿GGÒÒ££ddGG øøee ÉÉ¡¡©©ee øøµµªªààjj áá≤≤jjôô££HH ÉÉªªªª°°UU óó≤≤aa √√ÉÉMMÉÉææLL

øøee »»∏∏ØØ°°ùùddGG AAõõ÷÷GG ¢¢††ØØîîHH ôôFFÉÉ££ddGG ΩΩƒƒ≤≤jj ..ÉÉªª¡¡HH ±±ôôjj ¿¿CCGG ¿¿hhOO ππjjƒƒWW ââbbƒƒddhh

..ÉÉ¡¡««ddGG ππ°°üüjj áá°°ùùjjôôaa ……CCGG §§≤≤àà∏∏««dd √√QQÉÉ≤≤ææee

òîàj …QGô◊G ≥«∏ëà∏d áeGhódG äÉ≤∏M êPƒ‰

.IóªYC’G øe áØ«ãc áHÉë°S IóYÉb â– ¬fÉµe

´ÉÉØØJJQQGG ≈≈ààMM RRhhEE’’GG ôôFFÉÉWW ÒÒ££jj8……ƒƒ÷÷GG ±±ÓÓ¨ddGG ááaaÉÉããcc ¿¿ƒƒµµJJ ..ÎÎeeƒƒ∏∏««cc

´ÉÉØØJJQQGG ≈≈∏∏YY5`HH ôôëëÑÑddGG íí££°°SS øøee ππbbCCGG ººcc65´ÉÉØØJJQQ’’GG GGòògg óóææYYhh ,,%%

óójjõõŸŸGG ÖÖ∏∏££ààjj ÉÉ‡‡ ,,ÈÈccCCGG ááYYôô°°ùùHH ¬¬««MMÉÉææééHH ±±ôôaaôôjj ¿¿CCGG ôôFFÉÉ££ddGG ≈≈∏∏YY ÖÖLLƒƒààjj

øøee ¢¢ùùµµ©©ddGG ≈≈∏∏YY ôôFFÉÉ££ddGG GGòògg ÉÉààFFQQ ââªªªª°°UU ∂∂ddòòddhh ,,ÚÚéé°°ùùccCC’’GG øøee

GGòògg ™™ee ≥≥aaGGƒƒàà∏∏dd ÚÚéé°°ùùccCC’’GG øøee áá««ªªcc ÈÈccCCÉÉHH ÉÉ¶¶ØØààëëààdd ,,ääÉÉ««jjóóããddGG

..´ÉÉØØJJQQ’’GG

AGƒ¡dG ácôM ≈∏Y óªà©j QóëæŸG ≥«∏ëàdG

.™ØJôŸG áªb ƒëf ™ØJôŸG

‘ §≤a øµ‡ …Oƒª©dG …QGô◊G ≥«∏ëàdG êPƒ‰

.IQÉ◊G ≥WÉæŸG

J£Ò H©†¢ Gd£«ƒQ

Hû°µπ eà©ôê ´ÉØJQG

øY

êGƒeC’G

QóëæŸG í£°ùdG

™nØnJôª∏d

™ØJôe ¿GÒW

Qóëæe

™e AGƒ¡dG ™ØJôj

r™nØnJôoŸG ´ÉØJQG

™ØJôe øNÉ°S AGƒg

¢VQC’G ÚH πµ°ûàŸG »FGƒ¡dG QÉ«àdG

rÖoë o°ùdGh

jóhQ Gd£ÉFô OGNπ Gdà«ÉQ

Gd¡ƒGF»

ójó÷G QÉ«àdG ƒëf QGóëfG

ôFGhO øª°V ´ÉØJQG

º«≤à°ùe §îH Ò£j ôFÉW

IóªYC’G »bÓJ

á«FGƒ¡dG

á©aGôdG iƒ≤dG §N

Úà¡ÑL AÉ≤àdG óæY §≤a øµ‡ ∞°UÉ©dG ≥«∏ëàdG

.Úà«FGƒg

ááeeóó≤≤ee ‘‘ ááeeƒƒÑÑddGG ÉÉææ««YY óóLLƒƒJJ

kk’’ÉÉ›› ÉÉ¡¡dd ôôaaƒƒjj ÉÉ‡‡ ÉÉ¡¡°°SSCCGGQQ

..ÚÚææ««©©ddGG ÉÉàà∏∏µµHH ÉÉjjDDhhôô∏∏dd kkGGRRÉÉàà‡‡

OOƒƒLLhh øøee ººZZôôddGG ≈≈∏∏YYhh

ÉÉjjDDhhôôddGG ∫∫ÉÉ›› ‘‘ ≈≈ªªYYCCGG ππ≤≤MM

≈≈∏∏YY ôôKKDDƒƒjj ’’ ¬¬ffCCGG ’’EEGG ,,»»¡¡ÑÑ÷÷GG

¿¿CCGG ™™««££àà°°ùùjj ¬¬ffCC’’ ,,ôôFFÉÉ££ddGG

¬¬°°SSCCGGQQ ôôjjóójj270ááLLQQOO

..»»ØØ∏∏ÿÿGG §§««ÙÙGG ™™∏∏££àà°°ùù««dd

QQÉÉ££eeCC’’GG ôôFFÉÉWW ∑∑ôôëëààjj

‘‘ QQhhÉÉææjjhh IIÒÒÑÑcc ááYYôô°°ùùHH

ƒƒ¡¡aa ∂∂ddòòdd ,,ááYYGGÈÈHH ƒƒ÷÷GG

™™°°SSGGhh ÉÉjjDDhhQQ ∫∫ÉÉééÃÃ ™™ààªªààjj

øøee √√ÒÒZZ øøee ÌÌccCCGG

¿¿ƒƒ««©©ddGG ôôaaƒƒJJ ..QQƒƒ««££ddGG

≈≈∏∏YY IIOOƒƒLLƒƒŸŸGG IIÒÒÑÑµµddGG

ππ≤≤◊◊GG GGòògg ¢¢SSCCGGôôddGG »»ÑÑffÉÉLL

..ÉÉjjDDhhôô∏∏dd ™™°°SSGGƒƒddGG

»»ààddGG QQƒƒ««££ddGG õõ««ªªààJJ ..™™ªª°°ùùddGGhh ÉÉjjDDhhôôddGG »»gg QQƒƒ««££ddGG ‘‘ kkGGQQƒƒ££JJ ¢¢SSGGƒƒ◊◊GG ÌÌccCCGG

»»ààddGG õõ««ªªààJJ ÉÉªªææ««HH ,,IIQQƒƒ££ààee ÉÉjjDDhhQQ áá°°SSÉÉëëHH QQÉÉ¡¡ææddGG ‘‘ ÉÉ¡¡eeÉÉ©©WW OOÉÉ££°°üüJJ

AAÉÉŸŸGG ‘‘ OOÉÉ££°°üüJJ »»ààddGG QQƒƒ««££ddGG ¢¢††©©HH ..áájjƒƒbb ™™ªª°°SS áá°°SSÉÉëëHH ππ««∏∏ddGG ‘‘ OOÉÉ££°°üüJJ

¿¿ƒƒµµààaa ,,AAÉÉŸŸGG ââ–– ÉÉjjDDhhôôddGG øøee ÉÉ¡¡ææµµ““ IIõõ««‡‡ áá««ææ««YY áá««ææÑÑHH IIõõ¡¡›› ¿¿ƒƒµµJJ

¿¿ÉÉææ««©©ddGG ™™°°VVƒƒààJJ ..ππ°°††aaCCGG ÉÉjjDDhhôôHH ííªª°°ùùjj ÉÉ‡‡ kkÉÉëë££°°ùùJJ ÌÌccCCGG ÉÉggóóææYY áá««µµÑÑ°°ûûddGG

áájjhhGGRR ÉÉ¡¡jjóódd ¿¿ƒƒµµJJ ‹‹ÉÉààddÉÉHHhh ,,¢¢SSCCGGôôddGG »»ÑÑffÉÉLL ≈≈∏∏YY QQƒƒ««££ddGG ºº¶¶©©ee óóææYY

‘‘ OOÉÉ££°°üüJJ »»ààddGG QQƒƒ««££ddGG ¢¢SSCCGGQQ ááeeóó≤≤ee ‘‘ ÚÚææ««©©ddGG ™™ qq°°VVƒƒJJ ÉÉeeCCGG ..IIÒÒÑÑcc ÉÉjjDDhhQQ

áá««¡¡ÑÑ÷÷GG ÉÉjjDDhhôôddGG ¤¤EEGG êêÉÉàà–– ÉÉ¡¡ffCC’’ õõéé©©ŸŸGG ºº««ªª°°üüààddGG øøee ÈÈàà©©ààaa ,,ππ««∏∏ddGG

hhCCGG áá««¡¡ÑÑ÷÷GG áájjDDhhôôddGG ¿¿CCGG øøee ººZZôôddGG ≈≈∏∏YYhh ..áá∏∏eeÉÉ°°ûûddGG ÉÉjjDDhhôôddGG øøee ÌÌccCCGG

ππããeeCCGGhh kkÉÉ≤≤ªªYY ÌÌccCCGG ¿¿ƒƒµµJJ ÉÉ¡¡ffCCGG ’’EEGG ,,áá≤≤««°°VV ÉÉ¡¡ààjjhhGGRR ¿¿ƒƒµµJJ áá««FFÉÉææããddGG

..¿¿ÉÉ°°ùùffEE’’GG óóææYY ÉÉjjDDhhôôddGG ππããee ,, kkGGõõ««ccôôJJ

∫∫ƒƒ≤≤◊◊GG ´ÉÉÑÑJJÉÉHH ÉÉ¡¡dd ííªª°°ùùJJ áá°°ûûggóóee iiôôNNCCGG kkÉÉ°°SSGGƒƒMM QQƒƒ««££ddGG ∂∂∏∏àà““

≈≈∏∏YY IIhhÓÓYY ,,ÉÉ¡¡µµ∏∏°°ùùJJ »»ààddGG ¿¿GGÒÒ££ddGG ääGGQQÉÉ°°ùùee ‘‘ ¢¢VVQQCCÓÓdd áá««°°ùù««WWÉÉææ¨ŸŸGG

..¿¿GGÒÒ££ddGG AAÉÉææKKCCGG AAGGƒƒ¡¡ddGG ääGGRRGGõõààggGG ∑∑GGQQOOEEGG ≈≈∏∏YY ÉÉ¡¡JJQQóóbb

ΩΩÉÉªª◊◊GG ¢¢SSCCGGôôddGG »»ÑÑffÉÉLL ≈≈∏∏YY IIOOƒƒLLƒƒŸŸGG ¿¿ƒƒ««©©ddGG OOhhõõJJ

AAGGôôØØ°°üüddGG ≥≥WWÉÉææŸŸGG)) ™™°°SSGGhh ÉÉjjDDhhQQ ∫∫ÉÉééÃÃ

..((áá««ddÉÉ≤≤JJÈÈddGGhh

ºº««ªª°°üüààddGGáá©©««ÑÑ££ddGG ‘‘

ääGGôô°°ûû◊◊GG ¤¤EEGG ááddƒƒ¡¡°°ùùHH ÖÖ°°ûûÿÿGG QQÉÉ≤≤ff ππ°°üüjj ¿¿CCGG øøµµÁÁ

ÉÉªªcc ,,¬¬ffÉÉ°°ùù∏∏HH QQÉÉéé°°TTCC’’GG ´hhòòLL ππNNGGOO ááÄÄÑÑààııGG ääÉÉbbÒÒddGGhh

ΩΩGGóóîîàà°°SSÉÉHH QQƒƒggõõddGG ≥≥««MMQQ ááffÉÉææ££ddGG QQƒƒ««££ddGG ™™ªªŒŒ ¿¿CCGG øøµµÁÁ

..≥≥««bbóóddGG »»ccƒƒ°°ûûddGG ÉÉ¡¡ffÉÉ°°ùùdd

¢¢††©©ÑÑdd ááÑÑ°°ùùææddÉÉHH ºº°°ûûddGG áá°°SSÉÉMM ÈÈàà©©JJ

OOóóëëjj ¿¿CCGG øøµµÁÁ .. kkGGóóLL ááeeÉÉgg QQƒƒ««££ddGG

øøee ááØØ««÷÷GG ¿¿ÉÉµµee OOƒƒ°°SSCC’’GG ôô°°ùùææddGG

ºº°°ûûddGG áá°°SSÉÉMM ÖÖÑÑ°°ùùHH IIóó««©©HH ááaaÉÉ°°ùùee

..√√óóææYY IIQQƒƒ££ààŸŸGG

AÉ«ª©dG á£≤ædG

áá««FFÉÉææKK ÉÉjjDDhhQQ á«FÉæK ÉjDhQ

AÉ«ª©dG á£≤ædG

≈≈∏∏YY--iiôôNN’’GG AAÉÉ««MM’’GG ππããee ÉÉ¡¡∏∏ããee-- QQƒƒ««££ddGG ººLLÉÉªªLL ∂∂∏∏““

õõccGGôôŸŸ áá°°UUÉÉNN ÜÜƒƒ≤≤KK ÉÉ¡¡««aa ââëëààaa óó≤≤aa ≥≥««bbOOhh ππeeÉÉcc ºº««ªª°°üüJJ

ºº°°ûûddGGhh ™™ªª°°ùùddGGhh áájjDDhhôôddÉÉcc ¢¢SSGGƒƒ◊◊GG

G Üƒ≤K∞∞ff’’ Ú©dG ∞jƒŒ G ÆGôa¿¿PP’’

OOÉÉ££°°üüjj ……òòddGG ôôFFÉÉ££ddGG ™™ààªªààjj

ÉÉjjDDhhôôddGG ÒÒããµµHH ¥¥ƒƒØØJJ IIOOÉÉMM áájjDDhhôôHH QQÉÉ¡¡ææddÉÉHH ¬¬eeÉÉ©©WW

nnóó««©©ÑÑddGG nnPPôô÷÷GG oo¿¿ÉÉ°°ùùffEE’’GG iiôôjj ¿¿CCGG øøµµÁÁ ..áájjôô°°ûûÑÑddGG

ÉÉªªææ««HH ,,õõ««ccôôJJ ¿¿hhOOhh »»HHÉÉÑÑ°°VV ππµµ°°ûûHH

øøee ¬¬JJGGPP ¿¿GGƒƒ««◊◊GG ôô≤≤°°üüddGG iiôôjj

..ÈÈccCCGG ììƒƒ°°VVƒƒHH ÉÉ¡¡°°ùùØØff ááaaÉÉ°°ùùŸŸGG

ôôFFÉÉ££dd ááØØ∏∏ààııGG ¢¢TTÉÉjjôôddGG áá««ææHH IIQQƒƒ°°üüddGG íí°°VVƒƒJJ

™™°°VVƒƒààJJ ..øøjjôô°°ûûààææŸŸGG ÚÚMMÉÉææ÷÷GG ∫∫ÓÓNN øøee ≥≥∏∏≤≤∏∏ddGG

ääGGPP ÉÉ¡¡∏∏©©ééjj ÉÉ‡‡ ÉÉ¡¡°°††©©HH ¥¥ƒƒaa IIÒÒ°°üü≤≤ddGG ¢¢TTÉÉjjôôddGG

..áá««µµ««eeÉÉææjjOOhhôôjjEEGG óóFFGGƒƒaa

'''' IIAAGGóó©©ddGG QQƒƒ««££ddGG'''' õõ««ªªààJJ

áá∏∏jjƒƒ££ddGG ÉÉ¡¡ffÉÉ≤≤««°°ùùHH ááeeÉÉ©©ææddGG ππããee

≈≈∏∏YY ÉÉggóóYYÉÉ°°ùùjj ÉÉ‡‡ ,,áájjƒƒ≤≤ddGG ÉÉ¡¡JJÓÓ°°††YYhh

áá∏∏jjƒƒWW ääÉÉaaÉÉ°°ùùee ……ôô÷÷GG

ÉÉªªææ««HH ..áá≤≤FFÉÉaa ááYYôô°°ùùHHhh

áá°°SSÎÎØØŸŸGG QQƒƒ««££ddGG ™™ààªªààJJ

OOƒƒªªYYhh kkÉÉ««ÑÑ°°ùùff IIÒÒ¨°°UU ΩΩÉÉ°°ùùLLCCÉÉHH

..áá©©jjôô°°ùùddGG ááccôôëë∏∏dd ÉÉ¡¡∏∏ggDDƒƒjj ……ôô≤≤aa

ôô¶¶ffGG ,,»»ëë««°°VVƒƒJJ ºº°°SSQQ óóLLƒƒjj))

..((ÜÜÉÉààµµddGG

óóææYY ¢¢üü≤≤ddGG IIóóaaGGQQ ííªª°°ùùJJ

¿¿GGÒÒ££ddÉÉHH ¬¬dd ……QQhhóóddGG ôôFFÉÉ££ddGG

ºº¶¶©©ddGG GGòògg »»££¨jj ..áá∏∏jjƒƒWW ääGGÎÎØØdd

..QQóó°°üüddGG ääÓÓ°°††YY

ÒÒÑÑµµddGG ¢¢üüØØ≤≤ddGGÉÉeeóóææ©©aa ,,ºº°°ùù÷÷GG áájjÉÉªª◊◊ kkÉÉjjQQhhôô°°VV ÈÈàà©©jj GGòògghh ,, kkÉÉ««ÑÑ°°ùùff ááffôôee ÒÒZZ QQƒƒ««££ddGG óóææYY QQóó°°üüddGG ΩΩÉÉ¶¶YY

..¢¢ùùØØææààddGGhh ¿¿GGÒÒ££ddGG AAÉÉææKKCCGG ……QQóó°°üüddGG ¢¢üüØØ≤≤ddGG ººééMM ÒÒ¨ààjj ’’ ¬¬MMÉÉææLL ÒÒ££ddGG ……ƒƒ££jj

¢SÎØe ôFÉW AGqóY ôFÉW

IÒ¨°üdG ìÉæ÷G ¢TÉjQ

ìÉæ÷G ¢TÉjQ

∞àµdG ¢TÉjQ

ìÉæ÷G ΩOGƒb

áFôdG

»FGƒ¡dG ¢ù«µdG

á°üfÉ≤dG

óÑµdG

á∏°üjƒ◊G

Ö∏≤dG

Ió©ŸG

ππØØ°°SSCC’’GG ¤¤EEGG ááëëææLLCC’’GG ¢¢††ØØîîææJJ

.. áá°°üü∏∏≤≤ààŸŸGG ääÓÓ°°††©©ddGG ππ©©ØØHH

¢¢üü∏∏≤≤ààJJhh ¿¿ÉÉMMÉÉææ÷÷GG ™™ØØJJôôjj ÉÉeeóóææYY

,,IIÒÒ¨°°üüddGG QQóó°°üüddGG ääÓÓ°°††YY

,,IIÒÒÑÑµµddGG ääÓÓ°°††©©ddGG »»NNÎÎ°°ùùJJ

IIÒÒÑÑµµddGG ¢¢üü∏∏≤≤ààJJ ÉÉeeóóææYYhh

¢¢††ØØîîææjjhh IIÒÒ¨°°üüddGG »»NNÎÎ°°ùùJJ

..¿¿ÉÉMMÉÉææ÷÷GG

ôô¶¶ffGG ,,»»ëë««°°VVƒƒJJ ºº°°SSQQ óóLLƒƒjj))

..((ÜÜÉÉààµµddGG

ΩΩÉÉ¶¶©©ddGGÉÉ¡¡ffEEÉÉaa ¿¿GGÒÒ££∏∏dd ââ≤≤∏∏NN óóbb QQƒƒ««££ddGG ¿¿CCGG ÉÉÃÃ

ÉÉ‡‡ ,,ääÓÓ°°††©©HH ááØØ∏∏¨eehh ááaaƒƒ›› kkÉÉeeÉÉ¶¶YY ππªª––

¿¿hhOO ¿¿RRƒƒddGG ‘‘ ááØØÿÿGG IIõõ««ee ÉÉ¡¡dd ôôaaƒƒjj

..AAGGOOCC’’GG IIƒƒbb ≈≈∏∏YY ÒÒKKCCÉÉààddGG

..((ÜÜÉÉààµµddGG ôô¶¶ffGG ,,»»ëë««°°VVƒƒJJ ºº°°SSQQ óóLLƒƒjj))

äÓ°†Y

IÒ¨°U ájQó°U

IÒÑc ájQó°U äÓ°†Y

äÓ°†Y

IÒÑc ájQó°U

QÉ≤æe

IƒbÎdG º¶Y

ó°†©dG º¶Y

Qó°üdG º¶Y

¢Vƒ◊G º¶Y

äÉ«eÓ°ùdG

πMÉµdG º¶Y

Ωó≤dG ™HÉ°UCG

ππeeÉÉµµddGG ºº««ªª°°üüààddGGááMMÉÉÑÑ°°ùùddGG ,,¿¿GGÒÒ££∏∏dd

¢¢††ccôôddGGhh

äÉ«æ≤J ‘ á«Yƒf IõØb ¿É°ùfE’G RôMCG

ìÉàØŸG .øjô°û©dG ¿ô≤dG ‘ ¿GÒ£dG

á°SGQO ƒg á«æ≤àdG √ò¡d »°ù«FôdG

â“ .Qƒ«£dG ‘ á«◊G º«eÉ°üà∏d AÉª∏©dG

Ö«dÉ°SC’G øe ójó©dG IÉcÉfi

‘ ÉghóLh »àdG á«µ«eÉæjOhôjE’G

º¡ª«ª°üJ óæY Qƒ«£dG ΩÉ°ùLCG

äÉ≤«Ñ£J ∂dP øY èàfh ,äGôFÉ£dG

¤EG ≈bôJ ødh ’ É¡æµdh ,kGóL áëLÉf

ô°üà≤e ∫ÉªµdG ¿C’ ;∫ÉªµdG iƒà°ùe

.ø≤àŸG ¬∏dG ≥∏N ≈∏Y

‘ É¡àYô°S ¿EG .ácô◊G øe ™jóH êPƒ‰ Qƒ«£dG ¿GÒW

áMÉÑ°ùdG hCG ¢†côdG »à°VÉjôH É¡JÉgÉ°†e øµÁ ’ ¿GÒ£dG

.πbCG ábÉ£∏d É¡cÓ¡à°SG ¿ƒµj ∂dP ™eh ,É¡°SQÉ‰ »àdG

o¬nd …pòsdG p¬∏d oó rªn◊G

o¬nd nh p ¢VrQnC’G ‘ Éne nh päG nhÉ nª s°ùdG ‘ Éne

oº« pµn◊G nƒ og nh pI nô pNB’G ‘ oó rªn◊G

oÒpÑnÿG@Éne nh p ¢VrQnC’G ‘ oèp∏nj Éne oºn∏ r©nj

É n¡«pa oêoô r©nj Éne nh pABÉ nª s°ùdG nøpe o∫ põ`ænj Éne nh É¡ræpe oêoô rînj

:CÉÑ°S | oQƒ oØn¨dG oº« pM sôdG nƒ og nh2-1

…òdG ø°ü¨dG øe ™ª°ùJ ¿CG É¡æµª«a kGóL á°SÉ°ùM ôFÉ£dG Gòg ÉfPCG

äÉªLC’G ‘ ¿GPô÷G √Qó°üJ …òdG ÇOÉ¡dG è«é°†dG ¬«∏Y ∞≤J

,äƒ°U QGó°UEG ¿hO É¡àëæLCÉH áeƒÑdG ±ôaôJ .É¡£«fi ‘ IOƒLƒŸG

É¡≤∏©Jh É¡à°ùjôØH ∑É°ùeE’G ≈∏Y IOÉ◊G É¡ÑdÉfl É¡æ«©Jh

¿ƒµ«d ≥∏N ¥ƒ∏ıG Gòg ¿CG iôf Gòµgh .QÉé°TC’ÉH

.kÉ°Sôªàe kÉ«∏«d kÉ°SÎØe

∫ƒ£H óà“ »àdG É¡àëæLCÉH á«∏«∏dG áeƒÑdG Èà©J55º°S

É‡ É¡°SCGQ áeó≤e ‘ ÉgÉæ«Y ™°VƒàJ .kÉYQÉH kÉ«∏«d kÉ°UÉæb

¿Éæ«©dG ¿ÉJÉg ,É¡à°ùjôa OÉéjEG ádƒ¡°S É¡d øª°†j

É¡fCG ¤EG áaÉ°VEG ,á«∏«∏dG ÉjDhôdG ≈∏Y IQó≤dÉH ¿Gõ«ªàJ

,IôFGódG ´ÉHQCG áKÓK É¡°SCGôH ôjóà°ùJ ¿CG ™«£à°ùJ

É¡d π¡°ùjh É¡jód ÉjDhôdG á≤£æe ™ q°Sƒj …òdG ôeC’G

É¡à°ùHôa ≈∏Y ÉgQƒãY áª¡e.

69

≈«ëj ¿hQÉg

ôôFFÉÉ££ddGG áá°°††««HH ‘‘ ºº««ªª°°üüààddGGÉgGó©àj πH ,Iôé¡dG ‘ É¡JGQÉ¡e hCG É¡°TÉjQ hCG É¡àëæLCG ≈∏Y Qƒ«£dG ≥∏N ‘ RÉéYE’G ô°üà≤j ’

.É¡°Vƒ«H ¤EG

≈∏Y …ƒà– Éæd áÑ°ùædÉH ájOÉY hóÑJ »àdG áLÉLódG á°†«H ¿EG15000áHÉW äGRÉªZ ¬Ñ°ûJ ΩÉ°ùe

á«æÑdG √òg ôaƒJh .ô¡ÛG â– ’EG IÒ¨°üdG ¢Vƒ«Ñ∏d á«éæØ°SE’G á«æÑdG ájDhQ øµÁ ’ .∞dƒ¨dG

.äÉeó°ü∏d É¡àehÉ≤e øe ójõJh á°†«Ñ∏d áfhôe á«éæØ°SE’G

´GƒfCG πc ôaƒJ »¡a ,É¡JGP óëH Iõé©e IóMh »g á°†«ÑdG

¢†«ÑdG QÉØ°U ôNój .É¡∏NGóH Úæ÷G Qƒ£àd ΩRÓdG AGò¨dG

πª©j Éªæ«H ,¿OÉ©ŸGh äÉæ«eÉà«ØdGh ,¿ƒgódGh ,ÚJhÈdG

.ø°VÉ◊G πFÉ°ùdG QhO ¢VÉ«ÑdG

Úé°ùcC’G ≥°ûæà°ùj ¿CG ¤EG Úæ÷G êÉàëjh

¤EG kÉ°†jCG êÉàëj ,¿ƒHôµdG ó«°ùcCG ÊÉK ìô£jh

¥Ghh ¬eÉ¶Y ƒªæd Ωƒ«°ùdÉµdGh ,IQGôë∏d Qó°üe

Ωó≤J .á«FÉjõ«ØdG äÉeó°üdGh ÉjÎµÑdG øe ¬∏FÉ°ùd

øe ¢ùØæàj …òdG ,Úæé∏d Gòg πc á°†«ÑdG Iô°ûb

ôaƒJ Éªæ«H ,¬H §«ëj …òdG »FÉ°û¨dG ¢ù«µdG ∫ÓN

Úé°ùcC’G ¢ù«µdG Gòg É¡∏ªëj »àdG ájƒeódG á«YhC’G

.¿ƒHôµdG ó«°ùcCG ÊÉK ¬æY òNCÉJh Úæé∏d ΩRÓdG

»gh ,áæ«àe É¡æµdh ,πgòe óM ¤EG á≤«bQ á°†«ÑdG Iô°ûb

.Úæ÷G ¤EG ø°VÉ◊G ódGƒdG IQGôM π≤æJ ¢üFÉ°üÿG √ò¡H

……QQhhôô°°††ddGG óó≤≤ØØddGG áfÉ°†◊G IÎa ∫ÓN á°†«ÑdG ó≤ØJ16%

»≤H .AÉe QÉîH πµ°T ≈∏Y »FÉŸG ÉgGƒàfi øe

PDƒe Gòg ¿CG ¿hó≤à©j á∏jƒW IÎØd AÉª∏©dG

.á°†«ÑdG Iô°ûb ‘ IOƒLƒŸG äÉeÉ°ùŸG ¬ÑÑ°Sh

Gòg ¿CG äô¡XCG Iójó÷G çÉëHC’G ¿CG ’EG

øµªàj ≈àM Ò¨°ü∏d áÑ°ùædÉH …Qhô°V ó≤ØdG

¤EG ¢Uƒ°üdG êÉàëj .á°†«ÑdG øe êhôÿG øe

∂jô– øe øµªà«d ¿ÉµŸGh ¢ùØæà∏d Úé°ùcC’G

AÉŸG ôîÑJh ,¢ù≤ØdG AÉæKCG á°†«ÑdG ô°ùµd »Øµj ÉÃ ¬°SCGQ

.ÚÑ∏£ŸG øjòg øeDƒj

ÚH Ée »FÉŸG ó≤ØdG áÑ°ùf ≠∏ÑJ ,∂dP ≈∏Y IhÓY15 ¤EG20´ƒf Ö°ùM á«dÉãe ±hôX πX ‘ %

øe √ÒZ øe ÌcCG ∂eÉ q°ùdG ¢UGƒ¨dG ôFÉW ¢Vƒ«H ‘ »FÉŸG ó≤ØdG ≠∏Ñj :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .á°†«ÑdG Iô°ûb

.äGôe ™°†ÑH kÉaÉØL ÌcCG ±hôX ‘ ¢û«©J »àdG Qƒ«£dG

IIóóŸŸ ÚÚææ÷÷GG áájjÉÉªª◊◊ »»ØØµµjj ÉÉÃÃ ……ƒƒbb áá°°††««ÑÑddGG ±±ÓÓZZ

2200ππ¡¡°°SS ƒƒ¡¡aa ∂∂ddPP ™™eehh ,,ááffÉÉ°°††◊◊GG øøee kkÉÉeeƒƒjj

..êêôôîîjj ¿¿CCGG ññôôØØddGG óójjôôjj ÉÉeeóóææYY ôô°°ùùµµddGG

§§≤≤aa ¬¬eeóóîîàà°°ùùJJ ……òòddGGhh ''''áá°°††««ÑÑddGG øø°°SS'''' ≈≈ªª°°ùùjj ÉÉee ññGGôôØØddGG ∂∂∏∏àà““

»»ØØààîîJJhh kkÉÉeeÉÉ““ ¢¢ùù≤≤ØØddGG ππÑÑbb ¿¿ƒƒµµààJJ øø°°ùùddGG √√òògg ..áá°°††««ÑÑddGG øøee ¢¢ùù≤≤ØØ∏∏dd

..¢¢ùù≤≤ØØddGG óó©©HH

áá°°††««ÑÑddGG ™™££≤≤ee

»FGƒg ÆGôa

≥«bôdG ∫’õdG øe á«LQÉÿG á≤Ñ£dG

∞«ãc ∫’R

ìB’G

≥«bôdG ∫’õ∏d á«∏NGódG á≤Ñ£dG

ôØ°UC’G íŸG

Iô°û≤dG

»ª«°TôdG ¢Uô≤dG

GGôôHHÉÉJJ’’

70

71

ááffÉÉààŸŸGG øøee óójjõõŸŸ áá°°††««ÑÑddGG ºº««ªª°°üüJJäÉeó°üdG ä’ÉªàMG ,IQGô◊Gh AGƒ¡dGh AÉŸG :É¡«a ™°VƒJ »àdG •hô°ûdÉH ≥∏©àJ á°†«ÑdG áfÉàe ¿EG

.ø°VÉ◊G ódGƒdG ¿Rhh á«LQÉÿG

ÒÑµdG ¢†«ÑdG ¬∏dG ≥∏N óbh ,áfÉàe ÌcCG ¿ƒµàd âªª°U ¢Vƒ«ÑdG ¿CG Öjô≤dG ¢üëØdG ∞°ûµj

¿ƒµJ Éªæ«H ,áfhôe πbCGh ≈°ùbCG IOÉY ¿ƒµJ IÒÑµdG Qƒ«£dG ¢†«Ña .∞∏àfl πµ°ûH Ò¨°üdG ¢†«ÑdGh

.áfhôeh IhGôW ÌcCG IÒ¨°üdG Qƒ«£dG ¢Vƒ«H

¬°ùØf âbƒdG ‘ ,É¡°†©H ¥ƒa ™≤J ÉeóæY ô°ùµæJ ’ É¡fCG ’EG ,áÑ∏°Uh á«°SÉb áLÉLódG ¢Vƒ«H ¿ƒµJ

¢Vƒ«H Iƒ°ùbh áHÓ°üH IÒ¨°üdG Qƒ«£dG ¢Vƒ«H âfÉc ƒd .Ωƒé¡dG øe áÑ∏°üdG Iô°û≤dG √òg É¡«ª–

¢Vô©àJ ÉeóæY ô°ùµdG øe É¡©æ“ É¡àfhôeh É¡Jƒb ¿CG ’EG ,ÈcCG ádƒ¡°ùH äô°ùµf’ É¡°ùØf êÉLódG

.áeó°ü∏d

ääÉÉ««ææ≤≤JJ ‘‘ áá««YYƒƒff IIõõØØbb ¿¿ÉÉ°°ùùffEE’’GGRRôôMMCCGG

ììÉÉààØØŸŸGG ..øøjjôô°°ûû©©ddGG ¿¿ôô≤≤ddGG ‘‘ ¿¿GGÒÒ££ddGG

áá°°SSGGQQOO ƒƒgg áá««ææ≤≤ààddGG √√òò¡¡dd »»°°ùù««FFôôddGG

IIÉÉccÉÉfifi ââ““ ..QQƒƒ««££ddGG ‘‘ áá««◊◊GG ºº««eeÉÉ°°üüàà∏∏dd AAÉÉªª∏∏©©ddGG

»»ààddGG áá««µµ««eeÉÉææjjOOhhôôjjEE’’GG ÖÖ««ddÉÉ°°SSCC’’GG øøee óójjóó©©ddGG

,,ääGGôôFFÉÉ££ddGG ºº¡¡ªª««ªª°°üüJJ óóææYY QQƒƒ««££ddGG ΩΩÉÉ°°ùùLLCCGG ‘‘ ÉÉgghhóóLLhh

¤¤EEGG ≈≈bbôôJJ øøddhh ’’ ÉÉ¡¡ææµµddhh ,, kkGGóóLL ááëëLLÉÉff ääÉÉ≤≤««ÑÑ££JJ ∂∂ddPP øøYY èèààffhh

..øø≤≤ààŸŸGG ¬¬∏∏ddGG ≥≥∏∏NN ≈≈∏∏YY ôô°°üüàà≤≤ee ∫∫ÉÉªªµµddGG ¿¿CC’’ ;;∫∫ÉÉªªµµddGG iiƒƒàà°°ùùee

π°üjƒM

™ª≤dG

QÉØ°U

á°†«ÑdG

ºàj ∫’õdG ÚJhôH

Éæg √RGôaEG ñRÈdG

Iô°û≤dG »FÉ°ûZ RGôaEG ºàj

∫’õdGh á°†«ÑdG ∫ƒM

ájô°û≤dG Ió¨dG

πÑ¡ŸG

á«∏°SÉæàdG Éæ≤dG

rRnÈªndG

¿ƒHôµdG ó«°ùcCG ÊÉK äGQÉ°ùe πµ°ûdG ‘ ô¡¶j .Úæ÷G IÉ«◊ ΩRÓdG Úé°ùcC’G á°†«ÑdG Iô°ûb ‘ ¬∏dG É¡≤∏N »àdG äÉeÉ°ùŸG øeDƒJ

.AÉŸGh Úé°ùcC’Gh

.áÑWQ á«æ«W áÄ«H ‘ ∑Éqª°ùdG á°†«H Iô°ûb √ÓYCG πµ°ûdG ‘ ô¡¶j

™æ“ »àdG ''ájƒ°†YÓdG äGôµdG á≤ÑW'' ≈YóJ á≤Ñ£H IÉ£¨e Iô°û≤dG

.¥ÉæàN’G øe ñôØdGh ¥Ó¨f’G øe äÉeÉ°ùŸG

‘ ô¡¶j .IôjÉ¨àeh áØ∏àfl ±hôX πX ‘ Qƒ«£dG ¢Vƒ«H ¢û«©J

√òg »ª– .ô£ŸG ôFÉW á°†«H Iô°û≤d ™£≤e √ÓYCG πµ°ûdG

¿Éµe ‘ ™°VƒJ å«M ,á°†«ÑdG á«LQÉÿG á«dÉà°ùjôµdG Iô°û≤dG

.äÉeó°üdGh ¢ThóÿG øY kGó«©H øeBG

™ØJôe

Úé°ùcCG

¢†Øîæe

AÉe

ó«°ùcCG ÊÉK

¿ƒHôµdG

™ØJôe

õõ««ccÎÎddGG ääÉÉjjƒƒàà°°ùùee

ääÉÉggÉÉŒŒ’’GGhh

ÚÚéé°°ùùcchh’’GG øøee ‹‹ÉÉÿÿGG óójjQQƒƒddGG ΩΩOO

á«eÉ°ùŸG IÉæ≤dG

Iô°û≤dG

Iô°û≤dG á«°ûZCG

»ª«°ûŸG AÉ°û¨dG

è°ùcDƒŸG ΩódG

ájƒ°†YÓdG äGôµdG á≤ÑW

§jQÉıG

Iô°û≤dG

§jQÉıG

»LQÉÿG Iô°û≤dG AÉ°ûZ

»∏NGódG Iô°û≤dG AÉ°ûZ

áØ«ãc á«dÉà°ùjôc á≤ÑW

»éæØ°SE’G º°ù≤dG

Iô°û≤dG øe §°SƒàŸG

»LQÉÿG Iô°û≤dG AÉ°ûZ

»∏NGódG Iô°û≤dG AÉ°ûZ

¢†Øîæe

73

»àdG á≤jô£dG ójó– ¤EG ÉgGó©àJ πH ,ñôØdG ájÉªM ≈∏Y á°†«Ñ∏d áfôŸG á«æÑdG IóFÉa ô°üà≤J ’

ájÉ¡ædG ‘ ÚÑ≤K íàa ¤EG á«°SÉ≤dGh áÑ∏°üdG Iô°û≤dG øe êôî«°S …òdG ¢Uƒ°üdG êÉàëj .É¡«a ¢ù≤ØJ

»àdG ájÉ¡æ∏d ¬©aôH IÉ«◊G ¤EG ¢Uƒ°üdG êôîj å«M ,¬«eóbh ¬°SCGQ êôîj ¿CG πÑb á°†«Ñ∏d á∏«∏µdG

.¢ù≤ØdG ¥ƒ≤°T øY èàæJ »àdGh á©Ñb πµ°T ≈∏Y ô¡¶J25

áá««ææHH ôô¡¡¶¶jj §§££flfl

áá°°††««ÑÑddGG IIôô°°ûûbb

..¬¬jjƒƒªªààddGG ¿¿GGƒƒddCCÉÉHH QQƒƒ««££ddGG øøee ÒÒããµµddGG ¢¢VVƒƒ««HH õõ««ªªààJJ

ƒƒgghh áá°°UUÉÉLLEE’’GG ππµµ°°TT ∑∑ÉÉqqªª°°ùùddGG áá°°††««HH ¬¬ÑÑ°°ûûJJ

¢¢VVôô©©ààJJ ÉÉeeóóææYY ..ááÑÑHHóóŸŸGG IIôôîî°°üü∏∏dd ‹‹ÉÉããŸŸGG ππµµ°°ûûddGG

ÉÉ‰‰EEGGhh ,,ááddƒƒ¡¡°°ùùHH §§≤≤°°ùùJJ ’’ ááeeóó°°üü∏∏dd áá°°††««ÑÑddGG √√òògg

..ôôFFGGhhóóddGG øøee kkGGOOóóYY áá∏∏ qqµµ°°ûûee QQhhóóJJ

IÉæb

ΩÉ°ùŸG

ΩÉ°ùŸG IÉæ≤d á«LQÉÿG áëàØdG

‘ á«°ù∏µdG IóªYC’G

Iô°û≤dG

»LQÉÿG Iô°û≤dG AÉ°ûZ »∏NGódG Iô°û≤dG AÉ°ûZ

§jQ

ÉıG

¢¢TTÉÉØØÿÿGG óóææYY iióó°°üüddGG óójjóó–– ΩΩÉÉ¶¶ff

.¿GÒ£dG ‘ ¬JQÉ¡e »g IQÉKEG ¬JGQó≤e ÌcCGh ,¢ûgóe ¥ƒ∏fl ¢TÉØÿGøe á∏°ù∏°S ∫ÓN øe ¬aÉ°ûàcG ” ió°üdG ≥jôW øY ¬aóg ójó– ≈∏Y ¢TÉØÿG IQó≤e ¿EG

‘ ÜQÉéàdG √òg ¢†©H ≈∏Y Aƒ°†dG ≥∏æd .AÉª∏©dG É¡H ΩÉb ÜQÉéàdG√ò¡d õé©ŸG º«ª°üàdG øY ÜÉé◊G ∞°ûc π«Ñ°S

.äÉbƒ∏ıG26

áaôZ ‘ ¢TÉØÿG ∑ôJ ÜQÉéàdG √òg ¤hCG ‘ÉjGhR ióMEG ‘ áHÉHP â©°Vhh ,kÉeÉ“ áª∏¶e

á«∏«d GÒeÉc â©°Vh .¬d á°ùjôØc áaô¨dGáHÉHòdG äCGóH ¿EG Éeh ,™°VƒdG áÑbGôŸ

áØÿG ájÉ¨H ¢TÉØÿG ∑ô– ≈àM ¿GÒ£dÉHAÉª∏©dG èàæà°SG .É¡«∏Y ¢†≤fGh Égƒëf™àªàj ¢TÉØÿG ¿CG áHôéàdG √òg øe

ΩÓ¶dG ‘ ≈àM kGóL IOÉM ∑GQOEG á°SÉëH.∂dÉ◊G

ååddÉÉããddGG ππ°°üüØØddGG

ááªª¶¶ffCCGGhh ää’’ÉÉ°°üüJJ’’GG±±óó¡¡ddGG óójjóó––

74

75

≈«ëj ¿hQÉg

iôj ¥ƒ∏ıG Gòg ¿CG ΩCG ?™ª°ùdG á°SÉëH ábÓY É¡d √òg ∑GQOE’G á°SÉM πg :GƒdAÉ°ùJ º¡æµdháaô¨dG ÉjGhR øe ájhGR ‘ ÚYhô°ùoj Gƒ©°Vƒa ,iôNCG áHôéàH GƒeÉb ∂dP ≈∏Y áHÉLEÓd ?ΩÓ¶dG ‘ÚYhô°ùo«dG ΩÉ¡àdGh áØ«ë°üdG ™aQ ‘ kÉàbh r™ p°†oj ⁄ ¢TÉØÿG ≥∏WCG ÉeóæYh ,áØ«ë°üH Éªgƒ£Zh É¡°ùØf

.ÉjDhôdG á°SÉëH É¡d ábÓY ’ á«cGQOE’G ¢TÉØÿG IQÉ¡ªa :¿PEG‘ ¢TÉØN n™ p°V oh å«M ,πjƒW õ«∏gO ‘ IójóL áHôéàH GƒeÉ≤a ,¢TÉØÿG ≈∏Y º¡HQÉŒ AÉª∏©dG ™HÉJ¿GQó÷G ™e IóeÉ©àe õLGƒM â©°Vh .iôNC’G ájhGõdG ‘ ¢TGôØdG øe áYƒª›h ÉjGhõdG ióMEGøµJ ⁄ Üƒ≤ãdG √òg øµdh ¬æe ¢TÉØÿG QhôŸ »Øµj ÉÃ ÒÑc Ö≤K ≈∏Y É¡æe πc …ƒàëj ,á«ÑfÉ÷G¿CG ¢TÉØÿG ≈∏Y ÖLƒàj ¬fCG …CG ,ôNB’G øY ∞∏àîj ¿ÉµÃ õLÉM πc ‘ IOƒLƒe âfÉc πH ,áÑbÉ©àe

.ÉgRÉàé«d kÉLô©àe kÉ≤jôW ∂∏°ùj¢TÉØÿG π°Uh ÉeóæY .ΩÓ¶dG ‘ ¥QÉ¨dG õ«∏gódG Gòg ‘ ¢TÉØÿG GhQôM ÉŸÉM áÑbGôŸG AÉª∏©dG CGóH.áHƒ©°U ó°TCG Üƒ≤ãdG »bÉH ™e ôeC’G øµj ⁄h ,ádƒ¡°ùH Ö≤ãdG RÉ«àLG øe øµ“ ∫hC’G õLÉ◊G ¤EGÉeó©Hh ,kÉ°†jCG Üƒ≤ãdG ¿Éµe ójó– øe πH ,Ö°ùëa õLÉ◊G ójó– øe ¢TÉØÿG øµªàj ⁄ Gòµgh

.ÚªãdG √ó«°üH ¬Jó©e CÓe ób ¢TÉØÿG ¿Éc ÒNC’G Ö≤ãdG RÉàLG∑GQOE’G á«°SÉ°ùM ióe GƒØ°ûàµ«d IÒNCG áHôŒ ™e »°†ŸG GhQô≤a ,√hógÉ°T ÉŸ AÉª∏©dG ≥©°Uìƒ°VƒH ¥ƒ∏ıG Gòg óæY »°ù◊G ∑GQOE’G OhóM áaô©e áHôéàdG √òg øe ±ó¡dG ¿Éc .¢TÉØÿG óæY

É¡æe πc ô£b ≠∏Ñj ájP’ƒa ∑Ó°SCÉH º∏¶e πjƒW ≥Øf õ«¡Œ ” iôNCG Iôe .ÈcCG6^0¤óàJ º∏e.∞≤°ùdG øe »FGƒ°ûY πµ°ûH

øe ºZôdG ≈∏Y ≥FGƒ©dG √òg øe kÉjCG ¢ùª∏j ¿CG ¿hO ¬à∏MQ ¢TÉØÿG ™HÉJ ,á°ûgódG øe ójõŸh

∑GQOE’G ≈∏Y Iõé©e IQób ¢TÉØÿG iód ¿CG áHôéàdG √òg â∏J »àdG çÉëHC’G äô¡XCG óbh .É¡àdBÉ°V

∫ÓN øe É¡«a óLƒj »àdG áÄ«ÑdG áWQÉN ójó– øe ¢TÉØÿG øµªàj ,¬jód ió°üdG ójó– ΩÉ¶æH ≥∏©àJ

.É¡°ù°ùëàJ ¿CG ájô°ûÑdG ¿PCÓd øµÁ ’ »àdGh AÉ«°TC’G øY Qó°üJ »àdG á«Jƒ°üdG äÉ°SÉµ©f’G27Gòg

ΩÉ¶f πé°ùj .¬«dEG É¡æe â°ùµ©fG »àdG äGƒ°UC’G ÖÑ°ùH ¿Éc áHÉHòdÉH ¢TÉØÿG ¢SÉ°ùMEG ¿CG »æ©j

ió°üdG ™e á«∏°UC’G äGƒ°UC’G ¿QÉ≤jh IQOÉ°üdG äGƒ°UC’G äÉ°†Ñf πc ¢TÉØÿG óæY ió°üdG

øY kÉ≤«bO kÉª««≤J OQGƒdG ió°üdG ∫ÉÑ≤à°SGh QOÉ°üdG äƒ°üdG ó«dƒJ ÚH π°UÉØdG âbƒdG Ωó≤j .óFÉ©dG

¢TÉØÿG É¡«a óLh »àdG áHôéàdG ‘ :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .±ó¡dGh ¢TÉØÿG ÚH á∏°UÉØdG áaÉ°ùŸG

á«dÉY äÉHòHP √QGó°UEÉH áaô¨dG πµ°Th ÚYhô°ùo«dG OƒLh ¢TÉØÿG ∑QOCG ,¢VQC’G ≈∏Y ÚYhô°ùo«dG

76


¢TÉØÿG Qób Gòµgh ,äGƒ°UC’G ¢VQC’G â°ùµY ;É¡æY á°ùµ©æŸG äGQÉ°TE’G »≤∏Jh äƒ°üdG øe

¢TÉØÿG ¤EG ÜôbCG ÉfÉc ÚYhô°ùo«dG ¿EÉa ,∂dP øe ¢ùµ©dG ≈∏Yh .¢VQC’G ÚHh ¬æ«H á∏°UÉØdG áaÉ°ùŸG

‹GƒëH5^0√ò¡H .á°ùµ©æŸG äGOOÎdG øe Ò¨j √QhóH Gògh ,áØ«ØN ácôM Écô– Éª¡fCG Éªc ,º°S

‹GƒM ¢TÉØÿG Qó°üj .¢VQC’G ≈∏Y ÚYhô°ùo«dG OƒLƒH ¢TÉØÿG ±ôY á≤jô£dG20000á«Jƒ°U IôFGO

ƒgh ôaÉ°ùj ¢TÉØÿG ¿EÉa ,∂dP ≈∏Y IhÓY ,á°ùµ©æŸG äGƒ°UC’G πc π∏ëj ¿CG ¬æµÁh ,á«fÉãdG ‘

.ôFÉ£dG Gò¡d õé©ŸG º«ª°üàdG ∞°ûµJ ≥FÉ≤◊G √òg πc ≈∏Y á«fCÉàe Iô¶f .áª¡ŸG √ò¡H Ωƒ≤j

ºª°üe ÉgóæY QGOGôdG ΩÉ¶f ¿CG »g ¢TÉØÿG Qƒ«W É¡H ™àªàJ »àdG á°ûgóŸG iôNC’G á«°UÉÿG

É‡ , kGóL ≥«°V äÉbƒ∏ıG √ò¡d á«©ª°ùdG äGOOÎdG ∞«W ¿EG å«M ,É¡Jƒ°U iƒ°S ™ª°ùJ ’ å«ëH

Qó°üe øe πc ¿Éc GPEG ¬fCG »æ©j ô∏HhódG ÒKCÉJh .ô∏HhódG ÒKCÉJ ÖÑ°ùH IÒÑc á∏µ°ûe É¡d ÖÑ°ùj

≈«ëj ¿hQÉg

77

GPEG øµdh ,Qó°üŸG ÉgQó°üj »àdG É¡°ùØf äGOOÎdG πÑ≤à°ùj »≤∏àŸG ¿EÉa ,kÉ«Ñ°ùf kÉàHÉK »≤∏àŸGh äƒ°üdG

ÉgQó°üj »àdG ∂∏J øY áØ∏àfl ¿ƒµJ »≤∏àŸG π°üJ »àdG äGOOÎdG ¿EÉa kÉcôëàe ÉªgóMCG ¿Éc

äƒ°üdG OOôJ ¿Éaô∏HhO IôgÉX Ö°ùM ¬fC’ ¢TÉØî∏d áÑ°ùædÉH áª¡e á∏µ°ûe Éæg ô¡¶J Gòd.Qó°üŸG

OOôJ ¿CÉa ¬æY Ió©àÑe áHÉHP ≈∏Y á«Jƒ°U áLƒe ô°ûæj ÉeóY ¬fCÉa Gòd Ò¨à«°S ∑ôëàe º°ùL øe ¢ùµ©æŸG

.¢TÉØÿG ¬©ª°ùj ’ kGOOôJ ¿ƒµj ób ¢ùµ©æŸG äƒ°üdG

äÉLƒŸG πjó©àH Ωƒ≤j ¬fCG ƒg §«°ùH ÖÑ°ùd á∏µ°ûŸG √òg øe ¢TÉØÿG ÊÉ©j ’ Gòg πc ™eh

:∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .ô∏HhódG ÒKCÉJ ¿ƒµ«°S ∞«c ±ô©j ¬fCÉch ácôëàŸG IOÉŸG ¤EG É¡∏°Sôj »àdG á«Jƒ°üdG

ΩΩÓÓ¶¶ddGG ‘‘ ≈≈ààMM ¿¿GGQQóó÷÷GG ‘‘ ááMMƒƒààØØŸŸGG ÜÜƒƒ≤≤ããddGG ááaaôô©©ee ááddƒƒ¡¡°°SS ππµµHH ™™««££àà°°ùùjj ¢¢TTÉÉØØÿÿGG ¿¿CCGG ÜÜQQÉÉééààddGG ââÑÑKKCCGG

..ÉÉ¡¡ddÓÓNN øøee ¿¿GGÒÒ££ddGG ™™««££àà°°ùùjj ¬¬ffBBGGhh,,¢¢ùùeeGGóóddGG

78

Aõ÷G ‘ á°ùµ©æŸG äÉLƒŸG ™≤J ’ ∂dòHh ,Ió©àÑŸG áHÉHòdG ¤EG á«Jƒ°üdG äÉLƒŸG ≈∏YCG ¢TÉØÿG π°Sôj

. á«Jƒ°üdG äÉHòHòdGh äGOOÎdG ∞«W øe ¢TÉØÿG ¬©ª°ùj ’ …òdG

?á«Jƒ°üdG äGOOÎdG πjó©àH ¢TÉØÿG Ωƒ≤j ∞«c øµdh

¤hC’G :QÉfƒ°ùdG áª¶fCÉH ºµëàJ »àdG á«Ñ°ü©dG ÉjÓÿG øe ¿ÉYƒf ¢TÉØÿG ÆÉeO ‘ óLƒj

.ió°üdG õcôe äGAGóf ódƒàd äÓ°†©dG ¤EG ôeGhC’G Qó°üJ á«fÉãdGh ,¢ùµ©æŸG ió°üdG ¢ù°ùëàJ

kGQGòfEG »£©j á°ùµ©æŸG äGQÉ°TE’G ‘ kÉ£«°ùH kÉaGôëfG ¿EG ≈àM ø≤àe øeGõàH ÉjÓÿG √òg πª©J

óæY ió°üdG áLQO Ò¨àJ Gòµgh .ió°üdG OOôJ ™e ºZÉæàj …òdG AGóædG ‘ kGOOôJ ódƒjh iôNCÓd

.AGOCG π°†aCG ≈∏Y ∫ƒ°üë∏d §«ÙG ™e ≥aGƒàdÉH ¢TÉØÿG

¿EG .áaOÉ°üŸG ≥jôW øY πµ°ûàdGh Qƒ£àdG ájô¶f CGóÑe ≈∏Y ôgGƒ¶dG √òg Ò°ùØJ π«ëà°ùŸG øe

OƒLƒdÉa ,á«FGƒ°û©dG ''IôØ£dG'' CGóÑe ≈∏Y ¬∏«∏– øµÁ ’h kGóL ó≤©e ¢TÉØÿG iód QÉfƒ°ùdG ΩÉ¶f

¢TÉØÿG áª¡e ô°üà≤J ’ .¬FGOC’ áÑ°ùædÉH kÉjƒ«M Èà©j πeÉµàe πµ°ûH ΩÉ¶ædG Gòg äÉfƒµŸ øeGõàŸG

¤¤EEGG ÉÉ¡¡ffÉÉµµ°°SS OOóóYY ππ°°üüjj ⁄⁄ÉÉ©©ddGG ‘‘ ¢¢TTÉÉØØîî∏∏dd IIôôªª©©àà°°ùùee ÈÈccCCGG50 ƒƒ∏∏YY ≈≈ààMM ¢¢TTÉÉØØÿÿGG GGòògg ÒÒ££jj ..ÉÉµµjjôôeeCCGG ‘‘ ¢¢ûû««©©JJhh ¿¿ƒƒ««∏∏ee3050ÉÉªªcc ,, kkGGÎÎee

ääGGQQÉÉ££ŸŸGG QQGGOOGGQQ ¬¬ØØ°°ûûµµjj ¿¿CCGG øøµµÁÁ åå««ëëHH kkGGóóLL ÒÒÑÑcc ¬¬ffCCGG28


79

≈«ëj ¿hQÉg

IQhÉæŸGh á°ùµ©æŸG äGQÉ°TE’G á÷É©e ¤EG ∂dP ió©àJ πH ,äGƒ°UC’G øe á«dÉY äÉLQO ¥ÓWEG ≈∏Y

.óMGh âbh ‘ ∂dP πc ¬H á°UÉÿG QÉfƒ°ùdG äGƒ°UCG πjó©Jh

A»°T ≈∏Y ’EG ∫ój ’ Gòg ¿EG πH ,πµ°ûàdG ‘ áaOÉ°üŸG CGóÑe Aƒ°V ≈∏Y ∂dP ìô°T øµÁ ’ ,™Ñ£dÉH

.ôFÉ£dG Gòg ≥∏N ‘ »¡dE’G RÉéYE’G :óMGh

ódƒàj õé©e ±É°ûàcG πc óæYh ,¢TÉØÿG ≥∏N ‘ IójóL äGõé©e øY AÉª∏©dG çÉëHCG âØ°ûc

¤EG Iójó÷G çÉëHC’G â∏°UƒJ ó≤a .Ö«é©dG ΩÉ¶ædG Gòg πªY á«dBG º¡ah ±É°ûàc’ ÈcCG ó– º¡∏NGO

.¢TÉØÿG ⁄ÉY ‘ kGóL IÒãe äÉaÉ°ûàcG29øe áYƒª› áÑbGôe GhOGQCG øjòdG AÉª∏©dG øe OóY ΩÉb

Qƒ«£dG √òg ¿CG ßMƒd .áYƒªÛG AÉ°†YCG ¢†©H ≈∏Y ∫É°SQEG Iõ¡LCG Ö«cÎH ,±ƒ¡µdG óMCG ‘ ¢û«aÉØÿG

√òg øY π°üØe πé°ùH ¿ƒãMÉÑdG ßØàMG .ôéØdG πÑb Oƒ©Jh É¡nJ rƒ ob §≤à∏àd ∞¡µdG øe π«∏dG ‘ êôîJ

ÚH Ée ìhGÎJ áaÉ°ùe ¤EG ¬à∏MQ ‘ ó©àÑj áYƒªÛG √òg AÉ°†YCG ¢†©H ¿CG GhóLh .äÓMôdG50-70

.kÉ°TÉgOEG πMGôŸG ÌcCG âfÉc π«∏≤H ¢ùª°ûdG ÆhõH πÑb ¢TÉØÿG ÉgDhóÑj »àdG IOƒ©dG á∏MQ ¿CG ’EG.ºc

Égƒ©£b »àdG áaÉ°ùŸG âfÉc Éª¡e ¬æe GƒLôN …òdG ∞¡µdG ¤EG øjóFÉY kÉ©«ªL ¢TÉØÿG OGôaCG Ò£j

…òdG ∫GDƒ°ùdGh .¬«dEG Gƒ∏°Uh …òdG ¿ÉµŸGh

¿ÉµŸG ¢TÉØÿG ±ô©j ∞«c :¬°ùØf ìô£j

¬Ø¡c øY √ó©H Oóëj ∞«ch ¬«a øµ°ùj …òdG

?¬æe êôN …òdG

§£îj ∞«c ±ô©f ’ øëf ¿B’G ≈àM

ióe AÉª∏©dG ¥ó°üj ’ .IOƒ©dG á∏Môd ¢TÉØÿG

á∏MQ ≈∏Y ¢TÉØÿG iód »©ª°ùdG ΩÉ¶ædG ÒKCÉJ

‘ iôj ’ ¢TÉØÿG ¿CG ÉfôcòJ GPEGh .IOƒ©dG

øe ójõŸG ¿ƒ©bƒàj AÉª∏©dG ¿EÉa ,kÉ≤∏£e Aƒ°†dG

º«ª°üàdG Gòg º¡d É¡∏ªëj »àdG äBÉLÉØŸG

¿ƒdhÉëj AÉª∏©dG ∫GR Ée ,QÉ°üàNÉH .õé©ŸG

ΩÉ¶ædG Gòg øY ¬fƒ∏¡éj É‡ ÒãµdG ±É°ûàcG

!Ö«é©dG

¢û«aÉØÿG Iôª©à°ùe

∞¡µdG

≥≥WWÉÉææŸŸGG øøee OOóóYY ‘‘ ∫∫ƒƒééààjj ¢¢TTÉÉØØÿÿGG ¿¿CCGG ∞∞°°ûûooààccGG

øøee kkÉÉªª««≤≤àà°°ùùee kkÉÉ≤≤jjôôWW ∂∂∏∏°°ùùjj OOƒƒ©©jj ÉÉeeóóææYY ¬¬ffCCGG ’’EEGG ,,ááØØ∏∏ààııGG

áá≤≤jjôô££ddGG ââddGGRRÉÉeehh ..∞∞¡¡µµddGG ¤¤EEGG ¬¬««aa ¿¿ÉÉcc ……òòddGG ¿¿ÉÉµµŸŸGG

..ááëë°°VVGGhh ÒÒZZ IIOOƒƒ©©ddGG áá∏∏MMQQ ‘‘ ¬¬ffGGÒÒWW ‘‘ ÉÉ¡¡©©ÑÑààjj »»ààddGG


80

áá««FFÉÉHHôô¡¡µµddGG ááµµªª°°ùùddGG¢¢ùù««∏∏µµææ◊◊GG ááµµªª°°SS óóææYY áá≤≤YYÉÉ°°üüddGG áábbÉÉ££ddGG

»£¨J .¿hRÉeC’G ô¡f ‘ kÉÑjô≤J øjÎe ∫ƒ£dG øe ≠∏Ñj …òdG »FÉHô¡µdG ¢ù«∏µæ◊G ¢û«©j

ÚH Ée πª– »gh áµª°ùdG √òg º°ùL »ã∏K á«FÉHô¡µdG AÉ°†YC’G5000 ¤EG6000.á«FÉHô¡c áë«Ø°U

QGó≤Ã á«FÉHô¡c äÉæë°T ódƒJ ¿CG øµÁ íFÉØ°üdG √òg500 πµd âdƒa2√òg Ωóîà°ùJ .ÒÑeCG

.á«FÉHô¡µdG á≤©°üdÉH É¡à°ùjôa πà≤J »¡a ,Ωƒé¡dGh ´ÉaódG »°Vô¨d á«FÉHô¡µdG á«°UÉÿG áµª°ùdG

√òg ódƒJ ¿CG øµÁ .øjÎe áaÉ°ùe øe Iô≤H πà≤d áµª°ùdG √òg É¡≤∏£J »àdG á«FÉHô¡µdG á≤©°üdG »ØµJ

¤EG π°üJ áYô°ùH É¡àæë°T á«FÉHô¡µdG á«dB’G2-3 /1000.á«fÉãdG øe

ó«≤©àdG ‘ ájÉZ á«dB’G .É¡JGP óM ‘ Iõé©e Èà©J áµª°ùdG √òg É¡H ™àªàJ »àdG IÒÑµdG Iƒ≤dG √òg

¿CG øµÁ ’ »FÉHô¡µdG ΩÉ¶ædG ¿C’ ,''Iƒ£N Iƒ£ÿG'' Qƒ£àdG CGóÑe ∫ÓN øe áWÉ°ùÑH É¡Mô°T øµÁ ’h

πµ°ûH óLhCG ób ΩÉ¶ædG Gòg ¿CG »æ©j É‡ ,¬JÉeƒ≤e πeÉµH πª©j ⁄ GPEG IóFÉa ájCG ¥ƒ∏ıG Gò¡d Ωó≤j

.óMGh âbh ‘ πeÉµàe

»»FFÉÉHHôô¡¡µµddGG ππ≤≤◊◊GG áá££°°SSGGƒƒHH ''''iiôôJJ'''' »»ààddGG ááµµªª°°ùùddGGá«FÉHô¡c äÉæë°T ódƒJ iôNCG áµª°S ∑Éæg ,á«FÉHô¡µdG äÉæë°ûdÉH áë∏°ùŸG áµª°ùdG øY kGó«©H

ÚH Ée ìhGÎJ á£«°ùH2-3 ´Éaó∏d á«FÉHô¡µdG áæë°ûdG Ωóîà°ùJ ’ áµª°ùdG √òg øµdh .âdƒa

? ¿PEG É¡eóîà°ùJ GPÉª∏a ,Ωƒé¡dGh

ΩÉ°ùLCG ‘ kÉ«°ùM kÉeÉ¶f ¤É©J ¬∏dG ≥∏N .»°ùM ƒ°†©c áØ«©°†dG äGQÉ°TE’G √òg áµª°ùdG Ωóîà°ùJ

.äGQÉ°TE’G √òg ≈≤∏àjh Qó°üj ¿CG ¬æµÁ ∂ª°ùdG30

øe á«FÉHô¡µdG äÉHòHòdG Qó°üJh ,É¡∏jP ‘ óLƒj ¢UÉN ƒ°†Y ‘ á«FÉHô¡µdG äGQGó°UE’G ódƒàJ

Éægh ,É¡dƒM kÉ«FÉHô¡c kÓ≤M QƒØdG ≈∏Y ódƒJ äGQÉ°TEG πµ°T ≈∏Y Égô¡X ‘ IOƒLƒŸG äÉeÉ°ùŸG ±’BG

ΩCG AÉHô¡µ∏d πbÉf ƒg πg ,π≤◊G Gòg øª°V ™≤j A»°T …CG á«Yƒfh ºéM ójó– øe áµª°ùdG øµªàJ

∞°ûàµJ ¿CG É¡æµÁ á«FÉHô¡c äÉ°ù°ùëàe áµª°ùdG º°ùL ≈∏Y óLƒj .¬àcôM Oó– ¿CG É¡æµÁ Éªc ?’

.kÉeÉ“ QGOGôdG π©Øj Éªc π≤◊G

81

≈«ëj ¿hQÉg

»àdG äGÒ¨àŸG ô°ùØjh á«FÉHô¡µdG äGQÉ°TE’G É¡«dEG π≤æj kGQGOGQ áµª°ùdG √òg πª– ,QÉ°üàNÉH

íÑ°UCG ÉeóæYh .É¡H É¡ª°ùL §«– »àdG äGQÉ°TE’G √òg ¥ÎîJ »àdG OGƒŸG ÖÑ°ùH π≤◊G πNGO çó–

.áµª°ùdG √ò¡d õé©ŸG ≥∏ÿG ∞°ûàcG ¿É°ùfE’G iód kÉahô©e QGOGôdG

áá°°üü°°üüîîààee ääÉÉ««≤≤∏∏ààee¢ù°ùëàJ á«HGô÷G äÉ«≤∏àŸÉa .äÉ«≤∏àŸG øe áØ∏àfl ´GƒfCG ∑Éª°SC’G √òg ΩÉ°ùLCG ‘ óLƒj√òg .äGô°û◊G äÉbôj hCG ∑Éª°SC’G øY Qó°üJ »àdG ¢†ØîæŸG OOÎdG äGP á«FÉHô¡µdG äÉHòHòdG™ªŒ ¿CG É¡æµÁ Éªc ,¢VQCÓd »°ù«WÉæ¨ŸG ∫ÉÛG ¢ù°ùëàJ É¡fCG áLQód á«°SÉ°ù◊G Iójó°T äÉ«≤∏àŸG

. ¢SÎØŸGh á°ùjôØdG øY äÉeƒ∏©ŸG,áµª°ùdG ÉgQó°üJ »àdG ‹É©dG OOÎdG äGP äGQÉ°TE’G á«HGô÷G äÉ«≤∏àŸG ¢ù°ùëàJ ¿CG øµÁ ’πª©Jh É¡JGP áµª°ùdG äÓ°†a ¢ù°ùëàJ äÉ°SÉ°ù◊G √òg .á«HƒÑfC’G äÉ«≤∏àŸÉH áWÉæe áª¡ŸG √ò¡aÉ¡°†©H QòæJh É¡æ«H Éª«a ∑Éª°SC’G π°UGƒàJ ¿CG øµÁ á≤jô£dG √ò¡H .¬«a óLGƒJ …òdG §«ÙG º°SQ øY

.¢ùæ÷Gh ºé◊Gh ôª©dGh ´GƒfC’G ∫ƒM äÉeƒ∏©ŸG ∫OÉÑàJ É¡fCG Éªc ,á∏ªàÙG QÉ£NC’G øe

»FÉHô¡µdG ƒ°†©dG

á∏bÉf ÒZ IOÉe

á«FÉHô¡µdG IQƒ°üdG á∏bÉædG IOÉŸG


82

ÚÚ°°ùùææ÷÷GG ÚÚHH ääÉÉaaÓÓààNN’’GG ∞∞°°üüJJ »»ààddGG ääGGQQÉÉ°°TTEE’’GGOƒLh ≈∏Y IhÓY ,Iójôa á«FÉHô¡c äGQÉ°TEG ∑Éª°SC’G √òg ´GƒfCG øe ´ƒf πc πªëj

¢†©ÑH π«°UÉØàdG ¢†©H ¢üàîJ .áàHÉK ≈≤ÑJ áeÉ©dG á«æÑdG ¿CG ’EG ,óMGƒdG ´ƒædG OGôaCG ÚH äÉaÓàNG

.áeƒ∏©ŸG √ò¡d kÉ≤ah ±ô°üàJh ∫É◊G ‘ ¬aô©J ôcòdG ÖfÉéH ≈ãfC’G ô“ Éeóæ©a ,OGôaC’G

ôôªª©©ddGG ääGGQQÉÉ°°TTEEGGπª– ¢ù≤ØdG áãjóM ∑Éª°SC’Éa .áµª°ùdG ôªY øY äÉeƒ∏©e á«FÉHô¡µdG äGQÉ°TE’G πª–

É¡JÉHòHP πª– á«àØdG ∑Éª°SC’G ≈≤ÑJh ,á∏¡µdG ∑Éª°SC’G É¡∏ª– »àdG ∂∏J øY ∞∏àîJ äGQÉ°TEG

É¡∏ª– »àdG ∂∏àd á∏KÉ‡ É¡JÉHòHP íÑ°üJ ÉgóæY ,IÉ«ë∏d É¡LhôN øe ô°ûY ™HGôdG Ωƒ«dG ≈àM á°UÉÿG

É¡≤jôW ø©a ,Ió≤©ŸG IƒHC’Gh áeƒeC’G ábÓY ‘ kGÒÑc kGQhO Ö©∏J á«°UÉÿG √òg .á∏¡µdG ∑Éª°SC’G

.kÉŸÉ°S ihCÉŸG ¤EG ¬H Oƒ©jh √Ò¨°U ≈∏Y ódGƒdG ±ô©àj

83

≈«ëj ¿hQÉg

ääGGQQÉÉ°°TTEE’’GG ÈÈYY ππ≤≤ààææJJ »»ààddGG áá££°°ûûffCC’’GG´GƒfCG πc ‘ .¢ùæ÷Gh ôª©dG äÉeƒ∏©e øY ∞∏àîJ äÉeƒ∏©e kÉ°†jCG ∑Éª°SC’G π≤æJ ¿CG øµÁ

áµª°S π≤æJ :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .ájôjò– ä’É°SQ á«FÉHô¡µdG äGQÉ°TE’G π≤æJ á«FÉHô¡µdG ∑Éª°SC’G

Gó«eQƒŸGMormydae OOÎH á«FÉHô¡c äGQÉ°TEG10 …CG õJÒg10É¡æµÁ »àdGh ,á«fÉãdG ‘ äÉHòHP

ÚH Ée ¤EG π°üàd É¡JOÉjR100-120 áµª°ùdG √òg Ωƒ≤J .õJÒgMormydaeº°üÿG ôjòëàH áæcÉ°ùdG

¿É«MC’G º¶©e ‘ .∫Éà≤dG AóH πÑb á°†Ñ≤dG ΩÉµMEG ¬Ñ°ûJ á«dB’G √òg .¬«∏Y ¬æ°ûà°S …òdG Ωƒé¡dG øe

¥ÓWEG øY á°ùjôØdG ∞bƒàJ ácô©ŸG AÉ¡àfG ó©H .≥jô£dG øY º°üÿG AÉ°übEÉH ôjòëàdG Gòg ™Øæj

IóŸ á«FÉHô¡µdG äGQÉ°TE’G30ÖÑ°ùdGh , áæcÉ°S ácô©ŸG øe Öë°ùæJ »àdG áµª°ùdG ≈≤ÑJ .á≤«bO

íÑ°üJ É¡fCG PEG ,kÉ«fÉK É¡H á£«ÙG AÉ«°TC’G ÖæŒ h ,k’hCG áHƒ©°U ÌcCG É¡«∏Y Qƒã©dG π©L ƒg ∂dP AGQh

.»FÉHô¡µdG ¿ƒµ°ùdG ÖÑ°ùH kÉeÉ“ AÉ«ªY

ÖÖææééààdd ¢¢UUÉÉNN ΩΩÉÉ¶¶ff»»FFÉÉHHôô¡¡µµddGG ÜÜGGôô££°°VV’’GG

øe áµª°S âHÎbG ƒd çóëj GPÉe ¿B’Gh

á«FÉHô¡µdG äGQÉ°ûdG ¿É≤∏£J Éªgh iôNCG

™e QGOGôdG äGQÉ°T πNGóàJ ’CG ?É¡°ùØf

ÉgÉÑM ¬∏dG øµdh ,á«©«ÑW áé«àf √òg ?É¡°†©H

≥∏£j .ÜGô£°V’G Gòg ™æ“ á«©«ÑW á«YÉaO á«dBÉH

á©fÉŸG áHÉéà°S’G'' º°SG ΩÉ¶ædG Gòg ≈∏Y AGÈÿG

kGQÉ°üàNG ''ΩÉMORÓdJAR .áµª°S ¬LGƒJ ÉeóæY

,áYô°ùH ÉgOOôJ Ò¨J ¬°ùØf OOÎdG πª– iôNCG

»FÉHô¡µdG πNGóàdG çhóM ÖæŒ »æ©j Gògh

. ôµÑe âbƒH

»FÉHô¡µdG ΩÉ¶ædG ó«≤©J ≈∏Y ∫ój Gòg πc

IôgÉ¶dG √òg Ò°ùØJ øµÁ ’h ,áµª°ùdG óæY

iiôôNNCCGG ááµµªª°°SS ¿¿ÉÉµµee áá««FFÉÉHHôô¡¡µµddGG ááµµªª°°ùùddGG OOóó––

..áá««FFÉÉHHôô¡¡µµddGG ääGGQQÉÉ°°TTEE’’GG ≥≥jjôôWW øøYY


84

áµª°ùdG √òg áª¶fCG ìô°T ádÉëà°SÉH ''´GƒfC’G π°UCG'' ¬HÉàc ‘ øjhQGO ±ÎYG .''Qƒ£àdG'' Aƒ°V ≈∏Y

''ájô¶ædG ¬LGƒJ »àdG äÉHƒ©°üdG'' ¿GƒæY πªëj π°üa â– ájô¶ædG √òg ≈∏Y AÉæH31.øjhQGO òæeh

. kGó«≤©J ÌcCG äÉ«æH øY AÉª∏©∏d ∞°ûµJ áµª°ùdG √ògh Ωƒ«dG ≈àMh¬àª¶©H ¬∏dG OƒLh ≈∏Y ÉædóJ äÉbƒ∏ıG øe ÉgÒ¨c »gh ,πLh õY ¬∏dG ≥∏N øe ∑Éª°SC’G √òg

...¢Shób ìƒÑ°S ,¬JQóbh

√√òògg ÒÒ¨JJ ..áá¡¡HHÉÉ°°ûûààee ääGGQQÉÉ°°TTEEGG ´ƒƒææddGG ¢¢ùùØØff OOGGôôaaCCGG ΩΩóóîîàà°°ùùjj ..ääÉÉLLƒƒŸŸGG √√òògg ∫∫ÓÓNN øøee áá««FFÉÉHHôô¡¡cc ääÉÉLLƒƒee ππ°°SSôôJJ »»ààddGG ∑∑ÉÉªª°°SSCC’’GG ππ°°üüààJJ

±±ôô©©ààddGG áá««ffÉÉµµeeEEGG ππ¡¡°°ùùjj ÉÉ‡‡ ,,ÜÜGGôô££°°VV’’GG ÖÖææééààdd ´ƒƒææddGG ¢¢ùùØØff øøee iiôôNNCCÉÉHH ππ°°üüààJJ ÉÉeeóóææYY áá««FFÉÉHHôô¡¡µµddGG ääGGOOOOÎÎddGG ππµµ°°TT øøee ∑∑ÉÉªª°°SSCC’’GG

..IIóó««©©HH øøµµddhh áá¡¡HHÉÉ°°ûûee ääGGQQÉÉ°°TTEEGG ≈≈∏∏YY

≈«ëj ¿hQÉg

Gymnarchus nilotikus Gnathonemus pertersii Gnathonemus moori

Mormyrus rume Mormyrops deliciosusGnathonemus moori

GG ´GGƒƒffCCGGÉÉ¡¡YYGGƒƒffCCGG ÖÖ°°ùùMM áá««FFÉÉHHôô¡¡µµddGG ∑∑ÉÉªª°°SS’’GG ÉÉ¡¡ããÑÑjj »»ààddGG ääGGQQÉÉ°°TT’’

ôôNNBBGG ´ƒƒff ∞∞°°ûûààµµJJ ¿¿CCGG áá««FFÉÉHHôô¡¡µµddGG ááµµªª°°ùù∏∏dd øøµµÁÁ

..áá««FFÉÉHHôô¡¡µµddGG ääGGQQÉÉ°°ûûddGG ∫∫ÓÓNN øøee ∑∑ÉÉªª°°SSCC’’GG øøee

ó©H ≈∏Yh ¢ùeGO ΩÓX ‘ AÉŸG â– Oƒ≤ædG øe ÚàØ∏àfl Úà©£b ÚH ÚØdódG õ«Á ¿CG øµÁ) Ú∏«e3¿CG ¿hO ∂dP õ«“ É¡fEG ,’ ?áaÉ°ùŸG √òg øe ÚØdódG áµª°S iôJ π¡a ,( kGÎeƒ∏«c

‘ ¬∏ª– …òdG ió°üdG ójó– ΩÉ¶f á£°SGƒH ≥«bódG ójóëàdG Gò¡H Ωƒ≤J ¿CG É¡æµÁ .√GôJá«æHh áYô°Sh , ºéMh ,πµ°T øY á∏°üØe äÉeƒ∏©e ™ªéH É¡d íª°ùj …òdGh ,É¡àªéªL

.A»°ûdGøµªàj Éªæ«Ña ,ó≤©ŸG ΩÉ¶ædG Gòg É¡Ñ∏£àj »àdG äGQÉ¡ŸG ôjƒ£J ‘ kÉàbh ÚØdódG ¥ô¨à°ùj

.áHôéàdG øe äGƒæ°S ¤EG »àØdG ÚØdódG êÉàëj ,AÉ«°TC’G º¶©e õ««“ øe ≠dÉÑdG ÚØdódG,Ö°ùëa ¬«a íÑ°ùj …òdG §«ÙG ±É°ûàcG ‘ ió°üdG ójó– ΩÉ¶f ÚØdódG Ωóîà°ùj ’kÉJGƒ°UCG Qó°üJh ΩÉ©£dG âbh ¿É«MC’G ¢†©H ‘ Úa’ódG øe á©HQCG hCG áKÓK ™ªàŒ πHá¨dÉÑdG Úa’ódG Qó°üJ.•É≤àd’G á∏¡°S É¡∏©Œh É¡à°ùjôa ∂HôJ kGóL ájƒbh á©ØJôe äÉLQóH

¿É°ùfE’G É¡©ª°ùj ’ kÉJGƒ°UCG000.02á≤£æe øe á«Jƒ°üdG äÉLƒŸG √òg ÚØdódG Qó°üj hCG õJôgÉ¡«a ÖZôj »àdG á¡÷G ¤G äÉLƒŸG √òg ¬«LƒJ ÚØdódG ™«£à°ùjh ñÉØàf’G .¬°SCGQ áeó≤eº°ùL …CÉH √òg QÉfƒ°üdG äÉLƒe âeó£°UCG ¿CÉa.á¡÷G ∂∏J ƒëf ¬°SCGQ ∂jôëàH ∂dPhá«ægO IOÉÃ IAƒ∏‡ äÉZGôa á«∏NGódG ¿P’ Gh πØ°S’ G ∂ØdG ÚH óLƒj. ™LôJh ¢ùµ©æJäÉeƒ∏©ŸG π≤àæJ ºK .á«∏NGódG ¿P’ G ¤G äÉLƒŸG √òg π≤f É¡àØ«Xhh (â«Ñ«d) É¡ª°SG áæ«©eÉgÒ°ùØàH Ωƒ≤j …òdG ÆÉeódG ¤EG á«©ª°ùdGΩÉ¶f ‘ á¡HÉ°ûe á«ægO IOÉe óLƒJ .É¡∏«∏–häGƒ°UCG π≤àæJ PEG , ¿Éà«◊G iód QÉfƒ°ùdGá«ægO OGƒe ÈY á«Jƒ°üdG ¥ƒa äÉLƒŸG√òg ¿ƒµJ ¿CG Öéj .áØ∏àfl ¥ô£Hh áØ∏àflπµ°ûdÉH á©°Vƒàe áØ∏àıG á«ægódG OGƒŸGπ≤f øe øµªàJ ≈àM Ö°SÉæŸG π°ù∏°ùàdGh

ÚÚØØddóóddGG ááªªééªªLL ππNNGGOO QQÉÉffƒƒ°°ùùddGG

86

¿¿ÉÉ°°ùùffEEÓÓdd ááYYƒƒªª°°ùùee ÒÒZZ kkÉÉJJGGƒƒ°°UUCCGG áá¨ddÉÉÑÑddGG ÚÚaa’’óóddGG QQóó°°üüJJ(20.000 Hz.)

‘‘ IIOOƒƒLLƒƒee ááîîØØààææee áá≤≤££ææee øøee ääGGƒƒ°°UUCC’’GG √√òògg êêôôîîJJ ..¥¥ƒƒaa ÉÉªªaa õõJJôôgg

øøµµÁÁ ''''»»¡¡ÑÑ÷÷GG ññÉÉØØààff’’GG'''' ≈≈YYóóJJ ¢¢SSCCGGôôddGG ááeeóó≤≤ee

ÉÉ¡¡ààÑÑZZQQ ÖÖ°°ùùMM ääÉÉLLƒƒŸŸGG √√òògg ¬¬LLƒƒJJ ¿¿CCGG ÚÚaa’’óó∏∏dd

QQÉÉffƒƒ°°ùùddGG ääÉÉLLƒƒee ¢¢ùùµµ©©ææJJ ..ÉÉ¡¡°°SSCCGGQQ ∂∂jjôôëëààHH

∂∂ØØddGG ππªª©©jj ..≥≥FFÉÉYY ……CCÉÉHH ΩΩóó££°°üüJJ ÉÉeeóóææYY IIôô°°TTÉÉÑÑee

»»ààddGG ¿¿PPCC’’GG ¤¤EEGG ääGGQQÉÉ°°TTEE’’GG ππ≤≤ææjj xx≥≥nn∏∏nnààooªªnncc »»∏∏ØØ°°ùùddGG

..ÉÉggÒÒ°°ùùØØJJhh ÉÉ¡¡∏∏««∏∏ëëààHH ΩΩƒƒ≤≤««dd ÆÆÉÉeeóóddGG ¤¤EEGG ÉÉggQQhhóóHH ääÉÉeeƒƒ∏∏©©ŸŸGG ¬¬LLƒƒJJ

»¡Ñ÷G ñÉØàf’G

á«Jƒ°U ¥ƒa äÉLƒe

ió°üdG

á«∏NGódG ¿PC’G

äÉ°ù««µdGá«ØfC’G

,…OÉ©dG äƒ◊G øgO øY ∞∏àîjh ¬JGP óëH ójôa ¿ƒgódG øe ´ƒf πc .á«Jƒ°üdG äÉLƒŸGΩÉ¶æd øµÁ ’ .áØ∏àıG äÉÁõfC’G øe OóY ¤EG êÉà– Ió≤©e á«FÉ«ª«c äÉ«∏ªY ∫ÓN øe ¿ƒµàjh√òg ¿CG ƒgh §«°ùH ÖÑ°ùd Qƒ£àdG ájô¶f »YóJ Éªc ,èjQóàdÉH Qƒ£àj ¿CG ÚØdódG óæY Gòg QÉfƒ°ùdG»FÉ¡ædG É¡©°Vhh É¡∏µ°T ‘ øµJ ⁄ Ée ÚØdódG óæY …ƒ«◊G ÉgQhO …ODƒJ ¿CG øµÁ ’ Ió≤©ŸG ¿ƒgódGπ«∏– õcôeh á«∏NGódG ¿PC’G ,ÚµØdG πãe IóYÉ°ùŸG áª¶fC’G ¿ƒµJ ¿CG Öéj ,ôeC’G ∂dòc .Gòg,''É¡àFõŒ øµÁ ’ Ió≤©e á«æH '' ƒg ió°üdG ójó– ΩÉ¶f ¿EG .»FÉ¡ædG É¡∏µ°ûH ÆÉeódG ‘ äGƒ°UC’G

.õ pé©ŸG ¬∏dG ≥∏N øe É¡fEG .kÓ«ëà°ùe kGôeCG QGƒWC’G ‹ÉàJ CGóÑe ∫ÓN øe ÉgÒ°ùØJ hóÑj ‹ÉàdÉHh

äÉ°ù««µdGá«ØfC’G

87


88

∫∫ÉÉ°°üüJJCCGG áá¶¶◊◊ áá°°üübb’ »àdG áKOÉ◊G √òg ¿CG ¥ó°üJ π¡a,¬d ≥jó°U Ú©Hh ¬æ«Y É¡«a »≤à∏J »àdG á¶ë∏dG ôcòàj Éæ∏c

?Ió≤©eh á∏jƒW äÉjÉµëH IAƒ∏‡ IÒ°üb á¶◊ ’ CGøe ºZôdG ≈∏Yh ,óMGh ¿Éµe ‘ ¿GóYÉÑàe ¿É≤jó°U ¢ù∏L äÉ«°ùeC’G ióMEG ‘ ¬fCG ¢VÎØæd¬≤jó°U √ÉŒÉH ÉªgóMCG âØàdG .ó©H ôNB’G OƒLƒH ±ô©j ⁄ Éª¡æe kÉjCG ¿CG ’EG áª«ª◊G ábGó°üdG ábÓYº°ùL øe ¢ùµ©æŸG Aƒ°†dG πNój :á«FÉ«ª«µdG äÉ«∏ª©dG øe á∏°ù∏°S CGóÑJ Éægh ,ó©H √õ«Á ⁄ …òdGGòg ôÁ ºK ,á«fÉãdG ‘ (á«Fƒ°†dG äÉÄjõ÷G) ¿ƒJƒa ¿ƒ«∏jôJ Iô°ûY áYô°ùH Ú©dG á°SóY ¤EG ¬≤jó°U¿ƒ«∏e áÄe ƒëf á«µÑ°ûdG πª– .á«µÑ°ûdG ¤EG Ú©dG Iôc CÓÁ …òdG πFÉ°ùdGh äÉ°Só©dG ÈY Aƒ°†dG§jQÉıG ÉeCGh ,ΩÓ¶dG øY Aƒ°†dG õ«ªàa »°ü©dG ÉeCG ,''»°ü©dG'' h ''§jQÉıG'' É¡«∏Y ≥∏£j á«∏N

.¿GƒdC’G ¢ù°ùëààa .á«µÑ°ûdG ≈∏Y áØ∏àıG á«Fƒ°†dG äÉLƒŸG §≤°ùJ ,kÉLQÉN IOƒLƒŸG AÉ«°TC’G ≈∏Y OÉªàY’ÉH

äÉª°ùb ¢†©H ¢ùµ©J .¬≤jó°U iCGQ …òdG ƒg ÉfóMCG ¿CG ¢VÎØfh Ú≤jó°üdG ∫Éãe ¤EG Oƒ©æd

áá««MMõõ≤≤ddGGhh áá««ffôô≤≤ddGGáá≤≤ÑÑWW »»gghh ,,ÚÚ©©∏∏dd áá««°°SSÉÉ°°SSCC’’GG ÚÚ©©HHQQCC’’GG ääÉÉffƒƒµµŸŸGG iióóMMEEGG »»gg áá««ffôô≤≤ddGG

ÉÉggÈÈYY QQhhôôŸŸÉÉHH AAƒƒ°°††∏∏dd áá««ffôô≤≤ddGG ííªª°°ùùJJ ..ÚÚ©©ddGG ááeeóó≤≤ee ‘‘ ÉÉ¡¡ffÉÉµµee ááaaÉÉØØ°°TT

¿¿ƒƒµµjj ¿¿CCGG ááaaOOÉÉ°°üüee ¢¢ùù««dd ..∂∂ddòòHH IIòòaaÉÉææddGG êêÉÉLLRR ííªª°°ùùjj ÉÉªªcc kkÉÉeeÉÉ““

¿¿ÉÉµµŸŸGG ‘‘ ºº°°ùù÷÷GG ππcc ‘‘ ππ««ããee ÉÉ¡¡dd óóLLƒƒjj ’’ »»ààddGG áá≤≤ÑÑ££ddGG √√òògg ™™°°VVƒƒee

»»££©©ààaa áá««MMõõ≤≤ddGG ÉÉeeCCGG ..ÚÚ©©ddGG øøee »»eeÉÉeeCC’’GG íí££°°ùùddGG ‘‘ ……CCGG ,, kkÉÉeeÉÉ““ ÖÖ°°SSÉÉææŸŸGG

áá««ªªcc áá««MMõõ≤≤ddGG ºº¶¶ææJJ .. kkÉÉeeÉÉ““ áá««ffôô≤≤ddGG ∞∞∏∏NN IIOOƒƒLLƒƒee »»gghh ÉÉ¡¡ffƒƒdd ÚÚ©©∏∏dd

--ÚÚ©©ddGG DDƒƒHHDDƒƒHH ™™°°SSƒƒJJhh ¢¢üü∏∏≤≤JJ ≥≥jjôôWW øøYY ÚÚ©©ddGG ¤¤EEGG IIOOQQGGƒƒddGG AAƒƒ°°††ddGG

,,QQƒƒØØddGG ≈≈∏∏YY ôô¡¡ÑÑŸŸGG AAƒƒ°°††ddGG ‘‘ DDƒƒHHDDƒƒÑÑddGG ¢¢üü∏∏≤≤ààjj ..§§°°SSƒƒddGG ‘‘ áájjôôFFGGóóddGG ááëëààØØddGG

¤¤EEGG ∫∫ƒƒNNóóddÉÉHH AAƒƒ°°††ddGG øøee áá««ªªcc ÈÈccCCÉÉHH ííªª°°ùù««dd ™™°°SSƒƒààjj ººàà©©ŸŸGG AAƒƒ°°††ddGG ‘‘hh

’’EEGG ,,OOQQGGƒƒddGG AAƒƒ°°††ddGG ππjjóó©©ààdd ääGGÒÒeeÉÉµµddGG ‘‘ CCGGóóÑÑŸŸGG GGòògg OOÉÉªªààYYGG ”” ..ÚÚ©©ddGG

..áá««≤≤««≤≤◊◊GG ÚÚ©©ddGG ääGGõõ««ee øøYY IIóó««©©HH ≈≈≤≤ÑÑJJ ÉÉ¡¡ffCCGG

89

≈«ëj ¿hQÉg

ÚÚHH ≥≥««°°ùùææààddGG ∫∫ÓÓNN øøee ¿¿ÉÉ°°ùùffEE’’GG ÚÚYY ππªª©©JJ

ÜÜÉÉ««ZZhh ,,ááØØ∏∏ààııGG ääÉÉffƒƒµµŸŸGG øøee ÚÚ©©HHQQCCGG

ÚÚ©©ddGG ππ©©ééjj ääÉÉffƒƒµµŸŸGG √√òògg øøee IIóóMMGGhh

óóææYY ::∫∫ÉÉããŸŸGG ππ««ÑÑ°°SS ≈≈∏∏YY ..ππªª©©ddGG øøYY áá∏∏WWÉÉYY

ÚÚ©©ddGG ∞∞ŒŒ áá««©©eeóóddGG OOóó¨ddGG iióóMMEEGG ÜÜÉÉ««ZZ

’’ óó≤≤©©ŸŸGG ΩΩÉÉ¶¶ææddGG GGòògg ..ππªª©©ddGG øøYY ∞∞bbƒƒààJJhh

''''»»ééjjQQóóààddGG QQƒƒ££ààddGG'''' ≥≥jjôôWW øøYY √√ÒÒ°°ùùØØJJ øøµµÁÁ

óóbb ÚÚ©©ddGG ¿¿CCGG »»ææ©©jj ÉÉ‡‡ ,,¿¿ƒƒjjQQƒƒ££ààddGG »»YYóójj ÉÉªªcc

òòææee ππªªààµµŸŸGG ÉÉ¡¡∏∏µµ°°ûûHH OOƒƒLLƒƒ∏∏dd ääôô¡¡XX

..kkÉÉ≤≤∏∏ nnNN ââ≤≤∏∏ooNN ÉÉ¡¡ffEEGG ::……CCGG ,,¤¤hhCC’’GG áá¶¶ëë∏∏ddGG

..((ÜÜÉÉààµµddGG ôô¶¶ffGG ,,»»ëë««°°VVƒƒJJ ºº°°SSQQ))

á∏°†©dG áª«≤à°ùŸG

áªëà∏ŸG

DƒHDƒH IOQhCGh ÚjGô°TÚ©dG

á«µÑ°ûdG

á«µÑ°ûdG IOQhC’G

Ö°ü©dG…ô°üÑdG

IOQhC’Gá«µÑ°ûdG

á«Hó¡dG á∏°†©dG

á«Mõ≤dG DƒHDƒÑdG

äÉ°Só©dG»LQÉÿG πFÉ°ùdG

á«fô≤dG

á≤∏©e á£HQCG

áªëà∏ŸG


90

≈≈YYóójj kkGGóóLL ÒÒ¨°°UU AA……õõLL áá««ææHH ‘‘ AAƒƒ°°††ddGG ¬¬ÑÑÑÑ°°ùùjj §§««°°ùùHH ÒÒ¨JJ »»gg ÉÉjjDDhhôôddGG ‘‘ ¤¤hhCC’’GG IIƒƒ££ÿÿGG

11cis-ƒƒgghh ¬¬HH ππ°°üüààjj ÒÒÑÑcc ÚÚJJhhôôHH ‘‘ kkGGÒÒ¨JJ ÖÖÑÑ°°ùùjj ‹‹ÉÉààddÉÉHH ƒƒgghh ,,»»µµÑÑ°°ûûddGG

..ÚÚÑÑ°°SShhOOhhôôddGG

ÚÚÑÑ°°SSOOhhQQ

ÚÚÑÑ°°SSOOhhQQ

πãe áeÉàb ÌcC’G äÉª°ù≤dG ¢ùµ©J :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .á«µÑ°ûdG ≈∏Y Aƒ°†dG øe áØ∏àfl äÉaÉãc ¬¡Lh

iƒbCG á«Fƒ°V äÉaÉãc á«µÑ°ûdG ‘ IQhÉÛG ÉjÓÿG ≈≤∏àJ Éªæ«H ,á°†Øîæe äÉaÉãµH Aƒ°†dG ,ÚÑLÉ◊G

.á«µÑ°ûdG ≈∏Y äÉaÉãµdG áØ∏àfl á«Fƒ°V äÉLƒe ¬LƒdG äÉª°ùb ¢ùµ©J Gòµgh .≥jó°üdG ÚÑL øe

¢ù«d á≤«≤◊G ‘ ∫GDƒ°ùdG Gòg ≈∏Y ÜGƒ÷G ?äÉLƒŸG √òg É¡≤∏îJ »àdG äGÒãŸG »gÉe øµdh

.Ú©∏d õ pé©ŸG º«ª°üàdG ‘ πeCÉàdG Éæ«∏Y áHÉLE’G ¤EG π°Uƒà∏d .kÓ¡°S

Aƒ°†dG

91

≈«ëj ¿hQÉg

áájjDDhhôôddGG áá««FFÉÉ««ªª««cc.ƒæ«ehódG CGóÑe ≈∏Y á«FÉ«ª«µdG äÓYÉØàdG øe á∏°ù∏°S CGóÑJ ,Ú©dG ¤EG äÉfƒJƒØdG π°üJ ÉeóæY

¬«∏Y ≥∏£j A…õoL ƒg ƒæ«ehódG Gòg øe ¤hC’G á©£≤dG11-cis-retinal.äÉfƒJƒØ∏d ¢SÉ°ùM A…õoL ƒgh

ÚÑ°ShójôdG ÚJhôH πµ°T ‘ Ò¨J ¤EG …ODƒj É‡ ,¬∏µ°T Ò¨àj A…õo÷G Gòg ¤EG ¿ƒJƒØdG π°üj ÉeóæY

rhodopsin ÚÑ°ShójQ ÚJhôH òîàj .ΩÉµMEÉH ¬H §ÑJôj …òdGRhodopsin¬d íª°ùj kÓµ°T ∂dP ó©H

Ú°Shó°ùfGôJ ¬«∏Y ≥∏£j á«∏ÿG ‘ ôNBG ÚJhôH ™e ¥É°üàd’ÉHtransducin

''Ú°Shó°ùfGôJ'' πYÉØàj ¿CG πÑbhtransducin ™erhodopsinôNBG A…õL ™e §ÑJôj ÚÑ°ShOhôdG

≈YójGDP π°üàj ÉeóæY ,transducin ™erhodopsin A…õoL QôëjGDP≥∏£j ôNBG A…õoL ™e §ÑJôjh

¬«∏YGTP.,) : Úæ«JhôH øe á∏µ°ûàŸG Ió≤©dG √òg ≈ª°ùJ ÖÑ°ùdG Gò¡d transducin rhodopsin)»FõoLh

ô¨°UCG »FÉ«ª«c(GTP ) : `HTransducinrhodopsin GTP-.

ÒNC’G Gòg §ÑJôj ,¿B’GhTransducinrhodopsin'' ''GTP-≈Yój á«∏ÿG ‘ ôNBG ÚJhôH ™e áYô°ùH

phosphodiesterase. ÚJhôH øqµÁ Gòghphosphodiesterase≈Yój á«∏ÿG ‘ ôNBG ÚJhôH ∂«µØJ øe

cGMP . õ«côJ ¢übÉæàjcGMPøe ÚjÓŸG ÚH É¡fÉµe òNCÉJ á«∏ª©dG √òg ¿C’ ,ÅLÉØe πµ°ûH á«∏ÿG ‘

.äÉæ«JhÈdG

ôKDƒj .ÜGƒ÷G πYÉØàdG Gòg ‘ IÒNC’G á∏°ù∏°ùdG Ωó≤J ?ÉjDhôdG á«∏ªY ‘ Gòg πc ºgÉ°ùj ∞«c

õ«côJ ¢VÉØîfGcGMPäÉæ«JhôH øe áØdDƒe á«æH »g √òg ¿ƒjC’G IÉæb .á«∏ÿG ‘ äÉfƒjC’G äGƒæb ≈∏Y

ΩƒjOƒ°üdG äÉfƒjC’ IÉæ≤dG √òg íª°ùJ ájOÉ©dG ä’É◊G ‘ .á«∏ÿG ‘ ΩƒjOƒ°üdG äÉfƒjCG º¶æJ

ÉeóæYh .¿RGƒàdG ≈∏Y ®ÉØë∏d IóFGõdG äÉfƒjC’G ìô£H ôNBG A…õoL Ωƒ≤j Éªæ«H ,á«∏ÿG ¤EG ≥aóàdÉH

äÉÄjõL OóY ¢†ØîæjcGMP‘ ∫ÓàNG ¤EG Gòg …ODƒj ,ΩƒjOƒ°üdG äÉfƒjCG OóY kÉ°†jCG ¢†Øîæj

¬«∏Y ≥∏£f Ée πµ°ûà«d ,ÉjÓÿG √òg ™e á£ÑJôŸG á«Ñ°ü©dG ÉjÓÿG Òãj É‡ ,AÉ°û¨dG ÈY äÉæë°ûdG ¿RGƒJ

.ÉjDhôdG çó– ∑Éægh ÆÉeódG ¤EG äÉ°†ÑædG ÜÉ°üYC’G πª– .''á«FÉHô¡µdG á°†ÑædG''

á°†Ñf á«∏ÿG øY ódƒàJ äÓYÉØàdG øe á∏°ù∏°S ÈYh IóMGh á«∏N óMGƒdG ¿ƒJƒØdG ¢ùª∏j QÉ°üàNÉH

√òg πc ¿CG »g Éæg á∏gòŸG á≤«≤◊G .Aƒ°†dG Ió°T …CG ,¿ƒJƒØdG ábÉW Ö°ùM IQÉãà°S’G Ò¨àJ .á«FÉHô¡c

øe πbCÉH ºàJ äÉ«∏ª©dG1/1000IOÉYEÉH á«∏ÿG πNGO iôNCG á°ü°üîàe äÉæ«JhôH Ωƒ≤Jh .á«fÉãdG øe

πãe ádƒëàŸG ô°UÉæ©dG1-1cis-retinal , transducin, rhodopsinÚ©dG πÑ≤à°ùJ .á«∏°UC’G É¡àdÉM ¤EG

πNGO ºàJ »àdG á«FÉ«ª«µdG äÓYÉØàdG ∫ÓN øeh ,á∏°UGƒàŸG äÉfƒJƒØdG øe ä’Ó°T QGôªà°SÉH

.äÉfƒJƒØdG √òg øe ¿ƒJƒa πµH ¢SÉ°ùME’G øe Ú©dG øµªàJ á°SÉ°ù◊G ÉjÓÿG32


92

õLƒŸG Gòg »Øµj ∂dP ™e ,á∏«∏≤dG ô£°SC’G √òg ‘ ôcP É‡ kGó«≤©J ó°TCG á≤«≤◊G ‘ ÉjDhôdG á«dBG

á«FÉ«ª«c äÓYÉØJ ,¿É≤J’Gh ábódG ájÉZ ‘ kÉª«ª°üJ πª– É¡fEG .Ú©∏d õé©ŸG ≥∏ÿG ≈∏Y ád’ó∏d

Oôj) ¬HÉàc ‘ ¢ù«æL ÉgôcP »àdG ƒæ«ehódG áÑ©∏H ` ¬JQóbh ¬∏dG ≥∏N ¤É©J ` ¬Ñ°TCG á∏°UGƒàe π°SÓ°ùH

QÉ¡æJ ¿CG øµÁ PEG ,(Öjô≤à∏d §≤a ¬«Ñ°ûàdG Gòg

á∏°ù∏°S øe øcÉeC’G ¢†©H ‘ .¤hC’G á©£≤∏d §≤a IóMGh á°ùª∏H ™£≤dG ±’BG øe á∏°ù∏°S

¤EG á©£b πª– »àdG á©aGôdG πãe äÓYÉØàdG øe IójóL á∏°ù∏°S CGóÑàd Iõ¡LCG Ö«côJ ºàj ƒæ«ehódG

.äÓYÉØàdG øe IójóL á∏°ù∏°S iôNCG Iôe CGóÑàd Ö°SÉæŸG ¿ÉµŸG ‘ É¡£≤°ùJh ôNBG ¿Éµe

A

T PDE

Rh

Rhk

Rh= ÚÑ°ShOhQ=Rhk RÉæ«c ÚÑ°ShOhQ= A Úà°ùjQCG GC=¢SÓµ«°S â«∏«fGƒZ

T= Ú°ShófGôJPDE= ¢ùjÎ°ùj OƒØ°Sƒa

IIGGƒƒææ∏∏

dd »»LLQQ

ÉÉÿÿGG ΩΩ

GGõõ◊◊GG

¿ƒJƒØdG

IÉæ≤dG

Ò¨ŸG

Axo

nem

e

»LQÉÿ

G AÉ°û

¨dG∫ƒªÙG

∂°SódG

:: ¤¤EEGG RRƒƒeeôôddGG ÒÒ°°ûûJJ ,,ÉÉjjDDhhôôddGG áá««∏∏ªª©©dd áájjƒƒ««◊◊GG áá««FFÉÉ««ªª««µµddGG √√ÓÓYYCCGG ºº°°SSôôddGG íí°°VVƒƒjj

93

≈«ëj ¿hQÉg

≥jôW øY É¡fÉµe äòNCG ób ™£≤dG √òg ¿CG ôµØj ¿CG πbÉY ¿É°ùfEG …C’ øµÁ ’ ™Ñ£dÉH

»∏÷G øe .á«°VQCG Iõg øY âéàf hCG ¿Éaƒ t£dG ™e âJCG hCG ìÉjôdG É¡àÑ∏L ób ¿ƒµJ ¿CÉc áaOÉ°üŸG

.á«gÉæàe ábOh ójó°T QòëH É¡fÉµeG ‘ É¡©°Vh ” ™£≤dG √òg øe á©£b πc ¿CG ™«ªé∏d áÑ°ùædÉH

øe kÉHô°V É¡fƒc øY hó©J ’ áaOÉ°üe áª∏c ¿CG Ú©dG ‘ á«FÉ«ª«µdG äÓYÉØàdG á∏°ù∏°S ÉfôcòJ ∂dòc

IOófi ∞FÉXh …ODƒàd Ú©e ΩÉ¶f ≥ah áÑJôŸGh áØ∏àıG ¬FGõLCÉH ´óÑŸG ΩÉ¶ædG Gòg ΩÉeCG Éæd ¢ù«d .AGô¡dG

.,π∏ÿG πÑ≤J ’ áfRGƒàe π°SÓ°S ∫ÓN øe

¥hóæ°U'' ¬HÉàc ∫ÓN øe Qƒ£àdG ájô¶fh Ú©dG á«FÉ«ª«c ≈∏Y »¡«H π«FÉµ«e AÉ«MC’G ⁄ÉY ≥∏©j

:''Oƒ°SC’G øjhQGO

’ ¬fCG.Ú©dG íjô°ûJ Ò°ùØJ ’ h,ájDhôdG á«∏ªY Ò°ùØJ ô°ûY ™°SÉàdG ¿ô≤dG ‘ ¿hQGO ™£à°ùj ⁄

¢Uƒ°üÿG Gòg ‘ Qƒ£àdG ájô¶f É¡àeób »àdG íeô°ûdG ¿CG. …Qƒ£àdG ≥£æŸÉH Gòg Ò°ùØJ øµÁ

Ö©°üj ¬fCG áLQO ¤G Ú©dG ‘ çó– »àdG Iójó©dG Ió≤©ŸG äÉ«∏ª©dG Ò°ùØJ ‘ Iô°UÉbh á∏ë°V

.zÉ¡àHÉàc ≈àM33

áájjDDhhôôddGG óó©©HH ÉÉeeÚY ¤EG ≥jó°üdG º°ùL øY ¢ùµ©æJ »àdG ¤hC’G ∫É°üJ’G äÉfƒJƒa øY ¿B’G ≈àM ÉæKó–

π«é°ùJ ” .Ió≤©e á«FÉ«ª«c äÉ«∏ªY ∫ÓN øe á«FÉHô¡c äGQÉ°TEG ódƒJ á«µÑ°ûdG ÉjÓN ¿CGh ,πLôdG

IÒ¨°üdG Iõ«ªŸG áeÓ©dG ≈àM ,√ô©°T ¿ƒd ,¬ª°ùL ,≥jó°üdG ¬Lh πãe äGQÉ°TE’G √òg ‘ π«°UÉØJ

.ÆÉeódG ¤EG äGQÉ°TE’G √òg π≤æJ ¿CG Öéj ¿B’Gh .¬¡Lh ‘ IOƒLƒŸG

.ôNBG ´ƒf øe á«FÉ«ª«c äÓYÉØàH á«µÑ°ûdG äÉÄjõL πÑb øe IQÉãà°ùŸG á«Ñ°ü©dG ÉjÓÿG πNóJ

ácôM ¥ƒ©j É‡ ,í£°ùdG ≈∏Y IOƒLƒŸG ÚJhÈdG äÉÄjõL πµ°T Ò¨àj á«Ñ°ü©dG á«∏ÿG QÉãà°ùJ ÉeóæY

kÉaÓàNG kÉ«FÉHô¡c áfƒë°ûŸG äGQò∏d IÒ¨àŸG ácô◊G ódƒJ .á«HÉéjE’G áæë°ûdG äGP ΩƒjOƒ°üdG äGQP

¿CG ó©H á«Ñ°ü©dG á«∏ÿG ¢SCGQ ¤EG IQÉ°TE’G π°üJ ,á«FÉHô¡c IQÉ°TEG √QhóH ódƒj Gògh ,á«∏ÿG êÉàdƒa ‘

øe πbCG áaÉ°ùe ™£≤J1á«FÉHô¡µdG IQÉ°TE’G ≈∏Yh Úà«Ñ°üY Úà«∏N ÚH Iô¨K ∑Éæg ≈≤ÑJ øµdh ,º°S

√òg Úà«Ñ°ü©dG Úà«∏ÿG ÚH óLGƒJ áæ«©e äÉ«FÉ«ª«c πª– .á∏µ°ûe √ògh ,Iô¨ãdG √òg ™£≤J ¿CG

‹GƒM ádÉ°SôdG ™£≤J á≤jô£dG √ò¡H ,IQÉ°TE’G1/4 ¤EG1/5øe ∫É≤àf’ÉH ádÉ°SôdG ôªà°ùJh ,Îª«∏«ŸG


94

.ÆÉeódG ¤EG ájÉ¡ædG ‘ π°üJ ¿CG ¤EG iôNCG ¤EG á«Ñ°üY á«∏N

IóY øe ÆÉeódG ‘ ÉjDhôdG õcôe ∞dCÉàj .ÆÉeódG ‘ ÉjDhôdG õcôe ¤EG äGQÉ°TE’G √òg πªëoJ

∂ª°ùH ,iôNC’G ¥ƒa É¡æe πc ™°VƒàJ ≥WÉæe5^2 h º°S5^13øe IóMGh πc ,áMÉ°ùe ™Hôe Îe

‹GƒM πª– ≥WÉæŸG √òg17,k’hCG áeOÉ≤dG äGQÉ°TE’G á©HGôdG á≤£æŸG πÑ≤à°ùJ .á«Ñ°üY á«∏N ¿ƒ«∏e

á«∏N …C’ øµÁ QGƒWC’G øe QƒW …CG ‘ .iôNC’G ≥WÉæŸG ¤EG äÉeƒ∏©ŸG π≤æH Ωƒ≤J ‹hCG π«∏– ó©Hh

.iôNCG á«∏N …CG øe IQÉ°TE’G ≈≤∏àJ ¿CG á«Ñ°üY

áfQÉ≤e ºàJ ¿CG Öéj ¿B’Gh .ÆÉeódG ‘ ÉjDhôdG õcôe ‘ πLôdG IQƒ°U πµ°ûàJ á≤jô£dG √ò¡H

ƒd ≈àM .kÉ≤«bO ¿Éc Éª¡e π«°üØJ …CG ∫ÉØZEG ¿hO kÉ°†jCG ádƒ¡°ùH ºàj Gògh ,IôcGòdG ÉjÓîH IQƒ°üdG

¬Lh hóÑj GPÉŸ'' :k’DhÉ°ùJ …óÑj ÆÉeódG ¿EÉa ,IOÉY ¬«∏Y ¿Éc É‡ kÉHƒë°T ÌcCG ≥jó°üdG ¬Lh GóH

''?Ωƒ«dG kGóL kÉÑMÉ°T »≤jó°U

áá««ëëààddGG .á«fÉK øe πbCÉH ''±ô©àdG ''h ''ájDhôdG'' Éª¡«∏Y Éæ≤∏WCG ¿Éà∏dG ¿ÉJõé©ŸG çó– á≤jô£dG √ò¡H

É¡àfQÉ≤eh É¡à÷É©e ºàJ å«M ,ÆÉeódG ¤EG äÉÄjõ÷G øe ÚjÓŸG äÉÄe ≠∏ÑJ »àdG äÉ«£©ŸG π°üJ

.¬≤jó°U πLôdG õ«ª«d IôcGòdG ÉjÓîH

ÉjÓN ∫ÓN øe ÉjDhôdG ™ÑàJ »àdG π©ØdG IOQ ¿É°ùfE’G èàæà°ùj .õ««ªàdG á«∏ªY á«ëàdG ™ÑàJ

»àdG ôeGhC’G ≈∏Y AÉæH ''kÉÑMôe'' :∫ƒ≤«°S ¬fCG Qô≤j :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .á«fÉK øe πbCG ‘ IôcGòdG

Gòg .''áeÉ°ùàHG'' ¬«ª°ùf Ée áª°SGQ ∑ôëààa ¬LƒdG äÓ°†©H ºµëàJ »àdG á«ZÉeódG ÉjÓÿG ÉgQó°üJ

.Ió≤©ŸG äÉ«∏ª©dG øe π°SÓ°S Òãjh á«Ñ°ü©dG ÉjÓÿG ÈY ¬HÉ°ûe πµ°ûH π≤àæj ôeC’G

äƒ°U Qó°ü«d »∏Ø°ùdG ∂ØdGh ¿É°ù∏dGh á«Jƒ°üdG ∫ÉÑ◊G ¤EG ôeGhCG Qó°üJ ¬°ùØf âbƒdG ‘h

√ÉŒÉH ácô◊ÉH á«Jƒ°üdG äÉÄjõ÷G CGóÑJ äƒ°üdG Qhó°U ó©Hh .äÓ°†©dG ácôM ™e ''kÉÑMôe''

áà°S áYô°ùH π≤àæJ »àdG √òg á«Jƒ°üdG äÉLƒŸG ¿Gƒ«°üdG ™ªéj .á«ëàdG ¬d â∏°SQCG …òdG ¢üî°ûdG

‘ QÉàeCG1/5Éægh ,≈£°SƒdG ¿PC’G ¤EG áYô°ùH ÚfPC’G πNGO ÜòHòàŸG AGƒ¡dG π≤àæj ºK ,á«fÉãdG øe

√ô£b ≠∏Ñj …òdG á∏Ñ£dG AÉ°ûZ CGóÑj6^7äÉª«¶©dG ¤EG äGRGõàg’G √òg π≤àæJ .RGõàg’ÉH Îª«∏«e

¿PC’G ¤EG ÉgQhóH π≤àæJ á«µ«fÉµ«e äGRGõàgG ¤EG ∫ƒëàJ å«M ,≈£°SƒdG ¿PC’G ‘ çÓãdG

.¿PC’G á©bƒb πNGO óLƒj ¢UÉN πFÉ°S πNGO äÉLƒe ÉgôKEG ≈∏Y ódƒààa á«∏NGódG

95

≈«ëj ¿hQÉg

πNGO áØ∏àfl äGƒ°UCG IóY õ««“ ºàj

∫ÉÑ◊G øe OóY óLƒj å«M . á©bƒ≤dG

É¡∏ª– »àdG ∂∏J ¬Ñ°ûJ ∂ª°ùdG áØ∏àıG

äƒ°U ™e QÉJhC’G √òg õà¡J .IQÉã«≤dG

øe ''kÉÑMôe'' äƒ°U CGóÑ«a ≥jó°üdG

QÉJhC’G õà¡J . ™ØJôj ºK É«fódG áLQódG

‘h .á≤«bôdG QÉJhC’G ºK k’hCG áµ«ª°ùdG

¿ÉÑ°†≤dG ¬Ñ°ûJ AÉ°†YCG π≤æJ ájÉ¡ædG

,±’B’G äGô°ûY ÉgOóYh ,IÒ¨°üdG

.á«©ª°ùdG ÜÉ°üYC’G ¤EG äGRGõàg’G

IIOOÉÉee RRôôØØJJ áájjôô©©°°TT ÉÉjjÓÓNN áá««©©ªª°°ùùddGG IIÉÉææ≤≤∏∏dd »»∏∏NNGGóóddGG íí££°°ùùddGG »»££¨JJ ..áá««©©ªª°°ùùddGG IIÉÉææ≤≤ddGG ‘‘ ÉÉggõõ««ccôôJJhh ääGGƒƒ°°UUCC’’GG ™™««ªªééààdd ¿¿GGƒƒ««°°üüddGG ººªª°°UU

AAÉÉ°°ûûZZ ∞∞∏∏NN ..áá∏∏ÑÑ££ddGG AAÉÉ°°ûûZZ ™™≤≤jj ≈≈££°°SSƒƒddGG ¿¿PPCC’’GG áájjGGóóHH √√ÉÉŒŒÉÉHH áá««ffPPCC’’GG IIÉÉææ≤≤ddGG áájjÉÉ¡¡ff ‘‘hh ..áá««LLQQÉÉÿÿGG ññÉÉ°°SShhCC’’GG øøee ¿¿PPCC’’GG »»ªª–– áá««©©ªª°°TT

‘‘hh ,,≈≈££°°SSƒƒddGG ¿¿PPCC’’GG ‘‘ ¿¿PPCC’’GG §§¨°°VV ááffRRGGƒƒŸŸ ¢¢TTÉÉàà°°SShhCCGG ÒÒØØff ππªª©©jj ..ÜÜÉÉccôôddGGhh ¿¿GGóóææ°°ùùddGGhh áábbôô££ŸŸGG ::»»gghh ääÉÉªª««¶¶YY ççÓÓKK óóLLƒƒJJ áá∏∏ÑÑ££ddGG

..¢¢UUÉÉNN ππFFÉÉ°°ùùHH ÅÅ∏∏àà““hh áá««°°SSÉÉ°°ùù◊◊GG IIóójjóó°°TT áá««©©ªª°°SS áá««ddBBÉÉHH ™™ààªªààJJ »»ààddGG áá©©bbƒƒ≤≤ddGG ™™≤≤JJ ÉÉ¡¡ààjjÉÉ¡¡ff

¿Gƒ«°üdG

»Zó°üdG º¶©dG

ábô£ŸG ¿Góæ°ùdG

ÜÉcôdG º¶Y

Ovalwindow

ájôFGO ¬Ñ°T á≤∏M á©bƒ≤dG äGƒæb

…õ«∏gódG Ö°ü©dG

á«©ª°ùdG IÉæ≤dG á«LQÉÿG

¿PC’G á∏ÑW ¢TÉà°ShCG ÒØf

ÆÉeódG ¤EG ¿PC’G øe äƒ°üdG á∏MQ

á«∏ªY Ωƒ≤J .''áaOÉ°üŸG'' ¢SÉ°SCG ≈∏Y Ωƒ≤J »àdG äGÒ°ùØàdGh Qƒ£àdG ájô¶f kÉjóëàe ∞≤j …òdG õé©ŸG º«ª°üàdG »g ¿PC’G

)¿Gƒ«°üdG ™ªéj ájGóÑdG ‘ ,ó«≤©àdG ájÉZ ‘ ΩÉ¶f πeÉµJ ≈∏Y ™ª°ùdG1) πÑ£dG AÉ°û¨H äƒ°üdG Ωó£°üj ºK äGƒ°UC’G (2.(

) ≈£°SƒdG ¿PC’G äÉª«¶Y π©éj Gòg3ÉgQhóH õ¡J á«µ«fÉµ«e äGRGõàgG ¤EG á«Jƒ°üdG äÉLƒŸG ºLÎJ Gòµgh .õà¡J (

) ''á«é∏«∏gE’G IòaÉædG''4) á©bƒ≤dG ‘ OƒLƒŸG πFÉ°ùdG ∑ôëà«a (5á«Ñ°üY äÉ°†Ñf ¤EG á«µ«fÉµ«ŸG äGRGõàg’G ∫ƒëàJ Éæg .(

) ájõ«∏gódG ÜÉ°üYC’G ÈY ÆÉeódG ¤EG É¡à∏MQ CGóÑJ6.(

) á«æbC’G ¢†©H ≈∏Y (§°SƒdG ‘ ôqÑµŸG πµ°ûdG) á©bƒ≤dG …ƒà– .kGóL Ió≤©e á©bƒ≤dG πNGO á«µ«fÉµ«ŸG7.πFÉ°ùdÉH áÄ∏àªŸG (

) á«©bƒ≤dG IÉæ≤dG …ƒà–8) ''»JQƒc ƒ°†Y'' ≈∏Y (9Gòg ¿ƒµàj .™ª°ùdG á°SÉM ƒ°†Y ƒgh (Úª«dG ≈°übCG ‘ ôqÑµŸG πµ°ûdG) (

) ''ájô©°ûdG ÉjÓÿG'' øeƒ°†©dG10) …óYÉb AÉ°ûZ ∫ÓN øe ÉjÓÿG √òg ¤EG á©bƒ≤dG πFÉ°S ‘ äGRGõàg’G π≤àæJ .(11(

QQÉÉ nn°°üürrHHnnCC’’GG nnhh nn™™ rrªª ss°°ùùddGG ooººooµµnndd nnCCÉÉ nn°°ûûffnnCCGG …… ppòòssddGG nnƒƒ oogg nnhh

¿¿hh ooôôooµµ rr°°ûûnnJJ ÉÉ ssee kkÓÓ«« pp∏∏ nnbb nnII nnóó ppÄÄ rraannCC’’GG nnhh nn :¿ƒæeDƒŸG| n78.

) á«∏NGódG ájô©°ûdG ÉjÓÿG ,ájô©°ûdG ÉjÓÿG øe ¿ÉYƒf ∑Éæg .»JQƒc ƒ°†Y ¬«∏Y ™°Vƒàj12ájô©°ûdG ÉjÓÿGh ,(CG

) á«LQÉÿG12õ«‰ Éæ∏©éj …òdG Gògh ,É¡∏°üJ »àdG á«Jƒ°üdG äÉHòHòdG≈∏Y kGOÉªàYG ∞∏àfl πµ°ûH ÉjÓÿG √òg õà¡J .(Ü

.É¡©ª°ùf »àdG áØ∏àıG äGƒ°UC’G ÚH

)á«LQÉÿG ájô©°ûdG ÉjÓÿG ∫ƒ–13) …õ«∏gódG Ö°ü©dG ¤EG É¡∏≤æJh á«FÉHô¡c äÉ°†Ñf ¤EG á«Jƒ°üdG äGRGõàg’G (14.(

) IÒÑc á«é∏«∏gEG Ió≤Y ‘ ÚfPC’G Óc øe äÉeƒ∏©ŸG ∂dP ó©H ™ªéàJ15»JCÉj Éªc ÆÉeódG ‘ ™ª°ùdG ôÁ Gòg ó©H .(

)á©HQ’ G äGQƒµŸG:16) §°SƒàŸG »ÑcôdG º°ù÷G (17) á«©ª°ùdG Iô°û≤dG ájÉ¡ædG ‘h (18(34.

¿Éà©bƒ≤dG π°SôJ .áØ«ØÿG äGƒ°UC’G ôªMC’G §ÿGh ,á©ØJôŸG äGƒ°UC’G ≥jôW ÆÉeódG πNGO ‘ ¥QRC’G §ÿG Qƒ°üj

.á«ZÉeódG IôµdG »Ø°üf ¤EG äGƒ°UC’G Éæ°SCGQ ‘ ¿ÉJOƒLƒŸG

’ .É¡∏«°UÉØJ ô¨°UCG ≈àM ábóH É¡ª«ª°üJ ” áØ∏àfl äÉ«æH øe ™ª°ùdG ≈∏Y ÉfóYÉ°ùj …òdG ΩÉ¶ædG ∞dCÉàj ,í°VGh ƒg Éªch

¬∏c ΩÉ¶ædG π©é«°S ¬æe Ò¨°U AõL …CG ¿Gó≤a ¿C’ ''Iƒ£N Iƒ£ÿG'' ≥jô£H OƒLƒ∏d ô¡X ób ¿ƒµj ¿CG ΩÉ¶ædG Gò¡d øµÁ

.≥∏î∏d ´óÑŸG ¿É≤JE’G øY í°VGh ôNBG k’Éãe ¿PC’G hóÑJ Gòµgh .πª©dG øY kGõLÉY


98

ÜÉ°üYC’G ∫ÓN øe ÆÉeódG ¤EG áYô°ùH π≤àæJ ,á«FÉHô¡c IQÉ°TEG ''kÉÑMôe'' äƒ°U íÑ°UCG ,¿B’Gh

áé«àf .ÆÉeódG ‘ »©ª°ùdG õcôŸG ¤EG π°üJ ¿CG ¤EG ÜÉ°üYC’G πNGO á∏MôdG √òg π°UGƒàJ .á«©ª°ùdG

√ò¡H .á©ªéàŸG á«FôŸGh á«©ª°ùdG äÉeƒ∏©ŸG Ò°ùØàH ÆÉeódG ‘ ÜÉ°üYC’G äÉfƒ«dôJ π¨°ûæJ ∂dòd

øe ≥£ædG á«∏ªY ºàJ .á«ëàdG OôH ¿B’G »≤∏àŸG Ωƒ≤j .Égõ«Áh ¬≤jó°U á«– ≥jó°üdG ≈≤∏àj á≤jô£dG

IôµØdG ºLÎJ :á«fÉãdG øe Ò¨°U AõL ∫ÓN øeGõàe πµ°ûH πª©J »àdG äÓ°†©dG øe äÉÄe ∫ÓN

¬«∏Y ≥∏£j …òdGh ÆÉeódG ‘ á¨∏dG õcôe π°Sôj ºK ,ΩÓc ¤EG á«ëàdG ≈∏Y Oôc ÆÉeódG É¡ªª°U »àdG

.ábÓ©dG äGP äÓ°†©dG ¤EG äGQÉ°TE’G ''ÉchôH á≤£æe''

á«∏ª©dG .≥£æ∏d ΩÉÿG IOÉŸG ƒg øNÉ°ùdG AGƒ¡dGh ,''øNÉ°ùdG AGƒ¡dG'' áFôdG ódƒJ ájGóÑdG ‘

∫ÓN øe AGƒ¡dG ≥°ûæà°ùj .áFôdG ¤EG ¬dƒ°Uhh Úé°ùcC’ÉH »æ¨dG AGƒ¡dG ¥É°ûæà°SG »g Éæg á«°SÉ°SC’G

ÚàFôdG ‘ OƒLƒŸG ΩódG πÑb øe Úé°ùcC’G ¢UÉ°üàeG ºàj .ÚàFôdG ¤EG áÑ°ü≤dG ÈY π≤àæjh ∞fC’G

.ÚàFôdG IQOÉ¨Ÿ kGõgÉL AGƒ¡dG íÑ°üj ÉgóæY ,¿ƒHôµdG ó«°ùcCG ÊÉK √QhóH ìô£j …òdG

»»ààddGG -- ääÉÉªª««¶¶©©ddGG √√òògg ……OODDƒƒJJ ..áá««∏∏NNGGóóddGG ¿¿PPCC’’GGhh ππÑÑ££ddGG AAÉÉ°°ûûZZ ÚÚHH ππ°°üüjj ôô°°ùùéécc ≈≈££°°SSƒƒddGG ¿¿PPCC’’GG ‘‘ ççÓÓããddGG áá««©©ªª°°ùùddGG ääÉÉªª««¶¶©©ddGG ππªª©©JJ

»»ààddGG áá££ZZÉÉ°°††ddGG ááLLƒƒŸŸGG ππ≤≤ààææJJ ..áá««∏∏NNGGóóddGG ¿¿PPCC’’GG ¤¤EEGG ÉÉggQQhhóóHH ππ≤≤ààææJJ »»ààddGG áá««JJƒƒ°°üüddGG ääÉÉLLƒƒŸŸGG ÒÒÑÑµµJJ ááªª¡¡ee -- ππ°°UUÉÉØØÃÃ ôôNNBB’’ÉÉHH ÉÉ¡¡ææee ππcc §§ÑÑJJôôjj

ππFFÉÉ°°ùùddGG GGòògg ππÑÑbb øøee QQÉÉããàà°°ùùJJ »»ààddGG ääÉÉ°°SSÉÉ°°ùù◊◊GG CCGGóóÑÑJJhh áá©©bbƒƒ≤≤ddGG ππFFÉÉ°°SS ππNNGGOO áá««éé∏∏««∏∏ggEE’’GG IIòòaaÉÉææddGG AAÉÉ°°ûû¨HH ÜÜÉÉccôôddGG ºº¶¶YY ∫∫ÉÉ°°üüJJGG øøYY ââééààff

..ääGGƒƒ°°UUCC’’GG ™™ee ÉÉ¡¡àà∏∏MMQQ

á«Jƒ°üdG áLƒŸG

á«LQÉÿG ¿PC’G

á«LQÉÿG á«©ª°ùdG IÉæ≤dG

¿PC’G á∏ÑW

ábô£ŸGá£ZÉ°†dG áLƒŸG

¿PC’G ≈£°SƒdG

IòaÉædG á«é«∏g’G

º¶©dG

§§¨°°††ddGG ááLLƒƒee

á©bƒ≤dG

IÉà≤dG ájõ«∏gódG

á©bƒ≤dG iô›

á«∏Ñ£dG IÉæ≤dG

»»∏∏NNGGóóddGG ¿¿PP’’GG

99

≈«ëj ¿hQÉg

,á≤«bôdG ôFÉà°ùdG ¬Ñ°ûJ ∫ÉÑ◊G √òg .Iôéæ◊G ‘ á«Jƒ°üdG ∫ÉÑ◊G ÈY ÚàFôdG øe êQÉÿG AGƒ¡dG ôÁá«©°VƒH ΩÓµdG πÑb á«Jƒ°üdG ∫ÉÑ◊G ¿ƒµJ .É¡H á∏°üàŸG ∞jQÉ°†¨dG á£°SGƒH É¡dGó°SEG øµÁ »àdGOóëj Gòg .É¡∏∏îàj …òdG AGƒ¡dG ÖÑ°ùH RGõàg’ÉH CGóÑJh ΩÓµdG AÉæKCG É¡°†©H øe ÜÎ≤Jh ,íàØdG

.≈∏YCG º∏µàŸG äƒ°U ¿Éc Éª∏c IOhó°ûe ∫ÉÑ◊G âfÉc Éª∏c ,¢üî°ûdG äƒ°U áLQO

¬¬∏∏cc ∂∂ddPP ººYYóójj ¿¿CCGG ÖÖééjj ππHH ,,ΩΩÓÓµµddGG øøee ÉÉffóóMMCCGG øøµµªªààjj »»µµdd ΩΩÉÉéé°°ùùffÉÉHH »»FFGGƒƒ¡¡ddGG iiôôÛÛGGhh ¿¿ÉÉààFFôôddGGhh áá««JJƒƒ°°üüddGG ∫∫ÉÉÑÑ◊◊GG ππªª©©JJ ¿¿CCGG »»ØØµµjj ’’

..áá««JJƒƒ°°üüddGG ∫∫ÉÉÑÑ◊◊GG ÈÈYY AAGGƒƒ¡¡ddGG QQhhôôee øøee ΩΩÓÓµµddGG AAÉÉææKKCCGG êêôôîîJJ »»ààddGG ääGGƒƒ°°UUCC’’GG èèààææJJ ..ÉÉ¡¡HH §§ÑÑJJôôŸŸGG »»∏∏°°††©©ddGG ΩΩÉÉ¶¶ææddGG

»ØfC’G ∞jƒéàdG

∂æ◊G

¿É°ù∏dG

»bQódG ∞jƒéàdG

IÉ¡∏dG

…ôŸG

á«FGƒ¡dG áÑ°ü≤dG


100

.∞fC’Gh ºØdG ∫ÓN øe í£°ùdG ¤EG π°üjh ∫ÉÑ◊G ÈY ôÁ ¿CG ó©H ≥£ædG ™e AGƒ¡dG êôîj

kÉÑjôb ¿É°ù∏dG ∑ôëàj .º∏µàŸG äƒ°üd Iójôa iôNCG á«°üî°T äGõ«e ºØdGh ∞fC’G á«æH ∞«°†J

äÓ°†Y IóY ∑ôëàJ äÉ«∏ª©dG √òg ∫ÓN øe . kGOófi kÓµ°T ¿ÉàØ°ûdG òNCÉJh ∂æ◊G øY kGó«©Hh

.á∏gòe áYô°ùHh35

Qô≤j ¿CG ¬æµÁ áfQÉ≤ŸÉHh ,¬JôcGP ‘ iôNCG äGƒ°UCÉH ¬©ª°ùj …òdG äƒ°üdG ≥jó°üdG ¿QÉ≤j

ôNB’G ≈∏Y Ú°üî°ûdG øe πc ±ô©àj Gòµgh .’ ΩCG ¬jód kÉaƒdCÉe äƒ°üdG Gòg ¿Éc GPEG Ée kGQƒa

,ôNB’G ≈∏Y Éª¡æe πc ±ô©àjh ¿É≤jó°U πHÉ≤àj ÉeóæY çó– á≤HÉ°ùdG äGƒ£ÿG πc.¬««ëjh

º∏µàf øëf .Éæ∏NGO Qhój GPÉe ∑Qóf ¿CG πÑb ≈àM á∏gòe ábOh ¥ó°üJ ’ áYô°ùH çó– É¡∏ch

áª¶fC’G ¿EÉa ∂dP ™e ,áWÉ°ùÑdG ájÉZ ‘ çó– QƒeC’G ¿CÉch IÒÑc ádƒ¡°ùH ™ª°ùfh iôfh

.ó«≤©àdG ájÉZ ‘ »g ádÉ©a ¢ù«°SÉMC’G √òg πc π©Œ »àdG äÉ«∏ª©dGh

Qƒ£àdG ájô¶æd øµÁ ’ »àdGh IójôØdG º«eÉ°üàdG øe ó©J ’ á∏ãeCG ≈∏Y …ƒàëj ó≤©ŸG ΩÉ¶ædG Gòg

≈∏Y .…Qƒ£àdG áaOÉ°üŸG CGóÑe ≥jôW øY ÒµØàdGh ™ª°ùdGh ájDhôdG ∫ƒ°UCG ìô°T øµÁ ’ .Égô°ùØJ ¿CG

§§ÑÑJJôôJJ ááffôôee ∞∞jjQQÉÉ°°††ZZ øøee áá««JJƒƒ°°üüddGG ∫∫ÉÉÑÑ◊◊GG ∞∞ddCCÉÉààJJ

¿¿ƒƒµµJJ ÉÉeeóóææYY .. »»LLQQÉÉÿÿGG ππµµ««¡¡ddGG ≈≈∏∏YY ääÓÓ°°††©©HH

ááMMƒƒààØØee ∫∫ÉÉÑÑ◊◊GG ¿¿ƒƒµµJJ ááMMGGÎÎ°°SS’’GG QQƒƒWW ‘‘ ääÓÓ°°††©©ddGG

,,((ππØØ°°SSCCGG)) ΩΩÓÓµµddGG AAÉÉææKKCCGG ∫∫ÉÉÑÑ◊◊GG ≥≥∏∏¨ææJJ ..((QQÉÉ°°ùù««ddGG ¤¤EEGG))

ââffÉÉcc ÉÉªª∏∏cc ÌÌccCCGG IIOOhhóó°°ûûee ∫∫ÉÉÑÑ◊◊GG ââffÉÉcc ÉÉªª∏∏cchh

..≈≈∏∏YYCCGG ääƒƒ°°üüddGG IIÈÈff

á«Jƒ°üdG ∫ÉÑ◊G

»bQódG ∞jƒéàdG

≈eÉZôdG

101

≈«ëj ¿hQÉg

…òdG ¤É©Jh ¬fÉëÑ°S ¬∏dG óMC’G ≥dÉÿG πÑb øe Éæd âÑgh É¡∏c áª¶fC’G √ò¡a ∂dP øe ¢ùµ©dG

.≥∏ÿG øe IQP πc ‘ É¡ŸÉ©e ≈ª°SCG ‘ á≤∏£ŸG ¬JQóbh á«¡dE’G ¬àªµM ≈∏éàJ:º©fC’G √òg ≈∏Y ¤É©J ¬∏dGôµ°Th Gò¡H ôµØàdG ≈∏Y ¿BGô≤dG Éæãëj

nnII nnóó ppÄÄ rraannCC’’GG nnhh nnQQÉÉ nn°°üürrHHnnCC’’GG nnhh nn™™ rrªª ss°°ùùddGG ooººooµµnndd nnππ nn©©nnLL nnhh kkÉÉÄÄ«« nn°°TT nn¿¿ƒƒ ooªªnn∏∏ rr©©nnJJ nn’’ rrººooµµppJJÉÉ nn¡¡sseeooCCGG pp¿¿ƒƒ oo££ooHH øøuuee ººooµµnnLL nnôô rrNNnnCCGG oo¬¬∏∏ddGG nnhh

nn¿¿hh ooôôooµµ rr°°ûûnnJJ ººooµµss∏∏ nn©©nndd :πëædG |.78

:iôNCG ájBG ‘h

nn¿¿hh ooôôooµµ rr°°ûûnnJJ ÉÉ ssee kkÓÓ«« pp∏∏ nnbb nnII nnóó ppÄÄ rraannCC’’GG nnhh nnQQÉÉ nn°°üürrHHnnCC’’GG nnhh nn™™ rrªª ss°°ùùddGG ooººooµµnndd nnCCÉÉ nn°°ûûffnnCCGG …… ppòòssddGG nnƒƒ oogg nnhh :¿ƒæeDƒŸG |.78

GGòògg ..áá««ffÉÉããddGG ppôô rr°°ûûppYY ∫∫ÓÓNN ººààJJ IIQQƒƒ°°üüddGG ‘‘ IIOOQQGGƒƒddGG ää’’ÉÉªªààMM’’GG ππcc ..áá≤≤FFÉÉaa ááYYôô°°SS ääGGPP ääGGÒÒeeÉÉµµHH áá««JJƒƒ°°üüddGG ∫∫ÉÉÑÑ◊◊GG ππªªYY ôôjjƒƒ°°üüJJ ””

..ºº∏∏µµààff ÉÉææ∏∏©©ééjj áá««JJƒƒ°°üüddGG ∫∫ÉÉÑÑëë∏∏dd øø≤≤ààŸŸGG ºº««ªª°°üüààddGG


102

ÖÑ°ùdGh .¢VQC’G ≈∏Y ¿GÒ£dGh áMÉÑ°ùdGh …ô÷G ‘ äÉbƒ∏ıG ´ô°SCG äÉjQÉ≤ØdG Èà©J

Ò¨àj ’ »àdG ΩÉ¶©dG πãe á«°SÉb IOÉe øe ¿ƒµàj …òdG »ª¶©dG πµ«¡dG OƒLh ƒg ∂dP AGQh »°ù«FôdG

π°†ØH Iôªà°ùŸG ácô◊G π¡°ùJh ,É¡FÉîJQGh äÓ°†©dG ¢ü∏≤àd kÉ«dÉãe kÉªYO ΩÉ¶©dG Ωó≤J .É¡∏µ°T

.ácôëàŸG π°UÉØŸG

≈∏Y …ƒà– ’ »àdG É¡à«æH ÖÑ°ùH ,äÉjQÉ≤ØdG áYô°S øe πbCG áYô°ùH ∑ôëààa äÉjQÉ≤aÓdG ÉeCG

.ΩÉ¶Y

áµª°ùdG √òg õ«ªàJ .''áµª°S'' ≈YóJ É¡fCG ™e kÉeÉ¶Y É¡à«æH ‘ πª– ’ »àdG äÉjQÉ≤aÓdG øe QÉÑ◊G

Ωƒ≤J ∂«ª°S AÉ£Z É¡ª°ùL »£¨j . ¢ûgóŸG ΩÉ¶ædG Gòg ÖÑ°ùH IQhÉæŸG ≈∏Y ájOÉY ÒZ IQó≤Ã

Gòg ™aO á£°SGƒHh Égó°ùL ‘ AÉŸG ¿õN ™«£à°ùJ ó∏÷G Gòg â– IOƒLƒŸG äÓ°†©dG √òg á£°SGƒHh

¿Gƒ«◊G Gòg ¢SCGQ »ÑfÉL ≈∏Y óLƒj .QÉÑ◊G óæY kGóL Ió≤©e á«dB’G .áMÉÑ°ùdG ™«£à°ùJ AGQƒdG ¤G AÉŸG

¤EG äÉëàØdG √òg øe √É«ŸG πNóJ .Üƒ«÷G ¬Ñ°ûJ äÉëàa

ºK .º°ù÷G πNGO áfGƒ£°SCG πµ°T ≈∏Y ÚØjƒŒ

,ÒÑc §¨°V á°SQÉªÃ kGQƒa √É«ŸG √òg åØæoJ

√ÉŒ’G ‘ á©jô°ùdG ácô◊ÉH É¡d íª°ùj É‡

øe kGóL áªFÓe áMÉÑ°ùdG ‘ á«dB’G √òg .IódƒàŸG á«YÉŒQ’G Iƒ≤dG ÖÑ°ùH ¢ùcÉ©ŸG

¬«∏Y ≥∏£j …òdGh ÊÉHÉ«dG QÉÑ◊G π≤àæj .áeƒÁódGh áYô°ùdG :Úà«MÉfTodarodes

™™HHGGôôddGG ππ°°üüØØddGG

ááMMÉÉÑÑ°°ùùddGG ááªª¶¶ffCCGG

áájjOOGGóóJJQQ’’GG

øøee óó««°°üüddGG AAÉÉææKKCCGG kkGGÒÒÑÑcc kkÉÉªªYYOO QQÉÉÑÑ◊◊GG ááµµªª°°SS ≈≈≤≤∏∏ààJJ

√√òògg ≈≈≤≤ÑÑJJ ..ÉÉ¡¡ªª°°ùùLL ÉÉ¡¡HH õõ««ªªààjj »»ààddGG ääÉÉ°°ùùÛÛGG

ÜÜƒƒ««LL ππNNGGOO ááØØàà∏∏ee ••ƒƒ°°ùùddGG ¬¬ÑÑ°°ûûJJ »»ààddGG ääÉÉ°°SSÉÉ°°ùù◊◊GG

áá°°ùùjjôôaa ááµµªª°°ùùddGG ±±OOÉÉ°°üüJJ ÉÉeeóóææYY ..´QQPPCC’’GG ââ––

ááµµªª°°ùùddGG óóªªàà©©JJ ..ÉÉ¡¡££≤≤àà∏∏JJhh ääÉÉ°°SSÉÉ°°ùù◊◊GG √√òògg ≥≥∏∏££ooJJ

..((áá««ffÉÉªªKK ÉÉ¡¡YYƒƒªª››)) ÉÉ¡¡YYQQPPCC’’ øø≤≤ààŸŸGG ºº««ªª°°üüààddGG ≈≈∏∏YY

¿¿ÉÉWWôô°°ùùddGG ¥¥õõÁÁ ¿¿CCGG QQÉÉÑÑ◊◊GG ™™««££àà°°ùùjj iiôôNNCCGG áá¡¡LL øøee

,,IIQQÉÉ¡¡ÃÃ ¬¬eeóóîîàà°°ùùjj ……òòddGG √√QQÉÉ≤≤ææee áá££°°SSGGƒƒHH AAÓÓ°°TTCCGG ¤¤EEGG

êêGGôôîîàà°°SSGGhh ¿¿ÉÉWWôô°°ùùddGG ´QQOO ÖÖ≤≤KK øøee øøµµªªàà««aa

¬¬ffÉÉ°°ùù∏∏HH ππNNGGóóddGG ‘‘ OOƒƒLLƒƒŸŸGG ººëë∏∏ddGG36


104

Pacificus É¡dƒW ≠∏Ñj á∏MôH2000 áYô°ùH ºc2IÒ°ü≤dG äÉaÉ°ùŸG ‘h .á≤jô£dG √ò¡H É°S/ºc

≈àM ¬àYô°S ójõj ¿CG ¬æµÁ11 ¤EG É¡àYô°S π°üJ ¿CG øµÁ ´GƒfC’G ¢†©H .É°S /ºc30É°S/ºc.37

á«∏°†©dG äÉ°ü∏≤àdG øY èàæJ »àdGh kGóL á©jô°ùdG ¬JÉcôëH √AGóYCG QÉÑ◊G Öæéàj ¿CG øµÁ

¿ƒ∏H áØ«ãc AGOƒ°S áHÉë°S QÉÑ◊G ≥∏£j ,¿ÉeC’G ¿Éª°†d á©jô°ùdG ácô◊G »ØµJ ’ ÉeóæYh .á©jô°ùdG

Ühô¡d ±Éc øeR ƒgh ¿GƒK á©°†Ñd hó©dG È◊G Gòg ÅLÉØj .¬ª°ùL πNGO É¡Ñ«cÎH Ωƒ≤j È◊G

.∫É◊G ‘ È◊G áHÉë°S ∞∏N IOƒLƒŸG áµª°ùdG QOÉ¨J Éªæ«H ,QÉÑ◊G

å«M ,ΩÉ©£dG ¬°UÉæàbG ‘ QÉÑ◊G π©ØdG OQ ≈∏Y Ióªà©ŸG áMÉÑ°ùdGh ´ÉaódG áª¶fCG ó«ØJ ∂dòc

ó«≤©àdG ójó°ûdG …õcôŸG »Ñ°ü©dG ¬eÉ¶f Ωƒ≤j .IÒÑc áYô°ùH É¡à≤MÓeh ¬à°ùjôa áªLÉ¡e øe øµªàj

¬eÉ¶f º«ª°üJ ¿G Éªc. áMÉÑ°ùdG √òg πãŸ áeRÓdG á«∏°†©dG äGAÉîJQ’Gh äÉ°ü∏≤àdG º«¶æàH

á©jô°S ¢†jG á«∏ªY …CG ÜÓ≤à°SG äÉ«∏ªY QÉÑë∏d øeDƒj »°ùØæàdG ΩÉ¶ædG Gò¡a,‹Éãe º«ª°üJ »°ùØæàdG

.áMÉÑ°ùdG á«∏ªY ‘ AÉŸG ï°†d ájQhô°Vh »gh

Gòg Ωóîà°ùj kÉ°†jCG •ƒÑ£NC’G ,á«YÉŒQ’G á≤jô£dÉH íÑ°ùj …òdG ó«MƒdG ¿Gƒ«◊G ¢ù«d QÉÑ◊Gh

‘ É¡JÉbhCG º¶©e »°†≤J »¡a ,áMÉÑ°ùdG ‘ IôgÉe â°ù«d äÉbƒ∏ıG √ò¡a ∂dP ™e .áMÉÑ°ùdG øe ´ƒædG

.ôëÑdG ´Éb ‘ á≤«°†dG äGôªŸGh Qƒî°üdG ÚH ∫GƒéàdG

ºº°°SS’’GG ππªªëëjj ……òòddGG QQÉÉÑÑ◊◊GG

''''¢¢ùùjjQQÉÉ¨ddƒƒaa ƒƒ¨««ddƒƒdd'''' »»ªª∏∏©©ddGG

Loligo Vulgarisƒƒgg

øøªª°°††jj ..¬¬YYƒƒff OOGGôôaaCCGG ÚÚHH ôô¨°°UUCC’’GG

……OOGGóóJJQQ’’GG ááMMÉÉÑÑ°°ùùddGG ΩΩÉÉ¶¶ff ¬¬dd

¤¤EEGG ππ°°üüJJ ááYYôô°°ùùHH ∑∑ôôëëààddGG30

ÉÉ°°SS//ººcc.37

105

≈«ëj ¿hQÉg

øe •ƒÑ£NCÓd »∏NGódG ó∏÷G ¿ƒµàj

¥ƒa ™°VƒàJ äÓ°†©dG øe äÉ≤ÑW IóY

´GƒfCG áKÓK øª°†àJ äÉ≤Ñ£dG √òg .É¡°†©H

ájôFGódGh á«f’ƒ£dG :äÓ°†©dG øe áØ∏àfl

ΩÉ«b äÉ«æÑdG √òg π¡°ùJ .á«YÉ©°ûdGh

≥jôW øY äÉcô◊G øe ójó©dÉH •ƒÑ£NC’G

.É¡°†©Ñd É¡ªYOh É¡àfRGƒe

¢ü∏≤àJ kÉLQÉN AÉŸG åØæj ÉeóæY

∫hÉ– É¡fCG ÉÃh ,kÉ«f’ƒW ájôFGódG äÓ°†©dG

É‡ É¡°VôY øe ójõJ »¡a É¡ªéM ≈∏Y á¶aÉÙG

™æ“ ¬°ùØf âbƒdG ‘ .π«£à°ùj º°ù÷G π©éj

çhóM AÉæKCG AÉîJQG ádÉM ‘ á«YÉ©°ûdG äÓ°†©dG ≈≤ÑJ .ádÉ£à°S’G á«îJôŸG á«f’ƒ£dG äÓ°†©dG

¢ü∏≤àJ åØædG á«∏ªY ºàJ ¿CG ó©Hh .»LQÉÿG AÉ£¨dG ∂ª°S IOÉjR ¤EG …ODƒj É‡ ,á≤HÉ°ùdG á«∏ª©dG

øe AÉŸÉH √AÓàeGh AÉ£¨dG ≥bôJ ÖÑ°ùj É‡ ,•ƒÑ£NC’G hCG QÉÑ◊G ∫ƒW øe π∏≤Jh á«YÉ©°ûdG äÓ°†©dG

.ójóL

óóLLƒƒJJ áá««ff’’ƒƒ££ddGG ääÓÓ°°††©©ddGG øøYY kkÉÉ°°VVƒƒYY øøµµddhh ,,áájjôôFFGGOOhh áá««YYÉÉ©©°°TT ääÓÓ°°††YY QQÉÉÑÑ◊◊GG ºº°°ùùLL ‘‘ óóLLƒƒjj ,,••ƒƒÑÑ££NNCC’’GG óóææYY ∫∫ÉÉ◊◊GG »»gg ÉÉªªcc hh

ääÓÓ°°††©©ddGG OOhhõõJJ ÉÉ¡¡ffCCGG ¤¤EEGG ááaaÉÉ°°VVEEGG iiôôNNCC’’GG ääÓÓ°°††©©ddGG ¢¢üü∏∏≤≤ààJJ ÉÉeeóóææYY ,,OOóóªªààddGG øøee ¬¬ªª°°ùùLL ™™ææ““ áá≤≤ÑÑ££ddGG √√òògg ..±±ÉÉ««ddCC’’GG øøee áá≤≤ÑÑWW √√óóææYY

..áájjƒƒbb IIóóYYÉÉ≤≤HH áá««YYÉÉ©©°°ûûddGG

¢¢üü««∏∏≤≤ààHH ¬¬ªª°°ùùLL ••ƒƒÑÑ££NNCC’’GG »»ææëëjj

¬¬∏∏ggDDƒƒjj ÉÉ‡‡ áá««ff’’ƒƒ££ddGG ääÓÓ°°††©©ddGG iióóMMEEGG

..AAÉÉŸŸGG ‘‘ ááMMÉÉÑÑ°°ùù∏∏dd

á«f’ƒ£dG äÓ°†©dG

äÓ°†©dG

ájôFGódG á«YÉ©°ûdG äÓ°†©dG

ájôFGO äÓ°†Y

¢ü∏≤àdG á©jô°S äÓ°†Y

á«YÉ©°ûdG äÓ°†©dG

¢ü∏≤àdG áÄ«£H äÓ°†Y

á«Ø«d á≤ÑW


106

IIQQhhóóddGG CCGGóóÑÑJJ..QQÉÉÑÑ◊◊GG øøee ™™WWÉÉ≤≤eehh ááããaaÉÉææddGG IIQQhhóóddGG IIQQƒƒ°°üüddGG ‘‘ ôô¡¡¶¶JJ

))™™°°SSƒƒààddÉÉHH1 ∫∫óó©©ÃÃ ºº°°ùùéé∏∏dd »»LLQQÉÉÿÿGG ôô££≤≤ddGG OOóóªªààjj ..((10ººéé◊◊GG øøee %%

∫∫óó©©ÃÃ »»FFÉÉ££¨ddGG ∞∞jjƒƒééààddGG ººééMM øøee óójjõõjj ÉÉ‡‡ ,,»»©©««ÑÑ££ddGG22AAÉÉŸŸGG ππNNóójj ..%%

ππµµ°°TT ≈≈∏∏YY ÜÜƒƒÑÑffCCGG ∫∫ÓÓNN ôôÁÁhh ¢¢SSCCGGôôddGG »»ÑÑffÉÉLL ≈≈∏∏YY IIOOƒƒLLƒƒŸŸGG ääÉÉëëààØØddGG øøee

¤¤EEGG ºº°°ùù÷÷GG ôô££bb ¢¢††ØØîîææjj ,,≈≈∏∏YYCC’’GG √√óóMM ¤¤EEGG OOóóªªààddGG ππ°°üüjj ÉÉeeóóææYY ..™™ªªbb75)) ……OOÉÉ©©ddGG ººéé◊◊GG øøee %%2IICCÉÉééaa ΩΩÉÉªª°°üüddGG ‘‘ §§¨°°††ddGG OOGGOOõõjj ..((

∫∫OOÉÉ©©jj ÉÉee)) kkÉÉÑÑjjôô≤≤JJ AAÉÉŸŸGG ππcc êêôôîîjj ..≥≥aaóóààŸŸGG AAÉÉŸŸGG iiôô›› ≥≥∏∏¨ææ««aa ÜÜƒƒÑÑffCC’’GG ááëëààaa ≈≈∏∏YY OOƒƒLLƒƒŸŸGG »»∏∏NNGGóóddGG ΩΩÉÉªª°°üüddÉÉHH ™™aaóójj ÉÉ‡‡60¬¬ªªééMM øøee %%

)) ππNNGGóóddGG AAÉÉŸŸGG ≥≥jjôôWW øøYY »»©©««ÑÑ££ddGG ¬¬∏∏µµ°°TT ºº°°ùù÷÷GG óó««©©àà°°ùùjj..IIƒƒ≤≤HH êêQQÉÉÿÿGG ¤¤EEGG ÜÜƒƒÑÑffCC’’GG øøee ((»»©©««ÑÑ££ddGG3……PPDDƒƒJJ óóbb IIóóFFGGRR ääÉÉ°°üü∏∏≤≤JJ ……CCGG ..((

ÚÚHH ÉÉee QQôôµµààJJ ¿¿CCGG øøµµÁÁhh áá««ffÉÉKK ƒƒëëff ååØØææddGG áá««∏∏ªªYY ôôªªàà°°ùùJJ ..ááddƒƒ¡¡°°ùùHH ¥¥ƒƒ∏∏ııGG10-6..¢¢UUÉÉ°°üüààee’’GG áá∏∏MMôôee ÉÉ¡¡««aa ÉÉÃÃ óóMMGGƒƒddGG QQhhóóddGG ‘‘ ääGGôôee

∫∫óó©©ÃÃ ¬¬ªªééMM ¢¢üü∏∏≤≤ààjj AA§§ÑÑHH QQÉÉÑÑ◊◊GG ííÑÑ°°ùùjj ÉÉeeóóææYY90..»»∏∏°°UUCC’’GG ¬¬ªªééMM øøee %%

AÉŸG Ünô r°ùne áëàa

åaÉædG ÜƒÑfC’G

áØæYR

áîØàæŸG á«©°VƒdG

»LQÉÿG ÜƒãdG hCG »LQÉÿG AÉ£¨dG QGóL

á«∏NGódG AÉ°†YC’G

áª°ü∏¨dG

á°ü∏≤àŸG á«©°VƒdG

á«NÎ°ùŸG á«©°VƒdG

AÉŸG rÜnô r°ùne

AÉŸG åØf ÜƒÑfC’G áëàa

ÜƒÑfC’G

107

πªëj :±ÓàN’G ¢†©H ™e ,•ƒÑ£NC’G óæY ΩÉ¶ædG ∂dP QÉÑ◊G iód »∏°†©dG ΩÉ¶ædG ¬Ñ°ûj

ÚH .•ƒÑ£NC’G óæY IOƒLƒŸG á«f’ƒ£dG äÓ°†©dG øe k’óH ÜÉgE’G ≈ª°ùJ QÉJhC’G øe á≤ÑW QÉÑ◊G

êQÉNh πNGO ¿É«£¨J Úà≤ÑW øe QÉJhC’G √òg ∞dCÉàJ .ájôFGódG äÓ°†©dG óLGƒJ äÓ°†©dG √òg

™°VƒàJ Éªæ«H ,ájôFGódG äÓ°†©dG ™≤J Úà≤Ñ£dG ÚJÉg ÚH .á«f’ƒ£dG äÓ°†©dG πãe kÉeÉ“ º°ù÷G

. …OƒªY √ÉŒÉH ∂∏Jh √òg ÚH á«YÉ©°ûdG äÓ°†©dG

IIQQDDƒƒHH ÚÚ©©ddGG ∫∫óó©©JJ .. kkGGóóLL IIóó≤≤©©ee QQÉÉÑÑ◊◊GG ÚÚYY áá««ææHH ¿¿EEGG

ÉÉ¡¡ææµµÁÁ ..áá««µµÑÑ°°ûûddGG øøee áá°°SSóó©©ddGG ÜÜÎÎ≤≤JJ ÉÉeeóóææYY DDƒƒHHDDƒƒÑÑddGG

¥¥ÓÓZZEEÉÉHH ÚÚ©©∏∏dd OOQQGGƒƒddGG AAƒƒ°°††ddGG ººééMM ππjjóó©©JJ kkÉÉ°°††jjCCGG

ÖÖffÉÉLL ¤¤EEGG IIOOƒƒLLƒƒŸŸGG IIÒÒ¨°°üüddGG áá««££ZZCC’’GG ííààaahhCCGG

..ÚÚ©©ddGG

AAÉÉ°°††YYCC’’GG √√òògg OOƒƒLLhh ÒÒ°°ùùØØJJ øøµµÁÁ ’’ ™™ÑÑ££ddÉÉHH

¿¿ÉÉ°°ùùffEE’’GG ::ääÉÉbbƒƒ∏∏ııGG øøee ÚÚØØ∏∏ààflfl ÚÚYYƒƒff ‘‘ IIóó≤≤©©ŸŸGG

±±ÎÎYYGG óó≤≤dd ..QQƒƒ££ààddGG áájjôô¶¶ff AAƒƒ°°VV ≈≈∏∏YY QQÉÉÑÑ◊◊GGhh

..¬¬HHÉÉààcc ‘‘ GGòògg ááddÉÉëëàà°°SSÉÉHH øøjjhhQQGGOO38

pp ¢¢VV rrQQnnCC’’GG nnhh ppääGG nnhhÉÉ nnªª ss°°ùùddGG oo∂∂rr∏∏ooee pp¬¬∏∏dd nnhh

≈≈nn∏∏ nnYY oo¬¬∏∏ddGG nnhh ooAABBÉÉ nn°°ûûnnjj ÉÉ nnee oo≥≥oo∏∏ rrîînnjj ÉÉ nnªª oo¡¡nnæærr««nnHH ÉÉ nnee nnhh

llôôjjppóó nnbb mmAA rr»» nn°°TT uuππoocc :IóFÉŸG |17

´ÉÉaaóóddGG ááªª¶¶ffCCGGhh áájjOOGGóóJJQQ’’GG ááMMÉÉÑÑ°°ùùddGG ááªª¶¶ffCCGG ¿¿EEGG

ááÑÑbbÉÉããddGG áájjDDhhôôddGGhh ååØØææddGG ≈≈∏∏YY óóªªàà©©JJ »»ààddGG

¢¢üüFFÉÉ°°üüÿÿGG √√òògg ππcc ,,óó∏∏÷÷GG ¿¿ƒƒdd ÒÒ««¨JJ áá««ffÉÉµµeeEEGGhh

õõppéé©©ŸŸGG ≥≥∏∏ÿÿGG ≈≈∏∏YY áá°°ûûggóóee ππFF’’OO iiƒƒ°°SS »»gg ÉÉee.

≥≥∏∏££jj ááffôôŸŸGG áá««¨ÑÑ°°üüddGG ÜÜƒƒ««÷÷GG øøee óó∏∏÷÷GG ââ–– ááØØ««ããcc áá≤≤ÑÑWW óóLLƒƒJJ

hhCCGG QQÉÉÑÑ◊◊GG øøµµªªààjj áá≤≤ÑÑ££ddGG √√òògg ΩΩGGóóîîàà°°SSÉÉHH ..''''ääÉÉ¨««ÑÑ°°üüddGG'''' ÉÉ¡¡««∏∏YY

≈≈∏∏YY ôôccòòddGG ΩΩóóîîàà°°ùùjj ..»»LLQQÉÉÿÿGG óó∏∏÷÷GG ¿¿ƒƒdd ÒÒ««¨JJ øøee ••ƒƒÑÑ££NNCC’’GG

»»ààddGG ∂∂∏∏JJ øøYY ∞∞∏∏ààîîJJ êêhhGGõõààddGG óóææYY kkÉÉffGGƒƒddCCGG ∫∫ÉÉããŸŸGG ππ««ÑÑ°°SS

..……óóëëààddGG hhCCGG ∫∫ÉÉàà≤≤ddGG ‘‘ ÉÉ¡¡eeóóîîàà°°ùùjj

ÉÉeeóóææYYhh ,,¥¥QQRRCC’’GG ¿¿ƒƒ∏∏ddÉÉHH ¿¿ƒƒ∏∏ààjj ≈≈ããffCC’’ÉÉHH ôôccòòddGG ππ°°üüààjj ÉÉeeóóææYY

GGòò¡¡dd ¬¬LLGGƒƒŸŸGG ºº°°ùù≤≤ddGG ¿¿ƒƒ∏∏ààjj ∂∂ddPP AAÉÉææKKCCGG ôôNNBBGG ôôccPP ππNNóóààjj

ôôªªMMCC’’GG ¿¿ƒƒ∏∏ddGG QQÉÉÑÑ◊◊GG ΩΩóóîîàà°°ùùjj ..ôôªªMMCC’’GG ¿¿ƒƒ∏∏ddÉÉHH ππ««NNóóddGG

..áá««ddÉÉàà≤≤ddGG ∞∞bbGGƒƒŸŸGGhh ……óóëëààddGG ∞∞bbGGƒƒee ‘‘ ôôjjòòëëàà∏∏dd

ääGGôôFFÉÉ££ddGG CCGGóóÑÑee ¬¬ÑÑ°°ûûjj CCGGóóÑÑee ≈≈∏∏YY QQÉÉÑÑ◊◊GGhh ••ƒƒÑÑ££NNCC’’GG øøee ππcc iióódd ……OOGGóóJJQQ’’GG ááMMÉÉÑÑ°°ùùddGG ΩΩÉÉ¶¶ff ππªª©©jj

áá≤≤jjôô££HH ººªª°°UU óóbb »»∏∏°°††©©ddGG ΩΩÉÉ¶¶ææddGG ¿¿CCGG ÚÚÑÑààff ππeeCCÉÉààddGG øøee ππ««∏∏bb ™™eehh ,,ááKKÉÉØØææddGG

..kkááaaOOÉÉ°°üüee GGòògg ¿¿ƒƒµµjj ¿¿CCGG øøµµÁÁ ’’ ™™ÑÑ££ddÉÉHH .. kkÉÉeeÉÉ““ ¬¬ÑÑ°°SSÉÉææJJ

∂∂jjôô–– óóææYY AAÉÉŸŸGG ‘‘ ááµµªª°°ùùddGG ƒƒØØ££JJ ..QQÉÉÑÑ◊◊GG óóææYY ……OOGGóóJJQQ’’GG ááMMÉÉÑÑ°°ùùddGG ΩΩÉÉ¶¶ff ººYYOO ≈≈∏∏YY ºº°°ùù÷÷GGhh ´QQPPCC’’ÉÉHH §§««–– »»ààddGG áá≤≤««bbôôddGG áá≤≤ÑÑ££ddGG óóYYÉÉ°°ùùJJ

..∞∞bbƒƒààddGG AAÉÉææKKCCGG ííHHÉÉµµªªcc ππªª©©JJ ÉÉªªcc ƒƒØØ££ddGG AAÉÉææKKCCGG ºº°°ùù÷÷GG ááffRRGGƒƒee ≈≈∏∏YY ´QQPPCC’’GG ππªª©©JJ ,,iiôôNNCCGG áá¡¡LL øøee ..IIQQÉÉàà°°ùùddGG ¬¬ÑÑ°°ûûjj ……òòddGG AAÉÉ°°ûû¨ddGG GGòògg

| n¿ƒoæpbƒoj m Ω rƒ n≤ud läÉnjBG másHBG nO øpe tåoÑnj Éne nh rºoµp≤r∏ nN ‘ nh

:á«KÉ÷G4.

ΩΩÉÉ¶¶ff ‘‘ õõéé©©ee ºº««ªª°°üüJJ

ππªª–– ..QQÉÉÑÑ◊◊GG óóææYY ôôKKÉÉµµààddGG

kkÉÉëë££°°SSCCGG ááµµªª°°ùùddGG √√òògg ¢¢VVƒƒ««HH

∞∞jjhhÉÉééààddÉÉHH ¥¥ÉÉ°°üüààddÓÓdd ÉÉ¡¡∏∏ggDDƒƒJJ ááLLõõdd

¢¢üüàà““ ..QQÉÉëëÑÑddGG ¥¥ÉÉªªYYCCGG ‘‘ IIOOƒƒLLƒƒŸŸGG

¿¿CCGG ¤¤EEGG áá°°††««ÑÑddGG ‘‘ OOƒƒLLƒƒŸŸGG AAGGòò¨ddGG ááææLLCC’’GG

áá°°††««ÑÑddGG ÚÚææ÷÷GG ôô°°ùùµµjj ..¢¢ùù≤≤ØØ∏∏dd IIõõggÉÉLL ííÑÑ°°üüJJ

√√òògg »»ØØààîîJJhh ,,¬¬∏∏jjPP ‘‘ IIÉÉ°°TTôôØØddGG ¬¬ÑÑ°°ûûjj ÉÉee áá££°°SSGGƒƒHH

ππ««∏∏≤≤HH ¢¢ùù≤≤ØØddGG óó©©HH áá««°°UUÉÉÿÿGG3399..ππªª©©jj ÒÒ¨°°UU ºº««ªª°°üüJJ ππcc

..áá««¡¡ddEE’’GG IIQQóó≤≤ddGG ääÉÉjjBBGG øøee GGòògghh ¢¢UUÉÉNN ΩΩÉÉ¶¶ff ≥≥aahh

™ØJôJ á°ûgóe kÉ°TÉ°ûYCG »æÑJh ,áªMOõe äGôª©à°ùe ‘ ¢û«©J IÒ¨°U äÉbƒ∏fl ¢†«HC’G πªædG

Ωƒ≤j …òdG πeÉ©dG πªædG ¿CG ƒg ´ƒ°VƒŸG ‘ πgòŸG ¿CG ’EG .AÉæÑdG øa äGõé©e øe hóÑàd ¢VQC’G øY

.kÉeÉ“ ≈ªYCG πgòŸG AÉæÑdG Gò¡H

Iôª©à°ùe ‘ Oƒæ÷G øe äGóMh ∑Éæg .ó«≤©àdG ‘ ájÉZ kÉeÉ¶f ¢†«HC’G πªædG ¢ûY ΩÉ¶f hóÑj

¿ƒ∏JÉ≤e OƒæL óLƒj Éªc .áÑ«éY ™aGóÃ Iõ¡› Oƒæ÷G √ògh ,É¡æY ´ÉaódG ‘ á°üàfl ¢†«HC’G πªædG

¢Vƒ«Ñ∏d áµ∏ŸG áfÉ°†M øe kAGóàHG ;πªædG ¢TÉ°ûYCG πNGO …ôŒ á«∏ªY πc óªà©J .''ájQÉëàfG ¥ôa''h

óªà©Jh .Ú©aGóŸG Oƒæ÷G AGOCG ≈∏Y ,ô£ØdG OÉ°üëH AÉ¡àfGh ¿GQó÷Gh ¥ÉØfC’G AÉæÑH kGQhôe

áµ∏ŸG CGóÑJ .ôKÉµàdÉH ¿É«æ©j øjò∏dG áµ∏ŸGh ∂∏ŸG OƒLh ≈∏Y ¢†«HC’G πªædG Iôª©à°ùe ájQGôªà°SG

¤EG É¡dƒW π°üj óbh ,∫hC’G í«≤∏àdG ó©H ºî°†àdÉH9ÉeCG ,kÉeÉ“ êÉàfE’G ádBÉH ¬Ñ°TCG hóÑàd äGÎªàæ°S

≈≈ààMM ÈÈµµJJhh ¢¢††««HHCC’’GG ππªªææddGG ááµµ∏∏ee ïïØØààææJJ

¤¤EEGG ÉÉ¡¡ddƒƒWW ππ°°üüjj9GGòò¡¡ddhh ,,ºº°°SS

IIôôªª©©àà°°ùùŸŸGG OOGGôôaaCCGG øøee ááYYƒƒªª›› ¢¢üü°°üüîîààJJ

..ÉÉ¡¡àà°°SSGGôôMMhh ÉÉ¡¡ààjjòò¨JJhh ÉÉ¡¡ØØ««¶¶ææààHH

¢¢ùùeeÉÉÿÿGG ππ°°üüØØddGG

ππªªææddGG ääGGôôªª©©àà°°ùùee´ÉÉaaóóddGG ááªª¶¶ffCCGGhh ¢¢††««HHCC’’GG

áá««FFÉÉ««ªª««µµddGG

114

115

≈«ëj ¿hQÉg

á°UÉN áYƒª› óLƒJ ¢Vƒ«ÑdG ™°Vh iƒ°S É¡d πªY ’ É¡fCG ÉÃh .¿ÉµÃ áHƒ©°üdG øe íÑ°üàa É¡àcôM

‹GƒM áµ∏ŸG ™°†J .É¡Ø«¶æJh É¡eÉ©WEGh É¡H AÉæàYÓd πªædG øe30ÜQÉ≤j Ée :…CG ,Ωƒ«dG ‘ á°†«H ∞dCG

10ÚjÓe.É¡JÉ«M IÎa ‘ á°†«H

∫Éª©dG OGôaC’G QÉªYCG ìhGÎJh ,≈ªYCG ¬fƒc øe ºZôdG ≈∏Y ¢û©dG QƒeCÉH πeÉ©dG πªædG ºà¡j

Ωƒ≤J Éªæ«H ,¬«∏Y ®ÉØ◊Gh ¢†«HC’G πªædG ¢ûY AÉæÑH áæ«©e áYƒª› Ωƒ≤J .äGƒæ°S ™HQCG ¤EG çÓK ÚH

.áµ∏ŸGh QÉ¨°üdGh ¢Vƒ«ÑdG áÑbGôÃ iôNCG áYƒª›

,¥hòdGh º°ûdG πãe º¡°SGƒëH ¿ƒ∏°UGƒàjh ,áª¶æe äÉ©ªà› ‘ kÉ©e Iôª©à°ùŸG AÉ°†YCG ¢û«©j

Oó©H Ωƒ≤J ≥£æJ ’h ™ª°ùJ ’ »àdGh AÉ«ª©dG äÉbƒ∏ıG √òg .á«FÉ«ª«µdG äGQÉ°TE’G ∫OÉÑJ ºàj å«M

øY Gòg πc ,´ÉaódG äGQhÉæeh QÉ£NC’G øe ôjòëàdGh ,OÉ°ü◊Gh ,ó«°üdGh ,AÉæÑdG πãe ΩÉ¡ŸG øe

.á«FÉ«ª«µdG äGQÉ°TE’G ∫OÉÑJ ≥jôW

≥≥aahh áá««∏∏ÿÿGG ™™°°SSƒƒààJJ IIôôªª©©àà°°ùùŸŸGG ¿¿ÉÉµµ°°SS OOGGOOõõjj ÉÉeeóóææYYhh ,,¢¢VVQQCC’’GG íí££°°SS ≈≈∏∏YY ¬¬°°TTÉÉ°°ûûYYCCGG AAÉÉææÑÑHH ¢¢††««HHCC’’GG ππªªææddGG CCGGóóÑÑjj

ÚÚHHÉÉee ¤¤EEGG ππ°°üüjj ¿¿CCGG øøµµÁÁ ÉÉ¡¡YYÉÉØØJJQQGG ¿¿EEGG ≈≈ààMM ,,OOÉÉjjOORR’’GG GGòògg5-4..QQÉÉààeeCCGG


116

Iôª©à°ùŸG ¢Vô©àJ ÉeóæY .πªædG πcBGh πªædG ƒg ¢†«HC’G πªædG äGôª©à°ùe AGóYCG ô£NCG ¿EG

ôgÉe πJÉ≤e ¢†«HC’G »≤jôaE’G πªædG .á°UÉN ájQÉëàfG áë∏°SCG êôîJ øjhó©dG øjòg óMCG Ωƒég ¤EG

.AÓ°TCG ¤EG hó©dG º°ùL ∫ƒëj ¿CG ¬æµÁ IôØ°ûdG πµ°T É¡d ¿Éæ°SCÉH í∏°ùàj

á∏ªædG ºéëH É¡æe πc ¥ÉØfCG »LQÉÿG ⁄É©dGh ¢†«HC’G πªædG ¢ûY ÚH Ió«MƒdG ∫É°üJ’G á∏«°Sh

ÜÉÑdG ≈∏Y ∞≤j …òdG ¢SQÉ◊G õ«Á .''íjô°üJ'' ¤EG êÉàëj ¥ÉØfC’G √òg ÈY QhôŸG ¿CG ’EG ,IóMGƒdG

¢SCGQ …ODƒj ¿CG øµÁ .¬àëFGQ ≥jôW øY ’ ΩCG ¬fÉµ°S øe ¢û©dG ¤EG πNGódG ¿Éc GPEG Ée ádƒ¡°ùH

Ωƒég ¤EG ¢Vô©àdG ∫ÉM »Øa,kÉeÉ“ ºé◊G ‘ ihÉ°ùàJ »àdG ,¥ÉØfC’G √òg øe …C’ AÉ£¨dG QhO á∏ªædG

.É¡«a É¡°ShDhQ ô°ûëH á«LQÉÿG òaÉæŸG ó°ùJh ≥ØædG ‘ …ô≤¡≤dG πªædG Ò°ùJ

¢¢††««HHCC’’GG ππªªææddGG áá««ëë°°††JJ‘ ¬°ùØæH á«ë°†àdG ¬Jôª©à°ùe øY ´ÉaódG ‘ ¢†«HC’G πªædG É¡é¡àæj »àdG iôNC’G ¥ô£dG øe

∞∏àîj ájQÉëàf’G §£ÿG √òg ≥«Ñ£J ¿CG ’EG ,AGóYC’ÉH ôFÉ°ùÿG ¥É◊EGh É¡àeÓ°S ≈∏Y ®ÉØ◊G π«Ñ°S

‘ á«FGƒà°S’G äÉHÉ¨dG ‘ ¢û«©j …òdG ¢†«HC’G πªædG á£N hóÑJ :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .ôNBG ¤EG ´ƒf øe

Ö°ùM ''¢VQC’G ≈∏Y Ò°ùJ πHÉæb'' É¡fCÉch äGô°û◊G √òg ô¡¶J å«M .¢UÉN πµ°ûH IÒãe Éjõ«dÉe

…ƒàëj É¡ª°ùL πNGO kÉ°UÉN kÉ°ù«c πª– »¡a ,É¡cƒ∏°Sh É¡à«æH

A

B

C

ππªªææddGG ¢¢ûûYY ‘‘ áá∏∏eeÉÉµµààee ááªª¶¶ffCCGG óóLLƒƒJJ

áájjƒƒ¡¡ààddGG ááªª¶¶ffCCGG ,,∞∞««««µµààddGG ππããee ¢¢††««HHCC’’GG

¢¢VVôôØØooJJ ∂∂ddPP ≈≈∏∏YY IIhhÓÓYY ..ÖÖ««WWÎÎddGGhh

AAGGõõLLCCGG ∞∞∏∏ààflfl ‘‘ ááØØ∏∏ààflfl IIQQGGôôMM ääÉÉLLQQOO

ááLLQQOO ∞∞∏∏ààîîJJ ..ÉÉ¡¡««∏∏YY ®®ÉÉØØ◊◊GG ººààjjhh áá««∏∏ÿÿGG

¿¿ƒƒHHôôµµddGG óó««°°ùùccCCGG ÊÊÉÉKK ááÑÑ°°ùùffhh IIQQGGôô◊◊GG

áá««∏∏ÿÿGG ππNNGGOO ¿¿ÉÉµµŸŸGG ÖÖ°°ùùMM40.

AGƒ¡dG IÉæb iô›

™∏°V

äGƒæb

•É°ûeCG

ájô£a

ƒÑ≤dG

á«q∏©dG

™∏°V

áfÉ°†◊G IôéM

á«µ∏ŸG á«∏ÿG

áfÉ°†◊G IôéM

IóYÉ≤dG

Iõ«côdG

A: 860F (300C) – 2.7% CO2

B: 770F (250C) – 2.7% CO2

C: 750F (240C) – 0.8% CO2

117

≈«ëj ¿hQÉg

ÉeóæYh AGóYC’G πÑb øe Ωƒég ¤EG ¬°Vô©J óæY kGõLÉY ÉghóY π©éj »FÉ«ª«c Öcôe ≈∏Y

É‡ ájhÉØª∏dG áé°ùfC’G ô°ü©jh ¬æ£H äÓ°†Y ¢ü«∏≤àH ¢†«HC’G πªædG Ωƒ≤j ¬à°†Ñb hó©dG ºµëj

ÜƒæLh É«≤jôaEG ÜƒæL ‘ ¢†«HC’G πªædG è¡æj .ΩÉ°S ∂«ª°S ôØ°UCG πFÉ°ùH hó©dG π«∏ÑJ ¤EG …ODƒj

QGô°VCÉH ÖÑ°ùàJ Gòg É¡cƒ∏°ùH AÉ°†«ÑdG á∏ªædG ¿C’ ,kÉjQÉëàfG Ωƒé¡dG Gòg Èà©jh .kÉ¡HÉ°ûe kÉé¡f ÉµjôeCG

.Iõ«Lh IÎØH ∂dP ó©H É¡Jƒe ¤EG …ODƒj É‡ á«∏NGódG É¡Jõ¡LC’ á¨dÉH

.Oƒæ÷G IóYÉ°ùŸ ∫Éª©dG ≈àM πNóàj ,¢ù«WƒdG á«eÉM ácô©ŸG âfÉc GPEG

ºYGõŸG ¢†«HC’G πªædG iód á«ë°†àdG CGóÑeh áØ∏àıG ¥ôØdG øe áfhÉ©àŸG áµÑ°ûdG √òg ¢†MóJ

Iôµa Éæ«£©J á∏ãeC’G √òg ¿CG ≈∏Y IhÓY .''á°UÉÿG ¬à©àŸ ¢û«©j ¥ƒ∏fl πc'' :∫ƒ≤J »àdG á«æjhQGódG

¿Éc ƒdh ?kÉjóæL ¿ƒµJ ¿CG kÓãe AÉ°†«ÑdG á∏ªædG ÖZôJ GPÉª∏a , á°ûgóe Iõjô¨H ∑ôëàJ äÉbƒ∏fl øY

É¡d ¿Éc ƒd ?ÉgÒZ ¿hO ¢ùØædÉH á«ë°†àdG áª¡e πªëàJh π≤KC’G ¿ƒµJ ¿CG QÉàîJ GPÉª∏a QÉ«ÿG É¡d

‘ É¡°ùØæH »ë°†J ¿CG äQÉàNG É¡fCG k’óL Éæª∏°S ƒd .kÉØ«∏µJ É¡∏bCGh ΩÉ¡ŸG π¡°SCG äQÉàN’ QÉàîJ ¿CG

¿¿EEGG ≈≈ààMM ,,ÉÉ¡¡ææYY ´ÉÉaaóóddGG ‘‘ ¢¢††««HHCC’’GG ππªªææddGG áá««∏∏NN OOGGôôaaCCGG ≈≈ffÉÉØØààjj ..ππªªææddGG ππccBBGGhh ππªªææddGG ::¬¬FFGGóóYYCCGG óóddCCGG óó°°VV ááªª¶¶ææee ááccôô©©ee ¢¢††««HHCC’’GG ππªªææddGG ôôjjóójj

‘‘ ππNNóóJJ óóbbhh IIQQƒƒ°°üüddGG ‘‘ ππeeÉÉ©©ddGG ππªªææddGG hhóóÑÑjj ..AAGGóóYYCC’’GG ≈≈∏∏YY ÖÖ∏∏¨ààddGGhh OOƒƒææ÷÷GG IIóóYYÉÉ°°ùùŸŸ ááccôô©©ŸŸGG ‘‘ ¬¬°°ùùØØææHH »»≤≤∏∏jj ≈≈ªªYYCC’’GG ππeeÉÉ©©ddGG ππªªææddGG

..IIÒÒÑÑµµddGG ºº¡¡°°SShhDDhhôôHH øøjjõõ««ªªààŸŸGG OOƒƒææ÷÷GG ººYYóódd ááccôô©©ŸŸGG


øe ∫É«LC’G ¤EG …QÉëàf’G ∑ƒ∏°ùdG Gòg çQƒJ ¿CG π«ëà°ùŸG øe ≈≤Ñ«a ,Iôª©à°ùŸG øY ´ÉaódG

…CG èàæj ¿CG øµÁ ’h ≈ªYCG πeÉ©dG ¢†«HC’G πªædG .É¡∏ª– »àdG äÉæ«÷G ≥jôW øY É¡JOGQEÉH Égó©H

.¬JOGQEÉH á≤M’ ∫É«LCG

,Iôª©à°ùŸG √òg ‘ áfRGƒàeh áæ≤àe IÉ«M ºª°üj ¿CG ™«£à°ùj øe ƒg §≤a ¢†«HC’G πªædG ≥dÉN

¬«dEG ¬∏dG É¡H ≈MhCG »àdG äÉÑLGƒdÉH Ωƒ≤j ¢†«HC’G πªædG ¿EG .IOófi äÉ«dhDƒ°ùe äGP kÉbôa πµ°ûjh

Éne... :ËôµdG ¿BGô≤dG ‘ ¤É©J ∫ƒ≤j .OÉ¡àLGh óéH....ÉÉ nn¡¡ppàànn«« pp°°UUÉÉ nnææppHH llòò ppNNBBGG nnƒƒ oogg ss’’ ppEEGG mmáássHHBBGG nnOO øøppee| :Oƒg.56

ÌÌîîààddGG ™™ææee ááªª¶¶ffCCGGájô£ØdG äÉ«ë°†àdG ∞«XƒJ ‘ ¬ª°ùL πNGO IOƒLƒe á°UÉN áª¶fCG ¢†«HC’G πªædG Ωóîà°ùj

ìhô÷G πNGO áeÉ°S á«FÉ«ª«c OGƒe ïÑH ´GƒfC’G ¢†©H Ωƒ≤J :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .áKQGƒàŸG á«YÉaódGh

º°ùdG ™°†J å«M ''IÉ°TôØdG'' á«dBG iôNCG l´GƒfCG ≥Ñ£J Éªæ«H .É¡°†©J ÉeóæY ÉgAGóYCG É¡H Ö«°üJ »àdG

.IÉ°TôØc É«∏©dG áØ°ûdG káeóîà°ùe ¬µYóJh ºLÉ¡ŸG º°ùL ≈∏Y

√òg ¿ƒµJ .çÉfE’G ≥JÉY ≈∏Y »≤jôaE’G ¢†«HC’G πªædG óæY ¢û©dG øY ´ÉaódG á«dhDƒ°ùe ™≤J

` kÉªéM ÈcCG ¿ƒfƒµj IOÉYh ` ¿ƒ«µ∏ŸG ¢SGô◊G ÉeCG .kÉ«Ñ°ùf IÒ¨°U OƒæL »gh AÉ«ªY çÉfE’G

ÚM ‘ .á«µ∏ŸG á«∏ÿG ∫ƒNO øe π«NO …CG ¿ƒ©æÁh, »µ∏ŸG êhõdGh äÉbÒdÉH AÉæàY’ÉH ¿ƒeƒ≤«a

.¢û©dG Ö«JôJh ΩÉ©£dG ™ªL ‘ ∫Éª©dG QÉ¨°üdG Oƒæ÷G óYÉ°ùj

≠dÉÑdG ¢SCGQ

…óæ÷G ¢SCGôd »∏Ø°S ô¶æeÚ«∏Ø°ùdG ÚµØdG

…óæé∏d

(áeƒ°Sôe ÒZ á«ÑfÉ÷G IOQhC’G ) ìÉæ÷G IOQhCG

…óæ÷G ¢SCGQ πeÉ©dG ¢SCGQ ≠dÉÑdG ¢SCGQ

118

119

≈«ëj ¿hQÉg

IôØ°ûdÉc IOÉM kÉcƒµah ,¢ShÎdG ¬Ñ°ûJ kÉ°ShDhQ √OGôaCG ∂∏àÁ PEG ;∫Éà≤∏d »µ∏ŸG ¢Sô◊G ≥∏ oN

πàëj ¢SQÉ◊G º°ùL ‘ πFÉ°S óLƒj .´Éaó∏d Iõ¡›10á∏°ù∏°S øe πFÉ°ùdG Gòg ¿ƒµàjh ,¬fRh øe %

áMƒàØe á«JGQó«gƒHôc(alkenes and alkanes).‘ ¢SQÉ◊G É¡∏ªëj ¢SÉ«cCG ‘ πFÉ°ùdG Gòg ¿õîj

º¡d ÉgƒÑÑ°S »àdG AGóYC’G ìhôL πNGO πFÉ°ùdG Gòg ø≤ëH »µ∏ŸG ¢Sô◊G Ωƒ≤j .¬ª°ùL áeó≤e

.º¡cƒµa ΩGóîà°SÉH

⁄ .∫GDƒ°ùdG Gòg ≈∏Y áHÉLE’G GƒaôY ÉeóæY AÉª∏©dG ≥©°U ?hó©dG ≈∏Y πFÉ°ùdG Gòg ÒKCÉJ ƒg Ée

¬«∏Y ≥∏£j πªædG ΩÉ°ùLCG ‘ πFÉ°S óLƒj .ΩódG Ìîàd ™fÉe iƒ°S πFÉ°ùdG Gòg øµj"haemolymph",

≈Ø°û«d ΩódG ÌîJ ≈∏Y πª©dÉH IójóL á«FÉ«ª«c IOÉe CGóÑJ ,á∏ªædG ìôéoJ ÉeóæY .ΩódG πªY πª©j

IÌıG IOÉŸG √òg πªY π£©j ¢†«HC’G πªædG √RôØj …òdG πFÉ°ùdG .ìô÷G..RÉéYE’G ô°üà≤j ’h .¬JGP óëH õé©e ôeCG IÒ¨°üdG äÉbƒ∏ıG √òg πNGO ÌîJ ΩÉ¶f OƒLh ¿EG

√ò¡H ¬éàæJ »àdG AÉ°†YC’G ¤EG √Gó©àj πH ,Ìîà∏d á©fÉŸG IOÉŸG √òg √RGôaEG ≈∏Y ¢†«HC’G πªædG ‘

‘ ¢†«HC’G πªædG â«ªà°ùjƒd ≈àM ¬Jôª©à°ùe øY ´ÉaódG

‘ hóÑj .¬JÉ«M ∂dP ¬Ø∏c¢†«HC’G πªædG OGôaCG óMCG IQƒ°üdG

á∏ªædG ≈∏Y kÉLõd kÓFÉ°S RôØj ƒgh.áªLÉ¡ŸG


120

ó«cCÉàdÉH ¢†«HC’G πªædÉa ,áaOÉ°üŸG á≤jô£H ô°ùØj ¿CG øµÁ ’ Gò¡c ≥°SÉæJ ó«cCÉàdÉH .ádÉ©ØdG IQƒ°üdG

Gò¡d á∏£©ŸG IOÉŸG OGóYEÉH ∂dP ≈∏Y AÉæH Ωƒ≤jh ,πªædG óæY ΩódG ÌîJ á«dBG º¡Øj kÉ«FÉ«ª«c kÉŸÉY ¢ù«d

.óMC’G óMGƒdG ¬∏dG É¡≤∏N äÉbƒ∏ıG √òg ¿CG ‘ ∂°ûdG ¬«dEG ≈bôj ’ ôNBG π«dO Gòg .ΩÉ¶ædG

¢¢††««HHCC’’GG ππªªææddGG ááëë∏∏°°SSCCGGπªædG øe Oƒæ÷G πà≤j .¢†«HC’G πªæ∏d ø≤àŸG ≥∏ÿG ≈∏Y IÒãc πF’O ÉfóMCG óéj ¿CG øµÁ

IÒ¨°U kÉcƒµa GƒoÑpg oh áª¡ŸG √òg RÉ‚E’h .ºgOÉ°ùLCG ¬H ¿ƒcôØj …òdG º°ùdÉH ºgAGóYCG ¢†«HC’G

. ájô°ûM äGó«Ñe øjõîJh Ö«cÎH Ωƒ≤J ¿CG kÉ°†jCG Oƒæ÷G √ò¡d øµÁ .IÉ°TôØdÉc ájƒ∏Y kÉgÉØ°Th

¤EG π°üJ á«YÉaO πFGƒ°S ¿õîJ ¿CG É¡æµÁ á«LPƒªædG AÉ°†«ÑdG Iô°û◊G35»Øµj Gògh ,É¡fRh øe %

.πªædG øe ±’B’G πà≤d

GójQƒ∏a ‘ ¢†«HC’G πªædGProhinotermesá«dBG ∂∏àÁ

äÉ«FÉ«ª«c πªædG Gòg Ωóîà°ùj .º°ùdÉH ∂YódG

"nitroalkane"iôNC’G ´GƒfC’G øe ÒãµdG .áeÉ°S IOÉªc

±ÓàNG ƒg ´ƒ°VƒŸG ‘ ¢ûgóŸG ¿CG ’EG ,º°ùdG Ωóîà°ùj

:∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .Ωƒª°ùdG √òg πµd á«FÉ«ª«µdG Ö«cGÎdG

»≤jôaE’G ¢†«HC’G πªædG Ωóîà°ùjSchedorhinotermeskÉª°S

á«FÉ«ª«µdG IOÉŸG øe"vinylketones"πªædG Ωóîà°ùj Éªæ«H ,

IOÉe É«æ«c ‘ ¢†«HC’G"B- ketoaldehydes".

á∏°ù∏°ùdG ''Ωóîà°ùj ¢†«HC’G πªædG øe ôNBG ´ƒf ∑Éæg

''¿ƒàcÓdG'' hCG ''Î°SE’G'' ≈YóJ äÉ«FÉ«ª«ch ,º o°ùc á«Äjõ÷G

.äƒŸG ¤EG …ODƒJh ájƒ°†©dG äÉÄjõ÷G ™e QƒØdG ≈∏Y πYÉØàJ Ωƒª°ùdG √òg πc .á°UÉN áë∏°SCÉc

¢†«HC’G πªædG Iô°SCG AÉ°†YCG ÚÑL ≈∏Y óLƒjNasutitermitinae…ƒà– º«WGôÿG ¬Ñ°ûJ äGAƒàf

hó©dG √ÉŒÉH º«WGôÿG √òg AÉ°†«ÑdG á∏ªædG Oó°ùJ ô£ÿG ádÉM ‘ .É¡∏NGO ‘ á°UÉN ¢SÉ«cCG ≈∏Y

.»FÉ«ª«µdG ÉchRÉÑdG ìÓ°ùc kÉeÉ“ πª©j ìÓ°ùdG Gòg .ΩÉ°ùdG πFÉ°ùdG åØæJh41

ππªªææddGG ¢¢TTÉÉ°°ûûYYCCGG ΩΩÉÉeeCCGG ΩΩóó≤≤ààjj OOƒƒææ÷÷GG óóMMCCGG

´ƒƒff øøee ΩΩÉÉ°°SShh êêõõdd ππFFÉÉ°°SS ¢¢TTôôHH ΩΩƒƒ≤≤jjhh

..áá««FFÉÉ««ªª««µµddGG ááëë∏∏°°SSCC’’GG

121

≈«ëj ¿hQÉg

√ògh ,á«FÉ«ª«c áë∏°SCG ¿hO äóLh ób ''á«FGóÑdG AÉ°†«ÑdG á∏ªædG'' ¿EÉa ,Qƒ£àdG ájô¶f Ö°ùM

.á∏°üH ≥£æŸG ¤EG âÁ ’ ¢VGÎa’G Gòg ¿CG ’EG .Qƒ£àdG äÉLQO Ö°ùM ó©H Éª«a äóLh áë∏°SC’G

πc ¿ƒµJ ¿CG Öéj πH ,á«dÉ©a GP »ª°ùdG ΩÉ¶ædG ¿ƒµj »µd á«FÉ«ª«µdG IOÉŸG ôaƒJh OƒLh »Øµj ’

√òg ¿ƒµJ ¿CG Öéj ,iôNCG á¡L øe .á∏eÉµàŸG á«dÉ©ØdG øe ÖfÉL ≈∏Y º°ù∏d á©æ°üŸG AÉ°†YC’G

AÉ°†YCÓd áÑ°ùædÉH ôeC’G ∂dòc ,É¡«a º°ùdG ô°ûàæj ’ »µd º°ù÷G AGõLCG »bÉH øY ádhõ©e AÉ°†YC’G

»µ«fÉµ«e ΩÉ¶f ¤EG åaÉædG ÜƒÑfC’G êÉàëj .kÉ°†jCG ádhõ©eh ¿É≤JEÉH á∏µ°ûàe ¿ƒµJ ¿CG Öéj áYRƒŸG

,øeõdG ÈY Qƒ£àdG ≥jôW øY πµ°ûàJ ¿CG AÉ°†YC’G √òg πµd øµÁ ’ .á∏°üØæe äÓ°†Y ¬ªYóJ Ú©e

¤EG …ODƒj Gògh ,IóFÉØdG ËóY ¬∏c ΩÉ¶ædG Gòg π©éà°S á∏°ù∏°ùdG √òg øe IóMGh á≤∏M ¿Gó≤a ¿C’

â≤∏ oN ób √òg ''á«FÉ«ª«µdG áë∏°SC’G áª¶fCG'' ¿CG ƒg ó«MƒdG Ò°ùØàdG ¿EÉa ∂dòd .Iô°û◊G ¢VGô≤fG

πªædG ≥∏N ó≤d .''r≥∏nÿG'' ƒg kGOƒ°ü≤e kGÒHóJ ∂dP AGQh ¿CG »æ©j Gògh ,IóMGh á¶◊ ‘ É¡t∏c

√òg ΩÉ°ùLCG ‘ º°ùdG êÉàfE’ kGõcôe ¬∏dG ≥∏N ó≤d .IóMGh á¶◊ ‘ äÉbƒ∏ıG øe √Ò¨c ¢†«HC’G

:áÁôµdG ¬JÉjBG ‘ Gòg ¬∏dG ∞°Uh .É¡eGóîà°S’ ¥ô£dG π°†aCG É¡«dEG ≈MhCGh ,äÉbƒ∏ıG

nnƒƒ oogg nnhh pp ¢¢VV rrQQnnCC’’GGhh ppääGG nnhhÉÉ nnªª ss°°ùùddGG ‘‘ ÉÉ nnee oo¬¬nndd ooííuuÑÑ nn°°ùùoojj ≈≈nnææ rr°°ùùoo◊◊GG ooAAÉÉ nnªª rr°°SSnnCC’’GG oo¬¬nndd ooQQ uuƒƒ nn°°üüooŸŸGG ooÇÇ ppQQÉÉ nnÑÑddGG oo≥≥ppddÉÉ nnÿÿGG oo¬¬∏∏ddGG nnƒƒ oogg

ooºº«« ppµµnn◊◊GG ooõõjj ppõõ nn©©ddGG :ô°û◊G IQƒ°S |.24

122

ΩΩóó∏∏dd ááeeÉÉ¡¡ddGG ∞∞FFÉÉXXƒƒddGG™«°ûj ƒ¡a ¿GQhódG ‘ πFÉ°ùdG Gòg ôªà°SG ÉŸÉWh .IÉ«◊G ÉæeÉ°ùLCG íæª«d ¬∏dG ¬≤∏N πFÉ°S ΩódG

∫hDƒ°ùŸG ¬fEG .áeÉ°ùdG OGƒŸG øe º°ù÷G á«≤æàH áeRÓdG ájÉª◊G øeDƒjh AGò¨dGh IOhÈdGh A±ódG

¿GQó÷ áeRÓdG äÉª«eÎdÉH Ωƒ≤j ¬fCG ¤EG áaÉ°VEG ,º°ù÷G πNGO ä’É°üJ’G øY kÉÑjô≤J ó«MƒdG

.QGôªà°SÉH ΩÉ¶ædG Oóéàj Gòµgh ájƒeódG á«YhC’G

¿õj …òdG »©«Ñ£dG ¿É°ùfE’G º°ùL πªëj60 ÜQÉ≤j Ée ≠c5ádƒ¡°ùH QhóJ ΩódG øe äGÎ«d

áÑ°ùf ¿EÉa á«°VÉjôdG øjQÉªàdG hCG ¢†côdG á°SQÉ‡ ádÉM ‘ øµdh ,IóMGh á≤«bO ∫ÓN º°ù÷G AÉëfCG ‘

QhòL øe AGóàHG º°ù÷G øe ¿Éµe πc ‘ ΩódG Qhój .É¡aÉ©°VCG á°ùªN ¤EG ™ØJôJ √òg ¿GQhódG

å«ëH ´óÑe ¿É≤JEÉH âªª°U á«æÑH ™àªàJ ΩÉéMC’G áØ∏àfl á«YhCG πNGO ΩGóbC’G ™HÉ°UCG ≈àMh ô©°ûdG

IQGô◊G øe IôjÉ¨àe äÉ«ªc ó≤©ŸG ΩÉ¶ædG Gòg πªëj Éªc ,äÉÑ°SÎdG hCG ≥FGƒ©dG πµ°ûàH íª°ùJ ’

.AGò¨dGh

ÚÚéé°°ùùccCC’’GG ππeeÉÉMMÉjÓî∏d …Qhô°V ô°üæY Úé°ùcC’Éa .Éæd áÑ°ùædÉH IÉ«◊G äÉeƒ≤e ºgCG ƒg ¬°ùØæàf …òdG AGƒ¡dG

ÉjÓÿG ¤EG ÚàFôdG øe Úé°ùcC’G π≤f IQhô°V ÖÑ°S ƒg Gògh ,ábÉ£dG êÉàfE’ ΩRÓdG ôµ°ùdG ¥ô◊

.¢Vô¨dG Gòg Ωóîj ,Ö«HÉfC’G øe Ió≤©e áµÑ°T ¬Ñ°ûj …òdG ,¿GQhódG RÉ¡Lh

¢SOÉ°ùdG π°üØdG

ππFFÉÉ°°ùùddGG ::ΩΩóóddGG

IIÉÉ««ëë∏∏dd ÖÖggGGƒƒddGG

nn¿¿ƒƒ oobb uuóó nn°°üüooJJ nn’’ rrƒƒnn∏∏ nnaa rrºº ooccÉÉ nnææ rr≤≤nn∏∏ nnNN ooøørrëënnff :á©bGƒdG|57.


124

∫∫ƒƒWWCCGG

¬¬ffCC’’ ,,ÉÉggGGƒƒbbCCGG ƒƒgg ÚÚjjGGôô°°ûûddGG

¤¤EEGG ÚÚéé°°ùùccCC’’ÉÉHH »»ææ¨ddGG ΩΩóóddGG ™™jjRRƒƒJJ øøYY ∫∫hhDDƒƒ°°ùùee

AAÉÉ°°††YYCCGG øøee ΩΩóóddGG ππ≤≤ff øøYY ááddhhDDƒƒ°°ùùªªaa IIOOQQhhCC’’GG ÉÉeeCCGG ,,ºº°°ùù÷÷GG AAÉÉëëffCCGG

øøYY ááddhhDDƒƒ°°ùùŸŸGG áájjôô©©°°ûûddGG áá««YYhhCC’’GG ‘‘ áá««¡¡ddEE’’GG IIQQóó≤≤ddGG ≈≈∏∏ééààJJhh ..ÖÖ∏∏≤≤ddGG ¤¤EEGG ºº°°ùù÷÷GG

..ºº°°ùù÷÷GG ‘‘ IIóó««©©ÑÑddGG øøccÉÉeeCC’’GG ¤¤EEGG ΩΩóóddGG ∫∫ÉÉ°°üüjjEEGG

á«∏N πch ,Úé°ùcC’G AGôª◊G ájƒeódG ÉjÓÿG πNGO IOƒLƒŸG ΩódG ÜÉ°†N äÉÄjõL πª–

ƒëf πª– ¢Uô≤dG πµ°T ¬Ñ°ûJ »àdG AGôª◊G ΩódG ÉjÓN øe300ÜÉ°†N) ÚHƒ∏Zƒª«g A…õL ¿ƒ«∏e

√Qô– πH Ö°ùëa Úé°ùcC’G πª– ’ »¡a ,πª©dG øe kÉæ≤àe kÉeÉ¶f AGôª◊G ΩódG ÉjÓN …óÑJ .(ΩódG

AGôª◊G ΩódG ÉjÓN Ωó≤J á£«°ûædG äÓ°†©dG ÉjÓN :∂dP ≈∏Y ∫Éãe ,kÉjQhô°V ∂dP ¿Éc Éª∏c kÉ°†jCG

¤EG ¬H IóFÉY ôµ°ùdG ¥GÎMG øY èàæj …òdG ¿ƒHôµdG ó«°ùcCG ÊÉK πª–h ,áé°ùfC’G ¤EG Úé°ùcC’G

.áé°ùfC’G ¤EG √òNCÉJh Úé°ùcC’ÉH ójóL øe É¡WÉÑJQG ó«©J ∂dP ó©H .∑Éæg ¬cÎJh ÚàFôdG

(¿Éjô°T)

á≤Ñ£dG

á«LQÉÿG

áªYÉf áæ«îK á∏°†Y

≈£°SƒdG á≤Ñ£dG

áªYÉf á≤«bQ á∏°†Y(áæ£Ñe ÉjÓN) á«∏NGódG áfÉ£ÑdG

ΩÉª°U

(ójQh)

(…ô©°T AÉYh)

äÉjƒf

áæ£ÑŸG ÉjÓÿG øe IOôØe á≤ÑW

AÉ°†«H á«Ø«d áé°ùfCG

áfôe

≈«ëj ¿hQÉg

..áájjƒƒeeóóddGG áá««YYhhCC’’GG áá««∏∏°°††©©ddGG ááéé°°ùùffCC’’GG øøee áá≤≤ÑÑWW ∞∞∏∏¨JJ

øøee óójjõõjj ÉÉ‡‡ ,,≥≥««°°VVCCGG AAÉÉYYƒƒddGG ííÑÑ°°üüjj áá∏∏°°††©©ddGG ¢¢üü∏∏≤≤ààJJ ÉÉeeóóææYY

¿¿ÉÉjjôô°°TT øøee kkÉÉ©©££≤≤ee ÚÚªª««ddGG ¤¤EEGG ππµµ°°ûûddGG QQƒƒ°°üüjj ..ΩΩóóddGG §§¨°°VV

∫∫ƒƒMM óóLLƒƒjj .. kkÉÉLLhhÉÉªªààee »»∏∏NNGGóóddGG ¬¬ëë££°°SS hhóóÑÑjj åå««MM ≥≥««°°††ààee

..((¥¥QQRRCCGG)) ÜÜÉÉ°°üüYYCCGGhh ((ôôªªMMCCGG)) áá««∏∏°°††YY QQÉÉJJhhCCGG ÊÊÉÉjjôô°°ûûddGG AAÉÉYYƒƒddGG

Ö°üY

á∏°†Y

§§¨°°††ddGG ááffRRGGƒƒee ππFFÉÉ°°SS ÚLhÎ«ædG ó«°ùcCG …OÉMCG RÉZ Úé°ùcC’G ¤EG áaÉ°VEG ΩódG ÜÉ°†N äÉÄjõL πª–(NO).

kÉ°†jCG ΩódG ÜÉ°†N º¶æj .QGôªà°SÉH kGÒ¨àe íÑ°ü«°S ΩódG §¨°V ¿EÉa ΩódG ‘ RÉ¨dG Gòg ôaƒàj ⁄ GPEG

Gòg Qó°üe ¿CG á°ûgódG Òãj Ée .ÚLhÎædG ó«°ùcCG …OÉMCG á£°SGƒH áé°ùfC’G ¤EG á∏°UGƒdG ΩódG á«ªc

´Gh π≤Y ’h ÆÉeO ’h É¡d ÚYCG ’ äGQòdG øe áYƒª› :…CG äÉÄjõ÷G øe kGOóY ’EG ¢ù«d ''º«¶æàdG''

á≤∏£ŸG á«¡dE’G áªµ◊G ájBG ’EG ƒg Ée ÉæeÉ°ùLCG ‘ äGQòdG øe áYƒª› √Oƒ≤J …òdG º«¶æàdG Gòg .ôµØj

.¿É≤JE’G Gò¡H ÉæeÉ°ùLCG ≥∏N …òdG ≥dÉî∏d

kkÓÓFFÉÉ°°SS ΩΩóóddGG ¿¿ÉÉµµdd kkGGOOƒƒLLƒƒee ÖÖ∏∏≤≤ddGG øøµµjj ⁄⁄ ƒƒdd

..¬¬dd ≈≈ææ©©ee ’’ kkÉÉLLõõdd

125


126

‹‹ÉÉããee ºº««ªª°°üüààHH ÉÉjjÓÓNN≈∏Y ôcòdG ÜÉ°ûdG ΩO …ƒàëj .ájƒeódG ÉjÓÿG øe ≈ª¶©dG á«ÑdÉ¨dG AGôª◊G ΩódG ÉjÓN πµ°ûJ

30¿ƒd »£©J »àdG »g ÉjÓÿG √òg h ,Ωób Iôc Ö©∏e CÓªàd »ØµJ á«ªc »gh ,AGôªM á«∏N ¿ƒ«∏H

. ó∏÷Gh ΩódG

á«YhC’G πNGO §¨°†æJ ¿CG É¡æµÁ á≤FÉØdG É¡àfhôe ÖÑ°ùHh , ¢UGôbC’G πãe AGôª◊G ÉjÓÿG hóÑJ

øe áØ∏àfl ≥WÉæÃ ≥°üà∏à°S É¡fEÉa IÒÑµdG áfhôŸG √ò¡H øµJ ⁄ GPEG ÉeCG .á≤«bódG äÉëàØdGh ájô©°ûdG

ƒëf …ô©°ûdG AÉYƒdG ô£b ≠∏Ñj .º°ù÷G5 AGôª◊G á«∏ÿG ô£b ≠∏Ñj Éªæ«H ,Îehôµ«e5^7) Îehôµ«e

…hÉ°ùj Îehôµ«ŸG1.(Îª«∏«ŸG øe ∞dCG øe

¢†©H …ôµ°ùdG ¢Vôe ‘ ¿ƒãMÉÑdG ≈£YCG ?áfhôŸG √ò¡H AGôª◊G ÉjÓÿG ≥∏îJ ⁄ ƒd çóëj GPÉe

√òg .É¡àfhôe …ôµ°ùdG ≈°Vôe óæY AGôª◊G ΩódG ÉjÓN ó≤ØJ å«M ,∫GDƒ°ùdG Gòg ≈∏Y äÉHÉLE’G

ób Gògh Ú©dG áé°ùfCG πãe á≤«bôdG áé°ùf’CG ‘ ájƒeódG äGÌîàdG çhó◊ á°UôØdG »£©J ádÉ◊G

.≈ª©dG ¤EG …ODƒj

»»µµ««JJÉÉeeƒƒJJhhCC’’GG ÇÇQQGGƒƒ££ddGG ΩΩÉÉ¶¶ff AGôª◊G ájƒeódG á«∏ÿG IÉ«M ôªà°ùJ120ºàJ ó≤ØdG Gòg .∫Éë£dG ≥jôW øY ìô£J Égó©Hh kÉeƒj

êÉàfEG ºàj ájOÉY ±hôX â– .IójóL ÉjÓÿ ôªà°ùŸG êÉàfE’ÉH ¬àfRGƒe5^2‘ AGôªM á«∏N ¿ƒ«∏e

ÚàjƒHhÌjQEG ¬«∏Y ≥∏£j ¿ƒeôg º¶æj .∂dP IQhô°†dG â°†àbG PEG ójõj ¿CG øµÁ ºbôdG Gògh ,á«fÉãdG

''erythropoietin'‘ ±ÉYQ hCG çOÉM ‘ Oƒ≤ØŸG ΩódG á«ªc ¢†jƒ©J ºàj å«M ,êÉàfE’G iƒà°ùe '

óæY :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏©a .AGƒ¡dG ‘ Úé°ùcC’G ∫ó©e ¢ü≤f GPEG êÉàfE’G ∫ó©e OGOõj ∂dòc .∫É◊G

≈°übCÉH OƒLƒŸG Úé°ùcC’G øe IOÉØà°SÓd kÉ«µ«JÉeƒJhCG AGôLE’G Gòg º°ù÷G òîàj ,∫ÉÑ÷G ≥∏°ùJ

.´ÉØJQ’G OGORG Éª∏c ¢†ØîæJ Úé°ùcC’G áÑ°ùf ¿C’ ,√OhóM

‹‹ÉÉããŸŸGG ππ≤≤ææddGG ΩΩÉÉ¶¶ffπFÉ°S »g ÉeRÓÑdG .ájƒeódG ÉjÓÿG ‘ IOƒLƒŸG iôNC’G OGƒŸG øe kGÒÑc kGOóY ÉeRÓÑdG πª–

127

≈«ëj ¿hQÉg

πµ°ûj ,»≤f ô˘Ø˘°UCG5.…OÉ©˘dG º˘°ù÷G ¿Rh ø˘e %

øª°†àj …òdG πFÉ°ùdG Gòg …ƒàëj90¬fRh øe %

¿ƒ˘gOh äÉ˘jô˘µ˘°Sh ¿OÉ˘©˘eh ìÓ˘eCG ≈˘∏˘Y ,AÉ˘e

äÉæ«JhôH ¢†©H .áØ∏àıG ÚJhÈdG ´GƒfCG øe äÉÄeh

É¡∏ª–h ¿ƒgódG §HôH Ωƒ≤J á∏bÉf äÉæ«JhôH »g ΩódG

√ò¡H ¿ƒgódG äÉæ«JhÈdG πª– ⁄ GPEG .áé°ùf’G ¤EG

πc ‘ »FGƒ°ûY πµ°ûH ƒØ£J ±ƒ°S É¡fEÉa ,á≤jô£dG

.kÉMƒàØe áµ∏¡ŸG ¢VGôeC’G ΩÉeCG ≥jô£dG íÑ°ü«d ¿Éµe

π˘eÉ◊G QhO É˘eRÓ˘Ñ˘dG ‘ äÉ˘fƒ˘eô˘¡˘dG …ODƒ˘˘J

AÉ°†YC’G ÚH ∫É°üJ’G π«¡°ùà˘H Ωƒ˘≤˘J »˘gh .¢UÉÿG

.á«FÉ«ª«µdG πFÉ°SôdG ≥jôW øY ÉjÓÿGh

ƒ˘g É˘eRÓ˘Ñ˘dG ‘ kÉ˘eÉ˘MORG äÉ˘fƒ˘eô˘˘¡˘˘dG ÌcCG

™e ¿ƒeô¡dG Gòg §ÑJôj .πbÉf ¿ƒeôg ƒgh ,ÚeƒÑdC’G

,ÚÑHhÒ∏«ÑdG ,äÉfƒeô¡dG ,∫hÎ°ùdƒµdG πãe ¿ƒgódG

∑Îj .Ú∏°ùæÑdG πãe ájhOC’Gh ,áeÉ°ùdG AGôØ°üdG á∏«ÑdG

OGƒŸG òNCÉjh óÑµdG ‘ á˘eÉ˘°ùdG OGƒŸG ¿ƒ˘eô˘¡˘dG Gò˘g

.É¡LÉà– »àdG áæµeC’G ¤EG á«FGò¨dG

øe íÑ°üj ,AÉ˘«˘°TC’G √ò˘g π˘c π˘eCÉ˘à˘f É˘eó˘æ˘Y

ÚH õ««ªàdG ≈∏Y óMGƒdG ÚJhÈdG IQó≤e ¿EG.á∏gòe π«°UÉØàH ≥∏N ób º°ù÷G ¿CG Éæjód í°VGƒdG

IQÉ°TEG ƒ¡d É¡Áó≤J ºàj ¿CG Öéj »àdG á«ªµdGh ¿É˘µŸG ó˘jó–h á˘jhOC’Gh äÉ˘fƒ˘eô˘¡˘dGh ¿ƒ˘gó˘dG

π°UCG øe äGô°ûY ’EG »g Ée á°ûgóŸG á∏ãeC’G √òg ¿EG .ΩÉ¶ædG Gò¡d ø≤àŸG º«ª°üàdG ≈∏Y áë°VGh

ΩÉé°ùfÉH πª©J äÉÄjõ÷G øe äÉfƒ«dôJ ;º°ù÷G ‘ çó– »àdG á«FÉ«ª«cƒ«ÑdG çOGƒ◊G øe ±’B’G

ºMQ ‘ πµ°ûàJ IóMGh á«∏N øe AõL øe äÉÄjõ÷G √òg êôîJ ™bGƒdG ‘ .ÉæeÉ°ùLCG πNGO ¢ûgóe

¿É°ùfE’G ≥∏N …òdG ≥dÉÿG áª¶Y ≈∏Y π«dO …ô°ûÑdG º°ù÷G ‘ ΩÉ¶ædG Gòg ¿CG í°VGƒdG øe .ΩC’G

.AÉŸG øe á£≤f øe

¿¿ƒƒ««∏∏jjôôJJ ááÄÄŸŸGG øøee áá««∏∏NN ππcc ÊÊGGQQhhóóddGG ΩΩÉÉ¶¶ææddGG ……òò¨jj

IIQQƒƒ°°üüddGG ‘‘ ..……ôô°°ûûÑÑddGG ºº°°ùù÷÷GG ππµµ°°ûûJJ »»ààddGG áá««∏∏NN

ΩΩóóddGG ≈≈∏∏YY áádd’’óó∏∏dd AAGGôôªª◊◊GG áá««YYhhCC’’GG ôô¡¡¶¶JJ √√ÓÓYYCCGG

≈≈∏∏YY áádd’’óó∏∏dd ¥¥QQRRCC’’GG ¿¿ƒƒ∏∏ddGG ôô¡¡¶¶jj ÉÉªªææ««HH ,,óó°°ùùccDDƒƒŸŸGG

..óó°°ùùccDDƒƒŸŸGG ÒÒZZ ΩΩóóddGG

Gdû°ôjÉ¿ Gdù°ÑÉJ»

…ô¡HC’G ¢Sƒ≤dG

Ö∏≤dG

±ƒLC’G ójQƒdG

ô¡HC’G

»LGOƒdG ójQƒdG

ájƒFôdG á«YhC’G

ájóÑµdGh ájƒ∏µdG á«YhC’G

»ª°†¡dG RÉ¡÷G á«YhCGh

á«Øbô◊G ÚjGô°ûdGh á«YhC’G

IOQhC’G

ÚjGô°ûdGh

ájòîØdG

ÚjGô°ûdGh á«YhC’G

ájƒÑæ£dG

…ó°†©dG ¿Éjô°ûdG


128

áá°°UUÉÉNN ººµµ–– ääÉÉ««ddBBGGÚjGô°ûdG øe AGò¨dG È©j ¿CG ¢VÎØŸG øe

¥GÎNG øe øµªàj ≈àM ,ÊÉjô°ûdG QGó÷G ÈY

IOƒLƒŸG äÉeÉ°ùŸG ¿CG ™e .±ó¡dG áé°ùfC’G

’ ¬fCG ’EG , kGó˘L IÒ¨˘°U ¿É˘jô˘°ûdG QGó˘L ≈˘∏˘Y

.É¡°ùØf AÉ≤∏J øe ¬«dEG πNóJ ¿CG IOÉe …C’ øµÁ

.∫ƒNódG Gòg π¡°ùj …òdG ƒg ΩódG §¨°V ¿EG

¤EG È©J »àdG á«FGò¨dG äÉÄjõ÷G ÖÑ°ùJ ∂dP ™e

‘ kÉªî°†J ΩRÓdG øe ÈcCG äÉ«ªµH áé°ùfC’G

≈∏Y ®ÉØë∏d á°UÉN á«dBG óLƒJ Gò¡d .áé°ùfC’G

øe ÈcCG ƒ¡a ''ÚeƒÑdC’G'' á«dhDƒ°ùe √òg .ΩódG ¤EG ójóL øe πFÉ°ùdG Öë°Sh ,ΩódG §¨°V ¿RGƒJ

øµj ⁄ GPEG .áéæØ°SE’G πãe ΩódG øe AÉŸG ¢UÉ°üàe’ »Øµj ÉÃ ¿Éjô°ûdG QGóL ≈∏Y IOƒLƒŸG äÉeÉ°ùŸG

.AÉŸG ‘ áYƒ≤æŸG áaÉ÷G AÉ«dƒ°UÉØdG áÑëc ïØàæ«°ùa º°ù÷G ‘ ÚeƒÑdCG ∑Éæg

¤EG π∏°ùàj ¿CG π«NO …C’ ìƒ˘ª˘°ùŸG ÒZ ø˘ª˘a .á˘∏˘cÉ˘°ûdG √ò˘g ≈˘∏˘Y Ò°ùJ ’ Qƒ˘eC’G ¿CG ’EG

ÉjÓî∏d kGÒÑc kGQô°V ÖÑ°ùJ â∏NO GPEG É¡H ÜƒZôŸG ÒZ OGƒŸG ¿C’ ,áHÉbQ ¿hO á«ZÉeódG áé°ùfC’G

äÉ≤ÑW ≥∏¨J å«M ,Qô°†dG ¬H ≥ë∏J ób »àdG ä’ÉªàM’G πc øe »ªfi ÆÉeódG ¿EÉa ∂dòd .á«Ñ°ü©dG

¢û«àØJ á≤£æe È©J É¡fCÉch äÉeÉ°ùŸG √òg øe ájQhô°†dG OGƒŸG πc È©J .äÉeÉ°ùŸG áØ«ãµdG á«∏ÿG

.º°ù÷G ‘ á«°SÉ°ùM ÌcC’G ƒ°†©dG ¤EG á«FGò¨dG OGƒª∏d ¿RGƒàe ≥aóJ π¡°ùj É‡ ,á«æeCG

ºº°°ùù÷÷GG ääÉÉàà°°SSƒƒeeôôJJIQGô◊G ΩódG πªëj ,iôNC’G OGƒŸGh äÉæ«eÉà«ØdGh AGôª◊G ΩódG ÉjÓNh Ú qª t°ùdG øY kGó«©H

IQGôM áLQO ™e ≥aGƒàdÉH º°ù÷G IQGôM áfRGƒeh ™jRƒJ ¿EG .ÉjÓÿG ‘ ábÉ£∏d Iódƒe iôNCG OGƒeh

Éfô©°ûd ,ÉæeÉ°ùLCG ‘ IQGô◊G ™jRƒàd ΩÉ¶f ∑Éæg øµj ⁄ ƒ∏a .á«ªgC’G øe IÒÑc áLQO ≈∏Y ôeCG §«ÙG

kGÒÑc kGQô°V ÖÑ°ùj É‡ , kGOQÉH Éæª°ùL »bÉH ≈≤Ñj Éªæ«H ,É¡∏ª©à°ùf ÉeóæY ÉæjójCG IQGôM ‘ ójó°T ´ÉØJQÉH

RÉ¡÷Gh º°ù÷G AÉëfCG ™«ªL ≈∏Y hÉ°ùàe πµ°ûH IQGô◊G ™jRƒJ ºàj Gò¡d .ÜÓ≤à°S’G á«∏ªY ‘

IIÌÌÿÿGG ââ∏∏µµ°°ûûJJ GGPPEEGG

IIOOQQhhCC’’GG ‘‘ áájjƒƒeeóóddGG

ääôôªªàà°°SSGGhh áá««∏∏««∏∏ccEE’’GG

¤¤EEGG »»¡¡ààææàà°°ùùaa ,,™™°°SSƒƒààddÉÉHH

¥¥õõªªààJJ ..((≈≈∏∏YYCCGG)) áá««ÑÑ∏∏bb ááeeRRCCGG

¢¢††©©HH ‘‘ áá««ÑÑ∏∏≤≤ddGG ááéé°°ùùffCC’’GG

´ÉÉØØJJQQGG ÖÖÑÑ°°ùùHH ¿¿ÉÉ««MMCC’’GG

øøee ΩΩóóddGG ™™aaóóææjj ..§§¨°°††ddGG

øøee êêôôîîjj ¬¬ffCCÉÉcchh ÖÖ∏∏≤≤ddGG

..((ππØØ°°SSCCGG)) ΩΩƒƒWWôôNN

»°ùØæàdG RÉ¡÷G πª©j .ôeC’G Gòg π q¡°ùj …òdG ƒg ÊGQhódG

ÉeóæY á«dÉ©a ÌcCG πµ°ûH

ºî°†àJ Éªc ,ΩÉY πµ°ûH º°ù÷G IQGôM áLQO ™ØJôJ

IóFGõdG IQGô◊G ≥aóàH íª°ùàd ó∏÷G â– ájƒeódG á«YhC’G

ÌcCG É˘æ˘¡˘Lh í˘Ñ˘°üj ÖÑ˘°ùdG Gò˘¡˘d .»˘LQÉÿG §˘˘«ÙG ¤EG

.áØ«æY á«∏°†Y äÉWÉ°ûf ¢SQÉ‰ hCG ¢†côf ÉeóæY kGQGôªMG

É‡ ó∏÷G â– ájƒeódG á«YhC’G ¢ü∏≤ààa OQÉÑdG ƒ÷G ‘ ÉeCG

ó°TC’G á≤£æŸG ¤EG á≤aóàŸG ΩódG á«˘ª˘c ¢UÉ˘≤˘fEG ‘ º˘gÉ˘°ùj

É¡JÉjƒà°ùe ≈fOCG ‘ º°ù÷G IOhô˘H í˘Ñ˘°üJ Gò˘µ˘gh kIQGô˘M

OQÉÑdG ƒ÷G ‘ ¢†«HC’G ¬LƒdG ¿ƒd AGQh ÖÑ°ùdG ¿EG .áæµªŸG

.kÉ«µ«JÉeƒJhCG º°ù÷G Égòîàj »àdG äÉWÉ«àM’G ƒg

Éª¡e ,ÊGQhódG RÉ¡÷G ‘ ¬˘fÉ˘µ˘e ò˘NCÉ˘j çó˘M π˘c

A»°T πc .ó«≤©àdG ájÉZ ‘ á«∏ªY ™bGƒdG ‘ ƒg ,¬àbO â¨∏H

πª©j …òdG ¿RGƒàdG ÉeCG ,π«°UÉØàdG ô¨°UCG ≈àM ¿É≤JEÉH ≥∏N

,¬«a π∏N …CG …ODƒj ¿CG øµÁ PEG ábódG øe ƒ¡a ¬≤ah ΩÉ¶ædG

.IÒ£N äÉØYÉ°†e ¤EG ,¬àdBÉ˘°V â¨˘∏˘H É˘ª˘¡˘e42≥∏N ó≤˘d

ƒg ≥dÉÿG Gòg ,IóMGh á¶ë∏H ¬JÉeƒ≤e πµH ΩódG ≥dÉÿG

.πLh õY ¬∏dGnn™™ pp°°SS nnhh nnƒƒ oogg ss’’ ppEEGG nn¬¬nndd ppEEGG BB’’ …… ppòòssddGG oo¬¬∏∏ddGG ooººooµµ oo¡¡nndd ppEEGG ÉÉ nnªªssff ppEEGG

kkÉÉªªrr∏∏ ppYY mmAA rr»» nn°°TT ssππ oocc :¬W |.98

±±õõææddÉÉHH ììôô÷÷GG CCGGóóÑÑjj ÉÉeeóóææYY ::ΩΩóóddGG ÌÌîîJJ áá««ddBBGG

√√QQôô–– ……òòddGG ÚÚàà°°SSÓÓHHƒƒÑÑeehhÎÎddGG ËËõõffCCGG §§ÑÑJJôôjj

ΩΩƒƒ««°°ùùddÉÉµµddGG ™™ee áájjPPCCÉÉààŸŸGG ááéé°°ùùffCC’’GG ÉÉjjÓÓNN

ááéé««ààææcchh ..ΩΩóóddGG ‘‘ OOƒƒLLƒƒŸŸGG ÚÚÑÑeehhôôJJhhÈÈddGGhh

••ƒƒ««ÿÿGG ááµµÑÑ°°TT ÖÖ∏∏°°üüààJJ áá««FFÉÉ««ªª««µµddGG ääÓÓYYÉÉØØàà∏∏dd

áá≤≤ÑÑ££ddGG ääƒƒ““ ..áá««bbGGƒƒddGG áá≤≤ÑÑ££ddGG ππµµ°°ûûààdd áájjƒƒeeóóddGG

..IIÌÌÿÿGG ππµµ°°ûûààdd ¿¿ôô≤≤ààJJhh ÉÉjjÓÓÿÿGG øøee áá««ëë££°°ùùddGG

ππµµ°°ûûààddÉÉHH IIÌÌÿÿGG ââ–– IIóójjóó÷÷GG ÉÉjjÓÓÿÿGG CCGGóóÑÑJJ

§§≤≤°°ùùJJ áájjPPCCÉÉààŸŸGG ÉÉjjÓÓÿÿGG ππcc OOóóééààJJ ÉÉeeóóææYYhh

..IIÌÌÿÿGG

ájƒeódG äÉë«Ø°üdG ÉeRÓÑdG áeOC’G

ó∏÷G

AÉ°†«H ΩO ÉjÓN ájƒeO á«YhCG áeOC’G

á«Ø«d ∫ÉÑM

áfô≤àe á≤ÑW

AGôª◊G ΩódG ÉjÓN

129

::ΩΩóóddGG ÌÌîîJJ RRÉÉ¡¡LLππ∏∏NN ……CC’’ ¬¬««aa ¿¿ÉÉµµee ’’ RRÉÉ¡¡LL

p±õf hCG ,ìôL …CG çhóM óæY ájÉ¡ædG ‘ ∞bƒàj ΩódG ¿CG º∏©j Éæ∏c

áHÓ°U øe ójõJ ájƒeO IÌN πµ°ûàJ ±õf π°üëj ÉeóæY .Ëób ìôL …CG

IôgÉ¶dG √òg ¿ƒµJ ób .Ö°SÉæŸG âbƒdG ‘ ¬FÉØ°ûà°SG øe ´ qô°ùJh ìô÷G

Éæd GƒØ°ûc ájƒ«◊G AÉ«ª«µdG ‘ ÚãMÉÑdG ¿CG ’EG ,∂d áÑ°ùædÉH ájOÉYh á£«°ùH

kÉ£«°ùH ¿Éc Éª¡e π∏N …C’ É¡«a ¿Éµe ’ ó«≤©àdG ájÉZ ‘ á«∏ªY øY ÜÉ≤ædG

.É¡∏MGôe øe á∏Môe …CG ‘

ƒ¡a ÊÉeõdG ó©ÑdG ÉeCG ,ÊÉµŸGh ÊÉeõdG ÉgGó r©oH É¡d á«∏ªY ΩódG ÌîJ

øFÉµdG ó≤Øj ’ ≈àM kGóL Ò°üb âbƒH ±õædG çhóM ó©H IÌÿG πµ°ûJ

≈∏Y IÌÿG √òg πµ°ûJ ƒ¡a ÊÉµŸG ó©ÑdG ÉeCGh .∂∏¡«a ΩódG øe ÒãµdG »◊G

»◊G øFÉµdG ΩO Ìîàj ’ ≈àM í£°ùdG ≈∏Y ÉgQÉ°üàbGh ìô÷G í£°S πeÉc

âHÉKh Ú©e Ö«JôJ ≥ah É¡∏«°UÉØJ ¥OCÉH á«∏ª©dG √òg ºàJ.kÉ°†jCG ∂∏¡«a ¬∏c

.Ò¨àj ’

,º¶©dG ïŸ á≤«bódG äÉfƒµŸG É¡«a ÉÃ ájƒeó˘dG É˘jÓÿG ™˘«˘ª˘L ™˘à˘ª˘à˘J

√òg .á«ªgC’G øe iƒà°ùŸG ¢ùØæH IÌıG ÉjÓÿG hCG ,''ájƒeódG íFÉØ°üdG''

ÚJhôH πª©j .ΩódG ÌîJ á«∏ªY AGQh ∞≤J »àdG á«°ù«FôdG ô°UÉæ©dG »g ÉjÓÿG

Von Willbrand√òg Å£îJ ’ ¿CG ≈∏Y ΩódG ‘ π°UGƒàŸG ¬dGƒŒ ∫ÓN øe

äÉë«Ø°üdG √òg ¢ùeÓJ ÉeóæY .áHÉ°UE’G å«M ¤EG É¡≤˘jô˘W äÉ˘ë˘«˘Ø˘°üdG

¬d ô°üM ’ kGOóY É¡dÓN øe »Yóà°ùJ IOÉe RôØJ ,áHÉ°UE’G ¿Éµe ájƒeódG

.ìô÷G í£°S ≈∏Y ájÉ¡ædG ‘ ÉjÓÿG √òg ô≤à°ùJ .¿ÉµŸG ¤EG iôNC’G äÉë«Ø°üdG øe

AõL ’EG »gÉe √òg É¡à«ë°†Jh ,ìƒàØŸG ìô÷G ™e É¡∏ªY ΩÉ“EG ó©H äÉë«Ø°üdG äƒ“

.ÌîàdG á«∏ªY øe

‘ ÚJhÈdG Gòg ódƒàj å«M ,ÌîàdG á«∏ª©H ÚÑehÎdG ≈Yój ôNBG ÚJhôH ºgÉ°ùj

áÑ°ùædG ø˘Y ¢ü≤˘æ˘j ’h √RGô˘aEG ó˘jõ˘j ’ ¿CG …Qhô˘°†dG ø˘eh ,§˘≤˘a ìô÷G ¿É˘µ˘e

øe ÌcCG óLƒj Éªc .OóÙG âbƒdG πÑb ∞bƒàj hCG CGóÑj ’h ,ájQhô°†dG20kÉª°ùL

§°ûæJ ¿CG ÉeEG äÉÁõfC’G √òg .ÚÑehÎdG ó«dƒJ ‘ ºgÉ°ùJ »àdG äÉÁõfC’G »gh kÉ«FÉ«ª«c

óæY ’EG ∂dP ºàj ’ PEG ÚJhÈdG Gòg ó«dƒJ ≈∏Y á«æeCG äÉ¶Ø– ∑Éæg .¬£ÑãJ hCG √RGôaEG

Ö°SÉæŸG iƒà°ùŸG ¤EG Ìîà∏d á©fÉ°üdG äÉÁõfC’G π°üJ ÉŸÉMh .»≤«≤M ìôL çhóM

øe áYƒª› Ωƒ≤J Ò°üb âbh ∫ÓNh ,ÚJhÈdG øeá∏jƒW ±É«dG πµ°ûàJ º°ù÷G ‘

äÉë«Ø°üdG ôªà°ùJ ÚM ‘ ,±RÉædG ΩódG ¿Éµe ™°VƒàJ »àdG áµÑ°ûdG ™«æ°üàH ±É«dC’G

…òdG πµ°ûàdG ƒg IÌÿÉH ≈Yój Ée ¿EG .¬«a ºcGÎdGh ¿ÉµŸG ¤EG Ωhó≤dG ‘ ádƒéàŸG

.äÉªcGÎdG √òg øY CÉ°ûæj

.IÌÿG πëæJ kÉeÉ“ ìô÷G ≈Ø°ûj ÉeóæYh

É¡dÓëfG øeRh É¡YÉ°ùJGh ÉgGóe Qô≤jh ,IÌÿG πµ°ûàH íª°ùj …òdG ΩÉ¶ædG ¿EG

.É¡àFõŒ øµÁ ’ Ió≤©e á«æH ¿ƒµj ¿CG óH ’43

.¬∏«°UÉØJ ô¨°UCG ‘ ≈àM ábóH ΩÉ¶ædG Gòg πª©j

π«Ñ°S ≈∏Y ?≥«bódG ΩÉ¶ædG Gòg πNGO IÒ¨°U á∏µ°ûe â∏°üM ƒd çóëj GPÉe

øY IÌÿG π∏– π¡°ùdG øe ¿Éc GPEG hCG ,ìôL ¿hO ΩódG ‘ ÌîJ çóM ƒd :∫ÉãŸG

ÌcC’ IÉ«ë∏d ÖgGƒdG ΩódG ¿CG ƒg :∫DhÉ˘°ùà˘dG Gò˘g ≈˘∏˘Y ó˘«˘Mƒ˘dG ÜGƒ÷G ?ìô÷G

…ODƒ«°S É‡ ,äGÌÿÉH kÉÄ«∏e íÑ°ü«°S ÚàFôdGh ÆÉeódGh Ö∏≤dG πãe á«°SÉ°ùM AÉ°†YC’G

.±É£ŸG ájÉ¡f ‘ äƒŸG ¤EG

ºYGõª∏d ¿Éµe ’ PEG ,ø≤àŸG ≥∏ÿG ≈∏Y kÓ«dO ΩÉ¶ædG Gòg Éæ«£©j iôNCG Iôe

Gòg ¿CG ∂°T ’ .''»éjQóàdG Qƒ£àdÉH'' ∫ƒ≤J »àdGh Qƒ£àdG ájô¶f É¡°VôØJ »àdG

‘ ¬∏dG äÉjBG øe ájBG ábódG ájÉZ ‘ ¢ù«jÉ≤e ≈∏Y ºFÉ≤dG ºZÉæàŸG »°Sóæ¡dG ΩÉ¶ædG

ΩÉ¶ædG Gòg Éæd ≥∏N …òdG ƒg ÖcƒµdG Gòg ≈˘∏˘Y É˘æ˘≤˘∏˘N …ò˘dG ¬˘∏˘dG .¢VQC’G

.ÉæJÉ«M ‘ É¡¡LGƒf »àdG ôWÉıG øe Éæ«ªëj …òdG ¢ûgóŸG

äÉbõªàdG ¤EG ÉgGó©àJ πH , IôgÉ¶dG ìhô÷G ≈∏Y ΩódG ÌîJ á«ªgCG ô°üà≤J ’

±õf ∑Éæg .º°ù÷G πNGO QGôªà°SÉH çó– »àdG ájô©°ûdG á«YhC’G Ö«°üJ »àdG

hCG ÜÉÑdG áaOôH ÉæYGQP Ωó£°üj ÉeóæY .√Gôf ’ ÉæfCG ™e º°ù÷G πNGO ôªà°ùe

Gòg ∞bƒàj .¥õªàJ ájô©°ûdG á«YhC’G øe äÉÄŸG ¿EÉa ,á˘∏˘bÉ˘ã˘à˘e á˘≤˘jô˘£˘H ¢ù∏‚

É¡©°Vh ¤EG ájô©˘°ûdG á˘«˘YhC’G Oƒ˘©˘Jh Ìî˘à˘dG ΩÉ˘¶˘f π˘°†Ø˘H ∫É◊G ‘ ±õ˘æ˘dG

É‡ ,ÌcCG ¿ƒµj »∏NGódG ∞jõædG ¿EÉa Iójó°T áeó°üdG âfÉc GPEG ..»©«Ñ£dG

πeÉY ¿Gó≤a øe ÊÉ©j …òdG ¿É°ùfE’G ≈∏Y .''ôªMC’G'' ¿ƒ∏dG áeóµdG »£©j

¢û«©j Gòµg .kÉ£«°ùH ¿Éc Éª¡e áHÉ°UE’G ´GƒfCG øe ´ƒf …C’ ¢Vô©àj ’CG ÌîàdG

∂ÄdhCG ÉeCG .º¡jód ÌîàdG ΩÉ¶f ‘ ¢Vôeh áµ°ûe øe ¿ƒfÉ©j øjòdG ¢UÉî°TC’G

¿EG ≈àM ;kÓjƒW ¿hôª©j Óa áeó≤àe QGƒWCÉH ºgóæY ¢VôŸG Gòg ¿ƒµj øjòdG

≈∏Yh .kÉ«∏NGO ∞jõædG ¿Éc ƒdh ,º¡JÉ«ëH …Oƒj ¿CG øµÁ ¥’õfG hCG ádR ≈fOCG

¿CG ÓYh sπnL ¬∏dG ôµ°ûjh ¬≤∏N ‘ ô¶ædG Éæe πc ó«©j ¿CG Öéj áeƒ∏©ŸG √òg Aƒ°V

á«∏N ≥∏îf ¿CG ÉææµÁ ’h ¬∏dG √ÉjEG ÉæÑgh ó°ù÷G Gòg .Ëƒ≤J ø°ùMCG ‘ ¬≤∏N

:¬d ∫Éb ¿É°ùfE’G ¬∏dG ÖWÉN ÉeóæY .√ÉjÓN øe IóMGh

nn¿¿ƒƒ oobb uuóó nn°°üüooJJ nn’’ rrƒƒnn∏∏ nnaa rrºº ooccÉÉ nnææ rr≤≤nn∏∏ nnNN ooøørrëënnff :á©bGƒdG|.57

√√ÉÉffOOCCGG íí°°VVƒƒŸŸGG ºº°°SSôôddGG ¢¢VVôô©©jj44ááéé««ààff IIÌÌÿÿGG ççóó–– ..ΩΩóóddGG ÌÌîîJJ áá««ddBBGG

ππ◊◊hh ,,ÚÚ©©ee ÖÖ««JJÎÎHH OOGGƒƒŸŸGG øøee óójjóó©©ddGG ÚÚHH ººààJJ áá««FFÉÉ««ªª««cc ääÓÓYYÉÉØØààdd

..áá¡¡HHÉÉ°°ûûee IIóó≤≤©©ee ääÉÉ««∏∏ªª©©HH ÉÉggGGôô›› iiôôNNCCGG ääÓÓYYÉÉØØJJ òòNNCCÉÉJJ IIÌÌÿÿGG

ΩΩóóddGG ÌÌîîJJ áá««ddBBGG

Plasmin

t-PA

Thrombomodulin

Kallikrein Prekallikrein

Hageman*Hageman

HMKPTA PTA*

Chrismas*Chrismas

Antiherrofilli*Antihemofilli

Stuart Stuart

AccelerinProakselerin

Prothrombin Trombin

Fibrinöjen (Fibrin)(Yumuflak P›ht›)

FSF*FSF

Protein C*

Protein C

Konvertin Prekonvertin

Antitrombin

(Fibrin) SertP›ht›

a2 antiplazm

Dokufaktörü

ÌÌîîààddGG ∫∫ƒƒ°°üü◊◊ ììÉÉªª°°ùùddÉÉHH ΩΩƒƒ≤≤JJ »»ààddGG ääÉÉææ««JJhhÈÈddGG

Ú©Jh ÌîàdG ™æÃ Ωƒ≤J »àdG äÉæ«JhÈdG

ÌîàdG ádGRCGh ∞jõædG ™bƒe

ìô÷G í£°S

è«°ùædG πeÉY

áæ«∏dG IÌÿG

áµ«ª°ùdG IÌÿG

Convertin

Christmas Christmas*

Preconvertin

Antithrombin

Thrombin

a2-antiplasmin

Fibrinogen

Protein C*

Proaccelerin

Antihemophilic Antihemophilic*

Plasminogen


134

á¶◊ ≈àM ºª°üŸG √BGQÉe πc πµ°ûjh .¥QƒdG ≈∏Y ¬ª°SQh êPÉªædG º«ª°üàH ºª°üŸG Ωƒ≤j

ºª°üj ¿CG …ô°ûH ºª°üe …C’ øµÁ ’ .¬©°†j …òdG ¬Yhô°ûŸ á«°SÉ°SC’G IôµØdG ,º«ª°üàdÉH ¬Yhô°T

ƒg É¡«a Ée πµa ,¬dƒM á©«Ñ£dG øe ¬Yhô°ûe äGAÉëjEG óªà°ùj ƒ¡a ,¬JÉ«M ‘ ¬aô©j hCG √ôj ⁄ kÉÄ«°T

¬JGòH óëH ºFÉb º«ª°üJ

IOÉe k’hCG ºª°üŸG Qô≤j :ójóL êPƒ‰ º«ª°üJ ‘ ºª°üŸG É¡©Ñàj »àdG á≤jô£dG ¤EG Üôb øY ô¶ææd

‹ÉàdÉHh Ωóîà°ùŸG Gòg äÉLÉMh º«ª°üàdG Gò¡d πªàÙG Ωóîà°ùŸG Oóëj ºK ,¬æe ájÉ¨dGh º«ª°üàdG

.º«ª°üàdG ¢ù«jÉ≤e

,πª©dG AÉæKCG OGƒª∏d kÉeGóîà°SG πbC’G á«ŸÉ©dG ø¡ŸG πc ÚH øe ¿ƒ«YÉæ°üdG ¿ƒªª°üŸG ¿ƒµj ób

, ájƒfÉãdG π«°UÉØàdG hCG á«còdG QÉµaC’G ´GÎNG ¿ƒµJ á«∏ª©dG √òg ∫ÓN ¤hC’G áLÉ◊G ¿C’ ∂dP

¬∏«µ°ûJ AÉæKCGh ,º∏bh AÉ°†«H ábQh øe ÌcC’ ájGóÑdG ‘ ºª°üŸG êÉàëj ’ .OÉ÷G πª©dG ÖfÉL ¤EG

.êPƒªæ∏d á≤HÉ°ùdG á∏ãeC’G á©LGôÃ Ωƒ≤j º«ª°üà∏d

√òg á©LGôe ºàJ ºK , kGQƒ¡°T É¡«a πª©dG ¥ô¨à°ùj áØ∏àıG äGQÉ«ÿG øe äÉÄe ºª°üŸG §£îj

Gò¡d áÑ°SÉæŸG êÉàfE’G π«°UÉØJ ¢SQóoJ ºK ,¬LÉàfEG ºà«d k’ÉªLh IóFÉa ÉgÌcCG AÉ≤àfG ºàjh QÉµaC’G

.πª©dG

™™HHÉÉ°°ùùddGG ππ°°üüØØddGG

ºº««ªª°°üüààddGG

≥≥∏∏ÿÿGGhh

o¬sd øoµnJ rºnd nh lónd nh o¬nd o¿ƒoµnj ≈sfnCG p ¢VrQnC’G nh päG nhÉ nª s°ùdG o™jpónH

lº« p∏Y mA r» n°T uπoµpH nƒ og nh mA r» n°T sπ oc n≥n∏ nN nh lánÑ pMÉ n°U@o¬∏dG oºoµpd nP

uπ oc ≈n∏ nY nƒ og nh o√h oóoÑ rYÉ na mA r» n°T uπ oc o≥pdÉ nN nƒ og s’pEG n¬nd pEG B’ rºoµtH nQ

:ΩÉ©fC’G | lπ«pc nh mA r» n°T110011--110022.

136

QÉµaCG ¤EG øjó©ÑdG äGP QÉµaC’G ºLÎj …òdG ƒgh ,èàæª∏d …QÉ«©e Ò¨°U êPƒ‰ k’hCG ™°Vƒj

ób .èàæª∏d »≤«≤◊G ºé◊ÉH êPƒ‰ Ö«côJ øµÁ äÉæ«°ùëàdG øe ójõŸG AGôLEG ó©Hh .OÉ©HC’G á«KÓK

äÉÑKE’ äGôe IóY êPƒªædG áHôŒ ºàJ IóŸG √òg ∫ÓN .πª©dG øe äGƒæ°S äÉ«∏ª©dG √òg ¥ô¨à°ùJ

.Ωóîà°ùª∏d áÑ°ùædÉH ¬JOƒL

øªa ¥ƒ°ùdG ¤EG ójóL º«˘ª˘°üJ π˘Nó˘j É˘eó˘æ˘Y

:∂∏¡à°ùŸG πÑb øe k’hCG √ô¡¶e º««≤J ºàj ¿CG »¡jóÑdG

.√DhGOCGh ¬à«dÉ©a kÉ«fÉKh ...¬fƒdh ,¬∏µ°T

≈àMh ¤hC’G É¡JGƒ£N òæe á«∏ª©dG Ö∏£àJ ∂dòd

πµd ó«MƒdG ∂dÉŸGh ,áÑ©àe á∏˘Mô˘e è˘à˘æŸÉ˘H êhôÿG

.QƒeC’G πc ≈∏Y ¬Jô£«°S ºµëj …òdG ƒg º«eÉ°üàdG

áª∏c ∫ÓN øe ¿É≤JEÉH äÉbƒ∏ıG πc ¬∏dG ≥∏N ó≤d

:áÁôµdG ájB’G Éæd ∫ƒ≤J .)rø oc) IóMGh

kkGGôôrreennCCGG ≈≈ nn°°†† nnbb GG nnPP ppEEGG nnhh pp ¢¢VV rrQQnnCC’’GG nnhh ppääGG nnhhÉÉ˘ nnªª˘ ss°°ùùddGG oo™™˘jjppóó˘ nnHH

oo¿¿ƒƒooµµnn«« nnaa øø oocc oo¬¬nndd oo∫∫ƒƒ oo≤≤nnjj ÉÉ nnªªssff ppEEÉÉ nnaa| :Iô≤ÑdG.117


137

ºº««ªª°°üüJJ óóLLƒƒjj ’’

≥≥∏∏NN »»ggÉÉ°°††jj »»YYÉÉææ°°UU

øøµµÁÁ áá««ddBBGG óójj óóLLƒƒjj ’’ ..¬¬∏∏ddGG

ÉÉ¡¡FFGGOOCCÉÉHH ¿¿ÉÉ°°ùùffEE’’GG óójj »»ccÉÉ–– ¿¿CCGG

..õõéé©©ŸŸGG

ÉeCG .√óMh ¬∏dÉH ¢UÉN ôeCG ¥ƒ∏îª∏d ≥HÉ°S êPƒ‰ OƒLh ¿hOh Ωó©dG øe ≥r∏nÿG á«∏ªY ¿EG

¬∏dG ≥∏N .Ö«éY ¥ƒ∏fl ¬JGP óëH ƒg ¬fCG ≈∏Y IhÓY ,êPÉªædG √òg ó«∏≤àH §≤a Ωƒ≤«a ¿É°ùfE’G

.êÉàfE’Gh º«ª°üàdG äGQÉ¡e ¿É°ùfE’G Öghh Ωó©dG øe ô°ûÑdGh äÉbƒ∏ıG

ó«∏≤J ’EG »g Ée …ô°ûÑdG º«ª°üàdG øY áé«àæc äAÉL É¡fCG ó≤à©f »àdG AÉ«°TC’G øe ÒãµdG ¿EG

øe äGƒæ°S ó©H QƒædG ¤EG ô¡¶J »àdG IQƒ£àŸG É¡JÉ«æÑH á«æ≤àdG äÉéæàŸGh ,á©«Ñ£dG ‘ IOƒLƒe á∏ãeC’

.Úæ°ùdG ÚjÓe òæe ¢VQC’G ‘ kÉØ∏°S IOƒLƒe ,åëÑdG

‘ ¬∏dG ≥∏N ó«∏≤J á≤«≤◊G √ò¡H ¿ƒaQÉ©dG ¿ƒãMÉÑdGh ¿ƒªª˘°üŸGh AÉ˘ª˘∏˘©˘dG ∫hÉ˘ë˘j Gò˘µ˘gh

.Iójó÷G º¡JÉéàæe º«ª°üJ

êQƒL …ô°ùjƒ°ùdG ¢Sóæ¡ŸG ´ÎNG

¬«∏Y ≥∏WCG kGójóL kÉYGÎNG ∫GÎ°ù«ehO

Gòg ‘ ¬ª¡∏e ¿Éc .''hôµ∏«a áHÉ°üY''

IógÉL ä’hÉfi ó©Ña .''á«cƒ°ûdG IôªãdG''

øe ¢ü∏îà∏d kÓjƒW kÉàbh ¬æe âbô¨à°SG

√òg øe ¬HÉ«K ‘ â≤∏Y »àdG AGõLC’G

CGóÑe ΩGóîà°SG ‘ ∫GÎ°ù«e ôµa äÉJÉÑædG

,ÜÉ«ãdG áYÉæ°U ‘ äÉJÉÑædG √òg

‘ ¬HÉ°ûe ∂HÉ°ûe ΩÉ¶f º«ª°üàH ΩÉ≤a

¿ƒ∏jÉf §jô°T øe ¿ƒµàj ƒgh ∞WÉ©ŸG

ÖÑ°ùHh ,∂HÉ°ûŸG ôNBGh …hGô©dG πªëj

É¡µa øµÁ ∂HÉ°ûŸGh …hGô©dG áfhôe

ÖÑ°ùdG Gò¡dh ,ádƒ¡°ùH É¡∏°Uhh

AÉ°†ØdG OGhQ Ωóîà°ùj

‘ IOƒLƒŸG äÉeÉ°ùŸG øeDƒJ

áehÉ≤e øe kGójõe ΩÉ¶©dG á«æH

π°UÉØŸG óæY á°UÉNh §¨°†dG

√òg .ΩÉ¶©dG í£∏ØàJ å«M

áØ«ØN ΩÉ¶©dG π©Œ á«æÑdG

¿ƒjQÉª©ŸG ó∏b ó≤d .áæ«àeh

øe ÒãµdG ‘ á«æÑdG √òg

.º¡dÉªYCG

ájQÉª©ŸG äÉjÉæÑdGh º¶©dG á«æHógÉ©ŸG øe ójó©dG Ωóîà°ùj

øY kÉ°VƒY ádB’G Ωƒ«dG á«YÉæ°üdG

äÉ«dB’G √òg ÌcCGh ,ájô°ûÑdG Iƒ≤dG

á«dB’G ´GQòdG ƒg kÉeGóîà°SG

ájô°ûÑdG ´GQòdG CGóÑe ≈∏Y á©æ°üŸG

ácô◊G …ODƒJ ¿CG øµÁ »àdG

.∞bƒJ ¿hOh Qôµàe πµ°ûH É¡°ùØf

ΩÉ¶©dGh äÓ°†©dG ¿ƒ©æ°üŸG óq∏b

øe ´ƒædG Gòg êÉàfE’ ájô°ûÑdG

.á«dB’G ´QPC’G

äÉHÉ°üYáµFÉ°ûdG IôªãdGh

á«dB’G ´GQòdGh ´GQòdG

Velcro

º¶©e ¿EG .Ö°†æj ’ ΩÉ¡dEG Qó°üe á©«Ñ£dG ‘ º«eÉ°üàdGº«eÉ°üàdG ó∏≤J áãjó◊G á«æ≤àdG ‘ ájô°ûÑ˘dG äÉ˘é˘à˘æŸG

.á©«Ñ£dG ‘ IOƒLƒŸG

¿¿ÉÉ°°ùùffEE’’GG ÉÉggóó∏∏bb »»ààddGG ºº««eeÉÉ°°üüààddGG øøYY áá∏∏ããeeCCGG

‘ á«dÉãe πÑ÷G äGõæY Èà©J

äÉ©ØJôŸG ≥∏°ùJ

‘ ≈àM ájôî°üdG

.»é∏ãdGh …ó«∏÷G ¢ù≤£dG

™ÑJG ó≤d

¿ƒ«°VÉjôdG ¿ƒªª°üŸG

º«ª°üJ ‘ Iõæ©dG ôaÉM CGóÑe

.≥∏°ùàdG ájòMCG øe ÒãµdG

á«°VÉjôdG ájòMC’Gh πÑ÷G äGõæY

»µjôeC’G ÖfQC’G ∂∏àÁ

AGôØdÉH IÉ£¨e á°†jôY kÉeób

,è∏ãdÉH ¥É°üàd’G øe ¬©æ“

kÉeÉ¡dEG Gòg ¿Éc óbh

ájòMCG ƒªª°üe ¬©ÑàJ

.è∏ãdG

è∏ãdG ájòMCGh ÖfGQC’G

∞fÉYõdGh ¢Tô≤dG¢SGƒbC’ kÉLPƒ‰ ÚØdódG º£N íÑ°UCG

ôaƒJ á«æÑdG √òg ™e ,áãjó◊G øØ°ùdG

áæ«Ø°ùdG25™HQCG ó©H .OƒbƒdG øe %

ƒ°Sóæ¡e Qôb .åëÑdG øe äGƒæ°S

¬Ñ°ûj kÉaÓZ Gƒ©æ°üj ¿CG ¿ÉŸCG äÉ°UGƒZ

,ÚØdódG ó∏L ¬Ñ«côJ ‘

áYô°S ‘ IOÉjR ßMƒd óbh

±Ó¨dG Gò¡H âØ∏Z »àdG äÉ°UGƒ¨dG

áÑ°ùæH250.%

äÉ°UGƒ¨dGh ÚØdódG

ÒÑµdG ¢Tô≤dG πjP πªëj

.Ú«≤aCG Úë£°ùe Úª°ùb

ájOÉMC’G áØæYõdG CGóÑe Ωƒ≤j

CGóÑe ≈∏Y ¢ù£¨dG ‘

.¬°ùØf äƒ◊G áØæYR

‹‹BB’’GG ππLLôôddGGhh ääGGôô°°ûû◊◊GG áá««ææ≤≤JJ≈˘∏˘Y ≥˘∏ÿG á˘°SGQO Ió˘FÉ˘˘a ô˘˘°üà˘˘≤˘˘J ’

GhQƒW øjòdG ¿ƒ°Sóæ¡ŸG ΩÉ˘b ó˘≤˘d ,ÚjQÉ˘ª˘©ŸG

AÉ˘≤˘à˘°S’ äGô˘°û◊G á˘°SGQó˘˘H ‹B’G π˘˘Lô˘˘dG

√DhÉæH ΩÉb …òdG ‹B’G πLôdG ô¡˘XCG .º˘gQÉ˘µ˘aCG

ÉeóæY .π°†aCG kÉfRGƒJ äGô°û◊G πLQCG CGóÑe ≈∏Y

πLôdG ΩGóbCG ≈∏Y á£˘aÉ˘°T ó˘FÉ˘°Sh Ö«˘cô˘J ”

.kÉeÉ“ áHÉHòdG πãe ¿GQó÷G ≈∏Y Ò°ùdG ¬fÉµeEÉH íÑ°UCG ‹B’G

≈∏Y Ò°ùdG ¬æµÁ á«fÉHÉj ácô°T ¬à©æ°U …òdG ‹B’G πLôdG

É¡n∏oL nQ ácô°ûdG √òg Ωóîà°ùJ .Iô°û◊G π˘ã˘e ∞˘≤˘°ùdG

äÉ°SÉ°ùM á˘£˘°SGƒ˘H Qƒ˘°ù÷G â– …ô˘ë˘à˘∏˘d ‹B’G

.¬ª°ùL ¤EG ádƒ°Uƒe45

140

∫GƒbCG Ö°ùM .πjƒW øeR òæe ájô¡› ä’BG ´GÎNÉH Ωƒ≤j »µjôeC’G ¢û«÷G ¿CG ±hô©e

å«ª°S ø°ùfÉgƒL Qƒ°ùahÈdGJohannes Smith¿CG øµÁ óMGh Îª«∏e øe ô¨°UCG kÉcôfi ¿EÉØJG

√DhÉ°†YCG Ò¨°U ¢û«éc ¬eGóîà°S’ ¬©«æ°üJ ºàj ‹B’G πLôdG Gòg .á∏ªædG ºéëH kÉ«dBG kÓLQ ∑ôëj

¿hO AGóYC’G ±ƒØ°U ¥Îîj ,á∏ªædG ºéëH

äGQGOGQ π˘«˘£˘©˘à˘H Ωƒ˘≤˘jh ,¬˘˘d ¬˘ nHrDƒ˘˘oj ¿CG

äÉeƒ˘∏˘©˘e π˘«˘£˘©˘Jh á˘KÉ˘Ø˘æ˘dG äÉ˘côÙGh

¿Éàcô°ûdG äQOÉH ó≤d .AGóYÓd Ö«°SGƒ◊G

»˘°û«˘Hƒ˘°ùà˘«˘e ¿É˘à˘bÓ˘ª˘©˘dG ¿É˘à˘«˘fÉ˘HÉ˘«˘dG

Gòg ‘ πª©∏d ácGô°T º«¶æà˘H É˘à˘«˘°Tƒ˘°ùJÉ˘eh

πLQ øY ácGô°ûdG √òg äôªKCGh .´ƒ°VƒŸG

‹GƒM ¿õj kGóL Ò¨°U ‹BG42^0Ò°ùjh ΩGôZ

áYô°ùH4.á≤«bódG ‘ QÉàeCG

141

ΩÉY ¿ƒ«°ùfôØdG ¿ƒ«°SÉ«°ùdG πchCG .áãjó◊G QÉ£≤dG á£fi ¤EG Iô°û◊G øe1987 á£fi º«ª°üJ áª¡eá£fi »gh

TGV …QÉª©ŸG ¤EG ,™jô°ùdG QÉ£≤∏dSantiago Calatrava.áHGòL á≤jô£H á£ÙG áYô°S Ú°ù– ∂dP AGQh øe ±ó¡dG ¿Éc

á«àæª°SE’G IóªYC’G º«ª°üJ ‘ ¬d k’Éãe äGô°û◊G ióMEG …QÉª©ŸG òîJG .kGõ«ªàe kÉjQÉ°†M kÉª∏©e É¡∏©Œ

.(Úª«dG ¤EG πµ°ûdG) Qƒ°UÉæjódG πµ«g ¬Ñ°ûj …òdG ¥Óª©dG ¢üØ≤dG Gò¡d áªYGódG

AÉ£¨dG ≈∏Y óLƒJ »àdG ∂∏àc AÉbQRh AGô°†N ¿GƒdCÉH ìô°üdG Gòg A»°VCG

…QÉª©ŸG RGô£dG Gòg ìÉààaG ó©˘H .äGô˘°û◊G ¢†©˘Ñ˘d »˘LQÉÿG

ΩÉY1994Iójôa á«æa á©£≤c á£ÙG äóH.

ääGGôô°°ûû◊◊GG óóææYY ºº««ªª°°üüààddGG áá∏∏ããeeCCGGLyon Stalos

ääGGôô°°ûû◊◊GG óóææYY ºº««ªª°°üüààddGG áá∏∏ããeeCCGG


»»bbGGƒƒddGG AAÉÉ££¨ddGG IIOOÉÉee ::ÚÚàà««µµddGGAGQh »°ù«FôdG ÖÑ°ùdG ¿ƒµj óbh ,¢VQC’G í£°S ≈∏Y kGOƒLh äÉbƒ∏ıG ÌcCG äGô°û◊G Èà©J

IOÉe ƒg É¡H ™àªàJ »àdG áehÉ≤ŸG πeGƒY óMCG .á£«ÙG ±hô¶dG ∞∏àı É¡ª°ùL áehÉ≤e ƒg ∂dP

.»ª¶©dG É¡∏µ«g É¡æe ∞dCÉàj »àdG Úà«µdG

óŒ Óa , kGóL áØ«˘Ø˘Nh á˘≤˘«˘bQ IOÉ˘e Úà˘«˘µ˘dG

øe ºZôdG ≈∏Yh .É¡H ®ÉØàM’G ‘ áHƒ©°U äGô°û◊G

ÉÃ ájƒb É¡fCG ’EG ,πeÉc πµ°ûH É¡ª°ùL ∞∏¨J É¡fCG

Iƒb ™eh .»ª¶©dG πµ«¡˘dG π˘ª˘Y π˘ª˘©˘à˘d »˘Ø˘µ˘j

∑ôëàJ ¿CG øµÁh áfhôŸÉH IOÉŸG √òg ™àªàJ Úà«µdG

πNGO øe É¡H π°üà˘J »˘à˘dG äÓ˘°†©˘dG ≥˘jô˘W ø˘Y

äGô°ûë∏d á©jô°ùdG ácô◊G øª°†j ’ Gògh .º°ù÷G

,á«LQÉÿG äÉeó°üdG IóM øe ∞Øîj πH ,Ö°ùëa

≈∏Y Iô°û◊G AÉŸG Üô°ùàd á©fÉŸG IOÉŸG √òg óYÉ°ùJh

.É¡ª°ùL πFGƒ°ùH ®ÉØà˘M’G46ôKCÉàJ’ äGô˘°û◊G h

º¶©e ‘ É˘¡˘fGƒ˘dCG ¿CG É˘ª˘c ,´É˘©˘°TE’G hCG IQGô◊É˘H

Qó°üJ ¿É«MC’G ¢†©H ‘h .kÉeÉ“ §«ÙG ºFÓJ ¿É«MC’G

.Égô¡¶J »àdG á«gGõdG ¿GƒdC’G ∫ÓN øe äGQGòfEG

‘ Úà«µdÉc IOÉe âeóîà°SG ƒd π°üëj GPÉe

Ée ájÉZ Gòg á˘≤˘«˘≤◊G ‘ ?ø˘Ø˘°ùdGh äGô˘FÉ˘£˘dG

.AÉª∏©dG ¬H º∏ëj

……hhGGôôëë°°üüddGG ÜÜôô≤≤©©ddGG øø££HHÖÖ°°ùùMM ääGGôô°°ûû◊◊GG óóææYY »»ææ££ÑÑddGG ∞∞jjƒƒééààddGG ∞∞∏∏ààîîjj

»»££¨JJ ::∫∫ÉÉããŸŸGG ππ««ÑÑ°°SS ≈≈∏∏YY ..ÉÉ¡¡ààccôôMMhh ÉÉ¡¡ªª°°ùùLL áá««ææHH

kkGGóóLL áá°°SSÉÉ°°ùùMM AAÉÉ°°††YYCCGG ……hhGGôôëë°°üüddGG ÜÜôô≤≤©©ddGG øø££HH

ÜÜôô≤≤©©ddGG ÉÉ¡¡««aa ¢¢ùù°°ùùëëààjj ''''ááqqeeóóŸŸGG'''' ÉÉ˘¡¡˘««˘∏∏˘YY ≥≥˘∏∏˘££˘jj

..¬¬°°VVƒƒ««HH ™™°°††««°°SS øøjjCCGG QQôô≤≤««dd ááHHÎÎddGG IIƒƒ°°ùùbb

142

IIOOÉÉŸŸGG »»gg ÚÚàà««µµddGG IIOOÉÉee

ππµµ°°ûûJJ »»ààddGG áá««ddÉÉããŸŸGG

óójjóó©©∏∏dd »»LLQQÉÉÿÿGG ππµµ««¡¡ddGG

áájjƒƒbb ÉÉ¡¡ffEEGG ..ääGGôô°°ûû◊◊GG øøee

áá««°°UUÉÉîîHH õõ««ªªààJJhh ááffôôeehh

..ááddRRÉÉYY


AAGGôôªª◊◊GG ΩΩóóddGG ÉÉjjÓÓÿÿ ‹‹ÉÉããŸŸGG ππµµ°°ûûddGG.ΩódG ‘ Úé°ùcC’G π≤f øY ádhDƒ°ùŸG »g AGôª◊G ΩódG ÉjÓN

ΩódG ÉjÓN É¡fõîJ »àdG ΩódG ÜÉ°†N IOÉe á£°SGƒH ºàJ á«∏ª©dG √òg

á«ªc âfÉc Éª∏c kÉ©°SGh á«∏ÿG √òg í£°S ¿Éc Éª∏ch ,AGôª◊G

¿CG ÉjÓÿG √òg ≈∏Y ºàëàj ¬fCG ÉÃh .ÈcCG É¡∏ª– »àdG Úé°ùcC’G

kGÒÑc É¡ë£°S ¿ƒµj ¿CG …CG ,≈fOC’G √óM ‘ ¿ƒµj ¿CG Öéj É¡ªéM ¿EÉa ,ájô©°ûdG á«YhC’G ÈY ô“

,áë£°ùe ÉjÓÿG √òg á«æH :ÒjÉ©ŸG √òg ≥ah âªª°U AGôª◊G ÉjÓÿG ¿EÉa π©ØdÉHh . kGÒ¨°U É¡ªéMh

.ÚÑfÉ÷G Óc øe áWƒ¨°†ŸG ájô°ùjƒ°ùdG áæÑ÷G á≤∏M ¬Ñ°ûJh ,ÚÑfÉ÷G Óc øe áWƒ¨°†eh ,ájôFGOh

πª– ¿CG øµÁ πµ°ûdG Gòg ™eh .ºéM ô¨°UCG ™e øµ‡ í£°S ÈcCG øª°†j …òdG πµ°ûdG ƒg Gòg

AGôªM á«∏N πc300ô“ ¿CG øµÁ AGôª◊G ÉjÓÿG ¿EÉa ,∂dP ¤EG áaÉ°VEG .ÚHƒ∏Zƒª«¡dG øe A…õL

.É¡à«æH áfhôe ÖÑ°ùH äÉeÉ°ùŸG ≥«°VCGh ájô©°ûdG á«YhC’G ô¨°UCG πNGO47

¿¿ƒƒddÉÉÑÑddGG ááµµªª°°ùùdd áá««ffƒƒ∏∏ddGG ¿¿ƒƒ««©©ddGGÜƒæ÷G ‘ áÄaGódG ájôëÑdG √É«ŸG ‘ ¿ƒdÉÑdG ∂ª°S ¢û«©j

øe IóFGR äÉ«ªc §≤°ùJ É˘eó˘æ˘Y .É˘«˘°SB’ »˘bô˘°ûdG

πªY áµª°ùdG √òg ¿ƒ«Y πª©J ,É¡«∏Y Aƒ°†dG

,''kÉ«FÉ«ª«c á÷É©ŸG á«°ùª˘°ûdG äGQÉ˘¶˘æ˘dG''

≠∏Ñj »àdG á˘µ˘ª˘°ùdG √ò˘g ¿ƒ˘«˘Y π˘ª–

É¡˘dƒ˘W5^2¬˘HÉ˘°ûe ¢üFÉ˘°üN º˘˘°S

Ò¨˘à˘J »˘à˘dG äÉ˘°Só˘©˘˘dG ¢üFÉ˘˘°üÿ

.Aƒ°†dG Ió°ûd kÉ©ÑJ É¡«a á«fƒ∏dG áaÉãµdG

ÉeóæY :‹ÉàdÉc Ú©dG √òg πª©J

ÉjÓÿG CGóÑJ kGóFGR kGAƒ˘°V Ú©˘dG ¬˘LGƒ˘J

≈YóJ »àdG á«fƒ∏dG

AAGGôôªªMM ΩΩOO áá««∏∏NN

≈«ëj ¿hQÉg

''chromatophore»£¨j .Oƒ°SCG ÆÉÑ°U ôjôëàH (á«fô≤dG) áaÉØ°ûdG á≤Ñ£dG ∫ƒM óLƒJ »àdGh ,''

ÉjDhô∏d áµª°ùdG πgDƒj É‡ ,Aƒ°†dG áaÉãc øe π«∏≤àdG ‘ í°TôŸG πªY πª©jh Ú©dG ÆÉÑ°üdG Gòg

.Aƒ°†dG øe áæµ‡ á«ªc ÈcCG Ú©dG ≈≤∏àJh áª∏¶ŸG √É«ŸG ‘ ÆÉÑ°üdG Gòg »Øàîj .ÈcCG ìƒ°VƒH48

ÆÉÑ°üdG Gòg RGôaEÉH Ωƒ≤J ÉjÓÿG √ò¡a .´óÑe º«ª°üJ êÉàf ƒg ΩÉ¶ædG Gòg ¿CG í°VGƒdG øe

Êƒ∏dG ΩÉ¶ædG ‘ ≈∏éàj …òdG ºµÙG ¬∏dG ≥∏N ¬fEG .áaOÉ°üŸG ó«dh √QÉÑàYG øµÁ ’ º s¶æe ºµëàH

.Ú©∏d ø≤àŸG

º«ª°üJ¢UÉN

¥GQhC’G :äÉJÉÑædÉHóæY ¢ùØæàdG AÉ°†YCG »g ¥GQhC’G

ìô£Jh Úé°ùcC’G ¢üà“ »¡a ,äÉJÉÑædG

,ábQƒdG á«æÑd ≥«bO πeCÉàHh .¿ƒHôµdG ó«°ùcCG ÊÉK

,¢ûgóe πµ°ûH IOhó°ûeh á≤«bQh kGóL áØ«ØN ábQƒdG ô¡¶J

»£¨J .QÉ£eC’Gh AGƒ¡∏d IRÉà‡ áehÉ≤Ã ™àªàJh áæ«àe ∂dP ™e É¡æµdh

AÉYh ÈcCG øe AGóàHG É¡ªéM ∫AÉ°†àj á«YhC’G øe áYƒª› ábQƒdG

ÖfÉ÷G øe ¬JógÉ°ûe øµÁ AÉYh ô¨°UCÉH AÉ¡àfGh ábQƒdG ´òL óæY

π≤f ‘ É¡àØ«Xh ¤EG áaÉ°VEG áfÉàŸG á«æÑdG √òg øeDƒJ .ábQƒ∏d »∏Ø°ùdG

.AGò¨dG

¤EG ÜGò÷G ≥«MôdGh »é°ùØæÑdG ¿ƒ∏dG äGP ¢ùjôo÷G IôgR ¢û«©J

.§°SƒàŸG ôëÑdG á≤£æe ‘ kÉ≤«MQ πª– ’ »àdG ó«cQhC’G IôgR ÖfÉL

ºK ,≥«MôdG ¢üàÁh k’hCG ¢ùjô÷G äÉÑf IQÉjõH ∂°SÉædG πëædG Ωƒ≤j

’ ¬fCG ’EG »é°ùØæÑdG ¢ùjô÷G ¿ƒd É¡d »àdG ó«cQhC’G IôgR ¤EG Ögòj

.ó«cQhC’G IôgR í«≤∏J áª¡e …ODƒj ¬æµdh ,kÉ≤«MQ ∑Éæg óéj

.…ôî°üdG QÉÑ°üdG äÉÑf á«æH¢†©H ¢Vô©J .¢VQGƒ≤dGh äÉJÉÑædG »∏cBG øe É¡«ª– á«YÉaO ¢üFÉ°üN äÉJÉÑædG ¢†©H ‘ óLƒJ

á∏ãeC’G √òg π°†aCGh ,É¡«a âÑæJ »àdG áÄ«ÑdG ‘ IOƒLƒŸG ∂∏J ¬Ñ°ûJ ¢üFÉ°üN äÉJÉÑædG √òg

IÒÑc áLQO ¤EG kGó©éàe áàÑædG √òg í£°S ¿ƒµj .á«≤jôaE’G …ôî°üdG QÉÑ°üdG áàÑf ‘ IOƒLƒe

øY Égõ««“ kGóL Ö©°üdG øe íÑ°üj ∫ÉeôdÉH ó«YÉéàdG √òg Å∏à“ ÉeóæYh ,±ÉØ÷Gh ô◊G ÖÑ°ùH

√òg õ«ªàJ .áehÉ≤e ¿hO äÉÑædG »∏cBGh ¿GPôé∏d á°VôY áàÑædG √òg âëÑ°UC’ á«°UÉÿG √òg ’ƒd .QhÉÛG ôî°üdG

…òdG ô£ÿG ô°ùëæj ,âbƒdG Gòg ‘ áÑFÉZ ¿ƒµJ äÉbƒ∏ıG º¶©e ¿CG ÉÃh ,±ÉØ÷G π°üa ájÉ¡f ‘ ôgõJ »àdGh á«gGõdG ¿GƒdC’G äGP ÉgQÉgRCÉH áàÑædG

.¬jƒªàdG ∫ƒ©Øe π£ÑJ »àdG QƒgõdG √òg É¡«∏Y √ôŒ ¿CG øµÁ

áYhóıG á∏ëædG

≥«Mô∏d á∏eÉ◊G IôgõdG ≥«Mô∏d á∏eÉ◊G ÒZ IôgõdG


146

ΩΩÉÉ¶¶ææddGG ºº««ªª°°üüJJ

ääÉÉbbƒƒ∏∏îîªª∏∏dd »»µµ««ffÉÉµµ««ŸŸGGÚªª°üª∏d kÉjó– ÌcCG ácôëàŸG áª¶fC’G º«ª°üJ ¿ƒµj Ée kÉÑdÉZ

ô¡¶J »àdG πcÉ°ûŸG ¿ƒµJ :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .áàHÉãdG ájƒ«æÑdG áª¶fC’G øe

,≥jôHE’G øY èàæJ ¿CG øµÁ »àdG ∂∏J øe ÒãµH ÈcCG …hó«dG Ö≤ãŸG ‘

CGóÑe ≈∏Y ÊÉãdG Ωƒ≤j Éªæ«H ,»µ«fÉµ«e ¢SÉ°SCG ≈∏Y πª©J ¤hC’G ¿C’ ∂dP

¿CG øµÁ . kGó«≤©J ÌcCG ¿ƒµJ ¿C’ π«“ á«∏ª©dG º«eÉ°üàdGh ,»FÉjõ«ØdG πµ°ûdG

øe x…CG π q£©J hCG ÜÉ«Z …ODƒj PEG .kÉæ«©e kÉaóg º«ª°üàdG ô°UÉæY øe ô°üæY πc …ODƒj

.IóFÉØdG ËóY ΩÉ¶ædG π©éj óMGh ô°üæY ‘ πª©dG øY ΩÉ¶ædG õéY ¤EG ô°UÉæ©dG √òg

»àdG áª¶fC’G πª– .π°ûØdG ƒg AÉ£NC’G É¡«a ≈∏éàJ »à˘dG º˘«˘eÉ˘°üà˘dG √ò˘g á˘jÉ˘¡˘f

äõ‚CG º«eÉ°üàdG √òg º¶©e ¿C’ ,¬≤jó°üJ øµÁ É‡ ÒãµH ÈcCG AÉ£NCG ¿É°ùfE’G É¡ªª°üj

…òdG »FGóÑdG Qƒ£dG ‘ É¡ÑæŒ øµÁ ∫É£YC’G ¢†©H ¿CG øe ºZôdG ≈∏Y ,CÉ£ÿGh áHôéàdG ≥jôW øY

.AÉ£NC’G ™«ªL ‘ÓJ π«ëà°ùŸG øe ≈≤Ñj ¬fCG ’EG ,¥Gƒ°SC’G ¤EG èàæŸG ∫ÉNOEG ≥Ñ°ùj

á«µ«fÉµ«ŸG áª¶fC’G ™«ªéa ,á©«Ñ£dG ‘ á«µ«fÉµ«ŸG áª¶fC’G ≈∏Y ≥Ñ£æJ ’ áªcÉÙG √òg øµdh

™∏ q£f ¿CG ÉææµÁ .ºµfi ¿É≤JEÉH äÉbƒ∏ıG ™«ªL πLh õY ¬∏dG ≥∏N .∫ÉªµdG áLQO ¤EG ≈bôJ á©«Ñ£dG ‘

:á«dÉàdG á∏ãeC’G ∫ÓN øe ≥∏£ŸG ≥∏ÿG êPÉ‰ ¢†©H ≈∏Y

ÖÖ°°ûûÿÿGG QQÉÉ≤≤ff ááªªééªªLLÉ¡Lôîà°ùjh QÉé°TC’G ´hòL ‘ »ØàîJ »àdG äÉbÒdGh äGô°û◊G ≈∏Y Ö°ûÿG QÉ≤f iò¨àj

º¶YCG IQÉ¡e »gÉ°†J IQÉ¡Ã áë«ë°üdG QÉé°TC’G ‘ É¡°TÉ°ûYCG ôØëH Qƒ«£dG √òg Ωƒ≤J .ô≤ædG ≥jôW øY

.ôØ◊G ÊÉæa

OGOõjh ,IóMGƒdG á«fÉãdG ‘ äGô≤f ô°ûY ¤EG ™°ùJ ÚH Ée ô≤æj ¿CG ¢ûbôŸG Ö°ûÿG QÉ≤f ™«£à°ùj

ÚH Ée ¤EG π°ü«d Oó©dG Gòg15-20.ô°†NC’G Ö°ûÿG QÉ≤f É¡æeh kÉªéM ô¨°UC’G ´GƒfC’G óæY

¤EG π°üJ ¬∏ªY áYô°S ¿EÉa ,¬°ûY ôØëH ô°†NC’G Ö°ûÿG QÉ≤f Ωƒ≤j ÉeóæY100áYô°ùdG √òg .É°S/ºc

147

ƒ¡a iôNC’Gh Iô≤ædG ÚH π°UÉØdG øeõdG ÉeCG .RôµdG áÑM ºéM ¬ªéM ≠∏Ñj …òdG ¬ZÉeO ≈∏Y ôKDƒJ ’

øe πbCG1/1000,kÉeÉ“ º«≤à°ùe §N ‘ QÉ≤æŸGh ¢SCGôdG º¶àæj ô≤ædG ‘ ôFÉ£dG CGóÑj ÉeóæY .á«fÉãdG øe

.ÆÉeódG ‘ ¥õ“ ¤EG …ODƒ«°S §«°ùH ±GôëfG …CÉa

¢SCGôdG Üô°V É¡ÑÑ°ùj »àdG ∂∏J øY ∞∏àîJ ’ á«dÉààŸG äÉbô£dG √òg øY èàæJ »àdG áeó°üdG ¿EG

.áHÉ°UE’G øe ´ƒf …C’ ¢Vô©àdG ¬Ñæéj Ö°ûÿG QÉ≤f ÆÉeód õ pé©ŸG º«ª°üàdG ¿CG ’EG ,»àæª°SEG §FÉM ‘

QÉ≤æe ¿CG ’EG .»∏Ø°ùdG ∂ØdG ácôM ™e QÉ≤æŸG πª©jh É¡°†©ÑH Qƒ«£dG º¶©e óæY áªéª÷G ΩÉ¶Y π°üàJ

øY áŒÉædG äÉeó°üdG ¢üà“ á«éæØ°SEG áé°ùfCÉH Éª¡°†©H øY ¿Ó°üØæe Ö°ûÿG QÉ≤f ôFÉW áªéªLh

¿EG .äGQÉ«°ùdG ‘ äÉeó°üdG ¢UÉe øe π°†aCG πµ°ûH É¡∏ªY áfôŸG IOÉŸG √òg …ODƒJh .ô≤ædG á«∏ªY

É¡JOÉ©à°SGh kGóL IÒ°üb π°UGƒØH á«dÉààŸG äÉeó°üdG ¢UÉ°üàeG ≈∏Y É¡JQób øe »JCÉJ IOÉŸG √òg IOƒL

.•Gƒ°TCÉH áãjó◊G É«LƒdƒæµàdG É¡JRôaCG »àdG OGƒŸG É¡JOƒéH ¥ƒØJ »gh ,QƒØdG ≈∏Y á«©«Ñ£dG É¡àdÉ◊

øY QÉ≤æŸG π°üa ¿EG .á«fÉãdG ‘ äÉbôW ô°ûY ôFÉ£dG AGOCG ä’ÉM ‘ ≈˘à˘M á˘«˘∏˘ª˘©˘dG √ò˘g π˘ª˘à˘µ˘J

QÉ≤æŸG øY kGó«©H ácô◊ÉH ôFÉ£dG ÆÉeO πª– »àdG Iôéë∏d íª°ùJ ábQÉÿG á≤jô£dG √ò¡H áªéª÷G

.äÉeó°üdG ¢UÉ°üàeCG ‘ á«fÉK á«dBG πµ°ûàJh ¿ƒµJ Gòµgh ,ô≤ædG á«∏ªY AÉæKCG …ƒ∏©dG49

..ááeeóó°°üüddGG √√òògg ¢¢UUÉÉ°°üüààee’’ ¿¿ÉÉàà««ddBBGG ¬¬jjóódd óóLLƒƒJJ ∂∂ddPP ™™eehh ,,IIÒÒÑÑcc ááeeóó°°UU ¤¤EEGG ……ƒƒ∏∏©©ddGG √√QQÉÉ≤≤ææÃÃ IIôôéé°°ûû∏∏dd √√ôô≤≤ff AAÉÉææKKCCGG ÖÖ°°ûûÿÿGG QQÉÉ≤≤ff ¢¢VVôô©©ààjj

QQhhóójj ..ôôFFÉÉ££ddGG ¿¿ÉÉ°°ùùdd »»gg ::áá««ffÉÉããddGGhh ,,ááeeóó°°üüddGG IIóóMM øøee ∞∞ØØîîJJ »»ààddGGhh QQÉÉ≤≤ææŸŸGGhh ááªªééªª÷÷GG ÚÚHH áá∏∏°°UUGGƒƒddGG áá««ØØ««∏∏ddGG ááéé°°ùùffCC’’GG »»gg ::¤¤hhCC’’GG

‘‘ ººggÉÉ°°ùùjj ƒƒgghh ´ÓÓ≤≤ŸŸGG ¿¿ÉÉ°°ùù∏∏ddGG áá∏∏°°††YY ÉÉ¡¡≤≤aahh ππªª©©JJ »»ààddGG áá««µµ««ffÉÉµµ««ŸŸGG ¬¬ÑÑ°°ûûJJ ..ôôFFÉÉ££ddGG ¢¢SSCCGGQQ ááeeóó≤≤ee ™™ee ππ°°üüàà««dd ááªªééªª÷÷GG ππNNGGOO ¿¿ÉÉ°°ùù∏∏ddGG

..áájjÉÉ¡¡ææddGG ‘‘ ≈≈°°TTÓÓààJJ ¿¿CCGG ¤¤EEGG ((áá««ééææØØ°°SSEE’’GG ÉÉjjÓÓÿÿGG ÉÉ¡¡°°üüàà““ »»ààddGG)) ááeeóó°°üüddGG ¢¢üübbÉÉææààJJ GGòòµµgghh ..IIôô≤≤ff ππcc øøYY ááŒŒÉÉææddGG ááeeóó°°üüddGG ∞∞««ØØîîJJ

(äÉeó°ü∏d ¢UÉe) »Ø«∏dG è«°ùædG

QÉ≤æŸG ºYO á£≤f …ƒ∏©dG

…ƒ∏©dG QÉ≤æŸG

ΩÉeC’G √ÉŒÉH QÉ≤æŸG ¢SCGQ ™aóoj ∞∏ÿGh

¤EG …ƒ∏©dG QÉ≤æŸG ∑ôëàj ,ΩÉeC’G ¤EG ∂ØdG áØ«∏N á∏°†©dG ™aóJ.ábô£dG øY áŒÉædG áeó°üdG ¢üàª«d ≈∏YC’G


148

‹‹ÉÉ©©ddGG õõØØ≤≤∏∏dd ‹‹ÉÉããŸŸGG ºº««ªª°°üüààddGG ::ççƒƒZZÈÈddGG ¤EG π°üJ IõØb ≥≤ëj ¿CG çƒZÈdG ™«£à°ùj100…hÉ°ùj Ée …CG ,¢VQC’G øY ¬YÉØJQG ∞©°V

200¿hO õØ≤dG ‘ ôªà°ùj ¿CG ¬æµÁ ∂dP ≈∏Y IhÓY .¿É°ùfE’G ¬H Ωƒ≤j …òdG ‹É©dG õØ≤dG øe kGÎe

IóŸ ∞bƒJ78ÉeEG §Ñ¡j πH ,á°ùeÉÿG IõØ≤dG ó©H ¬«bÉ°S ≈∏Y çƒZÈdG §≤°ùj ’ ΩÉY πµ°ûH .áYÉ°S

º«ª°üJ ÖÑ°ùH iPCG …CG ¬H ≥ë∏j ’h QGhódÉH ÜÉ°üj ’ ƒ¡a ∂dP ™eh ,√ô¡X ≈∏Y hCG ¬°SCGQ ≈∏Y

.ójôØdG ¬ª°ùL

øe áÑ∏°U á≤ÑW øe πµ«¡dG Gòg ∞dCÉàj .É¡ª°ùL πNGO Iô°û◊G √ò¡d »ª¶©dG πµ«¡dG ™°Vƒàj ’

Gòg ¿ƒµàj .Úà«µdÉH π°üàjh º°ù÷G πeÉc ∞∏¨j …òdG ''ÚJhÒ∏µ°ùdG'' º°SG ¬«∏Y ≥∏£j Öcôe

π£ÑJh äÉeó°üdG ¢üà“ É¡æµdh ,ácô◊G IOhófih kGóL IÒãc áë∏°ùe íFGô°T øe »LQÉÿG πµ«¡dG

.õØ≤dG øY áŒÉædG áeó°üdG

‘É°U …ƒeO πFÉ°ùH »∏NGódG ¬ª°ùL íÑ°ùj πH ,ájƒeO á«YhCG …CG çƒZÈdG º°ùL ‘ óLƒj ’

Üƒ≤ãdG ∫ÓN øe ΩódG á«≤æJ ºàJ .ÅLÉØŸG äGõØ≤dG §¨°V øe É¡¶Øëjh á«∏NGódG AÉ°†YC’G ø£Ñj ,º°ù÷G AÉëfCG ‘ Iô°ûàæŸG á«FGƒ¡dG

≥≥≤≤ëë««dd ççƒƒZZÈÈddGG ≥≥∏∏ooNN

ááÑÑ°°ùùææddÉÉHH áá≤≤ggÉÉ°°TT ääGGõõØØbb

iióó©©ààjj ’’ ……òòddGG ¬¬ªªéé◊◊

..ääGGÎÎªª««∏∏««ŸŸGG

149

≈«ëj ¿hQÉg

Ö∏b ºª°U .π°UGƒàe πµ°ûH Úé°ùcC’G ï°†H Ωƒ≤J áªî°V áî°†e ¤EG áLÉ◊G øY »æ¨j Gògh

≈∏Y á©jô°ùdG äGõØ≤dG ¬«∏Y ôKDƒJ’ å«ëH A»£H ¬JÉ°†Ñf ∫ó©e ,ÜƒÑfCG πµ°T ≈∏Y Iô°û◊G √òg

.¥ÓWE’G

Ωƒ≤J »àdG äGõØ≤dG É¡Ñ∏£àJ »àdG Iƒ≤dÉH â°ù«d çƒZÈdG ¥É°S äÓ°†Y ¿CG AÉª∏©dG ∞°ûàcG

…òdG »°†HÉædG ΩÉ¶ædG øe ´ƒf IóYÉ°ùÃ çƒZÈdG ¬H Ωƒ≤j ¢ûgóŸG AGOC’G Gòg ¿CG ’EG ,É¡FGOCÉH

¬«∏Y ≥∏£j …òdG ÚJhÈdG π°†ØH πª©j ΩÉ¶˘æ˘dG Gò˘gh .¬˘fÉ˘≤˘«˘°S ¤EG ∞˘«˘°VoCG''resilin''¿õîj PEG

ôjô– ≈∏Y É¡JQób »g IOÉŸG √ò¡d IRQÉÑdG á«°UÉÿG .á«µ«fÉµ«ŸG ábÉ£dG çƒZÈdG% 97ábÉ£dG øe

¥Gƒ°SC’G ‘ IOƒLƒŸG áfôŸG OGƒŸG É¡«£¨J »àdG áÑ°ùædG ió©àJ ’ Éªæ«H ,OóªàdG óæY É¡∏NGóH áfõàıG

¤EG π°üJ Ωƒ«dG% 85¿É≤«°S ‘ IOƒLƒe kGóL á≤«bO óFÉ°Sh ‘ áfôŸG IOÉŸG √òg ™°VƒàJ .≈°übCG óëc

‘ ¬fÉ≤«°ùd ¬«W AÉæKCG IOÉŸG √òg §¨°†«d á«fÉãdG QÉ°ûYCG á©°†H çƒZÈdG ¥ô¨à°ùj .á«Ø∏ÿG Iô°û◊G

.á∏°†©dG »NÎ°ùJ ¿CG ¤EG ájƒ£e ¥É°ùdÉH ê’õŸÉH á¡«Ñ°ûdG á«æÑdG ßØà– .IõØ≤∏d ájÒ°†ëàdG á∏MôŸG

»àdG Ú∏jõjôdG IOÉe ‘ áfõàıG ábÉ£dG ∫ÓN øe IõØ≤∏d áHƒ∏£ŸG Iƒ≤dG ôjôëàH á«°†HÉædG á«æÑdG íª°ùJ

.áª«¶Y äGõØb ¤EG ºLÎJ

¢¢ûû««©©JJ áá°°ûûggóóŸŸGG áájjôô¡¡ÛÛGG IIôô°°ûû◊◊GG √√òògg .. ççƒƒZZÈÈddGG ≈≈∏∏YY ¢¢ûû««©©JJ »»ààddGG áá≤≤««bbóóddGG ääGGôô°°ûû◊◊GG øøee ´ƒƒff ƒƒgghh ççƒƒZZÈÈddGG ππããee ¢¢ûûggóóee ôôNNBBGG ¥¥ƒƒ∏∏flfl

..ççƒƒZZÈÈddGG ºº°°ùùLL »»££¨JJ »»ààddGG ääÉÉëë««ØØ°°üüddGG ââ––

™™ee ââ≤≤∏∏ooNN »»ààddGG ••ƒƒ∏∏ÑÑddGG áá°°SSƒƒ°°SS ôôKKÉÉµµààJJ

..¢¢ûûggóóee ππµµ°°ûûHH ,,óójjôôaa ''''ÖÖ≤≤KK ÜÜƒƒÑÑffCCGG''''

151

≈«ëj ¿hQÉg

ÖÖ≤≤ããddGG áá««ddBBGGhh ••ƒƒ∏∏ÑÑddGG áá°°SSƒƒ°°SSIôé°T IôªK ≈∏Y •ƒ∏ÑdG á°Sƒ°S ¢û«©JkÓjƒW kÉeƒWôN Iô°û◊G √òg πª– .•ƒ∏ÑdG

Gòg ájÉ¡f ‘h , É¡ª°ùL øe ∫ƒWCG É¡°SCGQ ‘

¬Ñ˘°ûj OÉ˘M Ò¨˘°U QÉ˘°ûæ˘e ó˘Lƒ˘j Ωƒ˘WôÿG

.¿Éæ°SC’GGòg Iô˘°û◊G π˘ª– iô˘NCG ¿É˘«˘MCG ‘

,É¡ª°ùL ™e º«≤à°ùe »≤aCG πµ°ûH ΩƒWôÿG

Iô°û◊G ™≤J ÉeóæY .ÉgÒ°S AÉæKCG Ì©àJ ’ ≈àMÉ¡gÉŒÉH É¡eƒWôN ¬LƒJ •ƒ∏ÑdG Iô˘ª˘K ≈˘∏˘Y

É¡fÉæ°SCG ™°†J ºK ,Ö≤ãdG ádBÉH ¬Ñ˘°TCG í˘Ñ˘°üà˘d

ΩƒWôÿG ≈∏YCG ‘ IOƒLƒŸG QÉ°ûæŸÉH á¡«Ñ°ûdGøe É¡°SCGQ π≤æH Iô°û◊G CGóÑJ .IôªãdG ≈∏Y

QÉ˘°ûæŸG ∫É˘ª˘YEG »˘æ˘©˘j É‡ ,ô˘NBG ¤EG ÖfÉ˘L.É¡°SCGQ ™e ∑ôëàŸG É¡eƒWôN ¬∏ªëj …òdG™e kÉeÉ“ ≥aGƒàj ÉÃ Iô°û◊G √òg ¢SCGQ ºª°U

øe ¢ûgóe iƒà°ùÃ ™àªàj ƒ¡a á«dB’G √òg.áfhôŸG

ΩÉ¡àdÉH IôªãdG Ö≤K AÉæKCG Iô°û◊G Ωƒ≤J..••ƒƒ∏∏ÑÑddGG áá°°SSƒƒ°°SS áábbôôjj

á°†«H á°Sƒ°ùdG ™°†J Ö≤ãdG á«∏ªY øe AÉ¡àf’G ó©H .É¡àjQòd ΩRÓdG ÚJhÈdG ¿õîJ Gòµgh ,ÉgGƒàfi

CGóÑJh IôªãdG πNGO ábôj á°†«ÑdG íÑ°üJ .É¡d É¡à©æ°U »àdG IôØ◊G ‘ É¡£≤°ùJ IôªãdG ≈∏Y IóMGh

.É¡eÉ¡àdG OGORG Éª∏c äÈc Éª∏ch ,äÈc Éª∏c ÌcCG IôªãdG øe ábÒdG âª¡àdG Éª∏ch .É¡eÉ¡àdÉH

º¡ØJ »àdG áeÓ©dG »g √ògh ,ø°ü¨dG øe ájÉ¡ædG ‘ áWƒ∏ÑdG §≤°ùJ ¿CG ¤EG á«∏ª©dG √òg ôªà°ùJ

É¡eCG É¡d É¡à©æ°U »àdG áëàØdG ™«°SƒàH ábÒdG √òg Ωƒ≤J .IôªãdG IQOÉ¨e É¡fÉµeEÉH íÑ°UCG ¬fCG ábÒdG É¡æe

≥Øf ôØM É¡aóg íÑ°UCG ¿B’Gh .IÒÑc Iƒ≤H IôªãdG áæ«ª°ùdG ábÒdG QOÉ¨J ºK ,ájƒ≤dG É¡fÉæ°SCG ≥jôW øY

ÚH Ée ìhGÎj ≥ª©H ¢VQC’G â–25-30äGƒæ°S ¢ùªN IóŸ ≈≤ÑJh Iô°û◊G Qpó rîoJ ∑Éæg .º°S

•ƒ∏ÑdG á°Sƒ°S Ωóîà°ùJ

Ö≤ãdG á«∏ªY AÉæKCG É¡°SCGQ

‘ í°Vƒe ƒg Éªc kÉeÉ“

.IQƒ°üdG

153

≈«ëj ¿hQÉg

øe ÉgQÉ°ûæe πª©Jh •ƒ∏ÑdG Iôé°T ¤EG êôîJ á«àa á°Sƒ°S íÑ°üJ ÉeóæYh ,¢VQC’G â–

≈∏Y ójó÷G •ƒ∏Ñ˘dG ƒ‰ ≈˘∏˘Y Q ró pÿG á˘∏˘Mô˘e ‘ ¬˘«˘°†“ …ò˘dG âbƒ˘dG ó˘ª˘à˘©˘j .ó˘jó˘L

Iôé°ûdG50√òg IÉ«M IQhO ∫ÓN øe ºµÙG ¬≤∏N ‘ ¬∏dG Iõé©e Éæd ô¡¶J iôNCG Iôe .

Iô°û◊G ¬H πª©J RÉ¡L hCG ΩÉ¶f πc ¿EG .á«dÉÑdG Qƒ£àdG ájô¶f äGAÉYOG ¿Ó£Hh ,Iô°û◊G

¢SCGôdGh ,á©WÉ≤dG ¿Éæ°SC’G ,ÖbÉãdG ΩƒWôÿG :ºµfi §«£îàd áé«àf ƒg

hCG áaOÉ˘°üŸG Aƒ˘°V π˘Y √Ò°ùØ˘J ø˘µÁ ’ Gò˘g π˘c ,Ö≤˘ã˘dG á˘«˘∏˘ª˘Y ‘ ó˘YÉ˘°ùj …ò˘dG ¿ôŸG

π«≤K AÖY øe ÌcCG ¿ƒµj ø∏a ,Ö≤ãdG á«∏ªY ‘ ΩƒWôÿG Ωóîà°ùj ⁄ ƒd .''»©«Ñ£dG AÉØ£°U’G''

.''á∏Môe ôKEG á∏Môe'' Qƒ£àdG ¢VGÎaG á«eóY ócDƒj É‡ ,¬æe IóFÉa ’ ƒ°†Yh

ábÒdG ∂∏à“ ¿CG Öéj .á«∏ª©dG √òg ‘ '' Ió≤©e á«æÑc'' ábÒdG AÉ°†YCG hóÑJ ,iôNCG á¡L øe

ójó÷G Égô≤e ‘ ô¶àæJh ¢VQC’G ‘ kÉ≤«ªY ¢Uƒ¨J ¿CG É¡«∏Y ,•ƒ∏ÑdG IôªK ‘ É¡≤jôW ≥°ûàd ájƒb kÉfÉæ°SCG

.È°üdÉH áYQòàe

’ Gòg πc .ájÉ¡ædG ‘ ¢Vô≤æà°Sh kÓjƒW ¢û«©J ø∏a á«JÉ«◊G IQhódG √òg ™e á°Sƒ°ùdG ¢†“ ⁄ GPEG

.ÒÑN º«µM ≥dÉN ™æ°U øe ƒg πH áaOÉ°üŸG ≥jôW øY »JCÉj ¿CG øµÁ

.A»°T πµd ) o≥pdÉnÿG ) ƒg RÉéYE’G Gò¡H Iô°û◊G √òg ≥dÉN ¬∏dG

¿¿CCGG óó©©HH ääGGôô°°ûû◊◊GG øøee ÒÒããµµdd kkÉÉ°°ûûYY ááWWƒƒ∏∏ÑÑddGG ííÑÑ°°üüJJ

øøee ÒÒÑÑcc OOóóYY ΩΩóóîîàà°°ùùjj ..••ƒƒ∏∏ÑÑddGG áá°°SSƒƒ°°SS ÉÉ¡¡eeóóîîàà°°ùùJJ

..IIQQOOÉÉÿÿGGhh áábbÒÒddGG QQƒƒWW ‘‘ ••ƒƒ∏∏ÑÑddGG IIôôªªKK ääGGôô°°ûû◊◊GG

É°ù«∏«æ«LGenlisea

óà“ »àdG Qhò÷Éa .á≤«bódG äÉfGƒ«◊G AÉ©eCG É°ù«∏æ«÷G ïa ¬Ñ°ûj

≥aóàdG çóëj .áîØàæe áaƒ› Ö«HÉfCG øY IQÉÑY »g ¢VQC’G â–

óYÉ°ùj ,Ö«HÉfC’G ‘ IOƒLƒŸG ¥ƒ≤°ûdG ∫ÓN øe áàÑædG πNGO ¤EG

äGô°û◊G ƒØ£J å«M ,á≤«bódG á˘«˘∏˘NGó˘dG äGÒ©˘°ûdG ∂dP ≈˘∏˘Y

äGÒ©°T »£¨J .√É«ŸG ≥aóJ ÖÑ°ùH πNGódG ‘ á≤«bódG äÉ«°†©dGh

,»FÉŸG QÉ«àdG É¡«a ôÁ »àdG ΩÉ°ùbC’G ™«ªL πØ°SC’G ƒëf ¬éàJ áæ°ûN

πª©J »àdG ,áª°VÉ¡dG Oó¨dG øe áYƒª› á°ùjôØdG ¬LGƒJ ≥jô£dG ‘h

,áàÑædG πNGO ¤EG äGô°û◊ÉH ™aó˘J á˘«˘fÉ˘K Iƒ˘b π˘µ˘°ûJh ΩÉ˘ª˘°üc

. kGòjòd kAGòZ ájÉ¡ædG ‘ íÑ°üàd51

áàÑf ïaBladderwort

Bladderwortπ≤◊G ‘ É¡«∏Y ≥∏£j á©FÉ°T ájô˘ë˘H á˘à˘Ñ˘f »˘g

º°SG »ª∏©dGUtricularia.√òg ïa ‘ Oó¨dG øe ´GƒfCG áKÓK ∑Éæg

h ,ïØdG êQÉN ™°VƒàJ »àdG ''ájhôµdG Oó¨dG'' ∫hC’G ´ƒædG :áàÑædG

Ió¨dG'' h ''áÑHóŸG á«YÉHôdG Ió¨dG'' Éª˘g ådÉ˘ã˘dGh ÊÉ˘ã˘dG ¿É˘Yƒ˘æ˘dG

Oó¨dG √òg áàÑædG Ωóîà°ùJ .πNGódG ‘ ™°VƒàJ »àdGh ''áÑHóŸG á«FÉæãdG

¥GQhC’ á°ûgóŸG á«æÑdGGenliea

Lº°ù≤dG ó©H ™°Vƒ˘à˘j (CG) ÊGƒ˘£˘°SCG ´ò

ôNBG ÊGƒ£°SCG ´òL ¬©Ñàj (Ü) »∏°üÑdG

.á«≤°T áëàa πª– ájÉ¡f ‘ (ê)

áá««µµ««ffÉÉµµ««ŸŸGG ññÉÉîîaaCC’’GG

‘ ´É≤jEÓd á˘Ø˘∏˘àfl π˘MGô˘ª˘c

.ïØdG

Oó˘¨˘dG Ωƒ˘≤˘J á˘jGó˘Ñ˘dG ‘

á∏°üàŸG äGOGóàe’G π˘«˘©˘Ø˘à˘H

.É˘¡˘æ˘e AÉŸG ï˘°†H CGó˘Ñ˘Jh ,É˘¡˘H

‘ kGó˘L ΩÉ˘g ±ƒ˘L π˘µ˘°ûà˘˘j

ó˘Lƒ˘j π˘NóŸG ‘h .π˘NGó˘˘dG

øe AÉŸG ™æÁ …ò˘dG ï˘Ø˘dG ÜÉ˘H

¿ƒµJh .πNGódG ƒëf ≥˘aó˘à˘dG

πNGódG ‘ IOƒLƒŸG äGÒ©°ûdG

¢ùeÓJ Éeóæ©˘a , kGó˘L á˘°SÉ˘°ùM

äÉ«°†©dG hCG äGô°û◊G ióMEG

AGQh ÜÉÑdG ≥∏¨jh ,áàÑædG πNGO ¤EG Iƒ≤H AÉŸG ≥aóàj .QƒØdG ≈∏Y ÜÉÑdG íàØj äGÒ©°ûdG √òg

øe ÌcCG ¥ô¨à°ùJ ’ »àdG á«∏ª©dG √òg ó©H .ô°üÑdG íª∏H á°ùjôØdG1/1000CGóÑJ ,á«fÉãdG øe

.QƒØdG ≈∏Y áª°VÉ¡dG äGRôØŸG ¥ÓWEÉH áª°VÉ¡dG äGQÉ°ü©dG52

áàÑæd ™£≤eBladderwort :ïØdG Ö«JôJh1¢ùeÓJ -

ïØdG äGÒ©°T á°ùjôØdG2πNóJh ∫É◊G ‘ ïØdG íàØoj -

.á°ùjôØdG3.á°ùjôØdG AGQh áHGƒÑdG ≥∏¨J -


156

……ÒÒààµµÑÑddGG ••ƒƒ°°ùùddGGácô◊G ≈∏Y ÉgóYÉ°ù«d ,''•ƒ°ùdG'' ¬«∏Y ≥∏£jh ,•ƒ°ùdG ¬Ñ°ûj Ée ÉjÒàµÑdG ´GƒfCG ¢†©H Ωóîà°ùJ

…òdG √ÉŒ’G Ö°ùM ácô◊ÉH ÉjÎµÑ∏d íª°ùjh á«∏ÿG AÉ°û¨H •ƒ°ùdG Gòg π°üàj .πFÉ°ùdG §«ÙG ‘

.IOófi áYô°ùH ¬H ÖZôJ

âfÉc ,kÉÑjô≤J ó≤Y πÑb ÜÉ≤ædG É¡æY ∞°ûµj ⁄ »àdG ¬à«æH ¿CG ’EG ,øeR òæe •ƒ°ùdG AÉª∏©dG ±ôY

,ó«≤©àdG ájÉZ ‘ ''…ƒ°†Y ∑ôfi'' ∫ÓN øe ∑ôëàj •ƒ°ùdG Gòg ¿CG GƒØ°ûàcG ó≤d .º¡d IÒÑc ICÉLÉØe

.kÉ©FÉ°T ¿Éc Éªc á£«°ùH ájRGõàgG á«dBG ≥jôW øY ¢ù«dh

h ''âHÉãdG'' :¬d ¿É°ù«FQ ¿BGõL ∑Éæg .»FÉHô¡µdG ∑ôÙG CGó˘Ñ˘e ≈˘∏˘Y ™˘aGó˘dG ∑ôÙG á˘«˘æ˘H Ωƒ˘≤˘J

.''QGhódG''

Ωóîà°ùJ ’ .á«µ«fÉµ«e ácôM ódƒj ¬fCÉH ájƒ°†©dG áª¶fC’G »bÉH øY …ÒàµÑdG •ƒ°ùdG ∞∏àîj

äÉÄjõL ‘ áfõàıG ábÉ£dG á«∏ÿGATPÉ¡eóîà°ùJ »àdG ábÉ£dÉa :ábÉ£∏d ¢UÉN Qó°üe É¡jód É‰EGh ,

Ió≤©e ∑ôëª∏d á«∏NGódG á«æÑdG .á«LQÉÿG á«∏ÿG á«°ûZCG ÈY á≤aóàŸG äÉfƒjC’G øY èàæJ ÉjÒàµÑdG

øe ÜQÉ≤j Ée ∑Î°ûj . kGóL240Ö°SÉæŸG ¬fÉµe ‘ É¡æe πc ™°Vƒàj .•ƒ°ùdG AÉæH ‘ ∞∏àfl ÚJhôH

,¬Ø«bƒJh ∑ôÙG π«¨°ûJ äGQÉ°TEG πª– »àdG »g äÉæ«JhÈdG √òg ¿CG AÉª∏©dG ó≤à©j .ájÉæY πµH

π°Uh É¡àª¡e iôNCG äÉæ«JhôH π u©ØJ Éªc ,ájQP ¢ù«jÉ≤Ã ácô◊G π¡°ùJ ∫É°üJG •É≤f πµ°ûJh

.¬d Ió≤©ŸG á©«Ñ£dG ≈∏Y ∫óJ ΩÉ¶ædG Gòg πªY É¡H RÉàÁ »àdG ¢üFÉ°üÿG √òg .á«∏ÿG AÉ°û¨H •ƒ°ùdG53

π°üM ƒ∏a .Qƒ£àdG ájô¶f ¿Ó£H ≈∏Y kÉ«aÉc kÓ«dO Ió≤©ŸG ¬à˘Ñ˘«˘cÎH …Òà˘µ˘Ñ˘dG •ƒ˘°ùdG Èà˘©˘j

.ÉjÎµÑ∏d IóFÉa ≈fOCG ¿hO íÑ°UCGh ¬àª¡Ã ΩÉ«≤dG øY õé©d ΩÉ¶ædG Gòg øe Ò¨°U AõL ó≤ oa hCG π£©Jh

ºYGõŸG kÉ°†jCG »¨∏J á≤«≤◊G √òg .É¡«a ≥∏N »àdG á¶ë∏dG òæe kÉæ≤àe •ƒ°ùdG πªY ¿ƒµj ¿CG Öéj

.''Iƒ£N Iƒ£N Qƒ£àdG'' CGóÑe óªà©J »àdG ájQƒ£àdG

kkÉÉ°°††jjCCGG ááØØ££ææddGG áá««∏∏NN ΩΩóó˘îî˘àà˘°°ùùJJ

..ÉÉ¡¡ààccôôMM ‘‘ ••ƒƒ°°ùùddGG

157

≈«ëj ¿hQÉg

.ó«≤©àdG øe ÖfÉL ≈∏Y kÉª«ª°üJ πª– kÉ°†jCG á«FGóÑdG IÉ«◊G ∫Éµ°TCG ¿CG ≈∏Y •ƒ°ùdG Gòg Éædój

¿ô≤dG ‘ AÉ«MC’G AÉª∏Y ¬æ¶j ¿Éc Ée ¿CG ∞°ûàcG Éª∏c ,⁄É©dG Gòg ≥FÉbO ‘ ¿É°ùfE’G ≥ª©J Éª∏ch

.ÉgÒ¨c kÉeÉ“ Ió≤©e ™bGƒdG ‘ »g ,á£«°ùH äÉ«°†Y hCG nAÉ«MCG ,øjhQGO º¡«a ÉÃ ,ô°ûY ™°SÉàdG

’’ »»ààddGG áá∏∏ããeeCC’’GG óóMMCCGG ……ÒÒààµµÑÑddGG ••ƒƒ°°ùùddGG ÈÈàà©©jj ..''''áá££««°°ùùHH''''ÉÉ¡¡ffhhÈÈàà©©jj ¬¬àà««°°TTÉÉMMhh øøjjhhQQGGOO ¿¿ÉÉcc »»ààddGG IIÒÒ¨°°üüddGG ääÉÉbbƒƒ∏∏ııGG ‘‘ ≈≈ààMM õõéé©©ee ºº««ªª°°üüJJ

ááÑÑ°°ùùææddÉÉHH ááeeóó°°UU ƒƒ°°††©©ddGG GGòò¡¡dd áá««∏∏NNGGóóddGG ππ««°°UUÉÉØØààddGG øøYY ∞∞°°ûûµµddGG ¿¿ÉÉcc ,,ÉÉ¡¡FFÉÉ°°ûû¨HH ππ°°üüààŸŸGG ƒƒ°°††©©ddGG GGòògg ∂∂jjôôëëààHH AAÉÉŸŸGG ‘‘ ÉÉjjÎÎµµÑÑddGG ∑∑ôôëëààJJ ,,óó©©JJ

ºº««ªª°°üüJJ ƒƒgg kkÉÉØØ∏∏ààflfl kkÉÉÄÄjjõõLL ôô°°ûûYY áá°°ùùªªNN øøee ¿¿ƒƒµµààjj ……òòddGG »»FFÉÉHHôô¡¡µµddGG ∑∑ôôÙÙGG GGòògg ..óó≤≤©©ee »»FFÉÉHHôô¡¡cc ∑∑ôôfifi ≈≈∏∏YY ……ƒƒàà–– ÉÉjjÎÎµµÑÑddGG ¿¿CCGG ÚÚÑÑJJ ..AAÉÉªª∏∏©©∏∏dd

..≈≈∏∏YYCC’’GG ‘‘ ôô¡¡¶¶jj ÉÉªªcc ¬¬JJGGPP óóMM ‘‘ õõéé©©ee

»Wƒ°ùdG §«ÿG ±É£ÿG

»LQÉÿG AÉ°û¨dG

πeÉ◊G á≤Ñ£dG »∏NGódG AÉ°û¨dG(ÉeRÓH) ájó«àÑÑdG

á«fhõ∏◊G ÉjÒàµÑdG ∑ôfi §£fl á«fhõ∏◊G ÉjÒàµÑdG á«æH

äÉeƒ∏©ŸG ∫É°üJ’Gh áµÑ°T

¢SÉ°ù◊GäÉ«≤∏àŸG

á«FÉ«ª«µdG

äÉaGôëfÓd á°SÉ°ùM ádBG

•É≤àd’G á£≤f

»æ«JhôH OƒbƒH ∑ôfi

ácôëàe ™aGhO

Êhõ∏M πµ°ûH

»LQÉÿG AÉ°û¨dG

Ö«°†b (¬Lƒe óªZ)

øcÉ°ùdG Aõ÷G ∑ôëàŸG Aõ÷G

ºFGƒb

á≤∏MC

πé©ŸG ∂∏°ùdG

á«fó©e áfÉ£H á≤∏M L

á≤∏Mp

á≤∏M S

á≤∏MM

»∏NGO (ÉeRÓH) AÉ°ûZ

á∏°UƒdG) ±É£N(á©eÉ÷G

ôFGódG ∑ôëàŸG âHÉãdG

27 nm.


158

ÚÚØØddóóddGG ‘‘ ºº««ªª°°üüààddGG»æ©j Gògh ,äÉ«jóãdG »bÉH π©ØJ Éªc kÉeÉ“ ÚàFôdG ≥jôW øY äƒ◊Gh ÚØdódG øe πc ¢ùØæàj

IQôµàŸG É¡JQÉjR AGQh ÖÑ°ùdG ƒg Gògh .∑Éª°SC’G πãe AÉŸG ‘ ¢ùØæàJ ¿CG É¡«∏Y Ö©°üdG øe ¬fCG

øeDƒJ á≤jô£H ƒ°†©dG Gòg ºª°U .AGƒ¡dG ∫ÉNOEG ≈∏Y ¢SCGôdG ≈∏YCG »b IOƒLƒŸG áëàØdG πª©J .í£°ù∏d

ÉeóæYh ,AÉŸG Üô°ùJ ™æÁ AÉ£¨H kÉ«µ«JÉeƒJhCG áëàØdG ≥∏¨J å«M ,AÉŸG ‘ ¢Uƒ¨dG óæY kÉæeBG kÉbÓZEG ¬d

.kÉ°†jCG kÉ«µ«JÉeƒJhCG AÉ£¨dG íàØj í£°ùdG ¤EG ÚØdódG Oƒ©j

¥¥ôô¨ddGG ôô££ÿÿ ¢¢VVôô©©ààddGG ¿¿hhOO ΩΩƒƒææddGG ππ¡¡°°ùùjj ΩΩÉÉ¶¶ff øe ÚØdódG CÓÁ80-% 90’ áÑ°ùædG √òg .¢ùØæà∏d É¡«a êôîj Iôe πc ‘ AGƒ¡dÉH ¬«àFQ øe

ió©àJ15»àdG á«°VQC’G äÉ«jóãdG »bÉÑc ¢ù«dh …OGQEG πªY ÚØdódG óæY »gh ,¿É°ùfE’G óæY %

.…OGQEG ’ πµ°ûH á«∏ª©dG √òg É¡«a ºàJ54

º°ùL ‘ óLƒj .ágõf ‘ êhôÿG øëfQô≤f Éªc kÉeÉ“ ¢ùØæ˘à˘j ¿CG ÚØ˘dó˘dG Qô˘≤˘j :ô˘NBG ÒÑ˘©˘à˘H

ÆÉeódG »Ø°üf ºFÉædG ÚØdódG Ωóîà°ùj .AÉŸG ‘ ΩÉæj ÉeóæY ∑Ó¡dG øe ¬«ªëj ¢UÉN ΩÉ¶f ÚØdódG

πc ÜhÉæàe πµ°ûH15í£°ùdG ¤EG kÉ¡éàe ÊÉãdG ∞°üædG ≈≤Ñj ∫hC’G ∞°üædG ΩÉæj Éªæ«Ña ,á≤«bO

Ωóîà°ùj ÚØdódÉa ,áMÉÑ°ùdG ≈∏Y ¬æ«©j ôNBG ƒ°†Y ƒg √QÉ≤æe ‘ OƒLƒŸG ÚØdódG º£N ¿EG .¢ùØæà∏d

…òdG ÚØdódG º£N øe áãjó◊G øØ°ùdG ó«Øà°ùJ .á«dÉY äÉYô°ùH íÑ°ùjh AÉŸG ¥GÎNG ‘ πbCG ábÉW

.ÚØdódG π©Øj Éªc É¡àYô°S IOÉjõd á«µ«dhQó«¡dG á«µ«eÉæjódG ≥ah ºª°üŸG ¢Sƒ≤dG ¬Ñ°ûj

ºº°°ùùééHH ÚÚØØddóóddGG ≥≥∏∏NN

¬¬ààÄÄ««HH ººFFÓÓjj ‹‹ÉÉããee

ÚØdódG º£N

ÚØdódG rônîræpe

áªéª÷G

ájQó°üdG ∞fÉYõdG

áFôdG óÑµdG á≤«bódG AÉ©eC’G

ÖfòdG

ájô¡¶dG áØæYõdG

»¡Ñ÷G ñÉØàf’G

159

ÚÚØØddóóddGG óóææYY áá««YYÉÉªªààLL’’GG IIÉÉ««◊◊GGOó÷G ó«dGƒŸGh çÉfE’G πà– ájÉª◊G øe ójõe πLCG øeh .IÒÑc äÉYƒª› ‘ ÚØdódG ¢û«©j

CGóÑJ .äƒ“ ¿CG ¤EG Üô°ùdG øª°V ≈≤ÑJ πH ,Ió«Mh ∑ÎJ Óa á°†jôŸG OGôaC’G ÉeCG .Üô°ùdG õcôe

.Üô°ùdG ¤EG ójó÷G OƒdƒŸG É¡«a º°†æj »àdG ¤hC’G á¶ë∏dG òæe ÚØdódG óæY á«∏aÉµàdG §HGhôdG

¬d øª°†j É‡ ¬eCÉH kÓ°üàe ≈≤Ñj á≤jô£dG √ò¡H ,k’hCG ΩC’G ºMQ øe ó«dƒdG ÚØdódG πjP êôîj

í£°ùdG ¤EG ∫É◊G ‘ ™«°VôdG ¬éàj ,ájÉ¡ædG ‘ ¢SCGôdG êôîj ÉeóæYh .™°VƒdG AÉæKCG ΩRÓdG Úé°ùcC’G

»àdG ΩC’G ≥aGôJ IOÉY ,Iójó÷G IÉ«◊G AGƒg ø˘e á˘«˘ª˘c ∫hCG ≥˘°ûæ˘à˘°ù«˘d

á¶◊ òæe Égó«dh ΩC’G ≈YôJ .iôNCG ≈ãfCG ™˘°Vƒ˘∏˘d ó˘©˘à˘°ùJ

Ö«∏◊G ¿ÉàØ°ûdG ó≤àØj …òdG OƒdƒŸG ≈≤∏àj PEG ,IO’ƒdG

‘ ≥°T øe Éª¡dÓN øe Ö«∏◊G êôîj øjQó°üe øe

º°ù≤dG Gòg ≈∏Y ≥aôH ó«dƒdG ¥ô£j ÉeóæY .ΩC’G ø£H

™«°VôdG ÚØdódG ∂∏¡˘à˘°ùj .Ö«˘∏◊G ≥˘aó˘à˘j ø˘£˘Ñ˘dG ø˘e

¿ƒgódG πµ°ûJh ,kÉ«eƒj Ö«∏◊G øe äGÎ«∏dG äGô°ûY50Gòg øe %

áÑ°ùf ™e áfQÉ≤e) Ö«∏◊G15π«µ°ûJ ‘ ¬∏ªY Ö«∏◊G Gòg πª©j ∫É◊G ‘h ,(ô≤ÑdG Ö«∏M ‘ %

IÒ¨°üdG Úa’ódG äÉjôNCG çÉfEG Ú©J .ÚØdódG IQGôM áLQO º«¶æàd ájQhô°†dG ájó∏÷G á≤Ñ£dG

,QÉfƒ°ùdG Ωóîà°ùJ ∞«ch ó«°üdG É¡ª«∏©J ºàj ∂dòc .πØ°SC’G ¤EG É¡©aóH ≥«ª©dG ¢Uƒ¨dG ∫ÓN

≈àM ¬à∏FÉ©H kÉeõà∏e ÚØdódG ≈≤Ñj ¿É«MC’G ¢†©H ‘ .äGƒæ°S IóY ¥ô¨à°ùJ »àdG á«ª«∏©àdG á«∏ª©dG √òg

.áæ°S ÚKÓK

AAÉÉææëëffÓÓdd ™™ffÉÉŸŸGG ΩΩÉÉ¶¶ææddGGGò¡d »°SÉ«≤dG ºbôdG .¿É°ùfE’G É¡«dEG π°üj ¿CG øµÁ ’ ¥ÉªYCG ¤EG ¢Uƒ¨j ¿CG ÚØdódG ™«£à°ùj

≈àM ¢Uƒ¨j ¿Éà«◊G øe ´ƒf ¬≤≤ëj ≥ª©dG3000É≤aGƒà«d äƒ◊Gh ÚØdódG ºª°U .óMGh ¢ù nØnæH Îe

ºYÉf ó∏L ÚØdO »FÉŸG iôÛG

¤EG IOƒ©dGh ¢Uƒ¨dG á«∏ªY πjòdG í£∏ØJ π©éj .≥«ª©dG ¢Uƒ¨dG øe ´ƒædG Gòg ™e

.ádƒ¡°S ÌcCG í£°ùdG

‘ ÚØdódG ∫õæj ÉeóæY :ÚàFôdG ¢Uƒ¨dG ‘ óYÉ°ùJ »àdG iôNC’G AÉ°†YC’G øe

ÚàFôdG πNGO §¨°†dG OGOõj ‹ÉàdÉHh ,¬bƒa AÉŸG OƒªY §¨°V hCG ¿Rh OGOõj AÉŸG

‘ ¥õªàà°ùa §¨°†dG Gòg ¤EG ¿É°ùfE’G áFQ â°Vô©J ƒd .êQÉÿG ™e ¿RGƒJ OÉéjE’

ÚØdódG º°ùL ‘ ¢UÉN »YÉaO ΩÉ¶f óLhCG ,ô£ÿG Gòg ≈∏Y Ö∏¨àdG πLCG øeh .∫É◊G

á«FGƒ¡dGh á«eÉZôdG ÉjÓî∏d áeRÓdG ájÉª◊G áæ«àe á«˘ahô˘°†Z äÉ˘≤˘∏˘M ø˘eDƒ˘J å«˘M

.ÚØdódG »àFQ πNGO IOƒLƒŸG

.AÉæëfÓd ™fÉŸG ΩÉ¶ædG ƒg ™FGôdG ¥ƒ∏ıG Gòg ‘ ájÉª◊G áª¶fCG øe ôNBG ΩÉ¶f

.ô£ÿG øe ´ƒædG Gòg ¬LGƒj ,IÒÑc áYô°ùH ¥ÉªYC’G ¤EG ¢SÉ˘£˘¨˘dG ¢ù£˘¨˘j É˘eó˘æ˘Y

äÉYÉ≤ØdG πµ°ûJ ‹ÉàdÉHh ,ΩódG ¤EG Iô°TÉÑe AGƒ¡˘dG ∫ƒ˘NO AGƒ˘à˘d’G ÖÑ˘°S ¿ƒ˘µ˘jh

ábÉYEG øe ¬ÑÑ°ùJ ÉŸ äƒŸG ¤EG äÉYÉ≤ØdG √òg …ODƒJ ¿CG øµÁ .ÚjGô°ûdG ‘ á«FGƒ¡dG

160

¢ùØæàJ É¡fCG øe ºZôdG ≈∏Y á∏µ°ûŸG √òg ¿ƒ¡LGƒj ’ ¿Éà«◊Gh Úa’ódG ¿CG ’EG .…ƒeódG ¿GQhó∏d

É¡fCG ƒg ÖÑ°ùdGh ,ÚàFôdG ≥jôW øY

â°ù«d »¡a É¡«àFQ ‘ AGƒg πª– ’ É¡fCG ÉÃh ,ÚàZQÉa ÚàFôH ¢Uƒ¨J

.AÉæëfÓd á°VôY

AGƒ¡dG øe ÚàZQÉa ÉgÉàFQ âfÉc GPEG :ΩÉg ∫GDƒ°S ¤EG Oƒ≤j Gòg ¿CG ’EG

¢ü≤˘f ÖÑ˘°ùH ≥˘æ˘à˘î˘J ’ GPÉ˘ª˘˘∏˘˘a

?Úé°ùcC’G

''ÚHƒ∏Zƒ«ŸG'' ÚJhôH ¬∏ªëj ∫GDƒ°ùdG Gòg ≈∏Y ÜGƒ÷G

Gòg õ«ªàj .IÒÑc Ö°ùæH äÓ°†©dG áé°ùfCG ‘ óLGƒàj …òdG

,Úé°ùcCÓd kGóL ájƒ˘b á˘«˘HPÉ˘é˘H ,''ÚHƒ˘∏˘Zƒ˘«ŸG'' ÚJhÈdG

É‰EGh ¬«àFQ ‘ Úé°ùcC’G ¥ƒ∏ıG Gòg ¿õàîj ’ ∂dòHh

íÑ°ùj ¿CG äƒ◊GhCG ÚØdódG ™«˘£˘à˘°ùj .¬˘JÓ˘°†Y ‘

¢Uƒ¨j ¿CG ¬æµÁ Éªc ,á∏jƒW äGÎØd ¢ùØæJ ¿hO

…ô°ûÑdG º°ù÷G …ƒàëj .√ójôj …òdG ≥ª©dG ¤EG

¿CG ø˘µÁ ’ ¬˘æ˘µ˘d ,ÚHƒ˘∏˘Zƒ˘«ŸG ≈˘∏˘Y kÉ˘°†jCG

¬ªéM ÖÑ°ùH ±hô¶˘dG ¢ùØ˘f π˘ª˘ë˘à˘j

…òdG ó˘jô˘Ø˘dG º˘«˘ª˘°üà˘dG Gò˘g .Ò¨˘°üdG

äÉjBG øe ájBG äƒ◊Gh ÚØdódG ¬H ¢üàîj

≥∏N .õ pé©ŸG »¡˘dE’G ≥˘∏ÿGh á˘ª˘µ◊G

äÉfGƒ«◊G »bÉH πãe äÉ«˘jó˘ã˘dG ¬˘∏˘dG

¢û«©J »àdG ±hô¶dG Ö°SÉæJ á«˘æ˘Ñ˘H

.É¡H

≈«ëj ¿hQÉg

161


162

ááaaGGQQõõddGG óóææYY ááîî°°††ŸŸGG) ´QÉØdG É¡dƒ£H áaGQõdG Èà©J5ÈcCG øe IóMGh (QÉàeCG

ºé◊G Gòg ¿CG ’EG ,É¡dƒ˘WCGh ¢VQC’G ¬˘Lh ≈˘∏˘Y äÉ˘fGƒ˘«◊G

»µd kGójôa kÉ«fGQhO kÉeÉ¶f ¿ÉÑ∏£˘à˘j ´QÉ˘Ø˘dG ∫ƒ˘£˘dGh ÒÑ˘µ˘dG

Öéj ,ájGóH .É«fódG √òg ‘ áª«∏°S IÉ«M ¥ƒ∏ıG Gòg »°†≤j

,øjÎÃ Ö∏≤dG ¥ƒa ™°Vƒàj …òdG ÆÉeódG ¤EG ΩódG π°üj ¿CG

Ö∏b ¬∏dG ≥∏N ∂dòd ,Ö∏≤∏d ájOÉY ÒZ á«˘æ˘H Ö∏˘£˘à˘j Gò˘gh

§¨°V â– ΩódG ï°†d »Øµj ÉÃ kÉjƒb áaGQõdG350 .»≤ÑFR º∏e

πà≤j ¿CG ø˘µ˘ªŸG ø˘e …ò˘dGh - …ƒ˘≤˘dG ΩÉ˘¶˘æ˘dG Gò˘g

áµÑ°T ¬Ø∏¨J á°UÉN áaôZ øª°V óLGƒàj - …OÉ©dG ¿É°ùfE’G

.áà«ªŸG äÉHÉ°UE’G øe ∞«ØîàdG É¡àª¡e ájô©°ûdG á«YhC’G øe

±ôM ¬Ñ°ûj lΩÉ¶f óLƒj ,iôNCG á¡L øeUøe ¿ƒµàj Ö∏≤dGh ¢SCGôdG ÚH Ée á©bGƒdG á≤£æŸG ‘

,É¡°ùØf áfRGƒÃ ¢ùcÉ©ŸG √ÉŒ’ÉH á«YhC’G ‘ ≥aóàJ »àdG πFGƒ°ùdG Ωƒ≤J .ádRÉædGh IóYÉ°üdG á«YhC’G

.kÉ«∏NGO kÉaõf ÖÑ°ùJ ób »àdG ΩódG §¨°V ‘ IÒ£N äÉ©ØJQG øe ¿Gƒ«◊G »ªëj É‡

ácÉª°ùdG ¿EG .á°UÉN ájÉæY ,¿Éeó≤dGh ¿ÉbÉ°ùdG á°UÉNh Ö∏≤dG â– ™≤j …òdG º°ù≤dG Ö∏£àj

Éªc ,‹É©dG ΩódG §¨°†d á«ÑfÉ÷G ¢VGôYC’G øe ¥ƒ∏ıG Gòg »ª– ≥WÉæŸG √òg ‘ ó∏é∏d áØYÉ°†ŸG

.§¨°†dG º¶æJ ájƒeódG á«YhC’G ‘ äÉeÉª°U óLƒJ

‘ .AÉŸG Üô°ûd É¡àLÉM óæY É¡H Ωƒ≤J »àdG IAÉæëf’G ƒg ,áaGQõdG ¬d ¢Vô©àJ …òdG ÈcC’G ô£ÿG

øe ÊÉ©J ’ áaGQõdG ¿CG ’EG ,kÉ«∏NGO kÉaõf ÖÑ°ù«d »Øµj ÉÃ kÓ°UCG ™ØJôŸG §¨°†dG ™ØJôj á¶ë∏dG √òg

…òdG »cƒ°ûdG »ıG πFÉ°ùdG ƒgh ¢UÉN πFÉ°S Ωƒ≤j PEG ,ô£ÿG øe ´ƒædG Gò¡d •É«àM’G ” ó≤a ,∂dP

á«YhC’G ¥õ“ çhóM ™æª«d ¢ùcÉ©e §¨°V ó«dƒà˘H ,…QÉ˘≤˘Ø˘dG Oƒ˘ª˘©˘dGh ÆÉ˘eó˘dG ‘ kÉ˘°†jCG ó˘Lƒ˘j

.¬°SCGQ ¿Gƒ«◊G ¢†Øîj ÉeóæY ≥∏¨æJh óMGh √ÉŒÉH πª©J äÉeÉª°U ¿RGƒàdG Gòg ºYój Éªc .ájô©°ûdG

øe ójõŸh .¿ÉeCÉH AÉŸG øe π¡ædGh É¡°SCGQ ¢†ØN øe áaGQõdG øµªààd ,ΩódG ≥aóJ øe äÉeÉª°üdG π∏≤J

øe ∞dCÉàj …òdGh ÚîãdG É¡aÓ¨H äÉeÉª°üdG √òg õ«ªàJ ,§¨°†dG ´ÉØJQG QÉ£NCG …OÉØJ ≈∏Y ¢Uô◊G

.äÉ≤ÑW IóY

ájô©°ûdG á«YhC’G øe áµÑ°T

∞jhÉéàdG ¬«Ñ«÷G

»∏NGO óYÉ°ùe ¿Éjô°T

¿Éjô°ûdG»JÉÑ°ùdG

»∏NGódG

áfÉ£ÑdG

äÉeÉª°üdG

íª°ùJ »àdGΩódG QhôÃ

™LGôdG ºFGódG è«°ùædG

á«LQÉÿG á≤Ñ£dG

≈£°SƒdG á≤Ñ£dG

á«∏NGódG á≤Ñ£dG

áfÉ£ÑdG

ájhÉØŸ IóZ

ô©°ûdG

áeOC’G

á«ægP IOÉe

rønjoô°T

á∏°†Y rójnQ oh

ô°ùjC’G »JÉÑ°ùdG

øÁC’G »JÉÑ°ùdG

óYÉ°ùŸG ¿Éjô°ûdG Ö∏≤dG

…ó°†©dG ¿Éjô°ûdG

¿Éjô°ûdG §°ShC’G

»©Ñ°UE’G ¿Éjô°ûdG

»©ræ p°ùdG ¿Éjô°ûdG (»eÓ°ùdG)

á«∏NGódG á≤Ñ£dG §°SƒdG

á«LQÉÿG á≤Ñ£dG

áfÉ£ÑdG

äÉeÉª°üdG

íª°ùJ »àdG

ΩódG IOƒ©H ºFGódG è«°ùædG

ÊÉ°ù∏dG ¿Éjô°ûdG


164

ππëëææddGG óóææYY áá««YYÉÉaaóóddGG áá££ÿÿGG ºº««ªª°°üüJJ ™«£à°ùj .»HQhC’G πëædG AGóYCG ódCG »g ¿ÉHÉ«dG ‘ ábÓª©dG ÒHÉfõdG30≈∏Y AÉ°†≤dG kGQƒÑfR

30000.§≤a äÉYÉ°S çÓK ∫ÓN á«∏ÿG áªLÉ¡e óæY á∏ëf

ÉgRGôaEG ∫ÓN øe ∂dP øY øjôNB’G ÈîJ É¡fEÉa IójóL πëf Iôª©à°ùe ÒHÉfõdG ∞°ûàµJ ÉeóæY

≈∏Y ™ªéà«a Ωƒé¡dG ó°üd ¬JGOGó©à°SÉH CGóÑjh áëFGôdG √òg kÉ°†jCG πëædG ô©°ûà°ùj .á°UÉN áëFGQ

êôîJ ÒHÉfõdG ÜÎ≤J ÉeóæY .á«∏ÿG πNóe500áLQO IOÉjõd RGõàg’ÉH πëædG CGóÑj .É¡JÉbÓŸ á∏ëf

.ÒHÉfõdG äƒ“ ájÉ¡ædG ‘h ,…QGôM ¿ôa πNGO ¬fCÉch QƒÑfõdG ô©°ûj √ò¡c áÄ«H ‘h .º°ù÷G IQGôM

¤EG É¡«a IQGô◊G áLQO π°üJ »àdG AGôª◊G ≥WÉæŸG Ωƒé¡dG Gò¡d ájQGô◊G IQƒ°üdG ‘ ô¡¶J48áLQO

.ÒHÉfõ∏d áÑ°ùædÉH á∏JÉb Èà©J É¡fCG ™e IQGô◊G √òg πªëàj ¿CG πëæ∏d øµÁ hCG ,ájƒÄe55

ÉÉ¡¡JJôôHHEEGG ¿¿ƒƒµµJJ ÉÉeeóóææYY øøµµddhh ,,ÉÉ¡¡JJôôHHEEGG ƒƒgg áá∏∏ëëææddGG óóææYY »»YYÉÉaaóóddGG ììÓÓ°°ùùddGG

ááLLQQOO øøee áá∏∏ëëææddGG óójjõõJJ ..……QQGGôô◊◊GG ììÓÓ°°ùùddGG ¤¤EEGG áá∏∏ëëææddGG CCÉÉéé∏∏JJ ááddÉÉ©©aa ÒÒZZ

..áá≤≤jjôô££ddGG √√òò¡¡HH ÒÒHHÉÉffõõddGG ππàà≤≤JJ »»gghh ÉÉggAAGGóóYYCCGG ¬¬LLGGƒƒààdd ÉÉ¡¡ªª°°ùùLL IIQQGGôôMM

IIQQGGôô◊◊GG ááLLQQOO ππ°°üüJJ åå««MM ´ƒƒææddGG GGòògg øøee ááccôô©©ee IIQQƒƒ°°üüddGG ‘‘ hhóóÑÑJJ

≈≈ààMM AAGGôôªª◊◊GG ≥≥WWÉÉææŸŸGG ‘‘48..áájjƒƒÄÄee ááLLQQOO

165

≈«ëj ¿hQÉg

ÓOÉÉØØ°°††ddGG óóææYY ôôKKÉÉµµààddGG IIõõéé©©ee∂dP ™e .''±ƒZô°ûdG'' Qƒ£Jh ¢†«ÑdG ¢ù≤a ≥jôW øY ôKÉµàJ ÓÉØ°†dG ¿CG ó≤à©j Éæe ÒãµdG

.á°ûgódG øe ÒãµdG Òãj Ée É¡æe ,ÓÉØ°†dG ôKÉµàd iôNC’G ¥ô£dG øe ójó©dG óLƒj

…CG ‘ ¢û«©J ¿CG É¡æµÁ ∂dòd .äÉÄ«ÑdG ∞∏àfl ‘ AÉ≤ÑdG ≈∏Y ÉgóYÉ°ùJ äÉØ°U ÓÉØ°†dG πª–

∫ƒ¡°ùdGh äÉHÉ¨dGh iQÉë°üdG ‘ kÓãe ÓÉØ°†dG óLGƒàJ .á«Ñ£≤dG IQÉ≤dG GóY Ée ¢VQC’G ≈∏Y ¿Éµe

¤EG π°üJ ób »àdG äÉYÉØJQ’Gh õjófB’Gh Éj’Éª«¡dG ∫ÉÑLh5000»g ájQGóŸG ≥WÉæŸG ¿CG ’EG , kGÎe

óŒ ¿CG ∂æµÁ å«M ÓÉØ°†dG ºMOõJ IÒ£ŸG äÉHÉ¨dG »Øa ,ÓÉØ°†dÉH kÉeÉMORG ≥WÉæŸG ÌcCG40

.Ú©Hôe øjÎe πc ‘ É¡æe kÉYƒf

iôNCG ´GƒfCG ‘ ¿ÉLhõdG ∑QÉ°ûàj Éªæ«H ,¢Vƒ«ÑdÉH ájÉæ©dÉH §≤a QƒcòdG ºà¡j ´GƒfC’G ¢†©H ‘

ÖbGôJ ÉµjÎ°Sƒc ‘ ÓÉØ°†dG QƒcP ≈≤ÑJ :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y .ÉgóMƒd ΩC’G É¡H Ωƒ≤J hCG áª¡ŸG √ò¡H

ÚH Ée ìhGÎJ IóŸ ¢Vƒ«ÑdG12-10∞«ZGô°ûdG ≥∏°ùàJ IQÉÑL äGOƒ¡› ó©Hh ,¢ù≤ØJ ¿CG ¤EG kÉeƒj

‘ Iôé°T ΩC’G ≥∏°ùàJ ∂dP ó©H ,IóMGh áª◊ Éª¡fCÉch ¿GhóÑJ ≈àM É¡H ≥°üà∏Jh äÉ¡eC’G Qƒ¡X

ÉgQÉ¨°U ΩC’G ™°†J ,AÉŸÉH IAƒ∏‡ ¿ƒµJh AÉª°ùdG ƒëf ¬éàJ É¡JÓàHh ¢SCÉµdG ¬Ñ°ûJ kGQÉgRCG πª– áHÉ¨dG

.¿ÉeCÉH ƒªæàd É¡cÎJh IôgõdG √òg ‘

.ÉgQÉ¨°U ájò¨J πLCG øe áë≤∏e ÒZ kÉ°Vƒ«H ΩC’G ™°†J ,AGòZ ≈∏Y …ƒà– ’ √É«ŸG √òg ¿CG ÉÃh

.äGQó«gƒHôµdGh äÉæ«JhÈdÉH áÄ«∏ŸG ¢Vƒ«ÑdG √òg ≈∏Y ∞«ZGô°ûdG iò¨àJh56

πª– .¢Vƒ«ÑdG ≈∏Y …ƒà– »àdG á≤£æŸG ¢Sô– »àdG ÓÉØ°†dG øe ôNBG ´ƒf ƒg ''ódÉÛG ´óØ°†dG''

.ÖjôZ π«NO …CG É¡«a ¢Tóîàd É¡©HÉ°UCG â– kÉcGƒ°TCG ´ƒædG Gòg QƒcP

Ò¨˘˘°üdG »˘˘≤˘˘jô˘˘aE’G ô˘˘cò˘˘dG »˘˘æ˘˘˘Ñ˘˘˘jafra)

(Nectophyrne≈∏Y AÉŸÉH Å∏àªŸG Ú£dG êQÉN ¬à«H

≥°üà∏J »àdG á∏ë°†dG QÉ¡fC’G hCG äGÒëÑdG ÅWGƒ°T

í£°S ≈∏Y ÓÉØ°†dG ≈≤ÑJ á≤jô£dG √ò¡H .¢Vƒ«ÑdG É¡H

IÒ¨°U ácôM …ODƒJ óbh .Úé°ùcC’G ¢ùØæààd AÉŸG

¤EG kÉÑjôb ôÁ Üƒ°ù©˘j ø˘e á˘°ùŸ hCG ô˘NBG ´ó˘Ø˘°V ø˘e

.áÑWQ ≥WÉæe ‘ áÑ°üıG É¡°Vƒ«H ´OÉØ°†dG ∑ÎJ

IÒÑc ¢ShDhôH ¢Vƒ«ÑdG √òg øe ∞«ZGô°ûdG êôîJ

Ò¨°üdG ÉYGQP ƒªæj Ö°SÉæŸG âbƒdG ‘h .∫ƒjPh

»ØàîJ kGÒNCGh ,´óØ°†dG πµ°T òNCÉ«d √ÉbÉ°Sh

.ÖfòdG πãe IQƒ£àŸG äÉjÉ¡ædG

É¡eCG ™e hóÑàd ¬H ≥°üà∏J ΩC’G ô¡X ¤EG QÉ¨°üdG π°üJ ÉeóæY

) IóMGh áªë∏c3Qƒ£dG Gòg »¡àæjh ≥∏°ùàdÉH ΩC’G CGóÑJ ºK .(

¢SCÉc πµ°ûH hóÑJ »àdGh Iôé°ûdG √òg QƒgR ¤EG π°üJ ÉeóæY

Gò¡H É¡Ø«ZGô°T ΩC’G ™°†J .AÉŸÉH Å∏àÁh AÉª°ùdG ƒëf ¬éàj

) ¿ÉeCÉH Gƒªæàd ¢SCÉµdG4.(

1 2

3

4

‘ º°ùdG º¡°S ´óØ°V ¢û«©j

) ÉµjÎ°Sƒc1»æà©J .(

,¢ù≤ØJ ≈àM ¢Vƒ«ÑdÉH QƒcòdG

≥∏°ùàH ∞«ZGô°ûdG CGóÑJ ºK

ä’hÉëÃ É¡JÉ¡eCG Qƒ¡X

) á°ûgóe2.(

áá««LLÉÉLLõõddGG ´OOÉÉØØ°°††ddGG

169

≈«ëj ¿hQÉg

ôcP Ωƒ≤j .Úé°ùcCG ¿hO äƒªàd ≈≤ÑJ å«M ´É≤dG ¤EG É¡dÉ°SQEGh ¢Vƒ«ÑdG øe áeƒ¶æŸG √òg ÒeóJ

á«ªc øe ójõ«d ¬bÉ°ùH AÉŸG Üô°†H Ωƒ≤j √òg á°SGô◊G IÎa AÉ˘æ˘KCGh ,¢Vƒ˘«˘Ñ˘dG á˘°SGô˘ë˘H ´ó˘Ø˘°†dG

.É¡FÉ°ûZ ÈY á°†«ÑdG ¤EG á∏NGódG Úé°ùcC’G

¬ª¡dCG ó≤a ,¢Vƒ«ÑdG á°SGôëH Ωƒ≤j ’ ,»LÉLõdG ´óØ°†dG ƒgh ,ÓÉØ°†dG øe ôNBG kÉYƒf ¿CG ’EG

QÉ¡fC’G hCG äGÒëÑdG äÉJÉÑfh Qƒî°U ≈∏Y É¡°Vƒ«H ÓÉØ°†dG √òg ™°†J .∂dòd iôNCG á≤jôW ¬∏dG

.AÉŸG ¤EG ∞«ZGô°ûdG ∫õæJ ¢Vƒ«ÑdG ¢ù≤ØJ ÉeóæYh ,ájQGóŸG

™aGóJ »àdG áØ∏àıG ÓÉØ°†dG ´GƒfC’ …Ò¨dGh »YGƒ˘dG ∑ƒ˘∏˘°ùdG ø˘e êPÉ˘ª˘æ˘dG √ò˘g ¢†Mó˘J

‘ ¢û«©J äÉbƒ∏ıG ™«ªL ¿CG ¢SÉ°SCG ≈∏Y Ωƒ≤J »àdG á«æjhQGódG ºYGõŸG ÉgQÉ¨°U øY áØ∏àfl πFÉ°SGƒH

±Éc √QÉ¨°U øY ¬YÉaOh ¬àjÉYQ ‘ óMGh ´óØ°†d …Ò¨dG ∑ƒ∏°ùdG ¿EG .AÉ≤ÑdG πLCG øe ÊÉfCG ´Gô°U

OƒLƒdG ájô¶f π£Ñj äÉbƒ∏ıG √ò¡d »còdG ∑ƒ∏°ùdG ¿CG ≈∏Y IhÓY .¬°SÉ°SCG øe Ωƒ¡ØŸG Gòg ∞°ùæd

á«◊G äÉæFÉµdG ≥∏N ób ¬∏dG ¿CG ≈∏Y ógGƒ°T äÉbƒ∏ıG √òg ∞≤J .øjhQGO É¡«∏Y ΩÉb »àdG ‘OÉ°üŸG

‘ nh :ËôµdG ¬HÉàc ‘ Éæd ¤É©J ¬∏dG ∫ƒ≤j .á«dÉãe IÉ«M É¡d øª°†J »àdG Iõjô¨dG É¡«a ™°Vhhrrººooµµ pp≤≤rr∏∏ nnNN

nn¿¿ƒƒooææppbbƒƒoojj mm ΩΩ rrƒƒ nn≤≤uudd llääÉÉnnjjBBGG mmáássHHGG nnOO øøppee ttååooÑÑnnjj ÉÉ nnee nnhh :á«KÉ÷G |4.

IIóó©©ŸŸGG ‘‘ ôôKKÉÉµµààJJ ÓOÉÉØØ°°VV¬«∏Y ≥∏£j ÓÉØ°†dG øe ´ƒf É¡é¡àæj áÑ«éY ôKÉµJ á≤jôW õé©ŸG ≥∏ÿG äÉjBG øe iôNCG ájBG

¢Sƒ∏«°S ¢SƒNGôJÉH ƒjQ'''Rheobatrachus silus.øµdh ,ÜÉ°üNE’G ó©H É¡°Vƒ«H ÓÉØ°†dG √òg ™∏àÑJ

øµdh .¢ù≤ØdG ó©H ™«HÉ°SCG áà°S IóŸ ∑Éæg ≈≤ÑJh Ió©ŸG ‘ ¢Vƒ«ÑdG ¢ù≤ØJ .É¡«ªëàd πH É¡∏cCÉàd ¢ù«d

≈ãfC’G ∞bƒàJ ájGóÑdG ‘ .¬H ¬∏dG ÉgÉÑM …òdG ºµÙG ΩÉ¶ædG ¬fEG ?º°†¡oJ ¿CG ¿hO ∑Éæg ≈≤ÑJ ∞«c

,§≤a ∞«ZGô°û∏d IÎØdG √òg ∫ƒW á°ü°üfl ≈≤ÑJ Ió©ŸG ¿EG :…CG ,™«HÉ°SCG áà°S IóŸ ΩÉ©£dG ∫hÉæJ øY

πà≤d ¿Éà«aÉc ¿ÉJOÉŸG ¿ÉJÉg ,Ú°ùÑÑdGh ∂jQƒ∏chQó«¡dG ¢†ªM ¬fEG :ÉgOó¡àj ôNBG ô£N ∑Éæg øµdh

‘ IOƒLƒŸG πFGƒ°ùdÉa .á°UÉN ÒjÉ©e øª°Vh áHƒ°ùfi QƒeC’G ¿C’ ,çóëj ’ Gòg øµdh ,QÉ¨°üdG

≈YóJh ¿ƒeô¡dG ¬Ñ°ûJ iôNCG IOÉe ≥jôW øY É¡JójÉfi ºàJ ΩC’G Ió©e2prostaglandin EÉgRôØJ

≈∏Y Ió«L áë°üH QÉ¨°üdG ƒªæj Gòµgh .iôNCG á¡L øe ∞«ZGô°ûdGh á¡L øe ¢Vƒ«ÑdG ä’ƒ°ùÑc

.á«°†ªM ácôH ‘ íÑ°ùJ É¡fCG øe ºZôdG


170

ÉÉ¡¡àà¡¡LLGGƒƒee óóææYY ÜÜÉÉëë°°ùùff’’GG ÖÖccÉÉææ©©ddGG ππ°°††ØØJJ ÉÉee kkÉÉÑÑddÉÉZZ ááccôô©©ŸŸGG √√òògg ‘‘ ..´OOÉÉØØ°°††ddGGhh ÖÖccÉÉææ©©ddGG ÚÚHH QQhhóóJJ ¢¢ùù««WWƒƒddGG áá««eeÉÉMM ááccôô©©ee

..ááddƒƒ¡¡°°SS ππµµHH ôô°°ûûÑÑddGG ππààbb ÉÉ¡¡ææµµÁÁ »»ààddGGhh ááeeÉÉ°°ùùddGG ´OOÉÉØØ°°††∏∏dd

171

≈«ëj ¿hQÉg

ádCÉ°ùe kÉ°†jCG √òg ?áZQÉa Ió©e ‘ ∞«ZGô°ûdG iò¨àJ ∞«c :ƒg ¬°ùØf ìô£j …òdG ∫GDƒ°ùdGh

»æZ QÉØ°U ≈∏Y …ƒà– É¡fC’ ;®ƒë∏˘e π˘µ˘°ûH É˘gÒZ ø˘e ÈcCG ´Gƒ˘fC’G √ò˘g ¢Vƒ˘«˘H ¿EG .á˘dƒ˘∏fi

.™«HÉ°SCG áà°S IóŸ QÉ¨°üdG ájò¨àd »Øµj ,ÚJhÈdÉH

,äÉ«jóãdG óæY ºMôdG Oóªàj Éªc kÉeÉ“ ™°VƒdG ∫ÓN …ôŸG Oóªàj .IO’ƒdG âbh ¿ÉM ¿B’Gh

.É¡eÉ©W ∫hÉæàH ≈ãfC’G CGóÑJh á«©«Ñ£dG ádÉ◊G ¤EG Ió©ŸGh …ôŸG øe πc Oƒ©j QÉ¨°üdG êôîJ ÉeóæYh57

ΩÉ¶f ¬fC’ ,É¡°SÉ°SCG øe ájQƒ£àdG ºYGõŸG ´OÉØ°†dG øe ´ƒædG Gòg iód ôKÉµàdG ΩÉ¶f ∞°ùæj

ájÉæ©H áÑJôe á«∏ª©dG √òg øe Iƒ£N πc .§HGÎeh ó≤©e

ΩC’G ™∏àÑ˘J ¿CG Öé˘j .±ƒ˘Zô˘°ûdG Gò˘g IÉ˘«˘M ø˘ª˘°†à˘d

áà°S IóŸ ΩÉ©£dG ∫hÉæJ ø˘Y ∞˘bƒ˘à˘J ¿CGh k’hCG ¢Vƒ˘«˘Ñ˘dG

á«fƒeôg IOÉe RôØJ ¿CG ¢Vƒ«ÑdG ≈∏Y ºàëàj Éªæ«H ,™«HÉ°SCG

‘É°VE’G ÚJhÈdG ÉeCG .Ió©ª∏d »°†eÉ◊G §°Sƒ˘dG ∫ qó˘©˘à˘d

øµÁ ’ .iôNCG IQhô°V ƒ¡a á°†«ÑdG QÉØ°U ¬eó≤j …òdG

™°†à˘d á˘aOÉ˘°üŸG ≥˘jô˘W ø˘Y ≈˘ã˘fC’G …ô˘e ™˘°Sƒ˘à˘j ¿CG

Ò¨°üdG ∑ÓgEÉH π«Øc çGóMC’G øe á∏°ù∏°ùdG √òg ‘ kGÒ¨°U ¿Éc Éª¡e π∏N …CG ¿EG .ÉgQÉ¨°U

.´ƒædG ¢VGô≤fG »æ©j π∏ÿG Gòg QGôªà°SGh

øe ´ƒædG Gòg ≈∏Y ≥«Ñ£àdG áæµ‡ '' Iƒ£N Iƒ£ÿG'' ájô¶f ¿ƒµJ ¿CG øµÁ ’ ÖÑ°ùdG Gò¡d

'' ´ƒf øe ´óØ°V ∫hCG ≥∏ oN ó≤d .´OÉØ°†dGRheobatrachus silusøe ¬JÉØ°Uh ¬JÉeƒ≤e πeÉµH ''

õé©e º«ª°üJ :É¡JGP á≤«≤◊G ≈∏Y øgÈJ ¿B’G ≈àM ÉgÉæ°VôY »àdG äÉbƒ∏ıG πc ¿EG .¤hC’G á¶ë∏dG

øµÁ ’ …òdG ó«≤©àdG øe ÖfÉL ≈∏Y äÉbƒ∏ıG ¬∏dG ≥∏N ó≤d .É¡fÉcQCG πeÉµH á©«Ñ£dG πª°ûj

:á«gÉæàeÓdG á«¡dE’G IQó≤dGh ≥∏£ŸG º∏©dG ¬fEG ,¬µ«µØJ

nnƒƒ oogg nnhh pp ¢¢VV rrQQnnCC’’GG nnhh ppääGG nnhhÉÉ nnªª ss°°ùùddGG ‘‘ ÉÉ nnee oo¬¬nndd ooííuuÑÑ nn°°ùùoojj ≈≈nnææ rr°°ùùoo◊◊GG ooAABBÉÉ nnªª rr°°SSnnCC’’GG oo¬¬nndd ooQQ uuƒƒ nn°°üüooŸŸGG ooÇÇ ppQQÉÉ nnÑÑddGG oo≥≥ppddÉÉ nnÿÿGG oo¬¬∏∏ddGG nnƒƒ oogg

ooºº«« ppµµnn◊◊GG ooõõjj ppõõ nn©©ddGG :ô°û◊G |.24

ááYYóóØØ°°VV RheobatrachusêêôôîîJJ

..ÉÉ¡¡ªªaa øøee ÉÉ¡¡ddÉÉØØWWCCGG

…CG øY ¿Ééàæj ¿É«°ù«FQ ¿’ÉªàMG

øe ΩÉ¶f É¡d ¢Vô©àj ób áeó°U

¿CG hCG Qô°†àj ¿CG ÉeEG ƒ¡a :áª¶fC’G

πµ«gh ¿É°ùfE’G πµ«g ºª°U .QÉ¡æj

øe π«∏≤àdGh äÉeó°üdG »≤∏àd IQÉ«°ùdG

’ IQÉ«°ùdG πµ«g ¿CG ’EG ,ÉgQGô°VCG

∫É£YC’G ìÓ°UEGh ¬°ùØf ójóŒ ¬æµÁ

.ΩÉ¶©dG π©ØJ Éªc

»»ªª¶¶©©ddGG ππµµ««¡¡ddGGIIQQÉÉ««°°ùùddGG ππµµ««gg //

ôW

Øf

√QGó≤e Ée á«≤æàH ¿É°ùfE’G ≈∏c Ωƒ≤J

140) kGÎ«d37πc ΩódG øe (kÉfƒdÉZ

»àdG äÉë°TôŸG øe ¿ƒ«∏e ÈY Ωƒj

Ωƒ≤J ¿CG øµÁ .''äÉfhôØ«ædG''≈ª°ùJ

ÈcCG á«ªc á«≤æàH á«YÉæ°üdG äÉë°TôŸG

á«æÑdG ¿CG Éªc ,ô°übCG É¡JÉ«M ¿CG ’EG

πbCG É¡à«≤æàH Ωƒ≤J »àdG OGƒª∏d á«FÉ«ª«µdG

.ΩódG ‘ IOƒLƒŸG ∂∏J øe ÒãµH kGó«≤©J

™e áfQÉ≤ŸÉH kGóL Ió≤©e áª¶fCG ≈∏µdG ¿EG

.á«YÉæ°U IÉØ°üe …CG

≈≈∏∏µµddGGáá««≤≤ææààddGG ΩΩÉÉ¶¶ff //

¿¿PPCC’’GG ΩΩÉÉ¶¶ææddGG //ºº°°ùùÛÛGG »»JJƒƒ°°üüddGG

ÌcCG IOÉe Gòg Éæeƒj ≈àM AÉª∏©dG ±ô©j ⁄

´GƒfCG ™°VƒàJ . á«æ«©dG á«µÑ°ûdG øe á«°SÉ°ùM

π°†aCG ‘ á°SÉ°ù◊G ÉjÓÿG øe IójóY

,ÉjDhôdG π≤M øª°V ó¡°ûŸG •É≤àd’ Ö«JôJ

IQDƒÑdG πjó©àH Ωƒ≤J Ú©dG ¿CG ¤EG áaÉ°VE’ÉH

áaÉãµdG ≈∏Y Ióªà©e »µ«JÉeƒJhCG πµ°ûH

Ú©dG ¿ƒµJ Gòµgh ,êQÉÿG ‘ á«Fƒ°†dG

.⁄É©dG äGÒeÉc πc ≈∏Y ábƒØàe

©©ddGG

ÚÚ©©ddGGGGÒÒeeÉÉµµddGG //

¬eCG ºMQ ‘ ƒgh ¬∏ªY ¿É°ùfE’G Ö∏b CGóÑj

∫ó©Ã ôªà°ùjh70-200∞bƒJ ¿hO ábO

ábO πc ∫ÓN Ö∏≤dG ìÉJôj .IÉ«◊G ióe

¬JÉbO OóY ≠∏ÑJh á≤«bO ∞°üf10000ábO

kÉeO ¬JÉ«M ∫ÓN ¿É°ùfE’G Ö∏b ï°†j .Ωƒ«dG ‘

AπŸ »Øµj500áMÉ°ùÃ É¡æe πc áMÉÑ°S ácôH

300¿CG áî°†e …C’ øµÁ ’ .Ö©µe Îe

.Iôªà°ùe áfÉ«°U ¿hO πµ°ûdG Gò¡H πª©J

ÖÖ∏∏≤≤ddGGááîî°°††ŸŸGG //

äGƒ°UC’G πjƒëàH ¿PC’G ‘ á≤«bódG ájô©°ûdG ÉjÓÿG Ωƒ≤J

.äƒ°üdG äGÈµe π©ØJ Éªc kÉeÉ“ á«FÉHô¡c äGQÉ°T ¤EG

ÚH Ée §≤a äGƒ°UC’G ¿PC’G ¢ù°ùëàJ ¿CG øµÁ20-

20000áÑ°ùædÉH kÉ«dÉãe ∞«£dG Gòg Èà©jh ,õJôg

´Éª°S øe Éæµªàd ∂dP øe ÈcCG ∞«£dG ¿Éc ƒd .¿É°ùfEÓd

äGƒ°UC’G ≈àMh πªædG äGƒ£N øe kGQÉÑàYG äGƒ°UC’G

áÑ°ùædÉH kÉëjôe ¢ù«d ™°VƒdG Gòg ¿CG ’EG .ƒ÷G ‘ á©ØJôŸG

.ôªà°ùŸG è«é°†dG øe ÒãµdG OƒLƒd ¿É°ùfEÓdGGGG

ÆÆÉÉeeóóddGGÜÜƒƒ°°SSÉÉ◊◊GG //

ÉæeÉ°ùLCG »ª–200¿ƒ«∏H

kÉeÉ“h .á«YÉaO AÉ°†«H ΩO ájôc

,¢Tƒ«÷G óæY ∫É◊G »g Éªc

ájƒeódG äÉjôµdG √òg …ƒ–

áë∏°SCGh ,kÉjQÉÑîà°SG kÉeÉ¶f

á«dÉàb äÉ«é«JGÎ°SGh ,ácÉàa

…ôµ°ùY ΩÉ¶f óLƒj ’ .á°UÉN

ábO ¢ùØæH ¢VQC’G ¬Lh ≈∏Y

º°ù÷G ‘ »YÉæŸG ΩÉ¶ædG á«dÉ©ah

.…ô°ûÑdG

AGõLCG øe AõL πc

á«©°Vh ‘ º°ù÷G

πFÉ°Shh .∫É°üJG

»g ∫É°üJ’G

áØdDƒŸG äÉfƒeô¡dG

.IÒÑc äÉÄjõL øe

‘ πÑ≤à°ùe óLƒj ’

πFÉ°SôdG äGóMh

ÈY π≤àæJ »àdG

»àdG äÉfƒeô¡dG

‘ ájôëH ∫ƒéàJ

ÊGQhódG ΩÉ¶ædG

,ÜÉ°üYC’G ÚH

π°üJ ∂dP ™eh

πFÉ°SôdG äGóMh

¿C’ ,É¡fÉµe ¤EG

»àdG AÉ°†YC’G

√òg πÑ≤à°ùJ

πª– πFÉ°SôdG

.á°UÉN äÉ°SÉ°ùM

ááYYÉÉææŸŸGG RRÉÉ¡¡LL¢¢ûû««÷÷GG //

ƒg ºYGódG QƒÙGh á©aGôdG πªY óYÉ°ùdG πª©j

øY äÓ°†©dG ¬àcôM π¡°ùJ …òdG ,´ƒµdG

≈∏Y ôØ◊G ádBG πª©J .AÉNÎ°S’Gh ¢ü∏≤àdG ≥jô

»àdG Iƒ≤dG πc IQÉØ◊G ≥Ñ£J Éªæ«Hh ,CGóÑŸG ¢ùØ

Iƒ≤dG Ió°ûH óYÉ°ùdG ºµëàj ¿CG øµÁ ,É¡µ∏“

.á≤Ñ£ŸG

OƒbƒdGh ,ábÉ£∏d ódƒŸG ∑ôÙG »g á«∏ÿG

IÒ¨°U äÉÄjõL ƒg ¬µ∏¡à°ùJ …òdG

É¡«∏Y ≥∏£jATP .‘ É¡à«dÉ©a ¿EG

∑ôfi …CG ÒãµH ¥ƒØJ OƒbƒdG Gòg ¥ôM

á«∏ÿG √òg …ODƒJ .¿É°ùfE’G ™æ°U øe

’ »àdG iôNC’G ΩÉ¡ŸG øe ójó©dG

™æ°U øe ádBG …CG ÉgõéæJ ¿CG øµÁ

.ô°ûÑdG

áá««∏∏ÿÿGG∑∑ôôÙÙGG //

ääÉÉffƒƒeeôô¡¡ddGGóójjÈÈddGG //

pp ËË ppôônnµµddGG nn∂∂uuHH nnôôppHH nn∑∑ ssôônnZZ ÉÉ nnee oo¿¿ÉÉ nn°°ùùff ppEE’’GG ÉÉ nn¡¡ttjjnnCCGG BBÉÉ nnjj

@@ nn∂∂nndd nnóó nn©© nnaa nn∑∑GG ssƒƒ nn°°ùù nnaa nn∂∂ nn≤≤nn∏∏ nnNN …… ppòòssddGG|

:QÉ£ØfE’G6-7.

‘ á«∏°†©dG ácô◊G ºgÉ°ùJ

¢ù≤£dG ‘ º°ù÷G áÄaóJ

á≤jô£dG √ò¡H h ,OQÉÑdG

äÓ°†©dG ôaƒJ90øe %

á¡L øe .º°ù÷G IQGôM

≈∏Y ¥ô©àdG πª©j ,iôNCG

¢ù≤£dG ‘ º°ù÷G ójÈJ

¿ÉJÉg πª©J .QÉ◊G

¿RGƒàe πµ°ûH ¿Éà«æ≤àdG

¿RGƒJ ≈∏Y á¶aÉëª∏d

øY »æZh ,º°ù÷G IQGôM

AGOCG ábOh áYô°S ¿CG ∫ƒ≤dG

øµÁ ’ ΩÉ¶ædG Gòg

ójÈàdG áª¶fCÉH É¡àfQÉ≤e

‘ ¿É°ùfE’G ÉgQƒ£j »àdG

.á¶◊ πc

¥¥ôô©©ààddGGhh ääÓÓ°°††©©FFGGƒƒ¡¡ddGG ∞∞««µµŸŸGG //»

äGóMh ≈∏Y á«Ñ°üY á«∏N πc …ƒà–

ÆÉeód øµÁ .äÉeƒ∏©ŸG π≤f øY §≤a ádhDƒ°ùe

Ωƒ≤J …òdG ∂dP ∫OÉ©j kÓªY èdÉ©j ¿CG óMGh

¬H5^4‘ Qƒà°ùjõfGôJ IóMh ¿ƒ«∏e

√òg íÑ°üJ .áãjó◊G ájhôµŸG äÉ÷É©ŸG

Iô°û©H É¡àfQÉ≤e óæY á«ªgCG äGP ÒZ ÚjÓŸG

¤EG äÉeƒ∏©ŸG π≤æJ á«Ñ°üY á«∏N ÚjÓH

»YÉæ°U èàæe óLƒj ’ ¬fCG ¤EG áaÉ°VEG ,ÆÉeódG

‘ ¥hòdGh º°ûdG »à°SÉM ó∏≤j ¿G øµÁ óMGh

.ÆÉeódG

¿¿ÉÉ°°ùùffEE’’GG ::áá««◊◊GG ááddBB’’GG¿¿ÉÉ°°ùùffEE’’GG ::áá««◊◊GG ááddBB’’GG

óóYYÉÉ°°ùùddGGôôØØ◊◊GG ááddBBGG //


174

¿¿ƒƒµµddGG ::ºº¶¶YYCC’’GG ºº««ªª°°üüààddGG.AGƒ°S óM ≈∏Y AÉ«MC’G ÒZh AÉ«MC’G ºµ– »àdG ∂∏J ,Ò¨àJ ’ ¿ƒµdG ‘ á«°SÉ°SCG ÚfGƒb ∑Éæg

Éæ«∏Y ¢Vô©J »gh ,¬«a ¢û«©J »àdG AÉ«MC’G ∫óJ Éªc kÉeÉ“ ¿ƒµ∏d ºµÙG ≥∏ÿG ≈∏Y ∫óJ ÚfGƒ≤dG √òg

º°SG É¡«∏Y ≥∏£j »àdG ÚfGƒ≤dG √òg .¿ƒ«FÉjõ«ØdG É¡Ø°ûàcG Éªc á«FÉjõ«a ÚfGƒb πµ°û«∏Y Gòg Éæeƒj ‘

ÜÉàc :ô¶fG π«°UÉØàdG øe ójõŸ) .¬dÉªch ¬∏dG ≥∏N ΩÉ“ ≈∏Y kÉfÉgôH ’EG â°ù«d ''AÉjõ«ØdG ÚfGƒb''

.(≈«ëj ¿hQÉ¡d ¿ƒµdG ≥∏N

:≥∏ÿG ∫Éªc ≈∏Y á∏ãeC’G ¢†©H òNCÉæd

.''AÉŸG áLhõd'' :ô£ŸG AÉŸ IOó©àŸG ¢üFÉ°üÿG ióMEG πeCÉàf :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y

Ö°SÉæJh á«dÉãe AÉŸG áLhõd ¿CG ’EG ,áLhõ∏dG øe áJhÉØàe äÉLQóH É¡aÓàNG ≈∏Y πFGƒ°ùdG õ«ªàJ

øµ“ ÉŸ ,¬«∏Y »g É‡ π«∏≤H ÌcCG AÉŸG áLhõd áLQO âfÉc ƒ∏a .á£«°ùÑdG ¬Lh ≈∏Y AÉ«MC’G ´GƒfCG πc

.ájô©°ûdG ¬Ñ«HÉfCG ÈY AGò¨dG π≤f øe äÉÑædG

‹ÉàdÉHh ,¬«∏Y ƒg ÉªY kGÒÑc kÉaÓàNG QÉ¡fC’G ¿ÉjôL ∞∏àî«°ùa ,¬«∏Y »g É‡ πbCG âfÉc GPEGh

.áHÎdG ™æ°üàd Qƒî°üdG π∏ëàJ ødh ,±ÉØ°†dGh ¿ÉjOƒdG πµ°ûàJ ødh ,∫ÉÑ÷G π«µ°ûJ Ò¨àj

.á°VôªŸG OGƒŸGh äÉHhôµŸG øe ÉæeÉ°ùLCG »ª– »àdG ájƒeódG ÉjÓÿG ¿GQhO AÉŸG π¡°ùj ∂dòc

‘ Ö∏≤dG ∂ÑJQ’h ,á«YhC’G ‘ ÉjÓÿG √òg ácôM âdÉëà°S’,¬«∏Y ƒg É‡ áLhõd ÌcCG AÉŸG ¿Éc ƒ∏a

á«aÉc á∏«∏≤dG á∏ãeC’G √òg ≈àM .πª©dG Gò¡d áeRÓdG ábÉ£dG ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G ‘ π°ûØj óbh ,ΩódG ï°V

:¤É©J ¬dƒ≤H AÉŸG ∞°Uh ≈∏Y áÁôµdG ájB’G »JCÉJ .AÉ«MC’G πLCG øe kÉ°ü«°üN ≥∏N ób AÉŸG ¿CG í«°Vƒàd

nn¿¿ƒƒ ooªª«« pp°°ùùooJJ pp¬¬«« ppaa llôônnéé nn°°TT oo¬¬rrææppee nnhh llÜÜGG nnôô nn°°TT oo¬¬rrææuuee ººooµµssdd kkAABBÉÉ nnee ppAABBÉÉ nnªª ss°°ùùddGG nnøøppee nn∫∫ nnõõffnnCCGG …… ppòòssddGG nnƒƒ oogg@nn´ rrQQ ssõõddGG pp¬¬ppHH ººooµµnndd ooââppÑÑææ oojj

nn¿¿hh ooôôssµµ nnØØnnàànnjj mm ΩΩƒƒ nn≤≤uudd kkáájjnnBB’’ nn∂∂ppdd nnPP ‘‘ ss¿¿ ppEEGG ppääGG nnôô nnªªssããddGG uuππ oocc øøppee nnhh nnÜÜÉÉnnææ rrYYnnCC’’GG nnhh nnππ«« ppîîssææddGG nnhh nn¿¿ƒƒooààrrjj ssõõddGG nnhh:πëædG|

.11-10

iiƒƒ≤≤ddGG ¿¿RRGGƒƒJJ¢†côdG hCG Ò°ùdG ¿ƒµ«°S ?¿B’G ¬«∏Y »g É‡ ÈcCG âfÉc á«HPÉ÷G Iƒb ¿CG ƒd çóëj GPÉe

Üƒ°†f »æ©j Gògh ,ácô◊G øe Gƒæµªà«d ÒãµH ÈcCG ábÉW ¿Gƒ«◊Gh ¿É°ùfE’G ∂∏¡à°ù«°S .kÓ«ëà°ùe

175

øe áØ«ØÿG AÉ«°TC’G øµªàJ ød ?¬«∏Y »g É‡ Iƒb πbCG á«HPÉ÷G âfÉc ƒd GPÉe .á«°VQC’G ábÉ£dG OQGƒe

¢†Øîæà°S .á∏jƒW äGÎØd AGƒ¡dG ‘ kÓãe ∫ÉeôdG äGQP ƒØ£à°S ,¢VQC’G ≈∏Y É¡à«©°Vh ≈∏Y ®ÉØ◊G

øµÁ ’h QÉ¡fC’G ácôM CÉWÉÑàà°S .¢VQC’G ¤EG π°üJ ¿CG πÑb ôîÑàJ óbh ô£ŸG äGô£b §bÉ°ùJ áYô°S

.πàµdG ÜPÉŒ á«°UÉN ≈∏Y óªà©j ∂dP πc .É¡JGP áÑ°ùædÉH AÉHô¡µdG ó«dƒJ


176

áaÉ°ùŸGh É¡∏àc ≈∏Y óªà©J AÉ«°TC’G ÚH ÜPÉéàdG Iƒb ¿CG ≈∏Y á«HPÉ˘é˘∏˘d ø˘Jƒ˘«˘f ¿ƒ˘fÉ˘b ¢üæ˘j

¢†ØîæJ ÜPÉéàdG Iƒb ¿EÉa ,äGôe çÓK Úàª‚ ÚH áaÉ°ùŸG âØYÉ°†J GPEG ∂dòd .É¡æ«H á∏°UÉØdG

.±É©°VCG á©HQCG á«HPÉ÷G Iƒb OGOõJ ,∞°üædG ¤EG áaÉ°ùŸG â°†ØîfG GPEG hCG ,±É©°VCG á©°ùJ

á«HPÉ÷G ¿ƒfÉb ¿Éc ƒd .ÖcGƒµdGh ôª≤dGh ¢VQCÓd ‹É◊G ™°VƒdG º¡a ≈∏Y óYÉ°ùj ¿ƒfÉ≤dG Gòg

OÉ˘jORÉ˘H OGOõ˘J á˘«˘HPÉ÷G Iƒ˘b âfÉ˘cƒ˘d :…CG ,Gò˘˘g ÒZ

™≤à°Sh á«é«∏«∏gEG ΩƒéædG äGQGóe ¿ƒµ˘J ø˘∏˘a ,á˘aÉ˘°ùŸG

â«≤˘Ñ˘d ∂dP ø˘e ∞˘©˘°VCG âfÉ˘c ƒ˘dh .¢ùª˘°ûdG ≈˘∏˘Y

⁄ ƒd :QÉ°üàNÉH .¢ùª°ûdG øY ó«©Hh âHÉK ¿Éµe ‘ ¢VQC’G

¢VQC’G âeó£˘°U’ á˘bó˘dG √ò˘¡˘H á˘«˘HPÉ÷G Iƒ˘b ø˘µ˘J

.AÉ°†ØdG ¥ÉªYCG ‘ âYÉ°†d hCG ¢ùª°ûdÉH

??kkGGÒÒ¨ààee ∂∂ffÓÓHH ââHHÉÉKK ¿¿ÉÉccƒƒdd GGPPÉÉeeIQGô◊G ≈àM .ábÉ£dG øe áØ∏àfl k’Éµ°TCG ¬LGƒf øëf

.Ió≤©e øjRGƒÃ â≤∏N ób QÉædG ΩÉeCG Égô©°ûà°ùf »àdG

≥jôW øY ™°ûJ ’ á˘bÉ˘£˘dG ¿CG AÉ˘jõ˘«˘Ø˘dG ‘ ¢VÎØ˘j

.''ÉàfGƒc'' ≈YóJ IÒ¨°U äÉÄjõL É‰EGh ,ájQGôM äÉLƒe

É¡«∏Y ≥∏£j áàHÉK áª«b Ωóîà°ùJ á©°ûŸG ábÉ£dG ÜÉ°ùM ‘h

.¬dÉªgEG øµÁ å«ëH kGóL Ò¨°U ºbôdG Gòg .∂fÓH âHÉK

kÉÑjô≤J ƒgh ,á©«Ñ£dG ‘ áàHÉãdGh á«°SÉ°SC’G ä’’ódG øe óMGh ¬fCG ’EGâª°ùb GPEG

.kÉªFGO âHÉãdG ºbôdG Gòg ƒg œÉædG ¿EÉa ,´É©°TE’G ä’ÉM øe ádÉM …CG ‘ OOÎdG ≈∏Y ¿ƒJƒØdG ábÉW

.∂fÓH âHÉãd ™°†îJ ÉgÒZh ,Aƒ°†dG ,IQGô◊G πãe á«°ù«WÉæ¨ehô¡µdG ábÉ£dG ´GƒfCG ™«ªL

»g ÉªY kGÒãc áØ∏àfl QÉædG ΩÉeCG Égô©°ûà°ùf »àdG IQGô◊G âfÉµd ,kÓ«∏b kÉØ∏àfl âHÉãdG Gòg ¿Éc ƒ∏a

Ò¨°U AõL ÖÑ°ùàj ¿CG øµÁ ≈àM ájQÉædG ábÉ£dG óà°ûJ ¿CG ÉeEG :Ú°†bÉæàŸG óMCG çóëj ób Éægh .¬«∏Y

≈∏Y ¢ùª°ûdG ºéëH ájQÉf Iôc »ØµJ ’ ≈àM É¡«a ájQGô◊G ábÉ£dG ¢†ØîæJ ¿CG hCG ,ÉæbGôMEG ‘ É¡æe

.Égô°SCÉH ¢VQC’G áÄaóJ

6.626x10-34

≈«ëj ¿hQÉg

∑∑ÉÉµµààMM’’GG IIƒƒbbøµÁ ∞«c øµdh .Ωƒj πc á«∏ª©dG ÉæJÉ«M ‘ ¬¡LGƒf kÉéYõe kGôeCG ∑ÉµàM’G Iƒb Èà©J Ée kÉÑdÉZ

¥GQhC’G ≥dõæà°S ?∑ÉµàMG Iƒb ∑Éæg øµj ⁄ ƒd ⁄É©dG hóÑj ¿CG

ádhÉ£dG ≥dõæà°Sh ,¢VQC’G ≈∏Y ™≤Jh ÉæjójCG øe ΩÓbC’Gh

™≤J AÉ«°TC’G ≈≤Ñà°S :QÉ˘°üà˘NÉ˘H ,á˘aô˘¨˘dG á˘jhGR √ÉŒÉ˘H

‘ .á£≤f ¢†ØNCG ‘ ájÉ¡ædG ‘ ∞bƒàJ ¿CG ¤EG QhóJh

êôîJh ,ó≤©dG πc óëàJ ¿CG øµÁ ∑ÉµàMGÓdG ⁄ÉY

™£≤æj Éªæ«H ,É¡àæµ˘eCG ø˘e »˘ZGÈdGh ÒeÉ˘°ùŸG π˘c

.ájÉ¡fÓdG ¤EG OOÎj √Gó°U ≈≤Ñjh äƒ°üdG

äÉbƒ∏ıGh ¿ƒµdG ºµ– »àdG ÚfGƒ≤dG √òg ¿EG

‘ .≈ª¶Y á«¡dEG Iƒb áé«àf ’EG »g Ée ¬«a ¢û«©J »àdG

∞°Uh iƒ°S â°ù«d á«FÉjõ«ØdG ÚfGƒ≤dG √òg ™bGƒdG

ÚfGƒ≤dG ¬∏dG ≥∏N ó≤d .¬∏dG ¬YóHCG …òdG »¡dE’G ΩÉ¶æ∏d

áá««°°ùù««WWÉÉææ¨eehhôô¡¡µµddGG áábbÉÉ££ddGG ∫∫ÉÉµµ°°TTCCGG ππcc ∂∂ffÓÓHH ââHHÉÉKK ººµµëëjj

ââHHÉÉããddGG GGòògg ººééMM ÒÒ¨JJ ƒƒdd ......AAƒƒ°°††ddGGhh IIQQGGôô◊◊GG ππããee

ÉÉggôô©©°°ûûàà°°ùùff »»ààddGG IIQQGGôô◊◊GG ââffÉÉµµdd kkÓÓ««∏∏bb ÒÒ¨°°üüddGG

ÉÉæægghh ..¬¬««∏∏YY »»gg ÉÉªªYY kkGGÒÒããcc ááØØ∏∏ààflfl QQÉÉææddGG ΩΩÉÉeeCCGG

óóàà°°ûûJJ ¿¿CCGG ÉÉeeEEGG ::ÚÚ°°††bbÉÉææààŸŸGG óóMMCCGG ççóóëëjj óóbb

ÖÖÑÑ°°ùùààjj ¿¿CCGG øøµµÁÁ ≈≈ààMM áájjQQÉÉææddGG áábbÉÉ££ddGG

¿¿CCGG hhCCGG ,,ÉÉææbbGGôôMMEEGG ‘‘ ÉÉ¡¡ææee ÒÒ¨°°UU AAõõLL

’’ ≈≈ààMM ÉÉ¡¡««aa áájjQQGGôô◊◊GG áábbÉÉ££ddGG ¢¢††ØØîîææJJ

¢¢ùùªª°°ûûddGG ººééëëHH áájjQQÉÉff IIôôcc »»ØØµµJJ

..ÉÉ¡¡∏∏cc ¢¢VVQQCC’’GG ááÄÄaaóóJJ ≈≈∏∏YY


178

.¬ª©f ≈∏Y ≥dÉÿG ôµ°ûjh á«¡dE’G áª¶©dG ô©°ûà°ùjh ß©àjh iÒd ¿É°ùfEÓd Égôî°Sh á«fƒµdG

‘ Ée πc . Iõé©ŸG á«¡dE’G IQó≤∏d ¢Vô©J »àdG á∏ãeC’G ¢VôY øY ¿É°ùfE’G ∞bƒàj ¿CG øµÁ ’

á≤∏£e IQó≤H á«¡dE’G ó«dG ¬àZÉ°U ø≤àe ≥∏N ’EG ¢ù«d Úæ°ùdG ÚjÓe πÑb ≥∏N ¿CG òæe ¿ƒµdG Gòg

.á«gÉæàe ’ áªµMh

ππ°°††ØØHH ππªª©©jj »»LLƒƒddƒƒææµµJJ êêƒƒààææee ππcc

IIQQÉÉ««°°ùùddGG ∑∑ôôëëªªaa ,, ∑∑ÉÉµµààMM’’GG II ƒƒbb

..∑∑ÉÉµµààMM’’GG IIƒƒbb ππ°°††ØØHH ππªª©©jj

‘ inônJ Ése kÉbÉnÑ pW mäG nhÉ nª n°S n™rÑ n°S n≥n∏ nN …pòsdG

inônJ rπ ng nô n°ünÑdG p ™ pL rQÉ na mä ohÉ nØnJ øpe p øªMsôdG p ≥r∏ nN

mQƒ o£ oa øpe@n∂r«nd pEG rÖp∏ n≤ænj p ør«nJ sô nc nô n°ünÑdG p ™ pL rQG sºoK

:∂∏ŸG | lÒ p°ùnM nƒ og nh ÉÄ p°SÉ nN oô n°ünÑdG.4-3

::≥≥ëë∏∏ee

QQ qqƒƒ``££ààddGG áá©©`jjóóNNÉ¡fƒc óM RhÉéàJ ⁄ É¡æµdh ,AÉ«MC’G ≥∏N Iôµa ¢†gÉæàd äô¡X ájô¶f »g :á«æjhQGódG hCG Qƒ£qàdG ájô¶f q¿EG

ájô¶ædG √òg »YqóJh .QÉ°ûàfGh ìÉ‚ …CG øY Ió«©H ájô¶f É¡fƒc ¤EG áaÉ°VEG ,á∏°U ájCÉH º∏©dG ¤EG â“ ’ á n£ n°ùrØ n°S

≥∏N äƒÑK ΩÉeCG ihÉ¡J Ée ¿ÉYô°S AÉYqO’G Gòg qøµdh ,äÉaOÉ°üŸG π©ØH á«M OGƒe øe äCÉ°ûf IÉ«◊G ¿CG

≥dÉÿG ∂°T ÓH ƒg á≤«bódG øjRGƒŸG ¬«a ™°Vhh ¿ƒµdG ≥∏N …òdÉa .πLh õY ¬∏dG πÑb øe AÉ«MC’G ÒZh AÉ«MC’G

¬∏dG ≥∏N '' ¢†aQ IôµØH âãÑ°ûJ ÉŸÉW áÑFÉ°U ¿ƒµJ ¿CG É¡d øµÁ ’ Qƒ£qàdG ájô¶fh .¤É©Jh ¬fÉëÑ°S ôWÉØdG

. É¡æY k’óH '' áaOÉ°üŸG'' Ωƒ¡Øe »æÑJh '' äÉæFÉµ∏d

ó©H kGóMGh ÉgóqæØJ á«ª∏©dG ádOC’G ¿CG ó‚ áaÉc ÉgOÉ©HCG øe ájô¶ædG √òg ÖfGƒL ¢üëØàf ÉeóæY π©ØdÉHh

∂dP ≈∏Y ∫Éãeh .á«◊G ÒZ äÉæFÉµdG ‘ ¬æe kGó«≤©J ÌcCG á«◊G äÉæFÉµdG ‘ OƒLƒŸG ¥QÉÿG º«ª°üàdÉa ,ôNB’G

áØ∏àıG çÉëHC’G AGôLEÉH øjRGƒŸG √òg õ«‰ ¿CG ™«£à°ùfh ,ájÉ¨∏d á°SÉ°ùM øjRGƒe ≥ah IOƒLƒe »¡a äGQqòdG

á«°SÉ°SCG OGƒe ó©J »¡a ,kGó«≤©J ÌcCG ôNBG Ö«JôJ ≥ah »◊G ⁄É©dG ‘ IOƒLƒe É¡°ùØf äGQqòdG √òg q¿CG q’EG ,É¡«∏Y

.á°ûgóe áLQO ¤EG á°SÉ°ùM ÒjÉ©eh äÉ«dBG ¬d §°Sh ‘ πª©Jh ,ÉjÓÿGh äÉÁõfC’Gh äÉæ«JhÈdG Ö«cÎd

. øjô°û©dG ¿ô≤dG ájÉ¡f ∫ƒ∏ëH ájô¶ædG √òg ºYGõe ó«æØàd kÉ°ù«FQ kÉÑÑ°S ¿Éc ¥QÉÿG º«ª°üàdG Gòg q¿EG

áá««ææjjhhQQGGóóddGG ââeeóógg »»ààddGG ÖÖYYÉÉ°°üüŸŸGGóà“ »àdGh ájôµØdG äÉªcGÎdG ¤EG Ióæà°ùe ô°ûY ™°SÉàdG ¿ô≤dG ‘ ⁄É©ŸG IOófi IQƒ°üH ájô¶qædG √òg äô¡X

ƒg º∏©dG É«fO ‘ Ωób ÅWƒe É¡d π©Lh ájô¶ædG √òg Qƒ∏H …òdG çó◊G qøµdh ,á«≤jôZE’G IQÉ°†◊G ¤EG ÉgQhòL

á«◊G äÉæFÉµdG ≥∏N á«∏ªY ¬HÉàc ‘ ∞dDƒŸG ¢VQÉ©jh .øjhQGO õdQÉ°ûJ ¬ØdDƒŸ '' ´GƒfC’G π°UCG '' ÜÉàc Qhó°U

áaÉc á«◊G äÉæFÉµdG Aƒ°ûf ≈∏Y »æÑŸG √OÉ≤àYG ¤EG ƒYój ∂dP øe k’óHh ,¤É©Jh ¬fÉëÑ°S ¬∏dG πÑb øe áØ∏àıG

.áØ«Ø£dG äGÒ«¨àdG çhóM áé«àf AÉ«MC’G ÚH ±ÓàN’G ô¡X øeõdG QhôÃh ,óMGh óL øe

¬aGÎYÉH q’EG ¢ù«d ''kÉ«≤£æe k’óL'' ¬fƒc RhÉéàj ⁄h ,»ª∏Y π«dO …CG ¤G óæà°ùj ⁄ »æjhQGódG AÉYO’G Gòg q¿EG

äÉaGÎYG ádƒ£e IQƒ°üH ∫hÉæJ '' ájô¶ædG ÖYÉ°üe'' º°SÉH ÜÉH ≈∏Y iƒàMG ÜÉàµdG ¿EG ≈àM ,kÉ«°üî°T ƒg

∂dòH πµ°ûàd ,áÑ°SÉæŸG OhOôdG É¡d óŒ ¿CG ájô¶ædG ™£à°ùJ ⁄ »àdG á∏Ä°SC’G øe ójó©dG OƒLƒH ¬°ùØf øjhQGO

.ájô¶ædG ¿É«æH ‘ ájôµa äGô¨K

ájô¶æ∏d Iƒb ìÉàØe »ª∏©dG Qƒ£àdG íÑ°ü«d á∏Ä°SC’G √ò¡d áÑ°SÉæŸG OhOôdG √Qƒ£àH º∏©dG óéj ¿CG ≈æªàj ¿Éch

180


kGóMGh ¬ªYGõe ósæah øjhQGO πeCG Ö«N åjó◊G º∏©dG øµdh ,¬HÉàc ‘ √ôcP ÉŸÉW »æªàdG Gògh .øeõdG QhôÃ

. ôNB’G ó©H

:»gh á«ª∏Y ájô¶æc á«æjhQGódG AÉ¡àfG ¤EG äOCG á°ù«FQ πeGƒY áKÓK ôcP øµÁh

1.Iôe ∫hC’ IÉ«◊G Qƒ¡X á«Ø«c øY »ª∏Y Ò°ùØJ OÉéjEG ‘ kÉeÉ“ π°ûØJ ájô¶ædG q¿EG (

2.AÉ«MC’G ÚH ∞«µà∏d á∏«°Sƒc '' Qƒ£à∏d á°UÉN äÉ«dBG'' OƒLh Iôµa ºYój »ª∏Y π«dO …CG OƒLh ΩóY (

3ájô¶f ¬«YóJ Ée ¢ùµY IóMGh á©aO AÉ«MC’G ∞∏àfl OƒLh Éæd ÚÑJ äGôéëàŸG äÉjôØ◊ äÓé q°ùdG q¿EG (

. Qƒ£àdG

:áKÓãdG πeGƒ©dG √òg π«°üØàdÉH ìô°ûæ°Sh

kkGGóóHHCCGG áábbƒƒÑÑ°°ùùŸŸGG ÒÒZZ IIƒƒ££ÿÿGG :: IIÉÉ««◊◊GG ππ°°UUCCGGøµdh .áæ°S QÉ«∏e3^8 πÑb Ió«Mh á«∏N øe äCÉ°ûf É¡∏ªcCÉH á«◊G äÉæFÉµdGh IÉ«◊G q¿CG Qƒ£qàdG ájô¶f »YqóJ

πµ°ûdG å«M øe áØ∏àıG á«◊G äÉæFÉµdG ´GƒfCG øe ÚjÓŸG ¤EG ∫ƒëàJ ¿CG IóMGh á«M á«∏ÿ øµÁ ∞«c

?∂dP âÑãJ äGôéëàe ájCG óLƒJ ⁄ GPÉª∏a ,kÓ©a çóM ób ∫ƒëàdG Gòg ¿Éc GPEG h ,Ö«cÎdGh

AÉYO’G óæY ∞bƒàdG Öéj π«°UÉØàdG √òg ‘ ¢VƒÿG πÑbh ,¬æY áHÉLE’G ájô¶ædG ™£à°ùJ ⁄ ∫DhÉ°ùàdG Gòg q¿EG

äô¡X á«∏ÿG √òg ¿CG ájô¶ædG »YóJ ?OƒLƒdG ¤EG äô¡X ∞«c iôJ .''ΩC’G á«∏ÿG'' ∂∏J ‘ πãªàŸGh ∫hC’G

ÒZ hCG »LQÉN ÒKCÉJ …CG ∂dÉæg ¿ƒµj ¿CG ¿hO á©«Ñ£dG ±hôX πX â–h ÉgóMh áaOÉ°üŸG áé«àf OƒLƒdG ¤EG

¢†©H É¡d âKóM á«M ÒZ kGOGƒe q¿CG ájô¶ædG »YóJ :ôNBG ≈æ©Ã ,kÉ©WÉb kÉ°†aQ ≥∏ÿG Iôµa ¢†aôJ É¡fEG …CG ;»©«ÑW

. áahô©ŸG á«ª∏©dG óYGƒ≤dG áaÉc ™e kÉeÉ“ ≈aÉæàj AÉYO’G Gògh ,á«M á«∏N Qƒ¡X ¤EG áé«àædÉH äOCG äÉaOÉ°üŸG

''''IIÉÉ««◊◊GG øøee CCÉÉ°°ûûææJJ IIÉÉ««◊◊GG''''á«ª∏©dG º«gÉØŸG á©«ÑW ‘ πqãªàj ÖÑ°ùdGh ,QƒcòŸG ¬HÉàc ‘ IÉ«◊G π°UCG øY kGóHCG øjhQGO õdQÉ°ûJ çóëàj ⁄

∑GòfBG º∏©dG ¿Éch .kGóL á£«°ùH OGƒe øe AÉ«MC’G ¿ƒµJ á«°Vôa RhÉéàJ ⁄ »àdGh ,√ô°üY ‘ IóFÉ°S âfÉc »àdG

sOGƒe q¿CG ÉgOÉØeh ,≈£°SƒdG ¿hô≤dG òæe É¡Jô£«°S ¢VôØJ âfÉc »àdG ''»FÉ≤∏àdG ódƒàdG'' ájô¶f ÒKCÉJ â– ∫Gõj Ée

.á«M OGƒe âéàfCG h áaOÉ°üŸÉH â©ªŒ ób á«M ÒZ

‘ äGô°û◊G ôKÉµJ πãe OÉ≤àY’G Gòg »æÑJ ¤EG ¢SÉædG ¢†©H ¥ƒ°ùJ âfÉc á«eƒ«dG ä’É◊G ¢†©H ∑Éægh

¢†©H …ôŒ âfÉc áÑjô¨dG äGAÉYqO’G √òg äÉÑKE’h .ÜƒÑ◊G ™eGƒ°U ‘ ¿GôÄØdG ôKÉµJh ΩÉ© q£dG äÓ°†a

Ö°ùM Qƒ¡¶dÉH ¿GôÄØdG CGóÑJ kÓ«∏b QÉ¶àf’G óæYh , m ∫ÉH ¢TÉªb á©£b ≈∏Y ÜƒÑ◊G øe áæØM ™°Vh πãe ÜQÉéàdG

181

≈«ëj ¿hQÉg

. IÎØdG ∂∏J ‘ ¢SÉædG OÉ≤àYG

Öjô¨dG OÉ≤àY’G Gòg ¤EG ¢SÉqædG âbÉ°S ó≤a ,ºë∏dG ‘ OhódG ôKÉµJ »gh iôNCG IôgÉX ∑Éæg âfÉch

πeÉ◊G ÜÉHòdG á£°SGƒH ¬Ñ∏L ºàj OhódG ¿CG ƒgh ;ó©H Éª«a ôNBG A»°T äÉÑKEG ” øµdh ,¬d kÓ«dO äòîJGh

IôµØdG âfÉc ''´GƒfC’G π°UCG'' ¬HÉàc øjhQGO É¡dÓN ∞dCG »àdG IÎØdG ‘h .ºë∏dG ≈∏Y §ëj …òdGh ¬JÉbÒd

øe §≤a äGƒæ°S ¢ùªN ó©H á«ª∏©dG äGQƒ£àdG âàÑKCG øµdh ,á«M ÒZ OGƒe øe CÉ°ûæJ É¡fCG ÉjÒàµÑdG øY IóFÉ°ùdG

¢ùjƒd »°ùfôØdG AÉ«MC’G ⁄ÉY ÉgGôLCG »àdG çÉëHC’G ≥jôW øY ∂dPh ,¬«a AÉL Ée áë°U ΩóY ÜÉàµdG ∞«dCÉJ

¿CG ™«£à°ùJ á«◊G ÒZ OGƒŸG ¿CÉH πFÉ≤dG AÉYO’G íÑ°UCG ó≤d'' :»∏j Éªc ¬KÉëHCG èFÉàf Qƒà°SÉH ¢†ë∏jh ,Qƒà°SÉH

.''í`jôdG Ö¡e ‘ IÉ«◊G Å°ûæJ58

øµdh ,Qƒà°SÉH É¡«dEG π°UƒJ »àdG á«ª∏©dG ádOC’G ó°V á∏jƒW IóŸ ¿ƒëaÉµj Qƒ£àdG ájô¶f øY ¿ƒ©aGóŸG πXh

Gòg πãe Qƒ¡X ádÉëà°SG ‹ÉàdÉHh ,á«∏ÿG Ö«côJ ¬H ∞°üàj …òdG ó«≤˘©˘à˘dG âÑ˘KCG ø˘eõ˘dG ÈY √Qƒ˘£˘à˘H º˘∏˘©˘dG

. ¬°ùØf AÉ≤∏J øe ó≤©ŸG Ö«cÎdG

øøjjôô°°ûû©©ddGG ¿¿ôô≤≤ddGG ‘‘ ááªª««≤≤©©ddGG ää’’hhÉÉÙÙGG‘ IÉ«◊G π°UCG ´ƒ°Vƒe ∫hÉæJ øe ∫hCG øjQÉHhCG Qóæ°ùµdCG AÉ«MC’G º∏Y ‘ »°ShôdG »°UÉ°üàN’G ¿Éc ó≤d

™«£à°ùJ á«◊G ÒZ OGƒŸG ¿CG äÉÑKE’ øjô°û©dG ¿ô≤dG äÉq«æ«KÓK ‘ IójóY kÉKÉëHCG iôLCGh ,øjô°û©dG ¿ô≤dG

kÓFÉb IQGôÃ ±Î©j ¿CG ¤G ô£°VGh ™jQòdG π°ûØdÉH äAÉH ¬KÉëHCG øµdh ,áaOÉ°üŸG ≥jôW øY á«M OGƒe OÉéjEG

.'' É¡àeôH Qƒ£àdG ájô¶f ™∏àÑJ AGOƒ°S á£≤f tón©oj á«∏ÿG π°UCG q¿EG'' :59

º¡KÉëHCG GhôLCGh øjQÉHhCG ¬µ∏°S …òdG ¬°ùØf ≥jô£dG ‘ Ghôªà°SGh ,Qƒ£àdG IÉYO øe AÉª∏©dG »bÉH ¢SCÉ«j ⁄h

å«M 1953 áæ°S ô∏∏«e »∏fÉà°S »µjôeC’G »FÉ«ª«µdG πÑb øe …ôLCG åëH ô¡°TCGh .IÉ«◊G π°UCG ¤EG π°Uƒà∏d

‘ á©ªà› äGRÉ¨dG √òg ™°Vhh ,ó«©ÑdG »°VÉŸG ‘ …ƒ÷G ±Ó¨dG ‘ áæ«©e äGRÉZ äGP OGƒe OƒLh ¢VÎaG

Ö«côJ ‘ πNóJ »àdG á«æ«eC’G ¢VÉªM’G ¢†©H ≈∏Y π°üëj ¿CG ´É£à°SGh ,ábÉ£dÉH Égõ¡Lh óMGh ¿Éµe

. äÉæ«JhÈdG

OGƒŸG ¿C’ ;É¡∏°ûa âÑK Ée ¿ÉYô°S øµdh ,ΩÉeC’G ¤EG áª¡e Iƒ£N äGƒæ q°ùdG ∂∏J ‘ áHôéàdG √òg äsóoYh

âÑK π°ûØdG Gògh ,≥«ë°ùdG »°VÉŸG ‘ IOƒLƒe âfÉc »àdG OGƒŸG á≤«≤M πã“ øµJ ⁄ áHôéàdG ‘ áeóîà°ùŸG

.á≤MÓdG äGƒæ°ùdG ‘ ó«cCÉàdÉH60

øµJ ⁄ áHôéàdG AGôLEG ‘ É¡eóîà°SG »àdG OGƒŸG ¿CÉH ±Î©j ¿CG ¬°ùØf ô∏∏«e ô£°VG á∏jƒW âª°U IÎa ó©Hh

.¿ÉeõdG ∞dÉ°S ‘ …ƒ÷G ±Ó¨dG ‘ óLƒJ âfÉc »àdG OGƒŸG á≤«≤M πã“61

182


É¡dhÉæJ á≤«≤◊G √ògh ,øjô°û©dG ¿ô≤dG ∫GƒW ¿ƒ«æjhQGódG ÉgGôLCG »àdG ÜQÉéàdG πc π°ûØdÉH äAÉHh

áæ°S √ô°ûf ∫É≤e øª°V ¢ùHôµ«°S ƒ¨jO ¿É°S ‘ ‹É©dG ó¡©ŸG ‘ á«Lƒdƒ«÷G AÉ«ª«µdG ‘ »°UÉ°üàN’G GOÉH …ôØ«L

1998: »∏j Ée ∫É≤ŸG ‘ AÉLh , »æjhQGódG ¬LƒàdG äGP ''¢VQC’G'' á∏› äÉëØ°U ≈∏Y

äCGóH ∞«c :»gh ;áHÉLEG É¡d ó‚ ⁄ á∏°†©e ¬LGƒf ¬àjGóH ‘ Éæc Éªc ÉædRÉe h øjô°û©dG ¿ô≤dG ´Oƒf øëf ''

? IÉ«◊G62

IIÉÉ««ëë∏∏dd IIóó≤≤©©ŸŸGG áá©©««ÑÑ££ddGGIÉ«◊G π°UC’ ≥«ª©dG ´ƒ°VƒŸG Gòg ¿CG äÉgÉàŸG √òg ‘ •QƒàJ Qƒ£àdG ájô¶f π©L iòdG »°ù«FôdG ÖÑ°ùdG

.π≤Y ¬bó°üj ’ πµ°ûH á£«°ùÑdG á«◊G äÉæFÉµ∏d ≈àM ,ájÉ¨∏d ó≤©e

’h ô°VÉ◊G Éæàbh ‘ ¿É°ùfE’G É¡©æ°U »àdG É«LƒdƒæµàdG äÉéàæe ™«ªL øe ÒãµH ó≤YCG »◊G øFÉµdG á«∏N ¿EG

.⁄É©dG ‘ IQƒ£àŸG πeÉ©ŸG ÈcCG ‘ á«M ÒZ OGƒe ™«ªéàH IóMGh á«∏N êÉàfEG øµÁ

äÉaOÉ°üŸG ≈∏Y OÉæà°S’ÉH É¡Mô°T øµÁ ’ ¬fCG áLQód ,kGóL IÒãc á«M á«∏N øjƒµàd áeRÓdG •hô°ûdG ¿EG

á«dÉªàMG :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y) á«∏î∏d ¢SÉ°SC’G ôéM »g »àdG äÉ«æ«JhÈ∏d »paOÉ°üJ øjƒµJ ∫ÉªàMG ¿CG ÒZ ,kÉbÓWEG

»g »æ«eCG ¢†ªM áÄe ¢ùªN ¬d §°Sƒàe ÚJhôH øjƒµJ9501 / 10 .™bGƒdG ¢VQCG ≈∏Y kÓ«ëà°ùe ó©J

`dG s¿EGDNAÉe Qƒ°üJ øµÁ ’ äÉeƒ∏©ª∏d ÓFÉg kÉµæH ó©j á«∏ÿG IGƒf ‘ á«æ«÷G äÉeƒ∏©ŸG ßØëj …òdG

áÄe ¢ùªN ¬JÉëØ°U OóY ó∏› πch ,ó∏› áÄe ™°ùJ ≈∏Y πªà°ûJ áÑàµe ÉfQƒ°üJ ‘ πã“ äÉeƒ∏©ŸG √ò¡a,¬«a

.áëØ°U

∫ ÊÉãdG §jô°ûdG ¿CG »gh á£≤ædG √òg ‘ áÑjôZ iôNCG á«LGhORG kÉ°†jCG ∑ÉæghDNA’EG ¬fƒµJ øµÁ ’

‘ IOƒLƒŸG äÉeƒ∏©ŸG Ö°ùM ºàj äÉÁõfC’G √òg êÉàfEG øµdh ,á°UÉÿG ( äÉÁõfC’G) äÉ«æ«JhÈdG ¢†©ÑH

DNAƒ¡a ,á«LGhOR’G ºàJ »µd ¬°ùØf âbƒdG ‘ kÉ©e ÉªgOƒLh øe óH Óa ,Éª¡°†©ÑH ≥«KƒdG Éª¡WÉÑJQ’ §≤a

á≤«≤◊G √ò¡H ±Î©jh ,É¡JGP øe äóLh ó˘b IÉ˘«◊G ¿EG :∫ƒ˘≤˘J »˘à˘dG Iô˘µ˘Ø˘dG ¥RCÉ˘e ‘ ´ƒ˘bƒ˘dG ¤EG …ODƒ˘j

.''π«LQhCG »∏°ù«d '' ±hô©ŸG »æjhQGódG63

h ájhƒædG ¢Vƒª◊Gh äÉæ«JhÈdG ¿EGDNARNAÉª¡æjƒµJ ºàj ó«≤©àdG ‘ ájÉZ äÉfƒµe ∂∏à“ »àdG

¿CG ¿hO ÉªgóMCG êÉàfEG øµÁ Óa ,kÉeÉ“ á°Vƒaôe áaOÉ°üe Éª¡æjƒµJ ∫ÉªàMGh ,¬°ùØf ¿ÉµŸGh ¬°ùØf âbƒdG ‘

IÉ«◊G Qƒ¡X ádÉëà°SG »gh áé«àf ¤G ∫ƒ°UƒdG ¤EG kGô£°†e ¿É°ùfE’G ¿ƒµj ∂dòch ,kGOƒLƒe ôNB’G ¿ƒµj

. á«FÉ«ª«c ¥ô£H

√òg ,á©«Ñ£∏d ¥QÉN πµ°ûH IÉ«◊G ≥∏îH ±Î©f ¿CG Öé«a kÓ«ëà°ùe áaOÉ°üŸG ≥jô£H IÉ«◊G Qƒ¡X ¿Éc ¿EG

183

≈«ëj ¿hQÉg

.≥∏ÿG QÉµfEG ¢SÉ°SCG ≈∏Y ájÒ¶æàdG É¡JÉeƒ≤e πc âæH »àdG Qƒ£àdG ájô¶f π£ÑJ á≤«≤◊G

QQƒƒ££ààddGG áájjôô¶¶æædd áá««ddÉÉ««ÿÿGG ääÉÉ««ddBB’’GGAÉYO’G Gò¡a '' Qƒ£àdG äÉ«dBG '' ∫ƒM QhóJ âfÉc øjhQGO ájô¶f ∞°ùf ‘ kÉÑÑ°S âfÉc »àdG á«fÉãdG á«°†≤dG

AÉYOG Ö°ùMh .…ƒ«◊G ôjƒ£àdG á«∏HÉb ≈∏Y ¬FGƒàMG Ωó©dh kÉ«ª∏Y ¬àë°U Ωó©d º∏©dG É«fO ‘ ¿Éµe …CG ‘ âÑãj ⁄

Gòg q¿EG ≈àM ,AÉYO’G Gò¡d á«FÉæãà°SG á«ªgCG ≈£YCGh ''»©«Ñ£dG ÜÉîàf’G'' áé«àf çóM Qƒ£àdG q¿EÉa øjhQGO

. '' »©«Ñ£dG ÜÉîàf’G ≥jôW øY ´GƒfC’G π°UCG'' √Éª°SCG …òdG ÜÉàµdG º°SG øe í°†àj ¬∏Ñb øe ΩÉªàg’G

±hô¶dG √ÉŒ áeAÓeh Iƒb ô¡¶J »àdG á«◊G äÉæFÉµdG AÉ≤H CGóÑe ¤EG óæà°ùj »©«Ñ£dG ÜÉîàf’G Ωƒ¡Øe q¿EG

hó©dG ‘ ´ô°SC’G πjC’G ¿EÉa á°SÎØŸG äÉfGƒ«◊G πÑb øe πj’G øe ™«£b Ouóog ƒd :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏©a ,á«©«Ñ£dG

á«dB’G √òg øµdh .hó©dG ‘ Ú©jô°S AÉjƒbCG πjÉjCG øe kÉØdCÉàe ™«£≤dG ≈≤Ñj Gòµgh ,IÉ«◊G ó«b ≈∏Y AÉ≤ÑdG ™«£à°ùj

ÜÉîàf’G'' »æÑJ øµÁ ’ ÖÑ q°ùdG Gò¡d .kÓãe ∫ƒ«N ¤EG É¡dƒ– ¿CÉc ,ôNBG ¤EG πµ°T øe πjÉjC’G Qƒ£J ¿CG »ØµJ ’

ÉÃ '' ´GƒfC’G π°UCG '' ¬HÉàc øª°V ¬H √ôcPh ∂dP º∏©j ¿Éc ¬°ùØf øjhQGO ≈àM h ,Qƒ£à∏d á∏«°Sƒc ''»©«Ñ£dG

.''Üƒ∏£ŸG ¢Vô¨dÉH »Øj ’ »©«Ñ£dG ÜÉîàf’G ¿EÉa á«HÉéjEG äGÒ«¨J ô¡¶J ⁄ ÉŸÉW'' :»∏j64

∑∑QQÉÉee’’ ÒÒKKCCÉÉJJøY øjhQGO ÜÉLCGh ? á«HÉéjE’G äGÒ«¨àdG √òg çóëà°S âfÉc ∞«c :¬°ùØf ìô£j …òdG ∫GDƒ°ùdGh

¢TÉY »°ùfôa AÉ«MCG ⁄ÉY ∑QÉe’ h ,∑QÉe’ πãe √ô°üY ä’ÉLQ øe √ƒ≤Ñ°S øe QÉµaCG ¤EG kGOÉæà°SG ∫GDƒ°ùdG Gòg

,á≤MÓdG ∫É«LC’G ¤EG É¡KQƒJ áæ«©e äGÒ«¨J Ö°ùàµJ AÉ«MC’G ¿CG »Yój ¿Éc äGƒæ°ùH øjhQGO πÑb äÉeh

äÉaGQqõdG q¿EÉa ¬FÉYOG Ö°ùMh ,IójóL ´GƒfCG Qƒ¡X ¤EG äqOCG π«L ó©H kÓ«L äGÒ«¨àdG √òg âªcGôJ Éª∏ch

øjhQGO ≈£YCGh .á∏jƒW ÜÉ≤MCG ÈY á«dÉ©dG QÉé°TC’G ¥GQhCG ≈∏Y …ò¨à∏d É¡J’hÉfi áé«àf ¿’õ¨dG øe äCÉ°ûf

≈∏Y iò¨àJ âfÉc »àdG áÑHódG øe ΩOÉb É¡∏°UCG ¿Éà«◊G ¿CG ≈YqOG ó≤a ''´GƒfC’G π°UCG'' ¬HÉàc ‘ á¡HÉ°ûe á∏ãeCG

ôNB’Gh Ú◊G ÚH AÉŸG ¤EG ∫hõædG ¤EG Iô£°†e âfÉch á«FÉŸG äÉæFÉµdG65É¡Ø°ûàcG »àdG áKGQƒdG ÚfGƒb ¿CG ’EG .

∫É≤àfÉH á∏FÉ≤dG IQƒ£°SC’G ájÉ¡f ¤EG iqOCG øjô°û©dG ¿ô≤dG ‘ äÉæ«÷G º∏Y ≈∏Y CGôW …òdG Qƒ£àdGh ∫óæe

øe ÒKCÉJ hCG IóFÉa äGP ÒZ á«dBG ''»©«Ñ£dG ÜÉîàf’G á«dBG '' â∏X Gòµgh ,ôNBG ¤EG π«L øe áÑ°ùàµŸG äÉØ°üdG

.åjó◊G º∏©dG ô¶f á¡Lh

184


áá««KKGGQQƒƒddGG ääGGôôØØ££ddGGhh ááããjjóó◊◊GG áá««ææjjhhQQGGóóddGG¿ô≤dG äÉ«æ«KÓK ‘ kÉ°Uƒ°üN Égƒ¡LGh »àdG ájôµØdG äÓ°†©ŸG ΩÉeCG ºgOƒ¡L ™«ªéàH ¿ƒ«æjhQGqódG ΩÉb

,'' áãjó◊G á«æjhQGódG''`H ±ôY Ée hCG ''åjó◊G ¿ qƒµàdG ájô¶f''`H Égƒª°SCG IójóL ájô¶f GƒbÉ°Sh øjô°û©dG

‘ ¢üî∏àj πeÉ©dG Gògh ,»©«Ñ£dG ÜÉîàf’G ÖfÉL ¤EG …Qƒ£J ÒKCÉJ ¬d ôNBG πeÉY ∑Éæg ájô¶ædG √òg Ö°ùMh

äGôØ£dG √ògh ,áHƒ∏£ŸG á«HÉéjE’G äGÒ«¨àdG ∂∏J çhó◊ kÉÑÑ°S »ØµJ á«æ«L hCG á«KGQh äGôØW ∫ƒ°üM

. äÉæ«é∏d »KGQƒdG ñÉ°ùæà°S’G ‘ CÉ£N áé«àf hCG äÉYÉ©°TEÓd ¢Vô©àdG ÖÑ°ùH ÉqeEG çó–

ájô¶ædG √òg »YsóJh ,áãjó◊G á«æjhQGódG º°SG â– AÉ«MC’G iód Qƒ£àdG øY ™aGóJ âdGRÉe ájô¶ædG √ògh

óÑµdG hCG ¿PC’Gh Ú©dÉc Ö«cÎdG Ió≤˘©ŸGh AÉ˘«˘MC’G ió˘d IOƒ˘LƒŸG á˘«˘ª˘°ù÷G Ö«˘cGÎdGh AÉ˘°†YC’G ¿CG

,äÉæ«÷G Ö«côJ ‘ äGÒ«¨J çhóM hCG á«KGQh äGôØW çhóM ÒKCÉàH ’EG πµ°ûàJ hCG ô¡¶J ⁄ ïdEG ... ìÉæ÷Gh

AÉ«MC’G ≈∏Y Qô°V πeÉY πµ°ûJ kÉªFGO á«KGQƒdG äGôØ£dG ¿CG ƒgh ;kÉ«≤«≤M kÉ«ª∏Y kÉqÑ£e ¬LGƒj AÉYO’G Gòg øµdh

.ΩÉjC’G øe Ωƒj ‘ IóFÉa äGP øµJ ⁄h

`dG áÄjõL ¿EÉa kGóL í°VGh ∂dP ÖÑ°Sh DNAÉª¡e »FGƒ°ûY »ÄjõL Ò«¨J …CGh ,ájÉ¨∏d Ö«cÎdG Ió≤©e

»µjôeC’G ¿ÉKÉfÉµfGQ.ê.Ü É¡æY È©j á«ª∏©dG á≤«≤◊G √ògh ,»Ñ∏°S ôKCG ¬d ¿ƒµj ¿CG øe óH’ kÉØ«ØW ¿Éc

çó– ’h ,Qô°†dGh á«FGƒ°û©dGh ô¨°üdÉH º°ùàJ á«KGQƒdG äGôØ£dG q¿EG'' :»∏j Éªc äÉæ«÷G º∏Y ‘ »°UÉ°üàN’G

’ äGôØ£dG q¿CG í°VƒJ çÓãdG áeÉ©dG ¢üFÉ°üÿG √òg q¿EG .∫GƒMC’G ø°ùMCG ‘ ÒKCÉJ äGP ÒZ ¿ƒµJh kGQOÉf ’EG

ÉqeEG ¿ƒµj ¿CG ¬d qóH’ ó≤©ŸG º°ù÷G ‘ »FGƒ°ûY Ò«¨J q…CG q¿CG kÉ°Uƒ°üN ,Qƒ£àdG çGóMEG ‘ kGQhO Ö©∏J ¿CG øµÁ

¤EG …ODƒj ¿CG ÈcC’G ∫ÉªàM’Éa ,Égôjƒ£J ¤EG …ODƒj ’ ó«dG áYÉ°S ‘ »FGƒ°ûY Ò«¨J q…CG kÓãªa ,ôKDƒe ÒZ hCG kGQÉ°V

.'' IôŸÉH ôqKDƒe ÒZ íÑ°üj ¿CG hCG É¡H Qô°†dG ¥É◊EG66

.»◊G øFÉµ∏d á«æ«÷G á«æÑdG Ú°ù– ¤EG …qODƒJ á«KGQh IôØW OƒLh Ωƒ«dG ¤EG âÑãj ⁄ ¬qfC’ ;kÓ©a π°üM Ée Gògh

kÉÑÑ°S â∏©L »àdG äGôØ£dG √òg q¿CG í°†àj Gòµgh ,á∏°UÉ◊G äGôØ£dG ™«ªL Qô°V âàÑKCG á«ª∏©dG ógGƒ°ûdGh

Ö∏ZCG ‘ ÚbÉ©e º¡cÎJ πH ,AÉ«MC’G ≈∏Y ÒKCÉàdG á«ÑjôîJ á∏«°Sh πã“ áãjó◊G á«æjhQGódG πÑb øe AÉ«MC’G Qƒ£àd

øµÁ ’h (¿ÉWô°ùdG ¢VôÃ áHÉ°UE’G ƒg ¿É°ùfE’G º°ù÷ á∏°UÉ◊G á«KGQƒdG IôØ£∏d ∫Éãe π°†aCGh ) ¿É«MC’G

.Qƒ£qàdG á«∏ªY Ò°ùØàd É«ª∏Y Ióªà©e á«dBG QÉ°†dG ÒKCÉàdG äGP á«KGQƒdG äGôØ£dG íÑ°üJ ¿CG ∂dòc ∫É◊Gh

øjhQGO äÉaGÎYG Ö°ùM §≤a ÉgóMƒd IôKDƒe ¿ƒµJ ¿CG øµÁ ’ ÉgQhóH »¡a »©«Ñ£dG ÜÉîàf’G á«dBG ÉqeCG

.áàÑdG çó– ⁄ AÉ«MC’G iód Qƒ£àdG á«∏ªY q¿EG …CG ,''Qƒ£àdG''`H ≈Yój Ωƒ¡Øe óLƒj ¿CG øµÁ ’ ‹ÉàdÉHh ,¬°ùØf

≈≈££°°SSƒƒddGG ääÉÉ≤≤∏∏ëë∏∏dd ôôKKCCGG ’’:: ääGGôôééëëààŸŸGG ääÓÓéé°°SS,Qƒ£àdG ájô¶f É¡«YqóJ »àdG äÉgƒjQÉæ«°ùdG øe …CG çhóM ΩóY ≈∏Y π«dO π°†aCG äGôqéëàŸG äÓé°S tón©oà

185

≈«ëj ¿hQÉg

øFÉµdG øe Ú©e ´ƒæa ,ôNB’G É¡°†©H øe É¡°†©H äCÉ°ûf ´GƒfC’G áØ∏àfl áq«◊G äÉæFÉµdG q¿CG »YqóJ ájô¶ædG √ò¡a

,AÉ«MC’G øe áØ∏àıG ´GƒfC’G äô¡X á∏«°SƒdG √ò¡Hh ,øeõdG QhôÃ ôNBG ´ƒf ¤EG ∫ƒëàj ¿CG øµªŸG øe »◊G

Öéj AÉYO’G Gòg ¤G kGOÉæà°SGh .Úæ°ùdG øe ÚjÓŸG äÉÄe ¥ô¨à°SG »YƒædG ∫ƒëàdG Gòg q¿EÉa ájô¶ædG Ö°ùMh

. AÉ«MC’G ‘ »YƒædG ∫ƒëàdG ∫ƒ°üM IÎa ∫GƒW ( á«dÉ≤àfG) ≈£°Sh äÉ≤∏M OƒLh

ájGóÑdG ‘ É¡fC’ ;∑Éª°SC’Gh ∞MGhõdG øe ácÎ°ûe äÉØ°U πª– äÉæFÉc OƒLh Öéj :∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y

äÉØ°U äGP äÉæFÉc OƒLh ¢VÎØj hCG ,∞MGhR ¤EG èjQóàdÉH âdƒ–h AÉŸG ‘ ¢û«©J á«FÉe äÉbƒ∏fl âfÉc

äÉbƒ∏ıG √òg ¿ƒµdh ,Qƒ«W ¤EG âdƒ– ºK ∞MGhR âfÉc ájGóÑdG ‘ É¡fC’ ;∞MGhõdGh Qƒ«£dG øe ácÎ°ûe

≥∏£jh ,Ée √ qƒ°ûJ hCG ábÉYEÉH áHÉ°üe hCG »≤∏N Qƒ°üb äGP ¿ƒµJ ¿CG óHÓa ∫ƒ– IÎa ‘ â°TÉY ób á«°VGÎa’G

.'' á«dÉ≤àf’GG ∫Éµ°TC’G'' º°SG á«dÉ≤àf’G äÉæFÉµdG √òg ≈∏Y Qƒ£àdG IÉYO

OGóYCÉH äóLh É¡fCG óH Óa ,á«îjQÉàdG Ö≤◊G ‘ kÓ©a â°TÉY ób '' á«æ«ÑdG ∫Éµ°TC’G'' √òg ¿CG Éæ°VÎaG ƒdh

È©jh ,áØ°ûàµŸG äGôéëàŸG øª°V kGôKCG ∑ÎJ ¿CG óH’ ¿Éch ,äGQÉ«∏ŸÉH πH ÚjÓŸÉH Qó≤J IÒãc ´GƒfCGh IÒÑc

ób áÑ«é©dG á«◊G äÉæFÉµdG √òg ¿ƒµJ ¿CG óH Óa »àjô¶f âë°U GPEG'' :¬HÉàc ‘ á≤«≤◊G √òg øY øjhQGO

øª°V äGôéëàe ±É°ûàcG ƒ˘g É˘gOƒ˘Lh ≈˘∏˘Y π˘«˘dO ø˘°ùMCGh ...¢VQC’G í˘£˘°S ≈˘∏˘Y É˘e Ió˘e ‘ â°TÉ˘Y

.''äÉjôØ◊G67

øøjjhhQQGGOO ∫∫ÉÉeeBBGG ááÑÑ««NN…CG ≈∏Y Ì©j ⁄ øµdh ,¿B’G ≈àMh ô°ûY ™°SÉàdG ¿ô≤dG ∞°üàæe òæe kGóL IÒãc äÉÑ«≤æJh äÉjôØM âjôLCG

¿Éc Ée ¢ùµY äÉjôØ◊G áé«àf É¡«∏Y ∫ƒ°ü◊G ” »àdG äGôéëàŸG âàÑKCG óbh ,'' á«dÉ≤àf’G ∫Éµ°TC’G '' √ò¡d ôKCG

. IQƒ°U πªcCG ≈∏Yh ICÉéa OƒLƒdG ¤EG äô¡X ób É¡YGƒfCG ∞∏àîÃ AÉ«MC’G ™«ªL ¿CG øe ;¿ƒ«æjhQGódG ¬©bƒàj

º∏Y ‘ ÊÉ£jÈdG »°UÉ°üàN’G ôµjGh ∂jôjO ƒgh áq«æjhQGó˘dG IÓ˘Z ó˘MCG á˘≤˘«˘≤◊G √ò˘¡˘H ±ÎYG ó˘bh

iƒà°ùe ≈∏Y âfÉcCG AGƒ°S ,á∏eÉc á«M äÉæFÉc ≈∏Y Éædƒ°üM »g á«≤«≤◊G Éæà∏µ°ûe q¿EG'' :kÓFÉb äGôéëàŸG

ôKCG q…CG ≈∏Y Qƒã©dG ¿hO kÉehO Éæà¡LGh ádÉ◊G √ògh ,áØ°ûàµŸG äGôéëàª∏d Éæ°üëØJ óæY ±Éæ°UC’G ΩCG ´GƒfC’G

''kÉ«éjQóJ IQƒ£àŸG äÉbƒ∏ıG ∂∏àd68OƒLh …CG ¿hO ICÉéa áaÉc AÉ«MC’G Qƒ¡X Éæd âÑãJ äGôéëàŸG ¿EG …CG .

á«◊G äÉæFÉµdG √òg ¿ƒc øY ÒÑ©J Gògh ,øjhQGO ¬«dEG ÖgP Ée ¢ùµY kÉ©ÑW Gògh ,kÉjô¶f á«dÉ≤àf’G ∫Éµ°TCÓd

√ògh ,kÉbƒ∏fl ¿ƒµj ¿CG ƒg Ú©e óL ¬d ¿ƒµj ¿CG ¿hO ICÉéa »M øFÉc Qƒ¡¶d ó«MƒdG Ò°ùØàdG ¿C’ ;ábƒ∏fl

:ÉÁƒJƒa ¢SÓZhO πãe Qƒ¡°ûe AÉ«MCG ⁄ÉY É¡∏Ñb ób á≤«≤◊G

äóLh ÉqeEG AÉ«MC’Éa ,AÉ«MC’G OƒLh Ò°ùØàd º∏©dG É«fO ‘ ¿GóFÉ°S ¿GÒ°ùØJ hCG ¿Éeƒ¡Øe Qƒ£àdGh ≥∏ÿG q¿EG''

186


OGóLCG hCG ´GƒfCG øY ÉgQƒ£J áé«àf äô¡X É¡fCG …CG ,∂dòc øµJ ⁄ hCG IQƒ°U πªcCG ≈∏Y á£«°ùÑdG ¬Lh ≈∏Y ICÉéa

π≤Yh É¡d óM’ Iƒb øe óHÓa øjƒµàdGh πµ°ûdG á∏eÉc IQƒ°üHh ICÉéa äô¡X ób âfÉc ¿EGh ,OƒLƒdG ‘ É¡à≤Ñ°S

.''á«◊G äÉæFÉµdG √òg πãe OÉéjEG É«dƒJ A»°T πµH §«fi69

:…CG ,øjƒµJh πµ°T ø°ùMCG ≈∏Yh ¢VQC’G ¬Lh ≈∏Y ICÉéa äô¡X ób á«◊G äÉæFÉµdG ¿CG âÑãJ äGôéëàŸÉa

. øjhQGO ó≤à©j ¿Éc Éªc Qƒ£àdG ¢ù«dh ≥∏ÿG ƒg ´GƒfC’G π°UCG ¿EG

¿¿ÉÉ°°ùùffEE’’GG QQ qqƒƒ££JJ IIQQƒƒ££°°SSCCGGOó°üdG Gòg ‘h ,¿É°ùfE’G π°UCG ∂°TÓH ƒg Qƒ£àdG ájô¶f øª°V ¢TÉ≤æ∏d áMhô£ŸG äÉYƒ°VƒŸG ºgCG øe q¿EG

,≥«ë°ùdG »°VÉŸG ‘ â°TÉY Oô≤dÉH á¡«Ñ°T á«M äÉæFÉc øe kGQƒ£àe CÉ°ûf ‹É◊G ¿É°ùfE’G ¿CÉH á«æjhQGódG »YóJ

πÑb äCGóH Qƒ£àdG IÎah5-4IÎØdG ∫ÓN á«dÉ≤àf’G ∫Éµ°TC’G ¢†©H OƒLh ájô¶ædG »YóJh ,áæ°S ÚjÓe

: »gh ¿É°ùfE’G Qƒ£J á«∏ªY øª°V á°ù«FQ äÉYƒª› ™HQCG ∑Éæg ‹É«ÿG AÉYO’G Gòg Ö°ùMh ,IQƒcòŸG

-1 ¢Sƒµ«ã«HƒdGÎ°ShCGAustralopithecus

-2ù«∏«HÉg ƒeƒg ¢ Homo habilis

-3¢SƒàµjQEG ƒeƒg Homo erectus

-4 ¢ùæ«HÉ°S ƒeƒgHomo sapiens

√òg øµdh ,Üƒæ÷G Oôb hCG '' ¢Sƒµ«ã«HƒdGÎ°ShCG '' º°SG ‹É◊G ¿É°ùfEÓd ≈∏YC’G ó÷G ≈∏Y Qƒ£àdG IÉYO ≥∏£j

øe qπc ÉgGôLCG »àdG çÉëHC’G âàÑKCG óbh ,áØ∏àıG Ohô≤dG ´GƒfCG øe ¢Vô≤`æe ´ƒf iƒ°S â°ù«d äÉbƒ∏ıG

íjô°ûàdG AÉª∏Y ô¡°TCG øe ÉªgÓch ¿ÉeôNGR »∏dƒ°S OQƒ∏dG ÊÉ£jÈdGh OQÉæ°ùchCG õdQÉ°ûJ Qƒ°ù«ahÈdG »µjôeC’G

.¿É°ùfE’ÉH kÉ≤∏£e ¬d ábÓY ’h Ohô≤dG øe ¢Vô≤æe ´ƒf iƒ°S ¢ù«d »◊G øFÉµdG Gòg q¿CG Üƒæ÷G Oôb ≈∏Y70

G πMGôe áaÉc ‘h ,¿É°ùfE’G hCG ''ƒeƒg'' º°SG Ú«æjhQGódG πÑb øe É¡«∏Y ≥∏£j Üƒæ÷G Oôb »∏J »àdG á∏MôŸGh

á°UÉÿG äGôéëàŸG ™°VƒH ¿ƒ«æjhQGódG åÑ°ûàjh ,Üƒæ÷G Oôb øe kGQƒ£J ÌcCG »◊G øFÉµdG íÑ°UCG ''ƒeƒg''

,‹É«ÿG …Qƒ£àdG ∫hó÷G Gòg πãe OƒLh ≈∏Y kGó«cCÉJh º¡àjô¶f áë°U ≈∏Y π«dóc á°Vô≤æŸG ´GƒfC’G √ò¡H

ÒµØàdG ‘ á«dÉ«ÿG √òg h .áØ∏àıG ´GƒfC’G √òg ÚH …Qƒ£J §HGQ …CG OƒLh ¿B’G ¤EG âÑãj ⁄ ¬fC’ ;‹É«N :∫ƒ≤fh

ƒeƒg ¤EG IóàªŸG á∏°ù∏°ùdG q¿EG'' :kÓFÉb ôjÉe â°ùfQBG ƒgh øjô°û©dG ¿ô≤dG ‘ Qƒ£àdG ájô¶f IÉYO óMCG É¡H ±ÎYG

.''IOƒ≤Øe πH äÉ≤∏◊G á©£≤æe ¢ùæ«HÉ°S71

ƒeƒg (¢Sƒµ«ã«HƒdGÎ°ShCG) Üƒæ÷G Oôb øe ¿ƒµàJ É¡àë°U äÉÑKEG ¿ƒ˘«˘æ˘jhGQó˘dG ∫hÉ˘ë˘j á˘∏˘°ù∏˘°S ∑É˘æ˘gh

ÉgóLh »àdG äÉaÉ°ûàc’G øµdh ,¬«∏j …òq∏d kGóL ó©j º¡eóbCG ¿EG …CG ¢ùæ«HÉ°S ƒeƒg ` ¢SƒàµjQEG ƒeƒg ` ¢ù«∏«HÉg

187

≈«ëj ¿hQÉg

áØ∏àfl øcÉeCG ‘ GhóLh ób ¢SƒàµjQEG ƒeƒg h ¢ù«∏«HÉg ƒeƒg h Üƒæ÷G Oôb ¿CG âàÑKCG äGôéëàŸG AÉª∏Y

É¡°ùØf á«æeõdG IÎØdG ‘h72äGÎa ≈àM â°TÉY ób ¢SƒàµjQEG ƒeƒg øe ´GƒfCG OƒLh ƒg ∂dP øe ó©HC’Gh .

. (‹É◊G ¿É°ùfE’G) ¢ùæ«HÉ°Sƒeƒg h ¢ùæ«dÉJQófÉ«f ¢ùæ«HÉ°S ƒeƒg ™e ÖæL ¤EG kÉÑæL äóLhh kÉ«Ñ°ùf áãjóM73

»àdG ájôµØdG á∏°†©ŸG √òg ΩÉeCG h ,ôNBÓd kGóL Éªgó˘MCG ¿ƒ˘c á˘ë˘°U Ωó˘Y âà˘Ñ˘KCG äÉ˘aÉ˘°ûà˘c’G √ò˘gh

äGôéëàŸG º∏Y ‘ »°UÉ°üàN’G ódƒc »L øØ«à°S ƒgh É¡JÉYO óMCG ∫ƒ≤j Qƒ£àdG ‘ øjhQGO ájô¶f É¡à¡LGh

: »∏j Ée OQÉaQÉg á©eÉL ‘

π°UCG Iôé°ûd π°üM GPÉe ¿PEG ,É¡°ùØf á«æeõdG áÑ≤◊G ‘ â°TÉY ób ¿É°ùfE’ÉH á¡«Ñ°T ´GƒfCG áKÓK âfÉc GPEG''

É¡°†©H ÚH áfQÉ≤e AGôLEG óæY ∂dP øe ≈gOC’G h ,ôNBÓd kGóL ó©j É¡æ«H øe óMCG ’ ¬fCG í°VGƒdG ?¿É°ùfE’G

.''É¡æ«H Éª«a ájQƒ£J ábÓY ájCG ¤EG É¡dÓN øe π°UƒàdG ºàj ’ ¢†©Hh74

èjhÎdGh kÉ«ª«∏©Jh kÉ«eÓYEG É¡«∏Y ó«cCÉàdGh ¿É°ùfE’G Qƒ£J øY á«dÉ«N á°üb ¥ÓàNG ¿EG :IQÉÑ©dG íjô°üHh

.»ª∏Y π«dO …CG ¤EG óæà°ùj ’ πªY ƒg ¿É°ùfEG ôNB’G ¬Ø°üfh Oôb ¬Ø°üf »◊G øFÉµdG øe ¢Vô≤æe ´ƒæd

IóŸ Üƒæ÷G Oôb äGôéëàe ≈∏Y ¬KÉëHCG ÊÉ£jÈdG ¿ÉeôNGR »∏dƒ°S OQƒ∏dG iôLCG óbh15á∏°UGƒàe áæ°S

ÚH á∏°üàe á∏°ù∏°S ájCG OƒLh ΩóY ¤EG π°UƒJ óbh ,äGôéëàŸG º∏Y ‘ »°UÉ°üàNÉc »ª∏©dG √õcôe ¬d ¿CG kÉª∏Y

. ÒµØàdG »æjhQGO ¬fƒc øe ºZôdG ≈∏Y áé«àædG √ò¡H ±ÎYGh ¿É°ùfE’G ÚHh Oô≤dÉH á¡«Ñ°ûdG äÉæFÉµdG

QƒeC’ ™bGƒe ¬æª°Vh É¡H ±Î©j »àdG á«ª∏©dG ´hôØdÉH ¢UÉN ∫hóL ∞«dCÉàH ΩÉb iôNCG á¡L øe ¬æµdh

»g ájOÉe ádOCG ¤G óæà°ùJ »àdGh á«ª∏©dG ´hôØdG πª°ûJ ¿ÉeôNGR ∫hóL Ö°ùMh ,º∏©dG ¥É£f øY áLQÉN

´hôa »JCÉJ ` ∫hó÷G áaÉM ‘ …CG ` kGÒNCGh á«YÉªàL’G Ωƒ∏©dÉa AÉ«MC’G º∏Y Éª¡«∏jh AÉjõ«ØdGh AÉ«ª«µdG Ωƒ∏Y

,á°SOÉ°ùdG á°SÉ◊Gh ,ôWGƒÿG ∫OÉÑJ º∏Y ∫hó÷G øe Aõ÷G Gòg ‘ ™°Vhh ,º∏©dG ¥É£f øY áLQÉÿG áaô©ŸG

‘ IÒNC’G IOÉŸG √òg ≈∏Y kÉ≤«∏©J ¿ÉeôNGR ∞«°†jh .¿É°ùfE’G Qƒ£J kGÒNCGh ,»FÉædG ¢ù°ùëàdG hCG Qƒ©°ûdGh

:»∏j Éªc ∫hó÷G

,ó©H øY QÉ©°ûà°S’G hCG »FÉædG AÉ«MC’G º∏Y ¤EG á∏°üH â“ »àdG ´hôØdG ¤EG ájqOÉŸG Ωƒ∏©dG øe ÉædÉ≤àfG óæY ''

AôŸG ¤EG áÑ°ùædÉH kÉ°Uƒ°üN øµ‡h õFÉL A»°T πc q¿CG ó‚ ,äGôéëàŸG á£°SGƒH ¿É°ùfE’G ïjQÉJ •ÉÑæà°SG ≈àMh

.''óMGh ¿BG ‘ áHQÉ°†àŸG hCG IOÉ°†àŸG äÉ«°VôØdG πÑ≤àj ¿CG ô£°†j ¬fEG ≈àM ,Qƒ£àdG ájô¶æH øeDƒŸG75

π°UC’ á«≤£æŸG ÒZ äÓjhCÉàdÉH ¢SÉædG ¢†©H πÑb øe ≈ªYCG kÉfÉÁEG πã“ ¿É°ùfE’G Qƒ£àd á≤Ø∏ŸG á°ü≤dG q¿EG :¿PEG

. áØ°ûàµŸG äGôéëàŸG ¢†©H

188


áájjOOÉÉee IIóó««≤≤YY¢†bÉæJ ióeh ,á«ª∏©dG ógGƒ°ûdGh ádOC’G ™e É¡°†bÉæJ ióeh ,Qƒ£àdÉH á°UÉÿG ájô¶ædG Éæ°Vô©à°SG ó≤d

äÉ«dBG áaÉµd …Qƒ£àdG ÒKCÉàdG ΩGó©fG á«Ø«c kÉ°†jCG Éæ°Vô©à°SGh ,á«ª∏©dG óYGƒ≤dG ™e IÉ«◊G π°UCÉH ≥∏©àŸG Égôµa

ÈY IÉ«ë∏d á«dÉ≤àfCG ∫Éµ°TCG OƒLh âÑãJ äGôéëàŸ QÉKBG ájCG OƒLh ΩGó©fGh ,ájô¶ædG √òg É¡«dEG ƒYóJ »àdG Qƒ£àdG

º∏©dG óYGƒb ™e á°†bÉæàe ó©J »àdG ájô¶ædÉH åÑ°ûàdG øY »∏îàdG IQhô°V ¤EG π°Uƒàf ÖÑ°ùdG Gò¡d ,ïjQÉàdG

õcôe ¢VQC’G ¿CG É¡°†©H âYOG »àdGh ïjQÉàdG ÈY iôNCG äÉjô¶f â¡àfG Éªc »¡àæJ ¿CG óH’h ,π≤©dGh

º¡°†©H ∑Éægh ,á«ª∏©dG çGóMC’G á¡LGh ‘ ájô¶ædG √òg AÉ≤H ≈∏Y kÉ˘Ñ˘«˘é˘Y kGQGô˘°UEG ∑É˘æ˘g ø˘µ˘dh .¿ƒ˘µ˘dG

. AÉª∏©dGh º∏©dG ≈∏Y Ωƒég ¬fCÉH ájô¶æ∏d ó≤f …CG º¡àjh ¬àeõJ ‘ iOÉªàj

äÉ¡÷G √ògh ,…ôµØdG Ú≤∏à∏d á∏«°Sƒc É¡eGóîà°SGh ájô¶ædG √ò¡d äÉ¡÷G ¢†©H »æÑJ ‘ øªµj ÖÑ°ùdGh

ÒN á«æjhQGódG ó©Jh ≈ªYCG k’É°üJG …OÉŸG ôµØdÉH á∏°üàe »g πH ,ájOÉŸG á°SQóŸG øe ™HÉf ¬fCÉH ÉgÒµØJ õ«ªàj

. âëÑdG …OÉŸG Égôµa èjhÎd É¡d …ôµa PÓe

,äÉæ«÷G º∏Y ‘ ÚãMÉÑdG ô¡°TCG Ïfƒ«d OQÉ°ûàjQ ∫ƒ≤j Éªc ,á≤HÉ q°ùdG á≤«≤◊ÉH äÉ¡÷G √òg ±Î©J kÉfÉ«MCGh

:…OÉe º∏Y πLQ ¬°ùØf ó©jh Qƒ£àdG ájô¶f øY Ú°Sô°ûdG Ú©aGóŸG øe ƒg h ,OQÉaQÉg á©eÉL ‘ πª©j …òdGh

ájOÉe äGÒ°ùØJ óLƒf Éæ∏©éj …òdG ƒg ¿ÉÁE’G Gògh ,kÉØ∏°S É¡H ºs∏ n°ùoe AÉ«°TCÉH øeDƒfh ,ájOÉŸÉH øeDƒf øëf''

çÉëHC’G πµd OhófiÓdG ÉæªYO ÖÑ°S ƒg ájOÉŸÉH ≥∏£ŸG ÉæfÉÁEGh ,¬FOÉÑeh º∏©dG óYGƒb ¢ù«dh ájƒ«fódG ôgGƒ¶∏d

øµÁ Óa kÉbÓWEG áë«ë°U ájOÉŸG ¿ƒµdh ,ÉæŸÉY ‘ óLƒJ »àdG áaÉc ôgGƒ¶∏d ájOÉe äGÒ°ùØJ OÉéjE’ ájQÉ÷G

.''çGóMC’G á¡LGh ¤EG õØ≤J ¿CG áq«¡dE’G äGÒ°ùØà∏d íª°ùf ¿CG kGóHCG76

kÉ«Ø°ù∏a kÉ£HGôJ á£HGÎe É¡fƒc OôÛ á«æjhQGódG É¡H º°ùàJ »àdG á«æ«≤∏àdG ióe ¢ùµ©J äÉª∏µdG √òg ¿EG

ÒZ OGƒŸG ¿CÉH ¿ƒæeDƒj ÖÑ°ùdG Gò¡dh ,IOÉŸG ¥ƒa A»°T’ ¿CG ájô¶ædG √òg ÜÉë°UCG IÓZ ó©jh ,ájOÉŸG ájô¶ædÉH

QƒªædGh äÉaGQõdGh AÉª°SC’Gh Qƒ«£dÉc áØ∏àıG ´GƒfC’G øe ÚjÓŸG ¿EG …CG ,á«◊G OGƒŸG OƒLh ÖÑ°S »g á«◊G

≈∏Y CGôW …òdG »∏NGódG ∫ƒëà∏d kÉLÉàf ’EG â°ù«d ¿É°ùfE’G ≈àMh ¿Éà«◊Gh QƒgõdGh QÉé°TC’Gh äGô°û◊Gh

.≥YGƒ°üdGh óYôdGh ôª¡æŸG ô£ŸÉc IOÉŸG

øY ¿ƒ©aGój GƒdGRÉe Úq«æjhQGódG q¿CG ’EG ,º∏©dGh π≤©dG óYGƒb ™e kÉeÉ“ ¢VQÉ©àj OÉ≤àY’G Gòg ¿CG ™bGƒdGh

.'' çGóMC’G á¡LGh ¤EG õØ≤J ¿CG á«¡dE’G äGÒ°ùØà∏d íª°ùf ¿CG kGóHCG øµÁ ’ '' º¡aGógC’ áeóN º¡FGQBG

á©WÉ°ùdG á≤«≤◊G iôj ¿CG ¬d óH’ ájOÉe ÒZ ô¶f á¡Lh øe AÉ«MC’G π°UCG á«°†b ¤EG ô¶æj ¿É°ùfEG qπc h

≥dÉN πÑb øe ân≤p∏oN :…CG ;¬d óM ’ π≤Yh á«gÉæàe ’ Iƒb ÒKCÉàH änópL oh ób á«◊G äÉæFÉµdG áaÉc q¿EG ,¢ùª°ûdÉc

. ¿ƒµ«a øc :¬d ∫Ébh Ωó©dG øe A»°T πc ≥∏N …òdG ôjó≤dG »∏©dG ¬∏dG ƒg ≥dÉÿG Gògh ,É¡d

189

≈«ëj ¿hQÉg

∂∂ªªææààee1. Charles Darwin, The Origin of Species, 6th edition, New York: MacmillanPublishing Co., 1927, p. 1792. J.R.P. Angel, “Lobster Eyes as X-ray Telescopes”, Astrophysical Journal,1979, 233:364-373, cited in Michael Denton, Nature’s Destiny, The Free Press,1998, p. 3543. Michael F. Land, "Superposition Images Are Formed by Reflection in theEyes of Some Oceanic Decapod Crustacea", Nature, 28 October 1976, Volume263, pages 764-765.4. Robin J. Wootton, "The Mechanical Design of Insect Wings", ScientificAmerican, Volume 263, November 1990, p. 120.5. Pierre Paul Grassé, Evolution of Living Organisms, New York, AcademicPress, 1977, p.306. "Exploring The Evolution of Vertical Flight at The Speed of Light", Discover,October 1984, pp. 44-45.7. Ali Demirsoy, Yasamin Temel Kurallari (Basic Fundamentals of Life), Ankara,Meteksan AS., Volume II, Section II, 1992, p. 737.8. Bilim ve Teknik Görsel Bilim ve Teknik Ansiklopedisi (Encyclopedia of Scienceand Technology), Istanbul, Görsel Publications, p. 2676.9. Bilim ve Teknik Görsel Bilim ve Teknik Ansiklopedisi (Encyclopedia of Scienceand Technology) p. 2679.10. Smith Atkinson, Insects, London, Research Press, Volume I, 1989, p. 246.11. Bilim ve Teknik Görsel Bilim ve Teknik Ansiklopedisi (Encyclopedia of Scienceand Technology), p. 2678.12. Dieter Schweiger, "Die Fliegen", GEO, April 1993, pp. 66-82.13. Engin Korur, "Gözlerin ve Kanatlarin Sirri" (The Secret of the Eyes andWings), Bilim ve Teknik (Journal of Science and Technology), October 1984,Issue 203, p. 25.14. Douglas Palmer, "Learning to Fly" (Review of “The Origin of andEvolution of Birds” by Alan Feduccia, Yale University Press, 1996), NewScientist, Vol. 153, March, 1 1997, p. 4415. A. Feduccia, The Origin and Evolution of Birds, New Haven, CT: YaleUniversity Press, 1996, p. 130 cited in Jonathan D. Sarfati, Refuting Evolution. 16. Francis Darwin, The Life and Letters of Charles Darwin, Volume II, FromCharles Darwin to Asa Gray, April 3rd, 186017. Hakan Durmus, "Bir Tüyün Gelismesi" (The Development of a Feather),Bilim ve Teknik (Journal of Science and Technology), November 1991, p. 34.18. Hakan Durmus, "Bir Tüyün Gelismesi" (The Development of a Feather),Bilim ve Teknik (Journal of Science and Technology), November 1991, pp. 34-35.19. Michael Denton, Evolution: A Theory in Crisis, London, Burnett BooksLimited, 1985, p. 210-211.20. Michael Denton, Evolution: A Theory in Crisis, London, Burnett BooksLimited, 1985, p. 211-212.21. Werner Gitt, “The Flight of Migratory Birds”, Impact, No. 159 22. Bilim ve Teknik Görsel Bilim ve Teknik Ansiklopedisi (Encyclopedia of Scienceand Technology), page 978.23. Bilim ve Teknik Görsel Bilim ve Teknik Ansiklopedisi (Encyclopedia of Scienceand Technology), p. 978.24. Bilim ve Teknik Görsel Bilim ve Teknik Ansiklopedisi (Encyclopedia of Scienceand Technology), p. 978.25. Bilim ve Teknik Görsel Bilim ve Teknik Ansiklopedisi (Encyclopedia of Scienceand Technology), p. 564-567.26. J. A. Summer, Maria Torres, Scientific Research about Bats, Boston: NationalAcademic Press, September 1996, pp. 192-195.27. Donald Griffin, Animal Engineering, San Francisco, The RockefellerUniversity - W.H. Freeman Com., pp. 72-75.28. Merlin D. Tuttle, "Saving North America’s Beleaguered Bats", NationalGeographic, August 1995, p. 40.29. J. A. Summer, Maria Torres, Scientific Research about Bats, pp. 192-195.30. For details on this system refer to: W. M. Westby, "Les poissons électriques separlent par décharges ", Science et Vie, No. 798, March 1984.31. Charles Darwin, The Origin of Species, The Modern Library, New York, pp.124-15332. Michael Behe, Darwin's Black Box, New York: Free Press, 1996, pp. 18-21.33. Michael Behe, Darwin's Black Box, p. 22.34. Jean Michael Bader, "Le Gène de L’Oreille Absolue", Science et Vie, Issue885, June 1991, pages 50-51.35. Marshall Cavendish, The Illustrated Encyclopaedia of The Human Body,London, Marshall Cavendish Books Limited, 1984, pp. 95-97.36. Fred Bavendam, "Chameleon of The Reef", National Geographic, September1995, p. 100.

37. Stuart Blackman, "Synchronised Swimming", BBC Wildlife, February 1998,p.57.38. Charles Darwin, The Origin of Species, The Modern Library, New York, pp.124-15339. Fred Bavendam, "Chameleon of The Reef", National Geographic, page 106.40. The Guinness Concise, Encyclopaedia, London, Guinness Publishing Ltd.,1993, p. 125.41. Bilim ve Teknik Görsel Bilim ve Teknik Ansiklopedisi (Encyclopedia of Scienceand Technology), p. 291.42. R. Von Bredow, Geo, November 1997.43. Michael Behe, Darwin's Black Box, pp. 79-97.44. Michael Behe, Darwin's Black Box, p. 82.45. T.E. Akiowa & F.C. Schuster, Wars and Technologies, Detroit: AndersonBookhouse, 1997, p. 83.46. Ali Demirsoy, Yasamin Temel Kurallari (Basic Fundamentals of Life), pp. 18-22.47. Marshall Cavendish, The Illustrated Encyclopaedia of The Human Body, pp. 50-51. 48. Bilim ve Teknik (Journal of Science and Technology), February 1992.49. Bilim ve Teknik Görsel Bilim ve Teknik Ansiklopedisi (Encyclopedia of Scienceand Technology), p. 116. 50. Mark W. Moffett, "Life in a Nutshell", National Geographic, pp. 783-784. 51. Bilim ve Teknik Görsel Bilim ve Teknik Ansiklopedisi (Encyclopedia ofScience and Technology), p. 299552. Stanley Taylor, "Life underwater" Botanic, Issue 83, February 1988, p. 24. 53. Michael Behe, Darwin's Black Box, New York: Free Press, 1996, pp. 69-73. 54. Betty Mamane, "Le Surdoué du Grand Bleu", Science et Vie Junior, August1998, pp. 79-84. 55. "If Attacked, Japanese Bees Shake and Bake", National Geographic, April1996, p. 2. 56. "Poison Dart Frogs – Lurid and Lethal", National Geographic, May 1995, pp.103-110. 57. Reproductive Strategies of Frogs, William E. Duellman, Scientific American,July 1992, pp. 58-65.58- Sidney Fox, Klaus Dose, Molecular Evolution and The Origin of Life, NewYork: Marcel Dekker, 1977. p. 259-- Alexander I. Oparin, Origin of Life, (1936) New York, Dover Publications,1953 (Reprint), p.19660- "New Evidence on Evolution of Early Atmosphere and Life", Bulletin of theAmerican Meteorological Society, vol 63, November 1982, pp.1328-1330.61- Stanley Miller, Molecular Evolution of Life: Current Status of the PrebioticSynthesis of Small Molecules, 1986, p. 762- Jeffrey Bada, Earth, fiubat 1998, p. 4063- Leslie E. Orgel, "The Origin of Life on Earth", Scientific American, vol 271,Oct 1994, s. 7864- Charles Darwin, The Origin of Species: A Facsimile of the First Edition, Har-vard University Press, 1964, p. 18965- Charles Darwin, The Origin of Species: A Facsimile of the First Edition, Har-vard University Press, 1964, p. 184.66- B. G. Ranganathan, Origins?, Pennsylvania: The Banner Of Truth Trust,1988.67- Charles Darwin, The Origin of Species: A Facsimile of the First Edition, Har-vard University Press, 1964, p. 17968- Derek A. Ager, "The Nature of the Fossil Record", Proceedings of the BritishGeological Association, vol 87, 1976, p. 13369- Douglas J. Futuyma, Science on Trial, New York: Pantheon Books, 1983. p.19770- Solly Zuckerman, Beyond The Ivory Tower, New York: Toplinger Publicati-ons, 1970, pp. 75-94; Charles E. Oxnard, "The Place of Australopithecines in Hu-man Evolution: Grounds for Doubt", Nature, vol 258, p. 389 71- J. Rennie, "Darwin's Current Bulldog: Ernst Mayr", Scientific American,December 199272- Alan Walker, Science, vol. 207, 1980, p. 1103; A. J. Kelso, Physical Antropo-logy, 1st ed., New York: J. B. Lipincott Co., 1970, p. 221; M. D. Leakey, OlduvaiGorge, vol. 3, Cambridge: Cambridge University Press, 1971, p.27273- Time, November 1996 74- S. J. Gould, Natural History, vol. 85, 1976, p. 3075- Solly Zuckerman, Beyond The Ivory Tower, New York: Toplinger Publicati-ons, 1970, p.1976- Richard Lewontin, "The Demon-Haunted World", The New York Review ofBooks, Jan 1997, p.28