บทท�� 8 การควบค�มมลภาวะในโรงงานอุ�ตสาหกรรม

S.SantiteerakulChapter3 Accident Prevention

2

บทท�� 8การควบค�มมลภาวะในงานอุ�ตสาหกรรม(Industrial Pollution Control)

มลพิ�ษจากโรงงานอุ�ตสาหกรรมจ�าแนกได้� 4 ประเภท

1.มลพิ�ษทางน��า (Water Pollution)2.มลพิ�ษทางอุากาศ (Air Pollution)3.มลพิ�ษทางเส�ยง (Noise Pollution)4.มลพิ�ษทางขยะ (Solid Waste Pollution)

มลพิ�ษทางด้"านน��าน��าเส�ยจากโรงงานจะแบ%งเป็'น 4 กล�%มใหญ่%ๆ1.น��าหล%อุเย*น (Cooling Water) : ม�ความร"อุนป็ระมาณ 60-70 อุงศา2.น��าชะล"าง (Washing Water) 3.น��าจากกระบวนการผล�ต (Process Waste Water) : ม�ความสกป็รกมาก4.น��าท��งอุ.�นๆ (Miscellaneous Water) : น��าคอุนเด้นเซส, น��าจากหม"อุไอุน��า

มลพิ�ษจากในน��าท��งโรงงานอุ�ตสาหกรรม1.ความเป็'นกรด้เบส

(ค%าpH)2.ป็ร�มาณสารแขวนลอุยในน��า3.น��าม1นและไขม1น4.โลหะหน1ก5.สารอุ�นทร�ย26.สารอุาหาร7.สารท��ตกตะกอุนได้"

8.ส�และความข�%น9.รสและกล��น10.สารพิ�ษอุ.�นๆ11.ป็ร�มาณสาร

ท1�งหมด้ในน��า12.ความร"อุน13.สาร

ก1มม1นตภาพิร1งส�

ค�ณล1กษณะขอุงน��าท��ง1.ค่�าค่วามเป นกรด้เบส

เป็'นค%าท��แสด้งความเข"มข"นขอุงอุณ�ภาคไฮโด้รเจน (H+ ) ท��ได้"ละลายอุย4%ในน��า- pH น"อุยกว%า 7 ม�สภาพิเป็'นกรด้ เพิ��มค%า pH โด้ยเต�ม โซด้าไฟ (NaOH), ป็4นขาว (CaCOH2 )

- pH มากกว%า 7 ม�สภาพิเป็'นเบส ลด้ค%า pH โด้ยเต�ม กรด้เกล.อุ (HCL), กรด้ก�ามะถั1น (H2SO4 )

ค�ณล1กษณะขอุงน��าท��ง2.สารละลายอุอุกซิ�เจนในน�%า (Dissolved Oxygen)

ด้1ชช�ท��บอุกถั7งค�ณภาพิน��าเส�ย ซ7�งข7�นอุย4%ก1บความด้1น อุ�ณหภ4ม�และความเข"มข"นขอุงเกล.อุแร%

3.ค่วามต�อุงการอุอุกซิ�เจน(Oxygen Demand) เป็'นว�ธี�การว�เคราะห2ป็ร�มาณส��งสกป็รกในน��าร4ป็แบบหน7�ง โด้ยการพิ�จารณาจากความต"อุงการอุอุกซ�เจน3.1 Biochemical Oxygen Demand (BOD) หาโด้ยกระบวนการทางช�วว�ทยา โด้ยอุาศ1ยแบคท�เร�ยในการย%อุยสลายสารอุน�นทร�ย23.2 Chemical Oxygen Demand (COD) หาโด้ยกระบวนการทางเคม�

ค�ณล1กษณะขอุงน��าท��ง 33. Total Oxygen Demand (TOD) : ป็ร�มาณ

อุอุกซ�เจนท1�งหมด้ท��ใช"ในการเผาผลาญ่สารอุ�นทร�ย2ในน��าท��ง 3.4 Total Organic Carbon (TOC) : ป็ร�มาณคาร2บอุนในสารอุ�นทร�ย2ท��ม�อุย4%ในน��า

4. ขอุงแข*ง (Solid) ค.อุส��งท��เจ.อุป็นในน��า4.1 ขอุงแข*งละลายน��าได้" (Dissolved Solids) : เกล.อุ (NaCl)4.2 ขอุงแข*งละลายน��าไม%ได้" (Insoluble Solids) แบ%งเป็'นแขวนลอุยและตกตะกอุน

ค�ณล1กษณะขอุงน��าท��ง5 .ไนโตรเจน (Nitrogen)

ม�ความส�าค1ญ่ต%อุการเต�บโตขอุงสาหร%ายเซลล2เด้�ยวท�าให"สาหร%ายเต�บโตได้"อุย%างรวด้เร*ว ม�ข"อุด้� ค.อุชะลอุการเน%าเหม*น

6 .ฟอุสฟอุร1ส(Phosphorus)ม�ความส�าค1ญ่ต%อุการเต�บโตขอุงสาหร%ายเซลเด้�ยวเช%นเด้�ยวก1บไนโตรเจน ส%วนใหญ่%ใช"ในระบบการควบค�มการท�างานขอุงระบบบ�าบ1ด้น��าเส�ย

การก�าจ1ด้น��าท��งค.อุการแยกหร.อุก�าจ1ด้ส��งสกป็รกต%างๆ ในน��าท��งให"ม�ป็ร�มาณลด้ลงในระด้1บท��ไม%ก%อุป็9ญ่หาน��าเส�ย

การก�าจ&ด้น�%าท�%งม' 3 ว�ธี'1.การก�าจ1ด้น��าเส�ยด้"วยว�ธี�ทางกายภาพิ2.การก�าจ1ด้น��าเส�ยด้"วยว�ธี�ทางเคม�3.การก�าจ1ด้น��าเส�ยด้"วยว�ธี�ทางช�วว�ทยา

การก�าจ1ด้น��าเส�ยด้"วยว�ธี�ทางกายภาพิเป็'นการก�าจ1ด้น��าเส�ยเบ.�อุงต"น ซ7�งส%วนใหญ่%ใช"ก�าจ1ด้ส��งสกป็รกท��ไม%ละลายน��า เช%นสารแขวนลอุย ส��งสกป็รกท��ลอุยน��า เป็'นต"น

1.การกรอุงโด้ยใช"ตะแกรง (Screening)2.การต1ด้ย%อุย (Combination)3.การกวาด้ท��ง (Skimming)4.การท�าให"ลอุยต1ว (Flotation) ส%วนใหญ่%ใช"อุากาศ

หร.อุความด้1น5.การตกตะกอุน (Sedimentation) การด้7งตะกอุน

เข"าส4%ก"อุนถั7ง

การก�าจ1ด้น��าเส�ยด้"วยว�ธี�ทางเคม�

เป็'นการก�าจ1ด้ส��งสกป็รกท��ละลายน��าท1�งท��เป็'นสารอุน�นทร�ย2 และสารอุ�นทร�ย2

1.การท�าให"เป็'นกลาง(Neutralization)2.การท�าให"เก�ด้ตะกอุน (Precipitation)3.Oxidation-Reduction : การเพิ��มอุอุกซ�เจนหร.อุลด้อุอุกซ�เจน4.Chlorination : การเต�มคลอุร�น

การก�าจ1ด้น��าเส�ยด้"วยว�ธี�ทางช�วว�ทยาเป็'นการก�าจ1ด้สารอุ�นทร�ย2 โด้ยใช"จ�ล�นทร�ย2(แบคท�เร�ย)

ส��งม�ช�ว�ตท��ช%วยย%อุยสลายสารอุ�นทร�ย2 1.แบคท�ร�ย (Bacteria) 2.อุ1ลจ� (Algae) 3.ราและโป็โตซ1ว

ระบบการก�าจ1ด้น��าเส�ย(Wastewater Treatment System)

เป็'นระบบท��เป็ล��ยนน��าเส�ยให"เป็'นน��าท��ม�ค�ณภาพิมากข7�น

แบ%งเป็'นสอุงป็ระเภทใหญ่%ๆค.อุ

1.ระบบบ�าบ1ด้น��าเส�ยด้"วยว�ธี�การช�วว�ทยาแบบใช" อุอุกซ�เจน

2. ระบบบ�าบ1ด้น��าเส�ยด้"วยว�ธี�การช�วว�ทยาแบบไม%ใช"อุอุกซ�เจน

ระบบบ�าบ1ด้น��าเส�ยโด้ยใช"อุอุกซ�เจน(Aerobic wastewater treatment system)1.ระบบ Oxidation Pond

ม�ล1กษณะเป็'นบ%อุด้�น น��าไหลเข"าอุอุกได้"ตลอุด้เวลา ซ7�งจะก�าจ1ด้น��าเส�ย โด้ยแบคท�เร�ย ซ7�งใช" O2 จากการส1งเคราะห2แสงขอุงอุ1ลจ�

11. High rate pond ความล7กน"อุยกว%า 0.5 เมตร แด้ด้ส%อุงถั7งก"นบ%อุ น��าท��จะอุอุกจากบ%อุจะต"อุงม�การก�าจ1ด้อุ1ลจ�ก%อุน เพิ.�อุให"ม�ค�ณภาพิก%อุนป็ล%อุยส%งแหล%งน��าธีรรมชาต�

ระบบบ�าบ1ด้น��าเส�ยโด้ยใช"อุอุกซ�เจน(Aerobic wastewater treatment system)

12. Facultative Ponds บ%อุล7กกว%าแบบแรกแต%ไม%เก�น 2 เมตร แด้ด้ส%งไม%ถั7งก"นบ%อุจ7งเก�ด้อุ1ลจ�ไม%มาก สามารถัป็ล%อุยลงส4%แหล%งน��าธีรรมชาต�ได้"

2.ระบบ Aerated Lagoon ม�การเต�มอุอุกซ�เจน ท�าให"แบคท�เร�ยไม%ถั4กจ�าก1ด้การเต�บโต ส%งผลให"สามารถัก�าจ1ด้สารอุ�นทร�ย2ได้"มากใช"ก1บช�มชนและโรงงานอุ�ตสาหกรรม

ระบบบ�าบ1ด้น��าเส�ยแบบใช"อุอุกซ�เจน(Aerobic wastewater treatment system)

ระบบ Aerated Lagoon ม� 2 แบบ1.Aerobic Lagoon เต�มอุากาศ ป็ฏิ�

กร�ยาเป็'นแบบใช"อุอุกซ�เจนกวนน��าท1�วท1�งบ%อุเพิ.�อุไม%ให"เก�ด้การตกตะกอุน

2.Facultative Lagoon เต�มอุากาศ เพิ.�อุให"อุอุกซ�เจนแต%ไม%ท1 �วท1�งบ%อุท�าให"เก�ด้ตะกอุนท��ก"นบ%อุ และสามารถัย%อุยสลายได้"

ระบบบ�าบ1ด้น��าเส�ยแบบใช"อุอุกซ�เจน(Aerobic wastewater treatment system)3.ระบบ Activated Sludge ป็ระกอุบด้"วยถั1ง

เต�มอุากาศและถั1งตกตะกอุนค�ณภาพิน��าท��ได้"ด้�มากแต%ราคาส4งป็ระกอุบด้"วยต1วป็ฏิ�ก�ร�ยา (ถั1งเต�มอุากาศ ) และ

ถั1งตกตะกอุนแบคท�เร�ยจะจ1บต1วเป็'นก"อุนใหญ่% (Activated

Sludge)ม�การน�าตะกอุนแบคท�เร�ยกล1บมาเต�มในถั1งเต�ม

อุากาศ (Return Sludge)

ระบบบ�าบ1ด้น��าเส�ยแบบใช"อุอุกซ�เจน(Aerobic wastewater treatment system)

4.ระบบ Trickling filterแบคท�เร�ยจะถั4กเล��ยงเป็'นเม.อุกเกาะอุย4%บนต1วกลางโป็รยน��าลงบนป็ากถั1ง ผ%านต1วกลาง เก�ด้การท�าลาย BOD แบบใช"อุอุกซ�เจนต"อุงน�าไป็ตกตะกอุนอุ�กคร1�ง

ระบบบ�าบ1ด้น��าเส�ยแบบใช"อุอุกซ�เจน(Aerobic wastewater treatment system)

5.ระบบ Bio-Discsระบบถั1งทรงกระบอุกผ%าคร7�งแบคท�เร�ยเกาะบนแผ%นโฟมกลมเหน.อุ

แผ%นพิลาสต�กแผ%นต1วกลางถั4กร"อุยไว"บนเพิลา จ�%ม

ลงในน��าคร7�งหน7�ง เพิลาถั4กข1บด้"วยมอุเตอุร2ต"อุงม�ถั1งตกตะกอุน

ระบบบ�าบ1ด้น��าเส�ยแบบไม%ใช"อุอุกซ�เจน(Anerobic wastewater treatment system)

1.Anaerobic Lagoonsคล"ายระบบ Oxidation Ponds ค.อุข1งน��าใน

บ%อุหลายว1นแล"วป็ล%อุยอุอุกแหล%งน��าสาธีารณะ แต%ม�ข"อุเส�ยค.อุม�กล��นเหม*น

เหมาะสมก1บพิ.�นท��ในเขตร"อุน เน.�อุงจากอุ�ณหภ4ม�ค%อุนข"างส4ง

ระบบท��ส�าค1ญ่

ระบบบ�าบ1ด้น��าเส�ยแบบไม%ใช"อุอุกซ�เจน(Anerobic wastewater treatment system)

2.Conventional Anaerobic Digestion

ป็ระกอุบด้"วยถั1งป็ฏิ�ก�ร�ยา เป็'นถั1งคอุนกร�ตม�ฝาป็<ด้ม�ช%อุงระบายก=าซม�เทนภายในถั1งถั4กกวนอุย4%ตลอุด้เวลา การท�าลาย BOD ส4งกว%ากรณ�แรก

ระบบบ�าบ1ด้น��าเส�ยแบบไม%ใช"อุอุกซ�เจน(Anerobic wastewater treatment system)

3. Anaerobic Contactคล"าย Activated Sludge ค.อุน�าตะกอุนท��ใช"แล"วกล1บมาใช"ใหม%

4.Anaerobic Filterคล"าย Trickling Filter ค.อุ แบคท�เร�ยเกาะก1บต1วกลาง น��าจะล"นอุอุกมาจากด้"านล%างขอุงถั1ง

มลพิ�ษทางด้"านอุากาศ (Air Pollution)

ค.อุสภาวะท��อุากาศม�ส��งป็นเป็>� อุนส4ง เป็'นเหต�ให"ค�ณภาพิอุากาศเป็ล��ยนแป็ลงไป็จากป็กต� ก%อุให"เก�ด้อุ1นตรายต%อุมน�ษย2และส��งแวด้ล"อุมได้"

ส��งป็นเป็>� อุนในอุากาศได้"แก%1.คว1น 2.ฝ�?น 3 .ละอุอุงไอุ 4 .ข��เถั"า5.หมอุก 6.ละอุอุงน��า 7.ไอุเส�ย

มลพิ�ษทางด้"านอุากาศ (Air Pollution)

ป็รากฏิการณ2ขอุงมลพิ�ษทางอุากาศท��ส�าค1ญ่

1.ป็รากฏิการณ2เร.อุนกระจก (Greenhouse Effects)

เก�ด้จากก=าซพิ�ษต%างๆ หล�ด้อุอุกไป็ป็กคล�มบนช1�นบรรยากาศท�าให"อุ�ณหภ4ม�ภายในโลกร"อุนข7�น ต1วการท��ส�าค1ญ่ได้"แก% CO2 และ CFC

มลพิ�ษทางด้"านอุากาศ (Air Pollution)2.ร4ร1 �วโอุโซน

เก�ด้จากสาร CFC ไป็ท�าลายโอุโซนซ7�งท�าหน"าท��ด้4ด้กล.นร1งส� UV ชน�ด้ท��เป็'นอุ1นตราย ท�าให"ร1งส� UV ชน�ด้ท��อุ1นตรายส%อุงมาถั7งพิ.�นโลกได้"

3.ฝนกรด้เก�ด้จากฝนตกลงมาชะล"างก=าซพิ�ษท��ลอุย

อุย4%ในบรรยากาศ ท�าให"น��าฝนม�สภาพิเป็'นกรด้

การควบค�มมลพิ�ษทางอุากาศ(Air-Pollution Control)

1.ควบค�มหร.อุขจ1ด้ท��ต"นก�าเน�ด้ โด้ยเป็ล��ยนแป็ลงกระบวนการผล�ตและเคร.�อุงจ1กร2.ท�าให"เจ.อุจางตามธีรรมชาต� เช%นการป็ล%อุยจาก

ป็ล%อุงท��ส4งข7�นเพิ.�อุให"เจ.อุจาง3.สร"างก�าจ1ด้มลพิ�ษทางด้"านอุากาศ

31. การใช"ป็ล%อุงไฟ/คว1น32. หอุแยกแรงหน�ศ4นย2กลาง อุาศ1ยแรง

เหว��ยงแบบไซโคลน เพิ.�อุแยกส��งสกป็รกในอุากาศอุอุก

การควบค�มมลพิ�ษทางอุากาศ(Air-Pollution Control)

33. ถั1งตกตะกอุน อุาศ1ยแรงโน"มถั%วงขอุงโลก และการพิรมน��า

34 เคร.�อุงกรอุง ใช"ว1สด้�กรอุงท��ม�ร4พิร�น 35 เคร.�อุงแยกด้"วยไฟฟ@าสถั�ต ให"ค�ณภาพิ

อุากาศส4ง ใส%ป็ระจ�ไฟฟ@าให"อุน�ภาคก=าซ สร"างสนามไฟฟ@า เก*บอุน�ภาค

36 เคร.�อุงแยกมลพิ�ษเป็'นก=าซ อุาศ1ยกระบวนการทางเคม� เช%นการฉี�ด้พิ%นสารเคม�บางชน�ด้เข"าก1บอุากาศ ท�าให"ด้4ด้ซ7มมลพิ�ษ

มลพิ�ษทางเส�ยง (Noise Pollution)

ค.อุเส�ยงท��ท�าให"เก�ด้ความร�าคาญ่ท1�งร%างกายและจ�ตใจเป็'นอุ�ป็สรรคต%อุการท�างาน เส�ยงท��เป็'นอุ1นตราย ค.อุ เส�ยงด้1งเก�น 85 เด้ซ�เบล

ผลเส�ย1.ผลเส�ยทางกายภาพิ 2.ผลเส�ยทางจ�ตใจ3.ผลเส�ยทางการท�างาน3.อุ1นตรายต%อุห4

มลพิ�ษทางเส�ยง (Noise Pollution)

การควบค�มมลพิ�ษทางเส�ยงในโรงงาน1.ควบค�มท��แหล%งก�าเน�ด้2.ควบค�มท��ทางผ%านขอุงเส�ยง

21. ด้4ด้ซ1บ หร.อุก1�นเส�ยง 22. เพิ��มระยะระหว%างแหล%งก�าเน�ด้เส�ยงก1บผ4"ท�างาน

มลพิ�ษทางเส�ยง (Noise Pollution)

3. การควบค�มเส�ยงท��ต1วผ4"ร 1บเส�ยง 3.1 ลด้เวลาป็ฏิ�บ1ต�งานลง

32 ใช"เคร.�อุงป็@อุงก1นภ1ยส%วนบ�คคล 1. เคร.�อุงอุ�ด้ห4 (Ear Plugs)

2. เคร.�อุงครอุบห4 (Ear Muffs)

มลพิ�ษทางขยะ (Solid Waste Pollution)

ป็ระเภทขยะ

1.ขยะม4ลฝอุยท��ไม%ม�สารพิ�ษป็ะป็น2.ขยะม4ลฝอุยอุ1นตราย

มลพิ�ษทางขยะ (Solid Waste Pollution)

เทค่น�ค่ว�ธี'การก�าจ&ด้ขยะ1.การท�%งบนด้�น (Dumping on

Land)น�าขยะไป็ท��งบนด้�นขยะจะสลายต1วอุย%างช"าๆไม%เหมาะก1บขยะท��เน%าเป็>� อุยง%าย และส%งกล��นเหม*นกากท��เหล.อุสามารถัใช"ท�าป็�Bยได้"

มลพิ�ษทางขยะ (Solid Waste Pollution)

2. การน�าไปท�%งทะเล (Disposal at Sea)

ก�าจ1ด้ขยะได้"ท�กชน�ด้ แต%ขยะเบาอุาจจะไม%จมน��าป็9จจ�บ1นไม%น�ยมใช"ก1นแล"ว

3. เผาในเตาเผาค่วามร�อุนส+ง (High Temperature)

ก�าจ1ด้ได้"ท1�งขยะเป็Cยกและแห"ง เหมาะก1บช�มชนใหญ่%เป็'นการลด้ป็ร�มาณขยะไม%ใช%ก�าจ1ด้โด้ยตรง

มลพิ�ษทางขยะ (Solid Waste Pollution)

4.การฝั-งกลบท'.ถู+กหล&กส�ขาภ�บาล (Sanitary Landfill)

เป็'นการก�าจ1ด้ขยะข1�นส�ด้ท"าย ก�าจ1ด้ขยะได้"ท�กป็ระเภท5.ว�ธี'หม&ก (Composing)

เหมาะก1บขยะท��เป็'นสารอุ�นทร�ย2 จะได้"ป็�Bย ซ7�งน�าไป็ใช"ป็ระโยชน2ได้"

การก�าจ1ด้ขยะป็ระเภทกากสารพิ�ษ1.ประเภทม'สารปรอุทปนเป0% อุน

น�าตะกอุนมาผสมก1บโซเด้�ยมซ1ลไฟด้2 ได้"ป็รอุทซ1ลไฟด้2แล"วผสมก1บป็4นซ�เมนต2ท�าให"เป็'นก"อุน

2.กากสารพิ�ษจากการผล�ตหลอุด้ไฟฟล+อุอุเรสเซินต2ท'.ม'ปรอุทปนเป0% อุน

น�ามาบทให"ช��นเล*กลง ผสมก1บโซเด้�ยมซ1ลไฟด้2 ท�าให"เป็'นก"อุน

การก�าจ1ด้ขยะป็ระเภทกากสารพิ�ษ

3.กากตะกอุนท'.ม'ส�วนประกอุบขอุงโลหะหน&ก(Cd, Cr, Bp, Mn)

ก�าจ1ด้โด้ยใช"โซเด้�ยมไฮด้รอุกไซด้2 NaOHผสม ท�าให"โลหะหน1กเป็ล��ยนเป็'นสารป็ระกอุบขอุงเกล.อุ ไฮด้รอุกไซด้2 ท��งไว"ให"แห"ง กรณ� Cd ต"อุงท�าให"เป็'นก"อุนก%อุนท��ง

บทสร�ป็การควบค�มมลพิ�ษม�อุาจพิ7�งพิาเทคโนโลย�อุย%างเด้�ยว

ต"อุงอุาศ1ยป็9จจ1ยสน1บสน�น เช%น

จ�ตส�าน7กในการอุน�ร1กษ2ส��งแวด้ล"อุมขอุงผ4"ป็ระกอุบการ

ความร1บผ�ด้ชอุบในมลภาวะต%างๆ กฎหมายและมาตราการต%างๆ ขอุงร1ฐ การต�ด้ตาม-ตรวจสอุบอุย%างจร�งจ1ง การควบค�มการป็ระกอุบการอุย%างใกล"ช�ด้ขอุง

หน%วยงานท��เก��ยวข"อุง