بسم الله الرحم

ن الرحیم

محيط زيست و آلودگي هاي آن

محيط زيست و آلودگي هاي آن

مشكالت عمده زيست محيطيجهان

نيش زميگرماسوراخ شدن اليه ازنباران هاي اسيديهوايوارونگ از بين رفتن زيستگاهها

تعريف محيط زيستتعريف آلودگيانواع آلودگي

آلودگي هواآلودگي آبآلودگي خاكآلودگي صوتيساير آلودگيها

تعريف محيط زيست

محيط در فارسي به معناي ” احاطه كننده“ و ”دربرگيرنده دنيا“ است ، معادل انگليسي آن

ENVIRONMENT )محيط متغير و ناپايدار( ميد ، محيط زيست اينگونه معني حدر فرهنگ فارسي دكتر

شده است:كند زندگPي مPي آPن در انسPان كPه جائPي يا جامعPه يPا شهPر يPا كشور از اعPم

خانواده

واژه هاي مهم و كليدي در مباحث زيست محيطي

طبق تعريف استانداردISO 14000 واژه ENVIRONMENT:عبارتست از

، طبيعي منابPع ، خاك ، آPب ، هوا شامPل محيطPي گياهان ، جانوران ، انسPان و روابPط متقابPل بيPن آنها

كه سازمان در آن فعاليت مي نمايد.:اكولوژي

دانشي است كه به مطالعه موجودات جاندار در رابطه با محيط طبيعيشان – جائي كه آنها زندگي مي كنند- و همچنين روابطي كه بين ارگانيسم ها

و محيط برقرار مي شود ، مي پردازد.

واژه هاي مهم و كليدي در مباحث زيست محيطي

:)اكو سيستم )زيست بوممحيطي است كه ازP موجودات زنده و محيط غير زنده تشكيل

شده باشد. مثال“ اكوسيستم يك جنگل شامل Pانواع گياهان ، جانوران ، آب ، خاك ، هوا و حتي موجودات

زنده ذره بيني است كه همه با هم در ارتباط متقابل هستند.:توسعه پايدار

توسعه اي كه احتياجات نسل حاضر را بدون لطمه زدن به توانايي نسل هاي آتي در تامين نمودن نيازهاي خود براورده

مي نمايد.:فن آوري پاك

به حداقل رساندن زباله و ضايعات و جلوگيري از رها كردن آنها درجو و يا در آب ها موجود در طبيعت .

شناخت محيط زيستتعريف آلودگي

، هوا ، خاك و بPه آب وارد شدن هرگونPه ماده خارجPي يا شيميايPي ، فيزيكPي كيفيPت كPه ميزانPي بPه زميPن بيولوژيكPي آPن را بگونPه اي تغييPر دهPد كPه بPه حال انسان يا سPاير موجودات زنده يا گياهان يPا آثار و ابنيه مضر باشد

. ايPن آلودگPي ممكPن اسPت در هريPك از قسPمتهاي محيط

زيست بوجود آيد.

شناخت محيط زيست:ماده آالينده

بPه ماده اي گفتPه مPي شود كPه داراي غلظتPي بيPش از غلظPت مجاز يا طبيعPي بوده و برروي موجودات زنده اثر نا مطلوب داشته باشد.

آلوده كننده ها عبارتند از:•آلودگي هاي حاصل از احتراقتيPضايعات صنعمواد راديواكتيوزباله شهريصوت يا سروصداحرارتمواد شيميايي ، جنگلها سPوزي آتPش ، هPا آتشفشان ( طPبيعي هاي كننده آلوده

مرداب ها و....(

شناخت محيط زيست

هوايآلودگ

شناخت محيط زيستف هوا :يتعر

يف مخلوطي توصيف مصطلح برايک تعريهوا بعنوان هر ک)ه نازک)ي)ازگازه)ا قش)ر زميک اطراف در را ن ي

م) م)يبوجود برده بکار آورن)د، ترکي شود. اي) ن يب زم از حدود ي)مخلوط ت)ا باال بطرف ما50ن بطور ي ل

ثابت است.يقابل مالحظه ا

يبات هوا بر حسب فراوانيدرصد ترک:

درصد78/90----------------------------------------------------(N2تروژن )ين درصد20/95----------------------------------------------------( O2ژن)ي اکس

درصد0/93---------------------------------------------------------( Ar آرگون) درصد0/032----------------------------------------( Co2دکربن)ي اکسي د

شناخت محيط زيست

هوا:يف آلودگيتعر

و ماده اضافPه شدن PيPخارج مواد که يا هوا بPه ت ير داده و باعPث تفاوت در وضعييPت هوا را تغيPفيک

وهمچنيعيطPPب گردد هوا PPمضراتي براين را ي هوا يه بدنبال داشتPه باشPد،آلودگيPجانداران،آثار و ابن

محسوب خواهد شد.

شناخت محيط زيستهوا:ينده هايآال

گازها از جمله گازCO2,CO,Nox,SOx:ييايمي فتوشيدکننده هاياکسفراريبات آليدروکربنها و ترکيه بات هالوژنهيترک مواد جامد معلق

Dust ا ذرات گرد وغباري Smogيا دوده

معلق در هوا مايعاتبخار آب

شناخت محيط زيست

نده هوا:ي آاليگازهايبات گوگرديترک:

عت ، هم بصورت خالص و ي است که در طبي گوگرد ماده اترک بصPورت ديPهPم عناصPر بPا مPيگPر يب با يافPت و شود

Pترکياکس بوجود مي گوگرديدهايب شده و اکسPيPژن ي را آورد. SO-SO2-SO3-SO4-S2O3-S2O7ر:ي نظ فوق يدهايل تمام اکسيP امکان تشکيشگاهPياس آزمايدر مق

د ي اکسيدگوگرد وتري اکسPي آزاد ديوجود دارد امPا در هواد.ي آيگوگرد بوجود م

شناخت محيط زيستSO2:

ير انفجاري رنPگ و غيرآتشزا ، بPيدگوگرد ، غي اکسPي دPت هايمPد . در غلظPک ي نزدي باشppm 3زننده ي ، بو

آور سPوزش اصPليو منبPع و دارد تولي Pمنابع ي، آPن د انسان است.يتهاي و فعاليعيطب

Pجهان اصPول برطبPق کPه ساالنه ي برآورد شده 146 گردد.يماً وارد اتمسفر ميمستقSO2 ون تنيليم

شناخت محيط زيست

د يمنابع تول SO3و SO2:ط)ب اکس:يعيمناب)ع آتشفشانهPا، شامPل دشدن ي

دروژن در هوا.يدهيسولفانس)انيتهايفعال سوختها:ي احتراق شامPPل ي

Pو مشتقات يليفس نفت گاز، زغال سPنگ، مثPل ه يک ، تهيد سPولفوريد اسPيPآنهPا، کارخانجات تول

برق.يروگاههاي نفت و گاز و نيشگاههايگوگرد ، پاال در دامنه يري گوگرد در تمام زغال سPنگ هPا بPه مقاد

درصد از وزن زغال سنگ وجود دارد.7 تا 2/0

شناخت محيط زيستگوگرد بر مواد :يدهاياثرات اکس

اثPر پوسPين اکسPيPا فلزات را يا زنPگ زدگيP و يدگيدها معموالً د )کاهش يPن بعنوان ذرات معلPق در کاهPش ديP دهند. همچنيش مPيPافزا

دارند .يت( اثر قابل توجهيفاصله قابل رو

: اثر بر انسان منجر يPي تواننPد بPه تنهاي هسPتند کPه مPيPيگازها تنهPاSO3 وSO2 گاز

ش يانبار آنهPا، افزاي شوند.در مجموع آثار زيوي مزمPن ريهايماريبPه بPيناراحتPوزش مخاط بي تنفسPي ، سPينPو و مجاري، خشکPي تنفسي گل

باشد.يت مزمن ميو بروز برونش

شناخت محيط زيستاهان :ياثر بر گ

Pايدهاي اکسPد سPا از طري گوگرد ماننPر گازهPيق روزنه هاي اهان شده و پPس از ورود به ي گين سPلوليP بيبرگ وارد فضا

واکنشها سPبب شيبرگ سPريPيايمي ميعي .در ي گردد ياه و در غلظتهاي رشد گي کPم باعPث توقPف موقتPيغلظتها

شود.ياه ميباال منجر به مرگ گ گوگرد يدهاياد اکسير زيP در جنگلهPا در صPورت وجود مقاد

د شده و بصورت يل بPه اسPيPان دراز تبديدر هوا در طول سPال شود.ي انباشته مي جنگلينهاي در خاک زميديباران اس

شناخت محيط زيست

تروژن دار:يبات نيترکدازت( ي )منواکسNOتروژPن، ي نيدهاين تمام اکسPيPدرب باشند.يدازت( مهمتر مي اکسي)د NO2و

NOي : گازPت بPگ، غي اسPي رنPل اشتعال ولPيرقابPبو ي ب .يو سم

NO2ا قهوه _ قرمPز رنPگ بPا اسPت : غي ، رقابل ي داً خفقان زا.ياشتعال وشد

شناخت محيط زيست

ديمنابع تولNOو NO2:

ا Pاکسي حرارتهاين در بااليدها مواد ي احتراق از ترکيسPوختن Pني بPا اکسPيب توليتروژPن هوا د يژن

Pبنابرايم شود. PليPاص منابPع تولين Pاي ، يد گاز ن کارخانPه ها ي از جملPه کوره هاي حرارتPيدسPتگاهها

نانواي حرارتPيو دسPتگاهها ، ي هاو... ميPي منازل باشد.

شناخت محيط زيستتروژن بر انسان:ي نيدهاياثرات اکس

قرار NO2 گازppm500 در معرضي مدت کوتاهي اگر شخص 2-10دا خواهد کرد ودر عرض ي پيوي حاد ري هايرد، ناراحتيبگ

ن خواهد رفت.يروز از ب تنفس ، ي چشPم و مجاري هاين گاز باعPث ناراحتPيPان يPهمچن

برونش فعاليPبروز کاهPش سرفه يتهايت، و سPردرد ششهPا، خواهد شد.

اهان :ياثر بر گده شده و يعاً پالسياهان سPري گي برگهاياد و ناگهانPي زيدر غلظتها

شوند.در غلظت ي زود خشPک مPيلPي دهنPد و خير رنPگ مPييPتغه بPه لکه ي شودکPه شPبي برگ ظاهPر مPي رويPي کPم ،لکPه هايها باشد .يدگوگرد مي اکسي حاصل از ديها

شناخت محيط زيست

بات کربن دار:يترک

اسPت کPه بصورت يرفلزي از عناصPر غيکPي کربPن ا ير زغال سPنگ، نفPت يP نظيا بصPورت مواديPخالPص

شود.کربن يافPت مPي ي و معدنPيبات آلPير ترکيسPاPورت وسPرف ميعيبصPوخت مصPگردد ي بعنوان س

ي مCO2 و COيد گازهاي و احتراق آPن سبب تولشود.

شناخت محيط زيست

CO : ي گاز. استيمحصول احتراق ناقص مواد سوختن سوزد و بطور قابل ي مياست قابل اشتعال و با شعله آب

رقابل حل در آب است.ي غيمالحظه ان امPر موجب يP رنPگ اسPت و اتفاقاً همي بPو و بPي بPي گاز

ن گاز ي اي باشد. منشPأ اصPلين گاز مPيPخطرناک تPر بودن اوسPا شهرهPا، نقليدر موتوريPط کليه البتPه و Pوساي ل يه

منابعPيشPيگرما و مي دارنPد کار سPرو احتراق بPا کPه ي باشد .

CO2: ترک تمام کامPل سPوختن آليمحصPول يبات تشکيکياسPت. عناصPر از Pآنکه ي بPا و هواسPت دهنده ل

درهوا اهم03/0مقدارش امPا اسPت، درصPد Pبسي ار يت اهان و جانداران دارد.ي گي زندگي براياديز

شناخت محيط زيست اثراتCO:بر انسان

منواکس غلظتهاي در زيدکربن در ي و بوده کشنده اد جه ، تشنج ي، سPردرد، سPرگي کPم باعPث خسPتگيغلظتها

. شوديو تهوع مصPورت در مي کPه منواکسي ازيزان ppm 750دکربن

شتر شود سبب مرگ خواهد شد.يب اثراتCO2:

د کربن به مسأله ي اکسيش از حد ديش بي افزا ين باز مي و بحران گرم شدن زمي گلخانه ايگازهاگردد.

شناخت محيط زيست

ييايمي فتوشيدکننده هاياکس:Pيايمي فتوشيدکننده هاي اکسPب بعنوان آاليPه ي ثانوينده هاي اغل

دروکربنها ين هيP واکنPش بيکسPريجPه يشناختPه شده انPد و در نتPاکس هايو نيدکننده بنفش ي ماوراء اشعPه کمPک بPه تروژPن شود.يد ميد توليخورش

توان به ازن ي مPيPيايمي فتوشيد کننده هاين اکسPيP ازمهمتر(O3 و پراکس ) يل ني استي( تراتP.A.N.اشاره کرد ) ع و ي از قطرات معلPق مايبيPا غبار ترکيPده مPه دود يجاد پدي ا

است.ييايمي فتوشيدکننده هاين مشکل اکسيدودها ، مهمتر

شناخت محيط زيست

ذرات گرد وغبار(Dust) کرون:ي م10 با قطر کمتر ازا Pبدلي ذرات بسPيPن قطPر جريل ،توسط کوچPک در يار هوا ان

همراه ييايمي انسPان پراکنده شده و مواد شيوي ريسPرتاسر مجارد. ي نمايماً در آنجا پخش ميخود را مستق

ذرات گرد وغبار(Dust)10شتر از ي با قطر ب کرون:يمن ي تPه نشي فوقانPي تنفسي مخاطPين ذرات درسطح جدار بافتهايP ا

Pموج حرکات توسPط و پرزهايشده شکPل مخاطPي توسط ي و يرون رانده مير:سPرفه و عطسPه بPه بيP نظي تنفسPيعکPس العملها

شوند.

شناخت محيط زيست

فرار:يبات آليدروکربنها و ترکيه و يلي فسي متصPاعد شده از احتراق سPوختهاي گازها

Pآل مPيPيايمي شيمواد بسPي کPه باشنPد آنها ياري از PPم سPPرطانزا و دارايخطرناک و باشند انواع ي

Pقبيمتفاوت از PتالدئيPاس اسPيل ، فورميد بنزن، يد ک، ل ين، اتيPل آميPن، منPو اتيPل آميP اتيد، فنPل ، ديPفرمالدئ

نفتال ، ،کلروفرم متانول يPبنزن ، استون تولوئPن، ن، باشند.يو... م

شناخت محيط زيست

بات فلوئور دار:يترکگاز فلوئور عنصPر در طPبي کPه عت بصورت ي اسPت

ب شده و ي شود و با رطوبت هوا ترکيافت نميخالص Pدريد فلوئورياسPي( کHF را تول ) PيPد که يد مPکن

از خطرناکتريکPي Pاز محيPآلوده س مواد زيPن ست يط تول منابPع و توليPاسPت کارخانجات از عبارتنPد آPن د يد

و ذوب آهن.يک سازي ، سرامييايمي شيکودها

شناخت محيط زيست

:مواد جامد معلقمواد ذرات ري آتشفشانها، يP شامPل ز خاک خاکسPتر

ق ي کPه از طريا ذراتي گPل،ويهPا، گرده هايروسها،باکتريواب کردن، ير خردکردن ،آسيP نظينديع توسPط فرآيصPنااييسPا و... مPيدن نتيجاد در و بPا هواي شود که يPيجPه

گردد.ي کند وارد دستگاه تنفس ميانسان تنفس مPق بطور کلPي مواد معل Pا از تجزيPيPي تکه هايه و همپاش

ا از تراکPم و تجمع ذرات يP شوندويل مPيPبزرگ موادتشککوچکتر شامل ملکول .

شناخت محيط زيست

دوده(Smog): يکي ذرات معلPق کربPن کPه محصPول احتراق ناقPص اسPت و

باشد.بعلت ي جامPد هوا مPين آلوده کننده هايPاز متداولترن ذرات به ينازک بودن ضخامت ذرات کربن،نسبت سPطح ا

اد است .يوزنشان زت جذب يداً قابليار فعال بوده و شدين ذرات بسPيP سPطح ا

موجود ي سرطانزايدروکربنهاين هيP و همچنيPيايميمواد شدر هوا را دارد.

اد در ي ذرات دوده بعلPت کوچPک بودن قطرشان تPا عمق ز کنند. ي ميشرويه پير

شناخت محيط زيست

آبيآلودگ

شناخت محيط زيستانواع آبهاي پذيرنده

آبهاي سطحي حاصل از باران ، برف و ي مثل آبها

تگرگآبهاي جاري

مثل رودخانه ها آبهاي راكد

مثل اقيانوسها ، درياها ، درياچه ها و تاالب ها

آبهاي زيرزميني مثل چشمه، چاه و قنات

شناخت محيط زيستانواع آالينده هاي آب

ع يند صنايپسابهاي صنعتي: حاصل از فرآي و مسکونيفاضالبهاي انساني: مناطق اداراز ي ناشيروان آبها : آبروهاي آبهاي سطحي

يبارندگ

شناخت محيط زيستانواع آالينده هاي خاك

(دور ر)يز ضايعات به خاك ا بهداشتييزباله هاي صنعتي ، خانگيضايعات فلزي...مواد جامد خطرناك مثل آزبست ، سرب ، روي ، نيكل و

مايعات شاملپساب صنعتيمواد شيميايي مانند اسيدها و بازها ، انواع مواد شوينده ، مواد خطرناك مثل انواع سموم شيميايي ، حشره كش ها

و...)...مواد سوختي و نفتي )گازوئيل ، مازوت و شيرابه زباله ها و زنگاب فلزات

شناخت محيط زيست

ساير آلودگي هاي صوتيآلودگآلودگي تصويريآلودگي راديو اكتيوآلودگي نفتيي حرارتيآلودگ...ارتعاشات و

شناخت محيط زيست

مشكالت عمده زيست محيطي جهان

گرم شدن زمينسوراخ شدن اليه ازنباران هاي اسيديهوايوارونگ از بين رفتن زيستگاهها