جزوه درس نمودارگیری از چاه، ویرایش ششم

درس نمودارگیری

از چاهویرایش ششم

https://sites.google.com/site/halaminia

mailto:[email protected]

http://alaminia.iauq.ac.ir/




(ویرایش ششم)درس نمودارگیری از چاه







حوزه تدریسمند نمودارگیری از چاهمطالعه تئوری و عملی نظام

2-Jan-16 12نیااعلمی. ، ح94، مهر (ویرایش ششم)نمودارگیری از چاه

توصیف دوره آماده شده برای

( مجموعا سه ساعت در هفته)درس سه واحدیمختص دانشجویان سال سوم و چهارم دانشگاه رشته مهندسی نفت

نیازهاپیش مهندسی مخزن یکزمین شناسی ساختمانی


سرفصل درس نمودارگیری چاه( 1390مصوب وزارت علوم )کلیات

مقدمه نمودارگیری( اصول و تعاریف)اهداف نمودارگیریتاریخچه نمودارگیریهای مختلفشرح ساختار و قسمت

نمودار مقررات و قواعد به کار رفته در

نمودارها محیط چاه، اثر نفوذ گل و

آغشتگی سازند و نمودار گل (Mud-Logging)

های دما و قطرسنجنمودارنمودارگیری گاما

اصول پرتوزایی طبیعی گاماتوسط سازند

شرح ابزار نمودارگیریپرتو گامای طبیعی،

های نمودار کاربردNGS وGR ،مشخصات ابزارطی، کالیبراسیون و تصحیحات محیمحاسن و معایب


سرفصل درس نمودارگیری چاه( ادامه( )1390مصوب وزارت علوم )پتانسیل خودزا

،شرح ابزار ،مشخصات ابزار ،کاربرد نمودارمحاسن و معایب

نمودارگیری صوتی(sonic) شرح ابزار ،مشخصات ابزار روشcompensation ،در ابزارکالیبراسیون در لوله جداریبه کاربرد نمودار صوتی برای محاس

تخلخل و جنس سنگ و خواص مکانیکی ،محاسن و معایبه اصول فیزیک امواج صوتی و نحو

ها در دیواره چاه و ارتباطانتشار آنتههای پیوسها با مکانیک محیطآن


سرفصل درس نمودارگیری چاه( ادامه( )1390مصوب وزارت علوم )نمودارگیری چگالی

های نمودارگیری چگالیشرح ابزار شاملLDT وFDC

،مشخصات ابزارطی، کالیبراسیون و تصحیحات محی کاربرد نمودار برای محاسبه

تخلخل و تهیه جنس سنگ و ،خواص مکانیکی

محاسن و معایب

نمودارگیری نوترون اصول پرتوزایی نوترون وهای حاکم بر آنمکانیسم ،شرح ابزار نمودارگیری نوترون ،مشخصات ابزارطی، کالیبراسیون و تصحیحات محی کاربرد نمودار برای محاسبه

تخلخل و ،تعیین جنس سنگ

،محاسن و معایب


سرفصل درس نمودارگیری چاه( ادامه( )1390مصوب وزارت علوم )تعیین تخلخل و جنس سنگ

ون های چگالی و نوترترکیب نمودار(Cross Plot) برای تعیین

تخلخل موثر وجنس سنگط تخمین تخلخل کل و موثر توس

ترکیب اطالعات نمودار تخلخلN-D وN-S وS-D وM-N واستفاده برای تعیین جنس سنگ

بررسی آثار زیر روی تخلخل ،شیل گاز وتخلخل ثانویه


سرفصل درس نمودارگیری چاه( ادامه( )1390مصوب وزارت علوم )خواص الکتریکی

ها و روابط خواص الکتریکی سنگتجربی آرچی بر روی مغزه و مفاهیم

ضریب الکتریکی سازند، ضریب و توان اشباعهای مقاومت مخصوصنمودارگیری

مقاومت مخصوص الکتریکی سازند شامل انواع

نرمال و •( جانبی)لترال •گیریاصول اندازه مقاومت مخصوص میکرو

شامل انواع•MSFL, MLL, MLاصول نمودارگیری شرح ابزار

ها مشخصات آنکالیبراسیون و تصحیحات محیطی ،کاربرد نمودار میکرومحاسن و معایب ابزار ابزار مقاومت مخصوص الکتریکی

با جریان متمرکز، اصول نمودارگیری شرح ابزار نمودارگیری مقاومت

مخصوص الکتریکی جانبی شامل انواع •

oLL5 ،LL7 ،LL9 وDLL ،مشخصات ابزارکالیبراسیون و تصحیحات محیطی ، ،کاربرد نمودارمحاسن و معایب


سرفصل درس نمودارگیری چاه( ادامه( )1390مصوب وزارت علوم )

نمودارگیری مقاومت مخصوصالقایی شرح ابزار نمودارگیری مقاومت

مخصوص القایی و انواع متداول آن، ،مشخصات ابزاری، کالیبراسیون و تصحیحات محیط ،کاربرد نمودار محاسن و معایب

انتخاب نوع ابزار مقاومتی براساسشرایط چاه و مخزن

تعیین مقاومت واقعی سازند دوناحیه دست نخورده و عمق نفوذ

گل با استفاده از چارت گرد بادی

(Tornado)


سرفصل درس نمودارگیری چاه( ادامه( )1390مصوب وزارت علوم )تفسیر نمودارها

ها از تفسیر و ارزیابی دستی نموداردیدگاه پتروفیزیکی و

های مخزنی شامل محاسبه پارامتر ،حجم شیل ،تخلخل ترکیب جنس سنگ و نوع سیال ومیزان اشباع شدگی

مقایسه ارزیابی دستیبا ارزیابی کامپیوتری

های با استفاده از نمودارهای نفتی و گازی ایرانحوزه


منابع پیشنهادی وزارت علومBassiouni, z. , 1994, Theory, Measurement and Interpretation of Well Logs. SPE textbook series

Vol. 4

Rider, M. , 2004, The Geological Interpretation of Well logs. Tider-French consulting, Ltd.

Western Atlas International, 1992, Introduction to Wireline Log Analysis.

Ellis, D. V. , 1987, Well Logging for Earth Scientists. Elsevier Science publishing company.

Luthi, S. M. , 2001, Geological Well Logs: Their Use in Reservoir Modeling. Springer-Verlag.

Hearst, J. R. , and Nelson, P. H. , and Paillet, F. L. , 2000 , Well Logging for Physical Properties: A

Handbook for Gephysicists, Geologists and Engineers. John wiley and sons, Ltd.

Dewan, J. T. , 1983, Essentials of Modern Open- Hole Log Interpretation. PennWell Publishing Company.

Pirson, S. J. , 1983, Geologic Well Log Analysis. Gulf Publishing Company.

Tittman, J. , 1986, Geophysical Well Logging. Academic Press, Inc.

Serra, O. , 1984, Fundamental of Well- Log Interpretation, Elsevier Pub.


منابع امتحانیهای کالسیارائه

منابع معرفی شده در کالس


منابع مورد استفاده


( کمکی)منابع فارسی مبانی چاه پیمایی: نام کتاببهرام موحد: نویسندهبیردانشگاه صنعتی امیرک: ناشر

1371: سال انتشار


http://1drv.ms/1CY3HvA

( ادامه( )کمکی)منابع فارسی چاه پیمایی: نام کتابحمید رضا رمضی: نویسندهصنم : ناشر01-01-1385: تاریخ انتشارصفحه274: تعداد صفحات2: نوبت چاپ رقمی13شابک :

9649171924


http://1drv.ms/1KMcxxk

برنامه تدریس معارفه، معرفی دوره: هفته یکممباحث مقدماتی: هفته دومهفته سوم :هفته چهارم :هفته پنجم :هفته ششم :هفته هفتم :هفته هشتم :

هفته نهم :هفته دهم :هفته یازدهم :هفته دوازدهم :هفته سیزدهم :هفته چهاردهم :هفته پانزدهم :رفع اشکال: هفته شانزدهم


مباحث تدریس شدهکلیات نمودارگیری

اتوضیح انواع نگاره ها و منحنی هتصحیحات محیطینگاره برداری سطحی

نگاره قطرسنجینگاره دماسنجی

نگاره های هسته ای پرتوزایی گامای طبیعی وطیف سنجی گاما طبیعینگاره های چگالینگاره های نوترون

پیمایش های الکتریکی


های فعال داخلی و بینشرکتالمللی

داخلیWell Service(نماینده شلومبرژه در ایران )پتروصنعت حفار

خارجی شلومبرژه

Anadrill Schlumberger

GOWell

CNLC (China National Logging Corporation)

شرکت خدمات چاهی و مهندسیSeaLand


http://www.slb.com/

http://gowellpetro.com/

http://www.cnlc.cn/

http://www.sealandws.com/

ابیهای تخصصی کاریشبکه بین المللی

شبکه اجتماعی لیکنداینایران تلنت


https://www.linkedin.com/

http://www.irantalent.com/

نرم افزارهای مرتبطخارجی

Techlog

Petrel Petrel Geology & Modeling (Well correlation)

Geolog


امور آموزشی ترم جاری . برای کلیه دروس ( 94مهر )1بصورت موقت

پیوند ارائه. های کالسی و محتوای مربوط به 2(نمودارگیری از چاه)درس

پیوند کلیه دروس تدریس شده تاکنون. 3

: اطالعات بیشتر در نشانی. 4https://sites.google.com/site/halaminia

https://sites.google.com/site/halaminia/edu/trm

https://sites.google.com/site/halaminia/edu/deg/log

https://sites.google.com/site/halaminia/edu


پیماییچاهشرح عملیات چاه پیمایی

های فیزیکی در محدوده دیواره چاه برحسب عمقثبت پیوسته مشخصهکاربرد نگاره های چاه پیمایی

های زیرزمینی در محدوده دیواره چاهشناسایی، تحلیل و تفسیر محیطهاارزیابی کمی و کیفی سیاالت داخل زمین به ویژه هیدروکربورها، خصوصیات آن هاارزیابی نوع سنگ

هزینه درصد کل مخارج چاه5ناچیز و در حدودتاثیر چاه پیمایی در تصمیم گیری میدانی مراحل احداث چاه شامل

ها و توسعه میداناکتشاف، حفاری، تکمیل چاهها در اعماق زمین، ارزیابی دقیق مخازن، تعیین وضعیت الیه

هاوضعیت سیمان در پشت جدارهبدون استفاده از نمودارهای کابلی تقریبا غیرممکن است


های معمول ارزیابی سازندروشهای مستقیمروش

های دست خورده، نمونهCuttings

های دست نخورده، نمونهCores

های غیرمستقیمروشهای سیم رانی، نگارهWireline

Well logs ساده ترین روش تهیه اطالعات

زیرزمینی تر پارامترهای گیری سریعاندازه

مخزنی

الیه آزمایی یا چاه آزمایی

،گزارش چاه های مجاورNearby Wells Record

،نگاره حفارDriller Log

،نگاره گلMud logهای ژئوفیزیکی سایر روش

،روش های ژئوالکتریکژئومغناطیس، گرانی سنجی و

نگاری دو و سه بعدیلرزههای سطح االرضی تعیین روش

ساختارهای زمین شناسی


ازندنقاط ضعف روش های مستقیم ارزیابی س

های حفاریناکارآمدی شناخت سنگ و سیال با استفاده از خرده عدم قطعیت درباره ی عمق واقعی خرده های حفاریریز بودن خرده ها و عدم کارایی آنها در مناطق هتروژنآلودگی خرده ها با گل حفاری و تغییر محتوای سیالمخلوط شدن خرده های مربوط به بازه های مختلفحذف الیه های نازک به علت عدم برداشت نمونه

ایرادات مغزه گیریدشواری و هزینه با کافی نبودن حجم مغزه برای انجام آزمایشات مختلفعدم مغزه گیری کامل به خصوص در فواصل شکسته شده


های نگاره بردارینگاره و روشحین حفر چاه، نمودارگیری حین حفاری

کسب اطالعات مورد نظر، به صورت لحظه ای در هر مرحله اندازه گیری

،پس از پایان حفاریهای مختلف شامل جمع آوری یک جای داده ها بعد از عملیات اندازه گیری

روش های نمودارگیری کابلینمودارگیری با استفاده از لوله مغزی سیارنمودارگیری با استفاده از لوله حفاری


تاریخچه نمودارگیری اولین مطالعات چاه نگاری

وب به منس"به نام مغزه گیری الکتریکی"اندازه گیری مقاومت ویژه طبقات، برای اولین بار در فرانسه1927در سپتامبر « مارسل و کنراد شلومبرژه»

امروزه ثبت پارامترهای مختلف با دستگاه های پیشرفتهکاربردهای اولیه چاه پیمایی

ها در ابتدا استفاده زمین شناسان از چاه نگاری برای همبستگی چاهسپس کسب اطالعات زمین شناسی و پتروفیزیکی


در (چاه پیمایی)به کارگیری ژئوفیزیک اکتشاف مواد معدنی

روش های برداشت داده مورداستفادهالکتریکیهسته ایحرارتیحفره سنجیانحراف سنجی صوتیالقاییپتانسیل خودزادبی سنجی

تصویر بردارینمونه گیری از دیواره گمانه

کاربرد چاه پیمایی در اکتشافذخایر معدنی

زغال سنگکانسار های سولفیدیکانسارهای آهن


سیر تکاملی نمودارگیری1927 :

یاولین پیمایش الکتریک•

1931 :

دزا اولین نمودار پتانسیل خو•SWCو

1938 :

اولین نگاره اشعه گاما•

1945 :

اولین نگاره تجاری نوترون•

1947 :

اولین شیب سنج مقاومت •القاییویژه و اولین نگاره

1949 :

لتروالگاولین نگاره •

1952 :

میکروالگاولین •

1957 :

یاولین نگاره صوتی و چگال•

1961 :

به اولین تحلیل نمودارگیری•کمک رایانه

1964 :

اولین اندازه گیری حین •حفاری

1965 :

این سامانه ثبت رقومی •تجاری

1977 :

اولین کامیون نمودارگیری•رایانه ای

1985 :

ت اولین میکرو اسکنر مقاوم•ویژه


یاجزا تشکیل دهنده ابزارهای نگاره بردار

سوند هاگیرنده هافرستنده ها

(اینچ3/16و 1/4)کابلکامیون نمودارگیری

استوانه تارکش و سیستم ثبت و نمایش


کامیون نمودارگیری به همراه کابل


ریتجهیزات سر چاهی عملیات نمودارگی

،فورانگیرWireline BOP


تجهیزات سر چاهی عملیات نمودارگیری(ادامه) ،کشش سنج و قرقرهWt.

Indicator & Hay Pulley ،کاسه نمدStuffing Box


مراحل نگاره برداری کابلی، Wireline Logging

توقف عملیات حفاری وبیرون کشیدن رشته حفاری از

چاه ابل ارسال سوند توسط سیستم ک

ه و قرقره با سرعت تضمین شده بداخل چاه

اینچ و 8/25معموال سوندی با قطرمتر؛ 15تا 6طول تثبیت سرعت نمودارگیری بر

تا 1800اساس نوع نمودار بین فوت در ساعت6000

ی از های الکتریکرسیدن سیگنالبه سوند توسط کابل نمودارگیری

های الکتریکی دریافت کنندهموجود در کامیون و

ترسیم نمودار و ثبت داده ها درمقابل عمق


نمودارگیری با لوله مغزی سیارر، نمودارگیری با لوله مغزی سیا

Coil Tubing logging در یک Highlyچاه بسیار انحرافی، Deviated well

ابتدا ورود لوله مغزی سیار شاملکابل از طریق سر تزریقی،

Injector head و بعد از آن ابزارنمودارگیری به ته چاه

یا 1.25قطر لوله مغزی معموالاینچ و ضخامت دیواره آن در 1.5

.اینچ است0.1حدود 5000حداکثر عمق


خدمات نمودارگیری با ابزار ران، Toolpusher Logging (TPL) service

پیچیده تر شدن برنامه هایحفاری با پیشرفته فناوری

علت غیر عملی بودن و غیر ممکنوش شدن ارزیابی کیفی سازند با ر

های مرسوم نمودارگیری کابلی

اصول کارکردقال استفاده از لوله حفاری برای انت

موثر ابزارهای الکتریکی نمودارگیری کابلی مرسوم به

منطقه مورد نظر برطرف سازی مشکل هدایت ابزار

اهدر بخش بسیار انحرافی و افقی چ

ز کمک به بر حذف مشکالت ناشی اجاکلیدی شدن وایرالین، •

Wireline keyseating، گیر تفاضلی ابزارها یا وایرالین•تورم سازند•گل سنگین•Doglegsسگدست، •


سوندهاقرارگیری ابزار نگاره : سوند

ایبرداری در لوله فلزی استوانهار گاهی ترکیبی از چند نگاره برد

کاربرد همزمان چند شیوه

ها معموال به صورت اتصال سوندسری و ارسال به ته چاه با کابلی

توسط تارکش نمودارهای کابلی: علت نام گذاری

باال کشیدن آرام مجموعه ابزارها وثبت پیوسته اندازه گیری ها

ثبت اطالعات جمع آوری شده ازها سوند ،به صورت چاپی روی نوار کاغذیبه صورت رقومی در رایانه


متحد المرکز: موقعیت ابزار از جمله

لتروالگ وابزارهای صوتی

نگهداشت ابزار در مرکز چاه ،با استفاده از متمرکز کننده های

centralizerمخصوص


فشرده شده به دیواره چاه: موقعیت ابزار

چسباندن ابزار به دیواره چاه با کمک خارج از مرکز قرار

Eccentraliserدهنده، با استفاده از بازوی قطر سنج


چاهبا فاصله معین از دیواره: موقعیت ابزار

مقدار فاصله ابزار از دیواره ،استندآفstand off

نمونه ای از ابزارهاابزارهای القایی


اهانواع نمودارگیری از لحاظ تکمیل چنمودارگیری حفره باز

استفاده کامل از وسایل نگاره برداری

نمودارگیری حفره بسته انحراف در اندازه گیری ها حین استفاده از روش های نگاره برداری مثل

مقاومت ویژه الکتریکی و یا صوتی در چاه لوله گذاری شدههایی مانند استفاده از روش

،پرتوزاییبه علت امکان عبور نوترون یا پرتو گاما، از فلزات و جامدات سخت، • صوتی مخصوص وای عمودی، ای چند منظوره خصوصا لرزهلرزهVSP


پارامترهای فیزیکی و شیمیایی مورد قگیری در نمودارگیری بر حسب عماندازه

خواص سنگ مخزن ،تشخیص سنگ های مخزن تعیین پوش سنگ مخزن وخصوصیات پتروفیزیکی مخازن

،درجه اشباع ،درجه بلوغ سنگ ،تخلخلتراواییفاکتور ساختتراکم پذیری

خواص زمین شناسیتعیین ساختمان مخزن (الیه ها)شیب طبقات

،گسله ها، شکستگی ها، درزه هاها و گیرتعیین شکل نفتهاتعیین ضخامت سازندخواص سیال مخزن

تعیین نوع سیاالت مخزن ،تعیین درصد سیاالت مخزنخواص سیاالت مخزن

گرانروینفوذپذیری الکتریکیترشوندگی سازند توصیف رفتارPVTمخزن


نگاریهای چاهانواع روشهای مقاومت ویژه، نگاره

نگاره مقاومت الکتریکی(EL)، نگاره القاء قطبی(IP)، نگاره خودزا(SP)،های پرتوزانگاره

طبیعی و مصنوعی

نگاره دماسنجی(TL)،های نگارهPL, Production Logs

ی های صوتی، صوتی دوقطبنگارهSonic dipole Log (SDL)،

،نگاره چگالیDL

های نگارهMWD،LWD

های تصویری نگارهImage Log


اندازه دسته بندی پارامترهای فیزیکی قابلگیری

پارامترهای فیزیکی طبیعی(بدون تحریک)

پتانسیل یا قطبش خودزا پرتوهای گاما

پرتو گاما طبیعیطیف سنجی پرتو گامادمای سازندقطر چاه (انحراف سنجی)زاویه میل چاه

پارامترهای انگیزشی ناشی ازتحریک سازند

الزمه آن، فرستادن سیگنال توسط. ندهفرستنده و ثبت جواب توسط گیر

جواب دریافتی، حاصل بر هم کنش. سیگنال با سازند است

شاملمقاومت ویژه و رسانایی سازند

شیب طبقات• (اییپتانسیل الق)ثابت دی الکتریکخودپذیری مغناطیسیهسته ای

چگالی سازند•سرعت صوت


های مهمای از نگارهخالصه نمودارگیری الکتریکی

رسانایی الکتریکی سازند و(SP)یا پتانسیل خودزا

اع تعیین لیتولوژی، تخلخل، اشبشدگی سیال و تراوایی

نمودارهای رادیواکتیو ثبت پرتو گامای پرتوافشانی

طبیعی

نمودارهای نوترون که ثبت تخلخل

با اندازه گیری درصد هیدروژن

نمودارهای چگالی و نوترون تعیین تخلخل

،نمودارهای صوتی ثبت زمان انتقال امواج صوتی

ها درون سنگو تعیین تغییرات لیتولوژیکی

elasticهای کشسان، ویژگیها و خواص سیاالت درون آنسنگ

تخمین و ارزیابی پارامترهایپتروفیزیکی


(ایران)نگاره های رایج در صنعت نفت هسته ای

،طیف سنجی گاما طبیعیNatural Gamma Spectrometry,

NGS ،ابزار چگالیDensity Tool, DT ،نگاره اصالحی نوترون

compensated neutron log, CNL

،نگاره سنگ چگالیLitho density Tool, LDT

،نگاره فتوالکتریکPhotoelectric factor, PEF

مقاومت ویژه ،نگاره ریز آرایش کروی متمرکزMicro

Spherically Focused Log, MSFL ،نگاره عرضی دوتایی

laterolog Deep & Shallow, LLD & LLS


Headerعنوان،

شامل اطالعات کلیدرباره چاه و برخی از

های اساسی دادهمورد نیاز از قبیل

،عمق حفاری ،عمق نمودارگیری ،اندازه جداره خواص گل حفاریدمای سازند


های مربوطهنمودارها و ستون نمودار

ها و یا پارامترگیری شده در یک چاه و یا های پتروفیزیکی اندازهکمیتها را پارامترهای مشتق شده از آنکندبه صورت منحنی تغییرات برحسب عمق عرضه می .

،هر نمودار شامل چندین مسیر یا ستونTracks(سه ستون ) برای. های مختلف و یک ستون برای نمایش عمق استمنحنی3و 2و 1های از چپ به راست به نام ستون از همدیگر با ستون عمق 2و 1معموال تفکیک ستون هایهاثبت بیش از یک نمودار در ستون


سرعت نمودارگیری ،سرعت نمودارگیریLogging Speed

،مهمترین فاکتور در کنترل کیفیت نمودارها، بررسی سرعت نمودارگیریخصوصا در نمودارهای رادیواکتیوفوت در ساعت3600تا 009بین

معموال ثبت عمق بر حسب فوت یا برحسب متر

مقیاس عمقی2ها به طور همزمان در معموال ثبت نمودارها و یکی برای انطباق الیههادیگری برای تفسیر بهینه نمودار

مقیاس :1/2000 ،1/500 1/200و یا

گیری در باالی هر نمودار نمایش واحدهای اندازه


خصوصیات محیط چاهعمق چاه :

در حدود چند کیلومتر

قطر چاه : اینچ17تا 5بین

انحراف چاه از حالت قائم در خشکی معموال چند درجه است(عمودی) درجه70تا 20در دریا بین

درجه حرارت ته چاه درجه فارنهایت400تا 100بین .

شوری گل حفاری 300000تا حدود 1000بین

PPM(قسمت در میلیون .)ی بعضی مواقع به جای گل پایه آب

. ودشاز گل پایه نفتی استفاده می

وزن مخصوص گل پوند بر گالن 17تا 9بین

فشار ته چاه : 20000تا 500بینpsi(پوند بر اینچ مربع)


هاعوامل محیطی تاثیر گذار بر نمودارتاثیرات چاه

حجم و نوع سیال حفاری کهکنددستگاه را احاطه می

قطر چاهماهیت سیال حفاریچگالی سیال حفاری

اثر پدیده رخنه اینچ1تا 0.1اندود گل بینند بین چند اینچ تا چ: ناحیه نفوذی

فوت روی دیواره

ها و سیمانکاریاثر جداره

ریهای اندازه گیاثر شکل دستگاه ،قطر دستگاه (بازه)فاصله فرستنده گیرنده ،شعاع یا عمق تجسس و . ..

دما و فشارر های اندازه گیری دتحمل دستگاه

شرایط دمایی و فشاری اعماق زیاد


تاثیر حجم و نوع سیال حفاریگاه اثر سیال حفاری بر پاسخ دست

: اندازه گیری وابسته به قطر چاه

افزایش حجم سیال دربرگیرندهدستگاه با افزایش قطر چاه و

ریافزایش تاثیر گذاری بر اندازه گی وقتی حجم سیال از مقدار معینی

، عمال بیشتر باشد، سیگنال دریافتیبازتاب اثر چاه بوده و اطالعاتی در

. دهدخصوص سازند بدست نمی

چگالی سیال حفاری تاثیر چگالی سیال حفاری

بر جذب پرتو گاما

ماهیت سیال حفاری امکان ثبت یا عدم ثبت پارامتر

براساس ماهیت سیال داخل چاهسیال حفاری پایه هوا یا روغنی •

مانع عبور جریان الکتریکی استرسانایی باال گل اشباع از نمک •

تصحیح تاثیرات سیال حفاری ، استفاده از نمودارهای تصحیح

اهکننده شرکت های سازنده دستگ


تاثیر محیط پیرامون دهانه چاهinvasionاثر پدیده رخنه،

از بیشتر بودن فشار ستون گل( پام200در حدود )فشار سازند

برای ،در حفاری فراتعادلیو جلوگیری از فوران سیال سازند

ریزش دیواره چاه، لذا جابجایی گل حفاری از چاه به

(Invationرخنه، )سازند

،رسوب ذرات جامد سیال حفاریروی دیواره چاه

به نام سله یا اندود یا کبره گل ،Mud cake

تنها نفوذ بخش مایع گلدر سازند( فیلترات یا تراویده)

عقب راندن سیاالت سازند دراه دیواره چاه و ناحیه تجسس دستگ

فوذ اندازه گیری توسط مایع گل با نبه داخل سازند،

کاهش سرعت نفوذ گل به داخلسازند با گذشت زمان و ضخیم

شدن اندود گل


یحسگر های مورد استفاده در سکوی حفار

،ارتفاع بلوک متحرکBlock Height

اندازه گیری نرخ نفوذ با ثبتدوران گردونه

،بار قالبHook loadهاندازه گیری کشش کابل گردون

فشار لوله قائم و فشار جدارهStand pipe pressure /

casing pressure

،گشتاور دورانیRotary torque

،سرعت میز دوارRotary table speed


اندازه گیری ویژگی های گل حفاری ،حجم حوضچه گل

Pit volume

،سرعت ضربات پمپ گلpump stroke speed

دمای گلچگالی گل ،رسانایی الکتریکی گل

Mud conductivity

،دبی خروجی گلMud flow out

UV box fluoroscope شناساییOil showدر نمونه

نات اندازه گیری مقدار کلسیم کرب، (دولومیت)و منیزیم کربنات

Calcimeter


سنجش سطح حوضچه های گل


اندازه گیری گازها

حسگر گازH2S

UV box

سامانه گازی اندازه گیری کل گاز به همراه

ن و کروماتوگرافی متان، اتان، پروپابوتان


نمودار ستون سنگ شناسی حفاری شده(Drill cutting log)

جمع آوری و بستهبندی منظم نمونه ها

های از بین خردهحفاری و بررسی با

میکروسکوپ ثبت درصد انواع

ها به مختلف سنگصورت سیستماتیک

برای هر عمق ترسیم نتایج روی

نموداری به نام نمودار ، Sample logنمونه،

یا نمودار استراتیگرافی

. نمودار نواری کمک به تعیین

واحدهای چینه شناسی و سنگ

شناسی،

ها با لزوم هماهنگی آنی نمودارهای ژئوفیزیک

برای بررسی جزییاتها، تر رخسارهدقیق

ها و ارتباط ضخامتند انگشتی بین دو یا چ

– interنوع سنگ fingering

نمودار ستون سنگ شناسی در حین حفاری


Mud logsنگاره های گل،

بررسی مستمر تغییرات گل حفاری

،وظایف گل نگارMud loggerثبت سرعت نفوذ مته حفاری تشخیص وجود نفت و گاز

ها و گلدر خرده


نمونه ای از داده های گل نگارینرخ نفوذعمقهسنگ شناسی خرداندازه گیری گازتوصیف خرده هاون توضیحاتی پیرام

خواص رئولوژیک هاگل و سایر پارامتر


در نگاره برداری و ANSYSکاربرد نرم افزار حسگرها

طراحی ابزار و حسگرها ،فهم بهتر مسائل آکوستیک

فشاری، الکترومغناطیسی و تشدید مغناطیسی

بهینه سازی سیگنال درونسازند

،هم تراز های الکترومتریکContours of

electrometric از ابزار نگارهبرداری حین حفاری در تقاطع

چاه با سازند


عوامل تاثیر گذار بر قطر چاههای زمین شناسی موثر بر قطر چاهفاکتور

لیتولوژی سازند انحالل پذیری برخی سازندها در گل حفاری و افزایش قطر چاه سستی و نامتراکم بودن برخی سازندها و افزایش قطر چاه با ایجاد ریختگی جریان سازند و کاهش قطر چاه

بافت و ساخت سازندطر چاهتعیین کننده تخلخل و تراوایی و تعیین نواحی تشکیل سله گل و کاهش ق

های کاربردی صنعت نفتیکی از مهم ترین نمودار تعیین قطر و شکل واقعی چاه پس از حفر چاهطراحی شده برای چاه با سطح مقطع استوانه و دایره ای


کاربرد اندازه گیری قطر چاهدر حفره باز

شناسایی نواحی متخلخل و تراوا و تعیین ضخامت سله گلاندازه گیری حجم چاه برای محاسبه حجم سیمانآزمونگر چاهتشخیص نواحی متراکم و سفت برای قرارگیری ابزارتعیین نقاط شسته شدهتصحیح نگاره از نظر قطر چاه و ضخامت سله برای حصول نتایج بهتر

تاثیر فاصله بسیاری از ابزار ها تا دیواره چاه بر اندازه گیریافزایش حجم گل اطراف سوند با افزایش قطر چاه و لذا تاثیر بیشتر گل بر نگاره•عدم دریافت عالمت از سازند به گیرنده در صورت حضور بیش از حد گل •

کمک به تشخیص لیتولوژی

در حفره بستهتعیین تغییرات ایجاد شده در پوشش جداره


انواع ابزار های اندازه گیری قطر چاه ابزار غیر وابسته

برای حصول اطالعات دقیق از شرایط چاه و برخورداری از دقت بسیار زیادمعموال دارای سه یا چهار و گاهی شش بازو

بی اهمیتی تعداد بازو در چاه با سطح مقطع دایرهمعموال سطح مقطع بیضوی و نامنظم چاه و ناتوانی قطر یاب برای تعیین شکل

ابزار وابستههای نگار مربوطه ها و به منظور تصحیح دادهمتصل به سایر ابزارمانند بسیاری از نگاره های هسته ای

،نگاره قطریابCaliperمکانیکیدارای چندین بازو در تماس با دیواره چاه توسط نیروی فنر یا فشار هیدرولیکتبدیل تغییر زاویه بازو با تغییر قطر دهانه چاه به قطر چاهواسنجی با استفاده از حلقه هایی با قطر مشخص


ابزارهای مورد استفاده قطر سنجی

اجزا ابزارBGTمتعلق به شرکت شلومبرژه درجه از هم90چهار بازو با زاویه

اینچ 40ها حداکثر تا باز شدن بازو

بخش اندازه گیری حجم چاهبخش اندازه گیری شیب و آزیموت در چاه انحرافی


شیب زمین گرمایی

،شیب زمین گرمایی یا گرادیانGradientزمین گرمایی افزایش مقدار ثابتی دمای سازند با افزایش عمقی سازندهاتغییر برحسب محل جغرافیایی و رابطه معکوس با رسانندگی گرمای

تعادل حرارتی در نزدیکی چاه بر اثر گردش گل مغشوش می شود ویک تبادل گرمایی بین گل و سازند انجام می شود .

تاثیر گردش گل حین عملیات حفاری بر گرادیان ثبت شدهکاهش دمای سازندهای ته چاه و افزایش دمای سازندهای باالی چاه


های اندازه گیری دماروشاندازه گیری نقطه ای

ه هاثبت حداکثر دمای ثبت شده به عنوان دمای ته چاه با هر بار راندن نگارافزایش دمای ثبت شده با گذشت زمان طی رانش متوالی و رسیدن به دمای تعادل ،امکان تعیین دمای اولیه سازند با برون یابی هورنر پالتHorner plot

اندازه گیری پیوسته دمااستفاده از دماسنج های دارای فلزی مقاوم و حساس به تغییرات دما

تغییر مقاومت فلز با تغییر دما

(برعکس سایر ابزار ها)معموال اندازه گیری هنگام پایین رفتن ابزارابلبه دلیل عدم تغییر تعادل حرارتی چاه، با کشش رو به باالی گل توسط ابزار و ک


ابزار دماسنجی

،ابزار ترمیستورThermistor Probe :ثبت مقاومت ابزار حین تغییر دما


کاربردهای دماسنجیدر چاه های حفره باز

ای تعیین گرادیان زمین گرمایی و دممتوسط چاه یا ناحیه خاص

تشخیص واحدهای لیتوگرافی و بهتعبیری مرز های الیه های سنگی

تشخیص ورود بهرس های تحت فشار

امکان فوران حین حفاری رس های •تحت فشار

تشخیص نواحی هرزروی گلهمراه افزایش دما تشخیص ورود سیاالت

( به ویژه گاز) همراه کاهش دما

در چاه های جداره دار( عمدتا در چاه نگاری بهره برداری)

تعیین ارتفاع سیمان پشت جدارهحضور کانالی شدنآشکار سازی نواحی تولیدی و سطح

تماس(گاز یا سیال دیگر)تعیین عمق نقطه حباب آشکار سازی نواحی ورودی سیال

تزریقیهای گازی ارزیابی تحریک چاه در چاه

های حرارتی قبل و با مقایسه نموداربعد از شکاف دهی اسید


از شماتیک پروفایل دما در چاه حین و بعدحفاری


دکتر رضایی، محمد رضا، اصول برداشت و تفسیر . 1ران، های چاه پیمایی، تهران، انتشارات دانشگاه تهنگار

1384

اتای عناصر پرتوزا و ایجاد ذرتجزیه هسته

واپاشی یا تالشی هسته ایرژی تبدیل هسته پر انرژی به کم انای متغیر با زمان خاصیت هسته

همراه پرتو الفا، بتا، گاما و حرارت

پرتو آلفانبار مثبت و دو پروتون و دو نترو مشابه هسته هلیم

ولی فاقد الکترون

پرتو بتابا الکترون با بار مثبت یا منفی

سرعت باال

بتا و قدرت نفوذ پایین پرتو آلفا وتوقف توسط جداره؛


ویژگی های پرتو گاماپرتو الکترومغناطیسی با بسامد باال و در نتیجه انرژی باال فاقد بار الکتریکی و جرم

مانند نور یا پرتو ایکس یا فوتون

کاهش انرژی با برخورد دائمحین عبور از الکترون اجسام و تابع چگالی سازند

توانایی نفوذ تا چندین اینچ در سنگ یا فوالد


عناصر پرتوزاسه عنصر اصلی پرتوزا عبارتند از :

پتاسیم؛ توریوم؛ اورانیومعناصر پرتوزای حاصل از آن ها

ضعیف تر بودن پتاسیم از نظر پرتوزایی از توریوم و اورانیومنقشی همانند توریوم و اورانیوم به دلیل فراوانی زیاد آن در طبیعت

عیار ناتوانی چاه نگاری گامای طبیعی در تعیین نوع عنصر پرتوزا و، (های پتاسمانند نمک)حقیقی آن در سازند بجز حاالت خاص

لزوم استفاده از طیف سنجی پرتو گامای طبیعی به جای آن

نقش رس به عنوان فراوان ترین عامل پرتوزایی سازندبعد از نمک پتاس

بیانگر حجم رس بودن نگاره پرتو گاما


خانواده ابزارهای هسته ای


Gamma Ray Logنمودار پرتو گاما،

اولین نگاره غیر الکترکی 1930معرفی در دهه

های زمین اندازه گیری میزان مواد رادیواکتیو موجود الیه ،واحد پرتوهای هسته ایGAPI

مقدارGAPI ن تفاوت بین نواحی دارای بیشترین و کمتری1/200به میزانتشعشع گاما در نمونه آزمایشگاهی دانشگاه هوستون

100تا 0در محدودهAPI

سرعت چاه پیمایی ( ثابت زمان) ثانیه 2میانگین زمان الزم برای نمودارگیری یک فوت معموال فوت در ساعت1800سرعت نمودارگیریای با حداقل ضخامت یک متر نتایج رضایت بخش از الیه


های اندازه گیری پرتوزایی گاماروش روش های نخستین

مولر، -شمارشگر گایگرGeiger-Müller counter

،اطاق یونیزاسیونIonization chamber

با تبدیلافت پتانسیل ایجاد شده

در اثر یونش، به پالس الکتریکی

مرسوم ترین روشگیرنده نوسانی

،شمارشگر سوسوزنScintillation counter

گیرنده جامد و نیمه رسانا


روش های نخستین اندازه گیری

مولر–شمارشگر گیگرای فلزی و سیمیمتشکل از حجره

ل با اختالف پتانسی( آند)مرکزی ( 1000V-900)مثبت ،وجود گازهای بی اثر مانند هلیم

آرگون و نئون با فشار کم در داخل حجره

برخورد موج گاما خروج الکترون از فلز و ورود به گاز حرکت گاز با بار منفی به سمت

سیم با پتانسیل مثبت

اتاق یونیزاسیونمحفظه گاز بی اثر با فشار بااله برخورد پرتوهای گاما منتشر شد

های گاز محفظهاز سازند، با اتم آزاد سازی الکترون گازها

ازشارژ یا یونیزه شدن الکتریکی گز تقویت جریان الکتریکی ناشی ا

یونیزه شدن گاز بطور خودکار، تقویت و ثبت در سطح زمین


شمارشگر نوسانیده حساسیت قسمت فعال گیرن

های یونیزه کنندهبه تابشحرکت ذرات داخل شبکه بلور

ساطع شدن نوری مرئی و یانزدیک به مرئی با جذب انرژی

،مزایای شمارشگر سوسوزن ،بازده بیشتر ابعاد کوچکتر و قدرت جداسازی قائم بهتر

طبقات


ی کاربردهای اندازه گیری پرتوزایی گاماطبیعی

پتانسیل جایگزین اندازه گیریخودزاشت های تزریقی پارزیابی پروفایل

جداره با ردیابی مواد پرتوزا

ارزیابی تقریبی تراوایی تعیین لیتولوژی

های تبخیری، ها، نمکشناخت رسهای سنگین پرتوزا کانی ارزیابی درصد رس موجود در

مخزن تشخیص بخش مخزنی از غیر

مخزنی

تطابق، هم ترازی و همبستگیچاه ها هم ترازی طبقات زمین به همراه

نمودار صوتی تطابق عمق بین نمودارهای

مختلف در چاهی تعیین محل ابزارهای نمونه گیر

در چاه کنترل عمق در عملیات مشبک

کاری


کاربرد نگاره پرتو در چاه جداره گذاری شده

،همراه نمودارcasing-collar locator, CCLها تعیین کننده محل اتصال جداره

دتعیین فواصل انتخاب شده مشبک کاری و یا گذاشتن مجرابن


های فاکتورهای تاثیر گذار بر اندازه گیریپرتوزایی گامای طبیعی

جذب پرتوهای گاما توسط محیطبین سازند و آشکارساز

هتصحیح مقادیر اندازه گیری شد

تاثیر شرایط چاهتاثیر گل حفاری

قطر چاه، )حجم گل اطراف سوند( قطر و موقعیت دستگاه در چاه

چگالی و ماهیت گلو یا ترکیب گل ( هوا، آب، روغن)(های محلولنمک)

پرتوزایی بنتونیت داخل گل و•تاثیر بر مقادیر قرائت شده

کاهش بازتاب در گل سنگین•

های جداریتاثیر لولهتابع جنس، ضخامت و چگالی فلز

کاهش مقادیر پرتو گاما•

تاثیر سیمانتابع جنس، ضخامت و چگالی

ضخامت الیه ها


یعی، نگاره طیف سنجی پرتوزایی گامای طبNatural Gamma Ray Spectrometry

رتو تشخیص کانی ایجاد کننده پاز روی مقدار انرژی پرتوی گاما

با تفاوت انرژی پرتوی گامای هرکانی پرتوزا با عناصر دیگر

ه چسبیدن ابزار اندازه گیرنده بدیواره چاه توسط یک فنر قوسی

پنجره در ابزار 5استفاده ازشلومبرژه


NGSهای های دادهکاربرد

تعیین محیط رسوب گذاریدریایی، رودخانه ای، دلتایی و…

تعیین لیتولوژیهای مربوطها و کانیبررسی شیل

تطابق چاه با چاه به کمک پیک های منحنیTH که

معموال مربوط به خاکسترهای آتشفشانی

رسوباتی که در یک زمان درای وسیع نهشته شدهمنطقه

تشخیص ناپیوستگیبا تغییرات ناگهانی در متوسط

TH/Kات که معموال نشانگر تغییریوهای رادیواکتمهم در نسبت کانی

ها و تشخیص شکستگیstyloliteاستیلولیت،

بررسی های ژئوشیمیاییاشناسایی مواد آلی و سنگ منشتاریخچه دیاژنزی سنگ مخزن


ف مقایسه پرتوزایی گامای طبیعی و طیسنجی پرتو گاما طبیعی

،نگاره پرتوزایی گامای طبیعیGRثبت پرتوزایی کلی گامای طبیعی سازند

انی ها ی بیانگر مقدار کل کانی های سنگین و پرتوزای سازند بدون تشخیص جنس کپرتوزا

،نگاره طیف سنجی پرتوزایی گامای طبیعیNGS تشخیص طیف انرژی پرتوی گاما

تشخیص جنس کانی تولید کننده طیف پرتوی گاما و غلظت عناصر پرتوزا


پرتو تشخیص کانی ها با نگاره طیف سنجیNGSگاما طبیعی،


ما ابزار اندازه گیری طیف سنجی پرتو گاSpectral Gamma Ray Tools, NGSطبیعی


ازه تصحیح پرتو گاما برای اندحفره و وزن گل

GR=36API

Dh=12

MW=12

Tool 3 3/8


ازه تصحیح پرتو گاما برای اندحفره و وزن گل

t=15.8 g/cm2

1.6ضریب تصحیحواحد ای پی آی58: مقدار پرتو گاما تصحیح شده


برای اندازه حفره و LWDتصحیح پرتو گاما وزن گل


تعیین کسر حجمی

IGR : ،شاخص پرتو گاماGamma ray index

Grlogقرائت پرتو گاما سازندGrmin (سازند ماسه یا کربناته تمیز)پرتو گاما حداقلGrmax (شیل)پرتو گاما حداکثر

تعیین کسر حجمی شیل سازند

در سازند های ماسه سنگ نامتراکم


رضایی، محمدرضا، چهرازی، علی، اصول برداشت و . 1هران، تفسیر نگارهای چاه پیمایی، انتشارات دانشگاه ت

، چاپ دوم2738

اساس نمودارگیری چگالییکی از انواع نگاره برداری پرتوافشانیمراحل اندازه گیری چگالی

ارسال پرتو گاما از منبع( ،سزیمCs 137یا کبالت )به سازند و ( کیلو وات662انرژی )با سطح انرژی متوسط

ا جذب بخشی از انرژی پرتو در سازند به صورت تابعی از درجه تراکم مواد یهای موجود در مسیرش و پراکندگی پرتو با انرژی کمترمقدار الکترون

دریافت پرتو های جذب نشده توسط ثبت کننده ثبت چگالی کل و در نتیجه تخلخل سنگ


برهم کنش پرتو گاما با سازند ،پدیده فوتو الکتریک

Photoelectric effectو جذب کامل پرتو توسط الکترون

ی گسیل همان الکترون ماده با انرژجنبشی فوتون گاما منهای انرژیالزم برای جدایش الکترون از اتم

ی پدیده قالب پرتوهای گاما با انرژکیلو الکترون ولت50کمتر از

،پراش کامپتونcompton scattering

جدایش یک الکترون و ساطعشدن پرتو گاما جدیدی با انرژی

پایین تر و طول موج بیشترکاهش احتمال رخداد این پدیده با

افزایش انرژی فوتون مکانیسم اصلی جذب در برخورد

keV 100در محدوده انرژی بین 10MeVتا


سایر برهم کنش پرتو گاما و مواد

،جفت سازیPair productionتی از با برخورد در میدان الکتریکی هسته، انرژی فوتون برخوردی به جرم جف

electron-positron pairالکترون و پادذره،

1.02محتمل برای گاما با انرژی بیش از MeV و 5مهم در پرتوهایی با سطح انرژی بیش از MeV


ارتباط تخلخل و چگالیها در واحد حجم با افزایش چگالی سازندافزایش تعداد الکترون

ها با الکترون و افزایش برخورد فوتونکاهش بیشتر انرژی آنکاهش تعداد پرتوهای گامای دریافت شده در سازندهای چگال تر

محاسبه تخلخل با استفاده از چگالیρb=Øρf+(1-Ø)ρmaØ=(ρma-ρb)/(ρma-ρf)داده های مورد نیاز

نوع سنگ تشکیل دهنده سازند و جرم مخصوص ماتریس جرم مخصوص سیال موجود در سازند

معموال تراویده گل در سازندهای تراوا و کمی کمتر و بیشتر از یک•تعیین چگالی کل از روی نمودار


لفمقایسه عمق نفوذ ابزارهای هسته ای مخت

ابزار چگالی اینچ6کاهش عمق نفوذ این ابزار با افزایش چگالی سازند و همواره کمتر از


ابزار های اولیه 1950دهه ،

،ساخت اولین ابزار اندازه گیری جرم مخصوصساخت ابزار با یک منبع و یک گیرنده نصب شده روی بالشتک برای اندازه گیری چگالی کل به صورت درجابرای کمک به تفسیر گرانی سنجی ژئوفیزیست ها ،ابزارFormation Density Log, FDLمتعلق به شلومبرژه

به شدت تحت تاثیر ریزش و ناهمواری دیواره چاهبازتاب ضعیف ناشی از قرار گرفتن گل در بین بالشتک و دیواره چاهمنسوخ شده

1960اوایل دههپذیرش ابزار چگالی برای تعیین تخلخل


FDCنگار جرم مخصوص اصالحی، compensated formation density log

1960اواخر دهه توسعه ابزارFDL ،با نام نگار جرم مخصوص اصالحیFDC

compensated formation density log (گل و کبره)دارای یک فرستنده و دو گیرنده برای تصحیح اثرات چاه

استفاده همزمان با نگاره نوتروناستفاده در چاه حفره بازمنسوخ شدهنحوه ثبت داده ها

فاقد طیف آنالیز انرژی گاما وبهره مندی از شمارش تعداد پرتوهای گاما تعیین چگالی


ابزار های امروزی اندازه گیری چگالی TLDو LTDمتعلق به شرکت شلومبرژه،

1980اوایل دهه نسل پیشرفته نگارهFDC با نامLithodensity Tool, LDT

،با هدف اندازه گیری اثر فتوالکتریکPeبه همراه چگالی کل تشابه ظاهری باFDC(ندارای کفشکی برای نصب منبع پرتو گاما همراه دو گیرنده آ)

ابزار اندازه گیری چگالی سه حسگرهThree-Detector Lithology Density, TLD


TLDو ابزار LDTویژگی های ابزار

دارای تحلیل گر طیف انرژی ر چگالی تاثی)کاهش تعداد پرتوهای گاما در کل طیف با افزایش چگالی سازند

(سازندتناسب ارتفاع پالس خروجی با انرژی پرتو گامای دریافتی

ثبت شاخص فتو الکتریک


تاریخچه ابزارهای کابلی شلومبرژه


ابزار امروزی، طیف سنجی چگالی سازندSpectral Density Log (SDL)هالیبرتون

اندازه گیریPe

محاسبه دقیقچگالی کل

دقت باال حتی درنسیال حفاری سنگی

تفکیک عمودی باالبرای سازند های

نازکترونی تلفیق با ابزار نو

برای تشخیص گاز


آخرین نسل ابزار چگالی نوترونAzimuthal Density Neutron, LWD-ADN


LDTمشخصات ابزار

ی پرتو گاماسرچشمه با جریان ثابت پرتوهای 137سزیم

662KeVگاما با انرژی

گیرنده هار یک گیرنده نزدیک از نوع شمارشگ

نوسانی همراه فوتومولتی پلیر، photomultiplierبرای تقویت سیگنال

طیف سنجی داده های این گیرندهالی فقط برای تحلیل اندازه گیری چگاده و تصحیح چگالی سازند مورد استف

در گیرنده دور برای اثرات سله گل وناهمواری دیواره چاه

ی دور از نوع شمارشگر یک گیرندهی نوسانی و متصل به یک فوتومولت

رای ی بریلیومی بپلیر و دارای پنجرهمدریافت پرتو گاما گامای با انرژی ک

ک قائمفاصله گیرنده ها تابعی از تفکی اینچ10معموال حدود

ابعاد و مشخصات (سانتی متر12)اینچ 4.8قطر ابزار 350قابلیت تحمل تا دمای F(175

هزار پام20و فشار ( سانتی گراد (نیم متر)اینچ 22حداکثر قطر چاه امکان ترکیب با ابزارهایCNL وGR


اصول اندازه گیری در ابزار به سازند 137برخورد گامای ساطع شده از منشا سزیمها و کاهش سطح انرژی برهم کنش با الکترون

نهایتا جذب کامل

اندازه گیری طیف سطح انرژی پرتوهای گامای ی مشخص از سرچشمهای به فاصلهدر نقطه 662ثبت پرتوی گاما از انرژیKeV(پرتوهای بدون برخورد ) تا پرتو گاما با سطح انرژی تقریبا صفر

شمارش پرتوهای دریافتی مخصوص الکترونی سازند جرم( تعداد الکترون در هرcm3سنگ) مکعبجرم مخصوص توده سنگ در واحد گرم بر سانتی متر محاسبه


طیف سنجی پرتو گاما دریافتی،عمده برهم کنش گاما با سازند

پراش کامپتون و فتوالکتریک

تاثیر تغییر ضرایب جذبفتوالکتریک با چگالی ثابت

ژی تغییر طیف سنجی فقط در انرهای پایین

ناحیهH دارنده اطالعات چگالی ناحیهL دارنده ی داده های

Peچگالی الکترونی و مقادیر (کسطح مقطع جذب فوتو الکتری)

محاسبهPe با مقایسه شمارشLو Hپنجره انرژی


طع طیف سنجی انرژی پرتو گاما در طول ساگشدن از منبع تا عبور از عمق مختلف سن

منحنیA : 0.662ارسال همه پرتوها با انرژی اولیه MeVژیتعداد متفاوتی برخورد هر پرتو گاما بر حسب تصادف و تفاوت افت انر

لذا کاهش انرژی به همراه پخش شدن پیک

منحنیB :طیف انرژی بعد از عبور در مسافت کوتاه سنگ منحنیE :طیف ثبت شده


مک تعیین عدد اتمی میانگین سازند به کطیف سنجی پرتو گاما

روزیتحلیل مجزا ناحیه با انرژی پایین طیف پرتو گاما در ابزارهای ام در معرض جذب فوتوالکتریک قرار گرفتن پرتو های کم انرژی گاما

ستکه به نوبه خود تحت تاثیر سنگ شناسی سازند اZتحت تاثیر عدد اتمی 40طول خطوط بیانگر تخلخل بین صفر تا %

نسبت به تخلخل و تمییز قوی جنس سنگPEFو در نتیجه Zبیانگر تقریبا مستقل بودن •


اندازه گیری جذب فوتوالکتریک، Photoelectric (PE) absorption

،سطح مقطع جذب فوتو الکتریکPE absorption cross section ،بر حسب انبارهbarns (10–24 cm2)

،تابع شدیدی از انرژی پرتو گاماE ،و عدد اتمی متوسطZ

تمییز جنس سازند به کمکZ و در نتیجه اندازه گیریPEF

Material Pe

Sand 1.81Shale 3-4Limestone 5.08Dolomite 3.14Salt 4.65Anhydrite 5.05


اره اندازه گیری های جذب فوتوالکتریک نگاوللیتودانسیته برای سنگ شناسی متد


طرح واره رانش ابزارهای معمول، LDT-CNL-GR


LDTنمونه ای از خروجی ابزار

مقدار چگالی اندازه گیری شده در راستای محورZ ،ZDEN

چگالی، منحنی تصحیحاتΔ𝜌 :ZCOR کیفیت اندازه گیریبیانگر ،تماس ضعیف بالشتکΔ𝜌 > 0.05معمولی دارای همخوانی با قطر سنج نامعتبر بودن منحنی چگالی

g/cc 0.20تصحیح بیش از در


ین ی بین نمودارگیری چگالی در حمقایسه: حفاری و نمودارهای کابلی

،ابزار نوترون چگالی آزیموتی در نمودارگیری حین حفاریAzimuthal Density Neutron tool (LWD-ADN)


تلفنتایج ترکیبی اندازه گیری های مخاز چپ به راست

داده های انعکاسی لرزه نگاری نسبت به عمقبازیافت مغزهسنگ شناسینگاره پرتو گاما چگالی مغزه و ابزارADN


موارد کاربرد ابزار چگالی اندازه گیری چگالی کل سازند

تعیین تخلخل سازند

شناسایی گازبه کمک ابزار نوترونی

تعیین خواص مکانیکی سنگبه همراه نمودار صوتی .

تعیین خواص صوتی سنگبا ترکیب با نمودارهای صوتی .

ها و تخلخلتشخیص نوع سنگسازند به همراه نمودار نوترون به کمک تعیینPe سازند(اندیس جذب فوتوالکتریک)


مان از تشخیص کانی ها به کمک استفاده همزNGSو LDTنگاره


مان از تشخیص کانی ها به کمک استفاده همز(ادامه)NGSو LDTنگاره


الی تعیین تخلخل با استفاده از نگاره چگسازند

مقادیر معمولچگالی ماتریس

2.65 ،ماسه سنگ2.71سنگ آهک2.87

آهک دولومیتی

چگالی سیال0.9 1.0تا

گل پایه نفتی و گل پایه آبی

شیرین1.1 1.2تا

گل پایه آبی شور


گاره تعیین تخلخل و جنس سازند به کمک نLDT در چاه

با شوری های مختلف


LDTتصحیحات محیطی ابزار

تصحیح قطر چاه 2.45میلی متر و چگالی اندازه گیری شده 325چاهی با قطر g/cm3 و

g/cm3 1.05چگالی گل

مقدار تصحیح(325-200)(2.45-1.05)=1750.014: مقدار تصحیح g/cm3چگالی تصحیح شده:

rhobcor=2.45+0.014=2.464 g/cm3


چاهیتصحیح تاثیر گل چسبیده به دیواره

لزوم استفاده از دو آشکارگر در ابزارLDTبرای ثبت چگالی بطور مجزا عدم حضور گل حفاری باعث قرائت یکسان هر دو آشکارگر حضور گل چسبیده به دیواره ی چاه عامل قرائت متفاوت دو آشکارگر

ور نیازمند تصحیح به کمک منحنی نرخ شمارش آشکارگر با فاصله کم در برابر دspine and ribs plot

گل فاقد کبره گل: خط قرمز•امکان ترسیم برای گل با سایر ضخامت ها و •

چگالی های کبره گلگل سنگین تر از سازند: سمت چپ خط قرمز•

(گل حاوی باریت)گل سبک تر از سازند: سمت راست خط قرمز•چگالی تصحیح شده برابر چگالی قرائت شده •

توسط آشکارگر دور بعالوه تغییرات چگالی نمودار ستون فقرات و دنده


ا با نگاره پرتو گامgeosteeringزمین هادی، azimuthal gamma-ray loggingسمتی،

ر ابزار اندازه گیری آنی نگاره پرتو گاما در سمت های مختلف ضمن عبونگاره برداری حین حفاری

پیش بینی اندازه نسبی شیب در سازند با تشعشعات باالمحاسبه فاصله سطحی مرز آن سازند با نوک مته


رضایی . ای هاصول برداشت و تفسیر نگاره،محمدرضا،11385،چاپ دوم ،دانشگاه تهران ،تهران ،چاه پیمایی

اصول چاه پیمایی، دکتر محمد کمال قاسم العسکری. 2

.Yuan, 3Chao, et al. "A novel method for quantitative geosteering using azimuthal

gamma-ray logging." Applied Radiation and Isotopes 96 (2015): 63-70.

ویژگی های ذرات نوتروننویژگی های پرتو نامرئی نوترو

یکی از ذرات زیراتمی فاقد بار الکتریکیجرمی معادل پروتونقدرت نفوذ بیشتر از گاما عدم انتشار از فرایندهای

(امابر خالف گ)پرتوافشانی طبیعی لای شامایجاد توسط تجزیه هسته

ممخلوط عناصر هسته ای پلوتونیو-Pu-Beبریلیوم،

دفتابش پرتو آلفا یا گاما به یک ه

انرژیواکنش در سطوح مختلف

حضور نوترون در هسته همهعناصر به جز هیدروژن

دروژن ترکیبی تقریبا مشابه اتم هیفاقد الکترون


منشا ارسال پرتو نوترون نوترون از چشمه شیمیاییمنابع تولید

بریلیم، -مخلوط امریسیومAm-BeAmericium Beryllium

بریلیوم، -مخلوط پلوتونیمPu-Be Plutonium Beryllium

ابزار تولید کننده نوترون مینی ترون، مانند نوترون الکترونیک مولدminitron


کاهش انرژی نوترون در اثر برخورد به سازند

ساطع شدن نوترون به سازندد با سطح انرژی نوترون سریع حدو

4-14 MeV و برخورد غیراالستیک به سازند

2انرژی کاهش سرعت تا MeVشروع پراش بصورت االستیک

اولمرحله کاهش سطح انرژی 100-0.1کاهش تا حدود eV اپی ترمیک، نوترون های

Epithermal neutrons

مرحله بعدکاهش سطح انرژی : 0.025حدود کاهش تا eV ،

Thermalترمیک، نوترون های

جذب نوترون های ترمالساطع شدن پرتوهای گاما


شیوه کار و کاربرد نگاره نوترونکاربرد

تعیین تخلخل الیه با شاخصل هیدروژن، نمایش مستقیم تخلخ

در حفرات اشباع از مایع و تمیزرابطه خطی مستقیم هیدروژن و •

تخلخلدر خلل و فرج اشباع از گاز و تمیز

تخمین تخلخل کمتر از واقعی•به دلیل تمرکز کم هیدروژن در •

گازها در مقایسه با آب و نفت در سازندهای شیلی

قرائت تخلخل بیشتر بخاطر •ساختمان شیل هیدروژن

شناخت سازند سنجی و تعیین نرخ جذببا طیف

حاصلهنوترون سازند و گامای

مکانیسم اندازه گیری کاهش سریع سرعت نوترون در

برخورد با اتمی با جرم مشابه، مشابهت اتم هیدروژن با نوترون اندازه گیری مقدار هیدروژن موجود

هادر خلل و فرج سنگیال وابستگی هیدروژن به ماهیت س

رسو ( آب و نفت)حفرات

قابلیت استفادهجداره دار های در چاه


تخلخل نوترون ترمال مواد مخزنی و مقدار هیدروژن


مراحل سیر پرتو نوترونارسال نوترون با انرژی باال از منبعهای تولیدی به سازندهای مجاورنفوذ نوترون

های اتمی متفاوت در سازند برخورد نوترون با هسته

نوترون ارسالی اندازه گیری پاسخ برهمکنشتوسط گیرنده نوترونی

انتشار در سنگ، فاقد هیدروژن یا حجم کم هیدروژنعدم کاهش سریع نوترون های منتشر شده و ادامه حرکت آن ها

ها در ثبت کننده دستگاهشمارش باالی آن•

انتشار در سنگ هیدروژن داررکاهش سریع نوترون ها در اثر برخورد با هسته هیدروژن و جذب توسط سایر عناص

کاهش شدت پرتو نوترون برگشته از سازند•


خلهای نوترون برای محاسبه تخلنگارهگاما -نوترونGNTمنسوخ شده ،

اندازه گیری تابش گامای حاصله بارمول–های نوسانی یا گایگر گیرنده

یحذف پرتو ضعیف گامای مواد طبیعپریا سرچشمه شیمیایی به کمک س

نوترون ترمال، –نوترونNTه اندازه گیری غلظت نوترون ترمالی ک

هنوز جذب نشده استفاده از گیرندهHe به علت سطح

مقطع جذب باال و تولید ذره آلفا بهازای هر برخورد نوترون

اپی ترمال –نگاره نوترونSNP(کاربری محدود)

مالاپی تراندازه گیری تمرکز نوترون استفاده از برم فعال یا بلورهایLiF به

عنوان گیرندهکاهش تاثیرات حفره چاهتصحیحات خودکارقابل استفاده در حفره خالی

نگارهCNL(استفاده گسترده) نگارهDNL(نسل بعدی)

یبهبود تشخیص گاز در مخازن شیلر بهبود مقادیر تخلخل به خاطر تاثی

کمتر ماتریس


توسعه ابزار نمودار گیری نوترونها و پاسخ هاپیشرفتساختار اصلینام

GNAM( بریلیوم-رادیوم)شیمیایی منابع

های پرتو گامابرای گیرندهمولر –گایلر دستگاه اولین ابزار تخلخل نوترونی

(بریلیوم-رادیوم)منبع با

GNT( بریلیوم-پلوتونیوم)شیمیایی منابع

های پرتو گامامولر و گیرنده–گایلر دستگاه 20ًبا دقت ،GNAMدقیقتر از ابزار

( بریلیوم-پلوتونیوم)منابع با

SNP

و بعدا منبع شیمیایی Pu-Be، منابع شیمیاییدر ابتداAm-Beبریلیم،-امریسم

Heنوترون برون گرمایی یک

های برون گرمایی نوترونثبت 15ًدقت با

CNTAm-Beشیمیاییمنبع با

Heی نوترون حرارتی گیرندهدو 12ًقابلیت تصحیح و دقت با

HGNS همانند ابزارCNT خصوصیات سازند تعیین

APS

منبع مینی ترون، چهار گیرنده نوترون و Heگیرنده نوترون گرمایی یک

Heبرون گرمایی

لخل اندازه گیری برون گرمایی باال با خروجی تخماتریس عاری از تاثیرات تقریباً


یحاتاستفاده از دو گیرنده برای انجام تصح


نگاره نوترون جبرانی، Compensated Neutron Log, CNL

نوعG دستگاهدریافت هم زمان نوترون ترمیک و

اپی ترمیک

نوعA :دریافت نوترون های ترمیک

ویژگی آشکارساز 2استفاده از

چاه بطور خودکاربرای کاهش اثر

منحنیثبت تخلخل روی کاغذ ، درصد 45صفر تا بین 3تقسیم بندی نشان دهنده هر

تخلخلدرصد


رفتار سازند های مختلف در نگاره ها


نگاره صوتیتصحیحی ته چاهی

نگاره نوترون تصحیحی نگاره

وزن مخصوص تصحیحی

ی از شماتیک پاسخ نگاره نوترون برای برخ-سنگ شناسی های مرسوم


نگاره های cross-plotنمودار متقاطع، تخلخل

روشی ساده برای نمایشیاطالعات تخلخل و سنگ شناس

شرایط استفاده از نمودارنوترون و -متقاطع صوتی

نوترونچگالی سازند تمیز و اشباع از مایع و آبیچاه مملو از آب یا گل پایه

از نمودار متقاطعدر ( نگاره صوتی)عبور زمان

مقابل تخلخل نوترون ،تفکیک بین ماسه سنگ

سنگ آهک و دولومیت


-Neutronکراس پالت نوترون چگالی، density crossplotسنگ شناسی معمول

مقدار صحیح تخلخلتعیینهاها و تعیین گاز الیهسنگ ه مقایستعیین جنس سنگ با

ها آن ها با سایر نگاره

نمونه ای از نمودار متقاطعونچگالی در مقابل تخلخل نوتر


مدل تخلخل سه گانه، Ternary Porosity Model

ژه نمودار متقاطع شرکت شلومبربرای تفسیر سنگ شناسی

تسهیل استفاده از نگاره هایM-Nصوتی، چگالی و نوترون با

پارامترM وNM فهم ماتریس با حذف تاثیر

ریناخالص تخلخل بر سه اندازه گیپارامترهایی تابع سنگ شناسی

ولی مستقل از تخلخل اولیه


نگاره برداری الکتریکی، Electrical logging

های الکتریکی، انواع بررسیElectric Survey, ES

پتانسیل خودزاSP ،نگاره های مقاومت الکتریکی

resistivity logging

اهمیت مقاومت ویژه الکتریکی از مهم ترین پارامترهای

نمودارگیری، تشخیص فواصل نواحی

هیدروکربوردار و تشخیص میزان اشباع آب

مقاومت ویژه الکتریکی محیطور توانایی محیط در جلوگیری از عب

جریان الکتریکیمعکوس رسانایی الکتریکی بر حسب اهم مترΩ m

،هدف نمودارگیری تخمین پارامترهای بخش دست

نخورده تاثر با در نظر گرفتن تاثیر ناحیه م

شده روی ابزارهای نمودارگیری


رسانایی الکتریکی

،رسانایی الکتریکیelectrical conductivityتوانایی جسم در عبور جریان الکتریکی از میان خودنسبت معکوس با مقاومت الکتریکی

انواع رسانایی الکتریکی رسانایی الکترونیکیelectronic conductivity

خاص جامدات نظیر فلزات ا های رسانهای فاقد تخلخل و فاقد کانیبی نهایت سنگمقاومت ویژه الکتریکی

رسانایی الکترولیتیelectrolytic conductivityهای شورخاص آب های رسوبی الکتریکی سنگمانند رسانایی


ژه مقایسه انواع سنگ ها از نظر مقاومت ویالکتریکی برحسب اهم متر

های غیر مخزنی بدون سنگتخلخل مفید،

و های آذرین، دگرگونینظیر سنگهاتبخیری

مقاومت الکتریکی باال

دهای مخزنی با تخلخل مفیسنگمقاومت باال در صورت اشباع با آب

شیرین و یا هیدروکربن دارای مقاومت زیاد،

مقاومت کم در صورت اشباع با آبهای رسیشور یا داشتن کانی


اساس کار ابزارهای اندازه گیری مقاومت

اساس اندازه گیری مقاومت ویژهارسال جریان الکتریکی با شدت

داز طریق الکترودها به سازنIثابت ی، جریان الکتریک)ارسال سیگنال

به داخل سازند ( میدان مغناطیسی( هالکترود یا پیچ)دهنده با انتشار

گیری اختالف سپس، اندازهΔVپتانسیل بین الکترودها،

سنجش مقاومت ویژه سازند عکس العمل سازند روی ثبت

سیگنال فرستاده شدهای در فاصله توسط گیرنده•

انتشارمشخص از چشمه

گیری مقاومت ویژه واقعی اندازههاالکتریکی سازند

با استفاده از ترکیبی از ابزارهای اندازه گیری مقاومت ویژه الکتریک

با Rxoنواحی نزدیک دهانه چاه، diابزار با عمق بررسی کم،

ی اندازه گیری مقاومت ویژه الکتریکبا ابزار با عمق Rtنواحی دور،

باالبررسی


اهتقسیم بندی نواحی نزدیک دهانه چ سیال، ( هجوم)تأثیرinvasion

به الیه های تراواحفاری نفوذ سیال گل حفاری حین حفاریدلیل فشار هیدرواستاتیک گل به

،غشاء گلیmud filtrate بر روی دیواره چاه وگاه گلنسبت به قطر بزرگتر قطر معموال به علت نباشت ذرات جامد گل حفاری

منافذ

،ناحیه رخنه یا متاثر شدهFlushed zone چاهمخزن در نزدیکی دهانه تقریبا کامل سیاالت پس زدگی

،ناحیه تدریجیTransition zone ،با نفوذ سیال حفاری کمترناحیه ای بعد از ناحیه متاثر شده

،ناحیه دست نخورده یا بکرUninvaded zoneناحیه بعد از ناحیه تدریجی و دارای سیاالت طبیعی و بدون تأثیر گل حفاری


گیری مقاومت ویژه الکتریکیاندازهها ترودمنشا افت پتانسیل بین الک

،اثر مقاومت گل حفاری غشاء گل و ،مقاومت واقعی سازندRt

مورد نیاز

افزایش فاصله بین الکترودهایجریان در محیط همگن

افزایش عمق نفوذپذیری جریانالکتریکی

ی کاهش دقت مقاومت ویژه الکتریکظاهریبرای نیاز به افزایش انرژی الکتریکی

دقتثابت ماندن


ری عوامل زمین شناختی موثر بر اندازه گیمقاومت ویژه

ترکیب سنگماهیت مواد جامد سنگ، خمیره

عموما دارای مقاومت باال، بجزهای رسانا مانند بعضی کانی

سولفورهای فلزی، فلزات خالص، گرافیت و یا در اغلب اوقات رس ها

ماهیت و ترکیب سیاالت سنگهامقاومت باالی هیدروکربن ،مقاومت ویژه آب سازندRw تابع

ماهیت و مقدار نمک محلول آن•فشار •دما•

مقدار سیاالت خلل و فرج سنگ

تخلخل سنگدرصد اشباع آب

بافت سنگ ،فاکتور مقاومت سنگF

Formation factorهای کوچک اندازه و توزیع کانال

ارتباطی بین خلل و فرج

درزه یا شکستگی سنگشیب طبقات


کاربردهای اندازه گیری مقاومت ویژههدف اصلی :

تعیین درجه اشباع آب و هیدروکربن

در نواحی بکر وی نیازمند حذف تاثیرات سیال حفار و اثر چاه، فرادیوارهنیازمند تصحیح

فرودیواره، به کمک نمودارهای . تصحیح کننده

در نواحی شسته شده

محاسبه تخلخلبا فرض تمیزی سنگ و اشباع از

آب با مقاومت ویژه مشخص

ایجاد همبستگی با پذیرش تغییرات یکسان

سازندهای مشابه روی نگاره ها

های لیتولوژی کاربردرسی شدن سنگها

بررسی تراکمتعیین ضخامت طبقات


هتقسیم بندی نگاره های مقاومت ویژه بین تقسیم بندی بر اساس فاصل

( بازه)فرستنده و گیرنده های بزرگ بازهدستگاه

تاثیر پذیری کمتر از گل حفاری ،های شسته و انتقالی و ناحیه

اندازه گیری مقاومت نزدیک بهRt

های کوچک بازهدستگاهقرارگیری الکترودها روی بالشتک

چسبیده به دیواره چاه و ها، حذف اثر چاه از اندازه گیری

تاثیر پذیری از کیک گل محاسبهRxo

ز تقسیم بندی بر اساس تمرکی گسیل جریان الکتریک)جریان

(در راستای مشخص به سازند دستگاه های متمرکز، برای

گیری مقاومت اندازههای نازکالیههای با مقاومت باال سنگهای حاوی سیاالت با رسانایی چاه

( شورحفاری با گل )باال

دستگاه های غیر متمرکز


انواع نگاره های مقاومت ویژهانواع ابزارهای بزرگ بازه

غیر متمرکز و 1960سوندهای نرمال دهه

(منسوخ)جانبی

متمرکزبا استفاده از الکترود

LLسوندهای الترولوگ، •

SFLنگاره کروی کانونی، •(منسوخ)1980دهه

با استفاده از پیچهILسوندهای القایی، •

انواع ابزارهای کوچک بازه ،میکروالگML(منسوخ) ،میکروالتروالگMLL

،نگاره پراکسی میتیPL(منسوخ) ،کانونی کروی ریز نگارMSFL


مقایسه انواع ابزارهای مقاومت ویژهمزایا نگاره عرضی

توسعه برای گلپایه آب نمکی

با توجه به تمرکزجریان، تفکیک

پذیری عمودی و عمق نفوذ عمیق تر

حداقل تاثیر الیههای جانبی با

مقاومت ویژه باال تاثیر اندک حفره

چاه و ضخامت الیه


سوندهای غیر متمرکز آرایش الکترود ها در دستگاه های

بزرگ بازه غیر متمرکز ،نگاره نرمالNormal log

رود الکترود گیرنده در نزدیکی الکتدر درون چاه( جریان)فرستنده

شعاع بررسیبرابر بازه سوند2تقریبا •انواع

( اینچ16بازه )نرمال کوچک بازه •( اینچ64بازه )نرمال بزرگ بازه •

،نگاره جانبیLateral logیا انورس الکترودهای بسیار نزدیک به هم

نسبت به نگاره نرمالشعاع بررسی

تقریبا برابر بازه سوند•

تصحیحات با نمودار ساده تر به نامهمنحنی های تصحیح کننده ساده شد

معایب عدم اندازه گیری های دقیق مقاومت

ویژه حقیقی در طبقات نازک انیبه دلیل اثر الیه های فوقانی و تحت . دشواری دستیابی به مقدار مقاومت

ویژه واقعی سازند حتی با منحنی های تصحیح کنندهری ها تاثیر پذیری شدید اغلب اندازه گی

از ستون گلن تعیین دقیق دشوار مرز باال و پایی

الیه های مختلف


تاثیرات محیطی بر نگاره نرمال وجود مایع حفاری

باعث انحرافات در مقاومت ویژه الکتریکی زمینهانگارههای تصحیح اینگونهو چارت( بلند و کوتاه)های نرمال تصحیح با مقایسه نگاره

انعکاس جریان الکتریکی در دیواره چاهایجاد تغییر در شکل میدان و ایجاد انحراف

هامرز بین الیه نازکبا گذشتن سوند از یک ناحیه ظاهری ویژه تغییر مقاومت


شماتیک نگاره های نرمال و جانبی قرارگیری الکترود جریان با

( متری6تقریبا )فاصله زیادی یلدر باالی زوج الکترود پتانس

نگاره جانبی نگاره نرمال


نگاره برداری عرضی انواع

3الترولوگLL3) :)برای سازندهای رسانا

7التروالگ،LL7طراحی برای اندازه گیری سازندهایی

LL3با مقاومت بیشتر نسبت به

8التروالگ ،LL8 1970، دهه 7مشابه التروالگ7الگ با بازه کوتاه تر نسبت به الترو

،التروالگ دو تاییDLL ،دو الگ با شعاع بررسی کمLLs و

LLdزیاد

استفاده از الکترودهای محافظطویل برای ایجاد تمرکز برای دستیابی به

عمق جستجو دلخواه بررسی با جذر طول افزایش عمق

محافظالکترود

مقایسه شعاع بررسی بیشترینLLd( به نزدیکRt) به دنبال آنLLs وLL7( مشابه

LL8و ( هم

رخنهتاثیر مقاومت زون تحت


نحوه عملکرد نگاره عرضی حور و سفره ای بطور عمود بر م( افقی)گسیل جریان بصورت عرضی

به درون سازند( صفحه ای با ضخامت کم)چاه ثابت نگه داشتن پتانسیل الکترودهای اندازه گیری

توسط الکترودهایی که با صدور جریان محافظbucking currents جریان ،گیری را در کانون متمرکز کرده انداندازهطول حدود )و بلند ( میلی متر200تا 75طول حدود )کوتاه : الکترود محافظ

(متر1.5هاپتانسیل ثابت خودکار و همزمان جریان اعمال شده در الکترود

افقیای با پتانسیل ثابت الکترودهتغییر جریان در الکترود مرکزیها، متناسب مقاومت ویژه الکتریکی الیهRa

ن جریاناندازه گیری مقاومت ویژه الکتریکی با ثبت ولتاژ الزم برای ایجاد ای


نگاره بردار عرضی


گاره نحوه انتشار جریانهای الکتریکی در نDual-Laterolog, DLLعرضی دوتایی،

گیری مقاومت اندازهویژه عرضی عمیق، deep laterolog

= LLdها نصب الکترود

برای ارسال جریان عمقبه گیری اندازه

سازند،

گیری مقاومت اندازهویژه عرضی کم عمق،

Shallow laterolog LLs

ه ها بالکترودنصبو امکان قرینه طور

باز شدن صفحه جریان


ضی مسیر جریان الکتریسیته در نگاره عردوتایی

ساطع شدن جریان اندازه گیریI0 از الکترود مرکزیA0 (معموال در سطح)رسیدن به الکترودی در فاصله بی نهایت

جریان یافتن جریان متمرکز کنندهIa از الکترود هایA1 وA2به الکترود دور( ’A2و ’A1و ) باقی ماندن الکترودهایM1 وM2( وM1’ وM2’ ) در پتانسیل

ثابت کنندهمتمرکز با تنظیم جریان

در تضمین دقت اندازه گیری با سامانه اندازه گیری با توان ثابت(هزار اهم متر40تا 0.2از )محدوده وسیعی از مقاومت های ویژه

،تغییر و اندازه گیری ولتاژ و جریان اندازه گیریV0, I0 با ثابت نگه داشتن توان حاصل آنI0V0


شماتیک نگاره عرضی دو طرفه


نمونه ای از نگاره عرضی ابزار

Schlumberger high-

resolution laterolog array

(HRLA) 5شاملآرایه عرضی با عمق

نفوذ متفاوت


عمق بررسی نگاره عرضی دو طرفه

عمق بررسی منحنیLLd فوت 6حداکثر

عموما در نظر گرفتن به عنوانRt

لزوم استفاده از دو منحنیLLs وLLdوبیشتر برای محاسبات با دقت •

تصحیح اثرات دیواره چاه

عمق بررسیLLs فوت2.5حداکثر

ون مقیاس نگاره ثبت شده در ستمربوطه

مقیاس لگاریتمی برای داشتن حداکثر حساسیت

ژه نسبت به تمام سطوح مقاومت ویالکتریکی


در سنگLLdو LLsبازتاب نگاره های


Theابزار مقاومت ویژه در نوک مته، Resistivity-at-the-Bit tool (LWD-RAB)


محاسبه اشباع آبمحاسبه اشباع آب برای تعیین اشباع هیدروکربن سازند

،روش های تعیین توان اشباعn ،و توان سیمان شدگیm تحلیل داده های مغزهنگاره های چاه پیماییتجارب قبلی و شناخت سازند


تصحیحات نگاره برداری عرضی عوامل موثر بر اندازه گیری

مقاومت ویژه ظاهری ،تاثیرات حفره چاهRm, Rmc,

dH, hmc ،الیه های مجاورh, Rs ،ناحیه مورد تهاجمdi, Ri, Rxo ،ناحیه بکرRt

توالی تصحیحاتحفره چاهالیه های مجاورتهاجممقاومت ویژه واقعی

چگونگی تصحیح آثار با توسعه نمودارهای حاصل از

شبیه سازی های ریاضی

داده های مورد نیاز تعیینمقاومت ویژه حقیقی

قرائت نگاره مقاومت ویژه عمیق ،نگاره القایی عمیقDeep

Induction Log, DIL ،نگاره جانبی عمیقDeep

Lateral Log, DLL

قرائت نگاره کم عمق


تصحیح تحلیلی مقاومت ویژه تصحیحات و روش های انجام

Rtانجام محاسبات تعیین تحلیلیروش

ایفرض رخنه بصورت مرحله

،مجهوالتdi, Rxo, Rt

تورنادو، روش نمودارturnado تعیینRt

گلتشخیص عمق نفوذ فیلتره

دقیقداده های مورد نیاز محاسبهRtمقاومت واقعی سازند

ده گیری شبا داشتن مقاومت اندازهاز اعماق مختلف سازند شامل

Rxoمقاومت ناحیه رخنهRLLS مجموع مقاومت ناحیه رخنه

و تدریجیRLLD مجموع مقاومت ناحیه رخنه

نخوردهو تدریجی و ناحیه دست


تقدیر و تشکر (ابه ترتیب الفب)اشخاص و افراد

رجبیعلی سهرابی جهرمیسعیدصفریعلیرضاعامری مارچوبهامید واعظیانسعید یوسفی کشکامصطفی

(الفبا)شرکت ها و سازمان هاپترو گوهر فراساحل کیششرکت توسعه پتروایران شرکت حفاری و انرژی گستر

(پدکس)پارس گروه انرژی دانا مهندسی و خدمات چاه پیمای

مهران


درس نمودارگیری

از چاهویرایش ششم







جزوه درس نمودارگیری از چاه، ویرایش ششم

Engineering