Θεατροπαιδαγωγική Δράση: Ο Οδυσσέας στον Ανεμόμυλο

1θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως Μπασματζίδου Μαρία

Στόχοι:

Να καλλιεργήσουν τα παιδιά δεξιότητες που σχετίζονται με

τη διαχείριση των συναισθημάτων, την κατανόηση διαφορετικών καταστάσεων την επίλυση προβλημάτων με δημιουργικό τρόπο Σεβασμός του εαυτού και των άλλων


θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως Μπασματζίδου Μαρία 3

Δομή της δράσης



Καλωσόρισμα (Introduction) όλα τα παιδιά σε κύκλο. Ο/η εκπαιδευτικός ενημερώνει με λίγα λόγια τα παιδιά για το περιεχόμενο της δράσης

Προθέρμανση της φαντασίας και του σώματος, με βιωματικά παιχνίδια (Warm up) (αναφέρονται αναλυτικά πιο κάτω)

Περπατήματα (Bridge in) (ασκήσεις στο χώρο)μεταφορά των συμβόλων της ιστορίας που θα αφηγηθούμε σε ασκήσεις, ώστε να έρθουν πιο κοντά στην ιστορία που θα ακολουθήσει (ακολουθούν αναλυτικά)

Έναρξη δράσης-Παλμός


• Στο ξεκίνημα της δράσης, η ομάδα συγκεντρώνεται σε κύκλο, ενώνονται όλα τα χέρια των μελών της ομάδας και με μάτια κλειστά, μεταφέρουν δεξιόστροφα ένα διπλό ή τριπλό σφίξιμο της παλάμης (παλμός) από χέρι σε χέρι. Χαλαρές εισπνοές-εκπνοές, με ηρεμία…

• Εναλλακτικά σπασμένο τηλέφωνο

Ξεκινώντας με μια φράση


• Τα παιδιά σε κύκλο.• Με πιασμένα τα χέρια, ζητούμε να μας πούνε μια

φράση για το πώς νιώθουν στο ξεκίνημα της δράσης. Μπορούμε να ζωγραφίσουμε και ένα θερμόμετρο της διάθεσης σε χαρτί του μέτρου ή στον πίνακα και να σημειώσουμε την αρχική ένδειξη

• Στο τέλος της δράσης με την ερώτηση για το πώς νιώθουν, βλέπουν αν ανέβηκε η θερμοκρασία της διάθεσης

Παιχνίδι : τ’ όνομα μου με ρυθμό

Τα παιδιά καθισμένα σε κύκλο. Πετώντας ένα

μαλακό μπαλάκι ένα παιδί σε κάποιο άλλο λέει το

όνομα του..Αυτό μπορεί να γίνει με διάφορους

τρόπους: με ρυθμό (μουσικού οργάνου, ήχου με

το στόμα, σφυρίχτρας, κ.ά.)

(εξάσκηση για συντονισμό)


Τ’ όνομα μου… τ’ όνομα σου

Τα παιδιά σε κύκλο..πετώντας το μπαλάκι λένε

το δικό τους όνομα και το όνομα ενός άλλου

παιδιού στον κύκλο..με ρυθμό.. (βλ.video)


Κάνω σαν…ανεμόμυλος

Τα παιδιά κινούν μέλη του σώματος τους σαν

ανεμόμυλος (βλ.video)


Ήχοι στο ταξίδι του Οδυσσέα..

Ξέρετε πόσους ήχους μπορούμε να κάνουμε,

χωρίς όμως να χρησιμοποιούμε λέξεις;

Ακούστε …και θα εντυπωσιαστείτε..


Φυσάει αέρας..

Ο Οδυσσέας συνεχίζει το ταξίδι του..

φανταζόμαστε ότι φυσάει αέρας..

Φυσούμε όλοι μαζί σιγά-σιγά στην αρχή και καθώς

δυναμώνει, φυσούμε δυνατά..με ήχο..


Ο Οδυσσέας φθάνει στον Ανεμόμυλο...

Ξαφνικά βλέπει μπροστά του ένα μεγάλο ανεμόμυλο

(σταματούν τα παιδιά να περπατούν,

παίρνοντας ξαφνιασμένο ύφος)

και ακολουθεί η αφήγηση της ιστορίας

(κάθονται στον κύκλο)



Αφήγηση της ιστορίας (Main event)

Εκδραμάτιση της ιστορίας τα παιδιά διαλέγουν τους ρόλους τους και προετοιμάζονται για να τους παρουσιάσουν

Ο Οδυσσέας έχοντας χορτάσει την πείνα του, συνεχίζει το ταξίδι του…

«ήταν ωραίο το δείπνο» σκέφτεται, «μια απλή σούπα έφερε κοντά όλους τους χωρικούς, φίλους και εχθρούς,

συγγενείς και γείτονες. Είναι πολύ ωραίο να προσφέρεις τελικά..


Στο δρόμο που περπατούσε, λίγο έξω από το επόμενο χωριό, συναντά ένα

μεγάλο ανεμόμυλοκαι αποφασίζει να ρωτήσει το μυλωνά

μήπως θέλει βοηθό…«Μήπως χρειάζεστε κάποιον βοηθό;

Θα μου άρεσε πολύ να δουλέψω σε έναν μύλο.»


Ο μυλωνάς του είπε: μπορώ να σου δώσω δουλειά για λίγο

διάστημα… μιας και είναι εποχή που όλοι οι

χωρικοί φέρνουν το σιτάρι τους και το καλαμπόκι τους για να το αλέσουν

και θα χρειαστώ λίγη βοήθεια…


Στον Μύλο όλοι οι χωρικοί έφερναν για άλεσμα την παραγωγή τους.

Ο Οδυσσέας γνώρισε πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους και

χαρακτήρες. Άλλος ήταν γκρινιάρης και θλιμμένος,

άλλος ανυπόμονος και βιαστικός, άλλος χαρούμενος και χαμογελαστός,

άλλος λιγομίλητος και σκεπτικός… θεατροπαίζοντας εξ αποστάσεως

Μπασματζίδου Μαρία 18

Όλοι είχαν να πουν και από μία ιστορία. Ο Οδυσσέας λοιπόν, άκουσε πολλές ιστορίες και είδε κάποιους να μαλώνουν για τη σειρά που θα αλεστεί η παραγωγή τους, κάποιους

να συζητούν ευγενικά και να παραχωρούν τη σειρά τους…

κάποιους να κοκκινίζουν από το θυμό τους και την βιασύνη τους…

και κάποιους άλλους να αγκαλιάζονται γελώντας και τραγουδώντας


Ο Οδυσσέας χαιρετά τον μυλωνά…

Με αυτά και με εκείνα, η πολλή δουλειά πέρασε και ο μυλωνάς δε χρειαζόταν

πια βοηθό…Έτσι, ο Οδυσσέας γεμάτος εμπειρίες

και καινούριες ιστορίες, πήρε το σακίδιό του..

αποχαιρέτησε το μυλωνά …και συνέχισε το ταξίδι του…


• Χωρίζονται τα παιδιά σε ομάδες (ανάλογα με τον αριθμό των μαθητών, σε 3 ή 4 ή 5 ομάδες)

• Συζητούν και επιλέγουν ποιος ρόλος τους έκανε εντύπωση και επιθυμούν να τον αναπαραστήσουν


Άλλος τρόπος επιλογής ρόλων

Ο/η εκπαιδευτικός έχει ετοιμάσει σε κομμάτια χαρτόνια διαφορετικούς ρόλους (6 ή και πιο πολλούς ρόλους). Τα παιδιά διαλέγουν ένα χαρτόνι-ρόλο είτε ατομικά, είτε ομαδικά, π.χ.


χωρικός1

μυλωνάςΟδυσσέας

χωρικός2

χωρικός3 Γυναίκα στο μύλο


Αναπαράσταση σκηνών

Γεφύρωμα από το ρόλο στον εαυτό (Bridge out)

Επαναφορά στην πραγματικότητα

Αναπαράσταση σκηνών


Έχοντας τα μηνύματα της ιστορίας στη σκέψη

τους τα παιδιά, θα προσπαθήσουν να

ταξιδέψουν με τη φαντασία τους και να

«ενδυθούν» όποιο ρόλο επιθυμούν.

Οι ρόλοι εναλλάσσονται

Στην αρχή τα παιδιά ζωντανεύουν τις σκηνές της ιστορίας μας χωρίς λόγια, παίζουν μόνο με την έκφραση, την κίνηση και τη φαντασία τους…Αργότερα προσθέτουν τους ήχους και μετά τις λέξεις, βάζουν δηλαδή το «διάλογο» στις αναπαραστάσεις-ιστορίες


Παγωμένη εικόνα

Μόλις ετοιμαστούν τα παιδιά (αφού δώσουμε τον κατάλληλο χρόνο), δίνεται ο ρυθμός, περπατούν χαλαρά στο χώρο..και stop! Αναπαριστούν την αγαπημένη τους σκηνή με :

Παγωμένη εικόνα (σαν αγάλματα) π.χ . Δύο χωρικοί που μαλώνουν στο μύλο, άλλοι που αγκαλιάζονται και χορεύουν, ο μυλωνάς που αλέθει..μια γυναίκα να μιλά έντονα με μια άλλη, κ.ά.


Βουβή σκηνή: (με κίνηση αλλά χωρίς ήχο)μη λεκτική επικοινωνία, αναπαράσταση χωρίς λόγια, έκφραση της σκηνής με κινήσεις και χειρονομίες, κάτι σαν παντομίμα, π.χ.κάποιοι χωρικοί να χορεύουν(με κίνηση), κάποιοι να δείχνουν θυμωμένοι, κάποιοι λυπημένοι..ό,τι φανταστούν τα παιδιά μπορούν να το αναπαραστήσουν..


Γλυπτό-Γλύπτης

Χωρίζονται σε ομάδες δύο ατόμωνΔιαλέγουν μια εικόνα της ιστορίας που τους εντυπωσίασε και την αναπαριστούν: ο ένας

γίνεται γλύπτης και δίνει όποια μορφή θέλει στο γλυπτό του και στη συνέχεια ο πρώτος γίνεται

γλυπτό και ο δεύτερος γίνεται γλύπτης (video Γλύπτης-γλυπτό 3ης εβδομάδας)


Ξεπάγωμα με μαγικό ραβδί

Ο/η εκπαιδευτικός κινείται ανάμεσα τους, ακουμπάει στον ώμο ένα παιδί κάθε ομάδας, με ένα ‘μαγικό’ ραβδί και τα παιδιά παρουσιάζουν–εξηγούν στην τάξη τη σκηνή που σκηνοθέτησαν


Η καρέκλα της αλήθειας

Ο/η εκπαιδευτικός ονοματίζει μια άδεια καρέκλα «καρέκλα της αλήθειας» (ή μαγική, ή καυτή)

Σε αυτήν μπορεί να καθίσει όποιο παιδί θέλει και να διαλέξει όποιο ρόλο θέλει, οπότε γίνεται

ο ρόλος-ήρωας της ιστορίας.Όλα τα υπόλοιπα παιδιά μπορούν να του απευθύνουν το

λόγο (ένα κάθε φορά) και να ρωτήσουν ό,τι θέλουν για τις σκέψεις, τα συναισθήματα του ρόλου-ήρωα, ή για τη

ζωή του


Σκέψεις και συναισθήματα των ηρώων

ο/η εκπαιδευτικός κάνει ερωτήσεις για τις σκέψεις και τα συναισθήματα των ηρώων:

Τι σκέφτεσαι τώρα; (ως Οδυσσέας ή ως μυλωνάς ή ως χωρικός, ανάλογα ποιον αναπαριστά)

Πώς νιώθεις (ως ρόλος);Γιατί συμβαίνει αυτό;Ποιος ευθύνεται για αυτή την κατάσταση;


Από το ρόλο στην πραγματικότητα

Ζητούμε από τα παιδιά να κάνουν 1 βήμα δεξιά και να βγουν τώρα από το ρόλο τους (να γίνουν η Ελένη, ο Νίκος, η Μαρία, κ.τ.λ.)

Μπορούν να πούνε ή να γράψουν ένα μήνυμα στο ρόλο τους

Μια συμβουλή (πώς να αντιμετωπίσει μια κατάσταση, τι να κάνει, πώς να αντιδράσει)

Θα μπορούσαν επίσης να πουν τι θα ήθελαν να του χαρίσουν


Επαναφορά στην πραγματικότητα (grounding)

Στο τέλος της κυρίως δράσης δίνεται μια εντολή να βρουν στο χώρο και να πιάσουν

μια επιφάνεια (ξύλο, μέταλλο ή κάτι κόκκινο, κάτι μπλέ, κ.ά), με στόχο την επαναφορά στην

πραγματικότητα


Εναλλακτική δράση για επαναφορά στην πραγματικότητα (grounding)

Για να κλείσει με ενθουσιασμό η δράση τα παιδιά μπαίνουν σε κύκλο,

τρίβουν τα χέρια και φωνάζουν δυνατά «χαα!», κάνοντας συγχρόνως την κίνηση σα να κόβουν

με μαχαίρι τον αέρα (video: τρίψιμο χεριών)


Η συζήτηση παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάδυση των πεποιθήσεων και συμπεριφορών

των παιδιών, καθώς και στην εκμάθηση-εξοικείωση τους σε νέες

συμπεριφορές για την καλλιέργεια των συναισθηματικών τους δεξιοτήτων.


Τα παιδιά κάθονται στον κύκλο μετά το παιχνίδι της επαναφοράς στην πραγματικότητα. Έχοντας ως πυξίδα στο νου μας το στόχο των δράσεων:

τη διαχείριση των συναισθημάτων, την κατανόηση διαφορετικών καταστάσεων Σεβασμός του εαυτού και των άλλων,

κάνουμε διερευνητικές ερωτήσεις ανοιχτού τύπου για τα επεισόδια που μπορεί να προέκυψαν κατά την αναμονή των χωρικών στον Μύλο.


Τα παιδιά δίνουν μορφή και χαρακτηριστικά στο μυλωνά και στους χωρικούς.Ενδεικτικές ερωτήσεις: Πώς φαντάζεστε τον μυλωνά;(όνομα, εξωτερικά και εσωτερικά χαρακτηριστικά)Τους χωρικούς;Τις γυναίκες που περίμεναν στο μύλο (το ντύσιμο τους, η έκφραση τους, γιατί ήρθαν αυτές στον Μύλο;)


• Γιατί άραγε κάποιοι φώναζαν;• Κάποιος εκφραζόταν με γκρίνια …• κάποιος ήταν στενοχωρημένος…• κάποιος ανυπόμονος και βιαστικός…• Άλλοι ήταν υπομονετικοί;

(διαφορετικοί χαρακτήρες και τρόποι αντίδρασης) άλλο συναίσθημα και άλλο συμπεριφορά…


• Τι επεισόδια μπορεί να δημιουργήθηκαν στον Μύλο, εκεί που μαζεύτηκαν τόσοι χωρικοί

• Είχαν δίκιο που για τα θέματα που προκάλεσαν;• Με το δίκιο τους φώναζαν και θύμωναν αν τους

έπαιρναν τη σειρά; (προσπαθούμε να εξηγήσουμε ότι μπορεί δικαίως να ένιωθαν έτσι-θυμό ή εκνευρισμό-όμως θα έπρεπε να μπορούν να ρυθμίσουν τη συμπεριφορά τους και τις αντιδράσεις τους έτσι ώστε να τελικά να είναι αποτελεσματικοί)


• Τι λέτε να έκανε ο Οδυσσέας προκειμένου να ηρεμήσει η ένταση και η φασαρία που δημιουργούνταν στον Μύλο;

• Ζητούμε από τα παιδιά να αναφέρουν τι θα έκαναν στη θέση του και πώς θα ένιωθαν. (Όλες οι προτάσεις μπορούν καταγράφονται στον πίνακα), χωρίς να ασκείται κριτική στις απαντήσεις που δίνονται, καθώς στην παρούσα φάση δεν υπάρχει «σωστό» και «λάθος».

• Ζητούμε από τα παιδιά να παρατηρήσουν λίγο τις καταγραφές που έγιναν στον πίνακα και ακολουθεί συζήτηση…


Πώς αντιδρούμε;

• Βλέποντας τις καταγραφές στον πίνακα τι παρατηρούμε; (Για την ίδια κατάσταση αναφέρθηκαν διαφορετικές προτάσεις αντίδρασης)

• Πώς αντιδρούμε συνήθως σε καταστάσεις που μας δυσκολεύουν; (με φόβο, δεν κάνουμε τίποτα, ζητούμε βοήθεια, κλαίμε κλπ)

• Αντιμετωπίζουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο την ίδια κατάσταση; (Ο καθένας μπορεί να αντιδράσει διαφορετικά)


Μέσα από τη συζήτηση προσπαθούμε να αναδείξουμε τους διαφορετικούς τρόπους έκφρασης και διαχείρισης του θυμού, της στενοχώριας, της βιασύνης, της χαράς, του ενθουσιασμούΕπισημαίνουμε ότι υπάρχουν κάποιοι τρόποι διαχείρισης των συναισθημάτων μας, που μας βοηθούν όχι μόνο εμάς να νιώσουμε καλύτερα αλλά βελτιώνουν και τις σχέσεις μας με τους άλλους.


(για χαρακτήρες, συναισθήματα)• Πώς συμπεριφερόμαστε π.χ. όταν χαιρόμαστε, όταν

θυμώνουμε; Ποιοι τρόποι αντίδρασης είναι καλές ιδέες;

• Σημαντική διευκρίνηση: άλλο σκέψη, άλλο συναίσθημα, άλλο αντίδραση-τρόπος έκφρασης-συμπεριφορά (στο σημείο αυτό εστιάζουμε την προσοχή των παιδιών: πώς διαχειριζόμαστε το συναίσθημα που προκαλείται αυθόρμητα)


Διαχείριση των συναισθημάτων

Όλες οι σκέψεις και τα συναισθήματα είναι αποδεκτά Μπορεί κάποιος να νιώθει ένα δυσάρεστο

συναίσθημα και αυτό είναι αποδεκτό, ωστόσο πολλές φορές ο τρόπος που το εκφράζει

δεν είναι αποδεκτός..


Διαχείριση αρνητικών συναισθημάτων

το ζητούμενο όμως είναι να βρίσκουμε τον κατάλληλο τρόπο, να μπορούμε να ελέγχουμε-διαχειριζόμαστε το θυμό την οργή μας, τις μεταπτώσεις της διάθεσης μας, έτσι ώστε να βρίσκουμε χαρά και νόημα σε μικρά καθημερινά πράγματα-λεπτομέρειες δημιουργώντας εσωτερικά κίνητρα ώστε να γινόμαστε αποτελεσματικοί και δημιουργικοί...


Αξιολόγηση-Ανατροφοδότηση

• Στη συνέχεια τα παιδιά λένε αν τους άρεσε η δραστηριότητα. Στο σημείο αυτό καταγράφονται από τους/τις εκπαιδευτικούς σε ένα φύλλο, οι απαντήσεις των παιδιών στις παρακάτω ερωτήσεις:

• Τι καινούριο μάθατε; (έως 5 λέξεις)• Ποια είναι τα συναισθήματα που βιώσατε;

(έως 5 λέξεις)


Το θερμόμετρο της διάθεσης


• Στο τέλος της δράσης με την ερώτηση για το πώς νιώθουν, βλέπουν αν ανέβηκε η θερμοκρασία της διάθεσης

• Μπορούν να δούνε τη διαφορά στο θερμόμετρο της διάθεσης που ζωγραφίσανε σε χαρτί του μέτρου ή στον πίνακα στην αρχή της δράσης

• Υλικά ζωγραφικής όπως χαρτιά, μολύβια, μαρκαδόροι ή κηρομπογιές μπορούν να βρίσκονται σε μια γωνιά της τάξης, για να γράψουν ή να ζωγραφίσουν τα παιδιά τις εντυπώσεις τους ή για το πώς ένιωσαν από τη δράση

• Σε μια γωνιά της τάξης μπορούν να υπάρχουν παλιά ρούχα, καπέλα, ζώνες που θα έχουν φέρει τα παιδιά από το σπίτι και μπορούν να τα χρησιμοποιούν για τις δραματοποιήσεις των ρόλων τους


Η τάξη χωρίζεται σε ομάδες. Κάθε ομάδα συζητά και καταγράφει (με τη συμμετοχή όλων των παιδιών) τις συμπεριφορές εκείνες που κάνουν καλύτερες τις σχέσεις μας με τους συμμαθητές, τους φίλους, τους δασκάλους και τους γονείς. Οι προτάσεις των ομάδων ανακοινώνονται στην τάξη και επιλέγονται με ψηφοφορία εκείνες που θα συμπεριληφθούν στην «Εφημερίδα της Επιτυχίας». Οι μαθητές μπορούν να γίνουν δημοσιογράφοι και να γράψουν ό,τι άλλο θέλουν στην εφημερίδα τους σχετικά με το θέμα αυτό (ιστορίες, συνεντεύξεις, σκίτσα κλπ).


• Υπήρχαν ομοιότητες στις συμπεριφορές που κατέγραψαν οι ομάδες;

• Ποιες συμπεριφορές είναι πιο σημαντικές για την αρμονική συμβίωση μιας ομάδας ανθρώπων;

• Πόσο εύκολη ή αποτελεσματική ήταν η συνεργασία των μαθητών στις ομάδες;

• Τηρήθηκαν όσα είχαν συμφωνηθεί στο αρχικό Συμβόλαιο-συμφωνητικό της ομάδας; (να είναι ευγενικοί, να ακούν τους άλλους, να περιμένουν τη σειρά τους, να διαπραγματεύονται, να λένε τη γνώμη τους, να επιλύουν με θετικό τρόπο τις διαφορές τους)


• Θέατρο με παιδιά, Φώτα παρακαλώ, Μπασκλαβάνη Ο., Παπαθανασίου Α., Λιτσαρδάκη Α.,εκδ.Κέδρος, 1985

• 205 Βιωματικές Ασκήσεις, Ζ.Αρχοντάκη-Δ.Φιλίππου, εκδ.Καστανιώτη, Αθήνα 2003• Θεατροπαιδαγωγός-ηθοποιός-σκηνοθέτης: Γρηγοριάδου Βίκυ• Θεατρπαιδαγωγός-ψυχολόγος Μπουκουβάλα Έλενα• Νέο Σχολείο, Σχολική και Κοινωνική Ζωή, Οδηγός Εκπαιδευτικού, Π.Ε• Μέθοδος Performance (Lois Holzman)• ‘Ταξιδεύοντας και δημιουργώντας’, Β.Κωνσταντινίδου, Σ.Ματθαίου, Π.Χαβιάρης, Ελληνικά Γράμματα,

Αθήνα 1997• Το σχολείο εργαστήρι τέχνης και δημιουργίας,

καλλιτεχνικής παιδαγωγικής ομάδας ‘’Ελάτε να παίξουμε’’• «Θέατρο εντάξει», Ελευθερία Βελογιάννη, εκδ.Γρηγόρη


Θεατροπαιδαγωγική Δράση: Ο Οδυσσέας στον Ανεμόμυλο

Education