marten paJi

rogorgavxdi

3

an tu ans yo vel Tvis eC ve ne bo da, rom ZaR lis sis­

wra fiT ber de bo da. Svi di wlis bav Svi or moc dacx ra

wlis gac ve Ti li ma ma ka ci viT grZnob da Tavs, Ter Tme­

ti sas – sa moc daC vid me ti wlis mo xu cis msgav sad yve la

ilu zia da em sxvra. oc da xu Ti wli sam ki, mSvi di cxov re­

bis mo po ve bis ime diT, idi o tad Ca mo ya li be ba ga dawy­

vi ta. ara er Txel dar wmu ne bu la, rom `in te leq ti~

mSve niv rad mo fiq re bul da Se la ma ze bul si su le le­

ebs niS navs, Wkua zed me ti bar gia da xSi rad sib riy viT

uf ro met xe irs na xav, vid re Tav ga mo de bu li in te leq­

tu a lo biT. Wkua ga u be du rebs, mar to su lad, araf ris­

mqo ned gaq cevs, ma Sin ro ca Wkvi a nad Ta vis moC ve ne ba

sa ga ze To uk vda ve bas gTa va zobs da imaT aR frTo va ne­

ba sac gpir de ba, vi sac wa kiTx u lis sje ra.

Ca i dan ma gu lis wam Re bi stve na mor To. an tu an ma

adu Re bu li wya li wi Te li var de biT mo xa tul lurj

fin jan Si Ca as xa. Ca is foT le bi wyal Si ga i Sa la, fe ri

da aro ma ti ga mos ca, or Tqli ki ha ers Se e ri a. an tu a ni

are ul­da re u li oTa xis er Ta derT fan ja ras Tan mdgar

ma gi das mi uj da.

mTe li Ra mis ganmavlobaSi wer da. sas ko lo rve ul­

Si ra Ra cebs jRab ni da da, bo los da bo los, mo a xer xa

4

Ta vi si saT qme lis Ca mo ya li be ba. ma nam de xom ram de­

ni me kvi ra su li amox da ga mo sav li sa da Tav da saZ vre­

ni gze bis Zeb na Si. Tum ca, sa bo lo od, mxo lod mwa re

si mar Tlis aRi a re ba mo u wi a: Wkua iyo mi si ube du re bis

mi ze zi. iv li sis im Ra mes yve la ar gu men ti Ca i niS na, ris

ga moc az rov ne ba ze ua ri un da eT qva. Tu am mo mak vdi ne­

bel eq spe ri men tSi da Rup va ewe ra, mi si Ca na fiq ris mow­

med rve u li ma inc dar Ce bo da. Tum ca, es na we ri, upir­

ve les yov li sa, mi Re bu li ga dawy ve ti le bis sis wo re Si

Ta vis dar wmu ne bis sa Su a le ba iyo, rad gan ra ci o na lur,

lo gi kur da sa bu Te bas wa a gav da.

gul wi Te lam nis kar ti mi u ka ku na fan ja ras. an tu an ma

ga xe da da fan qris wve ris ka ku niT upa su xa. Cai mos va,

skam ze ga daw va, od nav ga si pul Tma Si xe li Se i cu ra da

ga i fiq ra: kuTx is ma Ra zia `Sam pi on Si~ Sam pu nis mo par­

vis dro a o. qur di ar eT qmo da, amis Tvis au ci le be li

si Ta ma me ak lda da Ta nac mxo lod imas ipa rav da, rac

sWir de bo da: kan fe tis pa ta ra ko lof Si Se um Cnev lad

gad moR vril co ta o den Sam puns, an su lac kbi lis pas­

tas, sa pons, sa pars qafs, yur Znis mar cvleb sa Tu bals.

ase, sa vaW ro cen tre bi sa da su per mar ke te bis yo vel­

dRi u ri mci re di da beg vriT ir Cen da Tavs. arc yve la

sa sur ve li wig nis sa yid lad hyof ni da fu li; ho da,

`fna kis~ sa vaW ro qsel Si imiT uZ vre bo da eleq tro­

nu lad da cul ga sas vle lebs, rom fur cel­fur cel

ipa rav da wig nebs, me re ki nel­ne la awy ob da Sin ga mar­

Tul ia tak qve Sa `stam ba Si~. ka non dar Rve vis wya lo biT

mo po ve bu li yo ve li fur ce li Ri re bu li xde bo da; wig­

ni dan amo xe u li, ga da ma lu li, sa gul da gu lod mi mag re­

bu li uk ve wmin da Taw min da iyo. an tu a nis bib li o Te ka

5

am gva rad aR dge nil oci o de fas da u de bel ga mo ce mas

iT vli da.

gam Te ni i sas uZi lo biT ga daR li li an tu a ni sa ku­

Ta ri prok la ma ci is das kvni Ti na wi lis Tvis mo em za da.

wa mi e ri yoy ma nis Sem deg kbi leb Si gar Wo bi li ka la mi

ga mo i Ro, rve ul Si Ta vi Car go da we ra da iwy o:

`i se ara fe ri miS lis ner vebs, ro gorc is to ri e bi,

ro mel Ta da sas rul sac gmi ri sawy is mdgo ma re o bas

ub run de ba, Ta nac mo ge bu li rCe ba. xSi rad ris kavs, uam­

rav fa Te raks ga mo iv lis, mag ram ma inc wel Si imar Te ba.

ar min da am gva ri Ta ma Si: Ta vi mo vi ka tu no, TiT qos da ar

vi co de, ro gor mTav rde ba yve la fe ri. mje ra, si su le­

leT Si Ce mi mog za u ro ba go ni e re bis him nad iq ce va. es

iq ne ba Ce mi pa ta ra, pi ra di `o di se a~, bev ri gan sac de li­

sa da sa xi fa To Tav ga da sav lis me re mec mi vaR wev Cems

iTa kas. uk ve vgrZnob uzo sa da va zis foT leb Si gax ve­

u li tol mis suns. da sawy is Si ve xom vi ciT: gmi ri yve la

gan sac dels un da da uZ vres da ga dar Ces. xe lov nu rad

age bu li si u Je ti, ro me lic TiT qos da bu neb ri vad ga mo­

i yu re ba, er Tgva ri gak ve Ti li xde ba: `ar Rirs fiq riT

Ta vis at ki ve ba, un da dat kbe cxov re biT~. ra sac un da

vam bob deT, rac un da ga va ke ToT, yo vel Tvis ar se bobs

mo ra li, ro me lic Cve ni pi rov ne bis xar jze ik ve be ba da

suq de ba.

`19 iv li si, oTx Sa ba Ti, ro gorc iq na mzem gag vix se­

na. es am ba vi rom das rul de ba, min da, Full Me tal Jac ket­is

per so na Ji viT, mec Sev Zlo Tqma: de da na ti reb qve ya na Si

vcxov rob, mag ram cocx a li var da araf ris me Si ni a~.

an tu an ma ka la mi da do da rve u li da xu ra. Cai mos va;

ga ci ve bu li yo. ad ga da ia tak ze dad gmul pa ta ra gaz­

6

qu ra ze wya li ga acx e la. gul wi Te lam isev mi u ka ku na

mi na ze. an tu an ma fan ja ra ga a Ro da ra fa ze er Ti mu Wa

mze sum zi ra da u ya ra.

an tu a nis oja xis er Ti Sto bir mi dan iyo. ma mis mSob­

le bi saf ran geT Si oc da a Ti an wleb Si Ca mo vid nen sa xe­

lo va ni wi nap ris – Sa nis – kva lis ga sag rZe leb lad,

ro mel mac rva sa u ku nis win ev ro pa aR mo a Ci na. Sa ni

fa Te ra ke bis ma Zi e be li bo ta ni ko si iyo, ain te re seb da

sxva das xva xe lo ba da wam le bis dam za de ba. sa dac fexs

da ad gam da, im ad gi lis ru ka sac ad gen da. yo ve li mog­

za u ro bis Sem deg kvlav mSob li ur qa laq pa gans ub run­

de bo da da Ta vi si aR mo Ce ne bis Se sa xeb mo uTx rob da

oja xis wev reb sa da nas wavl xalxs. anav raT ham, bir mis

pir vel ma mmar Tvel ma, Se ityo kvle vi Ta da Tav ga da­

sav le biT ga ta ce bu li qve Sev rdo mis Se sa xeb da ma te­

ri a lu ri da fi nan su ri dax ma re ba Ses Ta va za ukidegano

uc no bi sam ya ros Se sas wav lad. Tve e bis gan mav lo ba Si,

San ma da mis ma am xa na geb ma zRva da xme le Ti ga da i a res,

ma nam ixe ti a les, sa nam axal sam ya ros, ev ro pas ar mi ad­

gnen. xmel Ta Sua zRva ga dak ve Tes, saf ran ge Tis sam xreT

sa na pi ro ze ga das xdnen da iqe dan pa ri zam dec mi aR wi es.

ad gi lob ri vi mo sax le o ba Su Sis brWyvi a la sam ka u le­

bi Ta da uxa ris xo ab re Su mis tan sac mliT mo xib les da

sa vaW ro ga ri ge be bic da des ev ro pis TeT rka ni a ni to me­

bis be la deb Tan. sam Sob lo Si dab ru ne bul Sans di di

zar­ze i miT dax vdnen: sa kad ri sad da u fa ses ama gi da

cxov re bac di de ba sa da pa tiv Si da as ru le bi nes. XX sa u­

ku nis mRel va re be bi sa da si sas ti kis mi u xe da vad, an tu­

a nis be bi am da pa pam ga dawy vi tes wi nap ris kvals gah yo­

7

lod nen im ime diT, rom ma Tac ise ve ga u mar Tleb daT.

30­i a ni wle bis da sawy is Si isi ni bre tan Si da sax ldnen;

1941 wels ki saf ran ge Tis wi na aR mde go bis sa xel gan­

Tqmu li bir mu li qve da na yo fic ki Seq mnes. nel­ne la

mi eC viv nen iqa u ro bas, bre ta nu li is wav les, xa man wke bis

Wa mas ki Zne lad Se eC viv nen.

an tu a nis de da, ga re mos dac vis sa mi nis tros in speq­

to ri, bre ta ne li iyo, ma ma mi si – bir me li. is ku li na­

ri iT iyo ga ta ce bu li da tra le riT ga di o da xol me

zRva Si sa Tev za od. Tvra me ti wlis an tu an ma mzrun ve li

da Svi lis be diT da dar di a ne bu li mSob le bi da to va da

pa rizs ga em gzav ra, iq neb iq ma inc vi po vo Ce mi gza o. bav­

Svo ba Si bagz ba ni un do da gam xda ri yo, mog vi a ne biT ki,

co ta rom wa mo i zar da – vas ko da ga ma. Tum ca pro fo ri­

en ta ci is kon sul tan tma sa mi nis tros ofi ci a lur nus­

xa Si war mod ge nil pro fe si ebs So ris Ses Ta va za ar Ce va­

nis ga ke Te ba. mi si sa u ni ver si te to gza mi si ve ga ta ce­

be bis la bi rin TSi ikar ge bo da da yo vel Tvis axal­a xal

aR mo Ce nebs sTa va zob da. ve ra so des xvde bo da an tu a ni

sag ne bis TviT ne bu rad ga mij vnis azrs: es wre bo da leq­

ci ebs ne bis mi er dis cip li na Si, ro me lic ain te re seb da,

zog sa gans ki pro fe sor Ta sib riy vis ga mo iwu neb da.

ase, TiT qos da Sem Txve viT, ag ro veb da sa Su a le do dip­

lo mebs sxva das xva saga n Si mi Re bu li Se fa se be bi sa da

CaT vle bis wya lo biT.

an tu ans bev ri me go ba ri ar hyo li a, rad gan zed me ti

to le ran to bi Ta da Ta na zi a ro biT ga mow ve u li aso­

ci a lu ro ba stan jav da. ge mov ne bi sa da mis wra fe be bis

siW re le gzas uRo bav da ra i mes uar yo fi sa da zizR is

sa fuZ vel ze war moq mni li jgu fe bis ken. brbos er Tsu­

8

lov ne bi sad mi zizR na re vi un dob lo ba sCve o da, xo lo

cno bis moy va re o ba, ro me lic ar scnob da sazR vreb sa

da kla nebs, ucx os xdi da sa ku Tar qve ya na Si. sam ya ro Si,

ro mel Sic sa zo ga do eb ri vi az ri Se mo i far gle ba `di ax~,

`a ra~ da `mi Wirs pa su xis ga ce ma~ ar Ce va nis pro cen tu­

li maC ve neb le biT, an tu ans arc erT gra fa Si ar sur da

sa ku Ta ri az ris da fiq si re ba. `mom xre~ an `wi na aR mde­

gi~ mis Tvis rTu li prob le me bis mi u Re bel ga mar ti­

ve bas niS nav da. amas gar da, an tu a ni mor cxvic iyo da

am Tvi se bas ise ebR a u We bo da, ro gorc bav Svo bis dro­

in de li aR frTo va ne bis nar Cens. yo vel Tvis mi aC nda,

rom ada mi a nis bu ne ba im de nad usazR vro da mdi da ri a,

rom sa ku Tar Tav Si dar wmu ne bu lo ba mxo lod sxva Ta

wi na Se ga nu zo me li Tav xe do baa da me ti ara fe ri, rad­

gan Ti To e ul ada mi an Si Se uc no be lis mTe li usas ru­

lo ba ima le ba. ra Rac mo men tSi la mis da kar ga ki dec

es mor cxvo ba da ki na Ram imaT ricx vSi aR moC nda, vi sac

sZul xar, Tu mis fex qveS ga ge ba ar Se giZ li a. di di mon­

do me bis Se de gad ma inc SeZ lo am Tvi se bis Se nar Cu ne ba,

ro gorc mis pi rov ne ba Si Se mor Ce ni li oa zi si sa. Rrma

ia re bis sim rav le mac ver ga a bo ro ta, ve ra fe ri da u­

Sa va mis usazR vro mgrZno be lo bas, ro me lic fe niq sis

ab re Su mi viT msu bu qi bum bu lis msgav sad yo ve li Se lax­

vis me re xe lax la iba de bo da. da bo los, Tu ki Seg ne­

bu lad sje ro da sa ku Ta ri Ta vis, cdi lob da am Tav da­

je re bu lo bis mo Tok vas, ra Ta ad vi lad ar er wmu na is,

ra sac fiq rob da. kar gad ico da, ro gor uy vars xol me

go ne bas daT vu ri sam sa xu ris ga we va da sity ve biT Cve ni

ga su le le ba.

sa nam ga dawy vet da sa ku Ta ri ar se bo bis ra me na i rad

9

Sec vlas, anu sa nam idi o tad gax do mis ga dawy ve ti le bas

mi i Reb da, an tu an ma sxva xer xe bic sca da cxov re bi se u li

sir Tu le e bis da saZ le vad.

ai, mi si pir ve li mcde lo ba, rac ar cTu ise sa xar bi­

e lo mog veC ve ne ba, mag ram mTa va ri a, rom gul wrfe li

ime diT iyo sav se.

an tu ans aras dros da u ka re bia pi ri al ko ho lis Tvis.

ma Si nac ki, ro de sac msu bu qad da Sav de bo da an ra mes

ga iW ri da, uars am bob da sa moc da aT gra du si a ni spir tiT

de zin feq ci a ze da be ta dins an mer ku roq roms ar Cev da.

sax lSi arc Rvi no hqon da, arc ra i me ape ri ti vi. mog­

vi a ne biT Se zizR da yve la, vinc xe lov nu rad Se fe ri li

da ga mox di li siTx iT iv seb da war mo sax vis nak lo va ne­

bas an da dep re si is daZ le vas cdi lob da.

ra ki xe dav da, ram de nad bun do va ni da re a lo bas

mowy ve ti lia mTvra li ka cis go ne ba, ram de nad TviT­

kma yo fi li da Tav da je re bu lia mTvra li ada mi a ni, TiT­

qos da uze na es WeS ma ri te bebs Ra Ra deb des, an tu an ma

ga dawy vi ta am ime de bi Ta da per speq ti ve biT aR sav se

fi lo so fi as mit mas ne bo da. sim Tvra le yo vel gva ri

go neb ri vi ref leq si is Ca sax Sob sa u ke Te so sa Su a le­

bad mi iC ni a. mTvrals xom fiq ri aRar das Wir de bo da;

da verc SeZ leb da: mxo lod mWev rmety vel ora tors,

li ri ku li ab daub dis os tats Tu da em gva ne bo da. m Tvra­

ls Wkua ar mo e kiTx e ba; ne ba ze xar miS ve bu li da Se saZ­

loa ka tas tro fa Si mox vde, an da zvi ge ne bis msxver­

pli gax de da es su lac ar ga dar deb des. umi ze zod

ici ni, uaz ro bebs ro Sav, yve la giy vars. cek vav ki dec,

Zal da u ta neb lad bzri a leb! ra Tqma un da, an tu a ni

10

ar iviwy eb da al ko ho lis bnel mxa re sac: na ba xu se vi,

gu lis re va, RviZ lis ci ro zis per speq ti va da ki dev,

da mo ki de bu le ba.

al ko ho li kad qce vis di di ime di hqon da. ad vi li saq­

me xom ara a. al ko ho li mTel go ne bas ika vebs da la mis

mi uR we vel mi zans gi sa xavs: gan kur ne bas. ano ni mur

al ko ho lik Ta Sek re beb ze iv li da, moy ve bo da ro gor

mi vi da am mdgo ma re o bam de, mo us men dnen, ga u geb dnen da

mxur va le ta SiT, gul wrfe lad da u fa seb dnen si ma ma­

ce sa da sas me lis Tvis Ta vis da ne be bis sur vils. an tu­

a ni al ko ho li ki gax de ba, ese igi er T­er Ti maT ga ni,

vi si avad myo fo bac sa yo vel Ta od aRi a re bu li iq ne ba.

al ko ho li ke bi eb ra le baT, zru na ven maT ze. maT aqvT

sa me di ci no Tu ada mi a nu ri mxar da We ra, ma Sin ro ca ara­

vis adar debs, ara vis eb ra le ba Wkvi a ni ada mi a ni: `i gi

ak vir de ba ada mi a nis bu ne bis yve la kun Wuls da es did

tki vils aye nebs, aman Se saZ loa Za li an ga a u be du ros~,

`Za li an Wkvi a ni Zmis Svi li myavs, mag ram mje ra, Tavs

da iZ vrens aqe dan~, `er Ti pi ro ba Se me Sin da, Senc Wkvi a­

ni ar gam xda ri ya vi~ – ai Ta nag rZno biT aR sav se ke Til­

gan wyo ba, rac ma sac au ci leb lad er ge bo da, sam ya ro

sa mar Tli a nad rom yo fi li yo mowy o bi li. mag ram ara –

Wkua or ma gi ube du re ba a: tki vils ga ye nebs da ara vin

mi iC nevs avad myo fo bad.

ga lo Te ba an tu a nis Tvis so ci a lu ri mdgo ma re o bis

amaR le bas niS nav da. mi si avad myo fo bis mi ze zi yve las­

Tvis ga sa ge bi iq ne bo da da Se sa ba mis mkur na lo ba sac

Ca u ta reb dnen; ai, Wku is gan gan kur ne ba ki Se uZ le be li a.

fiqrs sam ya ros gan izo la ci is ken mih yav xar, rac dam­

kvir ve bel sa da dak vir ve bis sa gans So ris ar se bu li

11

dis tan ci is Se de gi a, al ko ho li ko ba ki sa ku Ta ri ad gi­

lis pov nis sa Su a le ba gax de bo da; sa zo ga do e ba Si in teg­

ri re ba, Tu es Ta vis Ta vad ar xde ba, mxo lod al ko ho­

li kis sur vi li Se iZ le ba iyos. al ko ho li si Ta ma mes

gma tebs am qvey ni uri Ta ma Se bis wi na Se da Ta vi suf lad

eS ve bi maT mo rev Si.

an tu ans ami sa ara fe ri ga e ge bo da. ar ico da, ro gor

wa mo ewyo axa li ka ri e ra. pir da pir Seb mo da, er Tba Sad

da ewyo ga dab mu li sma, Tu pi ri qiT, nel­ne la Caf lu­

li yo am su li er Wa ob Si?

Cve vam Ta vi si ga i ta na da an tu an ma mon tre is mu ni ci­

pa lur bib li o Te kas mi a Su ra, ro me lic or na bij ze iyo

mi si bi ni dan: un do da se ri o zu lad mo ki de bo da saq mes,

Se es wav la maT ro be la Sxa mis yve la sa i dum lo, ro mel­

sac mi si ga dar Ce na Se eZ lo. did xans iqe qe bo da Ta ro eb­

Si, Se ar Cia ram de ni me wig ni, ro mlebic bib li o Te ka ris

ke Ti li mze ris qveS sa in te re sod mo eC ve na. cu dad Cac­

mu li iyo da amiT na kiTxi ka cis STa beW di le bas to veb­

da. Ta nac bib li o Te ka ri mas uk ve kar gad ic nob da, bo lo

oTxi wlis gan mav lo ba Si an tu a ni `wlis mkiTx ve lad~

iT vle bo da. kul tu ru li eq shi bi ci o niz mis wi na aR mdeg

an tu a nis pro tes tis mi u xe da vad, bib li o Te kar ma ma inc

saq vey nod ga mo ak ra mi si sam kiTx ve lo bi le Tis as li

war we riT: `wlis mkiTx ve li~. sa sa ci lo a, ara?

`msof li os al ko ho lu ri sas me le bis en cik lo pe­

di a~, `al ko ho lu ri sas me le bis is to ri u li cno ba ri~,

`al ko ho lu ri sas me le bi da Rvi no e bi~, `sa xel gan Tqmu­

li al ko ho lu ri sas me le bi~, `al ko ho lis ana ba na~ – am

wig ne biT xel Si mi u ax lov da bib li o Te kars, ro mel mac

re gis tra ci is me re hkiTx a:

12

– ki dev?! ga su li wlis re kords mox sniT, gi lo cavT!

is to ri ul kvle vebs ata rebT al ko hol ze?

– ara, ro gor giTx raT... al ko ho li ki min da gav xde.

mag ram sa nam smas da viwy eb de, sa ga ni un da Se vis wav lo.

bib li o Te ka ri ram de ni me dRe im tvrev da Tavs, ixum­

ra Tu se ri o zu lad miTx ra o, me re ki mok vda: ger ma ne li

tu ris te bis jguf ma ga da Te la ei fe lis koS kis win.

sa mi dRe kiTx u lob da an tu a ni bib li o Te ki dan wa mo­

Re bul wig nebs, ra Ra ce ebs iniS nav da, iwer da, co ta

ga u go sa kiTxs, Ta vis nac no beb Si ise Ti lo Tis Zeb na

da iwy o, moZR vrad rom ga mo ad ge bo da. aq sa Wi ro iyo

Rvi ni sa da spir ti a ni sas me le bis pro fe so ri, li qi o ris

pla to ni, kal va do sis ain Sta i ni, ar yis ni u to ni, an da

vis kis os ta ti io da. Ta vis ax lob leb Si, Sors mcxov reb

oja xis wev reb Si, ko le geb sa da me zob leb Si, yvel gan

eZe ba da aR mo a Ci na ki dec fsi qo pa Te bi, ka To li ke e bi,

er Ti ba ro ni, er Tic kros vor de bis Sem dge ne li qa li,

er Ti pro fe si o na li ku a na, er Ti he ro in ze Sem jda ri

nar ko ma ni, aTas gva ri po li ti ku ri par ti is wev re bi da

ki dev bev ri sxva ga dax ris mqo ne ada mi a ni, mag ram arc

er Ti ar iyo lo Ti.

Tavisi bi ni dan xu Ti met ris mo So re biT, tro tu a ris

mo pir da pi re mxa res, er Ti bis tro iyo, sa xe lad `ga mo­

ri yu li ka pi ta ni~. ho da, an tu an mac mas mi a Su ra. Tan

wig ne bi wa i Ro da er Ti pa ta ra rve u li mo ma va li ga moc­

di le bi sa da yve la im si ax lis Ca sa niS nad, ri si aR mo Ce­

nis ime dic hqon da. ka ris Se Re bi sas zar ma da iw kri a la,

mag ram mis ken ara vin Se mob ru ne bu la. an tu an ma kli en­

tebs ga da xe da da mas wav leb lis pov nis ime diT yve la

13

yu radR e biT Se aT va li e ra. jer di lis cxris na xe va ri

iyo, mag ram uk ve svam dnen. mxo lod ma ma ka ce bi iy vnen,

ram de ni me – axal gaz rda, sxve bi ki or mocs ga da ci le­

bul ni; yve la maT gans em Cne o da es ga ur kve ve li, lo Tu­

ri asa ki. cxov re ba ze gul ga te xi lebs aRar hqon daT

jan sa Ri ga ta ce be bis sur vi li da una ri, ami to mac mci­

re ja ma girs bed ni e re bi sa da mSve ni e re bis Sem cvlel

da loc vil siTx e Si xar jav dnen.

ba ri sxve bis gan araf riT ga mo ir Ce o da: li To nis dax­

li, ja ris ka ce bi viT Cam wkri ve bu li boT le bi, ram de ni me

ma gi da da, rac mTa va ri a, Tam ba qos, ya vis, spir ti sa da

sa xe xi sa Su a le be bis sun Ta koq te i li, ro me lic yve las­

Tvis nac nob at mos fe ros qmni da.

dax lTan mjdom ma ma ma kac ma, gav ro Si viT qu di rom

exu ra, sxva das xva siTx iT sav se Ter Tme ti Wi qa Ca mo­

am wkri va. an tu an ma mas Si saq mis mcod ne Se ic no. od na­

vi yoy ma niT da awyo wig ne bi dax lze. ma ma kacs mis Tvis

yu radR e ba ar mi uq ce vi a, ise ga mo ca la pir ve li Wi qa.

en cik lo pe di a Si na na xi fo to e bi dan an tu an ma yve la

sas me li ic no da xma maR la Ca moT va la ki dec:

– por to, ji ni, wi Te li Rvi no, kal va do si, vis ki,

ko ni a ki, TeT ri lu di, `sis xli a ni me ri~, es, ra Tqma

un da, Sam pa nu ri iq ne ba. wi Te li Rvi no, ety o ba, bor do a,

Tqven ki pas ti si ga dah ka riT.

ke pi an ma ma ma kac ma eW vis Tva liT ga da xe da an tu ans,

Se u racx myo fe li ve ra fe ri da i na xa am Tma a bur Zgnil

axal gaz rda Si da ga u Ri ma.

– yo CaR, bi Wi, ni Wi e ri yo fil xar, – uTx ra da vis ki

er Ti a nad ga da kra.

– gmad lobT, ba to no.

14

– Sen ra, al ko ho lis fi zi og no mis ti xar? ras er Ci,

ori gi na lu ri xe lo ba a, Tum ca ver vxvde bi, ris Tvi saa

sa Wi ro; yve la boTls xom eti ke ti aqvs.

– ara, – Tqva an tu an ma da Ta vi gver dze mi ab ru­

na, ma ma ka cis pi ri dan amo su li sas me lis su ni rom ar

eg rZno. wig nebs vkiTx u lob al ko ho lur sas me leb ze,

ma in te re sebs dam za de bis we se bi, ga mo ye ne bu li ma sa la...

min da al ko ho lis Se sa xeb yve la fe ri vi co de.

– me re da, ra Si ga mo gad ge ba? – Ri mi liT hkiTxa ma ma­

kac ma da am je rad ji nis Wi qa ga mo ca la.

– ga lo Te ba min da.

ma ma kac ma Tva le bi da xu Wa da xe li ise mag rad mo u­

Wi ra Wi qas, rom Zar Rve bi da e Wi ma, Wi qam ki ga iW ra Wu na.

qu Ci dan xma u ri Se mo di o da, man qa ne bis xma da ko mer san­

tTa xma ma Ra li sa u ba ri aR wev da. ma ma kac ma Rrmad Ca i­

sun Tqa da me re nel­ne la amo i sun Tqa, Tva le bi ga a xi la

da an tu ans Ri mi liT ga u wo da xe li:

– le o na ri.

– sa si a mov no a, me an tu a ni var.

er Tma neTs xe li Ca mo ar Tves. le o na ri mxi a ru li

cno bis moy va re o biT ak vir de bo da an tu ans, TiT qos

ar Tob da ki dec mi si yu re ba. an tu an ma frTxi lad ga i­

Ta vi suf la xe li.

– ese igi, al ko ho li ko ba gin da... – Ca i bur tyu na le o­

nar ma, – oci wlis wi naT rom Seg xved ro di, me go ne bo da,

ha lu ci na cia maq vs­meT qi, mag ram uk ve kar ga xa ni a, rac

al ko hol ma si nam dvi le mi ra Jad miq ci a. Sen al ko ho­

li ko ba gin da da ami to mac gWir de ba am de ni wig ni. es

ga sa ge bi a.

– wig ne bi imis Tvis mWir de ba... ub ra lod al ko ho li­

15

ko ba ki ar min da, mar Tla ma in te re sebs al ko ho lis sxva­

das xva sa xe o ba, ar ye bi, li qi o re bi, Rvi no e bi. sa o ca ri

mra val fe rov ne ba a! aR moC nda, rom al ko ho li mWid ro

kav Sir Sia ka cob ri o bis is to ri as Tan da uf ro me ti mim­

de va ri hyavs, vid re qris ti a nul re li gi as, bu diz msa da

is lams er Tad. ax la re i mon di u mes erT sa in te re so eses

vkiTx u lob amis Se sa xeb...

– bev ri kiTx viT al ko ho li ki ver gax de bi, – fleg­

ma tu rad Se niS na le o nar ma, – es saq me gar kve ul Sro mas

mo iTx ovs, dRe Si ram de ni me sa a Ti ma inc un da mi uZR vna.

es, Se iZ le ba iT qvas, olim pi ur dis cip li nas wa a gavs. ara

mgo ni a, am de ni SeZ lo, Wa bu ko!

– mo mis mi neT... ar min da Tav xe do ba Si Ca miT va loT,

mag ram... bo los da bo los, ara me u li vi ci, pir ve li

msof lio omis dro in de li sam xed ro TviT mfri na ve bis

Zra ve bis Se ke Te bac vis wav le, Taf lis amo Re bac, Ce mi

me zob lis ZaR lis pam per se bis ga moc vlac, da TxuT me ti

wlis rom vi ya vi, ar da de ge bis er Ti Tve Zia Jo zef Tan

da mi ran da bi co las Tan ga va ta re. ax la ki, Tqve ni dax­

ma re biT al ko ho li ki min da gav xde. ase Tia Ce mi ne ba!

– Ce mi dax ma re biT?! – Ta va zi a nad ga ik vir va le o nar­

ma, Sam pa nu ris mo SuS xu ne buS tu kebs Se xe da da ga i ci na.

– di ax, me Te o ria vi ci, mag ram praq ti ku lad am saq­

mis ara fe ri ga me ge ba. Tqven ki spe ci a lists hgav xarT, –

uTx ra an tu an ma da dax lze Ca mom wkri ve bul Wi qeb ze

mi u Ti Ta.

le o nar ma ko ni a ki mos va, ram de ni me wa miT pir Si da i­

gu ba. lo ye bi Se e fak la. ba ris me pat ro nem daxls Cva ri

ga da us va da ca ri e li Wi qe bi aa la ga. le o nar ma war be bi

SeW mux na.

16

– da vin giTx ra, rom amis ni Wi gaqvs? ggo ni a, ase

ub ra lod, ase mar ti vad xde bi an al ko ho li ke bi?! rom

mar to sur vi li da ram de ni me Wi qis da le va kma ra? iseT

ada mi a nebs vic nob, mTe li cxov re ba sma Si rom ga a ta res,

mag ram al ko ho li ke bi ver gax dnen. Sen ki, uceb... ar sa i­

dan ga nacx a de, rom al ko ho li ko ba gsurs, TiT qos Se ni

va li iyos da amis ni Wi gqon des! ici, ras gety vi, axal­

gaz rdav: al ko ho li Ta vad ir Cevs obi eqts, al ko ho li

wyvets, Se giZ lia Tu ara gax de lo Ti, ga sa ge bi a?!

gul ga te xil ma an tu an ma mxre bi ai Ce Ca, aras dros

ufiq ri a, rom es mar ti vi saq me iyo, ami to mac da iwyo

Wku is dam ri geb lis Zeb na am bar Si. le o nars ise Ti re aq­

cia hqon da, ro go ric Se iZ le ba hqon des be ber zRvis

mgels, ro ca mas mi a mi ti da ga mo uc de li axal gaz rda

ga mo ucx a debs, zRva Si gas vla min da o. bav Svo ba xom

pa ta ra bre ta nul nav sa yud leb Si ga e ta re bi na, ami to­

mac es grZno ba sru li ad ga sa ge bi iyo an tu a nis Tvis:

os ta te bi ama yo ben Ta vi an Ti Se moq me de biT da eW vi a ne­

bic ari an.

– vwux var, ase Ti STa beW di le ba rom dag rCaT Cem ze,

ba to no le o nar. va Ri a reb, ga mo uc de li var da ar vi ci,

ga mov dge bi Tu ara amis Tvis. gTxovT, Tqvens Se gir dad

mi mi RoT da mas wav loT.

– si a mov ne biT vec de bi, Svi lo, – uTx ra gu la Cu ye­

bul ma le o nar ma, – mag ram ve ra fers dag pir de bi. yve­

las ki ar Se uZ lia al ko ho li ko ba, es Ser Ce viT xde ba;

sam wu xa ro a, mag ram ve ra fers gax de bi, ase Tia cxov re ba.

ar ga mo gi va, sxva ra mes cdi.

– ga sa ge bi a.

le o nars am je rad co ta ga u Wir da ar Ce va nis ga ke Te ba

17

`gi nes sa~ da `sis xli an me ris~ So ris. lu di ar Ci a. qa fiT

das ve le bu li Wa Ra ra Se re u li wve ri mezR va u ris sqe li

lur ji qur Tu kis sa xe lo Ti mo iw min da.

– kar gi. ax la ram de ni me Se kiTx vas da gis vam. pa ta ra

ga moc das mo giwy ob.

– mi sa Re bi ga moc da un da Ca va ba ro?

– eeh, Ce mo bi Wo, mgo ni ges mis, rom al ko ho li ko ba

sa xu ma ro saq me araa da Ta vi si pi ro be bi aqvs...

– ime di a, mow mo ba ar dam Wir de ba, – ga e Ri ma an tu ans

da mxre bi ai Ce Ca.

– ra to mac ara. zo gi er Ti, ma ga li Tad, ver uZ lebs,

col sa da Svi lebs scems, ro gorc un da ise ata rebs

man qa nas, ar Cev neb Si mo na wi le obs... sa xel mwi fo un da

zru nav des al ko ho li ke bis mom za de ba ze, xels un da

uwy ob des maT Ca mo ya li be bas, ra Ta Ti To e ul ma ico des

sa ku Ta ri Se saZ leb lo be bi, dro i sa da siv rcis Seg rZne­

ba da pi rov nu li Ta vi se bu re be bi... ro gorc, wyal Si Cax­

to mam de sa Wi ro a, dar wmu ne bu li iyo, rom sak ma ri sad

kar gad cu rav...

– un da da gar wmu noT, rom Cay vin Tvas Sev Zleb, –

Se niS na an tu an ma.

– swo rad mi mix vdi. un da vi co de, fske ram de Ca say vin­

Tad far fle bi Tu gaqvs. ama sac ga vi gebT. ai, pir ve li

Se kiTx va: ra tom gin da al ko ho li ko ba? Za li an mniS vne­

lo va nia Se ni mo ti va ci is cod na.

an tu a ni Ca fiq rda. ka fe Si myof sxva kli en tebs ga da­

xe da da dar wmun da, rom yve la mSve niv rad exa me bo da

iqa ur at mos fe ros. er Tma neTs ar hgav dnen, mag ram

sa er To ma inc hqon daT – Ti To e u li maT ga ni er Tgva ri

uRim Ra mo ma sa lis gan Seq mni li ge go ne bo daT.

18

– `al ko ho liz mis mi ze zi Tav smox ve u li cxov re bis

si ma xin je da ama o e ba a~.

– es ci ta ta a? – ikiTxa le o nar ma mas Sem deg, rac

`sis xli a ni me ris~ Wi qa bo lom de ga mo ca la.

– di ax, mal kolm la u e ris.

– er Ti Se kiTx va maqvs: purs rom yi du lob, Seq spi ri

gax sen de ba? `kru a sa ne bi Tu So ko la di a ni fun Tu Se bi –

sa kiTx a vi ai es aris?!~ – am bob? jan da bam dis gza hqo nia

yve la did mwe rals, mir Cev ni a, Se ni sity ve bi ga ma go no.

ci ta te bis moy va na Za li an ad vi li a, rad gan im de ni kar gi

mwe ra li a, im de ni ram Tqmu la, rom, Se iZ le ba, sa ku Ta ri

az ris ga moT qma zed me tic iyos.

– kar gi, maS ase: Ra ri bi var da mo ma va li ara maqvs...

da ki dev, zed me tad bevrs vfiq rob, ma in te re sebs da

sul vcdi lob imis mix ved ras, ra amoZ ra vebs mTel am

qa o sur sam ya ros... sa Sin lad gan vic di, rom xel fex­

Sek ru le bi varT da rom Ti To e u li az ri, Ta vi suf­

le bis yo vel gva ri ga mov li ne ba mo u Su Se bel tki vils

gva ye nebs.

– po e ti yo fil xar: imis Tqma gin da, rom dep re sia

gaqvs, ui me do bas Se upy ri xar...

– Cem Tvis es bu neb ri vi mdgo ma re o ba a, uk ve oc da xu­

Ti we li a, rac dep re sia mtan javs.

le o nar ma me gob ru lad da ar tya an tu ans mxar ze xe li.

bar Si axa li kli en ti Se mo vi da da im ma gi das mi uj da,

gacx a re bu li kar tis Ta ma Si rom mi di o da. axal mo sul­

ma er Ti ya va da kal va do si Se uk ve Ta. ba ris me pat ro nem

ra dio Car To cxra sa a Ti a ni axa li am be bis mo sas me nad.

– ici, al ko ho li ver giS ve lis. amiT ver ga ni kur ne bi;

co ta da gi a mebs Wri lo bebs, mag ram sa ma gi e rod, Se saZ­

19

le be li a, uf ro di di tki vi li mo ga ye nos. ve Rar gaZ leb

al ko ho lis ga re Se, da Tu ki Ta vi dan Sve bas ig rZnob

sma Si, es ei fo ria ma le ga giv lis da mxo lod da mo ki de­

bu le bis ti ra nu li Za la uf le ba Ra Seg rCe ba. er Tgvar

bu rus Si icx ov reb – ha lu ci na ci e bi, pa ra no i a, bod ve­

bi, gar Se mom yo fe bis mi marT ag re si a. da ase, nel­ne la

sa ku Tar Tavs da kar gav...

– mec swo red eg min da, – mkac rad da da mar cvliT

war moT qva an tu an ma da dax lze muS ti da ab ra xu na, –

aRar Sem wevs Za la is vi yo, rac var, aRa ra maqvs sa ku­

Ta ri in di vi du a lo bis ra me na i rad ga mom JRav ne bis

sur vi li. in di vi du a lo ba fu fu ne ba a, rac Za li an Zvi ri

mij de ba. min da, ub ra lo moC ve ne bad viq ce, yel Si amo­

mi vi da az rov ne bis Ta vi suf le ba, am de ni cod na da es

dawy ev li li sin di si!

le o nar ma ax la por tve i ni ga mo ca la da da ijR a na.

co ta xniT Ca fiq rda; awe u li Wi qiT xel Si na xev rad

boT le biT da fa rul sar ke Si gaS te re bu li uyu reb da

sa ku Tar ga mo sa xu le bas. yo ve li Wi qis ga moc lis Sem deg

uf ro me tad swyde bo da ki se ri, Tva le bi uw vril de bo­

da, xe le bi nak le bad ukan ka leb da da mi si moZ ra o be bi

Ta vi su fa li da Ta ma mi xde bo da. an tu a nis Tvis gan kuT­

vni li `bo lo~ sa ga moc do kiTx va ki es iyo:

– ra tom Ca am wkri veT sxva das xva sas me liT sav se Ter­

Tme ti Wi qa?

– arc erTs rom ar swye no da, – umal ve upa su xa an tu­

an ma.

– arc erTs rom ar swye no da... – Ca i bur tyu na le o­

nar ma, ga i Ri ma da er Ti Wi qa msu bu qad aax ma u ra dax­

lze, – Se giZ li a, uf ro zus tad amix sna?

20

– am saq ci e liT al baT sas me lis yve la sa xe o bis

mi marT gsurT pa ti vis ce mis ga mom JRav ne ba. Tqven ara

xarT mxo lod lu dis an da Sot lan di u ri vis kis moy va­

ru li: Tqven giy varT al ko ho li mTe li mi si mra val fe­

rov ne biT. Tqven `al ko hol ze~ xarT Sey va re bu li.

– ase aras dros mi fiq ria ama ze, mag ram ge Tan xme bi.

an tu an, an tu an... mgo ni, ra Rac Se saZ leb lo be bi gaqvs.

gul mowy a le bu ne bam al baT di di ni WiT da ga jil do­

va, mag ram val de bu li var agix sna, ra usi a mov ne be bi

Se iZ le ba Seg xvdes. xSi rad gu li age re va, gul Zmar­

vas ig rZnob da pir Si mwa re ge mos, sxva das xvag va ri

Ta vis tki vi lic ar mo gas ve nebs Sub li sa Tu ke fis

are Si, Zvleb Si mtvre va da kun Te bis tki vi li, fa Ra ra­

Ti, wylu li, mxed ve lo bis daq ve i Te ba, uZi lo ba, Tav­

Si sis xlis avar dna, Si Se bi. un da Se ig no, rom od na vi

siT bo sa da Sve bis sa ma gi e rod al ko ho li am yve la fers

giwy a lo bebs.

bar Si ori axa li kli en ti Se mo vi da. maT me pat ro nes

xe li Ca mo ar Tves, le o nar sac mi e sal mnen, me re ka fes

siR rme Si mdgar ma gi das mi us xdnen, Ci bu xe bi ga a bo les

da lu dis sma Si `mon di~ ga da Sa les, er Tma neTs uc vlid­

nen wa kiTx ul fur clebs. an tu an ma gul wrfe li Tva le­

biT Se xe da le o nars; ro gorc yo vel Tvis, ax lac Zal ze

mSvi di da sa ku Tar Tav Si dar wmu ne bu li Can da; Tav ze

xe li ga da is va da Tma ai Ce Ca.

– mec es min da – sxvag va ri tan jva, nam dvi li, kon­

kre tu li mi ze ziT ga mow ve u li fi zi ku ri tki vi li. Ce mi

ube du re bis mi ze zi al ko ho li iq ne ba da ara re a lo ba.

erT boT lSi moq ce u li avad myo fo ba mir Cev nia im usag­

no da yov lis mom cvel avad myo fo bas, rom lis Tvi sac

21

sa xe lis dar qme vac ki mi Wirs. me me co di ne ba tki vi lis

nam dvi li mi ze zi. al ko ho li mo i cavs mTel Cems go ne­

ba sa da az rebs, Se miv sebs cxov re bis Ti To e ul wams,

ro gorc sir Cas....

– Ta nax ma var, – wa mo i Za xa le o nar ma da wver ze xe li

Ca mo is va, – si a mov ne biT gav xde bi Se ni lo To bis mas wav­

le be li. mag ram, ico de, mkac ri viq ne bi. swav lis pro ce­

si xan grZli vi iq ne ba da TiT qmis as ke tu ri.

– gmad lobT, gul wrfe lad mad lo be li var, – mSvi­

dad uTx ra an tu an ma da mad lo bis niS nad xel Si mag rad

CabR u ja lo Tis ga mom Sra li da dam skda ri xe li.

le o nar ma xe li as wia da Ti Te bis tka cu niT da u Za xa

ba ris me pat ro nes, ro me lic dax lis me o re mxa res, Ta vis

sa la ros Tan `le pa ri zi e nis~ kiTx viT iyo gar Tu li:

– ro Je, er Ti Ca mo sas xme li lu di am ymaw vi lis Tvis!

(lu dis kaTxa uceb gaC nda an tu a nis win) gmad lob. ne la,

msu bu qad da viwy ebT. es xuT gra du si a ni lu di a, Ta vi siT

wa va, nel­ne la un da Se aC vio am ge mos Se ni ga mo uc de li

RviZ li. mar to Sa baT sa Ra mos ga dak vriT ver ga loT de­

bi, be ji Ti da Ji ne ba da six Si rea sa Wi ro. sul un da sva,

mag ram araa au ci le be li ma ga ri sas me li iyos, mTa va ri a,

se ri o zu lad mi ud ge saq mes. ada mi a ne bis um rav le so ba

spe ci a lu ri me To dis ga re Se xde ba lo Ti. iwy e ben di di

ra o de no biT vis kis, ar yis smas, cu dad xde bi an, me re

isev ag rZe le ben. es, an tu an, Ce mi az riT, kre ti no ba a.

isi ni mxo lod kre ti ne bi da moy va ru le bi ari an! ga lo­

Te ba uf ro Wkvi a nu ra dac Se iZ le ba, al ko ho lis do zi sa

da gra du sis swo rad Ser Ce viT.

an tu a ni TeT ri qa fiT Se mog rag nil lu dis kaTx as

Ses cqe ro da; mis miR ma yve la fe ri oq ros frad mo Can da.

22

le o nar ma ke pi mo i xa da da an tu ans Ca mo af xa ta Tav ze.

– aba, Sen ici, ar Se ge Sin des, eg ve ra fers gi zams.

– er Ti a nad un da ga dav kra Tu ylu pe biT dav li o? –

mor cxvad ikiTxa an tu an ma.

– eg Se ni ga da sawy ve ti a. Tu ge mo mo ge wo ne ba da ar

gin da ma le daT ro ba, Yylu pe biT, nel­ne la da li e, da i­

ge mov ne, dat kbi am neq ta riT. da Tu ge mo ar mo ge wo na,

uceb ga dah ka ri.

an tu an ma jer da su na sas me li, qa fiT cxvi ric ki

mo is va ra da Sem deg smas Se ud ga; co ta Se iS muS na,

da ijR a na, mag ram bo lom de ga mo ca la.

xu Ti wu Tis Sem deg `ga mo ri yu li ka pit nis~ win sas­

wra fo dax ma re bis man qa na ga Cer da. sa ka ciT xel dam­

Sve ne bu li ori sa ni ta ri bar Si Se vi da ko ma Si myo fi

an tu a nis wa say va nad. dax lze dar Ce ni li lu dis kaTxa

na xev rad sav se iyo.