مروری بر ارقام پولی و اعتباری

1395در نیمه نخست سال

اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران

معاونت بررسی های اقتصادی

2

یافته های کلیدی

1394افت سرعت افزایش ماهانه نقدینگی در نیمه نخست سال جاری در مقایسه با نیمه نخست سال *

1394افزایش تمایل افراد برای نگهداری وجوه با نقدشوندگی باالتر نسبت به نیمه نخست سال *

گرفتن رشد پول از رشد شبه پول پیشی بدلیل 1395معکوس شدن رشد مثبت شاخص سیالیت نقدینگی در شهریور *

و کاهش سهم ضریب فزاینده نقدینگی در رشد نقدینگی نسبت به مرداد ماه؛ به معنای 1395افزایش سهم پایه پولی در رشد نقدینگی شهریور * پررنگ شدن نقش بانک مرکزی در رشد نقدینگی و کاهش توان بانک ها در خلق پول از طریق سپرده پذیری و تامین اعتبار

1394نسبت به شهریور 1395درصدی پایه پولی در پایان شهریور ماه 20رشد *

1394نسبت به اسفند 1395درصدی خالص بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی عامل مسلط در رشد پایه پولی شهریور 78رشد *

کوچکتر از یک بودن ضریب فزاینده پولی؛ تاییدی بر عملکرد ضعیف بانک ها در خلق پول*

نقدینگی حجم

3

(ها ماه تمامی در نقدینگی مثبت رشد) است کرده ایجاد پولی انبساط مستمراً 1395 شهریور پایان تا 1393 سال اسفند از پولی نظام

1394 سال نخست نیمه در نقدینگی .است کرده رشد درصد 1.9 ماهانه متوسط طور به نقدینگی حجم ،1395 سال نخست نیمه در

با مقایسه در جاری سال نخست نیمه در نقدینگی ماهانه افزایش سرعت کاهش) است یافته افزایش درصد 2.04 ماهانه متوسط طور به

(گذشته سال نخست نیمه

750

800

850

900

950

1000

1050

1100

1150

د سفن

ان 93

ردیرو

فت 94

هشدیب

ار94

اد رد

خ94

ر تی

اد 94رد

مور 94

هریش

94 هر

م94

ن آبا

94 ذر

آ94

ی د

94 من

به94

د سفن

ان 94

ردیرو

فت 95

هشدیب

ار95

دادخر

95 یر

تداد 95

مرور 95

هریش

95

(هزار میلیارد تومان) 1395تا شهریور 1393حجم نقدینگی از اسفند

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

4

4.5

د سفن

ان 93

ردیرو

فت 94

هشدیب

ار94

اد رد

خ94

ر تی

اد 94رد

مور 94

هریش

94

هرم

94

ن آبا

94

ذر آ

94

ی د

94

منبه

94

د سفن

ان 94

ردیرو

فت 95

هشدیب

ار95

دادخر

95

یرت

داد 95مر

ور 95هری

ش95

(درصد)نرخ رشد ماهانه نقدینگی

4

(پول و شبه پول)نقدینگی ترکیب

148

975

0

200

400

600

800

1000

1200

نما

تود

اریلی

ر مزا

ه

ترکیب نقدینگی

(سپرده های غیردیداری)شبه پول حجم پول

حجم پول

شبه پول (سپرده های غیردیداری)

افزایش حجم پول به طور متوسط درصد 0.7ماهیانه حدود

افزایش حجم پول به طور متوسط درصد 3ماهیانه حدود

با مقایسه در که بوده درصد 13.2 و درصد 86.8 معادل ترتیب به 1395 شهریور در نقدینگی از پول شبه و غیردیداری های سپرده سهم .است نکرده چندانی تفاوت 1394 شهریور 3 حدود ماهانه متوسط طور به پول حجم ،1395 سال نخست ماهه شش در و درصد 0.7 حدود ماهانه متوسط طور به پول حجم ،1394 سال نخست نیمه در

.است یافته افزایش درصد های سپرده حجم .است یافته کاهش قبل سال مشابه مدت به نسبت 1395 سال نخست نیمه در غیردیداری های سپرده ماهانه رشد سرعت متوسط

ای ماهانه رشد متوسط طور به قبل سال مشابه مدت در که حالی در کرده؛ رشد درصد 1.7 حدود ماهانه متوسط طور به جاری سال نخست نیمه در غیردیداری .است داشته درصد 2.3 حدود است افزایش حال در پول شبه به نسبت بیشتری شیب با پول حجم جاری سال در ،1394 سال نخست نیمه خالف بر. تعدیل از ناشی تواند می که است یافته افزایش 1394 سال نخست نیمه به نسبت باال نقدشوندگی با وجوه نگهداری برای افراد تمایل فوق، مطالب به توجه با .باشد جاری سال نخست نیمه در بانکی های سپرده الحساب علی سود نرخ

5

شاخص سیالیت نقدینگی

را منفی رشد ها بانک باالی حقیقی سود نرخ دلیل به متوالی سال چند که (پول شبه به پول نسبت) نقدینگی سیالیت شاخص

.کرد افزایش به شروع 1395 فروردین از بود، کرده تجربه

در پول شبه درصدی 25.4 رشد از باالتر که 1394 شهریور با مقایسه در 1395 شهریور در پول درصدی 29.2 رشد به توجه با

.شد معکوس و نزولی مجدداً 1395 ماه شهریور در نقدینگی سیالیت شاخص مثبت رشد روند است، بوده زمانی بازه همین

0.000

0.050

0.100

0.150

0.200

0.250

0.300

0.350

-35.0

-30.0

-25.0

-20.0

-15.0

-10.0

-5.0

0.0

5.0

ن ردی

روف

ت 92هش

دیبار

92 اد

ردخ

92 یر

تداد 92

مرور 92

هریش

92 هر

م92

انآب

92 ذر

آ92

ید

من 92به

92 ند

سفا

ن 92ردی

روف

ت 93هش

دیبار

93 اد

ردخ

93 یر

تداد 93

مرور 93

هریش

93 هر

م93

انآب

93 ذر

آ93

ید

من 93به

93 د

سفنا

ن 93ردی

روف

ت 94هش

دیبار

94 اد

ردخ

94 ر

تیاد 94

ردم

ور 94هری

ش94

هرم

94 ن

آبا94

ذر آ

94 ی

د94

منبه

94 د

سفنا

ن 94ردی

روف

ت 95هش

دیبار

95 داد

خر95

یرت

داد 95مر

ور 95هری

ش95

صددر

1395تا شهریور 1392شاخص سیالیت نقدینگی و نرخ رشد نقطه به نقطه آن از فروردین

محور سمت راست-شاخص سیالیت نقدینگی محور سمت چپ-نرخ رشد نقطه به نقطه

6

(پایه پولی و ضریب فزاینده)ترکیب نقدینگی

137.5

165.5

6.35 6.78

5.8 6.0 6.2 6.4 6.6 6.8 7.0

120

130

140

150

160

170

ینگ

دی نق

دهاین

فزب

ریض

نما

تود

اریلی

ر مزا

ه

1395تا شهریور 1393ضریب فزاینده نقدینگی طی بازه زمانی اسفند پولی و روند پایه

(محور راست)ضریب فزاینده نقدینگی (محور چپ)پایه پولی

درصد 1.1 حدود ماه شهریور در بود، کرده دنبال را صعودی روند همواره 1395 سال نخست ماه پنج در که نقدینگی فزاینده ضریب

.رسید 6.78 حدود رقمی به و یافت کاهش 1395 مرداد به نسبت

رشد سال ابتدایی های ماه در باشد، داشته تورمی اثرات تواند می و دهد می نشان را مرکزی بانک پول خلق توان نوعی به که پولی پایه

بوده همراه درصدی 3.2 رشد با ماه شهریور در اما یافت، کاهش درصد 0.2 اردیبهشت به نسبت ماه درخرداد و کرد تجربه را مالیمی ماهانه

.است بوده سابقه بی اخیر ماه هجده طی سال، این بهمن به نسبت 1394 اسفند در جز به رشدی چنین .است

7

(پایه پولی و ضریب فزاینده)ترکیب نقدینگی

5.1

1.9

0

1

2

3

4

5

6

7

8 نقدینگی در رشدتفکیک نرخ رشد نقدینگی ماهانه به سهم پایه پولی و ضریب فزاینده

نرخ رشد نقدینگی نرخ رشد ضریب فزاینده نقدینگی نرخ رشد پایه پولی

نقدینگی رشد نرخ همچنان قبل، های ماه مشابه نیز 1395 سال نخست نیمه در دهد می نشان نقدینگی ماهانه رشد نرخ تجزیه .است بوده پولی پایه افزایش از ناشی عمدتاً به .است یافته افزایش قبل ماه به نسبت که بوده درصد واحد 72.7 معادل نقدینگی رشد در پولی پایه سهم ،1395 ماه شهریور در

.است شده تر پررنگ نقدینگی افزایش در مرکزی بانک نقش عبارتی؛به .است یافته کاهش قبل ماه به نسبت که بوده درصد واحد 27.3 معادل 1395 شهریور نقدینگی رشد در فزاینده ضریب سهم

.است یافته کاهش ماه این در اعتبار تامین و پذیری سپرده از استفاده با ها بانک پول خلق نسبی توان عبارتی؛

. نرخ رشد بر اساس تفاضل لگاریتمی محاسبه گردیده است: توضیحات نمودار

8

(مصارف)اجزای پایه پولی

30.6

93.9

13.0

1394ترکیب پایه پولی شهریور

137 هزار میلیارد تومان

37.2

102.0

14.2

1394ترکیب پایه پولی اسفند

153 هزار میلیارد تومان

32.9

116.0

16.6

اسکناس و مسکوک در 1395ترکیب پایه پولی شهریور دست اشخاص

سپرده قانونی بانک ها نزد بانک مرکزی

ذخایر اضافی بانک ها نزد بانک مرکزی

166 هزار میلیارد تومان

است داشته رشد 1394 اسفند به نسبت درصد 8 حدود و قبل سال مشابه ماه به نسبت درصد 20حدود 1395 سال شهریور در پولی پایه. قبل سال مشابه ماه به نسبت درصدی 7.6 رشد با 1395 شهریور در اشخاص دست در مسکوک و اسکناس پولی، پایه اجزای بین در

.است داشته کاهش درصد 11 حدود 1394 اسفند به نسبت اما بوده همراه ماه به نسبت 1395 شهریور در که است پولی پایه رشد در مهم عوامل از کیی مرکزی بانک نزد ها بانک قانونی های سپرده افزایش

نیز ماه مرداد به نسبت 1395 شهریور پولی پایه درصدی 3.2 رشد است ذکر شایان .است یافته افزایش درصد 23 حدود قبل سال مشابه .است بوده (رشد در درصدی واحد 1.9 سهم) مرکزی بانک نزد ها بانک قانونی های سپرده از ناشی چیز هر از بیشها بانک از وجوه خروج و ورود به نسبت ها بانک اطمینان عدم گویای تواند می که مرکزی بانک نزد ها بانک (احتیاطی) اضافی ذخایر

ذخایر این ،1395 سال نخست ماهه شش طی .است داشته رشد درصد 28 حدود 1394 سال مشابه ماه به نسبت 1395 ماه شهریور در باشد، .اند داشته را مقدار بیشترین ماه اردیبهشت و فروردین در

9

(منابع)اجزای پایه پولی

177.0 193.6 185.9

10.7 18.2 32.5 80.6 83.6 94.2

-200

-100

0

100

200

300

400

1395شهریور 1394اسفند 1394شهریور

انوم

د تیار

میلار

هز

ترکیب پایه پولی بر حسب منابع

خالص دارایی های خارجی بانک مرکزی خالص بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی بدهی بانک ها به بانک مرکزی خالص سایر اقالم

سال اسفند به نسبت 1395 شهریور پولی پایه رشد در مسلط عامل مرکزی بانک به دولتی بخش بدهی خالص درصدی 78 تقریباً رشد (پولی پایه درصدی 8 رشد در درصدی واحد 9.3 سهم) 1394واحد 7 سهم) پولی پایه رشد در دیگری اثرگذار عامل 1395 ماه شهریور در مرکزی بانک به ها بانک بدهی درصدی 13 تقریباً رشد

(1394 اسفند به نسبت پولی پایه درصدی 8 رشد در درصدی

1395 ماه شهریور پایان در پولی پایه رشد بازدارنده عامل ترین مهم مرکزی بانک خارجی های دارایی خالص درصدی 4 تقریباً کاهش (پولی پایه رشد کاهش در درصدی واحد 5 منفی سهم) 1394 اسفند به نسبت

10

بدهی های بخش دولتی به بانک مرکزی -(منابع)اجزای پایه پولی

90 100 107 119 137

3 4 3

3

4

0

20

40

60

80

100

120

140

160

1395شهریور 1394اسفند 1394شهریور 1393اسفند 1393شهریور

انوم

د تیار

میلار

هز

بدهی بخش دولتی به بانک ها و موسسات اعتباری غیربانکی

بدهی دولت بدهی شرکت ها و موسسات دولتی

15 18 26 24

35

20 24

25 28

28

0

10

20

30

40

50

60

70

1395شهریور 1394اسفند 1394شهریور 1393اسفند 1393شهریور

انوم

د تیار

میلار

هز

بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی

بدهی شرکت ها و موسسات دولتی بدهی دولت

بخش های بدهی» ی عمده بخش همچنان دولت بدهی .است «دولتی غیر اعتباری موسسات و ها بانک به دولتی موسسات و ها بانک به دولت بدهی درصدی 28 رشد

سال مشابه ماه به نسبت 1395 شهریور در غیربانکی اعتباری1394 15.4 رشد در دولت بدهی افزایش درصدی واحد 14.5 سهم

غیر اعتباری موسسات و ها بانک به دولتی بخش بدهی درصدی بانکی

شهریور در مرکزی بانک به دولتی موسسات و ها شرکت بدهی اسفند به نسبت رقم این که بوده تومان میلیارد هزار28 تقریباً 1395 .است نداشته ای مالحظه قابل تغییرات 1394 1395 شهریور در مرکزی بانک به دولتی بخش بدهی از دولت سهم

1394 اسفند درصدی 47 سهم به نسبت که بوده درصد 56 حدود .است یافته افزایشپایان در مرکزی بانک به دولتی بخش بدهی درصدی 22.2 رشد

دولت بدهی افزایش از ناشی عمدتاً 1394 اسفند به نسبت 1395 شهریور .است بوده مرکزی بانک به

11

ضریب فزاینده خلق پول

6.3 6.6 6.5 6.5 6.7 6.8 6.9 6.78

0.84 0.83 0.81 0.86 0.88 0.87 0.92 0.89

0 1 2 3 4 5 6 7 8

1395تا شهریور 1393روند ضریب فزاینده خلق پول از اسفند

ضریب فزاینده پولی ضریب فزاینده نقدینگی

مرداد تا فروردین از دهد، می نشان پولی پایه به را (پول شبه و پول حجم) نقدینگی نسبت که نقدینگی فزاینده ضریب .شود می همراه مرداد به نسبت کاهش اندکی با ماه شهریور در و داشته افزایشی روند1395

ماه مرداد در دهد می نشان را پولی پایه به پول حجم نسبت که پولی فزاینده ضریب ،1395 سال نخست ماهه شش طی

نظر به .است یافته کاهش ماه شهریور در مجددا اما شده، نزدیک یک به حدی تا و داده اختصاص خود به را مقدار بیشترین .باشد پول خلق در ها بانک ضعیف عملکرد گویای تواند می یک عدد از نسبت این بودن کوچکتر کارشناسان برخی

12

ادامه -ضریب فزاینده خلق پول

0.84

0.93

0.83 0.81

0.86 0.88 0.87

0.92

0.89

0.74 0.76 0.78 0.80 0.82 0.84 0.86 0.88 0.90 0.92 0.94

1395تا شهریور 1393روند ضریب فزاینده پولی از اسفند

کاهش 0.89 به 0.92 از 1395 مرداد به نسبت 1395 شهریور در (پولی فزاینده ضریب کاهش) ها بانک پول خلق قدرت افزایش) پولی پایه افزایش ناحیه از بیشتر ،1395 ماه مرداد به نسبت ماه شهریور در نسبت این کاهش .است یافته .است (درصدی0.3 افزایش) پول حجم افزایش ناحیه از تا بوده (درصدی3.2