خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

290

Upload: hejen-pize

Post on 10-Jan-2017

146 views

Category:

Documents


22 download

TRANSCRIPT

Page 1: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین
Page 2: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١ -

Apapale
Textbox
Page 3: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢ -

��������� ن��و �م��������

������ �ر ������������ وەر&%$دراو"و!�دە�

��ژ)'

٢٠١٤یەر � �.�-�,��� �م،*

Apapale
Textbox
Page 4: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٣ -

Anton Chekhov Çêxov û Şano و���������ڤ�

Namekan ��"! �ن

وه روا�,>�+>% رود:�789,*وم�و�,!��6زم��3ش�"1د�/.�-% �")�(% ,+*و()،�&%

bnûsin, ke min serudlligîr bûm û benyazm paş mirdnîş herwa bmênmewe

�LMN1,�O:�P7Q, Bêrtolld Brêşt

!+69Tك��ڕ!P!W�!��<Xد ���YZ*W� Dîmane letek Regine Lutiz

Dîmane letek Ekkehard Schall دP!W�!��<X!ك���a`!_�رد���ڵ

Bêrtolld Brêşt wek Derhêner ' دەر_�+!ر�' ,�LMN1,�O:�P7Qوەك��

8W�g) Brêşt û Stalînن��,�LMN1و�

hi Dawerîyر ەداو

Nan û gull ��ن�و�j*ڵ

Mezheb, Huner û Markisîzm "!ز_!ب،�_*�!ر�و�"�رk8lmم�

%a ــــ� دهrژ�W�tOt�aــ�ت�و�v, Edebîat û Aaydyolojîa

%�yXڕا��liرz ر Larissa Reisner

96a Ignazio Silone+�ز|��(6}��!�

Page 5: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٤ -

Klaus Bergmayr &�وس�,X�<�7Q!ر

Klaus der Geiger &�وس�د�9X�j�1!ر

ـــــyار� ـــ P Tzarـ

��M1وودی�-�و�) Srûdî Hawpiştî

Nazm bo mirdît ��زم�,��"1دی؟

Nurcehan -�ن �*ر�% ?

Mallawa Cwanê "�:��وا��*ا��

%- %��g) وه Hestanewe

Bihêne pêşçaw �����3و ,��+%

her derrom ")�_!ر�دەڕۆم

Rêjenabestim ڕ�Tە��,!(O6� �gی

Srûdî Ceng (1وودی��!��

Dllopey Hoş �_�ش�د:��!ی

�h"y��(" min Xizmî her Mrovêkim_!ر�"1ۆ��`�

Rabûn ڕا,*ون

�a Azadîزادی

���)!�:!_"��Tyو��������) Vanzetti û Sacco

(Xدە�+¡)دە!W�¢6_ Hîç ledestnadeyn

ا��¦�¦�دە"�+>!وە�و��Pش�ز|+Oا�!و )"�"�(�g(")�وەك�£7Q �ر

min wek Fêrkarêk demênmewe û toş wek Zîndanewan

Page 6: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٥ -

���و?��������� ،!�زاد�<�از@����������و?�،���� ��� @����������

�"!g)دە� �ªgM/X!9�P� �(!روەر|6!وە�!را�!,!�3»!وا�!ی ��aزاد,*و��6��X"�h*ون“ ،ی ��/��M!ی

�. ی�&!(���hدX`!*ون�W!�ژ1Tدە(�hi!g(!روەر �ڕز�jر®� �P�hك�و��hZ!6/����­�P,دەروو�_�ش�و�

X�)�!W!ی�زا:±��و���`!وP!,*و��h,78&1د�!وە�و�QP°وا���ª6(!روەرا�Oا،�" �6��X*ون"_!ر�!�Oە�

� h !X�P²6واP!96� از*�Xزاد�a� �X� �(!ردە"! ��Oا �_!"*و !W� �,!³م �1M�!��3اوە، hو��6ن�ا*,� ن

����Xر®*ون��!,*وە���،!X!_وەی�!W6��Xزاد�,`!ن،��´ن�و�(!روەرە��a�h !X!9:!"� ��,و�,��9!واز��

.�,Oەن�h�O��­M �ت�و�,!�Oە �ن��Pو�_!و¶��µ`!نژی�_!"*و���رە�(g!"! �ن��!,�Pد

Qوەر��!W�!6/g|1,�،L¡)ی�,!ردە!P!,�,�!:!"� م�!a�،ا·Q_ری�!+T*را�و�����h­�P!,�,�!:!"� �hا�°

&1د�!و ،�,!&!�W!�"�وەی��3زدە�(�¶�µڕا,*ردوودا��ر،� ەی�&!W�¦�¹�W!�3!رP*و&���!ی�_6*ای�3

Xا، *ردO 7اونQ9"ردی�وەر* �h��"و�. �,��(!ر�ز�ºر�!)�hNزار�و���وەڕ*»)��*)�!g)!,!"م�!a��,

.�a*ەی�د:�lز�و����!و�Lliدە&!م ڕا(g`1د�!وە�و�ڕە�+!ی

Azadîxwaz, yaxîye ta katêk ke bûnî heye, bûnî heye ta katîk ke yaxîye

Bepêçewaney têgeyîştinî destemogeraney serwerîyewe, “yaxîbûn" nîşaney azadbûnî

hoş û derûnî tak û têkoşanîyetî bo rizgarbûn le jêrdesteyî serwerî kesanî dîke .

Herçende "yaxîbûn" le sayey zallîy û cêkewtebûnî bîrkirdnewe û têrrwanînî

serweranda, watayekî nîgetîvî pêbexişrawe, bellam le hemû serdemekanda ya

azadîxwazan bûnyan nebuwe ya naçarbûn, lewey heye û serwere yaxîbbin û

bangewaz bo komellgeyekî azad bken, djî hemû core stemekan xebatbken û hewllî

têşkandinî kot û bendekan bden.

Xwênerî hêja, em komelle babetey berdestit, brîtîye le wergêrranî komelle babetêkî

cora û cor, ke le mawey pazde sallî raburdûda, behîway pirrkirdnewey kelênêk le

pertûkxaney kurdîda, bo ser zmanî kurdî wermigêrawn. Bo em mebeste supasguzar û

çawerrêy sernic û rastkirdnewe û rexney êwey dillsoz û xoşewîst dekem.

Page 7: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٦ -

Page 8: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٧ -

� -�<�ڤو�� *+­�����>8°و�6¢�دا�»

�¦�P� 'ڤ����'%-�،�¿Àم��� %Á�Pردوو&>�ن� %"� �h­���|ژ�µ¶ %X³ %Wو�!aو®*و|)؛�*,�hZ a�% �6ت� ده,

%W�./+"�،اO+/)ره رو �ر"�ن�,% ردوو&>�ن�(% -%. �,*اری�����دا و��*و�� %�*-� %ÁTو،�-! وه ر*,

%m %Á�3� ه وهO6T1�� (Xدا .%a وه %mی� !W�`|y��h !Xه�O %+Xدژوار|6% وه &1د�، %m�،ك�,*و %W� �µÃرودۆ�,�

%a� �����ی hiا،و ڕ(*اOP���%®ڕوو� � �O6&!P!Wا �m% %دژوار|6… ڕوو®*و|) �-% �W% ك ردوو"�ن� zی

دووی�وڵ�و�W! م�-% �O"�Åا�W��P %a %a%�. ڕ8Tن دا�,9% ��ره دوای�ڕ9T% �,% &1دm�(X% ,*و،�����ر|Oه -%

. د��Xت ,% ی�ÆÇ'����ی�����ڤ��X«*ت� ك�ده ی�وه'ری�"�(­�� ����ی�-*�% ' ڕا�% ر�% (% ��ره

%W � ��3 �دا(m %X�) %6/P %6/��g%��*ان �و �����ڤ h�� %)و*�� hوا���!: %a� �دX`!ی hاو را�OP����،

�,% ��6واز|%6 h %W� �و �-% ده ,% دهڕا ر��و ����� وه a%. ,*و ر ��3:!وا�%ی �,� !`Xد� h��)�6ن� �*و��

�ده ,% �,% li*�3¡�6ن �و hره زا���� �,! l���X¡+% �ده و ���*ه_ڕوو، ¢6 %X %W� ���h "% ر-% �,% ك

�,%'����ڤ �. وm (P% ده ر��و�% دا h�3:!وا���%m� �(�ده ����ڤ h��) � %Wو�� �,*ون hi�)�aی� ,�ره �و�

%g� %66¹6Pڕۆژا�% �ڕۆ�h��|ژ�h�� ن�وه ژ|+9%. دوان �ده وه�X ك���|�ن�(�ده �Èو �و�*,�É|1,زەرق�و� .

%X�¢6- %Wك� %m� %X�) %6/P %6/��g)دا� �%Wو�!a�h�� ه��* %)�hی��3:!وا��­ %mو�و�,% ر*Pو �%W�1Pا��*P

%m ده� hi�)�a� h��) %ده ر� %m �_روە!_� �دW� %Xz !`X% وت، h وه %W� ��!�X78,� �µ¶�Xن �و ��!ون

ا�% ,% � �m% وه �3»!وا�% ,%. وه &1ده ده ��% رزە£ %m� �,*ون، �ڕووP*ڕە��ڵ h��) %)ا,*و� ر�-% �*وO6:و

%P %��� %gات؛����% ��1ا3% ت�ڕەو�O���M/�6ن ���6ن��/g)��6% رXO6"� ��_وە�a� %m�،را,*وO��M/�� �

�ڕووه"1 ¦�O�!_� !W� �W% وه ۆڤ �j�a��� وه�� %W� %,� %�"را %-� � ر|�ن %,� م� ,%. &1د �دهداری (�ز (��

.ڕ�Tا ��*ازه�����ڤ��6¹M�3ری�ژ|���­7Ë��,�hی�داده

%9Å�, %W� %" %9g�� %<Xد� µÇ %� %� � %W� �����ڤ "% ر-% ,% �ن h�� '%-� �m% روه دا ��X�) %6/P �h% ك

�«�hو|}��ª ده' ،�' �«O�, hه' ،� ' و�µÃ�, %Pژا �و�و�mz%' ،�' و �% ی�"��9%و �%',*ون؛� ,���راÌ.�و�(�ده

%W دوور�'� � *و�Oه �6*ه' ، h� %3 %W� � �% 3*و �gli*�3% وه OP .%a…و' ودا �T1P*»,%a ی ،L وه %X %m� �

%W� |�ر�W% "��% -6»­�م ,� %) %Wردراو�و� %, %a� �P� ��j�aدار®��ڕادەو ر��و�78او��86ن، ("� �ڤ�����،ی

���*ه_,! ¢6 %X %W� ��j�aی ��*ا�/��6% ك �m% ��% م � ,*و، �,% (% �د:W %Í!وا�!X!���ن ���h "% ر-% �Oی

Page 9: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٨ -

�-% �*ا��7Ëو�د:�1P789ده �ده ر�!�Oه �ت، h»دڕدۆ�� �È!,� � LT1ا�*PT1P*»,�h�� !"������� hا�*�� L

�P� �زۆر�X %3% ڕاده ����ڤ h ه*X %,� �(�ده �Oی �(� �ر|6% و �m%� ���6�3*اX .¦�O+�-%X% �-% وه �و

%W� ����­�Pوه "% ر-% �,% ����ڤ ���*ه ، ��O6ا �P� %X ,دا� ��*ێ h ��،LT�T �دا, ��*�­Tری ��Xن L�+�

%Í�, ده رده� %m�،��ÐX %a� %��" وه. �,!_!:!دا�*ون�.iو!a %-ه ك�O�P�!`Xد�h­�)ر������*و ����

%PاO,� ¦:!�� �و hi��� �دÑÒ*ازی �و ���ك hوه وه ره �ده �3:!وا����P� ، ,� �و� m% "% ر-% % * �,�ش ی

%Í:ه (% د*��� �و�,!_¢6 L�,O� %X %W� ��% و�,�وه ك �m%, ڕەدا �W% *و، �,% ���ڕ��¦ �و�ڕT �����دا ���ت

�,OاP% ر-% ,% �m% وه ره ده "���¦ ، %m� �ª6)و*�� �-% �P!W!ك ��gM/�6ن ���6وازی !`Xد� h��) �،L�,

%, %X�Pو �ره وا�-��¿Ó�3�!`Xد�h %PاO,ی�!`Xد�h�� وه …

(�L�+���/gو� ده �X*ازLT،�,% ی�ده m% "% رده ی�����ی�(% وه �a% �,*و،�m% وه وی�����ڤ�a%زو �aره

%W %,� %-ا�وه "% رO6�� هO"³ وه ره %aو�دا�*از|6% ی� L�,� .%W وه م�ڕووه %,�h­:!�� و���ره %m� �%Wی����

�ڕۆژا�% h��|ده ژ� ��/O���Mات دا ،LXOX .!,_%)� �زۆ��، ��1ا، h��+� ده "�وه� �(6«�ر،� ر، ،���63� h»�

%�� ��aواز، ��yم، ���(�6و، �,1ا، � را,�*ارد�% �*�¦، �-% وه �ورده و �W%� زاران !`Xد� hiر�

.دا ر"*j*ڕ|�ن�,!� �رە ���hده �+��و��%_ ��O6ا،�ژ|��P!&�h*ار|�6ن�O`�3ە "% ر-% ,%

�%Wڕوا�9% ����ڤ� %�X�Pی� %|���hZ وه %m��,� %X�) %6/P ده�h�� و�-6¢� �ت���hده %ڕوا� %m %P�1 وTژ�

%m� hiرا� !`Xد� h��) :%,� �د&�gران، �, %�X�P %a� �m% وا�% ت �ده ر"���% �£% ی �,*ون� ری hZ!:و

�ڕ78�yTا�% h­�¹6وا�°QP %-� �Á�*� %m%. ,*و ی ��y"% �6�3*ا,*و ��!:9P %Á% �د&�gر ���ر� ,%. ری ³م

.iده ��ر� �%mی���راوه ,/+8ن�*X13(! د� ڕyTه�واP% �,% و�د&�gره ر�a% -% دا،�واO��M/���¿Õ %Pه m% ی

�,%'���²6aڤ' �ده ی ¦�P� �yTده ورو®% ر� ���ڵ ���ی �ده ری ،L�¹6, � L�:"%,� ��3ره (% ���&� ی� ر،

%g�k8� %m %���¿Óiی��� %P�،��6(% دا� %M�aر %X ! "

%,� �و�% ����ڤ �W%"�دە"� X% م ¦ %m� �,% X�) %6/P% �ڕو��lری h %m� ،yTوی� ڕ*,O��Ø:*�� ���ی

�"� ڕاده %Wو�� L�: %6/|����� hi�P� %m %3ر�!+/,� �,% دا �m% �ده وه ی �,% �a% ,�ت، !6/P!X�)!&� ڕ�yTو� م%"y� %9P ره %"� � ���W%، :9% ی �,�7Úخ، ¦�O�!�� %ر�و�����, %ÛÜ,و�� L)وه ر*,� L) .%, ك�!P!W� ³م

%a وه %a� �O� %ÁMiy3ا �,% م hە �"1ۆ��­yTڕ %,� ���ره ، �m% و � �X% ی %W� ¦�& %m %X�) /P%6 �h��

ه����²6a�hÈ��!� %Wڤ،�ور�a�hj*ه":�O`�� �Lا�O6�3ه دP� %m �%W� %<X%_ر (% ,% 3� �%mو����yTڕ� !"

Page 10: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٩ -

%- %m� ¦�P� � �-�وارده �X% روە_� !`Xد� h­�& � �W%" �ت ����²6aف، hÈ��!� %, %-� "*وان� ر��وی

.ودا�-�و®P!W�L�,�78!ك�a! رÚ6,���¦Tن،�m% ت�,/+% ���% �P%". !�ڕ(*ا�و�,Og�3 %m���: �L|y�°Qه

� %W %6/|���� � �O6X�)�aا h j!,%W� ���ره *"�ن �,% &m� %a� %g%،دا ���% �دX>% م �W! ر O�*Pی

_%XاOو�*�Ò! ده� ، %,� ��!O�W!Ð3ان h»� رزده %g�, وه .%, � %W� �,% ³م h�Oڤ ر-% �*ا������ h"'�¦Tڕ� دا

ر®�LT19و� �وه �,yووا�% م���ره W%ك���P*ا���L(*ود� X% 6¢���*ه_ر�,! &a� %g% وه، هو ی�a% �3»!وا�% ,%%) %+/,�µßر ر� �, L�M�`,ی�ڕا��.

…%Wڤ �����|/6% ,��ڕۆ:�/+8ن������h�� 'دا %gli*�3 %a� %g& ا-% رهO�Pن��X!`Xد�h­�¡ن��� �،L�,

%a وه %mی� %a� %g& ر�ده %m�L�, %-و��L�,�hi�)�a���¦�" %�*-���) !`Xد�h­�¡���¿Ó/|رL�,�.

%W و�ده %" %m� ���ر�����|/X��,� %m %6% دا �دە م �����ڤ h�� _%+P� %)� %a� �£1ه ره &g% ر�����، � �ن

�-% (% ڕۆ��78�¹و�,% �,*ون، %Ø6W %aر� %a� � z��� %X��,� %m ��% ره &g% م hiر�������� �Xن�'���²6aڤ'م

دار� �ڕMi% وP+% رm% م�(% ر�ڕا(a�،LT*,�L/g% ³م��% ,%. … (�Ûà+� ده و��ªP,% رm% ر������و�(% (% ,1ده

%� %W�hiر�دا�% ر�,/+% (% ,*و�و� �را %W�،�� %, %aوه ر %aوان�ده وه ی�!a�!&ی� %XاO��X %+/,� ی�'ر،�����ڤ

�وا�% �% �W% �ده ,*و، �����ڤ "% ر-% �,% ر&�6ن h�� ،%m� ڕاده�P� %X %Wزۆر�� h %P ن��|��� µ¶�X!�� ك

%g�"�a ده� ¦:!�� h��M/�� �����|/W %��6%. دا �,*و، �,/+ م ���g� %m% و ر�a% ر�-% %دا � ی %W� �����

6/X�)�a% %a� h�� ده� � �OPا �,% و ،LXد XهدO %)� �¿Õ�"*á� ،hi�)�a� �د�­Xری �m% &1د؛ �ڕە��، � وز

%��M/� 9% ی�دارودره��"� h و،�ڕوو��*,�L� %� 1د،�ژووره وی�ده`g) ن�� zار*�� … .%+/, �âªTر�دو

%- %a� �و�(�% وا�% "*و �دX¡�*و �W% ی .�+X %6/|����� ده� �دX`!دا h Xg�¹6,�% وه … .%+/, ��¿Õر���

�,%_O��6�Wە ���ره �ت، �m% و �a% ��*و(/+% ی �����ڤ h�� hرز��­ %�X�P %-� ��Q·ی� �6Pن �و ,*و

�,% رده �W*ه �a% �1ت، �واP% وه ³م �,*و، �����ڤ �����ی �,*و ��1�� �,/+% ی h��+�-ن� �ڕا�"!_� !Wر�

وا���Lو�دX>%�ڕوا��L،�,���6 هر�!ر����hد �����ڤ�,��دو���6و�وه �m% وه ڕوا�%9 � ن�و�و�! �ن�,

%P %a�h�O1ازی��*ا�"�a��6� %"و� %, %g) ن.

hi������ª6)���²6ف� ' دوو�(�ڵ��3ش��*وa 'ڤ������،h�Oان �!�9%'و��*ا�*:'%Xو�دا��¿Àی��*و �

%P %������" %X � �) ����|!ك(ك %m %W� |�ر�,*و , gT1`,��­)�"�% وه .%W� ��/6%، ,�ش ��!:¦� �m% ,78م

�W!و �M�3*از|�6ن �P% �����|/6% ��ن �ده �&1د، �6� %a� �O� %mه وه P*ا�� ،��Ð,� %)� %mوە ر� h­�¹Pی�_و�

Page 11: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٠ -

�W%_(¡+! ده ,% ،�+� %"78, %6/Xرا� � %m� ���6واز|W� %) %6% ك hو�*,� ،�+Xدا� ���*ان� ر�") h1اوا�£� h

� %m����� �m %m% و��*ا��O% �*دی �,*و، �ڕۆ:O��6ه ره &�Í<g) .%a %g`1د -% ی �,�ش �,% �ن ³م� �Q°ا،

%lá %-�،و�&1دار|�ن�وە_��دە ���6ن�L)_�%+P� %, %m�،ر��و %W� ار|6!وە*P!&�h��|دوو�,*ون �ژ�.

…%mو�3% زۆر�� ���zك �¿À ده� �+T*�&و*Pر %m� �a% ��(8ن، �3% وه �P!W!ك �,% X*ه ی �دو��6ی� ��6XOن

%aو�� �,kQار�" �P% ��*و�% �W%,!³م �_!,*و، وه ,% ده "*ز|¦ �و�,% . ,*ون������% را��h ,% ڕT*ه -��1ان

%a� �,% وا�% ���� �ن �,�X %m� %ÛÜن h��) هOو�دڕ�� L) �+�_ودە��� �. �و�,kQەوق %W %وا�!a� �-6¢� ڕا(¡O6ا

%�� �و� �Pوا��`�6ن �,j!,%ÛÜ,*و ��% *"�ن ./áەوkQ,و�� L) %,� �,�و�وه ,*ون، �����ی ی� وه ره O"³ه ³م

g)ا*�% %�� �"% ���6ن �ä3و�� ��%. ,*ون ده (¡+% ,*و �-% ر��!X�P% �%. ,*و �!�6��Pن ./& �،L�®و*,

%Wوا�!a %a� ی������,*وه�g) .%, 1د�% م�ده`��M/+¡) %Pر* � %"� %) %W %X %gك�د� %M�3� وه :

�,�/+�g% �,/+% �ڕوو،�gT1�,�� %m%_ر�وە P*ا���X�a %�*-�LT1ده �6Pوه� ر���ی� �*-�hو��1ۆ���% �%Wری�

%,� �&!P*ار|O6ا h��|ژ %,� �؟ �,% واX�P% د�­�Xت !`Xد� h ڕاده %X %-�aو�-�و� ¦|y������� �,% ك �� �h��|ژ�

�%m�،L�+/�,ی��� %W %,وە�!aر (% ,78,­�ت�_%P� %W� %) ر�����.

®*و،��*�X�،������ªTن�19 ؟��µåڕT ,*و��µå,`1اX% دا�ده و�,*اره W%وP*و�hi ر�g)%)�h��+� %m ده ,��,%

�a% �*ه� ��*ا�Oن؟ �13(! ی � X% "�وه ، ��9�1% م �,*و �W% ك ¦Tزۆر� �ª6وا�°QP %mو� %��) %m� �W% ی،

%P %������" � هO��|ا� �رO� %,وەی���ره��!ر|` ��وه &1د�!aری�&1د (% `1د,*و،�����ڤ� …

Page 12: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١١ -

Çêxov û Şano

Nemirovich-Danchenko *

Katêk 'çêxov'mi nasî, herdûkman têkellî jyanêkî komellayetî bûbûyn; ew le edebyat û

nûsînda, mnîş le bwarî şanoda. Herdûkman serukarman be core hunerêkewe hebû,

ke pêkewe grêydedayn. Ewey ke le yekî nzîkdekridînewe, dijwarîyek bû, ke le

barudoxî riswayî şanoy ew katda, letekîda rûberrûbûyn … dijwarîyek ke lelay

herdûman hebû, naçarîdekridîn ke bedway rêgeçareda bgerrêyn. Ta le encamda em

hewll û ledûy çaresergerrane ' şanoy hunerî mosko 'î wek deyangut 'şanoy çêxov 'î lê

bedîhat .

Lenêwan kesayetîye dastanîyekanî çêxov û pallewananî nûseranî dîkey ew katda,

cyawazîyekî berçaw û lerradebeder hebû. Ewey şanonûsanî dîke bo

pallewanekanyan bepêwîstyan dezanî û bew core deyanxistnerrû, behîç şêweyek le

berhemekanî 'çêxov'da berçawnedekewtin. Pallewananî çêxov kesanî sade û asayî

bûn û le barey şte rotînîyekanî jyanî rojanewe dedwan. Jîngeyan wek xoyan sade û

bê zerq û brîq bû. Hîç yek le kesayetîye dastanîyekanî ew le şêwey pallewanêkî

serkewtû û betwanatir le kesanî asayî dernedekewt, herweha lelayekî dîkewe bîryan

le xewn û xeyallî berzefrrane nedekirdewe. Bepêçewanewe kesanî rûturrecall bûn, ke

nûser hewllîdabû tenanet rewişte xrapekanyan nîşanbdat; xopersitîyan aweha

komîdîyane nîşandrabû, ke mrov le hendêk ruwewe naaga lexowe le beramberyan

hestî be sozdarî dekrid. Bem şêwaze çêxov pêşnyarî jyanêkî baştirî daderrêja.

Bêcge leme şitgelî dîmenenekan le berhemekanî 'çêxov'da herwek kesayetîyekanî

bêarayş û sadebûn; ' şewî mangeşew' , ' baxî jakaw û lakewte' , ' bêdengî' , ' dengî

wîlnî le dûr', ' şîwenî kûndepepû le şewda ' û…tid. Ewey pêwîste bgutrêt, eweye ke

Page 13: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٢ -

hîçkam lemane birryar leserdraw û leberçawgîraw nîyn, ta ew radey min agadarbim,

çêxov behîç şêweyek agay lem cwanîyane nebû, ke çon lewaneye dillpesendî

berhemekanî cwantir û dillgîrtir dekat, herçende bebê dirrdongî detwanrêt bgutrêt

cwanî şanonamekanî çêxov ta radeyekî zor peywendî bew sade û sakarîyewe heye.

Hêndêk pêyanwaye ke çêxov le berhemekanîda têkoşawe, ta şêweyekî nwê

dabhênêt yan nwêkarî dabrrêjêt, bêperde deyllêm, ke emane behelledaçûn. Ewîş wek

her şanonûsêkî dîke têdekoşa pallewananî çak û dllixwazî xoyî û xellk bdate derewe,

taweku berhemekey baş û dillpesendibêt û behîç şêweyek lew bawerreda nebû, ke

şorrşêk le şanoda berrêbxat û berhemanêk bdatederewe, ke letek nûsînî kesanî dîke

cyawazî giştîyan hebêt, bewatayekî dîke pêşî hawkarekanî dîkey bdatewe…

Arezûy çêxov ewe bû, ke ewey şanoy serdemekey deyixwazêt, bedestîbhênêt û le

berhemekanîda wellamderewey ew daxwazîye bêt. Lem ruwewe xellkî bew core ke

xoy le jyanî rojaneda deydît, nîşanbdat. Behênanî çra, zopa, semawer, dengî pyano,

sîgar, xuşk, bra, nasyaw, xzim, awaz, şerabixwardnewe û hezaran wirdekarîy dîke le

berhemekanîda, jyanî ketwarîyan pêkdehêna û germugurryan be karekanî deda.

Çêxov le rwangey taybetî xoyewe bo kesayetîyekanî derrwanî û

Hîç kat nedekewte jêr karayî kesanî dîke: bo diktoran, betaybet ewaney ke

fermanberî dewlletî bûn têrrwanînêkî rêzgîraney hebû. Çunke pêywabû ke diktor

xizmetgerî xellke. Bellam car carîş debînîn ke dîwî şarawey pirsekeşî nîşandeda, wate

her ew diktore berrêze wate ' îvanov 'î berêz katêk dewruberî xoy çoll debînêt, dellêt "

xakim beser, parey vîzêtekey xoyşî neda, tenya serêşeye" !

Çêxov bem wşeye demamk le ruxsarî kesayetîyekî berrêz, ke xoy xullqandibûy

rademallêt û le kotayî şanoyîyekeda bîner pey bewe debat, ke em kesayetîye berrêz û

xizmetgerey komellge, çendêk bênrix, nalebar û xopersit û bêhest buwe. Bellam letek

Page 14: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٣ -

eweşda em pzîşke mrovêkî berrêze, bew corey ke yekêk le kesayetîyekanî

beserhateke le dîmenêkda pêydellêt "cenabî îvanov, wirgî êwe prre le rêz û çake" !

Herweha katêk ke yekêkî dîke hawardekat "cenabî îvanof, leberçawî hemuwan

pêtdellêm ke riswa û bêrrêzît ! ". Tenanet bînerêk nabînin, ke letek ewda hawbîr bêt.

Le şanoyîyekî asayîda bêguman lem core dîmenaneda, ke ekter betundî le

hellçûndaye, dengî çepllelêdan berizdebêtewe. Bellam le nwandinî berhemî

'çêxov'da rêk bepêçewaney ewewe, ekter behîç şêweyek natwanêt sûd lem core

bzuwane werbigrêt û sernicî bîner bo xoy rabkêşêt.

…bo rollbînîn le şanoyîyekanî 'çêxov'da pêwîste ekterekan ştêkî dîkeyan têdahebêt,

ewey ke ekter debêt kemêk naasayî bêt û hestî hunerîyşî ştêkî dîke bêt.

Lew demeda ke bo yekem car şanoyîyekanî çêxov dehatne ser şano, ekterekan fre

roşnibîr û beselîqe bûn, her em ektere çalakane bo yekem car şanoyî 'îvanov'yan

birdeser şano û serkewtinî bedestihêna … . Bellam ger rastît bwêt, em serkewtne

rîşedar nebû û karayî leser bîner danena, leberewey ewey ke ewan deyandaye bîner,

'çêxov'î nebû, wane derkyan le berhemekanî çêxov, ke tarradeyekî zor letek xeyallî

xoyan amête bû, nîşanî xellk deda. Lem şanoyîyaneda bîner her ew ştaney ke le şano

asayîyekanî ew katda dedît, bedîdekrid; dîkorî asayî, qumaşî sewz reng, ke nîşaney

darudrext bû, rûnakî mangeşewî destkird, jûre çwarlakan … . Bîner dwênê hemû

ewaney dîtbû û sbeynêş le şanoyîyekî dîkeda deyabînêtewe … . Bîner xoşî

lêyandehat, bew corey ke nûsînekanî çêxov erizşêkî taybetyan hebû û çêjî

lêwerdegrit, bellam ewey gring bû şanoy çêxov bû, wate rahênanî bîner le heman

rwangewe ke çêxov bo dunya û werçerxanî derrwanêt, bo cîhan birrwanêt û dîmen û

wşe tenya amrazî nwandinî ew mebesten.

Page 15: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٤ -

Dû sall paş nûsînî şanoyî ' îvanof ' û nwandinî, çêxov 'cengellwan'î nûsî û daye

temaşaxaneyek (şanoyek) ke birryar bû le mosko bikrêtewe. Baş lebîrm nîye, ke xellk

çon pêşwazîyan lew şanoyîye kird, tenya detwanim ewende bllêm, ke serkewtinêkî

wehay bedestnehêna, lebîrme karayîyek ke leser min dayna, bûnî cyawazîyekî

frawanî nêwan xudî şanoke û nwandnekey bû, ke hestimpêkrid. Ekterekan baş

rollyandegêrra, bellam qsekanyan, hest û kirdaryan weha dehatne berçaw, ke le jyanî

ketwarîyewe dû bûn.

…zor kesî çalak û pertûkxiwênim denasîn, ke letek ewey peywendîyan be dunyay

muzîk û edebewe hebû, bellam le çûne temaşaxane bêzar bûn. Hogran û

berrêweberanî şanokan ewaneyan be kesanî bêhest û drrinde û bêzewq nawdehêna.

Le rastîda ewane hîç tawanêkyan nebû û bêguman bêhest û bêzewqîş nebûn, bellam

şanoy baw wellamderewey xwastekanyan nebû û pêy mestnedebûn. Xetaşyan nebû.

Ger xetayekîş hebûbêt, ewa le estoy şano buwe. Bem destinîşankirdne kurte

meseleyek dête pêşewe:

Aya detwanrêt huner weha bixrête rû, ke bîner xoy tya bbînêtewe û xroşanî hunerî le

jyanî ketwarîyda bedîbkat ? Bewatayekî dîke berradeyek şano nzîk û hawaheng be

jyanî xoy bbînêt, ke lebîrbkat ewe beserhate leser şano.

Bo bedestihênanî serkewtûîy lew bwareda debû çî bikraye? Çî rêgribû, şwênî şano,

yan şêwey nwandin? Em pirse gringe, maweyek bû têrrwanînî zorêk lew kesaney, ke

le temaşaxanekanda karyandekrid bexowe xerîkkirdbû, çêxov ewey çareserî kird…

**************

*nêmîrruvîç dançinko [berrêweberî şanoy hunerî mosko[

Wergêrranî le rusyewe : şahîn sirkîsyan

1P��P�íî£ .�)µ¶�38. م �دووهX k��g)و�ز�h ١٩٩٩ -٩٨ Wergîraw le:

Page 16: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٥ -

Page 17: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٦ -

�X�a١٨٩٨ری�١٢

،��g��a¢6��{��3ن و����µ¶ �gli% -�وه

%W� �(�ت O�!� %" %®ر���"% و %X ر��� �,�ت �&�gl�aو�_!ر�� �,% %���" د ��Pم ��% ده ی L) LMï .م��,

��*ا�m� h�O%،وت رm% ده hZ!:�"� '� �­X��'�3+�ده� �a% "�ن �؟ �����|/6% ی �و���LM ���ره �W% م �ن

�ده ��%6 �W% ر_�7Úاوه ك µå�,� ���ده ، �ده LX؟ �"�(­��"�:!ت ���ك �a %m!وەش � ' زا��، �­X�� '

%Xz 1ه£� �-% �19ی ��*و(6*ه وه X% ,�ره W%' د�a�lð 'و�' ��ر �ڤ ' ��h �ڕۆژ��"% X .%W% ی � W��P%. �زۆر|�ن

%3� µå %P� �X�a� �؟ h��MNر %W� ���ده ��6 �,% �"�(­��"�:!ت �LX %m؟ ¦Tر�� � %W� %®ره زۆر��� �ن� ی

%P %��� %,� ��*ا�Oوو|��% ت �"�:!ت �È .%a %� �3+�ده� h»�1���P6+/6%،ی ر�ñ�P� � �,��,+*و(% �& ��¿À�,و�

،%Á, %m� %6/6%ر��*ا (% �,% � �رت��/�O� ده ,%. وه�L/g)³م�ڕا %��+�P�،LTو å�,م�µ%Xا*g�3� %W� ��­)�"�

�")�د:+�L/��6؟�P*� ر�W��P% �% "%. ن ����P�h")�ڕاز|+�m% :9% *ر�hZ,% ؟�,% ��L�7Úر® ��P*ا��LT1ده

%Wزوو�� � �*ا ��j�aدارم ���ت hردا��| ,�,%Á %W� ���ت hڕاز|�*و�� ،��Ð,�7Ë��,� ��Xن �a% �وه ، h"³ م�

%"�� X% �,ده. �,+*و(%)" دا� �%W�78,�L�, نËgره�,`!"!وەداڕ��­X3% �و�د�h�� رده %Xی� %m ه�و مO,� %"

. �X+% _!"*وان�,9!؟�(òوم�,!� روو�/����L% ,�ری�ده. درو(g`1دن

�Q �Pوه

R�UV$وS�Tدا���W

Page 18: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٧ -

12ayarî 1898

Hawellî xoşewîstim Antwan Pavlovîç ,

Çend sat lemewber nameyekim bot nard û her êsta namey tom bedest gebşit. Bom

derkewt, ke molletî nwandinî ' çayka 'man pênadey ? Em şanoyîye le şarekan û gişt

cêyek derhênrawe, boçî le mosko mollet nadeyt? Eweş çak dezanim, ke ' çayka '

layengirî frey heye. Le rojnamekanî 'xarkov' û 'odêsa' lebareyewe zoryan nûsîwe. To

le çî perêşanî ? Aya tenya le mosko mollet nadeyt? Becorêk ke le zorbey şarekan

tenanet bebê mollet nwandûyane. Eger to gringî pênadey, têbînîyekim bo bnûse û

basî bke, ke kart nîye beser nwandinîyewe. Bellam rastît dewêt, tênagem boçî

pêtwaye le mosko natwanrêt derbihênrêt ? Bekurtî bellgekanî to min razînaken.

Meger to le min dillnyanît ? Tu xwa zû le birryardanî xot agadarm bke, yan baştir

bllêm, razîbûnî xot le wellamî em nameyeda bo min bnûse. Debêt bîr le darrişttin

bkemewe û dîkorekanî perdey yekem û bdeme drustkirdin. Barî derûnît çone?

Sllawm be hemuwan bgeyêne.

Hawellt

Nêmîrruvîç Dançênko

Page 19: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٨ -

١٨٩٨!���ری٣١

،��g��a¢6��{��3ن و����µ¶ ��gli% -�وه

�LMÌ .%9�P ی����P% دوا��ر���"% � ' �a %m��gMÌوا �­X�� 'ردە_�+8ن�"�وه ده %X %<د��!`Xد�h تz� .

z*�� h"!_ەy��3� �زووW�1P%3. ( ڕێ و"% و�"�(­��,Á% ره �,% یدا"+�,*و �m% وه 1ۆ�! �ن |�ر ی ®*و،��,

�ده ,% ("� �È 1دووه`�ó��6¡) (.%,� ، �gl�a� �داواP`1دووه �m%³م �P� �1دهPزوو� ، %m %"وه. ڕێ و�P �*

��*zی h"!_وه "% �% �ده دە��� �,% zت، �Tڕ .%W %9T1ا3% و®��% �ڕ�� %-� ،�)1P��� �، �,*وه���ن ر �ن

ڕ��T �% و�,!دوای���*ازی��*OTا�ده وه� �*T+>% ده' ����­X' وام� رده ,%. رێ وO+Tه ��X %a+>% �% ��م�ده

%,��P %mدوور %+Pوه و %W� �lN6% �ڕ/|���� %�� � %aا���*g,�،ی� وه �ن�%W %6/|���� %m اوه�69دا�ڕەO %P وه �،

%9, %<+�X %+/,� %,�،ران %m�¦Tڕەزا"% ��ر��ä�� %,و��L�,وان�!aی�O� L����6:د.

%m�gM�-� ¦:!� � ��% �% وا�% W%( ���زا�) � �ت �ژ1T �را�hi وm %gT% �ده "/m� %-� %M%،)زا�) �-¢6

�a% ده. �ت �درو(¡O6ه m% ��*ا�m� %�O%،,�رودۆ��¦ L�, �`�3� �,�رودۆ�% �W% ده. ��L�7Úم L�, م�

%9Tڕ %X 8ن��­��Pدا�.

��ات���hك

R�UV$وS�Tدا���W

Page 20: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٩ -

31 ayarî 1898

Hawellî xoşewîstim Antwan Pavlovîç,

Dwacar namey to geyişt. Awa têgeyiştim ke ' çayka ' derdehênîn maweyekî dîke

dême lat. Damnabû panzehemî culay berew mosko bkewmerrê. ( Provekan zûtir

lewey ke birryarbû, bebê min destyanpêkirduwe.), bellam êsta ke to dawatkirduwe,

zûtir dekewmerrê. Taweku dehemî culay degeme lat, çawerrêm be. Le rêgewbane

xrapekan natrism, her çon buwe, xom degeyênme ewênderê. Berdewam ' çayka '

dexwênmewe û bedway şêwazî nwêda degerrêm ta bedûrkewtnewe le rêsa şanoyîye

konekan, bitwanim ewey le şanoyîyekeda rengîdawetewe, bgeyênme bîneran,

becorêk ke cêy rezamendî ewan bêt û bedillyanbêt.

Xellk hêştake nazanin ( lewaneşe hîç kat nezanin), ke hemîşe dekewête jêrkarayî

barudoxêk, ke nwandneke drustîdekat. Debêt em barudoxe pêkbihênrêt. Debêt lem

rêgeyeda têbkoşîn.

Xwat letek

Nêmîrruvîç Dançênko

Page 21: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٠ -

٥mn��T� ١٨٩٨ری ی

،و����µ¶ Lli% ���3}��6¢�-�وه�g��aن

%"����,� �,��% m% �ره. ت m% زۆر�(*��س �ڕ "�ن �ده، L/g)ا %,� ���ك LTو %ÁTوه ڕ*Pڕۆژ��"% و� �ن� ،

%- %,� � راو_*ر|��Xن �ده ڕgl�T*وه �ده ,%. ر"�ن �(% �% m% و�-7Qش �,Á% ³م µå� hا�*P LX …ر� ��ر��

%Wزۆر�� �ده ر�,�M% ده ,% دهڕا �!:¦ �… ڕوو �!�% ر"�66ن hi���� '� و�h­�¹P رyP '%) %mار�£��6دۆر

�,% ر(*وڕ-�+% (% �,% �-%. (�Ûà+�وه ده ری � ���وه وه ����aرا"66% "*وان hڕوا�'�­X�� 'ده %m ن .%a م�

�دO<��ÑÒه �-% M�3*از|%6 �و�-% م �ده �ت �����|/L�¹�)7Ë" .%, %6 م �P� �m %,� %m% ³م �È ڕی�* *"

�L�°Q9Xو� (�h­l��l/��gده' 1Pی�j*ر|)�' �µ¶ڕۆ . ر���� �m (X،X����%+/+� %)% ی��*ا�Oن��% �a"�ده

%a %g& �µ¶ڕی'"����' ری�ڕۆ�jم� .%m�gM�- %mزا���چ���� �µ¶ن ' (*ر|)'و�' دورن'(���¦�ڕۆ°Q9, .�%W

�����hi. ت�-�ت ���"% ���g% ��%وP*و|L،�زۆر�1P(�م،��� ���m� %�� %Á%، وه دا��*O+T"% ڕۆژ��"%

'%a (�� �ڕەوا�% ,%' ��� �,�ت hiده زوو %m و(%. م*+,� �,�م �m% ,!وردی �ده ، µå� %m LX�6زت��� �X�aو��

%- %X %-� %Wر� ' %<T1& '%g/+�<, ن�,% وه�X� %ده م�زووا�� %� %g/T؟�-% وه ڕ� %aم�,��,+*و(% "��% "*و� .

R�oUVوS�Tدا���W

Page 22: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢١ -

5î novemberî 1898

Antwan Pavlovîç hawellî xoşewîst ,

Zor supas bo nameket. Karekeman başe, rastît dewêt çak berrêkewtuwe, rojnamekan

herawhuryayan berrêxistuwe û hêrş dekene serman. Bellam detwanî çî bkeyt… car

car xellk zor lerradebeder bêşermîyan dexenerrwu … şanoyî ' tzar fîodor '

serkewtinêkî sersûrrhênerî bedestihênawe. Hemuwan be naaramîyewe çawerrwanî '

çayka ' deken. Em pêşwazîye hem dillxoşimdekat û hem demtirsênêt. Bellam ta

şanoyîyeke bebê kemukurrî amadey nwandin nekeyn, nayhênîne serşano. Rolî ' trî

gurîn ' stanîslavsikî deygêrrêt û ekterî rollî ' maşa 'mi gorrî. Hêştake nazanim çi

kesanêk rollî ' durn ' û ' surîn ' bgêrrn. Le rojnameda xwêndmewe, ke nexoşkewtûyt,

zor tirsam, xoşbextane namet hat. Şanoyî ' entî gin ' bezûîy bot rewanedekem.

Bewridî bom bnûse, ke çî dekeyt û aya nyazt heye her le ' krême ' bmênîtewe yan

bem zuwane degerrêytewe ? Hemû emanem bo bnûse.

Nêmîruvîç Dançênko

Page 23: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٢ -

m� m�وی mq �?r�ا�� '����-' mh mt m�Pی��ر ر����t���

�دlð%ژ دوا��ر�-% h"!_دە %�" � �. �,!رۆ �-�P%١٨٩٨ری !W_%m!:� %,� �وا h­�`:!�� . ون ر��و��m% دا

� �����ڤ�-�:!m%`!ی����|6 k8"- placing on stage / Mise-en-scèneا�l)�' . &1دووه %ی�3

'%3� �X% رده ی �,*و m% ی �O�Pا �زۆر��*�­Tری ��*و(/+% ,%. م �ä3 %m %)و*�� �,% X% ر�ڕ9T% ی ڕا(��� ��وه ك%P هO�P� �����دا ��� %3 %)� � �|% ڕی، %W� �P% ك hi�P� %g� %m � hi�P� � �ڕ9T%دا !, %m ە_�+�،�د

%W %, %�"را %)� �m %3% * ر �-% X% رده دا � ' �Á�� %m% �دa %" %<X%. :*ا(1ا,*و ك �O�Pا�' ��8g��glن ی

ر� �-% W%. ون m% ر��وده و�,% �% ر|��!�و�"��9% �ده،درz� LTده X% رده م�m�¦�P� %a� %3%. وm LT% رده ده

�ده ����|% �,�ودا h وه�P� ،(�7Ú,دا� �¿Àر* � �W% ره &a�* %g% ,*و �,% (% �ن ،(M/دا�� ��a>% ر|�ن � ³م

%��h !X!£!�!á وره %Wن��"�Tو�در� %M�3� دا��,*و &!دای����� وه� .%W h�!ی��zوه����� %+,� �¦Tدار

%m ده� � �دا�/W %) L�M%' "���',*و �و�m%،ری �a% �دا�1ا,*و �دX`! و�1Pz *ر(/%6 "�¦ h .%W %) ر�

�m %M�3% *ر(/%6 �����m% وه ی �a% ی ، %aو� %g& %ی را�،%m� ا �ده*�� �����m%,*و h�O� %)� %Á®1X �،ن

%W�LMø ن ر�داده ��!"�وهËM/�.

%W %, %a9% وه ر��"� �3% و�W% �% ی LMø� رده %)� �(% m� %X% ی ، %Á|ر�Pو�-% -% . ر������� h­|ر�P� م� م

%m %m�¦���) %W� %) %6|ارkQ,�،ون*�¡M/1ه ر������دا�£�h %,ی� Ll�Tڕ .%g:�j هO�3ن��X %,و��(X1د& �

%"�W� �و ºا�*P %, %�� داده� �,% "�ە�Xن ،(X�� %W� �m� %m% وzوه ³م ¦���) %6/|����� %m وه� ك� �Xن

%m�¦Tار*P!& %W� ا�ڕوودهO6X�)�a�h��|دات�ده ژ %W�،�ª6, %6/g)ن�وه م�ڕا�X·Q�� رده %a�،وه �1ت %<�aی� �

�,% ده Lli*��" ده �+�Ûù�6¡) .%a و�(�ده� hiر� �)� �ڕۆ:�/+8ن ���*ازەی �,% م hi %-ە رO"_�+�.%a� %" �

%- %m�،و*,�Lن���" %<�a� ده� Lli*��" .%9��"وه و�����ی�ڕۆ�+`1ده �% ���3ن� .%a %" %m� �h­��

%�X�P %�� hZ %+|و�-� h­Tده و� �a% ,% ی ،�¿Ó� %g& ده ره� �-�*اش �زۆر �W% �ڕT*ه �*و�% �ن � �hZ �و

%lá !,ا�OM/1د�&_%W1د ده ��%|�ن��� 6¢���رێ�زۆر|�ن�& .%W %) دوان،� ر���ده%W %, %aی������ وه ر

�,*و ��aرام �O�Pا h��|ده. ژ %g�� �ª| �,�Oه ر® hZ� و�-� �و �-�*اش �,*و �ن h»� .%a هO�,� � ���669% م

. &1ان واوده درا�و�O�Pا�P% �ن�در�Tە�Xن�O�3ه واوه ���P% �+��و�ڕ(g%_دOXە رX�)�a�h­T/�6ن�,% ورو®% ده

%, %X�Pو�وا %-� �m% ی ��) %X�) %6/P %m� ���P%ر ده �,% �ن �ª| ® %+P�_واو�دە %)� %W� �O69ا� �,�Oه رز"�ن

. وه yT*jراX% ران�ده &1د،�,��,/+% (O�Í/gه ر�-% &a� %g% ی�m% و���ره �ت�و�,%_ �X�P/�6ن�دە

|6% ره �,% ره ر�����,% (% �� %�X�P�h %,�hZ 1ت �ده ��وه� .%m�¦�:�� 3% �ده�L�, �،�M�`,ی�,��ڕا!Å�

Page 24: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٣ -

%a وه %X %m %g�� وهz� %66& %W� ��669�1% �ن �-% �����دا �زۆر|�ن h %X .%و�*<���, ' ���" '�h��"دەر

� �6��3*ه) �6ú% ا(_!:Oە"�ی �¿Õڕە� h ���3� �و�! ، �lá% وه �P% �ده �دوو®�ره ، �(�ده ، h�� ، %,� ³م�

وا�Pن�و� 3 …%a�LM� %��" %Wر�ده �,/+% �وا� %m %m�،ور|� �,%� نi%,و��LT1ێ�ڕاد�*j�h م���*ه �È!,��

%a ده ی�,% وه�،Lا��y,ی��� %m %gTو %<Xد�hi1 �راTژ� %� %m .ورده ورده� %a� وه %mی� �!W�_%Xدا�����µ¶� �

%W 1 ,78ده&LT .وا�د�a�%,�!g �%mر��و� %� %��h»� %láوی�-�و|)�و� %Pه ی���O�,دوو|�ن� واو�و����،h»�

��W .%m`1دووه ¦�P� %W� ده� %m� �ª| �-% X�) %6/P% ر® � ��Oا، L)%, راوه ده��� hو� �ده رد�­� LT1&

%lá %+/,�،L�O�3�6ن�/X�P� ه �ن�*| .�������� �P %P% ر�واá*وڕ"�و���وی�,

%W %) %Pر� %<�aی��������� %m�،اO|وه ��¡�¦�ڕوو�"� %X ره�a������h1د زوو|�ن�ده ك�,*و�-��1ا�& :

� h­���|ژiار*P!&%��h hi����� ��a>% ,%. ك hو�*��,� %,� (X7Ë&�+)1P� ،ش� hا�°Q9:ڕۆ� '� �+/� '�%W� ,*و

ر� ,% ،�W% �دا�/gM*وه �m% ر�(% (% W%: �ڕۆ:�m� �L�°Q9% ر�(% (% ,*و�a %W!و�ده. "Oا m% ی�X% رده %3

%9��"�hi�+ودا�ڕۆ�*وه �% ڕۆ� %láو�� %,�h�� ن� م���ره:

�؟ X% �راX/�6ن�-%… ران� ,% ���6}%… :� �ن� -%… "1ۆ�! �ن� … -

%m�¦�P� %a� م��%W�!6|��� 7(��رگ�Ë3وە��*� %) %a�،م�,% ر����� %� %+/,� %gl��hرا� %Á�3� 8ن� .

%, %�� ���"*j� ("� �W% ³م �m% وه ,*و �,% �a% ی � �% م ��*ا�% �_��!را�% �m% �,% ،و ¦Tاز*��� %W� �

�h وه؛�-6¢� �راL��,�L�, %g�� %M�3 %6/X،�ده ی�&!�ده و���ره �ر"�ن�-�+�,*و،�,% �/O��Mا�O6ا�,%

%g:�j ن�وه�Xڕی��� �%W��±)ردا�درو(¡+� �ت ,/+% ڕ.

� � *ڕەm%د���3j�W�Xن �و ¦Xدا� ���*ان h %m� � %W� �O�*Pو8P·ه �داده ,/+% �زۆر hiرا� � �و� ردا L��

(���¦� m�h��6��hi³*á% ��ر����h»� %, �%Wر O�,�hZه �Xر"% م���*ازه�,% X %a�h*روژL�+T،� �"% ده

%m � !W�_%m!:� %و®*و�*®� � �&+% وه دا �ده ، ��y|`66% ی �و�a!وان �W% &1د �زۆر1P|�ن h و�� ���|�ن ��*ان

%<Xد %� %m %-� �m%_وە. &1د (O�ógه دا �,*و، � %+/,� %3� ���ڕەزاX% ر �و h��MN6% ر/P %W� h�� ا�O|��

.&1د دOXه ,%

%m�¦�P� ' ���" '%W �����hi�P� �!&ر� �,% وه �ڕاز�و�ژا�% �,%دا�g&ت�'دورن'�د*jی�:

�ده �O,� ،%aه�X �6Pر"%" ¦Tر� � �+6� %m %m� � �3% م LT1«Í,� �ژ|��� hZ "%,1|��% ده و��� ��y|¦� وه م !W�

.ی�دا�1ت �Ò*ون�-�:!�W�3 %m¦�-% زەوی،��%ر� �(% ,�g% رده �,% m%، *ر(/%6

Page 25: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٤ -

�ڕوو|- وه �دادراX% دهر %3 ¦Tڕووداو�%m� �ده �-% Oا,*و، �X% ر �W% �(�ڵ ���ر �����دا� ك �دو��6ی

.دات ڕووده

���3%W� �(�6% رده �3% ن ��% وه "% ی �-% �وە_� �و hiاOX %,� �m%� ر�-�:!�Ò %) %m*و��¦ �زا:�*و، دا

%aر����(XO�!� %g& ره %+P�-ن�� %)� 3%. ر�����hi�P� ی�(�6% رده �3ش� %X�¢6-�،م %Wران� �,/+% ك�

� !W_%m!:� %�� %وه ره �ده �*و� %-� �وه ، �ده "*و �و�-*را�Xن ،� �*اردووه"واو���g) �M�& … %P 78,*ون

%a %"م��� %X %m� %,� %-�h��X ده��ªX 1دووه`�Í<g) %m�gl�a�، %m� %دوو�� %" %X %P��6ا�*P� %Á,م واوی� .

.ی�,g*ا���,�!وم وه ر�1ت،�,��a% �*ار�ڕۆژ�"�:!��Pوه

%a� LM� %g& ه رهO��6:ڕۆ� �,�ش �P% �ن � �Q°ا، �د:m %�789% ,�ره' ��/+'��6 �a% ی ��!�Pی� وه ,*و، ش

�l/��g)%Á�*�� �,*و، h­l� %,� 1د,*و&� ��Q·ی �وه ره (%. ڕا(�� �6�3«*ت �P �hNدz� h­�·8&� ك

م� ر�7Ë��,� …%W %, %aه��,LT19 ��وه ی�(� �ر�,% �*وم�و���P*j,�ر�h­T_��!را�%")�P*ڕ- … ڕۆ:�Q9°ێ

…��8·�,*و®*و� -�|%

�-�m�gM%'دورن' .Ì %�� %Pوە*� %m� %m� µ¶و %X�) %,� hZ %) ر_%P� %m .%a � �,% (% m%م hو� �"1ۆ��­� رز

زۆر�) "�&�6ژ. ( �a�h(�ن��/a�hZ%6!و� �رX�) ­T% �ڕۆ:Q9°ا�m�h% وه م�ڕووه W%… �و���mz% واره �*O+Tه

.��P*و _ر �زۆر�,�ش�ده �����hi�P� %m|/6%. �*و ,��

%+/, %,� �,�Oه X% ڕاده ران �ده ك �,*ون، �� %m� � P«*ت !W� ��/m!:� %6%_س �a% وه �O9ا�% ده. دا �م ی

�دا�P1*وه �(% ����|/%6 �"�(­�ی �W% ��وه. را�3ی ،(<+T*�� �P/+*وی !`Xد� h�� ����� h� ا�O6¡)ڕار�د���ÑÒ،� ده ,% ڕاده ")�L�+�" …%W ��!ر���ت�,��ª6ñ6واgá*ڕده �P*وه،_ر ��ده_ت�وە m% "% ر-% ,%

%W وه �دووره �%W� ت�دهkQ"�a 1م�.

%m ی� '%Wz ��6ده' �وا� LX7Q�.

�oUVوS�TداR���W

Page 26: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٥ -

Şewî yekemî nwandinî ' çayka ' leser şanoy hunerîy mosko

Dwacar hejdehemî dêsemberî 1898 hate bero. Le hollekeda xellkêkî wa

berçawnakewn. Şanoyîkey çêxov hollekey pirrnekirduwe. ' mîzansin - placing on

stage / Mise-en-sicène 'î perdey yekem zor nwêkarî têda bû. Bepêy nûsînekey nûser

rêgeyek benawerrastî textî şanoda têdeperrî, sekoyek le kotayî textekeda kotayî be

rêgeke dehêna, leberamber sekukeda perdeyek hellwasrabû. Eme dîmenêke ke '

konistantîn 'î têda derdekewêt. Katêk ke em perdeye ladedrêt, deryaçe û mangeşew

berçawdekewn. Le her şanoyekî bawda debû kursî dabnirên, taweku ekterekan

leseryan danîşn, bellam ême qenefeyekî gewre û drêjman le pêşewey şanokeda

danabû. Lelay çepî şanowe bnedarêk ke debû ' maşa ' leserî danîşêt, danrabû û

kemêk ewlatir kursîyekî dîke. Leser kursîyekey pêşewey şanoke, ew ekteraney, ke

debû nwandinî şanoke seyirbken, pişt le cemawer dadenîştin.

Leberewey mangeşew le pişt perdey sekokeye, ser şano tarîke. Hem tarîkî û hem

kesanêk ke leser şano danîştibûn, bêzarîyekî frey berrêxsit. Gallteyan pêdekridîn û be

twanc û lome be gemjeyan dadenayn, bellam lewlawe kesanêk ke şanoyîyekeyan

wek ketwarêk ke lejyanî asayîda rûdedat debînî, lem rastîye çêjyan werdegrit, ewey

ême demanuyist bedestyanhêna. Em şêwazey rollbînîn sakarîy û sadeyî

berhemdehêna. Eme heman şit bû, ke ême demanuyist. Paşan mangeşew şanoy

roşinkirdewe. Eme keşêkî taybetî şewêkî hawîney debexşî, ekterekan zor hêwaş

deçûne rêwe û le katî qsekirdnîşda behîç corê zoryan le xoyan nedekrid. Leserxo

dedwan, leberewey şano jyanî têda aram bû. Derbrrînî ştekan hêwaş û hawkatî

bêdengî bû. Em bêdengîyane dewruberêkî asayîyan bedîdehêna û riste

natewawekan drêjeyan pêdedra û têda tewawdekran. Bew watayey hestî

kesayetîyekan ke bederbrrînî natewaw dehatne serizman le bêdengîda kotayîyan

dehat û bew corey ke ekter hestîpêdekrid, bo bîneran degwêzrayewe.

Page 27: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٦ -

Serşano bere bere çrrîyekî taybetî bexowe degrit. Xallêk ke Debêt pencey bo

rabkêşm, eweye ke şte lawekîyekan le şanoda gringîyekî zoryan heye. Bo nmûne '

maşa ' dermanî helldemjî (anifye), poşakî reşî poşîwe, wşe dûbare dekatewe, qsekanî

sade, bellam pirrwatan û … gişt emane wa le bîner deken, ke be wiryayî gwê radêrêt û

bem şêwe bebê ewey bexoy bzanêt, dekewête jêrkarayî dîmeneke. Wirde wirde ewey

ke le hollî şanodaye lebîrdekrêt. Awa dête berçaw ke şengî şewî hawîn û qsey

natewaw û bêdengî, cadûyan lêkirduwe. Katêk ke le derbrrînî kesayetîyekanda, hest

bederdêkî şarawe dekrêt û qsekan kotayîyan pêdêt, bîner waqûrrmaw çawî brrîwete

textî şano.

Leser textî şanoy ême ştêk rûyda, ke maweyek bû hogranî şano arezûyan dekrid:

jyanêkî ketwarîy nek şanoyî. Be boçûnî ême trisnaktirîn beş, rollgêrranî ' nîna ' bû le

perdey yekemda. Ew debû leser sekoke rollbigêrrêt : leser sekoke danîştuwe, leber

roşnayî mangeşewda roçuwe û qsekanî bem coren :

- … mrovekan … hellokan … gyanleberan … karayîyan heye ?

Katêk ke em şanoyye le pitrisborg çuwe ser şano, em beşe bîneranî xiste pêkenîn.

Bellam min gumanim nebû lewey ke em beşe honerane û cwane, be şêwazêk ke le

nîşandanîda bekarman hênabû, bew corey ke debêt bbêt, deçête pêşewe; hîç

karayîyekî galltecarrî yan werrsîy le bînerda drustnakat.

Paşan giftugoy nêwan dayk û kurreke ke zor tundutîje le bînerda karayî dadenêt û

deyurujênêt, komekî em şêwaze beyarmetî bêdengî car be car le qullayî gyanî

kesanêk ke le hollekeda kobûbûnewe, kney dekrid û ewan nzîkîyekî zortiryan

lenêwan xoyan û dîmenekeda hestipêdekrid. Weha bû, ke bîner perêşanî û

narrezayetîyekanî lexoyda bedîdekrid.

Katêk ke ' maşa ' le kotayî şanokeda be raz û janewe be diktor 'durn 'î gut :

Page 28: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٧ -

" yarmetîm bde, egîna karêk dekem ke petî jyanim bipçrêt " û bedem giryanewe le

nzîk kursîyeke, berdebête ser zewî, şepolêk hellçûn hollekey dagrit.

Perde dadrayewe - rûdawêk rûydabû, ke her de sall yek car le dunyay şanoda

rûdedat.

Paşan le perdey sêyemewe weha şeydayî û hellçûnêk beser hollekeda zallbû, ke

çendîn car ekterekan hatne serşano. Paş kotayî perdey sêyem, hîç yek le bîneran le

holleke neçûne derewe, hemû westabûn û hurayan dekêşa … tewaw gîrmixwarduwe,

em nameye ke beyanî heynî destimpêkirduwe, êstake ke dûşemeye twanîm tewawî

bkem. Çwar roj molletim wergirt, bo ewey bitwanim bxewm.

Gişt ekterekan baş rollyandegêrra, tenya ' nîna ' barekey dillgîrnebû, eweş xetay

stanîslavsikî bû, çunke berrastî gêjî kirdbû. Sereta pêygut wek kîjêkî ladêy rollbigêrrê

… min turrhibûm û gutim barêkî honeraney sakar bexowe bigrêt baştre … leber em

hoye gî ◌ji bûbû …

' durn 'îş hêştake neçuwete kewllî kesayetî beserhateke. Em kese mrovêkî berz û

xwêndeware û çalake… lem ruwewe rollgêrranî kesayetî ew karêkî asan nîye.

(Makyaj) zor başbû. Kotayî şanoyîyeke zor baş derhatbû.

Bîneran berradeyek bêdeng bûn, detgut kes le hollekeda nîye. Dengdanewey em

şanoyîye serapay moskoy dagirtuwe. Xawenî şanokanî dîke tînûy xwênmin, le rastîda

berhemeket weha derhatuwe, ger xot bîbînî waqturrdemênêt… min lerradebeder

dillxoşm, le dûrewe le amêzt degrim.

Key ' lale Wanya ' denêrît.

Nêmîruvîç Dançênko

Page 29: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٨ -

'���x���!�y�� 'mh m�Pی� ری���t ��tر��

%m�gl�a %-� هO:ده و %��+�-� �"Q·وو�!ی � (% م ��a:*®�:*'ر����ی µÃ�, '%W ' ری� �-*�%����ی

�­)�"'%"°Q9,��,ن��P وه .�µ¶�)١٩٠٣%<�aی������ %W� ده ,% ڕاده %,���li*�3ێ�,*و ر�*��hi����� .

�P �¦�¡���6%. ڕ�¡�*و &>�ن�دا�% X% ر��"% �hدا-�P*و�-6¢�,%رزی��*ا��O �,��وه �,*و�-�m�gM%�ر _,!

%m %W� %"78, %W� %a� µåر�"� hi�P� � � �,1|�ر"��Oا �(�:!دا �' و �(yار �,�� P% :�% -%. دا,+Qن' ژول

�وەر (% -�+��% �����|6%_����ی �زۆر�m% �"�وه,ك � �,*و �,��13ۆ�% �a%. م � وه P!W!ك �رە&!"�ن��Oا

.دە(�óg`1د

%,� �����|/6% ����ڤ �دا,*و �ª�: L�)و*+,� ��*ێ h .ی����,� �����ڤ ��Pزەی �����*و(±�

%,�, %)�h­�P ا&�.�,*و Åر� .%Wار�" ر� (% �ر&1دن�y)ێ�,��-%. ��3. �*وه ده �%" ژول�*��hi���� ر�

%6/|���� %gli*�3� �,/+%,!Á�*� j%. ك �£1ه *"�ن hه را��­OM�&1ه �ڕا£� ¦:!�� �و �1P �ت

L�,ەO�����6�3 .%W� �£1ه ر�����|/6% (% �ر&1دن ¦6)�&� h � �,% و�ده �دژواره L�, �hZ� و�� hi�|ور�

%P وه واوه %g�«,� %,و�� �,/+% ڕاده ��3. Lli*�3� ��/6 ی �,% gli*�3%. %ری �m%دا,��¹ وه �ددان ، ��,�

%{3�hi�����h­:!� %)�â¿À7ه دوو�و�ËM�&ا Åوه ر��P� %,�* %-ن�و�&�(6¦ ر� �h­�".

%W ڕووه� �,% ��a>% وه م �,% ,% �%" ژول�(yار� " �-6*ا"�ن �W% (¡�*و، ¦�¡�� LM�� ی� �,�ره :­*��3.

�,% �m% وه "�Á% ر-% ,% �ده �����ڤ �,78"�ن �دا,*و، �ª�: &وه 1ده .%W� �ª|و�-� �X� %W% ����ڤ � �

%��glN* ده� �­)�"� ¦|y�� h�� 1ده, %) � %W� �و �����|/6% ر �,*و m% ,78ی ���|Oا وا¶�µ -%. ی

م��zو� �W% ��ره ��ر… j*وت ده �-��µ�6% وه م�,�ره ����ڤ���ی�LMÌ .%W �% ��راو��ر"�ن�O�3ه

%W وهzن�,% و��<g��¦�O+�-� ێ�ده*jر %m وت.

�و� "% رده و�(% �hÈو�����a�hi% ده و� �ت�و�,�ری�a% ی�,�رودۆa�µÃ% �,�ره "�¦�W% دا�7QW�L %mهوT "% ده

%6��� %-�hZ �TوO,ده. (�������ڤ� %" �%mڕوو�/�`!"!وە��LTو �%Wرا"�% ,% ��ن�����ڤ� %aو� ر�

و� دوا��ر،�a%�ژ|�����hi�����hن�,*و،� وه ی�a!وە ڕوا�9% دا�و�W%� ی��/O��Mه وه ,�رودۆ�!دا� �ردا�%

.،��µå,*ون',��a�µÃ:*®�:*�'�-�ی��*و(��ª6 ی�,*و�% %-� �را�

%- %�: %P %-� �,% X% �,�ی ��/6% �,!_!:!دا,»�، ���"*j� ��*�Á% ³م �ده ، �,�ش ��a>% �����ڤ ،�)�� �

%- %M/" %Á�3� ڕاده و�,% وه� %X %W�./& %X ردا�,*و|) ورو®% ك�ده.

Page 30: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٩ -

%6/�� �وه �7QWه �1اپ �m% وه ,78,�+>% دا ، %Áرۆ���� h��|ژ� �h �� �����ڤ h��|ژ� %W� �7 ��رهË����3� �ن

%9Å�,� �W� %" %a% ,*و، h��M/�� ره��� � �(�ده �m% �ژ|����% م %W� �(% 1Pن � ����دا ا&�7ËMه Åو�,�� ر�

³م� ڕوون،�,% �ڕوو®% ی�ڕۆژا�%&!P*ار ر�a�µå!وان�P!W!ك�ژ|���a�1P .%Á�*� %a� %� �hرا"% ران�£1ه ,/+%

.�,�|�ن ����3و�و��Pزەg�X���hi %X% ژا�%�hi�)�aو�ڕۆ

� %W � �ª6)و*�� hZ� '� *:�®*:�a� µÃ�,'%m� �,�وەڕەدا,*و �W!و �����ڤ � دا، %W� %����� ا�O+"� ی

�,% ده ،L�7Ú��®ر %a� �P!W!ك �a% وه ³م � �ت ¢6-� �,+% �O� %MðOا ��� ی hZڕە%Wره ی��,� %,�,� � وه P %m% ی

78,!W%� و��% ده� �ڕۆ &1ده OXه &1د h��®ر*á�%a� �����ڤ �����|/W %6%. ران &Q9: %g°ی � h�� '%lá� � دا

%W %) %"!³م���*ه ،�,% ر�� %a�hا�O��M/ك�����|/6% م��!"% ی��!P!W� دا�£1ه!`Xد�h�� �6وازه���

� %W %"78, %m� � %W� %X � %W� � � hi����� ��*�­�ن'��رۆ�`! ��Oا â¿À 'ده ��,� ��*وم ("� �*O+Tرا،

%P ی���" .%X %m !و�� �وە ر������ده (% �m %W% ره &m� %a� %g% "8ن ��!"�وه_ر|´°ی � %m� ری� �,/+% ر®*و،

� ,kQار�ده �X %a% "�وه… &1د ��3ش �-�+��a� %-� %X>% وه ك �����|6>�ن �-*�% �(% "�ن ری� ر�����ی

%+/,� ،�­)�" %,� �3 رده ران �O� %m %3هوام �و �,% �8ن ��!"�وه �Xن µ¶ڕۆ� hراوه ر ,*و���� ��LMø ی ی

%Á�3 %+/� ده� � -*�%. ,1د �ن �W%ری � "% ����ڤ %Xدا � �ڕۆ�+�hi (��%'و �و �a!و،� ر-% ,%' ر h"

%�X�P %<P %|ی���O� hZ .%, %<Xد�hدا��� %Wم�!� 3�h­�� %g&*�3ڵ�� %X هO�!��h وه�a %6XO|1اژP�،ردا �h

%,� � ,/+%. "Oە_�+�L ر-% �!"�وی %W� �دX>% را"�% ,% ر �� ر hi����� hڤ��­���'%m� �*ا��h �,% دا،

°Q9:بڕۆ� hi %W� ���ی ،LT1& 78ده, %g�� � �a% وه �دX>% وه و !W� �,/+*و|% m% �% ی �,�ر�و� دا �P!W!ك hZ

���h "% ر-% "1ی�,% �%. وه "�+�g% ر�ده ر�,/+% (% �m %W% �را��hi*ا�L�+�Å�*»X …%�O روو����hی�ده ده

%W� ��*�Á% داX% "% ����ڤ ، %mزۆر� %+T*�� �,/+% م ��Xن ¦Tر %,� ¦Tڤ ر-% ر����� h"'و�ی� L�ñgXد�

%W %g�®وه ,78ی��*و .

%,�� %6/��Æ� %m�،��Ð,ر�!�� Wڤ������% ��ª6)و*��hZ� �'*:�®*:�a�µÃ�,'ڕۆژ��"% �(% دا�£1ه�µßر� �h��

���*ه ده ¢6_!,� �و ��% X% دا �,% OXه ك h­�¹T*�*Tڕ� Lliو %g)!ر� ،%m� %,� و،� ده*,�+�Û�g)

%W ات دهO�/g) .%W ڕووه� �,% �O�Pه وه م ��»m %Á% "% ر-% ��� �m% ی (|1P %�� �O6Pا م� L�, .%a "* *ڕی

%6/X�|ور %W� وه ره ده ,% ڕاده*,� %aوه �-�ی� %mی� ' *:�®*:�a�µÃ�, '%g��, %Wازی� ��� �ری�����ڤ�*���

%�X�P��ªgا داڕ�O|���hZ .

Page 31: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٣٠ -

�دا-��P*و �. ز(�gن hi����'ارy)� �,1د,*وه'ژول � �(% م ���وه ر�����و�,% h"را�a�� %6/|����� hNڕ �

. ی�����ڤ�,*و|) ە�P%mز

���رد m% دوا��ر�����|/%6 � ڕۆژT¦. ی �a% -�و(%[ ' ر &�+/P��'%Í*و �����ڤ، �����ی� &g% ری ری

%�*- �­)�"� �,��9`1ده ]ری �ª" ژووره� %m!:��� %X� �P!W!ك �و�W!وOTا hi��� �,% ی �a% ك، �È ی� وه

%m %6/|�����،اتO�`�¡��<�W�¦�) %mزە�P� هO+T*��hi�P� ��Pوه "�ن� .

a% ه وهO� "78,!W6%ی�/|�����L�� %m %6/Xرا� � %Wوای��a�h %) %ر�دا� (X�� .%W %,دا�����ڤ� "% ر-% م�

%W %ا��O|وه ���*ازی���*�¡MÌ ،%ÁPو*W� ه*��� %mی� %X�) %6/P %,�h�� %) ر_%P� %m %P� %,��6� �O�!�

%+Tو�1ا,*ون -�M�&� .%, %Á�3وە وه ³م��h­�¡��_%,ده �"�ن� !+¡)_�+�…

%m�¦�P� %X��,� %m �hi8ن���ر�����" '��­X��'%Á�3ه وه "�ن�O+T*�� وه %W��7% "% ،�,�ر"�ن�Ë��,� �،و*,

%m� �,% "% ر-% �,% �W% ����ڤ �O6�� %mا �¿Àڕو� %X�) %6/P وه*�¡l�� h�� 1ه£� �دژوار�,*و� �����3و،

�a!وا�% �دا1��Pاوی �و�,�³ی ��*�Á% ده �,% ,!ژن ،L/+���¡) %,� %X و�� �دوو �a!وا��h ره ÁX% 3% !ك ی

X�6)7% ر�a %� %W%. ڕوو �l¡�*وه,�L/Mi�� ت� �ده*»X:-%-و��¡�`���*و(6*ه �")�*" !

�L£1,!�ر&`1د�a�h!وا�/.� ³م�ده �P)،�,%_:`>�ن�دە P*j،(%m� %,� %m ی�ده �Oێ�ڕ(g% �-% ��ر��ره

�m% ,���>*و�%. ,*ون �% ¦�P� � ده� Lli*��" '%Wz � (�h­l��l/��g' ر����� %�( ر|+% ,%' �وا��6

%W ر� ,�ره�g&د�µ¶7وڤ�' ی�ڕۆËl�a'وه �*از|�ری�ڕوو�`1ده وه �%Wا� وه �,*و،�����ڤ�O"³j�hZ* :- و�!a

%Á6£ هO�W� دات�.

%�� �دX`!ی µ�6- ت*j .%Wو�� ¦�P� � �Á6£% چ �"�وه �O�Wه � *OTا ��3ش �(X �h­l��l/��g% دات؟ ك

%9�P %m�LMÌ %"� %, %66ڤ���������) ] .P%6/+ñ� �h­l��l/��g)�h�� [

%m� ��a>% �3>��*ا,*و �����ی ��6P� %,� ده� �,�ری �و ���وەڕۆك h دەر� �¿Õ�, %a� �و (| ��MðO� �h% ر®

³م�a�h�� L�, .%, %W!و�-% "% ر-% �,% �h­�¹gMÌڕا(g>�ن�P %W*ا�8ن�9�P% و�ده "�ن�&1دووه�'����ڤ

'*:�®*:�a� µÃ�,'هO��"�,� �m% رm% دا ��78و� وت، �ڕوو®%�P!W!ك ��Pزه ��*ێ� �X %6XO*ه 3%. ڕوو|) ��£1 h

%W %ا�ده ��*ان��3:!وا�O�� %9+T*��،7اÚ6, %,ر-% ی� %" %m %P� ن واو���6واز�,*و،�دهÚ6ا�y,وە�!aو�*,،�%m�

%Wدا�چ�ده "% ر-% م�,% ����ڤ� �:L%"66% ,% �و�����) .

Page 32: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٣١ -

� %W %X %m %�O+T*�� � وه "8ن ��a:*®�:*'دا µÃ�,'%)� ر�د� �+%_(*ور%g %, ر��و .%W� �ن� �% �دX>% -6»­�م

!,_ kQ%W� �-6»­�"�6ن �و �3% �8ن hi�P� � ده رده� ¦�¡�� LT دا �����|/P %��� %6%. ر��, hi�P� � � m% ت

… وه "�+�g% �ده "�:!وه ��X78, %,�، %P �%W��6ن�&1دووه m �%m� %W% �783ه �­Pره �y"% : ره ر(*وڕ-�+% (%

%P�-ره ����ڤ��g&د�،�­)�"� � �m%� �ن a!و�. ر (% رgT% �(­��,%�" ز(�gن��6P!:�" %Wن�O�3ا,*و،

�,�O Lهزۆر��!ز| �13ۆ�! �ن ���ود�1ی ���ی ���"%. &1د �ڕ9T!ی !Wو�!a� �ªP�-� �وP*و�T"�ن� وه �3.

و�Lliڕۆ¶OX �µه �a!و��% ��>*و�%,� . ,*و ���6واز|>�ن�-% وه ڕۆ:! ��% �W�¦�O%� ی�-% ,�ره &1د�و�W%� ده

'�X�­l²6و� 'ڕا�*P��'&%Í/+� ی�-�و(%'ر L�°Q96,ری� .�%W %aا�O`�P� %® و���P*و�!� a���l�3% م�ڕۆ:3�%

. �ن�ژ1T| داX% ده �����h% ����� ,*ون،�m% ش�-%�­�hد��O�!�!`X¡. ,*و

%m��Z� %P�-ڤ������ %Wده �"�(­��و��"�a� . 1PkQ®*ون_�,! �£1ه م��� �&��66% ,*و،�a% �13ۆ�! ��Oا

���ر�ژ"�ره -% ¦�O� %X W� �,% ره &a� %g% %ك h�� %�� �و ده ,�ش �و����6�3+!,*ون hر��رهزا���� %W� � ش

� ,�ره �ده ���ڕەزاX% ەوه'"k8ا�l)ی hZ ی رده �6�3*ا,*و -%. , ./P� � �،�Oێ %m� 6% ده/|����� µ %m ن��"

ۆە ��% ��!g�X! }�`1د،�m%دوا��ر��j …��"�­Pڕ|*ه . وه �3

%m�gl�a %m� �دەزا��، �-% �a!وە �,*وهردو ��!�Pی �,% وه Á�*� %W� %Xz� %m%. وz"�ن ��ä3 �����ڤ

%W� Lli*�3 %�*-ره � �ر�و��������� ��% ری hiو زا*, .%+�W� �W% وه &1د,*وه ,78ی ¦�g£178و��� ر� (% �چ

%��hNن�,% ڕËMÌ %XاOÅ��"�a� .ارە*P!& %m %,ی� %���ªده ڕۆ� LXد.

��a�h�� )��­X!و� �����hZ|/6% �*ازه�P*ا�6*|%م�� ر�,% �-% م�����|% �a% و��P�Lli«�ت،�OX %mه a!و��%

%Wz� ��*�­�ن ، â¿À� ،� �m%) �وا��6 �,��+��a %gوە_� hو�*�¡Xد� �a!وەی�. ر���� �(% ���ی a!و

%m�،وا�/.�,% دەر&+!دە&1د!a� %-� %Í�Pا�O«ڕ®*ون�و�(% زار��3»�و�� &!P!W6>�ن�g���6 و�M�&ا�Oە�،

.�P*ون_ر �ده X% و���*ه *�,% �Pوه

%a %MðO� %-� �و �����ڤ �m% ی ¦Tز�)� �و L) ده� ��*:O��Ø,*وی، �a� %a!و ��3ش �m% وه ,*و � ی

%a %g& دەر&��6`1دن،�-% �ن�,% ره��¿Õ�, هO:ار��*ه و*���P1د��6ن�,% �,��,% ن�`g)!ن،� ده ر�Ú���¡)

�و�ز|+Oوو®) (% *��P %Wوه hiار*P!&� µو��ره ,%. [ ر������"1ۆ� %m� �W% ی �����ڤ ��*ا�O�Oا� ��*د

�����|/6% �,%]دX¡�*وی � �ری �زۆر®% ڕا(�� �P!W!ك �����ڤ h�� %,� �دX`!� �����|/6% "% ر-% ی h��

.���6وازه £1ه

Page 33: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٣٢ -

%W %Xz !`Xد� h وه %<�a� %-� �W% �دا,% W%: &1د :!"��Oه ش �ڕۆ:! �ن h1د�`� %a� �و� ره &g% ��*ان ��Oا

%m� ¦�¡� � %W� *,� �و ��7Ë9�1,*و ��Mو®*وه� � �,�ری �����ڤ hو��*و�� . ,*و ' k(lا�"8'�-�ی

'(lا�k8"'%<�a�h�� ە %Xz� �Tی��7QPو��6��Pن�O�Pا� �h,*و،�m% ره ��ده ,*و،�X% ��6ن�-% �دوو �ڕە�9

�و�ده ده �(% ,*وه ,7Ú6ا �,/+% �-�ی h��M�&ا Å� %a� ���وه ر، �دX*ی !`XO|ه وه وO:و!_� !m� �,*و، درا� ی

%- %�X�P���) %m� hZ %X�) %6/P %gTyT*»,ڤ������h�� ر، �,��,/+% وه%a� ی� �ره م�ڕووه %m %3� ه*X ی�O�

��P * %mوه. ,*و �-% وه روو�+�(/6% �ده ,% ¦�P� � %a� %Xz� �دوو �"k8ا�l) �% م �W%ی �6�� %X� ی�O&

�,% m% رده ده h­�¡�� ،(Pو %g)!ر� %,� �6P� �,% ده دX+% ی �a% &1ا، �m% وه ³م �X% ی �ده �P!W!ك � ,*و�% ك

.�ت_ردە ری�"�(­��ده %،�,��X7Ë)��*ا������h�Oی�-*� :Oووا�% �aوه

%m� ¦�P� ده� � hi����� Lli*��" '%� 1ه£ � ���ر��!ر|` �(% �+/+%,�' ت O�!�� �P!W!ك�ر����، �*و

�Pرا� ده. �O`�3ادان g%,*و،� �ر�,`��M ده 13ۆ�! ��Oا��a"�ده �O��a�O6��6W�T '%m �%Wر 'ی� m% ره �*و(%

� و�ده ���X"%g�X«*ت �����|% �O6a %aی �,% "م �,��ڕۆژی ، �ده … وه �P%_�دوا�1Pدە³م L��a %+|و� وه ,*و�

� �,���a>% م�ڕووداوه L�, .%a و"�ن�ده ��h %g3£1ه :66% �ڕۆژی��*ا�O�Oا�-�وه �W،%m� %W!وە�د:+�6,*و|)

ە"�ن�-% a�.Ì%',*و،�P!W!ك���­�78ف �Pزه��% "*gM"ه م�O|و�-�وار!a�،ر�% &1د�و�ده ,*و %m �O�*Pی�

ی� �و�دۆ(¡�­�hد:�lزی������% وه ,*وه �P!W!&>�ن�Og��aه م�دوو®�ره³ ڕۆLMi،�,% دا�و�ده ده �3*ه

%<�a و*,� .

%a %��gو�� ،%P� %a��6� %ك�����دا�(% وا�!P!Wرو �ر|�ن�-% ی� ،%X هO��6�P� %� ن.

…%lá %Wر ر�و�ده ��*و(% و®�س�_%+� %Wدا�£1ه م�ڕۆژا�% ر� %X�,� %3�µÃ ا&1دووهOX .ن������ده دهQ: �L�,

%a و�,% ر��*و(6*|% ی��*و(% وه*"�hZ 6,و�*"��%g�+� %) %Pر� %g� …%, %g)ڕا��X�a³م� %Á,������ %+X �

�دا-�+% ك X% وه yT*jەره ��������ی �m% ����|% . ره ؟ �,78ه �,6% ك LTوه و %W� �,% ری ،���L�Ð�ñ ��ی

%|���� %mازی�-% ك�*��� �%X و�ب %X %6/|�����LT6¢��+��ر® ��*ازی���ی�ده �ن�,% و-�L�,���،L

.ر®LT19 �وه �¡�¦� *1Tا�%

%, %W� � ,�ره ³م ��a>% وه'����ڤی ��*�Á% �����ی �m%_�وە ��Pوا���ر�,*و، � ¡li*�3��hا�*�� �*و،

�����ڤ "% ر-% ,% h�� '%,� �,%'ڕ|�k8Wم'. �+�,*و _(¡+! ده "�ن �����ڤ �,! X% ڕاده ی � �kQ،%mه_ك

�,% ده LT1ا�*P %و�*<�� L�7Ú,دا� ���راوی �و hا�*�� ��a>%ی ، %,� �و � (g% ده �دەر&>��+!&1د,*و

.ردا,*و (g>��¡�*ه ��>�ن�ده ز®1ه

Page 34: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٣٣ -

�«O��,�6,�hا� �O�,�!Wه �m% ���(1اوەی �9% و�ده دا�،�m �h"'*:�®*:�a�µÃ�,'%a% ی�X% رده �W� %3% �>*و�%,��

�,% ده ،L�7Ël/, ره��� �m% و ��% ی �دەر&g��"(X!`�6*ا�/ �li*�3¡�*و، �,% ده .�*و h»� %m� � رد�¦

�,��a%… وه ���³وÁT% وm %gT% ده ���ی �"% ����ڤ ���ر��*وه (g% ,% م O�!�� وه����� ��Mø� و��

�-% … وه 6á�P`1ده .iو�دوا��ر� �,*و 8T*j°ا�1ت �,%… ر���ڕازی ر�دا-�+���h را"�% ��ر��ر�����ڤ

%a %g& ره !,� �و �,*و ���ڕازی ���*ه �ن ¢6_ %X وڕا�-� �a!وان �P!W!ك ��>*و�%. *و , �%ك �, %W� ی� ,�ره

� (lا�k8"'%,� �m% ی h­l��l/��g)� h»��®ده �ده �,% ��و� �g) %W>�ڵ �3را(L،� �ده �"�M*وW% "*��وی

� �*�¹T¦�ڕوو|Oاوه، �m �%W% �*و(��ڕووداوه "Oا�ده X"%W� %6/|����� %m«*ت� �,*و�و�دهی O�*Pی�دژ ,%

%m %W� %+, %Wو*M�"� ��/6% ڕەOPا �gli*�3 %m%… ی ،��Ð,� �زۆر�a� 3!وە ���ره %�����ڤ �¿Õرۆ ��¿Àو*�

%a %6/|ده �,*و�و�ده م��������Ð,ا���*P �)1P.

%- %mروا� �%W� %M�3 وه %Wو�و�-% وه ی� �ره ,�ره �,�(>��`1د،�����ڤ�*,�O�*Pزۆر�� %M/" %Xڕزا��� �hZ

� ده �¿À1P� �و Oا�*�%W وه %-� %m� �(% m% "% ر-% �,% ,*و، �P% �%وP*و رm% ی ،L�, %��� %W� ���Õ¿�� ت

�P%,* د:+%��6 �a!و و، �¿Õ�ÑÒد� �6�،%��<g"� %,� �,*و ��a>% �-% ی �¿Ó�� و�� �P� %m. وڵ ¦� %W� %) ر�

��a"�ده ��a>% ده �% 13ۆ�! �ن �a% ,*و، LM�� �د ره &P!W� %g!ك ��*�Á% �*و|+% ه �ن �a!و، µ¶�"� �

.دوا ��ی�ده �_!ر�,% ر�!�Oه ,�L�,��Ò،�-% ری�á!ره ورو®% &1د�ده Oه�!ز|

��� h"!_ەO�!�� �ڕۆژی �واP% 6¹*هدوا��ر � X� %m% ری، hi����� h�Oا�*�� �ڕۆژی ��a:*®�:*'م µÃ�, '

%P�- %M�3 ده. وه� �و ��% ,�ر �,�ش �����ڤ hروو� %-� �,�ی �"�وه ,*و، �,� �"�(­�� X% ,*و �زۆر h

|�ر"��Oا�a% وه م�,��% ,%. �X/+� ك��% �L�Ð����� %Xو�"�وه ,% . !X)ت�ڕT`�� ��!ژ��­�X�P�h% وه و��% �,

.�-�ت ر�داوای��a>% (% ³م�دوا��ر�W% �����،�,% م�,�m %g% وی�X% &1د،��% ده +%����ڤ���ی��!ز|

%W ره�, %aو(1ان� وه ��و®��9% �,% وه و��% ی�*��Lزۆر��� ]%gدا��X �h­l��l/��g)�h�� [، ك�!P!W

%a ا�ده وهO� %m�،��Ð,�L�, %a� %ڕا(����% �,% وه و�� %�X�P�h­Tت�,*و و.

%W %د ��­�داره وه و��%�*-� LM�� ������,% ر"% ا hا�O� %�"و����% را� �(�ز وgli/�6ن� ر�����ڤ

� رده ده ی , …%, %)� µ¶��� �a% ³م ("��,� .ñ&ا Åر� !Xوە %m� ، %W� �X�a� 6% �ده/|����� h��+�_ر %m دا�

%) %mر ��� ��Xن �,*و|) �ده �"%. وP*و ¦�: %m� �����|/Q: %a� %6ن �W� %�� %X% م *� ��Pوه وه "% m% وی

%m�gl�a %)� %mوه ر*,� �,% وP*و ، %6/g)ڕا� ��aوا�/m %6% ³م �,*و،� رm% (%. ی �����ڤ ��*دی وP*و

%6/|���� %m %,� و���ره %mده ی�� %)�،L��,ا&�.��% ,*و� Åو ر�*, .�%W %� %Xوی� %m %" وه �hi�P� ��P�

Page 35: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٣٤ -

�����|/m� %a� %6%،,!_�ر �W� %) %a% م �P!W!ك �,*و، �m% وه ر����� � ی (X7Ë��,وه ��� ��و،رزی

mV�!"z{ۆ�}~{��� mhڕادەی�� mt m�وه دا�n��P���t�!ری��ی�� . وه ��اره

%, �1Pڵ�دوا�)�O�!³م��'*:�®*:�a�µÃ�, ',%,�*���h�Oا�*��(X7Ë�� %"ی�-*�%'ی� ر������ iرh��­)�"� '

�-�,8W7Qن-�� �66% -�3رT*+, ] .Yi+8ن' ,��a�µÃ:*®�:*',*و� ڕۆ8gMiن،�ده �hدو���6ده %ر���6 ,��-%. ,*و

."*وان��*از|�ری�,*ون� -%] ��6|�رك

'�­X�� '�%9�3 %<�aی�������ªT*�*Tو�و�`ی��3 و�ڕ*,�+�� '*:�®*:�a�µÃ�, '%)و��(X7Ë��, %m1|)� رPو*Pو

%<�a� �W%'����ڤ ی ���*ه �m%،�,*و �ری ��a>% ی ��gl% �����ی �ده دا µ¶دوود� �È!,� P*ا��� ڕوو،

%m�،��Ð, X7Ë��,�%)و��( %mر �hا�°Q9:1|)�ڕۆPو*Pو'*:�®*:�a�µÃ�, '%W %<�aدا�,*و �����ی�.

�,% ده �ددان L�, وەش %m� ،��¹,� � دا %W� %) ره %W� � �ر&1دن ��� �ره ر��P %) %aی �,!_6¢� ر|6%، �%�-* م

�ده X% ��*ه �W% روه -%. &1ا,*و +%ر& ك ���ن � ره �(% ك LT1ا�*P��� �����دا � �ری ���P �Lی زۆر

LT1ا�y,…

S�TوoUV���W�R دا

****************************************************

]ری�"�(­� ری�����ی�-*�% ,% ڕT*ه ,%[��>8°و�6¢�دا�»+­��*

��-8ن�(�6l/&1ن : وه ڕو(6% ر�Q°ا�W�h%� وه

١٩٩٩ -�k8X�3٩٨و�ز(�h��g. م (�¶�µدووه. £1P��P�íî: ر�78او�W% وه

Page 36: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٣٥ -

' Baxî Alluballu' leser Şanoy hunerîy Mosko

Êstake hewilldedem mêjûçey hênaneserşanoy 'baxî alluballu' le 'şanoy hunerî

mosko'tan bo bgêrrmewe. Sallî 1903 şanoy ême lerradebeder pêwîstî be şanoyî nwê

bû. Behar bû hêştake bo 'werzî nwandin'î dahatû hîç bernameyekman danerriştbû.

Tenya ştêk ke lebîrme le kotayî marçî ew salleda biryarmanda ' jul szar ' dabnên.

Hellbete bo hênaneserşanoy weha şanoyyek, mawe bo prove zor kem bû. Letek

eweşda karekeman destipêkrid.

Çêxov bellênî dabû şanoyîyekî nwê bnûsêt. Şanonûsîy tazey çêxov boxoy babetêkî

sernicrrakêş bû. Karkirdin leser " jul szar " nedeçuwe pêş. Şanoyî nwê bo her

şanoyîyek pêwîste. Çunke bêguman bîneranêkî fre rakêşdekat û xellk fretir

pêyanxoşdebêt. Karkirdin leser şanoyîyekî klasîk fre dijware û debêt be wiryayî û katî

tewawewe bçête pêş û berradey pêwîst bînerî nîye. Pêwîste ddan bewedabnêm, ke

bo xellkî şanoyî pledû û sê sernicrrakêştre taweku berhemêkî kon û klasîk.

Lem ruwewe ême hîwaman be " jul szar " nebestibû, bellku pêş gişt ştêk le barey

berhemêkewe ke çêxov bellênî dabû, bîrman dekirdewe. Çêxov hawînî le yekê le

kwêstanekanî nzîk mosko debirdeser û le bîrî şanoyîyekey xoyda bû. Hewallî

corawcorman pêdegeyişt. Çêxov xoy lem barewe hîçî nedegût … car care lem la û lew

lawe hêndêk şitman bergiwê dekewt.

Demewêt lêreda kemêk le barey barudoxî ew kat û barî edebî û şanoyî ew serdeme û

çonyetî hestî çêxov bidwêm. Demewêt rûnîbkemewe ke çon çêxov le beramber ew

barudoxeda kardanewey nîşandeda û le rwangey ewewe jyanî şanoyî çon bû,

dwacar, ew hokaraney bûne hoy nûsînî 'baxî alluballu ', çî bûn.

Hellbete boy heye behelledabçim, bellam gumanim nîye, çunke çêxov baş denasm,

ême hemîşe pêkewe û berradeyekîş leyek dewruberda bûyn.

Page 37: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٣٦ -

Xrap nîye lêreda webîrbênmewe, ke çêxov jyanî şaroçkekanî le jyanî şarekan pêbaştir

bû, bêcge leme nîşanî em core jyanane ke sadetrin le şanoda sernicrrakêştre û bo

bîneran fretir arame. Çunke eger çî ewan letek jyanî ketwarî rojane rûberrûn, bellam

asayî û rojaneyî nayêtepêşçaw û tazeye boyan.

Le katî nûsînî ' baxî alluballu 'da, çêxov lew bawerredabû ke le şanogey minda

derbihênrêt, bellam letek eweşda hîç kat endêşey bnerretî xoy le barey babetekewe

lebîrnedekrid û neydekirde qurbanî rollgêrrî ekteran. Le şanoyîyekanî ' çêxov'da qse

leser xeme, bellam şêwey nîşandanî em xeme letek şanoyîyekanî dîkeda fre cyawaze

Le bîrme ke le yekê le şaroçkekanda şanoyî ' sê xuşkan ' denwêndra, min çûm bo

temaşay. Yekemîn wşe ke ektereke leser şano derîbrrî weha xemawerbû, ke bînerî

bêzar dekrid … maweyek paş ewe ême heman şanoyîman hênaye ser şanoy hunerî

mosko, bîneran berdewam pêdekenîn û peyan bebûnî rollî xemawerî şarawey pişt

pêkenînekan debrid. Hunerî çêxov lemedaye û 'sêber û roşnayî' berhemî ew,

taybetmendî xoyetî. Bedananî dîmenêkî pirrxem lepall nukteyekî xendeawerda,

trajîdîyekî xemawî berhemdehênêt. Bîner le beramber dîmenêkî şanoyî 'çêxov'da, ke

becwanî rollgêrrîy bikrêt, xoy lebîrdeçêtewe û ewey le dîmenekeda bînûyetî letek bar

û derûnî xoy deyguncênêt … karayî nwandneke leser bîner demênêtewe. Nemrî

berhemekanî çêxov lemedaye, çunke zorkem xwênerêk yan bînerêk berhemî 'çêxov'î

dîtbêt û lebîrî çûbêtewe.

Nabecê nîye ger bllêm, ke çêxov le katî nûsînî ' baxî alluballu'da fre sernicî

rojnamekanî deda û behîç şêweyek neydewîst rêwşiwênêkî berceste, ke

bedestîhênabû, ledestîbdat. Lem ruwewe têdekoşa berhemekey giçketrîn kemukurrî

tîda nebêt. Em wiryayîye lerradebedere buwe hoy ewey ke ' baxî alluballu ' bbête

şakarî çêxov le şêwazî darriştnî taybetî xoyda.

Page 38: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٣٧ -

Zistan dahatbû. Şanoyî ' jul szar 'mi birdbuwe serşano û be naaramî çawerrêy

şanoyîye tazekey çêxov bûyn.

Dwacar şanoyîyekey nard. Rojêk xatû ' kênîper ' [ hawserî çêxov, ekterî şanoy hunerî

mosko] mnî bangkirde jûre çollekey xoyî û lewêda letek yek, bebê ewey kesêk

lêmantêkbdat, şanoyîye tazekeman ta kotayî xwêndewe.

Ewendey lebîrmibêt şanoyîyeke karayîyekî away leser danenayn. Lem berhemeda

çêxov le şêwazî xoyda geyiştbuwe lûtke, şêwey kesayetîyekanî beserhateke tenya

beçend hêll wêne kêşrabûn. Bellam pêkewe ştêkî wehaman bedestnehêna…

Katêk ke bo yekemîn car şanoyî ' çayka 'man pêkewe xwêndewe, barman leme baştir

nebû, çêxov ke le berhemekanîda be rusî kesayetîyekanî xistbuwe pêşçaw, fre dijwar

bû bejn û ballay dataşrawî ewane bedestibhênît, çunke beyek dû wşe peykerey

ewanî xistbuwerrû. Eger lexoyşît bpirsyaye deygut :- min hemû ştêkim nûsîwe !

Carcare hendê ristey degutin, ke bekellkman dehatin, bellam derkkirdnî ewanîş

bêgrift nebûn. Bo nmûne katêk ke demanuyist ' lale wanya ' berîne serşano '

stanîslavsikî lebarey rollî diktor ' êstruv 'we xwazyarî rûnkirdewe bû, çêxov le

wellamda gutî : - ew fîke lêdedat .

Hîçî dîkey negut. Çi katêk û le kwêda fîke lêdedat? Paş maweyek stanîslavsikî

têgeyişt ke mebestî çêxov çîye. [Têbnîyekanî stanîslavsikî ]

Pêmanwabû ke tîpî şanoy ême bebaşî derkî nawerrok û barî derbrrîn û endêşekanî

'çêxov'man kirduwe û detwanîn têgeyiştnêkî rastman le berhemekanî ew hebêt.

Bellam le 'baxî alluballu'da bomanderkewt, ke letek gîrugriftî taze rûberrûyn.

Peywendîyekî nwê lenêwan pallewanekanda debînra, şwêngey berhemeke tewaw

cyawaz bû, debû ewe bzanînin, ke çêxov lem berhemeda çi dellêt û mebestî çîye.

Page 39: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٣٨ -

Le yekemîn xwêndneweda 'baxî alluballu' sesûrhêner dêteberçaw. Hîçkam le

dîmenekan behêznîn û hîçkamyan le kotayî perdeda ştêk dernabrrêt. Tenanet kotayî

şanoyîyeke sersûrrhênere : xizmetkare pîreke ke lebîryan kirduwe, betenya le

mallewe demênêtewe …

Çêxov hate mosko, diktorekan molletyan pêdabû, ke zistan le mosko berêteser. Ew

zor hezîdekrid xoy çawdêrî provekan bêt. Pêş hatnî ew le rêgey namewe wtuwêjman

dekrid û le barey hendêk le rollekanewe cyawazîman hebû. Bo nmûne ew neydewîst

rollî 'ranîviskaya' xatû 'kênîper'î hawserî bîgêrrêt. Le katêkda em rolle pirrbepêstî ew

xatûne bû. Çend ştêkî dîkeş hebûn, ke şano şanî nededaye jêryan.

Katê ke çêxov hate mosko û le provekanda amadebû, em nakokîyane fre

behêztirbûn. Hendêk car jmareyek le ekterekanî bebaş nedezanî û pêyxoşnebûn û

carcareş le barey ' mîzansin'ewe narrezayetî derdebrrî. Hendê katîş pêywabû, ke deqî

şanoyîyekeman gorrîwe … dwacar tkamanlêkrid, ke neyête prroekanewe.

Êstake ewe dezanim, ke xetay herdûlaman buwe. Çunke le layekewe çêxov bepêy

pêwîst le kar û hunerî şano şarezayî nebû. Bîrî lênekirdbuwewe çi gîrugriftêk leser rêy

geyiştin be amancdaye. Ketwarekey berroşnî nededît.

Ew neydewîst têbgat, ke em şanoye her bem şêwaze twanîwyetî şanoyîyekanî ew

(çayka , lale wanya , sê xuşkan) aweha ke xoy dîtbûnî bhênête serşano. Ew ewey

derknedekrid, ke ewanîş be hezar pêçawpêçda têperrbûn û sextîman letekyanda

kêşawe, taweku bew şêweye derhatûn.

Endêşey çêxov û hest û sozêk ke ew xullqandibûy, debû paş ewey ke ekterekan

bebaşî derkyankirdin, hewillden ta çwarçêwe bo bercestkirdinyan bedestibhênin,

taweku leser şano mrovî ketwarîy û zîndûbin. [ Bewcorey ke xud çêxov le nwandinda

Page 40: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٣٩ -

dîtbûy] berrastî karî şanoyîyekanî çêxov letek zorbey berheme şanoyîyekanî dîke fre

cyawaze.

Lelayekî dîkewe êmeş hellemandekrid: le dabeşkirdnî rollekan lenêwan ekterekanda

û ştêk ke le giştî gringtirbû û bûbuwe hoy winbûnî çêxov barî 'mîzansin' bû.

'mîzansin'ekanî ême dû layenyan hebû, yekê derekî bû, ke rengrrêjî têr û toxyan têda

debînra û debuwe hoy sencirrakêşanî bîner, ewîdîke dîwî nawewey bû, ke

hewilldedra hestî taybetî kesayetîyekanî çêxov bigwêzêtewe bo bîner, em ruwey

kareke peywendî be derûnnasîyewe hebû. Taweku katêk ke em dû layeney

'mîzansin' cya le yekdî derdekewtin, ştêkî bercestey tya bedînedekra, bellam ewey ke

letek yek debûne awellduwane, baştirîn nwandinî şanoy hunerî mosko derdehat.

Katêk ke demanuyist şanoyî ' nefret ' bhênîne serşano, çend car xerîkbû letek

nûserekey ' lyonîd andirêv ' ke le provekanda amadedebû, kar bkêşête pêkdadan.

Detora û deygut "îdî nayête em şanoye", bellam bo rojî dwatir dehatewe … aşt

debûynewe û lewe dillnyabûyn, ke le rojî nwandinda hawellîyekî fre ptewman debêt.

Em rûdawe bo ême taze nebû, letek 'çîrêkof'îş em miştumrreman hebû, ew

hawarîdekrid û dergekey tund pêwededa û derroyişt, bellam dûbare letekman

aştdebuwewe û dostêkî dillsozî şanogey ême bû.

Ew ştane, tenya ewaney letek şanoda serukaryan heye, têyandegen.

… qsewbas le nûser û derhêner lem rojaneda fre bayexî peydakirduwe. Dellên şano

debêt ewey nûser nûsîwyetî mû be mû bîhênêteser texte … bellam aya raste şano

bkeyne gwêzereweyek ? Şano xoy dahênere. Şanoyek ke byewêt bîrewerî lexoy

becêbêllêt, şanoyek ke şêwazî heye û byewêt şanoyîyekan beşêwazî xoy derbihênêt,

nabêt hîç ştêk kwêrane werbigrêt.

Bellam lebarey 'çêxov 'we şanoy ême tawanbar bû, çunke weha ke pêwîstibû, cwanî

berhemekanî 'çêxov'man bedestnehênabû. 'ryalîzm'î çêxov berradeyek behêze, ke

Page 41: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٤٠ -

detwanrêt be nmûney cwanî û xarawî dabnirêt, ême derkmannekirdbû û be deste

zibrekanman destmantêwerdabû.

Bo nmûne le perdey yekemî ' baxî alluballu 'da , ew denge nasrawey ke le bêdengî

byabanda debîstirêt, bew corey ke pêwîstibû, nemantwanîbû derkîbkeyn. Dengî

berdêk ke dekewête çallawêkewe … çêxov xoy bo em mebeste çend car çuwe piştî

şanowe û taqîkirdewe … gwêyrragrit û dwacarîş her narrazî bû… carcar çêxov

beramber dahênanî ekterekan narrazî bû û behîç şêweyek letek ewan hawrranebû.

Bo nmûne lebarey 'mîzansin 'î benawbangî stanîslavsikî ke be destmall demuçawî le

mêşûle deparast, betundî djî bû û deygut " le şanoyîyekemda denûsim rûdaweke le

şwênêk rûydawe, ke lebnerretda mêşûley nîye … pêwîste ewe bllêm, ke çêxov zor

peroşî çarenûsî em şanoyîye bû û detwanim bllêm detirsa.

Herwa ke le pêşewe basmankird, çêxov lebarey karewe zor tund bû û hemîşe

narrzayetî denwand û tirsî lewe hebû, ke berhemekey serkewtûnebêt, tenanet le xoşî

dillnyanebû, tenya dillxoşî ew, mitmaney bû be hewll û koşşî ême. Katêk ke leser

provekan amadenedebû, ême letek gişt ekterekan deçûyne mallî ew, çunke

hezîdekrid dewruberî qereballx bêt, herçende her bexoy dedwa.

Dwacar rojî hevdehemî cênîwerî, wate yekem rojî nwandinî şanoyî ' baxî alluballu '

hatepêşewe. Bar û derûnî çêxov baş nebû, boy hebû bo maweyekî zor mosko

becêbhêllêt û maweyek neybînim. Bem bonewe birryarmanda ew şewe cejnêkî

taybet rêkbxeyn. Çêxov xoy hezînedekrid, şewî yekem bête şano, bellam dwacar leser

daway ême hat.

Lebarey ew şewe benawbangewe zor şit nûsran [ yadaştekanî stanîslavsikî ], letek

eweşda debêt bllêm, ke ew şewe berrastî şewêkî taybet bû.

Page 42: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٤١ -

Lew şewe şkodareda gişt hunermendanî şano beramber çêxov soz û xoşewîstîyan

derdebrrî … bellam xallî sernicrrakbşi bo min eweye, ke aya le derhênanî

şanoyîyekeda serkewtû bûyn yan na. Komellêk dellên ke em şanoyîye le şewî

yekemewe taweku êstake serkewtû buwe, bellam rastîyekey awanîye. Serkewtû xudî

çêxov bû, şanoyîyeke bew corey ke debû bbêt, sernicrrakêş nebû. Le şewî yekemewe

ta kotayî behar, ke em şanoyîye leser şano bû, letek ewey ke baştirîn werzî şano bû,

tîktifroştinî ême berradey le seda pencay barî asayî hatbuwe xwarewe.

Bellam çend sall dwatir 'baxî alluballu' baştirîn nwandinî nêw bernamey 'şanoy

hunerîy mosko ' bû. Bo her cêyekî dunya derroyiştîn, debû ' baxî alluballu ' binwênîn.

[ Parîs- vîyena- bêrlîn- nyoyork] hemuwan xwazyarî bûn .

' çayka ' pêge û rêwşiwênî şanoy êmey pêkhênabû û ' baxî alluballu ' baştirîn û

serkewtûtrîn karî ême bû, ke şêwey 'çêxov'î le şanoy êmeda xisterrû, bebê dûdllî

detwanim bllêm, ke baştirîn û serkewtûtrîn rollgêrranî 'baxî alluballu' le şanoy êmeda

bû.

Debêt ddan beweşda bnêm, ke le seretay karkirdin leser em şakare hunerîye, behîç

şêweyek derknekrabû. Herwek çon le seretay karî şanoda natwanrêt zor şit bzanrêt…

Nêmîruvîç dançênko

********************************************************

* Nêmîrruvîç Dançinko [ Berrêweberî şanoy hunerîy Mosko]

Wergêrranî le rusyewe : Şahîn Sirkîsyan

Wergîraw le: 1P��P�íî£� .دووه�µ¶�) م .�h��g)و�ز�k8X�3١٩٩٩ -٩٨

Page 43: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٤٢ -

Page 44: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٤٣ -

Page 45: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٤٤ -

"m ،'tو�W� mt'� زم�� "وه روا�mVW�V ��ش�{د��mPرود��oU��ومو��

Q��}� rh��o%� *١٠١mh �m و � m�tڵ mh mوا�ه١٠ر��o��� ی دا١٨٩٨رى

mh وه�nدا�� m� ، m�� �m م ده وه ����Vا?� m @�.�tو� ' روزدار. . ـ'��

mh �{دووه� !���ده و ��و {اوه'آرش'&��Tرى m� mh دا ���tۆژى وه، ��دى

mh m!�?و�nدا�� رەم�W��mدا�P mوه ر��دا mt��o%�xر رردىز��?�� .

�£�´t7*ه١٠ � ى �W% ده �(%،١٩٩٨رى ۆژى :�)� �,LMN1 "8ن O:�P7Q,� �t� �%W%،داt`�*و�� ¦�&

��*و(% وره �% (r1P را�� %) ده %gl�,ى� %" .%, %��,� ��a:>���6 م %W� �gl�a� �a% وه �P %t� %W% و�,*وه ، � �

%,�, %P %9�1�� 3`1اوه�,% ����ڕ���LM��،و&1اوه ��"%� �ن،�ڕۆژ ,��9% ��و ۆژò,ر�و����jر-% �£% و� ��»�

�زۆر�W% و�ڕا"�vر|%6 �و�Pرى ،�6��<:�a� �a% ,�ره ��� �,òوده/ �� "% ر-% و�و�,% ى ى� �O ��وه. وه �% &% 6!وە

�,% وه ,òو&1د�% � "% ر-% ى � (*ر ( ��� �"� – Surkamp(%"� � ، � hN*�� �­�:)٣٠(%,� �W% ى �jر �

�ڕوو�`1د�% "% ر-% ,% %&� ���3`1دووه، �W% وه ��� �دوورودر�rى � ى �P1��� :%P*وه �¶��� %W ����ry£

)3sat( � �,% ر��"% ,% &% �P%�_�ر|­�ری ��� ��% £�P� %W %6/��ryڕە ،�6��<:�a� �1lا� ���*)� �و �l"

��a"�دە -�و®% ,% �¿Õده � h !X78ەÅز�� %W� ،LT1&)ده ��± ,%) ٦٠� �(% دا، %g�� � �O��)�� %aر �و� �� و

و� �ره� ى�ژ�rن ,�ره ��()،�Õ�,� %W¿��ده ����,% "% ر-% �و�,% �,LMN1 زا���t¦�&% ��ره. ��� ������"%

%�*- %6rر � ��� %a� ��� �را �ده �*و() �و�Pر�ده،و و �-*�% ر®�ره و � �ره � ��� ر|6% ى %W� وه� زۆر�ڕووه ،

�lá% &% ده �-% و و�% ���وه ر��% ,�س �ڕو �Oه ���vوازن ا���%9 �ªvñ��Ûو����. %, %W� �,�,% t% ³م OPا� ك

�-�و,� �-% ,% �*و�� �. �v� %tن %W� LMN1, %a ده �a� �Z�v, ��<:�6� � �و���O��Ûا �»�1�� �,��. �78اوهڕۆ¶

�و� �®*و�% � �ڕ ���+�WyTه ڕO`Tڕ� �(% ���% T1� .%P) وه � ت �6��<:�a� �-�lZ7Qك(رۆ&­�"�رى ) ڕۆ"�ن

%, %W� ���ی �� �"% �Oارىv)ده �(%را %W� ۆژى :�)� �,LMN1 "8ن �' داt`�*و�� %&� �a% دا، %W ��� �د�

O��tن� ز�! ���hڕا�% ده) �٦٠و�٥٠( ���� -% ده ³م��LT1& %� %t L�� .%, �%Wڕاده ر��ده ر8Wن�,% رى�,% -*�%

� â¿À³و و�ڕا"�6را���%a����"y��<:�a��Z �6ی��<:�a� ��%ورو����؛ �a!و� ���راوا، �P!W!ك �و�(*�1lا �l"

�ڕه t% ه* �� ,% !`Xد� � ��rر�g£هO 1د& .%&� LMN1, � ���زى، �W��l% ز��"% �% ڕه ��v��<:�aى وه،� �O,*وه ى

�� ى�a%١٢م،�وا����Û����»� �%Pدووه (�ڵ�دواى��%) ٥(P*ا��� r13وى� ى��% ��"% ز �% �ڕه١٩٥٠�l"

,�� واز�rن� ا�,����a%9`1 م��â¿Àوy��<:�a�%P³"��%�,%� و� �a��Z% ڕا"�6را���L�+vÛ!g) .%a ده ,����ی�,%

��ر�,�LMN1 دوا و،�&%�-�1PkQ,* وازه� ��P¦�,% و�,��a %9% و�دەر&1د�و� ����P�­t�, %a`1د���������"%

� %W �Zz!_ر��� �و�a %gM��� �P³:>���6ی ����*و، %&� ¦ %W� ������v¹M�3 %rرى �,�� P*ا��دا,*و�� �

Page 46: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٤٥ -

�(�:�و� ����a% �ره ��6¹M�3%Wر&1د,*و، ،LMN1,1د���"� ��3ش ¦ ٤!aى�� � r13١٩٥٧ %W�3ر� "���� دا

6��<:�aراوا��� �ده %�v¡Mø*ا�/+ى ,�ره ��hi%Wی hiدارا� �W% و:% &1د�� � و���Í�P% ت %&� �h ����"! ���� ى

دا����vWرى� و®�(% م�lá% و®�س�W% ر�lá% وP%�,% ����،�&%ر (% ��a� �-%+¹:>����6دهى وه ره ده �a�%W!و

��aى وه ره ده �-�M�3� :."7Út*وى �6��<� ���g¹T1,� ���� �1اوه-� ) Heinrich von Brentano(�£�ن

LMN1,'%-ك�!P!Wى� %�: %g) �L)ر�-�Ll#|رى���ز!��_���� –�l���-�O6W�)Horst-Wessel-Lied (%, ت دهراورد� .%a� � وه P!W!ك %Í�P� ������ ���t %&z>��% �-�و�% ����|O� %6ا، ���

. ����,O��v¡) %W�¦�O�%"������� LMN1اt%��*ا����O-% �ن،�ده ,»*و&%

�gl�a� �-�P*وه �% �&% ���P* � �(�رد � ڕى ��l�W�v��)� ��Tڕژ� �و�ڕو��و �و ���3!"!�/6! �ن ه،

�,% �O��t% ڕا�% �W!,�ر|�ن ��Pزەی h­�:!_� �6��<:�a� ��Pوه�(Ûà ده ��� ���� "% ر-% و�,% *�,LMN1 +�وه،

�_!��,� !`Xد� �­Tن ,`%��ڕ .%W� LMN1,� O:�P7Q, اO��Ûوه���� %)� �درا"��*و(�­� � ر&% ك و�وP*و

� ��و ,% ���(1اوه، ���,�a %a� �v��<: %W� �&1دە وى �,% ره ده��ی �W% ��*ەt% وه، را�%� �و�O`�Pهر ,% *�� ��W% �+% هڕ �. و��1ت ى �gl�a�a %��<: %,� �(% �%,*ۆ �ن ��tدى �W% ده ى ۆژى :�)� وه،� داt`�*و�/6% "8ن

%W و�,% ,�رە ���� �رو ى� ,�ره �ªg)%3� %3و��hك�-�و �را�!P!W�­6ر���<t ه*t %6XO� ارO+6�!a%6| و!a���� ،�

�lá% &% ده �-% و و�% �د��1(ى� £g!��"% ,�س í»vó�der Spiegel ( ژ"�ر� �,%١٩٨٨ى�١ه LMN1,� وه� ،

�*و(1اون،� وه��% ن���O� %W���� %tz %rێ�W!�������"% �-% وره�W% ��­���% ,% ،�&%��ت ده�Pوا���ر

%, %W�*­: %W� �-�و �را�/P!&� %tz %v*اردا �&% ن ��*و(1اون، رو �ر�rن� و�(% �a!و�-�ر|­�رى� �P!W!ك وه

�a% ,*وه -% �a% �و ��*و(�+��% و � م �,% وهى ���(��Oووه ر-% ك ���ی �a% *ه��. "� ���a`1اى م� ڕۆ �

%- %W� %t�rوه راو-*ر %tدا %a� %&� �W%م ، �ژ���� ��P!"�P� %tzر&1د���% ��/6% `%ن � وه %&� ، �)%: �%t�-

� �W% "1دوون � �ت ¢v-� ��% و ��aوا�tن �­�¡�� � �gl*ه �ژO��v��rا ن� P *­:!,%W� %tz!ڕوو،

%�Pره "78ا %��v�� وه %&� م���P!"�P%� �دا_��hZ,!ر_!"! ��W�¦�� %a�،h% ر�v- %,��ªP1*اى�وه �,% X!وە،

� -�+�L،�&% ��¦�ده(� �,���LMN1وى�&% ن،�&% و�3!روەر�Oە�-% :9%� ³م�,% ,%. �%��3ڵ�,LMN1 ده ده

�%W %,��ªv)ر-% �*و ��rا�-�ر|­�رO`�"%a�،1دووه` %Wدەرا"% وان�� %&�¦�P ,و�!aر_!"��!وە��,!_�ی�!

�-�و®% ده ,% ،L�Og) ه�O ت� .%,� � �"% �رى %W� �,78&1د�% �t�P %<P O� %6t% ڵ �دW�t% وه ��� � ى �­vP و�

�,*و ��*ه LMN1,� � �رى �a% ,%. ى ���ره � وه م %&� ���ی� �دهو a% ى ���g)دۆ� �P!W!ك ،�¿Àو*+t

%W %, %�"ا�ده راO6¡Mر�,78وڕاى�� %+¡l�t %,� !6Tو�ڕ!W��P�،ر�,�س%��hو�*��,�%Wدار وە��j�a�hرا��tL�® �

�a% وه P% 1دووه& ����13 "* *ڕى��*و(�+% و�&% �,! وه ��tن %&� �P%P *���� .ى��jڕr*ه &% ر|6% �% واوی

Page 47: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٤٦ -

� �-�vP>�ن k8Wا P��'%a*و L�, '%t ¦�&%W� %`ry�� ��% �-�و �ره ،��� %W� �W!"!و®!ر، �(�ڵ O� ى� ,�ره

�,LMN1 ��*ه � ە' �رى �Zو� �_!رەوەز|X!��6! ���*ە ,LMN1''وه hی%-� �ªv)و*�� �a% � �ری و� ,*و،

ۆ����* yt %aا���&%� ده "1وڤ�زا��vرى�زۆر�و� P*ا��LT1,+*و(�P� ��v� �%&�،LT1¦�ده ك�P% ر|%6 �% "

واوى� ,��Lو�Og) %Pا رده ,% � �ره�W%و ���Z� %aزۆر�Ó¿��, �و�,�,% (g% ره و�&% ان�����j£1او �و�,�زر £1اوان

%a و%t� �&% ا�% �,% ك ��6�Wن Lا��*P��� �,�وه L�,O�"، %a "% -1ه س %" %a� �&% a%. و�,*و ڕى ۆ " %W� م� س

��/6% ,�ره h��"*j� � وه %&� ، %t� LMN1, %`�& � %W� %� وره � �درا"��*و(�ن (r1P %��-� � ره و &%�را��¦،

%W�6ن�tرا� �(r1Pزۆر %) %)وەوا����3ش���ی�دا�� ره ر��*و .%"��*��� %a���� ك����� و�وه %"�� ����

%W� ،78Íl`� %W�1P�rز� ��*وە�% ر-% �,% �وk8��<:�a����P³"�ن !`Xدرا"��*و(����د��" %)� %P ر ���� .

ى������و� ,�ره �����PرW�¦T%و��*و(ªv ���� ��"% وه�,19ه�������P �-��1اوه ����,W�LMN1% "% ر-% ,%

%a ت� ده�v, ��,رى��v"ن�وه �ز"��%ى زۆر®% و�ڕا�Û������ 7دراونQر� .�%W�LMN1, %) رده %-� وراز�و� "3�%

*�M�� �ژO6��rا، ��� !6|%"� %,� ��a£1 ر-% :% �­�"%&� ،Oا� %-� �O�� %W� ��� �ره �v` %`P*Wن ���� ى

%a ده %áا�O��Û����Z�v, وه*P19��|رار .O�!_�!W�¦� %, %-و� "% ر!a���� )وهzد�!X�63و�(،� ) ��� ر�و�"+�:% دا

وM�3 ��ªP`%(،�)"1ۆ���,�ش�(Ty»*ان(،�)ر��a �¿${£�â¿À���T%(،�)�63و���l&!X!�,!��63و/ �63وە_!ر�

��وه �¦�-��1اوه،� �"!:)"� �,+% ��وازە�و(،�)�a*ى �aرP*رۆ Ç!ر��Pك� ى���راو��ر،�و)%W��iدژوار�º+�3 �

�ڕا( �ªv)ا�*وO6¡ (� �W%(و ¦vg`�W�t8ن ده) �����دا د+�,� ���و �,P .�O:�P7Q*ا�8ن �زۆرەوە hدا��­!,

�%W�LMN1, ١٤ڕۆژى����l��a8ن ١٩٥٦ى�gM��6��!,دا�.

****************************************************************************

�وەر "!��,)* !:!_� !,� �£�"6}66!&!ی �(!ر ���وە !Pدراوە°Q�!,و�� � *ردی h��"زۆری �ز " LMN1, "

Eugen Bertholdدرو(P�،!g!واوی���وە&!ی�,!م���رەLMN1, "�!X"دە�*و()،�&!�W!�ڕا(¡O6ا�Friedrich Brecht .��X� �k8{»+/aی !,� h�� !"!_ر!,� ��l/W� �و �ژ|��+�"! �دەP*ا�) �6W+`!دا W!م

: ز"��! ���hد¹T*�,�!`X+!وە

http://en.wikipedia.org/wiki/Bertolt_Brecht#Works

Page 48: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٤٧ -

" bnûsin, ke min serudlligîr bûm û benyazm paş mirdnîş herwa bmênmewe"

Bertold Brecht* 101 sall lemewber wate le 10î fêbrîwerî 1898da

ledaykbuwe, bem bonewe bebaşimzanî deqî nûsînêk ke ' k. . Ruzdar'

amadeykirduwe û le guvarî 'آriş'da bllawkrawetewe, le yadî sallrrojî

ledaykbûnî em dahênere hunerîyeda werbigêrme ser zmanî kurdî.

10î fêbrîwerî 1998, sedemîn sallrrojî ledaykbûnî bêrtolld brêşt, yekêk le gewretrîn

nûseranî sedey bîsteme. Bem bonewe êsta le allmanya, ew buwete yekê le babete

gringekanî roj, gişt çapkrawe benawbangekan, rojname û govar û bllawkrawe

ferhengî û ramyarîyekanî allmanya, wtarî zor lebarey ew û berhemekanîyewe

bllawdekenewe. Nawendî bllawkirdnewey berhemekanî (surkamp – Surkamp),

komellêkî nwêy (30)î bergî le berhemekanî çapkirduwe, ke rûnkirdnewey dûrudrîjî

lexogirtuwe : kanallî telefzyonî (3sat) ke bernamekanî be harîkarî torre

telefzyonîyekanî allmanya, nemsa û suyisra behawbeşî amadedekrêt, le zincîreyekî

(60) beşîyda, deçête ser nasandinî ew û şanonamekanî. Şarezayanêk ke brêşt û

berhemekanî be başî denasn, lebarey jyan û kare hunerîyekanî û karayî ew, wtar

denûsin û derbarey kare hunerîyekanî, le zor ruwewe dekewne qsewbas her çende

xawenî rwange û cîhanbînî cyawazn. Bellam leyek babetda boçûnî hawbeşyan heye.

Brêşt le edebyatî allmanya û cîhanda rollî gringî gîrawe. Bo rêzlênanî korr û

kobûnewe rêkdexrên. Tenanet serokkomarî allmanya (roman hêrtsok) beşdarî xoy le

merasîmî sedemîn sallrrojî ledaykbûnî 'brêşt'da, ke le ekadêmî hunerî berlîn

berpadekrêt radegeyenêt. Bellam le dehekanî (50 û 60) dezgekanî rageyandin û

ramyaranî sê wllatî allmanizmanî ewrupayî; allmanyay xorawa, nemsa û suyisra letek

ew beşêweyekî dîke reftaryandekrid. Brêşt ke allmanyay nazî, regeznamey

lyêsendbuwewe, twanî (5) sall dway cengî cîhanî duwem, wate 12î eprîlî 1950

regeznamey nemsawî bo xoy bedestibhînît. Ramyaranî ew katî em sê wllate

allmanizmane be aşkra bangewazyan bo baykotkirdnî şanonamekanî ew derkird û

Page 49: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٤٨ -

ew bangewaze katêk behêztir bû, ke dwacar brêşt le allmanyay xorhelatî nîştecêbû,

wllatêk ke pêşnyarî letwanadabûnî şanoyekî bo karekanî ew pêşnyarkirdbû, sallêk

paş mirdnî brêşt, le 4î eprîlî 1957da parlemanî allmanyay xorawayî lebarey

piştîwanînekirdnî darayî dewllet lew tîpaney ke şanonamekanî ew le derewey

allmanya dehênne serşano, kewte ber qsewbas lem qsewbaseda şalyarî derewey

pêşûy allmanya hayinrîş fon brêntano (Heinrich von Brentano) honrawekanî 'brêşt'î

letek hellbestekanî honerî nazîyist horsit – vêsll - lîd (Horsit-Wessel-Lied)

berawirddekat. Letek eweşda, tîpe şanoyye hawpeymane çalakekanî şano bçûkekan,

destyandaye nwandinî hendêk le şanonamekanî brêşt.

Êsta ke şerrî sard kutayî hatuwe û rjêmî soşyalîstî ruxawe, çapemenîyekan û

rageyandnekanî allmanya hellêkî tazey lebaryan bedestihênawe, taweku brêşt û

berhemekanî carrêkî dîke bêbehabken. Bêrtolld brêşt le cîhanda wek dramanûsêkî

serkewtû û benawbang nasrawe, allmanya ewî lexoy kirdederewe, beşêweyekî

lenêwber û têkderane rexney lew girt. Êsta allmanekan bebwoney yadî sedemîn

sallrrojî ledaykbûnîyewe, lebarey karubarekanî û bestinî peymanîkar letek hawkaranî

û peywendîye evîndarîyekanî ew, dekewne qsewbas heftenamey (dêr şpîgil der

Spiegel) jmare 1î 1988, brêşt bewe tawanbardekat, ke beşêkî gewre le hendê le

şanonamekanî lelayen xoyewe nenûsrawn, bellku le ketwarda lelayen

hawkaranîyewe nûsrawn, ke letek ew harîkarî û serukaryan hebuwe û ew em

nûsînaney wek berhemî xoy nasanduwe. Nêwerrokî aşkray em herawhuryaye

lewedaye, ke em tometbarkirdnane lelayen jnanêkewe nîye, ke sallehaye mirdûn û

hîç kat le jyanyanda ştêkî awayan nexistweterrû, bellku lelayen

mîratberekanyaneweyewe, ke behîway wergirtnî beşêk le dahatî berhemekanî, em

tometane dedene pall brêşt. Bellam bellge û perwerinde hen, ke brêşt nawî kesanêk

dehênêt, ke le nûsînî berhemêkda harîkaryankirduwe, ewan le derametêk ke behoy

ew berhemanewe bedestidêt, hawbeşdekat. Karî bekomell le taybetmendîyekanî

Page 50: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٤٩ -

bîrkirdnewey dyaletîkî û şêwey karî brêşt bû. Bem core ewey ke ew deynûsî, letek

dostanî xoy leberamber bîrurray giştîda deyixistne ber bas, ta lew rêyewe le boçûnî

neyaranî agadarbêt û kemukurrî nûsînekanî pirkirduwetewe yan eweta ke betewawî

şanugerîyekey gorrîwe. Xatû 'elîzabêt hatîman' yekêk le hawkare nzîkekanî, çend sall

lemewber, lebarey şêwekarî 'brêşt'ewe wtî ''brêşt şêweyekî herewezîyaney karî nûsînî

hebû, ew deyzanî ke emrro şanugerîyek tenya katêk detwanrêt bnûsrêt, ke mruv

zanyarî zor û frawan û bazirganî frawan û kereste û babetî zorîşî bo ew kare

leberdestdabêt û tewawî ewane yek kes natwanêt lêyan behremendibêt, eme

bawerrî ew bû. Emrro kes lem barewe gumanî nîye, ke brêşt yekêke le gewretrîn

dramanûsan û honereranêk, ke zortirîn karayyan leser nûserewanî paş xoy danawe.

Şanunamekanî ew wek şanonamekanî şkispîr, le wllatanî allmanîzman zyatir le

berhemî dramanûsanî dîke çuwenete serşano. Berhemekanî brêşt le honrawewe

bigre ta şanonamekanî û nûsînî tîorêk lebarey şano û edebyat û ramyarî bo zorbey

zmanekanî cîhan wergêrdrawn. Brêşt le serdeme pirr hewraz û nşêwîyekanî jyanîda,

komelle berhemêkî afrand, ke hendêkyan le lutkey şakarekanî edebyatî cîhanda

qeraryangirtuwe. Hendêk le berhemekanî ew (daye dlawer û mnallekanî), (pyaw her

pyawe / pyaw yeksane be pyaw), (operêtî sê filsî), (mrovî baş szêçwan), (pêşkewtinî

arturo uy), (nawaze û bnema), komellêk honrawey corawcor, wtargelî wek (pênc

dijwarîy le nûsînî rastîda) û (dyalêktîk le şanoda) detwanîn naw bênîn. Bedaxêkî

zorewe 'bêrtolld brêşt' le rojî 14î ogsitî 1956da becêyhêştîn.

****************************************************************************

* mexabin nawe famîlîyekey be helle wergêrrdrawete ser zmanî kurdî û bezorî " brêxt "

denûsin, ke le rastîda "brêşt " druste, tewawî nawekey bem coreye "Eugen Berthold Friedrich

Brechit". Lem lînkeda detwanin jyanname û lîstî berhemekanî be îngilîzî ya zmanekanî dîke

bixwênnewe:

http://en.wikipedia.org/wiki/Bertolt_Brecht#Works

Page 51: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٥٠ -

Q��}�r���o%�

Genevieve Serreauژ�7Q)��6²6و�

%a� %,�,� � �"% � *رP`1اوه P% م �,�,% ی ��*و(% :% h­�P %m� ،!|����� �دەر&!وP!ی hرا� %W� %Xz ن�

� "8ن���ر�X��,� %m %W% رP*وm% م�a %3%. وه P% �3رò,�Yiو&1اوه L Arche '�%W 'ی� وه �Oی�,òو&1د�% ��*ه

�µ¶�)١٩٥٤%Xو&1اò,وه دا� .�%W %M�3 %66& %mا�O& �µ¶�)7و�Q)��6²�¹T3%�١٩٦٠ژ��,� %mو*Pر %m ی�

�-�P*وه �*و(6*ه ��aوا ، " � � �%�*ا��3Oش ��6P� h�� )%+6W7Q, � í�<�kÚ�a� ) Berliner Ensembleر

� h�� !:�)٥٤� �£ �W%�١٩٥٧و�٥٥، ،Yiره %��3ر %l� 3% �زۆر�دره� �� � %,� �X %W% ی 1P|)� وره ��% &�¦

�(% �*و(% �����ی hرده را� %m� ���ی h" LMN1,� O:�P7Q,� �,1دە'� ، .%"������ %-� LMN1,� h�� ر�

%m�gl�a %W� %P� ده� �دو��6دا �-% ەھرد واوی ،(�7Ú� %aوه "% ر�*,� �a%_ ش �m% وه �ی �P% ��% ی ���6 ك

. OXا�,­�ت �1ا�/.�3% ش�دوژ")�و�ڕە�+% ���رهو ر�,% :­*�-% ڵ،�,% X%وان�و����1دا�1T*j�hا 1Xه %3

. �Xن���(��LMN1,�' O (���¦�,*ون،�m% "8ن�X %m %m%) Jean- Marieژان�"�ر��i(ژ7Q)��6²�¹Tو�و�

%a %+6:�­�Wوه م� %X %m� %W� �µ¶�)دا��*و(1اوه١٩٥٤ %-�، %+|�T*Pن�و�O��)���µ¶ان�و� ر-% ی�(% وه وO:

%� %+¡MÌ %ÁP*W %,� ��6`1د�% "% ر-% ی ،LMN1,� h�� � ��­�W:6+% وه �-*�% وه و h­"!�� �و� ی hiر%,� �Xz% "% ر-% �*ا�/+�(±� h�O��)��� ،h�� %� راو��ره��� %�*-� h�� %m� ��*ێ، �-���gM ری

%, %P %دات ده ��(1اون واوی��.

%Pر* %X %Wك� LMN1,�O:�P7Q,�h��|ژ�:

"%W�،LMN1,�O:�P7Q,�،(" %9�!�� %د�� وه ��% :%�ڕە��

%m�¦�P� �،�`Xدا %W�("� ،ز&��6,*وم�

%P�- ن :%�ڕە�% ر"�ی��!�9% (%: ���ر�

%)��P ا�ده_!ر�رگ� "% رهO<�P âª�"".

� µ¶�)� LMN1,� O:�P7Q,١٨٩٨%W� � �) �a�) Augsburgو�y®*رگ %W %9�!�� h­:!�� h­�`Xدا �%:

�,�وه ڕە�% h­�&و�,� �و �-�P% �ن hi�|وه,�و . �دو��6وه ر��� h %ر���� � h� و�� � ��!زدرو(g`1دن ی

%) %X�"و ر*,� L��glZ13ۆ� h­T7&1دن. دارQ£� �a %3!و �درو( رده روه �و h1د��­&%P� �و L �,� � واوی

%m1ددا,/+ ی� *ڕە` .%X�7% ��ردQ£� %)ره ی� �hi�P ده�"�a�1Pوه و�دوا�h"�{ÍXد��P�hi ر�1ت %Wو�� %P� %" �h�

��*وه ژده -% �"O6:�)� 6�*6ا � -��Pوه�زا�­�ی %W�* L�+T*�,� �O6`Miy3ا � W%. ,*اری µ¶�)دا،��١٩١٨

Page 52: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٥١ -

�وه LMN1,�1Pدوا� �(�ڵ �W% دوو ¢�ó+|1,� �,% ��.��Ñ% ��% ك LMø� ��1اX% ره ی ��!�� ت� ��y"% ی

���g6ر� ���ی�,% ��h�� .%m!���,*ون "8ن��jرا�/�6��X�h�� !6*و�a�h!و�,��,O+|1اره X %m%. ر®�زی (%

. P*»X) ده

�(�7QÍ(ر،� ی�-��%)Becherر� ,��h�� )%M :% �-�وه �"m�¦�¹T*��،-6�*6% وه ڕاa�% %X!و��3ش��!���

%ÛÜ� رCasper Neher(%mی ی��6«�ر&�.�و�!`Xد�h��) …ا���(8نO�P .%X %m 8ن�-��1اوه" %Wوا�% ی�

'%a %��l£ %)ر®�زی�"1دوو ی� '%m *P�-�_%W�h­Tوار� %"� %���X دا�,%'"6*�6-'ی���ری� %W�،Ll�Tم� ڕ

�,��١٩٢٢(�¶�µ. ی��*وÀ¿� )�í/!,Baal("8ن�����O66:�)�Ll/, %m �hiا�W %X%�. وه دا�-��/6% ��ره

�hi���� '%P �%Wن�� !Ð3 %��µ¶ودا� د '%m %6�)� �hZ³!��،و�,*و!a�hi8ن�����")�LlÌ�&Kleist(ی�

ی� ��*و(1اوه ر�P1)�W% (*ودوه %, m%�' م ژ|��O�a�hواردی�دووه' دوو(�ڵ�دوا�hi�����،1P. ر�1ت وه

'�Wر�" '%W ) �í6ó�7Q"� Kammmerspiel(%X�+�-�-6�*"ی� %) ر����� .%a %X!"������� "8ن� X� %m% م

�a!وه ده h��+�_ر .%a� � وه �3ش �,%'"*�6-'���ری �W% ی �و LM�ÛÜ� %gM/�� م� W%. ���*و �,8W7Qن

�ڕ��Tز�و���*ه "% رده (% �,*و �a!��ر&/ دا �m%)١ Cynique (6¹6¦(�و���l �ری X �h% وه ��*و�³% ی

%Wو�ڕووی���+�ÛÜWم��� ,�وی��3ش��!���,*و،�وازk8l&ر�"�.

� hi����'%1ۆ�"� ��*وÀ¿�'"1ۆڤ �. (ی í/!,Baal( %X�+�-� � (% ی �P!W!ك �و ����� �رد��ڕاX+(ر

Reinhardt (|و �ر�-� � �Pوه. `1د6و�P�­l/3*ر µ¶�)�* ١٩٣٣ ] %a %m� � ��`1د��h و�(�:!ی |�ری ,�

. �+�ن�ر| �ده�6��������6وازە ���X ��<:�a�hن���ی�W% �زۆر®% ��hi*و(8ن،�m%����� �*ارده] O�Pا�دا

�دا�% O�!� %X %W� �ده &�6ن �6��<:�a� %ا�O9� وه %X 1ه£� h %3� ��X %Wن �W% وه رOX %, %aا&1د؛ ���وی ��*� ی

%gl/W %ڕە�� %m %6|ز��� �و�3% � ی �����ر�ڕەو|`1د �,*و، ��*وه ´7ده��O� Xا ����3ن � �(*1liا، Yiو���3ر

%Wو��OT*)و��(���+�� هO� O��+6£ن�و� .�µ¶�)١٩٣٧%W� �hi�����Yi�3ر� '%<Xد�O�!� %W�h� �h��|ژ�

��3ش�١٩٤١(�¶�µ. ر���� �(% �ز"���h��<:�a�h,1د�% ی�,%'� �ڕاڕ ��P*و ��úP %9� �h%' و�' �ن� ��ز|%6

�X %W% وه "��% � *رت h وه*�� ،�­)�"� %W� �و �­|1"!a� %-� �6ر��ú6W� � ��Tر%gM/�� و�� ���*و

%W هO+Tو � %W� ¦Tزۆر� �د�a� %+¡X:>��/6% ڕۆ�78�¹ه رێ h�� ڕە�%. وه� �X�­|1"!a/�6ن� ز��"% -�+�O`�6ن ی

�,% وه �و �X %X% ��*ه ر��P1*و h ره�Å& %W� h +TهوO %gM/�� �,!. ���*و®*ون رێ LMN1,داوان�!:!_

ی�دوو�����Á|y�� �hi% �(��³%،دا�a!و و�"�وە W%. ی m% �وP³% وه ڕgT% ر��Pوە *�,9% (% �!وت�(�¶�µ,1ده

�m% ����|/6%. �*و(8ن ده h�� %W� 7Ë" %) %M/3� ����� �ده X/6% ر �(% �ن �زۆر �و وP*و� رO+T*� %mران

ر�78ا,*و� �(*ودی��W*ه ەوه'���g�z�yWن 'ن� W� %Xz% ش�m% ' ژ|��6W�j�h}%' ت�����P %��� �hi%. ,*ون �%

Page 53: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٥٢ -

�,*و �ª6,اO�P� µ¶و�ڕۆ .%P %,� � و وڵ �-% ��6 ¦X7Qa� �¿Ó�� )� µ g¹�,Eric Bentley(،%m� �(XO�!��

�وه �a!و hi���� %W� �و �ده ر�Q°درا,*ون �زا�­� ��Oا �W%�ر| �����ی h1ا���-� LMN1,� ��*� �+�,*ون،

�z� h�� %3وه ڕۆ�78�¹ه �. دە �تOXا �a!"!ر|­�دا µ¶�)١٩٤٧W�% %W� � �"Xz %g6% �وا��g¹ن ی� ن

'%66&z�� %a7(/+% ەوه' �ن "1|`66% �دژه�6W ا�ده وهO&!P!Wی� LT1& .%W %lðا� ری�-% "�% �دO:�)ن��"

%,� �a %W!"!ر|­� ���"� O�!�� �و Æ0�O�� وه��� %,� hده ڕوا� g)و�!وە�*�� hZ!:�"� h��+� ��<:�a��6�

%W %Xz %m78دا�� �-kQه �. ,�ت ر�ده (% �زور|-�,% �W% وه ��% ���ر�aواX/6% ره ن %W�1P9% دواTڕ � � وه'1اگ3'ی

�3`!وە�دا�١٩٤٩(�¶W� �µ% ك�O L�,.%6���، %mه�� ����ª6W7Q, %gM/��hZ³ر-% �,8W7Qن�و�g�� �%W% ده

' ر��<�kÚ�a 6P '%+6W7Q,�������ی�) í»X���Helene Weigel -�}6+%(ی� m% ره &a� %g% ره �-�و(%P!W!ك

رT)�و�دوا�1P(�¶�µز "% داده ) Deutsches Teater ����ی�W��P )h��<:�a% ره �(% Í/P %m%. زرÚTن "% داده

١٩٥٤%W� ) Schiffbauerdamm ( %gM/� ه��O (,.

،١٩٤٩' دا3Puntila (�،'¦X*�¡���(،�' ر �دzوه دا783ه'�����ر �(% ,��h�� %Pده ,���LMN1ی�����|/%6

")� � �úP %9%' ،١٩٥١ )W* *WLukullus*س h�� � �١٩٥٢ ' �ڕاڕ��P*و ��% ,�ز�%'، ��Ø£!áزی ی �ª6� '

�-% � �"%P!W!ك. ١٩٥٤ h­�: %W1دراو��·´: %m� %X�) %6/P %�*-� �،ر(�زان�­Xو�د� �و�"*ز|`yان hiر

%- %3� µ¶رده روه و %a� h1د�& %g& ده� �و �ده ر_�+% ران �zوی hرا� %m� �-�+ دا، h�Oا�*��O%W� ¦� �

%6/|���� !a� %,� h�� ده� �W% ��و®��O9ه. (�Íرد وان LMN1,� hو�(% ر&1د�� �6��<:�a� %)�Pدو��6دا� ر� ری

�£1ه OX %) O� .%Wه ره %3 � �Pو %W� �واز-�+�ن �و �Mø*ودان |�ری ,� ،hiر� %W� ¦T �W% � �ره , h�� %وا� �

�ده ده hi����� h��+�_وه ر�P� �P دا، �,���*و(8ن ���ی hZ� � Lا��*g,�* % ١٠. �­�تر������)*j�a� ی

١٩٥٦���6Pك�!P!W8ن���ر�X6+%'�,��دواW7Q, �<�kÚ�a6}%' 13ۆ�!ی�' ر�W�j�h��|ده ' ژ m% ڕۆژ�. ن�O�!�

�%W�،1P١٤وی� �% دوا���)*j�a١٩٥٦ی�LMN1,ده دا� LT1".

X) �درو(Ág% وه :Q9°ا�% ���¦���6وی��j*:�aڕ�و�-6��%

"%X %W�� %6/��� %)�h�� رده %<�a�h" %-� %9�P�âو���*" %+¡MÌ

%, %mرێ��� %,�hZ!:�"� |ارOه�O�3دا `1د�>�ن�" .

%Wڵ��)�(XO�!� %" *j��¿Õو®*و�%و��.،���ڕò,وە�-�ی�*,�z�<6Pوه ا %+Tی�و %Wری� ك����j�Yi�3ر

� � �m� %X%دا)Paris Martch("�رچ %W� ¦�& %) %,� (X7ËM�&ا Å9% ر�: %"�� %a� h�� ڕووداوه� � م

. ر�دو��6ی�W�!X %) %<�a% وا-O6ا��­X %�� %+T*�,�h% ��"% :9% م�,% a%. �,*و �ڕا"�6ر|6% ره �+%_ر(*ور (%

Page 54: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٥٣ -

%a��X�a %+Tم�و X% %a� %6/Xا��*g�,�h"�Å� %ÁTڕ�h %��Pو %X ن���ره�X� �ª6دۆزە��hiزا %+Tو �¦T1�… 6¢� ؟-

�W% ر"*j*ڕ|%6 �% ��/6% ك �وT+!دا �: م %W �°Q9ڕ���� ¦Ty|ڕ� O+Ð,� h­Tار*Xد� و� ا�`1او�W*j�%W!,�ر -�3.

%P�) %mدا �,% دا�zده %m ون� -%W� %+Tو� %m %)دا� %W*jدوا��¦Tر®�ز %,� %W*jی�!g)!�� %ÁTوه ,�را�`1او، �

%m %m�gM�-� %,� 6¡l:!_هرO ده� �a% وه �L�� .%W %M�3 �ت، �دX>% ی �m% �% م ��!ر|­�h دا !`Xد� h��)

%,� ��Xن � �ر&1د�) �¿$Ì�®دەر� �È )%P� �(*ور،� (%) : واو®*وه �ر|�ن µå��� h­�«�ó+|1,� ر®�زان،

%+Tو � %W� �و ¦T1� %��6M�3 وه %m� %m� ¦�M/� %3� �(% W %X% �زۆر �و hZ ر�%W� µß %) %3� رP*و �h ر� m% دX*ارهر� (% W%) ن� m% ڕO6Tه ���وه م� �را�% ��ªدT*��%a��,�!`X *"�ن��O+T %m %X �hZ )j!,%W%و1Tد�*

��`Oادان �% 3� h­�W�31اوەM�&�،%)� �دX*اره ر�P(% �(% را�% ر�OÅه ����aرام �دا6��3*ه m% ری ؛� �Xن

.��>�وان ران�و�,% ,/+%

%a %+Tم�و %X !وی��,���ی���")Tragique ( %6/� .%+Tو %X %Í�,�h رده �%X %,���li*�3ن��/6% �ده و� . ر®

%a %+Tم�و %X %a� |6%و �ت��!"�و %m�، ��ª"�-1| �(%-�-�و�!رخ�XهO %m م .�%m�¦�P� %3 ه*X ی�")�و�O�

%+Tو %m %)� %-ه رO: دات .%m� ¦�P� و�,! (¡�% �ده� Æ�_%P� �(�ده را�% ��Oه kQی �و�ڕوو� ی hi%W� ،h �

%mی�kQ-ا�O+" ر|`1دن�و�ده (����داوه�Xازا�!� ری�و�د*�Xزاد�a��ª| .دات :Oه ر-% و�,�Oڕدۆ�«�h(% ر®

)� �+6W786£� ���aAnna Fierling ( وه�á� ،LMN1, �*)� µå%6/X� � h�� 'وه دا783هzد� h�� !:و' ر�و�ڕۆ

%a�LM� %mو� %��) %mو|�ن�ده ی�!a� �1و �(�ت�£1ه �(�ت�,% داوه، ورهP1ه£� %W�1P %m�:ە·Q�� �h»�!ی��

� واP%. �8ن ) Tragique(�P1*و� ژاره وا�/.��3:!وا���3�h% �)؛�a% �(�:!دا�ڕۆده)٣٠ (ی�À¿� و���% �%

!W %66&� ��� ك،%m� %W� %XاO��6���� %,دار��8ن؛��j�a� ا�دهO6&!P!W�*­: (Tژ .%a %" ��ª"ە،]ر ,/+%[� �ری��

%m %a� %66&� م��� %W� %"ۆزO,ا�Oوه� وا� %Wزادی�و�(% و��a� و"% (���و�,��% ®%رO� �%Wدا����µر� را"�% ,% ر�

.م ی�a!وان�,�% ی���راوه ژاره �&!P*اری�ڕە�Å!ڕۆ�hiو�3% ی�,% a!وا�Oا،�%3

%, %W� �وT+% ده ,% ڕاده راوردی ���*ان �X %m% ری ��1P1او، h %�X�P� %<P %3� �,��ڕX %ÁT*ه �Oی hو�*,O� وت�

�رT¦�. ڕا(��L/6% ] ر|6% � �رm %�*-�h­T% [ �ڕT`�1اوه *ا��h­��Oز|+Oوو،�P!W�%m!ك�� وه ڕgT% �% ده

%m � %W� %) وه ره�P %W� hi�P� � �P� %6/|����� h��+�-دا� %m 19ه وه,� %���Oا�*�� h��+�-دا� �P� ی���� ی

%3�3 Oی�%a� ده وه� %m� ،L�¹6, %+/,� � !W� �W% را"�% ,%ران hi����� h­Tزادا ر� �ر�a� h­�¹T*�*Tڕ�� و� �%

.دا,+�L] ی�دوا�W� �(X*ه Og) ]%mا� ر®% (%

%<�a %W� %,� %� �� %a�hڕوودا��!W1ی�Pدوا�h ڕ�j*:�aی�دا-�+�ن� هم�kQ-ر&1دی� و����6% ی�� �hZ

Page 55: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٥٤ -

%Xz %�*-�h� �%m�،ری %W�1Pدوا %Xz ن��*دی�'LMN1,'را وه ە�Tوه �:6+%،�دە�داڕ .

%, %m�gl�a³م� %a��,� %P6+% م�á ر �,% وه%X1ا`��aو�و��� %+Tو�-% ی�ڕووداوه ی�و�z�<6Pا*j�h�� روە_��

�_ر ده h��+�'وه دا783هzر� �د '%W %Xz ��6P� �W%'ر��<�kÚ�a 6W7Q,+%' ن �m% "�ن ،L�,78, %W� %,� %�"ا� راO|ر

%+/, %,� �داوه ره ران �(% و � ر®% ری %��g) و"% ,��% وO� راونO��-� �ده W%. رج hZ� ر_� h��+�'دا783ه �

zزۆر®%'ر وهد� �ڕە�+% دا �£% ی h1ا�� %a� �P!W!ك �m% وه ڕە�$¿�، �W% ,�ره �(% ی ��*ێ h��+�-دا� !,� � ت

�ڕا�! �����دا ��%_دو��6ی ��P� %W*ون، hا�*g��X� %, -ه �ر*��� h��+� را�% �,�وه!:�­�W� h�� � �ڕە�+% و� ی

�واوه ڕە�+% ۆن �1ی ,�1P .ده %,� L�, %+,� h­Tر�� %m!)13��,�7Ë6Pڕە � ،LT1وا� �m% و���ره ,%�, � ی

� O�³ڕۆ)� YZر�,Roland Barthes (%W %,� � �و�PرO`Tا �,+»6+%'��وی £1ا�hi '%W ) �Y ����ی

1|�P��1Ty®�aFrance- observateur( %W� ��*٨z �ڕۆژی دا � ی �3% �,%١٩٥٤ی �ªڕۆ� ��,� �Å!ی

�Xz% " ڕا&��Mوه ���ره دوو �و �ڕT`!وت h� %W� �����|/6% �*وس �(% م �و �,/+% ر®% دا �Xz �h%ر� (��

."دات� �����ی�,�LMN1ده �,% ��ڕ�Q9°ا�%

�ده �&%!& رده وا LTو %P� %��� %W� � ���ر-% ت ./P³ )%" %, )L%W� 6��<:�aر-%�ی���� �hZ³

���h "% ر-% ر�,% را"�% ,% W%�] �ڕۆ�Úن� �Oێ�-��m% ر�-% ,% W%[ �1ا��h��<:�a�h ڕە�+%) وەر�M�3 .°Q*وه

LMN1,'%-� �,% دا L) )�a��� �ده *وده���رێ hi %m ن .%W %, %aوه ر %+/,� �a!وان �a% ی hرا� %mی� وڕۆ

%,��6��<:�a زده���h �� %m %m�¦���­:!ه�(% ن؛��y|ەوی�ڕ Tڕ��Tدوورودر�h­��³�)� %+/+`Møر®�زی�و� �

�و���ده hi��*) %+¡lر� %)� %{g6-� h��­6/|ر®�ز %X� *)� hiر %m� ��3`1دوون؛ hZ %m� ¦���) %P� ��6�

%)� �-% �%ر �aرەزوو"!�Oی �و h"ر %W� (P��: %W� �و �,*ون ��aزادی� وه a%ر ,% �&!P*ار �,� �-��1|�6ن

�و�,�زار�,*و�%. ®*وهzواز � �³ن h��<:�a وه %)� h­� اوه*�M�Wر �h�3ر�!,*و�� ��3ر�% �و���و�`1دووە،

�m% ر|6% وه ,78ه ،h�� %�� �ä�� �و�-�+�O`�6ن ��������äز|) a �h!و������/6%. زاری ر"% �-�+�O`�6ن

�m% �,% �و�-�m�gM% هدgX*و ،Lزا����� �¿Õ�, %,� �-�P*وه (% ���ن �,�|% ری � ������a� %g�� %m!و�ده ،

��Pوه �ڕا(8�Ð,�7Ëن، ��Xن ���P %m«�ت؛ �QÐ�/�3ن * %W�78,� �,­�P%_ر (% �,% ���ن h�� ڕازە� �و ،� وه �ت

%, %) %�)� �و�ڕازی �ä+Tدو� hZ�_ر �ä+X .%Pو���ڕوا!a %m������ %)� %®ر %��g) و�ده� �و� ���6ن hروو�

%a %MðO� %+ڕە�� �(% �1ا�% ی �,% ,�ره ی �و�ڕازا�%_ر (% و�,% ت �W%� ڕە�+%. ,­�ت رده روه �3% �ت ¦T1�

)Taegliche Rundschau( � L�)و*�� �" دا %W %9ا�% ڕوا�°Q9ڕ���� h"k8W�|ڕ� �,% وه ی ���h "% ر-% ،

%m� LMN1, � �دا�`�+!را�! �W%. ����3و د�+%) ا���2�34!("�¦ �O�óg) %mه ه�د وT*ه دا�­�ن � �ت،

%W %) %W� �"1وڤ hiا��*g�,و�� �O�3اده را"�% �,% ر�دۆ�Oا"�ن �W% وه ر�78�L .%W %, %a ر�"Q·ووە&!ی، � ی،

Page 56: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٥٥ -

� hi����' 783وه هداzر �د'%W� LMN1,� �(% دا، �,!_!"*و ��!�� hا�O��M/�� %aر %"�Å� �

%+�)1P وه ��/6% ره %)� %mده ر� � وP*و L�,…%,� ، %a� �m% (��% و�m% ³م ��!�m!9% "% (*وP% ی h� ن،�

%9Å�, %W� %و���®% ی وه � �ردا�� � �ردا�% (1و��� ��/X !6% وه ��، �د�X!`Xن h .%W� �ڕووی� -6»­�ت

."��ه�,�3�h� LT19ز�X %,��6¡Tن�Xz% وه *� �ردا�% :+�(Ëن��Pوه � �رT¦�-% �,% وه :9% ,+�س�و�,%

�W%_روە -% � � ��*ێ �Neue Zeitung( %a(�ڕۆژ��"!ی �P�- %m� " %P*وه "% دا LMN1, %,� � د,/+��% ��6

وا�8ن �و�-��>�ن�ده ��P %9�!��h/6% �"%_(�ت�و��! ری� �ره ,/+% . "دات،��aوا�,�ی�,

)�5:��Wolff( %+ڕە�� � ی %W� .i1� �j�W�Xوه د�a� h !P!W� �ده³دا hدا�19ا�� LMN1,� �m% ك ی، ر®

� دا783ه'a �Lli*X!و�ده. ردا����j� %) L�Xڕا��h,% ،�-6¢���ره �����hi�P� ��P %m|/6%' ر� �دzوه دا783ه'

� ی�,% ،�3% وه P� %P*وÕ¿��,*و®*ون،�-*��6ر�و�ور|�,*واX% ی�g� %m/��6% و�(% �W %a� %a�h"�Å%' ر دzوه

���6&1د�% hiا��*P وه � hi�P� � �,´7داX%ی �+�� ��W´°اوا�% X% *ه�� �و�,% -��و�-� �ری h %W� %,� %�"ر� را

%-� � �!�O9ا ��lN*:وه %X�P19®ر %W� �ڕز�jر�,`1داX% � �|}% �و���ی ��!�� hZ .%a %� وه ر�دا783هzر� �د

�O� %Wه روه %3 h»�!�� �و ���ی ��6¹M�3ر�,`1داX% (% ی �-% ر����� .�3� ، %,� ¦�¡�� �وا�Pی� "*و

%W� �دە,*و (W�+�-3% واز� %-� �و �,/+% X´7دن hارد�·´: %W� �واز-�+�ن �,m� �LMN1%،ك �P*ا��X/6% ر؛

��ی�ی� (��g% ر®% :´·ارد�O [%- %)�hا ��6 ز|+% �د:g% ر�ڕووداوه را"�% ,% �m �%W%[ ر� م�,/+% رده ,% ��,*و|%

.,­�ت

� ��:�5ده L�: "ده� �_ر �3ش h��+�'وه دا783هzده ,/+%' ر �د� h��<:�a� hرا� %� %+Tو�,% �"�:!وه وه ڕ� %X �7Ë&

P*ا��دا� �W��äW%���دور�P1) .. `1اوه�3.�د�Xر| �*وس�و�W% ��!��� �ری���ره ¶�Æڕا(Q: "%, %gن� ده

%6/� … T1ا�*P��%,� L L�789��3� �ده �3% و�دوو®�ره… " ری �� %P�, و������وه �,% وه� �,% ر�����ری � ڕی

."�*وÀ¿����ی ��ره

%+/, %m� ¦Tر %W� �,% (% �-*��6ری ��!_�"% د,% ر �و ��� %6/P %W� h�� %,� ��/6% وzوه ���O�"*aی 1P ؛�

%+/, %m� ¦Tده ���وه ر� hNڕ *g) ر"��% ر�و�£%و %W� �m% ؛ �و�(% �-% �a!و�,% �O`�Pا (��� ر®% :´·اردن

­�hزۆر�د����W�Xڕ3�3�LMN1,� %,�O� ��ªgl�`T% ری�X� %+/,� %m�،h��<:�a%_ن؛��aوە �O� %mده زوو"% �aره

.�P!W!ك�a!ودا دژواره

' ����i�h�MN1,�'�%W� Á�3�%P� %Wا�O6¡Mوی�����ی�&�(6¦�ی�,� �و��*ار��*ه ���*ه ی��

Page 57: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٥٦ -

���*ه داده �,!_!"�ن ،LT , %m� %W� ر �ده_%W� (P� و���% ���*ه 3� �����ی �و�درو�>Oه �Oه ی hi %را� �

ی���ی� 6á+% ڕی�ڕا(g% ر��k8,�وه �-% �,���!,�ت��a� %m"1ازLT1� .'�MN1,�hi�����'%ÁT ��ی�دوورده

%, %P�,��� �درو�� �زۆری �و �,/+% �O�Wان h­M�"� ده. ر� �a"1ازی �X%ر® �ª| %l& � �و� ره hi�6+:د� و

�-*�% -*��6را�% h­T1از"�a� �W% ر|%6 ، �دو�X�6% ��*ار��*ه ، �-% ی h ،اO|ار*P!&1او�و�`�óg) و�� �Pوا

%-�h­"!� %X .%X�6دو� %mده ك�� LTڕدر�»,�L�, .%a %-ڕان�و��jا�% م�°Q9: وه %X %6|و�����ر�Lli*�3� .

%X�6دو� %m� �P� %W% ك �ده ��6 ��j*:�aڕەدا �-%& م LT1 LT1`��Í/g) .%, %m� ¦�¡�� h���� ���ن � ³م

%m� ¦�¡�� �m% ��*و(�و�و��!(O+�Íراوه وه ��X�� %��<�3/+8ن، ¦�¡�� �a!و� رژەوه �و�,% �,��% ، �Oی

��(LT1، �*و(1او�O��<�3ه ���ره ك��¡�­�h(1و����و��kQا�±���Xن��¡�­�hددا�1��6óاو�و�W% روه -%

,��L,«�ر|)�؟ ده

"%- �%W�k8ن� دا��% ر�ڕووداوی�ڕۆژا�% %ا"�ر ,% ر�Q::%6/g1و�)� … %a�, ك����789و� ی�-6¢��¡�¦�وه وه

%� LT1&!ژ"�ر�!_� ��aوە"�jڕ ،_%X� � (T*+Tڕ� �' �QP°وا�±� �و�,+!"� W� �����i�h% ر��aوا�% -%. '��وازە

LMN1,'%,� �و�ددا��% دا، hi1��� %-و�� �-%و:* ��دا�1ی �¿Ó�� %M/" اره*�W� hi � h�� 'aو�� hi�)�

�-%' وی ,� �&!P*ار �¿Õه ڕوو��O: %+Tدر � �W% وه �,% ,% و �و �واá*وڕ"�و �-% ر��وی �و hiارO� �hارد�·´:

���g) %<�a% ر®% (% �. �T1) �داده ی �Verfremdung(%m ��"�®*ون( واژەی ، %<�a� %W� %£� %lڕە� �

� ك�X %W% ¢���*ه6_دوLT،�,! �ده وه X% ,�ره وام�,W�LMN1% رده �و�,% ر"��Q9°اوه ی���راو��ر�وه ��*ه ,%

ازا�% ر_�+�ن�و�دX>% ده � :­*��¡�Á% ،�,% ی�����ی���h��<:�a/6% ر�ڕ�lNی�,�و�و� ��% را"�% �,% �W% وه �

.ڕL/T ی�,O6¡MN1,�h %9ا�,��ڕەj*ڕ�i%Miدا-�+��W�L�, �����h% ده

%"� %9: %X %mك� %P� %��� %W6% ت�/g|1,�،اO6Mi����ä&ڕ�»+T*و���(Pووy,� %W� %"� � �:و��h � ���¦

%W %a� %,�hا� ز"*و�7Ú�)���hاو� �a% ك�X %W% ك�ز�78Åه روه وام�P!W!ك���|Oا،�-% رده �O&!X!W�h"�Åا,

%m�،�3>�ن �%W� %aت�و�,*اری�,% دژی�!:�"��¿Ói���hار|`1دن�ده ز"*و�O� ده. دات %a��ä��L�, م�

%X� %X %W� ر �ده_%W� � و�واX�P% ,%. ر��و®789درO��+� %, LTا %m� � ده ی ��*ا�O�Oا �P!W!ك L�," دووری "

%a� ،LT789در, %� %<�a� �و���6زی L)ر��*ا %W� %, %a� �ªP166% ر��و�&� ��� �و� م L�,� %a !)13� ك� ��% م

%P �%W��6� ا،�,%_ر دهO��+� ده�*­: %W�L�, %m!+/)و*�� %Wا�O� %, L�789®ر�و� ی���*ان��*و(% "�وه. ر��و

� ك،�X %m% ز�% ی�ده "*�% ك�,61*�و�(% روه -%( ی� ��Xن� �X%،�دووری وه �Q°درgT% �ده �m�¦�P%_ر (% ,%

%X� � �-% ,*اری �,%) �X %Xن �a%_ر (% ��*ان �و �g& %m% �ت ¦Tەڕەوه �,% ر°Q�� �دوان �و (Pووy, %a� و� ی

�ده P� %X%_ر (% ,% ���*ان �دووری �و�,/+% ، �m% ر_�+�ن ¦Tه �وه رO|ر LT1� .%Wدوا��ر� %a� LM� %��" �

Page 58: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٥٧ -

m� ¦Tاز*��� ،7Ë9�1�%� %+/, ر�ڕووداوه %,� h�� %) -ر%P� %m � %W� %,� �����|O6ا h�Oه �*ا�*�� %X �h

�وه ���zك �و �,% رده ز|+Oوو �ڕووداوی ،LT1� %) ر_%m� ¦�P� %3� ه*X %g)ڕا� �P!W!ك� �Oی و��ی

. �Oی���*ان�"1ۆ�! ��! X*ه �Oی�"1ۆ�hiو�X %3*ه ر�lá� %W� %) %3% ی�m% وه رX %W�، %, %a% را�Oا�-% ,/+%

1,� %�� LMN %m� ��Q·ی �و �¿Õ��� �ده ,� ���ی �±) %�� ،L�)و*� %a�,� 3% وه� �,% ی ¦�"�X ��6دو�

�و ,%9 L�¹�X � %�� %a� �-% وه ��6زی �m% ی ،%X %"� � � %W� ¦�: � %W� h��­|y� %, %-ره "% ر��� �a!و h��

�783ۆز %3" h­�&و*Pو�,��,/+%. ���`!ن" ر!a ده� ¦Tر L�)و*�،%m� %W� %3� ه*X XاO:�PوO�*P� h­�O�% �

�m� %P� ��6%،(�� ر®% :´·اردن�و�(% �Oی�-% �a�* %3�3!و�,«��P�، %Pوه a!وداP!W %X!ك�a!و�و�À13¿�� �ری

%��l" %mر %aڕ�و�-% ری��j*:�aا�% م�°Q9: وه %a� %� %6|ر %Xی�دو��6دا .

**************************************************************************** )١ (mt�©�t�ª�� رده ن،� �� m��{�}� mh m& m ��m ����ر�� m��t{و�Qو»�}�{دm وه ڕا m�¬ � �oUۆmq"و �

m��{�& mW�RW�ون�� m��{ڕەو� m�� ���m زا����?�� .

¯rرا�rh'زاrP: وه ����mرە?­ ر&%$mh وه

.١٩٩٨ی�Pو�z"٦ ژ��ره) �±²��T�&)}��°ری: ر&oUاوmh وه

*m! م��Vد�m� mh m� ڕ��و��'m {دoU� وه mh m� m!اوه' وه ر}���- mq، mh m� ه��mh وه)��رو (ی وه rی��و {دm ن

���t)١٩٩٨(m� m دا�� mt mh ده ی ���tۆژی �{��U� Qن o%hه وه �m ��و {اوه ەوه'دا���nو?� وه ، ر&%$ا?� دا

mh@µrW�P و��Vد�m� m¶�·� دهش mq '�.

Page 59: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٥٨ -

Bêrtolld Brêşt

Jnîvîv sêru Genevieve Serreau

em babete kurtikrawey komelle babetêkî nûseranî derkewtey şanoye, ke lelayen

nêwendî bllawkirdnewey ' Li Arche ' le parîs bllawkrawetewe. Em pertûke bo

yekemîn car le sallî 1954da bllawkrayewe. Le pêşekîyekda ke jênêvîv sêru sallî 1960

bo pertûkekey nûsîwe, awa hatuwe " paş nwandnekanî tîpî (bêrlîner ênzêmbil

Berliner Ensemble) sallekanî 54, 55 û 1957 le parîs, ferense zor dreng pey be yekêk le

gewretrîn nûseranî şanoy serdemî xoy ke ' bêrtolld brêşt'e, bird. Şanonamekanî brêşt

her êstake le tewawî dunyada derdehênrên, her emeş buwe hoy ewey ke nek tenya

peyrewan û şagirdanî gwêrayell, bellku her bew coreş dujmin û rexnegranîş peyda

bkat. Jênêvîv sêru û (jan maryê Jean- Marie) yekemîn kesanêk bûn, ke 'brêşt'yan

nasand. Em lêkollîneweye ke lesallî 1954da nûsrawe, hewllî nasandin û twêjînewey

serhelldan û geyiştne lutkey berhemekanî brêşt, şîkirdnewe û lêkollînewey çemkî

hunerîy û cwanînasîy berhemekanî, nasandinî layene corawcorekanî hunerî nwê, ke

hêşta betewawî nenasrawn dedat.

Kurteyek le jyanî bêrtolld brêşt:

" min, bêrtolld brêşt, le cengelle reşekanewe dêm

Daykim, katêk ke min le zikya bûm,

Hate şar: sermay cengelle reşekan

Ta seremerg her têmda demênê."

Bêrtolld brêşt sallî 1898 le awgizburg ( Augisburg) le daykêkî xellkî cengelle reşekan

û bawkêkî baweryayî hate dunyawe. Bawkî xawenî karxaney kaxezdrustkirdin û

sermayedarêkî protistant bû. Ew fêrkirdin û perwerdekirdnêkî drust û tewawî bo

kurrekey dabînkird. Nardye fêrgey seretayî û dwatir amadeyî ta dîplomî wergirt û le

temenî hejde sallîda çuwe zankoy mîwnîx taweku le bwarî pzîşkîda bixwênêt. Le sallî

Page 60: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٥٩ -

1918da, dû sall dwatir brêşt wek brînpêç le nexoşxaney pişt berey ceng xraye xizmet

serbazî. Yekemîn goranîyekanî yaxîbûnî ew bo brîndarekanî ceng bûn. Ke xoy be

gîtar deygutin.

Paş ceng ew gerrayewe mîwnîx, şwênêk ke hawellekanî ( bêşer Becher)î honer,

(kaspêr nêherCasper Neher)î nîgarkêş û kesanî dîkey… têda nasîn. Yekemîn

honrawey lewane 'efsaney serbazî mirdû' ke hatuhawarêkî le meyxaney şarî

'mîwnîx'da berrêxsit, lem şareda honîyewe. Le bîst sallîyda yekemîn şanoyî (be'li Baal

)î nûsî. Sallî 1922 bo şanoyî ' tepllekan le dllî şewda ' ke sêyemîn şanoyî ew bû, xellatî

(klayist Kleist)î wergirt. Dûsall dwatir, şanoyî ' jyanî êdwardî duwem' ke

besûdwergirtin le nûsrawey ' marlo' le (kamêrşipîl Kamimmerispiel)î munîx

hênayeser şano. Em şanonameye yekemîn derhênanî ewe. Paş ewe şarî 'munîx'î

becêhêşt û le bêrlîn nîştecêbû. Lem serdemeda bû rêbaz û şêwekarî enarkîstî û (sînîk

Ciynique 1)î ke cûllaneweyekî bawî paş ceng bû, wazlêhêna û rûy le markisîzm na.

Şanoyî ' mrov mrove 'î nûsî. (Be'li Baal )î hênayeser şano û letek (rayinhard

Reinhardit) û pîskatur hawkarîykird. Taweku sallî 1933 [ ew salley ke birryarî

koçkirdnî têda da] çwarde şanoyî nûsîn, ke zorbeyan xoy le şano cyawazekanî

allmanya derîhênan. Çend daneyekyan le allmanya dengdaneweyekî freyan

peydakrid; leberewey nawî lenêw lîste reşekey nazîyekanda bû, naçar rewîkrid û

penaybirde suyisra, paşan çuwe parîs û kopinhagin û swêd û lenden û fînland. Sallî

1937 le parîs şanoyî ' çend dîmenî le jyanî nazîyekan ' û ' tfengekanî dapîre karrirxan'î

be zmanî allmanî birdne serşano. Sallî 1941 paş maneweyekî kurt le mosko, çuwe

emrîka û le herêmî kalîfornya nîştecêbû û lewênderê zorêk le roşnibîre allmanîyekanî

dîtnewe. Hêndêkyan regeznamey emrîkayîyan wergirtbû û beşêweyekî yekcarekî

lewênderê nîştecêbûbûn. Brêşt behelledawan hewt sallî birdeser taweku bgerrêtewe

wllatekey. Lew maweda ew, sallane nzîkey dû şanoyî denûsîn. Şanoyîyekanî kemtir

leser şano pîşeyîyekan denwêndran û zor serkewtû nebûn. Tenanet şanoyî ' jyanî

Page 61: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٦٠ -

galîle 'şi ke lelayen 'çalz lavton'ewe sûdî lêwergîrabû û rollî têdabînî bû. Tenya be

hewll û koşşî êrîk (bêntilî Eric Bentley), ke çendîn şanoyî ew wergêrrdrabûn û le

şanoy zankokanda derîhênabûn, brêşt hogranî lenêw roşnibîre lawekanî emerîkada

peydadekat. Sallî 1947 le waşinton lelayen komîtey ' çalakîye dje emrîkîyekan 'ewe

lîprisînewey letekda dekrêt. Le dêsemberî heman sallda emerîka becêdêllê û çend

mang le çawerrwanî bedestihênanî molletî çûnewe allmanya lelayen hêze dagîrkere

xorawayîyekanewe le zurîx beser debat. Dwatir le rêgey 'prag'we deçête bêrlîn û le

bêrlînî xorhellatî nîştecêdebêt., cêyek ke lesallî 1949da pêkewe letek hawsere

ekterekey (hêlîne vaygilHelene Weigel) tîpî şanoy ' bêrlîner ênzêmbill' dademezrênin.

Tîpeke sereta le (şanoy allmanî Deutisches Teater ) dademezrên û dwatir sallî 1954 le

(Sichififbauerdamim ) nîştecêdebin.

Brêşt xoy şanoyîyekanî debate serşano ' dapîre dlawer ' , (puntêla Puntila ) , ' dayk '

1949, " )lukulus Lukullus) 1951, ' tfengekanî xatû karrarr ' 1952, ' bazney geçînî

qefqazî ' 1954. Letek komellêkî hellbijêrdraw le kesayetîye hunerîy û muzîkzan û

dîkorsazan, hewllî perwerdekirdnî ekteran û derhêneranî lawî deda, ke nwandinî

hêndêk le şanoyîyekanî be ewan despard. Nawbangderkirdnî brêşt le allmanya û

sertaserî dunyada pereydesend. Letaw frekarîy, birryarî pşûdan û wazhênan le brrêk

le karekanî lewane derhênanî şanoyî deda, taweku bitwanêt katî xoy bo nûsîn

terxanbkat. 10î ogustî 1956 bo dwayîn car letek tîpî 'bêrlîner ênzêmbill' provey ' jyanî

galîle ' deken. Çend roj dwatir, le şewî 14î ogustî 1956da brêşt demrêt.

Cîhanêk şyawî allugorr û hellgêrranewe drustkeyn

" yekê lexoşîyekanî serdemî ême hemû ştê têgeyiştne

Becorê ke molletî beşdarîkirdinman pêdeda. "

Çendîn sall lemewpêş, şorrşî gwatîmala buwe hoy bllawbûnewey wênek le govarî

parîs març (Paris Martich)da ke yekêk le sernicrrakêştirîn bellgenamekanî em rûdawe

Page 62: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٦١ -

sersûrhênere ramyarîye bû. Em bellgenameye gewahîdanêkî bêwêneye leser dunyay

ême. Aya em wêneye encamî bêtwanayîyekî rêkewtaneye yan şarezayî dozexînî

wênegrêk … ? Hîç germugurrîyek lem wêneda nîye: le pêş dîwarêkî bllind rîzêk

şorrşigêrr - gulebarankraw lew sateda ke beladadekewn - le wênekeda serbazêk dwa

gule be cestey gule barankrawêkewe, ke hêştake berhellsitîdekat, denêt. Le pêşewey

em dîmeneda kesanî dîke xerîkî karkirdnin yan bebê derbaysî ( karyan tewawbuwe) :

serbazan, brînpêçêkî xaçî sûr, wênegrêk û le pêşyanewe keşîşêk ke zor peleyetî û

sernicî leser pertûkî wêrdixwêndnekeyetî ( bêguman le şwênî dîke bo em karane

çawerrêydeken ) leser dîwareke şepolêkî pirrpêkdadan kêşrawe, naaram

serincderane sertaserî dîwarekeyan dapoşîwe; bîneran û becêmawan.

Em wêneye boxoy xemawî (Tragique ) nîye. Wêneyekî bêperdeye û pêwîstî be

derbirrin nîye. Em wêneye ewkat xemawîye, ke mnî - hawçerx - seyrîdekem. Katêk ke

peywendî min û wêneke serhelldedat. Katêk ke destbecê û behêzî tekanderaney

sadeyî û rûnî, le minda hêzî kesêtî dawerî û dyarîkirdin û derbrrînî azadîxwazane û

bêdirrdongî serhelldedat.

(ana fîyirlîng Anna Fierling ) brêşt, qaweçî supayîyekanî 'dapîre dlawer û rollekanî ' û

gişt ew kesaney ke ewyan dewredawe, sat be sat fretir û fretir le gêjellokey cengî

gewcaney sî (30) salleda rodeçin; ewanîş pallewananî pejaregritû (Tragique ) nîn.

Wate le nakokîyek, ke le naxyandaye agadar nîn; bellku letekîda dejên. Eme karî mnî

[bîner]e, ke em nakokîye lewanda bdozmewe û le azadî û serbestî û bêbendumercî

xoda le beramber ewanda, pey be ketwarî rencerroyî û pejarey şarawey ewan bbem.

Berawridî lerradebederî nêwan wêneyekî girtraw, ke taybetmendî peywendibûnî bo

rêkewt degerrêtewe letek nwandinêkî zîndû, ke rêkixrawe [ ke karêkî hunerîye ] rast

nîye. Karêk ke le seretawe ta kotayî le dahênanî şanoyîyekewe bigre ta dahênanî

Page 63: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٦٢ -

nwandnaney xoy papendî ewe debînêt, ke bîneran le beramber karêkî şanoyî le

rêwşiwênêkî azadane û serbestda [ ke lêwey dwayn ] dabnêt.

Ême le beşekanî dwatrî le rûdanî em allugorrey hêzî dahênan û çonyetî karkirdî

layenî hunerî, ke dwatir lelayen xudî 'brêşt'ewe darrêjra, dekollînewe.

Bellam êstake ba em teqînewe berçaw û aşkrayey wêney rûdawekanî gwatîmala û

herweha derhênanî 'dapîre dlawer ' lelayen tîpî ' bêrlîner ênzêmbill 'man lebîrbêt, ke

le beramberîda bîneran berew dawerî serbestane û bêbendumerc handrawn. Le katî

derhênanî ' dapîre dlawer 'da zorbey rexnegranî ferrensî, letek ewey ke sebaret be

dahênanî nwê le dunyay şanoda ranehatbûn, neyantwanî le bekarhênanî şêwe

bawekanî lêkolleraney rexne û rexnegrî wawetir brron. Debêt becorêkî bnerretîtir bo

pirseke birrwanrêt, bew corey ke rolland (bartis Roland Barthes) le wtarêkda benawî '

şanoy binçîneyî ' le (franis obzêrvatoyirFrance- observateur )da le rojî 8î culaî 1954

berroşnî pencey bo rakêşawe " dû layenî rêkewt û çarenûs lem şanoyîyeda û serbestî

bîner layenî şorrşigêrrane be şanoy brêşt dedat ."

Wa derdekewêt ke tenanet le xorhellatîş ( mebest le allmanyay xorhellatî

pêşuwe.wergêrr) rexnegranî allmanî [ leber hendê ho ke roşnin ] le beramber

berhemekanî 'brêşt 'da hest be corê naasûdeyî deken. Leberewey ewan bîneranî

ewrrokey allmanya beçakî nazdeken; xellkanêk ke sallanêkî dûrudrêj rêrrewî rîze

serbazî û pişknîne supayî û xoderxistne serbazîyîkanî hîtlerîy sukayetî pêkridûn;

kesanêk ke tenya arezûmendî sergermî û hellhatin le ketwar bûn û leberewe

hogrîyan bo azadî lawazbuwe. Allmanî kollan û bazar bûneweêkî serlêşêwawe û

xowinkirduwe, parçe parçebûnî bîrewerîyekanî, ke hêndêkyan cêy şanazîn û

hêndêkyan cêy şermezarî. Ew naxoşîyekî dîtuwe û hêştake bebaşî nazanêt, ke çon

beserî hatuwe, boye ew deçête şano ke têbgat; yan rastir bllêyn, taweku pêybllên ke

çon bîr le beserhat û razekanî bkatewe, beserhatî dwênêy û razî sbeynêy. Ew

Page 64: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٦٣ -

narrwate şano ke serbestane gyan û derûnî û endêşey rexnegraney sebaret bew

beserhat û razane perwerdebkat. Rexnegrêk le (Taegliche Rundischau )da nûsêt " le

rwangey ryalîzmî şorrşigêrranewe, berhemekanî brêşt kemêk daşkênerane

(anhgagane) dênepêşçaw. Daşkan lewêwe destipêdekat, ke leser doşdaman û

bêtwanayî mruv le beramber mêjuwekey, pêdadegîrêt. Leberewey, le şanoyî ' dapîre

dlawer 'da, brêşt le nîşandanî ceng behemû serencame tirsênerekanîyewe serkewtû

debêt …, bellam ew kesaney ke sûtemenî cengeken, bêcge le kardanewey sruştî û

xobexo, kardaneweyekî dîkeyan nîye. Hîçkat le rûy bnos û bellgewe be karêk

hellnastin taweku kardaneweyan layenî pozêtîv bexoe bigrêt."

Herweha le rojnamey nwê (Neue Zeitung )da eme hatuwe ke "brêşt tenya bedbînane

bînerî karesat û nehametîyekanî cenge û hanman dedat, awa boy birrwanîn. "

(Vollf Wolfif )î rexnegrîş le giftugoyekî awellada letek brêşt daxgranî derbrrî, ke '

dapîre dlawer ' ta kotayî şanoyîyeke, hîç core gorranî beserda nayêt. Ew deyuyist

'dapîre dlawer' le encamî ew sextîyaney ke tûşî bûbûn, huşyar û wiryabuwayetewe,

pey be twanayî cyakirdnewey kotayî ho û hokarî cing bbirdaye û beşêweyekî

lêbrrawane le beramber cengda hellwêstî werbgirtaye û xoy le koyletî ceng rizgar

bkirdaye. Eger dapîre dlawer perwendey xoy û cengî leser şano pêşnyar bkirdaye, pêş

hemû ştêk be watay wazhênaln debû le peybirdin û hellbjardinî bîner; wazhênan le

twanayîyek, ke brêşt nabûyeberdem bîner [ ke le beramber rûdawe dilltezînekanîda]

hellbjardinî serbestaney xoy bkat.

Vollf dellêt " paş derhênanî ' dapîre dlawer ' bîneranî allmanî degerrênewe mallewe û

beyektir dellên " bellê raste ceng karî çarenûs û lepêş dyarîkrawe .. Xo durgirtin lêy

letwanada nîye … natwanrêt berî pêbgîrêt" … û dûbare pena debatewe ber naçarî û

xoşbawerrî be çarenûsî xoy."

Page 65: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٦٤ -

Bînerêk ke huşyarî leser bedbextî û nehametîyekanî le naumêdî bewlawetir nîye;

bînerêk ke çawerrêy destûr û fermane; le katêkda ke ew be hellbjardin û serbestî

arezûmend deken; awehaye bînerî allmanî, ke brêşt papend be rêkxistinî giftugoyekî

zor dijware letek ewda.

Şanoy 'brêşt'î le pêkhatey giştîda le şêwe û çwarçêwey bawî şanoy klasîk dadebrrêt,

beheman şêwe ke le derhatin le şêwey şanoy prrupagendeyî û druşimderane xoy

dûrdegrêt. Şanoy 'brêşt'î amrazêke bo xebat ke hergîz bawerrî rasteqîney xoy be

lêdan û zorî druşm nabate mêşkî bîner. Amrazî derbrrînî yeksere û dillnyayî û

huşyarane, amrazêkî hunerîye, le çwarçêwey dunyayekî hestipêkraw û ketwarîda,

wata û çemkî heye. Dunyayek ke debêt bgorrdirêt. Em gorran û hellgêrraneweye

pêwîst û naçarîye. Dunyayek ke tenya lem allugorreda dekrêt hestîpêbkirêt. Bellam

çon çonî ştêk ke naybînîn, ştêk ke pêmanewe nûsaw û çespêndrawe, ştêk ke başe û

berjewendî ew herwek ştêkî sruştî û xêzanîy yan ştêkî ddanpyanraw û le çarenûsraw

pêmandenasrêt, debêt bgorîn ?

" hergîz le beramber rûdawî rojaneda nellên : sruştîye … boewey hîç ştêk wek cêgîr û

negorr hejmarnekrêt", awehaye têrrwanîy rênwên ' nawaze û bnema '. Her awaşe le

şanoy 'brêşt 'da, bexogrîy û ddanbexodagrî û hewllukoşşî hemîşeyî lêwarekanî ' asayî

û bawî ' rûpoşî ketwar helldedrênewe û leberçawî waqûrrmaw û beşdarîy û

hellbjardinî serbestaney ême dadenrên. Wajey ( namobûn Verifremdung), ke ême le

ferrense beşêwey corawcor wermangêrrawe û berdewam 'brêşt' lebareyewe dedwêt,

behîç şêweyek le derhênan û dîmenrrazanewe le beramber rêsay baw û koney şanoy

allmanî nîye, bellku ştêke debêt le dahênanî şanoy 'brêşt'îda bo regurrîşey bgerrêyt.

Komellgeyek ke tenanet le bzûtin û şwêngorrkêy xoyşîda, brîtîye le komellêk nakokî

û le encamî leyekdabrranî berdewam letek xoyda, herwek zincîreyek le ezmûnî

nasênraw pêman, ke le djî ezmûnî xoyşî mollet û bwarî beşdarîkirdin dedat. Debêt

Page 66: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٦٥ -

cêy em kayeye le derhênanda leberçawbigîrdirêt. Bew watayey ke debêt letek

nwandinda "dûrî" bgîrdirêt, eger xwast û nyazî ême leberçawgirtnî em nakokîye bêt û

em pirse nek tenya le derhênanda, bellku debêt le nûsînekeşda leberçawbigîrêt.

Mawey nêwan nûser û beserhatêk ke degêrrdirêtewe, dûrî yan kayey ( herwek birxu

û semuney dezgeyek, ke bwarî kayeyan heye) nêwan beserhat û ekterêk ke bebzûtin

û dwan gêrrerrewey ew beserhateye, dûrî nêwan derhênan û bînerêk ke werîdegrêt.

Dwacar legşit emane gringtir, şêwazêk ke bîner rûdawekanî beserhateke le nwandinî

şanoyîda beşêweyekî zîndû û çalak werdegrêt, rûdawî beserhatêk ke peywendî

rastewxoy letek bîneranda heye, leberewey ke qse leser peywendî mroyî û peywendî

nêwan mrovekane.

Brêşt ne bo xoşî û çêjî kesîy xoy denûsêt, ne boewey Peyamêk bedunya bgeyênêt û

ne nyazî ewey heye, ke komellêk le nzîkanî le berhemekanî ew core "pertûkêkî pîroz"

çêbken. Ew bo bînerêk denûsêt, ke le peywendêkî tundutolldaye letek ew û pirsî karî

ewdaye, taweku ew bgate papendî hellbjardin û serbestî, ke tenya msogerkerî em

allugorr û hellgêrranewe egerîyey dunyadaye.

**************************************************************************** (1) fîlosofî serdemî kon, brîtîye le gerranewe bo sruşt û piştgirdne birryarname komellayetîy û

bîroke giştîyekan û binçîne rewşitîye zallekanî nêw kumellge.

Wergêrr le ferensîyewe: êdraldîn zahd

Wergîraw le: govarî (fêl tatir) jmare 6î hawînî 1998 .

* em giftugoye le perrtûkî ' bîrkirdnewe gorrane 'da çapkrawe, ke lelayen nêwendî

bllawkirdnewey (maru)we le sallî (1998)da beboney sedemîn sallrrojî ledaykbûnî 'brêşt'ewe

bllawkrawetewe, lêreda wergêrranî hêndêk lew giftugoye pêşkeş dekeyn.

Page 67: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٦٦ -

��Vد�ك���h '� '�%r���o��x'Q��}رەیدەر ' Regine Lutzº»�h ��Wڕ)

ن���*ە�ــــــOی� tzــــــ% �Wــــــ% ،�&ــــــ% �ــــــ�3`1اوه" وه aــــــ%ر ,ــــــ% Wــــــ% ، وه ,78&1د�ــــــ%" ڕPــــــ*و �h �3ــــــ% �Wــــــ% tــــــ%دX>��!م� aــــــ%

ۆژی�Wـــــ% -ـــــ% ده ی�(ـــــ% ,��ـــــ% دا�,ـــــ%)١٩٩٨((ـــــ�¶W� �µـــــ% وه'"ـــــ�رو�' ی� وه ,òو&1د�ـــــ% داt`�ـــــ*و�h "ـــــ8ن�(ـــــ�:

LMN1,'و&1اوه وه ەò,� %P 7ه وهQW�، دا�وه %W�¦�O+�-�hا�°Qو� ر�!��<Xد%t %`M�3� ش�ده %& �(t...

ر�ªP1ــ��دÍt}ــ�م،� ،�3ــ�ش�وه �ــ*وهداi*) `tــ1lا�Wــ%/ �,ــ�زڵ �Wــ%١٩٢٨ی�ر "�ــ% ی�دðــl%٢٢ �Wــ*YZ ڕv9T+ــ%

�µ¶ــ%١٩٤٧(ـ�W� ــ-�وهrـ¡�% ك��ــ��1د�¦�ده ��ــ���ی�زور) �h� ــ�ر®*وە�و�,ــ���*ا�ــ�h�O(ــ!ر��hN*�!Wــ���

م� ــ�ر&1د�W�hــ%. واز�&ــ1ا دا�,ــ��ڕۆ:��+ــ8ن�v�PــOا�,��9ــ%١٩٤٨(ــ�¶W� �µــ% "�"ــ���v hZو� �r}ــ%ر�3ــ*�¡ روه (ــ%"

ـ*�(ــ�¶�µ (ــ�Í/g`1د�و�Pـ�وه ك�,N1ـ�LMده Pـ% Wــ%' ر��kÚ�a>�ـvW7Q, í+ـ%'�_�و ـ�P�v¹,�hZ+ـ����hــ���ی� وه (ـ�:%

gـــــ%�²X: دا��Qـــــ°اوه',N1ـــــLM ـــــ���h �ـــــ�����"! ¶ـــــ���µراو�ـــــ�ری�Wـــــ%��ڕۆ ڕv9T+ـــــ%. ی�&�ـــــ�M �درTـــــ�ه١٩٦٠

)Yvette( %ــW �h�،�'�"ـــ�hZ ر�3ــ*�¡��vو� �r}ــ% روه )ــ%' Wــ% ²�a�،)Eva (ــ��' ــ��h وه ر�و��ــ% �دzوه دا83ــ7ه'��ــ���

��ــ����N1,�hــLM. دا'aـ��7Qای�Àــ¿�â/ـ��!W 'hiــ% ) Polly(،�3ـ��µÇ 'ژrـ��vW�j�h}ــ%' Wــ%) v¹v�7Q�)Verginiaـ��

ر-�+ــ��و�ڕۆ¶ــ�g`v��µرrــ�ی� ر�a!و�ده ,ــ% �Wــ%ی' Pauken und Trompeten ــ�ن� ــ�ن�و�1Pۆ"g�Íــ% Ð3ــ% Pــ%':�ــ�L دا�ده م��ــ���v/r% وە�Wــ%' ڕv9T+ـ%'ی�ڕۆ¶ــ�µ ,ــ�ره Wــ% )Q-)Ihring Herbertــ7,!رت�r1Û�a+ــ��. �a!و داtـ%

�ڕۆ¶ـــــW� �µـــــ% دt¡�ـــــ*و،�&ـــــ% �ڕۆ:Q9°ا�ـــــOا��ـــــ% �و�زr+ـــــOوو�Wـــــ% م�aـــــ�وا��a(ـــــ*وده)�Wـــــ*YZ ڕv9T+ـــــ%(-v»­ـــــ�ت�"

g )Rodolfــ%�ڕۆدۆ:ــ���5و:ك� Pــ% ,ــ�� ــ�ر&1دن�Wــ%' �Wــ*YZ %ڕv9T+ــ '١٩٦٠(ــ�¶�µ". دا�دtــ�g`v�'�gرrــ�'

Noulte ( 8ن�و���3ـــ�ن�وه �ـــ*وهW7ـــQ,� %ـــaـــ% ك�g& %ـــWـــ*ان�v"ـــ�ڵ،� ری�P7Q�*��،(<T1ـــ,�،-v�*ـــ"�h�� ـــ�����

رáـــ�¶��ry£ �µ/ـــOMا�(ـــ% ��P}ـــ% ر|6ـــOا�Wـــ% 3ـــ�ڵ� ـــ�ری��ـــ����% �Wـــ% ڕv9T+ـــ%. ـــ�ر&1د (ـــg/�% �(ـــ،�زورrـــ-�ده

r1£Friedrich DurrenmattـOر�.�دt*ر�>ـ�ت�'�zی� ـ�ر&1دن��ـ*وه�,ـ��١٩٦٨(�¶�µ. ڕۆ:Q9°ان�,*و

`ــ1د�و�6ر| �P!W!ك�د&�gرTــ¦�-�و(ــ%١٩٧٠(ــ�¶�µ. �,ــ�زڵ �Wــ%' Werner Duggelinر�دوj}ــ8ن� ��7Qــ%'و�'

3ـــ�ش�"1د�ـــ�h. &ـــ1د ی�ده &ـــ% ره ­ـــ�ری�-�و(ـــ%ر|(ـــ���د&gـــ�ر�-� رده ك�,ـــ% ر|ـــOا�وه 3ـــ�ڵ� ـــ�ری��ـــ����% Wـــ%

�ز�8Åــــــ7ی� ری�و�ڕۆ:��+ــــــ8ن�Wـــــ% رáـــــ�¶�µ ــــــ�ری��ـــــ����% �(ــــــ% دا�دوو®ـــــ�ره١٩٨٣(ــــــ�¶�µ ی�Wـــــ% &ــــــ% ره -�و(ـــــ%

%{�P ا�,ـ*وهO6ـ��ry£ وه .�µ¶ـ% �3ـ%١٩٩٣(ـ�,�h­�&ـ*وPـ%"�ـ�وی� رa %ـg& %M�3ـ�(t7Ëـ*ا���،hـiر " schonste

Beruf Schauspieler der"و&ــ1دهò,� ،ــ% ,ــ% �"ــ% �&ــ% وهaــ% (ــ���-�ر|­ــ�ری�g& وه رهz� ــ%�. ــ�ن�,ــ*وW �µ¶ــ�)

�'�BayeriscenTheaterakademieـــــ���ی�,ـــــ�7Qtن�'ی��a ـــــ�د�7Q£ �h­v<tـــــ% ر�Wـــــ%� ك�£�7Qــــ% دا�وه١٩٩٥

. وه�&1د �وP+% �وا�% (���,! ده

Page 68: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٦٧ -

-�%W� �µ¶�)دا�&%�١٩٤٧ %��LMN1, %tرو��،� وه ڕا�a��P %W و*,�+��a�LMN1,ك�!P!W1ا�l�*)�L| .%ـW و�

"1ۆ�ـ�µ'،�' ـ��h وه و��ـ%ر� �دzوه دا83ـ7ه'���h ـ 6%م��ـ�ر��ـ���r &ـ% �LMN1,��È,ـ��tـ% O6tا�,% ی��aواره (�%�³

،�|ــــLر­Tــــz�hو�,*و &gــــ% و� ــــ�ت�aــــ% �aــــ%Pــــ� ر-�Úــــ7ان،� �زورrــــ-�ده ،�Wــــ% ' ژrــــ��vW�j�h}ــــ%' ،�' ,ــــ�ش�(ــــTy»*ان

%t %& %,ن�,*و؟ "8ن����LMN1,ك�!P!Wر�*ردت�

!+69Tڕ YZ*ـW� : �%ـW ـ�ری�t�aـ%١٩٤٨a�،ـ%� و� ـ�ت�&ـ%� داW�(�7ـ% "ـQ£ %ـaـ% ی�g& -ـrر®*وم،�� ری�زور� Oـ+T*

� ,*و،�,ــــ%�ــــO&1د (ــــ% 3ــــ%�ڕۆ:�ªv¹vــــ��"ªــــ�� &ــــOا�دt¡�ــــ*و�و��ـــ�*ه �*ا�ــــ��h�Oــــ�����"!N1, %tـــª"�LMــــ��Wــــ%�

�zی�a!و،� "ـــ)��*و"ـــ%. ,�Lك�"+ـــOا���aـــ+� Pـــ% وTـــW�Lـــ% Û7ـــ% �Lده�,N1ـــM £ـــ*ن�j�aـــ�دار�&ـــ1ام،�&ـــ% �P}ـــ%

�,N1ـــــــــLM. رێ�,ـــــــــ*ون وT+ـــــــــOه Wـــــــــ% ' Kurt Hirschfeld - ـــــــــ*رت�-�78ـــــــــ�O{�ú ' �ـــــــــ����*وس,N1ـــــــــ�LMو�

,ــــــ*و�"ــــــ)� �و�ده�دا�"ـــــ) ,! ــــــ�hدرTـــــ�ی��PــــــOا��*و(ــــــ1ا,*و،� tــــــ% �-ـــــ��1اوه �&ــــــ%،�ــــــ¦ ز­TــــــP�hـــــ% ��ــــــ% ڕه 3ـــــ%

واو�,ــ*و،� م�Pــ% &ــ% وه ��*�O+Tــ% ،� ــ���Z&ـ% وه �ــ*ا�T*�v,�h+>ــ% �,ــ% �&ـ%،و:>ــOا �-ــ% "ــ)�£ــ1ه. وه ,T*�v+>ـ%

را3ـــ�ی� �(ـــ% �Wـــ% �&ـــ% وه، (ـــ�¦�,�*g�+Tـــ% ك�&ـــ% �وه "ـــ% P*ا��ـــa�Lـــ% ده" ­T1tـــ�h&ـــ1دم�و�وZـــN1, �hـــ�LM(ـــ%

و��ـــــــ�زا��� ك��/vــــــ%� �زrـــــــ1ه �&ــــــ%،(ـــــــ�¦ ك�&ــــــ% وه �ـــــــÆ (ــــــ¡�% ،�"ـــــــ)�ده" د�ñgtــــــL ی��ـــــــ% ژ6��rــــــOا�-ــــــ��1اوه

. �ــ*و�,ــ�م�g �ـOێ�(ــ% واو&ــ1د،�-ــ% م�Pـ% &ــ% وه ³م�Pـ� *��*�O+Tــ% ,ــ%. ��Å"ــOا م�aـ% &ــ% � ــ�ره وه، ,�*g�+Tـ%

%)�LMN1, �hـZـ�دا�و�و,�h­Tـ% ده. ",��ـ%" رa�Lـ��،�&ـ% وه ,�ـÐ,و�,ـ% ش�!a� %ـ�O+T*وه �ـ�ی�� �h­�¡ی��ـ

ر�ßـــــ�µ ��ـــــ*اڕی،�"ـــــ)�(ـــــ%ªـــــ��W!�" را�ـــــ% ا&�ـــــM%ر�t Åـــــ�1و�(ـــــ% a!و�زۆر�(ـــــ%. ��3ـــــO (ـــــ% ر"+ـــــOا��ـــــ% (ـــــ% ,ـــــ%��Pــــــــ1او�و� �-�وr+ــــــــOا���3ــــــــ��*وی�و�ڕ�ــــــــÓ¿���ــــــــ% �Wــــــــ% �&ــــــــ%،ی &ــــــــ% ر�ــــــــ�� *رPــــــــ% ��ــــــــ� �hو�ده �úv�*aر"ــــــــ%

�"ـ)� &1د،�&ـ% a!و� �ر�a�h­Tوای��%. �و�P�- ���3% ر�ده �aوه �Oه "*و��¡�¦��% دا،�-% ��tده &% (v«�ره

،�"ـــ)� وه aـــ%ر ,ـــ% ر�Wـــ% -ـــ%. (ـــ�gوم X!دا�ڕاوه هد م�(ـــ% ی�aـــ% وPـــ% :`ـــ% ر�"1ۆ��­ـــ�h-ـــ% را"�ـــ% ,ـــ% �3>*ا,�ـــW�Lـــ%

%W %, %�"را %+<Ð)�¢v-ودا�!aوه &1ده ده ر� .

-%t!"��7ــــ�����ËM�3ــــ�LMــــN1,� ده�hــــ% ر-�+ــــ�،�&ــــ% ــــ)� µــــßــــ� ر�P%ی�ڕا�ــــ �Mا� �ده،&�ــــ*PLــــ%/ــــa� %�1 "ــــPــــ�rز�

�؟ وه %!�gX`ڕۆ�¹

"ــــ�دام�' �ڕۆ¶ــــª" �µــــ��jــــ*ت�&ــــ% &ــــ1د،�,ــــ% ده ی�13ۆ�ــــ%' ــــ���h �"ــــ*ن ڕۆژه '١٩٤٨(ــــ�¶W� : �µــــ*YZ ڕ69Tــــ+!

�Lـ�,� -Madame Cabet ' 3ـ% ده�hـ°ی،�ژ��­ـQ� %:ـ��(ـ�Å� .%3ـ�(ـ�*ام،�-ـ% "ـ� gـ)%"� ـ� وه�P³م� ,ـ%: و�و

%a ژ�%�783ە� و !%a�LMN1, %3�¦Tو� �ت�ڕ %:�)��Å� ،ه وه ر"% �% �,%�,*وy,� %t hZ1ك��.

Page 69: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٦٨ -

ی ـــm وه Pـــ�ی!ــm ،½ــ��ــ�وه�ـــ��Qو �{�ـــ�Qڕاز�Wــm �ـــ�&ــ�¼"hــm �ــm �ـــ��ه �ــm �ــ�وه ره tـــ mhــ�mــ� -

m�ی� mt r ����ن�·�.��رەm�� Q�R�و{�m ' mW�ho%� ±nVµ¾¿�!؟' ر

� "�ــM% �-ــ% وه "ــv:�+"�h>ــ% هرد �(ــ% ,ــ*و،�Wــ% "ــOا��ــ% رده ,ــ% :´·ارد��­ــ�hدXــ`!م�Wــ% "ــ)�-ــ% : �Wــ*YZ ڕ69Tــ+!

��ــ���ی�زورrــ-�,ــ��"ــ)��ــ*ا�t7Ë)�و�,��ــ���ªt7Ëــ��� �ن� وه ری��ــ����,ــ�،�3ــ�ش�aــ% &gــ% �aــ% و�ــgl*و"%

واوی� �­�9ـــــ�h,»ـــــ*و �h,ـــــ��Pــــــ% Pــــــ��ڕه""ªـــــ��وت� (ـــــ�¦�,ـــــ%� �&ــــــ%،دا١٩٤٩ری� �£�´t7ـــــ*ه ³م�Wـــــ% ,ـــــ%. ,ـــــ*و

%r���� %��h ه وره�*�Wودت�*)�.�� وهە',N1ـLM' &ـ��Wـ%� tـ% ڕۆژTـ¦���"ـ%ی� وه ،�Pـ��aـ%" ر����78ـL و�زۆر

%9�3 %&�،LM" %9��,� %Wوازی�&1د,*وم�,�� �ر&1دن� ' %+vW7Q, í�<�kÚ�aـ%. 'ر�{�P�.ـ1ا£��,ـ��&ـ1د،� "+ـ��

.�")�ڕاز��rو�د�� &%

- m� m �Áرا��نU� 'mW�ho%� ±nVµ¾¿�!ر 'mh mt ؟ ��رو���½

�ڕۆ¶ــ�µ (ــ% &ــ% ر �-ــ% دا�,�+ــ8ن�&ــ%'ر �دzوه دا83ــ7ه'ی� 13ۆ�ـ% م�Wــ%� &ــ% �ــOا"��Í�P�hــ% "ــ)�aــ% : �Wــ*YZ ڕ69Tـ+!

. &ـــــ1د ��Õـــــ¿��ده (ـــــg>�ن�,ـــــ% ��ـــــP!W�LM!ك�X!&ـــــOی�-ـــــ% �a>ـــــ%. �Qـــــ°ا ری�ده را"�ـــــ% ی�,ـــــ% &ـــــ% ره &gـــــ% aـــــ%

� دا83ـــ7ه'ر-�+ـــ���h �ده Wـــ%' ���t«ـــv{�- í+ـــ%'�,N1ـــ�LMو� �ـــ.�&ـــ% ,ـــ% و­�¹Pـــ�hوره ر&ـــ% ت�3ـــ�ش�(ـــ% �t�Pـــ% ,ـــ%

�P!W!ك� "yا�ــ�h&ــ% "ــ)�ده. (ــ¡�Ûù�v+� ده ,ــ%) �Theater Deutsche:>ــ����hــ���ی�l )a!ر�Wــدا�'ر دzوه

%& %,�h­���) ه ³م��% م،�,% &% ��و®���� �ردهO" %&�hزا� %<�a� ووی������ده·Q"8ن �% �دوا��ر�+�M�.

- �� mh ' mt روه mـªÂ� چ، �%ـ$اوه�%ـUhoنڕۆ�} زورÂـÅو���ـ�نhـm �ـ�hـm ره دا،tـm'�ـ�«� ر�ـ�Ã�Äو

mواز����* mhك m!ان��m مدووده �W�Pر داmP ؟��و

!+69Tڕ YZ*W� : ـ�وازی�v��("��,%ـ% ,ـ*و،�,ـ% �ـW�(ا،�وزه ³م�"ـ°Qە�Oـ`!�ڕۆ:>ـXد�h­T8ن��ـ�رW7ـQ,� %ـt ـ&��

ی� وه :Q9°ا�ــ% ی�-ـ% �ــ�*ه�ـQ,� ���Mــ8W7ن�,ـ% ر-�+ـ�ن�Wـ% &ــ1دم،�ده ده �ـ% ڕNـÇ�hــÆ س��ـ�وه �&ــ% �PـOا,*و،�&ـ%

Qaــ�a�."7+«ــ�í'��ــ*ان� Wــ%. دران ��Å"+ــ% aــ%' ر ه�دzو دا83ــ7ه' ــ���h ك�13ۆ�ــ% ــ�ن�وه �13ۆ�ــ%.�ــ1ت �ــ�وه ,ــ%

Erich Engel ' و�LMـــN1,‘%9ـــ�g&!t!Wن��ـــ% دا�ËMـــ% ,ـــ*و،�,ـــ% "ـــ�t�P %ـــWـــ% ت�) %v/rـــ�����h ـــ% ر���3ـــ�& .

�ــa�Llــ% �ده &ــ1د،��*�`ــ% �ڕا(ــ¡O6ه وه ��ــ% ی���3ــ�&% ,ــ�ره ,N1ــW�LMــ%*t %��gــ% ی�&ــ% و��ــW� �-ا��O6ــ�

.�������� ر�L�¹�)�+��v,� %)� %Pو�,g�+�Ûù�v%،,*ون

��?���É" *�اm ��ره �@ mh���Der Hofmeister ( m� mروەرد�Èر/ �%��oر(ر�W�P?� ده -

Page 70: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٦٩ -

mW�ho%� اوه}t�±nVµ¾¿�!ر mn������Ä�چ، mhده تم m�W�Pر mPو؟ دا��

ا&�ـــv/M �(ـــ% &�ـــ¦�Wـــ% tـــ% : �Wـــ*YZ ڕ69Tـــ+! Åـــ% ـــ�ن�&ـــ% %ر�W� %v/rـــ% دا�-ـــ% م��ـــ���<�aوی�z�،ـــ*و� ,ـــ*و,�

&ــOا� Pـ% � ــ�ری�Wـ% وه ورد,ªvـ��و�3ـ�رyTه ،�,ــ% &ـ% Pــ�ی��ـ���v/r% ره �ری�(ـ%,N1ــP!W�LM!ك��3ـv¹M. �ـ��M ,ـ%

,ــ1د،� رده (ــ% �ــtO)� ــ�P� �1T�P>ــ�ن�,ــ% ��ــ% وه م�,ــ�ره و�Wــ% وه� &1ا�ــ% ــ���hڕوو�ــOه �ــ% �ــ�LM,ــ%. &ــ1دt) ده

�åــــ�µ م�ڕۆ:ـــ% ی�aــــ% وه &ــــ1د،�aـــ% م� �ر"ـــOه &ـــ% %ر�ڕۆ:ــــ (ـــ% �ـــtO)� ـــ�W�1T�Pــــ% ��ــــ% وه %"�:ـــ رواش�"ـــ)�Wــــ% -ـــ%

م� ���hی�,ـ%lá! ���1،� �+% ی�ڕه)Or1£Friedrich Luftر�.��L£*W. (�ڕوو ��P% �*ازێ�و��µåده ده

.رواش�,*و -%" واو�,*و� �¡�­�óg) " :%P�h`1د� �ده ��ره

- ��m{ ت-�ن��z"؟'�{��Qری ��را

وPـــ)� ر&ـــ% (ـــ�h��+�Ûà(ـــ% ده ی�,ـــ��,ـــ% ر"+�&v6ـــ% م��ـــ% ,ـــ*و،�Wـــ% ر"ـــ) (ـــ�­��hـــ% a!و�&ـــ% : Wـــ*YZ ڕ69Tـــ+!

. &1د,ــ� ی��ــ% �áــv& %lــOا�ڕۆ�ــ�78ا�% Pــ% (ــ�¦�Wــ% ر�&ــ% �ــ% �aــ%،,ــ*و دÑÒــ�ش�ده زۆر. �ــ1ت رده (ــ*ودی�وه

� "ــ% aــ%. �ــ8ن &ــ% �زۆر��3ــOه وه م�,ــ�ره ش�Wــ% دوا�و��a>ـ% �ده وه �ــ¡�`% ر ی�-ــ% ,ــ�ره �Wــ% وه -��v|1ــ% �,ــ% a!و�£ـ1ه

.&1د ی����ڕ��ªT*+Tده ��a>% ك،�&% lW %£ %t% واوی�£% ��h %P*ێ�,*و�t�P �%W% ره ك�(% ,��a!و�وه

- m��h یQ��}�'دهن�� د،} �Pو�ـ�را?�دە ـ{د،���hكژـ�ن�ـ{اپ ·ـ"ÊËhـP m{ه !�و�m&�ا��

ــm وه *�و¬�ــm ده"zــ�tو�hــm �ــ�، وه ــ{ده �ــ�وده وه �ــ�ی��Âــt mــ�?�د�ــ��ی�ــm ،��-ــ�ونو

m�Â� وه mh m� Q��}�ه'كrر���دا Q {د،�hم��رەوە��-�وm��- ؟

Wــــ% ' k8{�aHauptmann Elisabethا,�ــــ�L-�و�g>ــــ�ن�' �و� و�ژ���ــــ% �درۆن�،�aــــ% "��ــــ% aــــ% : �Wــــ*YZ ڕ69Tــــ+!

%vX78�¹ــ% وه ڕووی�ڕۆ�ـW� %gــ)�aــ% ,ـ*ون،�&ــ% دا��ــ% و�W�Lا��ــ*g,�LMــN1,� %وه وا�ـ L7,��ــQ£�¦�¡ــ%. ��ــa %ــ" �

س� ­Wـــ�ری�,ـــ*و�و�-ـــv¢�&ـــ% ری��ـــ% ڕا(ـــ¡O6ا�a!و�دا-�+ـــ% Wـــ%�. و�ڕا(ـــv/��Lـــ% "ـــËMن��/vـــ%� �ـــ�vوی�9�Pـــ%

�,ـ�و،�a!و� ­Wـ�ری�,��gـ% �ـ%��a:>ـ�ن� ی�Wـ% وه ك�3ـ�.�aـ% tـ% -ـ% ده �,ـOات، م�&!Pـ*ارە و��í"�Ll,ـ% Otه �%

: " t«ـ*ت� �ده "�ـa %M!و�-ـ%. �1ت�و�دە&1د دهو�M�3+�ری،� �+%� دا�ڕه � �13�hZۆ�% �Í`1د,*و،�g)%W/ ده

%lـــá %ـــ% "ن ن،� ـــ�ر�,`ـــ% &ـــ% �"ـــa %ـــ*ه ی�3ـــ% ��ـــ�*ه "ـــt %ی�-ـــOـــ� %Mو�,ـــ*و "�ـــ!a�hـــ�� ��ـــ¡�¦�&ـــ% �3>*اtـــ%.

�ـــ�Ll �رTـــ¦�aـــ% �,ـــ*و،�a!وان�ده وه دا�aـــ% ـــ��a�hـــ�زار�ده ژ�ـــ%*��t هOـــ�"�Å� %ـــ�ن��3/+ـــ% �,ـــ�وه ن،�&ـــrـــ*و،� ڕ,

%W�hNڕ�LMN1, %1ت �ده و� �را��.

Page 71: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٧٠ -

- �� m! m{ rه �� ����و�{��QQ� }&�Pر)��´و��و ��Í .دا

' �"ـــ)�Wـــ% ـــ���Z&ـــ%. "ـــ.',Qـــ8W7ن ' روا�Wـــ% ن�,ـــ*و،�-ـــ% "ـــ% Pـــ% �زورrـــ-�v3ـــ�و�h­T,ـــ% a!و�Wـــ% : �Wـــ*YZ ڕ69Tـــ+!

م� aــــ%. ش�(1و�ــــ���,ــــ*و "ــــ% وت،�aــــ% ر&ــــ% �,ــــ��"ــــ)�ده�h-ــــ��ªv,،i1ــــ� Oهدا�ڕۆ:>ــــ'�3!روەردjــــ�ر�/£7Q ــــ�ر

��ــ�ر�h­TدXــ`!ش� gtــ*ا��h,ــ% �ده �ــOه ر�ــ% -ــ%. ,ــ*و وام�-ــ% رده ر�ــ*رد�,ــ% "�ــ¦�,ــ% !P!ك�&ــ%�v6: Wــ% -ــ�وه

Lــــــ%. ,�ـــــ, %glـــــ� �Wــــــ% :±ـــــ���a>ــــــ% -ــــــ�وه. ,ـــــ*و س��ــــــ% �3ـــــ�&t7Ë)�&ــــــ% "�ــــــa� %M!و�-ـــــ% �g�3ــــــ������Ð&ــــــ% ³م��3*

دا�'(ــTy»*ان�ش�"ــ1ۆی�,ــ'��ــ����W �hــ%. �زۆر� ــ�ر"`1دك�a!و Pــ% ی� �ر&1د�ــOا�,ــ*و،�"ــ)�Wــ% �*ار��ــ*ه

� دا83ـــ7ه ' درا،�Wـــ% +ـــ%�a� "�Åـــ% ـــQ9,�hـــ°م،�&ـــ% ره ۆ¶ـــ�µ(ـــ%دا�ڕ )Hannover-ـــ����7Q'ڕۆ¶ـــ�µ ,ـــ*و�"ـــ)�Wـــ%� ده

zوهد .�ر�ـ�و� ,ـ% "W��ªـ%' ر �دzوه دا783ه' �,��ڕۆ¶�P*j :%& �µ &1د�و�a!و�O6�3ه Oه� �ر"�� وه ر��3`% دا�-%'ر

ك�XO&!XــOا� Pــ% �Wــ% �a>ــ%. ر��ــ����,Q9ــ°م (ــ% �Wــ% و�ڕۆ:ــ% ی�"ــ)�aــ% وه �-ــ�ی�aــ% ,ــ*وه ��ــ% "ــ% ³م�aــ% ,ــ%. ,ــ*وه

دا،� ����vــO��Mه|�-ــ��1 `ــ%دX(ــ�­�h �,ــ��&ــ% �"ــ)�Wــ% ,ــ*و،� ��Pــ¦�&ــ% ــ�hزۆر��ry`>ــ�ن�-ــ% �vXOــ% tــ*ه 3ــ%

ی� ر�ـ% �ده ��رێ�W% ��ر�v`Tن�a!و�,%. ,1د �ده78aەhiك�zوO+T*��h­T �ر� &1د�و�وه £�gری�ده دڕه a!و�,%

. وه �*اره وP+% �ن�&% %& ��g��LM*"% ژووری����jڕ��ªrدا،�&%

- �������وÎـÊ"،�ــ�چڕاده �ــ��ـ��ــ� �{�ـ�Q�ــ� mـ� كــی� �mــ� mـt و��rــ .mـ! �Á�' وÁــ��ــ�

.��و ' ��Turandotراrۆت

� ـــــ�ری� وه، ��3ــــ�ن�,78"`ـــــ1ده. ���aـــــ+�,*وم و��ــــ���v/r% �,ـــــ% وهە'ر �ـــــ�h'%{{vڕNــــ �"ــــ)�Wـــــ% : �Wـــــ*YZ ڕ69Tــــ+!

%á�P�LMN1, %+�&و°P .P� %&�¦� و��(ـ%'�"ـ+v{�- íـ»t��� '%ـ+rـ% �*و®*و�� %��Ñـ% ��.ـ)و� �,ـ��!a�hردا�ـ

%a %" %-�،ن��3«*ت�" %�: %P %&و�!a� �hZ*jده: "�¦�,!وە�د:19ا��*و�و� %W�!`Xد�h­Tر���L�, %ـ% (ـaو� ر�

دا� tـ% هد م�(ـ% Wـ%: 6�3ـ*t�� '�P«ـv{�- í+ـ%�'،� وه ره ده �-��P+ـ% ��.ـ��Ñ% �ـ% �Wـ%� �Pـ¦�&ـ% �. م � �ر®`% á% ده

؟� 7و&�+ــ%á�P� Pــ% :��ــL،�&ــ% +*و(ــ�P�،Lــ�ش�دهن�,N1ــ��LMــ����v/rن�,ــ��, وه ��aواPــ% واوی�ژ�ــ�ن�,ــ% Pــ%

°و&�ªــ��ده �á�Pــ% �,ــ% ³م�"ــ)�-�ــ�gM&% ,ــ%P %ا�ــO�Pــ°اوه زا�ــ��و�ڕۆ:ــ��Q� .%ــa %ش� ��و®��9ــ% �,ــ% "ــ% ر-ــ% م�,ــ

. ��LMN1,�h "% ر-% �,% &�¦�t� %W% ,*وه �%

- �� "ÊÎ��'W�ª�Pm ±Ð��T'دت} .mhو�! m& m� ری��یQ��}�'mرا�����چدا mP�� ؟و��

!+69Tڕ YZ*W� : %ـ% -ـWـ�وه ره �(ـ% ر�P ' %ـ+v{�- íـ»t��� 'ـ*و،�"ـ)��3>*ا,ـ*و�,�(t78M¹ـT*��hـ��"ـ)�"1ۆ��­ـ,

�a!و�ـــ.� Pـــ% :�ـــ% ،�-ـــ% øـــgM% ی�Wـــ%'���t«ـــv{�- í+ـــ%'�و� tـــ% وره ,N1ـــ�LM"�"�(ـــ�gی�"ـــ)�و�v3ـــ�و��h­Tـــ% &ـــ%�

Page 72: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٧١ -

ۆ�ـــ% ده +ـــ% ـــ��N1,�hـــ�LMڕۆ:QP 6°وا��+ـــä3%ـــ�� Pـــ��,ـــ% هر (ــ% � -�}v+ـــ%' ،�&ـــ%�'داtـــ¦' ی��ـــ����Q� �hـــ°ا،�"ـــ)�3

í»t�� 'µ¶ا�دهڕۆOv�P� %,�،و*�v¹v,7ا�Q� %��,وه م� %tـ% ��3>*اW� ـ% ��ـ*ان��ـ�*ازی�v|ا�دوورOـ��vر&1د�� �hـ

� وه م�,ـ�ره �Wـ% وه /v%زا� �£1ه ر�,%�زۆ ,*و،�QP��ä3 %<�a°وا�a� %" %,� %��LMN1,��ªv% ,*و،��*�`% £1اوان�-%

ك� �وه �,ـــ*و،�,ــــ���a>ــــ% وره ــــ��hــــ% v/Pـــ% (ــــ�t% &ـــ%' ���t«ــــv{�- í+ــــ%'ڕا(ـــ¡O6ا� ³م�Wــــ% ,ــــ%. &ـــ1د Oه"��ــــ gW�jـــ%

.ر��Lوا,*و ر�% (%

�%ـ$اوهڕۆ�}' Ð��Tـ± W�ª�Pـm'ك �ــ mhـmزۆری �ـm �ـ� - mـ�ـm �~ــm' �ـ���Á hـm ،�ــ��Vوڕا�ــ�ڕ �ـ���و�ـ�?�

Gewehre der Frau Carrar Die'ـــ� ،دا� Qڕۆ���ــmـــP mــ Áـــ­Q� � وده�ـــ��Qو Òhـــ"ڕاز�Wــm �ـــ�و،

mW�ho%� m�±nVµ¾¿�!ر Ó�ÔÕ*Q�mh، m� mnرا� m!ر m� mrا؟ �m وه دا�{��Qچ��ردا��Í��

!+69Tڕ YZ*W� : %ـ)�ده ,ـ"�،Æـ% ¶ـa�Llـ�ا�چ�­�óvPـ��hـ���O6r زا�ـW�hـ% "ـOه ��ـ% �ÛÜـ��Ð،��*�`ـ% �,ـ% وێ "*

�Wــ% Pــ�1ڕۆ:�Q9ــ°م،��3ــ�a�7ËM>ــ% �,ــ���a:>ــ�����hراaــ�وا�P�hــ��£ــ1ه وه ڕT>ــ% "*�ــ�Ll,9ــ% "ــ)�ده. م &ــ% ــ�رده

'%+vW7Q, í�<�kÚ�aر� '%r�����µ¶�) ن�ده�<& %��("�،Oا�*� %a��gl�³م� ��Ð�ÛÜ،�,ـ% رێ�,% وO+Tه ���Oر�و

%- %Wر� %"�"�!+Tوه و .%W�LMN1,ن��v`Tر�� %) %aم�,�,% ر� %P %ـW� %ـP ا�,ـ*وهOا� (ـ% رای�و�,ـ% �-ـ% ك�"+ـOر"ـ

zی�a!و�£QـــW� �7ـــ% ی�&ـــ% و��ـــ��g% �-ـــv¢��ـــ*�h­�¹TدXـــ`!�aـــ% وTـــËن،�"ـــ)�Wـــ% �"ـــ)��v>ـــOه `1د،�&ـــ%-ـــ�وار|

³م� ,ــ%. ك��ــ��1د�¦�دە,ــ� ــ�hدXــ`!دا�وه ر��ــ���r% -ــ% -ــ��Wــ% روه (ــ¡���+��و�-ــ% ده ��ــ�P*ا���,ــ%،,ــ� ده

%+P�-�7Ë��,�h� .*ومرۆ�و�")�ڕاز|� �,% ���3ن�����

- mh mT{ۆ�دوا �?�� 'mª�h�È�?�Âژ ' �m كmh �m ���ه���Qا ��و،ده شڕۆ�QmP ��دا�- �»

m! ره��م m>� m �·×�Öو��ن؟

!+69Tڕ YZ*W� : %<�a ڕۆژا�%� %P� %13ۆ�� 1T�P� � �دوو �v� ��"هO %a� ��% "% &1د، h��)�a� %<�a� � ,*و،

%- %M�" ده �دره� �O�3ە_�+�,*وr �رده (¡�% �� � �vt�P>�ن �زوو �و �ده. ) .�3� ¦Tڕۆژ �h1د�`�óg)

ر�&z�h­�·8و،��tن� ك�-% ,LX°Q9،�وه' ��v¹v�7Q'و���LTن�ڕۆ¶P �µ% ده"�&+��و�a� ��¿À13!و�-�P% ،13ۆ�%

%W� � ��ت �ä�'�v¹v�7Q� ' ی°Q9,� �£1ه �&% "%�Xد W% ". ؟ ڕۆڵ ("� W� �وه ,�ره %���ك � وه "% &% ³"% ی

��� �Q°م،�a!و�,�Oه ده' �h­�) �O� '%{vW�j-��>% &% ك�&8·ی وه. ڕۆ¶�v¹v�7Q��µ: و�و�P وه� `1ده,78"

"�7Ë �&% ,*و،��*�`% t`1ۆ£���­�h-%�ر-�+����Oا�" �*��ªTده ی� �ر�,*و،�a!و�W% ,*و،�-�vك�و�P*وڕه

ۆ�%. &1د � �ر"��Oه وه ��3`% وه �ورv/t�r% �زۆر�,% �a>%. �������� ر�P�- %)� %P% ده ��hی�" دوا�3�����(

'%{vW�j� h��rژ ' %� %,� � :­*�W% ,*و، h���% �ز�%,' ����� �á% ی �ªv� زی�Ø£'<:ڕۆ� دوا8tن�. ,O �ªvهدا

Page 73: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٧٢ -

%, %W� �,P LMN1% ر�*ردم �ده'ك �وه دا �,% وه ,�+>%,P 78*ا�� �a!و ، "��%W� �ª"� ������ (% t`1ۆ£�ن ر

�و���OW*Wان��� �ت،� وه زا�%ڕا ,% �3*�Ll: و،�a!و�z��,� hZ*jی�a% وه ��*اره ,��9`1د�و�")��*و"%

. ر��وLr ,% �و��h ���3� %Wڕۆ:�O+v¹vا�ڕازاوه ی��3*�W�Ll% ڕاده ر®�Úن،�,% ���vڕۆ¶�P���µن�ده ��a %P*ه

%a %" واژه� �ده �دوا8tن �,��") را�% ر-�+% ی �a!و�,*و �&% W%. ی �وP*و�Tدا �W% �,% دوا �"+Oا� P% ��ی ك

%P1دی،�زۆر�& %g:و�د��v� %P�-��� ،����3وم%W� ده��gl�� وه ³م���م�&�X�M% م،�,% (���"��`% �13و

.�دوا�دOtار�,*و "% �)،�a% ")���3`% وا��hدX`!�,% و�O" %a�Llه ی��% وه رW�، %, %a% دواوه

- mh ره�� m�وه ی�!�Èه وه رoU�چوه mر�� mPQ m� ؟

!+69Tڕ YZ*W� : %ڕۆژ��3ش�13ۆ��â¿Àی��% ,�ز�%'ی� دوو� %á��ªv� زی�Ø£ '%,�("�،زه ,*و�P�h��t %W� %و� �ـ

&ـ1د،���3ـ�ن� ڕ"+ـ% Pـ��,ـ�وه ره ی�,ـ��-�+ـ�م،�(ـ% وا:ـ% م�-ـ% ��>ـ�ن�aـ% �-�و ـ�ره &�ـ¦�Wـ% �t% ڕا,*و®*وم،�&%

Pـ��" &�6�3�LMN1,�µـ*��P' ,�ر®�را�' ���r1م،� �,*ون،�")�£1ه وT+% "*وان�í�<�kÚ�a'%&�، %-� %W ' �*و"%

(ــOgا,*و،� ده "ــ��Wــ% "ــ)�"�"�(ــt" .%&�gــ) ���3ــOه "ــ�ن�درTــ�ه &ــ% ره,�ــ�L ــ� �ده �,r19ــ�a�،L>ــ% ,ــ�ت��/vــ%

%t�gـــ¿��وه ك�&ـــ% "�"�(ــÀ!&ا���*Pــ�ت��ـــ�­«v-ی�Oـــva� %و�3ـــ!a�hا�,`ــ% ــOـــt %ك�. وه "ـــ!P!W�1ـــPدوا�µ¶ـــ�)

و� %³م�-ــv¢� ــ�ت�aــ �ڕا-ــ�8Pن،�,ــ% وه ��ــ�ك��3`ــ% ــ�ر"`1د،�&ــ%' r1£ــOر�.�دt*ر�>ــ�ت'�����*و(ــ�`Oا�

.&1د Otا"+% ك�a!ودا�P %3% "�*و�W% دا�-%',LMN1ك� %W� P% ی�&% �t %vXO*ه %3

- m @�Ä�'�oØ�}& mh Q��}�'و وه ە��o%�Q�،و؟���½

� وه، :�>ـــ% ـــ�����ده ��*T+ـــO �ره �,ـــ% وه ��.ـــv6:�9% �"ـــ)�,ـــ% ی�&ـــ% و��ـــ��g% واوی�aـــ% Pـــ% : �Wـــ*YZ ڕ69Tـــ+!

,�ـ+��چ� &ـ1د،�ده ری�ڕ6¹T*+TـOه &gـ% ���v¹M�3� %a�hره ���ن�,% ی�&% وه ،�a% ە',LMN1ر-�+���h �ده ��*ه

%v/tرا� %W�h %) ر ر��X7Q£%r %-���� �%t هO�3ه ن�و�ده &% و� �ری�O�3�h��+�-ر %m ن .

****************************************************************************

.��L رده ز"���h£�رÀ¿��ده �,%� ،�m%١٩٩٩-�yt�3١٩٩٨و�ز���j)1P��P�íî£( �h��g)ری� ر�78او�W% وه

Page 74: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٧٣ -

Dîmane letek ' Regine Lutiz ' derbarey ' Bertolld Brecht ' Em dîmaneye le perrtûkî " bîrkirdnewe leber ewe" çapkrawe, ke lelayen nêwendî

bllawkirdnewey 'ـMaru'we lesallî (1998)da beboney sedehemîn sallrrojî ledaykbûnî

Brêşt'ewe bllawkrawetewe, lêreda wergêrranî hêndêk lew dîmaneye pêşkeş dekey..

Regine Lutiz 22î dêsemberî 1928 le bazll/ suyisra ledaykbuwe, paş wergirtnî dîplom,

sallî 1947 le şanoy zurîx wek şagridêk destbekarbuwe û bo nwandinî serlenwêy

şanoyî "serwer puntîla û koyle matî" lesallî 1948da bo rollbînîn têyda bangewaz kra.

Karkirdnî lem sallewe hawkatî binyatnanî şanoy 'bêrlîner ênzêmbil' letek Brêşt

destîpêkrid û taweku sallî 1960 drêjey kêşa. Rêgîne rollî corawcorî le şanonamekanî

Brêşt'da gêrrawe : îvête (Yvette ) le şanoyî 'dapîre dlawer û newekanî', êva (Eva ) le

'serwer puntîla û koyle matî', vêrgînya (Verginia ) le 'jyanî galîle', polî (Polly ) le

'opêray sê 'aneyî'da. Brêşt şanoyî 'tepllekan û trompêtekan Pauken und Trompeten 'î

leber ew derhêna û rollî vîktoryay daye ew. Hêrbert îhrîng (Ihring Herbert) lebarey

rollî 'rêgîne'we lem şanoyîyeda dellêt "hîçkat (rêgîne lutis)mi awa asûde û zîndû le

rollgêrranda nedîtbû, ke le rollî 'vîktorya'da dîtim". Sallî 1960 'rêgîne lutis' bo

karkirdin letek rodollf nowillte (Rodolf Noulte ) çuwe bêrlîn û paşan wek ekterî

mîwan le şanokanî munîx, brêmin, vupêrtall, kasll, zurîx destîbekarkird. Rêgîne lepall

karî şanogerîyda le têlefzyonîşda serqallî rollgêrran bû. Sallî 1968 bo karkirdin çuwe

lay 'frîdrîş dîwrinmat Friedrich Durrenmatt ' û 'vêrner duglîn Werner Duggelin ' le

bazll. Sallî 1970 letek diktorêk hawserîykird û lepall karî şanogerîda wek berdestî

diktor harîkarî hawserekey dekrid. Paş mirdnî hawserekey lesallî 1983da dûbare

serqallî karî şanogerî û rollbînîn le zincîrî têlefzyonîda buwewe. Sallî 1993 pertûkêkî

benawî "ekterîy, cwantirîn pîşe " sichoniste Beruf Sichauspieler der" bllawkirdewe, ke

mebestî harîkarî ektere lawekan bû. Le sallî 1995da wek fêrger le fêrgey akadîmîkî

'şanoy bayêrn BayeriscenTheaterakademie' destî be wane witnewe kird.

- Le sallî 1947da ke Brêşt gerrayewe orupa, to le suyisra letek Brêşt aşnabûît. Lew

Page 75: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٧٤ -

sallaney awareyîda bebê Brêşt bo yekem car şanoyyekanî 'dapîre dlawer û newekanî'

, ' mrovî baş szêçwan' , ' jyanî galîle' , le zurîx derhênran, to ew kat ekterêkî law bûît,

yekemîn berxurdt letek Brêşt çon bû?

Regine Lutiz : le ayarî 1948da, ew kat ke min le fêrgey ekterî zurîx xwêndkarbûm,

Brêşt mnî le nwandinî şanonameyekda dîtbû û şêwe rollbînînî mnî pesendkirdbû, be

têlefun agadar kram, ke Brêşt deyhewêt letek minda aşnabêt. Min çûme lay ew, Brêşt

û şanonûs ' kurt hîrşifêld - Kurt Hiriscihfeld ' lewênderê bûn. Brêşt perrekaxezêkî

tenk, ke honraweyekî drêjî têda nûsrabû, be min da û debû min bîxwênmewe. Min

fre hewllimda, ke becwanî bîxwênmewe, katê ke xwêndnewekem tewaw bû, Brêşt

seyrêkî kirdim û wtî " detwanît eme wek kesêk bixwênîtewe, ke le serapay jyanîda

honrawey nedîtbêt" , min destbecê wek kesêk, ke zîrek nîye û nazanê bixwênêtewe,

karekem encamda. Bellam taku xwêndnewekem tewawkird, hendê sextibû bom.

Brêşt serêkî bada û wtî " başe". Debêt eweş bllêm, ke ew bexoy xwêndnewey ştêkî

beserminda nesepand. Ew zor seyr û sernicrrakêşerane le mnî nwarrî, min sernicî

unîforme xakî û derpê kurtekey, ke le hawînda poşîbûy û rîşî netaşraw û sîgarekeym

deda, hemû ştêk xendeawer dehate pêşçaw. Ew karêkî away nekrid, ke min

pêmwabêt leberamber mrovêkî hellkewtey em sedeyeda rawestawm. Her leberewe,

min leberamber ewda hîç sllimnedekirdewe.

- Brêşt pêştir şanonameyekî derhêna, ke sernicî toy ranekêşa, detwanît eme

zyatir roşinbkeytewe ?

Regine Lutiz : sallî 1948 'rojekanî komun'î provedekrid, bemnî gut ke rollî ' madam

kabêt -Madame Cabet ' degêrrî, jnêkî penca salle. Min peşêwam, hestamewe û wtim:

bellam ew pîre jne ! Brêşt ew kat rêk penca salle bû, beşermewe bzeyek girtî.

- to le seretawe beşêweyekî giştî le Brêşt razînebît, çî buwe hoy ewey ke paşan

pêşnyarekey pesendibkeyt û biçîte 'Bêrlîne Ênzêmbil ' ?

Page 76: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٧٥ -

Regine Lutiz : min hellbjardinêkî dîkem leberdemda nebû, le serdemî mnallîmewe

hemîşe wîstûme ekterî şano bim, paş ewe şanoy zurîx bo min cwantirîn û baştirînî

şanokan bû. Bellam le fêbrîwerî 1949da, kesêk be mnî wit "to rengêkî bçûkî bo

tewawî şanoyekî gewre û zorîş sûdit lêwernagîrêt" , ta ewey rojêk nameyekim le

'Brêşt'ewe pêgeyişt, ke bangewazî kirdbûm bo karkirdin le ' Bêrlîne Ênzêmbil'. Mnîş

têlegrafm bo kird, ke min razîm û dêm.

- yekemîn karayî ' Bêrlîne Ênzêmbil ' leser to çî bû ?

Regine Lutiz : min endamanî tîpekem le provey 'dapîre dlawer'da bînîn ke her kese

rollî ekterekey beramberî degêrra. Ême gişt letek yekdî hestman bexoşî dekrid.

Betaybet paş serkewtinêkî wrebexiş ke Brêşt û 'hêlîne vaygil' le derhênanî 'dapîre

dlawer'da lihser ( şanoy allmanî Theater Deutische) bedestyanhêna. Min demzanî ke

letek kesanêkî benawbang kardekem, bellam nemdezanî ke ême dwacar mêjûy şano

denexşênîn.

- to le ' serwer puntîla û kuyle matî'da, sereta le zurîx û paşan le Bêrlîn

rolltgêrrawe, çi cyawazîyek hebû le nêwan em dû derhênaneda ?

Regine Lutiz : bo min cyawazî nebû, bellam min le Bêrlîn corêkî dîke rollimdegêrra,

wzeyekim têdabû, ke kes çawerrêy lê nedekirdim, derhênan le Bêrlîn begşitî şêwey

hellgêrranewey bexowegrit. Provekan wek provekanî ' dapîre dlawer' encamnedran.

Lenêwan 'êrîş êngil Erich Engel ' û Brêşt’da leyektêgeyiştin nebû, betaybet leser

poşakî şanoyîyeke. Brêşt lebarey poşakekanewe rastîdekrid, çunke deyuyist ew

ştaney ke le hoşîda bûn, byannasênêt û byanhênête sertextî şano.

- derhênanî (fêrkar / perwerdgar Der Hofmeister ) be yekêk le kare cwanekanî

Tîpî Bêrlîne Ênzêmbil nasrawe, çi ştêkî taybet lem derhênaneda hebû?

Page 77: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٧٦ -

Regine Lutiz : yekêk le sernicrrakêşîyekan ke lem şanoyîyeda hebû, lawî ême bû

begşitî. Brêşt letek pêşnyarî seretay şanoyîyeke, bewirdbînî û parêzewe karî letekda

dekridîn. Gişt beşekanî rûndekranewe û lem barewe çendîn katjêr katman

beserdebrid, herwaş min lemallewe çendîn katjêr leser rollekem karimdekrid, ewey

em rolle çî dexwazê û çî dexate rû. (Frîdrîş luft Friedrich Luft)î rexnegir, qsekanî xoy

bem core destipêkrid : " ştêkî tewaw bû " herwaş bû.

- to karakterî Brêşt't çon bînî ?

Regine Lutiz : ew kesêkî şermin bû, lem şerimnokîyey bo bedestihênanî serkewtin

sûdî werdegrit. Zor dillxoş debû, eger kesêk letekîda roşbîrane qsey nekirdba. Ew fre

behogrîyewe lebarey her ştêkewe dedwa û êmeş lem barewe zor pêdekenîn. Eme bo

ew wek seretayekî nwê bû le tewawî felsefeyek, ke êmey pê rênwênî dekrid.

- lomey Brêşt'yan dekrid, ke ew behrekêşî le hawkaranî dekrid, letek jnan xrap

decûllayewe, boçûn û nûsînî kesanî dîkey benêwî xoyewe bllawdekirdewe, to le

nzîkewe letek Brêşt'da kartdekrid, lem barewe boçûnt çîye?

Regine Lutiz : emane dron , ew jnane û ' êlîzabêt hawpitman Hauptmanin Elisabeth '

le rûy roşnibîrîyewe lew asteda nebûn, ke Brêşt bitwanêt lewanewe ştêk fêrbibêt.

Eme şyawî têgeyiştin nîye û rast nîye. Le rastîda ew dahênerî gelkarî bû û hîç kes

neydewîst mil bem ketware bdat, deheyek pêş ewey le allman gelkarî bbête baw, ew

destîpêkirdbû, le katî proveda rexne û pêşnarî, degrit û dekrid. Ew hemîşe deygut : "

qse meken, kar bken" eme şêwey peywendî hemîşeyî ew bû. Pêmwaye ştêk ke

jnekanî azar deda ewe bû, ewan deyanuyist karêk encambden, ke bawerryan

pêynebû, Brêşt rêy lew karane degrit.

- to ekterêkî law bûît û Brêşt hogrîy bo to nîşandeda.

Regine Lutiz : ew le zurîx pyawêkî betemen bû, herwa le 'Bêrlîn'îş. Katê ke min le '

Page 78: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٧٧ -

fêrkar/ perwerdgar 'da rollimdebînî, hogrîy bo min derkewt, emeş sruştî bû. Em

hawellîye letek kemêk berxurd berdewam hebû. Herçende deytwanî be corêkî dîkeş

bêt. Bellam pêwîste pêtanbllêm ke ew hemîşe paktirîn kes nebû. Hawellîy ême le

çwarçêwey karkirdinda bû, min letek ew zor karimkird. Le şanoyî 'mroy baş

szêçwan'da debû min le rollî 'hanovêrHannover )da rollî serekî bgêrrm, ke

encamnedra, le 'dapîre dlawerîş'da her pêkewe karmandekrid û ew pêydegutim: ke

bo rollî ' dapîre dlawer' mnî leberçaw buwe. Bellam eme nebuwe hoy ewey min ew

rolle leser şano bgêrrm. Ême letek yekdîda peywendîyekî zor nzîkman hebû, katêk ke

min le bo kesêkî dîke hogrîym nîşandeda, ew bedrreftarî dekrid û wek lawêkî

xwêndkar îreyî debrid. Carêkyan ew becorê le dergey jûrî xogorrînî da, ke gişt

ştumekekan kewtnexwarewe.

- Brêşt şanonameyekî bo to nûsî, ta çi radeyek lelat pesendibû. Ewîş şanoyî '

turandot Turandot ' bû.

Regine Lutiz : min le rêy 'şîller'ewe bew şanoyîye aşnabûm. Paşan bîrimkirdewe, karî

Brêşt taqetpirrukêne. Katêk ke min û 'hêlîne vaygil' çûbûyne nexoşxane bo serdanî

ew ememan pêgut, hellbete ew kemêk bewe dillgranbû û gutî : debêt carêkî dîke

leser ew deqe karbkem. Katêk ke le nexoşxane hatînederewe, 'hêlîne vaygil' pêyutim:

lem sedeyeda tewawî jnan be awatewen Brêşt şanoyîyan bo bnûsêt, toş dellêyt, ke

taqetprukêne? Bellam min hêştake be taqetpirrukênî dezanim û rollm

têdanegêrrawe. Em berheme benawbangeş nebuwe yekêk le berhemekanî Brêşt.

- to basî 'Hêlîne Vaygil' t kird. Ew le geşey karî Brêşt'da çi karayîyekî hebû ?

Regine Lutiz : her le seretawe 'hêlîne vaygil' bo min mrovêkî xwênşîrîn bû, min

pêmwabû ke Brêşt mamostay min û pyawêkî gewreye û 'hêlîne vaygil'î lepişte,

hellbete ewîş sereta bepêy têrrwanînekanî Brêşt rollînedegêrra, min prrovey şanoyî '

dayk', ke 'hêlîne vaygil' rollî têyda degêra bînîbû, bem bonewe pêmwaye lenêwan

Page 79: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٧٨ -

şêwazî karkirdinyanda dûrîyekî frawan hebû, çunke eme bepêy têrrwanînî Brêşt

nebû, ême zor be frezanîyewe lem barewe galtemandekrid. Bellam le rastîda 'hêlîne

vaygil' kesayetîyekî gewre bû, bo ême wek serperşit wabû.

- to bezorî letek 'Hêlîne Vaygil' rolltgêrrawe, bo nmûne le şanoyî ' tfengekanî

xatû karrarr Gewehre der Frau Carrar Die'da. To rollêkt hebû, ke lêy razînebûît

û detanuyist Bêrlîne Ênzêmbil becêhêllît, le beramber emeda Brêşt çi

kardaneweyekî nîşanda?

Regine Lutiz : bellê, min demuyist ewê becêhêllm, çunke nemdezanî le çi tîpêkî

şanoyîda kardekem. Min demuyist bgerrêmewe bo allmanî xoraawayî ta fretir

rollbigêrrm, pêştir ême le 'Bêrlîne Ênzêmbil' sallî şanoyekman denwand, min çendcar

wîstim ewênderê becêhêllm, bellam her lewêne mamewe. Carêkyan Brêşt leser em

babete letek minda buwe heray û beserimda hawarîkrid, ke min çîmdewêtin, min le

hîç şwênêkî dîke ew ştaney ke lelay ew fêr debim, natwanim bedestibhênim û

herweha leher şanoyekî dîkeda wek şagridêk debim. Bellam paşan şanoyî baştir

hatne bero û min razîbûm.

- le dwa provekanî ' jyanî galîle 'da toş rollt hebû, detwanît şêweyek le çonyetî

em kare bxene pêşçawman ?

Regine Lutiz : ême rojane tenya dû katjêr provemandekrid, eme asayî nebû, ême

hemîşe dreng destbekardebûyn û zû kotayîman pêdehêna. Rojêk pêş destipêkirdnî

prove, ew hate knim û pirsî "detewêt çon rollî 'vêrgînya' bgêrrît, wek her kîjêkî law,

yan xot lecêy 'vêrgînya' roll bgêrrî ? ". Leyadme ke min fre çak lebarey

wellamekemewe bîrimkirdewe û wtim: rollî vêrgînya. Wek kîjî kesêkî hoşmend ' galîle' degêrrm, ew bêdeng bû, hîlak û tûrrey kar bû, ew leşwênî derhênananda

maykrofonêkî hebû, çunke kemtir dehate ser textî şano. Ême zor be wiryayîyewe pêkewe

karmandekrid. Dwa prrovey min şanoyî ' jyanî galîle ' nebû, bellku le şanoyî ' bazney

Page 80: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٧٩ -

geçînî qefqazî'da rollimdebînî. Dwayîn berxurdim letek Brêşt'da detwanim

webîrbênmewe, ew be maykrofon mnî leser şano bangkird û min çûme xwarewe bo lay

ew, ew gutî: pêwîst berrazanewe û xoluldan nakat, to tenya rollî xotan derbênin,

berradey pêwîst le poşakî rollbînînda razawe û leberçawît. Eme dwayîn wajey

derhêneraney ew bû bo min. Ledwa wtuwêjda ke bexoy letek minda kirdî, zor tenya û

dillteng hatepêşçawm, lepir wîstim destî maçkem, bellam xom kêşayewe dwawe,

leberewey nemdewîst ewanî dîke bemin pêbkenin, eme dwa dîdar bû.

- le barey mergî ewewe çi bîrewerîyekt heye?

Regine Lutiz : dû sê roj paş provey 'bazney geçînî qefqazî' bû, min beyanî taze lexew

rabûbûm, ke yekêk le hawkarekanman em hewalley bo hênam, sereta bawerrimnekrid,

paşan çûme 'Ênzêmbil', ke hemuwan lewêne bûn, min fre giryam, ' barbara ' kçî Brêşt

pêyutim " to bot nîye bigrît, ême debêt karekeman drêje pêbdeyn". Min mamostakemim

ledestdabû, mamostayek ke îdî hîçkat natwanim kesî wekî ew peyda bkemewe. Sallî

dwatir letek şanonûsêkda 'frîdrîş dîwrinmat' karimkird, ke çak pêkewe rahatîn, bellam hîç

kat ew peywendîyey ke letek Brêşt'da hembû letek ewda peydamnekrid.

- gringitrîn ştêk ke le Brêşt'ewe fêrbûît, çî bû ?

Regine Lutiz : tewawî ew ştaney ke min bexoşhallîyewe be xwêndkarekanmî dellêmewe,

şêwe derhênanî Brêşt'e, ewey ke çon be pêşnyarekanî ekterî rênwênîdekrid, debînim çi

karayîyekî leser fêryaryekanim heye û karî pêdeken û derhênanî pêdeken.

********************************************************************************************

Wergîraw le Govarî (Fêl Teater) payz û Zistanî 1998-1999, ke be zmanî Farsî derdeçêt.

Page 81: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٨٠ -

��Vد�ك���h 'رد�� 'r���o��Q��}% 'دەر�xرەی ' Ekkehard Schall��ڵ!���

!Á�a_ڵ��� � ' �W%١٩٣٠ی��X�aری�٢٩ �W%�،�رد ���XO��"Magdeburg'%Wرگ �6��<:�aوه� ی�*�`Xو� دا

%- %Wه ر�O+Tو و*,������h�O+T*��h­|ەرێ��!ر .%X m% %Wو�!aرت�'�����ی���ری� "8ن� �ری��ú`1ا�£

a!و�. ,*و ' Neue Buhne Berlin ����ی��*8W7Q,�hNن'و�' �a�Stadttheater Frankfurter -Oderدەر�-

%W ری��X�a�١٩٥٢%Wدا� %Xz ن�LMN1,‘وه ە %X7اÚ�-� ���6P�*���'%+6W7Q, �í�<�kÚ�aر�Berliner Ensemble '

%W�1Pدوا�h�³�)ه ���19ی�,%١٩٨٩ -١٩٧٧ ,�� �ر&1دن�و�*Tڕ %, %Í/Pری� %m ك�!P!Wو�و�-�و �ت�*,�

�W% �����|/6% �ره h�� %m� �X%. ن�ڕۆ:�/+8 وOM/<{6£� %Pا �a %W!و ¦�& �(X7Ë�� � �و (X7Ë9�1��

%a %g& و ره*,� LMN1,� h�� .'ڵ��� �و�-% ر�Á�a'%W� %, %W!_�رد ��X�P% %وÁ: P% ,�ری hi ¶ڕۆ� hZو�� ��1�� µ

%Wراو��ری��� LMN1,�h�� �����'ا°Qدا��%m�، �6¹ن�X7Ë9+|1��'زێ���Jose '%W �hi����'%úP %9� �h��

� �' اڕ �ڕ ��P*و ،'� � Coriolan '%W �ر|�zن hi�����'نz�|ر� � �' 1Pاژ|Oی µ¶�)١٩٦١� ،'���¡�*3

Puntila '%W �hi�����'%) و� �|}%ر�3*�¡��6 روه hZ�"� 'زداك�' ،�١٩٧٥�aAzdak' %W �hi���� '%ی� �3ز�

�í/!,** '%W �hi����'í<ï'،�١٩٧٨ ' ژ|��6W�j ' %W �hi����'%{6W�j�h}%' ،�١٩٧٦' ��Ø£!á��ª6زی �%

Baal ' وه�,��زۆر®%،ڵ�,��ڕۆ:�/+8ن��. ١٩٨٧*�� %a�،hiرو���a�h��P³�6،� ���دا�و� ی�وW7اË)*a�،�­|1"

� í6a1اl/a %W� �(% ,% و �ڕە�+% رm% ر hZ³!�� hiو*Pو %-� �و ��!P³%_روە �1ان �و���� � hi��*

�وه ��/�6�%6 h�� � �P!W!ك �a!و �,LMN1'ر�1ت، �-�}6+%' ,�ر®�را µ�&� ، �،LMN1,� �و í»X���

. `1دووه6ر| -�و(%

- m� �(ڵ،ڕ��رد���¶�! �� mh m�ر!�¿¾ßnVµ �{�m " mW�ho%��P وه ك�!�m� m����t ����ڕاده �m ڕ)

؟ وه m¶n {�mز���{����نڕوو وه م��ره ��Q�mhا ،ده وهە"

���hم�دا�*ازi ،�")�,% وه ����� ���hد�h­�) %g�«,� %`Xدm�،!`X% ر�m% ك�-% وه: Á�a!_�رد���ڵ�

�a% �ر&1د �دا، �و �� hi����� �13ۆ�!ی LMN1,� � �úP %9!'� �ت h�� � �-�}6+%'ڕا �ڕ ��P*و �P!W!ك � ی

� ¦l/��M��� �8�7Qaن �و í»X��)Erwin Geschonesk (ك� ده!P!W�7ËM�3� LMN1,� (�óg`1د,*و،

%a %g& � µ¶ڕۆ� ،!`Xد� hزێ'را���' z� ���ڕاز|ی �و��6�Wن �&1د,*و ۆ�! 3� �a!و�W%وی ��h­�ó6P �*و، دووی

رێ،�,O �LMN1ه�a!وT+ م�,/l¡�*و،����13ڕە�`1د�و��*و"% "% ڕا،�")�a% �% ۆ"���hده�X�h��Íl/aن�ڕ

%W %lá� ¢6-� �OM�3 X%+ %mا �د�Xر|`1د، ۆ�!ی 3� h­Tڕۆژ� �6�!P� �"+Oا� &1د، �P!W!ك ¦�¡�� �W!وOMNا

Page 82: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٨١ -

ۆ�! 3� ��3ش,­�ت، hZ*j� �,% m%: ��*ار�ڕۆژان �ª"� و�ده� �a% د:% �, P*ا�� �,Q9°م، �")� %و�ڕۆ:% ³م

. وه ��1P:� ���13��¿Õ%g(�م�ڕە ده

- ��}�mhن�-Q mhنUW�nڕۆ� �����'@���!'m�"¼�«ده �� دا m� Qt .m�·�.��ری�و�! ��

{د دهm ، mر���°�� W(�>��?��{�m ؟ وه

���ڵ �ڕ(Á�a : %g!_�رد O�!و��!a %X %W� �,% �P/��ر|6% ك h�� %<�a� ده� � %mو�� �7ËM�3 زۆر®% دا ��X�%Wن

� ���3`1ا,*ون )Sinn und Form �و���*ه��*ەڕۆك/وا���j )�Pری � دوا9Å�,�1P%. دا %W� �O�!�

%m %m� h­���) %W� �و�m% �(��³*وه م �a!و� �ر|�ن� �-�وده �m%،(���¦ �ن �و�P!W!ك �a!و�,*ون h"

%m�¢6-�،1د,*و& %Wس� %+�Pو�!aری���/P� %� LMÌ.

- mh �����'~�m m� mh'mqmW�ª�P ±Ð��T'&%$او ڕۆ����ز��´وتده ��دا'اڕ��ڕ ����و ��?�

�à� mmh دا�Mutter Courage ( m(ردا د´وه ڕۆ��دا�oUه}&mڕۆ� mP�?�� ڕۆ��'ڕا��ڕ '��و،ی

ده !m وه ��&%$ا، ´و }m ك ! mmq،ر)�� } m���hك m� وه�و ر)�� �Ð�x mW�ª�P Ð��T± ك

؟درو�nÄtو �Q¶�Ät�h،چP&%$ا rهڕۆ�}

���ڵ �Á�a : %, %a!_�رد í»X��� ،ƶ %g& %�� h­Tو�,% وره ر!a� �دX>% ر�P% (% ,*و، �زا:�*و،� m% �% واوی دا

%m� ¦�P� � %W� %<Xد %� %m وه� h­�¡�� ده،�1ت رده� hو�-% �£1اوا�� �W% &1د h­�¡�� ر������ (% "*و

���ی �gl% ده hi1 �راTژ� .%, %a� �,`1د ر�-% �% ³م ��)%Xا، � %m� %a %g& %ÁXد� h­Tر %W� %<Xد� %� %m دا�

%- %X ی�ده���، %X�M�& وه %m� وه،دا ��ر�و�,*اری�ده�P� %a�* %aو� %g& ات رهO���M/ی�����.

- mh ��ۆ�Tی �»��'m��~� �?�� mh'ڕا��ڕ ����و و دا Q��}� ��ان'mW�ª�P ±Ð��T'��� � دا

mP ،و���� mh ره��وه وه مQ��Ä� m{µدoU� ؟ وه

� ���ڵ �: Á�a!_�رد hۆ�!&1د� 3� hZ� '%úP %9� � h�� � � -�}6+%' ڕ�ا �ڕ ��P*و %,� í»X��� %, رده �!W� h"وا

%X�­Xدا���)!- %,�("و�و�*,�*�Wاو*�Wو�ژ������hZ %P %-واوی� %,��g) داوای� ,%. &1د �ده وه�LMN1,³م�

�,% O�Wه �Á�P% &1د، �È %-� h1د�`: %m!:ڕۆ� �P!W!ك L) ڕ� �O6�3ه، �و L�+/�,� � ۆڵ j"%, ��È*ت

Page 83: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٨٢ -

%W %, %a� �ªP1ر��و� %,�,� �P، %-��P� %a% م hا�*P���k8ر� %g& رL/® ."%a %+�,� ��*ان� �X %-� %M/" %W% ره و®% م

. �LMN1,� Lli*Xده ی��Å� %m"% رa% و�(% ���í»X��� %gMÌ %a% �-�}6+% ی�m% وه �a��P%،,*و a!وا�Oا�-%

%a %" %X� %m �P�("9%"8ن���ر�,*و� �gMÌ،%m� %W�¦6¡�W�Xی��66% �د�Pدا�وا����� .

- mPی��Q­���� ����رو�xری���؟ �áر��r� mه !�����ر«�

.!ر�Á�a : -k8!_�رد���ڵ

- m� }µد}��Pڕۆ��م¬)Hoerder ( mq �� mh m�{tز�Ð�*����� ) Winterschlacht( دا

�%$ا� ده،mq mو� m� mWڕە�و� رr {ا؟ ��mª وه ����hر&âU mوmhی��������

���ڵ �Á�a : %X!_�رد � m% �3ش hi����� h�Oا�*�� �ز(��g!'"8ن h»�!�'%ا�O�W!Ð3!�� �ن،� �و��3ش

%W� LMN1, %6/+6ñ�P� ����jڕ|+Oا �دا��,*وم �ژووری �,� h ،� %m� � ��*و(/�*وی ��¶O6�P "�µا

%��� ،Lliر�,�م�-% �% و %gli*�3�L�, %m�gl�a�("�،��Ð,� %)�7و�Ë��,�1زۆر��O|�- �7ËM�&ا Åر�

�,%". ,/+� ده �ڕۆ:�6¹6+% ") �زۆر�ڕاز|�*وم م �ڵ دوا�3�1Pو . م í�O����)Paul Wandel ( �6ری�W��

�,% رده روه %3 �£7Q&1دن �P %m% �و hZ*j� �و �&1د �ª"� �داوای �a!و ��6 �����|/z!W�%6ی ، %m زۆر��

%) M�&ا Åوا ³م���ن�ده ،�,% �*وهر��a�¦�¡l/��£دژه��L�,�%W� %6/|�����hi�P� %m %�� �+)1Pدا� �

LT1<, وه�("اوه ؟�O<"³ %m�، %<�a� ڕ"�ن�وە_��,*وه �,�وه .%)و�!a ره %aڕای� %" LMi1,ك�!P!W�'ا�OMÌ

%lá 1د`X .%W�(" ا�,% �دووهO�Oم��*ا� %a��È وه L�,دار��j�a�LMN1,ی�،%a� %,م�ڕۆ:!م� �!`Xد�h­Tر��

%�Oا،��3ش��*ا�°Q� %m %3�LMN1,� ا*�� %P�-ڕ|+% و��j���(T*�� %m م�و�-�وار|`1د،%m� " %a چ� وه�

%m�،و*,�¦�P�-ۆ P %"او°Q��("�" .%- روە_�hZ*j�� "%6/+6ñ�P %m هO��3��"وه ره ی���" .%W�(" ی� ,�ره

%mە�Tو*P3% وه "% و� ����6Wری � روه P!W!ك �lá% رده �£7Q&1دن �&1د و �,� �,%. م LMN1, %) ا�O"ر

�a!و� م�,% ")�Á66/+6ñ�P%". �ڕاد��L|1 ی�a!وا�% j� %lá*ێ�W%� "�ا�% P*ا�/�Lوا��% ��ن�ده" -�وار|`1د

%� %Xوه� دا %m�gM�-و� �%W� م�"�وه "�:!وهz!W� .

- m� mt m رmq ر-�و�{�'�� �� وه �m و��و �ی�� "É�� �� 'mW�ho%� ±nVµ¾¿�! ' ر mh �?�����t

.��و ��ر�º ك�����ã���انmh وه دا١٩٥٥و١٩٥٤

Page 84: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٨٣ -

ش�'ن،�"�(­� �Oه �W�*­: %W% ��3رW��6� %,�،Yi% ك�P% ��% ر��وه وP+!�,% رm% م�(% Á�a : %a!_�رد���ڵ

O6aی�" �1ێ��3ش��*ا�Oن��hZ*j ڕە�+%. واو��*ێ�و�-�و£�رم�,*ون ��M¡�6ن� �رP�h­T% وا�% a%. ,*و

%6/�� Lli*�3 %Pوا ,� �����،%Á�*�� %,� ه*�� %X %P� h %,� ���6+�و (¡ ده واو �a% ه . ز"*و�6`1دووه و

%W %, ر%a ڕە�+% وه� �a% ی �P� hم وده �1ا�،%|����� � �ت �_��!را�% �m%،ك �-¢6 ��!�X:�6ن �و 78,� �

%g�¹�, و ��%،��ش*�¡Xد.

- m!Q��}��� mtم mqر mوه و��و��� mوا���چان������ã��ك mP�� ؟و��

�،"8ن��*ا�Oن�داوا��X}�`1د m% �ڕاز|�*و،��3ش�X% ی�£1ه �h"�Å� %m �ره هر �(% a!و�Á�a :%W!_�رد���ڵ�

� %m %W %-� ���ی �ªT*� %g�g) � ��3>*اX% �,*ه �3*ه و�,% وه ("� ،L�g) %Wو�!a� ره�,� �زۆر�د�ÑÒش� وه م

.,*®*®*و

- mhQ��Ä�چ m��tنUدوا� m{µدQ�� ��د؟ وه ��Q���hك�{

���ڵ �,% Á�a : %m!_�رد ��% س �ده �m%،�ت_دە ,OX78ا �,! a� "LT1 .%� %6/��� %m!و _!:%� ی

�,! ده �و ���ره (¡+/��M`1او �a% (% _!:!ش �وه �W% "% ر&1ا,*و، �ده �3ش µ¶د� h��g) %m6¢. وت ر-

ی� و�&»!m%ر� &1د،�-�و(% ��زده وم ")�a%. درا �a� %+"�Å% وه رa�hj!وه ی�"% ,��% ك�,% *ر|�X%_راو -%

%, %" %g:و�د!a� hjوه. �*ون�9 ر� ("��, %W� �Og)%mا ده ك (X7Ë`|y�� h� %m� �,*و، �."+�(8ن �ده (���¦

%W� LMN1, %9��"� � �دواO6Xا h�� '%{6W�j� h��|ۆ��' ژ 3� � Oهی µ¶ڕۆ� ("� |�روا,*و �و�, �' &1د ' O��aرێ

%m� �Z� � �( وت ���a� %Á!و��% ,Q9°م، í»+�a� .Ì7QaErich Engel (%) %ر� %m!13ۆ�� �&1د،� ر��� ی

%m� ¦�P� %� %6/��� %m %P� LMN1,� �و�(%X �% �% ی �ده رa% `1د í»+�a� .Ì7Qa� �"1د، �+���h_ر ��Åم

%W %a 1ت���g) .ده�"�a�(" %�� %,�í"وم�*, *:�aڕا�!یو��j%m� %W�í»+�a� ره� � %m ه دا�دهO,1دن�`X �،م

%W %a� %,ا�O"�Å� %W�hiزوو %"�M&وه �ر .

- �� m� mh@� m! m{ «� m��tmq و��Qmروە��زاوای!�و��و ��?��{��QوmP ر-�وه �m ره

m�P و���W��!و�!�� ���t-�ن��و؟ �{��Qmq ����-�و?� ،�Q�mر��وڕا���ر

Page 85: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٨٤ -

���ڵ �zوان �وه Á�a : %<�a!_�رد �X %m% �"�وه �m%،ك h %)� .�3� �(��6 رده م h"م�-�لk8W��*6)��

�,%داW `X%) ��ز|yم( ���"�ن � �*و®*و|)، �ده)£�7Q*از(����1د LMN1,� ��a>% ی ،hوەی��, زا�!�� �

�(*ود"% �"1ۆ�% �,� � �m%، �ن �Oه 8M�3ن، %W� واره�a %�� hi %داده وه، ڕا,*و�� ")�. �� �ڕyT"�ن

�O" %Wه �% Lliه و*��� %m� �3% ی �-% X*ه (�¡O6ا �a!ودا �P!W!ك �XO� %<�a� ،L�, %W� زۆر� وه �ڕووهم�

%W %X %m وه `|y��%+ (|ده. ,*و� (" %W� Lli*" وه وه %a� %��gی و�،%m� ڕا� �,*ون،��,��") �و����1 L)

%a %��gو�� %m1ۆڤ�ده ی�"� %W�hا�*gX %ا��O|��� %� اتO��3ن��X،%9��P7,���و�Q£� ر�")� ³م��% ,%. م

�a!و�ڕوو� ,>% � �را&g!ری LTو%Á� %" وه %a� ، %gli*�3� �,��,Q9°"%_ر (% �,% وا � *ر�gPن h­�P� %m� � وه،

� ,*و|)،�W%' ڕا �ڕ ��P*و� ��úP �h!�9%'ڕۆژT¦��!ر|­13�hۆ�!ی������hi: �����3و"% وام�W% رده ,%

`1د،�ر"Oا�-�وار| (% �1ت،�a!و�,% �LMNڕا�%ی�,1 وه �ڕوو�`1د�% �")���ر13�hZ� ،%W��T*j�¦Tۆ�!دا

%, � ¦Tو،��ر*, ¡�� (X7Ë������،¦�%m� %W� و وه ,78ه*,!_� *�P«6�3 �����3وم، وه �-�+�X%،ر|O<6ا

"%a %g& %�� �6X�)z ری ��3:!وا وه ره Á%زان، �ی �zو'�! ��3ش" ' ز|OT1ú9ی (" %+| �"�&�6ژەm% وه ( �،م ی

�(��% m% ڕاڕەوه ��LM�ÛÜو�W% ����م�,% ��Pدوا��ر�زۆر�" *�LMN1,�»�P,*و،�m� 6�3%،رT`��دLX دا

��,�L|و�-%". �*و!a هO�!ڕه�ده ر�*Pر"% ,*و،�,% �زوو��Xز�و��l:ه ³م�دO6P ر�,*و.

**************************************************************************** ��m ر&%$mh وه�V��! وه :m� �È}�وش

.١٩٩٨�Pو�z"٦ �²±�°��{ژ��ره: ر&oUاوmh وه

*m! م��Vد�m� mh m� ڕ��و�� 'm {دoU� وه ، mh m� رm! اوه ' وه}���- mq، mh m� ه�� وه)��رو (ی وه rی��و {دm ن

mh ���t)١٩٩٨(m� m دا�� mt mh ده ی ���tۆژی �Uن o%hه وه �m ��و {اوه ەوه'�{��Q'دا���nو?� وه ، ر&%$ا?� دا

mh@µrW�P و��Vد�m� m¶�·� دهش mq '�.

**±äåבעל����روە،Qµرد����روەر�tوارr������و�����t��(و�����اوەrا��دە&��{)Qو�وی

�V .��ای��رانو��و

Page 86: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٨٥ -

Dîmane letek ' Ekkehard Schall' derbarey 'Bêrtolld Brêşt' Ekkehard Sichall, le 29î ayarî 1930 le 'magdîborg Magdeburg'î allmanya ledaykbuwe

û her lewênderê xerîkî xwêndinî şano buwe. Yekemîn karî ew le şanoy şarî 'frankfort

- oder Stadtitheater Frankfurter -Oder' û 'şanoy nwêy bêrlîn Neue Buhne Berlin' bû.

Ew le ayarî 1952da lelayen brêşt’ewe hênraye nêw tîpî 'bêrlîner ênzêmbil Berliner

Ensemble ' bo karkirdin û sallanî dwatir le 1977- 1989 cêgrî berrêweberî tîpeke bû û

hawkat letek kare şanoyîyekanî le fîlmîşda kewte rollbînîn. Ew yekêk le gringitrîn û

kontirîn ekterekanî brêşt bû. 'êkehard şall' leber lebarî û hellkewteyî taybetî rollî gring

û corawcorî le şanokanî brêşt'da gêrra, ke grîngitrînyan 'xozê Jose' leşanoyî

'tfengekanî xatû karrarr' , 'koryolan Coriolan' le şanoyî 'trajîdî koryolan' sallî 1961,

'puntêla Puntila' le şanoyî 'serwer puntîla û koyle matî' 1975, ' azdak Azdak ' leşanoyî

' pazney geçînî qefqazî' 1976, ' galîle' leşanoyî 'jyanî galîle' 1978, 'be'li **' le şanoyî

'b'li Baal ' 1987. Şall bo rollbînîn, çuwe bo zorbey wllatanî orupayî, emrîka, ustralya,

kanada û îsraîl û leber serkewtûîy xellatî rexnegran û herweha xellate nêwxoyî û

cîhanîyekanî wergirt, ew letek 'barbara brêşt' , kçî hêlîne vaygil û brêşt,

hawserîykirduwe.

- berrêz Schall, to le rrêgeyekî ta radeyek naasayîyewe hatîte ‘ Bêrlîne Ênzêmbil

‘ewe, detwanît lem barewe zyatir boman rûnibkenewe ?

Ekkehard Sichall : wek her kesêkî dîke, ke bçête şanokanî dîkewe, min bexom

daxwazîy karkirdnim da, ew kat brêşt provey şanoyî 'tfengekanî xatû karrarr'î letek

hêlîne vaygil û êrvîn gêşonîsk (Erwin Geschonesk) destipêkirdbû, brêşt pêştir letek

ekteranî dîke, rollî 'xozê'î lawî prrove kirdbû û lêyan narrazîbû, ew ledûy tîpêkî îspanî

yan romanî degerra, min emem bîstibû, pirçim reşkird û çûme ewênderê, brêşt

lepêşda hîç qseynekrid, tenya rojêkî prrovey dyarîkrid, ke lewêşda ştêk letek minda

prrovebkat, dway çwar rojan gutî : ke mnî bedlle û detwanim ew rolle

Page 87: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٨٦ -

bgêrrm, bellam min detirsam reşî pirçim kallbêtewe.

- Brêşt çon le rollbînîn le şanoyî 'apîk'da piştî be to debest. Ew pêşnyarî be to

dekrid, ke tîorîyekanî bixwênnewe?

Ekkehard Sichall : ew çend risteyek le tîorîyekanî be ême deda û ke zorbeyan pêştir le

govarî (wata/nêwerrok û şêwe Sinin und Form )da çapkrabûn. Dwatir bêcge le çend

kesanêkî kem le sallaçuwekan û kesanêk, ke hawdemî ew bûn û letek ew karyan

kirdbû, hîç kes le tîorî ew tênegeyişt.

- le şanoyî 'tfengekanî xatû karrarr'da to rollî xozêy lawt degêrra û 'hêlîne

vaygil' ke le rollî dapîre dlawerda (Mutter Courage ) da yekê le rolle gringekanî

hebû, rollî 'karrarr'î degêrra, to wek ekterêkî law, ke letek ekterêkî benawbangî

wek hêlîne vaygil rolltdegêrra, çi hestêkt lela drustibû ?

Ekkehard Sichall : bellê, vaygil ekterêkî gewrebû, ew beser tewawî dîmenekeda

zallbû, katêk ke le dîmeneke ştêkî werdegrit, frawanî dekrid û hemû ştêkî leser şano

dexiste jêrkarayî xoy. Bellam eger hestî bkirdaye, ke ekterêkî dîke le dîmenekeda

heye, xoy dekêşayewe kenar û bwarî deda, taweku ew ektere xoy nîşanbdat.

- le katî prrovey 'tfengekanî xatû karrarr'da le nêwan Brêşt û 'Hêlîne Vaygil'da

nakokî hebû, to lem barewe ştêkt webîrdêtewe ?

Ekkehard Sichall : katî prrovekirdnî 'tfengekanî xatû karrarr ' hêlîne vaygil be

berdewamî le hestî daykayetî û jnêtî lêwawlêw bû û min betewawî hestim bewe

dekrid. Bellam Brêşt daway lêdekrid, bebê têkellkirdnî hest letek rolleke, roll bbînêt û

pêydegut "bebê leberçawgirtnî em babete, to hergîz natwanî ekterbît". Em

bênewbereye hemîşe lenêwan ewanda hebû, ta ewey ke hêlîne vaygil geyişte ew

Page 88: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٨٧ -

serencamey ke Brêşt deyuyist. Eme yekemîn car bû min têgeyiştim, ke dyalêtîk le

şanoda watay çîye.

- aya partî komonîst xoy helldequrtane nêw karubarî şano ?

Ekkehard Sichall : hergîz.

- bellam rollî hoyirdêr (Hoerder) ke to le şanoyî cengî zistane (Winteriscihlachit)da

detgêrra, kewteber rexney tundutîj û le şalyargewe têlefonêkîş kra ?

Ekkehard Sichall : paş yekemîn nwandinî şanoyî 'cengî zistane' û paş

çepllelêdanekan, Brêşt le jûrî xogorrînda têbînîyekî bo danabûm, ke têyda nûsîbûy "

şallî xoşewîst, ger bom hebêt pêwîste bllêm, min êstake hoydêr zor baştir û

sernicrrakêştir debînim". Min bem rollbînînem zor razîbûm. Dwatir pawll vandêl

(Paul Wandel ) şalyarî perwerde û fêrkirdin betenya daway mnî kird û gutî ke lelay

ew, şanoyîyeke zor sernicrrakêşbuwe, bellam çon debêt dje faşîstêk awa le kotayî

şanoyîyekeda trisnokane bimrêt ? Min wellamimdawe, ke ême bawerrman weha

buwe. Ew sererray eme letek brîşt'îşda qseykird. Min le duwem nwandinda bebê

ewey Brêşt agadar bêt, em rollem becorêkî dîke gêrra, paş nwandneke Brêşt peşêwa û

hate şwên xogorrînekem û hawarîkrid, ke " ewe çi trrohatêk bû, ke min gêrrawme".

Herweha gutî " têbînîyekey xomim pêbderewe". Min lebarey wtuwêjekemewe letek

şalyarî perwerde û fêrkirdin qsem bo kird. Brêşt beserimda hawarîkrid "çon detwanît

wa gemjane gwê le qsey ewane radêrît ". Min têbînîyîkem be ew nedayewe û hêştake

le mallewe lelam mawe.

- berçawtirîn serkewtûîy nêwneteweyî tîpî şanoy ' Bêrlîne Ênzêmbil ' le

sallekanî 1954û 1955da wek tîpêkî mîwan le parîs bû.

Page 89: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٨٨ -

Ekkehard Sichall : em serkewtne berçawe nek tenya le parîs, bellku le lenden,

mosko'şi bû. Ewane giştyan karêkî tewaw nwê û hawform bûn. Rexnegrê paş

nwandin gutî " îdî pêwîst nîye birrwate şano, çunke beşêweyekî tewaw

bedestîhênawe û ezmûnîkirduwe. Leberewey rexnegranî ta ewdem, hîç kat şanoyek,

ke bîr û xeyallyan honerane bênêtecoş, nedîtbû.

- bo Brêşt em serkewtûîyye wek tîpêkî mîwan çi watayekî hebû ?

Ekkehard Sichall : ew le serencamî karekey fre razîbû, paş yekemîn nwandin

dawayanlêkrid, ke leşwênî xoy hestêtewe û bepêwe bwestêt, min pêmwaye ew lem

barewe zor dillxoş bububû.

- çi ştêkt le dwayîn satekant letek brîşt dêteweyad ?

Ekkehard Sichall : kes bebîrîda nedehat, ke ew demrêt. Nexoşîyekey be helle

destinîşankraw û be helleş çareserkrabû, eme lepaş westanî dllî derkewt. Hîç

herawhuryayek beboney mergî ewewe encamnedra. Min ewm nazdekrid, hawser û

kçekey bemergî ew dilltengibûn. Bo min wek ledestdanî nzîktirîn kesanêk bû, ke

demnasîn. Brêşt le mangekanî dwayîda 'jyanî galîle'î prrovhdekrid û birryarwabû min

rollî ' andirê ' bgêrrm, katê ke ew nexoşkewt (êrîş êngil Erich Engel) serperşitî

provekey kird, katêk ke nexoşîyekey Brêşt teşeneykird û serencam mird, êrîş êngil

derhênanî leesto girt. Min amade nebûm mil bew allugorraney ke êngil le karekeda

deykirdin bdem, le encamda bezûîy lekarkişamewe.

- to yekêk le ektere berçawekanî Brêşt û herweha zaway ew bûît û be kesayetî

hunerîy û ramyarîy ew aşnabûît, be boçûnî to Brêşt kesêkî çon bû ?

Ekkehard Sichall : ême wek lawan, ke maweyekî kem pêş serdemî soşyal-

nasîwnalîzm (nazîzm) ledaykbûbûyn, xoman be şagrid (fêrixwaz)î Brêşt dezanî, ême

Page 90: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٨٩ -

bo newey pêşîn, bo mrove sûdmendekan, ke le awareyî gerrabûnewe, rêzman

dadena. Min nemdewîst le şêwey kesêtîda peywendîm letek ewda hebêt, ême lem

ruwewe zor leyekewe nzîknebûyn. Min demuyist lewewe ewiştaney, ke bo min rast û

gring bûn, ew ştaney ke mrov deytwanî le xoyda geşeyan pêbdat, fêrbbim û têbgem.

Bellam ger min bmewêt karakterî ew rûnibkemewe, ewa pêwîste beserhatêkî kurttan

bo bgêrrmewe, ke berdewam le pêşçawme : rojêk xerîkî provey şanoyî 'tfengekanî

xatû karrarr' bûyn, le katî proveda, min carêk gwêm le rûnkirdnewey Brêşt ranegrit,

ew beserimda hawarîkrid, becorêk bû, naxoştirîn ştêk, ke lebîrewerîyimda hebû,

hênayewe pêşçawm, pêygutim "ekterî nezan, lasayîkerewey pallewane 'zîgfirêdî law'

" min paş srrînewey makyajekem, şanom becêhêşt û lerrarrewekeda sêberêkim dît,

ke Brêşt bû, pêygutim " to dwacar zor başbûyt ". Ew herçende zû turre debû, bellam

dillsoz û yarmetîder bû.

******************************** Wergêrr le آllmanîyewe: Mewş Birgî

Wergîraw le : Fêsl Teater jmare 6 hawînî 1998 .

* em dîmaneye le perrtûkî ' bîrkirdnewe, leberewe ' çapkrawe, ke lelayen nêwendî

bllawkirdnewey (maru)we le sallî (1998)da beboney sedemîn sallrrojî ledaykbûnî 'Brêşt'ewe

bllawkrawetewe, lêreda wergêrranî hêndêk lew dîmaneye pêşkeş dekeyn.

** b'li בעל nawêkî samîye û bo mullkdar û serwer bekardêt, herweha be xwawendanîş degutrêt

û nawî xway baran û şewinme.

Page 91: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٩٠ -

Q��}�r���o%ر 'وەك��W�� 'دەر

Carl Weber �رل����!ر�

,!��¦�. وە��*و(1اون ‘,W�LMN1!,�رەی�)وP1�!X�!P³*وە ��a�h!"1|­�( ا�وP³!د �,�,!�hZزۆر�W!م�

�k8{»+/aی� h��"ز� !,� h�� !6/|����� �زۆر®!ی �و �وەر�Q°دراون �a!و h�� !6|ر��/P� ��*و(/+! !W

�_��!ر�و��*و(!ر�ò, .Wو&1او�!P!وە �6�!P� LMN1,� !&� �O�Pە�!ن، ��aو_� !<�a� h­:!�� ،!gM�� !م

�. ,*وە hدەر&`1د���,� �,!³م ،!g)درو� !6X789"�Å�!a� �a!م µåر!�'LMN1,'د� ������*وس ە,��Lی

�������ر� h­�)!&� �وەك LMN1,'دەر_�+!ر 'LT1)�+,. �h"ردە!)� �W!(!ر�����ی LMN1,� hiرا�

�,��a!و �دە�!ڕgT!وە �,+!ڕەOPا !W� �W!(!ر���ی �����|/O6�� !6ا h��+�_دەر� !W� !&� �دا_�+����!ی،

� �' ����ی í�<�kÚ�a� � �رە�اد' 6W7Q,Berliner Ensemble+!ر �a!و !&� � �P!وە �W!و ��X+�ن؛

��ª6W7Q,� !W� �زاO6¹6Xا ��Å�!3ی �دە_!ی ���*ەڕا(�� �و �Pرە!)� h�� !:�)� !W� h�� !6/X!و�*<�

!,� hڕا��j� ��M�!,� �6��<:�a� �����ی ،Oا�*�� hZ³!_6+!ر�. (!ردا_�ت��رW7Q,� !W� h�� ر� �رە!�!a

� µ¶�)� í�<�kÚ�a١٩٥٦� !W� ��!(Ogا �دە_!ی !W�1Pو�دوا� '� ��*hN �!�*ا�OاW '،!X*زن �,yووP+!وەی

��6��g|1,ڕۆ|�ل� �رت�' ����ی�The Royal Court '�، 'ر�,1وك�!g/3 'ر�_�ل' و�!g/3 '�، 'ی��P�Y�+�&

��!� ' Q� Keneeth Tynanن ���و�,!(�*واa!X!�!ر�وە,78_�+��!وەی O،�1Pزۆر���6واز� !X!وا�!W�

!X!_� !&� �W!وەی ،!X��7}!ر�' . ,*واË)��6�6ر��Giorgio Strehler 'و�� �6W�g/a� !W '��M��3� ڕۆژە

Roger Planchon ' 8ن�W7Q,�!W� LMN1,� �a!وەی hZ!6و����� �W�7Ë:*á!وە h !Xە*��!,� !lرە�!£� !W

�+��Xوەر�1ت،دا� �,!در�Tاhi. � �راX/�6ن LMN1,� µåدا��!ر����� �P!W!ك �,!ردەوام h�!"!P�

�!W� �(!ر�Å�!aم �,!³م ������*وس، �وەك �ڕە�+!��1و����3ن �وەك �Pرە!)� �_!,*و، (!رو �ری

�µ¶�)و دا١٩٤٩!a�!&�،؛� ,*وL�+���¡)دە!,�h�� !6|ز"*و�9!ر!a��,�hi!M/"!_�h­�¹T*��hا�*P

�a!و �دە(�� !W� !&� ،¦���<g��)�1Pو�دوا� hi����� h­�ó6P a� !,� �,´ن �P*ا��6ن �,��دا ³�,� �"1ازی

�و� �6W�­�W+!وە �,� ¦�¹T*�� �,*و، �a!ز"*و�9! !&� �����|!ك ،h�� !+/وا�°QP� �l¡+!ڕووی

. �6`1د�!وە�و�,�h��+P�6¹"�د��íو��>*و�! �ن

�,�3�LMN1ش��/gM!���*و�W�h!�(!ردە"O9�!��hا�a�!W!"1|­�،��3ش��!����!ڕاX!وە��aرو��،�

�g)ار|��6 �ر®!دەO6*ا�"�hZ³!_����6ر��<:�a�h�`�hi�����!W�¦��Oوە *��*ا��P�،وەر'1دzدا783ە�د '

Page 92: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٩١ -

� h و(!رە�_� �,!�Oاری !,'í»X��� ���ر��3ش�'_�}6+� �,��X!&!م �دەر®��+�L؛ �(!رە&O6ا µ¶ڕۆ� !W�

�a!و�P/��ر|��!ی�&!�,!در�Tاh�!"!P�hi،�چ��a�!W:>����6و�چ�W!�،(�ڵ�a!و�_!�µÇ,��ڕە��l,*و ەد�3ز

�h��P ���=�Pو³ �W!�3+�و|��Oا ،!`Xد�� �,!ر��وان,*و، !P��, .� µ¶�)� !6/|����� �W!(!ر�a١٩٤٩!م

M�3`!�`1ا�و�,*وە���¶�µوەر�!ر��ن�Q"�!W·ووی� 8W7Q,�!Wن' ����h��<:�a Deutsche Theatreی�'

�h"ردە!)�!W6!وە�/X�6�:دا�و�,!د!Xم�(!دە!W�!X!وا�!W�،�6دا��<:�aی�����)Reinhardt (وە ,!مz .

!Xە*��!,� �زۆر®!�Xن !&� ��ڕە�+!�1ا��¦، h�� رە� � ��*�6!ك h'LMN1,' �.�3� h�³�)� !W� �Xن

١٩٣٣�P� ��­�و�و�دەر_�وادا �W*و�6Pن �P!W!ك���ر&1د,*و، �ڕوو +��!&! ��!ورە h­�¹Pڕوو�(!ر&!و!®

�W!�زا�­�ی���ری�_�7Q�WOXگ�,��,a��ª6¹6!م��*ا��O!��*وم؛�،")�&!�a!و� �ت�zوT¦�,*وم. ,*و

��� hز"*و�!a� (|1Pورە!�� �وەك !&�gM�_� !�Oا�*�� �"�وەP!وەa!م �"+Oا h��|ژ� !W� hi�� .

ڕوو�`1د�!وەی�a!وەی�&!�چ��¡�¦�وە_��,�*T+!ی�&1د,*و،��gl�a&!ش�,�م�دژوارە،�,�W�µå!و�

� µ¶�)� !W� �دوو®�رە�*ا��O!وەی �و �����|!دا �W!و �ڕۆ:�/+8ن !,� ("� �,!دواوە !P� دا،�١٩٥٤

")�&!(! ����a�،L����78,!W!وەX�!&�!X!&!م���ر�,*و،��¡�¦�m!�-!ر��k8,!³م�. �*و"P19*وە

&� �دە,/+8ن، ����� �_!:l*&!وW��6P!(!ر hi�)�a� µ1ۆ�"� �وەك !�¦�:�áز�P� �P!���!ت Oە&1د؛

. ی�O�Pا�!,*و،�_!ر�!�P��6�W�O*و�h­6+&!P�hiو��*ا��h_!ر�(�h­�P،�(!ر�1Åا&��M*و 'ڕۆ:�/+8ن'

����� �دX`!ی h�� !g)و�&!رە� �د�­Xر �و�,!(*ودی hiدە�) ¦�)!&��,،�P� !&���6�!P� �a!و� �ت

�����ی �و �[�3}!دوو �ªX7Ë��,� ���ر ¦�O+�_� !P!�:!_ [�6��<:�a� h�� !6/|�����،و*�¡Xد� �Xن

*áر ڕر"�+(!ر(*ور_�+!ر�و�وا!��,� ¦M�"!زۆر�و�&1د�� �È!,� hi����� �,78ی h���� ���ن !&� ®*و،

�دەyT*jراX!وە �و���ودارە ���h. ,/+!ران í»X��� �ª6¹6�:ڕۆ� ��*ان !W�1PO+Ð,�7و�Ë��,� �P!���!ت !"!a

,�!&!Í/Pی�!`Xو د*.

� �P!W!ك �,*وە، �_!ر��ن !&� |�ر"Oا، ,� � �ر®`!م ',W�LMN1!,!رa!وە �(�¶�µ. دا �P� |�رە ,� �a!م ,!³م

١٩٥٢ªT*�� h�6*و�:��� �P��� !Wدەر_�+!ر�� h­Tو �ر�_�'><�kÚ�a' ی�. ���!��+!&1اz� ��*و"! ("

وا&1دن�و�����hZ!6 �ردا) g/3g�·8)Peter Palitych!ر�W�¦�&!X :�3!������*و(! ��Í/P�h!&!�,!��وی

� !W 1,LMN'�¿À7�W� �. م hZ*j� �وەO"³ا !W"�¿Õ��� LMN1,داوا&!ران� �ªPو��`!و��� !W� و�� L�X��

!Xوە!aر�� � (X7Ë��,،�h"��� hو�,��*و�� �,+*و(� í�<�l¹�a� h�� !�Oا�*�� �,�رەی !W� ¦�P!,�,� !&�

�دەر �g&!a!رە �ن�. ´°م®O�Pا �a!وەی h1د�`)�,� �و �ڕوو�`1د�!وە �6�!P� *­:!,� �ڕە�+!، �!ك

Page 93: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٩٢ -

T¦��*وم�,��د���O�!��hi������ªgXر . ,��a�µåوا�و�a!وەی���X�a �را�X�!X!_�hiن��!. ËنO:!�6�3ە(

'�6¡��3' .LMN1,��,و���ردم���¿Àو*���`�P!,�,�!�Oو��*ا�!a�h�!<Xك�. دەر®�رەی�دوو�د!X�3ش�"�وە

�P*j1د�و�&�LMN1,19ە&!ی�����,����£!{�P :�!3ە��1اO+6_�!&!P!,�,��Pوە!aن��X�،��,ا���*Pدە

`!X)�®"!�!ر�P!W*ا��دا�_!a�!X!و�����ر " �a!"!�,*و،�&!،وە³"!&!ی�a!و�,��") ¦���L�X؟,!&!:

�,�*g�+T!وە ���رa ."h­T!و�زۆر����*g�+T!وە. �¡�¦ !&� �ڕاز|`1د، �X!&19ە��� ("� �دX`!� ,!³م

L�M�`,ڕا� ��*و(/+!&! �,� LMN1,� µßر�!)� �دوو®�رە�._!و:�Oات !g£!_� �دوو ��3ش

<��£!{�P� �و���19ە&! �`1دەوە hZ*j "و�`1دووە� ��*و(/+!&!"�ن ،��Ð6,� �,!د,!�O6gا� ".��ن !W

. `1دەوە!OXا���X*و�a!وان�3,!³م�,��. �!"�,*و دە(¡+*و(!&!م

�_!£X!g!ك â¿À� h­Tر��� �و �Í�P� <��£!{�P!ری !`X1دەد`�hZ*j� �(`7QP1ە&!ی ���رە �a!م �و وە

"L�+6ñg,� LTو!Xدە� �و ��*O+Tوو|!P/6!وە LMN1, ."6!&!ی/��X!,� 1Pدوا� �&òوە�ڕۆژی !,�

�,*و ,!��و®��9 �W!وO+Tەرێ ��!ر">. !&!X!وە �a!و�") �,!³م �و�`1د,*و، �"��� �ä�*g)و�دە� Oە&1د

!���!P �7,*وË+"ر!��("�!Wت� .�hZ*jو�!a"ە�*�a�،ƶ!, …وە�!"O+T*��("�،ƶ!,�،… "�h !669ە�O�,

�"��ªس�(!1Xی ,! ")��!"Oەزا����Ð,�µå�hو�a!وO��< ..iا�&���M-!ردووmدرX���T!ن�,�¶�µ,!(!ر

ۆن�,���*و(/+9!ی�"(!رە��Åم�_���j!Pو��hZ*j. دە&1د ۆ�!،��a*ە�دەP*ا�)�, ۆم�,��3 ,�L�,دە

� �و�P!W!ك � �رە&!�Pن' ��í»X',!ڕT*ە,1دن �ڕT`!و¹P+�"!ی !,� �,`!ن (!,�رەت !lá "وە�!a� �3ش

.�*وە�دەرەوە

��!W"13(�6ر�hZ!Xە,!را*T13ۆ�! �ن�,�*و(/+9!ی�,!ڕ�!X!_م��,��X�a�،ن��`1د�X��+/ا�O"³وە�!W�،!

_!ر&!س�,!ڕا(���_��1ی�a!وە�,�L،�دەP*ا��13�Lۆ�! �ن�,�/+�L،�"!�!ر�a!وەی�&!�"�6P*jن�

!W�،LMN1, L�,6�3*ا� �د�Xر|`1اودا �ªT*�� ¦�O�!_،� � �P!دا �W!م !&� ،!Xڕە*Pزۆر�� ¦Tر!g&!aو��!a

,�LMN1". (!1Xدە&T1) دX`!�&1اوەن�و دە �ت،�,!³م�13ۆ�! ��P!W��6�!,�h!ك�a!و�g&!a!رە� �ر

�(!رە�Pی� !W� �P*ا�� �ä3!,� �و ��3`!�8ن �,`!و�! �ڕا,Qن، �,/+!ردا �P!W!ك �g&!a!رە �ن Lli*Xدە

(|19�XOە�*X!3� !&!:�_� *��� hدە,*وا��"�a� �P!W!ك �13ۆ�!وە h1د�`�óg)دە .�!&!Í/P� � �ت a!و

� hi����'� L)ر£�و*aUrfaust '!13ۆ�� �. دە&1د�Xن !6/|����� �,/a'!P�j 'Ll!م !W ا� وO6:�)� º+�3

��!��*و(/ !Pوا� ��*وی، h7ژ�Q�� �دوا �a!وەی .�3� �دە_! (XO'L)و�£ 'L�)ر�. ,+*و!,!W� LMN1,

��_� O�!�'L)ر£�و*a' 9�1ی�� �_��1اوە. �*و �,!zوە �,!��*ەی !�Oا�*�� �a!م h��"ڕی ز��!g:�j� / ی

Page 94: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٩٣ -

@Çy-�1<� Knittelverse (و�� !X!_� �����789ی h­�M�&� ��Xن !6/�� �¿Ó/&� !&� �ز"���¦ �*و(1اوە،

!,� ��Xن !6/�� �¿Õروا!)LT1وەردە�� �و�. �زۆر�(!روا �£�رس h�� !6XO6"� � !�Oا�*�� !W� �ز"��! a!م

�و� �,! �ر_�7Úاوە Y��l/+Tڕ� �(!رە�Pی �و L)وەڕا��� h�� دە!)� hi�P� � h�� !6/,!_ز!"� !�Oا�*�

:*Tو� !66W!�� ��*ا�Oە �X�6��<:�a!_!روەك h�� !6/X! .� h�Oا�*�'L)و�£'�h­�"!_ر!,� �_!ر�!�Oە ،

� �"78د�`! �783ە hi����� ،!�1�!,Wوە���� � �"!:9!دا !X!78ا��!��j� hو��­*��,� h�،!X�6�!Pو�� !

� �' �aر£�و(L',!³م �ªPووy,� !W� !&!6/Xرا� '� hiوڕە*P� �و ,!�' �PStrum und Drang£�ن

!�òر�!)� hا "�"!:!&1د��­O���6�� �P!W!ك ��*ا��O!دا،�. �و�,���ك �W!م �a!و|) �¿À�®ر!)� �*و�!

&�،!`|yوە��!&!Xە*���!W�.�&ا Åر�!)�h !Xە*��!,�h�� !6/|�����!W�LMN1,�!'í<ï- Baal ' و�

.,! �ر|��+�وە' �aوازی�P!3}! �ن�W!�د¶��µ!ودا�'

,W�LMN1!(!ر�. ")��*و"!���*�_�:!&!�و�د�Xر®*و،�&!�_!"*وان� �Mø�hZ*ودا��6ن�,!(!ردە,1د

�دا�/ � *ر(/6!ك ،�M�&دە� hi³!�� �و�(6«�ری �'M¡�*و ¦��"� ,!ڕT*ە,!ری� '6aEgon Monk«�ن

و�دوو��X�â¿Àر"!O6Pەر�a�(&�!W!و�دا�/M¡�*ون،�_!�g&!a�!W�¦�O!رە �ن�W!(!ر����!��`1دن�

� h­�O�!_و�� � �����,*ون �دەورو®!ری !W� !`XدLMN1,و�� �دە�7QاX!وە ��*و&�X!gن �ڕاوە(�g,*ون،

�����و��¡�­�3�hش�a!وە�g&!a!رT¦��*وە�(!ر . �8ن�*�³!وەی��!�Oە�aوەر|�ن�دە&1د�و�O�3ە&!

!)!W� ���6وازی ���*ەی â¿À� !WاO"�Å�!a� �دەر®�رەی�. ر"kQ&!وP+!�*ارەوەی ¦�"!&� _!"*وان

�h�!<X1®��!�&�}!ر�'دTو�a�!WAuerbache Keler'�،ی�����|6!&!�دەدوان]�،*gl/ú"�!&�¦��!<Xد

'L)د�£ ' *�� !,� �(!ر��ش hرا�� O+T*�� �W!وOTا !&� �"6*ا����!X!ك !g�+و�د�� �¿$`�)� &g!ی

��6:��� �(�دە �]). Oە&1د�aوازی h­Tر!g&!a � !`Xر د!�� h=|و�� �6á�P`1دەوە �"kQی �W!(!ر (Pو!&

�� !6X789"�Å�!aراورددە&1د!,�hری�£1ە!)!+¡lزۆر�و�(!ر��h­�¹6�!`�3!,م�ی؛�!a�،6!وەXO&!X�

�در�Tە h !|و*Mø� !&� �,78&1دەوە، ��aوام �و�") �دە�*ارد µ�|وO��)� ¦�)!&� ،�M�`Xە�Tدر� . ,!ز"!

P!_وەڕێ�"�"!وە����،�gM/وەی�&!�"��¦�ڕا�!ر"+��!�دا�!a�3ش����O��X!9X"وا� �ر"�ن�!a�،دەی

�"�:!وە ۆ|+! ,� �,� �13ۆ ". P!واو®*وە، !��"!a� LM�� !&� ،�gMÌ!9�P� ("� �Å+/a� �a!م��! �و، ,*ون

�,! �ر|Oە,1د LMN1,� !&� �,*و، ��aزاد �و �&1اوە h !Xە*��� ��>*و�!ی !X!13ۆ� .�،!X!13ۆ�� a!م

hiز"*و�9!ر!a� �&! ,!ر�*ردی ��aوە_� h !6|ر�­W!و�و��!aí�<�kÚ�a� �ڕا_��P*و،��P!W! �����ی h

��M/ەدا�O .ە&1دەوە�و�O6á�P13ۆ�!&!وە��*���!P!X�+��,ا�O|ك���!P!W�!&�¦ر�,��*و��!_�LMN1,

!gl�Xدە h­�¡وە�و��z ە&1دەوەO66á�Pی�!`Xەی���6واز�. �د*���í��!,�¦��!<Xر�د���¦�O+�_

Page 95: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٩٤ -

���*ە �دوو !,� .iر��� ¦�O+�_� ��*و®*وە. O6á�Pە&1اX!وە، !&!6/|����� �a!وەی ��3ش �P!���!ت

�و� �دە&1د h�� !�!,� !W� ¦�O�!_� �دە(�­gری �دوو®�رە �W!(!ر��*و(1ا,*و، (!ر�����و�ڕە�+!ی

g&!a!رە ��/.�,!ر�*رد�­a�h!ز"*و�9!ر|�6ن�. ی�دە�jڕی)"k8ا�O)(lە&1دەوە�و�1ۆ�!Xدوو®�رە�3

دە&1د�و�P!W!ك�a!وەی�&!�9T!ی�O"�Å�!aا���h¡�`�6ن��6¹M�3ر P!W!ك� �رە&!دا�_!,*و،�a!وان�ڕ

�,!ڕ �,�(�¦�دە(¡�6ن ¢6_� !W� �j*ێ �13ۆ�!دا hZ� !W� �ڕاOXە�!�Xن LMN1,� �دە&1د، وو�`1د�!وە

LT1وە. ڕا���!gT1`�6á�P�L�,دە .!X1ا`��a،�!X!+6«+,م�!aر�!)!Wو�!a�h�� !+/8°وا�Pواوی�!P�!&�

وە(�g,*ون،�&!����6ن���6وی��jڕا�!�و�"1ۆ�/.�W!م�����6!دا�دە�jڕێ؛�_!ر�ڕ9T!��رەX!ك�

.*و�,��ڕ9T!��رە�7ËT*��h !Xو�,���µ¶����6�!P7Ëدە(�óg`1دن�,

"!,!(���(!رە a�LMN1,�h!وە�,*و،�. _!:�!a�!P!م��W�!gM!,!ر��!OXاa�hi!ز"*و�9!ری��!,*و

��,� L�,� ¦�P�_ر!)!,� ��Q°ا�!وەی �(!ر�!ر"`!ر، �و ��*ان �ڕوون، h !Xە*��!,� hi����� !&

�دەر_�+���`O. ,/+!ران !Wر�!�!aو�!aو� ���ڕۆ�) h­��!,� �دەO��P1ØX ا ،!X�6+/�,� _6¢�. وەڕ(`!ری

�h�� !�!,� �و �,´°ێ ���ی h�� !áدە� !��6/Xزە!��,� ��aوا LMN1,� �وەك ��!,6¹6*ە �`�)!&� �ت

,�W�LMN1*ە��وە�h !6/XدO�P��¿Õ!`Xا,*و؛�a!�!ر�_!£X!g!ك�W!(!ر�دX>!��¦� �ری�. P!ر&�­�ت

�,X�gl�6!,`1دا �_!£X!g!ك �,�1Pدوا� �و !X� � �(!ر�z!Pوە، �دە�!ڕاX!وە !&� ¦�P�،!�!<Xد� a!و

|1X!)� �وە_� hا�*gXوەدە*gXOX!��7ËM�3��äÐ,� �وەك !&� �وە,�78د�+>. �­�ت، ��>*و�!X!ك !وە،�7QWەدا

� h"!6�)� �3!ردەی !W� ¦��!<Xد'� ��Ø£!áزی �ª6�!�� �',�ز�!ی !&� �a!و� �P!ی ، '� !ك�P!W' �1و��

�hدە"l!رە"!رگ،�&!��1و�������ر�د�+!�"�:!��*�6Pرz' ­Tرن�O+"'º6Pا:!�دۆزراوە&!ی�و�,1ا&!ی�

�_�و(!ر �,­�تi,*و®*و �O&!P!Wا h . و*,� !g£!_� â¿À� !�!<Xد� �W!(!ر��!&1ا,*و ،a!م . �13ۆ�!ی

���LMN1,�!&�¦�P!ڕاX!وە�(!ر�a!م�د�M�` .�،!�!<Xی�a!م�����|/6!��!وت�"����در�Tە13Xۆ�!

ڕاوە(Ëن�"وار|`1د��&!W�µå!�� �و�,�LMN1_�،!�دX>!�!&!�زۆر®�ش�دە��M�3�!g!وە�3>��*ا,*و�&

"!.� !Wو�!a�� µ¶ڕۆ� �W!و�دX>!�!دا !&� ¦Tر!g&!a'º6P� �(!ر�و�a!و�(!ری�'zرن �و�a!م �ª6,دە� ی

�a>!�_!"*و"�ن�وەO��<"³اX!وە،�. Oەدات,��a!و��*�³!وەÀ13 :"�Å�!a�!X¿��ژوورە&!ی�دە&1د،�

�W!و( L�,دە� �دوا1Pی، �ڕ(g!&!ی �ª| �a!و�,��دەڕ® �_!X!؛ �,!:9!ی �,��a!وە !ری�W!,!رa!وەی

L�,� � .ژوورە&!دا !"!a '� (lا�k8"'!��P��� �ڕەP`1دەو ,LMN1. ی �a!"!ی و�hZ. ە�,!P*وڕەX/6!وە

"!Wو�!a� �,���*و�³!وە&!ی ��/X!9:!,!6!ك ��a� ."jرادا !<�a3� �ڕ(g!ی �,!³م ���7Ëوە_��*P>�ن

LTو�_�وار|`1د�. �¡�¦�دە�*از!a" ك�؟�چ�ڕ!X!g)" ی W!�وەO"³ا�. ،�g&!a!رە&!�ڕ(g!&!ی�دەر®

Page 96: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٩٥ -

j�hZ*"�L�,�("��ª6)و*��LT1&���!X!g)م�ڕ!a�" !.و�(XەO���M/��!&!áر®*و|)،�&!�دە�����!<�a�

hZ!|��� µA� !&!g)ڕ� !&� �P*وڕە,/�B!l+8ن، !<�aو��P!W� a!و�دX>!�!&!ی�. ,*و �و�a!و�,!ڕا(��

`!��*و(a�LMN1,����ñ6!م�دX>!�!ی��aوا�دX¡�*و،�_!روەك�,�h­�)!&��äÐدX. /6!وەدوو®�رە��*و(

,� �_!و�X!3*ە�Oی �������"!X!&!وە !L�,L�ñgl/,!�� �W!,�رەX!وە h­�¡و��!a� !&� a!و�وەك�. ،

.,/+!رO6:!_�¦Tە(!�«���Oو�دە��ª6ñX&!�د�h­��!<X(!ر&!وP*و��/6!

�"�a�h�� !66&!M�3:�)ا��6*ەO6X�)�aری��,!W6!ك�/|�����hدە&1د�O��Xدا�. �`�6ن�دە��!Xو�"�وە!W

� �,!ر®�س !Pدە&!و� �و�� ����|/6!&! �دە&!وP!,!ر��­�W:6+!وەو�O�Wودوان ،!Xوا*,� . !ر�وەر�Q°ان

hi!+Tەی��>*و�!ی�و*���!Wر� ��!ز�و����3ن�!)!W��Pرە!)�!&!�!<Xری�د�­Xدە د�"�aم�. دە&1ا!a

� �W!,�رەی !P!,�,m���3 و*,� �_!روا �M/ .3!وە LMN1,� !&� ¦�P� � ،!����á� �a!م 1ۆ�!ی��3ش

� hر|`1د��Xد� ��*ار ' "k8ا�l)'دە(O�ógە&1د، �P� â¿À� �دە��XzO��X!�6`!م h»��"� .'(lا�k8"'ە �ن�

ەی����Møدەر_�+�������h|6!؛�. (�L*اوردە �ری�زۆر|�ن�دە ® ,�(lا�k8"�!&�،6�3*ا,*و�LMN1,

(lا�k8"� !&� ��Q°ا�!وەی�a!و�W!و�,�وەڕەدا,*و، �P*ا��ی �6�!P!,� !gli*�3� ��*ازراو|Oا، �W!,�ری ،

L�,!_� �����|/6!&!ی hZ�_و. ,!(!ر!, � !W� ¦�)!&� �a!�!ر !&� �دX*ار���h­Tرەی LMø

�a!وەی �È!,و�� �,­�ت !&!�Oا�*�� �(!1Xی �,g*ا��X!��� �L/6!وە ،L�,� ./&!X!g)ڕ� !W� hN*j

���P«�ت ���*ی h�� ر�*ردە!,� �و !&!P�_ر!)!,� h�� !66&رە!)� !<�*P .��_وە� h��+��g)دە!,

'(lا�k8"'P� � ���a`1ا، �و �ڕۆ�) h­�!&رە!�� �£1ەی �£1ەی h­� .�¡ر�!_� ���6وی�a!و ¦

!Xوا*,� �و�،�l¡+!����3و ��}*®!رگ �P!W!ك �13ۆ�!دا !W� ¦��!<Xد� �a!�!ر �و �O6á�Pە&1دەوە

.د�­Xردا��!X�،!X�Å�*j!&!"8ن��¡�¦�"k8ا�l)�,*و،�&!��jڕا��h,!(!ردا�دە_�ت

�hر|`1د��X�3ش�د'(lا�k8"'h رە!)ر�وردە �ری�ڕۆ:�/+8ن،�دە(¡�! �ردە,*و|)،ی�!)!W�!<�a� .��P

�دەر�`1د,*و�و�دەg��X*ا��h��)�a�!,�hڕۆ:�6ن�a!م� �g&!a�!P!رە �ن�ڕ(���h�� !g|�ن�,!P!واوی

�,Q9°ن ����. O&!P!Wا �,� �(!ر��6Åن (|1Pزۆر� �زۆر��*ا�! �ن، !6/X!g)!�� �,�رە �و �*و�³!وە

�M�&وە�. ڕادە!`Tر!g&!a� �Xz!W!ن ¦�¡�� �ªP19:!_� hZ!6���� �,� ¦T1T�P� � ���ر ¦�O�!_

�P .�P!ر���Oە&1ا µßو³ (!ر�*�� h�� !6|وردە �ر� !Xدەدرا� ��*�P1+! �ن،��!وەی�X!ت ��!(hi!g؛

��*ا�! �£1ە !6/X!g)!�� �,�رە �و�P!���!ت �,!ر�*ردە �ن �"1ۆڤڕا_�P+! �ن، h�� �hZ!X�)!&� !&� ،

!&!6/g)ڕا� !"!aو�� L�¹��_ەO`�3و�!a، زۆر!,� !&�T*»gMø� �����دا !W� ��!�O .�Oە�LT1ی LMN1,

Page 97: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٩٦ -

h­T1T�P� وەوە�دە,1دە(!ر!,�L�+/�,�!&�،'!{6W�j ',�¦T*�)ن��X�¦���­l&!{�Pوە���ن�!g)دە!

LT1وە،�('�1و���' . دە�!P� ا:�¦�,!رزدەO+"ن��Xو��a�!ÐP*,و،���ن�!:!áو�ی�z6}56'!ر®�زی�a '

� �و���� �دە�*اP!وە ���ی ��!�1ا:`!ی �W!(!ر�"kQی h���� ��6«�ر�و�. دX`! ��ن � �ت زۆر®!ی

hZ�_ر!)!,� h"ردە!)� �و � �ت hi!+Tو� �,�رە� ,!:9!ی �و !Wو*�� �,��*�O+T!وەی !&!6/|����

!6/X!g)!13ۆ�! �ن��*��� !X7اÚ�_دە� �. �ن h��M�&6«�ر�� LMN1,� ' ,*ش'و�' ,1ۆ1mO�!)!3'íjاوی

�. ,*ون �a!وان �±M�&ن'�6«�ر� !P�_ژ|�ن',!(!ر� �P!W!ك �&!(�P!X/6! ���6ن �دە�Q°ا�!وە، �و� �Xن

�&!�,�LMN1دX¡�*و��h,!زۆری�، �راa�hi!و�وT+��!ی. M/3!�و�,�وەڕ�و��Pوا�! ���6ن�g�"�a!�,*و®*ون

� �رە �� !Wو�� �&!(�P!X/6! �ن �_!روا �و (lا�k8"� !W� ��X�P!ت hZ�)� �,!دOXە&1ان، �a!ودا h

!<Xوە�د!��+Tو��6«�ر�و�و!W�،و �! �ن*�P19��Xر��وە!).

�دەورو®!ری� !W� !&� � �را�!ی �a!و �و !&!P�_ر!)!,� h�� !ر�!"� ،hZ!X�)!&� h�� !ر�!"

�ڕوو|��Oەدا ��W_!ر�(�ت،&!(�O�� !6/P!Xا �و��6`1د�!وە ��­�W:6+!وە �,`�LT1دە,*و . !,�رە��X!وە

�µ¶��� !&� ¦�����á� �د�Xر|`1او، h­�����á� !+¡MÌ!دە�� �وردە �ر|��6! �a!م �_!"*و !&� ¦�P�

P!واو®*ون��/�µÃ���á�*­:!,�،!6&!"�*و�!وەی�P*ا��X/6!���راو��رە �ن�,*و،�,X�LMN1!&!"8ن�

�دە(O�ógە&1د ��*ا��O!&!ی �P!واوی ��3ش�. 13ۆ�!ی ���"� ��!ش hا�*gXدە� !����á� a!م

�,�Lدە(¡� !&!6/|����� �W!(!ر �g&!a!رە �ن hر�. ! �ر&1د�!)!W� � �ر&1دن ���"� �!ش

'(lا�k8"'نە� !�!<Xد� ��­�W!ی �¿Õ!,� �و �6��6�� hZ�)� ���LM. �ن، �13ۆ�!ی X!&!"8ن

�,*و � �رە(�ت �,!زۆری !&!6/|���� .�¦�¡�� �_!"*و hi7اQ�!,� �وە_� !&� ��!دەW*ا ,��g&!a!رە �ن

��O�T1ەن �W!(!ر�. �3`!وە ���ی LMN1,� �,!³م !P!,�,� �و�. O�3ا�O|1ە1mدa!م �دووەم �13ۆ�!ی !W

!W6!&!دا،�(�6!م�/|�����LMر�����!)!Wو�_!�³!ی!aواوی�!Pو��Llی�دەردە����¦�M�&،�

(Pدەردە&!و� �ªڕۆ�!,� ��!,7Ú6ا,*ون، �a!و �ت ��Pوە * !& .� h­Tواوی� ��ر!P� LMN1,� !`Xد

�و�_!ر� �دا,!�Oە&1د �,»*وك �,»*وك �¿Õ!,و�� � *رت hZ�)� !,� �&!�����|/6!&!ی �3ر�!X!ك

�دە&1دەوە �W!(!ر � �ری ،!Xوا*,!�� ���6&1اوە �ن،�. (!ر&!وP*و !�!,� �W!(!ر � �ر&1دن �3ش

�دە(O�Í/gە&1د �13ۆ�! µÃ���áوە،�. دوا!P1دە�� �����|/6!&!ی �P!واوی h�� !13ۆ�� !����á� a!م

�W!(!ر�وردە � � �ر&1د�!وە �دوو®�رە !M/"!_� �13ۆ���!ش �a!م ���6وازە ���h,!³م !�!<Xو�د� ری

O&!P!Wە&1ا. ,*و اOر���!P� �P!&+6`66! �ن � �رە �13ۆ�!ی �,� !g£!_� �دوو ���ر�. X!ك ¦�O�!_

�ڕۆژ� º+�3� !&!6/|����� !,� �و�در�TەXڕو��&O6ان ��*و:! h��+�_دەر��,� �"�وەدا �W!م !&� ،�M�&ەO

Page 98: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٩٧ -

'(lا�y"'رە�!g&!a� ��Pوە * �وەردە�78ا، �ز|�دە �ن �g&!a!رە !W� �(*ود ،!&!6/|����� h�� ە

��� �وزەی �و � �ت �,!£78ۆ�!دەن(!رە&66! �ن �,!�}*®!ر�!وە،�. |�ن �13ۆ�! �ن hiا�Tدر!,

�زۆر®!ی� ��j*:�aڕا�! �a!م �و���&�7Ëدە,*ون، �,!(!ردادە_�ت ��jڕا��6ن !M/"!_� وردە �ر|6! �ن

�دە�P1!وە �¿Õ!&!6/|����� µ �و�دە (lا�k8"� �P!���!ت ��!وە �. �ت �X!&!"8ن !W� !&� ��X!W�hد"!

� �ª6ñ�P� !Pر* � �g&!a!رە �ن �دەدۆز|6!وە،��Xن ',�LMN1*ا�O�Oا، ����jڕ|+Oا �ژووری �W!(!ر�"kQی

ای��aرەزووی�(!ر&!وP)�W!��*ا��O!&!دا�داواO�{Xە&1دن،�&!�,� T6+/��6!دا�وñ�Pم�!W �!W�!و�*<�

j� |�ری ,� LMN1,� !&� �ڕ(X!g!ی �a!و �ä�� !W� �دO�!<Xا ��Pزە�£��! �ڕ(g!ی !W� �دا,*و، �ª|ڕ�

��!�!را(*ود !W� �,/+!ران � �ردا�!وەی �W!,!رa!وەی �a!وی�وەر®19ن، �,!�}*®!ر�!وە �13ۆ�!دا ڵ

.�/O��Mاوە،�&!�ڕ(g!ی�����|/a�!&!6!و� �راX/6!ی�&!�,�LMN1وgli*و|!�X!��،hZ*وە

�!,� !&� �دە_�+�X� !X!وە، h !X!13ۆ�� !M/"!_� LMN1,� ��}*®!ر�!وە، !,� �13ۆ�! ��!�!راڵ �3ش

،�,!��È_!وڵ�Oە,1د؛�دە,*و�g&!a!رە �ن�W!(!ر�������و|'' _�>�دا��ن" �Xن�" _�Ó�`п�" �!ی�13ۆ

��ªg)ا،�,!³م�,!��3راO7ا�Q9:ڕۆ�!Wh»�!)ن�و-�و� !��g)ن،� �و�وەOا�*��hjر!®*{���È!,و��!`XO6_

�!&!áو�دە� �O�"�Å�!aەن hi�P� � �P� �(!رە�Pوە !W� hi7اQ�!,� �������"!&!�Xن ��*�³!وەی LM�

ن �دەر® hi7اQ�!, .!<{6£� �وەك ۆ�!X!ی 3� �a!م ،!Xوا*,� �_�:!&!دا �W!و�(!ری �a!�!ر�&!(�¦

���راو��ری� �,�ری �و �دە�*و:�+!وە hi7اQ�!,� �&!(! �ن !&� �ª6ñXدە� �دە,�ª6؛ ,�Oە�9! �ن

���رە� ¢6_� ��Xن �و â�l/�,� �و�! �ن hا�*PەOX!�� �,!³م ��/O��Mەدەن، �W!��|�ن hi!g)!�

L�+/�,1ا �ن�`��a�!g)!_�!W�!9Å�,�¦�¡)!_ .�،زۆر�,!(*ودی�_!,*و�h !6/Xرا� �!X!م�13ۆ�!a

�و� hiودە*)�a� �_�ی �g&!a!ردە,*وە ��a .h­Xk8£زادی h !6|ر�وردە �ر!_� !&� �O�3ە&1د h !"�

�hZ!6����7Ë��,و��L�,78,!Wh»�!)و�-L�+��¡)دە!,�!&!�Oا�*��.

� !&!�Oا�*�� h"!&!X� ��!وی ��a"�دە,*و��h[(!ر�Å�!aم !,� �,*و ¦��Oا�*+M�3� �W!ڕا(¡O6ا !&

�دە_�ت] ران,/+! hZ� .!13ۆ�� �a!وە �,�3ش �W!(!ر ��j*:�aڕ ��Pوە * � �ردا�!وەی�دە&1ا، +!"�ی

LT1`,� �����|/6!&!دا !W� � .,/+!ران L�!_� �P� º+�3� ��!وی�'M�3+*ا�Oن'�3ش !W� !&!6/|����� ی

�£!ر"±�� h�Oا�*�� �"6*ا�! �ن، �و �,òو&1اوە �و �ڕۆژ��"! ��*T+!ری hدە,*و��"�a� !,� O"!&!Xا

�. دە(O�ógە&1د �M�3+*ا��O!ی �a!م �6��g|1,و�� �­|1"!a� !W� ���ی h�� !ز"*و�!a� �ä3!,� LMN1,�!W

��a:>���6دا � ����ی �,!³م�. ,�و&1دە �,*ون، � �رە �a!م �دژی �,!O�*Pی h��<:�a� hڕە�+!�1ا�� �Pرە!)

Page 99: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٩٨ -

� h�� ����� !&�gl�a دە��1!,!ر� LMN1,� ���*ەی �£!ر"�h. دX`!ش h1د�`�óg)دە� �3ش

�g)ر�����|/6!&!��!دەوە!)!Wر&1دن�� �./�� !�Oدەر_�+!ر�. �*ا� ]�hەرا�O6P!"ر�X�!W�¦�&!Xن��X

�و�!وا�!] a!و �(!1Xدە&1د ��j*:�aڕ _!ر ��*ا��X!&!�Oن !&� � �ر&1د�!وە�Xن� �ت �دوو®�رە �Xن

،!Xا�1اy,�Lli*�3!,�¦��!,ر�!)!W ۆ�!دە(¡�6ن .دە&1د�,!�3

�(!����و�"��Oوو®*ون�,�g!����3و،�&!��P *�ڕادەX!ك�_!ر 3�h­Tڕۆژ�!,�!X!وا�!Wم�_!"*وە�!a

�,*و �aو �. اش �و ��aرام h­��!&� !W� ¦�¡�� �_!"*و ��aزاد,!³م �و �a!ز"*و�`1دن� �a(*ودە �,� دا

�. ,!ر��دە&1ا �,6W7Q+!ر�í�<�kÚ�a) دەر_�+!را��¦(g&!a!رە �ن �_��P*و�! h زە�P� �£1ە�،&! �,!زۆری

�و�_!و:O��6ەدا �و��Ð!ژا,*ون �&!�،P*وڕە �,!و���رەی �,!دە(¡���Úن، ¦�"�Å�!a� Æ�!�¡)دە� !&�

� L�,دە� ،!X!_� �13ۆ�!&1دن µÇ!_� �_!£X!g!ك O�!�� �6�!P� �,�LMN1. وا,�a�aL!�!ر ,!³م

� (P*jەO6�3"LT1`,� !W!3� h"�Å�!a� �P!"���ی �,!j*"��!وە L�,دە� !M/"!_ .9!��رە�Tڕ� X!&!"8ن

�ڕ9T!��رە �,��,!زۆری h !X!6/+ .ر�!,1اوە� !,� �W!,�رە��X!وە Lli*�3� �,78&1د�!وەی . W!,!رa!وەی

".,!�X�P!ت�,��دەر_�+!ر وەك�(1و����ڕ96¹T*+T!رj�h­T*"���و|6!،

hزۆری�_!,*و �,!,��*و��h !669�1���¿Ó�&6«�ر��LMN1,� .��¿Ó�&6«�ر��h��+�_ر� !,�h�� و���*ە!a

� �_�وە:!&!ی �و�P!W!ك ' ����7QÍ)� Kasper Neher!ر�' P!W!ك �دە(`!و�h­�P ,�(`1د,*و a!ودا

�,!دە(��g+�,*و � �. *�6Tن !&� ¦�P� 'ر!��� 'LMN1,� hi����� �¿Ó�&6«�ر�� hZ7(1اوە�W'ی

�_!,� �Pرە!)� ���g)!a!W�h�� !9�1دە�1ت، !+T*�� !&� �دە(O�Í/gە&1د، ��­�W! �ن }­�ر|6!

_!��O¦���ر�a!و�P!واوی�,!(!ر_�P!&!ی�W!���*ەی� �ر|­��Pری�. ,!(!ر_��X!&!Pن��/O��Mەدا

�M�&�6ن�. ڕوو�`1اوە�دەP!�X�P��ªT*���ä3!,�h�� !+Tە&1د�و�وO�Í/g)6! ��!وە�دە/P!X�)!&�!Wو�!a

!Xە*��� �,!م ،�M�&دە '(lا�k8"'¿Ó�&!+Tو� �,LMN1،�ی �و �a!و !&� ¦�P� � �دە&1د، �

�و�,�� ,��,LMN1. �6«�ر&�M/6! ���6ن�O�!)!3,`1داX!،�دە(¡�! �ری�&��h��MدX>!�! �ن�دە,*ون

' von Appen£�ن�Q3�aن�'و�' ��P�aOtto'دا،�_!روە_��,�� '�hZ� �.Ì �ر&1د�P!W�h!ك�,LMN1'���!ر'

ر�&!��¦�,*و،�&!�W!وOTا�g&!a!ر�دا� �ر|��Oە&1د،�دW�!&LMN1,' �­X!�دە_!ی��Å�!3دا�P!W!ك�

�دە�Q°اX!وە �,/+!ران �,� ��6P!�X�Pن h­�P�_و�. ,!(!ر� �&!ش !&� �,*و، �a!وە �_!�«�و X!&!"8ن

� !g)رە�ڕۆ�!ر &!رە�­Xد� !&� �دواa�1P!وە,*و، �_!�«�وی �g&!a!ر�,�T1+!,!ردە(��؛ h�� !gli*�3� ە

Lli*�3� �,!ڕادەی ���ی �و��� �&66! � دا_�7Úاوە&! !&!6/|����� hZ�_ر!)!,�h"ردە!)� ،µÃ��� h�

Page 100: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٩٩ -

�,/+!ر !g�¹�X!9,� !`XO6_و�� � �"!P!X³/6! �ن !6XOە�*X!3� ،hiوو·Q" .�!&� �,*و، دوا_!�«�و�a!وە

.,!�*ا��h,¹��6+!دی

�MN1,�h��+�_وەی�&!�,!�دەر!a�hدە&1د��"�a�µÃ���áدوا�!W�!M/"!_�!&و�*,�¦�¡��،LT1,ودە����

�,!دە(Ogە_�ت �,!,78ۆ&!X!. ����|/6!&!دا � �ت ¢6_� LMN1,رەی��,!W� �7ËM�3داڕ�Tراوەوە h

�دە, !&� �a!وەی �وەك h رە!)� h­�¡�� �P!���!ت �دە(�Í/g+!دە&1د، �دەر_�+�ن ����L*ەی

� � ,�P�� 'L*را��l/W'دەر_�+��!&! ��X�P!ت'�Xن hiوو·Q"� h­�"ر�' (!ردە!_� ��Xن LTرO���M/�

�������"! �ن� �W!(!ر �,!زۆری �����|/6! �ن !+Pو!`Tڕ� �و �lNڕ� !&� ��!و���!ی h !Xە*��

ÌندەÚ�3!l .و�!aو�� �&!(! �ن �±P!X³!"� � ��a:�ز �وی �X!3*ە�Oی µ¶*á� h !Xورد,*و�!وە� a!و�,!

�دە,*و �,! �ر L)دە� �دە�1ن، �(!ر��وە �W!وەوە !&� �دەروو�+�(l:!_ .��ª6*&!و��P!ی a!و

3� �,+!"�ی �W!(!ر *­:!,� ،Llدە�!�� �gMø«*ێ h�� !6/P!X�)!&6! �ن�/P!X³!"� � !6XOە�*X!

X!�!ەدا�O�ó .�LMN1,�¦�P� ر�!)!W1دە&1د�و�X!)�h��6�� !6|ر�­Ð�_�،ە&1دO�óg)دە�h�� !13ۆ�

� �ر|Oە&1د h�� !دوو . ,��*و� �µß+و���g£!�� �W!(!دا !&� �دgX*وە، �a!وەم �,!��م ("� ��ر

�و �درو(g`1اوە �,!P!واوی ¦Tر�­X����3[ د� �a!و�د�­Xرە �دوراو�و��Å�*jو�P!W!ك h [دوا� �3ش

� �P!W!ك �وە1�zاون 13ۆ�! �. O�� !m���3ا �,!³م�P!W!ك �,*ون، ��*ا�/. �_!ر�!�Oە !&� a!وەی

� �و LMN1,� !&� �Q3�aن'a!وەی ��!O��Xە�!O��X' £�ن Lli*��Xم�. دە!a� µر�!�� O�!,زە� h !X�3رە

!,� �,!³م �دە&1ا، ��!دە�*و ,!aj!ز"*و���! �,!£78ۆ ���O�!)!Íە ���h. *"�ن �O�!3ە !W� ¦�&!X

� LMN1, وە,*و!a " ارد*�� �و�Q·ی �د�Xر|Oە&�P 1م ��*ار�!&! �ªP·Q�!,� �LT"،�!"!aن !M/"!_�

.W!,�رەی� �ری�����a�hi!وەوە�ڕا(¡�*و

���l/,دە_!ی��!Wدەی�ڕا,*ردووەوە!)MN1,�!&�،ری����!W�L'-6�*" '�،hi�����h��+�_دەر�!Pو!&

L�,� �Ò�,رە!á� �دەورو®!ری �دەر_�+��Oا hZ� !W� �����6�3*و � ��Pی، �P .�!&� ¦�)!&� _!ر

�دە&1د h�� !13ۆ�� �,��gM��9!ی ،!Xوا*,� �دە �:66!وە��>g>��!ی h�� !Åر�!)� !W� . �و�,!ردەوام

W!�دە_!ی�. a!و�,!�W!,!ر��و���ªP1 �ردا�!وەی�a!و�&!(��!،�(!ر�!ر���� �رە&!ی���ی�دە&1د

�Å�!3دا�دەر_�+��! ���LMN1,�hوەك�_!"/M!�,!ر_!"�­W!��hری�,*ون�و�a!و�,!ردەوام�(*ودی�

�_!,*و، �(!رو �ر|�ن �دەر_�+��Oا �P!W!ك !&� ¦���)!&� �P!واوی !Wو�� �_�­Ð6ران �_�ر|­�ران،

.�وەردە�1ت،�a"�دە&!ران�و��aوازدا�!ران

Page 101: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٠٠ -

a� h�� !6|ر!�*_� 7(1اوە�W� !W� LMN1, از|�ر*�� í�<�kÚ�� !,� �13ۆ�! �ن !&� �,Ú6ñن،�m���3!®*و، وە

L�®دار�j�a� �a!وا�/. µßر�!)� !W� Lا��*g,� �دوا13ۆ�!ی. �Pوە * !&� ��Xد"! !W '�(,19اlZ�

Katzgraben ']78ۆ&+*وس��h !6/|و�����������hZ³!_ر���h��<:�a�µÃو�!ر�_� �¿À8�7ن�' *وQa

� �(�¶P�<gX7Ë�Erwin Stritmatter' µ!ر !W� LMN1,� �(!ر����١٩٥٣&! !X�+�_� ,�LMN1] دا

�hوا�zزە�P�!W�h­�:!"� اردە�*���P1د,*و �(�:!ی)١٤ -١٠(دە�&!gMð!9��,1&1دن�X!)��, .�3ش�

�a!و �13ۆ�!&!، hواو®*و�!P،� hZ� واو�!P� � �1T�Pی ��دوو �a!وان �,yا��P!WL!ك �P� �&!�,!(!ر®1د،

�و �gMÌ!9�P*ون !&!6/|����� !W� µå� �و�,�a µå!وان �gMÌ!�!+�P*ون µå .� �&�X�M!�دa!��<X!م !X

LT1`®ن� �ر� !�!<Xد�!W�¦�O�!_ر�!)!W��gM�_�!&وەی�!a�* وە�Pو����<gMوە�و���!+�ñ+�1ڕۆ�P!

'!&!P�_ر!)!,� �_!,�Q� 'L°ا�!وەی �,��7Ëی h !6/P!6��� . ,� LMN1,��ªgXد� !,� �P!واوی وای

�_!,*و �"+Oا³ن hi78ە"�ر�O�,� �و !���!X��, .�!را�!��_� �و �(� �ر �,78&1د�!وەی !W� !Pوا

.,!_1ە"!�O,*ون،�,78&1د�!وەX!ك�&!�,6�3�LMN1*ا,*و�,�������زۆر��9�1!

|�ر| ,�LMN1,�3`!وە� �ری�دەر_�+�ن�,`!ن�í�<�kÚ�a�!Wو�z�hا،�&!�دەر_�+!را�O .��P!_ن��Xدوو�

&�â¿À 19ن®�g)!a!Wدەر_�+!ر��µ¶ن�و�_�و®!ش�ڕۆ�l&!X�h !Xوان�,!��*ە!a�!Wم� �رە�. !س�!a

�_!,*و ��*ازراوی h­�"�Å�!a .�،8�3°از|�*ون� �_!"*وان !&� hZڕە!+,� h­�`"!�� دەر_�+!ران

�,!13ۆ�! �دە(¡�6ن 1Pدوا� �و �در�Tەی1mد�O��6ە,!دە(¡O��6ە_�+� !W� �,!³م 13ۆ�! ��Oا� &1د،

�و��*وداMðO�!a�hi!���6وازە ��Oا،�&!�W!(!ر�,�,!�h­�P_�و®!ش����h­�W!9g*ان�W!�,!ر�*رد

�دەر_�+!را�!�. �دە_��j!+Pڕێ، �ر|��Oە&1د �W!م �_!ر|!&! !&� �W!وەی 7Ë��,� ڕ9T!��رەیi�6 �ر�!P!,hg)دە!,�Lا��*g,� وت�دە,*و!`g)دە�،L�+���/ .6¡)ڕا�!W�h�� !��+�_دەر�!W�¦Tا�زۆرO

�hj�3ش�"!ر�h�� !��+�_7ان�3.�و�زۆر®!ی�دەرÚ�_م���رە�دەر!,�،LMN1,.

ۆ�!�"�:!وە�a!م� �رە��Xن� ,�(P*jو��3/+!دە!a�،ر������1!,*و!g&!aە �ری�*���k8ر�!_�LMN1,��,

�,`!ن �و�����!"*��ر �����وە ��Mø� ۆ�! ,� ��Xن �,`!ن، �,!(!ر�"a .�h"k8��­6!و� �رە a!و� �ری

h"�Å�!a� !W� �,78ی �6�!P�*­:!,� ��!,*و، �g&!a!رەوە �,�LMN1(*ود�W*ەر�78اوی �دە&1دەوە، � �رە&!

�و� �دە�*وX³!وە �a!وان �P!W!ك �زۆر�ز|�دەوە h !6Xودە*)�a� !,� �دە�1ت، �g&!a!رە �ن !W� ڕyTی

�,! �ردە_�+� hوا�!a� h�� �6¹رەM�3� �W!�. زۆر®!ی hN*j� �P!���!ت �a!و �Mø*ودا�Oا، hZ� � !W

X!رە �ن�ڕادە�1ت�و��!g&!aی�!`Xد�h�� !)�®و!láود*)�aا���O6&!P!Wوان�!a�LliەوOو�. ,)ە!a

Page 102: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٠١ -

L�ñg)ن�درو�Xz!Wوان�,�وەڕ®!��®*ون�!a�،ر��ن�,*وە!_�!&�Lli*Xدە .�!,�L��,�hا�*gXو�دە!a

�a!و|�ن� ،h"ر�!ر!)� �و 1X!)� �,� �,!س �g&!a!رە �ن ���ر ¦�O+�_� �P���W*و؛ h­T96!ر���

�_!(L�g،����ردە&1د ¦Tر� !,� ��!دە&1د،�. �&! ���ی �6X�)z`1د�!وەی �����ر�,! a!و�g&!a!ری

ەی�a!و�دەg&!a�Lli*X!رە �ن�Oە&1د،��Pوە *�a!و |g)!6!وە�W! �ری���|Oا�ز|�دەڕەو ,!:­*�,!"!,

|1X!)6`1د�!وەی�X�)z��ä&دو��ری�د:!ڕاو�k8ن،�,!³م�_!ر�!`� hو� *�6`1د�،(,!��.

j!,ەدە*��� !W� ("� �a!وەی ،L�,دە� �(!ر�1Åا&�. �Xz!W!ن�*"�ن !&� �ڕۆ:��¹6¹6¦، h��+�_ر

LMN1, ' z!W� �و�a!وەی �دgX*و"! �ەوە �_�و(!ری �£�9��²gMi!ر�' X!ن ��6WLion Feuchtwangerن

�ڕا�!O+�Xر ' �دەر_�+!رە �a!م h��+�_دەر� hز"*و�!a� �X!&!"8ن !,� !&� �O&!Xا�ەوە، �P!W!ك اوە،

دە�«Ð3!P�h! �ن�W!�د¶�µ'��*ار�(�:!�,*و،�����a�hi!و�و �X!`, .Ll/,�LMN1,�!&�¦�P),!راورد

���|/6!&!�,!(!ر(*ڕ"���­P�h!واوەوە�دە,W�،L�¹6!�"6*�6-�13ۆ�!دە&1ا،�دەر_�+!ری��' �!ودا�

�,!(!ر�g&!a!رە ��Oا� �و LT17ادە�Q3� �و� �رە&!ی Lد�� �13ۆ�!&!دا hZ� � !Wو�z� ��*و(!ری !&

��/O��Mەدات �_!ر�¡�`�6ن hا�O"�Å�!a� hZ!6و����� �,�LMN1. _�واردە �ت � *رOPا، h !Xوە�"� !W

,!&1دەوە�دە,�P!,�h­ [�!g!"!ن�,*و &!��63وP ]T!واوی�����|/6!&!�دە���g)!a�!gT1و�دەر_�+!ر�

LMN1,� �a!و. _�ر|­�ری �����ی !W� !&� �13ۆ�! �ن ,!و���رەی �"�وەی �,�و�,*و، ��a:>���6دا hZ� �

Pدوا *ر� !W� �,*و، !g£!_� â¿À� ��y|`!ی � �*و، �g&!a!رە �ن �a!وان�[ _!£g!دا، !W� ¦�O�!_� !&

� �,!P*ا����*ون �زۆر �a!وەی] g&!a!ری �P!_� �_!و:O��6ەدا، �6�Wزۆر LMN1,��،از|�ر®*و*���

6"�Å�!aەنO� .ەداO6:و!_� LMN1,� �,+!ڕەOPا !W،وەی��,� �و�3}!�*از|6! �ز|�دەڕەوی �a!و���رە !&�

P� و!a�6ی���<:�a��|و�����ر�L�+�&!Pدا�ÆÇ�6ن�h�� !g)ك�ڕ!P!Wار|�6ن�*P!&�hت،�&!�,!ر�*د�­�­��

L�,!_ا�O��|�� .�hZو�ڕا�3ر*P���h'9!ر����LMi�£ '�!M�&1اÅر�!)"�Pو��63وە�!a�!W�!&وەی�zزەOە&1د،�a!وەی�a!و�g&!a!را�!��X�h!&!"8ن�����|/OX!&!6ا��a"�دەدە,*و،�,!ردەوام�_�وار|13ۆ�! �

�. �,��!�!دەÚ�X!9Xن ("� ¦�P� LMN1,' O6:�)� �Å�!3� h�!"!P� !W� �W!وا�!X!�م �,!(!ر&1دەوە، ا

7Ë"را�a� �و ����� ���!P� ���وT+`1د�!وەی µ¶�áر!)� h"ر!�!,� !&�gM�_� �a!و ،L�®و*,'LM��

�' _*�!رە �ن !W "ن� !+X78�� ���(��ª6" درۆ|! �P*ا��ی �"1ۆڤ !&� �a!وەی �_�ی �دە,*و�! !&� ,*و،

L�,!��،!X!_�!&و���رەی�!,�h���6�".

�,�LMN1_!و:O6ەدا،�&!�W!�����ی���|Oا�ڕو��lری�&!P*ار��6��hiن�,��P!ڕوو،��!ك�وT+!ی�

Page 103: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٠٢ -

�&!رو �,�Í!ردەی �وT+!ی �و �درۆ|+! h�3:!وا�� �(!ر�!ر"MN،�h`9!لg:�a!W*��و_!:`�1Mاوی !&�

��*و�P*و�) h­|ەر�و��!رkQ�� hارد�*� .�h�� 1دە`g)ادە*�� !W� �j*"�ن ،LMN1,� W!(!ر�����ی

_� !Wو�� �"1ۆڤ h�� 7اوەÚ�_دا� �)�X� !W� �j*"�ن �,!(!ر�"1ۆ�"1ۆڤ، Æ "زۆرە!,� !&� Oا�!ر��¡�¦

.(!7Ú�3اوە،�ڕادە�!O+�Xرا

�و�_ �وەردە�1ت ���ی �����&!ی !W� �(*ودی �X!96á�P!ك �وەك LMN1,�،1ۆ�! �ن"� hZو!&*l:!

� hi����� �ڕ9T!ی !W� h�� !1ۆ�"� �و�zوازی �"1ۆ�! �ن �دە�*ا�O ڕوا�9!ی W!م�. و�g&!a!رە ��!وە

�(!ر�Å�!aم� �P� �دە�T*PراX!وە ¦�¡�� �و�_!"*و اX!وە �دە �: ¦�¡�� �_!"*و !W� a!ز"*و�X!9!دا

�و� �ڕوون �زۆر !+Tو�a� �W!م �����(8ن �,� � �ت �زۆر®!ی !&� ¦�:!"� � ��/O��Mەدرا، ,! �"!ڵ

|P!&��ª*ار|��6!ی. W!ڕادە,!دەر�ڕوو�!دا،��a"�دە�!دە,*ون �&!�,�LMN1 "�"!:!�و�دەر® ڕ(g! �ن،

!W� �ªPدەر&!و� �(!رە�Pی !W�3� ،hi�P� �* وە�P� �����دا �W!(!ر�دە1mدنOا�1 �,*اری hi�h­�¡�� ،

������,*و h�� ڕز|*ە� �lNڕ� !,� hi����� h­T�63و� hZ!Xڕەزا��� !W�1Pو�. واوە� ������_��­Ðری ,��a!و،

�á ��6ن�,*و��!W�¦��: .6�6�P�L�,و"�ن�دە*"!_�!<�a�!&�¦ا����O (|�,.

*****************************************************************************

* � �lá!&1د�!&!ی µ �دە �و�Pرە ����!ر' a!م �زا�­�ی ' �رل !W� � ە µ¶�)� �W!�_!ر . 8W*P١٩٦٧ن وە_�

.�,òو&1اوەP!وەò TDRو&1اوەیی�,',LMN1ژ"�رەی��X�P!ت�,!�

** �!W )-و|�ە��!{Å"1P��P�7Ú'£î1P��P�í 'وەر�78اوە�١٩٩٨،١٩٩٩(�ل�دوم��٦�،٧>�رە��

Page 104: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٠٣ -

Bêrtolld Brêşt wek 'Derhêner'

Carl Weber

babetî zor lem wllateda ( wllate yegirtuwekanî emrîka) lebarey brêşt’we nûsrawn.

Beşêk le nûsîne tîorîyekanî ew wergêrrdrawn û zorbey şanoyîyekanî be zmanî îngilîzî

bllawkrawnetewe. Lem gişte, xellkî ême awha têdegen, ke brêşt tenya honer û nûser

buwe. Gerçî em encamgîrîye druste, bellam bo derkkirdnî 'brêşt'î şanonûs debêt brêşt

wek kesêkî şanokar 'derhêner' bnasrêt. Karayî brêşt leser şanoy serdemî xoy le

bnerretda degerrêtewe bo ew dahênananey, ke le derhênanî şanoyîyekanîda leser

şanoy ' bêrlîner ênzêmbil Berliner Ensemble' dayhênan; lew katewe ke ew kare

nmûneyîyekanî le sallekanî sereta û nêwerrastî dehey pencay zayînîda le bêrlînî

xorhellatî nwand, şanoy allmanya begşitî gorranî beserdahat. Eger karekanî le

bêrlîner ênzêmbil sallî 1956 û dwatir le dehey şestda le ' luzn ' nenwandaye,

bzûtnewey nwêy şanoy brîtanya ' royal kort The Royal Court' , ' pîter bruk ' û ' pîter

hal' , ' kênês tay nên Keneeth Tiynan ' eger webîrhênanewey çend naw besbuwaye,

lewaneye zor cyawaztir buwaye, lewey ke heye. ' gyorgyo sitrêhler Giorgio Sitrehler'

le îtalya û ' roje planşo Roger Planchon ' le ferense beşêweyekî qulltir lewe û çonyetî

ewey brêşt le bêrlîn dayhêna, karayîyan wergirt. Gerçî brêşt bedrêjayî temenî

berdewam letek şanoda serukarî hebû, sereta wek rexnegir û paşan wek şanonûs,

bellam serencam le sallî 1949da bû, ke ew twanî şwênêkî hemîşeyî bo

ezmûngerîyekanî bedestibhênêt; tîpêkî şanoyî û dwatir saxtmanêk, ke le destî ewda

twanyan bbin be amrazî balla bo xistnerrûy têrrwanînekanî, şanoyek ke ezmûnge bû,

şwênêk bo lêkolînewe û şîkirdnewe û binyatnanî modêl û nmûnekan.

Brêşt paş nîştecêbûnî le serdemî cengda le emrîka, paş ceng gerrayewe orupa,

karbedestanî allmanya xorhellatî mîwandarîyankird, taweku nwandinêk le şanoyî

'dapîre dlawer' be beşdarî hawserekî 'hêlîna vaygil' le rollî serekîda derbihênêt; bo

Page 105: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٠٤ -

yekem car paş pazde sall ew helî bo rexsabû, ew tîoryaney ke bedrêjayî temenî, çi le

allmanya û çi le wllatanî dîke, lepênawyanda têkoşabû, bxate berçawan. Em şanoyîye

sallî 1949 leser 'şanoy allmanî Deutische Theatre' le bêrlîn pêşkeşkra û buwe xallî

werçerxan le mêjûy şanoy allmanyada, lewaneye lem sedeyeda û bedillbyayîyewe le

serdemî (Reinhardit) bem lawe.

Rexnegranêk, ke zorbeyan beşêweyekî çunyek karekanî 'brêşt'yan le sallanî pêş

1933da tawanbarkirdbû, lûtyan şkaw û derhênaneke letek serkewtinêkî gewre

rûberrû bû. Min ke ew kat lawêk bûm, le zankoy şarî haydilbêrg bo bînînî em

nwandne çûm; em nwandne hêştake wek gewretrîn ezmûnî şanoyî le jyanî minda

mawetewe. Rûnkirdnewey ewey ke çi ştêk weha bêwêney kirdbû, êstakeş bom

dijware, boçî lew kate bedwawe min be rollbînîn lew şanoyeda û

dûbarenwandnewey le sallî 1954da, xûmgirtuwe. Bellam ştêk ke hergîz lebîrnaçêt,

eweye ke yekem car bû, min kesekanim leser şano debînîn, ke wek mrovî asayî

hellsukewtyandekrid; tenanet tozqallêk 'rollbînîn'î têdanebû, herçend lêyhatûîy

teknîkî û cwanî her satêkî, serincrakêşbû. Sadeyî û besûdî dîkor û kerestekanî dîkey

şano bo kesêk, ke ta ew kat tenya şanoy pledû û [hellbete hêndêk car baştirînî ]

şanoyîyekanî allmanyayan dîtbû, sersûrhêner û waqurrrimênerbû, ke çon çonî bîrî

şanoyî bebê zor û kirdnemêşk bo bîneran degwêzrayewe. Eme tenanet baştir û

bllindtir le cwan rollbînînî vaygil û nawdarekanî dîkey tîpeke bû.

leberewe birryarimda, ke herçon buwe, letek brêşt'da karbkem. Bellam em birryare

ta sallî 1952 ta xallîbûnî şwênî hawkarêkî derhêner le 'ênzêmb' cêbecênekra. Min

çûme lay yekêk le şanonûsekanî tîpeke benawî pîter palltîj (Peter Palitiych) û çonyetî

kardawakirdin le brêşt'mi lêprisî. Le wellamda gutî "brêşt xoşî le çawpêkewtinî

dawakeran nayêt û baştirîn kar eweye, ke babetêk le barey nwandnekanî ênsêmbil

bnûsim û boçûnî xomî têda derbibrrim. Nek rexne, bellku tenya rûnkirdnewe û

baskirdnî ewey ekterekan pêyhelldestin. Boçî awa û ewey aya karayî heye yan ne.

Page 106: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٠٥ -

Çend carêk çûm bo dîtnî şanoyî 'pontîla'. Derbarey dû dîmenî ew nwandne

babetêkim nûsî û nardim bo brêşt. Paş maweyek têlefonim bo cêgrekey brêşt kird û

gutim: detwanim bêm, yan eweta babeteke hînde xrape bekellk nayêt? Wellamekey

ew bo min, eme bû, ke " meger letwanada heye ew naçarbkeyn ştêk bixwênêtewe.

Ew zor naxwênêtewe". Bellam min cêgrekeym razîkrid, ke carêkî dîke hewillbdat

sernicî brêşt bo nûsîneke rabkêşêt. Paş dû hefte dûbare têlefonimkirdewe û cêgreke

gutî " çon bîllêm, nûsînekeman winkirduwe". Le bedbextîda destinûsekem nemabû.

Bellam başbû ewan peydayankirdewe.

Sê hefteyek têperî û carêkî dîke têlefonimkirdewe û em care skirtêrekey gutî "brêşt

xwêndûyetîyewe û deyewêt bitbînêt". Rojî dwatir beyanîyekey be kllawe

benawbangekeyewe lewênderê bû. Min şermimdekrid û destupêy xomim winkirdbû,

bellam ew tenanet le min şermintir bû. Ew gutî "bellê, êwe … , bellê, min xwêndmewe

…" bêdengîyekî drêjxayen ballî beser herdûkmanda kêşa. Min nemdezanî çî bllêm û

ewîş bes seyrî mnî dekrid. Serencam hatego û gutî "debêt brrom bo prrove, êwe

detwanin brron bo nûsîngey berrêwebirdin û letek 'vaygil' sebaret be rêkewtinnamey

kareketan qse bken" paş ewe çuwe derewe.

Le nûsîngey berrêweberayetî pirsyarimkird, aya bom heye provekan bbînim yan ne,

le wellamda gutyan "herkes berrastî hogrî ewe bêt, detwanêt provekan bbînêt, meger

ewey ke brêşt, le hendêk şwênî dyarîkrawda pêywabêt, ekterêk zor turreye, ke lem

kateda ew becya letek ew ektere kardekat, bellam provekanî dîke krawen û

seyirdekrên". Brêşt deyuyist ekterekan letek bînerda rabên, bkewne pêkenîn û bepêy

twana le seretay destipêkirdnî provewe letek amadebuwanî nêw holleke

peywendîbgirîn. Ew kat tîpeke şanoyî 'urfawsit Urfaust' yan provedekrid. Em

şanoyîye 'gote' le bîst û pênc sallîda nûsîbûy, wate çendîn dehe pêş ewey dwa vêrjinî

'fawsit' bnûsêt. Brêşt leber çend ho 'urfawsit'î belawe gringibû. Zmanî em nwandne

beşêwey honrawey galltecarrî/ ş'ri hizlî Knittelverse ) nûsrawe, zmanêk ke kîşî nîye

Page 107: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٠٦ -

yan kêşêkî nacêgîrî heye û serwaşî nîye yan be zor serwa werdegrêt. Em zmane le

nwandne komîdîyekanî fars û nwandne mezhebîyekanî kotayî sedekanî nawerrast û

seretay rênîsanis bekarhênrawe û herwek nwande gelîye wêwlleyîyekanî

allmanyaye. Nwandinî 'fawsit', herçende berhemêkî benirxe, şanoyî pîre mîrdêke le

komellgeda xawenî boçûnêkî goşegîraneye û tenyaye, bellam 'orfawsit' karayîyeke le

bzûtnî ' tofan û tûrreyî Sitrum und Drang' be mamellekirdnêkî serçillane û bêbak

letek cîhanda. Çûne serbasî ewîn lem nwandneda, beşêweyekî sernicrrakêş le

şêweyekewe nzîke, ke brêşt le şanoyîyekanî 'b'l- Baal ' û 'awazî teplekan le dllî şewda '

bekarîhênawe.

Min çûme nêw holleke û dyarbû, ke hemuwan katî pşûdanyan beserdebrid. Brêşt

leser kursîyek danîştibû û sîgarî gellayî dekêşa, 'îgon monk Egon Monk' berrêweberî

cêbecêkirdin û dû sê yarmetîder le kin ew danîştibûn, hendêk le ekterekan leser şano

bûn û hendêkî dîke le dewruberî brêşt rawestabûn, nûkteyan degêrayewe û

cullanewey xendeaweryan dekrid û pêdekenîn. Paş ewe ekterêk çuwe serşano û ştêkî

le sê şêwey cyawazî lesermêzkewtnexwarewey encamda. Hemuwan kemêk derbarey

dîmenî 'le awêrbaxe kêler Auerbache Keler'î şanoyyeke dedwan, [dîmenêk ke mfîstu,

'fadsit' dênête mîwanxaneyek ke lewêda xwêndkaranî serxoş be nuktey sêksî û awazî

sade hallyandekrid]). Ekterêkî dîke xerîkî kewtin leser mêzî taqîkirdewe û

encamgîrîyekanî berawirddekrid; bepêkenînêkî zor û serxistneserî frey yekdîyewe,

em bezme drêjeykêşa, kesêk sanduyçî dexward û min awam bîrkirdewe, ke pşûyekî

drêje. Şerimnane danîştim, çawerrê mamewe heta paş ewey ke monk raygeyand

"dey, ewa karman tewawbuwe, ba brroyne mallewe". Înca min têgeyiştim, ke gişt

emane prove bûn û, em proveye nmûney şêweyekî krawe û azad bû, ke brêşt

bekarîdebrid. Em proveye, berxurdî ezmûngerîy ew û gelkarîyekî aweha ke şanoy

ênzêmbil letekî rahatbû, nîşandeda. Brêşt her boçûnêk ke letek xoyda bhênayete nêw

provekewe taqîdekirdewe û deyixiste lawe û ştêkî dîkey taqîydekirdewe. Hêndêk

car dîmenêk be çil şêwey cyawaz taqîdekrayewe, hêndêk carîş be dû şêwe. Tenanet

Page 108: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٠٧ -

paş ewey şanoyîyeke çûbuwe serşano û rexney leser nûsrabû, dûbare destkarî

hendêk le beşekanî dekrid û dûbare proveydekirdewe û (mîzansin)î degorrî.

Ekterekanîş berxurdêkî ezmûngerîyan letek karekeda hebû, ewan rêgey encamdanî

ştêkyan pêşnyardekrid û letek ewey ke destyan berrûnkirdnewe dekrid, brêşt

raydegeyan lekatî proveda gwê le hîç basêk ranagrêt. Debêt taqîbkirêtewe. Aşkraye,

ke tewawî tîrrwanînekanî ew leser em binçîneye westabûn, ke cîhan şyawî gorrane û

mrovîş lem cîhaneda degorrê; her rêgeçareyek tenya xallî destipêkirdin bû bo

rêgeçareyekî nwêtir û baştir.

Hellbete em gişte leber şeydayî ezmûngerî nebû. Mebestî serekî brêşt ewe bû, ke

şanoyî beşêweyekî rûn, cwan û sergerimker, gêrranewey beserhatêk bêt bo bîneran.

Ew eger le derhênanêkda beşêkî narroşn û werriskerî bbînyaye, deyqirtand. Hîç kat

kesêkim nebînîwe wek brêşt awa bêbezeyîyane deqekanî xoy bibrrê û beşekanî

terkibkat. Brêşt lêweşaweyîyekî dîkeşî têdabû; eger hefteyek leser dîmenêk karî

bkirdaye û dwatir bo hefteyek bîxistayetelawe, katêk ke degerrayewe ser ew dîmene,

deytwanî weha seyrîbkat, ke wek bllêy pêştir neydîtuwe. Lêreda nmûneyek webîr

dênmewe, dîmenêk le perdey sêyemî 'bazney geçînî qefqazî ', ew katey ke ' gruşa '

letek mindalle dozrawekey û brakey 'larn tîc' dêne malle cutyarêkî demseremerg, ke

gruşa naçar bûbû hawserîy letekda bkat. Em dîmene sê hefte bû, provey leser

nekrabû. Provey em şanoyîye hewt mang drêjeykêşa. Katêk ke brêşt gerrayewe ser

em dîmene, pêmanwabû ke dîmeneke zorbaş deçête pêşewe, keçî lenakaw brêşt

hawarîkrid "rawestin !". Ew le ekterêk ke lew dîmeneda rollî 'larn tîc'î debînî û em ser

û ew serî jûrekey dekrid, pirsî : bo ew cullaneweye encamdedat. Ême hemûman

wellammandayewe, leberewey bo ewe bellgey heye; ew bo derrbrrînî ristekey dwatrî,

debêt lewserî jûrekeda bêt. Eme ' mîzansin 'î xotane. Brêşt betûrreyîyewe emey

retkirdewe. Wtî "bellgeyek bo cûllanewekey ew le arada nîye". Ême gutman bellam

ristey paştir weha ştêk dexwazêt. Ew hawarîkrid "çi risteyek ? ", Ektereke ristekey

derbrrî. Le wellamda gutî " em risteye nakrêt nûsînî min bêt ! ". Ême naçarbûyn, ke

Page 109: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٠٨ -

deqeke nîşanbdeyn û bîselmênîn, ke risteke hî xoyetî û ew berrastî letaw ême

tûrrebû. Ew dîmenekey dûbare nûsîyewe. Brêşt em dîmeney awa dîtbû, herwek bllêy

kesêkî dîke nûsîbêtî û peywendî be şanonameyekewe hebêt, ke ew ştêkî lebareyewe

nebîstibêt. Ew wek bînerêk hellîdesengand û deybînî ke dîmenêkî serkewtû nîye.

Pêşekîyekanî amadekirdnî şanoyîyek lebarî asayîda nîwesallêkyan dexayand. Lew

maweyeda şanoyîyeke dekewte berbas û lêdudwan û ger wergêrran buwaye,

dekewteber lêkollînewe. Dîkorî dîmeneke sereta leser kaxez û paşan le şêwey

nmûney wêneyî amadedekra. Em babete lebarey poşakîşewe herwa bû. Paş em

qonaxe, katêk ke brêşt provey destipêdekrid, dyarîkirdnî 'mîzansin' layenîkem sê ta

çwar mangî dexayand. 'mîzansin'ekan wirdekarî zoryan dexwast. Brêşt pêywabû, ke

mîzansin birrbrrey piştî derhênanî şanoyye; ew lew bawerredabû, ke mîzansin, lebarî

xwazrawîda, pêwîste betenya twanay gêrranewey beserhatî şanoyîyekey hebêt. Bew

corey ke eger kesêk le pişt dîwarêkî şoşeyîyewe seyrî nwandneke bkat û bebê ewey

gwêy le risteyekîş bêt, bitwanêt tuxme serekîyekanî beserhateke û berxurdekanî

nêwî têbgat. Bedestihênanî weha 'mîzansin'êkî roşn û aşkra, katêkî frey frey gereke.

Ew herşitêk şyawî xistnepêşçaw buwaye, taqîdekirdewe û eger dîmenêk le proveda

letek cluberg û dîkorda neguncaye, yekemîn ştêk mîzansin bû, ke gorranî beserda

dehat.

Paş dyarîkirdnî 'mîzansin'î serekî, ême leser wirdekarî rollbînîn, destbekardebûyn. Ta

em kate ekterekan ristekanî xoyan betewawî derixkirdbû û deyantwanî be asanî

rollyan letekda bgêrrn. Cûllanewe û bare cesteyîye zor cwanekan, zortirîn serincyan

bo xo radekêşa. Hendêk car katjêrêk bo çonyetî hellgirtnî ştêk lelayen ekterêkewe

terxandekra. Sernicî taybet dedraye wirdekarîyekanî cûllanewey cesteyî; xugirtnekan,

rahatnekan, berxurdekan û tenanet bare cesteyîye fre cwanekanî mrov, ke kesayetî

ew pêkdehêênêt û eme rastîyeke, ke bezorî le şanoda piştigwêdexrêt. Brêşt çend

katjêrêkî bewewe debirdeser, ke bbînêt 'galîle' çon têlekiskopêk yan sêwêk

Page 110: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٠٩ -

bedestewe degrêt. ' gruşa 'î qellew, çon butlle aw yan mindallêk berizdekatewe,

serbazî law 'îlîf' çon çonî leser mêzî cenrallkey xoy dexwatewe û ştî dîke. Zorbey kat

nîgar û bellgey wêneyî kat û serdemî beserhatî şanoyîyeke boxwêndnewey cûle û

bare cesteyîyekan dehênraye nêw provekan. Nîgarkêşanî pesendikrawî brêşt 'brogil'

û 'buş' bûn. Nîgarkêşîy ewan 'beserhatekan'yan degêrranewe, kesayetîyekanyan

letek jyan û pîşe û bawerr û tawanekanyan amête bûbûn. Karayî ew wênaney, ke

brêşt dîtbûnî bezorî le karekanî ewda bedîdekran, satî taybet le mîzansin û herwa

kesayetîyekan û dîmenekan, lew nîgar û wênanewe serçaweyangirtbû.

Mercekanî kesayetî, mercekanî beserhateke û ew karaney ke le dewruberî

kesayetîyekanda rûyandeda, her sat debû lêkollînewe û şîkirdnewe lebareyanewe

bikrêt. Katêk ke hemû em wirdekarîyane degeyiştne qonaxêkî dyarîkraw, qonaxêk ke

xallî tewawbûn nîye, bellku qonaxî kembûnewey twanayîye corawcorekan bû, brêşt

yekemîn provey tewawî nwandnekey destipêdekrid. Em qonaxe deytwanî şeş mang

paş destbekarkirdnî ekterekan leser şanoyîyeke bêt. Şeş mang karkirdin leser

'mîzansin'ekan, satî cyacya û beşî çkoley dîmenekan. Yekemîn provey gişt şanoyîyeke

bezorî karesat bû. Bo ekterekan nedelwa ke weha bexêrayî hemû ştêk pêkewe

grêbden. Bellam brêşt xoy leser em babete pêdagrîdekrid. Le provey duwem û sêyem

le gişt şanoyîyekeda, leserxo kêşêk xoy derdexsit û tewawî ew hellaney, ke taweku

ewkat nebînrabûn, berroşnî derdekewtin. Carêkî dîke brêşt tewawî şanoyîyekey be

satî kurt û beşî bçûk bçûk dabeşdekrid û her parçeyek ke serkewtû nebuwaye, karî

leser dekirdewe. Paş karkirdin leser beşe cyakrawekan, dwaqonaxî prove

destîpêdekrid. Em qonaxe provekanî tewawî şanoyîyekey degirtewe, bellam em

provaneş hemîşe dûbare karkirdnewe leser wirdekarî û dîmene cyawazekanî

letekdabû. Yek dû hefte bo provey kare teknîkîyekan terxandekra. Hendêk car

runakîdan be şanoyîyeke pênc roj drêjeydekêşa, ke lem maweda bo derhênanî cûlle

û 'mzansin'ekanî şanoyîyeke, sûd le ektere zyadekan werdegîra, taweku ektere

serekîyekan kat û wzey xoyan befîroneden. Bedrêjayî provekan beclubergewe,

Page 111: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١١٠ -

wirdekarîyekan hemîşe gorranyan beserdadehat û çaktir debûn, em allugorrane

zorbey kat tenanet mîzansin û deqî şanoyîyekeşî degirtewe. Leyadme ke le yekemîn

şewekanî nwandinda, ekterekan kurte têbînî brêşt'yan leser mêzî jûrî xogorrînda

dedozîyewe, lem têbînîyaneda wêrray arezûy serkewtin le nwandnekeda

dawaylêdekirdin, ke bo nmûne le flane dîmenda le cêy ew risteyey ke brêşt birryarî

gorrînî dabû, le ristey taze sûdwerbigrin, leberewey kardanewey bîneran le cenerall

proveda beclubergewe ewî nîşandawe, ke ristey şanoyîyeke ew karayîyey ke brêşt

wîstûyetî, neybuwe.

Paş cenerall prove be clubergewe, brêşt hemîşe proveyekî dehênayekayewe, ke be

provey " hêllkêşî" yan " hêmadanan'' nawîdebrid; debû ekterekan leser şano, bebê

hewll le rollgêranda, bellam be parastinî hawsengî û westanekan û hîdîke û bebê

clubergî nwandin, gişt cullanewey şanonamekeyan bexêrayî le seretawe ta kotayî

encambden û deqeke bexêrayî derbirrin. Eger kesêk lew serî hollekeda buwaye, em

prroveyey wek fîlme bêdengekan debînî; deybînî ke kesekan bexêrayî decûllênewe û

barî corawcorî cesteyî lexoyan nîşandeden, bellam neydetwanî wşekan bbîstê û yan

hîç core hestêk bêcge le heste aşkrakan bbînêt. Em proveye karayîyekî zor besûdî

hebû, debuwe hoy asûdeyî û azadî ekter. Komekî pêdekrid ke her wirdekarîyekî fîzîkî

lebîrbêt û baştir çonyetî hawsengî nwandneke bedestibhnêt.

Serencam şewî yekemî nwandneke [ke lerrastîda pêşinwandinêk bû be amadebûnî

bîneran] katî dehat. Paş ewe provedekra, taweku allugorr leser bnemay kardanewey

bîneran le şanoyîyekeda bikrêt. Paş pênc ta heşt 'pêşinwandin'î şanoyîyeke le şewî

yekemda be amadebûnî nwênerî rojname û bllawkrawe û mîwanekan, nwandinî

fermîy destipêdekrid. Brêşt bepêy ezmûnekanî xoy le emrîka û brîtanya em

pêşinwandney le şanoy allmanyada kirde baw. Sereta rexnegranî allmanî betundî djî

em kare bûn, bellam êstake şanokanî dîkeş şêwey brêşt degirneber. Paş destipêkirdnî

fermî nwandnekanîş karkirdin leser şanoyîyeke nedewesta. Derhêner [ yan yekêk le

Page 112: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١١١ -

yarmetîderanî ew] şewane nwandnekeyan seyirdekrid û her kat ke allugorr yan

dûbare karkirdneweyan leser beşêk bepêwîst bzanraye, destyan be prrovedekrid.

Em hemuwe lewaneye be rojêkî pirr sextî û mandûbûn bêtepêşçaw, ke taku radeyek

her waaş bû. Bellam hemû ştêk le keşêkî aram û asûde û azadda bo ezmûnkirdin

berpadekra. Ekterekan (derhêneranêk) ke tazekî hatbûne bêrlîner ênzêmbil, bezorî

fre tûrre û şllejabûn û hewllyandeda, ke destbecê encamêk bedestibhênin, bew corey

ke eger tenya çend hefteyek helî provekirdin heye, debêt awabêt. Bellam brêşt

pêydegutin "hemîşe debêt begumanewe temaşay encamî pele bikrêt. Yekemîn

rêgeçare bezorî rêgeçareyekî başnîye. Leberewey bîrkirdnewey pêwîst lebareyanewe

bekarnebrawe. Wek sruştî rênwênîgerêkî gumanawîye, betaybet bo derhêner".

beboçûnî brêşt nîgarkêşî gringîyekî zorî hebû. Ew şêwekanî bekarhênanî nîgarkêşî

letek hawellekey ' kaspêr nêher Kasper Neher ' baskirdbû û letek ewda deskewtêkî

nwêyan bedestihênabû. Katêk ke 'nêher' lêprisrawetî nîgarkêşî şanoyî brêşt'î

leestodegrit, sereta behêlkarîye çkolekan destîpêdekrid, ke şwêne gringekanî

beserhatekeyan nîşandeda. Hendêk car ew tewawî beserhatekey le şêwey karîkatorî

rûnikrawe dekêşa. Ew le kesayetîyekanewe destîpêdekrid û wênekanî bepêy şwênî

taybetyan dekêşa, bem şêweye 'mîzansin'î wênekêşî dekrid, katêk ke ew û brêşt,

nîgarkêşîyekanyan pesendibkirdaye, destbekarî kêşanî dîmenekan debûn. Bo brêşt û

bo 'nêher'îş katî karkirdnî letek brêşt'da, herweha bo 'oto Otto' û 'fon apên von

Appen' ke le dehey pencada letek brêşt'da karyandekrid, dîkor keşêk bû, ke lewêda

ekter beserhatêkî taybetyan bo bîneran degêrrayewe. Yekemîn hengaw ewe bû, ke

keş û kereste ronere pêwîstekanî ekter bixrêneberdestî; hengawî dwatir ewebû, ke

dîkore dahênraweke xoy berradey pêwîst beserhatî şanoyîyeke û nakokîyekanî naxî,

serdemî mêjûîy, peywendîye komellayetîyekan û hîdîke bgeyênête bîner.

Dwahengaw ewe bû, ke becwanî bîhênnedî.

Page 113: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١١٢ -

Ewey ke be derhênanî brêştî nawdebrêt, ştêk bû ke hemîşe ledwa qonaxî

amadekirdnî şanoyîyekeda bedestdehat. Brêşt hîç kat bebîrokeyekî

pêştirdarrêjrawewe lebarey şêwey derhênan destîpênedekrid, tenanet ştêkî serekî

wek ewey ke debêt derhênaneke 'naturalîstî' bêt yan 'serdemêkî mêjûîy taybet'

nîşanbidrêt yan her şêweyekî gewcaney ke rêsa û rêkewtne şanoyîyekan bezorî leser

şanonamekan deysepênin. Ew be wirdbûneweyekî qullî peywendî allozkawî

komellayetîy kesekan û ew hellsukewtaney ke lewewe serçawe degrin, dest bekar

debû. Ew derûnnasînî kesayetîyekanî piştigwê nedexsit, bellku leser bnemay

peywendîye komellayetîyekan geşeypêdeda. Katêk brêşt provekanî destipêdekrid,

hêllkarîyekanyanî seyirdekrid û leser boçûnekanî karîdekrid. Dû car min bexom

ewem dîtuwe, ke leseda heftawpêncî dîkorêk betewawî drustikrawe û [ poşakî duraw

û guncaw letek ew dîkore ] paş dwa prove letek poşakekanda welanrawn. Letek

ewey ke herçende cwanîş bûn, bellam ewey ke brêşt û 'fon apên' deyanuyist

neyandegeyand. Pareyekî zebend xercî em ezmûnane dekra, bellam bebêguman

befîro nedeçû. Yekêk le pende cêpesendekanî brêşt ewebû " tam wçêjî xwardin

beçêjtinî xwarneke dyarîdekrêt", hemîşe eme lebarey karî şanoyî ewewe rastibû.

Le dehey bîstî sedey raburduwewe, ke brêşt le şarî 'munîx' kewte derhênanî şanoyî, ta

kotay, pêyxoşbû lekatî derhênanda dewruberî qereballx bêt. Her kesêk ke

cêmtmaney buwaye, bangihêştey provekanî dekrid û berdewam le serincekanî

dekollîyewe. Ew be leberçawgirtnî kardanewey ew kesane, serperşitî karekey xoy

dekrid. Le dehey pencada derhênanekanî brêşt wek hemîşe berhemî gelkarî bûn û ew

berdewam sûdî le tewawî kesanêk ke letek derhênanda serukaryan hebû, harîkaran,

hîllkaran û amadekeran û awazdaneran, werdegrit.

Brêşt le lêprisrawe hunerîyekanî ênzêmbil xwazyarbû, ke provekan be poşakewe

bbînin, taweku bitwanêt le sernicî ewanîş agadarbêt. Le yadme ke dwaprovey

'katisgrabin Katizgraben' [şanoyîyekî çîroknûs û şanonûsî hawçerxî allmanî

xorhellatî' êrvîn şitrîtmater Erwin Sitritmatter ' ke brêşt le sallî1953da hênaye

Page 114: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١١٣ -

serşano] brêşt komellêkî le tazelawanî de ta çwarde (10- 14) salley bo seyirkirdin

bangeêştekirdbû. Paş tewawbûnî proveke, ew, dû katjêrî tewaw katî letek ewan

beserbird, ta bzanêt ke ewan çî le şanoyîyeke têgeyiştûn û çî tênegeyiştûn û boçî. Em

dîmaneye kêşaye ewey ke hêşta leser hendêk le dîmenekan karbikrêt û taweku

zêdetir roşinbibnewe û 'gêrranewey beserhateke' çonyetîyekî baştirî hebêt. Brêşt

birrway tewawî be dîtnî bêlayenane û bêdemargîrîy mindallan hebû. Wate le

bîrkirdnewey sakar û honerane behremendibûn, bîrkirdneweyek ke brêşt pêywabû

bo şano zor gringe.

Brêşt birryarîda, ke derhêneranî law le ênzêmbil pêkewe karî derhênan bken. Dû yan

heta sê kes le ewan beşêweyekî yeksan û hawbeş rollî derhêner leestobgrin. Em kare

encamêkî xwazrawî hebû. Derhêneran çemkêkî bnerretî ke hemuwan pêyrrazîbûn,

bedestyandehêna û dwatir destyan beprovekirdinyandekrid, bellam le drêjey

provekanda şitgelêkî cwan le berxurd û cûdayî endêşe cyawazekanda, ke leser

babetêkî hawbeş karyandekrid, dehatnegorrê. Rêgeçarey baştir lewey ke heryeke lem

derhênerane betenyakarîy bitwanêt bedestîbhênêt, destkewt debû. Le rastîda zorêk

le derhênanekanî pêş û zorbey derhênanekanî paş mergî brêşt, bem core derhênran.

Bo brêşt hergîz şêwekarî ekter gring nebû, ew pêynedegutin brrone mallewe em kare

yan ew kare bken, yan brrone piştî şanowe û xo cemucor bken. Ew karî beser

mîkanîzmî sûdlêwergîrawî ekterewe nebû, bellku tenya bîrî le encamî kareke

dekirdewe, brêşt rêzî le ekterekan degrit, be asûdeyyekî zor zyadewe letek ewan

decûllayewe û zorbey pêşnyarekanî ewanî bekardehêna. Le katî pşûdanda, ew

tenanet gwêy le qsewbasekanî dîkey ekterekan radegrit û neydewîst ewan letekîda

naasûdebin. Ew deyuyist ke herçon buwe, ewan bawerrbexobûn lelayan drustibêt.

Ew deytwanî bbêt be şoxîgerêkî lêhatû; hêndêk car ekterekan bes bo seyr û sergermî,

ewyan naçardekrid, ke bekarêk hestêt. Ew ekterî naçar be lasayîkirdnewey xoy

nedekrid, bellku bemebestewe lekarî xoyda zyaderrewîydekrid, taweku ewey ew

Page 115: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١١٤ -

deyuyist ekterekan seyrîbken, bellam hergîz duçarî dllerrawkêy lasayîkirdnewey û

kupîkirdnî, nebin.

Bêguman serincrakêş debêt, ewey min le şêwederhênanî rollbînînêk, ke lelayen

brêşt'ewe dîtûme û ewey lelayen hawserî ' lîon foyiştvanger Lion Feuchitwanger

'ewe, ke be yekemîn ezmûnî derhênanî em derhênere rageyêndrawe, letek yekda

berawirdibkeyn. Katêk ke brêşt bîst û çwar salle bû, şanoyî ew 'dengî tepllekan le dllî

şewda ' le mîwnîx provedekra, derhênerî şanoyîyeke besersurrmanêkî tewawewe

debînêt, ke nûserî law le katî provekeda dêt û karekey pêradegrêt û beser

ekterekanda hawardekat û çonyetî encamdanî herşitêkyan nîşandedat. Le maweyekî

kurtda, brêşt tewawî şanoyîyeke degrête esto û derhêner [ ke pyawêkî betemen bû]

bekirdewe debête harîkarî brêşt. Bew corey ke le şanoy ew katî allmanyada baw bû,

mawey provekan kurtibû, nzîkey sê hefte bû, le dwa hefteda, ekterekan [ ke hendêk

le ewan ekterî zor betwanaşbûn ] zor hewllyandeda, heta ewey brêşt

lêyanixwazyarbû, encamîbden. Le bnerretda brêşt hewllîdeda, ke ew core zyaderrewî

û plexwazîye bawey allmanyay ewkatyan lê datekênêt û naçaryanbkat, ke berxudêkî

ketwarîyan letek ristekanî xoyanda hebêt. Raportî xanmî 'foyişt vanger' serincrakêşe

"ew pyawe tazelawey ke le provekanî yekemîn şanoyîyekeyda amadedebû,

berdewam hawarîdekrid, ewey ew ekterane deygeyênin bogene. Katêk min brêşt'mi

le temenî penca sallîda beserkirdewe, lewaneye aramtirbûbêt, ew hêştake begermî

serqallî xawênkirdnewey textî şano û 'gişt hunerekan' le " droye şîrînekan" bû, ke

debûne hoy ewey ke mrov twanay nasînî cîhanî bew corey ke heye, nebêt".

Brêşt hewllîdeda, ke le şanoy xoyda ruxsarî ketwarîy cîhan bxaterrû, nek wêney

lealltunawhellkêşrawî pallewanî droyne û wêney bêperdey kerwêşkgel, ke sergermî

xwardinî gêzer û xerîkî cûtbûnin. Leser şanoy brêşt, guman le xwadestkirdekanî

mrov, guman le yasa dahênrawekanî mrov û le her ştêk ke bezoremlê beser mrovda

sepênrawe, radegeyêndra.

Page 116: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١١٥ -

Brêşt wek taqîgeyek sûdî le şanokey xoy werdegrit û hellsukewtî mrovekan, rwangey

mrovekan û lawazî mrovekanî le rêgey şanoyî û ekterekanewe denwand. Lem

ezmûngeyeda le hemû ştêk dekollrrayewe û hemû ştêk detwêjrayewe ta serencam

bekomell nîşandedra, komellêk ke zorbey kat bo xonasîn lem awêne zor rûn û

lerradebeder rûneda, amadenedebûn. Mamelle û derbrrînî ketwarîyaney ristekan, ke

brêşt le seretay derkewtinî le bwarî şanoda taweku kotayî, pêdagrîy leser dekirdin,

ştêkî wawetir le narrezayetî pyawêkî şanoyî be rêsa rzîwekanî şano bû. Bo ew, şano

hêllkarî û qallbêk le cîhan bû. Cîhanêk ke ême hemûman debêt têyda bjîn.

**************************************************************************** * em wtare deqî qsekirdnekey ' karl vêber'e le zankoy tulîn sallî 1967. Herweha le jmarey taybet

be brêşt'î bllawkrawey TDiR bllawkrawetewe.

** le ( micle wîje hnir tatir'fêl tatir' şmare 6, 7 sal dum 1998,1999 wergîrawe

Page 117: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١١٦ -

�{��Qوt}�Uhن

%W�LMN1,�O:�P7Q, %9��"ا،��*ار�-��1اوه دوا�O6��rژ�h�� وه�"��P�%&�،8ن��*و(8نW�g)ی�دژی� %t �h

دا�&%�"��LMN1,�h وه 1ú�* %"*Å� *v��h� %� %Pاa��¿À%",*وە،�W%� س�W!,�رە��X!وە��j�aدار�% �&% زۆر

�µ¶�))١٩٧٩ (%W %a� %,��­r1" 7Ë)���Mا،�,78وڕای�� %W�â¿Àداری��j�a و�-��1اوا�%�,*و.

%t� ���ر &% ,� �-��1اوه واو �P% "8ن �&% ی h�� %W� � �و �ژO6��rا h"1د��.��3ش�(!ردە"�

.وه و&1ا�%�a�%W� ò:>����6, �-��1اوه :% دوو���"% ,%�) ١٩٨٢(وه،�(�¶�µ &1ا,*و�% ,�و�%

� µ¶�))١٩٨٣ (%W� �vW*ن µÇy<v� %W� � �1ژr �و�PرO`Tا �وP%"��وی (tدوا� �و�(8W�gن، LMN1, %��-� ،�"ر ی

�,��*و�% hڕا��j %W� LMN1,� h�� 8ن ,�رهW�g)� �داt%'ی � ,% وه �&% ر�,�س ��*ار� وه �OÁ�Wا�% وP% و ی

.ی� &% -��1اوه

%a وه %Wده وه �*اره ی�� %+�+T*�t وه�وه %Pر* �h7ا��­Qره ر��Pی�و %& %t ) .و .�¿Àر�£(

رده� دا�و�%3)١٩٥٦(�(�¶�µ ت��3�h" %6��)����m %WرX���l/�*"���hZ% ی�,�gl% ه(19�����ªg �3ش�,%%- %+6:�<: %W� ��1ۆ�*ڤ h�� 8ن ,�رهW�g)� �W%'ی LMN1,� ��h��6 ەوە، �O�*Pی hا��­O�W� � ژ�M£�1Tری

%W %3� �-% م �&% :>�:6+% رده �-% وه، �دوو®�ره %Pو %l: %a� h�O��»� %M"O� %W� ���ی h�� ی� ,�ره

�&% �,%وه، ە'(8W�gن ¦Tر�� %W� %,� �W% وە � ��*���"% دواوه، �دۆ(O6��gا، µ¶'8نW�g)' � %,� zدی� �%"ی

%glÌ�� %1د ��*ده" ل ی��, .

%W� LMN1, %:�)� � h�� ١٩٥٥و� ١٩٣٢،�١٩٣٥،١٩٤١%)� �X% دا h1د ردا�&� hZ!6��)� ���m .%a و�

%) %W�%��v/�3زه ردا��h�(��ªg ت�8W� %��� %,�.�3ن،�P%ی��*دی�(g ,�ره ³م��v²vP .%, %Wن�دا�� ودا� �را

��>��h��t ی�,%'ی�(8W�gن وه �و�P!W!ك�a% ,�ون 3��v� %��ÉvP*زه ��P�h% م،�,��*و�% ی�,�gl% ���19ه

ر� �,% داt% زa��ªP19W!وی�ده 8W�g)�hZن�و���®% (�Ó�&� %t¿��&% ³م زا�h،�,% �ن�ده و(�وه -v*ای��%

. �+% ڕه

Page 118: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١١٧ -

,��. دLT1`�X �دەP*ا��LT1,% دا ' ���LMN1,�h "% ر-% ,% W�%��+�� %- �¦�O� �%W% م�ڕه ی�a% وه �O9ا�% ڕه

%W�%و�*<� %{�* �%Pی� *ر"�%W�(P1�yrر'ne.en '8ن�W�g)"%3�%W�، %��g)دا�h و*P���6 ر"�h�� )me-ti

��hـ�8aن��' رەدان،�&%� �W�¦�O!و�,�وه -%"و8W�g)��¿Ó� :'hZ�h" '�hZن���LMN1,��,�، �%9�1(*ود,%)

��h=�OدX`!� �زۆر��9�1%،�-% وا�% a��,�%P% م�,�,% (*وده،�O� %aێ� �ردا�"1و�8W�g) '%-�%W %,�µن�

%a�%&�،%tا*��v�3 %+r*�,�hو�"1ۆ��­ %t %�� 1ۆ�%،�وه وره"�(r1P %tا*��* ".

�م�,� &% m�،L�,� %,�,� %t�hZ% و��v69�1% ك�a% م،�وه ی�دووه (P %g%�,��ده م�,�,% a�%t% وا�% �W% _!روە_�

�g) %t% ده �-% &% ی �t hZ .%a %3% م �-��1اوا�% ��% �t %tO*ه م h %`�3� �t .%W% �-% وه �løوە�tن LMN1, م�

�دڕ�Oه -��1اوا�% � دا h� %&� �¿Ó�&و� %t�) %,و�� hZ %3}% وه رز&1د�� �P� �(8W�gن �وه ی ��*اوە�Oی ر� ,% ی

��¿Õ7Q- ی�ده �+% ڕه���h�� دات.

%a %tz� � و �P� �(8W�gن h19ا�� �)�a� � ��*اره -�+�g% ده" ر(¡�vران %3"� �W% وه �ڕۆ:�vن �,�اره و دا� م

%9v� ده��vP L�¹v,.

: و�rن�دا,*ون� ,%" را�O: hه �W"%-�v3¦،�&%� ��ز��و�و���و��9��M% و� �ت� راووردده (8W�gن�,%�yPار�,%

��Û���hن وره ری��% £z"�،"%�7Qن ��ری��%""�،"%<��- O� "8ن"و�+vW1دی���� "�!Pو�دەدا�!��Pر�!,

ºا�*P .

�-��1اوه %W دووه� � ی ���O��Mه" �ن �a"78ه""Oا %&� ، %M�3� �(��6!ت وه (�ز|/�*و�% ری hZ³و� �و� ە'ی

%" %, �%W�L)" %) %&دره ر��ªPر&% (%" و��وه و %,�%+Pم (% وk8��£دا' ر�.

� روه -% �- %a وه %&� �ده �-% ی %,� � (`% ردوو&�vن �زا�1 وت �(8W�gن �,%�. اوونو��P!"y«*زاری LMN1,

%�¡Mø %3� %,� ����19ه :>�:6+% ردە-% (Ëن h�� %gl�,� �a% ی �,% م، ��y"% م �ژ�1T �ده ��P% ��و %P��

ك� �% ی� ��hو�O�*Pو8P· �و�دڕ�Oه O��3ن (% دا،��1ۆ��ڤ،�(8W�gن�,% م����19ه �*�`%�W%. وه �v)13ره

%P %19ی��Tڕ��v� ڕا,% وره�hNر�ڕ!)!W� %ا���kQWی��% ری� X�h»�% 6!ت��)����m' %,�،19ی� دا�,*وTڕ�*­:

�M�3`% وره �% ���"% ی �ªPو %t³ � hZ %M�3و� � � (�زی �,*و .�P³و� hiور*,�aو� .%W %,� %t� �¿Õ %& �h"

����P��,�– Lyssnkoری�زا��ی��O" %Å� ��­+l�W�hZ!6��)�h­v¡+6ا،�,3�LMN1% ی��*اره -��1اوه

Page 119: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١١٨ -

�,% ڕاده !&� ،L�M�& %a� �ªvوا�°QP� �ä3 %-� � ده و:Oه و ���و %W� � ن ��% (�رده ��و�% ،�t78��)� h�� ���

. "���Úن ر-% ,%

���ر7QW h­Tه �,�,% دا !`Xد� %W� %&� �دÛàt«�ڕێ، �دوو®�ره h­�P %t 1اوه��-� %W� �M�3*وO|1Pا� &�¦ h��

%, � �-% رده روه 3%"��وی hر"ن رز &1د��v¹M�3�7ËM�3� ، %Wو�� �ڕW�yT% &1ا,*و LMN1,� ���h و:% �-% وOTا

. �l�W LT1+­��ده

%-� �­+l�W هO6:و %P� �vW�­�W+% دا، � وه واوی %W� ���ی h�� ¦v¡+6�� �W%',*اری �,��*و�%� دا P!ك

%P %66¹v�9� 8نW�g)� h�� ‘%W� �زا�gl% ,�ره دا �&% ی ،L�+�Å�*»,� �ڕووه �W% وه �vW�­�W+% م ���h وه وه

� %W� ��v¡+6¦ (��6!ت �ده',*اری �دوا&% دا �(�ڵ �-��. و�t (Pن ¦�P� � LMN1,� �t�aاره 1اوه*�� م� ی

%W �µ¶�))١٩٥٦(دا�ده %g���- �%Wوه� %P واو %aدار®*و؟�,% ی��j�a�!��)13ا� -% م�OTو!W��­+l�Wر���ڵ�

%+T*� %t� µÇ*�<6)ر�و� %W� ¦�& %&� � %) %`{" %� %�� .%W� LMN1, 1اوه��-� �(% م �,��a% دا، م� ر�Å>�ن

زا�h��t ر�و���ره :­*�W�=�W% ،�,% وه ره =�W%ك�P %t��v� �W% ک� &�L�M،�&%�,� �ر�a�h­Tوا،��% ��:%�ڕاده

و� ��3*��Ll,%�-�ر|­�ری� �h %9: %t ��l�W�v��)�hد���h��+P�v¹,��,�،!`X"% واt�P% ,%. زۆر��3*�Ëlن

%�� h !"� ه "�وه�r*Pو�� ��8ن hiر %�� h�� %-ل� %t .روه!_ %,� %W� �دووه _� �¿Õ %a� h" 1اوه��-� دا،� م

%" %, %,� %W� LMN1,� �واژه �ر-� (�� h��+ � �,% �a "%�¡Mø"�ر"ی %+¡) %Pو� �&%� t% و ��1و.�*ف ی

�ده � (8W�gن �ده ,!t "%P«*ت h��v� %-� Lا��*P ره�r1,� � "*و �,Oات h�� %Pو� %,� ��l�*�3� �v� ر�78ان��"�a

%- %t."

%a�LMN1, %Pم�و %t %,8ن�W�g)م���ره�ده ی� �%Pدا%, �%&�،ºا�*Pر� %aه و�,% ,%�دژی��*دی�O|ت�و� �ر�,

� �% ڕاOXه %&� ،L�¹�t "%& %) %t�)� 1Tژ� h�� %,ڕا� �6�z`% ی �,% ری، �,*و��vن ��a"�ره م وه� -�ی

". ,�+OرT) و�ده &O�óg) �LT1ه -%

�µå�L�, T1`,�%,�،L وه،�&%�ده �,�رەی�a!وە :`!،�&%�W% ری��% "�وه ��% وه W%�ڕا(¡O6ا�a% _!روە_��

�rر�,Oات��% �«�و�% �«�و��ن��tن�-% -% ,�،E��� %tس�,% ك�&% ك� %P �v� .

Page 120: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١١٩ -

Brêşt û Stalîn

Bêrtolld brêşt ledwa mangekanî jyanîda, çwar honrawey djî stalîn nûsîn, ke ta

maweyekî zor kes lebareyanewe agadarnebuwe, le "kunifrasî encumenî nîwneteweyî

brêşt "da ke sallî (1979) le emrîka bestra, bîrurray giştî agadarî sê lew honrawane bû.

Bo yekemîn car tewawî honrawekanî ke le serdemî jyanîda û dway mirdnîş

blawnekrabûnewe, sallî (1982) be dû komelle honrawe le allmanya bllawkranewe.

Sallî (1983) cîmzilî lîwn le wtarêkda lejîr nawî "brêşt û stalîn, dwayn wtey honer",

gorranî boçûnekanî brêşt lebarey stalîn'we dayeber bas û kewte lêkdanewey çwar

honrawekey.

Ewey lexwarewe deyixwênînewe wergêranêkî kurtey wtarekeye. ( Û. Farsî)

Paş bestinî kongrey bîstemî partî komunîstî yekêtî sovyet le sallî (1956)da û perde

hellmallînekanî xroşuv lebarey stalîn'ewe, brêşt lejêr fşarî lêdanêkî tundî gyanî lem

perde hellmallînewe, kewte dûbare hellsengandinî endîşekanî xoy lebarey stalîn'ewe,

becorêk ke lewe bedwawe, lenêw komellî dostanîda 'stalîn'î be "celadî şayistey gel"

nêwdebrid .

Brêşt le sallekanî 1932 ,1935,1941û 1955da serdanî yekêtî sovyetî kird. Ew

serdanîyane lewda karayî pozetîvyan dana. Bellam lebarey xudî stalîn, tenanet pêş

bestinî kongrey bîstem, boçûnekanî tenya puzetîq nebown û letek ewey stalîn'î be

nmayanî hîway çewsawekan dezanî, bellam kêşî kesayetî stalîn û xobezilgirtnî ewî

dedaye ber rexne.

Rengdanewey em rexnane le hendêk le berhemekanî brêşt 'da detwanrêt bedîbkirêt.

Bo nmûne lekurte kupley "rîzgirtin le 'ne.en' stalîn ", le pertûkî dastanekanî mîtî (me-ti

), bo brêşt sûdbexşî stalîn gringe : 'mî tî' wtî "hendêk lew baweredan, ke ' nî în stalîn '

Page 121: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٢٠ -

le hendê karda mruvî besûde, em babete bo ewane zor gringe, hendêkî dîke

pêyanwaye, ke ew mrovêkî bêwîneye gewretrîn mrove, weku xwaye".

Herweha lewaneye em babete bo destey duwem, wek ew gringîye bêt, ke babetî

yekem bo destey yekem heyetî. Em honrawane peywendyekî nepsaweyan pêkewe

heye. Brêşt lem honrawaneda drrindeyî û kêşî kesayetî û berizkirdnewey stalîn ta

pley xwawendî weber hêrşî rexnekanî xoy dedat.

Ew layengranî stalîn ta astî "peristyaran" dehênîte xwarewe û rollyan lem boareda

nîgetîv debînêt.

Stalîn be tzar berawurddekat û naznaw û nawnîşangelêk, ke "pyahellderanî" bewyan

dabûn : "xorî gelan", "fêrgerî gewreyî cîhan", "hoşmend" û "şagridî lînîn" dedate ber

tane û twanc .

Le honrawey duwemda "amîrekan", ke nîşanderî pîşesazîybûnewey wllatî sovyet'e û

mebest le "serkewtinî drewşawe" serkewtne beser faşîzm'da.

Herweha ewey ke herdûkyan be deskewt û xizmetguzarî stalîn zanrawun. Brêşt be

piştbestin be perdehellmallînekanî kongrey bîstem, em benaw xizmetane dexate jêr

pirsyarewe. Çunke lem kongreda, xroşov, stalîn besepandin û drrindeyî û tundutîjî

nek tenya rêgrî gewre leser rêy raberî lêzananey cengî yekêtî sovyet'da bû, bellku

rêgrî gewrey pêşkewtinî komellayetî û pîşesazî û abûrîy wllatîş bû . Le beşî yekemî

honrawey çwaremda, brêşt pence bo tîorî zanay cîntîkî sovyetî lîsinko – Lyisisnko

radekêşêt, ke bepêy têrrwanînî ew hewilldeden le naw nawçe sardekanî sîbîrya,

genim berhembihênin .

Page 122: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٢١ -

Lêreda carêkî dîke babetêkî dûbare dîthgorrê, ke leyekêk le honrawekanî pêşûtrîda

benawî "perwerdekirdnî herzin", pêştir pêşnyarkrabû û lewêda brêşt rêz le

hewllekanî lîsinko degrêt .

Lîsinko hewllîdeda, tewawî lêkolînewekanî xoy le bwarî cîntîk'da letek boçûne

tengibînîyekanî stalîn’da lebarey zanistewe bguncênêt, ke lem ruwewe

lêkolînewekanî sovyet le bwarî cîntîk'da deyan sall dwakewtin. Aya brêşt katêk

honrawey çwarem lesallî (1956)da dehonêtewe le tewawî em pirsane agadarbû?

Beher hall lîsinko lewêda nwêner û sîmbulî yekêk le kese milkeçekane. Brêşt lem

honraweda, serincman bo em xalle radekêşêt, ke bokarêkî awa, nek tenya yek

lêkolerewe, bellku lêkoler û şarezayanî zor pêwîstin. Bewatayekî dîke, bo binyatnanî

komellgeyekî soşyalîstî pêwîst be harîkarî û komekî cemawerîy çîn û tuyjekanî gel

heye. Herweha le beşî duwemî em honraweda, mebestî brêşt le bekarhênanî wajey

"amar" piştbestne bew wteyey xruşçuf ke stalîn deygut " betenyayî detwanêt hemû

biryarekanî bdat û tenya pêwîstî beamargîran heye."

Brêşt em wteyey stalîn bem core dedate ber twanc, ke be djî xudî ew bekarîdebat û

raydegeyênêt, ke " kesekanî jêr sayey raberî, lanîkem bûnyan behoy amarewe

hestipêdekrêt û debîndirên."

Herweha le rastîda ewe cemawerî xellke, ke le barey ewewe, ke debêt çî bikrêt, be

hengawnan yan hengawnenanî, birryar bdat nek yek kes betenya .

**************************************************************************** Lêreda mebest le hellsengandinî mîjûîy stalîn nîye û behoy winbûnî faktekanewe, natwanrêt

bem kare hestîn. Bellam debêt oturîtey ew bexatrî qerebûkirdnî zyanekanî olgubûnî ew,

lenêwbibrêt. (w. Farsî : k. Ruzdar)

Page 123: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٢٢ -

�� داوەر

��وت�؟: داد�!ر�

�LMN1, :(ن�دەزا��P��!,��»�!a

.دەزا��،�,!³م�دە��È,!��ت�,L/�Ð6: داد�!ر�

�LMN1, :ر�!,!W�("�!��,"LMN ,�O:�P7Q,"ە&!نO6X!ون�داد�*, .���Ð,وم����L�,دە�µå�,ی�O6a

؟

ای�a!وەش،�_!ر�دە,����Lوت�,L��Ð: داد�!ر� Tوت�؟. و��

�LMN1, :�!&�،�P*j�(""LMN1,"م.

_�و(!ر|/g`1دووە�؟: داد�!ر�

�LMN1, : رێ!a

P!W!ك� ��؟: داد�!ر�

�LMN1, :¦ك�ژ��!P!W

�a��ª6�!`�3"�دە,*وان

�j��»�!aرP!�,!�داد�!ی�دە&!ن�؟: داد�!ر�

�LMN1, :!6/وا���a�،!�.

a!ی�,��µåدە:�/P!W�L!ك�ژ��¦�_�و(!ر|g`1دووە�؟: داد�!ر�

�LMN1, :!Wك�ژ��¦�_�و(!ر|6`>1دووە�!P!W���)وەی�&!�,!ڕا!aر!,!

&!(�LدgX*وە�P!W!ك��63وT¦�_�و(!ر|/�­�ت�؟: داد�!ر�

�LMN1, :رێ�!a!

��؟: داد�!ر�

�LMN1, :("رە&!ی�!)و(!ر|6`1دووە. _�و�_�¦Tك��63و!P!Wو�!a.

�a��ª6�!`�3"�دە,*وان

,QP7 �WO 1,�NLM

Page 124: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٢٣ -

Dawerîy

Dadger : Nawt ?

Brêşt : engo bexotan dezanin

Dadger : dezanim, bellam debê bexot bîllêyt .

Brêşt : başe min leber "Bêrtolld Brrêşt"bûn dadgeyîdeken. Îdî boçî debêt Nawm bllêm

?

Dadger : wêrray eweş, her debêt Nawt bllêêt. Nawt ?

Brêşt : min gutim, ke "Brêşt"m .

Dadger : hawserîytkirduwe ?

Brêşt : erê

Dadger : letek kê?

Brêşt : letek Jnêk

Pêkenînî Amadebuwan

Dadger : engo garte be Dadgey deken ?

Brêşt : ne, awa nîye.

Dadger : ey boçî dellêyt letek Jnêk hawserîtkirduwe?

Brêşt : leberewey ke her berrastî letek Jnêk hawserîykmirduwe!

Dadger : Kest dîtuwe letek Pyawêk hawserîybkat?

Brêşt : erê!

Dadger : kê?

Brêşt : Hawserekey min. Ew letek Pyawêk hawserîykirduwe.

Pêkenînî Amadebuwan

Bêrtold brêşt

Page 125: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٢٤ -

Page 126: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٢٥ -

Page 127: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٢٦ -

"ÊÎو��وازە*�é'h�!�W�tر��، @�t� ��o%�mqوو��روەردەیز�rWان،

V{ڕ�ت����"z��xدەر��� {د?�ڕۆژا�­á�?��� وان�tو�-m� د}xر�ê

Q&Ken Loachن��Wچ�

� ى���rـــOا�Wـــ% &ـــ% �"�:ـــ% ن�Wــ% ـــ��درt���Tـــ% ���ـــ/v% 3ــ�ش��ـــ%ر�و��(���W�6ـــLl،� *و(ـــ%��W)،��aـــ�ــ��

' 6P - Perditionـ��*ون' �ـ�وى� و�,ـ% ـ��aـ% �ـ���v/r%. �(ـ�:O6ا�"ـ1د�٧٢ـ�� "ـ% �W�، %P%ر gl%»"����رى�

Royal Court ' ��ــــ���ی �,ــــ� وه ��ــــ% ��ز6rــــ%X!_*ود6X! ــــ�ن�Xz!W!ن�i�h ــــ*ژ �ــــ% ى�ڕه �,ــــ�ره �Wــــ% &ـــ%

Theatre 'ــــ%�و�ڕا� �*و(ــــ1اوهWــــ��ªP1 ���ڕا�ــــZ �(P1ــــ��و��دوا�ــــ�ر�Wــــ% زاtــــ% �-ــــ�ى��ــــ�ڕه دا�,ــــ*وه�١٩٩٧(ــــ�¶

�%Wر�درا��r &�ـ¦� �tـ% وP+% ر&% م�(% a%. ر����� �(% ن�,�O� %gه �Gate Theatre' %W %W 'ڕز�jرى�,*و��و��,

%W %v/��ÑÒد� %P�)و�,*و ����دوا!a����rژ���� .

³م� ,ــ%. ى��*وÀــ¿�)ry£) Corronation Streetــ���� �P}ــ%ى� ز�8Åــ7ە(ــOgا� ى��ــ% -ــ% �ده و�Wــ% Pــ��aــ% ره (ــ%

�Lر��ـــ�jـــ����P��3ـــ�ن�Tony Garnet%ـــ1د�,ـــ���ـــ���ى�ڕۆژى��*ار�ـــ`�Wـــ% �داواى�<" Wednesday�

Lـ% �&ــ%،,+*و(ـ�{�P�h !6G8ــ7ە��ــ���Åــ���� �ز�ry£BBC ـ%. �,ــ*و{vP���� &ــ% ' Ð - Lumpــ�" £ryــ���� �ــ���

��Wــ% �وهJack Goldن���ــ¦��j:ـtz �Oـ% �,�+�(ــ�زى�,ـ*و��و��Wـ%را�ـ� �ر�ـ%) ى وه و(ــ���O% �ـ%( ى� �,ـ�ره Wـ%

�µ¶ـــ7ا دا�ده١٩٦٧ (ــ�Ú�-ــ%�و رt� %و� ر&ــ% "ــ8ن�(ـــ% &ـــ!aـــ��,ـــ��ªPــ� ,!و+��Gد . '%lـــ�Ð, %وره ى��ــ -The Big

Flame "%& %,� %aر�% (% �,%،ودا�-�ت �دواى�� ��Z�-را��¦�,*و ر،%&� %W� %9� %²ـ%' ���� ر�vW ـ�ن�'ر�ـ*لt

.١٩٦٨ ���� ,��ڕووداوه�!�>��!X!ك� ,*وهa!و����X!66&zن�و�� *و ,&1ددا�78

ر-ـــ�À��Zـــ¿�â (ـــ% �,ـــ% �&ـــ%،م�£ـــv}� �ـــ*اره: ى�,ـــ*و و�ڕۆژا�ـــ% "ـــ��aـــ% ر-ـــ% ��Ë9�1ـــt7)�,ـــ%'ڕۆژا�ـــ��-vـــ*ادارى ' %& %Wوه وه وره �«���% ��% س�,*و��P� ���M���ªP19��"�* ١٩٢٦ .%a %,�,و� %��P %&ى� %W�� %دا� "ـ% ر-ـ% م�,ـ

ر،� روه وا"ـ���ªvـ��(ــ% رده r1£* ـ�رى�,ـ%: ,ــ*ون�a!و�را3ـ�ى�ژrـ���� ى�(ـ% :ـ% .ــÑ% �"ـ%،ر�,ـ�س �,ـ% وP+ـ% &ـ%

,ــــ���Z ��ــــ% رى�و��واز-�+��vــــ�ن�Wــــ% راZــــ�� �ر�ــــ% ت�tــــ�رr`1د���ڕا,ــــ% ر�دوو�3ــــ% (ــــ% t�aــــz��"k8W�tOوان،�Wــــ%

.ران �ر�%

�،ر®ـــ�ز�,ـــ*و �(ـــ% ¦�&ـــ% ��Pـــ. �ـــ*وهداt` ر�Wـــ%!gl»ـــ���ـــ��ªvM"ر ى� �ر�ـــ% � *�Û�Wر(ـــL،���و�ـــ% Wـــ%�ـــ��6

O (rه6ــP زاtــ% �ــ�ڕه -ــ�ى ,ــ% ى� رده روه زr+ــOان�3ــ%. `1ا�زr+ــOا��، ــ���óvــOlا tــ% ى�£1ۆ�ــ9% هو ره �ده �Wــ%ر®ــ

�aـــ�W)� وه �Pــ% و Wــ%. وه Oا�Pــ��,�*g�+Tــ%رP*و&�ــ¦���aـــ+�&1د�و��-���ــ �3ــ% ,ــ%ی�a!و ك� -�وزO+rا�#vــ%. &ــ1د

Page 128: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٢٧ -

��ـــ*� �Wـــ% �&ــ%،­�Pـــ����&ـــ1د�&�ــ��­�M, �&�ـــM>% ن�,ـــ%t´ــ7د و��3ـــ%رك� ر�ـــ����ده �ژrـــ�����ـــ�ى�Pــ%ی واو Pــ%,!

. �aراداO���*� %tا�W% ران�و��دژه و(�+% ران�و���% �ر�%

��ـــ�� �ژrـــ����(ـــ% و�Wـــ% aـــ%. `1د ��ـــOا� ـــ�رG � ��ـــ% ��ـــOا�و��Wـــ% �ـــ%ر �9ـــ% �Wـــ% � ـــ�رى�,�+�(ـــ�زOrا،�Wـــ% و�Wـــ% aـــ%

�ڕا"6ـ�رhiى� �£�7Qـ% �Wـ% �¦���a+��,*و�&ـ%(�� �&%P!W!كو� a%. �,*و ڕا"�6ر7Q£�hiى� وه رزvG% را���وه �ر�%

�3ـــ�رZ ��Zـــ��Wـــ% �Oا"ـــ% و�aـــ% aـــ%. ®ـــ*ون�ـــ��£7Q,*و ك��ـــ�ى�,ـــ% روه ��و��-ـــ%دا��*T+ـــO,*و�rن ��ڕ�ـــQ9°ا�%

�&!وP!� ��ــــOا �3ــــ�ر��Z �"���ــــvW�g)���l+�ــــgl% �و��Wــــ% وه P`ــــ1ده ��ــــOا�ڕه vW´ــــ7اڵ�(��ــــ�vل�دt>*&1اPــــ%

h zـــ��و��-ـــ% ـــ�����ـــ% -ـــ% ده . �ـــ�g£ %ـــ)��gـــ���­��دژوار�,ـــ*ون دهر �ـــ") .��� ى�a!و�Wـــ% £v}>+�"ـــ%) ٤ ��ـــ�¶

ڕووrـــOا� ى�,ـــ% ر�ـــ% �,v��gr1ـــ�ش�ده ت��a+�ـــ��Z*g�l£ـــW��{vـــ% ���ـــ% Pـــ%. &ـــ1د �ـــ��Oـــ% (ـــ% �3ـــ% �ـــOه ى�W7Qaـــ% ,ـــ�ره

Llدا� .%W %و(% دا�"% م�ڕۆژا��-��jو��% &% ره ر!a���Mø�،ه ى�،�&�راO��" وه .

��� ـ�ن� ��زvGـ%P!W!ك� :�ـ¦�زا���tـgl% �"ـ%ی�١٩٤٤(ـ�¶��وªPـ�� ر-ـ���ZڕT`ـ% (ـ% ,ـ%" ��6P*ون" ����

(ـــ8gن� Wـــ% و��£ـــ% ره �ـــ1ن�و��,ـــ% رده ت�وه -ـــ*دى�"�:ـــ% ك�tـــ% tـــ% �ژ"ـــ�ره وP+ـــ% �ڕT`ـــ%و ä3ـــ��aـــ% ,ـــ%. �«�رrـــ� �-ـــ% Wـــ%

�,ـــــ��X!_*د6Xـــــ���­�hدXـــــ`!&1د�ـــــ�� وا�ـــــ% �ڕه�a(ــــL ـــــ�ن�Wـــــ% زا���tـــــW%gl!�,!را"ـــــ�!ر�a!وەدا�:ـــــ�O)،� -ــــ%

.ن &% �ده�O�, %9ه��ودە�*وÚ�áن�و� رگ ����"% �aردو�%

ۆ ـــــــ�ن�Wــــــ% �زا���tـــــــgl% �&ــــــ%،,*و��ـــــــ¦ �Pـــــــ*وره راورد�,ــــــ% �,ـــــــ% ـــــــ�����3ــــــM*وW�1Pـــــــ% -�7Qــــــ% 3��Zى� %�ـــــــ ـــــــ�

%v#r���� %& ـ% دا�ده��¢vـ��´°ى�-ـrـ%. ,ـ*ون ر,�(Wـ�a %ـvGارkQ,� ـ����,ـ% �وه وه�z %ـ% "ـ% ر-ـaـ��و��ªv,م� ـ�ره ـ�� �

%3 %: %t ڕه�� %,��¿Õ رى��lڕوو��)Royal Court (وه LM�ÛÜ��.

"ـــــ)�. a!وی�,!�ـــــ�وە,�ª6 ����,!ر�!(ــــg! "ـــــ% ر-ـــــ% �,ــــ%](ـــــ!دەی�ڕا,ـــــ*ردوو [د وه ى��ــــ% -ـــــ% دهدوا�ــــ�ر�

Raining - |),ــــ�ر رد �,ـــ%"و�� " -ª�Ûù�Hidden Agendaــــ��,!ر�ـــ�"!ی " ,!�ــــ�وی م�a!و �(ـــ/+�ر|� ��

Stones "ـــ���­��دژوارrـــ�,}�ى�ژP، ـــ%,!³مW�*ـــ�Wاو*�W� 9%(ـــ�زی+�Mت��و��" -ـــ�� روه �-ـــ%،��ـــ�ي ى ��ـــIو

��،(ــــــ����h �v��Í*�ــــــ�ى�Jــــــ�!�«ــــــ. �£ــــــv}� %�ــــــ&1د�و�نر-�+ــــــ� دهم� "a- Land and freedomــــــ�زادى

�ــa� �Llــ�W)�ده "���ــ¦�,ــ*و�&ــ% رده (ــ%*thــ�� !�!Xzم ��ــ%_!"*وk8ڕوو�ــ��دژى�£��ــ!Pــ��,��،��ªPــ�_

� (��ـk8W�vم�Wـ%_ ـ�ن� رvGـ% �ر�ـ% :ـ% زى�و�� �"ـ% وه ره Çـ�،�-ـ% ،�(ـ*��ى��ـ% وه !³Pو زۆر� ران�W%�!�«�وە

�ـ1اڵ� وان��ـ% aـ%W!,!رa!وەی�&!� ـ�ن،� 1اPـ%�ـ*���(ـ8W�gن�و��(��ـ�vل�دt>*& دژهدوا�ـ�ر�. 13ا&O`vgا

P*ا�T1ـــ�L ده. ®*و 3�z�!W!(ــ!�1PO ،ران Zــ�� �ر�ــ% و:ـــ% ر ــ�رى�ده (ــ% رى�-�P+ــ% �ــ% ر�aـــ% ,ــ% tــ�ن�Wــ%'£1ا�­ــ�'

%a %" %W� &� *��� هو �و��,78&1د�% &% و(�+%ۆ (W�aد دا�,%'ى�XLT1`� .

Page 129: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٢٨ -

�*و(ــــــــ!رە�"ــــــــ�� ر-ــــــــ% �,ــــــــ% �&ــــــــ%،روو�ــــــــ8ن ــــــــ��ده ,��ــــــــt7Ë)�,ــــــــ�ردا�داراى�P*ا��vtــــــــ% ــــــــ����Wــــــــ% �*و(ــــــــ�+%

�ـــــ���P`ـــــO��­M،��ـــــ% aـــــ%. ن &ـــــOا�,`ـــــ% Pـــــ% ر&�vـــــ�ن�Wـــــ% را"�ـــــ% ـــــ�����ـــــ�P*ا�)�,ـــــ% ر�ـــــ% -�و�ـــــ%grـــــ� و�ڕtڵ�،

%g:�j %ز"����-% پ�و��ده و���ªr rه ى�,% ر�ڕۆژه ر*��� %t وو�Oـ+rـ%. -�+ـ� �ر ,ـ% ��زa ��­T "*gMـ*ا���"ـPو�

iــــ%ڕا"6ــــ�رW�� ى��ــــ% ��ــــ�*ه �� ,ــــ*و��و�� -Qــــkى�-ــــ% (ــــ¡�­���ــــ*ان�و��,ــــ% �ــــ��v-ــــ%. ڕوو Pــــ%��,,ــــ����­�Pــــ

�" ��و��Wـ%"�و���aزادىو³ت" و�a %W%. )�*و(� �دهو|6!وە�yا �و��P% را�% �P� %��� %+�M*ا��á�� !%,�� %t ده

�ـ�O م��ـ% �aـ%TـL&1 ده. ر�P1ـ*وه وه " W Moris -م�"ـ�ر��Y وvWـ%" ـ��Wـ% tـ% �ـ�O ��}ـ% دا��ـ%"vـOا �ر�£

%, %gt %W� %�� %+T1Pا�,*وOrوه ,*و����� :

وه �t %,�(,�L) %�� %`�9*ه %3

��O�Pا����ڕو��Ã"1ۆ &%Æ

ێ "1 �و��ده�È ون�a�%a!و� ��O&% ر�% -%

. وP*وه ر&% �(%م رده -%و�-���gMى� �&1ده,!³م

و� aــــــــ%. دا�"ـــــــ1د١٩٩٩ى��ـــــــ*���٢٤ �و��Wـــــــ% داt`�ـــــــ*وه دا�Wــــــــ%١٩٢٦رى� ى��g&�a®ـــــــ% ٧ �ـــــــa��vـــــــ�W�(Wـــــــ%

&ـQن�. دارا�Oا�,*و ر"����l�W� %)��¿Õ %tڕه a!و�W%*ی���� �&%،ر�,*و ر�Ll�W�v��)��­Tو��ڕT`�% �ر�%

م� ــ����aــ% (ــ/+�ر|���ــ������و�� ر�ــ�و�Wــ% �ــ�­��,ــ% ��و®��ــ�،�,ــ% رى�(���W�vــ�Llو��,ــ% ر-�+ــ% Wــ�چ،�ده

" ( وره ى��ــ% ,�ÐــW�،" %l!وا�!�ر-�+ــ�ون ك�£ــv}��ده ر��ــ����tــ�ن�وه �(ــ% ى�,1دۆPــ% tــ% وره ��ــ% ره �*و(ــ%

ڕۆژا�ـــــ��" ،�١٩٧١" �3ـــــ}!�و�3!روەر�ـــــOە"،�) ر-�Úـــــ7اوه دا�ده١٩٦٩ �و��Wـــــ% دا��*و(ـــــ1اوه�١٩٦٧(ـــــ�¶�� Wـــــ%

�ـ������. ١٩٩٥" ت��و��aـ�زادى³ و " ،�١٩٩١" r),ـ�ر رد ,%" ،�١٩٩٠" �ª�Ûù,!ر��"!ی�" ،�١٩٧٥" -v*ا

ر-�+ـ����&ــQن� �ده �,ـ%،�&!zى��ـ� ى���rـOا�وه ر��"ـ% �,ـ% �Wــ%)Royal Court(��ـ���ى� ��&ـ%، "6Pـ��*ون" %Wچ��W 13�1ۆTو. دا�,*و %�ژ!a %W %r�j*gú�� ا�دهOـ& �Lـ�: " :Lر�ـ�jـ����P،%ـ��,ـª"� %+و(ـ�*�� ��vـ�����ـ

���ــــ�ى��i ــــ�ر و و��tــــ�دى�-�" ,ــــ*و �-ــــ%"ــــ) ــــ��دوور�و�دڕP�Tــــ1ى�Wــــ% �ڕا,*وردووrــــ% �&ــــ%،aــــ���a�(Wــــ+��&ــــ1د

. وه �P% �ژOv��rا�ده �.�t78���­�" %W)�و��(*ود,% رده ك�(% دا�وه ره م��*و(% �P!W%a!ك

Page 130: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٢٩ -

Jim Alen sînaryonûsî nawaze, fêrbû û perwerdey Zîndan , kesêk ke

rîtmekanî qsekirdnî rojane bo derbrrînî xebat çewsawan bekarbird

Ken Loach

Cêm aln, nûser û soşyalîst, paş nexoşîyekî drêjxayen le mallekey xoyda le şarî

mançister, le temenî 72 sallîda mird. Şanoyîyekî ew benawî ' tyaçûn - Perdition ' ke le

barey reşekujîy yehûdîyekan lelayen nazîyekanewe bo şanoy ' Royal Court Theatre'

nûsrawe û ragirtnî le sallî 1997da buwe hoy narrezayetî û dwacar le ragirtin rizgarî

bû û birryar dra le ' Gate Theatre ' le lenden bête serşano . Em serkewtne yekêk le

dillxoşîyekanî dwasatekanî jyanî ew bû.

Sereta ew le dehey şestda zincîrey têlefzyonî ( Corronation Sitreet)î nûsî. Bellam

paşan tonî garnêt Toniy Garnet daway lêkrid bo şanoy rojî çwarşemme Wednesday

bnûsêt, ke zincîre şanoyyekî têlefzyonî BiBC bû. Şanoyî tîlefzyonî " kllo- Lump ' ke le

barey ( çewsandnewey) kargeranî bînasazî bû û lelayen cêk golld Jack Gold we le

sallî 1967da derhênra û yekemîn serkewtinî bo ew bedîhêna. ' bllêsey gewre -The Big

Flame" ke be dway ewda hat, beserhatî kargeranêk bû, ke lengergekanî 'lîverpul'yan

dagîrkirdbû û ew çalakîyeyan buwe çexmaxeyek bo rûdawekanî 1968.

' rojanî hîwadarî' gringitrîn berhemî ew rojaney bû: çwarem fîlm, ke beserhatî sê kes

bû le cengî gewrewe taweku mangirtnî giştî 1926. Ew babetaney ke lem berhemeda

kewtne ber bas, meşxelley serapay jyanî ew bûn : frîwkarî berdewamî çînî serwer,

aydyalîzmî lawan, leser dû pet yarîkirdnî raberatî kargerî û wazhênanyan le xebatî

kargeran.

Cîm le kulîhorsit, nawçey kargerinşînî mançister ledaykbuwe. Katêk ke serbaz bû,

behoy narrezayetîderbrrîn le derewey froşgeyekî çîpisda, zîndanîkra. Zîndan

perwerdey kird. Hawzîndanîyek ewî be pertûkêk aşnakrid û hanîda ta bixwênêtewe.

Page 131: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٣٠ -

Lew katewe aln betewawî jyanî xoy terxanî derk û peybirdin be kêşmekêşêkî

bêkotayî kird, ke lenêw kargeran û çewsêneran û djexunanda learadaye.

Ew le karî bînasazîda, le lengergekanda û le kanekanda karîkrid. Ew le jyanî sextî

kargeranî werzîyewe fêrî ramyarîy bû. Ew letek kesanêk aşna bû ke le fêrgey ramyarîy

şorrşigêrraneda xwêndibûyan û herwek xoy bexo fêrbûbûn. Ew endametî le partî

lîbrall soşyal dîmukratekanda retkirdewe û le partî komonîstî stalînîstekanda kewte

çalakî . Dehekanî hefta û heşta serdemanêkî dijwar bûn. (Kanallî 4) fîlimnamey ew le

barey êrlende pesend nekrid. Tenanet ênîsîtutî fîlm le brîtanyaş dergey berrûyda

daxsit. Lem rojaneda mergî hawserekey , klara, piştî ew çemandewe.

Şanoyî " tyaçûn" beserhatî rêkewtinî sallî 1944î komellêk zayonîste letek nazîyekan le

hengarya. Bepêy ew rêkewtne jmareyek yehudî mollet werdegrin û berew felestîn

helldên, le beramber eweda zayonîstekan le ast rewanekirdnî yehudîyanêkî dîke bo

ordugekanî merg çawdenûqênin û bêdenge deken.

Hêrşekanî pêşûtir le berawrid be tûrebûnêk, ke zayonîstekan lekatî prrovey

şanoyîyekeda deryanbrrî hîç nebûn. Aln be bêzarîyewe welananî berhemekî bînî û

em kare pelleyekî reşî be rûxsarî (Royal Court) we cêhêşt.

Dwacar dehey newed [sedey raburdû] berheme bercestekanî ewî bexowebînî. Min

sînaryokanî ewm benawî " bernamey nhênî Hidden Agenda- " û " berd barîn -

Raining Stones" tabloy jyanêkî dijwar, bellam lêwawlêw le sozî nşîngey xoy, herweha

" wllat û azadî- Land and freedom "mi derhênan û kirdne fîlm. Cengî nêwxoy

îspanya, serdemanêk bû ke aln deyuyist hemûlayenekanî ceng djî faşîzm bxaterrû,

hatnî cengaweran le zor wllatewe, supay gelî, herewezî û komelle kargerîyekan _

soşyalîzm le praktîkda. Dwacar djexunî stalîn û soşyal dîmukratekan, leberewey ke

ewan cenrall 'franko'yan leber egerî hatneserkarî dewlletî kargeran, le la pesendtirbû.

Detwanrêt eme le krrokî nûsîneke û bîrkirdnewey aln'da bedîbkirêt.

Page 132: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٣١ -

Nûsînekanî lebaştirîn barda daray twanayyekî derûnîn, ke berhemî nûsere

hawçerxekanî natwanin beramberkêyan letekda bken. Ew rîtmî têkişkand, xeyall,

galltewgep û derîrrînî zmanî her rojey be şêweyekî zîndû bekarhêna. Ew twanî

miştumrrêkî ramyarîy le şêwey xebatêkî çirr bxaterrû. Cîm hestêkî cwan û behêzî

hebû û deqekanî be twanayekî nexşênerane û tenzawîyewe denûsîn. Ew le " wllat û

azadî" û le " fîdakar "da çend kopleyekî le " wilyem morîs - Wi Moris " wergirtuwe.

Dekrêt em çend beyte le nebûnî xoyda bûtrênewe :

Peywest bin be cengêkewe

Ke mrovî têda narruxê

Herçend ke ew win ebê û demrê

Bellam kirdey hêşta û herdem serkewtuwe.

Cîm aln le 7 î oktoberî 1926da ledaykbuwe û le 24î cunî 1999da mird. Ew kargerêkî

soşyalîst û rêkxer bû, ke nêwî ew le lîstî reşî sermayedaranda bû. Kên loç, derhênerî

soşyalîst û benawbang, beşêkî berçaw le şanoyî û sînaryokanî em nûsere gewreyey

birdote ser şano yan wek fîlm derhênawn, lewane "bllêsey gewre " ( le sallî 1967da

nûsrawe û le 1969da derhênrawe), " ple û perwerinde " (1971), " rojanî hîwa"

(1975), " bernamey nhênî" ( 1990), " berd barîn" ( 1991), " wllat û azadî" (1995).

Şanoyî " tyaçûn ", ke şanoy (Royal Court) le bernamey xoyda welay na, ke be

derhênanî kên loç lejêr proveda bû. Ew le giftugoyekda dellêt : " tonî garnit, mnî be

nûsînekanî cîm aln aşna kird, ke rabûrdûyekî dûr û drrêjtirî le min hebû" û yadî

hawkarîy xoy letek em nûsereda wek serdemêkî şîrîn û sûdbexiş le jyanîda

dekatewe.

Page 133: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٣٢ -

�نو&�ڵ

�ـ��Pــ�زه{v£ ــ�چ،�,ـ% رى��ــ% ر-�+ـ% دهى�Wن�Qــ* " ی و �ــ� پ�&ـjـ%. ە"ڵ��ـ�ن�و��W %ـ<{v£�*ــ�� *M1ی ــ�����3ــPو�

���,%PLT*ا�a 1!ودا�ده{v£� ��»��®*��" زادى�³ و�aت��و�� "%W ى� ,�ره»�!�aـ��/ـ����*�ـ�ى��{v£�،�v��Íl

Socialistى� و&ـــ1اوهò ,. و®�+8ن��ـــ" Cathy come home �"ـــ�ڵ Qـــ7ەوە&�ـــ$¿��, " ێ ��ـــ* وی دا-�Úـــ7ا

worker%ـــــWه ،�ـــــ����Oـــــ%ن، �ـــــW� ـــــ��� �-ـــــ% �ژ"ـــــ�ره��h»ـــــ*ه��¹"ـــــ��v ـــــ% دا�زۆر�,ـــــ%'رىa��Zـــــ% � ـــــ*ر<{v£ى� م�

�ــــ��Pــــ�زه" دا�&ــــQن�Wــــ�چ��13(ــــ�vر��­T"ــــ�ر8Pن�(ــــ>��Lv م���(ــــ��W %�Oــــ%. ��(ــــ��Oووه{v£ %ــــWــــ�ن�P ى� ,ــــ�ره

%v�� وه %t ؟� "%& %W� و!a� وا�وه �&1دووهی�a�، ³"6اوهO %P وه :

� �&ـ%،�Wـ�س�aـ��Å}�س �Wـ% ەX!ەو ر �و�� ��ـ%ێ &ـ1 م را�ـ��&ـ% � �ر�ـ% ��¦�W%ى��1و ,�ره �W%"��ن��و��j*ڵ�"

���3`��+ــ���� ده ,ــ��,ــ%Kــ�"����+�Ûàــ)�­XO�!ه (ــOــ�P� ــ)�� . z3ــ�ول�Qــ��Z7Paul Laverty%رى� ،��*و(ــ

� و�Wـ%وە�دا�ژrـ� &ـ% ��ـ�ره �(ـ�:�¦�Wـ%،ى�ڕا,ـ*ودوودا ده دى�(ـ% وه ى��ـ% -ـ% Pـ�ى�ده ره (% ،�W% &% (/+�ر|�

� وه �aــ%،ر�ßــ��"ªــ��ڕا&�ــ�M �(ــ% ى�&ــ% وه aــ%. �ــOار�,ــ*و %,ــ" وا�ــ�ن� ر�ــ% ى�,ــ��دهر روه داد3ــ%" ªtــ�� "Íــ% &ــ%

��aراداtـــ% Wــ%�Å}ـــ�Y!ى�-�vWـــ*ود��و��Wــ�س�a �,ــ�ره �Wـــ% %�&ــ،ژوو ــ��aـــ�وه tـــ% �وT+ــ% &ـــ% ر-�Pــ% (ـــ% �,ــ% ،,ــ*و

.وەردە�g�°Q!وە

�و�"+ـــ�.� �ـــ% وrــ% (ـــg% ,ـــ���­�Pده ��ــ% Oا,*وه(ـــ¡O ��vا�ده�*ە�ـــOی�دڕ�ــOە�hiو�,��!زە6Xـــ�� ران�Wـــ% �ر�ــ%

�a�Ll% ده*" %" *+,��+T .%را��¦�&% �ر� %,� aزۆرى�/���Ílن�,*ون�"y،%,� ه �وه*�������z %�� � ـ����

��ªglـــــ�`Tڕ�­XO�!ـــــ1اوه (ـــــ�`Tـــــ�ن��3`��+ـــــ� ،�ڕrـــــ% &ـــــ%. ى���Í" ـــــaـــــ��ªt% %9ـــــ% � �"ـــــ% زۆرى�,ـــــ% وان�,ـــــ: �

¡Mـــــø%� ور�*gر�ـــــ%. ,ــــــ*و (ــــــ� ��ªglــــــ�`Tى�ز"ــــــ����(ــــــ% �زۆر®ــــــ% &ــــــ%،�ر را�ــــــ�� ��ــــــ% ڕk8ــــــ{»+�aـــــ�ن�t ــــــ�� هر

� 1P(ـOvا�,ـ*ون،��*�`ـ% �"ـ% �Wـ% t+ـ% "Íـ% م�&ـ% *ا���aـ%�ـ�­W زۆرTـ¦�Wـ%. ,*و +%,*و،����a ��)�aو�v¹Pن��%

%, "%�� ���)�t7دران �ده"رى���Q"ره م ,%. ژ�� %a� %وان�� ��vP�,%)ر&% `1د�و�� (Pو.

**************************************************************************** ٢٠٠٠،!�&�"¼t���t�ê'ر&{ا�{وز' ی��وq{اوەی�h٦٤ژ��رە،و$اUوەر&*

**�!�áدەر-�وەی�tی�q���¾UªÐW

2guardianobituaries/25/jun/1999/news/com.theguardian.www://http

Page 134: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٣٣ -

Nan û gull

Fîlmî tazey derhênerî çep kên loç, benawî " nan û gull "e. Lenêw fîlmekanî pêşûtrî

ewda detwanrêt fîlmî benêwbangî "wllat û azadî " lebarey cengî nêwxoy îspanya,

fîlmî dahênrawî nwê " kêsî bêrewe mall Cathiy come home" nawbênîn. Bllawkrawey

Socialist worker,çapî lenden, le jmare heştî mangî cênîwerî'da zor be kurtî em fîlmey

nasanduwe. Lem nasandneda kên loç pirsyarêkî martîn smît " fîlmî tazetan lebarey

çîyeweye? " Ke le ewî kirduwe, awa wellamîdawetewe:

"nan û gull " lebarey grupêk le kargeranî kem krê û koçereweye le los anclos, ke bo

bedestihênanî mafî pêkhênanî sendîka têdekoşn. Pawl lavêrtîPaul Lavertiy, nûserî

sînaryoke, le seretay dehey newedî sedey rabûdûda, sallêk le şarekeda jyawe û le

kempeynî " dadperwerî bo dergewanan " beşdar bû. Ewey ke sernicî mnî rakêşa, ewe

bû, beserhateke wêneyekî awejû, ke le barey holîwud û los enclis le aradaye

werdegêrrêtewe.

Kargeran le nêwendî drrindeyî û bêbezeyîda destyandabuwe xebatêkî destewyexe û

mnîş demuyist eme binwênim. Kargeranêk ke bezorî îspanîzman bûn, be welananî

şêwe konekanî rêkxistinî sendîka, rêkixrawey xoyan pêkhêna. Kempeynî ewan bezorî

be komellge piştestûr bû. Rêkxistinî kargeranî koçer, ke zorbeyan îngilîzî zmanî serekî

axawtinyan nebû, asannebû. Zorêk le çalkwanî em kempeyne le metrisîda bûn,

çunke be "koçerî nayasayî" dejmêrdran. Bem core ewan xebatyankird û serkewtin.

**************************************************************************** * wergîrraw, le jmare 64î bllawkrawey ' kargir amruz ', ogustî sallî 2000

** serçawey deqe îngilîzîyekey

http://www.theguardian.com/news/1999/jun/25/guardianobituaries2

Page 135: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٣٤ -

Page 136: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٣٥ -

Page 137: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٣٦ -

rە !��­¶�h ڤ� ر��&rا

!a ەO��lÁ6W !aر� h=l²+6W�"�¢6رۆ�O��lÁ6W ا��ڤO��, Alexander Aleksandrovich Bogdanov�

� !W)١٠� ��)*j�a� ��! !W) ١٨٧٣ی h=ا��kQ� !m� �W! ش �(�وا �a! .�*وەداO6) ÁXا ��" �دووەیم�

و�دوا��1P*وە� ر (! ,1دە) ���z*P)Tulaری� ���hiی�W! "�دەو��a ا¶�Oµڕۆژا��h"+�,*و،ی kQ� !mا�!

!�7Q£ی�=)�"� �زا�=�ی h=Miy3�. � !W� � �) Vladimir Bazarov ڤ,�زارۆ .ڤ(زا�=� . �²6نa(و

)�g��Í� �Ivan Stepanov(!m �ڤ �¿À��� �a! ر_! ,! ی h" �،وz� hرا���O+T*�� �,� �وP*و�Tا�!، م

ی�k8W���3م��ڕووی�W!� وە 1ÁPد�! �ڕەP!W!ك ١٨٩٦(�¶�µ. ��ن�,*و ��درۆ�QP!Á6°وا���ª6ی� وە 1ÁPد�! ڕە

��� �¿À1اm*<X�6ل�د��) .!W !ڕۆژا�� �W! م �,���z*Pدوور�1اX!'"�(=� ' دا � وە ڕا�! �!. وە وە �,��a!و ی

z*P!a�، !,وی� !X �m¦!W� 1Pرا� �!m�(| !X�) !6/P 1دm�+��aی����h��|ژ*���h؛���!a� !,ر�! وی��� Tر¦

&!W�! !ی��! �ر��� &iز�lh �z*P |ە�رO &O��)1د���) .a6}���(�²6ن�ـ��Ivan Saveliev(ر� �ر�! ی�

!W �1Tژ � hiر �راy_��l/W�6��)� �­�XO و�(! ی �,*و، ���*'��ڤ,��Oا�O6¡l/Wا �,1دە را��h �ر�! ی

�وەر|6! �ر�! :!� �"! م� �,!,��Oا��ڤ�X�h" &��ªgl! ر_! ,!. z*P ی �lز & ی��! �ر���! _*��6ری�

�,*و L�� �,! !& X!: دوو � م، ��W وە �®*�! دوای h��­!+�:� و وە� � �Pرەو hا��ڤ��O��,'رەی��,!W� دا

� �,! �ر�! ،وە 6X!ڕا"�a�6,*وری �ڕۆ �+! ڕە ران h��|ژ� ���|�ن ژا�!ی W!�. 1د&,!�Oار|O��6ە �O��X�6Pای

µ¶�)١٨٩٧!Xر_! 8ن�,!" !& دا� !a�h" !,و� �h��M/وا�!�( ��و� !Pوری *ر*,�a���lزا��h��( 3���`1ا،

&� !!,� ��W !� 3+8ن h"ر�W� �!ر�ßو�( 1د`�M*ازی µ� � *ە�� W!��ی �دە­Tو�Pر ی h دا!�����g)،!W�

� �,òو )٤(ژ"�رە � 1اوە&ی �W!)"78,*زÕ¿�(ی �دا µ¶�)�١٨٩٨�¿Àر��*و!)!W� �دووە. دا µ¶��� W!: م ,!³م

� h��|ا��ڤژO��,' � �دا�� دا �زۆر1Pی hi؛�را!W� � 1Tدە ژ� hiرا� !g) � �,! �ر�! ی �و z*P� hرا� !�X�P ت�

!�X�P !<P !6XO� � h��&! )���' a� �'�6}���(ـ�²6ن �O��,!�� !aا��ڤ، !gMÌ و!Xوا �& ی�, ران� �ر�! !!,� �_*�g)��6 دە P*ا��ی h��+� �_! X³! �"! �ری � P !X/�6ن �a!P!و�ڕز�jری �,! وان ���|�ن� دە ��6 ��)

�L�, .!a !a دە"!lÌ!ر �M�3*و1Pی h"�Å� � �QP°وا�/+! � ,�وەم �,!,��Oا��ڤڕی ��P`:!�`�h��M �,*و

�(! م k8l&"�ر � �XO�­k8W و � ,! !&م �W!و �a !��3!(ر ��1ا"/a �¿Ó!( و) ك� ��gن �6��g�(�!,�

h��M�`:!�`�P ' h"k8��"�hiن�63'��*را�X`! وە��.

� ��! P!W!ك �,��"�( وە ڕا�! دوو®�رە �,!­ی ���X z! ��*ە �، hك *Xد� �(���6ل �,�ز�!ی !W�&!Pدا�'�ن 1ا

&! z���!Pو h !aو� !a�h"�Å� م��T*Pو:!�ڕۆژا�! و�_! و X��6!،!X� &! !,ر_! "8ن� �h"K�)�{6£�µو�!a) �_ رە��

!+6«+, !6/X �¹67وا�QP�h��­)�!W�hiوو·Q"�hL1و� ( و*,، &!W�! µ¶�) ١٨٩٨�¿Àدا��*و.

Page 138: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٣٧ -

!Pك�!P!W واو&Miy3�µÇ*��hر (! (¡�! �دوو®�رە�دە،�­�ی�"�(­�زا��±`1د�&!Xش�"���� �!. وە 1ا

!W )�"­� â¿À�� � !W� �ڕۆژا�! W��' .!W«���'(�ڵ ��W م � وە �:6+!­دا hو���!a و� !"� �:¦� !W�£�)�{6£�!

P� !"� !: !X �hK�)�{6£!W�µ*ا��6ن�،1د& !و|�ن�دە��haر­iر|!�_�& ،�ن 1اP!&دz *<Xوە�(���6ل�

�9�P! وە OPا�! ڕە � ی !+¡MÌ£�)�{6£!66 �h1و��� h��£�)�{6£�Ll/W�XOX�a� �ڕوو(6W� �!6´7ا:!-! h��

��*T+!ر( h1و�� (!W � �7دQX�X,'وا�! �Nikolai Berdyaev '� ، '� ،�'Semyon Frank ¦£1ا�(6>�ن

.ن 9!��پ�,… �و'7Ë!� Peter Struveوg�3!ر�('

!a � � �"! م !:£�)�{6£!66، &!W� ! !Xz � ��a"�دە',��Oا��ڤن � �W!،,*و 1ا&وە ���وی 1Tژ) !M�3 �h

� ��6¹M�3£�)�{6£! !X !Wری ��l/W�|ڕ� h ژ|�ن (!Wµ¶�)� ١٩٠٢3��� "���� ژدە �_!�3ش. 1ا`دا

13¦6g&ا !a� �Miy3&ر ی � �*.W� !� !��Ñ!،�ن 66!`! �­�"�(��+�(±و رو دەی ی�',��Oا��ڤ�

� دە �دP!W *<X!كروو�+�س �W! 1اP!&�(*��6ل � �ن ،�' �����W­h Anatoly Lunacharskyر(' وا�!

�)1l�­h Mikhail Pokrovskyۆ &�3 ( �_6 و) ۆڤ,�زار (، !`XO …!X !W� �,*و � !+Tدا"!زر �hرا�

� 1اوە&,òو �X!). 13ا�Oا(ی µÇ*� &! 13ا� h"�� !W� � �P _!O١٩٠٣ا *� µ¶�)ا��ڤ ١٩٠٥O��,�

.ری�,*و ر�*و(! (!

�,�W� �� � 6�!MW!١٩٠٣ �(�¶k8X�µی 3 h¦� ڕ|yی� �O��,!Wا��ڤ, ��Oا !"!�M!�6`�و

`6�!MW�,! وە!X�"� �(*1liا �W!١٩٠٤ �(�¶µ,!_�ری . ��Oا ��*وە �,! ێ وO+Tەر و�W! ڕوو(6!وە

�¦�& �X!ك �وە,��Oا��ڤدا�' 1ات&دX>* �3ر�hZ(*��6ل'ی�٢٢ $¿���1úا� W!. �*و (¡ X*ە 3! وە ە'�W+8ن

�!W !a اO���h��"ە�* !MW�,�hی��1و�O� !66� !_م�,��! ,!. :´·�1درا �ن� !X !aوە� !Xو� &¦��!W�&!X!"8ن�

�� زرT+! دا"! hرا��!MW�,� �,*و *ە�Oی µ� .!W !ڕۆژا�� � م �و� !"!�M!�6`دا �ڕا(g!و�� �¿Õ7Q_� �ن

£�)�{6£!W� � �6ن �دژی �Georgi Plekhanov!W 3}����6ف. 1د`g)�ó دەa!و �(! �و ��7Ëg ر(! و

�a`{l 1 دۆ Pavel Axelrod � � ,!ـ ��*ازراوی � ە'a&Y*رP*دو '��وی �وە',��Oا��ڤوە �دری� ك�Xن

�,�MW! *ە�� �O� !66� !Wی �£!ۆ&ر�,78 ,! �ن ! !lW !66� � hوە��O�*P� �¿Õ7Q_8· ,!ر�Pداو��� �h ڕۆ *ە�،

!"� �¿Õ7Q_ !M� 6�`! !W� �,*و و�ڕووە �ن �& ،وە �"�ر ,��Oا��ڤ ! !W�&اوە �دا, � 1اوە&,òو . k8lم ' ی

a/l`1ا Iskra' �،&�!&! 1دەTوە�ژ*�P6`(��� و�!M�!"! !W�،ژ"�رە��! �ن !aی��g£ وò,دا� 1اوە&م�!X

!X!"�� !�X�P�h 78,�6ن�دژی�P&66!£6}�(�£!�ۆ �hا��ڤ��O��, وò,�&1دەوە .

!W !X!"�+P!�X�Pا��ڤدا� م�O��,�h"k8W�XOX�a�!,�K�)�{6£µ ا�! و�ڕەOP ی� وەµK�)�{6£ ر�"�&���l/l

Page 139: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٣٨ -

� ڕە . 1ا,*و &�ر �Pوا�� !W� �& ،��78ا,*و �W+8ن�+!ش ���ن � (g! دارودە و �,��Oا��ڤ! �W!و a!ی |�ن

.��Oا�ڕا�P1*وە �O� !66ی�,�MW! *ە��

�!W hi�P�µ¶�)� ا��ڤدا�١٩٠٥O��,!�� !Xە و�,! وە�ڕو(6! ڕا*�� !X z���hك!W� !, ��!���!6|��*

!MW�, !66� !W� �(��O�� 7ËÍا �'��رگ(��ری � !&دا !Pوz�� و�� h !W � � ووەڕ م �,*وە�وە (��7ËÍز®*رگ

Xڕاد­!,� (X7Ë:� !MW�,� hZ�3ر� �¿Õ 6�¦.!,� ری�_µ¶�)� ١٩٠٥!W� !6�) � �W!� ��19ە "8ن ��3رOPا ی

!W ەO� ن،�Pڕا�3ر�­!W� h !) ¡li*�3� �ڕTر hو�*�`!�� �ªgl� &!ارا�O �6¹رM�3� ��3رت م� W!. 1د&ی

�X !a! *�19ە �وە دا �X� &�¦!W� "!&!X�!a!ك و ��O 8ن h��"ا !g6"� � �,�MW!��*ە�Oی hZ�3ر� �¦�6 ی

���ªgl`ڕT �ن�W! !`�6 را��X78,�hرX� &�¦!W� !+T*� !MW�,�hi!ك و�وە دا�O� !aە X*ە W!م�3!. :´·�1درا _!

&iر�­T17ز®�رگËÍ��)�h'دا�,��وە !��g) �!®6`وە�دژ�!M�!"! ��M/+¡)1ا`�ن�دە .

!W� 1P٢ دوا!lðد� � "�! ی �دە١٩٠٥ری �دوو®�رە � �,!،وە 1ا789g&!X ( دا ��aزاد !g"ر�,� !,� 1ا؛�&³م

!, �hزاد,*و��aو�!aدە !�¡) !W�Æ� �!,� �»W� 8ن+�W'ە وە�3! ە*X ¡) �6ن�63&�*و�و�_!ردوو`! !Wر� (! وە�

!MW�,� ��6¹M�3 6�`! !Wری �,�W� X!¦�& و�a !X!. ®*ون�ر (¡�! �دە'دو"� '�ن hەوا� M�3­P1د��`�h

. *�P ی�دا �ڕ�W!Mi+8نو�و� K�)�{6£!a�µو�دوا�h�1Pڕا"�6ر�hi � *و���Oا�,�W!و�aT. م�,*و ی�(�6!'دو"�

!W ڕۆژا�!و� !X8·ی���*ان� دا�دژاPوO�*P�hZ8ن+�W ا���و�O��,!gl/ �Í/g)ر_! ,! 1د�و�`�ن�دە !a�h" م�

!X6!�3! دژا/P 1��hا,*و�OX�hوەو�!M���, Vpered ر(. ی�,*و�����W­h�، '�"&hjر�j��6l Maxim

Gorky 'و� !P !��� (|ت�,*��ر Nikolai Bukharin !W !Xz �hا��ڤ�19ا�O��,ون*,� .!W�µ¶�)دا��١٩٠٧

'ی 7Q 13ۆg6W'ی� 1اوە&را�ò,�hو ی��*و(! (O� !gا"���hدە �X� &�¦!a��â¿À�!W!ك و�وە ران �Oە �*وە�_!

)!MW�,�h��jر�a 6�`! ن� (ك!P!W 8ن+�W و�)ا+X *&�ª** (دە !�¡) ر®*و� .!W�µ¶�)66!�&� دا����١٩٠٩

iڕا"�6ر� h � � 66!£6}�(�£و �P!W!ك h8ن��+�W!�� Pو*W� !+¡MÌ`! . !W !)� � "! ردە م و� ,��Oا��ڤدا

'�O6��6W&1ا(8ن Leonid Krasin'وە 13ە ��!ك �وە !Wن�� Oە�*���hiZ�3رh !MW�, 6�¦ &!وە رە دە1ا� .

!Wµ¶�)�١٩١٠� ��3شدا � (! ��W!W+8ن��6¹M�3ری �­ر|_�ر � !"!�P!W `6�!M!ك�ری ت� �X�P! ,!�ن

،�ڤ|�زا�� ڕ ،�د��O6²دۆ W�a{l` 1!� !�& ،)�ر ,��a�hZزادی� �����!& �1و�X�h! (!ی�3}���6*ف&�1و�!

�W+8ن P!W!ك '�13ی ' �O��,�!Wا��ڤ���P*و،�Ph، `�3/��ر|­وا�1M �hە��3ك �وە'د,*ر|).�zی�م­�6'

&! T "*gM"�!P8·­وPوO�*P�h، &!,�! !aوە دوای� �!Wدا� !g6"� �./Pی��3ر&!Xوە رە دە 1ا .�)�µ¶١٩٠٩

�W!&ر �دە�3ش h1د� Oە�*��� ��3رت، �_�و�1و�!P!W!ك ,��Oا��ڤی � �_�وڕێ h��]� hوە�1و�!M���,[�

دا� م�£W�!`!a��ªgl� !��j7Q!�ڕ�6��W� .&T,و� �13ی ���h ر|6! �ر�! �O��6¡)`�!�7Q£��ªglاX!�ڕT دە

Page 140: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٣٩ -

�و*�g�*Wی ،�1P­hۆlZ. �*ونڤ���z&�و�,�زارۆ �ڤ�j�،hر1l�­��Í¡l�a�،hjۆ &� �����W­3�،hر(

. �T1) م�£��j7Q!�دادە �19ا�Xz !a�h! �ن�W! !`�6 �درە�,�W� !MW!��د­h!`X:� �"! و� …

!W !ڕۆژا�� � م h1و��� �' دا �,!&!X!",!ر�� ',���M!وە �ڕT !& ،وە 1دە&رز �6ن h»�1�� �O6�P`�!+¡lا

!6/P!6��) � h�� !ران �ر� � h��+6_ر�! و�ڕا� !W� ��3رµ0�_�!6/P ووی ر (! ران !Å��"�a� دا��,*و� . ��Oا

!W و !P� � �,��Oا��ڤوە ���ی h��|ژ�&� h��+�_ڕا� ��3+�وی �ڕا"�6ر1iدە hو� !"� !X³ � hZ !و�� ران �ر�

!, !P !W� �&,òو ��6 �دە'13ا�Oاو� �ن ر|6! �ر�! 1اوە � دا �ª6)و*�� !XاO6¡)j ر�P*!_� T+! ی ÑÒ ��,� را�!�W! وە !ڕا� �! �,!١٩١٤ �(�¶µ.ران �ر�! �ڕو(6! � �,� ��! رە ,! ی �وە ی وMiy3�`�¦ &! �!Pك ڕدا

�,�O� !MWە 13و���! � . 6�­h ی 1Pكدوا!P!W� �¿Õوە���١٩١٧ڕ� �دا"!X!&!" ك دا را��h زرT+! 8ن

!a *)���l�6ی�زا�<Xد�!+Pووy,�!W���l/W�6� وە g6Wی�13ۆQا�دەO6X7 ت !&ر.

!W� µ¶�)�١٩٢٢!,� � £! دا h��"8نر+�W� ���z (! ��1اO��,!Xا��ڤ، �ªP1ڕا�� ��Xن ،h��|وە ر�دوور� h ك�

�,yووP+! ڕا,! �وە وە ری �13ۆ78g6Wی �_! ی �دوور�1ا�! �Xن hدە :´·ارد�� �,� �ڕو(6! وە رە وە �a!& ،ی و� !

!X &! !_� h��6" ارد·´: .!, z��� �ªP16&ڕا�h�� !6 و!a!W� !+Pووy, ا وەO|ر�g6W13ۆ� �ڕۆ�78�¹ی م� �a!،ی

!+Pووy, وە !W�1Pدوا� !Xµ¶�)� و ١٩٢٤��� �a!ە&!دا !,� ��jڕا � ی !glزا�� �و� �"��/gl/6! �دX>�6ی ��P �ن

� µ¶�)دا١٩٢٩،!W� !Xz 8نW�g)� � ە'ن �وە �W!! ڕM�&!Mi`1ا µ¶�)�١٩٢٣� �O��,!,� !M/3ا��ڤدا �ä3 �

Miy3`6دا"! �دە6!&!ی� !XاO6¡) !X� h�Oدا"! !& زرا�� �j*ا(¡+! زراوە "8ن �W!_!:19 و� وە ی (T*�� �ªP

�6á�P �دەa!و ١٩٢٨ �(�¶µ.دو��6دا !,� �زۆر�X !"�¸3! وە 1د�!`(�� h � �¿À1P&1د .� ���ی �ªT*ك�!P!W�

!�� �ªT*� ����­!"� h hi�|رz، &! !" � hjو�ر!a!9�, !ڕ|! ڕا��j� �,*و، � !& �a !"�Å! �ووە وە �ی !,�h1د�"

�"! ,�رە W!. ®*و P!واو ,��Oا��ڤ � ی hjو ر!aا،وە ەO13ا�� !W� �'�,*��ر|) �زۆر�,!­�P*Tر jدا h � . �*وkQ3�¿Àی

!, !)� �13(�6ری � رە ³م hj ر�P*ە &! !�� hڕۆ�78�¹ا�� �و �,*��ر|) �a! ی h� � �a!،�ت و �O"�Åا��h �_�ی

6á�P`!وە 1د� !"� �ر���وەر ی ��aوا �W!ی � Xz! ,*و �a!&. وە ە',��Oا��ڤن �زۆر®! ! !" !,� �i*ژ �� �Xن h و!a�

�W! �,�رەو W!. �*ا�O دە �­�&�78ۆ وە، h!� µ¶�X-��lزا�) !a 7ەQg) ڕو(6! �(*ور�,!ی� h��<)�a وە (&�!

��O��,!Wا��ڤ µ¶�)و(/�*وی�١٩٠٨*�� �&��78ۆو �W!،دا �,! ��� ,��Oا��ڤ!دا �1PO|)� _*�>! *ژی

�دە �,� ���ڕە �a"1از �ª| � زاX! ر® !W� hZ !"� !9: دە� �(*�O6¡l/W�6ا |�*و ی �W !_ !3!. ر® دا� كرP*و "�ن

�,! وە �jڕ|+! !,� ،(T*�� �a! ی �(1و��� (|1Pز�) i1ۆ"� �ª|و,� h� ی��� م� O+T*�� .!Wرا,*و ،_�و��ری

.وە O�T!gر `i���hK�)�{6£�W�µ*ژ �� �,!a!و رP �hj*ا��LT1"! ەد�دوود¶�È!�µوە�, ڕووە

Page 141: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٤٠ -

Alexander Bogdanov

Elîksander elîksandrovîç malînviskî bagdanov lexander Aleksandrovich Bogdanov le

(10î ogustî 1873) le xêzanêkî şeş kesîda ledaykbuwe. Em saway duwemmî xêzanekey

bû, rojanî mindallî û amadeyî xoy le şarî tula (Tula) birdeser û dwatir çuwe fêrgey

pzîşkî zankoy mosko. Le zanko (v. Bazarov Vladimir Bazarov) û (îvan. Stêpanov Ivan

Stepanov)î nasî ke berhemî em wtuwêjane, bo xwêndkaranî law, retkirdnewey

têrrwanînî nadronîkekan bû. Sallî 1896 letek retkirdnewey popolîzm rûy le soşyal

dîmukrasî na. Lem rojaneda le 'mosko'we bo tula dûrixrayewe. Gerranewey ew bo

tula, ewî beyekêk le karatrîn kesayetîyekanî nêwjyanî xoy aşnakrid; ewî be kargerêk

ke le karxaney çeksazîy tula karîdekrid nasand. (Îvan savêlîv Ivan Saveliev)î karger

lejêr karayî hizrî soşyalîstî û sendîkalîstîda bû, bagdanov'î birde nêw kargeranî

huşyarî karxaney çeksazî tula. Berhemî yekxistinî bagdanov bem komelle

kargerîyewe dû şit bû: yekem, bedway kobunewekanî lêkollênewe û wtarekanî

bagdanov'da lebarey abûrî ramyayyewe, kargeran be rexney jyanî rojaney xoyan

tyayanda beşdarîyandekrid. Le sallî1897da yekemîn berhemî ew benawnîşanî ( wane

kurtekanî zansitî abûrî ) çapkra, ke lênîn begermî pêşwazî lêkrid û sernicî xoy le

şêwey wtarêkî destxoşaneda, le jmare (4)î bllawkrawey (mîrbuzşî)da le sallî 1898da

leser nûsî. Bellam xallî duwem: le jyanî bagdanov'da karayî zortirî dana; lejêr karayî

destey kargeranî tula û betaybet taybetmendîyekanî kesêtî 'îvan savêlîv', bagdanov

geyişte ew birrwayey ke kargeran twanay bedestihênanî huşyarî komellayetîyan

heye û rizgarî ewan tenya bedestî xoyan meyserdebêt. Encamî pêşûtrî em têrrwanîne

bawerrî bagdanov bû be têkhellkêşanî markisîzm û sendîkalîzm ke ber lew (enton

panekok) û (entonyo gramîşî) be têkhellkêşanî 'komonîzmî şurayî'yan pîkewena. Letek dûbare gerranewey bo mosko, beşêweyekî çalak le bazney soşyal dîwkratekan'da

kewte çalakî û encamî em witwêj û hewlle rojaneyyane, yekemîn berhemî fîlosofî ew

(hokare binçîneyîyekanî têrwanînêkî mêjûîy le sruşt) bû, ke le sallî 1898da nûsî.

Page 142: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٤١ -

Letek tewawkirdnî xulî pzîşkîy zankoy mosko, dûbare destbeserkrayewe. Şeş mang le

mosko sê sall le 'volgava'. Lem rojaneda lêkollînewekanî ew û komellêk le fîlosofe

lawe soşyal dîmukratekan, ke harîkarîy ewyan dekrid, twanyan komelleyekî fîlosofî le

retdanewey têgeyiştne fîlosofîyekanî grupî fîlosofe aydyalîst - lîbrallekanî rûsye

(grupî nwêner) lewane 'bêrdyayv Nikolai Berdyaev' , ' sîmon frank Semyon Frank',

'pêter sitruve Peter Sitruve' û … çap bgen.

Em komelle fîlosofîye, ke lelayen bagdanov'we amadekrabû, lejêr nawî ( pêşekî

pêşnyarî fîlosofeyekî ryalîstî le jyan) le sallî 1902da çapkra. Dway hejde mang

praktîkî erke pzîşkîyekan, le nexuşxaney derûnnasîy mosko bagdanov'î derûnnas

letek suşyal dîmukratekan lewane ' lonaçarsikî Anatoly Lunachariskiy ', (pokrovsikî

Mikhail Pokroviskiy), (bazarov) û hîdîke … yekê bû ledamezrêneranî bllawkrawey

(pravda). Xulî yekemî pravda le 1903hetaku sallî 1905 bagdanov sernûserî bû.

Payîzî sallî 1903 le nakokî bolşevîk û menşevîkekanda, bagdanov le rîzî

bolşevîkekanda mayewe. Beharî sallî 1904 le rûsyewe çuwe suyisra û lewênderê be

lênîn'ewe peywestibû. Le konifransî 22î 'partî suşyaldîmukrat'da bagdanov wek

yekêk le endamanî nêwendî grupî bolşevîyekan hellbijêrdra. Bem boneyewe ew

yekêk le yekemîn damezrêneranî nêwendî bolşevî bû. Lem rojaneda menşevîkekan

hêrşî rastewxo û fîlosofyan le djî ew destipêkrid. Plîxanof Georgi Plekhanov û lew

sersexttir êksilrod Pavel Axelrod benawî xwazrawî 'urtudukis'ewe bagdanov'yan

wek kadrî nêwendî bolşevîyekan leber bîroke felsevîyekanî weber hêrşî tundiwtîj da,

nêwerrokî hêrşî menşevîkekan lew ruwewe bû, ke bagdanov le markisîzm dabrrawe.

Bllawkrawey ' îskra Iskra ', ke kewtbuwe jêrdestî menşevîkekan, le jmare heftay em

bllawkraweyeda nameyekî taybetyan djî bîroke fîlosofîyekanî bagdanov

bllawkirdewe.

Lem taybetnameyeda bagdanov be aydyalîzmî fîlosofî û retdanewey fîlosofî

Page 143: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٤٢ -

markisîstî tawanbarkrabû. Rexneş le lênîn gîrabû, ke çon bagdanov û darudestey

ewyan le nêwendî bolşevîyekanda ragirtuwe.

Le kotayî sallî 1905da bagdanov gerrayewe rusye û beşêweyekî çalak le beşe

nêwxoyye bolşevîyekanda le şarî sanpitrisborg'da kewte çalakî û lem ruwewe

sanpitrizburg buwe radîkalltirîn beşî partî bolşevîk. Beharî sallî 1905 le sêyemîn

kongrey partda le lenden, raportêkî leser pêwîstibûnî rêkxistinî çekdaraney part

pêşnyarkird. Lem kungreyeda ew wek yekêk le yekemîn endamanî komîtey nêwendî

partî bolşevîk hellbijêrdra. Lem peywendeda ew wek yekêk le nwêneranî bîryarîy

bolşevîkekan le rêkxistinî krêkarîy sanpitrizborg'da bo westanewe dijbe

menşevîkekan destinîşankra.

Dwatir le 2î dêsemberî 1905da dûbare destigîrkrayewe, bellam be barimte azad kra;

beazadbûnî ew destbecê le kolga be lênîn'ewe peywestibû û herdûkyan pîkewe leser

pêşnyarî bolşevîkekan le 'duma' destbekarbûn. Ew yekêk le pêşrrewanî baykotkirdnî

duma'î sêyem bû. A lewêda bû nakokî ramyarîy û dwatir fîlosofî ew û lênîn rîşey

dakuta. Lew rojaneda djayetî tundutîjî nêwan lênîn û bagdanovîstekan destîpêkrid û

berhemî em djayetîye peydabûnî grupî bopêşewe Vperedî bû. Lonaçarsikî, ' maksîm

gorgî Maxim Gorkiy' û tenanet buxarîn Nikolai Bukharin le layengranî bagdanov

bûn. Le sallî 1907da çuwe henderan û wek yekêk le sê endamanî destey nûseranî

bllawkrawey 'prolîtêrî' (organî bolşevîkekan) letek lênîn û (aynuknî*) destbekarbû. Le

sallî 1909da nakokîye ramyarîy û fîlosofîyekanî letek lênîn geyiştne lûtke. Lem

serdemeda bagdanov û 'lyonîd krasîn Leonid Krasin' wek çeprewekan le nêwendîy

partî bolşevîk kranederewe. Le sallî1910da paş pêşnyarî lênîn leser harîkarî letek

menşevîkekan betaybet grupekey plîxanuf (grupî yekêtî xebatî azadî kar), ke le

êksilrod, dêvîd ryazanov, 'nîkolay m.dburîn' wek pêşrewanî tîorîkî, pêkhatbû,

bagdanov le ' kaprî ' letek lênîn kewte miştumrrêkî tundutîj, ke bedway eweda le

komîtey partîş krayederewe. Sallî 1909 paş derkirdnî le nêwendî part, bagdanov letek

Page 144: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٤٣ -

hawrrê hawgrupekanî [grupî bopêşewe] destyandaye rêkxistinî fêrge kargerîyekanî kaprî

û bolonya. Ke le rêkxistinî em fêrganeda lonaçarsikî, pokrovsikî, gorgî, êstpanov û

bazarov çalakbûn. Trotsikî, kuluntay û … û komellêkî dîke le kadre bolşevîkekan

lelayengranî em fêrgane dadenrên.

Lem rojaneda grupî ' bopêşewe ' bernameyekyan berizkirdewe, ke têyda gringî rêkxistne

sovyetîyekanî kargeran û rahînanî kargeran le serûy hêllî amance partîyekanda danabû.

Lew katewe bagdanov jyanî xoy kirde pênawî rahênanî ramyarîy û komellayetî kargeran

û betenya le bllawkrawe kargerîyekan û pravda'da destîdaye nûsînî gutarî

hellixrrênerane bo kargeran. Sallî 1914 be gerranewey bo rusye le berey şerrda wek

pzîşkêk kewte prupagendey bolşevîkî. Dwatir letek şorrşî 1917da wek yekemîn

damezrêneranî ekadîmyay zansitî suşyalîstî le bzûtnewey prolîtêrîyda derket.

Le sallî 1922da be fermanî lênîn, bagdanov xraye ser dûryanî, yan ragirtnî çalakî wek

raberî bzûtnewey prolîtîrî weyan hellbjardinî dûrixranewe bo derewey rusye, ke ew

yekemyanî hellbjard. Berragirtnî çalakîyekanî ew le bzûtnewey roşnibîrî prolîtarîda, em

bzûtneweye dwatir le sallî 1924da nawekey gorra be ekadîmyay zaniste komonîstîyekan

û ta sallî 1929da, lelayen stalîn'ewe rîşekêşkra ! Le sallî 1923da bagdanov bepêy pîşe

pzîşkîyekey destîdaye damezrandinî yekemîn damezrawey gwastnewe û hellgirtnî xwên

le dunyada. Sallî 1928 ew destî be taqîkirdneweyekî zor pirr metrisî kird. Xwênî xoy letek

xwênî nexoşêkî melaryayî, ke mergî ew bêgerranewe bû, gorryewe û encamekey be

mirdnî bagdanov tewawbû. Le barey mergî ewewe, buxarîn le pravda'da gutarêkî zor

bepêzî nûsî. Bellam pirsyarî serekî gutarekey buxarîn û roşnibîranî çepî ew kat, hoy

encamdanî taqîkirdnewey mergawerî awa bû lelayen bagdanov'ewe. Ke zorbe emeyan

bexokujîy ew deçwand. Lew barewe, le çîrokêkî xeyallî-zansitî (estêrey sûr beasmanî

rusyewe) ke bagdanov le sallî 1908da nûsîbûy, lew çîrokeda bagdanov xokujî

behuşmenditrîn amraz bo derbrrînî narrezayetî le komellgey suşyalîstîda derbrrîbû. Le

heman pertûkda gorrînewey xwên, be besoztirîn sruştî ewînî mroyî bo hawcorî xoy,

çwêndrabû. Lem ruwewe bebê dûdllî detwanrêt mergî ew bexokujîy fîlosofî

lêkbidrêtewe.

Page 145: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٤٤ -

�رو��رU­q¾م��ز��ب،��*

!W� �دە& ،,*ون �_!�À13 ��1¿�ردا�دوو� OXا��h_*�! "! ,��13ۆ�g6Wر|� ���رە ! �À13¿� )؛T1`®ر (! ,*و

!X &! م :!)�h��+�_6!،�|�� ر®! دا&�! !Wە ی��� ,�رە _*��6ری�*���!Wو�دەورو®!ر� !Pوو� ی�O+|ز�h�

!_�aار _�و*,�،��!Wی�O�!<��_ا ر|6! ��*ەی�_*�! ی�,78و�O�� .

�¿À13دە ,!: م �دووە � h��+6�g)� �دە]ور* !W]&3!W!,�"�وە �,! �و (P19g) !) � �ر �a!� �!+6Å!و

�W!& ،!یر|��6 _*�! �دا_� ! �و ڕا,*وردوودا ��*ا�7Ú� !_ hاون LM�� h�O��Å�*j� �,� و� و:Oان

Mø­6|و*P*! دە �,!،���6ن� �È !g) وە��� hڕۆ "�®*و�&� �O6�Pا�& ،ی !& و�£��6دا:66! ی ,�ر�*از ! � !

.وە O !Pاوە�69 ڕە

!�& ،X) دە و:Oە و��a>!�_! ,*وە �!روا��a(�ن� �_!،م !& �À13!X¿� ك وە"/.� �دووەÀ13¿�ری� (! ��رە

!Xz رە����,���M��h� !) !aۆز|+! م�,�,! ری�O,�!��P وە.

&�)!­� hÈ!_ز!"� h& ور*)� !,� ��hرi و�وردە ®*ون! �,�وەڕP�T!واوەوە !W­h!`Xوە،� �دە�د!g�:�

�W!و�¦و�,�وەڕە��Xن�وەر���ªP1,!�� �.�&,!ردەوام���ی�دە��P!�,!ردەم�"!À1P¿��وەر�a��ªP1!و�

�W!& ی،,�وەڕا�! ! � !,� �"!ز_!,!وە �ڕوا�9!ی ��W!9¦�"!(646؛)ەژ"7Qدر�Tد]1ú&[وەر�jڕان

�را�hi �,!ر P!�!*و !و�X� &Pن*ە�"!ز_!���hÈ|�ن��jڕ|،وەی�"!ز_!�hÈ,*دا �:�W�!,�!­!+6& ،_!,*ون

�,!�3»!وا�!�!وە �"!ز_!,: �Xن h"!gl/)� �دەP*ا�1ێ _!"�ن ./� Xz!W�&�)!­�h!ن

��¦��Oا�P!���6(1وÕ¿����/78ا�!ی��!: P!واوی�"!ز_!,! !�gT1:�، &!W!وە­MðO�!a!وە��a,��äWزاد

âª6,ز_!,!وە ( دە!"� �W!,�رەی �ڕا(�� �P!واوی !"!a،!6/��:!,�­��!Xz� �6�!P�*وە­!gT1دە�� h(. م�!W

�,�رO`Tا، �وە_� �X�a�&�)!¦!"� �_!"�ن �W!,!ردەم �O�!aازە �O، &�Wا1P!X(�6,!_!"�ن !­Tر!:�­�h

hZ!|ڕوو®!ڕوو�hÈ!_�7"!زQ�!��!P!�:!_؟� !�!X!وا�!Wو�!ahر��*ا�!,!W� X78د��X�µ¶*áوە 6!و�!��، &�!

� �"}�6ن ��M�،L���Wوە&�ڕا�ن��| �,��ن!(6&(!دان �¿Õ��� . دەر� � ك,!³م �ª6وا�°QP� �a!و و

!X!9ڕوا�!W ª6X�a��� �P!واو h� �6واز�� �دە�LT1و �(!ر��وە W!ڕادە,!دەری� ��دەو:!"!��O. ەوە

g)!_h ! و�،hiرy_ &"k8Xد*,� !W� !!X!_� �،Oا �و�,78ی � ،�ت OMە�&ڕا a!و�ز|��1Pدڵ �P&�)!­�h

ª6X�a� �&«6_� �,!ر�1 ­! !W� ���ی Lا��*P��� ��iت h&./ ��� �ª6X�aر�,ی،و��jڕز�­�!M/"!_و�� �ت

!�a!وەX!،�&13(!ڕا(���. دە,�Lو�دەر�78 !وە�دە,��gن�ڕوو®!ڕووی� !���"� ��ä+/X�a&او P!W!ك�د:!ڕ

Page 146: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٤٥ -

. ��a!WLرادا,��,*داª6X�a�hi(!ر� ���jڕان�,�ä&د:!ڕاو a!�!ری� ¦�a��,�!�MðO�!aزاد&

�,Oا8X�a�!Pن ،OاW�+/X�a!��*ار��*ەی�_!"�ن�!�دەP*ا��O:!�، &Lاوە�وە_��(!ر|a!و 1د�!وەی&,78

�W6+!وە­,!ر�:� �,� !�O��Å�*j� �دە(g!,!ر �و�a!م ��MðO�!a¦!Wو��aزاد �ك"!(6646! .�ت­®���ی

!X!9ڕوا� !W� �ڕە�+19ا�!وە hد� � ە�,*دyXم hi!+6«+,� ���6وازی �,!³م �a!W!�:+!وە، و� ��ر وان

i1�!+ڕە�� �زە"��h!+6*ەی �و��3*ەرە ، �ڕە�+!¦,�وەڕدارO��6��. TاX! �ن !M/"!_� �!W� ���ی h��

���و �و�_!(�� �دۆ�� �,!رP!(دەر|»!ی �_!و:�W!(!ر�a!�و �P!وە Oە`ە !X!+6«+,ەداتو�O، &�!

6W� hZ!,�,� ���&�:6+!وە­W!,�رەی �a!و ���ی �&� !ی �&��66!ی !,� �X!3*ە��6XOن !�_!,

�_!X !X!)">+*ی ( �,��P!��/6!وە �& ¦��P . ڕوو، �,!دە(ag!و ! !"!a� hا�*P�L�+�ñا��ی�*P� �O6aی ،

. ��/O6�P�!!،!6اX&�و�,+!ڕە�hZ_��!را�!�h 1د��hڕا(g/6!&`دەر

!W /g)ن�,!م�ڕاËMÌ!��hZ�!X6!�,!��*ە ���h و���ی،��,!ك�!aو��Lی�دەڕوا���, �!X!P�)&!�

.Lد�" ��دا�!�دە(���دڕدۆ�«O6a �hZ�"hی�

� �a!وەی`دەر&a!و�P*ا��ی hم& ،1د�yXد*,� ! !W � �دو�X�6!&��*ەی h»�!_ر!£� ��دW! h!`X!3*ری

،LT19®و�وەر� ��*از|�ر ­�,!QP°وا��P�¦�¹6 ��!,*وە h اڕ*+,� !��Å�*j!�� �,��a!م �LTەوە �a!و�، a!وە

P�!!X &�! و!a 8ن�و�,�وەڕی���یX�a�!W�hوەدا�!g)دە!®��!,� Tە�!ڕO:!_وە!g .وەڕی����,��ªT*�*Tڕ

�X�_ .M�3!ەO�*Pڕەو��aو �,!³م`a!و��/O��Mەری ،(|1Pو*Pو! � ���li*�3,!�!ك �O�!a����)�aازەی

�,�ر�*ازی،&�!�! �_*��6ری hiر�& 1دوو!_� !W� !¹6X�a�`!P� و£�O�،íا £� �و ��!Í:�X!ر(�� �6�

L¹6,دە .!W6¡)ڕا�� �a!و . �,!وzوە6/��1P!¦�,�وەڕدارaT!و Oا �دژی !�& ،�وە(�gوە8X�aن�,!و�O�!aازە

�� �6�!P­�W�µ¶ی�­��!Xت،�,!³م��!�,!و�ڕادە�&L�ñgMÌ!9�P��äW�! .و�!a��,8نX�a &و�� !W!3*ر��/6!

¦�O�!_� �دە,�PL!���!ت h»دڕدۆ�� �¿Õو*P� �,!(!ر|Oا� ر�O�!_¦���.i. ���ر !g)!_� a!م

L�,ەO:8ن!�& ،زاX�aW��6�!P�!Ð�£و �ت�3!ی�­+�,�g!وە�,!³م�_O`«6ا�,!رÍ:�X!��)!P!رە(���و�£

.���,�ت13(!ی�a!م�&!P*ار ,!�

�¹T*�*Tڕ� !W­!MðO�!aزاد�a� ���6وازدا �P!واو h&� �(!ردە"��a!ی (|1Pرز!,� ی �دەر® !<`!، &�!

.*وە*ازی�دە(���7Q3ا�!�hgMÌ,�ر� و�دەر _*��6ری

Page 147: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٤٦ -

� �a!و ڕوا�9!ی !,� �كوە 8X�aن�(!,�رەت h��+�_دا� h"!_را�!�,!ر!��_:!�� �,!و��a!و ¦ی !P!:�"�

�W!& ،دەدات ! �W� hZ!,�,� ���|Oا �,78ی �,!�È&�:6+!وە­�*ار��*ەی !X78دە"�ر�� �و�,!��_¢6 6!ك

Tدەر ­��ر� ��aزادا�! h&و ,��. �ت­�!aدژوار�و���� �,���>* & ،��/6!ك� �_¢6 �£7Q,و ! !���،L &�!

�)�X h��� �ª6X�a�'h��" '!W!6/X�|ر�a� � ��*ان �_O+6ی h�� اO��، &�،وە*,!_� �زۆر�á*:�6ن hو�*��,� !

!X!{3!,ك!W�L6)!"� �ª6X�a�� µ�3� �ڕە(!ن �X� �_!:� !وP*و1Pە،`M_�و�!رخ �و�دەر �Xن �Å+� �hن

!aرگ�,!و���رەی�!"�!Wوان�&!W�! ��!,�h»�!_�a&اO��6رد��Íl،��_ر��ودە¦�13(�وە!,�&LTو!�،

.1P³�,�hدا�µL6)!"��ª6X�a!W� �¡)�a­!X*ا�O6ا�W!��و� و�,!رزی�و �W!�ڕە(!���&!�

� �¿ÓðO�!aزاد�a�a!<، &!W� ! 19Tڕ� �­و�_!(¡� ih_!ر���رە hª6X�aوە*,� �ڕز�jری ���P¦ و�_!ر �

78,&� �1ª6X�a!Wد�!وەی �ªڕۆ���� �_�ی !g��,� � 78,&� �,!zڕOTا a!و1د�!وەی �_�ی !g��,� ��Xن ,1د��hدا

�"1ۆ|/6! !g)ا*� � hو��!a، � ��l:!_ر!,� �,�رودۆ��دە �ت !W� �دە"�+�g!وە`و�_!روا �O، &�!Wا !

.!وە,+�L`��3د�h&h��)! !`X,!�1خ�,����ی�و�­!W!3*ر8X�a &Tن

� �13ۆ�g6Wر|� � P!W!ك,!ر�*ردی LM�� �,!�gW* !�� ��M*ورە �£��6دا:O6ا، �چ �,�ر�*ازی �چ ��ن

�gW* !W*ور ،�ا�وT+�دە �ت���*ەی� *gW*وردW��6�!P! !13((!رە�Pدا�a!م� �ر�!ر،�X�&! . !W!كوە

�¡)�a­6¡M�� h!6/ر��و��!,!W� �Xz!�!ی �a!م �,!³م �& ،Oا، ���*ەڕۆ ! hور*gW* �¡�6وازە�­��� h

.�وOX�+Tە �تa!و !�&W!وەی�

�!WµK�)�{6£ر�!_���lور �و�زا�*gW* T`L�,!_ی��!ورە�!:!_�!X!_ا�,�ی�O،رەرەی� �,!و��&�!

!W و� !:!_� (XO�!�� ��_*�!رOMiا !W�)ت�|*+<"( X� �و ��(��Oا hiدادوەر��!X!_ .�!��"!a� ,!³م

�W!9:��¦8ن��، &� !,� �X!3*ە��XOن �a!و���*ەڕۆ ! h ور*gW* !:!_� �6�!Pو�� L�,� �و� ەوە و�zدان

.�h��®`(T1دا_�P*و�á!رە,*و �*و�!P!W!ك�,!رەو���!�دەP*ا�X&(، &�LT1! *ڕی !"* &

� 1Pودوا!a دەردە� �& !وLT،&,�ی �a!م !iO�!<P!�X�P� �_!:19ی �و�,�ر�*ا gW* h*ورەش زی

�g)رۆ�a&وە*,�hZی��6+!�(!روەرە& ،1اOوی�,!رژەوە�!g3ی��_�!g�,ی� �ن، !�دە!��+P1و����!a

W�h! 6!�,!³م�a!و�_!روا�_6¢���رە�دوود:6!،&ە *gW*ور ,1د��h!�دە,+!�_�ی�,!zر|Oا&

.�/6!) یو�ڕوا�9!��*از�(ە� *gW*ور a�h!و���*ەڕۆ

Page 148: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٤٧ -

O�,� �!:���LM��h�O��Å�*jا�_!وڵ `��P دا��وە،�W!ەدا� *gW*ور a���)�a!و� وە_����ی�a !W!و

!²6Pو��3زۆ� � ,�ش hدڕدۆ�669!،دەدات��� !W� ��3ر�jyTرا�! �,!³م h &!' 1,ن�_>ا' �¦ � ,*دا�X 'hiن

'!Xك!W� 6646,!را"�!ر)!"�P!اO!,ن��X�!��X!_��3نO�!"1ە_!,��äW6!،»!وا�!وە�/��O�!"1ە_!,�.

�,a & 78!و ���*ەی �,!ر�*ردە`���6M&ڕا ە �ندوو �ڕا,*ر !و�_!(g 1د�!وە&! LMو��� ���h 1دووە

!W� �دەورو®!ری �دو��6ی � P!W!ك ���*ە �(!ر��وە ��! �!"l!ری ���!وە �,!�¦��P دە�1ن،

!�� �13ۆ7Qg6Wی hZ!X�+6�� �ڕوو ،Oاردە,�L&ڕوا�9!ی Æ�!�¡)ەرا�!ی� ®!ڕووی دەO��"ر!£� h»دە�

� hZ!X�+6�� �&,!رژەوە�Oی �دەدوaLT!و P!W!ك! �دە,�g!وەدا ، .� !W� �`��P ,!³م �_!"*و�&Oا !

�ڕ 13(! !,� ���وەڕوا� +/6!ۆ��ن h`و�� � �زۆر��a:�زە13(!1او��!,) �و�,!�X�P!ت �ژ|�ن h��¿À13��

1Pزە�P �!+ñP�_،ڕێ�j یO6a و!a ا��ی���رە(!ری�(!ر®!��ی*P� )13Ç!9�µ�a!6/ن. وای���X ود�*)�

!X9!��رەTڕ� !W �3� hدە�"�a�7ËM& ی��� �دەورو®!ری �,!رژ ��Xوەردە�LT1 1اوی �Pوە!a� ەوە�Oی�ن

!�&ی�a!و��aرا(��g!دوو� _!ر. �L�M&ڕادە �h,�«��!�,����ی �ڕوا�a،!X!9!و7Qg6Wی��13�hZ!X�+6ۆ

!W )�,� �،1ان`(!رەوە !W� ر�g£ڕە� �ª6�� hڕۆ�78�¹ا�� ��!�9!وە�­T1ر &ی �W!,�رەی �a!ورو��دا ی

P*ا��ی�'Ì.�دh��)! !`X&!�& ،13(!م�(!ر�W�!a!¦_6¢���رە�(!ر��O�!_¦��È!,��Å. !وP)&دەر

�'h دەر �_!,*و a�!)13!م � " !& ،ە�Xن �ی"£1اوا��7Ë,!رژەوە�Oی �ª6�� ر�­T1&!X� P19)�&��*از|�ری

�hدە,�g!���*�*و�"!ی�دە,��Lو��h&�!W,�783ان�و�(�"��! Oا�,���3ر�jyTری�W!���ز|,�ر�*ا P!W!ك

�­�P`M _�ی �ª6�� hر���­T1& رەودوا و!,� ���ر(��g/6!ت LM�� � "�Q°ا�!وەی hZڕەو� ,!���|�ن

gM/�� µÇ�3!���< روەری!Íرد�Í)� ."ز!a� �a!م !X!را��­"!g)و�� ��!ورە �*و�! �P!واو�&!P*ارەa!م ی

Llدەر�، &�P�!ر|��ڕوا�9! وە�g6Wوە +!ۆ�1¹د�!وەی���ی�ڕ &و���*ەی�,78 *�13ۆ!P�،¢6_� ت��

!�& ،ی�,!(!ر�*و��/gW* !6*ور ,!³م�a!وە�. |Oا��/gW* !6*ور !W!3*ری�&P*ا��ی�زا:�*و��h,!(!ر�

�����hی� �h"1ۆ�a�­!Å��"�a��,�hi"1ازTك_!روە �و�3را(a L�ñg!وا�W!(!ر�زا:�*و����hی�_!رو

L��P1وەر��ÆÇودی�*).

ی� *gW*ور �±`!:`1د�!وەی�,�`�P!���6,!ڕەP،وە�,�وەڕ|��+�,�a!)13L!�!ر�13ۆ�g6Wر|��W!,�رەی�a!م�

!ڕ��ت�,!ر�*د�­�h(!رەڕۆ|��!�a� "!W!و،�ت­�,¦!W!3*رT&وە_��a­�µ¶��!W!�!ر��. ە�jت��!�د

����ä,���وەڕW!&T!3*ری��ª6X�a،���ی��gl*وە !Pەو­ �*P�h .ك,!³م�!P!Wو�!a� ��a�LM!"��!دا

�دە �­ڕ�¹T*�*T !وP&!gT!���!ت ،7Ë31ا�� h�*�`� hوەڕا����,� �,� �P*ا��X!,�ر�*ا! ��,!�Èك�وە_�

�!W�hZ!X�+��a8نX�aوان�,!_�ی و �_!,*وە!a��, ور*gW* ih !`Xد،(,دە�.Ì &6¡Mø�!ن���3نË)!�ñ .

Page 149: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٤٨ -

³!,� �,�رودۆ��&�­T1ر م !W�`!6/�� ��¡�Oا ،¦،L�+®ڕۆ� &! � hi�Pو�_� �_�ی !g��, ور*gW* ی�

O�!"!:رە&�و��!�!دەو!,� ��!�Xر1دووی �_!ر��¡�a!و . ی h��+�_دا� �P�­!W*ا��ی hN*�� h ن��"!_

(!رO6��،!6/�� .�h"�Å�!aا�,�L دە(���دژ W!دژی���ی��دار�­�a�­��h"1ازg,�!T*ا��Og)�a، &Lا

� �. 1اX!`�زۆر���a¦13(�وە_� �ª6� ر�­T1&!W� L�,ا �دەOX!3&!�!�� h1د�&�!W� �ڕوا�9! (|1P1دوو

�W*اودا ��)�a� (X7Ëدار& ،,!ر£1اوا�!X�3� ! !W�1Pو*P���Wور و�*gW* � �,�L، ی � �,!و�ن !�&��رەی

.!X�a/+�دو��6ی��h,!رز�a�MÌO�!a¦�¡)�a�!W�­!W�1Pزادڕوا�9!ی�

1Tژ� !W ر��!"*W!_� �وە_� hiرا�`!XاO، & زا:�*و� �P*ا��ی !� �,!(!ر � *gW*ور ن ,!O�� ��Èا ی

�"!g)دە!X!_� hو�*®، &Lا��*g,� �ژ|���`�,��درو(�a�¦g"1ازTك�وە! hێ ­1د�*�� h �ÆÇ� (*ودی

LTوەوەر®789در� �¦�&��!ك�و �دژی ��!,�ت �,� � µ¶!"� ن�، &� �a!م ��W*ەزاوە *gW*ور ! ەی

!, L�7Ú��®ر�.

�"�ر �_Q&�رڵ �,!(!ر �زا:�*ون �,� Yرە�X78,� � kە �دو��6ی h�� اOد��� ،�óg)وە_��`ە� !ری

!Xوە!+Pووy,و !�& ¦��ڕ��. �,*و ك!a���lاری�زا�*,�!W� و��hZ!X³!"�µK�)�{6£ /P!X³!"ا��O6

�Í/g)ڕا(¡16د`دە!W� ،� �a!م �دەر�!ری �Oا !g� و*,، &� �(!رەa، /X�P!و! �و� 6!��*ازە �ن

!"�Å�!a !X!9ڕوا�� !W� h�� h ە*T*�� ۆP، &X7Qg6W!واو 3� �ڕوا�9!ی �_!"�ن !!6 /glر��!,� !6

���h 6!ز|,�ر�*ازۆری�(*ودی�W!�(!ر��وە� ��h!ورە�,!­��ڕۆ���Y,��وە_��&"�ر . �*و�!وەO�3ا

���a,*ور|كوە �`�(y&6ا�! �Mø ,�ر�*ا! hZڕا�3ر� �`�ن، hرا�!+�+ � �ڕە�+!ی� ��g|1,!6/�ر���! �ن،

�W�6��)h"k8ڕۆ�78�¹ا��hو�' 13ۆدۆن�' �و� '>���lO(/' (!ر"�X!داری�Xz!W!ن �W!*زی ,�ر�*اوردە

±:�X!��!W�Xد� ،&6g`!!gl/W�XOX�a��6��<:�a� h���� h"k8W�|1P�"� ،) ¡lزا�� ی�)+*و(�ن�"!:!ی

�£� �و �|7Q,�خ£!ڕە�$¿� !+6�� �P/��ری ، !6/P!X³!"� و�� �£!رە�$¿� h��)و*�� �"Q·وو �Xz!W!ن �ن

��¿Ó/X�g)�+6+±�دەروو��� �� hZ!Xا�yW�,� �كXz!W!ن �دÁX!وە،�و hوا�!a واوی . وەر�1ت!P

�,!رT زا��6ر|6! ��*ێ !�l¡+!وەX`�ن hT1از"�a� !,� �درو(�j�¦gڕان �,�`Tڕ� h1د�`!X1اوە� �h

ەوا�hi(!ر"�X! �دژی �,���!,�ت¦�&�!. 13ۆ7Qg6Wی .£!ر"��

�م��!�LM/X؟ ,!��a �(!ر(*ور_�+!رە���ن &!P*ارە,!³م�a!م�

Page 150: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٤٩ -

�&"�ر �a!م Y!)13�óg)دە� �وە_� �& ،1د`ی ! !X� !W� !9:!"�&6W� ���رە�`!م Oا�!وەOXا

T�¹`ڕgl�`!_ن�و !�,��,!ر�+�!"�)�X�LMی���"!+,�!"!a� و��!�!ی���*ە h�� hZ!X .�µ¶���!"!a

�óg)دە`� �,!ر_!"�6+!ری �ª6�� h1د� �óg)دە� µ¶��� �و hZ!X³!"�`W!�� hر|6!­1د�� .�!,

�(*ود �W!م (P1وەر�!)ر �,��دە(¡�!13�"� ��*دی �Y �.�3&�ر®*ون ��lزا�� !W� (P1�!+ڕە�� !,

�Í/g)دە� �&و�,!g�*3! 1د`��ی h1د�&!g)و !رە� h���P�`:!�`M1د��Á� hك!P!W!و�*��,� �h��

�ز �,!د��X+���ی ÆÇ� ��lزا�� h"k8W�6��)� �_!"�ن ��Xن ۆ7Qg6Wی 3� ��lوە. ا�*,� !�& ،�aوە_�

g)دە`� !Pور !و*gW* |!6 ڕ�j� �ڕا,*وردوو h�� در��,� �­!W!3*رT&اون hiار*P!m� �ª6���,� h ر�­T1&و��

!Wوەش�!a T*ڕوا�9!ی¦1د�!وەی��!ز"�`��*ەی���!W� W!ر & ،,*و م���رە,! .�ر|6!وە­��"�!&Y

�h �,!ر_!"�h(!رەa!و !�& ،!وت��!,*و `�P!���6ڕ13T(!و�a!م� 1د&�����hی� Å��"�a�!,�h! دەر

�*ار��*ەی�زا�gl! ە�W��6�!P!��*از a!م�. دە,1د��a�!W,*وری���و ك,!�ڕە�+!X! ی '(!ر"�X! ' ��ی

P!X³!"�/!6 وە��!X�)78�!�� � Oا �و *=:!,!W ��!Xz� LM�`وە!LMiو�Û�W!3ن���<g)!,!"� ،

.و�ڕە�+!��ªP19�W،�ڕە�+!ی�13ۆW! !6X7Qg6W!3*ری�M�3/+!&ی�,!دە(��g+�ن�و����h�O��Å�*j*از

�7QPوا��¹6 µ¶و!_� �gl/a­!W�7Ë:*á� h !+ڕە�� �دەدەX) زە"6+!ی ���"�ن h�� .� �دە,*و �Pۆ &(!رە �h

QP� µ¶��� �ª67وا�"W!�­ ڕۆ�" �ری� � �"!O6/P!X³. !وە��g,�"�ن �13ۆ(!ی hا�O:!_ر!)� !Wا�

� LT1ا�*Pدەâ¿À خ���á ��M/+¡)دە�`(T1� LTو!��<,� �a!�!ر ��Xن ،� 1Pكورد!P!W� دا�a�!)13!م

: �â¿À�hZ!X³!"�!X!_�h�!Xz !�13ۆ(!ی�& �LT1,*وX!&،LT1P)�دە`,"�"!:!

١–!P�&6+­h

��a,*وری –٢

٣– ��{XOX�a6­h .

!P� h�!Xz!W&6+`� �W! 66!وە �(1وو�g,!ر_!: �"!:9! ��l �"!g)دە��,� !XاO&،h1د� Tڕ`��ªgl�

و� �ری ­ر|دو��6ی�دەرەوە�,��,!رژەوە�Oی�ژ|�ن�و��!�!O�3ا��a�h�!Xz!W�،h,*ور|6!وە�X!3*ە�Oی�_�

�"1ۆ�!`دا,!� �W!��*ان �ڕO�� Tا 1دن �`و �ªgl� را"�!ر!,� �,� . و�P!W 1)�L!ك � �"!:9!

�h�!Xz!W��{XOX�a�،ز"*و�! 66!وە!a�!9:!"� Tی�ڕ���h��`ە��تO،T1از"�a�!ز"*و���!aم�!W��P�¦�

،L�+��Xا�& ,!د*g,� !L�Tڕ� ���ی ��!�!ی �و �ژ|�ن �a!وەوە �_!ر� W �a!. ���ت`�,!_�ی �"Oا

Page 151: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٥٠ -

�Å��"�a¦!P�h�!Xz!W�&6+` ور*,�aن��X66!وە�iو��hر|6!وەy- �, �Å��"�aی���­Tڕ�h`�L�,را�!�دە!�

: Tری�ڕ�`ªgl��� hZ!X³!"�.

�وەر���1ن �_!³و1Tی �و �,*ون ���رە �,!م �,!P!واوی !��X�)�X� �a .�!W` 1T¦!Å��"�a!م �,� �h��

Lا��*Pو­��1ا3دە� �و�W�P!��*®1د �ری �W!,!ر��و�,LT19،`ن ��8نOان µß��"�a� �دوا !�`��*�.�,!³م

�!W`T1از"�a� ���ی 1`T*�� �,� !`Tڕ� �,!رژەوە��ªgl� �!6XO`1د�!وەی �a!و �W!�3+�و دو��6

/P!X³!"6!ی� &�!W�!`�3�1*ەی!g)ە*X!3�.

�O�!"رەی�_*�!ر�,!W`�،وە!m�P9!م��,�ی�_¦را�!a�!X!!)13 �a� ���hiو� �,�a!و !�&وT+�,=�ت،�وا

�, �hZ!|��&�¡��!¦L�+�_!aر�. �دا!�!aو ,!³م�!aت­�ر® �,!ڕا(���,����ی��،�h��+�_و �دا!a��,�

� ¢6_&Åر�!)� �W!��ی !9Å�,� �X!3*ە�a XO!و. +�,�M�L&ا!س ���رە ¢6_� � 6!�ت hك!P!W

a!�!ر�. ���,�L),!³م��*ان( X!3�L*ە(*رت�و��� ,�W�!9Å!��!و�P�h!"!ن� Oا-yر|6ی� *gW*ور

!رە(g!�و�&�a�¦�!W!وەی�_6¢���رە�(*ود�,!L� �È،��وە�دا,��+ �O�&�¡��!¦!Wات�a!و�_!و:

O6aی�W!�ڕا(¡O6ا�a!و��،�����ی�,�/+�P!X³!"�L± +�ن�و�P*ا���hiدەورو®!ری��ر�و�دا_� �Xن���*ە

�دا�!_�+�وە­�¡� h .� �P!واو�ڕW!�T=�ر ڕوا�9!ی �. �1اوەX/6!`ی ����ª6¦(�13 وە_� �W!,�رەی �_!روا

�درو(�­T1&!gر �دەرە& ¦��رMi .!, T!وە �"�دەی ! !W� h � �,!�!W ��*ەی ���ی�­�³ �ری

Tە��ت�و `ڕO!Wدا_�­�"!:� ��*ەی� ���ی��hر ­�و�_�ر|و��!�«�وەر +!ر�!W�6/P!X�+6��hZ�,!ا���O

Tە��ت`ڕO .م�Å�!aز"*و�! (!ر!a !W� ���ی h��6|�6ر�*_� ����*ەی ���*ەی�P!W!كOا ���¡M��

� �و �ڕTدا-�+!ر �ری ژ|�ن ��O .�¹6ە��ت`ا�!ی ���ی & ¦,� hiوو·Q"� µß��"�a� LTو!Xدە� !، &�!

Tڕ`/P!X1ۆ��"�h��|واوی�ژ!P��ªgl�!6 !9Å�,،!"!W� Lا��*P���¡��­h !`XدL�,�.

�gl�a!X�!وە�(!ر��>*و�!+/Tی���"�ن&!"!&�دوو®�رە�دە�!ڕ! .��X�a8نX�aا�*Pدە�L� &T3*ر!W!¦�

L�, �|ر�g6W13ۆ� �,، � !mPوە� � *�gl�aر �دژ!_� !, &�)!¦،!�� �6�!P�&�¦��,� �,*وە

� .�!(!ردا��ªP1دە(¡ �دەP*ا��a&L!م �(*ود�!W!3*رە � �­hچ L�,!_ � � �ر�h­T دەP*ا�LT1و چ

�3LTرO�"�Å�!؟�

13­�h(��ڕ9T!��رەی�8X�aن. P�h!واو�ڕۆ�)�و��L�*3,!م�13(�6رە�دەداP!وە­>!�وە�a�"³ڕە�+!ی�

Page 152: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٥١ -

��{XOX�a!W�!6/X�6 Tر��­�Xد�h|9!ی�(!ر !�_!ر�_!"�ن�& ،�"!:9! 1اوی�`ر:!"��!X!9!را�P* .

�8X�a�3ن !,� !g)ە*X!3�`� �& ،!وە`�"!:� ��P!ی !,� !hiر �زۆرە"}���6!-�ر|=�ر!)� *9P!را�!� و

� �_�+g)!�¡Mø�O*ورە، �¦O6�Pا µ¶ڕۆ�� hiڕا,!رhوا�!a� �£!ر"���!ر �دÁX! و µ¶ڕۆ�hi ن°Qدە�� .

!X!9:!"ی�3 !& ك�Oە�*X! ردەر�| ���رە��!ر��hiو�£!ر"��, �زا:!،�a!م !�& ،��!�"!:« ,!(!ر|Oا

ï�,� ەواX!3!X*ە�Oی �£!ر"�� �O��X�6Pا �دەP*ا�z�lLT1را�! ،� !W� µ¶��6دا£� !9:!"� �3� ��P!�`و

�و� �,�رۆ �|}! ڕە��Å!ری !P!:دەو� �W�3/$¿�&�ن، !6/P1ا !X یOە�*X!3وڕۆ�و�!a� h�� !Xك &�*��!W� !

��*) "!a� h��+/�,� ،!X!_� ��»1P!Áی ­O( .!W �¡)�aرTۆدا h �3� �`دا hا�kQ�� �و�,�ر�*ا��P!ی hi

XOە�*X!3� �a!و �ڕT& ،6!ی(!ر�Å�!aم !X�"ر!)� ���ی `! �ªgl� !W ر!l"!�� �a!وەوە،�ی (!ر�

±�3!,�"!+,�� �hردان���| , LT�Tو�£!ر"���!ری�دادەڕ.

� !W ¦�:!"� وەڕ�,�Ç!�O�!)!3� µ&LT1ا�*Pدە� �(*ود�1او، �ڕ�­Tچ h`� ,�� ؟,!دە(�L�7Ú�Û!g!را�!

Tڕ`� �ªgl� و�_&M�±!ز"*و�!a� � � h�� !X�6ە�!,� �a!و�P!W!ك !& ،ك�"!:9! �(!را�3ی

Tو`ڕ!,� ،L�®و�Å�*j� � �l¡+!دا �دە(g&��رەی !`� !Pور !و*gW* !6| ن�،�ن�|��� �,!��رەی

!W� ��! دەP*ا�) �و �ڕy�&�¦ T"!ت �,`��)!,!"!,� �g3!و �Ëlن �و �و�&�3را(Ëن ���*ە h1د�

�ڕT`£1اوا� �a!و h1د�`+¡l�!(,� !6/gM�� .� h1د�m�+Tوa� �W!&!وەی !��"!a� ���ن ! !Xە*�� �h

�ژ|�� (!ر ��!ز"�. �a(��! زۆر ،�1اون `�ڕOTا*9P!را�!ی �W!�(�دە�i,!¦وە_� hار��*ەی�*��

���و ¦1دارT&_!ر�. LT1&1د�!وەدا�"*P*ر®!�دە&�,a 78!ز"*ون�و �*Pن��X�hiر�چ�,!��*ەی�"1ۆ!_�

!Xردە�X�3كد� ی �دوو ��X!P!`�دەر® hەOە�*X!3� :!X&�¦ ا*�z��� ��) !��Tڕ� �و�a!وی Ëlن�`ی

!`Xد�����!�`h1د�!X!��|�"!g)واوی�دو���6وە. �دە!Pك�¡M��­ ر!)�h !9!را�P* �،1اوەm�+Tو&�!

|�ردەری� �W!�ك�ز�78ÅەX!ك*9P!را�!�وە ��P!ی�(!ر `�i�3�hز �a:,!�,�³،��*ا،��Xن�W�!W*وOX!ÁPا�,

!g)!,وا� h7(1اوا��Wی � �ÁP*W&!�!Xz!وە، hە,1د�*Tڕ!,��,� ! h�� !`Xژ د� �_!:´·�1دراون ی �،|�ن

�,!. ,7ÚP�6¹اوە ���ن ��*ا��O!ش �a!م � P!واوی �(!ر P!W!ك��ن �ڕەو��� �و L)!_� !9!را�P*�

و"!�Oا�!X!�و�,!م���رەX!`�"}��63دا_!:«*وP)�و�كوە-!ر ,�a1س�Pو��µå!، &XOە�*X!3�!�W!9¦�

!W +/X�aا�_!,*وەO، &!�!,وە�!a�aواوی�!Pµ��W�aOX� !X ر!)�h !X!9!را�P*.

�,������h!,�Xزۆر ­�&��!!�Oە� كX! !�وە_��X!3*ە�Oی& ،1اX!`و�P( ��a!واو�ڕۆ� a!)13!م�

Page 153: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٥٢ -

1دووە�و��*O¦�+��a�&��ªTا�"1ۆ��µ,!�وە_���!ز"��ڕا(¡8X�a!W�6ن. *9P!را�! �h(!ر ­�!ز"�hژ|���

!W �"!gl/)��_ی�`وەO�!,!{3��ä3!,� ،�7QÍlدراون !��3/&��!ی� 1د�a�h!و�a!ر `�!������,� a!و Oا

�,P .!W 78!وەڕۆ�+Oە�� �و L)!_&و� �a!ز"*ون �و �,!دەورو®!ری�!(�O6P!Xا& 1د�!وە �,!P!واوی

/P!X³!"*W7اوە`6!وە�Ú� !Xو�&! !X789 و���*ە�����hO�Pا�*ون�و���6وی�!gT1ی ،�دە���.

�دا_� �و ��a£!را�Oن ���*ەی h��+ª6X�a!W� � � �£1ە �زۆر|Oا �_!رە �¿Õ!,!را�!��_!X .�!:��� a!م

��aزاد �¿ÓðO�!a�a!,� !<W� �,! ،¡�gMÌ!9*وە��6درو(�� �3!ی µåر!�!a !)1366!&�(!رە&!، &�!

�8X�aن!�&�"!��h�� �،hZ!X³!�!ی� در�Tا����á�hi! ,!. !��!,1دووە���h P!X³!"�±��+/X�a*ەڕۆ

و�W! �,*وە1اوە&����6!ەوە�ر P/��ر�hiو� ڕووی W!-��1اوە�_��/+!وەی�,!ر�!(1m!gدووە،���ی�

!P�P1���¿Ó/وا�!a� ەوی���|Oا Tی ڕ��� .�a8نX �P�¦ & واوی�دەر!P�!ز"*و�!�"1ۆ|/ك!a6!�و� �h��

Tو�`ڕ!a�،وە*gl� 1و�!وە�)!W����!P8ن�)���!X!P�)&!W��6�!P�!LT1اوە�(!ر��وە�دە�*��( �!,

!Xو��� ��*ە!g)ڕا�h �_ن�!Xz!Wن��X Tر�­�h�=6Å��6"ا��ی�دەر ،رەوە*P�`&!X!_�h1د�.

�gl�aم�!a� ور*gW* ¹6ە�X�a66!�چ�&T3*ر!W!­Wۆ 3��,�h؟��!X!_��|ر�g6&T3*ر!W!­��11خ�و���!,�h .

&T3*ر!W!¦��، �P�¦,�`Tر�ڕە�+!ی�!و!,�!g ر�­T1&و�،ان!a� ك�ت�_!روە!��&�¦!Wا��O��6¡)دە�

LT1ا�*Pر دە!)�!�!Xz� LM�� �ª6)����,� 9!رەP* !W� ��W*ەر®789در�LTن �(*ودی دو��6ی�. �ژ|��Oا

�ڕوو���!، (!ر !Wڕوو�� ���3>�وە*ت ��!"1دووە، �gM�_� �W! �,!³م ��a>!ی h�� !Xz� !وە�&_!"*و

�O�!_� �و �á�Ð,�a¦��a!داوە �زۆر �W!،1ا`���ر �,!زۆری ��,!³م h����3و� ��ر و ��را�

�P!�9!�!،1اودا&��وەڕوا�+! !P����"ی �دە��� �á�Ð,�a!ی h�� .� �,!(!ر�&,��(!ر W!,!رa!وە (Pو!

وە��a��6�!P!!&13(!!واgli*�3 .&�!P! زۆر ،P�h!واو ��*ە��a !X+�,*ون�O !,��ä3ا،`وە_��دوژ"+�

/�!6، &�P� !&!&�)!¦��­!W� µ¶� 8نX�a,ت­��.�*��`!W� ! � �`T,�ر وە_� !�& ¦�­T1&Tر Oا

*�a!و� ��Pوە!و��ªPدە,�X!{3!,� M�3�7Ë��,�h`،L!،�,!_1ە"!�Oەڕە�+!�1ا�!ی��*ێ W­h!,!ر�*رد�

,�� 8X�aن1د��h`�:6}�­!��`�*�. �ت �دە¦�.�و�,�وەڕT&_!ر���رە� �¶W�µ!­!��&ی،�Ð�ú!,���وەڕە�,�

!�/��M!�&�دا_�7Úاوی�8X�aن!�&وەی�W��6�!P�!a!,!ر�O�3ا�W�(P1!(!ر�،>!�a!ی�&!��X/+,���وەڕە�,�

±M�m1ە_!,��,:!��!W��¦،!1دن�:��­6ك��Á�!W�hZ!6� 8ن1دی�&�رX�a .�7Ë9�1و��*"!_�!W³م�!,

!Xوە!a، &� �,!ر�*رد !� ��P!W!ک �دەداW!¦،�Z!3*رT&وە_� �a!و�P*ا��X!"�ن ، & ò"!�� !�O��­�h

�hi!mو��"!:9!ی�a!وڕۆ ��9P* �h!رە ی�P*�>!�(!ر "!ڕ�واg�P>�ن�W!و(در

Page 154: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٥٣ -

.�_!,�6L!وە،�"!P!X³/ ��!�!ی�X!3�!W*ە��X!�!Xz!,�Oن�X!3*ە�Oی�دوو

� �_�8X�a!��&�`¡Mنa!�!ر �و (P1ڕا�� �,� !Tڕ� �(!ر `+!وەی �ªgl� !9!را�P* .وە�!a� �O6aی

د:+�hi�6و� ��/W�!9Å�,�!6!¦ان��¡��ر &8X�a��,�­T1ن��Oا،� X!3*ە�Oی��O، &!W�! !+6ە,�g!وەۆ�+ڕ

�_!W*"!ر��&دە(g!,!ر h�1¦ا�O{"� �(!روەری �,� !,� �a!وان h!�� "!,!(��� �,!¦�&�و

�Ó¿��&�ن�,!�"!,!(���,!_1ە !��6+!�(!روەرە& ،ی"�ڕا�³!!و��!زم�و�1mO�!)!3دن�و�"}Oان�,

.��*از|�ر|��)،ان&�­T1ر

+!�ۆ��,QÐ6ن،�زۆر�ڕ �ن�,��6!وLT ڕە�9! و ڕە�«�gl/W�6�*)�!�!66¹6X�a!�& ¦�¡� (!رەڕای�_!ر

�¦�¹| 8X�a �)13­�h&/)!!6، �!9Å�,�!Wن!�& ،´·اردووە�ن�_!:��6 6!���6وازە|&�­T1ر �3رP!� !&دەر®

. �/�µ�6-!6د8g)!�ñ�Í، �!ÁXن!�P���!<�a*ا�8ن�ih hZ�، &/gMøڕا"�6ر ­�h(�ز��

�gl�a&+ڕۆ�� �O6aی �X!3*ە�Oی& ،Oە,�g!وە! �چ ! !Xك� ��W!��*ان �_!X�a!X/+و�(*�� !�`��*�.Oا

�ڕT&_!ردوو �(!ر ­��¹gl`�6ن h !+ڕۆ�� �و �وردە& *9P!را�!ن µå�,� �و� z�lرە�,�ï,�ر�*ا! �ن

��*�6Pر|/ �،�ن kQ�!6ا�! �_��1ی ��*ا و�8X�a �)�Xن�a!وە�Oە h��'/)1P!"و�� �دەP*ا��L& ك6!ن !�

��h*ێ� 6!6&ڕو��. �,�/+8ن،Oا�_!P!X³!"�6L��X/ !وW M�3`��ªP! �را9P* �!X!را�! !�(1 &ۆ &a!م�

!,!)/Pا�� 6!ر�ڕا,!رە��3رO�،!,"!7(1اوان�و���Wر�!)­�h !,�µ¶7ۆË�� ر�!�,& ،�"!ڵ!)!!aاوا��O�

!،�,�:�M�Á6وە�ر�,1اوە ,!

�a!ز"*و�9!ری �و �_*�!ری �ز|�6Å�!��1P+!ی O�!6«�رە& ،¦�!: _!ر��� �و ��*و(8ن !W� ��Oا� !

،LTرyTر�Í, !, � ���ی �£1وا�7Ë ��رەی �_�ی !g�,دە_� h�6ر ,*و��*i� h 9�3!ی�� �و �"!P!X³/�6ن

�(!ر®!��دا_�+�� h، &{"� !`*�� µå! ��� �lNڕ� ��/6! !وP!`و a!�!ر�. �ت دەدە(g!,!ر ،�ن

��ª6��L�,دە��X�a�،!X�_وە�a ر�­T1&ری�!�P3*ری�&�"78ا!W!ª6X�a؟�L�,ی�����

****************

Page 155: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٥٤ -

yT3!راو:

���Pو * د�¶�، �í������ rو-� ������ !�م �&�ڕ)}�وە،وەر&%$ا?� ����ن �?�ê�qۆoU� ���hك '� �x-�و?�

و rان��� ��!�و دە�{د، �� �م�� ���از)@ وەك �ڕۆژا !�و �q دە&�ڕ)}�وە، rەر)@�P �� �¶���

�{ا?��� �­�WÄڕوویڕاt¼"ڕە��Wی­�h����t}�!�زاد�<�ازە�êن��و�hدە����دی��ر�ê�{­�­qنو

�êرا �hو @�q�� ��UT��h¾��وە، ���&�ر�� وەر&%oا?� ��ر��¶{د، �� زۆم �í���ê �q �ی"�h �í­»ۆ}�

" دوور�{او&� &��Tری �h �q ژ����ª' ��و، ���ر�P'�»���- rا?���� é����! ���� ��وq{ا��وە، دا

وە¬�rا�وەی �»��و-� @�T��h�� ��ر«� ����ی ���í(}qر �?��tز�î�!و ���í(}qر ��وو��Wوەی �»�qر�t

دە��¿ن، وەر&%$ا��rا �hم �Pروەك ��و، �qۆ?�}�ت وڕا��ڕ��ا?� �oØۆ&{اد �{��وی�� �í(}qرا?� �)�Wرا?�

��nونو' ��&rا�ڤ' و" ی�{ۆ�h}%oی وە ��وو�àï�� "�W��ردەو!��¶{ا' UW�hن' -�ن��دی�-�ر����rە

!واز�W�Pندە�êت

** واژەی دوای �� ��ر-�rە)"z �Wد)ا�ی� ���{tڕا ���rا���و، !�وا �í(و� ���ە��ك S�� �� &�ڕام، ا

وەر&%$ا?� !�وەrە ���tرx{دووە، !�UªÐW¾ی �� "ÊÎڕو ز��?� �� و�وە��ن واژە ��دۆز��Wوەی é��� !�وەrەی

�وە��ن. �������êن�����ن��{دووە"z�tو�����دا��وە�hوەر&%$ەرا?�ز��?���رÊÎ"و�ñرە��rا،��و��?�

�h ڕ)��وت �� �{��Vن�! ��&�ر ���hر!�وە �و�Wtوە،� "z��´ �� !�UªÐW¾ی �� �وە��ن ����ن، ز��?�Q·xر�� ��� �دا،�W�tو�"� �Pروە�P��دا��وەزۆر�xیوەر&%$ەرا?�. دۆز��Wوەی�وە��ن�hز��?��tرە

'�qرد وەر&%$ەرا?� �ی�{t�xدەر� ���ەی ���Pن �� �ò رەب�ñ و ��اری��رس و دە���)¿ن �وە�êن ،

و�·r���nە�qن دە&{ن �qرد ��)�Wری �h ���hرە���وە، ��ن �!�و�و�tرا �»���� �h}ز��� �وەیrW(��.

و ��وڕا���ر "�زا?­} �ووواژە �?�دا �»�ê �h �qرد وەر&%$ەرا?� ��Pادارم دە���qوە، ��رەی r�- o%hەدا

�وو �Pو�rnەن rا،�ê�����t�ª��،ن%Wدا� ´��.����qی �tو�W(ڕ �� �� �q�áدە ��Wڕە«� ز��?� �� واژە�êن

Q(و�¶nÄtدەر،�tو��� .��وە�q���W(ری�qرددە"¼t���tرەداوید�¶����hڕ��دی�و�tرو�Pر

� ������"ÊÎر��ر-�وەی�t :رە�V�ی�V�VôQ­�h��t�t}&} ١٩٧٧دی��ە٦٠?�{��ی

pdf.mazhab/1924/works/bogdanov/archive/farsi/org.marxists.www://http

Page 156: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٥٥ -

Mezheb, Huner û Markisîzm

Bo prolîtarya le meydanî hunerda dû pirsî gring hebûn, ke debû çareserbikrên; pirsî

yekem: dahênanî serbexoyye, ke huşyarî lebarey xo û dewruber le şêwey tenî zîndû

hawaheng, bwarî bîru hoşmendî le şêwey hunerîyekanda.

Pirsî duwem: bedestihînanî lebomawe [kelepûr] û destgirtin beser ew gencîne

hunerîyaney, ke le rabûrdûda dahênrawn û hewilldan bo guncandinî gişt cwanî û

pişkutûyyekanyan, bebê destemobûnî nawerroke borcwazî û fîodallîyekey, ke têyda

rengîdawetewe.

Çareserî pirsî duwemîş wek pirsî yekem, herwa asan nebuwe û ême hewilldedeyn, ke

layenî giştî bo çareserî em babetane bdozînewe.

Kesêkî mezhebî ke be sûrbûn û wirdekarîy tewawewe le bawerrêkî dîke dekollêtewe,

berdewam xoy dexate berdem metrisî wergirtnî ew kêş û bawerre yan wergirtnî

beşêk lew bawerraney, ke le rwangey mezhebewe be wergorran [kfir] dejmêrdirên;

mesîhîgelêk hebûn, ke be lêkollînewey mezhebî buda, mezhebî xoyan gorrîwe yan

kewtûnete berkarayî yan bepêçewaneşewe: heman sîstemî mezhebîş detwanrê

lelayen kesêkî azadendêşewe lêy bkollrêtewe, ke le tewawî mezhebekanda tenya

sruşî şa'îraney xellk debînê ( eme tewawî rastî lebarey mezhebewe nîye, bellku tenya

layenêkî degrêtewe). Lem barêkda, aya weha kesêk beheman endaze leberdem

heman metrisîdaye, ke lêkollerêkî mezhebî rûberrûyetî? Hellbete nexêr ! Lewaneye

ew leber cwanî û qullî yadgîrîyekanewe, ke sedan milyon kesyan bo xoyan rakêşawe,

xoşî lêbêt. Bellam derk û têrrwanînî ew lerrwangeyekî tewaw naayînî û cyawazewe

serçawe degrêt. Dewllemendêtî lerradebederî hestekî û hizrîy, ke le budîyizmda heye,

zyatir dill û bîrî ew rakêşdekat, ta kesêkî ayînî ke hîçkat natwanêt xoy le bergirîy kîş û

ayînî xoy, rizgar bkat û hemîşe letek dllerrawkêy ayîne namokan rûberrûy debêtewe

Page 157: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٥٦ -

û dergîrdebêt. Rastî pirseke eweye, ke bo azadendêşêk egerî dllerrawkêy gorran bo

ser ayînî budayî learadabêt.

Bîrkirdnewey ew weha serîhelldawe, ke detwanêt le çwarçêwey heman ayînda, ayîn

bdate ber lêkollînewe û em guncandne bo xoy desteberbkat. Mesîhîyek û

azadendêşêk le rwangeyekî rexingranewe le budîzm dekollnewe, bellam cyawazî

binçîneyî ewan le cor û şêwey rexnegrîy, zemînekan û pêwerekanyandaye.

Bawerrdarêk hemîşe rexnekanî xoy le derîçey dogim û hestî xowe berteskdekatewe û

leser ew binçîneye hewilldedat, ke lebarey babetî lîkollînewekey xoy ew nakokîyaney

ke peywendîyan be beha (m'nuy)yekanîyewe heye, bxaterrû. Katêk ke ew twanî eme

bedestibênêt, îdî twanay derkkirdnî rastîyekî honerane û bnerretî ke têydaye, nîye.

Lekatî geyiştin bem rastîye beşêweyekî nakok be xoy, boy derrwanêt û ew sateye ke

îdî katî "xodane destî dirrdongî" dêt.

Ew twanay derkkirdnî ewey, ke budîzm le şêwey kelepurî ferhengî dunyayekî dîke

werbigrêt, nebuwe û katêk betêrrwanînêkî xwazyarewe bo em neguncane binwarrêt,

ewe ew kateye ke ew bexobedestewedanî le ayîn û bawerrî xoy helldegerrêtewe.

Rêwşiwênî bêbawerrî tundirrew awehaye. Ew nîşanderî pêşkewtûtrîn, bellam nek be

endazey pêwîstî astî geşekridûîy huşyarî borcwazî, ke le her ayînêkda tenya

xeyallpersitî û frrufêl, debînt. Le rastîda ew bawerrdarêk bewlawetir nîye. Ew bew

endaze djî ayîn westawe, ke tenya nkollî lêbkat, bellam ne bew radeyey ke lêy

têgeyiştbêt. Bo ew ayîn kelepur nîye û tenanet hendêk car tûşî dirrdongî debêt.

Hendêk carîş em heste beserîda zalldebêt, ke ayîn tenya le xeyallperestî û frrufêllda

bertesknabêtewe bellam hîçkat pey be ketwarî em pirse nabat.

Le rêwşiwênêkî tewaw cyawazda azadendêşekey ême derbrrî beriztrîn serdemêke, ke

huşyarî û derkî borcwazî destî pêrageyiştuwe.

Page 158: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٥٧ -

Rwangey ew sebaret be ayîn wek berhemî dahênanî honeraney xellk ew mollete bew

dedat, ke le çwarçêwey bîrî xoyda babetî lêkollîneweke bebê hîç demargîrîyek û be

corêkî azadane derkibkat. Bo ew hîç dijwar û nakok nîye, ke bo nmûne fêrbibêt, ke

yasakanî ayînî 'manî' lenêwan aryayîyekanî hîndî konda, ke boçûnî zor qullyan

hebuwe, bepleyek le ayînî mesîhî hawçerx ya resen pêşkewtûtre, yan hellhêncan û

derkî ewan le merg bew corey ke le ahengî bexakispardinyanda, weha pirsêk

berçawdekewêt, ke le resenêtî û berzî û cwanîda leçaw ayînî mesîhî le astêkî

ballatirdaye.

Azadendêşî ême, ke le her core rêgrîy û hestêkî ayînî rizgarî buwe û her katêk

bîrkirdnewey ayînî bbête hoy narroşnî le bîrkirdnewey ewda yan bbête hoy

belarrêdabirdnî xwaste mroyîyekanî ew, berhellsitî dekat û herwa le barudoxêkda

demênêtewe, ke le ayîn kelepurêkî benrix bo xoy û kesanîdîke pêkewebnêt.

Berxurdî prolîtarya letek gişt kultûre konekan çi borcwazî çi fîodallîda, begşitî wek

yeke. Karger, le seretada em pirse tenya le şêwey kultûrda wênadekat, kultûr le astêkî

giştîda, bellam em layeney leberçaw nîye, ke nêwerrokî kultûr ştêkî cyawaze lewey ke

ew wênaydekat.

Le fîlosofî û zansitî her kultûrêkda boy heye helley gewre hebêt, bew corerey ke le

hunerîşda çendîn helle û le (m'nuyat) û yasaşda nadadwerîy heye. Bellam emane

xallgelêk nîn, ke peywendyan be nêwerrokî ew kultûrewe bêt û tenya helle û ladan û

kemukurrîyekin, ke detwanrêt letek berewpêşçûnekanî dahatû qerebûbkirên.

Dwatir ew boy derdekewêt, ke em kultûreş hellgirî taybetmendîy borcwazî û

orostokratî buwe, ke debête hoy ptewî berjewendî çîne serwerekan, ew xogirtnaney

ke debne hoy belarîdabirdnî kultûreke, bellam ew herwa hîç core dûdllîyekî le

nêwerrokî ew kultûre (şêwaz û rwangey) nîye.

Page 159: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٥٨ -

Ew weha xoy le astî ew kultûreda danawe, le katêkda hewll bo guncandinî gişt xalle

baş û pozotîvekanî dedat, bellam le dirrdongîyekî parêzgarane ke 'brahman 'êk yan '

budayî 'yek le beramber mesîhîyetda heyane yan bepêçewanewe lêy behremendin,

behremend nîye. Ew ke şêwey bîrkirdnewe û heste raburduwekan rakêşyankirduwe

û gişt berxurdekanî letek dunyay dewruberî le cemserî şêwe konekanewe

serçawedegrin, katêk be rwangey çînayetî prolîtêrî çekdardebêt, destbecê rûberrûy

dengî fermanderaney berjewendî çînayetî ke letek ewda dedwêt, debêtewe. Bellam le

katêkda ke hemû pirsekan be roşnîyekî çawerrwankraw nebin û pirse zor allozekanî

jyan û betaybet pirsî tazetir hatbne gorrê, îdî ew twanay çareserî serbexoy prisgelî

away nîye. Yan sûd le rêgeçareyekî pêştir amadekrawî dewruberî xoy werdegrêt yan

eweta berjewendî çînayetî prolîtêrî ew, rwangeyekî bêgane bo xoy radekêşêt. Her dû

ew arastaney ke le serewe baskran, le reftarî roşnibîranî çînî krêkarî ewrupada

lebarey cengewe derkewtin. Hendêk bebê hîç core sernicêk leser em pirse, ke kesanî

dîkeyş 'twanay derkî' em pirseyan hebuwe, ke " berjewendî frawantir "î çînî krêkar

xwazyarî yekgirtin letek borcwazîda bo parêzgarî le xakî bapîran û samanekey debêt

û le "nêwçûnî debête hoy têkişkanî çînî krêkar û berewdwagêrranewey gişt

şaristanîyet " rewtî xoyan be şepolî nîştmanperwerî spard. Em ezmûne gewre û

stemkaraneye em ketwarey tewaw derxist, ke taweku prolîtarya rwange û şêwey

bîrkirdnewey xoy roşinnekatewe, hîç kat twanay zallbûnî beser kelepurî kultûrîda

nîye. Bellam ewe kultûrî beserçû nîye, ke zallbûnî xoy herwa leser ew parastibêt û

herwek amrazêkî mroyî bo amancekanî xoy sûdî lê wergirtbêt.

Eger prolîtarya lebarey em pirsewe bawerrîhênabêt, tenya berretkirdnewey

bêkellkîy kultûrî kone degat. Eger nkollî le weha kelepurêk bkat, ew kat berxudêkî

sererroyane lemerr kelepurî ayînî, xoy xistuwete cêy bêbawerrêkî tunrrew. Bellam

letek gişt emaneda ew tenanet dekewête rêwşiwênêkî xraptir, çunke bo bêbawerranî

borcwa weha twanayek bebê aşnayetî le ayîn hebuwe û bo ewan behay kultûrîy

dîkeyş debin, ke piştyan pêbbestin. Bellam krêkar le barudoxêkda nîye, ştêk robnêt,

Page 160: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٥٩ -

ke bbête hoy hawtayî kultûrî dewllemend û geşekridûy berey neyar. Ew twanay

dahênanî her ştêkî nwêy le heman astda, ke bitwanêt amrazêkî şkodar djî xoy le destî

dijkanîda bêt, nîye. Serencamî weha pirsêk zor aşkraye. Çînî krêkar debêt le

peydakirdnî geşekridûtrîn rwange le berifrawantirîn astî lwawda, ke payedar û

lêhatûtir lekultûrî kon bêt, bew corey ke rwangey azadendîşêk le astêkî beriztir le

dunyay ayîne.

Le jêrkarayî weha helumercêkdaye, ke twanay zallbûn beser kultûrî konda bebê

destemobûnî heye, ke bitwanêt wek amrazêk bo drustkirdnî jyanêkî nwê sûdî lê

werbigîrdirêt û wek çekêk bo xebat djî komellî kon, ke em kultûrey lêwezawe

bekarbihênrêt.

Karll markis bo zallbûn beser hêze bîryarekanî dunyay konda, destipêkerî weha

bzûtneweyek bû. Şorrşêk ke ew le bwarî zansitî komellayetî û fîlosofî komellayetîyda

destîpêkrid, lerrastîda derxerî em şte bû, ke ew, şêwaze seretayîyekan û encamekanî

le rwangeyekî tewaw nwêwe, ke heman rwangey prrolîtêrîye xistîye ber

pêdaçûnewe. Markis bo weha ronanêkî gewre be zorî sûdî le serçawe

borcwazîyekanî wek abûrîzane klasîke borcwakan, raportî pişknêneranî karxane

brîtanîyekan, rexney wirdeborcwazî* le sermayedarî lelayen ' sîsmond ' û ' prodon ' û

roşnibîranî soşyalîzmî xeyallîy, dyalektîke aydyalîstekanî allmanya, matiryalîzmî

(komelley zanistnûsan)î ferrensî û foyêrbax, tîorî çîne komellayetîyekan lelayen mêjû

nûsanî ferensî û ştayîşî derûnnasîy çînayetî lelayen balzak û ewanî dîkewe, wergirt.

Tewawî zanyarîyekan berêkxistneweyekî nwê gorran be amrazêk bo drustkirdnî

rêkixraweyekî prolîtêrî. Çekêk bo xebat djî fermanrrewayî sermaye.

Bellam em ketware sersûrhênere çon be akam geyîşt ?

Page 161: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٦٠ -

Markis em pirsey weha destipêkrid, ke komellge le yekem lîkdaneweyda core

rêkxistinêke bo berhemeênan û eme bnemay gişt yasa û geşey şêwekanîyetî. Eme

xallî destipêkirdnî çînî berhemhînerî komellayetî û xallî destipêkirdnî gelkarîye. Be

sûdwergirtin lem pirse bo destbekarbûn xudî markis be rexnegirtin le zansitî pêş xoy

destîpêkrid û bepuxtekirdnî kerestekanî û têkhellkêşkirdnî letek boçûnekanî xoy

zansitî prrolîtêrî yan heman soşyalîzmî zansitî lê bedîhêna. Aweha buwe, ke

destkewte kultûrîyekanî rabûrdû gorrdrawn bo kelepurêkî ketwarîy bo çînî krêkar û

eweş le şêwey nwêkirdnewey nezmêk le rwangey gelkarîyewe. Bem core bû, ke

markis derkî be amancekanî xoy kird û em pirse tenya rêkewt nebû, ke ew berhemî

serekî xoy ' sermaye 'î be rexneyek le abûrî nawdebrid. Em şêwaze tenya le

çwarçêwey zaniste komellayetîyekanda negîrsayewe û bellku le gişt layenêkewe

pelîhawîşt, mebestman şêwazî bedestihênan û guncandinî kelepurî pêşîne û rexne

lêgirtnî, rexney prolîtêrîye.

Îsta hewllî têrwanînêkî qulltir le zemîney rexnekanî xoman dedeyn. Sereta debû

krrokî xallî têrwanînî "gelkarî" boman roşbêtewe. Le serhelldanî prosey

komellayetîyda detwanrêt sê qonax destinîşanbikrên, yan eger bmanewêt wirdtir

letek em pirseda mamellebkeyn dekrêt bûtrêt, ke prosey komellayetî sê layenî heye :

1– teknîkî

2– abûrî

3– aydîlocîkî.

Lelayenî teknîkîyewe komellge le berhellsitî srûşitdaye bo destemokirdnî, rêkxistinî

dunyay derewe bo berjewendî jyan û geşepêdanî, lelayenî abûrîyewe peywendî

harîkarî û dabeşkirdin lenêwan mrovekanda û rêkxistinî komellge bo beramberkê

letek sruşt. Lelayenî aydîlocîyewe, komellge ezmûnekanî xoy rêkdexat, ta lem

ezmûnane amrazêk bedîbênêt, ke bitwanêt behoy ewewe jyan û geşey xoy rêkbxat.

Le akamda her amancêk lelayenî teknîkîyewe yan abûrîy û hizrîyewe bo xoy

Page 162: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٦١ -

amancêkî rêkxerane debêt : karî rêkxistinî komellayetî.

Em yasayane betewawî bem core bûn û hellawêrî wernagrin. Leşkirêk bo

amancekanî detwanêt xrapkarî û lenêwbirdin û têkdan leberçaw bigrêt, bellam dwa

amancî nîn. Çunke leşkir xoy amrazêke bo nwêkirdnewey rêkxistinî dunya lepênaw

ew berjewendîye komellayetîyey ke leşkir pêwey peyweste.

Lebarey hunermendêkewe, takgeraêk boy heye em pirse awa wênabkat, ke ew bo

xoyî û bo xoyetî ke ştêk daehênêt. Bellam eger ew berrastî bo xoy karbkat, dahênanî

ew bo hîç kes bêcge lexoy sernicrrakêşnabêt. Ew kat hîç core peywendîyekî letek

kultûrî hizrîyda bêcge le xewnî temen kurt û napeywest ( bellam cwan) nabêt. Eger

ew hewillbdat ke ştêk le xowe dabhênêt, bebê ewey hîç core sûdêk le kereste û yan

şêwekar û dahênan û twanayî dewruberî komellayetîy xoy bbînêt, îdî le rastîda ew

ştêkî danehênawe. Rwangey gelkarî tewaw rêkixraweyîye. Weha pirsêk herwa

lebarey çînî krêkarîşewe druste. Be corêk ke madey derekî le şêwey kalla begelkarî

xoy rêkdexat û xoy le şêwey komellêkî dahêner û cengawer û harîkar le xebatî

çînayetîyda rêkdexat. Serencam ezmûnekanî xoy le şêwey huşyarîyda letek giştêtî

şêwey jyan û karî dahêneraney rêkdexat. Bo çînêk ke deyewêt amancî mêjûîy xoy, ke

rêkxistinî tewawî jyanî mrovayetîye bêcge, leme natwanêt ştêkîdîke bêt.

Êsta dûbare degerrêynewe ser nmûne yekemekey xoman. Aya ayîn detwanêt

kelepurêk bêt bo prolîtarya, ke taweku êsta dij be her kesêk, tenya çekêk buwe bo

destbeserdagirtnî. Em kelepure detwanêt çi sûdêkî hebêt û detwanrêt çi karêkî

pêencambidrêt?

Rexney ême wellamêkî tewaw roşn û puxt bem pirsyare dedatewe. Ayîn rêgeçarey

pirsêkî aydîlocyayîye le corêkî dyarîkrawî komellge, ke her heman komellgey

Page 163: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٦٢ -

serkutgeraneye. Ayîn peyweste be pêkhatey komellêkewe, ke be harîkarîy

zoremlêyane û serkutgerane piştestûre, têyda hêndêk rollî raberîy û ewanî dîke rollî

fermanberîy degêrrn. Komellgeyek ke peywendî birryarder û fermanberîy beserîda

zalle, em core komellgane, ke peywendî babsalarane tyayanda fermanrrewaye,

detwanrêt le komellge fîodallî û pêkhate rencberî û koylekan, dewllete borokratîye

polîsîyekanî ewrro û peywendîyek ke lenêw supakanî emrroda heye, bbîndirên. Le

astêkî giçketrîda pêkhatey xêzanî borcwayî û serencam ew peywendîyey, ke sermaye

rêkxistinî xoy leser cemserî ewewe, bepêyî bnemakanî birryardan û fermanberî

daderrêjêt.

Le komellêk bawerrgelî pesendikraw, detwanrêt çi sûdêkî rêkxerane bedestibhênrêt?

Bo rêkxistinî hawkêşîy ezmûnekanî komellge beşyoeyek, ke letek serapay ew

rêkxistneda guncawbêt, bew corey ke destkewte kultûrîyekan, benorey xoyan

detwanin le xizmet û çekêk bo rêkxistin bemebestî parastin û ptewkirdnî şêwe û

frawankirdnî ew rêkxistne giştîye bin. Wênakirdnî ewey ke çon emane le şêweyekî

serkutgeraney jyanda rêkixrawn, zor asane. Weha nezmêk be sadeyî le çwarçêwey

ezmûn û bîrkirdneweda muturbe dekrêt. Her kirdarêk çi beşêwey mroyî yan tuxmî û

her dyardeyek derbrrî pêkhateyekî dû peywende: yekêk xwastî çalakaney rêkxistin û

ewî dîke cêbecêkirdnî destemoyaneye. Tewawî dunya wek giştêkî serkutgerane

wênakrawe, ke le lûtkeyda birryarderî balla, xwa, yan be alozî pêkhatey serkutgerane

wek zincîreyek le lêprisrawanî wabeste lutkewe, ke bo berrêwebirdnî layenekanî

dîkey jyan hellbijêrdrawn, binyatinrawe. Tewawî em nwandneş şan be şan letek hest

û rewşitî serkutgerane herwek pyadahellgûtin û milkeçî û tris abrrumendaneye û

bem coreye, ke peywendîgelêk le ayînda hebuwe, ke ewe be tewawî aydolocîyekî

serkutgeraneye.

Em pirse tewaw roşn û aşkraye, ke weha peywendîyek çende çekêkî zor nayabe bo

Page 164: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٦٣ -

nezmî jyanêkî serkutgerane. Ayîn le rastîda mrovî be weha nezmêk aşnakirduwe û

şwênî le weha sîstemêkda bepêy plebendî ew bo cêbecêkirdnî ew erkaney ke

pêyispêrdrawn, roşindekatewe. Le hest û bîrkirdnewe û ezmûn û kesayetîda

betewawî bedewruberî kumellayetîyewe lkênrawe û yeke û şêweyekî nacêgîr û

şyawî têdaçûn, degrêtexoy.

Şêwey aferandin û dahênanî ayînî le beşî here zorîda fre honeraneye. Em xalle

azadendêşî ême be drustî lêytêgeyiştuwe, egerçî pey be pirse serekîyeke, ke

nêwerrokî komellayetîy ayîne nebirduwe. Be drêjayî qonaxekanî geşey komellayetî,

ke ayîn xoy bercestekirduwe, honînewey honrawe le rûy tîorîy û karewe cyanekrawe

buwe û le rêrrewî xoyda ewanîşî girtote xoy. Ayîn katêk ke tewawî derk û ezmûne

mroyîyekanî rêkxistuwe, ew kateye nasîn tenha lesruşewe (ke tenya le xwawe

serçawe degrêt) be şêweyekî rastewxo yan lelayen hokarêkî myancîkarewe, twanay

derkkirdnî heye.

Êsta em kultûre ayînîye çi kelepurêkî bo prrolîtarya heye ? Kelepurêkî benrix û gring.

Kelepurêk, katêk bkewête ber rexney krêkaran, ew kat herwek çekêk le destyanda

detwanrêt bo nasînî gişt layene serkutgerekan le jyanda sûdî lêwerbigîrdirêt. Dunyay

serkut rû le rûxane, bellam hêşta nemirduwe, paşmawekanî êmey le hemû layekewe

ablloqedawe û hendêk car zor aşkra, bellam bezorî le poşakî corawcor û

çawerrwannekrawda, demanxate tengenekanî ablloqey xoy. Leberewe bo serkewtin

beser weha dujminêkda, aşnabûn pêy be şêweyekî tewaw, zor pêwîste. Kewate

pirseke tenya ewe nîye, ke takekesêk nkollî le ayîn bkat. Çunke le weha barêkda

krêkarêk ke leberxurdêkî rexnegraney nwê behremende, bepleyekî baştir pêşkewtinî

debêt, taweku ew bêbawerre bêfêlley, ke nkollî le her core kêş û bawerrêk dekat.

Çunke nkollîlêkirdnî ayîn bo bêbawerre bêayînekey ême, tenya leber pêdagirtin leser

ewey ke ayîn dahênrawî keşîşane bo behrekêşîy le xellk, nek nkollîkirdin le çyetî

Page 165: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٦٤ -

karkirdî ayîn. Bellam le hemû gringtir eweye, ke berxurd letek weha kelepurêk, ew

twanayeman dedatê, ke xemllandinêkî drustman lemerr watay tuxme serkutgerekanî

komellgey ewrrokeyî û peywendî dûlayeneyan le peywend be geşey

komellayetîyewe, hebêt.

Eger ayîn çekêke bo ragirtin û hêştnewey rêkxistinî serkutgerane. Îdî ewe

roşindebêtewe, ke le peywendî çînekanda, ayîn bo krêkaran ştêk nîye bêcge le

dillnyayî û desteberkirnî helumercêk bo mildanî ewan be serwerî û çekêk be mebestî

pesendkirdin û mildan bew nezm û morrallaney, ke çîne serwerekan be mebestî

behrekêşî krêkaran, xwazyaryanin.

Sererray her ştêk ke suşyalîste renga û renge ayînîyekan byanewêt bîllên, zor roşne

derbrrînêk ke parte krêkarîye cyawazekan hellyanbjarduwe, ke ayîn pirsêkî kesîye,

bêcge le sazşêkî ramyarîy katî, ke ême natwanîn piştîpêbbestîn, hîçî dîke nîye.

Êstake îdî roşindebêtewe, ke çi peywendîyek lenêwan supa û ayînda heye. Çunke

herdûkyan rêkxistinêkî serkutgeranen û roşne ke boçî wirdeborcwa babsalarekan û

xêzane cutyarîyyekan, ewende hogrî ayîn û yasakanî xwa'ni û metrisîyek ke detwanêt

em krroke sirkutgerane karaye le pêşkewtinî komellayetîyda heybêt, bbînîn.

Runakîyekî nwê beser rabere partîyekanda, beser lêprisrawan û çemkî kontrollî

bekomell, ke beser ewanda bekar brawe, ballîkêşawe !

Herçend zyatir gencîney hunerî û ezmûngerî xellk, ke le nûsîn û nîgarekanda

bparêzrêt, be norey xoy debête hoy firwantirbûnî huşyarîy komellayetîyan û pêgey

dahênanî serbexo, ke milkeçî xu û rêsa cêkewtekan nîye, desteberdekat. Eger

awehaye, aya debêt çînî krêkar mîratberî kelepurî ayînî xoy bêt ?

****************

Page 166: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٦٥ -

Perawêz: * wergêrranî em babete û çend babetêkî dîke, bo hawboçûnî min letek bîrokekanî nêwyan

nagerrêtewe, bellku bo handerêk degerrêtewe, ke ew rojane wek şêwazêk penam bo debrid,

ewîş nîşandan û xistnerrûy rastî rexney soşyalîste azadîxwazekan bû le demî xudî

markisîstekan û layengranî bolşevîzmewe, yekêk lew karaney ke katêkî zom bo terxankird,

wergêranî şanogerîy "trotsikî le dûrixrawge " bû, ke le govarî ' hunerîy jîlemo'da bllawkrayewe,

tenya amancim nîşandanî çonyetî serkutî bzûtnewey krêkarîy û opozsyonî krêkarîy nêwxoy

partî bolşevîk û çonyetî wellamdanewey nwêneranî krêkaranî mangirtûy pitrograd û

raperrîwanî krroniştat bû, herwek lem wergêrraneşda debînin, çon xudî ' lênîn ' bebê perde û

aşkra " bzûtnewey prolîtêrî " û ' bagdanov ' naçar be bêdengibûn û wazhênan dekat !

** herçende be dway wajey (aynuknî)da gerram, be hîç şêweyek nawêkî awa peydanebû,

rastîyekey ewendey katim bo dozînewey waje û nawekan be zmanî rusî ya îngilîzî

beserbirduwe, ewende wergêrranî babetekan katyan nebirduwe. Bedaxewe le wergêrreranî

zmanî farsî û 'erebîda, hawşanî nûsînî nawekan be zmanî xoyan, nawekan be îngilîzî ya latînî

nanûsnewe, leberewe meger ehrîmen ya rêkewt le dozînewey nawekan le zmanî serekîy

nûsînekeda, komekkerbêt. Herweha bedaxewe zorbey wergêrreranî kurd'îş be heman şêwey

naderbestaney wergêrreranî fars û 'ereb, nawekan deşêwênin û bwarî xwêndnewey zyatir le

babetî ew nûserane yan lebareyanewe, le xwênerî kurd degrin û bêbeşîdeken. Lêreda çend

barey dekemewe, hîwadarm wergêrreranî kurd le katî dananî naw û waje zansitîy û ramyarîy û

fîlosofîyekanda, hewillbden naw û wajekan be zmanî bnerretî deqeke ya be rênûse latînîyekey

dabnên, taweku xwênerî kurd destî be seredawî dîke lemerr xudî nûser û hizrîy nûser,

destibkewêt.

Serçawey farsî babeteke: nişryey kirgir susyalîst çmîmey şmare 60 dî mae 1977

pdf.mazhab/1924/works/bogdanov/archive/farsi/org.marxists.www://http

Page 167: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٦٦ -

Page 168: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٦٧ -

Page 169: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٦٨ -

m! ــــ� دهÂژ�h��r��!وــ�ت��

��ری �����ن

rرOr1£%a� ¦ %W� Y{»� %3� � �� �و £�1r®�خ v�Or*W¦' رP*و ��P� �)�{6£� ���<:�a� �­v)�&� �K' �،دا

� µ¶�)ه6ۆ�¹ڕ ١٨١٨O %P� وه %&� ، %�*-� %Wزۆر�ده ر�� �و�ڕا"�6ری ��a,*وری ��1POو "% و:% �P/��ری

%- %" %tz 7ه�Ë .%&�%`�*� %,�7Ë" ی� ���*هµ��W�XOX�aده�!g�*3� !gT1� 7ه. ووڕQW i*�3� �وا�Pى� gl%دا

.���+8ن(¡ ده وه�,% ى�"�ر&k8l"% وا�9%ڕ �µ��W�XOX�a"%W" درو(���

µ��W�XOX�a%{3�%W� %tا،� �"% &% ى�O" �¦و�,��*و����lNز�(:%�ڕ��Tڕ /(t7Ë&دۆ (،%v/� %, *­: Tى� 9%ڕ

. �ت Oه|O6Pا�د�tر ى���v �%W� �%" %9: %t�+vنڕۆ:�و� �ن ژ����r"1و�%

µ��W�XOX�a ،1خ�� ,� �, ��*ون�و ¦T�3(�و� � �"!P!X³±� (% �3%� �و ��ڕۆ¶ ن� � �"1و�% �O&1د��

�,% ده �زا��vر ��P!ڕوو، ���ره، �ڕا(i%gم h %W� %+vá 9! ,�ره:!"� � �-% ى �t% روه وه، ��LM،� ك ك

"�­��vv��W*tOX�a%� ر-% ،�,%]١"["8ن�و1Tان ر�زه (%"ى� وه�_��1اوە م�QP°وا�/+! W%. ,!ر�!(g!�� �ت

%a ��M��� �_��1اوە � هOم �ده `%،�"1ۆ�رى %&� %t ە*��� %,� LT9% وvP� ��3»!وا�!ى � ى �ªgM")%, �

� �"!:9!) ت %:ڕوا �ى درو(�� �دوا و���*ا�% a%[ ���ی %W� �3*چ وه O`�Wا�% ى�&% � �و�درۆز���% دا ] ن

%a� %,� �Pز"*و�% وا ��� %�,� L�M� .%- %�*-� �W% ره "*و �66��W�XOX�a! ��% �ن �­�`" ��t� وه

ڕۆ �� ���*ه واوى�W% رP�%,�%&�¦T% -*�% .�1ن ده ر��وه وه��Û���%Wن،�(% ���v��W�tOt�a%رى وه -1ه ,%

��,�L،�3}�����ڤ¶���%��v�*W*tOt�a و�%Pا �%W�،�� %+, ا�,*و����/ رهOP%v. %"³م�!, %, %a���) �،Y{»�

%a ده� �3% �% وه %&� ،L�¹�t ه*t %�*-� �O� %Wى ��W�aز1Pه µ��W�XOX�aه و�3% ر�و�*t %vXO� ى %W� ��*ان� �&%

�ڕا"�6ر ����Piرى h � �"�ف �ڕا(g% وه �O9ا�% �ڕه &%(و �,% ى �(% وه رژه و��ى �ªv�� و�) وه ره �Oى

ر�و�����µ��W�XOX�a%؟� �Oى�-*�% t*ه �t %3%،�&% واa�%&!)13�%P!وه O6��W�XOX�a %&�،%tا�-%

%a %v/�� �(�ده �­Tر�v)13� � ده. "% %,� LT1ا�*P ه*��� � دوو �13(�vره� ,% ³م �وهزr)، (+*ور®% ی م

%gTرO, وه :%t %& %aى�&%�-*�% وه م� %aت� ده ر�و��v, ¦�¡��%, �%W�%9Å�,� "1اوه��µ��W�XOX�a %Wڕوو� �

�-*�% ��*ه �*ار �,+% (% W%[ .زا�8ن �%" رOrا ى �a% ر �,% "�ى �QP°وا�/+!، �a% ر-% م �P% ده "� �È ��v�

Page 170: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٦٩ -

%+P1�!+Tوه و %)�µ��W�XOX�aا����و� "����"�ن رده ى�O+rو� "����"�ن� رده ى�(% " (���درۆز���% -%"ز

%Í�Pا��ى�*P ەى�*�Wن�,% و��% ر®*ون�ËM" g)�6ن��/6!/ڕا.[

%a %,� ���ره � م �a% ر-% ,%ر�*رده �ڕه "� �"�ر&gl�l/ و %+�%v %�� زا�� %� %,� %&� ،%t %-ر %a� ��È ده "�

�وه (% �ڕه را�3 �زا:% وه �O9ا�% ك %66��W�tOt�a� �W% ى �(!رە �1ن ده��و ر ,% �ن �P*ا��ى� �و ��Åم

�a% وه ڕۆ�+`1د�% ���:! ى �a% م µå�,� %&� ،!6/�� � ,�vت ده ى %W� وه &1ده %a� �W% دا، %gM�� ر� را"�% ,% م

�<r1� %� %)�h�� !66��W�XOX�a� وه ڕاده "����ى� رده L�g) .

��*ان��µ��W�XOX�aو� W% ك �Å�*jو|6! ر ���tن��% را"�% ڕى�,%�,% �,�وه t%�&% وه a%: م� ر�*ردى�دووه ,%

�,v`% ��*ەt%!�و�, t% -% ردا -*�% �,% ك %+t %W� ¦�� !)�+�3� %�*-� � �ڕوا�W %9% .ر ى �Ll�78a' ى

%M�£ ر'� � �W %3%[ دا �W% -*�%رP*و � ��vaد��W�t را"�% �,% ر �ڕه -*�% ] Oا6ر �ن (% رى �W% رده -%، � م

�، �ن &�P!&�*���%g�M*اره ده ر"�ن و�(% �ڕوات �1Pده "����ى�واوه رده �����µ��W�XOX�a(% (+*وره

.وه ��ر�X!<�a�!W�µ��W�XOX�a�%& %gTن�ده

�a% ر� -% �O`�Wا�% دوو �P% م ("� hو�*��,� %,� 6/3�7Q)*gW�a� Louis!ر �J*W' .ر����6!ن واو�(% وا�%

Pierre Althusser '%£رى��t78, 3% �$¿� ره� ��,% �Oى�-*�% t*ه ـ�*W*tOt�aه ر�و�*�� %t �7 ���*اË�]%- ر�

%� %P7وQPه�O� %) ���7ËW [%rو*gl� %,�%v/P وان� رO�W %+vW�­�Wوه و� . %a Gر�tهو�دO �%&�،ت� �LT1ا�*P��

%�*- � ��)�a� �P� �3% -*�%: زO+TرLT �دا,%µ��W�XOX�aر ��Pڕاده �t !6XO*ه ر � %t %�t�P� �P!W!ك� ك �Z

%-� �"%. O6��W�XOX�a %tا ،µ��W�XOX�a %��- %t ده� ���ڕۆ�) � ��%P � %&� �W%� %"1ۆ� ڕوو، �ن

�a% ر®+% (% � "�ى �[ وه � W% _!روە_� �Or*�� [%aا hiار*P!&� ���Û�� هOو -*�% .ن &% ز"*و�� .�-�� ە ر

%a %`M�3�¦ز"*و�� %<�a�%,ك�-% �ده ش�!P!W�،ت� %aه ،�-*�% وا�% "*و�O��M���1P�rر�ز %W�%��rرى�ژ

%- %"*W %�t�Pوه ر��­���P� �a%. &% ر�% "% O� *Wى�-% (% ى��aوەز�% وه *�O`�Wا�% OPا، �Oا،� وه P!W!ك

%�*-� � �رى %Wا�% ڕه ر�O9� وه %-� �و�a% ى �وا �-% و���% ز"* و��Ò %a*و�� ¦�O� �1ده وهP ر -*�%. ڕوات �

%a� � وه P!W!ك %&� �a ��*ار��*ه O� %Wا �دهى �-% �OM/��W�tOtا ،L�Å�*j M/:هوO ��äW� %&� دات،

�v� %g�, و� وه�Wدوورى��LT19� %&�¦�:���%P�»,و� �%,�'%- L) '1او،� 'رك ده'و�`g)درو���*W*tOt�aى�

�,­�ت �P*ا��دار"�ن �-*�% ,% .��ى �a!وە، �ä3 %a� �زا��vر|v% ر ��a>!ی� و !W� ���W�tOt�a� %&� ى

�,% ��رgT% ده %P����� � ده ر وه، %`�*�� � واg)'gW�a* 7Q) ' %P>�ن، �� " P� %,� "M¡+%� 9%�زا��vرى

Page 171: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٧٠ -

�-% &% ورده �"� ى، !6/glزا�� �ªv)��� �3%" ن %W� � ,���>*و�% �ده 'ر"�t% (%'رP*و � �ز1P�r دا LT1ا�*P

%W ه,�ر %)� �£7Q دار|6! ر"�t% ى L�� �دژوار ' *�W%وە��P،ن�8, وه ���rر-% ,%' ژ � �"'kÚ`tد�yWدا'��ر .

�ر�rن� رو %��vدا�( �v���Z ره�P!W!ك�,�,% م�دوو�a� �P*j% دا�/6!،�&% وه ر�و�زا��v� %W�Llوازى�-*�%

%- %,�،%t ¦Tن�ڕ�rواز�v��*­: %W� وه %,�%&�،%tی���راو��ر���� ��*ه دا%W %,�,� ده�¦�P ن ده .�Llزا�

%W 1اوه ى�,�,% ,�ره`Gر�tد��­�P %وەز��a��­�¹vا�%� (% وه،�زا�O� %, !<�a� ر�ده دات،�,!³م�-*�% �ده �%g�,

%a� �a% وه -�ى %&� �,�,% ى �a% و %P %`ر ز"*و��!_� ،(t� �QP°وا�/+! W% وە-� �¶��� �-�و م ی� ��*ه وه

%t�v��W�tOt�a .%a� �,%� وه P!W!ك L����� �,% Oا، �,`% رP% وه �­) %+t � �P*ا��t% ر�a% -*�%: وه "�ن� و

�&% ده ،�Zدا %a� �Xد ,% و�t�v��W�tOt�a% �(1و��� (X!`� %,ره و� %P� �ªv)واو و���Zە� ] � "�ن� -% &%

!6/glزا�� �ªv)�� [(|ۆ ,� �a% �-*�% %ى�& وه a% .,!رەو��. �a% ر���ن � �ره �O �!`�)13ه��Å" م دات،

�%& %t Q)*gW�aو®78ا����-�%W�¦�&�7)%v�3 ��"ر�Q 7ى PPiieerrrree MMaacchheerreeyy (%, %P واوى�,�|»*وه .%a %Wو� �

%3 � � �%' رP*و � %W� �a% ڕان ��O1ا�£�a� �'�È ده ���Pرى �١٩٦٦دا ��7Qۆك �a% ��*ان �a% وه و و ى

��وه�Ot�a وه ى�a% �ڕوا�W�%`�*� %9%[���L �داده]و_� [ڕhi �����وه ,%��W�t�ä3!,� ��­�¡��Ll�*�3

�,% ,�وه] �a!Xوا � . t% �-% !³و�hi1T- ڕى hiوەڕ�����]%a� %Pوا ��W�XOX�a� �ڕۆژا�%6ز"*و�� ى ­�

�(% t% "�ددە] !��ن"1ۆ� �&% ره � %t�P %)ه ��*و*�W� �(*ودى �,% رده ر �,!³م ،LT1� 1دن� �ر&

%W %) � �,% دهرى، LTڕ�»t %)و�� !`Xد� �­v¡� �<v)� �-*� ر�و ،L/M�!,ەO�3� د�tر|`1د��� ر�,% %ى

,� ،µ��W�XOX�a!� � ��*ەO�3ا�� %W� ���v�� ��O��Å�*j� � و �ده �Pن ��78و&�`Oا، ��3ى �W%� و Lا��*P

�,��*و��� ,%. ������a`1ا,­�ت (`66! رO"�Å� %Pا�(+*ور�و�,% a% �و�W%� وه و�µ��W�XOX�a %grدوور®`%

'�" �Q 7ى'%�*-� �ڕز�jر ، �,� ������وه ر �»+�� %W� � �ره� ,% ،��66��W�XOX�a% رhG ,*ون م

.دات O��<vPه �tر"%

�,�%, %aك�!P!W�("وه �ڕوو�`1د�% ى�&% وه �*و��� ���� '*gW�a 7Q) 'و�'��"Q 7ى '%W %- ڕووه�¦�O� وه �

%a�،نÚه و�3% ��ڕۆ�*t %��6XO� �%&ى� %a %Wان�-*�% وان�*�� W�XOX�aهر�و�O��|ر�v¹M�3ا�O6�� %& %P�،واو� ن

�,��-% .درو(Ëن µ��W�XOX�a ن�v&ردوو %W %"� � %: %t ون*��,� �����789ه ��,��M*ەی %+Tن،� �و�و�

��Pن t% ر� �"!:W�%W %-� !9% "%� م� a% .1هP واوه �و� ����Z %tى�-% روو����t�P% ز"��ده �و��% �و�O& �3ا

.ى�زا���v#gl% وه 6���Z`1د�% P*ا�g��,�LT1%�,�,% ده �&%�،وه !6X ز"%�ڕ�Tه م��% -�ى�,*و���a% ر�,% -%

�-% �+% ڕه %��6/glزا�� �,% و:Oه ى ��Pوە * �a% ر-% دات �W% ده "� �È %) %+,� �P��`�3%� ر "�ى

!66��W�XOX�a %& ى،%a� �,!ر�!(g!,*و�% �&% �"�Å� %�*- !6|ر %& %t %P�­�¹ڕۆ�� ،�Z وه .%a ره���� م

Page 172: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٧١ -

� � �OPا��X�v/��6% "�ن �-% ر�و�Õ %W�!66��W�tOt�a¿��-*�% ى�-�ى�-�و®% وه %دات�a و:Oه t%�-% �+% ڕه

%W %t ده!,� � �رO& L�+���¡) .%a %`Tی %" � %&� %W %� %و�*<�� O� %t ك %W� ڕه� (t7Ëا�*�� %+� �

%a 6!���,/ ده%aا�O راوهO"�Å� .

�دره t% وه �6`1د�% �,% و��وه � %W� ��W+8ن %&� �& "% ر-% ، ��glW�Pى ��� %r1دوو %W� ،�Z �%,� ڕا(¡O6ا

�,yووP+% �+% ڕه � وه ى �a%. ژ"7QدرLT ده' رى "��%'ى ��% وه P!W!ك �,% �Oا، �ڕه "ËMن ���ره ،� �+% م

%t�3 %aى�O� وه %,� %&� %t %-ر %a��" ده %-��È ڕوو®�+�ى���* روه� ��� ه ك]%+v�`�3� ] ر روو®�+�ى�£*رم

. وه و�vW�­�vW+% رO�Wوان� �,% O, %+tه

**************************************************************************** {اوە ]١[�� m�ى �Ð�xو� .ە���tرز��?���رÊÎ"ر&%$دراو وه " P{ز!���د" m�m" ا��hت.س ا. «�"

*mh ژ��رهى�����٦٠((mP����tدووه ى�ø��،ه م��o���،اوه. رى م} .ر&oUاوه وه' ر&{��Q­Íh��t�t 'ى �Ãو

�t :pdf.60zks/s_k/n/de.nashr.www://httpر-�وە��ک��دە�á��ر�q���tی

Page 173: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٧٢ -

Edebîat û Aaydyolojîa Terry Eagleton

Frîdrîk englis le pertûkî ' luydvîk foyirbax û kotayî fîlosofî klasîkî allmanî'da, sallî 1818

roşnîdekatewe, ke huner le tîorî abûrî û ramyarî zor dewllemendtir û hemelayentre.

Çunke kemtir be şêwey aydyolocî puxte dexrêterrû. Lêreda pêwîste watay drustî "

aydyolocî" le rwangey markisîzmewe bedestibhênîn.

Aydyolocî le pley yekemda, komelle rêsa û boçûnêk (rêbaz / doktirîn) nîye, bellku

rêgey jyanî mruvekan û rollyan le komellgey çînayetîda dyarîdekat.

Aydyolocî, nrix û boçûn û pasawêk bo pesendkirdnî rollî komellayetîy mruvekan

dexaterrû, bem core, zanyarîy rasteqîne lebarey komellgewe, herwek yek gişt,

bercestenakat. Lem têrrwanînewe honrawey "ser zemîn wêran"[1], berhemêkî

aydîwlocîye em honrawe nîşanderî mrovêke, ke deyewêt be şêwey pêçewaney

tîgeyiştnî (be rwallet) drustî komellgey xoy [ ew şêwaney ke le dwalêkdaneweda puç

û droznanen ] wata be ezmûnekanî bbexşêt. Hemû hunerekan le çemkêkî

aydyolocîyewe ya behrewerî aydyolocyanewe le cîhan, serçawedegrin. Hunerêk ke

be tewawî le nêwerrokî aydîwlucyane xallî bêt, plêxanov watenî, le bneretda bûnî

nîye. Bellam mebestî englis, ewe degeyênêt, ke peywendî huner û aydyolocî aloztre

lew peywendîyey ke lenêwan tîorî ramyarîy û maf (ke rengdanewey rastewxoy

berjewendî çînî serewe) û aydyolocîda heye, kewate pirseke eweye, ke peywendî

huner û aydyolocî çone ?

Eme pirsyarêkî sade nîye. Detwanrêt be dû şêwey snûrbezîn, wellam bem pirsyare

bidrêtewe : yekem ewey ke huner û edebyat be ştêk bêcge le " aydyolocî xrawerrû le

çwarçêwey hunerîda" nezanîn. [ Leser bnemay em têrrwanîne, berhemî edebî tenya

Page 174: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٧٣ -

wênegirtnewey aydyolocî serdemî xoman û zîndanî "hestî droznane"î serdemî

xoman û twanay tîperbûn lêwey û geyiştin berrastîyan nîye.[

Em core berxurde berhemî ew rexne markisîstîye nezananeye, ke berhemî edebî

serapa wek rengdanewey aydyolocîye zallekan leberçawdegrin û serencam twanay

roşinkirdnewey em xalley nîye, ke boçî edebyat le kirdeweda, em gişte le beramber

grîmane aydyolocîyekanî serdemî xoy radewestêt.

Berxurdî duwem : eweye ke bawerrî be beramberkê yan neguncawîyek lenêwan

aydyolocî û hunerda heye û beşêweyek bîkeyne beşêk le pênasey huner. Le rwangey

' îrnist fîşer'da [ le pertûkî huner le beramber yadyolocîda] hunerî resen, herdem le

snûrekanî aydyolocî serdemî xoy wawetir derrwat û serman dekêşête nêw

ketwarekan, ke aydyolocî le êmeyan deşarêtewe .

Her dû em lêkdanewane be boçûnî min tewaw serpêyanen. ' luî pîyer altusêr Louis

Pierre Althusser' bîryarî ferensî peywendî huner û aydîwlucî beşêweyekî cwantir [her

çende têruteseltir na] xistûyetîye berlêdwan û lêkolînewe. Ew dyarîdekat, ke

natwanrêt huner ta astî aydyolocî dabezêndirêt: huner peywendîyekî tarradeyek

taybetî letek aydyolocîda heye. Aydyolocî, mehaneyekî narroşn dexaterrû, ke

mrovekan le serbnemay ewe [ herweha lenêwîda ] cîhanî ketwarîy ezmûndeken.

Hunerîş ûeha ezmûnêk pêşkeş be ême dekat, letek hemû ewane, huner zyatir

nîşanderî jyane le helumercêkî taybetda, taweku lêkdanewey awezpesendî

helumerceke. Letek eweşda, karî huner le rengdanewey hellçûnî û ew ezmuwnane

hendêk wawetir derrwat. Huner letek eweşda ke le çwarçêwey aydyolocîşda

deguncêt, hewllîşdedat, ke lêy cyabêtewe û dûrî lêbgirêt û bgate xallêk ke be 'hest' û

'derk'î aydîwlucî drustikraw, xoy twanadarman bkat. Bepêy ewe, huner ew

zanyarîyey ke aydyolocî le êmey deşarêtewe, naxate berdestman, çunke 'altusêr'

Page 175: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٧٤ -

watenî " zanyarî be têgeyiştne wirdekey, heman nasînî zansitîye " bo nmûne le

pertûkî 'sermaye'da detwanrêt zyatir lebarey sermayedarîyewe şit fêrbibîn, taweku le

' jyanî dijwar' berhemî 'çarliz dîkniz'da. Cyawazî huner û zansit lewedanîye, ke em dû

gutare letek babetî cyacyada serukaryan heye, bellku cyawazyan rêk lewedaye, ke

beşêwey corawcor xo le babetêk deden. Zansit lebarey babetêkî dyarîkrawewe,

zanînêkî awezpesendane be ême dedat, bellam huner debête hoy ewey ke ew babete

ezmûnibkeyn, herweha lem xallî têrrwanînewe hawşêwey aydyolocyaye. Letek

eweşda, naêyt bewe berteskî bkeynewe : huner ew twanayeman dedatê, ke sruştî ew

aydyolocyaye bedîbkeyn û berew nasînî tewawetî [ ke heman nasînî zansitîye]

berewpêş brroyn. Ewey ke huner çon em kare encamdedat, pirsêke ke yekêk le

hawbîranî altusêr (pîyer maşêrî Pierre Macherey) betewawî boyçuwe. Ew le pertûkî '

gerran le tîorî afrandinî edebî'da 1966nêwan çêrok û ewey ew bexoşbawerrîy

[whim] dadenêt [çunke le rwangey ewewe aydyolocî bepêy pêwîst ştêkî awaye]

bawerrî be hellawêrîy heye. Xoşbawerrîy [wate ezmûnî aydyolocîkî rojaney

mrovekan] maddeyekî seretaye ke nûser sûdî lêwerdegrêt, bellam bekarkirdin leserî,

deygorrêt beştîkî dîke û ser û sîmaî pêdebexşît, huner bedyarîkirdnî aydyolocî,

beşêwepêdanî û guncandinî gyanî le tan û poy çîrukêkda, detwanêt le aydyolocî

dûribkewîtewe û le encamda snûr û berteskîyekanî aşkrabkat. Be boçûnî 'maşêrî',

huner bo rizgarbûn le çingî xoşbawerîy aydyolocîyane, bem kare yarmetîmandedat.

Be boçûnî min letek ewey ke rûnkirdnewekanî 'altusêr' û 'maşêrî' le hendêk ruwewe

narroşnin, ew peywendîyaney ke ewan lenêwan huner û aydyolocîda

pêşnyaryandeken, tewaw drustin. Aydyolocî bo herdûkyan le komelleyekî bêşêwey

boçûn û wêne nacêgîrekan, wawetre. Em komele le her komellgeyekda tan û po û

nezmî derûnî taybetî xoy heye û her behoy bûnî em nezme rêjeyyewe, ke detwanrêt

bbête babetî şîkirdnewey zansitîyane. Rexney zansitîyane hewilldedat taweku

berhemî edebî leser bnemay pêkhate aydyolocîyekey, ke encamî bercestebûne

Page 176: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٧٥ -

hunerîyekeyetî, roşinbkatewe. Em core rexneye hewilldedat ewey hoy hawbeşî

huner û aydyolocîye le heman katda cyayîyane leyekdî bedestibhênêt. Eme karêke ke

leçend nmûneyek le cwantirîn rexne edebîyekanda encamdrawe .

Şîkirdneweyekî drewşawe, ke lênîn le berhemekanî tolistoy kirdûyetî, lerrastîda be

rexney bzûtnewey 'maşerî' dejmêrdirêt. Letek eweşda, geyiştin bem core rexne,

payendî eweye ke berhemî edebî herwek rûbînay şêweyî [rûbînay furm pêkhîner]

bdeyne berlêdwan û lyêkolînewe .

****************************************************************************

]١ [ honrawey benawbangî " tî. As.alîwt " ke be "hirzabad" wergêrrdrawete ser zmanî farsî.

*le paşkuy jmare (60)î sallî nohem, xulî duwem, fîbrîwerî. Blawkrawey ' kargir susyalîst'

wergîrawe .

Serçaweyek bo deqe farsîyekey: http://www.nashr.de/n/k_s/zks60.pdf

Page 177: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٧٦ -

Page 178: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٧٧ -

mـــ��ـــWـــر�­�ڕا� ژ�ـــ� ر �m ی

%+lÌڕا� �liرz � �ژ��­Larissa Reisner(h(ر ، %)� � ا&/. Åر� %,� �P% و �,*و، �a% ���% ر��و �,� و� ت

ا&�7ËMه �(% "% رده (% Åر� %&� �ده a% � ی �O�Pا �&%. ژ|� وی hژ��­ %+T*" %&� "*j%X�"وه +�و� .��¿$�&

%Pر� 3*ر)Cathy purter (%+/)�� %��،�liرzری� %Pك� %a��6� و"�ن�وه %Xك� � %W� ره�lڕو�� %a� 6% ده/, �

� �,% و��وه درهزۆر �( ه-1 ,% � �و h�� % رده %®�g&�a� �¿Õڕ��� h" هO�3� �,% ��(�L�¹ ر �P!W!ك� ، *­:

) ��°Q9ڕ���� h­�¡l/W�6ه و�£% و�O��"ر %X � h )h"اk8� ( و*P���W %,و�وره �و�� �P %, %W*ا�� ڕی� ��% رز

. �ت Oهر��(Ogl/W��*6ا�g¹6 ��"�+��a%�دوا��ر�P!W!ك� �"��/a�h­�¡l ودا،�_!روە_�� ��*�

���l� �hوه �ڕه "% رده ش�(% وا�% ،�W% رL�+T روه 3% وا������hی�ده �hZو�X�) %:�3% "�¦�&% رده ر�(% -%

%,� � "Q·وو، %W� � ��lوه �ڕه "% رده (% ³م �&% ژ"�ره_! ��Oا �,% وP*وه :`% �-% X�) %6/P% ی ��رT¦� �ن

,�Xه��O %®زۆر�،(, %aره ی��lوا�% :`% �-% و�ڕو�*Pو %,� %)ری� رده -�ی�-�و�lك�ڕو�!P!Wو��6ن�*�"

%- %`: %W�1Pو*Pڕووداوه ��% و�hZن و� %Wاره �و�*P!& وه�a� ا،���و|�ن ژووهO�� هOو� �L�,. %وازدا��a را�h�

.,*ون� +%� ی�"Q·وو�,��% "% م�(W� %g% ن،�&% �زۆر���(1اوا�% P% و�,�,% ر�µÃ"�زارت�W% -�و�%

P*ا��LT1P*,�LT1 �ده وه P% (�ره �% ,%. �,*و "��% رده �(% و���ره ر���h" %W�.iڕ�g&�a��¿Õ®% رده (%

%W %-� اره*,� �دا-�+��Oا "*و h�� ،%X1ۆ��"� �"Q·ووی � �ت �ده �-¢6 hZ %:و��% "% و� �a% وره �Oی hi م�

O��l`6Wرا� ڕوزا�l&�W*"�*رگ،�a%( ك� �����h(1اوە ���hوه ڕو��lره. دX*ه �% ��ه ی�,% "% رده (%

�W� 8ن`Pی�و�&�را�ز�g�(.Ì،%&و���liرz� وه�h��) %aك� %gl�1 و|�ن��Tژ�iدرەو��وە%��|���h وه .

�-�و �hZ رده (% �liرz� µ¶�+"� h" %)� رده %�� � h" %3 %a� �و �yPاری � �`% ر(�� %Å� زاری��a� و

%gl/W�6��) و*,� �و�دوور��a %+¡lواره. �ن hi ا�% وهkQ�� �W% &% ی �a% �وP³% ی h�� %a� و|�ن� ورو��دا

%"� � �و � �ڕ �ڕۆ P!W!ك µ¶%a� �(��k8W�6م �78�¹ی ،hiڕ ���و ورو���%g¹6a� �و ر��(k8W��*6م� ش

�وه ��a .%a+�&1د .iو %&� ¦��³�+"� LM�� � �"% W� %-� %"*W% ك µر� %X³ %6و�*�� hا�kQو��� �±P ا�O&

�&%&1ا ده رده روه %3 �£7Q,*و �ڕه�� ر®% �(% ن، ،L�® %+� %1ا�� %P�­,78,� وه %�� �W% زه ر®% ، �و L�,� �

�h ره ر������h�� %)�µ¶�áو�7Q��aا،�(% Q"�،L�)1P·وو،�ڕا"�6ری،�زا�Ll،�-*:% ��% ر ��!&1دن (%

� ���و�W% ر®% ³م،�(% ,*و،�,% �(1و�¡�­��h*ا��h-% %ی�& وه P!W!ك�a. %a!و�,*ون "z�hو���T رده (%

Page 179: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٧٨ -

و� a% .,*و و �Oی��X�P�(X7Ë9�1��h %<P %a% ز|1ه. ��O,*و "% -1ه ر�,% ر(*ڕ-�+% ��®*و��­�h(% ڕ®% ,�وه

%�X�P� LM� %<P %"� � h !6XO� %9: %Pو�� hi78�¹ڕۆ�� �(��l/W�6 ���% ی �ت �±g)7(�*رگË3(�.�3� ی

.��ڕO�P��¿Õا,*و

و� �Lڕ£�+� دە �i،hو�_��!ر ,�6ت ده �a% ،�واP%���ی :8ن�-��hi1 وه �-% �z '%Wر�li '١٩١٧ری� £�´X7*ه

.�دواa�hi1��-�(X!و %�,ر®1د�و�,*و ,% �-�W��¿Õ% ر�,*و،�&% ��g&�a®%،��3ڵ���ڕش OXاP% ده

%W Ll/,� %W� �(�:O6ا �(% �"��9% ودوو h�� ره %®�g&�a� �¿Õڕ��� �,% �Pی � وه ��% �MW�,� %`6% ردا

� :8ن�ژ��¦�,*و،�&% وه �و�-%�ن��ڕ�- ڕی�دژه ��% دا��*وه��*�� ڕی� ی��% �"�وه �L) .%W,*و X*ه %3

%� %gMÌ %{3� ر�l/"� � �&% W%. �(!ر®�زhiی ی �O`�P� %W� %) %Pا ��% ر ��� %W %& %W� �¿Õ ر|�ی� �ده

(+/��M`1د��hدوژ"��ª ك�ده ر �hزۆر��h �+)1Pوه ردا,*و،�a% ,% رW�hi% �«�وه ر��hj% ردا��}*®% زه �%

%W %{3� ده� �-kQی � �"/�lری �,% ی �,�*�a�%X /P%6 %+Tزا ر|�O6Xا h وه %a� "�Åه�O %"� �,� �و وا��ن� W% دا

%a ده �و�-��1اوه ,�6ت ده� ���ڕ�Q9°ا�!ی �&% وه �-% W%. وه �Q°اX% ی �&% :8ن �,*و، �و� (���¦ �783ۆزی

� �ره �و Ll`� وره� �و ��3:% (�ت ��% /6%وا� �و h�� *��� ��P"�ر ڕی �ڕه a%. &1د ده��ی �X7Ë)� (% و

.ڕووداو�*وÀ¿����ڕش�,*و

%)� �-�و(% ر&% �3ش �P!W!ك ���ڕش، �ªPره و %& %&� �ده �W %a%[ ی ����6Wری �hZ و:% £«���glن

و� M%��ر�& (% �ڕا�3رW�hZ% وێ و�a %W%. ر®1د (% � �,*ل�,% �W%١٩٢٢ -٢١ ��P!6��) �h! �ن�,*و،�(�:%

%g£1� %a�hژ����h�� %��،h��»£ %ر|�*ازا��jڕز�hZ�, ی�-�زه %a�h�� و�_% £«�ن� %"*W %ر�� �µر� %Wران� �

ك� دا�وه�١٩٢٣(�¶W �µ%. ��رد �و�Pری�ده،ی���ڕ��h�� °Q9ڕو(�h�� %6 �,*ل�,��,òو&1اوه �ر���%

���ڕ�Oا�ڕا�3رت�,�� �Oار|`1د��P %,�* %,� %W�hوه >���a�:�،�6 ی�7Qg¹6"� ��ª�Ûùن��7QدراX O�%X*ه %3

%�*6� %P وه hi� Ll/��"� �) 7نQg¹6"� (ده�"�a ت�­, .%W %:�)� �وه �دوا �ژ|��O6ا h�� %-� وا:+7Qی� ك

%�X�P � hZ '� �6¡l/�k8a ' �,LM��%Xz� %6)ڕو� h %)� 6هردا�O %W� �P� ����6% ,�ره &1د، �ژ|���h ی hZ

.,­�ت� ��Oا�ڕا�3ڕت��a"�ده (�ز|M/3� %6% ���و�% ران�W% �ر�%

%,��liرz %,�hو��*و�*Pی��_ %�� %"��¿Õ�� %W��|رz %�� %W�،دا��*���h»� وازی� �دهz�L)

Page 180: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٧٩ -

%W ده ده ,% ڕاده� ��aزاری ��!(g!ی � �£�´X7*ه دوا��ر��M�& .%W ری �W%١٩٢٦ری ��% دا hi�1 �راTژ ��¿Õ��

�"���Wواú6P(6X*س( �a% ,% .`1ددا h1د�"� %®�g&�a� �¿Õڕ��� �X% و �W% ر �و� :`% �-% �ژ�% &�¦ وP*و

%& %+T*" %W�h�� %P� %" �h�)٣٠ (%Wا�O6:�) ا دهOg).

!W%a� �&% وه P!ك �ز|���1P% ی �(�ڵ �¿À� %,� �W% ژ|�، ��º+�3 ��3>�وه �W% ,/6% ده �a% "% ر-% �,% ³م h��

%3 � �&% X% و�ژ"�ره رP*وك �زۆر�و�Pر، h %,� %زۆر®% وه دا�� %)��,� �وه �Xن �ز"���¦ �Q°دراون،� ر�% ر�-¢6

,��. �زۆر����X,) ر�ز"��k8{»+/a�hی�&% �(% P% ر�Q°دراو�% �ڕا,*وردا�وه رP*و W�h% ���6دوو�P %3%. 1ان��3`

�a!و�,% ژ|��+�"% � ی �¿À�3+*و'%P3*ر� �¿$l�& ر� '%- %W� L�,� ¦T3% �«�و� h�O��)��� %a� h و*Pژ�% ر� � م

%gl/W�6��) %3و��°Q9ڕ���� ، %Å� و�,%� ڕه� �P% ��% �&%،ی ��*ا�% -1ه 89ن �&1ده ك ���ی h��|ژ� �6� �

%X�6و�,��"1ۆ���� h­���|و�ژ� �(��k8W�6م µß��"�a� �,% �3+�وی ،hZ %,�*­: ڕووداوه� hر&1د��"�P� �h��

� ���1«��% م�ڕووداوه ی�a% وه ��O�3��,�µÃ1ا�*و�% �hزۆر�,% ���h�� %+6Å� %Xڕش،��% :8ن�(�:% وه -%

%P�gl� %,� رده %<�a���) .

ن�Ú69� %3�، %��M� %-�h�� %Wن ش�و�ڕه ���hزۆر��% "% ر-% �و�,% ی�و�Pر ��*ه و� �(�ز� ��O¦���ر�3

و�,�����hڕ��6ن� ن� �*و ��دو"�� م رده م�-%³ رن،�,% ده ��O¦���ر8P�.i·�و��3*ه (�����(¦،�-% -%

.د��W L*ه

���*ه ,% �_��!را�% X% م ���*ازی ، %P� ،hا�*�� ��6`1د�% واو&% �و �ڕا"�6ر|��6% وه ری �و� ی �و�¦ ی

%a�� ��6% ده/, %aی�ده و�(��³% ی� L�, .%Wا�و�چ رده �(% چ�O6��|ژ�h"%,�3ش��h�³�)�%W� %-ر %" �h��

%W %�� �و��*T+% "�وه ��*ان �زۆر�د:789,*ون �-% ردا �زۆر|�ن �a%. ,*و ری �-�وڕێ وه P!W!ك � ��63وه �Oا،

�وه ڕا"�6ره h�� %,� �- %�� �-% ر�*رد�`�6ن �و �,% ,*و ���ر ¦�O� %66:دوود� �و ت� ���% �P% وه �j*"�ن

وا�/6% �ده دوژ"+��% ��X %,� %-و "% ر!a� h�� . %W %وا� %X %W� %, %+/M�3ر� %£� �,�ر�*از|��6% ر-% ی h»� ی�

L�, !%W %ه �% وا�*��� � �ª6)و*�� �a% ز|��1P_��!را�%] ی وه -��/+%[ی �P� L�®وه �,*و %&� �P*ا�����ñ6 ی

L�,� ��l/l&ر�" !%, %&��,� �a% ³م ،!`Xد� h��) 6% �*و(% � ژ�%" و���)� h­Tر hZ"%&� ودا� �W% ,*و،

%P� ر®*وی��jڕز�hZ!X�)!& %)ان�و�-�وkQ��h�� ر|�ن�ده �ª6, .%gوا�د��a %,� وا�/+% �&%،ر��و°QP� �h��

%)13� �g)!_� %W!وەر|6! ,� �چ �ژ��ن h�� %"� � %9: %6��)� �a% ی hZ %W� �چ �و ��3ر�hZ و(� *��

�, %MW %,� � وا�% O`6� %«�3ا، �ڕوودا)��gی ��W(ی �W!دووی �X %W% �و��Pڕادهو ، �a% ك و� �ت� �&!P*اری

Page 181: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٨٠ -

L�®دوور�,*و .%- %"*W %9+/Mا�±��و��kQ��µر� %X %&ا��% ك�O6�P� ره �,*وه وره�Xد�، %&� %W� وه م�ڕووه �

%��hiوه ,�­�را*, %W� %) ری�.

%a %وو&1د�O+|ز� �P!W!ك ۆ، �,78ه وه " �a% وه ی �ڕو��lره ری �,yووg) %X %+P% ر�% �,% م �و� وه ی �ژ��ن ی

%-� .�3� �ده (��k8W�6م، ¦�¡�� �W% "*و L�, %+/)و*�� �و � وه �a!ودا ���ڕÕ¿�� ڕا(g«�|��%ی ی

%®�g&�a %9,8ن،���ڕ��¦�&% ردا�Tڕ %P� ی� واو���h��|ی�دا-�+�ن�و�ژ!gl�3+�وی���.

%P3*ر��¿$�& %a�.�3ی� "% ژ|��+� ، م� �ره ر�)%a �l`6W �W� را�O� �g�(6*ه)و*���¿Õ ، %,� �hژ����h�O��)��

��g&�a®% وه �% �¿Õڕ��� ��% ی � ر، ��P %"y%ك �6� %,� h­�P %,� �و�(��k8W�6م� وه �,yووP+% ر��وی �ژ��ن ی

. ��(�L�¹ رMi>�ن�O�3ه :­*�ڕو��lری�&!P*ار���hiڕ�g&�a��¿Õ®% �ت،�,% ده

**************************************************************************** "z�tو�:Cathy Porter Larissa Reisner A.biograph Virago Pionees,1988

)درد��عاز��ر ­U¾م(ی ��و {اوه ر&oUاوmh وه

�ر���٦·�oØ�hژ��رە* �� .دا��و {اوە��وە���t١٩٩٩دووەم،���t' ژ����ª'ی&��Tری

Page 182: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٨١ -

Jîannamey Larissa Reisner

larîsa rayisner (Larissa Reisner), jnêkî sernicrrakîş û berçaw bû, tenanet bo ew

serdeme sernicrrakêştrey ke ewî têda dejya. Jnêkî kemwêne ke gumnaw mayewe.

Kêsî purter (Cathiy purter) nasînerî larîsa, nek tenya ewman wek yekê le ruxsare

edebîye zor drewşawe û be behrekanî serdemî şorrşî oktober pêdenasênêt, bellku

letek sowşyalîstêkî şorrşigêrr û fermandeyekî (nîzamî) lêhatû û betwana û wreberz le

şerrî nêwxowda, herweha dwacar letek komonîstêkî înternasîwnalîstda

aşnamandekat.

Her serdemêk kesayetî û pallewananî xoy deperwerênêt, lewaneş serdeme

rexsawekanî mêjû, bellam le serdeme rexsawekanda hejmarey kesayetîye

hellkewtuwekan becorêk nayabdebin, zorbey ew ruxsare hellkewtuwane behoy

hawserdembûnyan letek ruxsarî hellkewtûtir le çewtî rûdawekan û le ketware

awejuwekanda, nawyan windebêt . Awazdaneranî hawçerxî mozart lew babete zor

nasrawanen, ke lem stemey mêjû bêbeşnebûn.

Serdemî şorrşî oktoberîş lew core serdemane bû. Becesaretewe detwanrêt butrêt le

hemû bwarekanî dahênanda, hîç kat mêjûy mrovayetî dewllemendî û gewreyî em

serdemey bexoenedîwe. Ruxsarekanî nasrawekanî wek ( ruza loksumburg,

elîksandra kolontay û klara zitkîn)îş, larîsa û kesanî wek ewyan xiste jêr drewşaweyî

xoyanewe .

Serdemî mnallî larîsa hawkatî serdemî konepersitî tzarî û eşkence û azarî

soşyalîstekan bû. Awareyî û dûrxistnewey xêzanekey le wllatekanî ewrupada ewyan

letek korr û komellî roşnibîrî ewrupayî, soşyalîzm û şorrş û înternasîwnalîzm

aşnakrid. Ewîş wek gişt mnallanêk ke le helumercî komellayetîy û xêzanî çûnyekda

Page 183: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٨٢ -

perwerdedekran, fêrbû ke serbexobêt, rexnegrane bîrbkatewe, cerbeze bêt û le

serkonekirdin netrisêt, mêjû, ramyarî, zansit, hullekanî şano û opêra, serqallî serekî

serdemî lawêtî ew bûn. Letek ewey ke sruştêkî cwanî hebû, bellam, serbexo û le

bawerrbexobûnêkî sersurrhêner behremend bû. Zîrekî gringitrîn taybetmendî ew bû.

Ew gişt taybetmendîyekî komellgey roşnibîrîy û tenanet soşyalîstîy (pitrisburg)î pêş

şorrşî têdabû.

Fêbrîwerî 1917 ' larîsa ' le hewellîn hogrîy xoy, wate edebyat û honerîy, derrfênêt û

deydate pall şorrş, oktober bû, ke hoşî leberbird û bû be dwayn hogrîy ew.

Le bîstiwdû sallîda le mangekanî seretay şorrşî oktoberda be bolşevîkekanewe

peywest bû. Le mawey şerrî nêwxoda çuwe şerrî dje-şorrşan û hewellîn jnêk bû, ke

geyişte pley komîsarî serbazîy. Lekatêkda ke leser textî gelekeşî le deryay xezerda

clubergî cengawerîy leberdabû, erkî zor trisnakî wek desnîşankirdnî dujminî le pley

komîsarî hêzî deryayîda be azayetîyekî bêwênewe encamdeda û bo melewanan

edebyat û honrawey şorrşigêrraney degêrrayewe. Le hewellîn kesanêk bû, ke pîrozî û

şkist û karesat û wre û pallewanîyekanî şerrî nêwxoy tomardekrid. Ew resentirîn

rûdawnûsî şorrş bû.

Paş serkewtinî şorrş, letek hawserekey ke [ le efganistan şalyarî dewlletî sovyetekan

bû, sallekanî 21- 1922 le kabul beserbird. Ew lewê raportî leser kêşe û griftekanî jnanî

efganî, xebatî rizgarîxwazaney hozekanî efgan û helumercî kargeran le karxanekanî

kabul bo bllawkrawekanî rusyey şorrşigêrr, wtarî denard. Le sallî 1923da wek

peywendî nhênî komîntêrn nêrdraye allmanya, taweku be beşdarîkirdnî le şorrişda

raport bo nîwneteweyî komonîst (komîntêrn) amadebkat. Le dwa sallekanî jyanîda

wek hewallnêrî taybetî ' îzvîstya ' bo gişt layekî rusye serdanîdekrid, ta lebarey

çonyetî jyanî kargeran le nawçe pîşesazîyekanda raporrt amadebkat.

Page 184: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٨٣ -

Larîsa behoy tûşbûnî be nexoşî melarya le cengî nêwxoda, le dest lawazî

lerradebederî cestey azarî dekêşa. Dwacar le fêbrîwerî 1926da lejêr karayî nexoşî

(tîfus)da malawayîkrid. Be mirdnî ew şorrşî oktober yekêk le jne hellkewtû û

kemwênekanî le temenî (30) sallîda ledestda.

Letek ewey ke sî sall zyatir nejya, bellam le berheme edebîye le paşmawekanî pênc

pertûk û jmareyekî zor wtar, ke bedaxewe zorbeyan bo ser hîç zmanêk

wernegêrrdrawn, çapkran. Tenya dû pertûkî le rabûrda wergêrrdrawnete ser zmanî

îngilîzî ke zor nayabin. Ba jyannamey ew bepênûsî 'kêssî purter ' hengawêk bêt le

nasandinî pertûkî em jne soşyalîste, şorrşigêrr û pencerrengîn û behre cwaney, ke nek

tenya jyanî xoy kirde pênawî amancî soşyalîzm û jyanêkî şyaw bo mrovayetî, bellku

be tomarkirdnî rûdawekanî hewellîn sallekanî şorrş, gencîneyekî zor be nirxî bo

pêdaçûnewey em rûdawe gringane xistote berdestî ême.

Şêwey wtar û berhemekanî zor geş û rengînin, pexşanekanî hendêk car prrin le soz û

hestî nask, hendêk carîş tîj û pêwedern, bellam herdem şadumanbûn û bonî şorrşyan

lêwedêt.

Bem şêweye, şêwazî honerane û cwanî, tewawkerî şîkirdnewey ramyarîyaney wişk û

naedebîyaney ew sallaney debêt. Çi le serdemî jyanîda û çi le sallanî paş

berhemekanî lenêwan cemawerda zor dillgîrbûn û xwênerî zoryan hebû. Letek

eweşda, hawrrê pyawe ramyarekanî weha berxurdêkyan nebû û hendêk car be

guman û dûdllîyewe tenanet dujimnane deyanirrwanîye berhemekanî ew. Lewaneye

leber pêşîney ferhengî borcwazîyaney bêt! Lewaneşe şêwey nûsînî [honînewey]

zyatir honerane bûbêt ta ewey ke twanîbêtî markisîstî bêt! Bellam bo kesanî dîke, ew

" jne nûserêkî sovyetî"bû, ke lewda kesayetî rizgarbûy kotekanî xêzan û hawseryan

debînî. Awa dête berçaw, ke têrrwanînekanî bo pirse hestewerîyekanî jnan çi le

Page 185: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٨٤ -

komellgey sovyetî ewsa û çi lenêw partî bolşevîkda, bepêçewaney (kolontay), ledûy

rûdaw û tarradeyek le ketwarî ew kat dûr bûbêt. Helumercî xêzanîy û nşîngeyek ke

têyda gewre buwe, dyare ke lem ruwewe bêkarayî nebuwe leserî.

Emrro, letek zîndûkirdnewey bîrewerî em ruxsare bercesteyey bzûtnewey jnan û

soşyalîzm, pêş hemû ştêk debêt le ewda û nûsînewey rastgoyaney şorrşî oktoberda

bgerrêyn, şorrşêk ke tewawî dahênan û jyanî xoy xiste pênawî .

Kêsî purter pêş em kare, jyannamey (elîksandra kolonta)şî nûsîwe, benasandinî jnanî

newey şorrşî oktober, nek tenya xizmetêkî berçawî be bzûtnewey jnan û soşyalîzm

dekat, bellku ruxsarî ketwarîy şorrşî oktoberîşman pêdenasênêt.

*************************************************************************** Nûsînî: Cathiy Porter Larissa Reisner A.biograph Virago Pionees,1988

Wergîraw le bllawkrawey (dir dfa' az markisîzm)

*pêştir le jmare 6î govarî hunerîy 'jîlemo' sallî duwem, sallî 1999da bllawkrawetewe.

Page 186: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٨٥ -

��ـ�ــ�مودژەt}ــ��h.�ــــ�م�دژە�ـ���داوەری�و�tر)

�*وە�و�`ی�W��6W�g/a!داO6¹6 '��+/lø'Xا�W!�زا96a Ignazio Silone '�µ¶�)�!W١٩٠٠X+�ز|��(6}��! '

�zو|Oا !W y,� �X!3*ە(¡,! �(�(gl/W�6/6!وە �,!دە(!��ªgMÌ!9P³ە�*و ووP+!وەی �P!W!ك ،

!gl/)�£ ��6W�g/a�h��]ی!&!<á�Pو��h��W�)�" [ر������µ¶�)وە�١٩٤٤_!:��ت�و�!Xدا�دوو®�رە��!ڕا

�و�,*و �6W�g/a,�� �ڕۆژ��"!ی �(!ر�*و(!ری ! '� �,!ر_!"! ' M���,Avanti!وە �زۆری �¿Õ!, و�!a� h��

�,��(!ر�k8��£م ��W´7اوا�! �¿Õ7Q_و�� �(*�k8W�6م !W�hi1ا�O�3� !,� (P!�X�P . '{6) �� !� '!X&�`�!W� !

�3`� hZ�3ر� hرا�!+�� !X� �و �6W�g/a� ��l/��"�&� �ڕا,!ری � !"8ن �,*و، ��l/��"�&�hZ!Xدژا� !W� !

� hZ�3ر� !W� �(k8+6W�gم، �P!W!ك � ,�»!�Oو�*و�O6ا Ll/��"�&� �دوور X�M!وە �3ش�. !وP!وە&و

!را�!ی�(!ردە"���hی،�`*�hZ!X�)! P(!ر &��6,*و�!وەی�W!��3ر���hZو®1او،�,��وە(��g!وە�دژی�

&� hZ�3ر� �و �ڕا(�� �دە(�� hZ!:دەو� �Xz!W!ن ��6W�g/aدا� ! �,!(!ر �(gl/+6W�g!وە ��l/��"�

��*ار��*ە7Ú�3!) !Xا,*و؛ !W !,� �در�Tەی ��Pزە1Pدا h iو(!ر*�h � �و .دا��ی µÇ!9"!_كە,!ر : '

� �١٩٣٣' £���g"�را ، '� �و��!راب �١٩٣٤' ��ن ، '� �W!ژ�1T,!£1دا �W!�١٩٤٣' دان !9Å�,� �a!و|�ن ،

O��X!�� ��O���6ا، �و �6W�g/a� !W� h»��®و��!,��X:!_� �±�Xد!a� �3}!ی ���l£!a!ی�`! �و !Pو!

!�&!(�¦�&a!م��*و(!رە��!,�9P!ر�و�"��Oوو�!��(!�ــ�' (6}��!�' دوا��ر،�. دە(¡QÍ°ا�!�!gMÌ*و

,� !Wرا"�!ر�! '� �'و�' k8��£م �دا�!�*ا�k8+6W�g)'Oم �(!ری �،دا !W�٢٢� �(gó6!"�!ری �W!١٩٧٨ی دا

�h !X!��Ñ.��!� '���!+��'�6W�g/a1د ی�".

* �h �����ی ٦٠ژ��رە (ی ��}�?��Q­�h��t�t رۆ�W~- ر&{ و �­�ÈrWن� وەر&oUاوە) {ان�و�þە

http://www.nashr.de/n/k_s/zks60.pdf

Page 187: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٨٦ -

Yadawerî Nûserêkî dje Faşîzm û dje Stalînîzm

' îgnazyo sîlone Ignazio Silone ' le sallî 1900zayînîda le ' psîna 'î îtalya ledaykbuwe û

le lawîda be bzûtnewey sosyalîstîyewe peywestbuwe, letek bedesellatgeyiştnî

fasîstekanî îtalya [mosolonî û taqmekey] naçar hellhat û sallî 1944da dûbare

gerrayewe îtalya û bû be sernûserî rojnamey ' bopêşewe Avanti ' beşî zorî

berhemekanî ew taybetin be pêdagrîy le suşyalîzm û hêrşî lêbrawane bo ser faşîzm. '

sîlone ' yekêke le pêkhêneranî partî komonîstî îtalya û yekemîn raberî komonîstî bû,

ke le djayetî bêçenduçûnîda letek stalînîzm, le partî komonîst kşayewe û

dûrkewtewe. Paş cyabûnewey le partî nawbraw, bo westanewe djî kesayetî

serkutkeraney serdemî xoy, ke lelayen dewlletî destî rastî û partî komonîstî

stalînîstewe beser îtalyada sepênrabû; le çwarçêweyekî tazetirda drêjey be nûserîy

xoy da. Berhemgelî wek: ' fontamara ' 1933, ' nan û şerab ' 1934, ' dan lejêr befirda '

1943, ewyan bêcge le benawbangî le îtalya û cîhanda, geyandyane pley edîbîy

hellkewte û efsaney destipêrranegeyiştû. Dwacar, ' sîlone ' em nûsere xebatger û

mandûnenase kesêk ke le beramber ' faşîzm ' û 'stalînîzm 'da serî danenwand, le 22î

sîptemberî 1978da le nexoşxaneyekî ' gêneva 'î îtalya mird.

* le paşkoy jmare 60î (nişrye kargir susyalîst - wîje nuyisnidgan û roşnifkran) wergîrawe:

http://www.nashr.de/n/k_s/zks60.pdf

Page 188: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٨٧ -

Page 189: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٨٨ -

Q­òo%ر������ور�tو��ر��rی������hك�Vد�

Ãوس�%���V&oرKlaus Bergmayr

X�<�7Q,� �&�وس h�!"!P� ���ری�) ٥٢(!ر، !Wو�� !:�)

(M�*6"'� �و �W!داX`�*وە �6��<:�a� �W!�) ٣٥(ی !:�)

&�وس��*و(!ر�و� �ر|­��LlÌ7QP. ��ری� �:)�دەژی

� �(!ر�*و(!ری �و �دە(�óg`!ر ڕۆژ��"!ی�'و

�'�z!وازان �,!��وی (:� � ���ری (!ر&�.�"ی

Querkopf" و*,�.

�£�ر( hرا�!+T*�� �a!وەی �,8�h��"yXرد* � �و k"�ن

� ����jری hiم�' ژ|}!"�'_*�!ر!a� ��y|`!وە !W

�ڕۆژ��"!&!دا� ��*و(/+9!ی !W� ،()�+,� _*�!ر"!�Oە

h !P!W� �دX>��!"�ن �و�اد�_*�!ر"!�aO!م �O"�Å�!aا

.�!�13�O(�6رT`>�ن��aرا(g!&1د�و�a!وi.�,!م���رە�وە�h"³داX!وە

���ª؟: ژ�Qو���ن��· �W(ووo%ر������ی}&�� -�ن

� ���(1اوە ���: &�وس �W!(!ر�ژ|����زۆر®!ی � �را�6Xن !&� �و�a!و�&!(��!ی ��� !`|yو��� ��yم ،

�,*ون LlÌ7QP�­|ر� � �X� .�&7QP�­|ر� � �ڕۆژ��"! �ن�. _!,*و، �,� ��*و(8ن !,� ���م �Pرە!)

�،(,�("�h�� !ا�!وەی�,��*و�O9ڕە��hا�*PەO��X!ن��� !+/)ر®*وم،�,!³م�زۆر���ر��*و� !�¡)دە

`Xد� h­�¡���,� ��!3� �,*و، Lli*�3� �,!�W!,!رa!وە ("� �و�,78&1د�!وەی �,�,!P! �ن !&� �,!رم، !

.,��X7Ë)���*ە�ڕە�O��Í9اP!وە

�h !Xz!W� �_!روە_� �,*و، h"ر�!ر!)� �,����م �Xz!W!&!وە !&� �,*و، !gو��!a� �ر|­��M�&7QPن

�����دە�!�O�!_�،O��XدX`!�!وە�ز"����h*و(/+! ���� !g)!,!"�7Ë��,�7و��Ëڕەوا����,�.iر���¦

&1د�!وەی��h�� !��jڕۆ / Wvon unge!�ژ1Tدە(��g!وە�/ W!��*ارەوە�" ژ��"!�وەك�ڕۆژ��"!ی�3

Page 190: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٨٩ -

von unten "&دە��`�¡��hiەردە�*و _!روا�_�}­�رO&وە������!Wو���M� .:!_6¢� �ت�_�("�!P!�

.وەك� �ر�(*ودم�W!م��g!�وەر�!�P1*وە،�,!:­*�_!"/M!�وەك�(!ر�!ر"�hوا�Pی�,��")�_!,*وە

���ªژ� :�· o%ر������دەرەوەی�h؟�ن���-Q ��رو��ر��

� �P!���6: &�وس !,� �دە�*و(�، �,��ڕۆژ��"! ،�glÌ7QP�­|ر� � �ڕۆژ��"!�*و(�، �_*�!ر"!�Oم، ("

� �"ڕۆژ��"!ی �,!�" Querkopf(!ر&�. �ڕۆژ��"!&! h�� !66:��� !+T*�� ،!"!aر!,!W� دەردە&!م،

دە&!"!وە 3�7QP�­|ر� .

���ªژ� : �� Q����� �� ���ر�� ����z"داو 'ژ��T�&'���ªری àï�� � ����و،ە، �h

Q(}�xودوەر�t Qژ����ª. ��ر����%oە�� �� '&��Tری ����ش�� ����ر����%oە��?� ��}&.��

)٣٠ (Q��· �����hزۆرت���'���tو)�Wو��ر����%oدە����'��. ،��و�����،دە�·Q��ر

���! ��م،n·� @�Ä� Q��ر����%oە�� �%âووی �{ۆ�tی �h Q(دە��و !�ر�����Q��م

���hردەr{tا����؟

م�دا،�P��6�!P*ا�W��6!� �ر|­�7QPە �����hم�و�a!و�,�,!��P!ی�&!�'ژ|}!"�'���jری�(!ر��µß: &�وس�

�!,�h��"وە،ز!<+T*�,9!م�و���P�،و(1ا,*ون*��h��<:�aƶ!,� �3>����*و�.

� �a!ر�²6!وە، �W!,�رەی �_!: &! ,������Ðرم ،!6/�� �_!,*و،a!ر��²6 �a!ر��²6 !P!��µ¶�)� �,!³م

�&!�ڕ�óT*ا�hڕ ¦�P� �،رو��ا,1دوو�a�) Euromarsch(�!&�،اO6�� !ا�*�óTواوی�ڕ!P�!W�("�،1ا�`Tڕ�

� !W� �,�­�ری �,!�Oار|(!ر�P(!رiدژی �ڕT`�1ان، �a!ورو��دا h<�!Wواو�!P� h»��"� �دوو !Pوا� `1د،

W!وا�!�دا�P!واوی�a!ر�²6!&!م�و�_!ر��¡�¦�&!�W!�"�:!وە�_!"�*و،�"�وە"�:!وە��!,*وم،�W!م�

�دزران.... �"P*6Í!ر�و� OP .�!W� �X!ك !,� �X!ك ،(��P!_� �و��a*ەش ("!_� ("� !&� a!و����g!ی

م�دە,�a�L!م�ڕووداوە�زۆر��aزار|Oام،�,!³م�����ر . ڕۆژ��"! ���hدX`!وە�دوو®�رە� �"`1دوو�!P!وە

�O�P*áەم �,!را"�!ر|Oا !W� ��و LT1ا�*P��LT1`,� ¢6_ .O�!_دوو®�رە��� ��aرەزووی ���ر ¦

... .!وەی�وT+!� ��! ����دە&!م،�,!³م�,!دا�!وە�(!1X&1د�

Page 191: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٩٠ -

Q-�ن :���ªژ���� ؟��ر����دە ��Q��چ���از)@�oUۆ

ا�,78ۆ&! ����£�ر"�:!دە&!م،�")�O�� !"�á!��!Wا�دەژ|��و�OM/�� !"�á!��!W: &�وس�

�O�!_زۆر��!ورەم�دەدات�hZ!"ر�X�hi�)�aزۆر������.iر���¦.

���ªژ� :{�� �وە��-�ندو��دە��.�Q؟-�ن�oUدە

� �: &�وس �ڕە��6Åن�,! �&!"�P!X/6!وە �Xz!W!ن �(!ر�زەوی h�� !1ۆ�"� �زۆر®!ی ،("� hو�*��,

�!W� !&� �a!و����g!ی ،!6/�� �"�£�6ن �"1ۆ�! �ن �زۆر®!ی ،LT1&ەO�W� �و�,!_1ە&�M/�6ن LTدە�*ر

(T1اون،���6�3+�در)ر� ��!ز��*و!)!Wا�O+T*��¦�O�!_.

�د �O6�Pا !&� ¦�X!9:!"� �±M�&و�,!_1ە� h��l&!X��� !W� ە 3� � �"*�/gl! �ن�. ەژ|)، !Pڕەو� !W

دا�دە(�h­�ógزۆر�,�ش�_!ن،�&!�در�Tە�Xن��3+!درا،�a!ز"*و�! �ن��/O��6��Mا،�] �"*��*ازە �ن[

.&!�"Q·وو�زۆر��!وت�,!رەو��M!وە��*و

���ª؟: ژ��½"ÊÎڕو��¾U��� !�ی�%âووی

�¡�­�hدM/X!9�P�!`X¡�*وم،��¡�¦�&!�W!�ڕو(6!�] �"*�!�*ازی [")�k8�*"� �!Wم�: &�وس�

"� �X!3*ە(¡+!,*و، hZ!|*6)و*�� Y&ر�"� � �رڵ �a!وەی !&� ¦�¡�� �P!W!ك �ڕوو|Oا Y&٣٦(�ر (

،�W!�(!را�3ی�"Q·ووی��3ش���ڕ�g&�a��¿Õ®!ر،� �را�63�hiدە&1د�X�¢6_�h!ك�3!رP*و ��h*و(6*ن

Ú6,و���!a�h�� !&و*P3!ر�!W�7L.

�دە �ڕا,*ردوو µ¶�)� �دە �¿Õ7Q_و�� Æ�,اO�P� ¦�"!gl/)� �وە_� !&� !gli*�3� ��!�Oە !&� ر|Oە��ت، . �"*�k8م��63دە,`LT1،�,!³م�a!"!ش�_!روا��a(�ن��/6!

���ª؟: ژ�Q�.دە��-�نو���� دا

Page 192: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٩١ -

� �&�­T1ر�hi: &�وس hZ�,!�� ��8ن، âªX!�)� �¿Ó�!,6*ا_� �_!ن، !&� �a!و��1و���!ی ��gl�aدا !W

�`Tڕ� �Èڕا,!ر�و�� �È� ،!XاOر�1|`1د�!,� �&�­T1ر|W�h�� !6!,�ری !6/g�&!X� ���&!X� �,���>*و�! � 1اوە،

��6��<:�a)DGB( ران�دە �ت�­T1&�hZ!Xرا!+T*�� .ر!,!Wام�و�O�!aری�,�­�ر�وەك��­T1&ن�_!" ,!³م��

.��(�L_��وەك�£!ر"���!ری� �"!:9!���

�hZ�,!�� �,!³م ��aرادا�/6!، !W� ���zك �ڕا,!ر�و ��l/�*"� � �ڕT`�1اوی �gl�aر�!_� � µåر�!�!a

��3دەو hدرا�� L�,دە� �د��a!gراوە، .i1او�`Tڕ� !&� ��/O6��Mا، �_!W*"!رج�M*و !`Xد� h­�"ە

�W!�در ,«�ڕ �_!W*"!ر�!&! hi7اQ�!,� � �ت �a!و ،(Tوk´,� !`Xد� h­�"!&� �&�­T1ران !Pوا� ،LT

L�,دا�دە!<�aی�Oرژەوە�!,.

**************************************************************************** ور��!���Vدی: !���دە {د?�

��ژ)': وەر&%$ا?��h��ر���tوە

�ر��)٣(�·�oØ�h���Ê"��رÊÎ"ژ��رە* �� �ی�hژ��رە'ژ����ª'ی&��Tری�دا��و {اوە��وەودوا�{وەر&%oا

وەر&%$ی �ردی.����ن&��Tردا��و {اوە��وە) ٥(

] r���tا٦٤دا�h����?�٢٠١٠ی!� }��xری١٠ Ãوس�h،ر-�r@���t���hو���xدا�����{اوا��وە **

�دا��×�� �h "zو�� و ������و�' و�{د،��ش ��ر��دەوا�� �ش�{­·! �� &��Tرە �ی ��¬م

rادە�~{ۆ�'�����á��وۆoØ���hن����îردی.�·­�ر� وەر&%$ی

�ر� ***�� �ر����@�Vª���hڕ'�ی!�و �hم��t}�رەدادە��ا�Vد�ور���V&o%�وسà r�rو-�

���ن�واز)@�î·­�ر�ڕ���h)وازان�(����V��!�?ز������ �ردی. و.���¿ن،��¬م��دا��وە��

hhttmmll..oobbddaacchhlloossiiggkkeeiitt--uubbeerr--bbeerrggmmaayyrr--kkllaauuss//22001133//0011//ccoomm..bbllooggssppoott..iitteennssttrraasssseennssee::////hhttttpp

Page 193: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٩٢ -

Dîmane letek hunermendî nûser û karîkatêrîst Klaus Bergmayr

Klaws bêrgmayer, temenî (52) salle û le şarî mîwnişn'î allmanya ledaykbuwe û (35)

salle le şarî kolln dejî. Klaws nûser û karîkatêrîst û destipêker û sernûserî 'rojnamey

lanewazan'î şarî kolln benawî "serkêş Querkopif" bû.

Bo ewey xwêneranî farsîzman û kurdîzmanî govarî hunerîy 'jîlemo' le nzîkewe em

hunermende bnasn, le nûsîngey rojnamekeda em dîmaneman letekî hunermendda

encamda û çend pirsyarêkman arastekrid û ewîş bem core wellamî dayewe.

Jîlemo : çon hogrî karîkatêr û wênekêşan bûyt ?

Klaws : zorbey nasrawekanim, xzim û nzîkekanim û ew kesaney ke karayyan leser

jyanim hebû, karîkatêrkêş ya karîkatêrîst bûn. Sereta xom be nûsîn bo rojnamekan

destbekarbûm, bellam zor car nûsînekan neyandetwanî rengdanewey boçûnekanî

min bin, leberewe pêwîst bû, pena bo ştêkî dîke berm, ke babetekan û bîrkirdnewey

min be baştirîn şêwe rengipêbdatewe.

Karîkatêrkêşan ew şte bû, ke lelayekewe bo xom sergermî bû, herweha lelayekî

dîkeşewe zmanî nûsînekanmî rewantir û baştir mebestekanmî degeyand, hendêk

carîş bo pirrkirdnewey goşekanî rojname wek rojnamey " le xwarewe / le

jêrdestanewe von unge / von unten" herwa hêlkarîy ştêkim dekêşa û le xowe

çakderdeçû. Hellbete min hîç kat wek kar sûdim lem şte wernegirtuwe, bellku hemîşe

wek sergermî watay bo min hebuwe.

Jîlemo : le derewey karîkatêrkêşan kar û fermant çîye ?

Page 194: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٩٣ -

Klaws : min hunermendim, rojnamenûsim, karîkatêrîstim, bo rojname denûsim, be

tenya rojnamey "serkêş Querkopif" derdekem, lebereme, şwêne xallîyekanî

rojnameke be karîkatêr pirrdekemewe.

Jîlemo : to mollett be govarî hunerîy 'jîlemo' dawe, ke bebê têbînî, le hemû

karîkatêrekant sûdwerbigrêt . Govarî jîlemo'şi hogrîy bo karîkatêrekanî to

heye. To (30) salle wêne û karîkatêr dekêşît, bew pêyye, debêt berhemgelêkî

zort hebin. Min bo xom demewêt le prosey mêjûy karîkatêrekant ştêk têbgem,

aya erşîvêkt leberdestda heye ?

Klaws : sernicî govarî 'jîlemo'mi da, tenya twanîm le karîkatêrekanî xom û ew

babetaney ke be zmanî allmanî nûsrabûn, têbgem û bixwênmewe, bellê pêmbaşbû.

Lebarey erşîvewe, naçarm bllêm ke erşîvim nîye, hellbete erşîvim hebû, bellam sallî

rabridû, katêk ke rêpêwanî orupa (Euromariscih) rêkixra, min le tewawî

rêpêwanekanîda, ke djî bêkarî le sertaserîy ewrupada rêkixran, beşdarîmkird, wate

dû mangî tewaw le mallewe nebûm, lem maweda tewawî erşîvekem û her ştêk ke le

mallewe hembû, lewane kompîwter û ....tid dizran. Ew ştaney ke min hemin û êweş

hetanin, yek be yek le rojnamekanî dîkewe dûbare komkirdûnetewe. Em rûdawe zor

azarîdam, bellam naçarm debêt qutbdem û le beramberîda natwanrêt hîç bikrêt.

Hendêk car arezûy dûbare seyirkirdnewey wêne konekanim dekem, bellam

bedaxewe ... .

Jîlemo : çon be çi şêwazêk bîrokekant formolle dekeyt ?

Klaws : min le şeqamekanda dejîm û le şeqamekanîşda bîrokekanim formolledekem,

hendêk carîş ştî zor asayî yarmetî zor gewrem dedat.

Page 195: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٩٤ -

Jîlemo : çon bîrdekeytewe ya çon dunya debînît ?

Klaws : be boçûnî min, zorbey mrovekanî ser zewî lelayen kemayetîyewe rencyan

dexurêt û behrekêşîyan lêdekrêt, zorbey mrovekan mafyan nîye, ew ştaney ke le

hendêk şwênda leser kaxez nûsrawn, pêyannadrên.

Komellgeyêk ke têyda dejîn, prre le nayeksanî û behrekêşîy. Le rewte komunîstekan

[komunixwazekan]da destipêkî zor baş hen, ke drêjeyan pênedra, ezmûnekan

nîşanyanda, ke mêjû zor çewt berewpêşewe çû.

Jîlemo : ey mêjûy komunîzmî rusî çî ?

Klaws : min le komunîzm [komunexwazî] ştêkî dîke têgeyîştibûm, ştêk ke le rusye

rûyda letek ştêk ke ewey karll markis nûsîwyetî peywestnebû, markis (36) pertûkî

nûsîwn, le serapay mêjûy paş şorrşî oktober, karayî pyadekirdnî hîç yek le

pertûkekanî ew nabînrêt.

Hêrşî de sallî raburdû derîdexat, ke çende pêwîste ke weha sîstemêk têdabçê û

komunîzm pyadebkirêt, bellam emeş herwa asan nîye.

Jîlemo : dahatû çon debînît ?

Klaws : le êstada ew grupaney ke hen, hîwabexşî sbeynê nîn, xebatî krêkarîy lebarî

bergirîkirdindaye, bê raber û bê rêkixrawe, bo nmûne yekêtî yekêtîye krêkarîyekanî

allmanya (DiGB) nwênerayetî krêkaran dekat. Bellam krêkarî bêkar wek endam û

leber heman ho wek fermanberî komellge nanasêt.

Page 196: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٩٥ -

Eger çî her êsta rêkixrawî komunîstî raber û çalak le aradanîye, bellam xebatî

dewranî pêşû nîşanîda, ke rêkixrawîş dêtearawe, debêt demêkî dîke helumerc

bgorrdirêt, wate krêkaran kemêkî dîke bbizwên, ew kat bexêrayî helumerceke le

berjewendî êmeda debêt.

****************************************************************************

Amadekirdnî: wirya ehmedî

Wergêrranî le farsîyewe : hejên * pêştir le beşî farsî jmare (3)î govarî hunerîy 'jîlemo'da bllawkrawetewe û dwatir wergêranekey

le jmare (5) heman govarda bllawkrawetewe. ** bedaxêkî frawabewe çend sallêk lemewber, klaws le 10î oktoberî 2010da le temenî 64

sallîda ] paş nexoşkewtin û kewtinî le nexhişxaneda mird, bellam govarekey ta êstakeş her

bedewame û bêserpenayan le mêtro û şeqamekanda deyifroşn.

*** lem bestereda detwanin kurte fîlmêk lemerr hunermend klaws bêrgmayer û dîmaney ew û

çend lanewazêk lemerr bêserpenayan (lanewazan) bbînin, bellam bedaxewe tenya be zmanî

allmanîye.

hhttttpp::////ssttrraasssseennsseeiitteenn..bbllooggssppoott..ccoomm//22001133//0011//kkllaauuss--bbeerrggmmaayyrr--uubbeerr--oobbddaacchhlloossiiggkkeeiitt..hhttmmll

Page 197: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٩٦ -

��Vكد����h�?������?ەþ¶ز���وسà }µرد����È Klaus der Geiger

�P��¦!W� !���³�3� &!�دەر�!ی

�دا�³! دX>! ،وەژوور&!و8Pن h� �،!&

�Í�3}6ڕو ��l�­!�� !aری و� (�ت و �ن

�دە_�+�X!� 1اوا�!`ú+& ��ز�! �Xن

�,!�وس&و�,�783ا��h ك!�,�و & ،ر��و ,!

!W !|ك(!ر!_� � و� ¦�� �Ò+�6¹6ن

��l�3ز ��! و� ,����³! . 1دوون& ���6ن

6{Í�3� ���*ان �وە ��!­��j!ی �ك�ن

!��j !X�»��M�3� ر��و،� ,! �دە_�P!كی��h�� �O_*�!ر"! �1ا�P �!6/6£ و�وT+!�£ ���*ان�*و(ª6و� و��Ð,�P �:8ن­: �_!�hری�_*�!رi وە_��,!�

!W �hZ�' 7تQl��' �،كدا!P!W ڕازا,*و�!وە�hiڵ�و�(!وزا*j .�P !" !a��ª6¹6,�hiم�_*�!ر زرو !" �!Wە�O�

|y�`ك ،!وە!P!W &!+Pدە ,!!و� hN*jر � h»�&! !«��" !Xوە_�ك� �W� �& ،1د,*و|)`ی !٣٠�P� ٤٠�

3�6{Í­!W� �,´°X)`��� ��و1Pو ��! ���a |yرە. Oا �دە �*و�!وە`زووی !W� »�h|و� !&!`�"*ز

ا Åر�!)&��{,�P� h��M !+Tر و� و�و!�*_� �دە&وە ��*�ڕاڕە ��h 6!|�رە ! L) !, !�� . دە,*ون ردار"�ن

�P�¦ &!,� � �وس �_�ت 783"��!وە ،!a !_و� !,� !g) زا:�*و� �X!`�(!ردە"��� !& ،(!ر"��Oا Oی�&!

اە&!ی�ر ��(8ن،��*��ªT دە Å1 /.&�(!ر�P 13او و�P�{,�P�!W�1P� رە !& .�ن �رە�_*�!ر|6! و� !g) و�

!6/gliاوO�3 !P� ،h�� !" !��<P�3ر�a� h� &� �P!W!ك! �دە رە P z! و ¦�� �دو��6ی h�� وە رە،!P� و�� �6�

!P ەO��M/�� ���وە ��6 ��&!P*ار و� ك ڕۆ ری �(!ر"�X! ی �وا,*و ��وە. �,*ون داری �"!:9!ی �،ڕوا��6

z!X6�`! h��|ژ� �_*�!ر"! a! م �وە م ���ڕ�Q9°ە �"1و��ك�Oە h��|ڕا(���­�ژ� �,!³م ،L�,� hi�)�a� h

!a !" ەی�د !) ،O��B &�! �!W !_ا�O6P!X�+6ی�_!¦"*و�¡� �"!:9!ی��*Xژ|�ن،�_* �دوو�د�،!X �،ر!�

µß��"�a� �W! �ر، �"1ۆڤ، �دX�)! *<X �*دی ���3رW!"��16اÀ¿�&ی �,�PL*ا� ەدOا Lی،� !`�زۆر��

�W!¦ر�� "! ,! Lە دە �زۆر�O,� L) !,� ��! ی، �W! ³م ����L!aو®��Í/ �ڕا(�� ر ، !W� ی� (�X! وا

�"!6ر| (!روە �,!. ���L/ دە ی Oا �6�3! _!ر �_*�!ر"! م �,��! ش 7Q9ڕ���� hا�O� دە� و� )1T & ش

.O &(|1ە�M/M _*�!ر£1ۆ���/.�,!

�, !a وەی�ژ|�ن �Pر"­و�!�*_�h����! !3�O� !3وە ر�_! ر�!+XO: دە،�ڕوو &! !+X &ن ژە "��»! !&ی�'�وس،

Page 198: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٩٧ -

...L*���ی�,�"�ن�,Oو�P Tوە

�ªژ� ەداوات: ��r�h ؟���)�Wران�W�t�W ����ت�� �tرە،'� �

ی� ر"! ��! ،�Klaus von Worchem(!W(�وس���ن���ر���6&")���وم�: �د�9X�j�1!ر&�وس

!� h���6��h»� µÇ�)ا�O"١٩٤٠دووە!W�' ادەOlÌO:دۆ�� Doppoldiswade' !W� Xدا`��gl�a�،وم�*�

!W ری��� (:����!gM/��.

�ªژ� �� �tرە: �� ��ی Q @��ز� ��&{�xو �-�و ��ز��� و دە�دو��ی وە ڕ)}� &� �وە

�� �ی؟

���(�³ _!: �د�9X�j�1!ر�&�وس L� � !Pوا� �,*وم، ��h��_!6 ��!�3ش ن �دە ڕی �,�� �دووەم، �g)

,78م�د�O6:�) �Lا�,���7Ë,!� دوازدە� �ڕو(W�،�6!� ��د�µ X(!ر®�زی�,*و�W!&�ت�,�و و a!. �,1د¦"*ز|

.�h ژە ��دە`!�"*ز|&

�ª: �� ژ� !�����وە@��ز���ك ���� �� ��؟ ����rا�� �hت ��د����ر)���ن �

�وە: �د�9X�j�1!ر&�وس (" !M/3�* !Xك!)� |ز*"� � !&���¦1Xی �(!_!ر��k8م، �"*ز| �aوا ��`1Xی

�6�3& ،1دووە& �! !!,� ،�X·´ :­� �a! 6!ڕا"�6ر|*�,!_�ی � وە �و�در�Tە"`" �رە م "�ن� _! �O�Í!Wاوە،1دوە

!a� �,!_�ی �زۆر "! �OM/Pا � "! a!. م 1اوو `��6ر�"6*ا�/ وە !,� �,*وە �,�م �,! . ك"�X!X! ش زۆری� ")

!W را"! (!ر�دە �P¦ &! !W 6 دە ,! ��6,��!وە¡)�+�O،زە*j� ەرا�O &! !a� �زۆر�زۆر�(! "! م، � �g!، ش

�"�وە L�,دە !X !Wزۆر�� h ر!) !� !"�á !g/+�<,� �"*ز| �ن �_! ´·ە`وە !W� ،h� � �_6¢ "�ن ("� �OPا

P�¦� !a� |ز*"� ���6,��/6!`م �وە ! � "). 1دوە& �!1X �(!¦�رT كم !W� 7ËM�3 !ر���� !X&ا�O

.�h ژە Oە>`��Oا�"*ز| £P� �!W��6� !_�hi�P� !g!،1د& Oە�ر"

�ªژ� �� : }&�� ��ز�Qو �x ��ش ��@ ���! ، ��ز� ��}-�و �hو�·�Wوەدا كوە ��ن@�%o&�ی

��}&������t� r�ãاوە؟� "در)þە

zی� �P�_� (:�،!W/+!���ری�،و �(�³ن�,*١٣ –���١٢ "! �P! !&وەی� �3ش�a!: �د�9X�j�1!ر&�وس

�íj��6 �رliور�"Mauricio Kagel وزن��و���&�g��Y¡+X�_Karl Heinz Stockhausen��¦|وز�"�

Page 199: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٩٨ -

£Q7 وم*,.� �,�W�³!����3ن h�O+T*���, ¦|ز*"� ��,*اری ،a� ��و� �­ر|!"!�*و"! �gliو!W ارەدا*,� م

. ,��+�د&�gرا�

!a�!W�(" |1"ك!�وە`،��*�ام1 �ر وەدە,!زۆر���­ &! �)6*ان­"�h !���"دە,*و و���،z��� �h ڕا"�6رih

�ت�دژی� و a! !�&1د،�& Oە�ر" ��Oا� �! و�ڕەان��ر �"!¶O+T*��µ و �ڕ P!W!ك")�. م O�"�Å�!aە

،g¹�3�¦�{,� Black penter!ر��1و�hك1د،�وە& Oە,���6P �ن��! �! ڕە,�ر�و�دۆ�µÃو� 6��h¡+�م�!�«

و� �k,*ون_�Qزۆر�,!،�,*ون �"��/Ll م��1و�! a .!a!"!ر|­�دژی� ��Ll�Í,*ون��h !Wڕە­��1و�� !&

.وە �,>�+>!a!"!ر|­�!�W!�& ،1د& Oەز" ")��!. /.�,*ون& ���h! ��وە

�ªژ� كوە: �� & Q�� وە��و �ر� ك �t ���� �@��ز��{ی � Q��� �h ، �����ن و ����rا

&�زە ��رە دە �� ی،� ران� �� rا����� �h ەrا�r� � Q����! ، �� �h}�ور ��ی��ر��

Kulturamt ری�� �ر����'��� د���، rا?� وە��� ��� ؟�Q{دوو

�W! ��!: �د�9X�j�1!ر&�وس ("�7Q� !Xz � � ە��* ن ��3`�& �"! �_6¢ وە |gW* !6*ور �Oی ،� 1اوە& +!�

�W!­�زۆر��ر�( وە �! وا�! �3»! *�,!­: ,! و:O��6ا� !ر�_ و®! "! �W!كX! "�وە. 1دووم&(!ر��P"�ر ��X³ن

�(!ر ,! ، �ز|+Oا�!وە �! ,>�! �. ,*ون �!!وP*و &³م !W ری��� ��Duisbug!W� !X&�¦!Wدو�li*رگ

،� �X�P�h !_�hZ !X! ش��O+T*�L�، !a !" !669�1رT ە�ز"�ن�O6�Pا�د ��زدە �ز|�O&! !,� �!W�1Pا،�زا�­� ��

!a !a� .iوە و !X &� �داPL!,� X*ا�/ دە ! h��"ز¦!,� �و��aرەزوودە&!LX،� !& ¦ز"��� ��Xن L/ا�yXدە

/+T*�,� L!"وا�� �,! دە �,!كX! و�, ،L/+�ñg) !�X�P !a� � (��! !&و� ت �&ی ��a:>���6ن� ! h��"ز� ��£1�

!_ !X، دە� !,� ��3ش وا�(�g دە P*ا�) ,� h��+!"�� &! رە��� ./��<:�a� h��"ز� ��gl�a. ن !`®(!ر ����£1

� ەوا �£!ر"�� hZ�3ر '� ��a:>�ن hZد�>�&1ا� �(���6ل hZ�3ر)SPD (دە !X TوLت���Xدا� .!a و �| � رە,

O+T*� ر�� �و�"�"�(�gان ��*O+T (* !&و��Xن �زۆر�_!را(�ن �رە �ری h�� ارkQ,ووە1د&و� .!a��, م�

!" !, !g) M/ا������O��`!,� � �6ن ،Ll�Tڕ&! � ./+"��P6� ���ری ە��* W!. 1د`�Oار|> ,!Oا ��Oی

�W!'دX*(�*رگ � !& ر����/O��Mا�! را"�! �,! دا Y/W�3� �_دا �, 7Q!6! ،�(!ر"�ن �`1د�Xدە�"�a �h

�وە �,��,��6*و|!ر��P1*و زۆری � رە ����/O��Mە��* �W! .�!ڕان �دەك، ) ك, ك. پ(�zو�¦�"!:O�� 6ا

!� !,� �وە³ ,*ون، �_�+�,*و �a!كم �دە_�:�6ن �­ر| ��!،وان �دە_�:}�Oان h!)و�� . 1د& دە "��Xن ,*ون

!a �!" _وە�*, �!aوەی ی�، &!l/W�3�! !aز�!وە �ن��Ø,7ش�, م�,��6*وە�Q_ر"�ن !`و�!)�!� .!W وT�!+

!W *ی���ر ە��O�،!��("� |ز|­ر*"�h`�3. ,*وم �8ن �ە� jP*(رام��a� (,،�*��`�!6¢�و�3*و�! �ن�_

Page 200: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ١٩٩ -

Q_��6�7`،1دووە !,�µå� ,��L دە"*ت�j"+�6ن� �ن�,! �X، !l/W�3! م�lá! (!ر�W !a!. (!ردێ �,yا�8ن

!g/�, �3>« /."+. "وە �*ارەP*(("� �"*ز|`�!ر| ���P*ا��، �. �� ژە Oە`� �,!را"�!ر�a!وەدا !W�6ن�+"

��*��(+�"! 1د&(789g دە �داوای �X �W! و �. 1دم`�Xن ���6�3+!دا"+/. �"+�6ن��*��(+�"!&!م ،

. �a�("��P`�T1زاد�, !وT*��!+P+�&�ن� �رە و��*O+T (!ر�,1د (¡�! دە

�P�¦ �!&�،�6ن�,1د+"&!M/ &! !,دوو �,*و�!M�&� ]ی��á�á�3`�¹��!¦�_وە�!����!W� .�_ .�_[!W�

{�,!"�P�a! &! !W��T*jدا� !g�, !W �6ن�,*و��،!lá� ��XەO &1د،�دە !aت�*»��X ردە�(!�زوو� !&و�!,�،(

!W وا!� !X &�!M ورە �! ی� g)�1دروP�*��،L��ñ`!P�! O+T*و�! �رە واوی��*P�_ن�� �!P *ی���ر ە��O�

!9Tو و���ڕ*P1³م� ,!. ن���6ن��!W !, !ن ر���X!��!"�+)��*��hدە دا� �hا�*P�("زاد�a,`! 6*�3ش. ن�� �

)�P�¦O+T*�� ن�وە_�� �رە� Tرە!�&,*و،� 1د&�6ن�`�ر�, &!P�! و،�,�|!و �,* واو��1اپ*® !l/W�3� ن�

�,>�! ����ر ��P ,*ون، !�&!6/l&وە! !�<,� � و �,� �� �!وە �ªT*� �� ��*a !+T! م، � و �&ی ��`"*ز| !

� . �h ژە O�Wە ��P دە �,1ا � !&l/6!&ر�!ی �,� � وە 1د"!& ی �jhZ* :!Wو � £!ر"*و ��ت� (!ر���9!ی

.�8ن �ە`�,!�"*ز| وە 1دە`(g> دە )_�. _�. _�...( وە +/M!,دا

"!_� �وا,*وم ) !M/"،!�� !Wر���� (XO� |ر�"*ز!)­h��,�6�� h � µÇ!9gڕا"�6ر و��ih &!"و*Pو! �!P

�_!ر�W !a!. ز|+Oا�!وە ��/��M *���ڕە �وە،�h ´·ە`�"*ز|¦�á"� (!ر��! W! وەی ڕا(¡O6ا hZ!Xا�زاO! و�

�دە ر_! ,! h" !�� �,�*���! (�ڵ hZ�,، &� ! !W و�دە !:�) !�� � دا (XO�&! دە� �¿Õو*P� ردlÌ!ری� (>�نP*ا�)� ەد�T�Lت�,��6!و �_!ر �,�|! دراوە، �3�hZ+! وە�"*:! ڕووی��X(�W�h��,�6��h !6X!�­"*ز| .,*و|)

ۆ ە7Q و�,QÐن�7Q_ Wش�,�Úن ."!وە(g!ڕاو� �,

�ªژ� از) �� : �����چ@ oØtدرون��é�Ó���چ ½�؟ �� و ��âاردووە �����Q��ز���� }�

� : �د�9X�j�1!ر&�وس (" � !W �"ردە!)`!�� � ورە Oا �&,*وم، ��,!¦"*ز| ! ��M�&6)�¦�،و*,�

.*ازی���واP!�,�ر ،ی !`"����, P! وە� ���h(!رە ,���6+! �وا­h &6)�¦،�!P"*ز|

وە،� رە دە �,�>!¦�(­�h&6"*ز| دە"*W�Lli!� !�& وەی W!a!,!ر ،:´·ارد ��_!_�و�!ر�­�h")�"*ز|

�­"*ز| h6_�و�!ر��� ���*ازی ./!_� �W! ���6ی ،!X � ەو"*ز|­hوا�! M�3� AAvvaannttggaarrddee mmuussiicc

� ./gl/Pر�»���!a ڕا"�6ریzك���� !W� �,!³م �"*ز| ��/6!، �,! 66!`ڕووی ����ª6 وە µA� ��M�

�رل�_��kË+X ( �و� )íjر � �6liر و "�(P*ا�8ن� �ن�دە ��و®��a !9!���«�رX،�!W� !,�!gl/P! وە �*ارە

Page 201: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٠٠ -

g� �&وە����, �!و �>* ,!) �وزن�!+/+.

(" �P�¦!W� �­|ر!"!a!,�،زاد �,*وم�a���)وم ڕا*, !P�!,زاد و���م��a1د&واوی� �!W�،اد(�6ن� ,*و P

�,!]ت (*�![ ،µ {6"� �") ی ���"��,*وم �W! ³م ���"�hi وێ �، ���م و��*دی � �,*وە �")وە a! _�ی � ی

�1Pزۆر� h��6lÌ1ادP� µ {6" 1م�!g:�j!, 6+!&و� !��W� �a��, !W!. :19م ی ��aزادو وەی �دە,���L,�رە ،L/,

»�!��h&!P!W,ا�O`! LX .��)و!a!� |را�,&�*وم�د`ر�g�+��!,� !Wا��! ³م�OTو� دواوە ڕا"! ��6*ەی�ڕ

!<P�_ وە W� 7ە�وQكە &! �)¦ &! !W� |ا�"*ژO��,�6�`ە��* و� ��­�زا� �*و"!�_6¢ ��،��! ´·ە �O�¦ .ر�!_

!, �,� � م � ،وە!"و ®* �ر �د(¡�!¦�P ��!وە !W �<:�a!,� ("� �د(O� &! <gا !«��"�Í`� !,� �"!:! 1د،

�ر�"1وڤ� " ك�O��,�6ا�,!�"6}�دی�(�دە�,��"+�³ن�وە "��»!�W! !&؛�_��1اوە�,��"+�³ن�,!�¦�¡�

راری�راری �دارا�راری "ی�ËMÌ!9�Pن���6و و��a(�ن� �زۆر�(�دە"�ت دە�ر�"1وڤ��aزاد �ت،� دە��د

"!_� !W� � ا "�ن Åزۆر�(!ر�� �"*ز|&�OPا �و�­�`/.، �(�دە hPوا!P� �,�ر �دار، و� *ازی �واو�دژی

!gl/) !" &! ی .!a� �_��1اوە وە ") �_��6*ەP!وە �Oە �O gli*�3ی�6a،م �!_� وە�Oە� و�a! زار �/6!،

�P!W!ك!�& ³م�L&!,�،L/+�"���! �gl�a،�/.�د�`�O �Pی،�6a,�رO`Tا_!ر� _��1اوەم��*و(6*ە،�,!

!a وە !)� ���م �دە !& دە O� 1Xا ���ر�Tو T1L& م، L�,دە�­h !`Xز| +*و(��,���6د*"� و� �ن !`و

�و _��1اوە ���رT (1وودە �ن ���­h !`Xد�(,� .!, ��� ر� �!. )�,«�ڕدرT|�ن"*و �_!ر�_!T1L&³م

!<, �¡�� LTو­!,� ��Pزە h !_ر "�+��، � !gli*�3!W� �«, � �P!W!�� :`!lá!ك�O��,�6ا م،� !`, Oا

�!gli*�3!g� !_زە�,) �ن��P�!M/" .�!W رە دە !aدوو�! وەی����!g/,ری م���*ازە�دە.

���ªز� : ژ������!��@ � ���،��ن!�راt}�ی���� ��{اوی��د��ر���-�.� ،��Qدە�þە

�؟�و���þە &�QU-ن�

T��ª*�* ڕT ��و�W��ªP1!,!ر ��3���li*�È!,�،hZ!6!س�3& _!ر !�`���¡¦"*ز|: �د�9X�j�1!ر&�وس

�`���¡¦*ز|". 9!دا �"!: a&!)! !W!و� �دەدو "1ۆ� P!W!ك! �OLT .W 7Qا �زۆر ە �ن� !"1ۆ�®!ی

��`�")��!ر|,!³م. ��Oا�دا����6 !"1ۆ� ��*ان �W!كW!,!ر�a!وە�!�_6¢���6واز|6! ن،�_!ر&�­T1ر

.��Lن�, !"1ۆ�®!ی�زۆر ­�h:!&!�,!&!م،�`�,ك�X!lá!دە,�L!م،�&X!9!�دە �"!:(!1Xی�a!م�

�وە �,!ك ("� �X hi�)�a!��*ەد�Xرە h 1)و و���� !,� ��*�X!3*ە(�g ا�!وە&�­T1ر � ،`� ®!ی�زۆر !

� !"1ۆ� �W!. ن &�­T1ر �ن !"!a `�P� � �Oا �­"*ز| �ری ،!Xوا�a� h&! !W� �,�ر ��*") �­T1&T­�hرا�Oا

hi�)�a 789ا�!�و�X!3ر�. وەردە�1م!�!a ك!P!W� ¹T*��`ا�OX1ۆ�!�&،��`!م,!راوورد"�µ ری�و� ا��ر��

Page 202: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٠١ -

. �*��*وە�|�ن�3زۆر و� gMÌ!9*ون�P_!"*و����� !&Oەدەن،��/��M و��aوا !م&��"! �,!ر��* +!��د

� W! �,!³م � _!"�ن �در &a!و�. وا�/OP��a!6ا �,!P!واوی �&a!و�. ز�)ۆ !(��! �(!روەری�&!(��!ی !

�،9!ن �"!: !M/"!_� و !ن&دەۆ در �aوا ��M/ەدەن�O، &! Pە�!ن�O .!,�3»!وا�!وە!W� *��

��P¦ن،�� ا(g«ڕ i.زۆر و� �!دەن���ردا�!وەی�(1و�����/OXO Mەدا�!(��g)�h!"&و� ان&�­T1ر

�a!و�a!و& �داوای �دە ! !g�&و� !ن¦�P� � ¡��¦P��� !,� �ڕ +��!ن �Q:Pەدا(�� gMÌ!�!+ �،(X*و �ن

P� ��P*ا��ی �MÌ!9W6a¡+>�ن ،� !6/�� !g�� �,!(!Oی!م �a�&P!وە�Oە �T3¦ز � ! و� �OەMø��LX*وی

� �!,� L)!_� L� دە� � �!رMø&LX! .!a*و L/ا�y,T3ڕ� �OLەدە9�X!ی ،L�)13دە jP*؟�� µå� L

���6*و L¡)!,!"� �W،!رەوە`��¹ڕۆ �ª"��,؟ ./+"� �,��P� L9!م�� .!W� �a!وا�!ی ��*دی h��|ژ

� �W! �"!:(!رەوەی �(!روەر، �ª6�� !Pوا� ��ڕ 9!ن �ژ|���6ن �������!ر|ا(¡O6ا ��!ر|� 6!، )�`|�ن

�!�!وا�Wوا�µå�hڕ ���وە� �OPی6a .�/6! وا�aا(¡O6ا��ڕ و�W! |�ن��8ن� ا(����ڕ !�,!&�دە,Ú6ن،�¦�Wڕۆ

!X!_�*�� �,`�؟ �a!وان ! �!X!_� �دە��X!و � ��¦��Tر �_!ر،|�ن �T|�ن L:نڕۆÚ6ñ� ر و�_!ر���T¦�

_!(��� !&�OPا�a!وان�P*ا��ی�a!وە�Xن�_!X!،� _!"�ن� W!. �")��,!È,!³م!ن،�`T,!lá�L,��6!و

>!ش���a�L!�دە,&و� !`ڕaT!وەش��!_!روە_��. |�ن� ��� �,،M)�`ا,ڕ �ن� و�_*�!ر"!�Oە "1ۆڤ

!P!W&��6(X!`6,ا�O.

���ªوەكوە :ژ� �h ¬���{دەردە� ��ز��� ،)�Qو rا ������ þQەن و �����، Qt�n���

{اوە����رþەن��ن�����ن،��ز������ ؟!��� �وە�}� شدە���Q�.�t� ؟��rە

�د: �د�9X�j�1!ر&�وس hا�*Pە� ���و 6&_!ردوو ,! ���+/�L"�ن �W!م �دە�*و(� ، �_!م و�_!م� �P!دا

�. Oەژە��M/`"*ز| �a!�!ر ("� �O�!Pرو(¡�6د�Xرە �و ���,���,�ر ،L1اوە� زۆر��_� �و L)!�:!_

�­����P� g£1¦. ���*و(� hارا�O:د� �­�����ر"! ���µÃ����� �6a* وە>!9!ڕT, !&�ت، �_!"*و�Oیم،

!g� Xد�h��!`78دە�6+!وە,!Wم�.

���ªژ�: t�Wدە� !�وەی ���!Q���ر�� ، �! ��Vز��?� ��ن ،���ز��?� د���� ��ر����Qش

����؟

��a: �د�9X�j�1!ر&�وس !,� ("�<:h� � �دە�*و(�، � ��P¦و�k8{»+/aی !W��­|ر!"!a�1P�|ز� �,*وم،

�¿Àی�دە"+*وk8{»+/a!, .ڕ !��!& ,!³مaی،��6>���:ا"!وە�O6aو�!W� !a!,�1P�|وە�ز!P�<:h�� �)دە�*و.

Page 203: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٠٢ -

���ª:ژ� !���ز�����اr������h}ز���@����؟��nت"����)z��ن�Qدەژە

�ز|�W�1P!: �د�9X�j�1!ر&�وس (" � ��&! ��P¦. !م&دە�ر �O��,�6ا �a!وا�`�ر® �W!(!ر���6,�ن !م،

)،�"!�!ر�ڕا"�6ر|�ن� �g! ز|���P3��º+ �3�!{��`O�( .1Pز|�W�1P!��*ار� !& ،�����(�دە�¦ �"!:

O�!_¦� كە���ر�و j�،�P* واو��!,,�ر!Pم��L ار و�����O:ا�!�,د�Ð� ,و�!<Tوە9!ڕ *�� �µÃ��� زۆر . م��

�a!م�ك!م،�وە&Oە!�`7�Mت��X�، �l�Q3ن��دە,,!�Oار Oا`��P!Wó6P!ك*�X��Pن�j ك��رi.�وە

�&�!و� ! �l� 7QP�`!X!_� �&. >�ن h��)!ی!`Xد`�"*ز|د� �& ��P¦. )��ەن h��)!!`Xد,�Q�،ن

� ./+"T¹* ڕT*�6­h� !`Xز|�د*"� ��&!`وەردە�1م، ��P !ی �دە­�"*ز|ڵ!`�م �a!وان h&,� �� !م،

�ت،�a!وا دە�7Ë)*a�h�!66 !Xا�h­W"*ز|­�Didgeridoo، &"�a�!Q 7دOX7QÅXو��د�LX¦�!(&�>*و�!�

�دە, �"*ز|�"+/. L`�­� hو��Å�*jك!P!Wو�!a� � "!وەۆز ددە�a!وەی ���ر و�,!م � ە Oا�X�&!P!W!ی

�OPا� _!"�ن� ")�W! .!ری�")�دە,)�!ری�a!وان��Xن�a!وان�P!واو �واP!�")�دە,>!�P!واو . !م&دە

!W� ���*TªT* �ڕ دا')�: ���ری hZ!�X�P� � �� ،� !X!_� �(!ر�!ر�9g!ر م �_*�!ر"!�Oا����h* ی ە�Oی

� ���* W! و م')�: ��ری �وە. !م&دە�ر |��Oا � ك_!م ¦Tوە (!ر�!ر�¡�­6ر� �¦��O�!aا"كو�_!م

��ر� زۆر. !ی&�X!ی�دە !�& !وP*وە،�& !`"*ز|a!و����*ªT* �ڕ�T,!¦ڕۆ:�_!ر�. !م&دە�X! ¦"*ز|

�,!دەرەوە �XOە�*X!3 !X!_,� �`"6*ا�6: �!و * �>��، �,�(*|�O ,1ام ،� �!X!"ر��!,� ���� hiار��*�� h

� �دX>!�!&3!ردە، �W!(!ر� ! h1 ,�ران����aو� و��aون,�و�و�*,� .!aر &_!ر�!gT¦ |ز*"� �¦��ە�`و�

3�`� �&�6l��!g . 1د&Oە�X!"�� !وە �`د�Xر| ! ��� � !&1ا، �,� ن h��L .�� �"*ز|� ") ��`م

!X� &ژ�"�وەم�_!,*و،�ڕۆ �*اردە�. 1دەوە&! !Wك!P|ن�3 �ە�!`�"*ز��`!Xی&!وە�Oو�,!3 �,�/+8نä��

!�`ە�"*ز|��ر م���زا���a!م�� ")��. X!��6)`ڕ�T¡�*و،�P*ا�6>�ن� !�a!وان�دا��X&6!ی��|a!و����

����و®¹ �a!م �؟ µå� � � ��*اردە �ڕۆ �رە !Wدەر_,��*ور ژ�� O|*)� �"6*ا�1P��6 دوا. 7Úا�ی �,`�a!وە �� 1دم

�­h*ز|"ا(¡O6ا��!ش�6P����ڕ W!. 1د&��l� 7Q��P !X �,*وم،��!ش�O+Tەرێ ژ�W!و ڕۆ ) ١٠(دە��X,�ن�

�,*و|) �6��6� .!W��3`�a� �P� �­�"*ز|،��«�رد�LlÌ!وە hi�)�a� h� �Xكڕۆ و� ڕە.a��!,� ا(����ڕ >!

دا(�gن ,!��µ .!W�hZ!�X�P!ورەم�_!,*و ڕۆ¶ ,!³م")�"6*ان�,*وم،�&!�د�Xرە�. 1د`>��`�Tر _!"*و�

ك،�وە `1اوم"6*ا�Oار|��­�a!£1|ەوە�,� )Xz!W��gl�µ¶��� !P±�*|y£!W�)arte!ن��a. ·ووی�O��,�XاQو�"

W�í3!Pەر�O Trommler .ك !& ¦�!(& ك")�وە!P!W"ا���Oوا�!a�� �1,!� و مP�|ور ز*gW* �aن:ی��<

�"6*ا�Oار| ���a+�م، ��P`6و�a!ورو�� �P!W!ك 1اوم، �"*ز|�دە, "). !م`�ر® �a!وا�Oا �W!,*اری L`ا�O6

��T¦,���Lر ,!�. ەمX!3�O*ە���XO !وە&و�,!O�T1�� !Xەم�!وە`�g,3*ا���X!3*ە�Oی�a!وا�!�_!"*وی�

!W *��Pن�,�ەوە���6وی�ËMÌ!9�L و�و*"!_�&)!�¦W�L/ا�*g,���äPت��»�.

Page 204: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٠٣ -

���ªژ�: ���!���� �ردە����Q�ن��ك���hã��ز�����و ���� ؟��Qر ��rا

�OM/Pا� W!_!"�ن�. L|�"�وەدا�دە"T 1´·ە�a�،h!وا�W!در `P!���6"*ز| a!�!ر�,!: �د�9X�j�1!ر&�وس

!Xر�"�وە!�!a �hزۆر� *��!Wó6P��`/ا�OM ®ر�`X!LL|1"وا�_!ر�دە!a�، .,� &)!�¦ &! !, ��6�!P ر��

,­!Xz!Wوا�!a�،ت�&!Xz!W�،زادە�aواو�!Pوە�! �h!`Xزاد��/6!د�aوە. �!وە� �!M/3�*��6"1ۆڤ�!P!,�

�و L/,زاددە�a ك!P!W,دە� �,Oەa��X!وا�!�Oا �Mø*و ،LL.,��� *<� ر�,>!و و!�� !�|!,� L � �6�!P ر��

� �ر و !م`, �,!(!ر�_¢6 �دە,/+����!,�دX`!وە!وە`�!(&م �a!وا ،L!&�!P!,�,� وردە�� �وردە ���

!م،�,*�a!وەی�`®�ر ¦�!(��& P!W!ك/a����«,�،L!وە�دە�3ش .ن��h:­hX���Q!­:!&و�,! دە"1ن

!�:­h,!+)وەر��L. a�� دوو�_�و�("��gl !W�6,�� �رم��Oز|ك��وە`�!(&)�_!ن،�" ا*"�`�hە��

�� ,. !وە`�_!م�3و� !X)`®�ر �OPا�دەP*ا�8ن�,!���6 _!"�ن� >�ن�W!`!(6& _!ر. ����h��,�6(1اوم

+�وە�_دەر O6'!X �hی( P!��6 ی�,!� �،�� دە�Didgeridoo !XدOX7QÅXو�!�&!(!ی�&�>*و�!�a!و�

.1ú6�Lو�,دا�'�Ë��+Xن�(�:�6دی�"!(W hZ���P6!دەX!و�LTو�

�6��Íl،�_*�!ر"!�Oان�/ی���h *��� �a!�«دا�,!�X�P!ت�'�hدووە"W �hZ�'»�!�h���6��h!: ژ|}!"�

�W!:��3كوە ��Mó و�_Tڕ­� �,! �ر|��Oە&1د���6ن ، ��� �� � _��1اوە�و �P!���!ت �و ,!�Oاری�,!

�¦�ە�W,QP7 � 1,�OWT!W��X�a�،L� a���gl *��O!وا�!�. Oەدا��Å�!a"�6ن��*�!P!وە�hX ش�a!ر � ا(g!و�ڕ

�_!و ��X6:­aن h!W� � �وا �,!�X�P!ت ،!X!_� � !&�aرادا �دو��6 �(!ر�P(!ری �ك�ر|6!،وە­1ا�Tو�و �!��

h»�!� �­|ر!"!a - £!a�،ن،�«/78اق�gl���­|ر!"!a ورو��ی�!a�، 9!ر&�وس ت؟³ _!��رX�j�1د�� :

� ��!ر| �ت W!م �(!ردە"!دا، �`و �X!3*ە�Oی �W! !"1ۆ� ��*ان! �,�78ڕ �ن ��6/��6!وە� ووی و

W�`!�O:ەوە�� �W! !"1ۆ� و�g!وە �zوازن �ڕ �ن �_*��6ر|6!وە �� P. ووی !W� ڕ� وە�دارا6X!ووی

��|1X!)!<&!W�،! ووی��ڕ�h��6ر|6و��y_ژارن زۆر!وە�!_ ._�!Pوە*,�!"!a �!gم��!a�،وەی!aیی�

&� !� h­|ر!�P �6)�,ە�O& 1�!ر�!)� �_!W*"!ر�!دا �W!م �­��¡ . TL!ی، h!`Xد� a!وە�Oە�ش،

�دوا *gW*ور �&ی �a!�!ر� ،�*وە:�زا9!دا �"!:,!(!ر�!وP*وا�! ("� ���6,��!وە �­�Tر و�,»>! h�aوا

!�`���gl!ر|�W a!. 1ن �ا��دڕ ���,a *jT!وا�L،��!وە�X!3*ە(¡+!,`!&:ژ|��g��!&! !, !��h، !م`,

� �W! !"1ۆ�X!3*ە�Oی ��ڕ �ن، �و�ووی hiرy_ ��6�,وازدەz� �a!و��ڕ ,!. �L/6!وە �&!!(��!&ا(�� �ی

!�ز|��1P&�ت،� دە����ر �ن�,!وە ر"!�Oە�*دی�a!"!�_*�!_!روا�. رن و�_!ژا !")& ،!�!وە&دە,78

!W !láوە�!��"!a�h��|رەی�ژ�,,` *j��P�،�6ن!نT,�� ��6")��/6!،�. 1ن �ادڕ�!P���£1وە��!a *­:!,!W��

Page 205: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٠٤ -

�P!واو ڕ ��£1�� �`��_*�!ر"!�Oا�ی ا(¡O6ا ،!&�� �دەرەو� ! !W� �زەو|6!، �a!م �W!(!ر ەی� |�ن

ن�_!رP&|y£!W!P�! ������µå!"����!�و �>* ��,. وا�)ڕ �ن�دە ��k8W��*6)���h�� �!g"!وە�, رەو (+*

L)درو � �،|P!&�!6*ار و ،!6/�� �,!³م�OX�6Pا LMدە !"1ۆ���� �P!"���ی �_!روە_��٠!ن&�ن

� !���6*�!ر| ��Pاو �ن �!"�وە�6ن ،� �دە�) و �13ەL،ە�6د ¦��*¹T _!ر,� �,!³م. _!"*وان

6, *�"P���� (|1P� �|�8!ر� ��!ر| !&ن، �(!ردە"!دا �دەردە_`W!م (� 7Ú�( .�!P���� !& ك!�6!ر|� �6

!"*Xد� �"�وەX!دا �(!ر�W 8Å!م �&ا° و � /�Mوم، !W!���� �£�|!ر !g:�aalte feuer Wahche�

3�M`�!`1ا .&! !a&رە!g ر*P� !W� hرد و� ك��* �aو�:h��< �¿ÓÌ1| و�,!��9د£!aو�­h �µÇ�»Pو�3*ر

�. اO °Qە���6ڕۆ:و� ���P*ون`�3 �� ��� ,a!"��!ش �6P!,�,`(، !&W�Q|�ن �7ە +�دا،���Xر"!P/��6!س&_¢6

P6�!,!�� �a!وا�! �،L� &! � 1(8ن�,� �3&"!� ¦:و��! |�ن ��L �,6!و¦�!(&a!�!ر�. �ت Oە��6ن

� �,*ارەدا �W!­�ر® W!م �a!وا �دەX �ت، �دەو . *ژن­,1(� !Pzو� �W!م �,g!و a!ە"!�Oەدا، �T�L!ر

3�M`Pو! *� �W!`�ر® وا�! �a!وا ،LX! L|1"دە� �)1, .�*�`� ! *gW* و� �,À1¿�"1ۆ�ری µ، &س�!

/P!"ر�Xوا�/.�. +�دات!aت +���6&"!� !س�&�ن،�_6¢� ��6,��/6! �ە�!`*�"*ز| وە�.

���ªژ� : �h !�ی �oU ڕ ���� -�ن ��وەرەوە �oUو دەووی�{� rا��­á *�ر�hزۆر �وە،�{�

��"ÊÎ��� ر��،Q­� Q­��� دە]!��ر �­Q­�­] Q،!�ر�Q� .���!��ر�t��و ±����

�� �م��و��Wوەی��� �tر�h؟دا����!

�a!ر���/9X�j: !gl!ر�د��1وس� & (" �� �_!"*و|�ن !W� ��. )7Ë�Tدەو � ��� (" �!W� ووی��ڕ ��

�a!وO<��&!"!،�.iا� �W!lá!��* !&ش�د3�1P�!�*� .¡��­�h!`Xزۆر م�)a!��ر�k8م(ەوە�ڕ ,78و®�وە

� � 78,� hZ!6�&!"ر. 1د�!وە!_� �� ����,¦�!(& د�Xرە �_!��T¦ 78,�&!Xر ی �,!&!(�¦. 1د�!وەی

�l// و�&<li1�،Y¦�)!& 4"!,!"!6ە(�¦ كو�_!ر د¡�!,�¦!X!_وەری��,� .�L1و�)�!,�("

!,�،!X!_6¢��¡ ,�وەرم�_�­hر�. �,�وەرم��/6!�دی!�!a و!g,��PLT���"!P�Lی�(1و��)�X�&�،ی!

�ڕ ,! L1و�)� ��X(�ی ��*ا�!­���¡زۆر ا(�� h .,� L1و�)� �X�)�X!ی �a!و !a`�!gX!�!ر

)56Pر��!gW!a (, �� h��|1ۆ��ژ"! � �ژ|�ن �a!وا �(�دەدە, �hi�)�aزۆر �ن، aT�L!�!ر�,g!و . g!وە�و

. !ن`�,ك�1P(+�زۆر X! �h!:�ن�_! !"1ۆ�"!�!ر�. 7دە,)�Qزوو���L£زۆر ،�X!L`,�ن��aزاد !"1ۆ�

��1و�! ��!رە و�O6aە �ن a!وە�Oەی �W!و ��6!&�ن �دە "1ۆ�! ��*ان���6وازی ��*دی�&��Oا !ن،

���6واز !"1ۆ� �a!وە�Oە �W!|�ن ��/��6*ا��6ن �,g!و و ,*��>* . !Oا !�T,� LL�Ð�l//� �6�!P� �¢6_و�

&� �¿À!Xد`! � ،��­�)!&� h� !`Xد,L�Ð 4"!"� �(!��a®1X!ر�a!. ����دÀ!!`X¿�&و�!د ،�X!L`وا

Page 206: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٠٥ -

!g£1� واو��!ورە�دە,+!وە!P³م. �ن�!, !a378 ��!ر�,�!"!aوە`,»!وا�!ی�!gX! ,و�/�ÐL �("م!"!a و�

6¡�� �­_!"*و h!`Xد� �_!,�LەP*ا�دش hو�*,��L .و!a� �دە, a!وا 7Ë��)�a� �ژ|�ن !P��!g�،وە

. و�P!واو م� ���L/�:���6�!P!�¦,!"!ر�

!W W� �a!و �P* +!وە:�* ­�,�رەی �Tو �a&�|+!وا�!ی �P� !�� �gl&� ��*و(8ن��* W!1اون، �a!و و� |��Oا

*PT� ��|+!وا�!ی �&"�ر &! Yh1دوو�&!W� ، � ��M�� 1Pواو!P 7Ëg)درو� �"�ر �X(�. ن و O�!"&�Yی

!X�)�X و*,� h���6�� h . *PTوە!+|� iدار!X�"ر!)� �W!,�رەی h��h� �a!ورو��و �a� !P!و و� �W!,�رەی

*��Oە��!W� !X�"ر!)� �� ,� �a �!��"!a!ورو��وە �دە&"�ر !&. �P!واون ����6ن، YL�:�!X�"ر!)�

،�,*��7ÚL �!�,!ر_!"Oە_`!وە��!ر|`�ە�O *��Oا�X!_�h���6��h .!W ���6��!W!­�ە���O* و� �6/���6!

و���­�a �|1£!a!ورو��وە�, �W!و !W��gl!م�a!ورو���,*و�P .6¡��!"!a`�!&! a��P!_�X!_�h!واوی�دو��6

�6)�a واوی����6ن�,!ر_!م�دە_6 و!PQ 7L� .�"!_ن� !"1ۆ� �+�ن�,�"�دام�,!ر� *���،!X!_���XOە�

ە������XOرە(!ر���* ,! ��/. !"1ۆ�و��1£���ژ|��LT &�!M �h!واW�!P!(!ر�a!م�,+!"�X!�دەP*ا�1 &

,` 1LT . وە_!ر�_a� !"!a��!W� �gl ر�!_¦�P� 3� h7ە��,*و�Ëgli* ."Q� �""1ۆ�·ووی hZ!X�Q!|وو·&�،!

!�`��(!رەY<li1'¡��!"!a��P&' و�!* �> �,. �ت­���P!,� X!واوی�L��"!PدەP*ا� ی � ��� �,"1ۆڤ

"�!WQg)ر ,!. 1اوە`·وودا�درو��T¦ !_�h³م،��/6!ە��/6!و ,*و و��! ون* ,,!��ر"�ن� ,*وە،�,*و�!,

���3ش ڵ(� )٤٠٠( h�!"!P� �� ��ڕ W!. 1اوە`��9�1دو��6دا W!ی �� !ڕۆ:ا(¡O6ا |�ن�� �ن

.��ون � ­����P*ە�,!و�و |��!وە�,*وە� (!رووی�� !�W!&1دوون،�دژی�a!و�(/gl!"!ی�`درو(¡��6

4"� ��X!"!!Wن �� د hZ� �|Oا،("�� !X!وا�!W� �,*و®زۆر زۆر���زا�� ��1���L .ر ,!³م�T¦ &!

�Oرێ T+و ژ�W!ڕۆ )١٠ (�دە،1ام`6ا�/"6* '!6(�¹ ,'��,")�. !"1ۆ�!ن،�P!واو�دژی�`دە��gl�aX)�`�!ر|

�� ,!_ �ن��g!�_!"*و _!ر O+Tەرێ و W!. ,*وم �و1Tا��*ون!وە�!�9ی ���P� . �)6W*`! �h`»*ون

�W!و �a. 1دم`�"6*ا�O+T��6ەرێ a!و �a!وان �gl ەرێO+T|ر!��­� h 1"� ��ۆ �ری �� |8ن، �� ا(g!و�ڕ |�ن

X��`ن��X�،6+�دەن!ن"�Å�!a .وان��!ر|,!³م!a�`�(Tە�!ن6`ڕO. !W ا��!ر| _!"�ن�OP�­3�hQ7 ز�ۆ

&3� h1د�� ��*دا3!ر(8gن �ن �66¹6X�a!6وە ��¡. و ("�`,� �� �*�� �l/{&ن�X! 1د,!X� ، !W� h

j �!6/را� �� h�� م� . �l/{& 13®*و� !،3� �W!���6*���_!"*و|�ن � ��P` �*و، �_!زار�(� Oا �l/{:�!

�����,!³م�ە���l/{`<�،h"*ز| ")��*وم�P!W!W!ك�a!وە�Oا�. �P!وە �دوو®�رە�دە¦�!��¡`�!ر|

li*��./+"�،hZ!6¡�6ن�3�3,!ڕا(��� ¦:a!�!ر��!. *���­3�h�!gli¡¦:�رە��!د�P��+ .Xزەم�دەر_

3Q|ە,�7ازO و �,�و!Wەرێ ,1ون�O+T , ژ�,��*ا��zژە�z`ن!.�("� وەوە�م��ر!aر�!)!,!ن��* ۆ �,1 ،�/6T��

ن�ۆ , L،�,��و�ژ|���6ن�,��7Ëدە, �ن !"1ۆ� ��*انە�X!3*ە�Oی���ر a!�!ر�,!م� .�,Í!ر(Ëن��و !ن`,

Page 207: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٠٦ -

a��Pارە���* *T,��`ن!.

���ªدەژ : ژ� ���� ���!�Q ��ن ،��t� وە�د�� ��و�ژ��} �hڵو�rWا ��و�tرك� �نrا

����؟

&� ���ژ|�9X� :�!�Q!ر�jد���1وس �6�!P�7�)� ،¶� µو(!رە 1دوە`_�و(!ر|>١٩٦٤�_� ���وی &و !م

'&ígli1' ر��_و� �,*و!_��gMن�"�وە�<XOە�*X!3�،ك ٠!وە���ژ|)`��3,!³م!P!W¿Àودا�!a�â +"Oن�:ا�<

!_� �, !:اOو�"+ن �,*ون� ��� �ن ��!ورە �"+� و�� |�ن �W!:اO|�ن �P!"!��6ن ،!X!_� �(� �6ن �¿Àڵ�

���a.ز|�1Pە �glك!P!W ­�)!&� hXژ|��`د� �& ،!م&Oە! ���وی ! 'z*a' !X، وە,!³م�_� �6�!P�:و� 8ن

ە�زد� و�� ،�a!وا�/.�P!"!��6ن�_!ژدەن�ن�_!:>ا�Oدوو�"+ 'P!W 'z*a!ك 1٠دووە&+!_�و(!ر|>��

�) ³!�٠a���!<اOا�k8ك��!P!WTر�,�­�،!X!_6>�ن�P!�X�P�hوەی��3ش!a�&�!W�!!���­|ر!"!a ا"!وەڕ .

�وەر��P1*و � ی���*ە ،1د`�,�(>كوە و�W!,!ر�a!م� X!9! �"!:�,!م�كەزاX/6!ڕ ���ك�وە،"*�6>�ن

_ �!��|:

!X&م� :!م�!a:!"� !X!9، &! وا��aTاز|+8ن° 1�،3��8اوە`ڕ.

� ��*ªT* ڕT :دووەم �a!و � �,!_�ر، hا�*g,� �� ەی ��*ªT* ڕTی �،�رەوە � ��¡ �"!:�W!م �¦�X!9!دا

»,L|ڕ�!Pن��X� XەO���L،وە�>�ن�!a��z!W�g)66¹٠!درو

�_�و(!رi : 6!م�( h�)�X� �� و �,!kQ و � X!��*ەان h ڕ!£� h"(X!&�+��XO�!)!3� �وە_!ر ، _!ر�_�

¡��`،./ &�,� !�_� !g �W� ��ی ��aزادی ��!ر .�ن !"1ۆ��O�!l!وەی !<�a� �a!وا�!، �دژی !W�h­|

�&1 �63دە hد�� ��W!,!ر ،�دژوارەزۆر زۆر. ,78ۆ ��!a(X!م �a!وەی !<�a� ���ªgl`ڕTو� ��*ەP!واو�دژی

�.ن9! �"!: �"+��X�P!,�&! a!ت !<Oو :ا*,!_� �:� ��aزۆر ،>�ن �وە&�a!و�,!³مز�1P,*و، �ك!(��!ی

a�� !<&� �,�وەر"�ن ! � h��|ژ� !, �,�h�*" �� �"1ۆ��_!"*و �(!�g/6!_!,*وە! �ن �a!وا ، ,� h�� ر��!_�

�>�ن`�(!& �_!,*وە XO�!<!6و�P!�X�P �,*وە¦|��ر �,! h،<,� �g/+ P!وە��OX�6Pا h��|ا�و�ژO,ت­� .

ژ|�ن�a!وە�Oە�!وە`�و�i!h 3"*�� !وە�ژ|����hدW� Xz! h`X!�و !وە�£�Mر�_!,*و `a Xz!وەی�W!W!,!ر !W ڕ�h6!وە���6/و� ووی�دەروو�h�� !6/gliاوO�3�،a��+/,ە>!ی�داO&�6ن�3:>د !& ،�1د��*���L و

�!"!aو�!a�!g وە�_& ،�,*و*,�! �aوەی�!aدر �ی��!<T3ەی���(XەO�.

. �دەژ|�ن �"!ڵو�,! "*��h ی���*ە�ژ|��!�Xن�_!,*و،�,!��*ە�a!م�a!"!ر|­���z �hوە �T¦!Wزۆر

�a,!³م ���W,!دا�!وە !<Q<�� �_�و * 7ە ��aوا ���*ەو�!ی �,*و & زۆر زۆر"�ن � a!و .!م �"!:!��ت

Page 208: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٠٧ -

�وود(�gوك h�� !66`|ز*" WWooooddssttoocckk و*+l/,� ���و�Pن �ن���زا�� ،��� �T¦!Wزۆر ��Xن

��µ!ورەڕۆ¶دا�' 6¡+�م�(!ردە"�X�P!, �h»�!��h!ت�W!. ,*ون ��!دا�1و�a!و� W!��*�ن� �ە�!`"*ز|

� �_!,*و، �,!ر��و|�ن � �W!,!³مو � _!"�ن �زۆر �OM/Pا L�� *��!W و*,!_� �W!وا"!|��Oا �؛

M/�!�ن��M�` �،!��"!aك ,!³مو�!P!Wا�Oوە�!a� |ر�­�h ش�,*و��,زۆر�.

؟�66! ژ|}!"����jری�+!را���T�h* � ,و��g"�X!3ن� و�!ن�دوا��XQÐن�درو(�7Ë, 13(�6ر� دوا: ژ|}!"�

yن،�")��Í,Tر a!م���وە�gli*�3!���9�1!،�زۆر و� ��*انزۆر !�Pن�&ە���jر ��وی�: &�وس�د�9X�j�1!ر

� زۆر ���ÑÒد&� !!X!��<Xد� �a!م ("� ��a*ەە���jر W!��*ی �&!ی �,òودە,�g!وەدا �a!و�!روە_�_،

��Xن�Pاو �,!زۆر ­�h!���و|&!�!وە�`,�L,78 �دە,،�ە دەدە�!دەرەوa!م����jرە�)�`!��!ر|&!(��!ی�&

،�,��a!م�!م&�(*��(�gن�دەزۆر دوا�دە(g!واژەم،� .�!رداری��!,)�دە(¡gli*�3!�و� ´·اردووە:_!

ە��P�،��O��lوە *�W!م�ڕX!9T!وە�,���*T+!را����j�hرە&!�Pن ��P�,�!&ی�!:!_ �TوO,�.

�: ژ|}!"� �À��P¿���(* زۆر 6a>!ش �� �,،!X)&دە� �,! �a!م �_6*ادا >!ت�P� a!ی ،�¿Ó�!,�!W� ر|)

W!_�­h!`Xد�� �W!(!ر �,g*ا�8ن � �رە دا h��� ��* )O,Tو دX`!ت !,� �Tو hو�+!را�� £�ر(k8"�ن

.+8ن��*ردyX"���6ن�,+�(

**************************************************************************** ور��!���Vدی: !���دە {د?�

��ژ)': وەر&%$ا?��h��ر���tوە

�ر��ژ�١٩٩٩���ªیزt}�نو����ری���t)٧و٦( �·�oØ�hژ��رە* �� .دا��و {اە��وە'ی&��Tری

Page 209: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٠٨ -

Dîmane letek Muzîkjenî Xyabanî klaws Gayger Klaus der Geiger

Katêk le dergey pallaxaneke wejûrkewtîn, dîme nî dallane ke, ruxsarî pêplîkane kan e û

sat û xozge kfinkrawane yan dehênaye be rçaw, ke bawk û bapîranî klaws be le seryek

he lliçnînyan koşk û ballaxane û kane kanyan pêsaz kirdûn. Goşey nêwan

pêplîkane kan wek goşe î pêşangayek dehate be rçaw, weha be karî hunerîy he llkollîn û

tabllo û nûsînî cwan û wêne fotografîyyekanî hunerme nid le katî 'konsêrt' da, letek

gull û sewzayî razabûnewe. Ta me zruîy bînînî e mi huner me nde le nzîkewe, letek

kewtnebe rigwêy de ngî ke mançe yek wehaî lêkirdbûyn, ke 30 ta 40 pêplîkane le

çawtrukanêkda bibrrîn. Are zûy nzîkbûnewe le de ngî muzîkeke û sernicrrakêşanî

tablo û wêne û kare hunerîyekanî nêw rarre weke de sit be rdarman ne debûn. Katêk

klaws be pîrmanewe hat, e û he ste be sermanda zallbû, ke serdemanêke yekdî de nasîn,

şwênî karekey sernicrrakîş tir û pirwatatir le tablo û kare hunerîyekan. Ke re ste û

pêdawîstîyekanî, te me nî apartmane ke letek dunyay koşk û te la re kanî de re we, te nya

û te nya nîşande rî nawe ro ki û ketwarî komellgey sermaye darî bûn. Çawe rwanîm

wabû, layenîke mi jyanî e mi hunerme nde şorrşigêrre wek jyanî mruvêkî asayî bêt,

bellam rastî e me î de se lmand, ke le komellgey çînayetîda he mûştêk dû dîwî he ye,

jyan, hu ner, kar, amancî xudî mrov, le sayey dîmukrasî parlemanîda de twanêt zor şit

bke î, be me rcêk zorşit le de sit bde î, be llam ge ri le rastî çawbpoşît, e wa le saye î

serwe rîyda me î de noşît. Her be mi pêye şi hunerme ndanî şorrşigêr bêbe şi de krên û

hunerifroşanîş be xşîşde krîn.

Bo e wey jyan û têkoşanî hunerme nid pe ri pe ri he lldînewe , rûde ke îne klaws'î

ke mançe je n, taweku xoy boman bidwêt ...

Jîle mo : dawat lêde ke în, sere ta xot be xwêneran bnasîne ?

Klaus der Geiger : min nawm Klaus von vorxîm (von Worchem), le ge rme î ce ngî

cîhanî duwemda salî1940 le 'dopolldîsۋade Doppoldiswade '

Page 210: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٠٩ -

le daykbûm , êsta le şarî kolln nîştecêm.

Jîle mo : sere tay ho girbûnit be muzîk û çûne nêw dunyay muzîkewe de ge rête we

bo key ?

Klaus der Geiger : he şit nosalla ni bûm, wate paş şe rî cyehanî duwem, de stim bo

muzîk bird. E wkat bawkim dîlî serbazî bû le rusya, le dwazde sallîda baştir be bîrm

dêt ke muzîkim de je nî.

Jîle mo : aya bo to muzîk wek pîşe yeke yan karêkî dîke ti le pallîda he ye ?

Klaus der Geiger : min weku pîşe yek se îrî muzîk nake m, hergîz awa se îrî muzîkim

ne kirduwe, ke pêybjîm, be llku behoy ramyarîye we e mi kare mkirdwe û

drêjempêdawe, le he man katîşda behoy e me we zor car mîwanîykrawu m. E me şi bom

buwe be mayeyek . Min be zorî le ser de rame têk ke le xyabanewe be de stîdênim,

guze rande ke m, e me şi zor zor se xte, debêt mawe yekî zor le ser şe qame kan bmênîte we

muzîkbje nî, le he man katda min hîç katêk e mi muzîke xyabanîye mi wek karêk

se îrne kirdwe. Min pêştir le karxane yekda karimde kird, te nya le kotayî he fte kanda

muzîkimde je nî.

Jîle mo: paş hogribûnit be muzîk, aya lew pênaweda çûyte fêrgey muzîk yan wek

hugrîyekî kesîy drêje tpêdawe ?

Klaus der Geiger : paş e wey ke te me nim 12– 13 sallan bu û, hatîne şarî kolln, le lay

mawrîsyo kargil Mauricio Kagel û hayintis ştokhawzin Karl Heiniz Stockhausen

mowzîk fêr bûm. Paşan bo xwêndinî balla le bwarî muzîk, çûme emerîka û wîstim

le mi bwareda diktora bhênim.

Min le e mrîka bezor wede rinram, çunke wek ke sêkî mîwan û namo ne debû, çalakî

ramyarîy encambde m. Min letek korr û komellî xwênd karan û re şe kanda

Page 211: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢١٠ -

karimde kird, ke e û kat djî cengî vîtnam û bar û doxî re şe kan xe batyande kird, wek

grupî blêk pênter Black penter, ke grupêkî re şpêst bûn le djî emerîka. E mi grupe

komonîst bûn, zor behêz bûn û xawe nî çe kîş bûn. Min he zimde kird, ke le emerîka

bmênme we.

Jîle mo : wek gutt to wek kar û pîşe se îrî muzîk nake ît, le he man katîşda be û

pare ye guze ran de key, ke le xyabanda pe îdayde ke ît, aya fermangey kultûrîy

Kulturamt şarî kolln weku hunerme ndanî dîke, kome kî ne kirdûyt ?

Klaus der Geiger : ne xêr min le laye ni nêwe ndî kultûrîye we hîç kome kêkim

pêne krawe , be llku be pêçe wane şe we zorcar skallayan le ser tomarkirdûm. Mawe yek

le me wbe ri he willyanda bimxe ne zîndanewe , be llam serkewtûne bûn. Le şarî

duyisburg Duisbug le yekêk le zankokanda, ke be zyatir le şazde zman têyda

de xwêndirêt, e me şi gringîyekî taybe tî he ye , e wîş e we ye ke de twanît be zmanî dayk

yan be zmanêk ke deyzanît û arezûdekeyt, bixwênît û birrwaname yek be de sitbênît,

be taybe ti e û ke sane î ke griftî zmanî allmanyan he ye, de twanin paş be de sithênanî

birrwaname ke griftî zmanî allmanîş çare serbke n. Êsta partî fermanrrewa ' partî soşyal

dêmokratî allman (SiPD) de ye wêt daybxat. E û birryare xwêndkaran û mamostayan û

ke sukarî xwêndkare kanî zor herasan û bêzarkirduwe. Bo e mi me be ste

xopîşandanêkyan be rêxsit, ke mnîş têyda be şdarîmkird. Le nêwe ndî şarî dîwisburg'da

le be rambe ri xopîşandane ke da polîs bo hêrişkirdne serman, amadeyyekî zorî

we rgirtbû, bo byanûyek de gerran. le nêw xopîşande re kanda komellîk law (p. K, k)

ne bûn, be llam wek e wan dehollyan hênabû, xe rîkî deholllêdan bûn û

se mayan de kird. E me buwe hoy e wey, ke polîse kan e mi byanuwe bqoznewe û hêrş

bke ne serman. Le wêne le nêwe ndî şar, min xe rîkî muzîkje nîn bûm. Pêm gutin aram

bin, çunke hîç û pûçekan hêrşyankirduwe, bzanîn çî be serdê. Le ser e mi qse ye,

polîse kan be minyan gut "de bêt bêyte xware we". Mnîş pêmgutin natwanim,

min xerîkim muzîkde je nim. Le beramber eweda minyan de sitgîrkird û daway

Page 212: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢١١ -

şunasname ye yan lêkirdim. Mnîş şunasnamekem pêyanneda, minyan de sitbe ser bird

û xwêndkare kan kewtne şwênim ta min azad bikrêm.

Katêk ke minyan bird, kîşe ke bû be dû kêşe [ qaqay pêkenênêk le naxewe ha. Ha. Ha]

le otomebêle ke da gwêm le bête le kanyan bû, qse yande kird, de yangut e û ke se zû

berdenin, le wane ye kêşe î ge wre tir drustibbêt, çunke te wawî xwêndkare kan hatûne te

nêwe ndî şar û şarrêge kanyan girtûn. Be llam le be ri ne danî şunasname neyan de twanî

min azadbke n. Paş nîw satêk xwênd kare kan weha karêkyan kird bû, ke bare ke te waw

xrap bu wbû, boye polîse kan naçar bûn, bimxe ne taksîyekewe û bimbe newe bo şwênî

xom, e û şwêne î ke muzîkim lêde je nî. Kabra de rgey taksîyeke î bo kirdme we û gutî :

fermû le ser cêgey xot dabnîşe we ...( ha. Ha. Ha) de stimkirde we be muzîkje nîn.

Min he mîşe wabûm, çe ndîn car le ser muzîkî xyabanî û şitgelî ramyarîy kewtûme te

zîndanewe. Le rastîda her e wey le ser şe qamêk muzîkbje nî, weku narre zayetî

nîşandane û be rhe mî de sall xe batî bêwçane, ke le û de salle da çe ndîn ke sman tûşî

de rdîserî bûyn. Muzîkî xyabanî le rûy yasayye we mulle tî pêne drawe, boye her kat

byanewêt de twanin hêrş bênin û bllên lêre brro û rameweste.

Jîle mo : to çi şêwazêk yan drustir bllêm çi me kte bêkî muzîkît he llibjarduwe û bo çî ?

Klaus der Geiger.: min le serdemêkda ge wre bûm, ke muzîk begşitî klasîk bû, muzîkî

klasîk, wate bo çîne kanî sere we te maşa bke î, wate borcwazî .

Min muzîkî hawçerxim he llibjard, lebere wey ke demuyist le muzîkî klasîk

bême de re we, muzîkî hawçerxîş şêwazî cyacyay he ye, le wane muzîkî pêşrrew

Avantgarde music evangartîstîş ramyarî çalak nîye, bellam le rûy muzîkîye we be giştî

hî çînî xware we ye, le evangartîste be nawbange kan de twanîn (mawrîsyo kargil) û (

karl hayintiz ştokhawzin) be nmûne bhênînewe .

Page 213: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢١٢ -

Min katêk le emerîka bûm, be rastî azad bûm û xom be te wawî azadkird bû, le

trradisyon [sune t]î mîllî, be llam min le wê namo bûm û xudî namoyî xom , buwe hoy

e wey min zortir tradîsyonî mîllî begalltegrim û kîne î lêhe lligrim. Bo e wey le û bare

azadbît, debêt cengî letekda bke ît. Ewsa xe rîkbûm diktora bhênim be llam le nîwey

rêda ge rame dwawe û hatme we lêre wek ke sêk ke le xyabanda mujîkbje nim, ne çûme

hîç zanko û nêwe ndêk. Her be mi bo newe katêk distbe karbûmewe, le allmanda min

be ke mançe distimpêkrid, be komelle ştêk; honrawe bo mnallan be ke mançe le

xyabanda be mîlodî sade bo mnallan wek " kar mruv şadde kat, kar mruv azadde kat"

zor sade û asan şyawî têgeyiştin " dara rarî rarî rarî " le he man katda zor sernicrrakîş,

muzîkêkî sade û watadar, te waw djî borcwazî û sîste me ke î. Min e we nde honrawe mi

honîwetewe, îdî pêwîstim nîye, he zar û e wende honrawem nûsîwe, be her barêkda,

îdî katêkîş dêt, ke namênît, be llam êsta ke letek e we şda xom se îr de ke m, de krêt û

debêt corêkî dîke byannûsim û muzîke kan û honrawekan û srûde kanim corêkî dîke

bin. Be llam nakrêt her he mûyan bgorrdirên. Ge ri bme wêt ştêkî taze be rhe mbênim,

pêwîste bçim le xyabanda letek xe llikda qse bke m, pêwîste şte kan he mîşe taze bin. Le

de re wey e mi şêwaze debîte cadûge rî.

Jîlemo : aya muzîkêk ke to deyjenît, bo çînêkî dyarîkrawî nêw komelle, yan

arastey gişt çîn û tuyjekane ?

Klaus der Geiger : muzîk ştîke her kes pêwîstî pêyetî, bebê leberçawgirtnî rêwşiwênî

ew kese le komellgeda. Muzîk ştêke letek mrovda dedwêt. Lêre zorbey mrovekan

krêkarn, her leber eweşe hîç cyawazîyek le nêwan mrovekanda dananîm. Bellam min

xerîkim seyrî em komellgeye dekem, debêt qseyek bkem, ke bekellkî zorbey

mrovekan bêt. Wek dyare min beşêweyekî asayî û sruştî be krêkaranewe peywestim,

çunke zorbey mrovekan krêkarn. Eme le katêkda karî muzîkî awaye, ke min lenêw

krêkaranda barêkî asayî û peygîrane werdegrim. Eger letek şwênêkda

berawurdîbkem, ke mrovî cora û corî dêne nêw bernamekem û awa nîşandeden, ke

Page 214: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢١٣ -

hemû ştî têgeyiştûn û zoryan pêxuşbuwe. Bellam le heman katda awanîye. Ew

kesane betewawî droznin. Ew kesaney ke serwerî komellgen, hemîşe drodeken û awa

nîşandeden, ke têdegen. Bepêçewanewe le nêw krêkaran û kesanî stemdîdeda

kardanewey sruştî nîşaneden û zorîş rastgon, katêk ke daway ew ew şte deken û

katêk ştêk tênagen be rastî dellên tênegeyiştûîn, twanay têgeyiştinman lem şte nîye ,

îdî ewende beseke tozêk pşûy pêbdeyt û xoşt hest be pşû dekeyt. Eger bzanît rêgey

pêdedeyt, deprisêt gutt çî ? Mebestit çîbû? Bo mnî roşinbkerewe, ba mnîş lêt têbgem.

Jyanî xudî ewaney le serewey komellgen wate çînî serwer, le rastîda jyanyan

şanogerîye, xoyan xerîkin rolêk debînin, ke berrastî xoyan nîn û le rastîda awa nîye.

Îdî to çawerrwanî çî lewane heye ? Çunke ewan boyan heye, her corêk xoyan

deyanewêt rollbibînin û her corêk byanewêt qsebken, bellam bebê min. Le heman

katda ewan twanay eweyan heye, ke hestî mrov û hunermendekan rabkêşn, bo

xoyan. Herweha eweş şerrêke û ke debêt êmeş letekyanda bîkeyn.

Jîlemo : wek le wellamekantda derdekewêt, to tenya muzîkjen nît, bellku

hellbest û honraweş dehonîtewe ? Aya to bekamyan, muzîkjen yan honer

xotdenasênît ?

Klaus der gayger : detwanî be herdûkyan nawimbhênît, lem kateda hem denûsim û

hem muzîkîşdejenim. Dyare min eger bar û tendrustîm başbêt, zor hellbest û

honrawe nanûsim. Katêk griftêkî dilldarane naçarimbkat, ke bgerrêmewe nêw naxî

xom, îdî hemû ştekanî dîkem lebîrdeçînewe.

Jîlemo : aya ewey deynusît, her be zmanî ellmanîye, yan be zmanî dîkeş

berhemt heye ?

Klaus der gayger : min be allmanî û îngilîzî denûsim, katêk le emerîka bûm, zyatir

beîngilîzî demnûsî. Bellam ke gerramewe allmanya, îdî lew katewe zyatir beellmanî

denûsim.

Page 215: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢١٤ -

Jîlemo : aya to zyatir le xyabanda muzîk dejenît yan şwênî taybet heye ?

Klaus der Geiger : min zyatir le xyabanda kardekem. Katêk ke leser xyaban karbkem,

ewa komellêk ştî sade, ke zyatir le çwar ta pênc kople pêkdên. Zyatir ştekan ramyarîn,

meger hendêk car wek gutim, barm tewaw nebêt û ştî dilldarane bllêm û

bgerrêmewe nêw naxî xom. Zor carîş wek gutim yan letek tîpêkda beşdardebim, yan

konsêrt pêşkeşdekem, wek em şew ke konsêrtêkman heye. Kesanî dîkey muzîkjen

dên. Katêk kesanî dîke bên, mnîş rêwşiwênîkî dîke werdegrim, muzîkekey xom têkell

muzîkî ewan dekem, bo nmûne kesêk dît dîcêrîdu Didgeridoo, ke amêrêkî muzîkî

ustralîye kayedekat, ewa mnîş debêt muzîkêkî guncaw letek ewey ew dedozmewe û

bem core kayey letekda dekem. Wate min debme tewawgerî ewan yan ewan

tewawgerî min debin. Min le heman katda le şarî kolln'da rêwşiwênî taybetî xom

heye , serperiştgerî nêwendî hunermendanî şarî kolln'mi û le nêwyanda kardekem.

Hem wek serperşitîkarêk û hem wek endamêk muzîk kayedekem. Her rollêk be

rêwşiwênî ew muzîke kewtuwe, ke kayey dekey. Zor car peywendîm bederewe heye,

bo nmûne: mîwanîkram bo suyd , bo bernameyekî şanoyî çwar perde, ke dîmenekanî

leser baran û agir û aw û ba bûn. Her ekterêk û muzîkjenêk pêkewe kayemandekrid.

Konisyêteke dyarîkra, ke çon çonî bêt. Min xom muzîkim kayekirdewe. Çwarde roj

mawem hebû, ke letek muzîkjenekan pêkewe yekdî bbînîn û bepêy ew şanoyyey ke

ewan dayanrriştibû, twanîman rêkîbxeyn. Min xom nazanim em core muzîke

nawbinêm çî ? Em kare çwarde roj le başûrî suyd derhênra. Dwatir ewe

mîwanyankirdim bo yaban de (10) roj lewênderê bûm, şeş konsêrtim kayekrid. Le

rastîda şeş tîpî muzîkî cyacya bûyn. Lepankewe ta avangardîst, muzîkî asayî reyp û

rok. Ême be rastî hemû karêkmankird. Dyare ke min mîwan bûm, bellam rollî

gewrem hebû. Betaybetî le dastan û mêjûy yabanda. Êsta lelayen kanallî

telefzîwnîy(arte)ewe bo efrîka mîwandarîkrawm , wek tepil lêder Tromimler. Min

wek kesêk ke letek ewanda namom û zyatir be kultûrî allman û ewrupa aşnam,

mîwandarîykrawm, ta letek ewanda karbkem. Min debêt lebwarî muzîkîda bitwanim

Page 216: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢١٥ -

peywendî ewane hemûy pêkewe grêbdem û beyekewe peywendyanbdem. Be corêk

bêt le nêwewe şyawî têgeyiştin bêt û hemû kesêk bitwanît lêy têbgat.

Jîlemo : aya to tenya kardekeyt yan letek tîpêkî muzîkîda hawkarît ?

Klaus der Geiger : eger be tenya muzîkbjenî, ewa ledrêjmaweda demrît. Leheman

katîşda eger maweyekî zor lenêw tîpêkîşda karbkeyt, ewa her demrît. Bo kesêk ke be

tenya kar bkat, ewa lelayekewe tewaw azade, lelayekî dîkeşewe azad nîye. Weku pîşe

mrov betenya azaddebît û letek ewaneşda debêt, pşû bdeyt. Bo nmûne ger bmewît

be tenya kar bkem û karm beser hîç kesêkewe dîkewe nebêt, ewa debînim ke

babetekanim wirde wirde demrin û bekellkî xellkî nayên. Paş ewe deêyt, bçim letek

kesanêk karbkem, bu ewey xellkî werisnebêt. Êsta min dû hawkarm le xyabanda

hen, min kesêkim wek muzîkjenî xyabanî nasrawm. Her kesîkman le heman katda

detwanîn becya karbkeyn û hem pêkewe. Bo nmûne ew kesey ke dîcêrîdu

Didgeridoo kayedeka, xoy be tenya sîdî'yekî derhênawe û deyewêt le katî sallyadî

mesîh vaynaxtin'da bîfruşêt.

Jîlemo : lekatî 'cengî duwemî cîhanî'da betaybet cengî nêwxoy îspanya,

hunermendan wek pallpiştî le hawrrêkanyan karyandekrid, be şano û honrawe

û tenanet be beşdarî rastewxoş erkî nêwneteweyyan encamdeda. Lewane

bêrtold brêxt, aya le êsta nêwendêk yan hewllîkî awa le arada heye, betaybet ke

sertaserî dunya ceng û wêrankarîye,wek cengî emerîka - 'îraq, efganistan,

emerîka , ewrupay xorhellat?

Klaus der Geiger : lem kat û serdemeda, xerîke peywendî nêwan mrovekan le rûy bîr

û gyanîyewe lêkhelldeweşêtewe û mrovekan le rûy huşyarîyewe lawazn. To le rûy

darayyewe seyryanmeke, le rûy gyanî û hizrîyewe zor hejarn. Eme buwete hoy ewey,

em ştey ke xerîkî to basîdekey, lem helumerceda sernegrêt. Ştêkî dîkeş, ewende

kultûrî dwakewtuwane beser komellgeda zallbuwe, eger min biçme xyabanewe û

Page 217: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢١٦ -

karêkî awa bkem, şteke be jyanî xellkekewe peywestnebêt, ewa gwêm bo ranadêrn.

Le êsta xerîke peywendî mrovekan, le rûy hizrîy û gyanîyewe lawazdebêt. Be rastî ew

kesaney ke bîrdekenewe, kemin û hejarn. Herwa xudî eme hunermendekan bewe

naçardekat, ke zyatir le barey jyanî emanewe qsebken, ta gwêyan bo radêrn. Ewe

griftî tenya min nîye, bellku le rastîda griftî tewawî hunermendanêke, ke xoyan leser

em zewîye, le derewey snûrekanî nasîwnalîzmewe bo ştekan derrwanin. Bo nmûne

temaşake telefzyon herçî ştî drust û ketwarîye, tyayda nîye, bellam gişt mrovekan

temaşay deken0 herweha şanugerîyekan watyan nemawe, bo her şwênêk deçît, pre

û hemuwan deçin. Bellam bîwmatatrîn şanogerîyn, ke lem serdemeda xerîkin

derdehênrên. Tenya şanogerîyek ke lem maweyeda dîwme û sernicîrrakîşawm, le

allte foyer vaxealte feuer Wahche pêşkeşkra. Ke ekterekanî le turk û kurd û allmanî û

bengladîşî û efrîkî û purtgalî pêkhatbûn û rollyandegêrra. Emaneş bo xoyan

babetîkin, ke lêre hîç kes yarmetîyannada, tenya ewane nebêt, ke xoyan birsîn û xellk

komekyan pêdekat. Eger kesêk byewêt lem bwareda karbkat, ewa le birsa deykujn.

Lem wlate dewemendeda, eger btewêt pêşkewtuwane karbkeyt, ewa le birsa demrît.

Çunke kultûrî mrovî birsî, kes yarmetînadat. Ewanîş weku muzîkjene xyabanîyekan,

hîç kes komekyannakat.

Jîlemo : başe ey le rûy bîru bawerewe çun bîrdekeytewe, zor car le qsekantanda

basî pankîst, markisîst, ernaşîst [enarkîst] dekeyt. Aya ser be kame hêl û ser

bekam bzutnewey lenêw emaneda ?

Klaus der Geiger : min ernaşîstekanim le hemûyan xoştirdewên. Min xoşm le rûy

bîrubawerrewe (enarşîzm)mi zortir pêxuşe. Ştêkî dîkeş ke lenêw qsekanimda keme,

ewîş çonyetî bîrkirdneweme. Dyare her kesêk bo xoy corêk bîrkirdnewey heye. Kesêk

be 'îsa û krîsmis, kesêk bemhemed û herk esêk beştîk bawerî heye. Min be sruşt

bawerm heye, be hîç ştêkî dî bawerm nîye. Eger to btewêt yasay sruşt temaşakey,

berrastî yasay sruşt zor ştêkî cwane. Eger ew yasayey sruşt bkeyte (elternatîf) bo jyanî

Page 218: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢١٧ -

mrovekan, ewa jyan zor asayî û sadedebêtewe. Eger btewêt mrovekan azadbkeyt, zor

zû şit fêrdebin. Meger mrovekan helleyekî zor trisnak bken. Ewendey grupekan û

îdekan gerekyane û cyawazî lenêwan mrovekanda deken, xudî mrovekan ewende

cyawazîyan lenêwanda nîye. Bu nmûne btewêt bllêt tenya 'îsa û hîç kesî dîke na,

kesêkî dîke bllêt mhemed û kesî dîke na. Eger awa seyirbkeyt, griftekan tewaw gewre

debnewe. Bellam eger pêçewaney eme bîrbkeytewe û bllêyt min emem û hemû ştîkî

dîkeş detwanêt bûnî hebêt. Ewa ew kate jyan asantir debêtewe, bemercêk nellêyt

tenya xom û tewaw.

Le barey ew lêkullênewe û twêjînewaney ke ta êsta krawn, le nêwyanda ew nûsîn û

twêjînewaney ke markis kirdûnî, le giştî tewawtir û drustitrin. Yasamendî markis

yasayekî cîhanî bû. Twêjînewekanî lebarey sermayedarîy ew kate û lebarey ewrupa û

nêwendêtî sermaye le ewrupawe bo cîhan, emane tewawn. Ke markis dellêt sermaye

cîhanîye û nêwendêkî cîhanî heye. Le cîhanda le nêwendêkewe xerîke

berhemdehênrêt, bu tewawî dunya. Eme ştîke ke heta êsta lem ewrupa bûnî heye û le

ewrupawe bo efrîka û asya û tewawî cîhan berhem dehyêrêt. Madam berhemhênan

bo mrovekan nêwendîtî heye, kewate leser em bnemaye detwanrêt kêşe û griftî jyanî

mrovekanîş be nêwendîtî çareser bikrêt. Herweha eme êsta le her katêk bûnî

pêwîstitre. Mêjûy mrovayetî mêjûyeke, mrov bo xoy detwanêt betewawî

temaşaybkat. Bo nmûne 'krîsmis' sereta eme ştêke le mêjûda drustikrawe. Becorêk

bûnî hebuwe, karman be bûn û nebûnîyewe nîye, bellam (400) sall paş temenî xoy le

dunyada gringikrawe. Le rastîda rollekan xoyan drustyankirdûn, djî ew sîstemey ke le

serûy xoyanewe buwe û bew şêwe têkoşawn. Yan mhemed le katî xoyda, min

nazanim lewaneye zor zor gring bûbêt. Bellam karêk ke xerîkin êsta deyken, tewaw

djî mrove. Min bo 'bosnye' mîwanîykram, de (10)roj le wêndirê bûm. Le wênderê her

hemû ştekan behoy cengewe têkçûn wêranbûn. Kasulîkekanî ewênderê mîwanyankirdim. Êsta ewan lewênderê xerîkî karî mroyîn, xoyan rastewxo nayken, yan

encamînaden. Bellam ewan xerîkin rêkîdexen. Le heman katda xerîkî pêroz kirdnî pyawe

Page 219: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢١٨ -

ayînîyekan û xudapersitîn. Min ştêkim bo nêw klîsakeyan bird, yekî le goranîyekanî xom.

Klîsake pirbû, hemûyan pêyanxuşbû, le katêkda klîsa hezar salle xerîke ştêk dûbare

dekatewe. Letek eweşda min çûm le klîsa muzîkimjenî, bellam ştî tazem derhêna. Dyare

xellk ştêkî pêwîste. Eger xellk berrastî pêwîstyan pêyetî, mnîş pêrazîdebim û ba brun

lewênderê bo xwa laje laj bken. Min karm beser ewewe nîye, bron nwêj bken û bperistin

. Eger bem core peywendî nêwan mrovekan û jyanyan baştirdebêt, ba brron ta êware

nwêj bken.

Jîlemo : aya tenya dejît, yan kesêkî dîke wek hawser û mindall le jyantda bûnyan

heye?

Klaus der Geiger : nexêr tenya najîm, sallî 1964hawserîmkirdwe û hawserekem nawî

'krîstil' bû û hêşta her peywendîman mawe, bellam pêkewe najîn0 letek ewda sê

mindallman hen û mindallekan bo xoyan gewre bûn û xoyan mindallyan heye,

temenyan le sî sall zyatre. Êsta letek kesêkî dîke jyandekem, ke nawî ' ula 'ye, bellam

tenya hawellîn û hawserîmannekirduwe0 letek ' ula ' dû mindallman hen, ewanîş

temenyan hejde û nozde sallane0 ême letek xîzanda barêkî taybetîman heye, paş ewey

ke le emerîka gerramewe. Wek basimkird, şêwey komunîman wergirtbû, wek

narrezayîyek bem komellgeye û leber em hoyane:

Yekem : em komellgeye, ke awa rêkixrawe, pêyrrazînîn.

Duwem : rêwşiwênî kar, ewey bitwanî behoy rêwşiwênî karewe, lem komellgeyeda ştêk

bgorrît yan tekanbdeyt, eweşman lela drustinîye.

Sêyem : hawserîy û yasa û xêzan beşêweyekî ferrmî pesendyannakeyn, herweha her

ştêkîş, ke bbête hoy lêsendnewey azadî mrovekan. Le djî ewane, ême xerîkî pyadekirdnî

em bîrokaneyn. Zor zor dijware, leberewey ême tewaw djî şêwe û rêkxistinî komellgen.

Betaybet ke ême mindallman hebû, zor alloztir bû, bellam ew kesaney wek ême ke

bawerman be jyanî komunî bo hemû mrovekan hebuwe, ewa sextîyekanî bo her

kesêkman be corîk buwe û taybetmendîyekî hebuwe, tyayda bmênîtewe û jyanî

têdabkat. Leberewey le laykewe fşar hebû û le layekî dîkewe jyanî komuneyî û

Page 220: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢١٩ -

pêkewejyan ewende le rûy derûnî û gyanîyewe, pêdawîstîyekanî êmey dabîndekrid, ke

dillman pêyxuşbêt û eme ew şte bû, ke buwe hoy ewey ême drêjey pêbdeyn.

Zorêk le lawekanî emerîka em şêwe jyaneyan hebû, beşêwey komunî û bekomell dejyan.

Bellam bedaxewe ême lêre nmûney awa hawşêweman zor zor kem bû. Ew kat komelle

muzîkîyekanî wudistowk Woodistock nazanim nawtan bîsnûn yan na, zorêk le

muzîkjenekan lenêw ew grupaneda bûn. Betaybet le serdemî cengî vîtnam'da rollî gewre

û berçawyan hebû, bellam le heman katîşda zor şit lenêwyanda hebû; lewame

heşîşkêşan û emane, bellam letek eweşda karîkî zor baş bû .

Jîlemo: dwa pirsyar yan drustir bllên dwa wşe û peyamtan bo xwêneranî govarî

jîlemo çîye?

Klaus der Geiger : nawî govareketan zor cwan û zor gringe, pêwîste em nawe bparêzn,

min zor dillxoşm ke em dîmaneyey min lenêw govarekey êweda bllawdebêtewe,

herweha ew kesaney ke xerîkin em govare dedenederewe, debêt bîrbkenewe ke nawîkî

zor bewatayan hellbjarduwe û pêwîste destberdarî nebin . Dwa destewajem, zor

supastan dekem, bo em helley ke botanrrexsandnim, taweku lem rêgeyewe bo

xwêneranî govareketan bidwêm.

Jîlemo: îmeş zor supasî to dekeyn, bo em katey be êmet bexşî, hîwadarîn le helêkî dîkeda

bitwanîn leser karekanî dîket bidwên û be xwêneranî farsîzman û kurdîzmanyan

bnasênîn .

**************************************************************************** Amadekirdnî: wirya ehmedî

Wergêrranî le farsîyewe : hejên

pêştir le jmare ( 6 û 7)î zistan û beharî sallî 1999î govarî hunerîy jîlemo'da bllawkraetewe.

Page 221: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٢٠ -

Page 222: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٢١ -

�ـــــــــ�ار

%W ك�!P!aوان

%, %úPزاری�� ��� µ�"�áو�

�%W %t %M& %<" �|و�+T*ی��

.دوا,*و

���3ن

%W ك!Pوان!a�

%, %úP�h��"ز ��� µ�"�áو�

%-�hڕۆژا��LM� %g£

��LMڕۆژا��h �ر

ل zدی���glÌ!ی��% �%

.دوا

zن ��ری��%

.ر(¡�vرا����hی�(*و�Pن %3

%�7Q£ %ن وره ری���Ûی���

%£���l��*"� ���l�úv��" را"��`1د.

%<�*- �(r1PO� 8ن+�W1دی����

%t�P* ���l" وده��� �h"و!a

%W � �%"ا� �راOrوz كzو و���*,� ،

%, %Wا�,��% ³م�Ot783� زه h�

%a وه %g��,ا ی�*��

.��È وج�ده �%

*****

Page 223: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٢٢ -

%Pی��P رهz9% (% رازوو��

%W %Pی�!`Xی�د�P� �،رازوودا

-*��vری�

�Qن،� داده

�h، �(% ك وه�Pو�-��,�،Ll�*�3�h»�

ه �µ د:

.ری (% �% �% ده

: 13() ����ده �W% ر(¡�vران %3

%-�µå %: و�؟*,

�*ا�؟��tن��yا�؟

%a 7هQ"�aن�؟ ی��

%a %)دره ر&% ی���ªPن� و�M؟�

%a ی�(�وای�,�+�ن�؟

%a ی %���¿À1P7اوی� �-�واری�Ël�,

%W�h��vTوڕ�- %��+T*� وزاو�؟

%a دا �£% ی�&%و�h­�¡��LM��h��"ر .

.ڕان �h�� %3ڕا�% ��LM �ره

:��r*�)��ªن�دا,*و ,%

. ��/v%/.��� � وا¶��P %W�Æ-% ³م�-% ,%

*****

%Wا�*� %��,� %tاOو�*�� .

ر(¡�vران� %3

�aوا�,%��Q·ەوە

%W ن� ده (+�69ن�ده

.�(>���ژ����vن ك�W% روه -%

*****

Page 224: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٢٣ -

%����M&��, �h��g)ز����

�1ن� ده �ر زای�زۆر�,% ��ره

,�+�ی�(��k8W�vم� ،��t�a �Èده

وه ��O`% -�ی�-% ,%

%W � اO6`rر�P

%W %) ر%r ؟� �1ێ ڕۆ ك�

ر� ��t�aڕا,%

ی���ی� ���hژt�)�1T% "1ۆ�%

%W ك���ی�ده!P %g�M�& %`P*W� %t ك�

%& %P� ی�ده����v� ؟â¿À�+t

ری� ���hژ�1Tڕا,%�!"1ۆ

%`6�!Xz %,رەوە� م��"�aی��-

ن،� &% ر|Oه ڕا,%

t% �ڕ9T% !و,

,)، ده �ر (¡�% ����t|�ن�ده

%:�"��t %a�hZ ن ده �ده وه.

LMN1,�O:�P7Q,LMN1,�O:�P7Q,

Page 225: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٢٤ -

Tzar

letek ewan

be Zarî Tfeng û Qamçî

le Yekşemmey xwênawya

dwabû.

paşan

letek ewan

be Zmanî Tfeng û Qamçî

gişt Rojanî Hefte

gişt Rojanî Kar

Celadî şayistey Gel

dwa.

Xorî Gelan

Peristyaranî xoy sûtan.

Fêrgerî gewrey Cîhan

Manîfêstî Komunîstî feramoşkird.

Huşmenditrîn şagridî Lênîn

Mistî kutaye nawdemî ew

le lawîda karame û çalak bû,

bellam le pîrîda bêbezeyî

ewey bbête Xwa

gewc debê .

*****

Page 226: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٢٥ -

Tay Terazû laresenge

le Tay dîkey Terazûda,

huşyarî

dadenên,

wek Sengî pêwîst, bo hawtayî,

dillrreqî

dexeneserî.

Peristyaran le xo deprisn :

çî hellebû ?

Xwa ? yan nza ?

ey Amêrekan ?

ey Serkewtinî drexşan ?

ey Saway bênan ?

ey Hawarî Tirsî nebîstrawî

Hawrrêyanî lexwênagewzaw ?

ewy ke fermanî gişt Ştêkî da.

gişt Karekanî raneperran.

bellênî Sêwyan dabû

bellam heta hewallê le Nanîş nîye.

*****

Xwa le bogenbûndaye.

Peristyaran

awa be çêjewe

le Singyan deden

herwek le Simtî Jnanyan.

*****

Page 227: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٢٦ -

bo kiştî Genmî zistanî

Şarezay zor bekardegrin

aya debê, bînay Soşyalîzm

behoy hendêkewe

le tarîkîda

leseryek ronrê ?

aya Raber

Mrovekanî jêr Sayey xoy

letek xoy dekêşête Lutkeyek

ke tenya xoy deynasê ?

Mrovekanî jêr Raberî

layenîkem behoy Amarewe

raberîdeken,

bew Rêgeye

ya xoyan destbekardebin,

ya molletî ewe deden.

Bêrtolld Brêşt

Page 228: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٢٧ -

*�Pو,�¼" t{وودی

!g)�، W!,P78�âR% �-% ده

%& %Wت�kQ-� %XاO6��

%� ��¿À1,��X7ی�QPر�

!g)�، %W P78,�âR% �-% ده

%W�kQ- %XاO6¡Mو��-�

%a ! ش ی�ڕه��رد� �زه�و (*ور ! ( !

%a %ه ڕه و��OT �zوه �£

؟� �3+�و��z %66ن�W% ڕی��% �%

وzوه (*ودی�دوژ")�,%

!g)�،W!,P78�âR% �-% ده

%& %Wت�kQ-� %XاO6��

%� ��¿À1,��X7ی�QPر�

!g)�،W!,P78�âR% �-% ده

%W�kQ- %XاO6¡Mو��-�

%� %Wر� ��*��L%م� ��6*ی��

%W %-� %|�Pو��("�µ¶و

%& %g/�,��P� %�� �Xرم�

y|6%��ت� ی ,��ڕXkQÛÜ,

!g)�،W!,P78�âR% �-% ده

%& %Wت�kQ-� %XاO6��

%� �¿À1,��X7ی�QPر�

Page 229: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٢٨ -

!g)�،W!,P78�âR% �-% ده

%W�kQ- %XاO6¡Mو��-�

��� �&6>�ن� ��دن�,%

ران� روه �­�ر�و�(% ��وه

,��h �L-% ره ��Pدوو®%

ه £% وان� ,)�a% وا�ده ر"��

!g)�،W!,P78�âR% �-% ده

&% %Wت�kQ-� %XاO6��

%� ��¿À1,��X7ی�QPر�

!g)�،W!,P78�âR% �-% ده

%W�kQ- %XاO6¡Mو��-�

%X %aران� ی� �ر�% &19ن�

%W�(,زاد��a��P ان�O+|ز�

�Å,�، %9% (*��ی�زۆر|+%

ران� روه ر *�hZ(% دژی�(%

!g)�،W!,P78�âR% �-% ده

%& %Wت�kQ-� %XاO6��

%� ��¿À1,��X7ی�QPر�

!g)�،W!,P78�âR% �-% ده

%W�kQ- %XاO6¡Mو��-�

LMN1,�O:�P7Q,LMN1,�O:�P7Q,

****************************************************************************

*mh mt mW� t{ووده ڕه ر!�وازی �» m m و�{اوه ، وا��äر t{وده( وmh ە»ر !�mª­ò«دا{اوی �ò�{tدر ای

}�m«ی))٦ ژ��ره �·�oØmh . ر&%$دراوه وهوه ��رm��t وmh اوهر&oU وه( د��Pری�T�& mªژ�اوه»�� ری} وه �m دا��و

Page 230: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٢٩ -

Srûdî Hawpiştî *

de heste, lebîrtibê !

ke Hêzt le çîdaye

ger Têrî ya Birsî

de heste, lebîrtibê !

Hêz le Hawpiştîdaye

ey Reş! Spî! Sûr û Zerd !

ew Şerre frrêde lawe

Şerrî Gelan le pênaw çîye?

Sûdî Dujmin bewlawe

de heste, lebîrtibê !

ke Hêzt le çîdaye

ger Têrî ya Birsî

de heste, lebîrtibê !

Hêz le Hawpiştîdaye

ger lenêwçêt Şîwî Xem

le hewllî min û toye

ke to bibîte Neyarm

bo Rîzî xot bêhêzîye

de heste, lebîrtibê !

ke Hêzt le çîdaye

ger Têrî ya Birsî

de heste, lebîrtibê !

Hêz le Hawpiştîdaye

Page 231: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٣٠ -

Şadin be Nakokîman

Xawenkar û Serweran

ta Dûberekî hebêt

Fermanrrewa debin ewan

de heste, lebîrtibê !

ke Hêzt le çîdaye

ger Têrî ya Birsî

de heste, lebîrtibê !

Hêz le Hawpiştîdaye

yekgrin ey Kargeran

ta azadbin le Zîndan

Supay zorîne, bcenge

djî Serkutî Serweran

de heste, lebîrtibê !

ke Hêzt le çîdaye

ger Têrî ya Birsî

de heste, lebîrtibê !

Hêz le Hawpiştîdaye

**************************************************************************** * leser awazî bnerretî srûdeke witrawe, ke danrawî "ayisler"e û le (srudeay dir stayş û aş'ar

dîgir) wergîrawe û le farsîyewe wergêrrdrawe. Pêştir le jmare (6)î "govarî hunerî jîlemo"da

bllawkrawetewe

Page 232: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٣١ -

�زم���{د�Q ؟

X1د"��,L زم�؟��

µå�،�gl�a %`, (X

����È �P�h(1ووده ,%

%W %3�¦ێ���و��* � tO%&ا م�&% اOv�P�

�ڕو��lری��Pدا�,*و دا�M�3�hZ� %W*ازی�O� %&�،�È %W� %<�aه "�ن��% -%

%t�»v� %+Tك�و �Pی��»vی��

%`�P %: ��%W� 1��aو�و��a�

���دی���aزار�و ��W%W*ا�}�*

%t�»v� %&ك� %<�a� ی�,��ڕا(���ده %W�،ی t)�؟ Otا&% *ێ�%3 �

,1ای�")

%- %aو��L) %MðO� �W!��hز -�� وه­�Pتە %W� %£�aا�O+"� Oنرا�

%a %� %t�,ر� %&،O�*P�h %W� وه �ده�rه �-% رO: �

�����v,

�}�Q`lن�و ³���ده ك��% ورێ،�وه ك�-% ر�وه �-%

�*ارێ و�% &% (�Lده "�h­�¹vدوورده زه ر (%!��*W�،âªT �+% �ده

%&� %W��P� %-��g��rارد,*و�و �ژ·´g:

ی�r�P% ���% ��3ش�"1د��.�%3

%a� %" %��،�P��,� %`3 µ 6��hiداود�h­�:*j�

%��،�P��,� %��h»� ی�")�و "*gM"ن�و�z

"��ªv") رزه ���h(% "��ره ��% Í&�h»� %Ð3`1اوی�P% ده

%W��P��È�،دا،�ز ,1ام�vۆر�دو� %P� م�v�.

%W %)�P� دا�دا"�م�Pری��lی�ڕو�

r)�,*و ك�دره �وه &% T1دووی����س،�ز`:*j����

%W دا�&% �-�وه�P�µ¶ %&�،م���ن�,*و�,� %rو*+�P�hو�و �,�م��­��*,�hZ

ش�,*وم ��*T+�،�,��% داt% ی�ده وزه

Page 233: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٣٢ -

%t %& %®ڕوو��Pك�!P!W�!&و�&% م���ر�*,��Z� �،ڕوو®*وم %W� ان�دهO+rویر�*و ز*®

%W ه*v��hا��­O+rز� %&�،¦rر�P� وه� %g)�µ¶زار�,*و ك����aم�و�

M��%�� %g)ی� %W��" ده� %g) �P�h�� یا�دد

%W %Wدا��Pی��»v�� %+v&78ی�Pڕام ��% دووی�

%, %-�L&�3�h­�:و ³م�د*,

%W� 3�ƶد h� �زام�و�ڕۆ�+�

%&�gl�a %`,�µå�("� م�؟

وT+�,`1ێ و�P %a��È %�³*j*ا�1ێ�دو���t�a %,��vده

%& %W��P� ؟�(Pو*,O������z�LM�

ر��hÈ؟ ی���Pڕ9vT*+T% وه P*ا���,�a��È�،�T% ��ن�ده

%-��È %�� ا��ی�-��% ی��% (���(*ار��*Pو���P��±W رi؟�P�h

%&��P��,وی �وه (*��س�*,��-

%a��,�،�P��,1ه (*��س���a1ووده �,% ی�&% و�)� %-�L�� O��)789g: ...

�3,}���78ۆدا

Page 234: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٣٣ -

Nazm bo mirdît ?

bo mirdît Nazm ?

êsta, çî bkeyn

bebê Srûdekanî to

le kwê Çawgêk peydakem ke têyda

heman Xende bê, ke le katî pêşwazî êmeda le Ruxsarî toda bû

Nîgayek wêney Nîgay to

têkelleyê le Aw û Agir

lêwanlêw le Azar û Şadî

Nîgayek ke êmey bo Rastî deçrrî, le kwê peydakeyn ?

Bray min

Hest û Endêşegelêkî weha tazet le minda aferandin

eger Bayekî tund,ke le Deryawe helldeka

byanba

her wek Hewrê, wek Gellayê dexlîskên û

deçne Şwênê, leser Zemînêkî dûrdest dekewnexwarê

ke to le Jyanta helltibjardibû û

paş mirdnîş Penagey toye

eme bo to, Çepke Gullêkî Dawdîy Çîlî

bo to, cengî gelan û miştumrrî min û

Dengî kipkrawî Teplle xembarekanî Serzemînî min

Bram, bê to le Dunyada, zor tenyam.

le tasey Ruxsarî toda damam

ke wek Drextî Gullkirdûy Gêlas, zêrrîn bû

le Hawellî toda ke bom Nan bû, ke bom şkanî tînûyetî bû û

Wzey dedaye Xwênim, bêbeş bûm

Page 235: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٣٤ -

yekem car ke letek to rûberrûbûm, katê bû ke le Zîndan derçûbûy

le Zîndanêkî nîwe tarîk, ke wek Şallî Stem û Azar bû

nîşaney Stemim le Destekanî toda dî

le Nîgay toda ledûy Tîrî Kîne gerram

bellam Dllêkî pakt hebû

Dllê pirr le Zam û Roşnayî

êstake min çî bkem ?

aya detwanrê Dunya bebê ew Gullane wênabkrê

ke to le gşit layê çandibûtin ?

çon detwanim bjêm, bê ewey to rênwêyger bî ?

bê Hestî Swarçakaney Gelîy to û Twanay Honerîy to?

supas bo to ke weha bûy

supas bo to, bo ew Agrey ke be srûdekant helltigîrsand ...

Pablo Nîroda

Page 236: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٣٥ -

m*ر� * �Pن

OXان ە�Oی�"%��* ،��â�)%W �­�:���%W ,*ه-���6ن�����ر&1د،� �*ر�%

%W وه�%+Tو �g) %)�، ��P�،ری��*ار *��%á %Wڵ د����*��

%a %ه�را�رد, -�ن�,% وان��*ر�O %& ،ن

. �ن رده ون،�,% &% ی�")�ده (g% ر��% ,%

ون &% و���gMøده وا��،�(+��9 رم�،���*�% ر�(% �ن�,% رده ,%

%a %,ه �1ن� رد�ده وان�O�3��á�áو� %& (�

.ن &% �hZده �(*و �X% راوه -% �)�و�,% &% O�3ه

%W %�*�� %وی��*ر����W�hده- وا��(T*ن��� %W�،ڕێ�� %�*��� ./+"�hوا�.

:�M/ÐØون،���وا��h"+/. -�ن�-% ��وا���h*ر�%

3*وی�"+/. ،�&% -�ن��M/Ð3وه 3*وی��*ر�% &%

%W %�3ر��h»+)� %اره &1اوی��*ر�% ��3ر�O+|1,�ƶد����- ./+"�µ¶د�،

%a %,ی� %&����Pر� %a�،؟ ردا�% و�,% ون

%a هO�3��á�á8ن، &% وان��

.âªTر W% ���6ن�ده �8ن�ڕد�+% و�O�3 %& ��( %`�3ه

.,yوێ �8ن�ده �Pو��3`% وا��6ن�W% ی���*�% �a %áره

%a هO�3وان� %& �(� %P* ده &% و��h�� %-�6ن�¡) هO: ن ,.

%W %��,��6% زه �6«�ی�X 78هP�،�6��68·�ده ی���وا�Pڕن، 3% رده �ن�

%��hار&1د�O+|1,��, %g) %و��% -�ن� ی��*ر� %g) ("ی�

%a ی�%a %78ا�Pو� %, %&����P؟ون ر

%P %<6{) %�� (|1)

**************************************************************************** * m*ر� mR �P mPن �و-m *����ر)�� ª�t� ژاری �Q SSyyllhheettmی ��رmP و)}m دە m ��و، �وری�� m� �Ãدش ¬«� .

mhن���ر*� mtو�P m�ری m و ڕوداو)���tده ، m وه ���r mه�ر� �Pوmt دادوو�xره١٩٩٣ری *�.��ه وmh وه �·}m ��*��ده

r�ãا{اوی��ان��V��tداm�� .m� m&ڕه ´ی mtو�P،ك �oU&دووهر� m*ر��� m�ن�P ڕەوا�) m�� � r m-. دادە·Q) رmh}دوا�ڕۆژ m� ره m� ر� rا،��m* ده �P m� mن @�.(�� �� و��má ده �mWW·W د @���- � �m mو��ر�rا?� ´ �Wز� ��وا?�

m� � .ن r mهرد��را

m! اوه}�Pن م�{­?�Ð��!�?� �����یژ"¼���ی!�.}�ر��mh org.rawa.www وه اوهoU&ر

Page 237: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٣٦ -

Nurcehan*

Nurcehanyan naçarkird, bwestê le Çallêka, le nêwendî Meydan

lewêne westa, Serî xwar, ta Nêwqed le nêw Çall

ewan Nurcehan berdbarandeken,

ber Cestey min dekewn, Berdekan.

Berdekan ber Serm , Nêwçewanim, Singim û Piştim dekewn

ewan Berd degrin û qaqa pêdekenin

pêdekenin û be herawe sûkayetî deken.

le Nêwçewanî loçawî nNurcehan Xwên deçorrê, le Nêwçewanî mnîş.

Çawanî Nurcehan hellqllîşawn, Çawanî mnîş

Kepûy Nurcehan pllîşawe, Kepûy mnîş

le Singî parçe parçekrawî Nurcehana Dllê brîndare, Dllî mnîş

ey ber to nakewn, ew Berdane?

ewan qaqa pêdekenîn,

pêdekenin û pêkenîn Rdênekanyan delerênê.

Areqey Nêwçewanyan letaw pêkenîn debziwê.

ewan pêdekenin û Kutekekanî Destyan helldebrrin.

le Nîgay bêbezeyyaney Çawanyanya, Tîrekan tîj derdeperrn,

bo brîndarkirdnî Cestey Nurcehan û Cestey min

ey berto nakewn, ew Tîrane ?

Teslîme Nesrîn

**************************************************************************** *Nurcehan Kçe Cutyarêkî hejarî Nawçey Sîlhêt (Syilhet) bû, ke dekewête Bakûrî Xorhellatî Bengladiş.

Nurcehan le Hawserî yekemî cyadebêtewe û le Cênîwerî 1993da dûbare hawserîydekatewe, ke Rudawêkî

sade û danpêdanrawî nêwan Musullmanane. Melay Gerrek, hawsergîrîy duwemî Nurcehan be narrewa ( naşer'î ) dadenêt. Çend Roj dwatir le Berebeyanda, Nurcehan debene şwênêk û ta Nêwqed deynênne

Çallêk û Murîdanî Mela be tawanî Zîna berdbaranîdeken.

em Honrawe le pêgey înternêtî Komelley Jnanî Efganistan www.rawa.org wergîrawe .

Page 238: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٣٧ -

* *�ا?���à°�وا

�89ن �hڕه­ژ|���

%a ده %&ی� وه� %-��È �Èن��"

%,��È و�(%& -1ه��¿Ó� %X�"ری� روه �و�(% ر

�89ن �hڕه­ژ|���

%a ده %&ی� وه� %-��È ن��" �È

%a و ی�-% وه*�&% %W� وهz�LM�� 89ن �% �,�ی�ده�

�ن �á"% �% ر �(% +%/ڕژT ده

زا�hiو����/O��Mان ,����ڕه

،���P*ا���,>�X ،âª% �-% %&ی� و���ره O6aی�,%

�Oێ "% و:% �ده "% %&

و ��1PO "% و:% م�ده رده -%

،ژار1P ژارا�/.،�"}������6ر،�-% -%

!O6aی�ڕۆ�+!�"!,!(g>�ن��W�!66!�ژ|�ن

ك��63وان ژ���/.�وه ر�,�|% -%

�9)؛ �% �ده وه %`�3

����>�ن� ژ"��ª-�و®%دو gl/)%) %X�"ەدار ر

�%W ده %& ی���3%!& :% %&�3+�و��hZان "% و:% وO�

%W ��iz�LM��%ده�ن� "1ۆ� %P� �,�­ ە�ر

ك��63وان �ژ���/.�وه ر�,�|% -%

�9)؛ �% �ده وه %`�3

����>�ن� دوژ"��ª-�و®%gl/) ر&,�وz�l

%a ی��63وان وه 1د�%&رز �,��,% %&ی� وه

��*ار ��g�¹�,��iz�LM% �ژ��ن�W%�*ازێ ده

Page 239: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٣٨ -

%|�, %a� وڕۆ&% %��lÌوه �د

ڕۆ|)�,�����/O��Mان؛ �ده وه %`�3

!�h"1ۆ|�­6"�£� %&�ر،�

%<�a ���6ن{"�

�ر­,� "*وان� -%

%a ژ|�ن��/6% وه�

%a وا��/6% �ڕه وه !

�89ن �hڕه­ژ|���

%a ده %&ی� وه� %-��È ن��" �È

%) %,��È��3و�(%& -1ه را��¿Ó� %X�"ری روه �و�(% ر

�89ن �hڕه­ژ|���

%a ده %&ی� وه� %-��È �Èن��"

%a ی� وه&% %W� ی�ده�,��iz�LM�� %� 89ن�.

��ی

١٩٩٧ی*�.��ەری٠٦

****************************************************************************

*mhoØ�·� ژ��رهری )١( �T�&ی���ر�� 'mªژ� ��'m�و دا���?�V��! Bella“ ��یt{وودی ر�mt mW وmh وه �m {اوه

ciao” اوه} .دا

Page 240: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٣٩ -

Mallawa Cwanê *

Jyanêkî rengîn

ewey ke debê heman bê

bê Behrekêşî û Sermaye û Serwerî

Jyanêkî rengîn

ewey ke debê heman bê

ewey henûke le gişt lawe boy decengîn

*****

derrjêyne ser Şeqamekan

bo narrezayî û Xopîşandan

îdî bew corey ke heye, natwanê bmênê,

keme Dewllemendê

herdem dewllemendtir û

Hejaranîş, Milyonê car, hejartir,

îdî roşne mebestman çîye le Jyan !

her boye Jnanîş wek Pyawan

pêkewe decengin;

Dujminî hawbeşman Sîstimî Sermayedare

le pênaw kellekey Paşekewtî Dewllemendan

le gişt layê Mrovekan dekate Bêkare

her boye Jnanîş wek Pyawan

pêkewe decengin;

Dujminî hawbeşman Sîstimî Bawksalar

ewey ke bo berizkirdnewey Pyawan

dexwazê Jnan le gişt layê bênête xwar

Page 241: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٤٠ -

boye ewrroke dîsanewe

pêkewe derroyn bo Xopîşandan;

Kar, ke Mafêkî Mroyye

ême Milyonan

hemuwan Bêkar

ewe Jyan nîye

ewe rewa nîye !

Jyanêkî rengîn

ewey ke debê heman bê

serapa bê Behrekêşî û Sermaye û Serwerî

Jyanêkî rengîn

ewey ke debê heman bê

ewey ke le gişt layê boy decengîn.

Kay

06. Januar 1997

***************************************************************** * pêştir le Jmare (1)î Govarî huneryî ' Jîlemo 'da be Allmanî bllawkrawetewe û leser bnemay

Srûdî “ Bella ciao ” danrawe.

Page 242: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٤١ -

mP m�{t وه

,>1م وێ "% ")�ده

و ��ر�,>1م "}�6ردێ وێ "% ")�ده

%W %X�6وو دو�O+|وه ®�>% ��ز ،

و ك�X (,��+��a% -�و(�­�ن�,% &%

%� ./`:

.�*T)*� ���6ن�� ��LM� %9ڕه

وه ®�>%����­���Ûز|+Oوو W% وێ "% ده

%& �!a8ن%,�، %��µÃ1� هO� �È

"1ن �63وان،��%

�1|)� ژ��ن،��%

.ن "+�³ن���LM,�و ���h|�ن���ز�,`%

، �È ری�,�Æà روه داد%3

%� %Xا�(�*ی�O6�P�¦: ن�,��ن�l&

%X ن�,�|)�و�l&

%X ن�,>1ن�l&.

��W ��­���Û% وێ "% ")�ده

%- %<g) وه

%& %W��1% س�P�|ز�¦T1ێ ��ر"

%²T13ر ژاك�

****************************************************************************

*mh m� ر��و��) "m-� ی���U¾ی)٩( ژ��ره �·�oØmhو ر&oUاوه وه) ا�rV���mV*}� :�ª" ای�ïا��RVP �Ôن

&��Tری ١٩٩٩ ی ���ر��' mªو ' �� ژ��� {اوهدا m� ه. وهo%h m� m دا mh ­�زی�- وڕ)�Wوrtاڕ دا ��@ �Øن

r mه��و� دوو�xره m� وه.

Page 243: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٤٢ -

Hestanewe

min demewê bmirm

min demewê Milyardê car bmirm û

le Dunyayeka zîndûbibmewe,

ke Hawsêkan beyek Aşna bin û

Xellkîş

gişt Rengekanyan xuşbiwên.

demewê le Cîhanêka zîndûbibmewe

ke Evîn, be nirxî Xende bê

Pyawan, nemrin

Jnan, negrîn

Mnallan gişt Bawkî xoyan nazbken.

Dadperwerî Baxê bê,

Xellk têyda Sêwî yeksan bxon

Yeksan bjîn û

Yeksan bmirn.

min demewê le Cîhanêka

hestmewe

Kes le carêk zyatir nemrê

Jacques Prévert

**************************************************************************** * le Pertûkî ( " Himçun Kuçeay be întha" tircme : Ahmid Şamlu) wergîrawe û pêştir le Jmare (9)î

Payîzî 1999î Govarî hunerîy ' Jîlemo 'da bllawkrawetewe. Lêreda be kemêk çaksazî le Darriştin û

Rênûsda dûbare bllawîdekemewe.

Page 244: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٤٣ -

��mW� و�Ö×·�

Ó¿��دژواره،�a!�!ر��µåوT+�&1د�/�����3و ,�+%

%&����Û�� اO6�P� %- �Æ�6ره ,%��د�و�"*و�"1ۆ�g�

%&����Û�� اO6�P� 6!��/,!_�³ت� (% ژاد�و�ده �و��% �3ره

��ڕش��/W�3 %6/$¿��دژه،� �ن �h"³ 669�%-�وده وه

%� ��R"�,�"�P!a%-�h %X %��، %&ۆ ن �-�وه �«�hو ی��% �£

)��+�-�Ð"8ن�(!ر� W% �ن6�3 ،ن³ اO+"�Oی�6

نرد ردی�,�Oه "*وان�,�Oه -%،�ن�aزاد"*وان��aزادی� -%

%W %"ڕۆژ��� %g/+T*6`1د,) �ن��� *ژ| �9% -% ��%، وه دا����

����Û��%+�, ����3و��، È� %+6&� و�,�روت�

%g)��È ت ،�م�و�"}�*ڕی*,�P1س�و�P��È

����Û��%+�, %W� �و��aزادی �Oه ��% �����3و،�3

%W�*�{ا�*�W ڵ�و�"�چ*j��،ی��P%W رە�,O�!وه��aی� hدا�

��Pوا�%a�،�¿Ó!�!ر��µåوT+�&1د�/�����3و ,�+%

O�!و �,%_!ر��� h��+�- ده �3¸��!رو %W��È %"ر*)�

£a %��l%دە,�O6�P��!gا�ز|+Oان� ،������ÛوT+�ی�&!

!g��a/��6 �,!دەوە(Ëنڕا،���h�� !9�!� LMدو���6

&�lن "*و��h­:!��،%- %X ��/6%&!سری� روه س�(% &%

�ن�,��W! دا�!��!��âر� �-%`!،ر�"1ۆ�� O6a ­Mø%-�hی

%, i19Tور�و�ڕ*+)��Èh�،%Pن�وا�<gM/� ��3ن(!را�Û��

ی�a% �ده %,�/P�،g*ا���P� hده،�����3و ,�+% ��!و� م��% ر®

�� �V�òªÈ{و

Page 245: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٤٤ -

Bihêne pêşçaw *

bêne Pêşçaw, eger çî wênakirdnîşî dijware

Cîhanê ke têyda hemû Mrovê şad û bextyare

Cîhanê ke têyda Pare û Nejad û Desellat beha nîye

Wellamî Hawdengîyekan, Polîsî Djeşorrş nîye

ne Bombî Etomî heye, ne Frrokey cengî û Hawen

çîdî Mindallan, Pêyan le ser Mîn cênahêlln

hemuwan Azadî azadin, hemuwan Bêderdî bêderdin

le Rojnama naxwênîtewe, Nehengekan xokujîykirdbin

Cîhanê bêne Pêşçaw, bê Kîne û Barut

bê Stem û Milhurrî, bê Tris û Tabut

Cîhanê bêne Pêşçaw, pirr le Xende û Azadî

lêwanlêw le Gull û Maç, tjî le çendbarey Awedanî

bêne Pêşçaw, eger çî wênakirdnîşî Tawane

herçend be nawhênanî Geru pirr debê le Surme

wênay ke Cîhanê, têyda Zîndan debête Efsane

Cengekanî dunya gişt, radewestin be Aştîyane

Kes Serwerî Kes nîye, Xellkî hemû Yeksan

îdî Pişkî her Mrovêke, her dane Genmê lebo Nan

bebê Snûr û rêgrîy, Nîştman wate serapa Cîhan

bêne Pêşçaw, to detwanî, bbîte derbrrî em Xewnane

Yeghma Gilruîy

Page 246: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٤٥ -

��ردەڕۆم

دەڕۆ"!�دوور�!X!ك

!���ر�-!ردەم�درە���M!�و&��6!ك�

"!Wدەر|��(*ارە�,�ن�������Mø�

�¦�P��!&وە!�°Q9"ن�دەËMiڕۆ�!W78ا�!ی�Åو�ز�!a�،دەڕۆم

T Oەدەم£��6

!م&زاد�a�hZ��!&�a����6!وە�-�P*وە،�

�ƶ!, …دەڕۆم_!ر�

!Wوێ�!W(&�!����!W!X �h h��glN*

!م�و&�h,!ردO���(Xە ���*و|!

ازT+>!وە�Xج�و�(+!و®!ر�دە �و�و ,!�داری�(!ر

!م�و&,���¦���Oە

���و&���!<�!��!Wك�!X!9Ð�

�� Xدا�h`+6"زە�!./�!W��*����*jدە��<��g)دە

دەڕۆم… a!رێ�

�ƶ!,دەڕۆم_!ر�

L1و�)�!W�¦��!,وەی�,�>!وە�!a��,��6�!P

Tدە"!وێ���ر�ƶ!,­�hدی`��!,�L1و�)�!W���

!م&a!و(��"+�7Q£���³ی�a!و|)�دە

!`�&�h-!"*و�,�و W!,!رa!وەی�a!ر

!��¦�W!�,*و�!وەرا��hز|+Oوو|)�و!�-!"*و"�ن�,`�*�

!م&Oە�ن���lá 1اوە&O�!_ 78,!W,!�واژە�

!&�a!و|)�و���دی�و���W!وا�!

�*�`O+|ز�(|و!a1وودی�)�!,��6�!Pن��Û���! و��3&!وو�

Page 247: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٤٦ -

a!رێ�دەڕۆم

دەڕۆم�و_!ر�

a!وا�!ش�دە,+!�,!��¦�W!�(1و��Lو

�!,�L1و�)�!Wرا�3,!��*ون�!)g)!-ەی�,*و�>!وە�O�ó&م!

�hZ، دوو®�رە�

�(1و�P�-�L*وە�!ڕا�!وە�,�

.)¦�_!ر�ڕۆژW�)T!�ڕۆژان�_!ر�دەڕۆم�دەڕۆم،�ڕۆژێ _!ر�a!رێ�

CHRIS DE BURGH

****************************************************************************

I will lyrics: (!ر��وە

http://www.lyricsforsong.net/artist/chris-de-burgh-lyrics_kkmk.html

Page 248: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٤٧ -

her derrom

derrome Dûrgeyek

Cêyek ke Xor herdem drexşane û

Mang le ban Piştî Derya sware

katêk ke derrom, ew Zincîraney le royiştin demgêrrnewe

frrêyandedem

katî ewe hatuwe, ke Gyanim azadkem

bellê … her derrom

lewê le kin Cogeleyekî Kwêstanî

Xanûyekî Berdîn çêdekem û

be Darî Seru û Kac û Snewber deyrrazênmewe

Baxêk çêdekem û

Kêllgeyek le Genmeşanmî û

Xakî Dayke Zemînîş le nêw Destanma deguşm

erê … derrom

bellê her derrom

tenya bo ewey bibmewe beşêk le Sruşt

bellê demewê carêkî dî beşêkbim le Sruşt

ewsa Mnallanim fêrî Ewîn dekem

leberewey erkî hemû Bawkêke

çunke hemûman beşêk le Bûneweranî zîndûyn û

be Waje hend lebîrkrawekan qsandekem

lewane Ewîn û Şadî û Çake

çunke Cîhan tenya be Srûdî Ewîn Zîndû û Pake

Page 249: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٤٨ -

erê derrom

her derrom û

ewaneş debne beşêk le Sruşt û

beşbûn le Sruşt be serapay bûnmewe hestipêdekem

dûbare katî,

gerranewe bo Sruşt hatuwe

erê her derrom, Rojê le Rojan her derrom (Rojêk her ….)

Hellbestî : CiHRIS DE BURGiH

****************************************************************************

Serçawe : I will lyrics

http://www.lyricsforsong.net/artist/chris-de-burgh-lyrics_kkmk.html

Page 250: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٤٩ -

ڕ)þەé{t��� *

�*OTا �!�«W h! ە,!(¡+�ڕ�a !W �Tخ

!W hi�P�� h�� !9�!� وی*M�3 �6دا��g|1,

h=�P³زه و�P �_!P اOX!3ون*,

h=�¹T*� زە�P !Pو!m (Pووy,

ڕ�Tە��,!(O �gی�6 ") ,!³م

./+" �¿Õ!, م�� !W ����!)ۆO+6- ون*g�*�

!W زاران!- h»�!� �6وازا�

ۆm!����ڕ �! ���! W! ,*وم W!وێ

تو ژ�! �63وا�� W! زۆرT¦ درۆی

hjۆر ز "!ر�ÁT ر!,mتو !��و

ڕ�Tە��,!(O �gی�6 ") ,!³م

%M/"!- (ە�3») �!�� ,!رەو 783ە���O��"ڕا

%M/"!- وە���) _!ر شz (دە�*��!W

,!دە(>�úP �+�Ûù!�� و �>�a !, 7QM>! ،-!"*وەی a!و ,+*اڕە

Æ0�<�3 و -!"*و!a ی!gM� ؟-�+� ده�

�, �ª|ر��6 دز�ú6W�� !W hZ³6=�ن وlm!"

!W h=�9�!� و| ��*��ی�+T*�O�69 ا�!�

ƶ!, ت!���!P 1ای, �"�� L�*�

دX`!ش �!�Oا�h -!روا

ڕ�Tە��,!(O �gی�6

Page 251: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٥٠ -

�a:>�ن (!�9!رە���h (!ر _1,���7Qدە

!W Á�9�!�Oا !m hi�P�� LM�!, 9!��ن�!� �+�-

�*�¡�� "1ۆ�� "}���6 دە,*و �aخ

!mو*�!- %��Xدە LTوە و!��lÌوە د!�!�<,

ڕ�Tە��,!(O �gی�6")� م³ ,!

%M/"!- (ە�3») �!�� ,!رەو 783ە���O��"ڕا

%M/"!- وە���) _!ر شz (دە�*��!W

,!دە(>�úP �+�Ûù!�� و �>�a !, 7QM>! ،-!"*وەی a!و ,+*اڕە

Æ0�<�3 و!a ی -!"*وە!g� �+�-؟دە�

|� O��,�Xا h��<)�a ,! £!ر"�ن دوا ,� £

h�O��� h=ر��á ژ"�ر ژە-1اوی!��,

�Z�� *) و�Ph� رە������ LXد

£7Qدە,� �!ر|m !Á! زا��6

!m !ÁXO6� �g)!,!ە��Tڕ

دادە�!ن "*�!ك ��ر�!���h ��ر�!ران، ا,!را�hڕ -�واری �gl�a _!ر

�*®� m!��رە���W h! �+�ن"6*ە P19m!X*وی -�واری

"����a "نQ:ەO�3 �X "h�*دژە�"

"-���ر" O�3 �Xە:Qن ی"a!و|)"

��,!(�g ڕ�Tە XO`!�6 ") ,!³م

Phil Ochs

****************************************************************************

�!�89ن و �!ڕ �!�*و�! وا�Pی ,! ,!(Ëن�!ڕ�Tە*

Page 252: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٥١ -

Rêjenabestim *

ax le rêjebestnim le Cengî nwêda

le kotayî Cengekanî pêşûy Brîtanyada

Wllatêkî taze hate peydabûn

Xwênêkî taze kewte bzûtin

bellam min çîdî rêjenabestim

mnîş beşî xom le Hîndosekanim kuştûn

le hezaran Cengî cyawaza

lewê bûm le Çaxe gerrokekana

Droy zorêk le Pyawanim jnewt

Mergî zorêkim berçawkewt

bellam min çîdî rêjenabestim

hemîşe Pîrekanin berew Ceng ramandepêçin

hemîşeş her Lawekanin lenêwdeçin

binwarre ew hemuwey, ême be Şimşêr û Tfeng bedesmanhêna

pêmbllê hemû ew giştey dehêna ?

bo dzînî Kalîfornya le Wllatî Meksîkan

le Cengêkî nêwxoy xwênawîda cengîm

bellê tenanet Bray xomim kuşt

herwa çendanî dîkeş

çîdî rêjenabestim

Page 253: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٥٢ -

hêrşim birde ser Sengerekanî Allman

le Cengêkda ke kotayî begşit Cengekan hêna

ax debû Milyonê Mrovim kuştba

henûke deyanewêt dîsanewe bimbenewe

bellam min çîdî rêjenabestim

hemîşe Pîrekanin berew Ceng ramandepêçin

hemîşeş her Lawekanin lenêwdeçin

binwarre ew hemuwey, ême be Şimşêr û Tfeng bedesmanhêna

pêmbllê hemû ew giştey dehêna ?

bo dwa ferman be Asmanî Yabanda frrîm

çandinî Qarçikî jehrawî bêejmar

katê sûtanî Şarekanim dît

zanîm xerîke fêrdebim

ke çîdîke rêjenebestim

her êsta Hawarî Raberanî Kargeran, Kargekanî Muşek dadexen

Hawarî Yekgirtûy Mîweçnan le Kenarekanî Kuba

"Aştî" pêdellên ya " Djexunî"

"Ewîn"î pêdellên ya "Hokar"

bellam min çîdîke rêje nabestim

Phil Ochis

****************************************************************************

* rêjenebestin be watay neçûne Şerr û cengîn

Page 254: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٥٣ -

� *t{وودی*�

!<6��("

�,���!��،¦(1وود�

�!�و³ت�و

�!�(!رۆ&­�"�ر

,�W�!W�!9Å!�`1ێ�&!�دە�*ازێ�W!�3+�و�a!و|)

�،�»�!Å,ی��3رە��)�X1 _6¢�دژی�`�!W`T!6/���

")�_6¢�&!(�`���/6!�,��,!_1ە&�Ó¿��و

���,��M/`���"�)ژ"�ری�,�`1د�!_�h��!6/��h­

")��/gM>�����/6!�,��وە(��g!وە�دژی�_!ژارا��

&!�W!�_!"*و����6��h !Xz!وە�د�)

a!�!ر��*از|�ر|)��3`!وە�,1(/W�hZ!6!��*®!ر|)

,!�Q,7Qن

دا�/gM*ا���6��hن،

��­�P!را�l�,�h­����6��h+*ور

**************************************************************************** "ÊÎر��ری�tو�{اوەی��)�Wری�%âا،��دا��وە�وی��م���دۆزرا��وەو���WV�òoU��hوە " "ز��?�!�م

��hڕوو�îڕیچ��وە�������n­òوكوەر��{��وە.

Page 255: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٥٤ -

Srûdî Ceng *

min nîme

Srûdêk bo Ceng,

ne Wllat û

ne Serokkomar

bêcge le Leşkirê ke dexwazê lepênaw Ewîn

djî Yasay Pare bcengê, hîç Leşkirêkim nîye

min hîç Kesêkim nîye bo behrekêşî û

Samanêkîşm bo çêkirdnî Hejmarî Bankî nîye

min Nîştmanim nîye bo westanewe djî Hejaranê

ke le hemû layekî Cîhanewe dên

eger xwazyarîn pêkewe Birsîyetî lenêwberîn

bexêrbên

Danîştwanî Cîhan,

Têkoşeranî Cîhanêkî bêsnûr

**************************************************************************** Xwênerî hêja, bedaxewe Nawî Nûserî Farsîzmanî em Honraweyem bo nedozrayewe û

lebîrîşimnemawe ke le Rûperrî çi Hawellêkî Feyisbûk werimgirtuwe.

Page 256: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٥٥ -

�îشید����

h­|ر��!ر!_��P

"�(| ,!�و..." �"�رە,

W!�,��دا�78&1د�g)!��h!م

L,!�(!"�ی��!زا�/

..&!���,�Õ¿��دو���6

,!³م�")

X!م'W!��!وەی�a!و��!وا

&!�,%�(�*ێ

���!_!,

دا',!�ڕووی��*ا

داداX!وە

LTو!"!��!&�("،

_kQی�_6¢��*اX!ك���P*ا��

���)!_("

�P�!W

­�, �رە"

(8ن�"�6

Page 257: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٥٦ -

Dllopey Hoş

to her xerîkî

" marebrrîn ..." be û

le bo dagîrkirdnî Cestem

be Semay nezanît

şabaşî Dunya ke ..

bellam min

le Newey ew Hewa'yem

ke be Sêwê

Beheştî

be Rûy Xwa'da

dadayewe

min ke nemewêt,

Hêzî hîç Xwayek natwanê

Hestî min

le to

mare bka

Sîn Mîm

Page 258: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٥٧ -

ۆ ��O&!X!,�hا�،��!�g!وەد,��ر دەOا�ژ�1T,�(`Å�!�6!ر�W!��!��&!�،1ۆ��`�")���h"y_!ر�" ,�

،��")�W*ڕم،�,}*��،� *ردم.ی�&!(���hدX`!(!ر�!��!�,��دز|��ªڕە��ºو��`£�Ðدەدات�و��!�,yەی�

£� �£�ر(�­P�h*ر&y"�ن، ��ر(�، ("6X�­|1£!aرو���a�،6X��6W7اË)*a� ،�X�­|ر!"!a� ،6��،�6X�6)�a� ،

gl�Íڕە��gl�3زەرد�،�glور��*)�،،�/Í)�M�Í�6�!Pك�!��!&�،��!`Xد�h��)!&ك���م�و�!P!W�

g£1���hو�*,��È!,�*­:!,�،!6/�� ....!W1دن�"��¿À1P�،!`Xد�h��)!& ە&!مO�óg)!_ا�O<gl�3�1Tژ.

!W� �"1ۆ��`� (" � �783ۆزی �W!(!ر��jی ،!`Xد� h�� !1ۆ�"� ��a!Wرادا,*و����h*ان �È!,� !&� زە"8ن،

!X�Pوا�!`Xوا�!ی�د!ah��!6/ .زوڕ����3>���!�_��1اوە� zك�!��L�,!XXz!.

a!�>!د���"}*

Min xizmî her mrovêkim, ke ne xencer le jêr baskîda deşardibêtewe, ne brrokanî

beyekda dedat û ne bzey fêllêke bo dzînî renc û serpenay kesanî dîke. Min lurrm,

blucim, kurdim, farsim, farsêkî turkizman, min efrîkayîm, orupayîm, ustralîm,

emerîkayîm, asyayîm, reşpêstim, zerdipêstim, sûrpêstim, spîpêşm, ke nek tenya letek

xom û kesanî dîke griftim nîye, bellku bebê bûnî .... Kesanî dîke, tirsî mirdin le jêr

pêstimda hestipêdekem.

Min mrovêkim le nêwan mrovekanî dîke, leser goy pîrozî zemîn, ke bebê learadabûnî

ewaney dîke watayekî nîye. Pêmxoşe honrawe zurrna bêt nek layelaye.

Ehmed şamlu

Page 259: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٥٨ -

ڕا��ون

را�!� ر �

دە(���,!(!ر�زە"�M���+6ن

�!"»!�h !Xدۆز|6!وە

�!"»!�X¦�دا�78(�

ەوە�*و 6���j!ك��P�!Wر|­�hڕۆ�¹

!X!��j�!Wدووەم���¿À!&h1دی�دۆز|6!وە��j�،(ڕۆ��

�!"»!�h­�XدX`!�دا�78(�

�*و�!وە�!���j�(XO!�ڕۆ�¹

&!À¿��(�6!م

&!À¿���*ارەم

�!�XO)�&!س�"!.Ñ!:�6ن�,!�د¶�P�µر|`66!وە���

Llدەر��h�� ر�lڕو��،hi�+ڕۆ�

�P�!Wورە�!��h !Xر|`��6دەر&!وتدەر®�زە

��LMڕو��lرە �ن

�Ñ.!"�LM!:! �ن�,!رەو�دەر®�زە&!�_!�«�و|�ن���

_!�«�و�!�µÇد:+�6

X�,���� !`|ر�P�!��j�!Wوە��!XاO

�!`Xد�h�� !��jدە��!+P�_

�!Pو!&�h­|ر�PP6ون*��

ا�&1اX!وەددەر®�زەX!ك�,!�ڕووی���ر

W�!�ڕو��lرە��Pر|`! �ن�,7Ú6ا 3�h"�á!�

Page 260: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٥٩ -

دە(���,!(!ر�زە"6+��دە�Q°ارا�!�� ر � &!(�¦�&!�

,!���وا�O�,�hارەوە�_!�«�وی�دە��

ن"1��h�� !gl"�:!�&1د,*و

را�!�دە(���,!(!ر�زە"6+��دە�Q°ا� ر � &!(�¦�&!�

_!زاران�ڕو��lری�,�Oار��LMø�!W(!ر|6!وە�,*ون

_!زاران�"1��Ll"�:!�,*و®*ون

�!Pو!&�h­|ر�P��6*ونP

µ¶*)ڕە�µÇ!/

_!ژT). و

****************************************************************************

�£!�lÌ*وك:(!ر��وەی��W*ەر�78او�

Page 261: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٦٠ -

Rabûn

Kor Korane

Destî beser Zemîna xşan

Şemçeyekî dozîyewe

Şemçeyêk dagîrsa

Goşîyek le tarîkî roşnbuwewe

Kesî duwem le Goşeyekî roşn, Gogridî dozîyewe

Şemçeyêkî dîke dagîrsa

çendîn Goşe roşnibûnewe

Kesî sêyem

Kesî çwarem

çendîn Kes Meşxellyan be Dllî tarîkîyewe na

roşnayî, Ruxsarkanî derxist

Derbazeyekî gewre le tarîkya derkewt

gişt Ruxsarekan

gişt Meşxellekan berew Derbazeke hengawyan na

Hengawgelî dillnya

le Goşe tarîkekana bayandayewe

Goşekanî dîke hatnedeng

Tarîkî kewte tyaçûn

Derbazeyek be rûy Şarda krayewe

Şeqamî pirr le Ruxsare tarîkekan bînra

Page 262: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٦١ -

Kesêk ke Kor Korane destî beser Zemîna degêrra

be Çawanî bêdarewe hengawî dena

Mistekanî girmolle kirdbûn

Kesêk ke Kor Korane destî beser Zemîna degêrra

hezaran Ruxsarî bêdar le pişt Serîyewe bûn

hezaran Mist girmolle bûbûn

Tarîkî kewte tyaçûn

'Elî Resullî

Wergêrranî : Hejên

****************************************************************************

Serçawey lêwergîraw : Facbook

Page 263: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٦٢ -

!�زادی

W!(!ر�3!ڕاوە ���7Q£�h!م

W!(!ر�"�kQو�درە��gن

��Wو�W!(!ر�,!W�1£!(!ر�

��وت�دە�*و(�

��3�LM!ڕە��*O+Tراوە �نW!(!ر

�3z!ڕە�(Í/6! �نW!(!ر

�,!رد�و��*T)�و� ��!ز�W.�"!:����X!(!ر

��وت�دە�*و(�

|+! �ن Tز�!+Tر�و!)!W

W!(!ر��! ��h!�«�وەران

W!(!ر��X���3�µ��Pن

��وت�دە�*و(�

W!�دار(�gن�و�W!�,�6,�ن

ن3*و�!�ò�_ ³!�و�W!(!ر�

W!(!ر�دە�O9ا�!وەی�"+Oا:��

��وت�دە�*و(�

ا&�M±���!وان Åر�(!ر�!)!W

W!(!ر�����h(���ڕۆژان

W!(!ر�وەرزی�,*و �ن

��وت�دە�*و(�

��� !+/��!{��LMر��!)!W

�*��j"!�"!�9! �نW!(!ر���ری��

Page 264: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٦٣ -

W!(!ر�ú|1P!ی�"��«����h*�دەر|��! �ن

��وت�دە�*و(�

�)�a�h�� !9Ð�&ر�!)!W

W!(!ر�,�¶O+:�,�µان

W!(!ر�(��!ری�3!روا�!ی����aن

��وت�دە�*و(�

,!رە,!�Xن���LM(1وەW�h !X!�ڕووی��

W!(!ر��دەر|��و�W!(!ر�,!W!"�ن

W!(!ر�&�*ا�OX!��hا

��وت�دە�*و(�

�h"ر���!ر!)!Wوران!_

W!(!ر��د:��!ی�زر|�ن

W!�ڕووی�78Pە�,�را����h(�"�ن

��وت�دە�*و(�

W!(!ر���*ە�درەو��وە �ن

W!(!ر�زە�«�hڕە�9! �ن

W!(!ر��!(g!ی�ڕا(��

��وت�دە�*و(�

W!(!ر�,�Oار�hiڕەوP! �ن

W!(!ر�ڕ�Å�!��!9T:! �ن

OX!"�!Wا�!�á!رە,�ÑÒ! �ن

��وت�دە�*و(�

Page 265: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٦٤ -

�ÈەO:!_�!&ك�!Xر��1ا!)!W

�ÈەO��"���!&ك�!Xر��1ا!)!W

W!(!ر��,!:9!�&!:!&�*وە ����

��وت�دە�*و(�

W!(!ر�"6*ەی�دووP!W`1او

W!(!ر��aوT+!�و�ژوورە&!م

W!(!ر��!ر�!66:�����1��µK!&!م

��وت�دە�*و(�

W!(!ر�(!�!��!و()�و��!ر"�:!&!م

h�� !g6á�!`«T*jر�!)!W

��Wh!رزۆ&! W!áz!(!ر�

��وت�دە�*و(�

Í/ر��!)!Wدەر�!&!م�h��

W!(!ر����a�!g+� �ن

W!(!ر�,l�Ð!ی�1��aی�783ۆز

��وت�دە�*و(�

W!(!ر��1M�!,�!g)!��LMاوە �ن

W!(!ر���*�!وا��h_�وە³ن

O�!"رەزوو�a�h­�¡)دە�LMر��!)!W

��وت�دە�*و(�

W!(!ر�&òوڕۆژ�!ی�(!ر(*وڕ_�+!ران

W!(!ر��W*ە�W!,�رە �ن

h»ە�O�,ن��,�!Wوەش�!aای� Tو

و(���وت�دە�*

Page 266: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٦٥ -

W!(!ر�(!ر�!��ی�و1Tا��*وم

W!(!ر�ڕۆ�+��P�hi`»*وم

W!(!ر�دX*ارە ���hوەر(�*و��

��وت�دە�*و(�

W!(!ر���د�Xر��hi!�*ازراو

او W!(!ر���hi�6�!P}¦�دا"�:

W!�,�ن�_!�«�وە ���h"!رگ

��وت�دە�*و(�

W!(!ر���!ڕا�!وەی�O�!Pرو(��

�¿À1P!"�hو�*�*��!Wر�!)!W

ی W!(!ر�_6*ای��X��Èداوەر

��وت�دە�*و(�

,!�_kQی�X!ك�واژە

�دە(O�ógە&!م�ژ|��

)����,�("6ª�P�� وم*�`Xدا!W

��¹�Pوەی���و!a��,

�aزادی

�3ل��a}*ار

١٩٤٢_��1اوە�و�ڕا(��،�

***************************************************************************

�6Xk8{»+/a�!W!وەەر�Q°دراو و

Page 267: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٦٦ -

Azadî

leser Perrawekanî Fêrgem

leser Mêz û Drextan

leser Lim û leser Befr

Nawt denûsim

leser gişt Perre xwêndrawekan

leser Laperre spîyekan

leser Berd û Xwên û Kaxez ya Xollemêş

Nawt denûsim

leser Wêne zêrrînekan

leser Çekî Cengaweran

leser Tacî Paşayan

Nawt denûsim

le Daristan û le Byaban

leser Hêllane û leser Pûşellan

leser dengdanewey Mindallêm

Nawt denûsim

leser sernicrrakêşîy Şewan

leser Nanî spî Rojan

leser Werzî Bûkan

Nawt denûsim

leser gişt Cle Şînekanim

leser Xorî nêw Gome mengekan

Page 268: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٦٧ -

leser Trîfey Mangî nêw Deryaçekan

Nawt denûsim

leser Kêllgekanî Aso

leser Ballî Ballindan

leser Sêberî Perwaney Aşan

Nawt denûsim

le rûy gişt Srweyekî Berebeyan

leser Derya û leser Beleman

leser Kêwanî şeyda

Nawt denûsim

leser nermî Hewran

leser Dllopey Ziryan

le rûy tîre Baranî nasaman

Nawt denûsim

leser Şêwe drewşawekan

leser Zengî Rengekan

leser Cestey rastî

Nawt denûsim

leser bêdarîy Rewtekan

leser Rêge cencallekan

le Meydane qereballxekan

Nawt denûsim

Page 269: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٦٨ -

leser Çrayek ke helldebê

leser Çrayek ke xamoşdebê

leser Bellge kellekbuwekanim

Nawt denûsim

leser Mîwey dûletkraw

leser Awêne û Jûrekem

leser Çerçefî Çirpa xallîyekem

Nawt denûsim

leser Sege newsin û nermollekem

leser Gwêçke qîtekanî

leser Laqe lerzokekanî

Nawt denûsim

leser Şîpanî Dergekem

leser Şte aşnakan

leser Bllêsey Agrî pîroz

Nawt denûsim

leser gişt Ceste bexişrawekan

leser Nêwçewanî Hawellan

leser gişt Destêkî arezûmend

Nawt denûsim

leser Kllawrrojney sersûrrhêneran

leser Lêwe lebarekan

Wêrray eweş le ban Bêdengî

Nawt denûsim

Page 270: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٦٩ -

leser Serpenay wêranbûm

leser Roşnayî têkçûm

leser Dîwarekanî wersibûnim

Nawt denûsim

leser Nadyarîy nexwazraw

leser Tenyayî Cilk damallrraw

le ban Hengawekanî Merg

Nawt denûsim

leser gerranewey Tendrustî

leser lenêwçûnî Metrisî

leser Hîway bê Yadawerî

Nawt denûsim

Be Hêzî yek Waje

Jyanim destipêdekem

min bo nasînî to ledaykbûm

Bo ewey nawtibnêm

Azadî

Pol êlwar

Honrawe û Rastî, 1942

***************************************************************************

wergêrrdraw le Îngilîzîyewe

Page 271: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٧٠ -

��S�hدە�WÄtدە�'

�!Wوا&!ی��P!+X!"!+"وە�

ی�W�P!,78&1اوە&!O�*j��Pە�

�_!X!,�ر"�ن_!"*وان�_!"�ن�

iz�LM��!W� ڕش��!Xە*Tڕ!,�

X��!3!ك��!,*و ,��X �!<�a!دو�a�6!م�

�ری��Å�*jو�و�,�T*دەر"�ن��!,*و

­�� �!W��(|و*,!+`Xدا!Wا�O

�!WhZو|)�,�,>�ن���3`!و*,!�O�!"1ە_!,

�z!وازان�،�,�­�ران�،�&�­T1ران

ن>�:!�P,�ان�،��*�6Pران�،� ��!ر

�ڕ|y"�نO`�Pەن(!روەران�دە�*ازن�

ƶ!, وان�!aن�ËM/X!�Å��"�a�!,�6ن�

�O|���h"!��!Wا�,*و &!س�_!ر�,!وەی

(/a�h"!gl!وان�W!�3!رە(!�O�Oا�,*و

�Èڕادە �&!� �|}!یەڕۆژ a!و�,!³م�

WÆ!��*دەå /.ی�W!�(!دا�X!&(!روەر

: �رس

XەO,���)دە!W�!6/��¢6_�،(Xدە�+¡)دە!W�¢6_(

(Xدە�+¡)دە!W�¢6_�،Æå�+¡)دە!W�¢6_

(Xدە�+¡)دە!W�¢6_

(Xدە�+¡)دە!W�¢6_

(Xدە�+¡)دە!W�¢6_�،Æå�+¡)دە!W�¢6_

Page 272: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٧١ -

W!,�رەی���l&!X/6!وە�دوانa!وان�

�a>!ش� وەك��!"�ان `1دن�ó"��وا,

3�!,��+/�!`�"�¿Àدێ" د�>�&1ا

P*ا����a�h>!�_!ر�,��a!وە�a�È!�!ر�

âRP1ا�>�ن�ڕا�O9دە��h»�!)و�_

!W ی�,�زار�)�Xا،�,!را"�!ر�

,!دا�!وە�_�وو�a�h��6P³ز|�a�،y>!�£1|*دراو|)

ۆ&دژی £��ªg1ۆ�£��،¦�X!£�"8ن�"1ۆڤ��! �ن

��Pڕە!+,�!W��6�!Ph !X�)�X دە�)!X!_�

�1P�|ز��¿Õ�3+�و £1ۆ!W1P�|ز��ªg1ۆ�£�

ا�!ڕەوی�د�P�g`Xر ڕا ڕوو(�� �"�ر

وا�,!��P*jر|�ن� ،دە&1ێ ,!ردەوام�,

!ا�ا,!ر ڕ >!�a!م�,���a £1|*دەرن

: �رس�

(XەO,���)دە!W�!6/��¢6_�،(Xدە�+¡)دە!W�¢6_

(Xدە�+¡)دە!W�¢6_�،Æå�+¡)دە!W�¢6_

(Xدە�+¡)دە!W�¢6_

(Xدە�+¡)دە!W�¢6_

(Xدە�+¡)دە!W�¢6_�،Æå�+¡)دە!W�¢6_

ڕۆP/+!�و��!"�ا�! زۆر

�,Oو8Tن,1اW�hZ!X!"!ڕ������aو�&!

Z� ر��!)!Wوازان�!�z�!g)ەد����6 �ن��Oەن

¦�P� �hرا�!�� ���Èدە&!ڕاو "�:!تX(

OTەدە��3رووە����!& )�X,��13ۆ7Qg6Wە �ن�£

(!را�3ی�"Q·وو�_!و:�`!�,��_�*ر&1د�!وە�Xن

Page 273: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٧٢ -

* �P�7Q��6{"�hی���وە�­�را�!�!X�!� 1ن�

"�ن� �"!:9!زۆر��9�1)�,�

زۆر�(!�1Xدە�3رyTرT)،�دەو:!"!�Oان�و�دە(!OP³ارا�>�ن

*ا�)�دەa�!&�P!وان،�­�¶�W�µ+�&1ێ

P!���!ت�,ñ+!�_�وە¶�µ(!رۆ&­�"�ر

�y|ز�a�h��6Tەران،�_�وڕO9دە�،

ان��ر|���a�hز|�y,! �ر®!ر _�و

زە�«�hدا�Ð! �ن�O�Wراوە

�Pوە�!+X°Q9,7ەرە �ن�Q"دواوە�ژ

!X!_6*اش�_�،��È!_ت��,!���P

�P!_ژ|��>�ن��h ر!a��È!X!_�./P�,!��،

(X!`,ت��,!���P، !&�!Pوا(X!_

�­�P� �!W و�g)ڕاوە(X!_�!ا��،

�!W���<+T*� _� ەO"رەزووی�(!ر&! ،1وژ�a£ن�Ë

L/و&!�دەزا�*�!_،�µå�,��!<�aدە�!�89ن

�"�a�!<�a�µßو���!��!W¦ 1ە£1ەP

!`Xد�h !X�66/��1!دو��·´:!_�،

****************************************************************************

ەوەر�Q°دراو�6Xk8{»+/a�!W!و

www.thebrainpolice.blogspot.com/2012/03/on-lache-rien.html: (!ر��وە�

Page 274: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٧٣ -

Hîç ledestnadeyn

le Meynetawakey mnewe

ta Gunde lebîrkrawekey to

hemuwan heman Barman heye

le gişt layê Şorrş berrêweye

em Dunyaye bo ême Penayek nebû

Karî guncaw û bjêwderman nebû

le Koşkanda ledayknebûyn

le Paşkewtî Babman behremendnebûyn

Lanewazan , Bêkaran , Krêkaran

Cutyaran , Koçeran , Bêmolletan

Serweran dexwazn têkden Rîzman

bellê ewan geyîştin be Amancyan

bewey her Kes le Xemî xoyda bû

Sîstemî ewan le peresendinda bû

bellam ew Rojey ke Koyle radebê

Serwerî le Seda yekîş lenêwdeçê

Kors :

hîç ledestnadeyn, hîç nîye ledestî bdeyn

hîç ledestnaçê, hîç ledestnadeyn

hîç ledestnadeyn

hîç ledestnadeyn

hîç ledestnaçê, hîç ledestnadeyn

Page 275: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٧٤ -

ewan lebarey Yeksanîyewe dwan

êmeş birrwamanpêkirdin wek Gemjan

Pêkenînim be "Dêmokrasî" dê

eger Twananî ême her bo ewe bê

Hawsengî Dengdanman ragirtbê

le beramber Yasay Bazara,

bedaxewe Hawullatyanî azîz, ême frîwdrawîn

djî froştinî Frrokeyêk, Mafekan Mrov çîn

le bnerreta tenya Yasayekî sade heye

froşî zyatir lepênaw froştinî zyatir

Komar Rûspî Rarrewî Dîktatorane

berdewam Birrwa be Gutaryan dekrê,

frîwdern bo ême em Raberane

Kors :

hîç ledestnadeyn, hîç nîye ledestî bdeyn

hîç ledestnaçê, hîç ledestnadeyn

hîç ledestnadeyn

hîç ledestnadeyn

hîç ledestnaçê, hîç ledestnadeyn

zor gemjane û rotîne

ke lemerr Aştî û Brayetî bidwêyn

katê Lanewazan leser Şostekan gyandeden

katêk Koçeranî bê Mollet rawdekeyn

ke Paruwenanê bo Prolîtêrekan frrêdedeyn

serapay Mêjû Hewllêke bo hêwirkirdneweyan

Page 276: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٧٥ -

taku Yexey Xawenkaranî milyonêr negrin

zor gringin bo Komellgeman

zor seyr deparêzrên, Dewllemendan û Desellatdaranman

nkollî lênakrê, ke ewan detwanin

tenanet bibne Hawellî Serokkomar

Hawrrêyanî azîz , Dengderan,

Hawşaryanî azîz Bekarberan

Zengî daçllekan lêdrawe

ta Jmêrerekan bgêrrînewe dwawe

ta Xebat hebê , Hîwaş heye

ta Erkî Jyanman hebê, Xebatîş heye

ta Xebat bkeyn, kewate heyn

le katêka Rawestawane heyn,

le Xwênmana hrujimdeka, Arezûy serkeftin

henûke dezanît, boçî ême decengîn

Amancî ême le Xewnêk fretre

Dunyayekî dîke, Hellbijêr nîye

***************************************************************************

wergêrrdraw le Îngilîzîyewe

Serçawe : www.thebrainpolice.blogspot.com/2012/03/on-lache-rien.html

Page 277: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٧٦ -

"¼t�n���"�q�tSacco"¼(��TوVanzetti"

��ƶ!,�6,�,!�")�ز|+Oا

"!Q��!W�!)1P°ا�!وەی��Pوا��

��ªgli*����hوا��PراوانkQ,

!669�!��h»ە�O�,��6�!P

>!�a!X_!�*و&!�Og�3ە:���چ��¡�¦�دژی�

�!�Oان�(!دەh �!X,!ردەوا"��دوو|!ك�&!�

زا�O�³�)�*��!,hا�j*زەر�&!،�a!و(��دە

X!`1دچ��¡�`!�(!را�3ی�"Q·ووی�ڕە�

!X!<�aدژی��!W��)�X

,hiو�"}�*ڕ�hi��!!)وری�و�دە*+l�,�³6!وە/P

!X!<�aدژی���)�X !

�Y/W�3¦�)!&�!Wدەزا��،���ن�

�­��Pوا���ر��g�,��Xوان���

�Y/W�3ی�kQ_!<�aدژی�!X

�،!X!��"ر!M�,�h !|ندرۆQÐ,وان�!a�!&

�وەر���1|)زO 1Tی�6

�hZ³!)1دەTدژی ز�!<�a�

دژی�X!<�a!�&6+!ی��!ژادی

�h !6/g)1اڕا`��a(|ژار!_�!<�a�!&�،!X

,�,!ی�,!ڕyT،�")�ز|+Oا��6

*�P��ªPوا���Wj!�>!&!��!ر"

�hوا��P(|و!a��Mو�_�و��

!669�!��h»ە�O�,��6�!P

Page 278: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٧٧ -

hوا��g�,6>!�و�¡liوەی�_!"!،����!و!a

&�­T1ران�و�_!ژاران

!W �XkQ_!,دا�"��!وە�و�!��"!a�3+�و�

("��,�(&!X6*ا_

�6��X*ون�و���ڕش�li*�3¡�6ن�,!�دۆzر��/6!

i*�3وە�!a1ی�,!W�6ن¡l

,!�و���h�O��+T(�ری�و�ڕۆ�+��hiو�a!و|)�و�

!X!_ری�_!"*و�"1ۆ�! �ن���"!�

��P_!ر����k8دزی�و�_!ر����k8 *ژی

W�h­��!,��P!�_6*ا�و�ژ|�ن

�h­�)!&��,وە�!`�)!&�!Wڕش���Xد!`

�h­��:د:�`!وە�,��د�!WXدÆåو�دە�Lد��!`

�!&��Z� ���"!P�،ەدەر&ی�_!(�رە �ن�دە&!مO&م!

³�+"�!<�a�!&ژ|��8ن�و�h�

�»`!�¡�­�h"1د�/.�

�?� Joan Baez: دا

*****************************************

�ی�{t�n��� دووە�� "Ê��� ���&�ڕا ,Joan Baez . THE BALLAD OF SACCO AND VANZETTI!�م

Lyrics by Joan Baez, Music by Ennio Morricone, 1971, 1978 Edizioni Musicali RCA, S.p.A. (ASCAP)

Page 279: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٧٨ -

Hellbestî "sako Sacco û vanzêtî Vanzetti"

bellê Babe min Zîndanîm

metirse le gêrranewey Tawanim

Tawanî xoşuyistnî Bêzrawan

tenya bêdengî nengîye

henûke pêtdellêm çi ştêk djî êmeye

Cadûyek ke berdewamî çendan sedeye

benêw Sallanda guzer ke, ewsa dezanî

çi ştêke serapay mêjûy reşkirdye

Yasa le djî êmeye

bexoyî û milhurrîy bêsnûrî û desellatîyewe

Yasa djî êmeye !

Polîs dezanê, çon le Kesêk

Tawanbar ya Bêtawan çêbka

Hêzî Polîs djî êmeye

Droyekî bêşermaneye, ke ewan bllên

çîdî Zêrr wernagrîn

Desellatî Zêrr djî ême

Djî êmeye kîney Nejadî

Rastîyekî aşkraye, ke ême hejarîn

Babey berrêz, min zîndanîm

şerimmeke le gutnî Tawanim

Tawanî Ewîn û Hawpiştî

Tenya bêdengî nengîye

Page 280: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٧٩ -

ewey heme, Xoşewîstîme û Bêtawanî

Krêkaran û Hejaran

le pênaw emaneda manewe û behêzîm

Hîwayekin bo min

Yaxîbûn û Şorrş pêwîstyan be Dolar nîye

lebrî ewe pêwîstyan

be wênandinî Nasorî û Roşnayî û Ewîn û

Xemxorî hemû Mrovekan heye

to hergîz nadzî û hergîz nakujî

to beşêkî le Hîwa û Jyan

Şorrş le Kesêkewe bo Kesêkî dîke

le Dllêkewe bo Dllêêkî dîke dêt û deçê

katê ke temaşay Hesarekan dekem, peypêdebem

ke ême Mnallanî Jyanîn û

Mirdnîş Ştêkî giçkeye

Dananî: Joan Baez

*****************************************

Em gorranîye beşî duwemî hellbestekey tyaçûn

Page 281: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٨٠ -

١ ز�rWا�وانوەكدە���VWوەو��ش�'وەك�%��oر)@

٢٠١٠ی��X�aری�١٧

�£!ر"��6|* ز ��*ا�Xن ��*ای ��Pس، �(!ر��»96!ر�ز|+Oا�/'6¡�6س *�13ۆ"Oا �و�,!م`�ی ��رە� !ن

.1د`��Í")�و�7QW��Pەوە�دە(g/�,!(!ر-�hZ،,*و

��P ز� hا�!وا���O+|ز� �"78ا19Pی !g|س|,*و*،�P� � !W� ��!وەX!ك h�3(!وا�� !g/�,� ��h!وە ��*�ڕۆژا�!

�ªو�ڕۆ�� �Pرە��� ،�Pو�� ("��,� ���6،ز|+Oان �وا�Pی �واز �دوو �����1تی !W .� �&دوو �!س، !Wدوو�

و�ژووری�ز|+Oان�!�O6�Pا،�W��P!�دەرەوەی�`��h» و�ڕۆژ�!�a�h !X(+8ن �دەر�!T!X¦�,!دX*ی�دX*ار

�("!W *ا��O|.

�,���7Ë,+�(8نOی&!�7Ë&!Xە،�,��_!�*و&!�

7Q£�(" م�ر ...�����....

�£�X7Qر ("� �,�1Ûە�«hÈ�P*á[ 'h[ی � '(!"!دی �a!وەی �&م، !»y�°ÚT*�� �ª"³وە« و» دوژ�á و�» �ن

»«�`! ¿À�"ی»�ڕەش� � ،�¿Àو*� * �P,� (Pووy,� �£7Qی �+�X�¿Àدە. �ت­�-!"*وان �دەزا�� !�&؟

�¿À�+X��.

�£�X7Qری �a!و�£µÇ!<��� ' 7Q' �,!ردە(��") � م، �£X7Q`�رەی !&� ���ر ��6«�ری ���ن (Xر�1د!)!W

!g�!P!W�38ن،�`!"�ن�,&ڕە�!ی�M� * �P!6X�+ڕۆ��&�!"!M"!1ە !ی��T* L�+®ن�ڕاو�.

��,*و؟ دەزا�a�h!و�

�-�و (" � �/k8ەhZ' �ری h�!<-!,' � ¦T�63و� �&م، �و�"1ۆ��¦ �O�Wە-�ت hرا��,� h��,� !M/"!-� !&�!

�gM�-&:!�� !­� h&!P�ÛVو�د� �X! 1"���ن �P!W!ك h��&ەk8X�3� �,78دە- !"8ن �a!و|�ن &!وgT!وە،,�ران

٢.!���زا�h&��,*و؟�دەزا��� زا�a�h!و�ا(�Lدەڕ a!رێ�,!

7Q£�(" ر م�ر�X7Q£�!W�، �6ر)ە�و�13O�!وە1د���&ا�>!وە��!Pوە�"�,!W.

��,*ون،�O�*Pو8P·ی�و� ���L �رە ،�-�و Oوێ �W!�,�رەی���P!وە�,ش!�"+�P�،�¿À���L &!�&-!�*و

Page 282: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٨١ -

� !W� LPوە�!£1ە!`�)!&� �O�!��3ەW!,� چ �و O�!�¡)دە� � �"�وەP!وە، L��)78ەÅز� L�� (!W چ�

!وە؟&���hزو�� �,��,!��>�ون؟�W!�(���6:!&!(�`!وە

���W� h!�دە(�!��Oو�ز��78Åو��!zق،�W!�دX*ارە�g3!وە,!س�")�ä؟�&،�O��Pوێ W!�,�رەی���P!وە�,

�-�h��!"�h�� +�)1P6��،!!`XO�¢6ز|+Oان،�W!�دەر�!�g3!وە 7Ëۆ�/W�،&!6!���وە�W!a!٢٠٩ ژووری

�M!،�&�:!�,!(!ر�د:>Oا�"! !،�,!�"gM!&�-�وار�"!P*ڕە�"!,!،. !ن&+�O+"�!W�¦�)1Pا�درو(¡

.��Xدە!م�W!&�:!ی���Pو�(!ری�ژ�!�ز|+Oا�/6! ڕادە�1م،�دا(�µå�,�!& !gM"�h��g(!رم�,!رز

W� ("� !� �&"!دە، ("� �دە:��، hرا��j� µå�,� �دەردە ! �a!و|+Oار|�6ن، ("� h��Xوا�,� ���6ن،� *ردم،

")�دە,�Q,�L·م�. ")�,!��Xد�jری�,!�gM�ÛÜ*وە��Oا�,�� �!,��6Pن�و�,*و��6ن��j�!Wرا��hو�(1وودە

��l/�,��Pرا�/6!. و��j�!Wێ�*j�L�,دە��P&زارت�دەدات&!م�,19ی،�دەزا����a�!.

� �وە") �"!دە �ن*P! ,!ر ،&!W� ! !6�3� h»دە�� ۆO+¡Miا Tڕ!,� hZ� Xدا� 1��a� ،Lد�� �����`

`X7Q£� �1دووم، �-!�«�وە&! !, ,� �زە"O+6ا �P!W!ك ���TوO� ،�� !Wو�� ("� �و�Oازە"6+��*ان �X!3>�ن

O�!��!W�ە�,& ،-!X!3 !X*ە�6XO!ك W�!��*ا��hو�3 !واÐ�ÛW�!P!�,��,!ڕOTا�&دەی�. !م`!�زە"8ن�3

Ël/�,���3�h»دە���,�!Ð�ÛW�،ۆم , 7Lا��y,زە"8ن��!Ð�ÛW�،L�، &�gM�-�("�! ووO+|م�و�-6*ادار �ز.

���ÛW>!وە،���h(!رزە"³O!Xz��+6!،�دە"!و�LT,��"+&"! ��!ز�W!�")��X(�خ�3+*وس�و� !Xz�

<���� ،h��|ژ� �و �(!"!د h��g)دا� !W�¸3� �-6*ا، !W� ��aرەزووە!�W*ا�}�* �و µÇ و�� hZەk8/� !W� ،h��

&!"!وە،�)(}*ل (�,!�O��!W�،� *��!9XOو�X7Q£Tرا�h،�دە"!و�LT,+*و(�،�دە"!وP!W�LT!ك��!:¦�,

و�_yر��W!��و �ن ��*ا�/6!�و &W�L!�ڕۆ�+�1hiدووی�ڕ ��؟�دەزا���£7QW:`��X7Qەوە،�O�Pە�!ی��µåدە

78,&L�,1د�!وە�.

� �وەرە !)1P!"� ��»&�,!�9XO!��* ,!³م hا�*�� h6*ا�"� �و��!وە، ���ن� `! ("� !+/�,� ،!,� ("� ی

�£�X7Qرە ¦Tو!�� �"6*ا�6-!"*و ��78ۆ&Oە ��� ���ن �,�&!م، ��LP!:�"��P �6ن �,!³م دە�Q°"!وە،

!6/�!&�،!6/��LP!:�"��P�،�ª6ñ,�، & ارO+|و!a�L�,دە��P�،L/gl/�,�!L/,�,1ۆڤ،�دە"�L�L/,��،

.!��µåدە:��& ،*��P� LX!9��P،!وە�,/L&دە,�W�L!م�دX*ی�دەر®�زە

Page 283: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٨٢ -

,� ("� �W!(!ر�دX*اری�،!`P!"���ی ¦Tڕۆژ� �-!"*و ("� ،!XاO6�� !W��Pو�� ("� ���6وازی hا�y,� �P�

!9XO�!,&ارە،!مO:د� h��g)ا�!&�دە*�� ���وە ��6«�ردە !م، h��&!Å�!3� ،�M� � h��L)دە�*��!W�

�!Wدە�1م�و��!ر"±��ژ|�ن�!g)وە،�,!³م� دە!<+T*ا�دە�O6وا����!W�hiاOX!و���hا�و���وەڕوا�O6��

� !,� ¦Tڕۆژ� �دە(¡��P &!P*!&!L-!"*و �(!ر �Å�!3،ی h�� 1اوەM�&1او�و�:�­:!_� �ە&!�دX*ار !

.!gX!وە&Oە&!�ڕە��دەردە-���ªو�دX*ارە�a!و ���ªو���وا����hوەڕوا�h`دە�

�و L�,دە� �و�ز|+Oان h­|ر�P� !M/"!-��P� ��!��a�OزارP“ �ڕۆ�+�hi-!(�� ”دو��6ی ("� Oەدات،

� hNوەڕ��� ���وم !`�9��"� �ªgXد���<)�a­!X7ەQg)!a�¸3� h. !W�¸3!66��X� �W!�& ،�ن �7Qg)!aە !

��P`��<)�aر| �(!ری �W!م �!وەO6ا ��a(>�ن ��Pر|&دە�,��a!و�(!ری h»+)و�� �ڕۆ�+�QM�hiن !,� h­

á!ە�O&ر|. !ن�P�!W�!`��³�)��P7 `,!³م�Qg)!a��È��Pوی�!��،L|ا�دەژO6�h��<)�a�hدەزا��،!Xە

!X�P7ە�چ�واQg)!a��È و!��!M/"!-�h��<)�a؟�!X!-�h، h !X�P؟_! چ�وا!X

,����P-!ن،� �"!�a�¦�Wرەزوون�!م،�")�&�,!�9XO!��* �وەرە�،٢٠٩ �ژووری!��!ڕا"!وە&��ر� a!م

ن�W!�-6*ا�و� !�(!را1��a��3ن�و�1Pس�W!�دۆزەخ،��aرەزووە& ،���P�h �!ك�W!�ڕە�«y��hا 3�("�h��

�(�Oارە�»/k8ە��ª�Ûù�*»hZدوا��!�Oەی� !م�9XO�!,�&�P!��* وەرە�. �!�Oە�و�a!و|) ت�W!,!ردەم

!�O&�!,��Pا�`،�W!�,�ر�٢٠٩T,!�9XO!ی�6!&!ی,!�XO_!ر�دە,>!وە�,!�!�دوو®�رە�&���Ð،�دەزا����3

� 3�hواوی�,*و�!P&�-�("و���ªTڕ*jا�دەO"ر!)!,وە�!P!+6M�gد�!&:!X�6و�دو���P��,�� ¢6-�h، �!&

W`g)درو� �دەورت !L�Pدە(*و� �,�رT. 1اوە، !W� �دە�!ڕT>!وە`") �£O،&� 7Qا �-��gM �ر ! �و !�&م

!��<gM/��h�³�+"ەی�O�!�&!Xوە!"*�Wم�,!(!ر�!.

7Q£ ارە،�£!رزادی�O�)�!,ادراو�y)9!ر&�ری���"!

�h�����!9!ی��XO�!,)h 1ری�) وا��78و�����hiڕە���hا�O+|٢٧/١٠/١٣٨٧ !رەج&ز

**************************************************************************** ١ .�?����tوا �h �س r��ی-��r�� ٢٠٩ )�����hرە�� !�م�وە�����Rوا�ی � !�زار���Wدام ) *�رە

��ی�r�� �»���� �h � �t�h٢٠٩ر!�وەی ��� �� é!�وا و،وx{د��و �، ��ر ���ك �دا��� �دڕrا

W* ران���x�»�����tو.

٢ .�h� �ردی. ی!%oا�وQt����١٩٧٩��ڕ�"Êr� )اڕ �tرە��ی�� ���?�VPUñ¾ە«��%��oر�@��و، (�h

{����نو�����ران��داوەریزۆر��ن���hرەی!�وەوە���P،دە�%ن�?�����Ôد������� �{�·P،دراارەr�t

���،��hto��h{اواrا¬ �h���»r�t�hارەداrا�hوە��toو�n�"؟"Òt}���hوە¬�rا����rەوە"�h�{دن

r�h!��%¾ی��{م،��رگ!�&�ر���وە "و����«���r��� ".���·}�´ی�'،��

Page 284: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٨٣ -

min wek Fêrkarêk demênmewe û toş wek Zîndanewan 1

17î Ayarî 2010

Zîws, Xway Xwayan fermanîda taku Promîtyos'î Serpêçîger zîndanîbken û bem core bû,

beserhatî min û to lêrewe destîpêkrid.

To bûyte Mîratgirî Zîndanewananî Zîws, taku rojane bbîte Pasewanî Neweyek le

Newekanî Xoreta û Roşnî, Zîndan bo min û to, dû watay cyawazî le xo girt. Dû kes, le dû

dîwî Dîwarêk be Dergeyekî Asnîn û Rojneyekî giçke têyda, to le derewey Jûrî Zîndan û

min le nêwîda.

Henûke baştre, ke yekdî baştir bnasîn

Min Fêrkarm ... na na....

Min Fêryarî [Qutabî] ' Semedî Bîhrengî 'm, ewey ke "Dujminî Xwênrrêz" û" Qallawekan"

û "giçke Masî reş"î nûsî, taku hemuwan fêrî bzûtin bkat. Deynasî ? Dezanim ke naynasî.

Min Fêryarî berdestî ' Xan'elî 'm, ew Fêrkarey ke fêrîkridîn çon Nîgarî Xor leser Textereşey

Polekeman bkêşîn, taku Roşnayyekey Şemşeme kwêrekan rawbinêt.

Dezanî ew kê bû?

Min Hawkarî ' Behmenî 'Îzetî 'm, Pyawêk ke hemîşe bonî Baranî lêdehat û Mrovêk ke

hêştake Xellkî Kirmaşan û Dêhatekanî letek yekemîn Payîze-baran ewyan

bîrdekewêtewe, erê berrast dezanî ew kê bû? Dezanim ke nazanî.2

Min Fêrkarm, le Fêryaranmewe Xende û Pirsyarkirdnim lebomawetewe.

Henûke to mint nasî, dey toş le barey xotewe bidwê, Hawkarekant kê bûn, Tundutîjî û

Nefrett le çi Kesêkewe lebo mawetewe, Destbend û Pêbendekant (Zincîrekant) le çi

kesêkewe bo becêmawn? Le Syaçallekanî Zuhakewe?

Page 285: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٨٤ -

Le barey xotewe bidwê, to kêy? Bes min le Desbend û Zincîr û Şelaq, le Dîware

ptewekanî Jûrî 209, le Çawe Elektronîyekanî Zîndan, le Derge ptewekanî metrisêne,

çîdîke hîç Tirsêk le minda drustnaken. Turre mebe, Hawar meke, be Miştekolle beser

Dllimda mekêşe, ke boçî Serm berz radegrim, Dastanî grmolley to û Serî Jne

Zîndanîyekem le yade.

Le min mede, ke boçî Goranî dellêm, min Kurdim, Bawayanî min Ewîndarîyan,

Derdekanyan, Xebatyan û bûnyan le Goranî û Srûdekanda bo min be Yadgarî

becêhêştuwe. debêt Min bêjm û to bbîstî. debêt To Gwê le Goranîyekey min bigrî,

dezanim ke azart dedat.

Min weber Kutekan mede, ke le Katî berrêrroyiştinda Dengî Pêyekanim dêt, axir Daykim

fêrîkridûm, ke be Hengawekanim letek Zemînda bidwêm, le nêwan min û Zemînda

Peyman û Peywendîyek heye, ke Zemîn pirr le Cwanî û pirr le Xende bkem. Dey kewate

bhêlle ba berrêda brrom, bhêlle ba Dengî Pêm bbîstirêt, bhêlle Zemîn bzanêt, ke min

hêşta Zîndû û Hîwadarm.

Pênûs û kKaxez le min yasax meke, demewêt bo Mindllanî Serzemînim laye laye

bhonmewe, lêwanlêw le Hîwa, pirr le Dastanî Semed û Jyanî, Xan'elî û Arezuwekanî, le

'Îzetî û Fêryaranî, demewêt bnûsim, demewêt letek Xellk bidwêm, le nêw Bendîge

kemewe (Silul), lêrewe, têdegey çî dellêm? Dezanim fêryankirdûy Rikt le Roşnayî û

Cwanîyekan û le Hzir û bîrkirdnewe bêt.

Bellam metirse were nêw Bendîgekewe, Mîwanî Xwanî giçke û şrrî min be, bbîne min

çon hemû Şewêk Fêryarekanim mîwanîdekem, çon Çîrokyan bo degêrrmewe, bellam to

mollett nîye, ke bbînî, to mollett nîye, ke bbîstît, to debêt Ewîndar bît, debêt Mrov bît,

debêt lem dîwî Derbazekewe bît, taku têbgeyt, ke çî dellêm.

Temaşay min bke, ta bzanî cyawazî min û to le çîdaye, min hemû Rojêk leser Dîwarî

Bendîgekem, Destanî Dilldarekem, Çawe Cwanekanî nîgardekêşm, Pencekanî lenêw

Page 286: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٨٥ -

Dest degrim û germîy Jyan le Destekanîda û Çawerrwanî û Şeydayî le Çawanîda

dexwênmewe, bellam to hemû Rojêk be Kutekekey Destit, Pence hellkollraw û

kêşrawekanî ser Dîwareke deşkênî û Çawanî çawerrwanî ew derdehênî û Dîwareke

reşdekeytewe.

Dunyay to hemîşe tarîkî û Zîndan debêt û “hestî Roşnayî” azartdedat, min çend Mangêke

çawm çawerrêy dîtnî Asmanêkî pirr Estêreye. Pirr le Estêre Yaxîyekan, ke le Tarîkîda lem

serî Asmanewe bo ew serî Asman dekşên û Singî Tarîkî be Roşnayî şeqdeken. Bellam to

Sallanêke le Tarîkîda dejît, Şewî to bê Estêreye, dezanî Asmanî bê Estêre çi watayekî

heye? Asmanî hemîşe Şew, çi watayekî heye?

Em car ke gerramewe Jûrî 209, were nêw Bendîgekem, min komelêk Arezûn bo to hen,

nek le Rengî Nzakanî to, ke serapa Agrin û Tris le Dozex, Arezuwekanî min prrin le Hîwa

û Xende û Ewîn. Were nêw Bendîgekem taku Nhênî dwa Xendey 'Îzetî"ti leberdem

Sêdare pêbllêm, dezanim ke dûbare her debmewe be Bendîyekey Bendîgey 209, le

barêkda ke to be tewawî bûnî pirr Kînetewe beserimda degurrênî û min hêştake Dllim bo

to û Dunyayekî hîç, ke le dewrit drustikrawe, desûtêt. Min le barêkda degerrêmewe, ke

Fêrkarm û hêştake Xendey Mndallanî Nîştmanekem beser Lêwmeweye.

Fêrkarî szadraw be Sêdare, Ferzadî Kemanger

Bendîgey Nexoşanî (Wagîr û Çirkî) Zîndanî Recayî Çarî Kerec 27/10/1387

******************************************************************************** 1. Çend Kes le Pasewananî Bendîgey 209 ( be pêçewaney Lêkollerekanewe ke em care

azaryannedam) leser ewey ke le babetî Bendîgey 209, ewanim be Xêw nawbirdbû, Drrindane

damyane ber Kutek û Cnêwbaran û Sukayetî.

2. Behmenî 'Îzetî Fêrkarîk bû, ke le seretay Şorrişda (mebest Şorrşî 1979î Êrane, W. Kurdî) le

Sêdare dra, hêştake Xellkî Dêhatekanî Kirmaşan û Kamyaran Yadawerî zoryan lebarey ewewe

heye, dellên le katî lesêdaredanda le wellamî Lêprisrawanda, ke lêyanpirsîbû " le mirdin

natrisêy?" be Xendewe le wellamda wtuyetî " Merg eger Pyawe, ba bête lay min, taku tund tund

le Amêzî bigrim."

Page 287: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٨٦ -

Apapale
Textbox
Page 288: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٨٧ -

Xewne yaxîyekan

Keşkollî yekem

Komelle babetêkî hunerî û edebî wergêrrdraw

Hejên

Çapî yekem, Cênîwerî 2014

Apapale
Textbox
Page 289: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٨٨ -

Apapale
Textbox
Page 290: خەونە یاخییەکان - کەشکۆڵی یەکەم - ڤێرژنی ئۆنلاین

Xewne yaxîyekan ��و���������ن

- ٢٨٩ -