Труды Отдела древнерусской литературы

421
К А Д Е М И Я Н А У К С С С И Н С Т И Т У Т Р У С С К О Й Л И Т Е Р А Т У Р Ы У Ш КИ Н СКИ Й Д О М ) Т Р У Д Ы О Т Д Е Л А Д Р Е В Н Е Р У С С К О Й Л И Т Е Р А Т У Р Ы XXXIV К У Л И К О В С К А Я Б И Т В А И П О Д Ъ Е М Н А Ц И О Н А Л Ь Н О Г О С А М О С О З Н А Н И Я Л Е Н И Н Г Р А Д «Н А У К А» Л Е Н И Н Г Р А Д С К О Е О Т Д Е Л Е Н И Е 19 79

Upload: donhu

Post on 08-Dec-2016

220 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • ( )

    XXXIV

    1979

  • \

    :

    . . , . . , . . ( . )

    441.79. 4603010101. , 1979 .

  • .M.

    XIV . .

    XXI ., .

    ,

    , , .

    XIII , . ; .

    XIII XIV .; , .

    , ; .

    ,

    . , ,

    . : .

    XIV .

    ,

    . ,

    , , .

    , ,

    .

    .

    .

    , ( XIV .) . , .

    , X . ,

    ,

    , , ,

    .

    , . .,

    .

    , 70 .

  • 4 . .

    XIV ., ,

    .1 .

    ,

    .

    .

    .

    ,

    ,

    : .

    , 3060 .XIV ., : .

    ,

    ,

    ,

    .

    , ,

    , .

    ,

    ,

    , .

    ,

    . ,

    ,

    ,

    , .

    , . .

    ,

    .

    ,

    , ,

    ,

    ,

    .

    , , ,

    . ,

    ,

    .

    , ,

    XIVXV .,

    ,

    .

    2 ,

    1 , .XV, .1. .,1922, .106.2 .: . . . 1)

    . . ., 1962;2) XIV XV . .: . .,1967, . 136182.

  • 5

    . . . ,

    ,

    , .3

    , . G. , XIV . , , ,

    . .

    ,

    ,

    ,

    .4

    ,

    .5

    , . . ,

    ,

    XIV ., . XIVXV ., , , .

    6 , .

    . ,

    , , ,

    , . , ,

    .

    .

    , ,

    ". . . . , ,

    , ,

    XIV . , ...

    , ,

    ? .

    , . . , ,

    .7 ,

    . . ( . . ), . . , . ,

    3 . . . X

    XVII . , 1972, 2, . 17.4 . . . XXVII .

    . ., 1973, . 78.5 R i c c a r d o P i c c h i o , l) Prerinascimento esteuropeo e Rinascita slava

    ortodossa.Ricerche Slavistiche. Roma, 1958, voi. 6, p. 185199; 2) Storia dellalitteratura russa antica. Nuova Academia editrice, 1959, cap. La rinascita slava ortodossa; 3) Die historischphilologische Bedeutung der Kirhenslavischen Tradition.DieWelt der Slaven, Jhrg. VII, H. 1, Juni 1962, S.21.

    6 . . . .

    , . XVII. ., 1961, . 678.7 . . . XIVXV "., ., 1976, . 8890.

  • e . .

    . ,

    '

    . ,

    ,

    ? , , ,

    , ,

    .

    ( )? , IV ., , , ,

    , ,

    . . .

    .

    ,

    ,

    X ., .

    . . : "

    " ,

    ,

    . ,

    , ,

    XIVXVI . ,

    ,

    .

    , XIV . ,

    , ,

    .8

    XIV . .

    ,

    . .

    . ,

    .

    , ,

    , ,

    ? ? , ? , ( ) ? ?

    8 . . .

    . 600 . 13781978. ., 1976, .253258.

  • ,

    . . ,9 ,

    . ,

    ( ) , , , , ,

    , ,

    ,

    . ( , ), , ,

    .

    , , ,

    , 10 ,

    , , , .

    ,

    , ,

    . .

    ? ? . . . ,

    , " ,

    .11 . .

    ,

    ( XVIIIXIX . ).12 ,

    , . . . .

    , , XIV . , : . . , ( , . .) ( XIV . , . .), , ,

    ".13

    , , . . ,

    (watch dog policy) .

    ,

    9 . . . . . ., 1966 (2 . .,1972).10 ,

    , .

    , ( ) , , , ; , .

    , , , ,

    . .: . . . . .: . . . , .104105.

    11 . . . XXVII , .11.12 . . . ( . . ).^

    , 1973, 4, .118.13 . . .

    XIV . , . XXIX. .,1974, .297.

  • s .M.

    .

    14

    . .

    ; , .

    15

    ,

    ,

    .

    . .

    ? , .

    , . ,

    , :

    ? , , , .

    ,

    , . > , ,

    ,

    , , { , ), ,

    , , . ,

    ,

    ,

    , ,

    ( , . . , "

    "),16 . ,

    . ,

    : .

    ,

    , , . .

    ( ). , ; ,

    , , .

    , . , ,

    ,

    , ,

    ,

    ( ), .

    , ,

    , , ,

    14 J. Meyendor f f . Society and Culture in the Fourteenth Century: Religious

    Problems.XlVe Congres international des tudes buzantines. Rapports I. Bucharest, 612September 1971,p.55.16

    J. Meyendo r f f . 1) Humanisme nominaliste et mystique chrtienne Byfance au XIV sicle.Nouvelle Revue Thologique, vol. 79, N 9. LouvainParis,1957, p. 914; 2) Introduction l'tude de Grgoire Palamas. Paris, 1959, p. 269,324.16

    . . . ..., .296.

  • 9

    ; *( ) . .

    , . ,

    .

    , .

    , , ,

    , . . ,

    , .

    , , ,

    . .

    ? , ,

    . ,

    , . ,

    ; , ; ; .

    .

    ,

    ,

    .

    XIVXV . ,

    , , ,

    ,

    . XVIIIXIX . ; ; . , ,

    . XIV . ( , ,

    , ); 17 , , ,

    ( !); 1 .

    * * *

    ,

    : , : . ,

    ( , ), ' , ,

    ,

    , ,

    . ( , ,*

    17 , . IV, .1, .2. ., 1925, .362.

  • 10 . .

    ), , , ,

    18

    . . : ",

    . ,

    ,

    , .

    ( , ), , ",

    .19 . . , , ,

    ,

    ,

    . , ,

    , . ,

    ,

    ;

    ,

    ( ). , ,

    XIV . . ,

    ,

    . , .20

    , , ,

    ,

    "

    XIV . , ,

    1341 1351 .; , ; ,

    ; , , ,

    ,

    .

    ,

    ".

    , ,

    ( ) , .

    " ,

    "

    .21

    18 .: . . .

    XIV . , .XXIII. ., 1968, .86108.,9 J.Meyendo r f f . Society and Culture in the Fourteenth Century, p.65.20 J. Meyendor f f . 1) L'hsychasme: problmes de smantique.Mlanges

    d'histoire des religions offerts H.Ch. Puech. Paris, 1973, p. 543547; 2) Byzantmet esychasm: historical, theological and social problems. Collected Studies. London,1974, Introduction; . . . ..., . 291305.21

    J.Meyendo r f f . L'hsychasme: problmes de smantique, p.547.

  • l i

    , ,

    ^

    , . .

    ,

    . , , ; . . , > . .

    22 , ,

    ( , . . , ,

    ,

    ).23 . , ! ; , (supranational community), .

    24

    . .

    , XIV . : , ,

    ,

    , ,

    ,

    .25 . ,

    ( ), . .

    ,

    , .

    .26 .

    ,

    ,

    ,

    , , ,

    ,

    , ,

    . : , , : ,

    ". ,

    , ,

    ,

    ; , . > ,

    22D. b 1ensk . The Byzantine Commonwealth. Eastern Europe 5001453.

    NewYorkWashington, 1971,p.301307.23D. M.Nicol . Rez.: D. Oobolensky. The Byzantine Commonwealth.Byzanti

    noslavica, XXXIII, 1972,p.237.24D. Obo l en sky . Late byzantine Culture and the Slavs. A Study in Accultu

    ration.XVe Congres international d'tudes byzantines. Athnes, 1976, p. 826.25 . . . ..., .305.26 , .297.

  • 12 . .

    . (XI .) , ,

    . , ,

    , .

    , ,

    ,

    .

    ( ?), . , ,

    ,

    . , ,

    ,

    .

    .

    .

    .

    , .

    , ,

    , ,

    .

    ,

    .

    . , ,

    , ,

    ,

    .

    , ,

    ,

    , , , ,

    : , , ,

    , , ,

    ; , ; .

    ,

    ; , ,

    .

    , , ,

    . ,

    , .

    .

    27

    27 . XIV .

    . . . ., 1881, . 6, 19, 23, 7, 27. : H. D e c k e lm a n n . Demetrius Cydones. De contemnenda morteoratio.Leipzig,1901.

  • 13

    XV . : , , .

    28

    . , ,

    ,

    .

    , :

    . . . , ,

    , , .

    , ,

    ,

    ...

    29

    ,

    , .

    . . . , ,

    ,

    ,

    ,

    ...

    ,

    ,

    , .

    , ,

    :

    ,

    ,

    ,

    ,

    ,

    ,

    ,

    , , ,

    : !...31

    28 .: . . . XIVXV ., . 237238.29 ; .: . .

    XIV ., .II. .,1890, . 80.30 , .834, .1, 575.

    ,XV ., .132 .137.31 . .:

    Goar.ExoXfiov, sive rituale Graecorum..., Paris, 1647,p. 651652; A. A. , ,

    , . .Eu^ oXyia , 1901, . 290. ( , . .). XIV ., , ,

    ( , .304, 253, .242 .243 .) XIV . .: . . . . . , . XXVII. ., 1972, . 147 ( 3).

  • 14 . . i *

    ,

    , .

    .

    ; , .

    ,

    . , , ,

    , .

    32

    XIV . , , ,

    , ,

    (13411347 .). .

    . , .

    , .

    . . ,

    , ,

    ,

    . ,

    . ,

    ,

    .

    33

    .

    . ,

    , .

    .

    , ,

    ,

    , ,

    ,

    , ,

    . ,

    .

    ? ' . . . "

    ( ), .

    , , ,

    . .

    ,

    , ,

    .34

    32 . . . XIVXV ., . 3031.33 .: J. Meyendor f f . Projets de Concile oecumnique en 1367: un dialogue

    indit entre Jeane Cantacuzne et le lgat Paul.Dumbarton Oaks Papers, 14,Washington, 1960, p. 149177; .M. . 13671371 . , .XXIX. .,1969, .318341.

    J.Meyendo r f f . Introduction l'tude de Grgoire Palamas, p.258.

  • 15

    ,

    , ,

    . ,

    . ,

    , XIV XV ., . ,

    , ,

    ; , , . , ,

    , ,

    , ,

    . ,

    ,

    , ,

    .

    ,

    ,

    .

    ,

    ,

    : , , . ,

    , .

    ,

    .

    : .35 , ,

    , .

    XIV . , , ,

    ,

    .

    . ,

    , .

    .

    , .

    ,

    . ,

    , ,

    , , , ,

    .

    , ,

    .

    XVXVI . , , ,

    ,

    . , ,

    XIV .

    3S .: . . . {

    ). .,1978.

  • 16 . .

    ( , ), XV XVI . : , ,

    , , . ,

    , ( , , ), ,

    ,

    , ,

    ,

    .

    ....36

    , XVI .,

    :

    ,

    , ,

    .

    XVI . , , ( ), . .

    ,

    .

    37 , ,

    .

    XVII . ,

    .

    , ,

    , ;

    ( ), ( ). .

    ( ) , ( ) ( ). ( ) ,

    .

    , ( , ) , XIV

    36 .: . . . . , . XXIX. .,

    1974, .136.57 .: . . .

    ( ). .: . ( ). ., 1972, .20.

  • 17

    XV ., , , , ,

    ,

    .

    ; .

    ( , ) XIV . ,

    , , .

    2 . . , .XXXIV

    Silimeu IMI( ) M COUP >

  • I

    P. .

    ?

    ,

    .

    1

    ,

    ,

    . . .

    , ,

    .

    2

    , ,

    , . f

    ? .

    ,

    . ,

    . ,

    , ,

    ,

    .

    ? , ,

    .

    ,

    , ,

    ,

    . ,

    , .

    "

    .

    3

    : 1) , . , 9/1086. ; 2) , . , 2 060 ; 3 ) ,

    1 . . ,

    , , .: . . . . ., 1861, .1324.2

    . . . . .: . . . . . , . . , . . . ., 1959, . 401405.3

    . . . . .: . . . .,1966, . 199263.

  • ? 19

    . , 3045 2; 4) , . , 632 ;5) , . , 7 9 0 ; 6) , 1.4.1 ( . ) .

    ( ) ( ). , .

    . ,

    , .

    , ,

    . ,

    ,

    , ."

    . ,

    . ,

    , ,

    .

    4

    , .

    :

    ,

    . .

    1:

    , ,

    .

    : ,

    ,

    ,

    .

    5

    2 . , ,

    . , ,

    , ,

    ,

    ,

    : .. . , ' , ,

    ,

    .6

    4

    ,

    . .: . . . . , . XIV. , ., 1958, . 183; . . . . .: . , .531.

    5 . .:

    . , . 536, 541,551.6 , . 548.

    . . " ( .531) . . "... ( .252253).

    2*

  • 20 . .

    , , ( ) ,

    ( 2, ), ( ).

    , ,

    . .

    . ,

    ,

    .

    ( ) 7 .

    ,

    . ,

    .

    ,

    . ,

    ,

    .

    . ,

    ,

    .

    , : .

    , , : : , ,

    ( 1 , . .) ,

    .

    ( ).8 , ,

    .

    .

    ,

    , , .

    ,

    .

    , . ,

    . , ,

    , ,

    .

    . ( ), , .

    7 . 1 ,

    .8 , .535. . :

    , , ,

    ! , ( , . 1. . . .. 1965, .15).

  • ? 21

    , .

    ,

    ,

    .

    , ,

    ,

    . ,

    . ,

    ,

    .

    . ,

    , ,

    ,

    , .

    ,

    ; . ( , 1, ).

    .9 ,

    . ,

    . .

    , ,

    .

    ? , ,

    ^ ( , ).

    ,

    .

    ,

    . . ,

    . . .

    10

    ,

    , . . ,

    ,

    .11 ,

    . . ,

    , .12

    ,

    , . . ,

    9 , .536,541,551 ( 1

    ). . . ; . , ,

    ... ( , .10).10 . . . . . :

    . ., 1906. .: . .,1910, .79204.11

    , .180181.12 , .190.

  • 22 . .

    . ,

    ,

    . . . ,

    '

    . .

    .

    , . . ,

    ,

    ,

    .

    . .

    ,

    .

    . . ,

    .

    13 ,

    . . ,

    .

    .

    , ,

    . ,

    , ,

    .

    14 XV . , .

    , 836 ( . 137) :

    15 ,

    .16

    , , ,

    . ,

    , ,

    .

    .

    , .17

    13 , .180181.14

    : , . , 333; , . , 13; ,F.IV.228; ,Q.XV.70; , 16.17.22; , 16.13.2. , . , 378, , ,

    .: . . . . .: , .430).15

    .

    : . . . ?Slavia,Praha,1930, .IX,se.3,s.526.17

    . . . . . ..., . 181; . . . . , .XIV. . ., 1958, .187.

  • ? 23

    ,

    1379 . ,

    .

    18

    . .

    ,

    .

    19 . .

    . ,

    , 1380 ., .

    20 . .

    , , .21

    ,

    ,

    .

    , , .

    , .

    , . .

    ,

    ,

    . ,

    , ,

    .

    ? . .

    ,

    .

    22

    . . . , ,

    , ,

    .

    ,

    1380 . . ,

    , .

    : 6888. ^ , , "

    . , ,

    , ,

    . , , ,

    , , ,

    !.23

    18 , .XXV. . .,1949, .200201.19 . . . . . ..., . 181.20 , ... ( , . XV. .,

    1963, . 440).21 . . . , , . 403. . . ,

    ,

    ( . . . ? s.535536).22 . . . . . ..., .190.23 , .XV. .,1863, .440; : , . ,

    1414, . 160 . :

  • 24 . .

    ,

    , , ,

    , . ,24

    : , : , !''.25 , , ,

    .

    : ,

    , ? ,

    .

    .

    ,

    : , , ,

    .

    , , ,

    , . .26

    ? , .

    ,

    , , . ,

    ,

    . ,

    ,

    .

    27

    , ,

    , ; jtajao9Ta ^ ^ ^ . ( XV .) . ,

    .28

    , . , 2886, .: . . . . .: , . 441442.24

    , , , ( , .535).25

    , .44.26 , .XV, .440.27 ,

    .

    . .

    ( . . . . . , . V. . ., 1947, . 221223). . . ( . . . . . ..., .183184).

    28 . . ,

    : ( , . .) , , , .

    ,

  • ? 25

    . .

    , .

    . . ,

    ,

    .

    . * ,

    ( . . , . . ..., .190191).

  • . .

    ,

    1852 . I

    , .

    . 16191620.

    .

    ,

    ^

    .

    1

    ,

    , , ,

    : .

    2

    XIX . ,

    ,

    ,3

    XVII .4 , . . , ,

    , : , , .

    , ,

    ,

    .5

    . . ,

    1 ,

    , ,

    . ., : . . . . . .2 . . , 1914, .179.

    2 .: . . .

    . , 1880, . , 11, . 206; . . . , . , .XIV. . ., 1958, .304306.3

    .: . . . . .,1861, .1037.4

    . . .

    , . 1. .,1861, .595.6 . . . .

    , , 1882, .VIII, .79.

  • , . . 27

    , ,

    , ,

    XVII ..6 . . ,

    ,

    .

    7 , . .

    , ,

    , ,

    .8

    , , .9

    , , ,

    . ,

    . . , , ,

    ,

    .10

    , , ,

    .

    .

    , , , ,

    . , .

    .

    11 :

    ,

    : ? .

    12

    ,

    ,

    .

    13

    ,

    .

    6 . . . . ,

    . I. 1928, .1, . 133.7 . . . XVII

    . . , . II. . .,1935, .167169.8 . . .

    XVII , .ScandoSlavica, Copenhagen, 1957,t. Ill,s. l i a9

    . . , . . .

    XVII . .: , . 1. ., 1953, . 368,371372, 377; . St ief . Studies in the Russian Historical Song. K0benhavn, 1953,s. 1160; . .E e . XVIIXX . . ., 1963, . 17,82, 335.

    10 . . . ..., . 304.11V.J ag i c . Gradja zahistoriju slovinske narodne poezije.UZagrebu, 1876,p.62.12 . : . . ,

    16191620 . , . LXXXII, 1907, 5, .12.( : , ).

    13 . . . ..., . 335.14 , . 318.

  • 28 . .

    , , ,

    : ,

    .

    15

    ,

    , , ,

    :

    ( ) , ( ) , ( ) .

    ( ., 553)

    ,

    , .16

    17 .

    1* ,

    ,

    , .

    ,

    ( . ,549) ,19 . ,

    , ,

    .

    :

    : , ! ? ,

    ; !.

    * * *

    , , ,

    ,

    !( , 1415)

    XIX . , , ,

    1572 .: , , .

    20

    15 . . ., 1966,

    . 538, . .16

    , . 2. . . ., 1965, .182.17

    , . . , . 12. .,18721882, .164.18

    . ... . . , ,

    1947, .30.19 .: . . My .

    . .: . . ., 1971, .2324.20

    . . . ..., .207.

  • , . . 29

    ; , , ,

    .

    ( .: ).21

    . .:

    . . . ? . . . .( , 14) ( ., 553)

    , , ,

    . .

    ( , 15) ( ., 539) , , , ,

    , ... '

    ! .( , 15) ( ., 540)

    :

    , .

    , . .

    : (?): ? .22 . . ,

    ,

    .23 . . ,

    .

    24

    ,

    :

    , , ( ) . ,(

    545) , , ' ,

    ,

    : .

    ( ,, 555556)

    , , ,

    ,

    , , ,

    . , ,

    , ,

    ( ) ( ) ( ), , ( ., .) ( .1) 78 .

    . ,

    ,

    :

    21 . . . . ., 1904, .157.22 . . . ..., .1040.23 , . . , .7, . II. ., 1868, .57.24 . . .

    XVIIXIX . ( ). , . VI. . ., 1948, . 187.

  • 30 . .

    , ,

    !25

    , ,

    ,26 ,

    . , . . ,

    .1, .

    27

    .

    .

    ,

    , .

    : ,

    . .:

    : , ! ?

    ,

    ;

    !* * *

    , ,

    ,

    !( , 1415)

    : , , ? .

    .

    ...

    , ,

    .

    ( ., 540)

    , ,

    , .

    , ,

    ,

    .

    28

    , .

    . . ,

    :

    , ,

    , ,

    ...

    , . ,

    ,

    ". .

    . "

    " .

    " .

    , . ,

    25 R. J a k o b son, D. S. Wor t h . Sofonija's Tale of the RussianTatar Battle

    on the Kulikovo Field. TheHague, 1963,p.38.28 .: A. Jl. X p , . . .

    XVIII . ,1965, 5, .165.27

    . . . . ( ). , .VI. . ., 1948, .232.28

    .Stief. Studies in the Russian Historical Song, s.21.

  • , . . 31

    "; " ,

    . ,

    "; , ,

    . , ,

    , .29

    , . .

    ,

    .

    ,

    ,

    ,

    .30

    ,

    ,31

    , :

    , ,

    .

    ( , 8) ( ) ( ) ( ) ( ).

    ( . , 542)

    ( ) .( ., 536)

    .

    32

    ,

    . ,

    , ( ) :

    ,

    , ,

    .

    ( > 7)

    . . ,

    : , , , , .

    33

    ,

    . ,

    ( ),

    29 . . . XIIIXVI .

    . ., 1960, .196.30 . . XVII . ,

    1897, . TV, .1.31 , . 1. ., 1850, .394397.32 . . . ..., . 119.33 , . . , .124.

  • 32 ' . .

    .

    ,

    . ,

    .

    ( . . ) , .

    ,34

    ,

    . ,

    . .:

    :