Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου -...

92
Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων Κωνσταντίνος Σαρρής ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΝΖ 2 0 1 5

Upload: nz-publications

Post on 08-Apr-2016

237 views

Category:

Documents


4 download

DESCRIPTION

Εκτενής έρευνα του πρώην εκπαιδευτικού και επιθεωρητή Μέσης Εκπαίδευσης Κωνσταντίνου Σαρρή σχετικά με την ιστορία και την ονομασία του Μοναστηρίου των Κουμασίων στις Κορυσχάδες Ευρυτανίας. Περιλαμβάνει ποικίλο υλικό που με κόπο και επιμονή συγκέντρωσε ο κ. Σαρρής για ένα ιστορικό μνημείο της Ευρυτανίας.

TRANSCRIPT

Page 1: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

Το ΜοναστήριΚαταφυγίου - Κουμασίων

Κωνσταντίνος Σαρρής

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΝΖ2 0 1 5

Page 2: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων
Page 3: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

Το ΜοναστήριΚαταφυγίου - Κουμασίων

Κωνσταντίνος Σαρρής

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΝΖ2 0 1 5

Page 4: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

ISBN: 978-618-81075-2-6

Επιμέλεια:

Κ. Α. ΣΑΡΡΗΣΕρυθραίας 1416232 ΒύρωναςΤηλ.: 210 7661160

Διόρθωση – Σελιδοποίηση – Εξώφυλλο:

Page 5: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Στο πλαίσιο της έρευνας για το βιβλίο «Χρονικό Κορυσχάδων», η ένταξη του Μοναστη-ριού Κουμασίων στην Κοινοτική περιφέρεια του χωριού και n ανάγκη ενημέρωσης τωνπολλών επισκεπτών του χώρου με ώθησαν να ερευνήσω την ιστορία του Μοναστηριού.Ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα διότι ξεκινήσαμε από το μηδέν δεδομένου άτι εκεί εκτόςαπό ερειπωμένο αχυρώνα και μερικές πέτρες τίποτα δεν υπάρχει από τα παλιά.Βοήθησαν α) Η προσωπική εμπειρία από .επισκέψεις μου στο Μοναστήρι πριν ανατι-ναχθεί το 1944. β) Οι συνεντεύξεις που πήρα από ηλικιωμένους της εποχής εκείνης καιπου αφηγήθηκαν ό,τι άκουσαν από τους παππούδες τους. γ) Η διάσωση μερικών βιβλίωντης μονής από την πλούσια βιβλιοθήκη και κωδίκων που είχε και που κατά καιρούς λε-ηλατήθηκε. δ) Η ανεύρεση σημειώσεων που έγραψαν επισκέπτες του μοναστηριού κατάκαιρούς.Τα στοιχεία τόσο από την παράδοση όσο, κυρίως, από τη μακροχρόνια έρευνα στηνΕθνική Βιβλιοθήκη, στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και σε ιδιωτικά αρχεία, δίνονται συ-στηματικά αλλά και με μορφή χρονικού. Έτσι υπάρχει ένα πλαίσιο ώστε τα νέα στοιχεία,μετά τις διορθώσεις και συμπληρώσεις, να ενταχθούν ευκολότερα και να εκδοθεί κανο-νικά έντυπο το βιβλίο.Επειδή η ζωή του Μοναστηριού δεν είναι ξεκομμένη από τον περίγυρω χώρο και γεγο-νότα αλλά είχαν έμμεση την επίδρασή τους δίνω, συνοπτικά, τα σπουδαιότερα γεγονότακαι το κλίμα της εποχής, τις εκάστοτε διοικητικές και εκκλησιαστικές αρχές και πρόσωπα.Πιστεύω να συγχωρήσετε τυχόν αβλεψίες και την παράθεση πληροφοριών όπως ήτανστις σημειώσεις του αρχείου.Ελπίζουμε άτι δίνεται μερική απάντηση στο ερώτημα των επισκεπτών «τι ήταν εδώ;»,είναι μικρή συμβολή στην ιστορία της περιοχής και παρακίνηση ερευνητών για συμπλή-ρωση των πληροφοριών.

Οκτώβριος 1992 Κ.Σαρρής

Page 6: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

ΧΑΡΤΗΣ τοπογραφικός με ισοϋψείς καμπύλες.Περιοχή από Καρπενήσι μέχρι και Κουμά-σια. Με εστιγμένη γρομμή τα όρια της Κοινότητας Κορυσχάδων. Με χονδρότερη γραμμήο επαρχιακός δρόμος Καρπενησίου-Αγρινίου μέχρι και στροφές για Καλεσμένο και οδρόμος Καρπενησίου-Ταύρου-Προυσσού. Με λεπτότερη γραμμή ο δασικός δρόμοςΜπακασάκι-Κουμάσια.

6

Page 7: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

ΧΑΡΤΗΣ ισοϋψών - ανάγλυφος, σε μεγέθυνση, της περιοχής μονής Κουμασίων.

7

Page 8: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ θέσης και δρόμων πρόσβασης στην περιοχή του τ.Μοναστηριού Κα-ταφυγίου-Κουμασίων.

ΘΕΣΗ - ΠΡΟΣΒΑΣΗΤο Μοναστήρι βρίσκεται στο Δυτικό μέρος της κοινοτικής περιφέρειας Κορυσχάδων. Επί-σης βρίσκεται δέκα χιλιόμετρα δυτικά της πρωτεύουσας της Ευρυτανίας Καρπενησιού.Οι γεωγραφικές συντεταγμένες του (στίγμα) είναι: Ανατολικό μήκος 21° 44' 40" και Βό-ρειο πλάτος 38° 54' 20". Βρίσκεται σε υψόμετρο 1060 μέτρα μεταξύ των βουνών: ΨηλόΚοτρώνι (1311 μέτρα), Παληολήμερα-Αλέξη Λακούλα (1483 μέτρα), Πύργος (1519μέτρα), Προφήτης Ηλίας (1187 μέτρα).

8

Page 9: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

Η πρόσβαση παλιότερα γινόταν: α) Από τους κατοίκους των χωριών γύρω στον Κόνιακοπου ακολουθούσαν το δρόμο 8, περνούσαν τη δίδυμο πέτρινη γέφυρα αν το ποτάμιήταν αδιάβατο ή από μονοπάτι και από τις "Γωνιές ή Παλιολκκα" ακολουθούσαν τοδρόμο 6 παράλληλα με το ρέμα και δεξιά του και έφθαναν στο Μοναστήρι. β) Από Νό-στιμο, Βουτύρου ακολουθούσαν το μονοπάτι αριστερά του «Προφήτη Ηλία». γ) Ταχωριά της Βόρειας Ευρυτανίας έφθαναν στο Μπακασάκι και ακολουθούσαν δρόμο πουήταν περίπου όπως ο σημερινός δασικός δρόμος 10. δ) Από την Ανατολική Ελλάδα, διαμέσου Καρπενησίου, ακολουθούσαν τον παραποτάμιο δρόμο και από "Γωνιές" το δρόμο6 ή συνηθέστερα από την περιοχή Κορυσχάδων "Αγιος Μάρκος" και ακολουθώντας μέτατο δρόμο 5. ε) Η επικοινωνία των χωριών Μηλιά, Σελλά, Γολιανή-Στεφάνι, Φειδάκια μετο Καρπενήσι γινόταν δια μέσου Κορυσχάδων και ακολουθούσαν τη διαδρομή Καρπε-νήσι-Μεσαμπελιά-Αγιος Μάρκος-δρόμο 5 και στάθμευαν στα Κουμάσια για να ξεκου-ραστούν και να φάνε. Αν ήθελαν ενδιάμεση στάση ακολουθούσαν το δρόμο 1 καικάθονταν στη θέση "Βρύσες" όπου υπήρχε άφθονο κρύο νερό και πλατάνια και στη συ-νέχεια ακολουθούσαν τη διαδρομή δρόμο 3-δρόμο 5. ζ) Οι Κορυσχαδιώτες ακολουθούαντη διαδρομή Βρύσες-δρόμο 3-δρόμο 5 ή τη διαδρομή εκκλησία Αγιος Ιωάννης-δρόμο 4-δρόμο 5.

Σήμερα με το αυτοκίνητο η πρόσβαση γίνεται από Καρπενήσι ακολουθώντας τον επαρ-χιακό δρόμο προςτο Αγρίνιο. Από Μπακασάκι στο 8 χλμ ακολουθούν το δασικό δρόμο10, που είναι αρκετά καλός χωματόδρομος περί τα 8 χλμ, και φθάνουν στο μοναστήριόπου υπάρχει αρκετός χώρος για στάθμευση. Τέλος η πρόσβαση μπορεί να γίνει με αυ-τοκίνητο μέχρι τις Κορυσχάδες, 6 χλμ από Καρπενήσι, και μετά να συνεχίσουν με ταπόδια είτε ακολουθώντας τους δρόμους 9-10 είτε τα μονοπάτια που αναφέρθηκαν στοζ.

ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΟΝΗΣ

Νότια, κάτω από το δρόμο, υπήρχαν περιβόλια-κήποι με 2-3 «πατωσιές».Ποτίζονταν από αυλάκι που ερχόταν από το ρέμα, από δεξαμενή "γούρνα" και παλιό-

τερα με "κιούγκια" από το νερό Φραγκάκη. Στου Φραγκάκη, από όπου διέρχεται ο δρό-μος για Μπακασάκι και Κορυσχάδες, υπήρχαν κτήματα Φραγκάκη -από Κλαψί- πουσήμερα τα έχουν οι κλήρονόμοι Ν.Α.Τσιτούρη -από Κορυσχάδες. Υπάρχουν εκεί αρκετάδέντρα -δρεις- και καλάνια για πότισμα ζώων.

Βόρεια προς τα "λιβάδια" ήταν αλώνι όπου γινόταν ο κύριος χορός στα πανηγύρια καιδίπλα του προς την εκκλησία ήταν ο χώρος εστίασης-διαμονής, το λεγόμενο "κμπάνι",των Κορυσχαδιτών. Επάνω, δίπλα σε μεγάλο σφεντάμι, ήταν των Καλεσμενιωτών. Δεξιάανατολικά, δίπλα σε μεγάλο δέντρο, ήταν των Κλαψιωτών. Σήμερα έχουν φτειάξει παγ-κάκια και τραπέζι και πέτρινα πεζούλια. Από πάνω καταλήγει και ο δασικός αυτοκινητό-δρομος.Κάτω, ανατολικά, είναι το "κμπάνι" των Γοριανιωτών και δυτικά αυτό τωνΒουτυριωτών. Τις παραμονές γιορτών φρόντιζαν να βάζουν υποστηρίγματα και να τασκεπάζουν με κλαδιά δέντρων και ελάτων για σκιά.

Ανατολικά του αλωνιού και βόρεια της εκκλησίας κατασκευάζονταν πρόχειρα τα κα-φενεία για το πανηγύρι. Επάνω και αριστερά από την εστία των Καλεσμενιωτών υπήρξεδεξαμενή -"γούρνα"- που την τροφοδοτούσε αυλάκι που προερχόταν από πηγή βόρειακαι δεξιά από το ρέμα. Δεξιά, πάνω από δρόμο για βρύση Κατσιβέλη, κατασκευάστηκετη δεκαετία του '60 που τροφοδοτεί και τη βρύση που είναι μεταξύ αχυρώνος-εκκλη-σίας-αλωνιού.

Η βρύση Κατσιβέλη στο ρέμα είναι σκαλιστή πέτρινη και πιο πάνω στο ρέμα βρίσκεταιμια άλλη αυτοσχέδια βρύση. Ανατολικά, 400 μέτρα από την εκκλησία, και δεξιά του δρό-μου 5 είναι ένα ξέφωτο-ρόγκι που λέγεται Αγιοι Πάντες και που κατά την παράδοση ήτανπολύ παλιά το μοναστήρι. Στη δεκαετία του ’70 κατασκευάστηκε οίκημα-ξενώνας. Ανα-τολικά και δίπλα στην εκκλησία είναι μνημείο των εκτελεσθέντων κατά τον εμφύλιο.

9

Page 10: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ Περίβολος-Αυλή-Κελιά κ.α.

Μετά την έξοδο 2 του νάρθηκα βγαίνουμε αριστερά στην αυλή που είναι πλακόστρωτημε ασβεστολιθικές πλάκες-σχιστόλιθους. Στη μέση της αυλής ήταν μία μηλιά και γύρωσ' αυτή ήταν κυκλικό πεζούλι για να κάθεται ο κόσμος.

Η έξοδος από την αυλή, 10, βγάζει στο δρόμο. Αριστερά της εξόδου είναι μια βρύσηπου το νερό της έρχεται με σωλήνες από το δεξαμενή -"γούρνα'.Ο δρόμος αυτός πουέρχεται από τους 5, 6 περνάει μεταξύ αχυρώνος και ρέματος, βγαίνει στη βρύση Κατσι-βέλη και προχωρεί για τα δυτικά χωριά.

Δεξιά της αυλής ήταν ισόγεια οικήματα: 12 μαγειρείο, 13 αποθήκη, 14 διαμονή διερ-χόμενων και βοηθών και 15 έξοδος για αχυρώνα και δρόμο.

Αριστερά, ανατολικά, ήταν διώροφο συγκρότημα χωρίς παράθυρα προς τα ανατολικά.Στο ισόγειο υπήρχαν οι εξής χώροι: 6 σταύλοι,7-8 αποθήκη, 9 κελί "ματζάτα" με παρά-θυρο προς το δρόμο όπου έμενε ο βοηθός-υπάλληλος ή χειμερινή διαμονή μοναχού.Αριστερά με ξύλινα σκαλάκια στον επάνω όροφο όπου μπροστά είχε σε όλο το μήκοςχαγιάτι που στηριζόταν σε ξυλοκολώνες. Στον επάνω όροφο υπήρχαν οι εξής χώροι: 11δωμάτιο θερινής διαμονής μοναχού, 12 κελί, 13 δωμάτιο υποδοχής ξένων -"οντάς"- μεξύλινο μπαλκόνι προς νότο-δρόμο.

10

Page 11: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΘα γίνει περιγραφή της εκκλησίας όπως ήταν τα τελευταία χρόνια πριν από την ανα-

τίναξη το 1944. Στο σχεδιάγραμμα κάτοψης βλέπουμε τις διαστάσεις και τη διάρθρωση.Ηταν τύπου Αθωνήτικης σταυροειδής τρουλωτή, διαστάσεων περίπου 7 μέτρα Χ 10μέτρα. Ο έξω νάρθηκας είναι νεώτερος από την εκκλησία και είχε πολεμίστρες, βόρειακαι νότια είχε πεζούλια για να κάθονται οι επισκέπτες.

H βόρεια είσοδος στη Μονή γίνεται από την πόρτα 1, στον νάρθηκα από την 2 και στηνεκκλησία από την 3. Κατεβαίνοντας ένα σκαλάκι μπαίνουμε στην εκκλησία. Το πάτωματης εκκλησίας είναι στρωμένο με έγχρωμα πλακάκια με σταυρό και σχέδια.

Ο τρούλος της εκκλησίας στηριζόταν σε τέσσερεις πέτρινες κυλινδρικές κολώνες καιείχε τοιχογραφίες των Αγίων Αποστόλων. Στις κυκλικές εσοχές, βόρεια και νότια, υπήρ-χαν κυκλικά στασίδια και εμπρός το ψαλτήρι. Στην πρώτη κολώνα αριστερά της

11

Page 12: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

εισόδου υπήρχαν σκαλάκια που οδηγούσαν στον άμβωνα όπου υπήρχε και βιβλιοθήκημε αρκετά βιβλία. Επίσης σε αυτήν κάτω υπήρχε ένας μεταλλικός κρίκος -η "κρικέλλα"-στην οποία λένε έδεναν τους ψυχοπαθείς που τους πήγαιναν για να θεραπευτούν. Πάνωαπό τα στασίδια στη μέση ήταν ένα παράθυρο. Στο Ιερό προς την ανατολή ήταν δύο πα-ραθυράκια. Στον τρούλο τα παράθυρα ήταν στενόμακρα σαν φεγγίτες. Όλα είχαν χρω-ματιστά τζάμια και το φως έπεφτε σε διάφορα χρώματα στο εσωτερικό της εκκλησίας.Αριστερά της εισόδου της εκκλησίας από τον νάρθηκα είχε μικρό παραθυράκι.

Πάνω από την είσοδο υπήρχε κόγχη που σε πέτρα περιέκλειε ανάνλυφο σταυρό καιτα γράμματα Ιησούς Χριστός και αριθμοί 1711.

ΣΤΟ ΤΕΜΠΛΟΤο τέμπλο ήταν ξυλόγλυπτο νεώτερο της αρχικής κατασκευής. Από την αρχική κατα-

σκευή σωζόταν το κάτω μέρος του προσκυνηταρίου και κομμάτια από ξύλινο χώρισμα.Οι εικόνες του τέμπλου ήταν οι εξής: 1) ΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ. Η εκκλησία είχε και αξιόλογηλειψανοθήκη του αγίου 2) Στην αριστερή είσοδο του Ιερού ο ΑΡΧΩΝ ΜΙΧΑΗΛ. 3) ΖΩΟ-ΔΟΧΟΣ ΠΗΓΗ-ΓΕΝΕΣΙΟ ΘΕΟΤΟΚΟΥ. Όσοι θυμούνται λένε ότι εικονιζόταν κολυμβήθρα καικάτω αριστερά και δεξιά οι γονείς της Θεοτόκου. Η εικόνα Ζωοδόχου Πηγής -που περι-γράφεται στο Ε- δεν πρέπει να είναι των Κουμασίων λόγω διαστάσεων και θέματος. 4)ΘΕΟΤΟΚΟΥ με διαστάσεις 0,85 x 0,50 μέτρα και χρονολογία 1663. 5) Ωραία Πύλη. 6) ΟΧΡΙΣΤΟΣ ως Παντοκράτωρ, μέσα σε κύκλο ενεπίγραφος, στις 4 γωνίες τα τέσσερα σύμ-βολα. 7) Ο ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ, Άγιος Ιωάννης, με διαστάσεις 0,765 x 0,30 μέτρα, όρθιος πτε-ρωτός ευλογεί και κρατάει Δέλτο με το Μετανοείτε. Κάτω δεξιά η κεφαλή του -πιθανώςτου ίδιου ζωγράφου με τη Γέννηση-Βάπτιση. Ηταν τρυπημένη από σφαίρες Τούρκων καιαπό αφηγήσεις λέγεται ότι ήταν δώρο της Κοινότητας Κορυσχάδων. Μετά τοποθετήθηκεστο Δεσποτικό και στη θέση της τοποθετήθηκε άλλη εικόνα του Προδρόμου που πιθα-νολογείται ότι την έφερε από το Αγιο Ορος ο Σαμουήλ. 8) Εικόνα εισόδου Ιερού Ο ΑΡΧΩΝΓΑΒΡΙΗΛ. 9) ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ. Μερικοί λένε ότι πιθανόν να μην είναι του Αγίου Αθα-νασίου αλλά του Αγίου Δημητρίου.

ΑΛΛΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣΣτην αριστερή κολώνα, πιθανόν, υπήρχε Η ΟΔΗΓΗΤΡΙΑ, Παναγία Ελεούσα διαστάσεων

0,85 x 0,50 μέτρα και πίσω είχε την παρακάτω επιγραφή: «E7 και Ε- Ιστορίθησαν τα Δε-σποτικά και ο Παντοκράτωρ δια εξόδου του ευσεβεστάτου ε. ιερεύσιν Κου....κου ιερέωςεκ κώμης Κορισχάτες. χειρ χου μηνί ..1669».

ΓΕΝΝΗΣΗ και ΒΑΠΤΙΣΗ -κάτω- διαστάσεις 0,77 x 0,345 μέτρα. Εικονίζεται βουνό καισπήλαιο το οποίο είναι λιτώτατο. Ακόμη η Παναγία αριστερά, το βρέφος και τα ζώα, καικοντά σε αυτά οι Μάγοι. Κάτω ήταν η Βάπτιση η οποία ήταν λαϊκής τεχνοτροπίας.

Ο ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ, αποκεφαλισμός του Ιωάννου. Ηταν φορητή και ακουμπισμενη κάτωαπό την ομώνυμη εικόνα του τέμπλου και στην οποία εικονίζονται δύο κάρες.

Αλλα στοιχεία από αφηγήσεις: ο Δ.Δρόσος είπε ότι σε εικόνα από χαρτόνι στο τέμπλουπήρχε η υπογραφή Οικονόμου εξ Οικονόμων. Ο Α. Ψιλλόπουλος είπε ότι στο Δεσποτικόήταν ο Παντοκράτωρ με τρύπα από σφαίρα.

Η ΝΕΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ που κτίσθηκε το 1950 στον ίδιο χώρο και στις ίδιες περίπου διαστά-σεις και ρυθμό με την παλιά χωρίς όμως τρούλο. Επιγραφή σε πέτρα της νοτιας πρόσο-ψης αναγράφει: «ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΚΟΥΜΜΑΣΙΩΤΙΣΣΗΣ. ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΥΠΟ ΤΩΝ ΕΝΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΠΟΛΕΙ ΠΑΤΡΙΩΤΩΝ 1847. ΚΑΤΕΣΤΡΑΦΗ ΥΠΟ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ 1944. ΕΠΑ-ΝΕΚΤΙΣΘΗ ΥΠΟ ΤΩΝ ΕΝ ΑΜΕΡΙΚΗ ΠΑΤΡΙΩΤΩΝ 1950.

Εσωτερικά στο τέμπλο είναι περίπου η ίδια σειρά εικόνων.

12

Page 13: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

ΤΕΜΠΛΟ ΝΕΟΥ ΝΑΟΥ ΚΟΥΜΑΣΪΩΝ - 1952

Ο ΑΓ. ΑΠ. 1) ΜΑΡΚΟΣ - Δωρεά Δ. Νικόπουλου, 2) ΙΩΝΑΣ - Γ. Σταθόπουλου, 3) ΠΑΥΛΟΣ -Κ. Κανούτου, 4) ΦΙΛΙΠΠΟΣ - Σ. Πλάκα, 5) ΛΟΥΚΑΣ - Μ. Αναγνωστόπουλου, 6) ΠΕΤΡΟΣ -Κ. Κανούτου, 7) ΑΝΔΡΕΑΣ - Ευαγ. Ντάσσιου. 8) ΙΩΑΝΝΗΣ - Κ. Λώλος, 9) ΙΑΚΩΒΟΣ του ΑΛ-ΦΑΙΟΥ - οικογ. X. Ψιλλοπούλου, 10) ΣΥΜΕΩΝ - Κ. Ψιλλοπούλου, 11) ΙΟΥΔΑΣ - Διον. Τσί-ρου, 12) ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ - Γ. Λαζή.

α) ΑΓ. ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ - Διον. Κ. Ζαχαρόπουλου 1951, β) ΑΡΧΩΝ ΜΙΧΑΗΛ - Αθαν. Γ. Κοκκίνου,γ) Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ - Αθαν. Κ. Κριτσέλη 1951, δ) Η ΠΑΝΤΑΝΑΣΣΑ - ΑμαλίαΑνδρ. Αναγνωστοπούλου, ε) Ο ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΩΡ - ΑΝΔΡΕΟΥ Π. Αναγνωστοπούλου, ζ) ΙΩΑΝ-ΝΗΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ - Παντελή Ζαχαρόπουλου, η) Ο ΑΡΧΩΝ ΓΑΒΡΙΗΛ - Ελευθερία I. Κα-τσούδα, θ) ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ - Κ.Δ.Πανοπούλου εις μνήμην Αθανασίου. Το δάπεδοΕΡΓΟΝ Αντωνίου ιερομ.Ζαρακοβίτη 1951.

ΚΕΙΜΗΛΙΑ - ΛΕΙΨΑΝΟΘΗΚΕΣA. Γύρω χαραγμένες εικόνες: 1) Αγίου Τρύφωνα, 2) Αγίας Βαρβάρας, 3) Αγίου Τρύφωνα,4) Αγίου Χαραλάμπου. Από πάνω γράφει: ΣΙΝΗ ΚΥΜΑΤΩΝ ΑΓΙΟΥ ΤΡΥΦΩΝΟΣ ΙΕΡΑΣΜΟΝΗΣ ΚΟΥΜΑΣΙΩΝ 1830.Β. Οταν ανοίγουμε το σκέπασμα βλέπουμε οριζοντίως οστά: 1) Παντελεήμων, 3) Αν-δρέου του ΕΡΜ, 4) Παρασκευής. Περιμετρικά στο σκέπασμα από πάνω αναγράφεται:«ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΔEKOSANTI ΟΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΙΟΝ ΤΙΚΕΥ ΤΟΥ ΚΑΛΑPITΩΝ ΙΟΥΝΙΟΥ 4 ΚΑΛΟ-ΓΕΡΩΝ ΤΟΥΤΟΚΙΒΩΤΙΟΝ ΕΤΕΛΕCΘΗΜΕΝ ΔΙΑΔΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΘΕΟΦΙΛΕΣΤΑΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΣΑΜΑΜΕΘΙ ΑΓ.ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΙΡΙΟΥ ΑΜΒΡΟΣΙΟΥ».Γ. ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ - Αγίας κάρας, κομμάτι κεφαλής. Εχει σχήμα περίπου οκταγωνικούπρίσματος. Είναι θολωτό με ακτίνα 25-30 εκατοστά με τρούλο και σταυρό χαραγμένοστη μέση του σκεπάσματος. Με ανάγλυφες αγιογραφίες-εικόνες στις πλευρές. Ήταν αση-μένιο και είχε βάρος τρεις οκάδες. Με αυτό περιόδευαν οι καλόγεροι στα χωριά και μά-ζευαν προϊόντα. Εκλάπη από το μοναστήρι πριν το 1935. Πιθανές εκδοχές για τo ποιοςτο πήρε είναι οι παρακάτω: α) Δύο αδέλφια από τη Φραγκόσκαλα, β) Χωροφύλακας απότη Σκοτιάδα όταν υπηρετούσε εδώ, γ) Κάποιος Χριστόπουλος από Ναύπακτο -Νομ. Δρά-μας- και το πήγε στην Αθήνα, δ) Βρίσκεται στον Προυσσό. Υπάρχουν αρκετοί κάτοικοιτων γύρω της Μονής Κουμασίων χωριών που μπορούν να αναγνωρίσουν το κειμήλιοτου Αγίου Διονυσίου.

ΒΙΒΛΙΑΠαλιά υπήρξε αξιόλογη βιβλιοθήκη με πολλά βιβλία που τυπώθηκαν στη Βενετία καιαλλού, χειρόγραφα και κώδικες. Από όσα διασώθηκαν στην καταστροφή του 1821 πολλάπήραν διάφοροι που δεν τα επέστρεψαν. Η καταστροφή της βιβλιοθήκης ολοκληρώθηκεμε την καταστροφή της Μονής το 1944 και έτσι χάθηκαν πολύτιμα στοιχεία για την ιστο-ρία του μοναστηριού και της περιοχής.

ΔΙΑΣΩΘΕΝΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΜΟΝΗΣ (Με επιγραφές τους)ΜΗΝΙΑΙΟΝ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ Ενετίησιν 1820 «Εδιορθώθη παρά του Γέροντά μου αβερκίου»

ΜΗΝΙΑΙΟΝ ΜΑΡΤΙΟΥ 1684 «1893 επί μοναχού Νεοφύτου Πάσχα χιόνι πολλέςμέρες»

13

Page 14: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

14

Page 15: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

15

Page 16: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

16

Page 17: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

17

Page 18: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

18

Page 19: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

19

Page 20: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

20

Page 21: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

21

Page 22: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

22

Page 23: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

23

Page 24: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

24

Page 25: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

25

Page 26: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

26

Page 27: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

27

Page 28: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

28

Page 29: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

29

Page 30: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

30

Page 31: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

31

Page 32: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

32

Page 33: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

33

Page 34: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

34

Page 35: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

35

Page 36: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

36

Page 37: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

37

Page 38: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

38

Page 39: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

39

Page 40: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

40

Page 41: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

41

Page 42: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

42

Page 43: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

43

Page 44: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

44

Page 45: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

45

Page 46: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

46

Page 47: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

47

Page 48: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

38

Page 49: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

49

Page 50: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

50

Page 51: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

51

Page 52: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

52

Page 53: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

53

Page 54: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

54

Page 55: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

55

Page 56: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

56

Page 57: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

57

Page 58: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

58

Page 59: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

59

Page 60: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

60

Page 61: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

61

Page 62: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

62

Page 63: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

63

Page 64: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

64

Page 65: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

65

Page 66: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

66

Page 67: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

67

Page 68: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

68

Page 69: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

69

Page 70: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

70

Page 71: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

71

Page 72: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

72

Page 73: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

73

Page 74: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

74

Page 75: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

75

Page 76: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

76

Page 77: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

77

Page 78: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

78

Page 79: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

79

Page 80: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

80

Page 81: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

81

Page 82: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

82

Page 83: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

83

Page 84: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

84

Page 85: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

85

Page 86: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

86

Page 87: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

87

Page 88: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

88

Page 89: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

89

Page 90: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

90

Page 91: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων
Page 92: Κωνσταντίνος Σαρρής - Το Μοναστήρι Καταφυγίου - Κουμασίων

ISBN: 978-618-81075-2-6