پروسە اسلام وسیاسی تشکلهای اساسی آن در ایران

و تشکلهای اساسی آن در ایرانپروسەی اسالم سیاسی 1


پروسەی اسالم سیاسی و تشکل های اساسی آن در ایران

نوشتەی، حسن حاتمی

جلد اول

ساال حاکمیار رمیام جمهاوری ٥٣این کتاب را بە همەی شهدای راە آزدای و همەی کسانی کە در طول بیش از ر ضاد اساتاداد یع ای بخصوص بە فعاالن ملیار هاای ت ار ساتم و مهمتارین سا . اسالمی داغ دیدەاند تقدیم میدارم . شرق کوردستان یا کوردستان ایران

! سخ ی با خوان دگان عزیز

این گزی ش را اولین بار در . کتابی کە در دسترس دارید، حاصل بیش از پ ج سال کار فکری و ت قیقاتی اسر پیشا هاد نماود، کە تصویری در کانادا بە مان -برادر ارجم د و پرتالشم اسماعیل حاتمی بصورت صوتی ٢١٠٢سال

کتاب "دوستانی دگر بار . تشکیالتی در همان سال بە آمریکا رفتم -جهر کارهای سیاسی" بعدا. متأسفانە میسر نشد . و بە زبان فارسی را پیش هاد نمودند" صوتی

ایان کتاااب اولااین بااار بە زبااان کاوردی نوشااتە شااد و جهاار یااان و پخاش بە کومیساایون آمااوز حاازب دمااوکرات . وردستان تقدیم گردید، ولی متأسفانە بە دالیلی ه وز یان نشدە اسرک

، پس از دو مصاحاەای کە با تلویزیون آساو ساات (٢١١٢) ٠٥١١ان یزەی نوشتن این کتاب، بعد از خیز سال اەها و آن زمان رفیق ماارزم آقای رحیم م مد زادە پیش هاد جازوە کاردن مصااح. بەزبان کوردی داشتەم، بوجود آمد

. با وجود کارهای فراوان و وقر کم، جزوە را نوشتم. مسایل پیرامون و علل ج اش یا موج ساز را نمود

، علای (اساتاد آشاق) عثماان اساماعیلی ماتخلە بە: از جمالە روزی همراە رفقاای قلام بدسار، شااعر و متارجم ناان نشساتە باودیم د در م زل یکی از آسوئستکهولم ادر (ناهو)، کمال گرویسی و حسن م مودی فت ی، قاسم قازی

آن عزیازان پیشا هاد نمودناد، باا . گفتم امدە شدەامن هم در مورد جزوەی آم. و در مورد نوشتارها ص ار می کردیم و یق مشغول شدم، وسعرزمانی کە بە ت ق .سودم دتر اسر ،مطلب بصورت کتاب نوشتە شود بە گستردگیتوجە


. مدریافت بیشتررا موضوع گیپیچید

در ایااران، اسااالم سیاساای در شااکل مشااروعە و بازتاااب آن تفکاار و تااداوم پیاادایش مشااروطە و مشااروعە و نام روح الالە خمی ای و پدیدەای بە ٠٥٣٥و آبان ٠٥٣٢و رویداهای خرداد ٠٥٥٢تا ٠٥٢١ هایبعد از سال" مخصوصاکە و سا تز یاا نتایجەای ٣٥ -٠٥٣١ساالهای مااهەی ٠٥اش مقام از حجر االسالم بە آیر اللە و رهاار ج ا و ارتقای

بە ( ب یاادگرا)قیام ملیر های موجود در ایران، برای آزادی و زندگی بهتر انجاام دادناد، توساس اساالمیون انقالبای . نظامی بە نام جمهوری اسالمی ایران م جر شد؛ کە از دل آن والیر فقیە تولید شد

درختان سیب نوفل لوشااتو با آرامش و بدور از خشونر، در زیرخوب و عامە پس د با وعدهای کە این فرای د راه دی اری سخ ان وی در بهشار زهارا در تهاران شروع و تا حدودی ختم شد، با توسس آیر اللە خمی ی در فرانسە

اناای آزاد وی و همفکاارانش بااا تفکرهااای مسااالمر جویااانە باارای ساااختن ایرخشاان و دور از انتظااار پیکااار .پیمااوددر مادت پا ج ساال هامەی آزادیخواهاان و دگراندیشاان را سارکوب و از و آبااد توساس هامەی مردماان آن،کثیارالملە

.این کتاب کە جلد اول اسر، شامل این برهە از اسالم سیاسی و تشکیالتهای مهم آنسر. گردونە خارج کرد

و نعمر مال در -خود کە با صدای رسای -، سوران نوریبا همکاری رادیو صدای کوردستان و عزیزاناین کتاب همچ ااین ایاان کتاااب .می یااردعالقم اادان قاارار دسااترس تهاایە شاادە و بە وساایلەی یوتیااوب و فەیساااو در سااتودیو،

.و مورد توجە قرار گیرد این امید کە سودم د باشد بە. دمی رد نیز م تشرو پی دی اف، بصورت نوشتار

حسن حاتمی: وانبا احترام فرا

(٠٥٢٥اردیاهشر ٠٣) ٢١٠٣مەی ٣


مقدمه

رویداد و حاواد گونااگون در ایان . سال از تأسیس و سلطه ترامیک استادادی اسالم سیاسی در ایران گذشر ٥١ ت اد روی و رادیکاالیزم، گساتر یشام یر ب یاادگرایی آمادن مدت و نقش پررنگ جمهوری اساالمی ایاران در بوجاود

و "اسااالمیر"ناهم ونااه ساالطه ی سیاساای شاایعه در م طقااه خاورمیانااه، تااا حاادود زیااادی وابساات ی بساایار بااهاسااالمم رمیام خاود ب اران آفارین و خاارەی ، هم باعث ب اران شاده اسار و هادارد که در درون جمهوری اسالمی" جمهوریر"

؟!از ب رانها اسر رهایی

رویاداد بزرگای میداناد کااه معرفای نماوده و " قالبای اساالمیان" تأسایس ایان رمیام را ،-م قاق -جمشاید فااروقی الب اساالمی معماای انقاالب اساالمی ایاران باا انقا :به گفتاه وی. دگرگون کرده اسر" قاسیمای ایران و م طقه را عمی

المللای اهمیر این رویداد سیاسی میتواند از تأثیرات و پیامادهای سیاسای، ما طقەای و بین. ساله شدەاند ٥١ایران .دید ،کە در مورد زیاد نوشتە شدە

-٢١١٢/١٢/١٥، یادداشر های جمشید فاروقی "بازخوانی انقالب اسالمی، بخش اول"-

پیامدها

س و رأیها بە سوی حما یمیالدی کفە ٢١١٣ە مانوی ٢٣در انتخابات . آزادیاخش فلسطین دگرگون شد ییهرە ماارزە کە حکومر گی می ک دندز دار زمی ی کە فلسطی یان بە شکلی آزاد در آن ادارە سیاسی مق. جهاد اسالمی س ی ی کرد

. اسالمی و سکوالرند آن، تا نوشتن این سطور بە دو بخش تقسیم شدە، باریکە غزە اسالمی و ک ارە رود اردن غیر

رویاادادهای سااتان و عااراق پااس ازدر افغان. درلا ااان، حاازب الاالە و اماال اسااالمی از اختیااارات زیااادی برخوردارنااد بە تاریخ سپردن رمیمهای استادادی بعث . ، رمیمهای دیکتاتوری آنان ساقس گردیدند٢١١٠سپتامار ٠٠ ج ایتکارانەی

.و طالاان بە سود سلطەگران در ایران، تا ک ون تمام شدە اسر

جلاس اعاالی سلطەء حزب بعث و دیکتاتوری صدام حساین، گروههاای حازب الادعوە، م سقوط در عراق، بعد از ، سپاە بدر و جریان -.این تشکل نام خود را بە مجلس اعالی اسالمی عراق تغییر داد" بعدا -انقالب اسالمی عراق


راوانای در ما طقەء شایعە نشاین صدر، کە هم ی م صول اقادامات جهماوری اساالمی ایران اد از قادرت و اختیاارات ف .دارندبرخور

. اسار دارمودە و از قادرت پ هاان زیاادی برخاوررمیم حاکم بر ایران دخالر ن، حتا در م طقەء اقلیم کوردستان کە اک اون نامهاای خاود را -ج اش اسالمی انصاراالساالم و انصارالساونە: مان د د رو، احزاب و گروههای اسالمی ت

ق حلاچە زیر نفوذ ، بیشتر م اط٢١١٥قال از - .، با پشتیاانی جمهوری اسالمی ایران تأسیس شدند-تغییر دادەاند -.این گروهها قرار داشر

امی ت درو، پشتیاان نظ -و دست اههای ام یتی( ساس)پا رمیم ایران بخصوص سپاە قدس، سازمان اطالعات س .ج گ ساالران و آشوب ران در عراق جدید هست د

وسیلەء حماالت نظاامی آمریکاا الاان و القاعدەء مخالف جمهوری اسالمی، بەزمانی کە افغانستان زیر سلطەء ط بازمانادەهای از کابل راندە شدند، رمیم اسالمی حاکم بر ایران با پشاتیاانی از حازب اساالمی گلاادین حکمتیاار و

شارفر نیروهاای نااتو مانع بزرگای بارای پی، همکاری با نیروهای نظامی آمریکا علیرغم مدتی -تالاان و القاعدە، . ایجاد کرد

قیم تان و بخصوص بعد از دخالتهای مستدرافغانس( انقالب)سر کە، در زمان کودتاهای یپ رایان الزم بە ذکر ا ، -نامیدناد کە خاود را جهاادی مای –نظامی شووروی سابق در آن کشور، جمهوری اسالمی ایران با اکثار آن گروەهاا

.آنجا دخالر جدی میکرد کە در: می توان گفر. می داد ارتااط داشر و بە آنان اسل ە و امکانات نظامی و مالی

یکای در یمن و کشورهای خلیج فارس، ب یادگرایی کە جمهوری اسالمی بە آن دلاستە و برایش تال می نماید، . از یالشهای جدی مردمان آن خطە، با رمیمهای حاکم بر آنان هست د

در " خصوصاا. یاسی در آن وجود داشتە اسردوبار بەدسر گرفتن قدرت اسالم میانەرو در ترکیە، تأثیر اسالم س و اکثار . آن کشاور شاد یناما، برنادەء پرقادرت انتخابااتی پارل(آ پاارتی)کە حازب عادالر و توساعە ٢١١٢سال

، غیار از ٢١١١هچ این در ساال . کرسیهای پارلماانی را از آن خاود کارد و بە ت هاایی کاابی ەء دولار را تشاکیل داد ، -سیاسی -از نوع مدنی -تفکر اسالمی ،در این پروسە .جمهوری را هم بدسر گرفرکاب یەء وزیران، پسر ریاسر


هری د در ایان روناد، قادرت نظامیاان مادافع سیساتم الئیاک و. در این کشور نیز بستری برای شکوفایی پیدا کردو دلهاارەدیااار د،انجااام دادەاناا ، را-یهااار تااا پاا ج کودتااا و شاااە کودتاااکە در تاااریخ جمهااوری تاارکیە -سااکوالر

.ن رانی شدەاند

ساال گذشاتە، بزرگتارین تغییار بە وسایلەء انتخاباات تاا حادودی ٢١در آمریکای التین، پس از ج اگ سارد در ولای . اکثر آن تغییارات، یپ رایای و تفکار عادالر خواهاانە اسار جوهرەی. ن ممالک بوقوع پیوستە اسرآزاد، در آ

بخصاوص کشاورهایی . ، بای نظیار اساراساالمی ایاران -ی آنان با رمیم استادادیدوستی و نزدیکی سیاسی و بازرگان ؟!هست د اسالمی جمهورینزدیکان و از و دوستان وحامیان جزکە یال، نیکاراگوا، برزیل، ن ونزویو

و اکثر کشورهای آن م طقە خاود را از شار دیکتاتوریهاای زماان ج اگ در آفریقا نیز تغییرات بزرگی روی دادە، ، باا جمهاوری اساالمی ایاران از -مدارناد کە اساالم رایان ت ادرو قادرت -کشورهای سودان و ساومالی .سرد رهانیدند

گروههاا و دساتجات اساالمی ت ادرو و " رمیم ایران باا اکثار کشاورهای آفریقاایی، خصوصاا. روابس خوبی برخوردارند .تروریستی، در ارتااط می باشد

بلویهااا، تورکهاای آذری، کوردهااا، عربهاا،: گذشاتە، اکثاار مردماان ایااران از جمالەساال ٥١در داخال ایاران نیااز در بخصاوص در رویادادهای پاس از .تورکم ها و فارسهای آزادیخواە، زیر فشار و سرکوب این رمیام ضاد بشاری هسات د

سااپاە ، و -ولاای فقاایە مطلااقەء دوم -شااورای ن اهااان، خااام ەای و کودتااای ریاساار جمهااوریدور انتخابااات دهمااین بزرگترین ب اران درونای و بیرونای را ،(٢١١٢) ٠٥١١خرداد سال ٢٢در مردمان خواهان تغییر،پاسداران، از آرای

.برای این حاکمیر مستاد، بە وجود آورد

ران بە سالحهای اتمای، امکاان دارد جهاان ەء دسترسی رمیم جمهوری اسالمی ایغیراز مواردی کە اشارە شد، مسئل روی کاار آمادن ریشەهاشاان بە پاس از " ایان کارهاای نااروا و زشار، اکثارا .نمایاد" م اتمیریسترو"دید را دیار ته

المی پروساەء اسا شا اخر ازاسار کە بەهماین دلیال. ناوع سیاسای و شایعی آن در ایاران برمای گاردد رمیم اساالمی از .مارم دارد یضرورت مهم آن، سیاسی در ایران و تشکل های

من و افریم اناار در پیش نویس کتاب رادیکالیسم مذهای در خاورمیانە، بە اهمیر انقالب تزیو همچ ین، میدی . اسالمی ایران و پدیدەء سیاسی بودن اسالم، اشارەمی نماید


آیا اسالم سیاسی علل زیر ب ای انقالب اسالمی بود یا سیاسی بودن اسالم؟ دراین رابطە الزم اسر گفتەشود کە،

.هر یک از این دو دیدگاە، میتواند بستر خوانش انقالب اسالمی را تعیین نماید انتخاب

-جمشید فاروقی، تهران ریویو" مفهوم و نامفهوم"ازخوانی انقالب اسالمی، بخش دوم ب -

ل سیاسی انقالب اسالمی ایران، نتیجەء تمای اگر قاول ک یم کە: ن و افرم اناار می وی ددر همانجا میدی ویتزم انقالب اسالمی برجساتەترین نماونەء جریاان سیاسای : بودن اسالم درجهان بودە، آنزمان می توانیم آشکارا ب ویم کە

عصار ایادئومیها در پروساەء از میاان رفاتن ان ادیان دی ر هم اثر گاذار باودە کەبودن اسالم در قرن بیستم، در می .نشان دادنقش کارآمدی را در تفکر دی ی از خود بسر آمدە،

ی با اهمیر برای اکثر مقاالت و کتابهای تاریخی در این یهار یوب، نسار بە روویدادها یزەایان ،همین ب ث .در جهان و بەع وان نتیجەای برای راههای ت قیق سقوط شاە در ایران، شدە اسر

Bruce Meddy- Weitzman and Efraim inbar, ,,Inrouduction,,,in Religious Radicalism an the Greater Middle East, edited by Bruce Mddy- Weitzman

and Efraim Inbur,(London-Portland, Or. 1997), P.1

بخش اول

مذهای شیعه دورەی

مدرسه فیضه قم

طه و مشروعهمشرو

رضا شاه و روحانیر


مذهب شیعە دورەی

، -ساال ٢٢٠ -مایالدی در ایاران ( ٠٥٢٢ا تا ٠٣١٠) ٠٠١٠تاا شایدیخور -هجاری ١١١فویان تاا در زمان سلطەی ص جهار گساتر ماذهب شایعە، . وازدە امامی دین رسمی، اعالم گردید و روحانیر شایعە شاریک قادرت شادندشیعەء د

ء ماذهای شایعە تاادیل یکای از مکانهاایی کە بە پای ااهی بازرچ و ی اد جااناە .مکتب و مدارس دی ی ساختە شدند .قم بود ەی فیضیەیگردید، مدرس

، بدسار مسالمانان -ل از مارگشیاک ساال قاا -ی قماری ٢٥، در سال -نانخلیفەء دوم مسلما -در زمان امام عمر قم .اشعری ها بە آن مکان آمدە و طوایف ی دی را در آنجا گردهم آوردند و مدرسەای دی ی ساخت د" بعدا. تسخیر شد

راساان بعاد نااماردە بە خساال . و مدارس دی ی آنجا را گساتر داد قمری امام رضا بە قم سفر کرد ٢١١سال و در آن راهی خراسان بود، در قم فوت نمودکە ٢١٠، در سال -مام موسا کاظمافرزند -پس از وی معصومە. میرود

ان، آن مکان از آن زم. مکان بزرگی را بە او اختصاص دادند و گ اد بزرگی برایش ساخت د. شهر بەخا سپردە شد .، شیعەیان تادیل می ردد"مقدس"و بە زیارت اهی . بە مرکزی جهر خاکسپاری امامان دی ر اختصاص دادە میشود

مادارس .ماذهب شایعە قدرتم ادتر میشاود. سلجوقیان قدرت آن ما طقە را بدسار می یرناد، ١و ٣در قرنهای . دفزونی یافت شانمار شاگردانوش. ظهیرالدین، ساختە شدندسعد صلر، اثیرالملو ، زین الدین و

ماال : دروحانیار آن زماان مان ا. مدارس دی ری نیز سااختە شادند .شد فیضیە در زمان صفویان تأسیس مدرسەء در دوران حکومار قاجاریاان هام .در قم تدریس کردەاند.... صدرا، مال م سن فیض، عالمە الهیجی، شیخ بهایی و

. نەهای شیعە فزونی یافت دمدارس دی ی بیشتر شدند و مکتب خا

قم حوزەی علمیەی

٠٣ناماردە . شیخ عادلکریم حائری، ساختە شد آیر اللە خورشیدی، بەوسیلەی ٠٥١٠در سال قم حوزەی علمیەی


. مدارس دی ی در م اطق دی ر نیز ساختە شدند. سال مسئول آنجا بود

تقی بە وسیلەی، سید م مد حجر، سید صدرالدین صدر و م مد پس از مرچ آیر اللە حائری، هشر سال آن مکان .خوانساری، ادارە شد

در اناد زماانی مادارس و مکاتاب بیشاتر از پایش . قام شاد بروجاردی، مسائول حاوزەء عایلمەی سپس آیر الالە .کتابخانەهای بزرچ دایر شدند و درسهای مختلف تدریس میشدند. شدند

ل ابع گوگم

عەمشروطە و مشرو

م تهاا .، روحانیر نقاش بسازایی ایفاا کارد(٠٢١١)٠٢١٣در جریان انقالب مشروطە و موفقیر موقر آن در سال . دو دیدگاە و کارکرد متفاوت در میان آنان وجود داشر

همیشاە ( لر خاانەاعاد)و مجلس شورای ملی. دکسانی کە فکر میکردند، شاە نااید اختیار تام داشتە باش: اول درمیانشاان کساانی . نامیدناد ایان افاراد را مشاروطە طلاب. ترین اختیار را داشتە و از سوی مردم انتخاب شوندبیش

سید م مد طااطاایی، بە پشتیاانی مراجع مذهای دی ر از جمالە در یون آیر اللە سید عاداللە بهاهانی، آیر اللە .ی داشت د( پارادیم)ن ر ، ی ین عاداللە الهیجی. م مد کاظم خراسانی و آ .آ: نجف

شاریعر اساالمی و کسانی کە فکر میکردند، قوانین عدالتخانە و ساایر قاوانین دی ار، بایساتی باا معیاار: دوم . همچ ین نام حکومر هم مشروطەء مشروعە باشاد. قیهان اجرا گرددق داشتە باشد و زیر نظر فیامذهب شیعە، تط

ناوری، م م ماد کااظ. شایخ فضال الالە ناوری، آ ردمداران آنان، آیر اللەبزرگترین س. بودنام آنان مشروعە خواهان .بودند.... ربانعلی زنجانی ومیرزا حسن مجتهد تاریزی، ق

-ایر مٶسسەء مطالعات معاصر ایرانس -

اندازی میان مردمان ایران این دو تفکر متضاد، عامل بزرگی در بوجود آمدن فاصلە


یاون شایخ فضال الالە ناوری و . و پشتیاانی تمام عیاار از مشاروطیر، تاأثیر فراوانای داشارو در ناود ات اد . بودو بە دسیساەء اساتعمار روس و ان لایس و مارام . همفکرانش، قیام مشاروطەخواهان را پدیادەای مشاکو میدانسات د

. آنان قلمداد میکردند

روی، تفکر شیخ فضل اللە را، بە خود پرستی ی یا دولر آبادی، ناظم االسالم کرمانی و احمد کس: کسانی یون اخااتالف"رهااای علمااا را بە بخشاای از م ققااان دی اار نیااز، اخااتالف نظ. ی خاااص ماای دانساات دو م فعاار طلااای قشاار

. ، ت لیل می کردند"عوامل پیرامونی"و تعدادی هم بە " ی اساسیهانظر

-همان م اع -

اللە ناوری کە مخاالف مشاروطە خاواهی و شیخ فضل ،(٠٢١٢)٠٢١١پس از موفقیر دوبارەء مشروطەخواهان در بەدستور شیخ ابراهیم زنجانی بود، طی حکمی ....و" فت ە"بە خراسانی و الهیجی و نام ذاری انقالب تکفیر کردن

. جسد او در حرم امامان در قم بەخا سپردند. شد توپخانەء تهران بەدار آویختە در میدان

-ندیشەهاسایر دلت ی ها و ا -

در ایران و عراق در پشاتیاانی یاا ەاما تفکرات و اندیشەهای مشروطە و مشروعە در فعالیتهای روحانیون شیع .تأثیری ریشەای در میان مردم داشرمخالفر قدرتمداران،

رضا شاە و روحانیت

ران در مجلاس پا جم، شادن ایاحانیر با جمهاوری سید ضیاء و مخالفر رو -، رضا خان(٠٢٢١)٠٢٢٢ پس از کودتای .را ب یان گذارد پهلوی ، با ع وان رضا شاە، سلسلەء(٠٢٢٣) ٠٥١٣پ ج در سال رضا خان میر

، همساایەء -رئایس جمهاور تارکیە -( آتاا تاور )رضا شاە با کاوپیە بارداری از اقادامات مصاطفا کماال پاشاا رن کردن ایران، هم قتل و کشتار مداوم ملیر های غیرە ، بە بهانەء مد"ملر -دولر"شمالی جغرافیای ایران و ایجاد

روحانیون مجلس کە بە بخصوص آن بخش از. حانیر انجام دادا روهم مخالفر شدیدی را بو فارس را آغاز کرد،


.وی کمک کردند تا بە پادشاهی برسد

وپا قرص قارارداد وثاوق الادولە ناماردە یکی از مخالفان پر. یکی از آن افراد، آیر اللە سید حسن مدرس بود در ٠٢٠٢مخالفر مدرس و همفکرانش عاملی مهام بارای اساتعفای وثاوق و تصاویب نشادن قارار داد . با بریتانیا بود

. تاریخ ایران اسر

حاق رأی وی مخالفار شادیدی باا . مدرس در مجلس دوم شورای ملی، یکی از پ ج فقیه ک ترل قانون اساسی بود گریە در ممالکی در جهان حقوق زنان در این مورد : وی گفتە بود. میکردنان برای نمای دگی مجلس زنان و انتخاب آ

یاون . رعایر گردیدە، اما من تمامی بدنم میلرزد کە اسم زنان را برای داشتن حق رأی و حق انتخااب آناان میشا ومغیار از ایان . ر همان ردیف قرار دارنادبدیهی اسر فقرا و تهیدستان هم د. خدا آن کارآمدی را بە آنان ندادە اسر

.در مذهب اسالم، زیر ک ترل مردان قرار دارندکە زنان اسر

". الرجال قوامون علی ال سا"

-کتاب شیعە و نظام سیاسی مشروطە، داوود فیوجی -

بە قزوین " دامدرس کە مدتی دست یر و بع. سید ضیاالدین طااطاایی پس از سە ماە از م صاش برک ار گردید انتخااب گردیاد و بەع اوان نایاب رئایس مجلاس یهاارم دورەیوی بە نمای ادگی مجلاس . تاعید شدە بود، آزاد گردید

.شورای ملی برگزیدە شد

قاجاار بە پهلاوی آغااز جریاان باا اهیمار تعاویض سلسالەی .شروع بەکارکرد ٠٥١٢پ جم مجلس در سال دورەی ولای در سامر ساردار ساپە . استیضاح گردیادرضا خان در آن مجلس، . بعهدە داشر مدرس رهار اقلیر مجلس را. شد

-.سردار سپە اسم رمزی بود کە رضا خان در زمان فرماندهی نیروهای نظامی برای خود برگزیدە بود -.باقی ماند

آن مقاام را آناان . ، مدرس و شش نفر دی ر مخالف نخسار وزیاری ساردار ساپە بودناد(٠٢٢٣) ٠٥١٣مرداد ٥در اکثار . جلسات مجلس بە م ل نزاع طرفداران سردار سپە و مدرس تادیل شدە باود. مغایر قانون اساسی می دانست د

مارچ "طرفداران هار دوطارف، شاعار .طرفداران مدرس افرادی مدنی و اکثر طرفداران سردار سپە، نظامیان بودند .را سر میدادند" بر


ن گاردد و سلسالەء شاە ایرا ٠٥١٣مرداد ٢تاریخ سپردن قاجاریان را آمادە نماید و در رضا خان توانسر بستر بە .دپهلوی را ب ا نه

، (پهلاوی اول)رضاا شااە . لی زندە ماندو. رضا شاە، مدرس ترور شد اننزدیکطراحی با، (٠٢٢١) ٠٥١٣سال ورود مادرس بە مجلاس را أی هاا، اجاازەیشاورای ملای و ابطاال رهفاتم مجلاس با دخالر آشکار در انتخابات دورەی

٥وی . دساپس بە خاواف تاعیاد شاابتدا بە دامغان و . ، مدرس دست یر گردید(٠٢٢١) ٠٥١٥مهر ٠١در " بعدا. نداددر شاب دهام . ، بە کاشامر م تقال گردیاد(٠٢٥٥) ٠٥٠١مهر ٢٢در . سال درآن مکان زیر نظر مسئوالن م طقەای بود

.شتە و دور از کاشمر دفن کردندآذرماە آن سال، مدرس را ک

مادرس بەوسایلەء ماردم ما طقە بە کاشامر آوردە شاد و در آنجااج اازەی پاس از برک ااری رضاا شااە از قادرت، .بەخا سپردە شد مجددن

، مدرس همان د رمز مقاومر (٠٢٥٢) ٠٥٣١فروردین ٠٢در ایران، در سلطەء اسالم سیاسیبعد از تأسیس اولین ر و دیانار ماا سیاسار ماا عاین دیانار ماسا"عکس وی با دو جملەء . بر قدرت شاە در کتب درسی معرفی شددر برا

.مشروعە خواهی بود ناماردە یکی از مراجع. ان شدتومانی ی ٠١ وی اسک اس هایر." عین سیاسر ماسر

٢١وی در مادت : دە اسارآم ؛شدە در یکی از نوشتەهایی کە در مورد رفتار رضا شاە، نسار بە روحانیر نوشتە ، اعماالی را از خاود نشاان ٠٥١٣تاا ٠٢٢٢از ساال . رفتار بە نسار روحانیر بدین گونە بود ،سال از اختیاراتش

انجاام داد و را مخالفار باا روحانیاررویکرد، ٠٥٠٢تا ٠٥١٣ولی از سال . داد کە روحانیر از او پشتیاانی کردند . مذهب را آغاز کرد ، مخالفر با٠٥٢١تا ٠٥٠٥از سال

-سایر آفتاب، برخورد رضا شاە با علما -

تعاداد مادارس روحاانیون ٠٥١٣ -٠٥١٥در ساالهای : ، هم می ویساد-تاریخ نویس روس -این م اع از قول ایوانف ٥١٣عاادد و طلاەهااا ٢١١، ماادارس ٠٥٢١و ٠٥٠٢ولاای در سااالهای . نفاار بودیااد ٣٢١٣عاادد و طلاەهااای آنااان ٢١٢

.نفرشان باقی ماندند


نوشاتە شادە؛ تغییارات و ناوگرایی اقتااسای در " تشکیالت روحانیر شیعە در دوران رضاا شااە"همچ ین در کتاب .دوران رضا شاە، بەسوی سکوالریزم گام برمیداشر

بەساوی تاأثیر ، هار یاک از آناان٠٥٢١تا ٠٢٢٢و فره ی رضا شاە در سالهای در سرانجام تغییرات اجتماعی .شکیالت روحانیر شیعە رە می پیمودت عیفجتماعی، سیاسی و اقتصادی و تضگذاری ا

-سایر آفتاب، یالشهای روحانیر و رضا شاە -

خش دوم ب

تشکیالتهای اسالم رایان، پس از ج گ جهانی دوم

ر سنهضر خداپرستان سوسیالی

جمعیر فدائیان اسالم

( ەحجتی) انجمن ضد بهائیر

سیاسی در حوزەی علمیەی قم فعالیر های اسالم

نهضر آزادی ایران

حزب ملل اسالمی

مٶتلفەی اسالمی

سازمان مجاهدین خلق ایران

مکتب قرآن


پایگاههای مهم اسالم سیاسی

٠٥٢١ ساالساال یع ای از ٠٢در مادت . سلط ر پهلوی اول، جامعە بەسوی فعالیتهای ی د جاناە رفار پس از سقوطو در حاد امکاان خاود، اجتمااعی، هار کادام بە رو م اساب ، فعاالین سیاسای، فره ای و(٠٢٣٥-٠٢٣٠) ٠٥٥٢تاا

. یپ ها، ملیون و اسالم رایان. در آن میدان سە طیف فعال بودند. تشکیالت و م فل های خود را ب ا نهادند

ی اسر کە در حاشیەء اتفاقات حضاور داشات د و در شماری از احزاب و تشکلهای اسالم موردب ث ما در ای جا در .می سیاسی در ایران تأثیر گذار شدندروند بە قدرت رسیدن اسال

نهضت خداپرستان سوسیالیست

-بهائیان و حازب تاودەء ایاران با جهر مخالفر ، در میان ت صیل کردگان و تا حدود متعصب اسالمی٠٥٢١از سال . سیاسی و اقتصادی، نشستهای ی د نفری هرازگاهی برگزار میشد ، در شرایس جدید-تازە تأسیس

در میان آنان دانشجویانی هم بودندکە دو گروە م مد نخشب و جالل آشاتیانی، آناان را رهااری کاردە و جلساات ، را تأسایس "نهضار خداپرساتان سوسیالیسار"خورشیدی تشاکلی بەناام ٠٥٢٢آنان در سال .مشتر تشکیل میدادند

.دندنمو

، عل ی تر شدند اما باشروع مجلس شانزدهم و گستر ج اش انقالبی اجتماعی. در ابتدا فعالیتشان مخفی بود ولای آشاتیانی و هام نظارانش، هماان . را بە سارانجام برسااندروناد ت ها حازب مای تواناد آن و فکر می کردند کە

.مخفی را ترجیح میدادند های فعالیر

.... ی، معاین الالە مرجاانی، علای شاریعتمداری، مصاطفوی، الجاوردی وحساین راز: یاون ساانیە نخشب کدر گرو .، ازآن جدا شدند٠٥٥٠خورشیدی باحزب ایران ائتالف کردە و در ٠٥٢١ این گروە در سال. فعال بودند

کاشانی، آیر آیر اللە این تشکل همراە با ، کە کشور اسرائیل تأسیس گردید،(٠٢٣١) ٠٥٢٥در پاییز سال


ن متی اگ مشاتر ضاد و ات ااد مسالمانان، اولای اسالمی دانشجویان، فدائیان اساالم نطالقانی و تشکلهای انجم اللە .اسرائیل را برگزار کردند

پس از سارکوب ناراضایان . ، نام خود را بە حزب مردم ایران، تغییر داد٠٥٥٢مرداد ٢١نهضر بعد از کودتای ر هاای بعد از قیام ملا. ، را برگزیدند(جاما)ش آزادیاخش مردم ایران ، نام ج ا(٠٢١٥) ٠٥٣٢اد خرد ٠٣تا ٠٢در

آن . بە فعالیار خاود ادامە داد( جاماا)، آن تشاکل باا ناام ج ااش انقالبای ماردم ایاران (٠٢٥٢)٠٥٣٥ایران در ساال . می یردهای یپ قرار "مذهای -ملی"سالەء خود در ردیف ٥١تشکل درفعالیر های بیش از

جمعیت فدائیان اسالم

سید مجتاا میار . تأسیس آن، تشکیل حکومر اسالمی بود از فهد. ، بوجود آمد(٠٢٣٣) ٠٥٢٣درسال این تشکل، ساید حسان اماامی، ساید : ت ی ی اد از مٶسساین ایان جمعیار عااارت بودناد از. ، رهارشان بود(نواب صفوی)لوحی

رضاا : هیئار رئیساە آقایاانو . علای م ماد اماامی سید م ماد واحادی و سایدعادالوحد واحیدی، خلیل طهماسای، .د و قدیر خرمیان بودنداغض فر حیدر عربی، حسین آز قدیری، حسین کارجو،

الالەاالالالە، "ی سایاە باا رن ا ر رویاشبا کە رناگ باود سافید نشان آنان، پریمی با زمی ەء ساز، سە هالل ماە .، نوشتە شدە بود"اللەاللە وعلی ولی م مدالرسول

، بە قلام "جهان بزرچ راه مای حقایق، یا نمای دەء کویک حقایق نورانی"تفکر فدائیان اسالم در کتابی بەنام باارای شااماری از متفکااران سیاساای و ،آن کتاااب از طریااق پساار. ، پخااش گردیااد(٠٢٣١) ٠٥٢٢نااواب صاافوی در سااال

ین ؟ همچ ا!، معرفی شدە بەدلیل ارتااط گساتردەء ماردان و زناان"فاسد"در آن کتاب جامعە بە . مذهای فرستادە شد . خود را از فعالیر سیاسی دور ن ە داشتە و غیرەانتقاد از حوزەء علمیە قم و آیر اللە بروجردی گرفتە شدە کە

دکتار مصادق ،(٠٢٣٠)٠٥٥١پس از جدایی از آنان در مرداد مااە . فدائیان اسالم مدتی با جاهەء ملی همکاری کردند ٠٥٥٠آنان در سال . بەاین خاطر کە گویا با مسلمانان برخورد م اسای نداشتە اسر. یی متهم کردند"درغ و"را بە


.را ت ر نظارت، عادال سین واحدی درسر کردند" کمیتەء مجازات"برای رویارویی با مخالفان خود

ناواب در ساال . بە قتل میک اد تهدید( شهدای ک ونی)تهران در میدان مالەیم مد مصدق را واب صفوی دکتر ن زنادانی م کاوم شادە باود، دسات یر شادە ودان قطعای ساال زنا دوەای کە در سااری داشاتە و بە دپرونا بەعلر ٠٥٥١

مصر، اردن، عاراق، لا اان و اسالمی بەکشورهای [ک فرانس]تمرزادی از زندان، برای شرکر در مٶپس از آ". میشود . دفلسطین سفر میک

وی در مسیر -یتمر اسالم، آزادی نواب صفوی و شرکر در مٶ٠٣١الی ص ٠٢٢هدی عراقی، ناگفتەها، رسا، صم - . مرداد را بە شاە تاریک می وید ٢١، کودتای ازگشر بە ایران طی مصاحاەای کوتاهب

-٠٥٣٢دیماە ٢٥اطالعات، مه دس عزت اللە س ابی، روزنامەی -

بە نشار ٠٥٥٢شاهریور ٥زنامەء کیهان ای بەین شرح صادر می ک د کە در روگشر درتهران،بیانیەاو پس از باز .می رسد

باا احکاام خادا " فرمان خدا باالتر از هر فرمانی بودە و اطااعتش واجاب تار از اطاعار هار کسای عماال -هوالعزیزلر مصدق بە شدت مخاالف باودە و او با دو من بەهمین دلیل. مخالفر ک د، اطاعر او حرام و مخالفتش واجب اسرخاانە مت صان باود و هار واساطەای بارای سااز باا مان مای در تمام حکاومتش از تارس مان و بارادرانم در گوشاەء

بزرگتارین ج ایار مصادق تقویار عماال شاوروی در . شادفرستاد یون حاضر ناود کەتسلیم حکم خدا شاود ماأیوس میناپذیر مردم این سرزمین و افسران و سربازان پاکزاد و مسالمان ماا بە ایران بود و ت ها روح ایمان و عالقەء خلل

ذل بی انە را شکسر دادە وخواهد داد و بە خدای م مد صلی اللە ر بود کە بە یاری خدا او و عمال رناموس و دیانا مای ە پیادعلیە و آلە قسم کە اگر دو روز دی ە حکومر مصدق باقی ماندە و رجالە بازیهاای بی اانە پرساتان ادام

گهای بدن فرد ر از آن طور کە شد م فجرگردیدەو رران برابر شدیدتامان ایران بە هزکرد عقدەهای درونی مردم مسلب یااد هساتی یاک یاک آنهاا را ،یارون کشایدەشاان بعمال کویک و بزرچ شوروی رذل را بدسر و دندان خشم اک فرد

کارملین نشای ان از تسالس بار کمتارین خشار ند تاا یاأسبدون استث اء در شعلەهای سوزان غیرت خویش می سوزاندمملکر ما هزاران برابر یأس ک ونی گردد و گویاا یاون اکثار ایان فریاب خوردگاان، بادبخر و ناادان و قابال هادایر

.بودند


خدای رحیم رحم کرد کە شاید هدایر شوند و از راە پلید فرو دین و ناموس و وطن بە بی اانە بازگردناد و حقوق خویش را هم می خواه د در سایەء پیروی علی عیلەالسالم واز روی ماانی الهی اسالم بخواه د نە ای کە اگر

بە خاطر وعدەهای پوچ و بی مغزی دین و ناموس و آزادی و وطن را فادای یکمەهاای ظالماانە رذل تارین بی اانە رسید و نفعی بە هر کە رسید در پ اە اسالم ک د، پس مملکر بەخاطر اسالم و بە نیروی ایمان حفظ گردیدەو هر

شاە و نخسر وزیار و . اصل دوم متمم قانون اساسی و سایر اصول آنهم ص یح اسر اگر قانون اساسی ص یح اسر؛باید دارای مذهب شیعە و مروج آن باش د و باید قوانی ی کە مخالف احکام مقدس خداسر و بە غلس از " وزرا عمال

شود و در تجاوز کردە لغو و باطل گردیدە و بە عمر کثیف م کرات و مفاسد خاتمە دادە اهانء گمرمغزهای پوسیدەیلر کاش و رقااص آور زناان و موسایقی شاهوت ان یاز فضا مرحلەء اولی مسکرات خانمانسوز و لختی و بی قیدی شرم

احکاام حیاات بخاش اساالم اروپایی از میان برود و تعالیم عالی و یخانەهای ج ایر بار و قوانین قضایی پوسیدەمسلمان ایاران و فقر و م رومیر اکثریر و مردم ،و با اجرای برنامەهای عالی اقتصادی اسالم .جای زین آنها گردد

قاانونی و رسامی و خوشااخر و ساعادتم د باشا د و یتا شاە و هیئر حاکمە .پایان یابد فواصل خطرنا طاقاتیخلاق خادا از آنهاراضای باشا د و در ایان خصاوص کتااب وخادا . ادبر ملتی خوشااخر و ساعادتم د هام حکومار ک

نماودە ، [ توصایە]باراهین کاافی از ساالهای پایش راه مائیهاای الزم را از( یان اسالمبرنامەء فدائ)راه مای حقایق واال تا وضع ی ین اسر و کار براین م وال، قدرت دولار و ملار پراک ادە و متالشای و متصاادم باا هام باودە، .اسر

. وی و اخالقی می باشدو مع مملکر در سراشیای سقوط مادی

" صفویسید مجتای نواب -بە یاری خدای توانا -تهران

و ایان . نامزد انتخاباتی مجلس شورای ملای شاهر قام اعاالم مای ک اد هم٠١خود را برای مجلس "نواب بعد از آن یان امار نجام از اراوجە بە مخالفار هاای پایش آمادە ساعمل باعث می شود برخی از یارانش از او جدا شوند و با ت

.م صرف می شود

-شهر قم توسس نواب صفوی در پذیر نمای دگی -

ساال پاس از تأسایس ٥٣تالورو جوهرە و درون مایەی جمهوری اسالمی ایران اسر کە این تفکر فدائیان اسالم .أسیس شدی مذکور، تەخواهان جمعیر فدائیان اسالم با تفکرات مشروعە


پادر توساس عماال پهلاوی اول ی ساال ٠٣در .در م الەء خاانی آبااد تهاران متولدشاد ٠٥١٥نواب صفوی درساال ولی بارای حکومار ب یاادگرای اساالمی تاال مای . او مدرسەء ص عتی آلمانیها را بە اتمام رساندە بود. شودمیکشتە

.کرد

شتاا اعادام ناواب صافوی و شاماری از همفکاران ٠٥٢٣یان اساالمساال از زماان اعاالم موجودیار فادائ ٠١در مدت در ایان .را پیشەء خاود کاردە باود رترور و کشتا ،، این تشکیالت برای تأسیس حکومر اسالمی(٠٢٣٣) ٠٥٥٣درسال

باا اولاین باار ناواب صافوی. کردناد ر، را دوباار تارو-تاریخ ناویس و م قاق تواناا -احمدکسروی :کسانی یون مدت باا همراە با م شی ا ، سید م ماد تقای حاداد پاور را زخمی نمود و دومین بار در کاخ دادگستری تهران اسل ە وی

. بە قتل رساندند ضربات یاقو

نخسار -رزم آرا. سپهسااالر تارور کاردە و کشات د در مساجد را ،-وزیر دربار و نخسر وزیار -عادال سین هژیر ، این قتل -کاشانی پدر مع وی فدائیان اسالمگریە آیر اللە – .تە شدهم در مسجد سلطانی با گلولە کش را -وزیر

هراس شاە از وی و طرح دربار بە ، رابدسر بخارایی را دور از واقعیر می دانسر، مخالفان رمیم نیز قتل رزم آراکە از ،"اسااتعمار ، هاامە در مقاباالرهااروان مهاار وکااین" بەنااام ایاان گمااانە زناای در برنااامەای -.بەحساااب آوردنااد

.بر آن ص ە نهادە اسر و ەاپخش شد، نیز بدان اشارە نمودرادیوفرد

. ، توسس فدائیان اسالم ترور گردید؛ ولی جان سالم بدر برد-مصدق وزیر خارجەی دکتر -دکتر حسین فاطمی تب بااال ، از سوی کاربدستان رمیم پهلوی دوم، با وجود مریض بودن و٠٥٥٢مرداد ٢١فاطمی پس از کودتای شوم

.داشتن، اعدام گردید

مدت زمانی، فدائیان اسالم و همچ ین .نیز ترور گردید، ولی از مرچ نجات پیدا کرد ،-نخسر وزیر -حسین عال ، را -نخسر وزیر -، حس علی م صور(٠٢١٣) ٠٥٣٥آنان در سال . مٶتلفە اسالمی در ترورها با هم همکاری می کردند

. پس از ی د روز درگذشر ، ترور کردند کە-توسس م مد بخارایی –ملی در مقابل درب مجلس شورای

، دسات یر شادگان فادائیان اساالم همچاون اکثار زنادانیان (پهلاوی دوم)در آخرین ماههای حکومر م مد رضا شااە از در ایااران آزاد شاادند و فعالیاار هااای خااود را دی اار بااار آغاا خلقهااای ساااکن سیاساای دی اار، در اثاار اوج نارضااایتی

.کردند


(حجتیە)یت انجمن ضد بهای

یر در ایاران تأسایس شاود؛ افارادی از صا ف روحانیار یاا غیارە روحاانی ولای قال از ای کە تشکیالت ضد بهائ خیرخاواهی، هام ازنظار تئوریاک " ولی تأسیس تشکیالتی ظااهرا. یان تالیغ می کردنداسالمی، بر ضد بهائ متعصب

.بهتر می توانست د تالیغ نمای دضد بهاییر برعلیە و هم شیعیان را تواناتر می کرد

پشتیاانی دولر وقر، خورشیدی، بهاییان آشکارا و بە ٠٥٢١در آخر سالهای دهەء : در این بارە نوشتە شدە کە آناان نااظر گساتر ایان فارقە باودە و بە . شدت از این مسئلە ناراحر بودنادروحانیر شیعە بە. دندفعالیر می کر

. شکیالت و سازمانی احتیاج داشت د کە بتوان د با تأثیر و نفوذ بهاییان ماارزە نمای دت

-٠٣١، ص ٠٥١١نوذری، عزت اللە، تاریخ سیاسی در ایران، شیراز، نوید شیراز، -

ا بهاییان را شروع نمایاد وذاشر؛ تا مخالفر بدر آن شرایس بود کە انجمن ضد بهاییر، پابە عرصەء وجود گ .درا در برابر بهاییان حفظ ک اسالم شیعە

شاارایس . ، اکثاار فعااالین سیاساای و مااذهای ماااارزە را ک ااار گذاشاات د(٠٢٣٥) ٠٥٥٢ماارداد ٢١پااس از کودتااای در آن شرایس، عدەای از گروههاای ماذهای . بەگونەای بود کە با هر نوع فعالیر ضد دولتی بەشدت برخورد می شد

.نددروی آور ای فره ی و مذهایسی، بخصوص فعالیتهبە فعالیر های غیر سیا

-٠٣٠و ٠٣١همان م اع صف ات -

وی یاک باار فعالیار . ، باا فعالیار سیاسای روحاانیون مخاالف باود-مرجع شایعیان آن زماان -بروجردی آیر اللە .، انجام داد(٠٢٣٣) ٠٥٥٣سیاسی علیە بهاییان را در سال

-٥٣١، ص٠٥٥١تمان سیاسی در ایران، تهران طرح نو، کدیور، جمیلە، ت ول گف -

ین تفکر تأسیس شد و فعالیر مذهای و فره ی خویش را آغااز نماود و از هرگاونە هم انجمن حجتیە بر اساس والیی، مشهور بە طرح یک روحانی بەنام، شیخ م مود ذاکر ت این انجمن. کر سیاسی دوری گزیدحر


.دشیخ حلای بو

دیاوی آن شاهر ساخ رانی ارباود کە، در هاای فعاال و شا اختە شادەء مشاهدای در زمان جوانی یکی از خطیاب حل مکانهاایی کە ، مخالفار باا بهاییاان در تریاونهاا و(٠٢٣٠) ٠٥٢١اهمیر ترین کار حلاای پاس از شاهریور با. میکرد

.درآن سخ رانی میکرد، بود

میتاوان جاامعە را از تفکار بهائیار مصاون روحانیر بر ضد بهاییار، فکر می کردند در یهاریوب اعمال کسانی از طارف معلمشاان، میارزا -شیخ م مود حلای همراە یک همکالسیش بەنام عااس علویدر راستای این تفکر، . داشر

در ه ام پی یری این مسألە، علاوی بە بهاییاان مای پیونادد. دمأمور ت قق در امور بهاییان شدن ،-مهدی اصفهانی .وآن انجمن را تشکیل می دهد. وحلای از بهاییر احساس ترس بیشتر می ک د

در سال " بعدا. ، در مشهد تشکیل می شود(٠٢٣٢) ٠٥٥٠بەنام انجمن ضد بهاییر در سال این انجمن در ابتدا، .می ک د ، آغاز"مهدوی انجمن خیریەی حجتیەی"ە فعالیر خود بەنام ، با تدوین اساس امەای ب(٠٢٣٥)٠٥٥١

باا .باود در آن اساس امە، هدف از تشکیل آن انجمن، تالیغات دین اساالم و ماذهب جعفاری و دفااع علمای از آن را بااحرکتی سیاسای قاانون مملکاراگار -دربرابار اعضاایش انجمان توجە بە ضرورتهایی در سیاسر و مسئول ناودن

. اشارە شدە اسر ،-مای د ن رعایر

-سایر آی د روشن -

مااە، حلاای ١در مادت . امید بە پیشرفر در آن مکان، اند باود .ن بار پرومەء حلای در مشهد براە افتاداولی توانسر فقس یک دانشجوی جدی استخدام نمودە و

.آموز دهد

کتاب میاان داناش آماوزان زرناگ و خواهاان م ابتادا در مادارس .حلای بە تهران آمد و با وضع بهتری مواجە شاد .یکل بە باال، کسانی را جذب نموددر ردیف دبیرستانها از س دی ی


عقاید

اماامی باودن بعاد از ٠٢آناان نیاز بە . ودتفکر انجمن حجتیە، باا اناد تفااوتی هماان عقایاد شایعە با ش وبی آناان ولای . شا اخت د، مای "ارجم اد مهادی" پیغمار اعتقاد داشت د، و دوازدهمین فرد را زنادە میدانسات د و بە ناام

؛ (پاریم" )رایار"آنها باا تمساک بە روایار .دخالر علمای دی ی در سیاسر بودند مخالف تأسیس حکومر اسالمی و .پرستیدە می شاود هر پریمی کە قال از قیام قایم برپا داشتە شود صاحاش طاغوت اسر، غیراز خدای عزوجل"

معتقاد بودناد [ آنهاا. ]-٥٣، ص ٠٠ر الوسایل ج دتومس ٣٢ ص ٠٣ لدج و وسایل الشیعة ٢٢٣ص ١جلد کافی – .هر قیامی اشتااە اسر و بە شکسر می انجامد ،قال از قیام مهدی موعود شیعیان

-ویکی پدیا -

و .مر اسالمی، ت ها در زماان مهادی صا یح اساروتأسیس حک: روایات امام صادق همچ ین با توجە بە اس اد و حاکم اسالمی : کە یرا؟ یون این تفکر. شیعە در زمان غیار امام زمان جهاد ندارند: خ حلایعقایە شی بە با تعمق

.آنان سیاسر انتظار را ص یح تر میدانست د. باید پا و معصوم باشد، ت قق پیدا نمیک د

( ستروکتور)ساختار

د و در فکرمادرن باودن و ساتاندار بە دانشا اهها رفت انسل دوم دانش آموزان انجمن، خورشیدی ٣١پس از دهەی گاروە آماوز . کردنادکاار سایم اتی را در انجمن بوجاود آوردە و تق، تغییر٠٥٣١در اوایل سال .کردن انجمن افتادند

در آنجاا باا . بارای نماونە ارشااد. و بە صاف گاروە متخصصاان وارد شادند. و الهیاات راە انداخت اد دربارەء بهاییارهدفشاان خ ثاا نماودن فعالیتهاای بهاییاان . و آنان را بە مسالمان باودن دعاوت میکردناد مالغین بهایی دیالوچ نمودە

:ی د گروە را بوجود آوردند کە عاارت بودند از. بود

پی نمااودە و باارای کالسااهای انجماان وکاا، دساار نوشااتەهای انجماان را تایااپ و ایاان گااروە :وە تاادریس و نوشااتنگاار بەمدت یک هفتە نوشتەها. ر م ازل اعضا، در سراسر ایران تشکیل میشدندکالسها، هفتەای یک بار د. میفرستادند


اعضا حق نداشت د، نوشتەها را بە کسی نشان بده د یا در مورد آن سخن . پس گرفتە میشد" و بعدا بە اعضا دادە .ب وی د

د بەوسایلەء گاروه ت قیاق ناهفتەای یک بار در مکانهای متفاوت سخ رانی میکردند، و تال می ود: گروە سخ ران بە آساانی میتوانسات د در میاان آناان. بە درون جاامعەء بهاییاان رفاتە و در آنجاا فعاال باشا د"ون پ جمست"همان د

بە ایان طریاق، بادون آناکە بهاییاان بفهم اد، شاماری از اعضاای انجمان ضاد . های مختلف بهاییان جاای گیرنادەرد ؟!دبهایی، تادیل بە مالغان مذهای شدە بودن

آنهاا در گردهماایی هاای هفت ای، دو . متخصصان ارشد انجمن مثل سخ ران، فعال، معلم، م قق، معرفی میشدند : وظیفە داشت د

. جمع آوری اطالعاتی درمورد بهاییان -٠

.انجام ده د بدون آنکە ب ثی صورت گیرد، رویەء مخالفر را -٢

رهای پاکساتان و م اطق شیعە نشین های ایران و کشاودر سراسر . دفعاالن انجمن، تشکیالتها را گسترد دادن .ه دوستان، عضوگیری کردند

، اکثاار رهاااران آتاای جمهااوری اسااالمی از -سااال ٢١حاادود -٠٥٣١از زمااان تأساایس ایاان انجماان، تااا اوایاال سااال توجیاه . آیار اللەهاا باود همچ ین این تشکیالت در مدت فعاالیتش ماورد قااول. آموزشهای این انجمن استفادە کردند

یون کسی پایش بی ای نمای کارد، رمیام شااە ساقوط ک اد، فعالیار ضاد بهاییار مای : ی ین بود" این عمل آنان بعدا . توانسر کاری خوب وسودم دی باشد و در ردیف اولین وظایف قرار گیرد

-سایر آی د روشن -

تال میکردند، اسالم شیعە هر دو ،-ب یان ذار بود کە علی اصغر کرباسچی –انجمن در جوار مدرسەء علوی از ابازار و رساانەهای عماومی آنهاا : ؟ بارای مثاال!ولی از آنان نیاز مای آموخت اد. را بەطرف جهان نو جذب نمای د

.استفادە می کردند


، انجمان م اار -تأسیس شد ٠٥٣٥کە سال در شمال تهراناولین سالن سخ رانی -قال از گشایش حسی ەء ارشاد همچ ین اعضای انجمن لااسهای قش گ بەتن کردە تا در مکاان هاای . تعویض کرد را، با تریاون و ص دلیو فر

. دتوجە ک آموزشی و حرفەای سکوالر، جلب

فعالیار . ، را از مراجاع تقلیاد ب یارد(ساهم اماام)انجمن بەرهاری حلای توانسر، اجازەء استفادە کردن از عشریەها، و سایر دست اههای ام یتی را بساوی خاود جلاب (ساوا )ام یر و اطالعات کشور ر اولین روزها نظر سازمانآنان د

با توجە بە اس ادی کە بعد از انقالب م تشر شدند؛ نشان می ده د کە رهاری انجمن زیر فشار قرار داشت د، . کردکە از فعالیار دوی را ثاار و تعهاد نمای اکە بطور رسمی تشکیالتی انتفااعی بەناام، انجمان خیاریەء حجتایەء مهاد

.سیاسی خوداری ک د


فعالیت های اسالم سیاسی در حوزەء عیلمیەء قم

، بە حاوزەء عیلمایەء قام -(٠٢١٠) ٠٥٣١فاروردین -بروجاردی السالم روح اللەخمی ی پاس ازمارچ آیار الالەحجر ا ایان رو دیان ماداری –. دیان مادنی بیشاتر معماول باود. نجاام نمیشادآنزمان در آن مکان فعالیار سیاسای ا. میرود

اما تفکر اسالم سیاسی در شرایس جدیاد، در حاوزەء علمایە در دهەء -.داشردر میان مردم اعتاار و حرمر فراوانی ج ب و جو از یاریوب حوزەء علمایە فراتار رفار و تاا .غاز شد ، آ٣٢ -٠٥٣٠خورشیدی و بخصوص در سالهای ٣١ .دودی زیادی، مردم کویە وبازار را هم دربرگرفرح

بە موجااب آن الیاا ە . ، در مجلااس شااواری ملاای الیاا ەء انجماان هااای ایااالتی و والیتاای تصااویب شااد٠٥٣٠در سااال . ، بە قرآن برداشتە شد-در صورتی کە عضو آن انجمن باش د -مشروط سوگ د خوردن نمای دگان مجلس شورای ملی

این کار ساب نارضایتی ت اد .وانست د با توجە بە باورهایشان با کتب های خود سوگ دیاد ک دنمای دگان میت . ، برعلیە آن سخ رانی کرد-م لەء یخچال -ناماردە در م زل خود در قم . خمی ی شد حجر االسالم


پاس از آن . پاس ب یارد رمیم نایار شد، الی ە را. در حوزەء علمیەء قم و ی د شهر دی ر نارضایتی بروز کرد ، گساتر -اعاالم گردیاد" ک ارەی ملای کشااوازان" در ، ٠٥٣٠دیمااە ٢٠کە در -شااە اصالحات نارضایتی ها برضد

. یافر

از ساوی ، -.آن زمان آمریکابە شاە، انجاام گرفار کە با فشار ک دی رئیس جمهور دموکرات -بە گفتەای آن رفرم ٠٥٣٠بهماان ماااە ٢ناااماردە در. خمی اای بااا مخالفاار شاادید روباارو شااد االسااالم عاادەای از اسااالم رایان بخصااوص حجاار

.، را پخش نمود(رفراندم)، اعالمیەئ ت ریم علیە همە پرسی (٠٢١٥)

٠١ر خمی ای د همچ این حجار االساالم. أی مثاار بە آن دادە شاد، همەپرسی انجام گرفر و ر٠٥٣٠بهمن ماە ١در د را با حق رأی، بە زنان اعالم کرد و آنارا مغاایر باا قارآن ە نوشر و مخالفر خونامەای برای شا، ٠٥٣٠ماە اسف د

؟!قلمداد کرد

، بە م اسب مارچ -فروردین ٢ -دو روز بعد. ، عزای ملی اعالم کرد(٠٢١٥) ٠٥٣٢خمی ی در نوروز حجر االسالم ظهر هماان روز در ازبعاد. نی نماود، روضاە خواناد وساخ راامام صادق، شماری از طلاەها را در م زل خود جمع کارد

. گلپای انی مجلس ترحیم بپا کرد آیر اللە ، مدرسەء فیضیە

. ست یر شادنددو شماری نیز زخمیکشتە و شماری . ساوا و شهربانی بە آنان یور بردە و تیراندازی کردند خمی ای ساخ رانی ت ادی االسالم ، حجر-.کە همزمان با عاشورا بود -٠٥٣٢خرداد ٠٣پس از یهلم وقایع فیضیە در

.نیز از آن پشتیاانی کردند عدەای یشم یرعلیە شاە کرد و مخالفر خود را با اعمال وی بر زبان آورد و

.گردیاد ، دست یر شد و در تهران زندانی(م مد رضا شاە)حکومر پهلوی دوم خمی ی توسس مسئوالن حجر االسالمحسان سرلشاکر با پاا درمیاانی .آیر اللەها کشتە نمی شدندنیر قانونی مصوبا توجە بە در زمان م مد رضا شاە،

تان ٠١سید جالل تهرانای و آیر اللە از جملە آیر اللە شریعتمداری، آیر اللە ٠٢، -ن ساوا مسئول آنزما -پاکروانو وی را از کردند" آیر اللە"سالم خمی ی را اال ، با جمع آوری امضا، حجر-پ ج نفر و بە قولی دی ر جمعەن -دی ر

.مرچ رهانیدند

، بە بهانەء مخالفر با ٠٥٣٥پس از آزادی در فروردین . ماند یا خانەهای ام یتی، ماە در زندان ٠١وی


. ، آ(٠٢١٣) ٠٥٣٥آبانمااە ٠٥در . یها در ایران نارضاایتی خاود را ادامە داد، آمریکا(مصونیر قضایی)کاپیتاالسیون .تقاضای خود بە شهر نجف در عراق رفر سپس با .عید گردیدتا خمی ی اوایل بە ترکیە

نهضت آزادی ایران

سید م ماود ، ازسوی مه دس مهدی بازرگان، آیر اللە(٠٥٣١اردیاهشر ٢٥) ٠٢١٠مە ٠٣نهضر آزادی ایران، در صاادق قطاب زادە و ، و دکتر علای شاریعتی، دکتار اباراهیم یازدی،-در داخل ایران -طالقانی، دکتر یداللە س ابی

اکثر مٶسسین این تشاکیالت از فعااالن ساابق جااهەء ملای و حازب . ، تأسیس شد-در خارج از ایران -مصطفا یمران .ایران بودند، غیراز بازرگان، طالقانی و یداللە س ابی

دسات یر بازرگاان، طالقاانی و سا ابی ٠٥٣٣ این تشکل فعالیر خود بر ضاد رمیام شااە را آغااز کارد و در ساال . ، پشاتیاانی کردناد٠٥٣٢خارداد ٠٣آنان از نارضایتی هاای . صادر شد برایشان ان،سال زند ٠١تا ٣ حکم شدند و

.آنان را بەشدت سرکوب کرد (خورشیدی ٣١) میالدی ٥١ساوا در دهەء . از آن زمان بەبعد فعالیر نهضر م ع شد

یازدی در دکتار شاریعتی و دکتار. هاشاان را شاروع کردنادا، فعالیتولی شاخەهای ایان حازب در اروپاا و آمریکا نوشاتە و ساخ ان شاریعتی در درون نهضار و طیاف . خارج از ایران نقش یشام یری در فعالیار هاای نهضار داشات د

.داشر غیرە اسالمی ها نیز تأثیر کارایی اسالمی و تا حدودی و جوانان انقالبی

را ایرانی، ئیساالمی و مصادقی مذهای تعریف کردند، خود -ا ملیر بعد، خود یسالها ،این تشکل کە در تفکر .معرفی می نماید

حزب ملل اسالمی

. ، بە وسیلەء سید کاظم بج وردی و همفکرانش بر سر یهار مٶلفە تأسیس شد٣٠ -٠٥٣١این حزب سالهای


. تأکید بر اسالم -٠

.از قرآن و عقل، استفادە کردن -٢

. ارتااطات ملل اسالمی در کشورهای دی رتأکید بر سر -٥

.اعتقاد بە انقالبی بودن -٣

آنان ج گ مسل انەء مردمی علیە سلطەء پهلوی دوم را تالیغ میکردند و بر این باور بودن کە ازاین طریاق مای فعالیتهایشاان، شاروع ولای در اوایال. موجودیار خاود را اعاالم کردناد ٠٥٣٣آنان سال .توان د قیام را بوجود آورند

در میان آنان غیر . ساوا با دست یری کسی بەنام م مد باقر ص وبری، اکثر اعضایشان را دست یری و زندانی کرد -، و م ماد جاواد حجتای کرماانی بە-سال ٠٣ -از بج وردی کە بە حاس ابد م کوم شد، سید ابولقاسم سرحدی زادە

.، زندان م کوم شدند-سال ٠١

ایارەای سافید در میاانە آن وجاود داشار، آرم ساتیغ کە د ١، ساتارەای باا -کە ارگان آن حزب بود -ماه امە خلق در آن شمارە،. بدر م تشر شدو در سالروز ج گ ٠٥٣٥خلق کە در اول بهمن در اولین شمارەء . شان را نشان می داد

، -پایتخر ویت ام ج وبی آن زماان -ندر ویت ام، کودتای سازمان سیا در سای و و نیروی نظامیان آن سیاسر آمریکا .تعدادی از نوشتەهایش بودند.... نارضایتی در یمن، ماارزەء مردم در الجزایر و

در میاان داناش آماوزان، " ولای اعضاای آن اکثارا. لفە و دی ر تشکلهای مذهای دی ر باوداین حزب هم ردیف مٶت هاا یاک درمیاان دسات یر شادگان، ایان حازب ت. شادە باودکارم دان دیپلمە و کام تجربەهاا در سیاسار، ساازماندهی

تعدادی از اعضای ایان حازب نیاز کە دسات یر نشادە بودناد، . روحانی وجود داشر، او م مد جوادحجتی کرمانی بود .را تشکیل دادند" حزب اللە"گروهی بەنام " بعدا

در : شایعە در ایاران، نوشاتە شادە کە ساال رقابار ایادئولومیک ٠٣در مورد حزب ملل اساالمی، در کتاابی بەناام در اولین نشسر سید کاظام بج وردی، هاشم آیار الالە زادە، حسان . ، اولین هستەء حزب تشکیل شد٠٥٣١اسف دماە

. ، عربشاهی و سید م ماود طااطااایی قمای در م ازل آقاای بج اوردی اهاداف حازب را نوشارعزیزی، م مد مولودی .سال سن داشت د ٢١، همە دیپلم و مجرد و حدود -دیغیر از م مد مولو -دستەء اول حزب


.ترکیب حزب از کمیتەء مرکزی، شاکەها، کادر، دستە، واحد، مدرسە، و کالس تشکیل شدە بود

هر دو . هر دو واحد، یک شاخە. هر دو مدرسە یک واحد. نفر و هر کالس یک مدرسە ٣هر کالس از: بدین گونە کە .هر دو گروە یک کادر، و هر ی د کادر یک شاکە بودند. دستە، یک گروەشاخە یک دستە و هر دو

.این حزب اوایل بیشترین فعالیر خود را روی آموز کادر در میان انسانهای مٶمن و سیاسی متمرکاز کاردە باود سالط ر مخاالف : آن، نوشتە شدە کە ٠٢در شمارەء .را م تشر کرد" نشریە"شمارە نوشتەای بەنام ٠١برای این کار

. اسالم اسر

.این حزب تال می ک د، حکومتی جهانی اسالمی فدراتیو تأسیس نماید :نوشتە شدە بود کە درمرام امەشان

اسالمی مٶتلفەی

اساالمی فعالیار کاردە یزب ماٶتلفەالمی، جمعیر هیئر های اساالمی و حامٶتلفە اس این تشکل با نامهای جاهەی .اسر

، بە نامهای هیئر مسجد شیخ علی، -در م زل وی -خمی ی هیئر مذهای طرفدار آیر اللە ٥از ائتالف کلاین تش اکثریار اعضاای فادائیان اساالم، . ، تشکیل شد(٠٢١٥)٠٥٣٢و در سال . هیئر اصفهانی ها و هیئر مٶید شکل گرفر

.، بە مٶتلفە پیوست د-، کە پراک دە بودند-پس از اعدام نواب صفوی

از عازای ملای ناوروز . الفر با انجمن های ایالتی و والیتی و رفراندم شاە، فعال بودنددر مخ: تلفە می گویدمٶ ٠٣در سااازمان دادن ی ااون ی اعتاارا . خمی اای اعااالم شاادە بااود، پشااتیاانی کردنااد ە، توسااس آیاار الاالەک ٠٥٣٢ .فعالی ایفا کردند ، نقش٢٠ ، کە در مدرسەء فیضیە و ت ریم مجلس شورای ملی دورەی٠٥٣٢خرداد

، ترور کردند، کە بە مرچ وی -نخسر وزیر وقر را -همچ ین حس علی م صور

.، طرفداری میکرد(مصونیر قضایی آمریکاییان)بەخاطر ای کە از الی ەء کاپیتاالسیون . م جر گردید


خمی ای قاال از آیار الالەهای، شارکر در کمیاتە اساتسام ماذاتأسیس صا دوقهای قار ال سا ە و سارانجام مر ه ام بازگشر بە ایران، پاسداری و ادارە کردن م ل سکونر آیار الالە در تهاران، از کارهاای ایان تشاکل، قاال از

.پیروزی قیام مردمان ایران بود

سازمان مجاهدین خلق ایران

ناژاد، ساعید م سان و علای دانشجو بەنامهای م مد ح یف ٥ازسوی ٠٥٣٢این تشکیالت بەصورت مخفی در سال در نهضار آزادی فعالیار مای " آنان قاال. اعالم گردید ەن، رسم(٠٥٣٣)دو سال بعد . ، تشکیل شداصغر بدیع زادگان

.كردند

یاون . بود را در اولویر فعالیر های خود قرار دادە ماارزەء مسل انە بر علیە سلطەء پهلوی دوم این سازمان، دست یری، ،بەوسیلەء ساوا و نیروهای ام یتی رمیم ٠٥٣٢خرداد ٠٣کوب ناراضتی ها در سر: آنان فکر میکردند کە

طالقاانی، دسات یریها، شاک جە و دکتر یداللە سا ابی وآیار الالە مهدی بازرگان، مه دس م اکمە و زندانی کردن، و بعاد از ٠٥٣٣-٠٥٥٢ساالهای شاندن فعالیر آرام ومدنی، در طولعید دی ر ماارزان، بە شکسر کار، زندانی و تاآز

یر بە این نوع ماارزە بودند ، انجام گرفر و آنها ناگز-در عمل -تان سلط تی مطلقەکاربدس آن سالها از سوی شاە و .دکە رمیم باید سرن ون می ش

ت اد )ماارز قهرآمیز با تفسیر رادیکالیستی خصوص جوانان فعالیر های استراتژیک خود رامجاهدین بسازمان همچ ین گام بە گام با استفادە از تئوریهای انقالبی آمریکای التاین، رو یریاک شاهری . در پیش گرفت د ،(نەروا

.و کار مخفی و مسل انە را، در تاکتیک قاول کردند

، از طریاق اساالم (توحیدی جامعەی بی طاقەی)جاد جامعەای یکسان توحیدی اهداف اساسی این تشکیالت، ایشیوەی مارکسیستی و یا عدالتخواهانە -، اقتصادی-شیوەی مصدقی -ولی بەساک ناسیونالیزم. دی بوانقالبی و مکتا

.اعتقاد داشت د بە ماارزەی ضد امپریالستی -در یهار یوب استعماری -و


نفاار از رهاااران مجاهاادین ٠٥، "سااالەء شاه شاااهی ٢٣١١جشاان هااای "و در آسااتانەء آغاااز ٠٥٣١در شااهریور سااالمسعود رجاوی ت هاا کسای .(کردند شهید)نفرشان را بەقتل رساندند ٠٢پس از شک جە و آزار فراوان .دست یر شدند

-برادر در خارج از کشور، همراە با سازمانهای بشر دوسر کە بە خاطر فعالیر های زیاد دکتر کاظم رجوی -بودرون از زنادان باا انجاام ی اد عمال ، در بیا(سامخا)فعالیتهای سازمان مجاهدین خلق ایاران .، از اعدام رهایی یافر

.مسل انە، در میان جامعە بیشتر ش اختە شد

او اکثار اعضاای .، از زندان سااری فارار کارد-یکی از کادرهای برجستەء مجاهدین -، تقی شهرام٠٥٣٣در سال ر اساالمی ، شاعادیری ن ذشار کە نااماردە باا، بهارام آرام و وحیاد افاراختە .مجاهدین را سازماندهی کرد پراک دەی

آن ساازمان، ، برداشت د و بەجاای آن نساار بە تغییار ایادئولومی "پیام مجاهد"نشریە مجاهدین را از روی صف ەی .، نام بردە شد(فرصر طلاانە" )کودتای اپورتونیستی"این عمل از سوی مجاهدین بە . اعالمیەای را م تشر کردند

ایام، ایان عمال را وی در آن .گاە مجاهدین را در این بارە اعالم کردمادەای، دید ٠٢مسعود رجوی در بیانیەای .ولی ماارزە بر علیە رمیم شاە را با اهمیر تر اعالم کرد .نادرسر خواند

ایان دیادگاە . گرفاررا اعمال تقی شهرام و همفکرانش جان کسانی مثل صمد لاافی نژاد و مجید شریف واقفی تقای شاهرام در زنادان سااری بەخااطر تاأثیر پاذیری از . کیالت و تفکر مجاهدین زدبزرگی بە تش ضربەی و کردار

پاس از . ، تفکار متغیار شاد-زیاادی در ماورد مارکسایزم داشار کە مطاالعەی - دیش بەنام حساین عزتاییک هم باز کارد، غا، فعالیار خاود را آ"کاارگر راە آزادی طاقەی سازمان پیکار در"پیروزی قیام، گروە تقی شهرام ت ر نام

.خورشیدی فعال بودند ٠٥١٠کە تا سال

سرپرساار سااازمان ر رهاااری و بعاادنادابتاادا بەع ااوان کاا .، از زناادان آزد شااد٠٥٣٥دیماااە ٥١مسااعود رجااوی در زی قیاام و برافتاادن فضاای اساتاداد و برآمادن فضاای پاس از پیارو. از کردستردەای را آغفعالیر گمجاهدین خلق،

بە یکای از ساازمانهای ی و گساتر احازاب و ساازمانها، ساازمان مجاهادین خلاق ایارانی سیاسبرای فعالیر ها آزادآناان بیشاتر . جدیدی نهاادتشکیالتی پا بە عرصەء و اجتماعی سیاسی، ، در ص ەی"اسالمی -، ملییپ"قدرتم د

.قدرت جدید، قرار داشت د در حاشیەی

-م اع، ویکی پدیا -


چند گروە فعال کوچک

ی اد گاروە فعاال کویاک، بەشایوەهای بیشاتر خودجاو و در م ااطقی م ادودی از ٣٥تا ٠٥٣١درطول سالهای ، همکاری مای کردناد یاا نساار بە آن هاواداری یاا زمان مجاهدین خلقایا با س" اکثر آنان عمال .ایران بوجود آمدند

آنااان از .دناادفعااال بوخااارج از ایااران، میااان مااردم یااا ی آن گروههااا در زناادان،بعضاای از اعضااا. ساامپاتی داشاات درا ساازمان خاود م اطقی یون استانهای خوزستان، اصفهان، کرمان و م لە های فقیرنشین تهران، بەپا خاساتە و

. دادە بودند

شماری . دند ان و با فلسط یان، همکاری می کرکسانی از اعضای آن گروهها در داخل ایران، یا در سوریە، لا .فعال بودندا اورپا و آمریکنیز در

کاربدستان از پیروزی قیام مردمان ایران، عضو گروە بیشتر فعال بودند و شماری از آنان پس ٥در میان آنان امر واحدە، توحیادی بادر، توحیادی صاف، فاالح، فلاق،: آن گروهها عاارت بودند از. جمهوری اسالمی ایران شدند

.م صورون و موحدین

کوردستان نمکتب قرآ

، عادەای درقام وتهاران ازطیاف روحانیار و اساالم گرایاان بازداشار ٠٥٣٢سال درمیان س ی ها، پس از حواد کوردساتان )شارق کوردساتان . ا حادودی اساالم سیاسای تارویج مای شاد، تابعد از آن درم اطق س ی نشین نیز. شدند

. ، یکی از آن م اطق بود(بخش ایران

٠٥٣٠ملی گرایانە و همکاری با حزب دماوکرات کوردساتان در ساال فعالیر های زادە، بەدلیل آقای احمد مفتی و پاس ازآزادی از زنادان، بە . در زندان بە قول خود تغییر عقیادە داد. دانی شد، درتهران دست یر و زن(٠٢١٢)

.فکر جدید پرداخرت توسعەی


درایاان بااارە او .فعالیاار هااای خااود را آغاااز کاارد ،(ساا ە) در مسااجد سااید مصااطفای ساا دج ،٠٥٣٢درسااال وی پس از سالها وضعیتی بوجود آمد کە از بی م توایی و ظاهرساازی اعماال گذشاتە فاصالە ب یارم و در ساال :"می وید ."را در پیش گیرم.... ، تصمیم گرفتم خس ساز اصلی انقالب اسالمی ٠٥٣٢

-کی پدیایسایر و -

در ساال. ساال بیشاتر بە کارهاای فکاری مشاغول میشاود ٠٣ بەمادت ،٠٥٣١تا ٠٥٣٢ن سالهای ناماردە کە در میا .، ب یاد نهاد-بە مکتب قرآن تغییر نام داد" کە بعدا -قرآن ، مدرسەی(٠٢٥٥) ٠٥٣١

و سرش اس مفتی هاا متولاد شاد؛ در خانوادەای آیی ی( س دج)، در شهر س ە (٠٢٥٢) ٠٥٠٠مفتی زادە در سال ان از جمالە بەهمین دلیل در م ااطق دی ار کوردسات. در م اطق س ە و کرماشان درمیان مردم، طرفدارانی داشت د کە

.نددرمکتب قرآن، سازماندهی شدو اعضای یشم یری مکتب قرآن افردی را بەسوی خود جلب نمود ،سقز، بوکان

، برای اولین بار روشن شاد؛ در خیاباان(٠٢١٥) ٠٥٣٢انقالب در خرداد وقتی کە شعلەی: فتی زادە گفتە اسرم پاس از آن تفکار ماردم و ج ایار هاای رمیام شااە را بە یشام خاود دیادە، ، بودە و حماساەی[تهران]ناصر خسرو

. تغییر یافتە و ارتااط عاطفی با ج اش سراسری برقرار نمودە اسر

-.٠٣١، ص ٠٥٣٢کی، تابستان کوردستان، احمد مفتی زادە، ناشر انشارات نور، یان رود دربارەی –

و راهپیمااایی خلقهااای ایااران، بااا آیاار الاالە ، در اوج نارضااایتی(٠٢٥١) ٠٥٣٥در شااهریور سااال : او ماای گویااد .م تظری و مه دس بازرگان ارتااط داشتە اسر

-همان م اع -

مفتای زادە بارای همساوکردن استادادی پهلوی دوم ماارزە می کردناد، مانی کە ملر های ایران علیە سلطەیدر ز .مکتب قرآن را برای مدتی تر و تمام وقر بە ج اش یاری میرساند. با انقالب تال زیادی کرد مسلمانان س ی


پایگاههای با اهمیت اسالم سیاسی

لماایە، مساااجد، اکثریاار بااازار، هیئاار هااای ی اادگانەء، حوزەهااای عپای اااە اساساای اسااالمی سیاساای ب یااادگرا کثریار شایعە غیر از ای ها، بەخاطر باور داشتن اکثریر قریب بە اتفاق مردماان ماذهای و ا. عزاداران شیعە بودند

د زیاادی در اساالمی، تاا حا -کە بە ناام انتفااعی ،-...و علاوی و رفااە دختارانە حقاانی، -در دانشا اهها و مادارسرا در بە قادرت رسااندن ایان می نقاش مهمایپرور و کادر ساازی بارای ایان تفکار و همساان باا تشاکل هاای اساال

.پدیدە، ایفا کردند

یارا؟ ؟!یار پهلاوی دوم و کاربدساتانش بودنادلی مهمترین یاری رسانان بە تفکر و گستر اسالم سیاسای حاکمو ی اصل را، برای آنکە آنان بیشتر تفکرات یپ و ملی گرایان و ملر های ت ر ستم موجود در ایران و سازمانهای آنان

بە ،-ا کثریاار آنااان سااکوالر بودنااد -آن تفکراتاای کە . اساساای تاارین دشاامن باارای آن رمیاام قلمااداد کردناادتاارین و ولی فشار آنچ انی را بر علیە فعالین اسالمی شیعە مخصوصەن آیار اللەهاا، .ندترین شیوەای سرکوب می کردیدشد

.ندآورد نمیوارد

عالیم شاخصای وجاود داشار ( ٠٢٥١)٠٥٣٣خوانش دکتر اسدی، در سال این دیدگاە در حالی بود کە با توجە بە همچ ین مساجد و خطاەهای قال از نمااز، قدرتم ادترین تشاکل فعاال .پیمودی کە تفکر اسالمی روند صعودی را م

.گرفتە نمی شد بودند، کە جلو آنها ٠٥٣١دیماە سال ٠٠ای بعد از رویداده

فرمولە میکرد، در س جش فعالیتهاای ضاد رمیام م ماد سر داشر و رویدادها را در درا جامعە ک ترلساوا کە نیروهاای شااە بیشاتر رمیام اساتادای -ام یتی ت اەدسبزرگترین وی بع وان .رضا شاە، اشتااە بزرگی را مرتکب شد

ولویار کارهاای سرکوب آناان را در ا معرفی میکرد و ران سکوالر و تا حدودی ملی گرایانکمخالف را، یپها، روش ف .دقرار میدا خود

ترین و کااراترین ضاربات را بار یاپ هاا ، بیشا(٠٢١٣) ٠٥٣٣یە بعاد از ، و(٠٢٣٥) ٠٥٥٢یە بعد از کودتاای یاا شاک جە فعاالین آناان را. نادیاا اعادام کرد ەا بە قتال رسااندر آناان و اکثریر و بهترین افاراد آگااە آوردندوارد

شمار بەحدی م اسس کردند کە و فعالیر ها را فضا را بستە و سیاسر رمیم. داشت دسالهای متمادی در زندان ن ە


.ە خود تاعدی را برگزیدندارمدنی -فعاالن سیاسی زیادی از

مااارزان ملیار -تجازیە طلااان کە و کمونیسر ها و شاورویتفکر پردازان ساوا ، بزرگترین خطر را یپ ها و سیاسای و تفکار اساالم را معرفای کردناد و راە را بارای -ب و تشکل های آنهاا، بودنادهای ت ر ظلم و ستم و احزا

.دن دور بر ایران ی د ملیتی ت میل گردیآن در آی دەای نە ی دا دند تا سلطەیگفتار مسلس آنان، مهیا کر

بخش سوم

مقالەی احمد رشیدی مطلق -٠

یە کسی این مقالە را نوشر -٢

خرین فرصر شاپور بختیار آ -٥

یبەتاریخ سپردن رمیم پادشاه -٣

جرقەی انقالب

بە قلم " ایران ارتجاع سرخ و سیاە" ، در روزنامەی اطالعات مقالەای ت ر ع وان(٠٢٥١) ٠٥٣١سال در دیماە بادناال این مقالە نارضاایتی و تظااهرات و راهپیماییهاایی .، م تشر شد"احمد رشیدی مطلق"فردی با اسم مستعار

ی دنیروهای پلیس و ام یتی و نظامی شااە بە ناراضایان و تظااهر ک ادگان یاور بردناد، در اثار آن تعادا. داشر .کشتە و زخمی، و شماری هم دست یر شدند

یور نظامیان با سارنیزەها و زنجیار تانکهاا . یهل روز بعد در بهمن ماە، در شهر تاریز تظاهراتی برپا شد شهرهای بزرچ را از دی ر و بعضی شیرازتهران، یزد، اصفهان، شهرهای یلهم های بعد .را رقم زدخونی ی وقایع


، تظاهرات و اعتراضات بە میلیونها تن فزونی یافار و خیابانهاا را ازآن ٠٥٣٥در بهار و تابستان سال . فرا گرفر .خود کردند

ولای کااراز کاار گذشاتە و مردماان . بیشاتر ادامە داد شاک جە وآزار را نظاامی ری، بازداشار، ،سرکوب ،حاکمیر رنجدیدە و بیزار از استاداد کودتایی و بی عدالتی و خود بزرچ بی ی کاربدستان را برنتابید و اعمال بد آن رمیام

کە در بازتاب سیاسی، بدونە توجە " یە فرمان یزدان یە فرمان شاە" و" خدا، شاە، میهن" کە زیر لوای شعارهای باردە یع ی حازب رساتاخیز ،(٠٢٥١)٠٥٣٣واستهای مردمان ایران، کشوررا بە زیر سلطەء تفکر یک حزب ازسالبە خ

.راسری و اعتصابات گستردە تادیل کردایران را بە آتشفشان سبود، خشم فروخوردەء ملر های موجود در

ناان، ماردان و با پشاتیاانی ز سابقە،با سیاسیون، تعدادی از آزادیخواهان و ٠٥٣٥خرداد ماە ٠٣در درکوردستان نیز ٢٣ یکای از زنادانیان نامادار، کە بایش -زنادە یااد عزیاز یوسافی سپاریخاکوص جوانان شهر مهاباد، درمراسم بخص

. شد ، تظاهرات بزرگی برگزار-ری کردە بودسال از عمر خود را در زندانهای مختلف شاە، سپ

ساخ ان اساتاد شایخ .بزرگترازقاال انجامیاد بە تظااهراتوسافی عزیاز ی ماردم برمازار سە روز بعاد، گردهماایی تری بە تجماع و عماال کاارد ، تااوان بیشاا-ماذهای -گاارای ملاایامااام جماعەء مهاباااد و روحااانی یاپ -عزالادین حساای یتعادادی از آناان نیروهای سرکوب ر بازداشار و بعادن هری د عدەای از ماارزان توسس ساوا و. ناراضیان بخشید

در انااد زمااانی، . ، تااأثیر آنچ ااانی ن ذاشاار لاای در تااداوام تظاااهرات و اعتراضاااتوم شاادند؛ وکاابە اعاادام م .نارضایتی بە شهرهای دی ر شرق کوردستان نیز گستر یافر

:در روزنامەی اطالعات م تشر شد، ی ین بود ٣١دیماە ٠٥در شیدی مطلق کەمقالەی احمد ر ايران و استعمار سرخ و سياه

مار سياه و سرخ يا به تعاير دي ریاستع بار دي ر اذهان متوجه م اسار ماه م رم و عاشوراي حسي ی به اين روزها

و سياهش ، که ه و نويش، روح تجااوز و تسالس و یپااول دارد و استعمار سرخ .ات اد استعمار کهن و نو شده اسر که اين دو استعمار ش اخته شده تاريخکم اتفاق افتاده اسر همان د اسر، خيلی آنان تیبا اي که خصوصير ذا


و صاادقانه هار دو نزديک و صميمانه يکدي ر همکاری نماي د، م ر در موارد خاصی ، که يکی از آن ها همکاری با

از انقاالب شااه و ملار سرآغ. ايران اسر اصالحات ارضي در برابر انقالب ايران بخصوص برنامەی مترقی استعمار دربرناماه و ام در کشاور ماا هر کاد "و سياه ايران را که ظاهرا استعمار سرخ اه شاهیش ٢٣٢١ ن ماهدر روز ششم بهم

خارداد ٠١ و ٠٣ یروزهاا مظهار ايان همکااری صاميمانه در بلاوایمت د سااخر، کاه داشت د با يکدي ر خاصی نقشەی .ددر تهران آشکار ش )۱٥۴۲)۲۵۲۲ ماه

نقالب درخشان شاه و ملر پايه ريزی شده ساختن و ناکام ماندن ا متوقفخرداد که به م ظور ٠٣ شوم از بلوایپس شاده بودناد، زيارا در ياک جاا عجياای واقعه را مطالعه می کردناد دیاار ياک ناوع سارگيجی که بود ، ابتدا کسانی

و از ياک سا. مای شاد دي ر اثر ان شر استعمار سرخ در ايان غائلاه باه وضاوح دياده پای استعمار سياه و در جای ردفريفتن دهقانان و سااختن انجمان برای خود را اميدهای همەی برنامه اصالحات ارضی که با اجرای عوامل توده ای

دي ار مالکاان بازرچ کاه سااليان دسر به آشوب زدناد و از ساوی ند در برابر انقالبدیهای دهقانی نقش بر آب ميدشکساتن ايان برناماه و رجعار باه وضاع ساابق، پاول در را غارت کرده بودند و به اميد یدراز ميليونها دهقان ايران

کاه بااور داشات د یگذارده بودند و جالاب اي کاه ايان دساته از کساان ای و ورشکست ان دي ر سياسیعوامل تودە دسردهقانان را از دسار آنهاا خاارج ساازند ، دسار واگذار شده به قالب را از حرکر بازدارند و اراضیميتوان د یرخ ان

کاه در جامعاه اياران از احتارام خاصایعاالم روحانيار رميپ داشات د کاه مخالفا م روحانير زدند زيارابه دامن عالبازرچ تصاور از مالکان ر مشکل سازد، بلکه همانطور که يکیميتواند نه ت ها برنامه انقالب را دیا برخوردار اسر،

روحانير هوشيارتر از آن باود کاه عالم ولی !" (پس بده د ع وان زمين غصایدهقانان زمين ها را به ) "کرده بودو به م ظور ايجاد عدالر و موقوف شادن اساتثمار فارد اسالمی عليه انقالب شاه و ملر که م طاق با اصول وتعاليم

.شده بود برخيزد ايران طراحی از فرد توسس رهار انقالبیااقوکش را در اختياار داشات د، وان تاا ماندارم تا وزير و از روضه خا ادامه تسلس خود همواره از مالکان که برای

عاااالم روحانيااار و درنتيجاااه مشاااکل ايجااااد هااارج و مااارج علياااه انقاااالب روبااارو شااادند و باااا عااادم توجاااه وقتااای مااجراجو و بای یبرآمدند که مرد" روحانی"ها نشدند، در صدد يافتن يکبرجسته حاضر به همکاري با آن روحانيون

آن ها را تامين نماياد بتواند مقصود و بخصوص جاه طلب باشد و ستعماریبسته و سرسپرده به مراکز ااعتقاد و واتارين و مرتجاع تارين عوامال اساتعمار مجهول باود و باه قشاری که سابقه ا مردی. و ی ين مردی را آسان يافت د

در ای خاص موقعيتی بدسر نياورده بودمقام کشور با همه حماير ه روحانيون عالی وابسته بود و یون در ميان


.پيدا ک د می گشر که به هر قيمتی هسر خود را وارد ماجراهای سياسی ک د و اسم و شهرتی فرصر پی

باا مقابلاه م اسااترين فارد بارای اين م ظور بود و ارتجااع سارخ و ساياه او را روح الله خمي ی عامل م اسای برای .خرداد ش اخته شد ٠٣ ن ين بود که عامل واقعه انقالب ايران يافت د و او کسی

انتصااب او باه ه اد ه اوز حتای نزديکتارين کساانش توضاي ی دربااره. بود" سيد ه دی"معروف به وح الله خمي یرداشاته اسار و برده و در آنجا با مراکز استعماری ان ليس ارتااطااتیه دوستان بسر در ندارند، به قولی او مدتی

عاشقانه می ساروده و اشعار قول دي ر اين بود که او در جوانی .رمعروف شده اس ه نام سيد ه دیهمين جهر ب بههم عقياده دارناد کاه شده اسر و عده ای معروف ده اسر و به همين جهر به نام ه دیکر به نام ه دی تخلە می

ت ار تعليماات ياک جهر انتخاب کرده اسار کاه از کاودکی از آن را در ه دوستان بوده فاميل ه دی یون تعليمات اوکاه داد باه خااطر هم اان ماناده اسار، کسایخار ۱۵ اسار شاهرت او باه ناام غائلاه سااز آنچه مسلم. علم بوده اسرم

خته شاده شا ا نقشه استعمار سرخ و سياه کمر بسار و بدسار عوامال خااص و انقالب ايران و به م ظور اجرای عليهيخر و نشان داد، هست د بي اهان را ر ونشدن ج ل ها وارد ماارزه شد و خ عليه تقسيم امال ، آزادی زنان، ملی

.ب ذارند توطئه گران و ع اصر ضدملی که حاضرند خود را صادقانه در اختيار ه وز کسانیه و ياک مصااحاه قهرمان آن، توجه به مفااد ياک گازار و ياک اعالميا خرداد و نقش ٠٣ از واقعه برای ريشه يابی

از طارف ساازمان اوپاک م تشار شاد کاه در آن خارداد گزارشای ٠٣ ی د هفتاه قاال از غائلاه .کمک موثر خواهد کرد ."شد عايد ايران می اسر که در آن وقر ز نفر ايران ی د برابر مجموع پولیدرآمد دولر ان ليس ا:" شده بود ذکر

نام م مد توفياق القيسای باا ياک عرب به ماجراجوی در تهران فا شد که يک ی د روز قال از غائله اعالميه ایود ايان پاول در اختياار اشاخاص در فرودگاه مهرآباد دست ير شده که قرار ب ده ميليون ريال پول نقد مدان م تویی

اسر برما روشن:"فا کرد وزير وقر، در يک مصاحاه مطاوعاتی ی د روز پس از غائله نخسر. شود گذارده معي یبين دساتجات مختلاف تقسايم پليد ی نقشه هایسر اشخاص ميرسيده و در راه اجراآمده و بد که پولی از خارج می

."ميشده اسر در هم شکساته شاد و راه بارای اومر مالکان بزرچ و عوامل توده ایآخرين مق .خوشاختانه انقالب ايران پيروز شد

ای خارداد باه ع اوان خااطره٠٣ در تااريخ اياران روز. هماوار شاد اصاول عادالر اجتمااعی و اجرای یپيشرفر وتعال خواه د آورد که ی ونه دشم ان به خاطر هد ماند و ميليونها مسلمان ايرانیخوا از دشم ان ملر ايران باقیدردنا

.در لااس مقدس و م ترم روحانی یهر وقر م افعشان اقتضا ک د با يکدي ر همدسر ميشوند حت


؟یە کسی آن مقالە را نوشتە بود

کە در آن زمان -در این مورد ان شر بسوی داریو همایون. بود مقالە مدتی ب ث و م اقشە مورد نویس دەیدر . اطالعات بردە بود بە دفتر روزنامەی یون وی آن مقالە را. ، نشانە میرفر-وزیر اطاعات و جهان ردی بود

مشااور ٠٥٣٥کە درساال –باتوجە بە ت قیقات انجام گرفتە معلوم شاد کە فاردی بەناام فرهااد نیکخاواە " بعدا را کە مااوقعی کە هویاادا وزیاار دربااار شااد، نیکخااواە. ، بااود(٣٣-٠٥٣٢)نخساار وزیاار -هویاادا اوعاااتی و فره اایمط

، بە سامر ارتااطاات عماومی ب یااد پهلاوی گماارد و -فارغ الت صیل علوم سیاسی از دانش اە تهران بود -لیسانس و .شاه شاهی بود سالەی ٢٣١١ز برنامەریزان جشن های وی یکی ا

-مطالعات تاریخ معاصر یاهدی، مٶسسەمظفر ش -

، باا جمشاید -وزیر دربار -، غیراز دستور شاە برای نوشتن آن مقالە اختالف هویدا-م قق آمریکایی -بیل. آ جیمز .آن مقالە می داند ، از علل اصلی-نخسر وزیر وقر -آموزگار

وزیار -خلعتااری: لە می ویسادرد ایان مقاافردی دی ر بەنام احمد علی مسعود انصااری در خااطرات خاود، در ماو ناام خمی ای، ستش رسایدە باود کە در آن از آیار الالەسفارت ایران در عراق گزارشی بە د، از -وقر ایران خارجەی

یو. بطور ضم ی سلط ر را غیرە شرعی دانستە اسر؛ و شاە با دریافر آن گزار خشام ین شاد بردە شدە بود کە، . مطلای نوشتە شود و در روزنامەها م تشر گردد ،ە این دیدگاەبە وزیر دستور داد بر علی

-م اع پیشین -

حواد را کە طرفدار رمیم سلط تی بودند وهر دو از م ابع ایرانی هست د اتی کە بە آنان اشارە گردید،نظر و آزادیهاای سیاسای و ظلم و ستم و نابرابری و عقب ماندگی ها و ناود دموکراسای .ن ریست داز دریچەای ت گ می

و زیرپا نهادن مستمر حقوق شان و دادن امتیازهای فروان بە طرفداران رمیم ایران نادیدە گرفتن پلورالیسم ملی در را حقیقاراین . -بدانها اشارە شد" کە قاال -.... و -در یاریوب خود نظام -و حتا ت مل نکردن فضای ی د حزبی

.مردمان ایران، م تظر جرقەای بود کە زدە شد فرو خوردەیکە، خون دل خوردنهای عریان ساخر

شاپور بختیار، آخرین فرصر


کریم س جابی و داریو دکتر شاپور بختیار، دکتر)، سە نفر از رهاران جاهەء ملی (٠٢٥١) ٠٥٣١درخرداد ماە بە اساتاداد پایاان دادە و بە و از وی خواساتە بودناد، بارای نجاات مملکار مهمی برای شاە نوشت د ، نامەی(روهرف

. اصول مشروطیر احترام ب ذارد


بازداشر و زندانی کردن آناان ، و بەوی فشار بیشتر بە نویس دگان نامەجواب . ولی متأسفانە شاە قاول نکرد .انجامید

شااە در .دی بختیار را صاادر کارددستور آزا شاە. ، قیام مردمان ایران در اوج خود بود٠٥٣٥سال دراواخر ماههای . انجام داد و از وی خواسر پسر نخسر وزیری را بعهدە گیردبا بختیار کاخ نیاواران دیدار ویژەای

سااوا م ال و . رأی اعتمااد ب یاردوی از مجلاس سا ا کرد و خواسار، کاابی ەی بختیار درخواسر شاە را قاول باا شاروط ذکار شادە، بختیاار . دمطاوعات فراهم آید و رفارم شاروع شاوی شرایس آزاد. ندانیان سیاسی آزاد گردندز

.ملی خارج شد پهلوی دوم را قاول کرد و از جاهەی، نخسر وزیری ایران ملی جاهەی رعلیرغم مخالف

شااە و . و دارایی هایش برای امورات دولار صارف شاود. بختیار باشاە بە توافق رسیدە بود، ایران را تر ک د بە نفاع اساالم رایان کلای اوضااع . ، ایران را تار کردناد(٠٢٥٢اوایل ) ٠٥٣٥دیماە ٢١، در -همسرشاە -یاافرح د

.تمام شد

، و یاپ هاا پس از در اختیار گرفتن پسر نخسر وزیری بختیار، تفکراسالم سیاسی در برابر نیروهای ملی گارا م از کالسایک و ناو، از حازب تاودە گارفتە تاا یریاک یون در میان نیروهای یپ اعا. دفترمیدان اصلی را بدسر گ

ی همچون نهضار ، اسالمیون و ملی گرایان(مذهای های یپ گرا -مجاهدین خلق و ملی)های فدایی، یپ های اسالمی .خمی ی پشتیاانی نمودند های پیرامونی و سراسری همە از، آیر اللەر نیروآزادی، جاهەی ملی و دی

برپا ،-کە بە ابتکار والری میسکاردستین، رییس جمهور وقر فرانسە -در نشسر گودالون در خارج ازایران نیز این اقدام بیشتر در . شاە رە پیمود آن نشسر نیز بر علیە سلطەی. داز تغییر در ایران پشتیاانی ش شدە بود،


، و - اوالت افغانساتانبعاد از ت - یاریوب ج گ سرد می توان قابل بررسی باشاد؛ یاون تفکار خطار بیشاتر سارخ ایجاد دیوار ساز با بە قدرت رسیدن اسالمیون در ایران میتوانسر،

.آن ایدە را تقویر نماید

٢٣در طاول ی اد ملیتای ایاران در جاامعەی ناکارآمادی رمیام پهلاوی دوم تغییرات، ولی مهمترین مستمسک برای کودتاای مصادق را باا کماک آمریکاا و ان لساتان باا کتارر قاانونی دشااە، دولا دارودساتەی .سال بعد از کودتا، باود

. شدت اعمال گردید استاداد بە را برگرداندە و سلطەی شاە فراری. نظامی ساقس کردند

ارە مملکر و دادگاهی ناعاادالنە دکتاروضعیر ناه جار اد دانشجویان ص عتی دانش اە تهران مخالفر خود را، از ، بع اوان پشاتیاان کودتاا، اباراز داشات د کە، باا کماال -عااون ریایس جمهاور وقارم -سفر ریچاارد نیکساونو مصدق

.تأسف با رگاارهای گلولە بە آنان پاسخ دادە شد

"شاااە و ملاارانقااالب "کە آناارا -ناادادن بە رفاارم ادامە تاارس از کمااونیزم و اجااارە ناادادن بە تکاماال جااامعە، در زمی ەهاای ە نادادن بە مشاارکر هامە باا تاوجە بە اساتعدادها ، آزاد نکردن زنادانیان سیاسای و اجااز-خواندندیم

جغرافیای سیاسی، انسانی و اجتماعی در ایران، از اشتاهات و فره ی و قاول نکردن ترکیب ی د ملیتی در سیاسی .عمدەء پهلوی دوم بود

هامە جااناە، قااول ، بە شایوەای جادی و (٠٢١٥تاا ٠٢٣٢) ٠٥٣٢تاا ٠٥٥١رفرم هاای ساال هاای انجام ندادن و جلوگیری از قانوم د کردن آن، سرکوب ج اش هاای مردماانی یاون تاور هاای آذری، کوردهاا، اپوزیسیوننکردن

پاماال در و پسار پادر همە مقاطع خصوصەن دوران پهلوی ها یع ای بلوچ ها، عرب ها، تورکمن ها، کە حقشان قام، جلاوگیری نکاردن از می ی و طلاەهای حوزەء علمیە شدە، اهمیر ندادن جدی بە نارضایتی های حجر السالم خ

شااە ەیکە بە گاونەای در ساال هاای آخار سالط -آخوندهای شیعە در مساجد و م ابر در مراسم های مذهای تالیغاترات و ، دماوک-حزب تودە و یریک های فادایی -، در عو فشار زیاد آوردن بە نیروهای یپ-گستر یافتە بودند

،-....مجاهادین خلاق و-یاپ ماذهای و ،-ملای و حازب دماوکرات کوردساتان در میان آناان، جااهەیکە -ملی گرایان .ها را مت مل شدندفشار بیشترین


، حازب (٠٢٥٣) ٠٥٣٥اساف دماە ٠٠مخالفان احساس قدرت نماود کە دساتورداد، در شاە تا آن اندازە از سرکوبی حازب ایاران : احازاب موجاود دولتای مثال .د، تأسایس گارد-روف باودحزب رستاخیز معا بە -رستاخیز ملر ایران کە

مادتی بعاد عضاویر در . هامە را در هام ادغاام نمودناد یرانیان را،نوین، حزب مردم، حزب پان ایرانیسر و حزب اماردم بایاد عضاو آن حازب شاوند و سرنوشار خاود را هامەی :شاە در ایان باارە گفار. حزب رستاخیز اجااری گردید

. اگر نمای خواه اد بیارون روناد، بایاد زنادانی گردناد. ایران را تر ک د باید در غیر این صورت. دتعیین نمایوی پاسااپورت دادە خواهااد شااد و از کشااور اخااراج در حاازب نشااود، بە یرعضااو آمااادەیهاار ایراناای : دولاار هاام گفاار

. دمی رد


، تقسیم شادە باود؛ -پیشرو، سازندە و لیارال -ە ج احدر درون خود کە بە س ،لبعد از تشکی سال ٥ آن حزب ، بە دساتور شااە، م ال (٠٢٥١) ٠٥٣٥در پااییز مخالفر روزافازون باا آن،و بە خاطر اعمال ناس جیدە و نادرسر

. اعالم گردید

-همان م اع -

و پااذیر جدیااد و شااروع سااریع تغییاارات ری از سااوی بختیااار و تشااکیل کااابی ەیپساار نخساار وزیاا پااذیرفتن یاون متأسافانە ارتاش از اقادامات بختیاار پشاتیاانی . اپوزیسیون، باز هام بیشاتر بەساود اساالم سیاسای تماام شاد

تظاهرات میلیونی در خیابانهاا ت هاا ماناد و بە وی اجاازە دادە نشاد رفرمهاای خاود را ی در برابرو. آنچ انی نکردعملی د، نروم، هل د و یا بە سمر جمهوری سوق دادن راسوئ :، همان دنجهر م دود کردن سلط ر و نمادی نمودن آ

.روز نخسر وزیر ایران بود ٥٥بختیار ت ها . از دسر رفر این فرصر خوب. نماید

بەتاریخ سپردن رمیم پادشاهی

؛ -ساپری شاد ٠٥٥٢کودتاایی بعاد از ساال در فضاای ساال آن ٢٣کە -سال از عمر پهلاوی دوم ٥٥از گذر پس بهمن سال ٢٢، دررمیم شاە فضای مساعد بین المللی با تغییر تا حدودی ود در ایران با ماارازت خود وخلقهای موج

.تاریخ سپردند بە را پادشاهی در ایران سال عمر ادعایی ٢٣١١، رمیم بیشتر از (٠٢٥٢) ٠٥٣٥


و پ ج روحانی دی ار رقام خمی ی، سیاسر ایران بدسر کسانی یون آیر اللە ەیعرص. تاریخ ورق دی ری خورد افراد دی ر غیارە معمام هام . نیز اضافە شدند سید علی خام ەای و دی ران خلخالی،مهدوی ک ی، ، "خورد؛ کە بعدا

رهاار -مهادی بازرگاان مه ادس: ازجمالە. شکل ایفای نقاش نمودنادبودند کە بیشتر بطور موقر با تشکل و بدونە ت، ابول سن ب ی صدر، صادق قطب زادە، داریو -ملی ایران یرهار جاهە -کریم س جابی ، دکتر-زادی ایراننهضر آ

. تادیل شدند و دی ران کە بە کاربدستان ضعیف تر از روحانیون ،(پدر و پسر)فروهر، س ابی های

تعیاین کاردن دولار . خمی ای باود بدسر مالهای شیعە و در رأس همە آیر اللەصلی و کارساز را ولی تصمیمات ا شاورای "، و قاال از آن باا تعیاین پا ج روحاانی بە ناام -در برابار بختیاار -قال از فروپاشیدن رمیم شااە -بازرگان .روند ت میل یا پروسەء گذار بە اسالم سیاسی را، تا حدودی معین کرد ،"انقالب

بخش یهارم

ب ورای انقالش

کارکردهای شورای انقالب

قالب اشغال سفارت آمریکا و شورای ان

آزادی پس از انقالب نهضر

سازمان سازی جدید اسالمی

جامعەی روحانیر ماارز

نقش جامعەی روحانیر ماارز در قیام

(حجا)حزب جمهوری اسالمی

شورای انقالب


لاس دولر و اولین مج بات ریاسر جمهوری و تشکیل کابی ەیاند مدتی قال از پیروزی قیام، تا پس از انتخا .، نقش مهم و ب یادین در هدایر راهاردی رمیم جدید ایفا کردشورای انقالبشورا ملی،

٠٥٣٥دیمااە ٢٢در -ی فرانساە -فال لوشااتو، پس از رفتن مطهری و دیدار با آیر الالە خمی ای در نواین شورا د حسااین م ماامطهااری، مرتضااا .، تشااکیل گردیااد-کە هم اای از روحااانیون بودنااد -، در آغاااز از پاا ج نفاار (٠٢٥٢)

ی شاورا موساوی اردبیلای، از اعضاای اولایەیعاادالکریم رفسا جانی و علی اکار هاشمی باه ر، مد جواد م بهشتی، .بودند انقالب

ر این تصمیم ب: هاشمی رفس جانی بە گفتەی. نفر ارتقا پیدا کرد ٠٣ دوم تعداد شورای انقالب، بە در مرحلەی .وحانی بە یک اندازە بە تعداد شورای انقالب اول افزودە شوندو غیرە ر ینبود کە اعضای شورا، روحا

مهادوی م ماد رضاا حجار االساالم علای خاام ەای،حجار االساالم سید م مود طالقاانی، آیر اللە بر همان ما ا ،-پادر -سا ابی مهادی بازرگاان، دکتار مه ادساحماد صادر حااجی ساید جاوادی، ، دکتر-روحانیر از طاقەی -ک ی

.طفا کتیرایی، سرلشکر ولی اللە قرنی و سرتیپ علی اصغر مسعودی اضافە شدندمص مه دس

مادە و بە بازرگاان، سا ابی، کتیرایای و قرنای ازشاورا بیارون آ: پس از تشکیل دولر موقر، ی د نفر از جمالە دق قطاب عااس شیاانی، ابوال سن ب ی صدر و صاا عزت اللە س ابی، دکتر جای آنان، دکتر حسن حایای، مه دس

.زادە، تعیین گردیدند

بودند ، تعداد دی ر بە اعضای شورا اضافە شدند کە عاارت-٠٥٣١اردیاهشر در یازدهم -پس از ترور مطهری .حایب اللە پیمان و احمد جاللی مه دس میر حسین موسوی، دکتر: از


کارهای شورا

کە ناام تشکیل دولر، مجلس مٶسسان یاا بعادن: ی ب ث های مهمی یونخمی در اولین روزهای بازگشر آیر اللە .خارگان بر آن نهادند، در شورا مطرح شد


. خمی ی هام آنارا قااول کارد و آیر اللە. ، بود-نخسر وزیر موقر - واناولین گام شورا، پیش هاد بازرگان بەع بە خمی اای. آولاار موقاار، زیاار نظااارت و رهاااری ، شااورای انقااالب و د٠٥٣٥بهماان ٢٢پااس از پیااروزی انقااالب در .، و قدرت را بدسر گرفت دەجلوە داد پشتیاانی مردم خود رامشروع

دومااین گااام، تأساایس کمیتەهااای موقاار انقااالب اسااالمی بااود؛ کە بەنااام دفاااع از انقااالب دربراباار ضااد انقااالب مرکازی، کمیتەهاای انقاالب ان سرپرسار کمیاتەیخمی ی بع او. کم آمهدوی ک ی با ح .دربسیاری از شهرها ایجاد شد

.اسالمی تعیین گردید

این شورا، ملی کردن باناک هاا و صا ایع بازرچ، تشاکیل دادگااه هاای انقاالب اساالمی، هامە پرسای بارای " بعدا در قااانون اساساای جدیااد و انتشااارو تصااویب ، بااازخوانی [-کە نتاایجەا جمهااوری اسااالمی شااد -] تعیااین نظااام

، تصاویب -٠٥٣١اردیاهشار ٠٢در -ساپاە پاساداران ، تصاویب اساسا امەیقوانین شوراهای م لای ها، تصویبروزنامەرا انجاام .... و[ ملای]، انتخابات ریاسر جمهوری و مجلاس شاورای اساالمی [قانون اساسی]آین نامەء مجلس خارگان

. داد

-م اع قالی -

اشغال سفارت آمریکا و شورای انقالب

آمریکااا در تهااران، از سااوی ین المللاای، بەساافارت ایاااالت مت اادەیباا ر نادرساار و پیمااان شااک انەیس از یااوپاا دولار ٠٥٣١آباان ٠٥، در -خاس اماام برخاود نهادنادپیارو نام دانشجوایان " کە بعدا -دانشجویان ب یادگرای اسالمی

بەگاونەای تار ایان عمال زشار مهدی بازرگان تاال زیااد و درسار را انجاام دادناد کە هاریە زود" موقر و مخصوصا . حل گرددقانونی و مسالمر آمیز،

کە -آن عمال ضاد قاانونی و ضاد انساانیخمی ای بادون تاوجە بە قاوانین و پرنسایپ هاای باین المللای . ولی آ ؟ ایان !ناام نهااد "بزرگتر از انقالب اولو انقالب دوم "، بە -م سوب می گردددی ر همان د حملە بە سرزمین کشوری

.وی کار را دشوارتر کرد عمل


اد انعکااس بازرگاان و کاابی ەا هری. اماور، اساتعفا داد مااە ادارەی ٢وان نارضاایتی بعاد از دولر موقار بع ا اماور را ، بارای مادتی ادارەی-شورای انقالب این بار ازسوی -بود؛ ولی شماری از اعضای آن دولر یع یری مثاتموض

.ادامە دادند

آماوز و -م مادجواد بااه ر، -کشاور -، هاشمی رفس جانی-دفاع -بی ە وزارتخانەها را، علی خام ەاین کادر آ ، عازت -آماوز عاالی -، حایاای-نفر -، معین فر-خارجە و دارایی -ب ی صدر ،-دادگستری -، مهدوی ک ی-پرور

ماادتی -، قطااب زادە-نسااکم -، کتیرایاای-شاااورزیک -، شاایاانی-ارشاااد -، می ااایی-برنااامە و بااودجە -الاالە ساا ابی .قودوسی نیز رییس دادگاە انقالب اسالمی بود همچ ین، حجر االسالم. ، را سرپرستی کردند-خارجە

و تشاکیل ( ٠٢١١) ٠٥٣١بهمان ٣ -، انتخابات ریاسار جمهاوری-٠٥٣١آذر ٠٢ -پس از همە پرسی قانون اساسی را بە بر خالف قانون نوشاتە شادە، ناامش این مجلس عدنکە ب -(٠٢١١) ٠٥٣٢خرداد ماە ٥، در -مجلس شورای ملی

، آخارین نشسار -مااە موجودیار ٠١بعاد از -٠٥٣٢تیرماە ٢٢ب درشورای انقال ؟!، تغییر دادند-مجلس شورای اسالمیوجاود مجلاس شاورا و کامال شادن آن، باا باا تشاکیل: ، گفار-سخ وی شورا -حسن حایای دکتر. د را برگزار کردخو

.بە پایان رسید ،-با سە دورە کار متفاوت -انقالب یشورا ن؛ موجودیرن هاا شورای

طالقاانی، ریاسار آن شاورا را بعهادە . پاس از تارور وی آ. مرتضاا مطهاری باود. اولین ریایس شاورای انقاالب، آ ای کە باا تاوجە بە وقاایع بعاد، مای تاوان بە حسااب قتال ها -بەشایوەای ناامعلوم ٠٥٣١شاهریور ٠٢وی در -.گرفر

لاین ریایس جمهاور او -آخرین و سومین رییس آن شاورا، آقاای ب ای صادر .، زندگی را بەدرود گفر-زنجیرەای گذاشرب ای صادر، بهشاتی، علای خاام ەای، موساوی اردبیلای، : ن اعضای شورای انقاالب عااارت بودناد ازامآنز. بود -ایران

. طب زادە، معین فرباه ر، رفس جانی، حایای، بازرگان، شیاانی، عزت اللە س ابی، ق

-سایر ویکی پدیا -

نهضر آزادی پس از پیروزی ج اش

، -بهماان ٢٢ -روز ٠١، پااس از (٠٢٥٢)٠٥٣٥بهماان ٠٢از نوفاال لوشاااتو بە تهااران، در خمی اای. آ پااس از آماادن .سال سلط ر پهلوی ها، بەتاریخ سپردە شد ٣٥قدرت شاە سرن ون و


هاشام . شاد نخسار وزیار موقار برآمادە از ج ااش مردماان ایاراناولاین ،-ر آزادیدبیر کل نهض -مهدی بازرگان ، مصاطفا -وزیار دادگساتری -، احمد صدر حاج سید جاوادی-وزیر نفر -، علی اکار معین فر-وزیر کشور -صااغیان

عاااس آناان هماراە باا مه ادس. مد توسلی شهردار تهران شد، و م-بعد از مدتی احمد مدنی -اع،وزیر دف -یمراندوسار خیلای ولای بازرگاان را ، او نهضاتی نااود؛-کە معاون نخسر وزیار و ساخ وی دولار موقار شاد -امیر انتظام

.بیشتر پسر های کلیدی اجرایی در دسر نهضر آزادی ایران بود در آن اوان، .داشر و باوی همکاری کرد

بعااداز حماالەی .دە داشاارهااایااران را بع جدیااد ، ادارەی اجرایاای نظااام(٠٢٥٢)٠٥٣١آبااان ٠٥رساامن تااا دولاار موقاار غیر قانونی ابراز داشر و آن کار آقای بازرگان، نارضایتی عمیق خود را از، خس امام پیرو موسوم بەدانشجویان

. و آباا قام ناکام شادن از حال آن، در تاال و سفارت آمریکا بە حملەی آن بە اعترا دولر دراجرایی کابی ەی .استعفا دادند ،فعالیرماە ٢بعد از خمی ی،

همچ ین بازرگان، یداللە س ابی، احمد صدر . قدرت بود در را ماە ٢خرین بار، آن نهضر آزادی برای اولین و آ .، بودند-اسالمی شدە -ای دگان دورە اول مجلس شورای ملیحاج سید جوادی، معین فر، نم

، انتخاب شد؛ یک سال ن ذشار -٠٥٣١بهمن ٣ -یخ ایرانپس از ای کە ب ی صدر بەع وان اولین رییس جمهور تار .کە ج گ ایران و عراق شروع شد

وی عضاو -. مصاطفا یماران در آن ج اگ نقاش برجساتەای داشار ولای .نهضر آزادی طرفدار ج گ دفاعی بود ٢١مارداد تاا ٢١)مااهە ٥بر علیە ملر کورد در شرق کوردستان در زمان ج گ ت میلی بود کە رهاری نهضر آزادی

.کشاتە شاد ٠٥١١خارداد ٥٠وی در -.خمی ای باود گاونەی آیار الالە ، یکای از رهااری ک ادگان جهااد(٠٥٣١آبانماە .سمی بە فعالیر ادامە دادە رنهضر آزادی ایران بەطور غیر

-گلو سایر های انترنتی دی ر در گو آزادی مین سال تأسیس نهضر ٣٣م ابع، گزار بی بی سی بە م اسار -

تشکل سازی جدید اسالمی

بەهماین خااطر آن احازاب و تشاکلهایی کە در زماان .فضای جدید و عماومی آن زماان پلورالیسام تشاکیالتی باود و ندتشکیل شدە بودو برای آزادی و دفاع از حقوق ملر های ت ر ستم پهلوی دوم، بر عیلە رمیم


ریشەهای عمیق تری داشت د،

.احزاب و سازمانهای جدیدی نیز تشکیل شدند . دبیشتر گستر یافت

خمی ی و همفکرانش باا تاوجە بە اساالمی باودن جاامعە و فعالیار . آ لەیج اش یا انقالب مردمان ایران، بەوسی در ایاان . هاای تشااکیالتی اساالم سیاساای و غیاارە سیاسای رونااد بعااد از پیاروزی را بە انقااالب اسااالمی خاتم کردنااد

و ت ااگ کااردن یااک گاازی ەای و تولیااد در یاااریوب احساسااات مااذهایبیشااتر و ە خمی اای زیرکااانەیاااریوب آیاار الاال .بر خلقهای ایران ت میل کرد را،"زیاد نە یک کلمە کم و نە یک کلمە جمهور اسالمی"پدیدەای بەنام

مای ن اری، جای تأمل اسر، زمانی کە بە گذشتەء تاریخی سیاسی ایران، ترکیب اجتماعی، فره ای و مردمای مردماان ایاران، درمای یە سیاسی و یە غیرە سیاسی و رو ادارەی مملکر و گذران روزمرەی اسالمی و رفتار اعمال

.داشتە اسر زندگی و تکامل جامعە امور ی، در همەیو مرف یابید کە اسالم تأثیر مستقیم

کە -خمی ای . و وجاود فاردی مثال آ .شیعە از آن فرصر پایش آمادە، اساتفادە کردناد بەهمین خاطر آخوندهای کە در هادایر ؛نشان داد ری و اقتدار خود را در بهشر زهرا، زورمدا-سال و اندی ٠٣پس از ورود بە ایران بعد از

از خلوص نیر مردمان بیزار از استاداد و دیکتاتوری آنان. حرف اول و آخر را زد نظام جدید، بە جمهوری اسالمی،، بە سااک خاود، " ارییانقالب"راە بە ناام پیروآیر الالە، اسالم رایان ت درو . ستفادە کردندم مد رضا شاە، سوء ا

از هفتەهاای اول پاس از ساقوط -تشکلهای قالی را بە گونەای جدید بازسازی کردند و تشکل های جدیادی را هام .، تشکیل دادند-حکومر شاە

، در ت لیل های خود پس از نارضایتی های خارداد مااە -دبهشتی یکی از آنان بو کە -ن شیعەجمعی از روحانیو .سراسری را عامل بزرگی میدانست د و شکستشان در آن، ناود حزبی مقتدر و کارآمد اسالمی ،(٠٢١٥) ٠٥٣٢

لای و یاپ، همچ ین وضعیر جدید و وجود تعدادی از احزاب و سازمانهای رو بە رشد، اسالمی غیارە حاوزەای، م .آن داشر کە بەسوی تشکلهای حزبی و سازمانی مخصوص خود اقدام نمای دنیون را برشماری از روحا

جمعیر روحانیر ماارز


سیاسار جدیاد رمیام پهلاوی . ، جمشید آموزگار پس از هویدا، نخسر وزیر شاد(٠٢٥٥) ٠٥٣١در مرداد ماە سال مااە ادامە ٠٥آن فضاا حادود . بار آن نهاادە شاد و نام فضای سیاسای تا حدودی در سال رد مشروطە باز گردیددوم ملای یهاارم فعالیار خاود را جااهەی. ی ایاران باود بە وقاوع پیوسارمل در آن نفس سیاسی کە خواسر جاهەی .داشر

.آغاز کرد و شاهپور بختیار بە رهاری آن برگزیدە شد

مااە بعاد دولار نظاامی ٢ولی . داد و دولر آشتی ملی را تشکیل. شریف امامی بە جای آموزگار نخسر وزیر شد بە ( فرصر)، بختیار را بە ع وان آخرین امید -رییس ساوا وقر -سرانجام سپهاد مقدم. ازهاری را سرکار آوردند

. م مد رضا پهلوی پیش هاد نمود

-٢٥ضا پهلوی ص کتاب م مد ر -

اجتماااعی شااروع شاادە و رو بەگسااتر در آن ماادت فعالیتهااای مخفاای و ناایمە مخفاای در میااان طاقااات و الیەهااای روحانیاار ماااارز جااامعەی را بە نااام در آن فضااا و فعالیتهااا بااود کە روحااانیونی در قاام و تهااران، تشااکلی. نهادنااد

.تهران تشکیل دادند

. مفاتح، د. بهشاتی، د. ساید علای خاام ەای، د .اساتاد مطهاری، آ: شماری از فعالین آن تشکل عاارت بودند از . * امامی کاشانی. مشکی ی، آ. موسوی اردبیلی، آ. باه ر، آ

-٠٥٢تا ٠٥٥، صف ات ٠٥٥٢دارابی، علی، سیاسر مداران اهل فیضیە، تهران، سیاسر -

.الزم بە توضیح اسر کە تعدادی از ناماردگان در آن زمان آیر اللە ناودند*

–هاشمی رفس جانی تصویب آیر اللە م تظری و ، از سوی ب یان ذارانش بە٠٥٣٥آن تشکل در سال اساس امەی . خمی ی در خارج از کشور فرستادە شد. ، رساندە و برای تأیید برای آ-کە در زندان بودند

-٠٥٣، ص ٠٥٥١رضوی مسعود، هاشمی و انقالب، تهران، همشهری، -

: از ندعاارت بود" اهداف و دیدگاە آن جمعیر مختصرا

. یشکردن انقالب اسالمی و دستاوردها تال برای مکتای -٠


.تقویر نمودن تشکیالتهای موجود اسالمی و تشکل های انقالبی -٢

. روحانی با روحانیونهماه ی و مت د کردن اسالمیون غیرە -٥

.نظارت بر رویدادهای کشور -٣

.برقراری ارتااط با مراکز اخاار و مکانهای تالیغاتی -٣

. اسالمی و تالیغاتی فعال کردن مراکز -١

. تأسیس مرکز ت قیق دی ی و فره ی -٥

-٢٣٥، ص ٠٥٥٢دارابی علی، سیاستمداران اهل فیضیە، تهران، - -

-

نقش جمعیر روحانیر ماارز در قیام

، مجاالس شارکر در راهپیماایی هاا و یادبودهاا .خمی ی ارتاااط داشار. مطهری و بهشتی با آ این تشکل بە وسیلەیدر . ودی همفکار بودنادی همکااری مای کردناد کە تاا حادیبا تشکل ها .یدان راە آزادی را انجام می دادندترحیم شه

.خمی ی از پاریس بە تهران، تال زیادی کردند. استقاال از آ تشکیل کمیتەی

. تشکیل شورای انقالب، در اوج ج اش خلقهای موجود در ایران داشرش اساسی در نق این تشکل -

اهداف جدیدی را برای خود مشخە کرد کەمهمتارین ، این تشکل(انقالب)ملر های ایران پیروزی قیام پس از - : نکات آن عاارت بودند از

. پشتیاانی همە جاناە از انقالب اسالمی* -

.التزام بە والیر فقیە، قانون اساسی و تصویب نامەها* -

. ن هاانی از رسوم شرعی و اسالمی* -


. در مورد نقش روحانیر در قدرت و آمیختن دین و سیاسر با هم در نظام نوین در ایرانتأکید * -

. با حفظ استقالل، پس ازتشاکیل حازب جهماوری اساالمی، نقاش مهمای را در آن ایفاا کارد روحانیر جمعیر -هاا و همچ ین در همە پرسی تعیین نظاام، انتخاباات مجلاس خارگاان قاانون اساسای و ت میال والیار فقایە و ماادە

در انتخابااات ریاساار جمهااوری از ابوال ساان ب اای صاادر . تاصاارەهای اسااالمی در قااانون اساساای خیلاای فعااال بودنااد .پشتیاانی کردند کە، بیشترین آرا را بدسر آورد

قضاائیە، دادگاههاای تا ک ون در شورای انقالب، قوەی ل از اوایل تأسیس جمهوری اسالمیاعضای این تشک -ن، نیروهای انتظامی و نظاامی، مسائولیر حاوزە هاای علمایە، شاورای عاالی انقاالب فره ای، انقالب، شورای ن هاا

بخصاوص روزهاای جماعە، نمای ادگان ولای فقایە در ان جماعار شورای عالی ام یر ملی، مراکاز آماوز عاالی، اماما .دناستانها، حضور داشتە و دار

٠٥٣٥ بهماان ٢٥نقااالب بااود کە در ، سرپرساار کمیتەهااای ا-دبیرکاال ایاان تشااکل -م مااد رضااامهدوی ک اای -برخوردهایش باا جاامعە مدرساین حاوزەی علمایەی قام و ارتاااط باا نقش جمعیر روحانیر و . ، تأسیس شد(٠٢٥٢)

. اسالمی، همان د پدر و فرزندی بود مٶتلفەی

ر ولاای اکثریاا. نااام نویساای کاارد، "سسااەای فره اایمٶ"تهااران، مان ااد دفتاار مرکاازی جمعیاار روحانیاار ماااارز -باادون آنااکە ی ااین -جمعیاار رسااالر همان ااد زبااان حااال ؟ همچ ااین از روزنااامەی!بعهاادە داشاار یتهای نظااام رامساائول

.جمعیر هم در میان اعضا و هوادارانش پخش میشد امەی خارنامەیماه. ، استفادە می کرد-است ااطی شود

حزب جمهوری اسالمی -

، و عضو شاورای (٠٢٥١)٠٥٣٥تهران در سال م مد حسین بهشتی، یکی از روحانیون فعال در راهپیماییهای -، (٠٢١٥) ٠٥٣٢خمی ی، فکر می کرد کە مهمترین علر شکسر نارضایتی های سال . ، و از نزدیکان آ(٠٢٥٢)انقالب

، پرواضاح اسار کە در آن شارایس ماورد -همچ اانکە گفاتە شادە -. عدم تشکیالتی سیاسای مخصاوص روحانیار باودبهمان ٢٢بە هماین خااطر در . اهمیار و خصوصایر، امکاان تشاکیل و تاداوم نداشار اشارە، امکان تشکیالتی باا آن

.، یک هفتە پس از پیروزی ج اش خلقهای ایران، حزب جمهوری اسالمی تأسیس گردید(٠٢٥٢) ٠٥٣٥-


م ماد حساین بهشاتی، علای اکاار هاشامی رفسا جانی، ساید علای : اولین گروە مٶسس این حزب عاارت بودند از - .ەای، م مد جواد باه ر و عادالکریم موسوی اردبیلیخام

ولی بهشتی از اصافهان، خاام ەای از مشاهد، . خمی ی بودند. ناماردگان همە در قم ت صیل کردە و از مقلدان آ -یکدی ر از اردبیل و باه ر از کرمان بە قم آمدە بودند و در آنجا با اردبیلی رفس جانی از بهرمان رفس جان، موسوی

.آش ا شدند

رضاا علاوی، از فعااالن حقاوق بشار ایاران و پژوه ادەء . حزب جمهوری اساالمی، اولاین و آخارین حازب، روحانیار م - -سیاسر و تاریخ، ساکن تکزاس آمریکا

نام گروە مٶسسولی .آن نهادە شود ، بر"حزب اللە"بار قرار بود نام با توجە بە حرفهای عاداللە جاسای، اولین . برای آن برگزیدند را وری اسالمیحزب جمه

بە جای بود کە در فکر تأسیس جمهوری اسالمی بودیم و ابتکار این حزب: بهشتی اولین دبیر کل این حزب می وید بە آن را ، ایان حازب"استقالل، آزادی، حکومار اساالمی"حتا شعار. ب ا نهادیم را" جمهوری اسالمی" "حکومر اسالمی" .هم نزدیک بود، عو کرد" امام خمی ی"یدگاە د ، کە با"، جمهوری اسالمیل، آزادیقالتاس"

تشکلهای نهضر آزادی و مجاهادین خلاق ایاران، نتوانسات د خواسار انقالبای روحاانیون را : بهشتی ادامە می دهد کە ای تاااریخی باار همچ ااین ضاارورت اجتماااعی و. رهاااری نمای ااد و اسااالم را همان ااد مکتااای و ب یااادگرا معرفاای نمای ااد

. نمای داقدام بە تأسیس حزب مستقلی جمهوری جدید اسالمی، مٶسسین را بر آن داشر کە ادارەی

-٥٥٢و ٥١١صف ات . ٠، ج ٠٥٥٢عاداللە جاسای، تشکل فراگیر، تهران، انتشارات دانش اە اسالمی -

، ٠٥٣٥ ٢٢/٠٠اطالع پیدا کرد؛ در تاریخ خود اسالمی کە از ناودن تشکیالت حزبی پروسەی: همچ ین گفتە شدە کە . حزبی بەنام جمهوری اسالمی تأسیس نمود کە مٶثرترین حزب تاریخ معاصر ایران بود

-٢٢، ص ٠٥٣١شادلو عااس، انقالب اسالمی از پیروزی تا ت کیم، تهران، مٶلف -

للە عس ر اوالدی مسلمان،سید م مود لە بادامچیان، عاداللە جاسای، میر حسین موسوی، حایب احسن آیر، اسدال


.اولین اعضای شورای مرکزی حزب جمهوری اسالمی بودند.... کاشانی، مهدی عراقی، علی درخشانی و

خمی ی . گروهی از روحانیون و شماری از همدستان غیرە روحانی با پشتیاانی آ

ە فضاای عماومی رقابار میاان ملای گرایاان، یاپ در آن زماان، ک. بە ت میال قادرتی اساالمی کردناد با عجالە، اقادام .، و اسالم س تی و فقهی شیعە در میان بود؛ مٶسسات اسالمی پایەگذاری شدند-اسالمی و غیرە اسالمی -گرایان

قالاب تشاکیالتی و بدین طریق هم ج اش خلاق هاای ایاران را اساالمیزە کردناد، هام مٶسساات اساالمی را یە در : یااون و قضااایی ، و مجاهاادین انقااالب اسااالمی و یە در شااکل نظااامی(حجااا)ری اسااالمیحاازب جمهااو: مان ااد حزباای

.گذاردند ب یان کمیتەهای انقالب اسالمی، سپاە پاسداران انقالب اسالمی و دادگاههای اسالمی وانقالبی

خمی ای، ماٶتلفە .آ انبازاریان ب یاادگرا، دانشاجویان و اساتادان و طرفادار خود را از میان جامعەی حجا اعضای ران پهلوی دوم، از اسالمی کە در دو، روحانیر ماارز و شماری از اعضای آن حزب و سازمانهای اسالمی، فداییان اسالم

حزاب این حزب در برابر ا. فکرات دی ری هم بودند، تأسیس شدهم پاشیدە شدە بودند کە در میانشان مجاهدین و ت .ر با آنان، بوجود آمدفدایی و مخالف ملی ایران، یریک های جاهەیحزب تودەی ایران، : و سازمانهایی یون

ساقوط لار بختیاار در آساتانەیوقتی دو: ، در مصاحاەای می گوید-دکە یکی از مٶسسین این حزب بو -رفس جانی ااود ن. تشکیل حزب، ضرورت خاود را نشاان داد دولتی اسالمی تأسیس شود، مسئلەیقرار داشر و تصمیم گرفتە شد،

بەهمین خاطر مجاور شدیم، نهضر آزادی را برای دولر قاول . حزبی مخصوص روحانیر، کار را خیلی دشوار کردەبود .ک یم

یم کە، تأسایس یاک زی انقاالب، گماان مای کاردپیرو می و اسالم ش اس در آستانەیما همان د روندی اسال" عموما هفتە بعاد از پیاروزی انقاالب ٢او را هم راضی کردیم و . بود ولی مشکلمان امام بود، کە مخالف. حزب ضروری اسر

اسف د ١یع ی

.، حزب جهموری اسالمی را اعالم کردیم(٠٢٥٢) ٠٥٣٥

نفرە را برای شورای ٥١یک گروە . پیمان ب ث های زیادی کردیم. س ابی و د. در این رابطە با د" قاال


. ە بودیمگرفت مرکزی در نظر

سالمی؛ از بدو تأسیس تاا ان االل، هاشامی رفسا جانی در مصااحاەای باا عادالمجیاد معاادیخواە و حزب جمهوری ا - -.یاد م تشر شد ەیکە، در مجل ٠٥٥١لفضل شکوری راد، در تیرماە اابو

روزنامەای هم بە نام جمهوری اسالمی در خرداد . م مد حسین بهشتی بود ،سالمیامهوری جزب اولین دبیر کل ح سال از ان الل حازب ٢٥هم اک ون کە -.، م تشر نمودند؛ کە صاحب امتیاز آن علی خام ەای بود(٠٢٥٢) ٠٥٣١ماە

-.می گذرد، آن روزنامە بە مدیریر مسیح مهاجری م تشر می شود جمهوری اسالمی

ری خمی اای از آن، مساااجد را باارای نااام نویساای و عضااوگی سااالمی بەخاااطر پشااتیاانی آیاار الاالەامهااوری جزب حاا . در مدتی کم شمار زیادی بە عضویر این حزب در آمدند. اولین مکان کانون توحید بود. برگزید

.هزار نفر در سراسر ایران بە عضویر حزب در آمدناد ١١در یکی، دو روز نام نویسی، : مرتضا ناوی می گوید ٢تاا ک اون : حزبش می نویسد روزەی ٠١١د جواد باه ر پس از عمر ، م م"مقدمات تشکیل حزب"در مقالەای بەنام

.میلیون نفر بودند ٥اعضای این حزب " آمار دی ری می گوید. میلیون نفر عضو حزب هست د

شاخەهای حزب در کارخانەهاا و . انجمن های اسالمی برای رویش این حزب، در سراسر ایران فعالیر می کردند .متفاوت در جامعە، فعالیر های خود را آغاز کردندکارگاههای، مراکز آموزشی و ادارات و مکانهای

روحانیار مااارز، جمعای از تلفە، مجاهادین انقاالب اساالمی، خمی ی، تشکلهای جااهە ماٶ. ش هاد آهمچ ین بە پی . فداییان اسالم، بەعضویر این حزب در آمدند

.حزب رستاخیز با اندکی تفاوت بودهمان تا حدودی این حزب

بهشتی در کتابی بەنام، مواضع ماا، کە تفکارات حزبای وی را نشاان سالمی دکترامهوری جزب یل حپس از تشک باود؛ در دورانای کە وی دبیار کال ساالمیامهاوری جزب بهتر اسر گفتە شود، این کتاب دیدگاههای حا: می داد نوشر

.ە اسر، در درون حزب متفاوت بود(ن ر )کە، پارادایم معلوم شد" بعدا. بود

: برای مثال .داری جای تأمل دارددر این کتاب نکاتی در رابطە با آزادی و حکومر م


ت مای اسار کە انتخاا نساان جانادارر از آن ماردم و ار وحی و آگاهی در موردراههای شا اخاحساس تجربە و تفک -٠پیاااماران و امامااان و ک ااد، خااود و دوروباار را ماای سااازد و در رساایدن بە آگاااهی کاماال از راه مااای هااای دروناای

. استفادە می نماید و زندگی وی بە امید خدا، مع ا پیدا می ک د

مای ارتااطات حااکم در همەی را این کتاب، جامعە، جامعەای اسر کە ارز های اسالمی با توجە بە نوشتەی . ، دو مسئولیر مهم برعهدە دارند"فقیهان"اهداف آن و برای رسیدن بە ک د

.[ظام و حکم حکومتی، زادە شداز این تفکر، مصالح ن" بعدا.] رای پیدا کردن جواب های جدیدتفقە ب: الف

در ایان ماوارد اگار خواسار هاای ماردم مخاالف ارز هاای . والیر فقیە و حضور رهاری کردن در اجرای قاوانین: ب .اسالمی باش د، مسئوالن هیچ وقر آن خواسر ها را قاول نمی ک د

و " ضاالە"انتشار کتب . حدود آزادی ها را، قانون معین می ک د: ەنوشتهم دی بیان و آزادی احزاب درمورد آزا احاازاب و تشااکل هااای اسااالمی بە شاایوە هااای عااادالنە ماای توان ااد، از .... م اارف جلااوگیری ماای شااود از نوشااتەهای

ی نیاز کە ایادئولومی آنهاا، اساالم را احزاب و م افل و مجامع ضد اسالم. امکانات رادیو و تلویزیون استفادە نمای دولای اگار رفتاار باد داشاتە . رد میک د، اگر موضوع بر هم زدن اوضاع نااشد، می توان د تالیغات آزاد داشتە باش د

.، باید از فعالیتشان جلوگیری شودباش د

رفکار تأسایس ماا در تشاکیل ایان حازب، د:"گفار مهاوری اساالمیجزب همچ ین بهشاتی در اولاین نشسار عل ای حا و شعار ما هام اساتقالل، آزادی و . ایدە و تفکر ما جمهوری اسالمی اسر. جمهوری هستیم و نە برای رسیدن بە مقام

. همە ما باید برای این شعار تال ک یم بە همین دلیل، .جمهوری اسالمی اسر

-تیر ٥سایر شهدای -

: مشخە شدە اسر ری اسالمی در یهار نقطەاریوب آن شعار اسر کە اصول و رفتارهای حزب جمهودر ی

. تأکید در تداوام انقالب و جلوگیری از هرگونە موانع -٠

.نیروهای اسالمی کە اهدافشان تأسیس حقوق و عدالر اسالمی اسر یم کم میان همە التزام بە ارتااطات -٢


. دور ماندن از هرگونە وابست ی بە گروههای مخالف اسالمی -٥

.راههای فعالیر و آبادانی کە، با معیارهای اسالمی همخوانی داشتە باشد ە کردن از همەیاداستف

-١١تا ١٠، صف ات ٠٥١١م مد علی زند، حزب جمهوری اسالمی، مواضع ما، تهران -

رنامەهای مت اوع باا تاوجە آنها بەشیوەای فعالیر های حزب را انجام می دادند کە با معیارهای مدرن بە ب - .مذهای و برابری زن و مرد و احترام بە حقوق بشر همخوانی نداشر -ی د ملیتی و ی د فره ی عەیبە جام

مردم را بە مکتای بودن و ب یادگرایی زیر یتر والیر فقیە ره مون ک د و هر کاس این حزب تال میکرد، - .نام گرفر" خودی و غیرە خودی"بە "؟ کە بعدا!را، کە در دایرە نااشد، مخالف قلمداد نماید

آن بخاش مهام برناامەای پیشارفر بارای و ، احتارام ن ذاشاتەبە بخاش سارمایەهای خصوصای اقتصااد، دردر مو .آنان فکر میکردند اموال و امکانات سرمایەداران، باید مصادر شدە و در دسر دولر مکتای باشد. آنچ انی نداشت د

را تالیغ می کرد و خواهان ارتااط برادرانە " قی، نە غربینە شر"در مورد سیاسر خارجی نیز، این حزب شعار آنهاا ساازمانهای باین المللای را، ابازاری در دسار ابار قادرت هاا مای دانسات د و خواهاان . با مسلمانان جهان بودند

.تغییرات ب یادی در آنها بودند

. صادر اهاداف خاود دادە باود، در "آمریکای جهاانخوار"این حزب افشای توطئەهای قدرت های بزرچ، بخصوص . همچ ین برای صدور انقالب و کمک بە تشکیالت های آزادیاخش اسالمی تال میکرد

همان م اع -

شایوەء ممکان تاأثیر داشاتە در تثایار جمهاوری اساالمی بە هار تاال میکردناد، ساالمیامهوری جزب مسئوالن ح .بیشتر فعالیر میکردند برای بدسر گرفتن پسر های اساسی ەهمین خاطرب. باش د

اولاین م ال یاانە زنای ، برگازار گردیاد،-کە بەجاای مجلاس مٶسساان -قانون اساسای در انتخاب مجلس خارگان ها، حجا، نهضر آزادی، مجاهدین خلق، حزب تودە، یریک های فدایی، سایر یپرقابر .شد درحاکمیر جدید


حازب دماوکرات کوردساتان و کاوملە و مساتقل هاا و ]ی بازرچ و ملی و دی ار ملای گرایاان در تهاران و شاهرها جاهەی . ، شروع شد[اسالمیسر ها، در م اطق کوردنشین

: خمی ی گفتە باود. ولی یون آ. جا و دولر موقر مه دس بازرگان بوجود آمدهری د اولین کشمکش میان ح -در ایان راباطە جالالادین فارسای. دبا آن دولر را، عل ی نمیکار این حزب اختالفاتش. با دولر موقر همکاری ک د

هاشامی -تخانەهاای کشاورردر وزا ت هاا. اناد بودناد ساالمیامهاوری جزب بازرگان، اعضای حا در کابی ەی: می وید . ، پسر معاونر داشت د-م مد جواد باه ر -، و آموز و پرور -سید علی خام ەای -، دفاع-رفس جانی

مقدمات تشکیل حزب مقالەی -

بخش پ جم -

در سقز گردهمایی

شیخ عزالدین حسی ی ( استاد)ستا نامەی مامو

نارضایتی مکارم شیرازی

( رفراندم)همەپرسی

پیش نویس قانون اساسی

قانون اساسی انتخابات مجلس خارگان

قیه ولی ف

گردهمایی در سقز

در آن نشسر . درسقز تشکیل شد ، نشستی مهم(٠٢٥٢)٠٥٣٥اسف د ماە ٢٥قال از همەپرسی برای تعیین نظام در

، (کوردستان ایران)ردستان شماری از رهاران و نمای دگان مذهای و امامان جمعەء س ی مذهب از ی د شهر شرق کو


. برخورد مت د با حکومر جدید، نوشتەای را امضا کردند اسالمی، فره ی، اجتماعی و شیوەی ملی، درمورد مسئلەی

خاود آن عزیازان در نوشاتەی. ای می رفت ادماذهای هاا، جا -قسیم ب دی فکری در جماع ملایآنان با توجە بە ت در تادوین . درکاار نوشاتن و تادوین قاانون اساسای، بایاد علماای شایعە و سا ی شارکر ک اد: اشارە کردە بودناد کە

ملار کاورد :ملیار هاای موجاود در ایاران، در نظاام جدیاد بارای مثاال از همە روشن قانون اساسی بەطور مشخە و . یر نداشتە باشدباش د و هیچ ملتی بر دی ران ارج بایستی حقوق برابر داشتە

درسر آن اسار کە سیاسار اجتمااعی و اقتصاادی در ایاران بە طریقای پاایە گاذاری شاود کە هرگاونە امتیاازات ەء ایرانای مسائلەای بە در جامع. طاقاتی و الیەهای اجتماعی برداشتە شود، یە از نظر مادی و یە از نظر مع وی

: شرکر ک دگان این نشسر عاارت بودند از. نام ستم و خود بزرچ بی ی و فخر فروشی وجودنداشتە باشد

، قاضای -قادەن -، ماال صاالح رحیمای-سا دج -، احمد مفتی زادە-مهاباد امام جمعەی -اد شیخ عزالسین حسی یاست، ماال م ماد -سردشار -، عاادالرحمان طااهری-بانە -حسی ی، شیخ جالل الدین -اش ویە امام جمعەی -م مد خضری

اماام -، مالحساین عالیای-یرینقصرشا -، سید عادالعزیز-سقز امام جمعەی -، مال عاداللە م مدی-کرماشان -ربیعی، ساید -ساقز -، جاالل شاافعی-قاروە -، زری ای-امام جمعەء بوکاان -، مال ابوبکر شفیعی-مسجد حاج ارجم د جمعەی

-حکایم خساروی ، -سردشار -عااسای، ماال خضر-ما طقەی اشا ویە -، سید علی زاهد وارسی-وانمری -عثمان خالدی . -کرماشان

ماموستا شیخ عزالدین نامەی -

طای ناامەای فاروردین مااە، ٥همەپرسای نظاام جدیاد در ایاران، اساتاد شایخ عزالادین حسای ی در درآساتانەی - : ین بودمتن نامە ی. را اعالم کرد شرکر نکردن در رفراندم

بسم اللە الرحمان الرحیم -

مردم آزادیخواە و مسلمان ایران، ملر مسلمان کورد -

جماعر س ی مذهب --


با سالم و احترام -

ران و دیادگاە شافاف مخصوصاەن نظاریەیتأئید اهداف انقالب راستین ملار ایا ضمن: بە اطالع شما میرساند کە -تاری کوردستان در یاریوب ایرانی آزاد و حقاوق بادون یاون خوموخ م کورد و مسئلەیدمشخە ناودن سرنوشر مر

پاسخ شفافی دادە نشود، تاا زماانی طور رسمیب و یرای ملر های موجود دی ر در ایران و همچ ین تا زمانی کەم ن اردد، کە پاسخ قانع ک دەای در این مورد ازطرف دولار و شاورای انقاالب اساالمی ایاران، دادە نشاود و اعاال

ماردم نیاز باا تاوجە بە مسائولیر ملای و ماذهای خودشاان آزاد و . م شرکر نخاواهم کارددر رفراند ادیبطور انفر .مختارند

الم علیکم و رحمر اللە و برکاتوالس -

شیخ عزالدین حسی ی -

. ٠٥٣١/ ٥/٠مهاباد، امام جمعەی -

-.١/٠/٠٥٣١آی دگان و اطالعات، یهاروزنامە - -

نارضایتی مکارم شیرازی -

بە گفااتەء ە بااود، شااد دد تاعیاا؛ بە شااهر مهابااارازی کە در آخاارین ماههااای موجودیاار رمیاام پهلااوی دوممکااارم شاای : دمی نویس ستاد شیخ عزالدین حسی ی میفرستد وی سرگشادەای برای اوی نامە .روز در آنجا ماند ٣١خود

دعوای من بر سر ییسر؟ -

نویسا دە را در ،فردی در برابار فارد یک سر سوزن یی بیزار خواهم بود، کە بە اندازەمن از این جمهوری اسالم . برابر فردی مهابادی برتر بداند

زمانیکە در مهاباد تاعید بودم، از نزدیک با عقالنیر و درایر شما آش ا : برادرم


آنجااا بااودم؛ همیشااە در فکاار بااودم دیااداری بااا شااما داشااتە باشاام و شااما هاام روزی کە در ٣١وریاام بیاااد ماای آ. شاادمن فشاارها و خادا را شاکر کە آ. را بای ایم ردی ، نتوانستیم هما"ساوا "ولی بەخاطر خفقان و فشار زیاد . چ ینهم

اساتادادی خرابکاارانە کە ظلام و ساتم را یتهدیدها با آزادیهای همە جاناە جابەجا شد و در ج گ قدرت و سلطە .ناآسودە و ناراحر بودیمشما بر شما روا داشت د و هم ما هم

را، بلاکە ت هاا آزادینە ی نمی توانم این حقیقر را پ هان ک م کە نظرات م فی شما در مورد همە پرسای کە ول -علال ن رانیهاایم را . هم در مملکتمان را مست کم کرد، تعجاب نماودم و بسایار ن اران شادم ب یادهای اسالم عزیز

.تر هموار نمایدک م؛ شاید راهی بەسوی برادری بیش برایر بازگو

. ناان روا شادما آمد و ظلم و ستم فراوانای بە آ ما می دانیم کە سالیان متمادی یە بە روزگار برادران کورد -٠ - .آنان کە مردمی عزیز، آزادیخواە و میهمان نوازی هست د و من با یشم خود این خصلتها را در آنان دیدم

ولای بارای جااران و تاال بارای زدودن آن . ممکن اسر ستم و م رومیر آنان از یکایک افراد دی ر بیشاتر باشاد -این آزادی معجزە آسا، از شر آن ظالمان با قدرت کە پشتیاانی های قدرتم دی بە شکرانەی ستم ها بهتر ناود

ری بە همدی ر می دادیام و باا هام زیار پاریم جمهاوری اساالمی مای باودیم، تاا ادهم در خارج داشت د، دسر بر سود بردە و ما را بطرف برادرکشی سوق ده د؟ دشم ان نتوانن از اختالفات مان

تمان را در ات اد آیا بهتر ناود کە در این اقیانوس بزرگی کە اکثریر ملر اند، ادغام شویم و حقوق از دستە رف - .بدین خاطر کە جاران ستمها در ات اد آسانتر اسر. تفرقە پیدا ک یم نە در

قالب، ی د باار بار جمهاوری اساالمی تأکیاد کاردە، شاما در مهابااد یقین بدانید بە همان شیوەای کە رهار ان -٢ - . همان حقوق را خواهید داشر کە من در قم خواهم داشر

: د همە یکسان د و من آشکارا مای گاویمبلویستان و ترکمن ص را سکونر دارنهمچ ین شما و برادران ما کە در ی سر سوزنی من را از شما برتار بداناد و بارادران شایعە ماا را بیزارم از این جمهوری اسالمی کە بخواهد بە اندازەا

در برابر برادران س ی ما از حقوق فردی و جمعی و آزادیهایی کە در مملکر وجود دارند، برتری طلای های را قایل .اکثریر برادران س ی این را قاول نمودەاند ندر حالیکە حدود. شود


ا برادران فارس، تر ، عارب، تارکمن و بلاوچ فارق گویی، م ر حقوق آنان ب ان کورد میشما از حقوق برادر -٥ -نە در . م ر خواهان امتیاز بیشتر از ما هستید؟ فکار مای ک یاد ماا خواهاان امتیااز بیشاتر از شاما هساتیم دارد؟

: تاو فرماودە باودی. گر ی ین اسر، پس دعوا برسر ییسر؟ مان علتای بارای اخاتالف و دعاوا نمای بیا م. حقیقر. اگر این حرف را شاپور بختیار زدە بود، کە گفتە باود، تعجاای نداشار. توای جمهوری اسالمی نامشخە اسرم

ایتااان رە اساار کە بولاای شاما ماای دانیااد و از علماای اسااالمی هسااتید، ی اون. یاون وی از اسااالم اطالعای نداشاار .نامفهوم اسر

اساالم ب اا نهاادە بر اسااس ب یادهاا و آموزشاهایاسر کە م ر جمهوری اسالمی ییزی غیراز قدرت مردم بر مردم -ولی ایان را میدانیاد کە دشامن مشاتر ماا و شاما بە . شدە باشد؟ ما بر این باوریم، شما جدایی طلب نیستید

بە وضع قال بازگرداند کە هر دو بە زیانمان مملکر را تکە ک د و یا "ت ریک احساسات نژادی می خواهد عمال .خواهد بود

ابتادا مشاکالت طاقار فرساا بارای بارادران کاورد و حتاا . ی نخواستە روزی کوردستان از ایران جدا شاوداگر خدا -ولی شما فهمیادەتر از آنیاد کە صاورت . دشمن ماسک فریب بەصورت میزند. خواهد بود نابودی این قسمر عزیز

درتم اد باشاد تاا واحادی نیسار کوردساتان باا ایرانای مت اد و ق آیا بهتر. زشر دشمن را در پشر ماسک نای ید ضعیف و جدای از آن، یا واحد نیمە مستقل و درحال ج گ و ویرانی؟

نژاد م لی از اعراب ندارد، و گفتار میدانید کە در اسالم مسئلەی" صوالا -٣ -

.پیغماران را در رد نژادپرستی همە بە یاد داریم -

مراسام بازرچ و در ردیاف هاای نمااز جماعار، نژادهاا، در آن جمع شدن میلیونهاا مسالمان از هامەی رسوم حج و - .درس بزرگی اسر برای همە

بەخاااطر بااا آفریقااای ج ااوبی. نااژاد پرسااتی م کااوم میک اایم ، اسااراییل را بەخاااطر مساائلەیدر دنیااای امااروز مااا -دارید، هیچ اە فکر نمی ک یم با اطالعاتی کە از اسالم. سیاسر نژادپرستانەاشان ارتااطاتمان را قطع نمودیم

.نژادی را زندە ک ید نمی خواهید مسئلەی-


اگار . یمو بە حکم ایرانی بودن نیز، اعضاای یاک کالااد ما مسلمان و در زیر یتر پریم اسالم یرا؟ یون همەی -خودتاان ماورد ب اث باشاد، ای هاا مساایلی تعیاین سرنوشار خاود و ادارەء ما طقەیزباان و لاااس و حاق مسئلەی

.اشد و با گفت و حل نشوندنیست د کە کسی مخالف آن ب

زیر یتر اساالم جماع شاویم و هامە باا هام با این حال انتظار دارم کە دگربار دسر بە دسر هم دهیم و در بادین طریاق گروهای بازرچ از علماای . و مشر م کمی بە دهن تفکرات غلس و تفرقە اندازان بازنیم" آری"ب ویم

.می نمایم ە و نقشەهای تفرقەافک انە را خ ثیکرد حل ت رامذهای در فضای پر از اعتماد و تفاهم مشکال

مکارم شیرازی : برادرت -

-٠٢٥٢وریل آ ٥، ٠١/٠/٠٥٣١امەی اطالعات، سەش اە روزن - -

( همە پرسی)رفراندم -

آیار الالە. م جدید یک همە پرسای برگازار شاد، برای نوع نظا(٠٢٥٢) ٠٥٣١فروردین ٠٠و ٠١در روزهای -. را در برناامەء رفرانادم قارار دادناد" نە یک کلمە کم زیاد و جمهوری اسالمی نە یک کلمە"همفکرانش خمی ی و

اکثار مردماان ایاران بە . پرسش طوری ت ظیم شدە بود میان جمهوری اسالمی و رمیم پادشاهی یکی انتخاب شاود . رسی بوداین همە پ نتیجەی% ١٢/١٢ب ا بە آمار دولتی . جمهوری اسالمی رأی آری دادند

دین یاون اساتاد شایخ عزالا. کردنادنرفرانادوم شارکر ین شارایس بەشاکلی هامە جااناە درواجاد درکوردستان ، کاوملە راە آزادی (ایاران)، حازب دماوکرات کوردساتان -مذهای آن زمان -ملی یکی از رهاران برجستەی -حسی ی

کە -بە جمهاوری اساالمی -.ان تغییار ناام دادان کوردستان ایربە کوملەء انقالبی زحمتکش" کە بعدا -زحمتکشان .اکثر مردم کوردستان در آن رفراندوم شرکر نکردنددر نتیجە، . رأی ندادند ،-م توایی نامعلومی داشر

پیش نویس قانون اساسی -

حسن حایای را بارای نوشاتن پایش ناویس قاانون اساسای ماأمور کاردە . خمی ی در پاریس بود، د. زمانی کە آ اماردە نیز با کمک، ناصر کاتوزیان، عادالکریم الهیجی، جعفر ل رودی، ب ی صدر و ناصر می ایی، ن .بود


،ایان نوشاتە در شاورای (٠٢٥٢) ٠٥٣١در بهاار " بعادا. پهلوی دوم وجود داشار آنزمان سلطەی. شتەای را آمادە کردنور کاتوزیاان، عاادالکریم الهیجای، احماد حسن حایاای، ناصا یداللە س ابی و شرکر و همکاری. اسر دانقالب بە ری

پاس از آن .صدر حاجی سید جوادی، ناصر می ایی، رضا زوارەای و سید م ماد خاام ەای، اصاالح و تکمیال گردیادنوشاتەی . گرفار و در آنجاا تصاویب شاد و اصاالحاتی در آن صاورت دی ار در شاورای انقاالب مطارح این برنامە باار

.، را بە همراه داشتە باشد"مراجع تقلید"ت بە قم فرستادە شد، تا نظرا مصوبە

طالقانی، بهشتی، رفس جانی، مهدوی ک ای، م ماد جاواد بااه ر، علای :از اعضای شورای انقالب همچون شماری مااردم ( رفراناادم)رساای عاازت الاالە ساا ابی و مصااطفا کتیرایاای تأکیااد داشاات د کە آن طاارح بە هاامە پ. خااام ەای، مابراهیم یزدی، صدر ، ب ی صدر، هاشم صااغیان،س ابی بازرگان، یداللە: ی ر همچونولی شماری د. گذاشتە شود

بادین خااطر کە . خمی ی در مورد تشکیل مجلس مٶسسان تأکید داشات د. حاج سید جوادی، با توجە بە وعدەهای آح پیش هادی را طر قانون اساسی روند دموکراتیک خود راپیمودە و در مجلسی کە از نمای دگان ملر تشکیل گردیدە،

.بە همە پرسی ب ذارند بررسی ک د و بعدن

، بلاکە باا تاوجە بە اصال ساوم و پاانزدهم ، آرای ایا کە ب ثای از والیار فقایە نااود در آن پیش نویس ضامن . ل میشداسالمی بودن نظام ازطریق شورای ن هاان اعما. عمومی ب یان حکومر و قدرت ملی از آن مردم بود

-٠١٢، ص ٠٥٥١هران نشر نی، یان سوم، دیور، حکومر واالیی، تم سن ک -

ارس، تاور ، کاورد، عارب، ف: ، مثلاقوام المی ایران، همەیدر جمهوری اس: همچ ین در اصل پ ج نوشتە شدە بود . کسی بر کسی دی ر برتری ندارد. ن و نظایرشان، حقوق برابر و همسانی دارندمکبلوچ، تور

-ر انتظامویب سایر عااس امی -

طالقاانی تشاکیل مجلاس خارگاان. پیشا هاد آبە آنهاا اشاارە شاد، بەدگاههای متفاوت شاورای انقاالب کە از دی . استانی انتخاب شوند بەشیوەای پذیرفتە شد کە نمای دگان آن قانون اساسی

مجلس خارگان قانون اساسی


پس از پیروزی انقاالب در -یهارم -ا همان مجلس مٶسسانمجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسالمی ی" ریاسر آن بعهدەی آیر اللە . نمای دە تشکیل شد ٥٣با ٠٥٣١مرداد ٢١، در روز ٠٥٣١مرداد ٠٢پی انتخابات تاریخ

". وظیفەی آن بررسی نهایی قانون اساسی، برای تصویب توسس مردم بود. م تظری بود

- ویکی پدیا -

. ، نتایج انتخابات مجلس خارگان قانون اساسی اعالم شد(٠٢٥٢) ٠٥٣١دمردا ٠٢در

علای گلازادە . د عااس شیاانی، م یاژە گرجای،. موسوی اردبیلی، ابوال سن ب ی صدر، د. م تظری، آ .طالقانی، آ.آر هاشمی علی اکا –. مجلس راە یافت د نعزت اللە س ابی و م مد علی عرب، از تهران بە آ. بهشتی، م. ، آغفوری

احازاب یاپ .رفس جانی کە در لیسر جمعیر روحانیر مااارز قام و فاداییان اساالم باود، خاود را ناامزد نکاردە باود . در آن مجلس حضور داشت د% ١

-٠١/٣/٠٥٣١کیهان روزنامەی -

اونی از ی کارومایە) غربای از اساتان آذربایجاان –عاادالرحمان قاساملو . د الزم اسر گفتە شود کە، زنادە یااد متأساافانە بە ویولاای .ات خاااب شااد -الئیااک بااود کە -بع ااوان اولااین نمای اادە ،-(نظاار بخشاای ازج اااش مااردم کااورد

.ندرا نداد قانون اساسی خارگانمجلس حضور در اجازەی

کرسای هاا را در هماراە احازاب همردیاف و پشاتیاانانش در آن مجلاس، اکثریار ساالمیامهاوری جزب همچ ین حا این باود کە یاک روز بعاداز ز، قیام ملر های موجود در ایرانبا اهمیر در تغییر سرنوشر سا نقطەی. اشراختیار د

خمی ای از قشار روحاانی، روشا فکر، علماای کیهاان، آیار الالە انون اساسی در روزناامەیانتشار متن پیش نویس قبە نفع اسالم و باا جمهاوری اساالمی یەپیش نویس را بررسی و درمدت یک ماە مهلر دادە شدە، هر ،اسالمی خواسر

.سازگار اسر، با اهمیر بدان د و در روزنامەها م تشر ک د

نجفاای مرعشای و کسااان دی ار غیاار . گلپای اانی و آ. والیاار فقایە، توسااس آ دیادیپاس از ایاان ب اث بااود کە پ ر نماز جماعەی تهاران، درباارەیم تظری د پس از آنکە آیر اللە. آمد و اهمیر زیادی پیدا کرد روحانی نیز بەمیان

نیز هم در مراسم نماز جمعە و هم در مجالس و م افل، با شعار و سالمیامهوری جزب ح. والیر فقیە ص ار کرد


مااود و آنارا بەتصااویب عالیار نمساایر را آماادە نمااود و در نشسار هااای مجلاس خارگااان نیاز، باارایش ف هااقطع امە .رساند

والیر فقیە و کم م توا کردن اکثر ب ادهای قاانون و فاجعەی -٠٥٣١در آذر ماە -اسیپس از تصویب قانون اس جمهاوری فارم و شاکل : لوموناد در ماورد نظاام جمهاوری اساالمی گفار یروزناامە خمی ی در پاسخ، پرسش. آ اساسی،

. حکومر اسر و اسالم و قوانین الهیات، م توای این فرم د

-٠١٢، ص ٣نور ج صف ەی -

قیە ولی ف

آناان تان از ٣٢قانون اساسای کە ای کە مجلس خارگان پس از تأسیس جمهوری اسالمی در ایران و با توجە بە نیز، در اختیار ایان مجتهد بودند و اکثریر کرسی های این مجلس ، -اسالمی جمهوریحزب کاربدستان بە گفتەی -

اولین فرد مملکر رهاری ماذهای اسار کە ناام . ت میل شدبە مردمان ایران والیر فقیە ٠٥٣١در آذرماە .حزب بود . خمی ی بود اولین ولی فقیە آیر اللە. ند، نهاد"یەولی فق"او را

در زمان غیار حضرت ولی عصر :"بود ، نوشتە شدە-٠٥١١تا سال -اول در اصل پ جم قانون اساسی در دورەی فقاایە عااادل و باااتقوی، آگاااە الیاار اماار و اماماار برعهاادەییااران و ودر جمهااوری اسااالمی ا" علای الاالە تعااالی فاارجە"

" .ق اصل یکصد و هفتم عهدەدار آن می رددشجاع، مدیر و مدبر اسر کە طا زمان،بە

بخش ششم

انتخابات اولین دورەی ریاسر جمهوری در تاریخ ایران

ب ران سازی جدید

مجلس شورای ملی اولین دورەی انتخابات

ری اسالمی با ب ی صدر اختالف حزب جمهو


گستر قدرت حزب جمهوری اسالمی

بخشی از کارنامەی حزب جمهوری اسالمی

انتخابات اولین رئیس جمهوری در تاریخ ایران

صاد و ، با تاوجە بە اصال -، برگزار شد(٠٢١١) ٠٥٣١بهمن ٣کە در -انتخابات رئیس جمهوری اولین دورەی . اث ا عشری میتوان د، کاندیدای ریاسر جمهوری شوند مردان شیعەی هم قانون اساسی، ت هاپانزد

میاان، یاماامی، سا ی هاا، زردشاتیان، کل ٠٢بەهمین خاطر اسار کە زناان، غیار ماذهای هاا، شایعیان، غیار از ازمان ی ااین بااود کە در ایاان دورە، رقاباار اصاالی میااان ساا. مساای ی هااا و غیاارە نماای توان ااد، نااامزد آن مقااام شااوند

. دور میزد سالمیامهوری جزب و ح یرانالق خاهدین جم

خمی ای . بە قانون اساسی، ازساوی آ ندادن رأی مثار دیدای مجاهدین خلق بود، بە بهانەیمسعود رجوی کە کان . رد صالحیر شد

اکثاارنکە در میااان آنااان -جمعیاار روحانیاار ماااارز .در درون حجااا نیااز اخااتالف باار ساار نامزدهااا بوجااود آمااد از شماری هم در ابتدا . تیاانی کردندد؛ از ب ی صدر پشزدیک بە آن بودنآخوندهای قدرتم دی کە در حاکمیر و ن

فغاانی باود، زیار فشاار مجااور بە نااود و ماادر ا" ایرانی االصال"ولی یون او . جالالدین فارسی جاناداری نمودندبە کردناد، کساانی کە از فارسای پشاتیاانی مای نبعاد .صلی وی، حکمر اللە باران یشمە اسارنام ا. عفا گردیداست

.لی ناکام ماندندسوی حسن حایای متمایل شدند؛ و

ریاساار جمهااوری اگاار ماای اولااین انتخابااات در زمااان: رفساا جانی ایاان مساائلە را ای ااونە ت لیاال کااردە اساار کە کاندیادای اصالی .فتادهاایش اتفااق بی "فت ە"تە باشیم، اجازە نمی دادیم مسئلەی ب ی صدر و توانستتیم نامزد داش

. ولی وقتی قرار بود، روحانیون نامزد نداشتە باش د. بهشتی بود. ما آ

سید احمد مدنی، کاظم سامی، صاادق : بودنداز های دی ری کە در مقابل ب ی صدر قرار داشت د عاارتکاندیدا . -بود شیعە کە کورد -ریقطب زادە، صادق طااطاایی، داریو فروهر، حسن حایای، م مد مک


ب ران سازی جدید

. از سار راە برداشات د را طالقانی. برای تصویب قانون اساسی بخش والیر فقیە و اختیاراتش، مخالفی یون آ در بیسار و یکام و . ، زنادگی را بادرود گفار"قتل های پ هاان"احتماال -یمشکوک ی در نوزدهم شهریور ماە، بەطرزو

.شوم والیر فقیە را بە تصویب رساندند پدیدەیشهریور ماە،

دانشاجویان . نام گذارد" انقالب دوم"خمی ی آنرا . آ .نامیدند" جاسوسی" را تسخیر و آنرا النەی فارت آمریکاس . بودند ،پیرو خس امام کە بعدا بە دفتر ت کیم وحدت تغییر نام دادند، یکی از بازی ران اصلی آن ب ران

در نتایجە نهضار آزادی. ، عمل دانشجویان را نپاذیرفر و بەع اوان اعتارا اساتعفا داداب دولر موقربدین س ترین قادرت بەدسار ولی پاس از آن حاادثە، بیشا. خمی ی از آنان خواسر کارشان را ادامە دادند. آ. تضعیف گردید

.شورای انقالب افتاد شماری از روحانیون

انتخابات مجلس شورا اولین دورەی

در داخال ایاران، روناد اولاین انتخاباات دورەی جدیاد در شرایطی متفاوت تر از انتخابات قالی و آرامش نسای .، انجام گرفر٠٥٣١مجلس شورای ملی در اسف د ماە

حملە بە کوردستان کە مدت سە ماە بەشکلی بسیار خونین و اشغال رانە جریان داشر، شکسر خورد و آتش باس آقاای ب ای -اولاین رئایس جمهاور. را پذیرفتە باود" حق ادارەی امور داخلی بە کوردها"خمی ی . ە بود و آبرقرار شد

.احزاب و سازمانهای سیاسی با دیدگاههای متفاوت فعال بودند .شدە بود ، انتخاب-صدر

پایتخر جمهوری -یهارم خود را، در شهر مهاباد حزب دموکرات کوردستان ک رەی

حزب برای اولاین باار بە حازب دماوکرات کوردساتان . ، بعد از سی وسە سال برای بار دوم، برگزار کرد-کوردستانایران، و سازمانها و افراد مساتقل دی اری نیاز انقالبی زحمتکشان کوردستان کوملەی. تغییر نام داد، (حدکا)ایران

. بر همین م وال بود تا حدودی ران نیز وضعدر سایر نقاط دی ر ای. در کوردستان و در آن انتخابات شرکر کردند

: ، ترکیب اولین مجلس شورا بدین گونە بود(حجا)های حزب جمهوری اسالمی ەبا توجە بە داد


. خمی ی اکثریر کرسی های مجلس را در اختیار گرفر. حجا، همچون ج احی مذهای بە پشتیاانی آ -٠

. نهضر آزادی -٢

و فراکسایونهای همردیاف و گروههاای دی ار هام " دفتر هماه ی مردم و رئیس جمهور"بەنام ج اح ب ی صدر کە -٥ . بودند

بە خاطر قاول نداشتن نظام اعتاارنامەهایشاان لغاو -نمای دگان مستقل، یپ و حزب دموکرات کوردستان ایران -٣ . گردید

بە قاول ساازمان مجاهادین خلاق . ر کردنادلە اول را خدشاەداجدید، نتاایج مارحشایان ذکر اسر کە کاربدستان در کوردساتان نیاز، جمعای از نمای ادگان م تخاب ماردم را کە از اعضاای برجساتە و رهااران حادکا یاا . تقلب کردند

. نزدیکان این حزب بودند، بە مجلس راە ندادند

ق اناداختە شادە باود، نقاط ایران، همان د کوردستان، هماان رأیهاایی کە در صا دو اگر نتایج حقیقی در همەی متعاادل و سیی ملی راە میافت د؛ و فضای موجود حفظ میشد، ترکیب مجلوراخواندە میشدند و م تخاین بە مجلس ش

. مشکالت و نابرابری ها و ستم ها بە خانە گفت و مای رفار. م تخب واقعی مردمان موجود در ایران، شکل می گرفر ت و جای ج گ و دیالوچ و گف فراکسیونهای احزاب در مجلس شکل می رفر و

. ، جور دی ری رقم میخوردندو شاید وقایع خونریزی در جریان می بود

:م اع دی ری ترکیب مجلس اول را بدین گونە نقل می ک د

. کرسی ٣١، (ج اح مذهای)فراکسیون ائتالفی بزرچ -٠

.کرسی ٢١فراکسیون نهضر آزادی و هم اندیشان، -٢

. کرسی ٥٥ب ی صدر و همفکرانش دفتر هماه ی -٥

.کرسی ٠٠٣مستقل ها -٣


- سایر پ جرە لیلی صدر، مجلس اول زیر سایەی یهار ج اح سیاسی، -

بعد از انتخابات ریاسر جمهوری خودمان را جمع و جاور کاردیم و در انتخاباات : رفس جانی در این بارە می گوید فکر ک ید اگر ب ی صدر مجلس را هم برندە می شد، با ک رەهایی کە درسر کردە بود، فات ە . مجلس برندە شدیم

. مملکر گردید م ور ادارەی ،قوەدر حقیقر این حزب توانسر مجلس را در اختیار ب یرد و. انقالب خواندە می شد

-فت وی رفس جانیگ -

شاورای بە مجلسآن مجلس شورای ملی، نام درویب مصوبەای ، با تص(٠٢١١) ٠٥٣٢تیرماە ٥٠ر د شایان ذکر اسر .ددادە ش اسالمی تغییر

حجا با ب ی صدر اختالف

ایان . سر معرفی نخسر وزیر بە مجلس شورا، اختالف پیادا کاردبر حزب جمهوری اسالمی در اولین گام با ب ی صدرە ریاسار رأی مثاار ب ٠٣١رفسا جانی باا یاون. حزب می خواسر فردی از اعضای خود را بە نخسار وزیاری برسااند

این حزب را نمای پسا دید و تاال مای کارد فاردی ب ی صدر هم دیدگاە و عملکردهای .مجلس اول انتخاب شدە بودوی نخسر .بە نخسر وزیری ب مارد؛ کە تا حدودی شکسر مجلس برایش جاران شود اسر،دیک نزاو کە بە تفکرات

-ضو شورای حجا باودکە ع -مصطفا میر سلیمب ی صدر سپس . خمی ی اجازە نداد. آ. احمد خمی ی را پیش هاد نمود . د، را بە مجلس معرفی نمو

ب ای صادر .ل الادین فارسای را بە ب ای صادر معرفای نماود، جاال٠٥٣٢تیار مااە مولی این حزب در تاریخ یهار اختالفاات باس بازرچ و .ب نمی دانسر و حجا هم میر سلیم را برای آن پسر بە صالح نمای دانسارناماردە را م اس

.نخسر وزیر، با اهمیر ترین ب ث روز شد مسئلەی

. ، میان ی د نفار یکای را پیشا هاد نمایادبا مشورت و گفت وهای آشکار و پ هان هیئتی سە نفرە مأموریر یافر هری د ب ی صادر وی .، معرفی کردند-کە عضو حجا ناود، ولی ایدەهای آنرا قاول داشر -آنان م مد علی رجایی

؟ !، اما بە او ت میل گردیدرا خو نداشر


.جمهوری اسالمی، انتخاب کردرأی مثار، رجایی را بەع وان اولین نخسر وزیر ٠٣٥با ٠٥٣٢مرداد ٠١مجلس شورا

- ٢٥٠، ج اول، ص ٠٥١٠کتاب نهضر زنان مسلمان، -

ر وزیاری آقای رئیس جمهاوری بایاد کسای را بع اوان نخسا: خمی ی در مورد نخسر وزیری بر این باور بود کە. آ دە ک د، نە مسئلەی را صد درصد پیا اسالمی بخورد و مکتای عمل نماید واحکام اسالمی برگزی د کە بە درد جامعەی

. مکتای بودن اولویر اصلی وی بود. را مطرح نماید غیرە اسالمی و قومیر ها

- خمی ی در تلویزیون، گوگل، یوتیوب. بەنقل از سخ ان آ -

شهریور کە رجایی بە مجلس معرفی می ٠٥در روز . ب ی صدر بر سر اعضای کابی ە با رجایی اختالف پیدا کرد ، از وضااعیر موجااود و -کە اساامش بە شااهدا تغییاار یااافتە -تهااران ە م اسااار کشااتار میاادان مالەیصاادر ب شااد، ب اای

اقلیتای مشاغول بدسار گارفتن هامەی امکاناات سیاسای و : روگفا. ساخن راناد نخسار وزیار سار برگزیادناختالفات بر .یان بردن اختیارات ریاسر جمهوری هست دبە م ظور از م نظامی

طرفهااای اخااتالف تصاایمم .، آغاااز شااد(٠٢١١) ٠٥٣٢شااهریور ٥٠ اار ایااران و عااراق در ویرانج ااگ باای مع ااا و .لی مواضع خود را حفظ نمای دو. اتی علیە همدی ر را متوقف ک دگرفت د، ج گ تالغ

بارای گساتر بیشاتر اختالفاات، میاان ب ای صادر و ، عللایدو رویاداد ین روزهای پاییز و زمستان آن سالآخر .، ازطرف دی ر شدند-ن آنها حجا بودکە برجستەتری -یک طرف و خس امامی ها همفکرانش از

و حسن الهاوتی -از اصفهان مجلس شورا نمای دی -د سالمتیاندو نفر بە نامهای احم .رویداد اول در پاییز بود ورد وضاع ایاران کە از طرفداران ب ای صادر بودناد، در شاهر مشاهد در ما ،-رشر نمای دی مجلس شورا و امام جمعەی

ا تظاهرات و شاعار بە آناان طرفداران ب ی صدر علیە حجا شعار دادند و طرفداران آن حزب نیز، ب. ص ار کردند . پاسخ گفت د

، یاان شاد، اختالفاات المی بە صاحب امتیازی ب ی صادرانقالب اس یپس از آنکە سخ ان ناماردگان در روزنامە ، اولین ٠٥٣١خرداد ٥١، در در شورای انقالب بود و پسر حکومتی نداشر زمانی کە ب ی صدر -. عمیقتر گردید


-.م تشر کرد شمارە انقالب اسالمی را

. روزانە را م تشاار ماای کاارد رویاادادهای" رئاایس جمهااور کارنااامەی" هااوری، در بخااشدر آن روزنااامە ریاساار جم مم ااوع ٣٣٥ ایاان روزنااامە از شاامارەی. ی دادر ماااختالفااات ج احهااای درون حکااومتی را بە مااردم گاازا مخصوصااەن

.االنتشار، و بعدا از سوی دادستان انقالب اسالمی تهران تعطیل گردید

بە خیابانهااا کشاااندند و ع از روحانیاار،ب یادگرایااان حجااا، افااراد زیااادی را در تهااران و قاام و مشااهد بە دفااا .بازارهای آن شهرها را بست د

٠٣م مد مصدق، در . ب ی صدر بە م اسار سالیاد زندەیاد د سخ رانی رویداد دوم،

.وی سە ساعر دربارەی وضعیر مملکر ص ار کرد. بود( ٠٢١٠) ٠٥٣٢اسف د

قااال از ریاساار : ب ای صاادر در مااورد حجااا و رویادادهای آن زمااان، درکتااابی بەنااام، خیاناار بەامیاد ماای نویسااد راهای کە آناان بەعلار ترکیاب شاورای مرکازی و . تخاب کاردە بودنادمرکزی ان جمهوری حجا، من را بەع وان کمیتەی

.، قاول نکردمبرگزیدە بودند

مشترکی را م تشار نماائیم لقانی، م تظری و من اطالعیەیپس از گفت وی زیاد تصمیم بر این بود، آقایان طا این پیش هاد .خام ەای موافق بودآقای . دریک جاهە گرد هم آی د" اسالمی ها عموما -طرفداران ملی و تقاضا ک یم

را بە شورای مرکازی حیازبش باردە باود؛ ولای آنهاا باا حضاور بسایاری مخاالف بودناد، حتاا باا داریاو فروهار کە .وزیر بود [قالەن]

-٠٥١١کتاب خیانر بە امید، ابوال سن ب ی صدر، ٥١ص، -

ار، دیدگاههای معتقدان بە حجا نیز کە بەسااب مارکسیسر ها و غیرە یپ ها بدون باور بە حکومر دی ی بەک از آن زماان بە بعاد، تاال زیاادی نماودم تاا شااید . رهاری و هژمونی آن حزب بودند، ک ار زدە مای شادندمخالف

آقاای ولی قال از هامە .جاهەای کە نمایان ر سازماندهی راستین همە مردمی باشد، تشکیل دهم ،بدون شرکر حجا بخصوص جاهەی ملی، " گروههای نامطلوب"از برعکس نظر من، از من درخواسر نمود کە .خمی ی مخالفر نمود


.را نفی ک م.... ، مجاهدین خلق و (مردم ایران آزادیخواە جاهەی)جاما

انش جادی از وضاعیر طارفین خاو. هر دو طرف عکس العمل نشاان دادناد. ناراحتی های فکری در اوج خود بود ج اگ . یادصارف مای گرد اتبیشاتر در راە اختالفا توانائیهاا. ە آن عملای انجاام گیاردا توجە بب موجود نداشت د کە

عمل دادگاههای انقاالب از آن زماان بە بعاد گساتردتر و دایرەی یوماغ نیز درگرفر م سە و تالیغاتی و ج گ از راه . شدند و آزادیها بەسوی م اق رفت د

-٥٠، ص ینم اع پیش -

را بارای ناوعی " نهادهاای انقالبای"سیاسای بەع وان پوششیهم حزب جمهوری اسالمی : می نویسد ب ی صدر همچ ینردن نهادهاای قادرت م ادرج در قاانون اساسای، هادها درسر کرد و هم برای بدسر آوحزب و ن رابطە میان رهاری،

.مثل شورای عالی قضایی، مجلس و شورای ن هاان کە اهداف اولیە بودند. تال می کرد

اکثریار آنارا تقلب و فریاب، خمی ی و نهادها و از راههایی بەشیوەیبا همکاری آقای شورا در انتخابات مجلس و " اساالم ب ای صادر"، و "اسالم فقیاه"ی عالی قضایی را بدسر گرفت د و بەعلر مطرح کردن تصاحب کردە و شورا

نخسار وزیار و ئتالف می ک د، باا پافشااری خمی ایب ی صدر و ای کە دیر یا زود با مجاهدین ا نزدیکی یپ ها با . برای این هدف شروع ج گ با عراق، کمک خوبی برای آنان بود. خود گرفت د کابی ە را زیر سلطەی

-٣١همان م اع، ص -

، گاام بەگاام خمی ی از روزهای بعد از سارن ونی رمیام پهلاوی دوم. باتوجە بە سخ ان ب ی صدر حجا، روحانیر و آو مکانهاای .دنهادهای رهاری خاص خود را ایجاد کردند و هم برای تصاحب و اسالمی کردن نظام اقادام کردناهم

ک تارل بوسیلەی نمای دگیهای ولی فقیاه یا نمودند، را بە روحانیون با اختیارات گستردە م ول مهم اداری و نظامی .کردند

گستر قدرت حزب جمهوری اسالمی

و در اختیار گرفتن پسر ریاسر جمهوری از سوی ، -(٠٢١٠)٠٥١١در مهر -ریاسر جمهوری یورەدپس از سومین


خمی ای را راضای نمودناد کە رئایس جمهاور یاک . هام آ. باود ساالمیامهاوری جزب یک روحانی، بزرگترین دستاورد ح .روحانی باشد؛ و هم بیشترین قدرت را بدسر آوردند

وی نمی خواسار میار حساین موساوی . ، از ج اح راسر حزب جاناداری می کرد-کە دبیرکل حزب هم بود -خام ەای هری اد ج ااح یاپ .را نایار بە پاذیر وی کارد خمی ی از موسوی، خام ەای. ولی پشتیاانی آ. نخسر وزیر باشد

بهازاد نااوی و م ماد : کساانی مثال مخصوصاەن. در کابی ە حضور پررن ای داشات د کە همفکر و مت د موسوی بودند، ....و -از رهاران مجاهدین ابقالب اسالمی -سالمتی

جمهاوری ادارەی رهااری اصالی ساالمیامهاوری جزب ماە نخسر وزیری میرحسین موسوی، حا ١سال و ١در حدود تاا ٠٥٣١از نایمەء دوم بهمان -کە ب ای صادر غیار از مادتی الزم اسر اشارە شود. اسالمی ایران را در اختیار داشر

فرمانادهی کال قاوا را بعهادە " ، رهااران ماذهای در ایاران، بیشاترین قادرت مخصوصاا-ەماا ٠٥حدود ، ٠٥١١خرداد .داشت د

بخشی از کارنامەی حزب جمهوری اسالمی

بخشی از .تماعی ایران داشراج -سیاسی فراوانی در عرصەی حزب جمهوری اسالمی از تشکیل تا ان الل، تأثیر : ند ازاعمال این حزب عاارت بود

ش مهمی در پس از انقالب نق در سالهای اولیەی -سالمیامهوری جزب همچون ارگان ح -روزنامەء جمهوری اسالمی -٠ .حذف، حزب تودە، لیارالها و ب ی صدر و همفکرانش در عرصە فعالیر ها داشر

-٠، ص٢/٠١/٠٥١٠جمهوری اسالمی روزنامەی -

مراساام روز کاارگر، روز زن، پشااتیاانی از دانشااجویان پیارو خااس امااام در ا و اجاارایایان حاازب در برنامەریزیها -٢ین ناوع نظاام، شارکر در انتخاباات ەپرسای تعا، شارکر در هم[سافارت آمریکاا" ]النەء جاسوسی: "رویداد مهمی یون

.نقش مهمی داشر ی اسالمیرااول مجلس شو قانون اساسی و انتخابات دورەی مجلس خارگان

و اندانشجویی، زنان، مه دسان، پزشک و راەاندازی شاخەهای مطاوعاتی، کارگری، این حزب در تشکیل


. وانی نموداسازماندهی تشکیالتی برای گستر دستاوردهای انقالب، تال فر

و قادرت والیار فقایە ٠٠١این حزب نقش برجستەای در تصویب ب ادهای اقتصاادی و قضاایی و بخصاوص اصال .داشر

– ٢١تا ٠حزب جمهوری اسالمی صف ات بهشتی، عملکرد یک سالەی م مد حسین -

، در اردوگااە بااه ر در نزدیکای (٠٢١٥) ٠٥١٢خاود را در اردیاهشار ساال اولاین ک ارەی سالمیامهوری جزب ح . برگزار کرد می یخ. م زل آ

صدر، نقش اصالی و راهااردی وری ب ییاسر جمهرک اری دولر موقر بازرگان و حذف ربرای ب سالمیامهوری جزب ح .خمی ی ایفا کرد. را بە پشتیاانی آ

حازب تاودەء )، و یاپ غیار اساالمی ساازمان مجاهادین خلاق ایاران ) ین در سرکوب تشکل های یاپ اساالمیهمچ .، نقش اصلی را برعهدە داشر(-شاخەهایش با همەی -ان و سازمان یریک فدایی ایر

بخش هفتم

الب اسالمی سازمان مجاهدین انق

انجمن حجتیە در جمهوری اسالمی

دانش اە و اهمیر آن

دفتر ت کیم وحدت

مختصری از برنامە و اساس امەی دفتر ت کیم

شورای عمومی

شورای مرکزی


اشغال کردن سفارت آمریکا در تهران

اختالف ت کیم وحدت با حزب جمهوری اسالمی

ورود دفتر ت کیم بە سیاسر

مجاهدین انقالب اسالمی سازمان

گروە کویک اسالمی نوشتە شد، پس از پیروزی، آنان ٥از پیروزی قیام خلقهای ایران در مورد همچ انکە قال .، تشکلی را بەنام سازمان مجاهدین انقالب اسالمی تأسیس نمودند(٠٢٥٢) ٠٥٣١فروردین ماە ٠١در

در زماان تشاکیل گاروە توحیادی بادر و ساازمان :فادایی مای گویاد ان ذاران ایان تشاکل آقاای حساینییکی از ب روحانیار، مکتاب اساالم و هیئار اماام حساین، . وداانب یاد فعالیار ماا حزبای .مجاهدین، از روحانیر الهام گرفتیم

.راه مای ما بود

-٠٥١٥مجاهدین انقالب اسالمی تا مجاهدین انقالب اسالمی ایران، مصاحاە بهمن -

گاروە اساالم خاواە مخاالف رمیام شااە در ایاران، ایان ساازمان را ٥ف ا انادکی اخاتالتوجە بە این سخ ان، بابا و باور " اسالم انقالبی"فعالیر ولی بعدن با ادامەی. آن ی انی باهم نداشت دارتااط هری د قالەن. ب یان گذاردند

.ان را بەهم نزدیک کردخمی ی، آن. بە والیر فقیه و رهاری آ

روه های فعال وحدت گ ، مسئلەی٠٥٣٥کە در اواخر مهر ماە امام خمی ی : در این بارە می نویسد یدی ر نوشتەی . را مال قرار دادە و آن هفر گروە در یهار مورد با هم ائتالف کردندوی ی را مطرح نمود، گفتە

تأسیس حکومر اسالمی -٠

خمی ی . رهاری آ -٢

مسل انە زەیماار -٥

. ، بەخاطر تغییر ایدئولومیکیرانالق خجاهدین مازمان الفر با سمخ -٣


-، جلیل درویشیانقالب اسالمی پدید آورندەی شکل گیری مجاهدین -

: عاارت بودند از گروە ٥این

کە رهااری آنارا، بهازاد یران، تشکیل شادالق خجاهدین مازمان دا شدن از سبا ج ٠٥٣٣، سال "امر واحدە"گروە -٠ . برعهدە داشر ناوی

.، حسین فدایی"توحیدی بدر"گروە -٢

م مااد عطریااان فاار، از ، م ماد بروجااردی، ساالمان صاافوی، اکاار تراباای، حساان صاادقی،"توحیاادی صااف"گاروە -٥ .داشت دارتااط ند و با م مد م تظری ند کە در تهران و اصفهان فعال بوداعضای اصلی آن بود

. ، حسن م تظر قائم و مرتضا الویریم تظر قائم ، م مد"فالح"گروە -٣

.، مصطفا تاج زادە، حسن واعظی از اعضای دانشجویان آمریکایی آن بودند"فلق"گروە -٣

غالم سین . فعال شهرهای اهواز، خرمشهر، و دزفول تشکیل شد از ی د حوزەی ٠٥٣٣، در سال "وورونم ص"گروە -١آن ذوالقادر و علای شامخانی، شاماری از اعضاا و ب یان اذاران ( عاداللە)صفایی دزفولی، م سن رضایی، م مد باقر

.بودندگروە

پال "یکای از کارهایشاان کشاتن . ، حسین علم الهادا و همفکارانش آنارا در اهاواز، تشاکیل دادناد"موحدین"گروە -٥ .، آن عمل را انجام دادند"اعدام انقالبی"بود؛ کە بەنام -مستشار آمریکایی -"گریم

شورای همااه ی ایان تشاکل، م ماد ساالمتی، صاادق ناوروزی، مرتضاا الاویری، م ماد بروجاردی، م ماود اولین .بخش دە، م مد باقر ذوالقدر و م سن ت ویلدار بودند

بهزاد : زمان تشکیل این سازمان عاارت بودند از افراد مٶثر و تأثیرگذار در

عی فار، پرویاز قرباانی، م سان رضاایی، علای شامخانی، ناوی، م سن مخملااف، فریدون وردی نژاد، علیرضا شاجا حسن زیاایی نژاد، سعید حجاریان، حسین علم الهدا، م مد م سن آرمین، عادال سین روح االمین،


.م تظر قائم، مصطفا تاجزادە، حسین واعظی، م مد عطریان فر و حسن صادقی

و . ، دفاتری را در سراسر کشور گشود"ش ملی مجاهدینج ا"این سازمان در روزهای آغازین پیروزی قیام بەنام ق نیمە مخفی و مسلح د و بەطریرا برگزی مجاهدین انقالب اسالمی نام " بعدا. غول عضوگیری شددر میان جوانان مش

.فعالیر نمود

-سازمان نامشروع مجاهدین انقالب اسالمی ایران، سایر والیر -

مرتضاا : ی یاونیان ذکر شد؛ نامهااآن اسامی یان ذارکسانی کە بەع وان گروە ب غیراز یی دی رهمچ ین نوشتە سان ساازگارا، بصایر زادە، الویری، ذوالقدر، م مد بروجاردی، علای عساکری، م ماد ساالمتی، هاشام آقاا جاری، م

. زی و مشایخی را هم ع وان کردەاسررووصادق ن

-٠١، ص ٣٥١طن امروز، شمارەء و -

نقالب اسالمی، اطالعات نخسار ان انقالب اسالمی در تشکیل کمیتەهای انقالب و سپاە پاسداران اعضای مجاهدی بەهمین دلیل رشد صعودی این سازمان در بادنەء اجرایای باعاث .وزیری و اطالعات ارتش، نقش برجستەای داشت د

. شد، فضایی بوجود آید کە آنان ماندگار شوند

-سایر والیر -

هم با سپاە پاسداران و هم بە شاکل ساازمان یاافتەء حزبای در یاور بە کوردساتان و بلویساتان، این سازمان ردساتان کو)در درگیاری در شارق کوردساتان از فرمانادهان ساپاە کەیکای -م ماد بروجاردی. نقش مهمی ایفاا کردناد

میانادوآب کشاتە – دمهاباادر میان روساتاهای اگریقاا و خااتون بااغ و جاادەء اصالی ، در نزدیکی مهاباد(ایرانکە بەشاایوەای مشااکو در تهااران در نزدیکاای -سااره گ ارتااش و فرماناادەء قرارگاااە هماازە –صاایاد شاایرازی و .شااد

ن امسااازقااتلش را بە عهاادە گرفاار؛ از اعضااای ارشااد (ساامخا)لااق ایااران خازمان مجاهاادین م اازلش کشااتە شااد و ساا .بودند( سما)مجاهدین انقالب

ات سپاە ، از سوی این سازمان و با امکان"پیشمرگان مسلمان کورد"تان، تشکلی را بەنام همچ ین در کوردس


و اذیار و آزار، شاک جە و اعادام فعاالین کاورد، اعام از مادنی و غیارە مادنی، کشاتار، آناان. پاسداران تشکیل شد . اعمال ضد انسانی و ضد ملی را انجام دادند

ین انقاالب، شااخەیدمسائوالن عاالی سیاسای، ساازمان مجاها باا صاالحدید: یاددراین بارە حسین فدایی مای گو . فراوانای بە انقاالب نماودیمو حزب جمهوری اسالمی تشکیالتی فراگیر و عمومی بود کە خدمات . نظامی انقالب بود

بارای . ردیماکثر افرد ما در ی د جا کار میک .دتاهایی کە ممکن بود روی ده د را کشف کردە و خ ثا می نمودیمکودر درگیااری بااا کسااانی کە تفکاار جاادایی طلااای داشاات د؛ در . ماان همزمااان در کمیااتە، سااپا و سااازمان بااودم: نمااونە

. کوردستان و بلویستان، سازمان خیلی فعال بود

ن کشاور بارای آماوز مسالمانان افغاانی بە آ نفار دی ار ٥شهید قل اار و .رە می کردازندان اوین را سازمان ما اد . درفت

-م اع قالی حسین فدایی، مصاحاەی -

عضاو شاورای -مرتضا الاویری. سازمان، مخالفر با تفکر لیارالی بوداین الیر با اهمیر دی ر آزادیخواهانەیفع در زماان ریاسار جمهاوری ب ای صادر، ایان ساازمان غیاراز مخالفار باا نااماردە و ج ااح : مرکزی این تشکل می گویاد

.نجام نمی دادلیارال، کار دی ری ا

-٠٥١٠تیر ٥٠، ٢٠١٢ایران شمارەء ر و انقالب، م مد حیدری، روزنامەیدول -

خمی ای و باورداشاتن بە صادور . والیار فقیاه و آ از اولیە برای عضاوگیری در ایان ساازمان، پیاروی نماودن شروط . انقالب اسالمی بود

-وطن امروز م اع قالی -

خاود را برای نظارت و راه مایی، نمای دەی کە، خمی ی تقاضا کردە بودند .دین انقالب، از آمجاه تعدادی از فعالینخمی ای در ایان . آ ەیدمای او اک ون آیار الالە اسار، ن راستی کاشانی کە آنزمان حجر االسالم بود. بە سازمان بفرستد

.سازمان بود


قام و مسائوالن از اعضاای مدرساین حاوزەی علایمەی. د شاددر شهرساتان کاشاان متولا ٠٥١١ال سراستی کاشانی پیاروزی قیاام ملار هاای اول و دوم رهااری باود و در آساتانەی دورەهاای عضو مجلس خارگان .عالی این حوزە اسر

.موجود در ایران، تا حدودی فعالیر داشر

ود کە بدین جهر ب .ن وی شدخمی ی را بەطور جدی مطرح کرد و یکی از معتمدا. پیروی از آ مسئلەی ٠٥٣٥در سال خمی ی در ساازمان مجاهادین انقاالب . آ یکی از آنان نمای دی. عهدەدار شد های باال رادر ی د پسر حکومتی مسئولیر

.اسالمی بود

-زادر های گوگل، ویکی پدیا، دانش امەی آسای -

خمی ای در ایان . شاریعتی و نمای ادگی آعلای . د مارچ روزدیری ن ذشر کە در رابطە باا روز جهاانی کاارگر و ساال .خمی ی بەنایار باهمدی ر بطور موقر ساز کردند. ولی بەدستور آ .سازمان، اختالفاتی بروز کرد

و دو روز بعد از انفجار دفتر نخسار وزیاری، م سان رضاایی در ظااهر اساتعفا داد و بە ساپاە ٠٥١١شهریور ٠١در . رفر

حسین فدایی اشارە شدە کە در آن انفجار، کسانی شک داشات د کە بخصوص در مصاحاەیدر بعضی از نوشتەها و .ولی در مورد ساازمان مجاهادین انقاالب اساالمی تردیادهایی وجاود داشار .مجاهدین خلق، ای کار را انجام دادە باش د

شدیدی با راستی ی مخالفر ناو. و بهزاد ناوی مشکو بودند -کە بازجوی ش اختە شدەای بود -آنان از حسین تهرانی .تر مسئلەدار بود، داشر و بیش-خمی ی . آ نمای دەی –کاشانی

و از همچ اانکە اماام درس خوانادە: ە باودناوی در نشستی دوستانە، کە ب ثای بەمیاان آمادە، گفات: بەقول فدایی .سیاسی مجتهدیم ا پیدا کردە اسر، ما هم در مسایلارتقفقیە بە مجتهد

. مااز جماعە از وی پشاتیاانی نماودناوی آنقدر بزرچ نمایی شد کە، هاشامی رفسا جانی در ن وی بود کە مسئلەیس بدین ولای بعادن. وی دادە شاد ، اوایال لقاب شاهید بە-ل انفجاار باودکە گویا عاما -ر بودکە کشمیرییباتوجە بە این مشکوک .نامی از آن بردە نشد


در سایر " می ایرانسازمان نامشروع مجاهدین انقالب اسال"مطلب ی و نویس دەیای فقاهتی بەقول فدایتفکر نیروه داخلای و خاارجی، آن یون آنزماان بەخااطر شارایس ویاژەی. دناماردگان، الزم اسر بەسر میز بازگرد والیر، پروندەی

.پروندە بای انی شد

، بایااد عضااو روهااای انتظااامی موجودناادمیااان نی خمی اای دسااتور داد، آن افاارادی کە در. ، آ٠٥١١/ ٠٢/ ٢٠در ب ابراین دستور، شماری از اعضای مجاهادین انقاالب از آن ساازمان بیارون آمدناد و بە .تشکیالتهای سیاسی نااش د

م سان آرماین و همفکارانش از بخاش نظاامی خاارج : بارای مثاال .عضویر سپاە و دی ار نیروهاای انتظاامی درآمدناد .را ضعیف کرد این عمل تا حدودی سازمان .شدند

حجار. ، نشسار عماومی ایان ساازمان یاا ک ارە برگازار شاد٠١تاا ٠٣، در روزهای (٠٢١٢) ٠٥١٠در فروردین نیاز ،-حجر االسالم طاهری خارم آباادی -امام در سپاە نمای دەی. سپاهی شوید همە: "االسالم راستی کاشانی گفر

." ولی بهزاد ناوی مخالف بود. این پیش هاد را پذیرفر

-٥١/٠١/٠٥١٠حسین فدایی مصاحاەی -

بیرون را قاول نداشت د از این سازمان( راستی کاشانی)امام کسانی کە نمای دەی

و ساە گاروە امار واحادە، نااوی و همفکارانش، فلاق، تااجزادە. ساب بودنادو بە ج اح یاپ م ت نفر ٥٥گویا .درفت الیسام و ت ادروی گروههای دی ر بیشاتر طرفادار رادیک. بودند رانش بەهم نزدیکرفقایش و فالح، الویری و هم نظ

.خمی ی بودند. آ روحانیر و مخصوصەن

احمد حسین فدایی، ذوالقدر، م سن رضایی و: در میان ج اح راسر نیز، گروههای م صورون، کە کسانی مان د وزیر کشاورزی - مد سالمتیم. ت داشلر میر حسین موسوی اختالف نظر داقتصادی دو توکلی بودند، در مورد سیاسر

شارکر ناوی .نددوم بود ول و وزیر ص ایع س ین در کابی ەیا وزیر مشاور در کابی ەی -هزاد ناویاول و ب کابی ەیان برساار ناآ. اختالفاات زیاادی را در پاای داشار دولتای را در ان لساتان در بخااش خصوصای ثاار کاارد و" پتروپاارس"

.ت نظرات متفاوتی داشت دااصالح قانون کار و مسئلەی

ولی . کشور، قدرت زیادی داشت د فراد این سازمان در دولر و ادارەیاین موضوعات دال بر این بود کە ا همەی


کساانی ،ئولومیک و رفتاار مسائوالن دولتایایران، نظرات ایاد اقعیر های متغیر در جهان و جامعەیگذشر زمان و و .کرداز نظر فکری مت ول تا حدودی را، کە در این سازمان بودند

ر تغییرات، امکان ب ث و اولویر های موجود در سالهای اوایل انقالب و سرع: در این بارە م سن آرمین می گوید از گذشاار انقااالب باا مسااایل جدیاادی روباارو ساال، ٥تااا ٢باادین دلیال بعااد از . وجاود نداشاار مااا در میااان دیاالوچ

سارانجام . های قالی، موقتی بود و و نمی توانسر پاسخ وی ضرورتهای بعدی باشادفکری و همآن ات اد .... شدیم .اختالفات در سازمان سر بر آورد

-٥١/٥/٠٥٥٢انتخاب ی[ روزنامە] -

درباارەی " می تقسیم شاد؛ کە بعادابدین طریق سازمان مجاهدین انقالب اسالمی بە سە بخش یپ، راسر و نظا .هد شدص ار خوا آنها

انجمن حجتیە در جمهوری اسالمی

نیروهاای آماوز دیادەا بە ساە . پس از همەگیر شدن قیام و پیدایش پیروزی انقالب، انجمن دیار سساتی شاد . گروە تقسیم شدند

. با انقالب همراە شدند: گروە اول -

. رف بودندبیط: گروە دوم -

. دندم تقد انقالب ش: گروە سوم -

-.٢١، ص ٠٥١١علوی نیک، قم، زالل کوثر، ن، جریانش اسی انجمن حجتیە،ضیا الدی علیا نسب، سید -

مار پادشااهی و ت میال جمهاوری اساالمی، انجمان وپس از پیروزی قیام ملار هاای ایاران و بەتااریخ ساپاری حک ولی . هماه گ شود ، بەطریقی.(ا. ج)و با جمهوری اسالمی . خود تغییراتی ایجاد نماید ، در اساس امەیتال کرد

.آنان اعتقادی بە حاکمیر اسالمی نداشت د یون. خمی ی آنانرا قاول نداشر. آ


خمی ای رفاتە و از وی . ربانی شیرازی پیش آ. همراە آ ،-کە مدتی عضو شورای ن هاان بود -خزعلی. بە قول آ لیە، فعالیر های مارکسیسر ها آنان بر عهزار کادر انجمن حجتیە و تشکیالت سراسری ٥١تقاضا می نمای د کە از

ساال تجاربە ٢٣یون آنان هم اطالعاات بسایاری در ماورد اساالم دارناد، هام علایە مااارزە باا بهائیار . گیرند بهرە . دارند

-٠٢١راە تودە،شمارە -

.خمی ی پیش هاد ناماردگان را قاول نکرد. ولی آ

بە . ساسای نظار خاود را ب ویسادن تقاضاا شاد، در ماورد قاانون اهمچ ین وزن این انجمان طاوری باود کە، از آ : ، مای گویاد-سای باودمجلس خارگان قانون اسا کە نمای دەی -ید م یر الدین حسی یمطهری بە نقل از س. آ گفتەی

ماادە شادە باود، حسان حایاای و ابوال سان ب ای صادر آ یشار پیش نویس قانون اساسای کە بەوسایلەانت در آستانەیانجمان نیاز ایان کاار را انجاام . ری هم از انجمن تقاضا شدە بود، کە آنان نیز پیش نویسی آمادە ک دمطهازطرف

.داد

-٢٣١خاطرات سید م یرالدین حسی ی، تهران، مرکز اس اد انقالب اسالمی، ص -

و بخشی . می داد و اکثر سخ رانهایش را از تریاون آنان انجام. مرتضا مطهری همکار نزدیک انجمن حجتیە بود .از نوشتەهایش، توسس آن انجمن یان شدە بود

انجمن حجتیە قال از انقالب، تاز جادایی دیان از سیاسار را پی ارانە ادامە مای داد و بعاد از پیاروزی انقاالب " از پاس . کردنادب یادگرا، بەشدت با آنان مخالفر مهم را بدسر گیرد؛ کە اسالمیونتال کرد پسر های کلیدی و

." انقالب در مرکز ساوا دسر بردە، و اکثر اس اد مرتاس با خودشان را از بین بردند

-سایر جهان امروز -

ساجادی، حصاار، ساید حساین ساجادی، غاالم حسای یغیراز شیخ حلای، سید رضا آل رسول، سید م مد حساین .بودند غالم حسی ی، حاج م مد تقی تاجر، از رهاران و فعالین اجرایی انجمن


-ر پاتوقایس -

دانش اە و اهمیر های آن

ری، ، سیاسای، روشاا فک، تأسایس گردیاد، دانشا اە مثاال پای ااهی علمای٠٥٠٥از زماانی کە دانشا اە تهاران در سااال قشر ت صایل کاردە هام بارای موقعیار صا فی خودشاان و هام بارای . ر فراوانی در میان جوامع ایران پیدا کردمیاه

اسااتادان یااپ و عاادالر خواهااانە کە بە وساایلەی تفکاار و عقایااد. دمعە، بااا حاکمیاار مساائلە داشااتتغییاارات در جااا .دانش اە، بخصوص در قسمر های قانون، سیاسر و علوم انسانی مورد ب ث بود

، -نفار ٣٥ –نیاز بە هماان نفار بودناد و بعادن ٣٥دانشاجویان کە دست یری شماری از استادان و ٠٥٠١در سال تقای . ددادگااهی آناان و کشاتن .دانشجویی و اختالف با حاکمیار را برجساتەتر کارد دند، اهمیر مسئلەیش معروفیکاای از نخا ااان ایراناای کە در کشااور آلمااان دکتاارای فیزیااک اتماای خواناادە بااود و اسااتاد برجسااتە و توانااای -اراناای

میاان یجادی تار اە بە مخالفاردانشاجو و دانشا ئلەیش، مسایساال از زنادان ٢، پس از ساپری کاردن -دانش اە بودثیر فراوانای دنیا کە ارانی و همفکرانش م تشر مای کردناد، تاأوزین مجلەی. تادیل شد حکومر، دانشجو و استادان

. داشر ت صیل کردەها تفکر در

، -دوم جهااانیدر ج ااگ -، بە خاااطر طرفااداری از آلمااان(رضااا شاااە)، پهلااوی اول (٠٢٣٠) ٠٥٢١در شااهریور ماوریس در کشاور از حاکمیار خلاع شاد و بە جزیارەی( یاشوروی سابق، آمریکا، و بریتان)کشورهای متفق یبەوسیلە

. آفریقای ج وبی تاعید گردید

٠٥٢١مهار ٠١در ایاران را یان دی ری حزب تودەیانفر با یپ ر ٣٥اکثریر گروە .زندانیان سیاسی آزاد گریدند احازاب و ود آزادی و فعالیار آزادانەیسار، بەخااطر ناالر دانشجویان در سیااز آنزمان بە بعد دخا. تأسیس کردند

.سازمانهای سیاسی پررنگ تر شد

یاسای بخصاوص تشاکیل دو بااز و رویادادهای س" و وجود فضایی نساتا (٠٥٥٢تا ٠٥٢١) سال در ایران ٠٢مدت دام نان در جوامع خودشان و ماندگاری هر کو اثرگذاری آ( دولر ملی آذربایجان و جمهوری کوردستان) حکومر م لی

م مد )م مد مصدق بر حاکمیر پهلوی دوم . نخسر وزیری د شدن همچ ین ت میل از آنان در ذه یر مردمانشان و


دانشجویان و دخالار آناان در سیاسار و پیشارفر آگااهی در جاامعە ، و تأسیس دانش اە تاریز، مسئلەی(رضا شاە . بیشتر از پیش شد

پهلوی یدوبارە دن، و برسرکار آور-( ٠٢٣٥)٠٥٥٢رداد م ٢١در -کودتای ارتش بە پشتیاانی آمریکا و ان لستان ن ساال، مصادق؛ در روز شاانزدهم آذر آ. ناعاادالنە د وم فراری از ایاران و ج ایاات سالطەی کودتاایی و م ااکمەید

.ایران رخ داد، بە -جمهور آمریکارئیس وقر معاون -اد مهمی در دانش اە تهران در زمان سفر ریچارد نیکسونروید

ایتی خاود را اباراز دانشا اە پلای تک یاک، نارضا دانشجویان بە بهاانەی اساتقرار نیروهاای نظاامی در م اوطەی درنتایجە . نظامیان قارار گرفت اد و بسویشاان تیرانادازی شاد حملەی دآنان مور .السهای درس نرفت دداشت د و بە ک، کشتە شدند -ازطرفداران حزب تودە -، شریعر رضوی و بزرچ نیا-ملی ار جاهەیطرفد -های ق دییسە تن بەنام

.و عدەای زخمی و شماری نیز دست یر شدند

گرامای داشاتە مای هرسالە یاد آن روز و جان باختەگانش. نام ذاری شد "روز دانشجو"خونین بەنام آن واقعەی کە تعدادشاان -هیچ اە نتوانسر سا ر نارضاایتی دانشا اهها را ،کمیر کودتاییسال حا ٢٣مدت رمیم شاە در. شود

.بەطور کلی مهار نماید ،-هم زیاد شدە بود

ز ساویی و فعالیار ، از طارف پهلاوی دوم و کاربدساتانش ا(١٥-٠٢١١) ٣٢-٠٥٥١فرم پس از بەشکسر کشاندن ر برآماادن دو سااویی دی اار،از .... کوبااا و الجزایاار و ویت ااام، یریکاای و مساال انەی متااأثر از ج اااش هااای مساال انەی

.داشر از دل دانش اه ها را بدناال -٠٥٣٢-و سازمان یریک های فدایی خلق -٠٥٣٣در -ین خلقسازمان مجاهد

،(آمریکاا و کاناادا)رهای اروپایی و آمریکای شمالی دانشجویان ایرانی در کشو پرواضح اسر کە بعد از کودتا، مهم ج اش مقاومر ج اش شاە خیلی فعال بودند و ک فدراسیون دانشجویان پای اە ستاداد و سرکوب رمیمعلیە انیز

.خارج و پشتیاان ج اش دانشجویی در داخل نیز بود دانشجویی در

، دانش اهها و مدارس قلعەهاای مهام اعتراضاات (٠٢٥١) ٠٥٣٥در اوج قیام مردمان ایران بخصوص پس از مهر ماە .بەحساب می آمد "س ر آزادی" انهمین خاطر دانش اە تهربە. بودند


دفتر ت کیم وحدت

ن دانشا اهیان بهمن و آزادی نسای در ایران برای مدتی کوتاە فعالیر های سیاسی و فره ای درمیاا ٢٢پس از ساالەی ٥اسای در ترکیاب زنادانیان سی .حاکمیر و جامعە بەسوی وضعیتی نوین گاام برمای داشات د .گستر یافت د

.دندبیشتر ش و روحانیون دانشجویان یا ت صیل کردگان دانش اهی .تغییر کرد در رمیم شاە، پ جاە دهەی

گروههاای و و تشاکیل شاماری از تشاکالت یاسایس مساائل -کە تا حدودی ذکار شاد -ە بە تاریخ دانش اەبا توج دیاد کە دانشا اه هاا فضاای جدر بەهماین خااطر . ندشاددرون دانش اهها یالش بران یاز سیاسی موجود در ایران و

.خود را سازمان دادە بودند بە اشکال گوناگونهم سازمانهای سراسری شدند، مرکز مهم سیاسر

ساازمان دانشاجویان -اعضا و هواداران یریک های فادایی -ل پر طرفدار بەنامهای دانشجویان پیش امسە تشک در دانش اه هاا فعالیار -طرفداران حزب تودە -و دانشجویان دموکرات -اهدین خلقطرفداران و اعضای مج -مسلمان

. های یشم یری داشت د

با توجە بە وضعیر " انجمن های اسالمی"بەاین سو در یاریوب ٢١دانشجویان اسالم رای دی ر نیز کە از دهەی صاوص در ساال بخ ٣١ولای در دهەی . یاپ باودهری د آنان بیشترین تالششان برعلیە گروههای . بودند موجود فعال

.بخش از دانشجویان مسلمان فعال تر شدند خمی ی بەع وان رهار ج اش این. با بیشتر مطرح شدن آ ٠٥٣٥

امام "با تعدادی از نمای دگان شاخەی دانشجویی اسالمی دیداری ٠٥٣١در تابستان

او نیز از ایدەی آنان پشتیاانی . ذاشت درا با وی در میان گدیەی دانشجویی اانجام دادند و تشکیل یک ات " می یخ .نمود

-علی شکوری راد در مصاحاەای بەنام دیروز و امروز دفتر ت کیم وحدت -

اسالم "دانش اە در دانش ا امیر کایر تهران جمع شدند و مطالب ٢٢در مرداد ماە همان سال انجمن های اسالمی ماورد یپ و ملی گارا را در دانشا اهها ی تأثیرگذاری غرب و شرق و مخالفر با جریاناتو ی ون " ناب و خس امام .ب ث قرار دادند


اولین م تخااین ایان شاورا عااارت . مادە شدآ ٠٥٣١ی اسالمی در تابستان برنامە و اساس امەی اولیەی انجمن ها ایان افاراد . ادم ماود احمادی ناژ ،ساید زادە ،ادەغر زاباراهیم اصا ،م سان میرداماادی ،حایب اللە بیطرف: بودند از

خمی ای . آناان بە مالقاات آ. را بارای خاود انتخااب کردناد" دفتر ت کیم وحادت انجمان دانشاجویی"برای ادامەی کار . نددەا را در تشکل مذکور نمودرفت د و از وی تقاضای نمای

نفارە را ٠٣کە باا وی دیادار کاردە بودناد لیساتی افارادی آن .خمی ی از انتصاب فردی مشخە خوداری کرد. آ سرانجام هاشامی رفسا جانی، م ماد . خمی ی آنان را نزد علی خام ەای فرستاد. نفر بودند ٣ارائە کردند و خواهان

مجتهد شاستری، ابوال سن ب ی صادر، موساوی خوئی هاا و علای خاام ەای شاورای نظاارت در دفتار ت کایم وحادت را .ایجاد کردند

-اب خیانر بە امیدکت -

. برگزار شد و دربارەی مسایل مختلف ص ار کردناد زنجیرە نشستهایی میان شورای نظارت و شورای مرکزی اول . بەمیان آمد" خس امام"در آن ب ث و گفت و تعایر

-م اع پشین -

ن زای خاود را باا وی قااطی خمی ی گو می دادند و تفکار ت اد روانە و ب ارا. دانشجویان ت کیم بە سخ ان آ سفارت این ب ث و برخوردها در یور و اشغال. می نمودند و در نشستهای خود مورد ب ث و بررسی قرار می دادند

.آمریکا و انقالب فره ی تأثیر بەسزایی داشر

مختصری از برنامە و اساس امەی دفتر ت کیم

پاس از مادتی نایمە .تادوین شاد ٠٥٣١لاین باار در تابساتان برنامە و اساس امەی دفتر ت کیم وحادت بارای او . صانعی رسید و بە آ جوادی آملی، خام ەای و. بە تأئید آسپس . تکمیل تر و تصویب گردید ٠٥١١تعطیلی در سال .وی نیز آن را قاول کرد. خمی ی دادە شد

: س امەی ت کیم عاارت بودند ازاب دهای تصوین شدەی اس


. بە اسالم مکتایاعتقاد *

. اعتقاد بە اصول پ ج گانەی مکتب اسالم*

. اعتقاد بە اسالم فقاهتی بەع وان مذهب راستین*

. اعتقاد بە والیر فقیە بەع وان بازتاب اسالم راستین*

. اعتقاد بە قانون اساسی و انقالب فره ی*

: کە عاارت بودند از میسیون داشرشش ک ،اس امەی تصویب شدە این دفترباتوجە بە اس

تشکیالت -٠

آموز و ت قیقات -٢

تالیغات -٥

انقالب فره ی -٣

حوزە و دانش اە – ٣

ج گ – ١

شورای عمومی

ویان و عالی ترین نهااد با توجە بە تعداد دانشج را نفر ٥تا ٠ی ا از انجمن های اسالمی هر دانش اهاین شور . شدە بود ل یتشک اجرایی

-دوگل، ویکی پدیا دانش امەی آزاگ -


اشغال کردن سفارت آمریکا در تهاران پاس از تشاکیل اولایەی دفتار ت کایم و قاال از فعالیار هاای جادی ایان انەی ماذکور یاور آباان بە سافارتخ ٠٥خمی ای در ماورد . تعدادی از اعضای این تشکل بدناال سخ ان آ. تشکل بود

.دندبردە و آنرا اشغال نمو

پخش شد تأکید فراوانی ما ای بار دشام ی آمریکاا کارد و آبانماە ٠١و ٢خمی ی در پیام خود کە در روزهای . آ .آنرا بع وان توطئەگر علیە حکومر جدید ایران متهم کرد

در همااان روز بەسااوی دانااش ٠٥٣٥خمی اای از ایااران تاعیااد گردیااد در سااال . کە آ ٠٥٣٥نماااە سااال باآ ٠٥روز ە برای هماسات ی باا دانشاجویان اعتصاابی و معتار بە دانشا اە آمادە بودناد تیرانادازی شاد و عادەای آموزانی ک

. کشتە و زخمی شدند

تااونولاای باااتوجە بە م. ساا اریوی حماالە بە ساافارت آمریکااا نیااز در یااک سااال بعااد در همااان روز شااکل گرفاار ،ک ساول ریهای کشاوری در کشاور دی ار رخ دهاد گر رویدادی نااگوار بارای سافارت یااا ،بین المللی های ک وانسیون

ولای متأسافانە در جمهاوری اساالمی تاازە تأسایس . میزبان مسئولیر حفاظر آنان را بر عهدە خواهاد داشارکشور .توطئە و ج گ جستجو میکردند ،اکثر کاربدستانش اهدافشان را در تولید ناآرامی ها ،شدە

خمی ای و . روحانیر بخصوص آخوندهای ب یادگرا باود کە بارای آ تفکراعمال دولر موقر کە مغایر با بیشتر م راضاد عارف دیپلماسای و حاق احتاکە در نتایجە در اعتارا بە آن عمال نادرسار .همفکرانش قابال ت مال نااود

.ماە استعفا داد ٢موقر بعد از بود، دولر متقابل

ئەی دانشاجویان ضاد امپریالیسار و پشاتیاانی تفکار تاوط ،رفتن شاە بە آمریکا بەخاطر حاد باودن مریضایش ضعیر ایران را بەطرف و "انقالب دوم"خمی ی بە . آو بخصوص نام ذاری آن حملەی زشر از سوی بعدی بیر رهاری

.سوق داد فاز رویارویی

ر حجانفر از دانشجویان ت کیم آنرا رهاری مای کردناد باا همکااری ٣١تا ٥١پس از اشغال سفارت آمریکا کە م سان میار داماادی، اباراهیم اصاغر : در میاان آناان کساانی یاون. موسوی خوئی ها در سفارت مستقر شادنداالسالم

.وجود داشت د.... زادە، عااس عادی، معصومە ابتکار، حاتم قادری، م مد رضا خاتمی، م مود احمدی نژاد و


بودند برای انجام کارهاای دی ار در ....قاری وعلی و تشکیل دادند کە سید عااس ناوی،هم آنان شورای دومی را آناان طارح . ون ساازماندهی ک ادغیرە اسالمیمدنی دانشجویان و -سیاسیمقابلە با تشکلهای :دانش اهها از جملە

را بە ع اوان " کاردن دانشا اهها اساالمی"یاا بەمع ای واقعای تار " اساتقالل دانشا اهها" یبە بهاانە بستن دانش اهها .اجرا کردند را فشار بر دانشجویان تکمیل س اریوی

در بخشای . مورد توجە و تأکید قارار گرفار ٠٥٣٢خمی ی بەم اسار نوروز . بستن دانش اهها نیز بعد از پیام آ ساخن بە میاان ،"وحادت حاوزە و دانشا اه و اساالمی کاردن آناان ،سالم سازی دانشا اهها"مادەای از ٠٥از آن پیام

.آمدە بود

خمی اای سااٶاالتی را مطاارح نمای ااد کە نتاایجەا . ند بیشااتر از آن پیااام اعضااای ت کاایم تشااویق شااداز آ پااس .دستور دادە شد کە تا آخر خرداد ماە فعالیر در دانش اهها تمام شود. را بەبار آورد" انقالب فره ی"

آغااز اندیشانشجویان دگرد را بر علیە دخو یملەکیم و انجمن اسالمی های همردیفش، حولی از اوایل بهار ت ،ریجە ت کیم و انجمن های اسالمی دی در نت. دانش اهها بەسوی ط ش و ناآرامی و درگیری سوق دادە شد و کردند

پاس از آن عمال زشار و نادرسار دانشا اهها بساتە . را سارکوب کردناد کاربدساتان اساالم سیاسای آناانبا همکااری .گردید تولید" د دانش اهیجها"تشکیل و " یانقالب فره "ستاد .شدند

، دفتر ت کیم پایەهای خود را قوی کرد و تال برای تکمیل کردن ٠٥٣٢پس از بستن دانش اهها در تابستان آموزشای و ت قیقااتی باا شارکر افاراد برای کادر سازی و گستر تشاکیالتی دورەهاای. اساس امەا را شروع کرد

.متخصە را شروع کرد

: بەهمین خاطر

پشتیاانی از تشکیالت انقالبی ازطریق همکاری نیروهایش، *

فره ی در راستای تقویر تئوریک نظام، -انجام دادان کارهای فکری*

ن دانشجویان برای جاهەهای ج گ، سازمان داد*


دانش اهی، دتشکیل شورای موقر برای ادارەکردن دانش اهها و همکاری با بە جریان افتادن جها*

ضویر تعدادی از اعضای ت کیم در ستاد انقالب فره ی، ع*

.مجموعە اقداماتی بودند کە تقویر سازمان دانشجویی دفتر ت کیم وحدت را رقم زد

سالمیامهوری جزب اختالف ت کیم با ح

وی بەطریقی خاود را مخاالف . تأسیس شد( ٠٢٥٢) ٠٥٣٥در زمستان حزب جمهوری اسالمی همچ انکە ذکر شد، وی ک تارل دانش اهها را بەن ا دانشجویی حزبی خود را داشتە باشد و و میل داشر تشکیالت. فتر ت کیم می دانسرد

شورای مرکازی ایان تشاکل باا شااخەی دانشاجویی. همکاری الزم را نکرد ولی ت کیم با حزب جمهوری اسالمی. نمایدبدون همکاری ت کیم بەشیوەی سالمیامهوری جزب اختالفات بەحدی بود کە ح . تضاد شدیدی پیدا کردند این حزب

.مستقل با انجمن های اسالمی دی ر برنامەهای خود را اجرا می کردند

ایان ،-در دور اول –و نمای ادەی مجلاس شاورا ساالمیامهاوری جزب حسن آیار دبیار سیاسای حا در آن زمان دکتر .اصی بودگمانە زنی را دامن زد کە انقالب فره ی بهانەای بەنفع گروە خ

درحاالی باود کە ایان رفتاار .م تشر نماود سالمیامهوری جزب شدیدال ی علیە ح در این رابطە بیانیەی ت کیم و ساالمیازب جماوری افارادی در هار دو طارف خواهاان همکااری حا. ت کیم مخالف دعوت م ماد حساین بهشاتی باود

.د بودندارافآن یاز جملە....حشمر اللە طارزدی، علی احمدی، حسین م مدی و .ت کیم بودند

شاورای مرکازی ت کایم طای . شایعەی عادم صاالحیر شاورای مرکازی ت کایم را پخاش کارد سالمیامهوری جزب ح . در درون ت کیم بوجود آمد ولی ج اح موافق و مخالف این حزب. کرد عذرخواهی سالمیامهوری جزب نوشتەای از ح

ن بهشتی و شماری از همفکارانش م جار شاد اختالفاات تاا حادی کااهش کە بە کشتە شد ٠٥١١تیر ٥پس از انفجار .یافر

،کمیارو انجمن های اسالمی طرفادار حا ت کیمدفتر ولی غیراز . دانش اهها باز شدند( ٠٢١٢) ٠٥١٠در پاییز ن زمان ت کیم از طرف سلطەگران پشتیاانی مادیدر آ .ندشد گراندیش مم وعفعالیر تشکل های دانشجویی د


.، تال می کردند-کە همان اسالم سیاسی بود -خمی ی. تشکلهای اسالمی برای تثایر تفکر آ .ومع وی می شد

م بە سیاسردفتر ت کیورود

کە باا ،همزمان با فعالیر جدی و همە جااناەی ت کایم بەع اوان تشاکل دانشاجویی کام نظیار در تااریخ ایاران تشکلی توانم د و میتوان همان د ،دانش اهها و مراکز دانشجوییب فره ی در مریکا وشرکر در انقالاشغال سفارت آ

ر باا روحانیار و تقویار اساالم سیاسای در دهەی اول موجودیار جمهاوری و در مواردی نظاامی بەع اوان مشاارک نیمد .آورد اسالمی بەحساب

رویادادهای سیاسای گردیاد و تشاکل این تشکل در دورەی دوم انتخابات مجلس شاورای اساالمی از راە لیسار وارد . هااری آبە رو باا روحانیار بە استاداد دی ی جدید م رف کرد توانم د دانشجویی را از انتقاد و نارضایتی نسار

.شد خمی ی همراە

بخش هشتم

اسالم انقالبی

مجاهدین خلق پس از انقالب

مجاهدین خلق و والیر فقیە

اساسی مجاهدین خلق و پیش نویس قانون

مجاهدین خلق و انتخابات مجلس خارگان قانون اساسی

آمریکا و مجاهدین خلق اشغال سفارت

قانون اساسی و مجاهدین خلق

کاندیداتوری رئیس جمهوری مسعود رجوی


حقوق ملیر های ایران در برنامەی مسعود رجوی

پشتیاانی کوردها از برنامەی رجوی

نمای دگی خلق کورد ی هیئر ٢اطالعیەی شمارە

اطالعیەی کوملە

(ایران)دیدگاە حزب دموکرات کوردستان

انتخابات اولین مجلس شورای ملی و مجاهدین

انقالب فره ی و مجاهدین خلق

ج گ بهانەی بزرچ برای سرکوب

مجاهدین خلق و حرکر مسل انە

دو دیدگاە اسالمی تقابل

اسالم انقالبی

ەسااوی خورشاایدی بساایاری را بەدناااال خااود کشااید و در نهایاار ایااران را ب ٣١و ٣١کە در دهەی یاسااالم انقالباا" . ری سازمانیبود، یکی عقیدتی و دی " جهش"ورطەی ک ونی سوق داد حاصل دو

سااخر و راباطەی ولم ان رای قاوانین اساالمی را بە روحاانیوخمی ی انجام گرفر کە اجروح اللە اولی توسس وی باا ایان . واسر اجرای این قاوانین باود قطاع کاردشان برای درخەا دست اە سلط ر کە مخاطب ی د قرنآنها را ب

. خارج کرد و بە آن رنگ انقالبی زد "م افظە کار"ی را از حالر یکار اسالم را

ران جهش دوم سازمانی بود و توسس مجاهدین خلق و با الهام از احازاب کمونیسار انجاام پاذیرفر و بە طرفادا جاسر کە این دو جهش نکتە در ای . طرح توتالیتر خود پیدا ک د این ایدئولومی فرصر داد تا سازمانی فراخور


" .عی تعادل و ضعف درونی کردن اسالم رایی را از ابتدا دیار نوولی در یک جا واقع نشد و همی. مکمل هم بود

- ١٠ین کامران، ص کتاب ضد والیر فقیە، براندازی حکومر اسالمی، رام -

مجاهدین خلق پس از انقالب

اکثریار قریاب بە اتفااق رهااران و . خورشایدی بەشادت سارکوب شاد ٣١سازمان مجاهدین خلاق ایاران در دهەی مساعود رجاوی آن فقسنفر اعضای رهاری ٠٢از . شدند یا زندانی بودند( شهید)کادرهای برجستەی آن بەقتل رسیدە

م افل و مجامع حقوق بشرجهانی مخالف اعدام " مخصوصا وی با فشار کشورهای خارجی و. بود جان سالم بدر بردە .یافتە بود تخفیف بە حاس ابد در سویس حکمشثرترین آنها مٶ و

،٣١در اولین موج دست یری ها در سال : در این بارە می نویسد -زمان حال مجاهدین خلق -هفتە نامەی مجاهد ولای رمیام شااە .دادگاە شااە خاائن بە اعادام م کاوم گردیادیادر اولین گروە مجاهدین در ب مسعود هم دست یر شد و

" وبەگار"کە یکی از آن فشارها، سفر آقاای ( درونی و بین المللی برای جلو گیری از اعدام مجاهدین)فشاری فراوان .وی م صرف شدکە از اعدام مسعود رج ،حقوق دان دی ر بە تهران بود٠٣پارلمان سویس و نمای دەی

هام ماردم مخصوصاەنو ی دوم هام نازد روحاانیون خاونین باا رمیام پهلاویشی ەی ماارزەی این سازمان بە علر پ -خمی ای. این سازمان پیروزی انقالب را بە آ. این تشکل بەسرعر رشد کرد .م بودادانشجویان دارای اعتاار و احتر

.رتاریک گف -بەع وان رهار انقالب و مردم ایران

الور شرف آیر اللە خمی ی در حساسترین مقطع این ماارزە، بع وان ت: " مجاهد در اول مرداد ماە نوشر نشریەی ." ا بە او دادندو آزادی، مردم لقب امام ر

-.م اع پشین ،٠مجاهد، سال اول، صهفتەنامەی -

هفتە نامەی مجاهد در تیارام زیااد .ار کردندخمی ی دید. با آ مسعود رجوی و موسا خیابانی ٠٥٣١در تابستان ب بە رهااری قااطع آناان علیارغم پشاتیاانی از انقاال. هزار نسخە باال رفاتە باود ٣١١انتشار آن تا . دم تشر می ش

با اهیمر " مجاهد"یدەهای سازمانی خودشان را از طرق گوناگون در سراسر ایران تالیغ میکردند و ا" امام خمی ی"


.ون این سازمان بودترین تریا

ولی روحاانیون عضاو .ددادهای سیاسی و غیرە سیاسی نقش بسزایی ایفا ک مجاهدین تال فراوان نمود در روی .نداد سازمان نمهوری اسالمی این امکان را بە آشورای انقالب و حزب ج

تارکمن هاا موافاق نااود و در مجاهدین در زمان یور و سرکوبی خلق های ایران بخصوص کوردها، عرب هاا و کە بە تعایاری -خمی ای. کوردساتان توساس ناوعی فتاوای آآناان قاال از حمالە بە . کوردستان نقش مثاتی ایفا کارد

ن خونریزی را پیشا هاد نماودە ، نامەای برای ناماردە فرستادند کە در آن راەحل آرام و بدو-جهاد هم گفتە می شود .بود

. باود شدە بود، قال از درگیری های م طقەی س دج خمی ی نوشتە. گشادە کە برای آسر نامەی مجاهدین خلق، ئلەی ک ونی مهمترین مس:" شورایی را پیش هاد نمودند، آمدە بود کە طرح راەحل ٠٥/٣/٠٥٣١در بخشی از نامە کە در متأسافانە تاا ک اون کوردساتان، گ ااد، بلویساتان و خوزساتان اسار کە هاای( خلق)ملیر سیاسی در کشور، مسئلەی

بە موضااوعات آنجاهااا را مشاااهدە یرساایدگی آنچ ااان کمتاار بەآن پاارداختە شاادە ومساائوالن و دساات اههای زیااربس .نکردەایم

. ملای م جار می اردد جعەیج گ داخلای بە فاا. وجود دارد اهمیر دارند کە امکان دخالر ارتش این مسایل آنقدر سارکوب و خاونریزی وەیالت هیچ اە بە دخالر نظامی و بەشای، این مشکاین درحالی اسر کە بەشاهدی تمام تاریخ

.همچ ین کدام نیروی نظامی کە خون مردم بی پ اە را می ریزد، می تواند مشروعیر داشتە باشد. حل نمی شود

، ن ریساتە شاود بادون (خلاق هاا)ملیار هاا بای و اساالمی بە مسائلەیاک ون اگر بەصورت اصولی مردمای و انقال اەحلاای کە در یاااریوب تمامیاار ارضاای باادونر. کمتاارین دخالاار ارتااش و خشااونر ماای تااوان راە یااارەای پیاادا کاارد

نیروهاای انقالبای نیاز از ایان بادون شاک تماامی ،جمهوری اسالمی و بدور از هار ناوع جادایی طلاای یخدشەناپذیر .طریق از هرگونە یاری و کمکی دریغ نخواه د کرد

حاق تعیاین نراە حلای انقالبای ب یاادی، بەرسامیر شا اخت. ەای، راە خشونر نیسرهیچ شیوکوردستان بە مسئلەی "اسر....یوب تمامیر ارضی کشور ورر داخلی آنان دریاوام سرنوشر و ادارەی


-٠٥٣١مهر ٠ص ٥مجاهد شمارە -

: بە این صورت نوشتە شدە بودکوردستان در روزنامەی کیهان سراسر دستور روح اللە موسوی خمی ی در حملە بە

امام

فرمان امام خمی ی بە واحدهای زمی ی، هوایی و دریایی

بدون فوت وقر بە س دج بروید : امام

: این دستور ظهر امروز از سوی رهار انقالب اسالمی ایران امام خمی ی صادر شد

: کلیەی نیروها و قوای انتظامی بە این دستور توجە فرمای د

السااعە خاار رساید کە در سا دج، حازب دمکارات، ارتشای هاا و ساازمانهای آنهاا را : الالە الارحمن و الارحیمبسم برندو از مسجد س دج بما اطالع دادەاناد کە ساعر دی ر کمک نرسد اسل ەها را می مم اصرە کردەاند و اگر تا نی

نتظاامی دساتور مای دهام، کە بە پادگانهاای حزب دمکرات زنهای ما را بە گروگان بردەاند، اکیدا بە کلایەء قاوای اپاساداران انقاالب در . مراکز ابالغ ک د کە بقدر کافی بطرف س دج حرکر ک د و باشدت اشرار را سرکوب نمای د

هر م لی هست دبە مقدار کافی بطرف س دج و تمام کردستان با پل هوایی بسیج شوند و با شادت تماام اشارار را . سرکوب نمای د

از ملار ایاران مای خاواهم کە مراقاب باشا د . بشدت تعقیب میشاود ولو بقدر یک ساعر تخلف از وظیفەأخیر ت ساعر دی ر از قوای انتظامی بمن خار ممن انتظار دارم کە تا نی .هریک از مأمورین تخلف کردند فورا اطالع ده د

. بسیج عمومی برسد

روح اللە موسوی الخمی ی ٣١مردادماە ٢١والسالم

والیر فقیە و مجاهدین

، از والیر "روحانیر شیعە بر سر دوراهی تاریخی" ت ر ع وان یامی برای روحانیر ماارزدر پخلق مجاهدین


ظلام دانساتەاند کە عاداەی را در آن پیام ایان . سال ب ث می نماید ٠٥١١فقیە و دخالر در کارهای اجرایی بعد از .ا ن س و نجس ان ارندخود را پا بدان د و دی ران ر

درسار را در دنیاای مادرن اماروز را تصاویب نماودن " فقیە جامع الشرایس"مجلس خارگان ور کەکش برای ادارەء ا ت ها برای یک یوب و رهربدون یا کە مسایل پر ت ش و پیچیدەء ک ونی و انتظارات و پیشرفر هاانی . داندینم

پولتیک و سیاسی در جهان بەطور عموم و خاورمیانە بخصوص با واقعیار میر خارج و نقش مئوفرد با توجە بە اه .ها همخوانی ندارد

ا مشاروع مای دان اد بە وی ر ردە و اقتاداکا را مساتث ی" اماام خمی ای"کساانی کە همچ این ایان پیاام خطااب بە ".جایزالخطا"یون او انسان اسر و انسان هم . نادرسر می ان ارند

اگر س ر انقالبی و مردمی تشیع را مد نظار قارار :"یان میرساند کە ایام را با این جملەها بەپمجاهدین این پ و نفی کردەاید و نیرو شوید خودتان را با شدت از قدرت ندهید و برای شهیدان انقالبی احترام ن ذارید و سرمسر

."بە همدستان درجە ی دم کسانی تادیل می شوید کە بە قدرت می رس د

-٢و ٠صف ات ٥هد شمارە مجا -

ەکردن انیر برای تصاحب قدرت همەجااناە را بارای پیاادتفکر روح خلق، سر کە در آنزمان مجاهدینپرواضح ا و حتاا م کاوم کاردن " امپریاالیزم"هم بە طریقی با بزرگ مایی خطر و مجاهدین .اسالم سیاسی درسر نمی دانست د

تاوطئە " ، بە-ساازمان را از مارچ نجاات دادە باود عضاای فعاال و مسائول اولکە تعدادی از کادرها و ا -حقوق بشر . دانسر کە راە را برای سلطەء شوم هموار میکردیم "امپریالستی

سیاسر حقوق بشری می خواهد صورت زشر :"می کرد کە این سازمان فکر

" امپریالیزم را بپوشاند

-٢ و ٠صف ات ٣مجاهد شمارە -

و پیش نویس قانون اساسیمجاهدین خلق


در پاریس در مورد مجلس مٶسسان ب ث شدە و در آنجا نیز طرحای در ماورد قاانون اساسای از ساوی متخصصاین پدیادەای نوشاتە در آن .بە ب اث گاذاردە شاد طارح ماذکور پس از پیروزی قیام، در شورای انقالب دوم .آمادە شد

.ناود "والیر فقیە"بەنام

در ک فرانس مطاوعاتی در تهران در پای اهی بەنام ج اش ملی مجاهدین ٠٥٣١مرداد ٢روز سەش اە مجاهدین .یش هادی ابراز کردندرات خود را در مورد قانون اساسی پنظ

تااطات آی ادمان را ثاار راو ن اساسی ب یان و راههای زندگیتدوین قانو: در این بارە گفتە بودمسعود رجوی این سرنوشر م اکماات، اعماال دادگااه هاا و متهمی ای کە دادگااهی مای شاوند جاای ب اث و تأمال ابرب .خواهد کرد

آیاا .الزم اسر جامعەمان را همان د یک کشتی بدانیم کە با تدوین قانون اساسی معلوم میشود بە کجا میارود. داردو تفااوت، تشا ج، هارج و مارج و مق تفارقە بە ساحل نجات و رهایی جامعە، آزادی برابری یا بە عکس بەسوی ع

. وابست ی

جاامعەء بای طااقەء توحیادی یاا . الزم اسر بدانیم بهترین رو دسر یابی اجتماعی مارا بەکدام ساو مای بارد نمای دانای بە کادام سامر مای روی و اهاداف ناامعلوم . آی دەء جامعە روشن نیسر. تفکر ایدآلی مخصوص امام زمانی

الزم اسار جاامعەء یاا تغییار نمایاد؟ ە می ساازیم بە وسایلەء یە افارادی بایاد ادارە شاودآیا آن زیر ب ایی ک. اسر .دنزنان، فقرا، کارگران و کشاورزان باش د و آنرا پشتیاان بە حساب آور

ما می خواهیم در آی دە اقتصاد کاالیی و اقتصاد سودجویانەء سرمایەداری در عرصەء بین المللی بەکلی طارد ستم زدە در نهایر اسر از مالکیر خصوصی؟ یع ی جامعەیر نیسر ما بدانیم کە مالکیر جمعی تولید بهتر بهت .شود

. جامعە ت ر رهاری امام مست کم شود؟ این هادف نهاایی ماسار. جای خود را بە جامعەء بی طاقەء توحیدی بدهد ولی در این مرحلە انقالبی یە می خواهیم؟

" بایاد از ایان مارحلە تماماا. امپریالیساتی و اشاغاگری اساتادادی و دیکتااتوری اسار انقالب ما ضد اساتعماری و . ب ابراین ه ر این نیسر کە شعار ضد ستم دهیم. عاور ک یم و بە مرحلەای دی ری برسیم

طالقانی کە روز سی تیر امسال در مورد سە مسئلەء مهم سخن گفتە کە گویا در قم از آن ب ث بەمیان آمدە اسر . آ


.و ضد تاعیضیم ما ضد استاداد از هر نوعش و ضد اشغال ری: کە

کە قانون اساسی ما بر ضد امپریالیسر بودن زیاد پافشاری نکاردە و آن آزادی کە شاهیدان بارایش خاون دادناد اتی، آزادی از رهایی بار ظلم و ستم، آزادی خلاق هاا از ساتم مضااعف، آزادی زن، آزادی فعالیار سیاسای و مطاوعا

.نفس بکش د، در آن دیدە نمی شود دتوان ب آزادی عقیدە و بوجود آمدن فضایی کە فرزندان ما

با تاوجە بە ایان دیادگاە ماا . یون آزادی و رهایی جوهر تاریخ انسان و روند تاریخ همیشە بەسوی آزادی اسر .انتقاد داریم و در برابر آن می ایستیم از قانون اساسی

سیاسای همان اد اصالی خدشاە شورایی را ت ها رو اساالمی ادارەی جاامعە مای دانسار و در حاوزەیم رجوی نظا . بە تفساایر آوی بااا تااوجە . ناپااذیر و قرآناای بە شااکل حکوماار اسااالمی و تأساایس دولاار اسااالمی قلمااداد ماای کاارد

. ا را برتابیدمسئلەء شوراه: کە تلویزیون نیز آن را پخش نمود بود، گفر" نازعات" طالقانی در سورەی

و کارند کە از این اصل ب یادین اسالمی سرباز زدەطالقانی دستانی در. و پشتیاانی آیون علیرغم تأئید امام آنان هر روز در جایی آشوب بەپا می ک د تا جلو ادارەء نظام شوراها . از تشکیل نظام شورایی جلوگیری می ک د

: گفار متمم قانون اساسی ساابق باا اصال ساوم قاانون جدیاد، ٢٥و ٢٢و ٢٠ ناماردە با توجە بە اصول. را ب یرند .سال از قانون پشین عقب تر اسر ٥٢ این قانون،

پ جم باا تاوجە بە ساورەء حجارات آنچە در اصل: کە در مورد خلق ها اسر رجوی می گوید ١همچ ین در مادەء م ار در قاانون . دارند، بەهیچ وجە کاافی نیسار( برابر)سخن گفتە شدە کە ملر و قوم های متفاوت حقوق همسان

. ملی موجود اسر یونکە مسئلەی .این کافی نیسر. تمامی ملر در برابر قانون برابرند: سابق نوشتە نشدە بود کە بە صراحر نوشتە شود؛ آناان در ولی باید در قانون اساسی. آوردە شدە، موافقیم اگر بدرستی باتوجە بە این ایدە

و بلویساتان ردساتان، گ ااد،هموط اان ماا در ک نە ایا کە. ر خود را تعیین ک دەء داخلی خودشان باید سرنوشادارغیار از . نظر ما بە تمرکز گرایی کە تا ک ون در ایاران وجاود داشاتە نیسار. جا و استانها بلکە در همە. خوزستان

.نیز موردبررسی قرار گرفتە بود. ...کارگری، کشاورزی، سیاسر خارجی و ،ای ها ب ث اقتصادی، نظامی

باخار می خارن اران از موضوع. در همان ل ظاتی کە ک فرانس رو بە اتمام بود، فردی زخمی وارد می شود


نفار دی ار ه اام یساپاندن اعالمیەهاای انتخابااتی از ساوی کساانی باا یااقو زخمای شادە ٢این فرد همراە .شوند . بودند

-٠٥٣١مرداد ٠٣، دوش اە ١سال اول، ص ،٥مجاهد شمارە -

قانون اساسی مجاهدین خلق و انتخابات مجلس خارگان

پیش نویس قانون اساسی تصمیم گرفتە شدە کە انتخابات مجلس خارگاان برگازار برای ب ث و بررسی دربارەی -ە ی د تشکل دی ر جاهەای ملایهمرا ،مجاهدین کە پای اهی قوی در تهران و شماری از شهرهای بزرچ داشر. شود

.های مشتر داشت داکاندید و مذهای

خمی ی در کمیتە و سپاە . هم از فضای جدید استفادە کرد و هم بە خاطر پشتیاانی آ ولی حزب جمهوری اسالمی هار بەهماین خااطر باا .باوداز هامە پاسداران بیشترین اختیارات را داشر، بخصوص در شورای انقالب قدرتم دتر

. ترف دی شدە، اکثریر این مجلس را در دسر گرفر

نمای ادەی اول -آنان پس از انتخاب دکتر قاسملو.مودندن لر کوردم در مورد حق کشی فراوانی ،کاربدستان وقر ودناد و نمای ادەی حازبش را م ال نم .، او را بە مجلس خارگان قانون اساسی راە ندادناد -استان آذربایجان غربی

نامیدناد و عاقاار دە ساال بعاد او عااداللە "مفساد فای االر " هام و دادگااه و حاق دفااع از خاودات را بدون مردمرا در سار و اساتا دا دانشا اە( بخاش عاراق)کورد باشوور -فازل رسول. عضو کمیتەی مرکزی حدکا و د -قادری آذر

تارور نماودە و بە شهادتشاان ، -تخار اتاریشپای -در ویان میز مذاکرە برای راە مسالمر آمیز، مسائلەی کوردساتان، .رساندند

، دە (سا )، ج اش مسلمانان ماارز و سازمان اسالمی شورا (جاما)مجاهدین خلق با ج اش انقالبی مردم ایران علی اصغر حاج سید جاوادی، . حایب اللە پیمان، د. طالقانی، د. آ: کاندیدای مشتر داشت د کە عاارت بودند از

، -روحاانی -غفاوری گلازادەعلای . عزت اللە س ابی، خانم طاهرە صافار زادە، د. کاظم سامی، م. وی، دمسعود رج .عادالکریم الهیجی. ناصر کاتوزیان و د. د

خمی ی، از مخدو ەای سرگشادە برای آیر اللە العضمیاین ائتالف از نتیجە انتخابات ناراضی بودند و در نام


فقارە شاکایات و ابطاال ٢١١آناان . ران و تقلاب و ساوء اساتفادە از قادرت را نوشاتە بودنادبودند انتخاباات در تهاکە در نتیجە این مجلس نمای تاوان نمای ادگی تفکار انقالبای نسال ند،ص دوق ها ازسوی بازاریان را مثال آوردە بود

.جوان و روش فکران مسلمان باشد

مردم انقالبی مسالمان در یااریوب تادوین قاانون خواستەهای همچ ین این مجلس نمی تواند جواب وی مهمترین مادە را برای راەحل مشکالت خلاق هاای موجاود در ایاران و قانونم اد کاردن ب یااد ٠٢این یهار تشکل . اساسی باشد

. همزیستی بدون خشونر را پیش هاد کردە بودند

-٣مجاهد شمارە -

خارگاان "لاای ت ار ع اوان د مجلس خارگان قانون اساسی در مطمور جداگانە نظرات خود را در مجاهدین بعدن نسار بە ب ث و بررسی قانون اساسی در این مجلاس، ن اوەء انتخاباات و : را بدین گونە نوشت د" در ترازوی داوری

کە -و اساالم مهادوی -مجاهادین طرفادار آنسارکە –اساالمی علاوی .برخوردهاا، ب اث برسار دو ناوع اساالم اسار . ، بە جامعە ت میل می ک د-دگرایان و اکثریر کاربدستانب یا

در مجلاس ما بەهیچ وجە این استدالل را کە بە خاطر کماود وقر و طول کشایدن ب ثهاا :آنان ادامە دادند کە .جدید و خودجو بەنام خارگان را بەجای مٶسسان قاول نداریم

ضاد امپریالساتی، ضاد اساتعماری و ضاد تاعایض را بای ب یاادیردن قاوانین آنان این مجلس را برای تصویب کا . ارز می دان د

آنزماان کە : پافشاری می ک د و مای گویاد -جهر ارز گذاری -مجاهدین برسر نظام شورایی، آزادی و عملکرد ەء نادرسار از کە جمهوری اساالمی آری، اساتفاد داشتیمکردیم این مالحظە را خاب ترا ان اسالمیبە رأی آری جمهوری

. اسالم هرگز

-١مجاهد شمارە -

خلق اشغال سفارت آمریکا و مجاهدین


، عدەای از دانشجویان ب یادگرا کە خود را دانشاجویان خاس اماام معرفای مای (٠٢٥٢) ٠٥٣١در سیزدهم آبانماە .ا را اشغال نمودند،با پامال کردن حقوق بین المللی سفارت آمریک-اشارە شد" همچ انکە قاال -کردند

مجاهد صف ات ویاژە در نشریەی ٠١در شمارە .سازمان مجاهدین خلق از اقدام آنان پشتیاانی گرمی بعمل آورد شاور ضاد امپریالیساتی :"عاارتآن اول مانشر صف ەی یکا در تهران م تشر شدە بود کەرابطە با اشغال سفارت آمر

.ی خوردبەیشم م" خلق قهرمان ایران خروشان باد

آباان در ساال رد قتال عاام داناش آماوزان، ٠٥صااح روز : مجاهد در مورد این رویداد قانون شک انە نوشتە باود بدین سان صدها نفر از دانشجویان خس امام، پاس . شاهد تسخیر یکی از النەهای جاسوسی آمریکا در ایران بودیم

از امااام خمی اای و ضااد امپریالیسااتی و آمریکااا، آن مرکااز رهایی بە طرفااداری ااز راهپیمااایی ی ااد دقاایقەای بااا شااع .جاسوسی را تسخیر نمودند

کە در آتش زدن اسر علیە آمریکا " خشم مقدس"راهپیمایی مردم در شهرهای مختلف، نشانەء : آن نشریە نوشر .پریم این کشور تالور پیدا کرد، خودنمایی می ک د

: خمی ی را یان کردە و می نویسد. ، سخ ان آ'باز هم انقالب اسر در ایران"زیر ع وان ٥ ف ەیدر ص

. در این انقالب شیطان بزرچ آمریکا اسر. انقالبی بزرچ تر از انقالب اول. در ایران باز هم انقالب اسر -٠

ن، اداناش آماوز .و عملکردهاای مخفای وجاود دارناد کە در ایان سافارتخانە برناامەریزی مای شاود امروز توطئەها -٢ده اد و اسرائیل گساتر مریکاتمام توان، یورشهای خود را علیە آیفە دارند با دانشجویان و طالب علوم دی ی وظ

. شاە مخلوع و ج ایتکار را ت ویل دهد و آمریکا را وادار ک د کە

.ملر برای همە ییز آمادە اسر. ارتااط ما با آمریکا، مان د دزدیدن مال با دزد اسر -٥

.این ارتااط هریە زوتر قطع شود( یاربی)االهابار. ما با آمریکا، یە سودی داردەء ارتااط ادام -٣

تعداد زیادی شعار ضد آمریکایی کە هم ی از نابودی ٥تا ٠همچ ین از صف ات

: آمریکا، ج گ و کشتار و بوی خون می داد را یان کردە بود مثل


مجاهد، مجاهد، حامی پیکار خلق آمریکا، آمریکا دشمن خون خوار خلق

بااز و ". مااارزە باا آمریکاا کلیاد رماز ماسار"با خطی درشر نوشاتە شادە باود کە ٥ در زیر صف ەی شعار دی ری .، در بیدادگاه های شاە فریاد می زدیم، دشمن اصلی آمریکاسر(٠٢٥٠) ٠٥٣١ما از سال : می ویسد

اک ون کە انقاالب رهاایی بخاش " :بدین مضمون بودند خمی ی را درج کردە. آ نیز متن تل راف بە ٠٢در صف ەء و ماای خواهااد ریشااەهای اسااتعماری و اسااالمی و ضااد امپریالسااتی ایااران، در راە درساار خااود بطاارف صااعود ماای رود

." د نمایدس تی را از آنانبیخ بارد و جلو هر گونە راە بازگشآمریکایی شاە خائن را از

د تو خواهان عزم و ادامەء رسالر شما هست د و جان ناقابل خود کە کمترین بخشش برای آزادی فرزندان مجاه اسر بە این مردم و مکتب برسر دستمان می گذاریم و آمادەء فداکاری هساتیم و باا امکاناات کام سیاسای و نظاامی

یادهااای امپریالسااتی و امااام هسااتیم تااا ریشااە کاان کااردن هاامەء ب یشاام بااراە فرمااان قاااطع: ماای داریاام مااان اعااالم . صهیونیستی

٠٣/١/٠٥٣١مجاهدین خلق ایران،

-٠٥٣١آبانماە ٢٠ش اە دو ٠١نشریە مجاهد، شمارە -

خلق قانون اساسی و مجاهدین

باا ( مااارزە ضاد امپریالیساتی، ضاد اساتعماری و ضاد اساتثماری)طالقاانی . مجاهدین باتوجە بە سە دیدگاە آ و انتخابات مجلس خارگان قانون اساسی و اجازە ندادن ولی روند حواد .قم برخورد می کرد ئوالن در تهران وسم

بە انتخاب کاندیداهای مجاهدین در آن و بدیل درسر کردن در برابرشان یع ی مجاهدین انقاالب اساالمی، دسات یری ی ادارەیایان ساازمان بارا ەیی ایران، توجە نکاردن بە برناامو شک جە کردن طرفداران مجاهدین خلق در زندان ها

خمی ی و دی ر مسئوالن نظام نساار . ، برعکس وعدەهای آ(٣٥-٠٥٣٣)آنان سالەی ٠٣فعالیر شور، نادیدە گرفتنک .بە مجاهدین خلق بود

کشور زیر نظارت والیر فقیە و شیعە مهدوی در برابر شیعە یشەای در قانون اساسی برای ادارەیاصالحات ر


و روحااانیون درون آن در مجلااس سااالمیازب جمهااوری ، تقلااب هااای حاا-کە مجاهاادین خلااق خواسااتار آن بااود –علااوی بە خارگان قانون اساسی و تعویض ی اد ماادە مهام پایش ناویس ایان قاانون، مجاهادین خلاق را بادانجا رسااند کە

.اساسی جمهوری اسالمی رأی م فی بده دقانون

در ماورد رفرانادوم قاانون اساسای کە بخصاوص زماانی کە بەناام اساالم اصاول :مجاهدین دراین بارە می نویسد ما نتوانساتیم بە لومیکی ما را زیاد حساس کرد؛مسئلەء ایدئو و را بە علر ایدئولومیکی ناتمام دیدیم شدە تصویب

دماان را یە بە در این مورد ی د بار مالحظاات خو. این بار ضرورتهای سیاسی را ک ار نهادیم .آن رأی مثار بدهیمدیادگاه ان فرساتادیم کەبە مجلس خارگرا پیش هادهایمان مام و یە برای شورای انقالب شیوەء تل رافی بە خدمر ا

.ما در قانون اساسی را ب جان د، ولی پاسخی نداند" مکتای"های

-١، ص ٠٥٣١دیماە ٢٣،سال اول، سەش اە ٠٢مجاهد شمارە -

، در دو کاسایر از -ساالمیامهاوری جزب و از اعضای شورای مرکزی و دبیر سیاسی ح هیئر مٶسس -حسن آیر. د کە جاای تأمال ،برنامەریزی برای حملە بە دانش اە ها و شخصیر های نهضر آزادی و مجاهدین خلق سخن می گوید

.دارد

وشاتەاند، بە تصاویب سا ابی و دی اران ن. اگر این پیش نویس کە د: ناماردە نسار بە قانون اساسی می گوید هام مای توانسار مجلاس را .جمهور همە کارە بود سهم اک ون ب ی صدر رئی .انقالب ازبین می رفر" می رسید، اصال

زیر نظارت وی می همەء امور. م ل ک د و هم قاضی های دادگستری را م تسب نماید و ارتش را زیر فرمان داشر

.بود

اگار رهاار . فرماندء نیروهای نظامی را بە رهاار واگاذار کاردیم. ساسی بردیمما دسر بە قانون ا: او می گوید اختیاارات . هر زمان بخواهد آنارا پاس می یارد. رئیس جمهور را هم بەع وان نمای دء خود م تسب نماید اصل نیسر

. ت نمایادباا سافرای کشاورها مالقاا. مای تواناد مادال بدهاد و ب یارد رئیس جمهور فقس. تمام را بە مجلس دادەایم .غیراز ای ها هیچ اختیار دی ری ندارد

-٣خرداد، ص ٥٠، سال اول، ش اە ٢٥شمارەء روزنامەء مجاهد -


-.بە بعد بصورت روزانە م تشر می شد ٣١مجاهد از شمارە نشریەی -*

مسعود رجوی ریاسر جمهوری کاندیداتوری

خمی ای را بارای ایان مسائولیر کاندیادا . ری، مجاهادین خلاق آریاسار جمهاو در آستانەی انتخابات اولین دورەی مجاهادین خلاق ایاران باا تاوجە بە موقعیار سیاسای، اجتمااعی و فره ای موجاود و در : نشریە مجاهاد نوشار. کرد

نظرگرفتن مسئلەء ملی و بین المللی کشورمان، رهار انقالب امام خمی ی را شایستەترین فارد بارای انتخاباات پسار .هوری می داند و در انتخابات آی دە، ما بە او رأی می دهیمریاسر جم

-٠٥٣١دیماە ٣، سال اول، صف ەء اول، سەش اە ٠١مجاهد شمارە -

، امیاد ماا ایان باود کە تا قال از مرچ پدر طالقانی: طلب را ادامە دادە و می نویسدم ٠٢ همچ ین در صف ەی در وضعیر ک اونی مجااوریم بارای ات ااد ضاد ب ابراین. ام کمتر می شدبا قاول این مسئولیر ازطرف وی زحمات ام

ش و برای تأکید بر حقاوق رمایەداری وابستە و پای اە لیارالیامپریالیستی مردمان و جلوگیری دوبارە از پیشرفر سارەء ادآبان براساس ب یادین نوعی حق تعیین سرنوشر و ٢١کە بخصوص در پیام )همەء م اطق و خلقهای میه مان

، زحمار و فشاارهای مضااعف را قااول نمائیاد و مسائولیر رئایس (ردمان آشاکارا آمادەداخلی، خواهران و برادران ک .را بپذیرد جمهوری

بەنظر ما، قاول این مسئولیر و جماع شادن رهااری و رئایس جمهاوری ازطارف شاما، یکای از ت اقضاات قاانون .... اساسی را کم کردە و

، فکر می کرد روحانیون نااید پسر ریاسار جمهاوری را در -گفتیم" همچ انکە قاال -می ی آنزمانخ. ولی یون آ ، خود -تا بار سوم -و نە اجازە داد روحانی دی ری برای این مسئولیر ، نە بە مجاهدین پاسخاختیار داشتە باش د

.را نامزد ک د

یاک، اماام ناامزدی ریاسار جمهاوری نیسار و دو، : دخمی ی کە اعالم کار. پس از مدتی انتظار در پی تصمیم آ ریاسر جمهوری را بە مردم سپردەایم، مساعود رجاوی بارای اولاین تأئید صالحیر کاندایدهای اولین دورەء انتخابات

. نامزد شد نتخابات ریاسر جمهوری ازسوی سازمان مجاهدین خلق ایرانا


ودیم و یا ایا کە وی فارد ما م تظر قاول یا رد امام ب :رە گفرموسا خیابانی در ک فرانسی مطاوعات در این با یاسار جمهاوری نیسات د و حاق معلوم شد کە اماام ناامزد ر"کە رسما لی امروزو. ر دارد، مطلع شویمنظخاصی اگر در

.صالحیر کاندیداهای ریاسر جمهوری اولین انتخابات را بە مردم دادەاند تأئید

گیاری سیاسای، مسائلەء انتخاباات ە پس از همەپرسی قانون اساسای درباارەء تصامیمهمچ ین با توجە بە ای ک ریاسر جمهوری اسر؛ پس از ب ث فراوان در میان خودمان بەاین نتیجە رسیدیم کە همەء نیروهای سیاسی جامعە و

هر دیدگاهی خودمان یە آنهایی کە در همەپرسی قانون اساسی شرکر کردەاند و یە آنهایی کە شرکر نکردەاند و . داشتە یا دارند، تال ک یم برسر مسئلەء انتخابات ریاسر جمهوری فعاالنە برخورد نمائیم

-٢ص ، سال اول،٠١مجاهد شمارە -

بااتوجە بە عقیادە و تفکارات : ریاسار جمهاوری گفار عرفای خاود بارای ناامزدی اولاین دورەیم مسعود رجاوی هام درون اساسی تصاویب شادە، بارای شارکر در انتخاباات ریاسار جمهاوری، آماادگی آرمانی و سیاسی مان در یاریوب قان

.... برای رفع نواقە این قانون و الزمەء افکار عمومی و تدوین متمم مصوبە و"خصوصا. خود را اعالم می داریم

ضااد در ب ااوحەء انقاالب رهاایی بخاش ضاد امپریالسااتی و اساالمی هساتیم کە اولاین گاام یع ای مااارزەء هام اک اون مااارزەء مشاکل تار از مهام دی اری پاا نهاادیم کە مان را پشر سر نهادیم و بەگام -یسلط تی بە رهاری امام خمی

.ضد امپریالستی اسر

د با تثایر وضعیر اصالح آنان می خواست . توطئەهای پیوستەء امپریالستی در میهن مان، الزم بە گفتن ندارد بەهماین خااطر ماا دیاار . ی ادشار را هماوار نماا ساز ، راە بازگ ار بزن د یا بقالبیون راستین را، یا کطلاان، ان

. شدە بودیمنوعی نشسر و سرازیری و اختالفات

ختانە با الهام از تفکرات ضدامپریالستی امام خمی ی، دانشجویان پیرو خس امام انقالبی نوین بەپا لی خوشاو ، بااز هام طایعی اسار کە ایان راە ضاد امپریالیساتی. ن خود برگرداندندکردند و دگربار انقالب ما را بە راە راستی

." نمایدمی از پیش گستر دادە و ات اد همەء مردم آنرا بیمە بیشتر



رجوی حقوق ملیر های ایران در برنامەی

ایران، با اعمال کاربدستان در غیرفارس ایران در رابطەی با ملر های حق پامال شدەی دیدگاە مجاهدین خلق : کوردستان نوشاتە باود دی خود در مورد حل شورایی مسئلەیاین سازمان در طرح پیش ها. جدید اسالمی متفاوت بود

حق تعیین سرنوشر و ادارەء اماور راەحل انقالبی و مردمی بەرسمیر ش اختن. مسئلەء کوردستان راەحل نظامی ندارد .ور، قابل حل اسرارضی کشمامیر خلی آنان در یاریوب وحدت تدا

مهمتارین : نوشاتە بودناد کە" اماام خمی ای"، بارای ٣/٠٥٣١/ ٠٥تاریخ گشادە درمەای سرهم در نا" مجاهدین قاال لویساتان و خوزساتان اسار؛ کە ردساتان، گ ااد، بلیار هاا و م ااطق کمسئلەء ک ونی عرصەء سیاسر کشور مسئلەء م

بعیاد نیسار کە باا . آنچ اانی از دسات اههای مارتاس باا ایان مسائلە را ندیادەایم متأسفانە تاک ون مسئولیر پذیریدرحااالیکە بە شاااهدی تمااامی تاااریخ، ایاان مسااائل . دخالاار ارتااش فاااجعەء ملاای و ج ااگ داخلاای دوبااارە ساار باار آورد

همچ این کادام ارتاش در عاین خاونریزی و. هیچ اە باا توسال بە زور و دخالار نظاامی و خاونریزی حال نمای گاردد .کشتار مردم بی پ اە، می تواند مشروعیر داشتە باشد

باا ق ها ن اە ک یم، مشکالت مای تاوانیماگر با دیدگاهی واقعای انە، مردمی، انقالبی و اسالمی، بە مسئلەء خل . حل نمائیم مترین دخالر ارتش و نیروهای فشارک

- ٠، ص٥مجاهد شمارە -

مخصوص ملر های موجود در ایاران باود کە یکای ری آقای مسعود رجوی، حقوقریاسر جمهونامزدی برنامەی در بادون در نظار برسمیر ش اختە شدە بود و تأکید شدە باود؛ از موصوعات مهم موقعیر جغرافیای سیاسی ایران اسر

طااانەیارە از طرق صلح و گفت و با حقوق برابر، امکاان همزیساتی داو گرفتن این معضل اساسی و تال برای راە .خیلی دشوار خواهد بود

هام شااید آقای رجوی اجارە می یافر در عمل پیادە شود، ب د گ جاندە شدە در برنامەی ٠١در مجموع اگر این غیارە فاارس را در همزیستی ملر هاای حاق پاماال شادەیخاورمیانە موفقترین سیستم دموکراتیک و در اک ون ایران

: آن برنامە عاارت بود از. د و ال وی م اسای برای ملر های متفاوت م طقە می شدثار می کر را تاریخ این م طقە


شوراهای مردمی -٠

وحدت ضد امپریالستی تمامی مردم -٢

استقالل، تمامیر ارضی و قدرت مردمی -٥

آزادی تمامی احزاب مطاوعات و تفکرات -٣

حقوق ملیر ها -٣

ملیونی ٢١ارتش -١

و مرد برابری زن -٥

همسانی اسالمی، تشیع و تس ن -١

زمین برای کشاورز، کار برای کارگر -٢

خانوادە، بهداشر، ت صیل برای همە -٠١

-٠٢ص ٠١جاهد شمارە م -

رجوی پشتیاانی کوردها از برنامەی

ئار هی" ش خصوصااملار کاورد و فعاالی. این برنامە پشتیاانی خلقهای موجود در ایران را بەسوی خود جلب کارد ، -ساخ و( ایاران)، حازب دماوکرات کوردساتان -ساتا شایخ عزالادین حسای ی رئایسکە از مامو -نمای دگی خلق کاورد

-کوردساتان شااخەی -فادایی خلاقعضاو و ساازمان یریاک هاای (کاوملە)سازمان انقالبی زحمتکشان کوردستان ایران حاد ، کاوملە این اساتاد شایخ عزالادین حسای ی،همچ .از ایان برناامە جانااداری کردناد ، تشکیل شدە باود،-عضو

.جداگانە نیز از مسعود رجوی و برنامەا پشتیاانی نمودند

با توجە بە خار خار گزاریها آقای شیخ . مجاهد بدین گونە، م عکس گردیدند پشتیاانی در نشریەی آن اعالم


ریاساار جمهااوری شاارکر ماای ک ااد و بە مسااعود رجااوی در انتخابااات :"عزالاادین حساای ی در ارتااااط تلف اای اعااالم کاارد .کاندیدای سازمان مجاهدین خلق، رأی می دهد

ناماردە تأکیاد کارد کە بااتوجە بە برناامەریزی ریاسار جمهاوری کە از طارف ساازمان مجاهادین خلاق ایاران و کاردن مسائلەء کوردساتان تلقای باا اهمیار نشاانەء ردستان دارد، کەمادەای برای ک ٢١تش در مورد طرح مواضع مثا

جوی جای تأمال برنامەء ضد امپریالستی مسعود ر. همچ ین دفاع از آزادی فردی و جمعی در سراسر ایران دارد .اسر .رد و رضایر همە جاناەء آن میشودمردم ک

دگی خلق کورد هیئر نمای ٢شمارە اطالعیەی

هم میه ان ماارز مردم رزم دەء کورد

ورد بە افکار عمومی اعالم میک د کە در انتخابات ریاسر جمهوری شرکر مای ک اد و بە آقاای هیئر نمای دگی خلق کازمان ایان شارکر بەخااطر نکاات مثاار در برناامەء سا. مسعود رجوی نامزد سازمان مجاهدین خلق ایران رأی میدهاد

دیهای دموکراتیک و بخصاوصتأکید بر ماارزەء ضد امپریالستی و دفاع از آزا: برای مثال. بود لق ایرانخجاهدین م . ردستان، بەع وان پایەهای م اسب برای گفتوگو کردنمادەای خودمختاری ک ٢١قاول طرح

تقاضاا مای نمایاد در ایان انتخاباات شارکر ردستان و سراسر ایران،هیئر نمای دگی ملر کرد، از مردم ماارز ک . ق رأی ده دیدای سازمان مجاهدین خلکاند کردە و بە آقای مسعود رجوی

رد هیئر نمای دگی خلق ک

٢٠/٠١/٣١

١٣٣٢٠٢١١٣[ تلفن] -سالمیالااتح شیخ آقای ف

اطالعیەء کوملە

( کوملە)ردستان ایران ک اطالعیەء سازمان انقالبی زحمتکشان


هم میه ان انقالبی

و بە آقاای ری شارکر میک ایمسازمان ما از این طریق بە اطالع هم ان میرساند کە ما در انتخاباات ریاسار جمهاو آشاکار اسار کە شارکر ماا در ایان انتخاباات و . ازمان مجاهادین خلاق ایاران رأی مای دهایممسعود رجوی کاندیدای س

تقاضا از هم میه انمان برای شرکر فعاال و دادن رأی مثاار بە آقاای مساعود رجاوی بە مع ای قااول قاانون اساسای ساازمان مجاهادین خلاق بارای ات ااد همەجااناەء برنامەهاای انتخابااتینیسر؛ بلکە بە خاطر یشم انداز مثار در

.مردم ایران بر م ور برنامەای انقالبی، دموکراتیک و ضد امپریالستی اسر

نسار بەعلل شرکر در انتخابات موضع کاوملە در انتقااد از ناواقە و و بر ت لیل خودخواهیم داد ما اطالعیە . خلق بەاطالع مردم کشورمان خواهیم رساند یناباتی سازمان مجاهدنامشخە بودن برنامەهای انتخ

(کوملە)شان کوردستان ایران تسازمان انقالبی زحمک

٣١/ ٠٢/٠١

١٣٣٢٠٢٥٣٣[ تلفن]دفتر کوملە مهاباد

ردستان دیدگاە حزب دموکرات ک

، نسار بە انتخابات ریاسر جمهوری(ایران)ردستان موضع حزب دموکرات ک

!ه ان م ترمهم می

!خلق ماارز کوردستان

در سراسر میهن ٠٥٣١ جم بهمن ماە همچ انکە مطلعید اولین دورەء انتخابات ریاسر جمهوری اسالمی ایران در روز پ .این بارە الزم می دانیم از هم اک ون نظرتمان را بەاطالع همەء خلقهای ایران برسانیمدر. جام می گیردان نما

کراتیااک سااازمان مجاهاادین خلااق ایااران و بااا تااوجە فعالیاار پیشااین ضااد امپریالسااتی ملاای و دموبااا تأکیااد بە عزیز مسعود رجوی و برنامەای کە ازطرف وی اعالم شد،؛ بخصوص با اشارەء بەشخصیر نامزد این سازمان برادر


رد، بع اوان دگی خلق کخودموختاری هیئر نمای مادەای ٢١شفاف بەحق تعیین سرنوشر مردمان ایران و قاول طرح اعضاا و هاواداران از هامەء (ایران)ردستان ک ردستان، حزب دموکراتی مذاکرات راە حل نهایی مسئلەء کپایەای برا

ردساتان و هامەء م ااطق کشاور بەطاور گساتردە در انتخاباات ریاسار جمهاوری و دوستان خود تقاضا مای ک اد، در ک . رأی دهید مسعود رجوی دربرا ،ق ایرانشرکر کردە و بە کاندیدای سازمان مجاهدین خل

ردستان مرکزی حزب دموکرات ک کمیتەی

-٠١، ص٠٢مجاهد شمارە -

آقای رجوی بەخاطر دفاع از آزادی و حقوق ملر های ایران، بە خوبی از وی پشتیاانی مای کە کە اشار شدنهمچ ابەهماین خااطر باود کە .دی ار بیشاتر باودامکاان پیاروزی وی از کاندایادهای ؛ بخصاوص از ساوی ماردم کاورد وشد

:آناان نوشات د. جمعیر فدائیان اسالم در نامەای سرگشادە برای شورای انقالب، خواستار حذف برخی از نامزدها شد .اگر بەدرخواسر مان پاسخ ندهید خودمان اقدام می ک یم

روزناامەء ایاران، شامارە ور نافرجاام،رئیس جهم)دورەء انتخابات ریاسر جمهوری در ایران ١مروری بر پیشی ەء - -(.٠٥١٣اردیاهشر ٢٣ش اە ، یک٥٠٥٥

خمی ی در مورد نامزدها و دیدگاههای آنان نساار بە . ، فدائیان اسالم از آ٠٥٣١دیماە ٢٢پس از آن در تاریخ حیر رئاایسکساانیکە بە قاانون اساساای رأی ندادناد، صاال:" قاانون اساسای ساٶال کردنااد، وی در پاساخ کوتااە گفاار

."شدن ندارند جمهور

.مسعود رجوی صادر شد بدین گونە دستور حذف

. -٠٥١٠خرداد ٢١، دوش اە ٢٠٣٥نتخابات ریاسر جمهوری اول و هفتم در وب گاە روزنامەء ایران، شمارەء ا -

ورەء ریاسار لاین داز ناامزدی او اس مسائولیر، انصاراف مساعود رجاویدر اطالعایەای باا احسا مجاهدین در ابتادا حسن نیر زیادی از خود نشان داد و خواهان هریە بهتر برگزار این سازمان در آن اطالعیە،. کردرا قاول جمهوری

.شدن انتخابات در فضای آرام شدە بود


-٢١مجاهد شمارە -

.ە شدولی رویدادهای بعدی اختالفات را دامن زدە و بەطرف دیدگاههای متفاوت بیشتری سوق داد

انتخابات مجلس شورای ملی، مجاهدین خلق و مردم کورد

قانون گذاری، مکان مهم دی ری اسر کە حازب و ساازمانهای درون و بیارون از مجلس شورای ملی بەع وان قوەی شرکر با دموکراتیک و و م توای سیما آن مکان با. داینم باهم رقابر برای تصاحب کرسی هایشمیتوان د قدرت ی حاکمیر دارد و ی ون شر و ترکیب تأثیر بەسزایی در تعیین سرنو ،(پارلمان)بات نمای دگان مجلس و انتخامردم

کشاورهای در ٢١١٣از میتاوان بە نمونەهاای تارکیە، اسارائیل و عاراق. معین مای ک اد بخشی از ترکیب نظام را هم .خاورمیانە اشارە کرد

، اجاازە نداناد ساازمان مجاهادین خلاق "خودیهاا"ە باتوجە بە ترکیاب ولی در ایران مجلسی ویژە درسر کردند ک باا رأی نادادن بە کاورد اکثریار ماردم .و دی اران بە مجلاس اول راە یاب اد ایاران ایران و حزب دموکرات کوردساتان

م ساوب "غیار خاودی"مت ااقض جمهاوری اساالمی و مجاهادین خلاق باا رأی مثاار نادادن بە قاانون اساسای پدیدەی .شدند

را ماای تااوان بە پشااتیاانی اکثاار واجاادین شاارایس رأی ٠٥٣٢ت میاال دگربااار ج ااگ در کوردسااتان نیااز در سااال رهاری شوراهای ده دگان در کوردستان از نمای دگان حزب و سازمان های دموکرات، یپ سکوالر برای مجلس شورا و

جمهاوری درصاورت تاداوم خطار بزرگای بارایبەحسااب آورد کە ، -کە در کوردستان در س دج انجام گرفار –م لی .اسالمی تازە تأسیس م سوب می ردید

و مجاهدین خلق انقالب فره ی

ساالم سیاسای مخصاوص خاود، بە پس از انتخابات مجلس شورا، سردمداران تمامیر خاواە بارای تکمیال ت میال ا جریانهاای احزاب و ، تسویە حساب را با"ەوحدت حوزە و دانش ا"و درسر کردن " اسالمی کردن دانش اه ها" بهانەی

استادان و دانشجویان زیادی دسات یر و بصاورت فالەای . اندیش و غیرمذهای شروع کردندسیاسی و شخصیر های دگر .شدند و روند فرار مغزها آغاز گردید" پاکسازی"


شمشاایر "وحاادت همچااون تشااکل دانشااجویان دولتاای بەنااام ت کاایم . سااال بسااتە شاادند ٥دانشاا اه هااا باایش از انقالبای بزرگتار "پس از ای کە اشغال سفارت آمریکا را .، برسر دگراندیشان در دانش اهها را حاکم کردند"داموکلس

ل تفکر اسالم سیاسای بارای بای یو در حقیقر، ت م" انقالب فره ی"نام نهادند؛ این بار نیز بەنام " اول از انقالب .سی اقدام کردندش اه ها و کتب درم توا کردن دان

خاونریزی، ویرانای، دسات یری، شاک جە و ،اگر شاهە جهاد اول علیە مردم کاورد بارای ت میال جمهاوری اساالمی نیااز " جهاااد دانشاا اهی" غرافیااای ایااران باادناال داشاار؛ جهاااد دوم یع اای د و آوارگاای را در بخشاای از ترکیااب جتاعیاا .سارات فراوانی نمودرا دیار خ گراخرد و توانم د متفکر علمی هایمغز

کشاتە، یتعاداد .وارد شاد " جهااد دانشا اهی"انشا اهها و در حمالە بە دضاربەء شادیدی بە مجاهدین خلق نیز طاااق : "ایاان ساازمان در رابااطە باا ایان رویااداد تلاخ ماای نویساید. دههاا نفار زخماای و صادها نفاار زنادانی گردیدناد

اولایەء اجرایای آن بەکاار د انجمان هاای اساالمی بەع اوان باازویبرنامەای کە از اسف د طراحی شدە بود، قارار باوشا اهها را بە گرفتە شوند، قصد داشت د کە ت ر پوشاش دروغاین تفسایر نظاام دانشا اهی و انقاالب فره ای، دان

و در ایاان راە بە انااواع و اقسااام . کشاا د تااا مقاادمات قاادمهای بعاادی تااوطئە فااراهم شااودآشااوب و خااا و خااون ب . جاعی، متوسل شدندتوطئەهای ارت

-٢، ص ٠٥٣٢اردیاهشر ١، ش اە ٣٢مجاهد شمارە -

از بایاد ایان زمازمە. ونداستادهای غیراسالمی بایستی تصافیە شااآلن :" در سخ ان کاستی می گویدآیر حسن . د یسار هاا کە کمون.... برود یک جاای دی ار کاار ک اد. ما استاد غیراسالمی نمی خواهیم پایین سروصدا بل د شود کە

جلوشان را می گیرند و نمی گذارناد ایان " ، می ماند مجاهدین کە ع وان اسالمی دادند بەخودشان، آنها عمال"مطلقا .... طور اسالم را بە این ترتیب

شود و برنامەهای آی ادە، کارهاای عملای در راباطە باا ماردم و در ها باید بەاین صورت فعلی تعطیل ب دانش اە . این کلیات مسئلە اسر. ومی و اسالمی کردنزمی ە ایدئول

-٥ص ٢٥مجاهد شمارە -


" انقااالب فره اای"نااام بە ساائوالن نظااام جدیااد اسااالم سیاساای،م بااود کە بااااین طاارز تفکاار و اعمااال نادرساار .علم و آگاهی و ت صیالت عالی زدند و راە پیشرفر و تکامل را سد کردند بزرگترین ضربە را بە

ز دانشاجویان ، باا اساتفادە ا-ب اث خواهاد شاد در ماورد " کە بعادا -ساال ٥١ز گذشار واضاع اسار کە پاس اپر ت قق " اسالمی کردن دانش اه ها" ب یاد شهید و جاناازان و رانر خواران حکومتی، نەت ها دولتی، بسیجی، سهمیەی

، -کە مطلاقە هاام هساار -دوم فقاایە بخصاوص در دوران والیاار نیافار؛ بلااکە اکثار فرزناادان مساائوالن نظاام اسااالمی .بەج اش دانشجویی پیوست د

ب یان اذاردە شاد ٠٥٥٢آذر ٠١ی در این ج اش کە پایەهای م کم آن با خون بزرچ نیا، ق دیی و شریعر رضو . و صدها فدایی راە آزادی برایش جان و عمر و زندگی را تقدیم کردند

ج گ بهانەای بزرچ برای سرکوب

.، آغااز شاد(٠٢١١) ٠٥٣٢شاهریور مااە ٥٠ایاران و عاراق در دادهای تلخ دانشجویی، ج گ بیهاودەیروی پس از ایان ج اگ . ج اگ از ساوی مسائوالن جدیاد اساالم سیاسای اولویار داشار هم ج گ لفظی و بوجود آوردن فضای" قاال

.بزرگترین بال برای زندگی و موقعیر عمومی خلقهای ایران شد

کە آنان از اوایال پیاروزی واضح اسر .خواند" نعمر" خمی ی این ج گ شوم را. ن رمیم بخصوص آولی کاربدستا یشم پوشی رچ می گشت د تا حتا باقیام ملر های ایران، بەخفا و پشر پردە با ریا و تزویر بدناال بهانەای بز

.ان کردند، ایران را ویر"حقوق ملر"از قانون اساسی سراپا ت اقض خود ساختەشان نسار بە

بەدانشا اه هاا یاور . ، گاام بە گاام اجارا مای شاد-کە طرح توطئەهاا را ب اث نماودە باود -سخ ان حسن آیر .بردند و تعطیل کردند

ج گ در کوردستان و حملە بە مردم کورد و فعالین راە آزادی ایان ماردم و احازاب و ساازمانهایش دگرباار شاروع و ی آذری و حزب خلق مسلمان در تاریز و شهرهای دی ر آذری نشین انجاام گرفاریور بە اعتراضات تر ها. شد

ج ااش .دیادگر یخاان و در قام بازداشار اصطالح توبە نمود اار بە تلویزیون آوردە شد و بەشریعتمداری بە اج. آ چ با خواستەهای مردم بلو. واز بە خونریزی شدید انجامیداعتراضات عرب های اح .خلق ترکمن سرکوب شد


.گلولەهای آتشین و جان کن مواجە شد

ی و خمی ای و همفکارانش بخصاوص در حازب جمهاوری اساالم. دخالر های خارجی آدر مورد رویدادهای درونی و اقلیار ،معرفی می کردند ازطرفی و ب ای صادر" خس امام"قضائیە کە خود را بە اکثریر مجلس شورای اول و قوەی

، و مجاهدین خلق و یپ های اسالمی هم ردیف -مخالف شیوەء غالب حاکمیر –ز روحانیون مجلس شورا و تعدادی ا .غاز کردند دی ر، نارد جدیدی را آ از طرفی

کرد مسل انەمجاهدین خلق و عمل

پیمایی ه، را-یک روز قال از برک اری ب ی صدر از ریاسر جمهوری توسس مجلس -مجاهدین خلق ١١خرداد ٥١در هزاران نفری را در تهران باراە اناداخر کە از ساوی نیروهاای نظاامی بخصاوص ساپاە پاساداران بە آناان مسل انەی .حملە شد

رهاری سازمان مجاهدین خلق واک ش نشان داد و با رمیام اساالمی وارد فااز نظاامی شاد و بەطارف رویاارویی و خمی ای . نامەها بە مسائولین ، بخصاوص آدر ن ار بە بعد ٠٥٣١تابستان از مجاهدین خلق. ی پیش رفرسرن ون

انون اساسای قا و رأی مثاار نادادن بە مملکار و احقااق حقاوق خلاق هاای ایاران رەیاو نوشتەهایش نسار بە ناوع اد .تادیل شد و تاثیرگذار، و سازمان ر فعالٶپٶزیسیون از دولر مرکزی فاصلە گرفر و بە ا جمهوری اسالمی

البیدیدگاە اسالم انق رویارویی دو

کە -حزب جمهوری اسالمی و تشکل های هم ردیف و مجاهدین انقالب اساالمی" مخصوصا سردمداران جمهوری اسالمی ن یدگاه های نزدیکی با روحانیوکە قال از انقالب د -، و مجاهدین خلق-باهم اکثریر مسئولیر ها را بعهدە داشت د

ادارە برسار ن اوەی آنهاا. بودناد و دیادگاە متفااوت اساالمی، دارای د-خمی ای داشار. طرفادار آ فعال و اسالم راهایمخصاوص خاود را داشات د کە باا (ن ار ) ایران پارادایم الم سیاسی و ترکیب اجتماعی جامعەیاس و سلطەیکردن

.کاربدستان تهران و قم، فرق کلی صوری و م توایی و جوهری داشر

یختە با عرفان و توانائیهای عدالر خواهانە سوسیالیستی در زاسیون آمیاهدین خلق از دیدگاە معاصر و مدرنمج ورالیزم ملی لپ . بە والیر فقیە، نداشر یاعتقادمملکر می اندیشید و و اسالم و متون شورایی بە ادارەی زیر ب ا


تاوجهی قاول داشر و برای رفع ستم های مضاعف بر آنان راەحل های معقاول و قابال را "ملیر"و " خلق"در وامگان .مجاهدین خواهان حل مشکالت همە جاناە را از طریق مسالمر آمیز پیش هاد می کرد. داشر

ارتجااعی و تفکار ترکیاب گاە سا تی اساالمی و شایوەهای ادارەیخمی ی و آخوندهای قام و تهاران از دیاد. ولی آ غیار فاارس و غیار شایعە و های عمل می کردند و بەجای همراە نمودن ملیر بە مسایل و مشکالت در ایران،" امر"

دگراندیشاان و دگرباشاان را ،بەرسمیر ش اختن حقوق آنان حداقل در گام اول، با توجە با قانون اساسی خودشاان .تعریف نمودند" غیر خودی"سرکوب نمودە و در یاریوب

ه هاای ایاران و جهاان دانشا ا مجاهدین خلق دانشاجو و ت صایل کاردەیغیراز ای ها مٶسسین و اکثریر کادرهای . ناادیکاای از سااازمانهای تأثیرگااذار علاایە رمیاام پهلااوی دوم بود ٣٥ -٠٥٣٣آنااان سااالەی ٠٣در فعالیاار هااای . بودنااد

.ر آزادی و جاهەی ملی سر برآوردندکە از درون نهض ندمذهای های یپ بود -همچ ین مجاهدین خلق در ردیف ملی

قم، تهران، نجف، مشهد، ز مسئوالن جدید در حوزەهای علمیەیدی او شماری زیا وی خمی ی و رهروان. لی آو ساید حسان . آو -مشاروعە خاواە مشاروطە -تفکارات شایخ فضال الالە ناوری ت صایل کاردە و طرفادار.... اصافهان و

.، بودند-خواهان حکومر اسالمی -، و نواب صفوی-ضد جدایی دین از دولر و مشروعە خواە پی یر -مدرس

عمل مسل انە مجاهدین خلق و

هام حکومار و هام بخشای از . ، خشاونر از پاایین و بااال در جریاان باود٠٥١١بەنظر حمیاد فرخ ادە از خارداد تاریخ پس از انقاالب سر یک توهم و آغاز سیاه ترین دهەیآنروز شک. ... مخالفین حکومر بە خشونر روی آوردند

. ایران بود

با ابوال سن ب ی صادر داشات د و او را یاختالفات ب یادی وحانیون کاربدسرر.... ی بود کەیداد در حالاین رو نظامیااان از طرفاای و ارتااااط وی بااا و نسااای مااردم از ب اای صاادر یطرفاادار .بە بازرگااان دی اار تشااایە میکردنااد

. همان د وحشتی بزرچ برای حکومر خودنمایی میکرد مجاهدین خلق ازطرف دی ر

-٢١١١ن موئ ٢١د فرخ دە، سایر خاری گویا، ن سیاهترین سالها، حمی، روز آغازی١١خرداد ٥١ –


های ام یتی، رو، از یک طرف و نی(مسل ین مجاهدین)بعد از آنروز ج ی خونین میان اعضا و هواداران و ملیشا ان مجاهاد زیادی از جوانان و نوجوانا یعدە. شد انتظامی و نظامی بخصوص سپاە پاسداران از طرفی دی ر، شروع

. ، حتا زخمی ها را نیز اعدام کردنددست یر و همان شب اکثرشان

-خورشیدی ٠٥٣١در سال ....همچون کشتار جمعی در س دج، پاوە، مریوان، سقز و -

نمای ادەی -آخوناد غفااری .نیاز بەمیادان آمدناد" حازب الالە"شخصای یاا در این ج گ نابرابر، نیروهای لاااس با گشادە دەستی و قلای آک دە از کیا ە حمالە او . آنان را بعهدە گرفتە بود سردستە و فرماندهی، -جلس اول شورام

ج اگ داخلای را در شاهرها، نااام ی فضای و حتا کسانی دی ر را بەنام مجاهد، انجام دادند و هوادارانبە اعضا و .در خیابانها و کویەها و م ازل را ایجاد کردند

عضاو -اسداللە الجوردی. از افراد مجاهدین خلق بوددست یری، قتل، پرکردن زندانها ها،اخاار بیشتر رسانە ، همکار و همفکرانشان در -بەع وان حاکم شرع دادگاە -م مدی گیالنی. با پسر دادستان دادگاە انقالب و آ -مٶتلفە

را بەاعادام م کاوم مای کردناد و ی د دقیقەای، اکثر دسات یر شادگان ازداشت اهها و دادگاه های دربستەیزندان، بهمچ ااانکە در . ایاان اعمااال فراتاار از زیرپااا گااذاران حقااوق بشاار بااود .خیلاای زود اجاارا ماای کردناادرا حکاام ت میلاای

.انجام دادە بودند و ادامە داشر و اهواز و جاهای دی ر هم، کوردستان، ترکمن ص را

اد می ک د کە اعدامیان، ی اونە بادون وکیال م کاوم بە ن یکی از خارن اران خارجی از الجوردی انتقامدر آن ز . جرم آنان بەحدی آشکارا اسر کە هیچ وکیل مدافعی آمادە نیسر ازشان دفاع ک د: اعدام شدەاند؟ او در جواب گفر

." یون اگر این کار را انجام دهد، خود او نیز زیر سٶال می رود


بخش نهم

جمهور برک اری اولین رئیس

بمب گذاری برای علی خام ەای


دفتر حزب جمهوری اسالمی انفجار

اولین رئیس جمهور برک اری

، (٠٢١٠) ٠٥٣٢اساف د ٠٣ب ی صدر از زمان انتخاب برای ریاسر جمهاوری و طای کاردن مااراتون ایان سامر تاا باا اکثار مسائوالن رمیام تاا حادودی از فراز و فرودهای مخصوصی باود، فاردی مهام باا اختیاارات مخصاوص دورەای

کە پروساەی -اول تیرمااەاساف د تاا ٠٣ولای از . -هری د با اکثر آخوندها و ب یادگراها فرق داشر –. ساز کردشاکالت و اخاتالف پاراز م دورەایوی . ، دورەی جدیدی باود-ایر سیاسی گذاشت دفش آغاز شد و نامش را عدم کفحذ

ر، بخصاوص حازب جمهاوری اساالمی،و گااهی مخاالف در برابار قادرت روحانیا ن یاک ناراضایهمچو. را سپری نمود .ایستادو مجاهدین انقالب اسالمی والیر فقیە

دی ر های ملی و تشکل ی مجاهدین خلق، نهضر آزادی، جاهەیمیان ب ی صدر و تشکیالتها ائتالفی اعالن نشدە وضاعیتی :"در این بارە نوشتە شادە. ذهای بوجود آمدە بودم -همردیف، و شخصیر هایی با تفکرات لیارالی و ملیو

مجاهادین، جااهەء ملای، نهضار آزادی و گروههاای . جدید از رویایی ب ی صدر و امام و نیروهای انقالبی شروع شاد، اختالفاات باران یختەء خاود نجاران، فعالین سیاسی و اجتماعیحزب ملر ایران و حزب مائوئیستی ر کویکی مان د

." کردند را تشدید

-٣٣٣پیوند سرنوشر ب ی صدر و سازمان، ص -

م خورشایدی بەساوی اختالفاات بیشاتر گاا ٠٥١١از ریاسر جمهوری، فضای ایران در بهاار قال از عزل ب ی صدر خمی ی با اختیارات . ، و بخش زیادی از ارتش و سپاە پاسداران کە آ-کل قوا فرماندەی -میان ب ی صدر. می نهاد

ج اگ ایاران و عاراق اخاتالف رەیای و فرا قانونی فراوان کە رفس جانی و خام ەای جلودار بودناد، جهار ادقانونکشور نیز موضع حزب جمهوری اسالمی و دخالر در کارهای دولر و تاال بارای یاک دسار برای ادارەی .وجود داشر

.تر گردید، عمیق -کە از اوایل بود -ختالف نظرکردن قدرت، باز هم ا

ساردمداران جمهاوری . دار باودخاوبی برخاور" دم از پشاتیاانی نسااتادر میان مر رفتارهای ب ی صدر و همفکرانش اسالمی و در رأس آنان حزب جمهوری اسالمی، ب ی صدر را همان د سد بر سر راە استادادی خود می دیدند،


.بەهمین خاطر تال می کردند، او را عزل نمای د

ارگاان حازب -، با حکم دادستانی انقالب اسالمی مرکز، نشریات آرمان ملر١١ خرداد ماە ٠١ااط در در این ارت و ،-ارگاان حازب تاودە -، ناامەء ماردم-ارگاان نهضار آزادی -، میازان-ارگان ب ی صدر -، انقالب اسالمی-ملر ایران

. ، بخاطر آشوب تا مدتی نامعلوم توقیف شدند-ارگان حزب رنجاران -عدالر

-٣، ص ٠٥١١/ ٠١/٥کیهان -

اول مجلاس شاورا در ماورد عازل ب ای ەی، نمای اد-ک اونی برادر سید علی خاام ەای، رهاار -سید م مد خام ەای او از . یاون از اوایال او را قااول نداشاتم. من تأثیر زیادی داشتم در رأی دادن بە عازل ب ای صادر: صدر می گویدباا م ماد حساین بهشاتی خیلای باا حازب جمهاوری اساالمی بخصاوص. م باودانیار و اماامخاالف روح. خارج آمدە بود

وەء واتیکاان بایساتی بەشایاو مثال نهضار آزادی فکار مای کارد کە اماام بایاد بارود بە قام و روحانیار .مخالف بود .وی تفکر مصدقی داشر. باش د

-اگفتەها دربارەء عزل ب ی صدر، مرکز انقالب اسالمین -

بە ساە دلیال باا ریاسار جمهاوری : هام نوشار" آقای خمی ی بە من گفر و بعدا: بارە می گویدب ی صدر در این و ساوم . روحانیار در مشااغل دولتای باودیمخاالف باا ،دوم. مخالف باا والیار فقایە باودی ،اول. شما موافق ناودم

. مالکیر خصوصی را قاول نداشتی

-، یوتیوباسف د ٠٣بازخوانی غائلەء -

خمی ی از فرماندهی کل قوا . ، اختالفات بە اوج خود رسید و ب ی صدر بایک جملەء آ(٠٢١١) ٠٥١١ خرداد ماە : کە ی ین بود. برک ار گردید

بسم اللە الرحمن و الرحیم "

!ستاد فرماندهی نیروهای مسلح جمهوری اسالمی

.آقای ابوال سن ب ی صدر از فرماندهی کل قوا عزل شد


الخمی ی روح اللە الموسوی

کتاب خاطرەها، ج اول، تاالیف م ماد م مادی ری شاهری، انتشاارات مرکاز انقاالب اساالمی، یاان دوم، زمساتان -٠٥١٥-

نمای ادە، مجلاس شاورای ٠٢١خارداد مااە در نشساتی طاوالنی و مخصاوص باا حاضار شادن ٥٠روز در ٠٠پس از یک روز . ع، عدم کفایر سیاسی رئیس جمهور تصویب شدرأی ممت ٠٢رأی موافق، یک رأی مخالف و ٠٥٥اسالمی با

.خمی ی رأی مجلس شورای اسالمی را بدین گونە تأئید کرد. بعد آ

بسم اللە الرحمن الرحیم

ام مجلس شاورای اساالمی نساار بە عادم کفایار سیاسای آقاای ابوال سان رپس از اکثریر رأی نمای دگان، بەاحت . مهوری اسالمی ایران عزل نمودمب ی صدر، وی را از سمر رئیس ج

، روح اللە الموسوی الخمی ی ٠٥١١تیرماە ٠


ج اگ ایاران و . ، مشاکالت بیشاتری گریااانش را گرفار٠٥١١ خرداد ٥٠و ٥١جمهوری اسالمی پس از رویدادهای هاای حازب تاودە و فادائیان عراق، مجاهدین خلق و رئایس جمهاور معازول، ج اگ ت میال شادە در کوردساتان، انتقاد

و حکااومتی ملاای و شخصاایر هااای ضااد اسااتادادی در میااان کاربدسااتان ریاار، نارضااایتی نهضاار آزادی و جاااهەیاکثحزب جمهاوری اساالمی و تشاکیالتهای دی ار دولتای را شیوەی ادارەیدر رابطە با " ت و رقابر هایی خصوصاااختالف

.می توان نام برد

ی خام ەابمب گذاری برای علی

مجلس نمای دەی -سید علی خام ەای .تمامیر خواهان حاکم واردشد در مدتی کوتاهی ضربەای کاری بە سلطەی وی بەشادت زخمای شاد ویاک .تارور شاد٠٥١١ مااەتیر ١از ساوی مجاهادین خلاق در ، در مسجد ابوذر تهران-شورا

.بازگشر ی با قدرتی بیشتر،و مدیریتسیاسی ص ەی دوری از د از مدتیدستش قطع گردید، اما بع


انفجار دفتر حزب جمهوری اسالمی

در آن گردهمایی. روی داد رویدادی بزرچ، خونین و تأثیر گذار در نشسر حزب جمهوری اسالمی ١١تیر ٥در بە قاول . ام اسالمی کشاتە و زخمای شادندنفر از مسئوالن نظ ٠١١حدود . ر شدتهران بمای قوی م فج در سریشمەی

.انجام گرفر شدە، بمب گذاری برنامەریزی مه دسی: ب ی صدر

نمای ادەی ٢٥ی اد معااون وزیار، وزیار و ٣، -قضاائیە قاوەی اساالمی و مسائولدبیرکل حزب جمهوری -بهشتی بااتوجە بە نوشاتەی .مسئوالن بل د پایە و کادرهای این حزب در میان کشتە شدگان بودند مجلس شورا و شماری از

ولی بە . مجاهدین خلق و فردی بەنام م مد رضا کالهی انجام گرفر العات سیاسی این رویداد، بەوسیلەیمطدفتر .دی ری مجاهدین آن کشتار را بەعهدە ن رفر و آنرا م کوم هم نکرد ەینوشت

ها هم ەایتود :پس از آن گفت د. مجاهدین خلق اند: گفت د" بعدا. اول گفت د کار ب ی صدر اسر: ب ی صدر می گویدکار بیار رهااری و باا : کسانی در میان مسئولین نظام می گوی د. دسر خارج هم همیشە هسر. داشت د دستی در آن

.یون وی و احمد خمی ی قال از انفجار از آنجا بیرون رفتە بودند .ره مود هاشمی رفس جانی بودە اسر

را " کاربالی زماان" نفارەی ٥٢آنان داستان ارد کرد، امبە رمیم اسالمی ایران وا یاین رویداد کە ضربەای س ی ، -بع ااوان بل ااد پااایەترین فاارد ایاان کشااتار گروهاای -احتمااال دارد وجااود م مااد حسااین بهشااتی. از آن تولیااد کردنااد

ان بەهمین جهر شرایطی بەشدت خونین در خیابانها و م الت تهر .دیل سازی آن داستان باشدخوبی برای ب بهانەی .، بیشتر تداوم پیدا کرد-شروع شدە بود" کە قاال -شهرها و زندانها و تعدادی از

را ظااالم و -مخااالف جدیااد – رمیاام خااود را مظلااوم و احاازاب و سااازمانهای مخااالف، بخصااوص مجاهاادین خلااق .قان در سراسر ایران تادیل نمودویداد را بە م ور جدید سرکوب و خفو این ر. قلمداد نمود" تروریسر"

، مطالعات و پژوهشهای سیاسای ، نسار دادە شد مٶسسەی-اهدین خلقاز اعضای مج -ین رویداد کە بە کالهیا دانشجوی دانش اە علم و ص عر بود کە پس از پیروزی انقالب عضاو ساازمان وی : ای ونە معرفی می ک د را کالهی

بەدستور مجاهدین خلاق بە حازب " بعدا. بودقال از آن پاسدار کمیتە انقالب در خیابان پاستور . مجاهدین خلق شد باال رسیدە و مسئول دعوت ک دگان بە ک فرانس ها، یرتاە حزب بە اینوی در. مهوری اسالمی می پیونددج


. میزگردها و نشسر ها و مسئول حفاظر حزب هم بودە اسر

کی یهار راە می می برد کە در نزدیناماردە بمای را بەوسیلە سا دستی خود بە درون نشسر حزب جمهوری اسال .ی د دقیقە قال از ای کە بمب م فجر شود، ساختمان حزب را تر می ک د تهران، سریشمەی

از راە مرزهای غربی کشور،" و بعدا کالهی در م زل یکی از اعضای مجاهدین مخفی میشود ،پس از انفجار بمب ، در لیسار (٠٢٢٠) ٠٥٥١ولی در ساال . ای مجاهدین عروسی می ک ددر آنجا با زنی از اعض .عراق بردە میشود بە

.از عراق بە آلمان میرود( ٠٢٢٥) ٠٥٥٢در سال . مجاهدین قرار می گیرد" مسئلە دار"افراد

. ، از سوی مجاهدین خلق بەعهدە گرفتە نشد-همچ انکە نوشتە شدە -این رویداد

در ایان راباطە رفسا جانی از قاول مه ادس موساوی مای . دان کردەاناددر ت لیل هایشاان، اشاارە مثاتای با" ولی بعدام سان رضاایی " بعدا. بهانەء خریدن بست ی بیرون رفتە و قال از انفجار فرار کردە اسر ، بەکالهی گم شدە: گویدی معلاوم شاد بماب گاذار. ب داد، بە خانەء ما آمد و گزارشی در مورد گروهک های ضد انقاال(جوالی ٣)مرداد ٠٣در

. مهوری اسالمی را مجاهدین خلق انجام دادە اسرحزب ج

-٠٢١و ٠١٠، ٠٥١عاور از ب ران صف ات -

ت ای ی اد از -دوماین دبیرکال حازب جمهاوری اساالمی -، بااه ر-دوماین رئایس جمهاور -م مد علای رجاایی" بعدا نادرسر بخشی از مسائوالن جمهاوری ربانی سیاسر هایدی ر، ق مسئوالن بل د پایە قضایی و ئیجرایی و کاربدستان

. اسالمی شدند کە میدانی پر از اختالف و ی د ج احی و ترس ا در سراسر ایران را رقم زدند

. بە نفع روحانیر شیعە طرفدار والیر و مسئوالن سارکوب ر و خاون ریاز تماام شاد ەمجموعەء این رویدادها هم قاول ب ای را بە ی مساایلو همە ، باز گردید-گرفتە شد ٠٥١١سال ا کە ت -دسر آخوندها هم برای ریاسر جمهوری

.م ک زدند" ماالتاریا"صدر با معیار

بخش دهم

احمد مفتی زادە و شماری از همفکرانش


یور بە حزب تودە و فدائیان اکثریر

توقف فعالیر های انجمن حجتیە

سرکوب مخالفان و ادامەی تمامیر خواهی

ە پس از انقالباحمد مفتی زاد

بر عکس -آقای احمد مفتی زادە پس از قیام و تصویب نظام اسالم سیاسی در ایران

های سا دج، رب قارآن را در شاهتامک. ، از این پدیدە جدید بی نظیار پشاتیاانی کارد-استاد شیخ عزالدین حسی ی .سقز و بوکان ب یاد گذارد

د را ساهام دار و صااحب حاق مای ی دانسر و در جمهوری اساالمی خاوسیاسی م -مفتی زادە خود را رهاری مذهای وی ، برای اولاین باار روشان شاد،(٠٢١٥) ٠٥٣٢زمانی کە آتش انقالب در خرداد : خود یونکە بەگفتەی. پ داشر

حماسەء مردم و ج ایر های رمیم شاە را با یشمان خود دید و دیدگاه خاود ر خیابان ناصر خسرو در تهران بودو دا قاال از آن زماان فعالیار هاای نااماردە تا .عو نمودە و ارتااطی عاطفی با ج اش سراسری ایران پیدا کاردرا

سااتم ملاای و خاادمر بە فره ااگ کااوردی بااودە و ارتااااطی آن ی ااانی بە ج اااش حاادودی ضااد خرفااات مااذهای، زدودن .سراسری ایران نداشتە اسر

-٠٣١، ص ٠٥٣٢ور، یان رودکی، تابستان ن کوردستان، احمد مفتی زادە، انتشارات دربارەی -

، آقای مفتی زادە نامەای درمورد حقوق خلق های موجود در ایران، تهران پخش کرد ٠٥٣٥همچ ین در اسف د ماە : کە در آن نوشتە شدە بود

.مسلمان درایران برابری حقوق ملی، فره ی، سیاسی و اجتماعی همەء ملیر های -٠

. شیعە و س یی قانونی یکسان -٢

.برابری حق اقتصادی و اجتماعی برای همەء مردم -٥


، درباارەء (سا دج)مذهای های شارق کوردساتان در شاهر سا ە -نیز عدەای از ملی( ٠٢٥٢) ٠٥٣١خرداد ٢٢در زادە در این طرح بیشترین نظرات مفتی . مادەای را تصویب نمودند ٠٣کوردستان ک فرانسی برگزار کردند و طرحی

. را در آن گ جاندند

-١٢م اع پیشین، ص -

با احزاب و سازمانهای یپ و دموکرات در فتی زادە مخالفر شدیدیآقای م

.خمی ی بود او طرفدار اسالم سیاسی آیر اللە. ن داشرکوردستا

باود و ( جهااد)حمالە خمی ی بر علیە ملر کورد، کا احمد مفتای زادە مخاالف آن. آ ولی در زمان دستور حملەی .بەع وان ناراضی بە کرمانشاە رفر

-سایر ویکی پدیا و یوتیوب -

جمعاای از : نظاار و برخوردهااای آقااای مفتاای زادە، یکاای از مساائوالن سااابق جمهااوری اسااالمی ماای نویسااد دربااارەی دماوکرات و ]ساازمان ایادئٶلومی باا دو حازب و -مسلمانان کورد، همراە احمد مفتای زادە بودناد کە در ماورد سیاسای

مرکز آن . خودمختاری برای کوردها با دو تشکل دی ر یک تفکر داشت د یولی در مورد مسئلە. ، متفاوت بودند[کوملە .ج اش شهر س دج بود

، دفتر مطالعات سیاسی و باین المللای، حمیاد رضاا جالیای پاور،وردستان، علل تداوم آن پس از انقالب اسالمیک - -١١، ص ٠٥٥٢یان اول،سال

تشکل شمس

اهداف این تشکل دفاع از مردم س ی ماذهب .در تهران تشکیل شد( ٠٢١٠)٠٥١١در سال ( شمس)شورای مرکزی س ر م اطق سا ی نشاین این شورا در همەی .ازطریق مشاورە و گفتمان بود و خود را بع وان تشکلی مدنی معرفی می کرد

استادان احمد مفتای زادە، مولاوی عاادالعزیز ماالزادە، : برجستەای یون اعضای این شورا علمای. ایران تال میکرد یون مال صالح خسروی، مولوی عادالملک مالزادە، کسانی. ناصر سا انی، مال عاداللە م مدی، رهاری می کردند


ناا مولوی شمس الادین مطهاری، شایخ عاادالعزیز حسای ی، مولاوی م ماد ساعید فاضالی، موالناا م ماد نظرگااە، موال .عادال مید اسماعیل زهی، هم در آن عضویر داشت د

٠٥١٠ماین ک ارە را در مارداد مااە ودر تهاران و د ٠٥١١فاروردین ٠٥و ٠٢در تاریخ شمس اولین ک رەء خود را .، در کرمانشاە در م زل آقای مفتی زادە، برگزار کرد(٠٢١٢)

-سایر شمس -

. های خود را بدین شرح تصویب نموددر ک رە دەایام ٠١شمس اساس امەای

اسالمی و زدودن واحدەء اول شورای مرکزی س ر، کوشش در راە احیای امر شمس، وظیفەء طاق مفاد اساس امە -٠ .مظاهر تفرقە از قیافە این امر می باشد

.تال برای انسجام و تشکیل اهل س ر ایران در جهر وحدت اسالمی -٢

زی س ر از افاراد واجاد شارایس در تماام شاهرها و م ااطق سا ی نشاین بە ترتیاای کە، تشکیل شورای تابع مرک -٥ .رابطە میان مردم و شورای مرکزی س ر باشد

های مذهای و ملی و طاقاتی در سراسر ایران، از اهل س ر بەوسیلەء متلیر پی یر و قاطعانەء برای رفع سفعا -٣ .ازدەاصل دو" اصالح اصول متعدد قانون اساسی خصوصا

جماعە )مسجد برای جماعات و برگازاری مراسام و ساایر خادمات دی ای تال برای ایجاد مرکزی در تهران مان د -٣ (. وجماعات و سخ رانی ها

سعی برای ایجاد و تقویار مادارس علاوم دی ای در تماام م ااطق سا ی نشاین و تشاکیل دورەهاای کاارآموزی بارای -١ .معلمان تعلیمات دی ی

با ش اخر و آگاهی کافی برای تالیغات در تماام م ااطق اهال متهعد ههای متعدد از افراد با ایمان وتشکیل گرو -٥ .س ر


.ترتیب یک گروە واجدالشرایس برای نوشتن تعلیمات دی ی مدارس اهل س ر در ایران -١

. ایران باشد کوشش در جهر ترتیب دادن یک نشریە دایمی کە بازتاب خواسر ها و آمال جامعە اهل س ر -٢

.اقداماتی در جهر سد، باب نمودن اهانر بە بزرگان اسالم و گ جاندن آن در قانون اساسی -٠١

م لی بە برنامەهای ی وکوشش برای تخصیە ساعاتی در شاانە روز از اوقات کار در رادیو و تلویزیون سراسر -٠٠ .تالیغات مذهای اهل س ر زیرنظر شورا

. باشد ید این شورانشین، باید با نظر مردم م ل و تأئو حاکم شرع در تمام م اطق س ی تعین ائمەء جمعە -٠٢

مسلمانان اهل س ر در جهر تولید و خود کفایی برای پیشاارد یتال برای جمع آوری و بکار انداختن ثروتها -٠٥ .اهداف اسالمی

جهر ت کیم ماانی وحدت و اخاوت اساالمی و برای برقراری ارتااط با سایر مسلمانان ایران و جهان در کوشش -٠٣ . استفادە از همکاری های افراد عالقم د بە برنامەء کار شورای مرکزی س ر" خصوصا

.تال برای اعزام افراد با استعداد بە مراکز اسالمی جهان برای فراگیری معارف و علوم سیاسی -٠٣

و نظاارت اساە، تصامیمات شاورای مرکازی سا ر بایاد باب ا بە پیشا هاد و تأئیاد تماام شارکر ک ادگان در جل -٠١مٶسساین و -رهااران اهال سا ر ایاران -مولاوی عاادالعزیز ماال زادە تصویب حضرت عالمە احمد مفتی زادە و حضرت

.یردشورای مرکزی س ر، صورت پذ

دە همچ اان در اما ٠١بە اهل س ر نمودەاند، نە این کە ایانی س خدمات این دو بزرگوار و خدمات شبەپا: تاصرەاساس امە باقی می ماند، اما تمامی تصمیمات و قرار تمامی تصمیمات و قرارات شمس زیر نظر شورای رهاری می

.تأئید و تص یح گردید ٠١تغییری در مادەء " بعدا(. مصوبەء آخرین ک فرانس شمس. )باشد

امون آن، در شهرهای س دج، سقز، مریوان و اورامانات و بخشی از کرماشان و پیر

اعمال تعدادی از روحانیون س ی.... حلاچە و ، دورو،بەخاطر وجود تفکرات طریقر و وابست ی بەشیوخ در طویلە


در .، تفکر ملی گرایی ضعیف و نظرات ماذهای خاان ی تقویار شادضا شاەتثایر حاکمیر ر در م طقە با توجە بە .ادامە یافر ونداین ر پهلوی دوم هم با شدت بیشتر از پیش زمان سلطەی

در م اااطق ساا دج و ٠٥١٠تااا ٠٥٣٥باادین جهاار بااود کە اعمااال آقااای احمااد مفتاای زادە و همفکاارانش در سااال .کرماشان، سقز و بوکان تفاوت بزرگی را با سایر م اطق در کوردستان و بعضی م اطق س ی نشین بوجود آورد

مردم در کوردستان، تاال کارد در سا دج از طریاق تفکار بر علیە" جهادی"شاە جمهوری اسالمی قال از ج گ ساکوالر -رایی کام تاوان در ایان شاهر ساعی در ضاعیف کاردن تفکارات ملایقرآنی و اعمال آنان، با تشکیل شومکتب

. گامهایی برداشر

هاای و جای پاای حاکمیار در شارق کوردساتان از طریاق کورد ویر اسالم سیاسیقبرای پیشارد این هدف برای ت سااالم بهشااتی، حجاار اال. طالقااانی، آ. امل آ، ی ااد نفاار از اعضااای شااورای انقااالب کە شاا٠٥٣١مساالمان در تابسااتان

رفس جانی، ب ی صدر با آقای مفتی زادە و ت ای ی اد از همفکارانش، در شاهر سا دج گارد هام آمدناد تاا در میاان .رهاران کوردها تفرقە ایجاد نمای د

ود کە، استاد شایخ عزالادین حسای ی از مرکاز سیاسای در کوردساتان نزدیاک تار و ماورد این رفتارها در حالی ب بە آقای -روز بود کە آنزمان بابر -وان هی اگر خودمختاری .کوالر و دموکرات بودساعتماد بیشتر مردم و نیروهای

، حاازب حساای ی ینو همفکاارانش دادە ماای شااد؛ مااردم کوردسااتان بطااور عمااوم، دفتاار اسااتاد شاایخ عزالااد مفتاای زادەیریک هاای فادایی شااخە کوردساتان نیاز ساد راە ی این " ، کوملە، حزب تودە و احتماال(ایران)دموکرات کوردستان

.کاری نمی شدند

اسالم سیاسی کاورد و حاکمیر اسالمی، در قدرتم د کردن اعمال متفاوت و برخوردهای دوگانەیاین در نتیجەی تهران و قم و بستر نا ام ی ایجاد کردن و فشار بر حزب دموکرات و کوملە و شدەیدیکتە " ترور مقدس"بذر پاشی

تاا ٠٥٣١مارداد ٢١از -سرکوب استادادی اسالم سیاسی جدید ایرانی در شرق کوردساتان، پاس از ج اگ ساە مااهە .، تداوم پیدا کرد-آبان ٢١

ە شاهو از نیروی پیشوا در حزب دموکرات تولید تفرقە در کوردستان ساب شد کە در مهاباد در م ل گرو


درمیدان یهار یراغ مهابااد در. کوردستان در م لە باغ سیسە بمب گذاری صورت گرفر، کە قال از انفجار خ ثا شدکە بەم اساار قیاام سایاهکل برناامەای -، در م ل برگزاری متی گ یریاک هاای فادایی خلاق(٠٢١١) ٠٥٣١بهمن ماە

یریک "بمای در دسر یکی از اعضای گروە اسالمی همچ ین انفجار. ر شد و عدەای زخمی شدند، بمای م فج-داشت دبماب گاذاری ساازمان ، یاک سلسالە-کە م جر بە کشتە شدن فرد بمب گذار شاد -در م لە ارم یان مهاباد" های فاروق

....و. تروریستی نیز آشکار گردید دادە شدە و گروە

عی از همفکرانشدست یری آقای مفتی زادە و جم

اسالم سیاسی او از درون پوستەی .آقای مفتی زادە عدەای از مسئوالن جمهوری اسالمی را، از نزدیک می ش اخر وی . خود تفکر حاکمیار شاورایی داشار و باا س ساار مخاالف باود. تازە بە قدرت رسیدە تا حدودی اطالع داشر

هرهای بزرچ بە این تفکر و اعمال نادرسر اجازەء تالیغ دادە می خیلی متأسف اسر در تهران و ش: عقیدە داشر کەفتی زادە و المی در ایران مخالف بود، آنان مرمیم جدید کە با هرگونە تفکر ملی گرایی یە اسالمی و غیر اس. شود

. دیدگاهش را برنتابید

دسات یر . همفکارانش دسات یر شادند نفار از ٢٣١، همراە باا (٠٢١٢) ٠٥١٠آقای مفتی زادە در شهریور ماە سال ساال ٥ماە یا حدود ١سال و ١ولی ناماردە مدت . سال و ی د ماە آزاد شدند ٥شدگان غیر از مفتی زادە بعد از

بە زنادان عماومی " وی بعدا -یوتیوب –. شک جەهای بدنی و درونی را ت مل نمود ، انفرادی، مخوف اوین ر زنداند .م تقل می شود

از " وی ظااهرا. شکسات د را، پشار و گاردنش مهارە ٥را ت مل کرد و زندان سال ٠١ وع آقای مفتی زادەمدر مج از ، در بیمارستان آسیا در تهران پاس (٠٢٢٥) ٠٥٥٠بهمن ماە سال ٢١ماە بعد در روز سە ش اە ٥زندان آزد شد و

. سپردە شدناموفق بودن یک عمل جراحی، یشم از جهان فرو بسر و در س دج بە خا

دست یر ندر تهران بە جرم عضویر در تشکیالت حزب دموکرات کوردستا( ٠٢١٥) ٠٥٣٢آقای مفتی زادە در سال کتابهای رهااران اخاوان المسالمین، ساید قطاب و اباولعال ریق مطالعەیدر زندان از ط .و برای مدتی زندانی گردید

قالب و در " عدالر اسالمی"او فکر می کرد می تواند از راە . دمودودی و دکتر علی شریعتی، از تفکر سکوالر دور ش .رسدحکومر اسالمی بە آمال هایش می


از ل اا . ی های ایران تاال کاردسیاسی جمعیر س آقای مفتی زادە برای دستیابی بە رهاری"بدی جهر بود کە " کە بعادا. برگزار کارد.... الکتیک اسالمی وٶریک نشستهایی دربارەء حکومر اسالمی، با اهمیر دادن بە شورا، دیئت

ە بە باتوج .او تال کرد خوانش جدیدی از اسالم داشتە باشد و دین را مدرن و دموکراتیک جلوە دهد... جزوە شد، ارتاداد یاا روگردانای از دیان، س ساار را قااول -بارعکس تفسایر دی ای رایاج -دیدگاههایش با بیا ش ناو در دیان

از صااحب نظاران و رهااران سا ی در ایاران، و همراە با شماری ( شمس)شورای مرکزی س ی ا تشکیلوی ب. نداشر، [برای جستن راهی مسالمر آمیز]همچ ین تال کردن برای مالقات با مسئوالن حاکمیر ایران و راضی کردن آنان،

. شکسر خورد این پرومە در اولین گام. دسر گیردرهاری س ی های ایران را ب

-.ان جدید عرصەء سیاسی کوردستان، کامیار رامیاری، سایر رنسانس نیوزازی رب -

همچ ین یکی دی ر از رهاران اسالم سیاسی س ی و از یاران احمد مفتی زادە بە نام ناصر ساا انی بە سرنوشار ساال ١وی پاس از . دوم شمس قرار بازداشتش صادر می شاود وی پس از تشکیل ک رەی .غم ان یزی دیار می شود

در وی. سالمی ایران دست یر می شود، از سوی نیروهای سرکوب ر جمهوری ا(٠٢١٢) ٠٥١٥خرداد ١زندگی مخفی در ناماردە یکای از . ماە از بی خار بودند ٢سال و ٢خانوادەا . اعدام سپردە شد اسف د همان سال بە یوبەی ٢١

جساد . در کوردساتان و شامس باودوان المسلمین ایران اخ و مذهای -صاحب نظران س ی مذهب و یکی از رهاران ملی .وی در شهر قروە بە خا سپردە شدە اسر

-ایر ویکی پدیاس -

توقف فعالیر های انجمن حجتیە

بدناال پیروزی انقالب، بەعلر فضای انقالبی و سیاسی جامعە و بە خاطر اعتماد نداشتن بە فعالیر های سیاسی، . اران انقالب بەع وان ع صری خطرنا معرفی شدندانجمن ازطرف شماری از ره

-٥٥٣قالب ص، اد انسیاسی ایران، تهران، انتشارات مرکز اس -عفریان، رسول، جریانها و سازمانهای مذهایج -

تفکر بخشی .برای جلوگیری از وارد شدن انجمن بە مراکز مهم، تالیغات گستردەای را بر علیە آنان آغاز کردند یە بردە و پریم مخالفر با الفان انجمن این بود کە انجمن پس از انقالب، ماارزەء ضد بهائیان را بە حاشاز مخ


در حقیقار . ک ادمی یل ب یادین جاامعە و انقاالب تاال زم را باال بردە و آشکارا برای تغییر هدفم دانەء مسامارکسی .اف خود قرار دهداهد در نظر دارد خطر مارکسیزم را جزو ریکا،ر آمطخ بە جای

-٠١٣ -٠١١ لیا نسب صف اتع -

خمی ی و اتهام خیانر و . ، با تهدید آ-پس از پ ج سال فعالیر بەشکل جدید -٠٥١٢وهش در سال حلای و گر . سال کار و تالیغ، فعالیر های خود را متوقف کرد ٥١واپس رایی پس از

زی طرفاداران حجتایە در مراکاز آموزشای، دانشا اهی، سیاسار بعد از توقف ایان انجمان، ت ریاک بارای پاکساا .گذاری در سراسر ایران براە انداختە شد

فشاارآوردن زیااد بار حجتایە تاأثیر : عمادالدین باقی در کتابی بەنام در ش اخر حزب قاعدین زمان نوشر کە آنزماان مقلاد : پشایمان شادە و گفار خاود توجە بە رویدادهای داخلی ازنوشتەیبا " ولی بعدا .یشم یری داشتە اسر

. بودە و پس از گذشر ی د سال تفکر بە برخی از دیدگاههای انجمن حجتیە نزدیکتر اسرخمی ی روح اللە

حجتایە تاا ظهاور مهادی بارای تأسایس کە داختالف اساسی انجمن با دیدگاە غالاب در جمهاوری اساالمی ایان باو در مراکز تصمیم گیری و قدرت کە این بود از اعضا و دیدگاههای انجمنولی ترس . حکومر اسالمی تال نمی ک د

انجمان بەعلار ارتااطااتی : -کە مدتی هم وزیر کشور باود -اکار م تشمی پور یونکە بە گفتەی. جای اهی داشت در د م، شاورای ن هااان و مجلاس خارگاان رهااری داشات دی از جمالە مدرساین حاوزەء علمایەء قاکە با نهادهای حکومت

. مراکز قدرت نفوذ کردە بودند

بەوسایلەء : این حازب در ماورد ایان تشاکل نوشاتە. ایران هم ضدیر شدیدی با انجمن حجتیە داشر حزب تودەی فعالیر میک د در سراسر کشور جو ت اد " اسالم قشری"ضد انقالب، ت ر ع وان نقاب دار انجمن حجتیە و نیروهای

ن زدند و آشکارا دشم ی را با احزاب و سازمانهای دگراندیش انقالبای، بخصاوص ضد کمونیستی و ضد شوروی را دام .دادندحزب تودەء ایران را گستر می

، ص ٠٥١٠ضامن پیروزی نهایی، انتشارات حزب تودەء ایاران، بهمان یانوری، ات اد نیروهای انقالبینورالدین ک -٢٣-


راە تاودە ای متفاوت از انجمن حجتایە، نشاریەی الکترونیکایدورانههمچ ین در مورد مشکالت رمیم و استفادە از مراجاع حاوزەء علمایە قام بارای . الە بهائیار و وهابیاردو گرفتاری داریام، فارقەء ضاما امروز در مملکر : می ویسد

س مه د: رە میک د کەدرهمانجا اشا. ن انجمن حجیتە شوندعلمی نە مشکالت ذکر شدە، دسر بە گریاا جواب و اثاات . مادر شاهی فرد دوم در انجمن از مشاوران عالی خام ەای در زمان ریاسر جمهوریش بود

، همراە با دکتر عادالکریم سرو در -یکی از یهرهای شاخە حجتیە -خورشیدی، مصااح یزدی ٠٥١١در سال رهار وقر سازمان -دارو فرخ ن ه -یکی از تئوریسین های حزب تودە -در برابر احسان طاری م اظرەای تلویزیونی

.، در ب ث فلسفە بە طرفداری از جمهوری اسالمی شرکر داشر-فدائیان اکثریر

ماذهای ایاران، -ەء عمادالادین بااقی، کتااب جریانهاای و ساازمانهای ملایآنیاا نیاوز، ایسا ا، مصااحا: بع دی ارم ا ٥١١ -٥٥١نوشتە رسول جعفریان صف ات

حملە بە سازمانهای یپ و ملی گرا

ە و توانااای ایااران حمالە شاد و اکثار رهاااران و کادرهاای ت صایل کارد ، بە حازب تاودەی(٠٢١٢)٠٥١٠همان مااە ب دوماین حمالە بە ایان حازب صاورت ٠٥١٢در بهار . ین حزب دست یر و زندانی شدندشکیالتی و تالیغاتی اسیاسی، ت

.نددرمیان آنان نظامیان هم بود. گرفر و شمار دی ری از رهاران و کادرهای و اعضایشان دست یر شدند

. حملە شاد( یهارم رەیپیروان ک)کوردستان ایران در همان اوان بە سازمان فدائیان اکثریر و حزب دموکرات رمیم با این عمل راە فعالیر تشاکیالتی سیاسای و . شدندو اعدام زیر شک جە کشتە و یا عدەای دست یر و زندانی

.سکوالر و یپ ها را بسرمدنی غیرخودی اسالمی و

گستر تمامیر خواهی اسالمی

باشاایوەهای داغ و درفااش اسااالمینارضااایتی هااا و م تقاادان یااپ، میااانە رو، ملاای گاارا، بەبهااانەی ج ااگ هاامەی احزاب و سازمانهای غیرخودی و دگراندیش م ل ومورد هجاوم قارار ، همەی(٠٢١٥) ٠٥١٢تا سال . ب شدندسرکو

. گرفت د


ئیجرایای، رهااری و ساە قاوەی)یهار رکان حاکمیار جمهوری اسالمی هر امیر خواهی اسالم سیاسی در قوارەیتم ، کە مسئوالن اصلی و کلیدی آنها در دسر روحانیون قرار گرفار، بەطرقای متفااوت تار از (قانون گذاری و قضایی

.قال آغاز شد

خونریزی . ارگی، خون و کشتار، در سراسر ایران بیشتر شددست یری، زندان، شک جە، اعدام، ترور، تاعید، آو از . ، دیادە و شا یدە میشاد-کە آنهم از حالر دفاعی بە تهااجمی تغییار یاافتە باود -ج گ و آدم کشی در جاهەهای

متأسفانە . استادادیون تمامیر خواە ضد انسانی، در جریان بود بەوسیلەی بین بردن بهترین فرزندان مردمان ایرانجمهوری اسالمی ایران لیر های ت ر ستم در گذر پ ج سالەیتابلوهای پر رنج و مشقر بار م هایی کە ذکرشدند،ای

.و ی د سال بعد از آن بود

انشاعاب و جادایی ،اعمال ضد انسانی برای تثایار اساالم سیاسای و اختالفاات درونای آناان در حاکمیار ادامەی م ج گ و افزایش قدرت ولای فقایە خاارج از یااریوب وو بعد از ج گ، تدا احزاب و سازمانهای موجود اسالمی قال

"حکومتی حکم"و خود ؛آن استخراج شدمجمع تشیە مصل ر نظام از " بعدا کە" حکومتیحکم "قانون اساسی یع ی .باقی ماند ی اختیارات والیر فقیه، در نهان خانە(وتو)هم برای موارد ضروری همچون کارت قرمز

خمی ی، کشتار زندانیان سیاسی و تأثیر آن . نوشیدن جام زهر توسس آداوم پروسەی تثایر جهموری اسالمی، ت م تظاری، ، اخاتالف ولای فقایە اول باا معااونش آیار الالەو طرفداران شان ری اسالمیدرمیان کاربدستان رمیم جمهو

خمی ای و . یااد گارا در خاورمیاانە، مارچ آسازمانهای و گاروە هاای ب قالب اسالمی و تشکیل دادن احزاب وصدور انو مطلاقە کاردن والیار ".آیار الالە سیاسای"ارتقاا دادناش بە جای زین کردن علی خام ەای بع وان، ولی فقیە دوم و

اساسی برای یکدسر کردن حاکمیار ناماردە با سلف خود، تغییر قانونسیاستهای متفاوت ط ق قانون اساسی دوم،بە حاکمیر ی د گانە، تداوم روند اسالم سیاسی، تشکیل احزاب و تشکل های جدید پس از دو گانە و تادیل شدن

و ب اث و ت لیال و بررسای پاساداران بە ساپاەامتیااز دادن جدیاد ی اد بعادی " ایران و عراق، خصوصا اتمام ج گ .خواهد بود دربرگیرندەی بخشهایی در جلد دوم کتابع ایران اسالمی، اوضا

قاول بە . ادامە یاباد ایان راە و ت قیاقب اذارد کە عمر اجازە دهد و مشکالتهای روزگاار اماروز ماا بەامید ای . ر و زمانی دی ر را بای یمعصر دی روزگار تلخ اجازە میدهد، آیا: کورد ر پر آوازەیاستاد هیمن شاع


.بە امید پیروزی و بهروزی .دانستن، آزاد زیستن و شاد بودن حق همە اسر

حاتمیحسن

٢١٠٠ مانویەی ٢

منابع

١٥/١٢/٢١١٢بازخوانی انقالب اسالمی، بخش اول، یادداشهای جمشید فاروقی -٠

مٶسسەی مطالعات معاصر ایران -٢

همان م اع -٥

گوگل -٣

سایر دلت ی ها و اندیشەها -٣

فیوجی داوود، کتاب شیعە و نظام سیاسی مشروطە -١

اە با علما ضا شسایر آفتاب، برخورد ر -٥

سایر آفتاب، یالش های روحانیر و رضا شاە -١

ویکی پدیا -٢

کتاب راه مای حقایق -٠١

رادیو فردا -٠٠


٠٣١ص ، ٠٥١١نوذری، عزت اللە، تاریخ سیاسی در ایران، شیراز، نوید شیراز، -٠٢

٠٣٠و ٠٣١همان م اع، صف ات -٠٥

٥٣١، ص ٠٥٥١ر ایران، تهران، طرح نو، کدیور جمیلە، ت ول گفتمان سیاسی د -٠٣

سایر آی دە روشن -٠٣

٢٢٣کافی ص ١جلد -٠١

٣٢ص ٠٣وسایل الشیعە جلد -٠٥

٥٣ص ٠٠مشتر الوسایل جلد -٠١

سایر آی دە روشن -٠٢

ویکی پدیا -٢١

رقابر ایدئولومیک در ایران یهاردە سال -٢٠

٠٢و ٣شمارەهای ،نشریە -٢٢

پدیا ویکی -٢٥

ویکی پدیا -٢٣

ویکی پدیا -٢٣

٠٣١، ص ٠٥٣٢کتاب دربارەی کوردستان، احمد مفتی زادە، ناشر انتشارات نور، یان ردوکی، تابستان -٢١

همان م اع -٢٥

٠٥٣١ی دیماە ٠٥یک س د تاریخی، متن مقالەی احمد رشیدی مطلق در روزنامەی اطالعات، -٢١


طالعات تاریخ معاصرمضفر شاهیدی مٶسسەی م -٢٢

خاطرات -احمد علی مسعود انصاری -٥١

همان م اع -٥٠

ویکی پدیا -٥٢

ویکی پدیا -٥٥

ویکی پدیا -٥٣

مین سالروز تأسیس نهضر آزادی ایران، ٣٣گزار بی بی سی فارسی، بەم اسار -٥٣

٢٥کتاب م مد رضا پهلوی ص -٥١

٠٥٢تا ٠٥٥، صف ات ٠٥٥٢، تهران، سیاسر دارابی علی، سیاستمداران اهل فیضیە -٥٥

٠٥٣، ص ٠٥٥١همشهری، رضوی مسعود، هاشمی و انقالب، تهران، -٥١

٢٣٥ص ،٠٥٥٢دارابی علی، سیاستمداران اهل فیضیە تهران، سال -٥٢

رضااا علااوی، از فعاااالن حقااوق بشاار ایاااران و . حاازب جمهااوری اسااالمی، اولااین و آخاارین حاازب روحانیاار، م -٣١ . دەی سیاسر و تاریخ، ساکن تکزاسپژوه

تاا ٥١١، جلاد اول، صاف ات ٠٥٥٢جاسای عاداللە، تشکل فراگیر، تهران،انتشارات دانش اە آزاد اساالمی -٣٠٥٥٠

٢٢ص ٠٥١٣شادلو عااس، انقالب اسالمی از پیروزی تا ت کیم، تهران، مٶلف -٣٢

١١تا ١٠، صف ات ٠٥١١ران زندی م مد علی، حزب جمهوری اسالمی، مواضع ما، ته -٣٥


مقدمات تشکیالت حزب -٣٣

١/٠/٠٥٣١روزنامەهای آی دگان و اطالعات -٣٣

( ٠٢٥٢ی آوریلی ٥) ٠١/٠/٠٥٣١روزنامەی اطالعات، سێ شەممۆ -٣١

٠١٢، ص ٠٥٥١کدیور م سن، حکومر والیی، تهران نشر نی، یان سوم -٣٥

وب سایر عااس انتظام -٣١

یا یکی پد -٣٢

٠١/٣/٠٥٣١روزنامەی کیهان -٣١

٠١٢، ص ٣ص یفەی نور ج -٣٠

لیلی صدر، مجلس اول زیر سایەی یهار ج اح سیاسی، سایر پ جرە -٣٢

گفت وی علی اکار هاشمی رفس جانی -٣٥

٠٥٣٢خو زاد اکار، روزنامەی اطالعات خرداد -٣٣

٢٥٠، ص ٠٥١٠کتاب نهضر زنان مسلمان -٣٣

یوتیوب ،تلویزیون جمهوری اسالمی ،خمی ی .سخ ان آ -٣١

٥١، ص ٠٥١١ابوال سن ب ی صدر . کتاب خیانر بە امید -٣٥

٣١همان م اع، ص -٣١

١١همان م اع، ص -٣٢

٠، ص ٠٥١١ی دیماە ٢روزنامەی جمهوری اسالمی -١١


شکل گیری سازمان مجاهدین انقالب، پدیدآورندە، جلیل درویشی -١٢

سایر والیر ناشروع مجاهدین انقالب اسالمی، سازمان -١٠

٠١، ص ٣٥١وطن امروز، شمارە -١٥

سایر والیر -١٣

٠٥١٠ی دیماە ٥١مصاحاەی حسین فدایی، -١٣

٠٥١٠تیرماە ٥٠، ٢٠٢١دولر و انقالب، م مد حیدری، روزنامەی ایران، شمارە -١١

م اع پیشین وطن امرز -١٥

زاد، گوگول ویکی پدیا دانش امەی آ -١١

٥١/٠١/٠٥١١، مصاحاەی حسین فدایی -١٢

٠٥٥٢ی مهر ٥١روزنامەی انتخاب -٥١

٢١ص ٠٥١١، سلمان علوی نیک، قم زالل کوثر علیا نسب سید ضیاالدین، جریان ش اسی انجمن حجتیە -٥٠

٠٢١راە تودە، شمارە -٥٢

٢٣١اسالمی، ص خاطرات سید م یرالدین حسی ی، تهران مرکز اس اد انقالب -٥٥

سایر جهان امروز -٥٣

سایر پاتوق -٥٣

شکوری راد علی، دیروز، امروز دفتر ت کیم وحدت، مصاحاە -٥١

پیشینم اع -٥٥


ویکی پدیا، دانش امەی آزاد، گوگول -٥١

١٠کتاب ضد والیر فقیە، رامین کامران ص -٥٢

٠٥٣١، یکم مرداد ماە شمارە اول فتە نامەی مجاهد، نشریەی مجاهدین خلق ایران،ه -١١

٠، صم اع قالی -١٠

م اع قالی -١٢

ویکی پدیا -١٥

هفتەنامەی مجاهد ،م اع قالی -١٣

سایر پاتوق -١٣

٠٥٣١، مهر ٠ص ٥مجاهد شمارە -١١

٢م اع پیشین، ص -١٥

٢م ٠، صف ات ٣مجاهد شمارە -١١

مرداد ٠٣اە ، دوش ١سال اول،ص ٥مجاهد شمارە -١٢

٣مجاهد شمارە -٢١

١مجاهد شمارە -٢٠

٠٥٣١آبانماە ٢٠، دوش اە ٠١مجاهد شمارە -٢٢

١، ص ٠٥٣١آذر ٢٣، سال اول، سە ش اە ٠٢مجاهد شمارە -٢٥

٣خرداد ص ٥٠، سال اول ش اە ٢٥مجاهد شمارە -٢٣


٠٥٣١ دیماە ٣، سال اول، صف ەی اول، سەش اە ٠١مجاهد شمارە -٢٣

٢، سال اول، ص ٠١مجاهد شمارە -٢١

م اع پیشین -٢٥

، ٠، ص ٥مجاهد شمارە -٢١

٠٢، ص ٠١مجاهد شمارە -٢٢

٠١، ص ٠٢مجاهد شمارە -٠١١

رئیس جمهور نافرجام، روزناامەی ایاران، )دورە انتخابات ریاسر جمهوری در ایران ١مروری بر پیشی ەی -٠١٠ ( ٠٥١٣یاهشر ارد ٢٣، یکش اە ٥٠٥٥شمارە

٠٥١٠خرداد ٢١، دوش اە ٢٠٣٥انتخابات ریاسر جمهوری اول و هفتم در وب گاە روزنامەی ایران، شمارە -٠١٢

٢١مجاهد شمارە -٠١٥

٢، ص ٠٥٣٢اردیاهشر ١، ش اە ٣٢مجاهد شمارە -٠١٣

٢٥مجاهد شمارە -٠١٣

٢١١١موئن ٢١سایر خاری گویا، ، روز آغاز سیاهترین سالها، حمید فرخ دە، ١١سی خرداد ٠١١

م اع پیشین -٠١٥

٣٣٣نوشتەی پیوند ب ی صدر و سازمان، ص -٠١١

٣، ص ٠١/٥/٠٥١١کیهان -٠١٢

ناگفتەها دربارەی عزل ب ی صدر، مرکز انقالب اسالمی -٠٠١


-یوتیوب -اسف د ٠٣بازخوانی غائلەی -٠٠٠

دی ری شاهری، انتشاارات مرکاز انقاالب اساالمی، یاان دوم، کتاب خاطرەها جلد اول، ئاألیف م ماد م ما -٠٠٢ -٥١، ص ٠٥١٥زمستان

سایر شهدای هفتم تیر -٠٠٥

٠٢١، ٠١٠، ٠٥١عاور از ب ران، صف ات -٠٠٣

٠٣١، ص٣٢دربارەی کوردستان، احمد مفتی زادە، انتشارات نور، یان رودکی، تابستان -٠٠٣

١٢م اع پیشین، ص -٠٠١

ر، حمید رضا، کوردستان علل تداوم ب ران پس از انقالب اسالمی، دفتر مطالعات باین المللای، جالیی پو -٠٠٥ ١١، ص ٠٥٥٢یان اول، تهران، سال

سایر شمس -٠٠١

بازی ران عصر جدید عرصەی سیاسی کوردستان، کامیار رامیاری، سایر انسانس نیوز -٠٠٢

سایر ویکی پدیا -٠٢١

[ قاضی م مد]جزوەای دربارەی پیشوا -٠٢٠

مرکااز اساا اد انقااالب سیاساای ایااران، تهااران، انتشااارات -جعفریااان رسااول، جریانهااا و سااازمانهای مااذهای -٠٢٢ ٥٥٣اسالمی، ص

نورالدین کیانوری، ات اد نیروهای انقالبی ضاامن پیاروزی نهاایی، انتشاارات حازب تاودەی ایاران، بهمان -٠٢٥ ٢٣، ص ٠٥١٠

آی ا نیوز -٠٢٣


آفتاب سایر -٠٢٣

ایس ا -٠٢١

مصاحاەی عمادالدین باقی -٠٢٥


پروسەی اسالم سیاسی و تشکلهای

اساسی آن در ایران

جلد اول

تمیحانوشتەی حسن ---------------------------------------

رحمان نقشی: تهیەو ت ظیم

پروسە اسلام وسیاسی تشکلهای اساسی آن در ایران

Documents