مصدق و بهائيان

44

Upload: payam-bahais-friend

Post on 23-Mar-2016

232 views

Category:

Documents


6 download

DESCRIPTION

مصدق و بهائيان نوشتهء بهرام چوبينه

TRANSCRIPT

Page 1: مصدق و بهائيان
Page 2: مصدق و بهائيان

by faryarm

01-Apr-2009

ثغام چثی

/ 1388Mar 2009هى

هیلى ث هٲبم رال هلاهی اذ ثوای . ىلگی ثبئیبى كه ایواى یک هلک هقبوی كائوی اذ

. ثیبئین كهوبی ربى ای اى ىیجبیی آىاكی ٥لالذ ؽٲٱی كه هٲبثل كیلگبى فك آبى ثگزوین. عبیگب ابی

ثقی اى . هىگبه واو ههي هاى ربهیـ ه٦بو ایواى اذ 1332/1953هوكاك 28رب 1320/1941بلبی ثیي

ل٫ ایي هٲبل، رؾٲی . پیبهلبی آى ود یب٭ز اذ » ذ هلی ایواى«ایي كهاى ث بلبی

ثلک رب ٥وۀ لؾ٢ بیی کرب اى الی بی یبی كکزو هؾول . ثوهی و عبج ایي ایبم یذ

كه ایي . ایي ثوهی ثوای اببی بثوكثبه بکیجب ز ل. هلٯ، ٱوهبى ذ هلی ایواى اذ

هي ثکی ک اى ر كل ٦ی هیکل چیيی ٮول وگي وی ران «ها کٮی زن گٮزبه کرب ه٭ی

پ فال ها ث کیجبیی . »ثب ه٦یبهبی هزبئی فك كاهی کین«ٱبی٤ ربهیقی ها . »چیيی یبك ثلن

. ثوكثبهی ك٥د هیکن رب بیل ث ایي یل ثی كابیی بیزگی ابی هوى ین

!پیلی جبعیشی

Page 3: مصدق و بهائيان

عبیبد ٭غی٦ی كه كکل هثب، كه ك کیلهزوی اثوٱ هیلاك 03,01,1950/1328كی هب 13كه هى ج،

ک رب کى، پ اى ذ بل، ٱبرلیي ایي ٭بع٦ هوگجبه ث هغبىاد ویل ال هیواس كاهاى ایي عبیبد

كه ایواى، ثو هل ٱلهد ز ال كه ببه »اهللدکهث «ا٥وبل ل ابی، اکى ثب ثوپب کوكى

. اٲالثی فك اى ایي عبیبد فیي ثگ ای كیگو یبك هی کل ثی وهب ث آى ا٭زقبه هجببد هی وبیل

٪وی هبكه ریو ثقذ كفزو پبيك، یبىك ذ بل ك پو چبهك بل، ت گبم

. ای ثٲزل هی هلث٤ ؽیب

اگیؼ لحل

هوین بالهی ثی ىیجب . هؾول ؽي فبى بالهی، هبلک وب اثوٱ، ب ثگبم عاى هوگ هی ك

. بى هؾول ؽي فبى ثب صوری ثی وبه ک پ اى هوگ پله و ث ا ث اهس هیل اذ رب هی هبل

هپذ فك يك هوین بالهی ث فلهزکبهی ث االػ آيهبى ٪وی فبن ثوای کت ه٦ب فباك ثی

. ث کلٮزی ه٪ل اذ

اٮلیبه فبى بالهی ثواكه هؾول ؽي فبى ثب آک وو ٭وىلای كاز ث و٤ كذ یب٭زي ث ثی

اهب هوین . كىیجب، عاى صورول ثواكه ک كه وي كفزو ٥وی ن ثك، ث ٭کو اىكاط ثب هوین هی ا٭ذ

ث فازگبهیبی هزالی کبی پو ٥وی فك ا٥زبیی . ٥ب وب٣ وظ ها اى فك هی هال

. وی کل

٪وی فبن، کلٮذ . ٥لذ ایي ثی هوی هوین بالهی ث پو ٥و، ؽغخ االالم یل هؾول ٱیهی اذ

كه اثوٱ بی٤ . اهرجب ثیي هوین ثب اذهوین ثی فبى هوؽم، وبی یل ه فاى اثوٱئی ا

ثك ک گبی هوین یل ه فاى، ک عای ثلل ثبال، ٱی یکل ف یوب ثك، پبی كه فب

٪وی فبن ولیگو ها هالٱبد کوك كه کبه ؽ فب هؾٲو ٪وی فبن ثب ٥ی ٥ود گزوك

یل ه فاى كه ایي ٭بی کبهال ٥بٲب، آچبى اى فك ثیقك . الث کیلى رویبک ه٪ل هی ل

هی ل ک ثب لای گوم، گیوا كلپنیو فك، ک رب آى ىهبى عي كه ه فای، ٭وذ كیگوی ثوای و

وبیی پیلا وی کوك، ث ىهيه بی ٥بٲب آاىبی هزب هی پوكافز هوكم ٱوی هثب ها چبى

غکب هی بفز ک اؽزوبال آز پبهچیي پبهچیي ث ثبم فب وبیگبى ٪وی فبن هی کبل ک

كازبى ایي . آبى بل ٥ٲجبىیبی ثی فبى ؽغخ االالم یل هؾول ٱیهی بکي اثوٱ هیلل

كللاكگی ه٦ٱگی ىثبيك ۀ

یژگیبی و عاه٤ کچک كه واو ایواى عبى ابلی هؾل کزبى آکبه وبیبى اذ ایي اى

. اذ

روكیلی یذ ک گياه ایي جبی ٥بٲب كلجبفزگی كه کبه ؽ ٪وی فبن، ثگ ٥ب كل

ی چلیي ثبه . فز بکبم، اٮلیبهفبى بالهی هی هیل ثب٥ش پویبی فبو ا هیگز اذ

٪وی فبن ها رلیل ث ٱزل هیکل ثهی ک اى ٮؾبد ثبىپوی ؽغخ االالم یل هؾول ٱیهی

كاكهی پول ٱزل بی اثوٱ ٭ویل هی ك، ٱیهی ث اكهاد از٢بهی ژالاههوی اثوٱ یيك کواها

Page 4: مصدق و بهائيان

کبیذ هیجوك، ک اگو هىی ث ا یب ٪وی فبن آیجی ثول هؾوک هئل آى اٮلیبه فبى بالهی

. اذ

واغبم هوین بالهی ثب اىكاط ثب ؽغخ االالم یل هؾول ٱیهی ک كاهای وو ٭وىل ن ثك ها٭ٲذ

هی کل ثللیل هقبلٮذ فباك هوین ثب ایي اىكاط اى رو اٮلیبه فبى بالهی پو ٥و هبلک ثيهگ

ثیذ چبه کیلهزوی آثبك هی هل ٥ٲل اىكاط پو ٮم اثوٱ، و ك ثب ارهجیل هوین، پبی ث و اٱلیل،

. فك ها كه ك٭زو هوی اىكاط الٯ اٱلیل ث صجذ هی هبل

ازبه فجو اىكاط هوین بالهی ثب ؽغخ االالم یل هؾول ٱیهی چى رل ثبكی، واو اثوٱ ها پیوك

ازٲبم اى ٪وی فبن، ىى گى ثقذ ٭وىلا اى ویي ىهبى ٲ . ثگ اٮلیبه فبى بالهی هی هل

رئ ازبة ٱزل آبى ث ثبئیبى یواى، آثبك، یيك اوا٫ اثوٱ جی٦زب آىاه ثبئیبى واو ایواى آ٩بى

اویوي ر٦ت كیی ثبئی زیيی ک كه بى عبه٦ ایوای هعك ثك ذ، ىهی ثي هبی . هیگوكك

..... رب ث اهوى ثب ٱیؼ رویي کل اكاه كاهك.ای وػ اغبم ایي رئ کضی٬ فیي هی كهبجی ثو

...الیي ثبػجئی ب

فجو ٱزل ٪وی فبن ٭وىلا ث ٭وهبل كز پبگب ژالاههوی اثوٱ، ازاه 1328كی 13كه وبى هى

ههی كه هؾل عوم ه٦بی اعبك هٲزلیي هبل ازاه لهی په گبم ة. ؽیي لهی په هی هل

هیکل ک ٱبرل یب ٱبرلیي الؾ گوم یب وك ثب فك یبهك ال، ثلک ثب وثبد ثیبه هؾکن ثیل ری ث

لهی په كه ؽیي هكیبثی . هد، هقب ثلبى ٪وی ٭وىلا كه اصو عواؽبد اهك ثٲزل هیل ال

هزع هیك ک آالد ٱزل ها ٱبرل یب ٱبرلیي اى فب ٪وی فبن ثوكاز ى كه گ فب، ثبىعیی

. هعك اذ.آ٩ز ث لک بی فى

ازاه لهی په ٭وهبل ژالاههوی اثوٱ ث ایي زیغ هی هل ک ث اؽزوبل ٱویت ث یٲیي ث جت ایي ک

، هٲزلیي کوک بیی اؽزوبال یى ٭ویبك و كاك ال وچیي و بکیي فب ٱزل ٥بم ل ال

ٱبرل یب ٱبرلیي ثوای آک ببیی كزگیو ل و بکیي فب ها . یذ ٱبرلیي ها هی بفز ال

اه کز ثب كزبی فیي فك كه هیبى لاىم هؾٲو فب ثٲچ بی ٪وی ثغزغ پوكافز جب ٭و

ٮؾبد پول ؽبکی اى ایي اذ ک پ اى ثبىعیی بی الی ازاه ؽیي لهی په ٭وهبل . کوك ال

كز ژالاههوی اثوٱ، ثللیل آک ٥لی كاهبك ٪وی، وو هٱی رب ثبىهبل ٪وی، ع٦ٮو ثواكه ههبى

بی لهی په كچبه ل ٲی هیل رب پبی اى ت ؽبكص كه فب ٪وی ثك ال كه پبـ ث پو

اى آغبئیک ٱزل یو ت ارٮبٯ ا٭زبك اذ ن چیي آالد عوم كه فب یب٭ذ ل اذ، و ها ث

. اربم ٱزل كزگیو هی کل

عبلت رع آک پ اى ٱ٣ ٱزل كزگیوی ٥لی، ع٦ٮو ههبى كه اثوٱ، اٮلیبه فبى بالهی ثیزو اى

كه ه٢بى اربم ث رؾویک ٱزل ٪وی ٱواه هی گیوك ابلی اثوٱ ٥وهب ا ها هؾوک اٱ٦ی ٱزل ه٦و٭ی گنذ

. هیکوكل

چبپ رواى ث هلیویذ اثالؾي ٥ویلی هی ک ث٦لا یکی اى ك ٮو کالی هٱی رب كفزو » كاك«هىبه

: ى هیللچیي گياه» ٱزل ٭غی٤ كه اثوٱ»ثبىهبل ٪وی ثك ثب ٥اى

Page 5: مصدق و بهائيان

هورکجیي ایي عبیذ ثو اصو . كه اثوٱ یک ىى چبه ٭وىل ا ها ث ٤ هٱذ آه ٭غی٤ ث ٱزل هبل ال«

وي هیلگی ث عویبى ایي ٱی ه٦لم ل اذ، ٱبرلیي . اٱلاهبد ثی آكم ٭وهبلاه یيك كزگیو گوكیل ال

ک ثب ىى هيثه [ بالهیب]ال ثو اصو روی٤ رؾویک چل ثواكه اثوٱئی كاهبك پله كاهبك ىى هٲزل ثك

اى ٱواه ه٦لم ثواكه یکی اى روی٤ کلگبى ک ٭د وك ىى . كوی كاز ال هورکت ایي ٱزل گوكیل ال

آى ىى ها هی فاز اذ[ اٮلیبه فبى بالهی]یکی اى ثواكهاى . ىیجبیی كاز ثیبه هزول هی ثبل

ؽغخ ]ا ٥ٲل اىكاط آى ىى ىیجب ثب یکی اى ابلی اثوٱ [ ٪وی]ث ٥ٲل اىكاط فك كه آهك؛ ىى هٲزل

» ثك اذ[ االالم یل هؾول ٱیهی

كی هب ی٦ی ثال٭بل پ اى ک٬ اعبك ثبىعیبی ٭وهبل كز ژالاههوی اثوٱ، ازاه 13رب ایي ىهبى،

ه هلهعبد پول هىبه بی یيك رواى، بهی اى ثبئیبى كفبلذ آبى كه ٱزل ٪وی، ؽیي لهی پ

اهب رئ كفبلذ اربم ث ثبئیبى كه ایي ٭بع٦ فجبه ٱجال . هبكهی ریو ثقذ پظ ٭وىل جوك اذ

..... واؽی ل اذ

كا یلی ثی فجو اى عبیزی ک كه یو ت كه ، كٱبیٲی پ اى ٱزل ٪وی ٭وىى1328كی 13كه ؾوگب

يكیکی فب ا ارٮبٯ ا٭زبك اذ، ث هال ویگی ا ثوای گو٭زي ث لت عی آة، کبه فب فك هی

، كه هٲبثل ٭وهبل كز ژالاههوی، ازاه ؽیي لهی ؿیض هجبؽهك ج اهاٯ ثبٱی هبل اى پول،

: ی هی کلپه ا٥زوا٫ گا

ثك كه کبه عی آة هاى، ه٪ل گو٭زي [ ربهیک هي]جؼ فیلی ىك ک ا ى گوگ هی «

ها گواى كذ پبچ كیلم ک اى فب ا ثیوى آهل ٥بىم هب٭ود [ بالهی]بگبى اٮلیبه فبى . ثكم

ای وبی فب ٪وی ثب پو كیت هؾول یو: اٮلیبه فبى گٮذ. ثوفبزن الم کوكم. اذ

» ٪وی ثچ بی ىثبى ثز ا ها کز ٭واه کوك الهذوض کئی، ثواكه

ج گای یل جب٧، هلوبى هزلیي بکي اثوٱ، اٮلیبه فبى بالهی كٱبیٲی پ اى ٱزل ٥بم اثوٱ

یو ت هؿ كاك ج ا٥زوا٭بد ٥لی اى آغبئیک ٱزلب ى. بم هزویي ها ثوك اذ» گواى كذ پبچ«

و هٱی ع٦ٮو ثواكه ههبى، رب پبی اى ت ؽبكص، كه فب ٪وی ثك ال كهذ كه ىهبی ک

یچک اى ٱزل ٭غی٤ ٪وی ٭وىلا فجوی لاز، ؽزب یل جب٧ وبى فاى ؾو فیي ن اى هبعوا

٥بىم هب٭ود ... گواى كذ پبچ«ك ک اٮلیبه فبى بالهی ثکلی ثی فجو ثك، ثب ر٦غت هزع هی

. ان هزویي ها هی كال» اذ

هؾول یوای وبی فب ٪وی «: یل جب٧ الیي کی اذ ک اى اٮلیبه فبى بالهی هی ك

ثی «ثبی کوكى پ رئ ٱزل ٲ ٱو. زل» ٭واهی»هزن ث ٱزل »ثب پو ثواكه هؾول کئی

. ثغبی هغوهیي اٱ٦ی ٱجال وػ هیيی ل اذ» گببى

اؽزوبال اٮلیبه فبى بالهی رب هؾوک، ثلک ٥بهل الی ٱزلب ٥لی، ع٦ٮو ههبى ویک كه عبیذ

اٮلیبه فبى بالهی یو ت پ اى ٱزل ٪وی ٭وىلا ثوای اى ثیي ثوكى لجب فیي فك،. ثك ال

اى فب فبهط ل كه ثیوى فب ثلثقزب ث یل جب٧ » گواى كذ پبچ»ثقب ثوگز ثال٭بل

. هب٭ود ث یيك ل اذ» ٥بىم»ثوفهك پ

Page 6: مصدق و بهائيان

بیل عزغ كه اصبصی هؾٲو ٪وی اى عبت ٱبرل یب ٱبرلیي رب ث ایي كلیل آغبم گو٭ز، ک ابك یب

ؽغخ االالم یل هؾول ٱیهی ثلذ آهل ک اؽزوبال كه يك ٪وی اهبذ ثك، ىیوا هوین ایبیی اى هوین

. اؽب هیکوك، ک هوکي اذ ههك كزجوك پو ٥وبی فك، بالهی ب ٱواه گیوك

ل گوبى هی هك ک عزغی كه اصبصی ٪وی ثب كزبى فیي ثب ایي ؽیل آغبم گو٭ز رب هورکجیي اٱ٦ی ٱذ

ثب رع ث ایک ٪وی يك هوین بالهی . چیي اوك کل ک ل٫ ٱبرل یب ٱبرلیي اى ٱزل كىكی ثك اذ

ایي ؽیل اى عبت اٮلیبه فبى . کلٮزی هیکوك پ جی٦زب وی راز ایبء ٱیوزی گواجب كاز ثبل

. بالهی كجبل ل اذ

اثغل مق صاصگـحغی یؼص صع جطئ لحلبی

گياه ٱزل ب ث كاكوای یيك ا٥الم هی گوكك یل هؾول عاللی بئیی، كاكزبى یيك، رؾٲی پیواهى ایي

ایبى كه وبى هى ث ووا هئی ژالاههوی یيك، ث . هبل ها ث عاك بكٱی، ثبىپو یيك هؾل هی کل

ٱ ث هویي ه٭ز ك ت یک هى كه هویي رٱ٬ اهب ر٪ییو هیو كاك ثغبی اثو. وذ اثوٱ ؽوکذ هی کل

هی وبیل رب ثب ازاه فبکپه ٭وا٩ ای، هئی كز ژالاههوی هویي ک اى و پوكگبى ههك ا٥زوبك

اٮلیبه فبى بالهی ثك، ث هبه چبه عئی پوكاىل اٮلیبه فبى بالهی ٥اهل هورکجیي

٥ٲیت هغبىاد هب کوك، ثوای ث كام الافزي هزن کوكى ثیگببى ث واؽی رئ ای الی ٱزل ها اى د

ایي گو كه هى پبيكن كی هب اهك اثوٱ هی ل ثيكی ه٦لم هیگوكك ک كه ایي ك . ه٪ل هی ل

. هى، كه هویي ث زي چ بهی پلیلی ه٪ل ثك ال

اكگزوی هئی ژالههوی یيك ٭وهبل ازاه فبکپه ث هؾ هك ث اثوٱ، ازاه عاك بكٱی ثبىپو ك

ؽیي لهی په ک كه ثبعئی بی الی ؽکن ثبىكاذ ٮو هزویي الی، ع٦ٮو، ٥لی ههبى ها

هئی اٮلیبه فبى بالهی ل ثك، ث كزه ٭وهبل ا،» كذ پبچگی« » گوای«كاك، جت

وبى هئی كز ژالاههوی هویي هزؾل اٮلیبه فبى )ژالاههوی یيك ه٦يل هی کل ازاه فبکپه

ث عبی ا هة هی ك روبم هزوبى ثبىكاذ ل ها ثلى رؾٲی ؽزب افن بهي، آىاك کوك ( بالهی

بل ا ثبم ۱۷هبی ٪وی ٭وىل « هؾول یوای هلوبى» ثغبی آب ٮو كیگو ث بهبی

كزگیو ث ىلاى الافز روبهی ثوگ بی ثبىعیی اى هزویي « هؾول ؽیي کئی»« ٥لی هؾول»

آب ثو فال٫ ثبىعی بی الی هئی كز ژالاههوی اثوٱ، ازاه . ٱجلی ها اى پول هؾ بثك هی وبیل

رل ها ازٲبهغئی کی هىی كوی اٮلیبه فبى بالهی ث ؽغخ االالم ؽیي لهی په ک اگیي ٯ

یل هؾول ٱیهی هیلاذ، ثیکجبه ث اك٥بی عاك بكٱی ثبىپو كاكگزوی یيك ولذ ا ازاه

یو فبکپه، ٥لذ ٱ٣ ٱزل، افزال٭بد هنجی هیبى ثبئیبى هلوببى مکو هی کل ث ایي روریت ثکلی م

. پول كگوگى هی گوكك

كه ایغب رنکو ایي کز ثیبه وهیذ ک ثی اكم، ٭وهبلاه یيك ث ازبك گياه ازاه لهی په

« ثبفزو اهوى»ثقلاه اثوٱ، اگیي ٱ٣ ٱزل ها ث هوکيا٥الم کوك كه افزیبه عوایل هؾلی هىبه بی

ث٦ال ابلی اثوٱ هیلازل ک . كه ثبال گياه هىبه كاك ها آهكم. كاك ثكچبپ رواى ٱواه « كاك»هىبه

روبهی ال اثوٱ ثلى ازضبء، هلوبى زل ؽزب یک ٭وك ثبئی كه اثوٱ ىلگی وی کوك، ىیوا چلیي

ك كه اثوٱ بل ٱجل ٮو ثبئی ها ث ٭غی٤ رویي کل کز ثكل ک كیگو یچ ثبئی عوأد وی کو

پ چگ هی راى ایي عبیذ ها ث ثبئیبى هزت وك؟ . ىلگی کل

Page 7: مصدق و بهائيان

عاك بكٱی ثبىپو ٭وهبل ژالاههوی یيك پ اى ٥يل ژالاهم ١یٮ ب ت ژالاهم هيكه، رئ ثب

ثبئیبى ث اربم ٱزل اٮلیبه فبى بالهی وػ ٲ اى پی کیل اٮلیبه فبى ثوای ث كام الافزي

ژالاهم فبکپه . ثو ؽیل ای، ك ثبه ٥بىم یيك هی ل پول بىی ها كه افزیبه ازاه فبکپه هی گناهل

كه ایواى . ، ثواكهی ث بم اؽول كاهك ک ثبئی اذ »هؾول کئی«اکى اى وی واػ رئ هیلال ک

٭واای یب٭ذ هی ل ک ثوفی اى ا٭واك فباك آبى ثبئی ثوفی ه٦و٫ هوم اذ فباك بی

اهب اگو چ اؽول کئی ثبئی، ٭وگب كه اى اثوٱ . كه فباك کئی ن ایي چیي ثك. ن هلوبى زل

اصبصی ث ژالاهم فبکپه ا٥الم هکل ک هؾول کئی، . لی ثوای پول بىاى ایي هن یذ. ىلگی هی کل

ثوك هغلكا ث اثوٱ ثبى « كجیل»وٱذ ه٭ز اى هيل هٲزلیي ها جب ث هيل ثواكه فك، اؽول کئی كه

۳۰۰ایي ال ک ا بؽت ارهجیل جك، پ ثب چ یل ای كه آى ٱذ ت، ایي هب٭ذ . گز اذ

ل اال چ یبىی ث ایي ٥ول اؽوٲب كاز کیلهزوی ها ی کوك راز جؼ ىك كه اثوٱ ؽبو ثب

. اذ، اال هن جك

اهب اٮلیبه فبى ک فك كه ه٢بى اربم اذ كه . هن ایي ثك ک ثبالفو پبی یک ثبئی ث ایي ه٦وک ثبىك

هی هك « جیلك»ؽبلی ک اى لؾب ٱبیی یچ هلیزی كه ایي ههك لاهك، کبه ىلگی فك ها هب کوك ث

هی هك « ٱالٯ» ث ثبىهی فب هؾٲو اؽول کئی ه٪ل هی ك اى آغب ثلجبل اؽول کئی ث

چى هزع هی ك ک اؽول کئی كه یواى ث و هی ثوك كه فب ا ن چیيی وی یبثل، اى وبى عب

ت ٱ٣ ٱزل كه یواى ثك اى یک ٮز ٱجل لی اؽول کئی كه. ث یواى هی هك رب ی ها كزگیو کل

كه آغب كذ ٭وی هی کوك كاالى كاه کبهاوا كیگو هب٭ویي یي بكد ثو ؽه ثی ٱٮ ا كه

یواى ؽکن علت اؽول ۳پ اى آى ک ا ه٭ وی ك اى واى صویب ،هئی کالزوی . یواى هی كل

یيك يك ولذ فك هیوك ؽکن علت اؽول کئی ها اى عاك بكٱی ثبىپو کئی ها ثگیوك زبثبى ث

فبکپه ن ا ها . پول هی گیوك هغلكا ث یواى ه٭ز اؽول ها علت ث اثوٱ ثوك ث فبکپه هی پبهك

. ث ىلاى یيك هی ٭وزل

ػلث لحل اػ ظغ پغض ؿبػاى

ال ایک یچ ثبئی كه اثوٱ بکي جك كم . واؽبى رئ عك كاذاهب ى ك هب٤ ٥ول ثو و ها

ازاه . ایک اگیي ٱزل چ ثك اذ ک الجز ثوای پول بىاى كه گنز ؽبل کبه كاهی وی ثك

، «اىهؾول یوای هلن»فبکپه اثزلا ٦ی هیکل ثوای ؽل هکل ال، ثب ا٥وبل كهكبکزویي کغ ب،

اهب ا هلوبى اذ كه ٥ٲیل فك . یکی اى ىلایبى ها هغجه کل ک ث ثبئی ثكى اهرکبة ٱزل اٱواه کل

. صبثذ پبیلاه

بل هؾول یوای هلوبى ها، ىیو کغ ۱۷پ ث ؽیل كیگوی هزل هی ك ٥لی هؾول، ٭وىل

اهب زیغ وی . لوبى ها هلری آیياى ٲ٬ ىلاى هیکلكه قذ عاى ثیگب ه. بی قذ ٱواه هیلل

آگب ا ها كا٧ هیکل ثبى ن عاى هلوبى رؾول . ثبى ن زیغ وی گیوك. پ ا ها الٯ هی ىل. گیوك

بل گى ثقذ رؾول ایو ٥17لی هؾول . هیکل ثبالفو ا ها كه ىهزبى وك ٥ویبى هی یـ هی گناهك

ک ري اى ثبئیبى اٮل آثبك : وی آهك ث و آى چ ازاه فبکپه هی گیل ا٥زوا٫ هی کلکغ ها

. جب ث اثوٱ آهل ث ووای پله، ٪وی ٭وىلا ها ث ٱزل هبیل ال

Page 8: مصدق و بهائيان

ثبئیبى ثل اگیي ٱزل ن ایي ثك ک و ٱذ ؽغخ االالم یل هؾول ٱیهی كه اثوٱ ه هی فال، اى

عبلت رع آک . گئی هی کوك، ٪وی كه هیبى عو٦یذ ث ثبئیبى ٭ؾ هی كاك بيا هی گٮز اذ

ؽغخ االالم ٱیهی یي پ اى هبه آزی ثب اٮلیبه فبى، هگ ٩یود هلوبی ا رؾویک ل كه

. لک یبهاى اٮلیبهفبى كه آهل ث ایي اهو بكد هی كل

راه فبکپه ٭ها ث اٮل آثبك هی هك ري اى ثبئیبى آغب ها ث عوم ٱزل كزگیو ث ىلاى یيك هی ا

٭وزل اهب اى ثل ؽبكص، ك هلوبی پیلا هی ل بكد هی كل ک ایي ري، كه ت ٱزل، كه

یواك اربم ها ٩یو هوکي هی ثیل ث بچبه آب ها ثبىپو ک ا. ، ک ٭وگب ثب اثوٱ ٭بل كاهك ثك ال«ثابد»

. آىاك هی کل

ک عبت اب٫ ها ه٥بیذ الیي ثبه ؽٲیٲذ هبعوا ها ا٥الم وك ثك، ثب « ثی آكم»كه ایي هیبى ٭وهبلاه یيك

ک اى و هئی كاكگزوی یيك « اؽول ه٦بى ىاك»رؾویکبد اٮلیبه فبى كزب كه یيك رواى، ٥يل

ؽیش ههك ا٥زوبك آب ثك کٮیل ٭وهبلاهی هی ك ث ایي روریت و چیي كه رؾذ کزول رئ گواى كه هی

چى ایل ٱبرل ووكى ثبئیبى اٮل آثبك، ث کذ اغبهیل، ثوای عجواى ایي کذ، ث ثب ای . آیل

ث ىلاى یيك ٭وزبكل کن کن ٭کو كه گیو ذ، ؽبط هیوىا ؽي و هئی هؾٮل اٮل آثبك ها هزن

هؾٮل یيك هاثی ثك اذ « و»کوكى ثبئیبى یيك ث ایي ه٦وک ٱد گو٭ذ ث ایي كذ آیي ک ثیي

، ثبىپو یيك چبه «عاك بكٱی»ثبالفو، ٮو اى ا٥بی هؾٮل یيك ث كاكوا اؽبه هی ل كه بیذ،

هل یوای هلوبى، هؾول ؽیي کئی،اؽول کئی ٥لی هؾول یوای ها ث ٮو ث بهبی هؼ

اهرکبة ٱزل هزن یبىك ٮو ی٦ی ؽبعی هیوىا ؽي و ٥جب٦لی پههلی ٮو ا٥بی هؾٮل

. هؽبی یيك ها ث٦اى ه٦بیي هؾوکیي ٱزل ه٦و٭ی هی وبیل

اذ كاكزبى یيك ا٥الم هیکل ک ٮو اٮل آثبكی ثبئی، گٮذ اگیي ایي اذ ک كه هٲله کیٮو ؿ

گیی و ثبئیبى اٮل آثبك چل ٮو ثك ال ک ثب . رب کى ب بفز هبل ال، اهب اى ٥بهلیي ٱزل ثك ال

اى زاز عك ایي ک ثوای كاكزبى اؼ هللل ثك ک ري اى ٱبرلیي، اٮل آثبكی ثك ال ثبى ای

. ال آب ها ببیی کل، کوبکبى ایي پو ثلى عاة هبل اذ

. ک ثبىهگبی ٥لیل الوياط ثك یي بكه گوكیل« عالل ثی»كه ایي ثیي ؽکن علت ق ثبئی كیگوی ث بم

اهبلی اى اثوٱ اربم ا ایي ثك ک به ای فبة ث ؽبط هیوىا ؽي و، هجی ثو ا٥الم ل رجبکی

ز ثك اذ ک ٱبد یيك آى ها یک پیبم ههي، كال ثوا٥الم اغبم ٱزل كاز ا ها ه٦بى كه عوم ه٦و٭ی

عالل ثی كه ىلاى پ اى یبىك هب رؾول هٲبد بٱذ ٭وب ٱجل اى هؾبکو، عبى ث عبى . هی کل

. آ٭ویي رلین وك

ػضاى کغهبى

٥جلاهلل »كه ایي ىهبى . وی، ىلایبى ها ث ىلاى کوهبى هزٲل هی کل ۱۳۲۹كی هب كه ت ٮلن

کیل پبی یک كاكگزوی ث کبلذ هزویي ازقبة هی ك ایبى كه وبى ثل اهو هزع هی ك « هاىی

اای ن اى و٣ ک ک پول بفزگی كه عویبى رکیل پول رئ ای ارٮبٯ ا٭زبك اذ ٮؾبد ٭و

، هیی كاكگزوی کوهبى ک «ؽیي ٭و٧»عویبى ها ث اال٣ . ثبىعئیب رکیل پول، ثوكاز ل ال

ایبى ن رؤییل هی کل ک هي ن هزع ایي . هیبذ كاكگب ٥بلی عبیی هان ٥ل كاه ثك هی هبل

Page 9: مصدق و بهائيان

ام ک پول ها ث كاكگب ٥بلی عبیی هوکي ث رواى اهو ل ام ث ویي كلیل كالیل كیگو رٲبب کوك

..... ثو هی، هٲوه هی ك ک هزویي ث رواى هزٲل ل. اهعب٣ کل

چگ هوکي اذ؛ یک ٭ئكال اثوٱئی ثب «ثی روكیل فال کغکب، ایي پو ها هوػ فال کوك ک

كاكگزوی که هو ایواى، ایي چیي رئ پلیل ولزی هؤههیي کبههلاى ٥بلی هرج ىاهد

آگبی اى فبلاى بالهی، . »فجبهی ها ثعك آهك یچگب هغبىاد ك ث هکب٭بد ا٥وبل پلیل فك ول؟

. هب ها یبهی هیلل رب ایي هاى ها ثگبئین

هؾول هب فبى »فبلاى اهیل باله، اى هٲزله رویي صورول رویي هبلکیي هٲ آثبك اثوٱ ثك هقب

، كاهبك ؽبط یـ اؽول، اهبم عو٦ آثبك، اى ا٥زجبه یژ ای ثوفهكاه كه «باله ٢بم»رب پو « اهیل باله

ا وی ث فك هی ثبلیل ک هکت اؽول ب . لچل كه ث وبیلگی هغل های هلی یي ازقبة

و٫ کوك ال « باله ٢بم»ٱبعبه ووا وكاه پ هلزيهیي هکبة آب، كه آثبك ،به ها كه هيل پله ی،

، هؾول هب ب وو ٭ىی ۱۳۲۳یي هب ب ثب لی٦ل كه ثبه م كه ثبه بل ۱۳۱۶كه بل

ثبك، رٱ٬ کوك ا٭زقبه پنیوایی ها ث ا كاك ال ثبالفو ایي ل٦بثچی ثبی اثوٱئی ث كهیب٭ذ ووابى كه آ

. هلال ربط اى هؾول هب ب بئل هیگوكك

ایي آگبی ب پبقی اذ هي ثو پوی ک ذ بل اى آى گنز اذ هبیی بچیيیذ ثو

آکبه هی گوكك ک چوا چیي ق هٲزلهی رب ایي ؽل كه ٥يل ربهیکی ازجلاك كیی یبی كه ایواى؛

فاو ایبى، . ت هإبی اكاهاد هبههیي كلذ كه اثوٱ، یواى یيك هلافل ا٥وبل ٮم هی کوك اذ

اذ ک عاى هوگ هی ك، « هؾول ؽي فبى بالهی»، وو پو ٥وی «هوین بالهی»

. ٥ب عبیذ کبه، یکی كیگو اى پو ٥وبی ایي فبن بى پوك ثك اذ اٮلیبه فبى بالهی

، چوایی رٲببی اهبل پول »كلیل كالیل كیگو«هب اى هاى روین هئی كاكگزوی کوهبى ؽیي ٭و٧

این هزویي ثی گب ٱزلبی اثوٱ ث كاكگزوی رواى، ثی فجوین؛ اهب ثب کوی یبهی ربهیقی بیل ثذ

ثیبئین زبة ىك کرب ٥لل اگیي كافلی فبهعی ایي و عبیبد ها . ا ها ثبى بىی کین» كلیل كالیل«

. ثب ن هوه وبئین

»جگ ؿغص«

ثبئی ؿحیؼی ؿبػهبى یبفح صع جبعیز هؼبهغ ایغاى

ی، اگلی آهویکب هد ا٪بل ٢بهی ایواى ر یوبی هزٮٲیي، ارؾبك عوبیو ه 1320كه ویه

ثب آ٩بى ثٲلهد هیلى یزلو كه که آلوبى پ آ٩بى عگ عبی كم، كه ایواى روبیالری ث آلوبى . گو٭ذ

یزلوی الی بی بیبلیزی ا٭وای كیل هیل، ثب عكی ک كلذ ایواى كه کوبل هی ػ

. جت غبد ایواى علگیوی اى ربعن هزٮٲیي ث وىهیي ایواى لك ثبه ا٥الم ثیو٭ی کوك، اهب ایي کبه

1921ٱواهكاك 6، ازبلیي ث ثب هبك 1941ث٦ل اى ؽول اهر یزلوی ث ارؾبك عوبیو هی كه ژئي بل

ك، ایواى هی ک ث آى که ؽ هیلاك كه هری ک فوی اى عبت ایواى رلیل کل اهك ایواى گوك

Page 10: مصدق و بهائيان

ازبلیي هجو هی ثب را٭ اگلی آهویکب، اهر وؿ ها ووا یوبی ٢بهی اگلی آهویکب ث ایواى

. اهك کوك

هب ب پلی هغجه ل اى لذ ثٮ٤ پو هؾول هب پلی کبه 1941پزبهجو /1320كه ویه

كه اٱ٤ هؾول هب ب ثب . ز٦وواد اگلی رج٦یل لگیوی کل ث عيیو ههی كه وٯ آ٭ویٲب، یکی اى م

. هبیذ ها٭ٲذ هزٮٲیي كه الیی هؾول ٥لی ٭و٩ی ث لذ هیل

ا٪بل ایواى ؽه یوبی ثیگب، اى ن پبیلگی اهر، ژالاههوی وثبی ن چیي اب٣ ثل

كازل پویبی بی اى كفبلذ بی کی رىا اٱزبكی ک ا٪بلگواى فك كه ایغبك آى ن ابی

. كعیب هزٮٲیي؛ ىهی ها ثوای ٱلهد گیوی كثبه هورغ٦یي اثزگبى ث ثیگب آهبك کوك

ث٦ال ٱلهربی ثيهگ ثیژ اگلی آهویکب ثوای رل ثو هبث٤ جی٦ی ثیژ هقبىى ٮذ ایواى وچیي

ثو فبز ؽى ٮم فك ها كه ىهی بی یبی، ٢بهی اٱزبكی كه ایواى گزو فبههیب ث هٱبثذ

. هی كاكل

ایي جی٦ی ثك ک ٭٦بلیزبی اگلی آهویکب كه ایواى فبههیب اى كیل ریيثیي ازبلیي هجو ارؾبك عوبیو

ؽية رك «ی ها كه ایواى ر پ ی ل٭بی ازوارژیکی ارؾبك عوبیو ه. هی پبى وی هبل

ک كه رؤی آى ٲ هئصوی كاذ، كجبل کوك رب ثلک ایواى ث پبیگبی ٥لی ارؾبك عوبیو هی » ایواى

. گوكك

كه ایي ٭بی پویبى، اهب جزب آىاك، اؽياة بىهبى ب عو٦یذ بی ٭واای ثب ؽوبیذ هی اگلی

ىلایبى . اى کل گو٭ذ هوكم ث ث٦ی اى آىاكیبی ٭وكی اعزوب٥ی بئل آهللکوی كیورو آهویکب كه ایو

یبی آىاك گزل آىاكی هج٥بد، رکیل ٭٦بلیذ اؽياة یبی بىهبى بی هنجی ک كه كه

. هب ب كه ثی٪ل بی ربهیک فك ٩ك ثكل، هاط ك ثبه یب٭زل

: ك ک ثب ه٭زي هب ب آ٩بى عگ وك ث ثيگب كلقا فك هیل الهالیبى فك ا٥زوا٫ هی کي

آبى كه روبم ایي . ثب ه٭زي هب فبى، هنجی ب ثی اى كیگواى فك گز، جل بكی ها ث لا كه آهكل«

گیی چى كه اى ازجلاك هٮکوی، ٮ بیبى ها كه ی ؽج کوك ثكل اکى ثب ه٭زي هب فبى،

. »کجروی اى ٱٮ آىاك گز، ث پواى كه آهلل

: اهب اؽول کوی هزٲل ثی ثبک ٭وٱ ی٦ كزگب هؽبیذ ٭بل ٢و كیگوی اثواى هی کوك

آبى ک هفذ كیگو گوكایل ثكل، ك ثبه ث ٥جب ٥وبه ثبى گزل، آبى ک ث گ ای فيیل ثكل، ثیوى «

ثبه كیگو آفل ثچ ب ک چ٪بلۀ گلایی . یگو ثب ٱبى ب كا ب و یکی ب جوك آ٩بى کوكلآهلل، ثبه ك

» هٮزقهی زل، كه ثیبثبى ب پلیلاه لل

اى فوط اهر وؿ اى ایواى اهزب٣ 1921ٱواهكاك 6پ اى فبرو عگ عبی كم ازبلیي ث ثب وبى هبك

اهب . ی ؽیل گوا اى ٭وٱ كهکواد آمهثبیغبى کوكزبى ث ب آهاهی بی وبل ایواى كاهي ىك ثب پزیجبى. کوك

Page 11: مصدق و بهائيان

اگلی آهویکب ک رغوث بی کهبی ثبلکبى ها ثقثی كه ؽب٭٢ فك كازل، هقبلٮذ فك ها وقزب

ى اٱلام اک ٩وة ٥لی ایي الی. آکبه ؽزب ث رلیل اروی ثو ل ارؾبك عوبیو هی هزل لل

. ارؾبك عوبیو هی كه ربهیـ عگ وك ثوبه هیوك

واغبم ثب فوط اهر وؿ اى ایواى کذ هٮزؾب ٭وٱ كهکواد آمهثبیغبى کوكزبى كه بل

ه هوى کیلهذ 2700آ٩بى ل ثك ایواى ثب » عگ وك«اهب كهاى . ، آهاه جی یت ایواى ل1325/1946

هزوک ثب ارؾبك عوبیو هی، یکی اى ن پیوببى ب فاز یکی اى اوم بی هن عگ وك كه

. فبههیب، ثلک كه عبى، ٥لی ارؾبك عوبیو هی گوكیل

ارؾبك عوبیو هی و چل ک اى عگ عبی كم ثب کوک آهویکب اگلی ٦ی٬، لی پیوى ثیوى آهل

هی اى ٢واٲالثیى آى كهاى، هی ک٦ج یبلین عبی ثوبه هی ه٭ذ عل ای عبكیی ثك، ثو

. كاذ

كه ٩وة، وچیي كه فبههیب ثیژ ایواى هٲبثل ثب گزو الی بی اٲالة » عگ وك«ل٫ اى

كزهال٦ول ابی رٲیذ كیي االم گزوكى ي فوا٭بد هنجی. هبهکیزی ثك -کویزی

ایي لی ای اهىل ثوای كزگب هؽبیذ ٭وٱ ی٦ ثب هاث رگبرگی ک اى . عگ وك ثوبه هیو٭ذ

ثب ایي اهزیبى ک اکى ثب هك آهویکب ث ٥و یبی ایواى، . گنز ثب كلذ از٦وبهی اگلی كاذ، ثك

ا هؽبیذ اى ویي ىهبى رجلیل ث هوزویي هزؾل ولذ كزگ. ٱلهد رابئیبی ثیزوی پیلا هی کوك

کل كزگب هوع٦یذ هؽبیذ ثب وکبهی كلذ بی اثز . ٱلهربی از٦وبهی عبى ل» عگ وك«

عبیگب . ث ثیگبگبى كه فلهذ یبذ بی ل هلی هقبل٬ ال ٱبى ابی که هو كهآهل

ها، ک ثب پیوىی اٲالة هلی هویذ ایواى پ یبذ ثیبه ٥بٱال زی اى كذ ه٭ز فك

. هٲی ٥لم كفبلذ هؽبیى كه ؽکهذ ر هب ب، اى كذ كاك ثك، كثبه ثبى یب٭ذ

ثوبه ٲ ها ثوكی عگ وك كه ایواى اى عبت هزٮٲیي، ثب هبه وٮکوی هؽبیى كلزووكاى ثو

: ؽه ابی روین ثوػ ىیو و٣ ث ٥ول کوك م

پیکبه هجبهى ثب ؽية رك ایواى اال هجبهى ٥لی و ٣ اٲالة رؾل ر٪ییو، ثب ىیو ثبیی یبلیزی

..... هبهکیزی

اك٥بی ( 1844)پیکبه هجبهى ثب ثبئیبى؛ ىیوا ثبئیبى ثب ثبه ث ١ه بؽت ىهبى ثب پیلای یل ثبة

هلیذ، ١ه هع٦ذ هلی ها هقزه ا٥الم هیکوكل ث ٲ هؽبیذ كه یبذ، اال كه ىلگی

الی بی ه٦ی یزن اكاهی ایي كیي پب، ثکلی هياؽن . هوكم ثکلی اى ثیبى ثبه لازل لاهل

ایي ها . هؽبیذ كه یبذ، هزؾل عگ وك ثك هقبل٬ االم زی جی٦زب كزگب هوع٦یذ كفبلذ

هوع٦یذ هؽبیذ ی٦ ثقثی هی كاذ هی كال ایي ؽٲیٲذ كه ابك ثلذ آهل پ اى اٲالة

..... االهی، ثقثی ا٦کب یب٭ز اذ

كی بی اى. پیکبه هجبهى ثب کوی الی بی ل ی٦یی ثگ ای ل االهی ی و٭لاها

کوی ثیبى ٭کوی هزؾل یي عگ وك، ی٦ی هؽبیذ كلزووكاى االم ىك ها ب هی گو٭ذ چبه ای

ثویي فبو ن اى روه ا ثیل ٭لائیبى االم اى عبت . عي كه بثكی فك کوی الی بی ا جك

Page 12: مصدق و بهائيان

پیبم کوی كاه و٭لاهی اى ا هؾو ث . لكلذ ن چیي هؽبیذ ثب وه ٬٦ ٭وااى ازٲجبل

اهب كیبذ ثبئی كه واو عبى و٭لاهای پیلا کوك ثك اى هوىبی ایواى گنز وگی آبى كه . ایواى ثك

. ث٦ال ٩یو ایوایبى ن ایي كیي ایوای ها هی بفزل ث آى ایوبى پیلا کوك ثكل. كزو هالیبى جكل

اى هوگ آیذ اهلل آٱب یل اثالؾي اٮبی هوگ ىك گبم عبی آیذ اهلل ؽبط آٱب ؽیي ٱوی، پ

كه غ٬، هوع٦یذ ی٦ ك ثبه ث ایواى هزٲل ل آیذ اهلل ؽبط آٱب ؽیي ثوعوكی هوع٦یذ اكاه ؽى

بگوكی کوك ث ىیو ثن بی بل يك آفل هال کب١ن فوابی رلون 9ی . ثیبك ٱن ها ث٦ل گو٭ذ

آفل هال کب١ن فوابی هاث ثیبه رگبرگ یکئی ثب كلذ از٦وبهی .... االم یبی آب ل

فبواد ابك هزو ل پ اى اٲالة ث هی گای هیلل ک آیذ اهلل ثوعوكی . اگلی كاذ

پی ازؾکبم ٱلهد اهرغب٥ی اپ هبل فك ثكل كه و اهه كزگب هؽبیذ ی٦ چگ هيها كه

. که هو كفبلذ بی ٩یو ٱبی لیذ كوی ثب ٱبى ابی هو ایواى کوك ال

ثب هجوی یک لج عاى » عو٦یذ ٭لائیبى االم«كه ىیو ٥جبی ویي هوع٦یذ هؽبیذ، بىهبى روهیزی

. كا االهی، اهب كه وؽل عى، هنجی، رؤی آ٩بى ثکبه کوك ثی ثو اى

ث هجوی یل هغزجی هیو لؽی ه٦و٫ ث اة ٮی » عو٦یذ ٭لائیبى االم«رؤی بىهبى روهیزی

فویيی ب آهاهی هزوو ث ر٦لاكی كیگو اى بىهبى بی هیي كهذ هنجی جت ل، ثی اى یک ك

ٱ٣ ثپیلك، زیغزب ثی پوك ٥لی ال ابی که هو ب كیل گو٭ز ك كلذ بی

..... ٭وك اثز، ثی ا٥زبء ث واغبم ٭بع٦ ثبه آى ثوای هوكم ایواى، یکی پ اى كیگوی آهلل ه٭زل

هواکي ؽية رك ایواى، ثبئیبى اؽول کوی ثهد گزوك ای آ٩بى كه رواى وزبب یه ث ك٭برو

. گوكیل

اؽول کوی هزٲل ثی ثبک وقذ ٭وٱ ی٦ هی ا ؽلاك په، كه هى هي، كه هٲبثل چوبى

بکی هؤههیي وثبی یوبی از٢بهی كه کبؿ كاكگزوی ایواى، پبیزقذ که هو ایواى، ثهد ل

كه کبؿ » عگ وك«الیي آكهکی ث ثب هنجی كه كهاى . یل روهیزبی ٭لائیبى االم روه لل

كاك گزوی ایواى، افبه اؾی ثك ث ب كلذ ٱام الل ک فك ها گجببى ٱبى ابی ایواى

یل هبل یل ؽیي اهبهی، ٱبرل اهب ایي افبه فیو اى عبت و هئلیي که ب . هیلازل

آىاك ل جت ثی پوائی ری ٥بهلیي » اهلل اکجو«کوی هی ی اى ىلاى ثب و كاكى ٥وثل

هوع٦یذ كزگب هؽبیذ ٭وٱ ی٦ ىهبهلاهاى یبی ایواى، اى ایي پ . هؾوکیي ایي روه فیي گوكیل

. یبی یبی، اعزوب٥ی اٱزبكی که گوكیللویک و فویيیب ب ثبهب

فوا٭ی عبه٦ ایواى پزیجبی هبكی ه٦ی –٭٦بلیذ عو٦یذ ٭لائیبى االم ث جت ثب٭ذ هنجی

ثو . هؽبیذ یبذ کر ثیب اثلب كلذ بی ث٦ل اى عگ عبی كم، ٦ذ ثی بثٲ ای پیلا کوك

. یبی كه پبیزقذ وبی ایواى یچ ؽل هوىی وی بفذ –ی هنجی آهلى اغوي ب رکلب

یل ٥بءاهلل بة په ثب کوک ىاهد ٭وگ ٦زی 1321كه بل » اغوي رجلی٪بد االهی»رکیل

» عبه٦ ر٦لیوبد االهی«ر ؽبط هلی واط ابهی » ارؾبكی هلویي«رکیل . و عبج یب٭ذ

٥لی االهی ک كه واو ایواى ٦جبری ایغبك کوك ثك و بی ثبهىی اى رال و عبج یل ٥جب

آیذ اهلل یل ؽي . واکذ كه هؾلك ٱلهد كلذ ثوبه هی ه٭ذ» عگ وك«هالیبى ثوای وکذ كه

Page 13: مصدق و بهائيان

ك ثك كثبه ىل ها ک بلبی الی اى یبك ه٭ز اى ن پبی» یئذ ٥لوی اٮبى«چبهٱی ثبه كیگو

. کوك

یب ؽية ه یل یکی اى كوبى ٱن فهك ثبئیذ، » ؽية ثواكهاى«كه یواى هؾل رلل عج ثبثی

الی بی کوی ؽية رك ایواى، ر آیذ اهلل آٱب یل هاللیي یواىی ولزی آیذ اهلل

اللیي یواىی رب آغبیی پی ه٭ذ ک كه ىهبی ک ب كه ثبءاللیي هؾالری پبی گناهی ل، آیذ اهلل یل ه

یواى كه ب چوا٧ ه٪ل ث ىیبهد ثك، ٭زی ث رقویت فب یل ثبة، ک ثوای ثبثیبى ثیژ ثبئیبى

ایي . هکبی هٲل ربهیقی ثك، كاك فك یي علی بفزوبى هی للی ذ ه٪ل ث روبب ل

ا ب آهاهی كه و یواى گوكیل چى ثین آى هی ه٭ذ ک ث کزبه ثبئیبى ثی اغبهل، ٱی جت ثل

ثبالفو ثب ا٥الم ؽکهذ ٢بهی كثبه آهاه كه و ثوٱواه گوكیل

ک الزٲبی اى آهاء » ذ فلا پوزبى یبلیذ«ثبالفو هالیبى ثب رو٭لی علیل اٱلام ث رکیل

ایب و بی بچیيی اذ اى هبهی یل اى رؤی . ی یبلیزی ثك کوكلالی بی االم

. کبى بی ا٭وای االهی ٥لی ؽية رك ایواى، عبه٦ ثبئی و گ الی روٱی رغلك كه ایواى

یي بلب ثیبى ر٦لاك ٭واای هىبه ب، هببه ب ٭ل به بیی ثب پیل پل االهی كه ن

. گو٭ذ ثب کوک بی هبكی ه٦ی كلذ هؽبیذ هزو ل

ث « » ؽية رك ایواى«ٱبثل رع آک اببه و ایي كکببی ث٢بو اغوي بی هنجی ثوای هجبهى ثب

کة ثبئیبى ؽزب ثی پوك اى و. اعزوب٥ی ثعك آهل ثك» یژ علگیوی اى ٭٦بلیذ ثبئیبى كیگو هٮبل

کزبه آبى كه ایواى قي هی ه٭ذ پی كه پی كه ز بی فك ٥لب رجلی٨ هی ل هوكم ٥ام ها ٥لی

آبى رؾویک کوك كلذ هوكاى ث٢بو هو فا هزٲین یب ٩یو هزٲین، آکبها یب پبی اى ا٥وبل

. الی بی ا٭وای آبى پزیجبی هی وكل

گٮذ اگیي آى ک و گب هؽبیذ ث ل٭ب فبزگب ث٢بو االهی كه ؽٲیٲذ ل ابی فك وی

هیل، ث هؾول هب ب هعبل یبی ازٲبك هی کوكل ک آبى ال ٱبى ابی که هو ها

هی االهی، آبى ثكل ک كه ؽبلی ک اکى ج ابك هزو ل اى عبت فك عو. ه٥بیذ وی کل

ب كزگب اكاهی که ها ىیو ٭به هزوو فك ٱواه هیلاكل ؽزب ری رو٩یت هیکوكل رب ٱبى

. ابی که ها بكیل ثگیول ىیو پب گناهل

بی ٩یو ثب ری پزیجبی اهپبء آهویکب اى كیي االم كه هٲبثل ثب و گ الی» عگ وك»یبذ

االهی، جت ل كه واو کهبی االهی ثیژ ایواى، اٱلیذ بی كیی ٱهی اؽياة چپ هلی

ایي كهاى یب ٭وذ . ههك ر٦و رغبى هزوو كکبلاهاى كیي یبذ ثبىاى ٥ام ٭ویت ٱواه گیول

ك ها رئهیي کل ثوای ازؾکبم عبیگب هبجی ثوای هؽبیى ٭وٱ ی٦ ثك رب الی بی اپگوای ف

. فك ك ثول

وکبهیبی بثقوكا فبلی اى و ٣ كه الیی » عگ وك«عوهی االهی ثبىربة یبذ

. یبی كزگب كلذ، هٮکواى یبیى ایواى اذ

Page 14: مصدق و بهائيان

هی ک ثب الم لاد كه اصو ٭به رب یک و اى بثقوكیبی آى ىهبى آى ک یل ؽیي اهبهی ٱبرل ک

آیبد ٢٥بم . ، اٱلام ث روه ژیو ىیو كهثبه کوك13.8.1328/1949هؽبیذ ثلى هغبىاد آىاك ل ثك كه ربهیـ

یک هب ث٦ل اى روه ژیو . کببی، ثجبی كیگواى كه هیبى ٥ام چیي بی٤ هی کوكل ک ژیو ثبئی اذ

قذ ىیوی هؾول ب٥ل، ٱزلبی اثوٱ ٱزل ٭غی٤ كکزو لیوبى ثوعی، پيک ، ىهبى 13.9.1328كه

ی پ اى قذ ىیوی چل هب ژیو ث قذ ىیوی هیل ثك كه . فبم فیو الی ارٮبٯ ا٭زبك

ها چل هب لاهد م فك ثبه از٦ٮبء كاك ثبالفو پ اى ا ٥لی هه پیوهوكی ٭وك ک راى

ریو وبى بل ی٦ی پ اى 5آ٩بى ثکبه کوك 1329٭وهكیي 3ی كه . ه٭زي لاذ ث قذ ىیوی هیل

كه ههك قیذ ه پجل هىم . هب از٦ٮبء كاك پجل ؽبط ٥لی هىم آهاء قذ ىیو ایواى ل

: هی یل آها كکزو ثبٱو ٥بٱلی، کرب رویي عبه٤ رویي ا١به ٢و ها كاهك

ا ثوای پیجوك الا٫ فك هوكی ثی ثبک ثی ... هىم آها هوكی ثب ، پوکبه، علی ٱلهد لت ثك«

اى و . ث ٥ل پیوبى فك ا٥زبیی لاذ و چیي ها ٭لای روبیالد فی هی بفذ. گنذ ثك

. »ارٮبٱی ث ٮ٤ فك ازٮبك هی کوك

. یب كه ٥و یبذ وی ثب بىب كی بی پبی ووا ثكروٱی پیو٭ذ ا چ كه اهر

پ اى . بلگی فب یي ل 44كه ىهبى قذ ىیوی لهاالوا٫ هیبذ زبكی ریوبه اه٭٤ كه

هىم آها ٭ها ر هجواى ؽية رك . ث قذ ىیوی هیل 1324لهاالوا٫، ٱام الل كه ثوي هب

٭یوى ک اى كوبى ب ثوبه هی ه٭ذ ث آى ازبه ثب ارؾبك عوبیو هی هاث يكیکی ه٢ٮو

ثبالفو پ اى یک هز كی هکو ؽیل واغبم فیبذ ث ٱام . كاذ، ث فلهذ اهر ثبىگذ

. كیگواى ث قذ ىیوی هیل

ی ك ٮو اى واى ؽية رك ها اى ىلاى ٱو . هیذ اذك ؽبكص كه ىهبى قذ ىیوی ا ثیبه ؽبئي ا

یل ا٭واى ههك ا٥زوبك فك ٭واهی كاك ث ایي یل ث كلوثبیی اى واى ارؾبك عوبیو هی ه٪ل

ل اى عبجی ثب هقبلٮذ ثب هلی لى ٦ذ ٮذ آ٩ گوم فك ها ثوای كلذ از٦وبهی اگلی گك

. بفذ

بهافجبه کكرب ٥لی ب ٢بم هو ایواى كه آى كهاى رب بی٦ بی كوبى ثك؟ هي ه٦زٲلم آیب اذ

. ک ا كه ٭کو یک کكربی ٢بهی ثبههل ث كیکزبرهی ٢بهی كه ایواى ثك

هحویي صع کبر صاصگـحغی ایغاى

ای آفل ثك هاث ثیبه يكیکی ثب هؾول ٥لی ثمهی ىیو كاكگزوی هىم آها، اى ابلی بلٲبى كه ع

پ اى روه . اى و هوزو هاث ثیبه فثی ثب ٭لائیبى االم كاذ. هوع٦یذ كزگب هؽبیذ كاذ

ژیو اة ٮی هجو بىهبى روهیزی ٭لائیبى االم ث ری بلٲبی ب كه هزببی ٱيیي بلٲبى

ئیبى پبی قوای هزبئیبى ها ث کزبه آىاه ثبئیبى آى اؽی رو٩یت پبى ل كه آغب ٥لی ثب

گٮذ اگیي آک كه ىهبى پجل هىم آها ثبئیبى كه واو ایواى ههك آىاه ٱواه گو٭زل ثیبهی . ری هیکوك

ایبى اى . ى کبه ثیکبه للاى کبههلاى ثبئی ثیژ كه ىاهد ٭وگ ثلزه و اللیي عيایوی ىیو ٭وگ ا

و . اك یل ٦وذ اهلل عيایوی آفل هه كهثبه ب لبى ؽیي ٮی پله ثو پله هؽبی ثكل

. اللیي عيایوی ىیو ٭وگ بلبی الی كه کد هؽبیذ ثویي جت بلب اهیوالؾبط ثك

Page 15: مصدق و بهائيان

گوكم ک روبهی ىهاء هعبل یبی، ٭وگی ثیژ ٱبئی كه ایغب هی ثبیل ایي کز ؽبئي اویذ ها هزنکو

که اى ىهبى هب ب رب بلبی پبیبی كهاى هؾول هب ب، رٲویجب ثلى ازضبء وگی یب ٱجال كه کد

بی ثبئی زیيی زیي ثب الی. هؽبیذ ثكل یب آفلىاك یب اى ٭ئكالب اى ياه ٭بهیل ایل ٱبعبهی

. پیو هزوٱی كه ایي ٭وهبجواى كیای هی ای كیوی بی كاذ

كه ىهبى قذ ىیوی هىم آها یه ثی بثٲ ای ث عبه٦ ثبئیبى ایواى و٣ ل ثبئی زیيی كه

جك چبه ای. ایي هئل آهاه ایي اٱلیذ كیی ها هثك ثك. واو ایواى گزو چن گیوی وك ثك

ج ذ ویگی ثبئیبى اى ایي رج٦یبد ثی ٥لالزی ب ث هٲبهبد هئل ثوای كزیبثی ث ؽٲٯ

. ٱبی فك هزل لل

هؾٮل هلی ثبئیبى ایواى ثب اهبل کائی بی هز٦لكی ث پجل ؽبط ٥لی هىم آها قذ ىیو، رٲببی

اهب ؽبط ٥لی هىم آها كه پی ٲ ٥ولی . یبى اغبم هی گو٭ذ کوكهیلگی ث ٭غبی٦ی ها ک كه ایواى ٥لی ثبئ

گٮذ اگیي آک ثوفی اى ىهای ا ها . بفزي کكرب ثك یچ اویزی ث کائی بی ثبئیبى وی كاك

م ٭لائیبى االم كه ا٥الهی بی فك ٥لی هىم آها، وی ثلجبل ب. هنجیى هزن ث ٥ٲبیل ثبئی هی کوكل

. هی زل» گ ثبئی«٥لی اکجو هزلی ه٦بى قذ ىیو، هزوعن هه کزبة هػ الٲایي هزکی

روین هئی كاكگزوی کوهبى ثوای اهبل پول ىلایبى ثبئی ها كه ثبال ثبىگ کوكم اکى ىهبى آى هیل

: ایبى ها ثوای ایي اٱلام پیگیوی وبئین» كلیل كالیل«اذ

كه ٭کو آى ثك » اى و ارٮبٱی ث ٮ٤ فك ازٮبك هی کوك«پجل هىم آها آچبى ک اى ثبٱو ٥بٱلی ٲل کوكم

ثلیي عذ هىم آها قذ ىیو كه یک روب رلٮی . اى هزویي ثبئی ىلای كه یيك یي ثك فك ثو گیوك

کیل ک هزویي كه ها یيك ث رواى کز ٦ی »: ىیو كاكگزوی، ری هیکل« هؾول ٥لی ثمهی»ث

. «ل رب وگی اى گو٭زبهی و لای ایي پول هؾبکوبد آى آك ین

كه هیي کائی الی، . ثبئیبى فجو لل ک هىم آها كه ٭کو ء ازٮبك اى ىلایبى ثبئی كه یيك اذ

هبهی ک ثبئیبى كه واو که ث آى هجزال ثكل، ث ٱی هؾٮل ثبئیبى ایواى پ اى گياه هبئت ثی

: ازٲبل ثبئیبى ىلای یيك ث رواى گوای آبى اى ایي كزه ث پجل ؽبط ٥لی هىم آها هی یل

ه٣ كیگو ک آن ثیبه هن ٱبثل رع آى هٲبم ه٭ی٤ ثك ذ ایي اذ ک ثوعت هٲوهاد ٱبی «

كه کوهبى اغبم پنیوك هی ویي ال ىلایبى ها ث [.هزویي ٱزلبی اثوٱ]هؾبکو ایي ه٢لهبى ثیگب ثبیل

هؼلم یـث ث چ جث بگبى عأی هغاجغ آى و ازٲبل كاك کیل آبى یي ث آى هؾل ه٭ز اذ،

ی اهع اخ ػیبى اؿث ک ثب آک ثغ الیب. لبئی ثغ گلح پغض ث جغاى ادبل گلح اؿث

اػبء ]صع جغاى فؽ هغغى هحؼوت ث جذغیک هذغکیي هحفظیي یؼی وبى اكشبهی

ک صع هذبکو لبجلیي صکحغ ثغجیؾ آى یب غغب عا ثپب کغص اض هف آعائی ب [ فضائیبى اؿالم

.ساض وص چ ثـبطی ساض گـحغایض

یؼی هغف ظغ اػ ػضم جؼمیت ػبهلیي دمیمی لحل ػى اثغلئی، صع جوبم ایي لغائي اهبعات

ػى صؿحگیغی جوؼی ثیگب ک عدلبى ن اػ ایي الؼ سجغی ضاكح ثغصى آبى اثحضا ث

کغهبى ادبل پغض ثؼضا ث جغاى صعج همبالت اػالبت جذغیک آهیؼ سالف الغ صع ثـیبعی اػ

Page 16: مصدق و بهائيان

احلبع اػالهی ب ثغ ض جبهؼ ثبئی ثیببت هفـضت اگیؼ گغی اػ جغائض هغکؼی هذلی

اػظیي طاکغیي ثغ عأؽ هبثغ ؿکت الیبی هذحغم اهع احظبهی هافمث هغاجغ ػبلی

لبئی ثب الضاهبت صاصگـحغی یؼص کغهبى؛ ایي هذفل عا هحمي هی ؿبػص ک ثطع دحن لطغ صع

طئ بی صاه صاعی طجك مل بی صلیك ثغ ض ثبئیبى ثیگب ایغاى صع ایي لی صؿبئؾ ج

چى ... هیبى اؿث فؽ طیفغ هبیلض ک ایبی ؿیئ سیق عا جذث ایي ػبیي ػولی ؿبػض

دبج ػلی عػم ]ایي هذفل واع آعػهض ثص ـث ک صع صع ػهبهضاعی آى كشن هذحغم

اجفبق یفحض ث کوبل هویویث دمبیك هـلو عا ث ػغى عؿبیض، چیي لبیغ ب ؿحص[ آعا

.»اهیضاع اؿث ثغای عفغ ایي جییمبت ااهغ هغیذ صؿحعات اکیض هبصع فغهبیض

پجل ؽبط ٥لی هىم آها ثبى ن رعی ث کائی عبه٦ ثبئی کوك ثلجبال ٥ولی بفزي ٲ م

ىم آها ىیو كاكگزوی، هزویي ثب رو ؽذ ثب ارث ث رواى ا٥يام ث و ؽبل ثلزه ه. فك ثك

كه واو ها ٱیب بی٤ ثو و ىثبب ا٭زبك ثك ک ٱواه اذ كه هیو ها ارث هزویي ثبئی ث . لل

ءازٮبك کوك گبی ن یل هیل ک هىم آها هبیل اذ اى ایي عویبى . رواى، ههك ؽول ٱواه گیول

ث ثب علگیوی اى ؽول ث ثبئیبى وکة آة كه وبی هقزل٬، ؽکهذ ٢بهی ا٥الم پ

. کكرب کل

ثك ث يك قذ ىیو هی ثبئیبى ث رلثیو كیگوی هزل هی ل كکزو ؽجیت هئیل ک اى كزبى هىم آها

رب جیت ٥بلن هبو . هىم آها كه كهاى فلهذ ٢بهی كه کوهبب ث ثیوبهی قزی كچبه ل ثك. ٭وزل

كکزو هئیل ثب ک ىیبك . و كکزو ؽجیت هئیل ثبئی ک رؾیل کوك فبهط ثك ها ثوای كههبى ا هی ثول

كزی ثیي آى ك هی ك ث هی ک هىم آها ث كکزو هئیل پله ه٭ ثلههبى هىم آها هی ك ایي جت

اى کوهبب 1320كکزو ؽجیت هئیل پ اى ویه . فبة هی کوك كکزو هئیل ن ا ها ٭وىل هی بهیل

هپبه رواى هی گوكك كه رواى هٲین ك ثبه ث جبثذ ه٪ل هی ك یکی اى ثیوبهاى ی ى هىم

ثو هی هؾٮل هلی ثبئیبى ایواى ا ها ک وچیي یکی اى ا٥بء ایي هؾٮل ثك ثی هىم آها . ذآها

پجل قذ ىیو ایواى ؽبط ٥لی هىم آها هی هك كازبى » !٭وىل«ؽجیت هئیل يك . گیل هی کل

روریت » پله« رٲبب كاكفای قذ ىیو رب ة. ثیچبهگی ثبئیبى یيك ها اى آ٩بى رب اغبم ر٦وی٬ هی کل

اصوی وی كل، ثلک ثواگیؾز هیك اى له كزه هیلگی ٥بكال ث ٤ هزویي اهزب٣ هی هىك

آیب ره هی -پله«:ث یکجبه كه ؽبلیک كه چو ا ٱلهد عئی وكاه ل ثك، اى كکزو ؽجیت هئیل هی پول

ل گوكم؟ كکزو هئیل پبـ هی كل ٭وىل هي ک اى یبد ثبی وب آگب یزن؛ کیل ک هي ث الا٫ فك بئ

اهب پلها ث وب یؾذ هی کن وی فلال ٱبكه هز٦بل ها ب١و ا٥وبل فك ثلایل ثب ٥لالذ ه٭زبه کیل

اى ك٭زو قذ ىیو ها كکزو هئیل ثب ٩ن هیلی ٭وا. »پبی بی ؽکهذ فك ها هی فى ه٢لهبى ٱواه لیل

ثبئیبى كه ویي ایبم ثلزه . روک کوك عویبى هالٱبد فك ها ث اال٣ هؾٮل هلی ثبئیبى ایواى هبیل

رجلی٪بد هزالی اى عبت . رکیالد فك كذ ثل٥ب ثلل وكل چبه ای عي کیجبیی ثوكثبهی لازل

ب كلذ بی ا ٱواه كازل آچبى ثی پب هؾک اذ ک هالیبى ک ثبئیبى ههك پزیجبی هؾول هب

. رب ههك ٱجل اثلبى هی رال ٱواه گیوك

ي ا٭ى ربهیـ و٣ هی ك هىم آها كه ویي ىهبى ر فلیل وبجی یکی اى ا٥بء بىهبى

رث ؽبهل هزویي ثی گب روهیزی ٭لائیبى االم، ک فهذ ٥ویٲی ثب ثبئیبى كاذ، روه ل ا

پیواهى روه هىم آها ر . اهب ایي پبیبى هبعوا جك. ٱزلبی اثوٱ، رٲویجب ثلى ارٮبٯ فبی ث رواى اهك گوكیل

Page 17: مصدق و بهائيان

ثو هی هیلاین ک ایي روه ثب اال٣ اؽزوبال را٭ . ٭لائیبى االم افیوا ٭وااى ز هزو کوك ال

. ل عج هلی اغبم گو٭ز اذٱجلی ثوفی اى هعب

گبهی ک ٱلهد عج هلی كه هغل ث اط فك هیل ثك، وؽی ث یل ٥ل ای اى 1331كه بل

وبیلگبى عج هلی ری ث ریت هغل های هلی هیل، ک ثوعت آى وػ، فلیل وبجی اى

: ثكوػ ثهد هبك اؽل ثوػ ىیو . ىلاى آىاك گوكیل

چى فیبذ ؽبط ٥لی هىم آها ؽوبیذ ا اى اعبت ثو هلذ ایواى صبثذ اذ، ٭و ایک ٱبرل ا ازبك فلیل «

. »وبجی ثبل، اى و٫ هوكم، ثی گب رجوئ بفز هی ك

ایي اٱلام ب، فباك هىم آها ثب اهبل به ای ث ب ث [ هؾول هب]ثب ریت ایي وػ ریؼ آى ر «

ا٥زوا وكل ث ب زل ک كه ؽبلی ک هلال عبیل ث فباك هىم آها كاك ل ا ها عي لای

. »اهر هؾة كاز ال، ثب ثو ایي چگ اذ ک ی ها هلهاللم بفز ال

اكی فلیل وبجی كه زل کبی ک كه کوبل یک ٮی هیل كاهل ثلال ک چ کبی ث وػ آى

: ثوای آگبی آبى. هغل های هلی هأی كاكل

، بك ٥لی [آفل اى یبهاى آیذ اهلل کببی ٭لائیبى االم]و ٱبد آثبكی : ٮو ثكل ک ٥جبهرل اى 27«

کویوی، ؽبط یل عاكی، هل ؽیجی، كکزو بیگبى، یل ثبٱو عاللی، اگغی، كکزو ثٲبیی، ٥لی

وی، ؽیي هکی، هل ىیوک ىاك، كکزو هلکی، پبهب، هله، كکزو ٭لٮی، ب١وىاك، ؽبئوی ىاك، ى

کیل، پهافگو، هیالی، بپهی، ٭وىا ه٦زول، كهبلی، بو مالٮٲبهی، كکزو غبثی [یل بن]اٱجبل،

. » ویوبى

لاى، ک ٥وال ثب روبهی ال ٱبى ابی وػ ریت الیؾ آىاكی فلیل وبجی، ٱبرل هىم آها اى ه

كکزو هؾول . ٱایي عيائی کیٮوی ایواى هقبل٬ ثك كه ىهبى قذ ىیوی كکزو هؾول هلٯ ارٮبٯ ا٭زبك

چ ٥اهلی ثب٥ش ل ک ایي وػ ث . لاذ» ٭و ایيكی«هلٯ یبزولاه ثك یک ٱلی، ك٥ی

ک هی ثبیل ثی ٩وب ههك ثوی ٱواه گیوك، ک اؽزیبط ثٮوذ كیگوی هغل ثوك ك، هلجی اذ هن

. ایي هن ها كه هکزثی كیگو هوؽب فان آهك. اذ، اهرجبی ثب ایي هجؾش لاهك

لحل عالضیي فحخ اػظن ثضؿث فضائیبى اؿالم

، ٱوهبى هلی هلا٭٤ ثی بچبهم ث عبیزی كه ایغب ابه کن ک كه ىهبى قذ ىیوی كکزو هؾول هلٯ

ایي عبیذ ث٦ل اى ریت الیؾ آىاكی فلیل وبجی . چى چوای ال ٱبى ابی ارٮبٯ ا٭زبك

هي رب . ثٱ٣ پیذ( 1331.8.24)روهیذ هه ٭لائیبى االم ٱجل اى آىاكی ی اى ىلاى ( 16.5.1331)

ه کها كکزو ٩الهؾیي لیٲی ٲی كه ایي عبیذ کى ثو ایي ثبه زن ک كکزو هؾول هلٯ ىی

لبک لازل؛ اهب ا٭واكی چى آیذ اهلل کببی، عوبل اهبهی كکزو ثٲبیی اى ٭واکیى عج هلی ثب

ثو هی هیلاین ک پ اى روه ژیو ىیو . بىهبى ٭لائیبى االم اهرجب ثیبه يكیکی كازل

، ثال ٭بل یل هغزجی (1328.8.17)٭هی یل ؽیي اهبهی بهة ژیو كه ربهیـ ا٥لام( 1328.8.13)كهثبه

اة ٮی هجو ٭لائیبى االم ثب کوک آیذ اهلل بلٲبی كیگو بلٲبیب ث هزببی اوا٫ ٱيیي بلٲبى

Page 18: مصدق و بهائيان

ىیو ٱذ اغبم هی ی كه ایي ایبم قوایبیی ٥لی كلذ ب٥ل قذ . ٭واه کوك كه آى اؽی پبى ل

ایي رؾویکبد اكاه پیلا کوك واغبم كه . كاك ث رؾویک هزبئیبى ٥لی چل فباك ثبئی ه٪ل ثك

ىهبهلاهی كکزو هلٯ، هاللیي ٭زؼ ا٢٥ن، یکی اى هبلکیي ثبئی كکل هاهغیي كهيكیکی ٱيیي، كه ت

گٮذ اگیي آک ژالاههی ک . کلگ چبٱ ث ٱزل هیلربهیک، ثکل ٭غی٦ی ثلذ ٭لائیبى االم ثب ثیل،

. بل ؽول هزبئیبى ث ٭زؼ ا٢٥ن ثك پب ث ٭واه گناذ هاللیي ٭زؼ ا٢٥ن ها ثب ٱبرلیي رب گناذ

اى و هوزو ثوای . ثوای هزبئیبى ث فوط فك ؽوبم بفز ثك. هاللیي ٭زؼ ا٢٥ن هوكی یک ٮ ثك

ابى هلوبى ک ثوای ا کبه هی کوكل، ثوای فالى وبى كه ا٦ٲبك هغبل ٥ياكاهی هکلی آک ك

اهب و ایي یکی ب هب٤ اى ٱ٣ ایي عبیذ ل هوكم ٥ام . لاز ثبل ثب فوط فك هغلی ثب کوك

. رلین کجذ ر٦ت ٥ام ٭ویجی ٭لائیبى االم لل

هوكاك كاكگب هزویي ث ٱزل هاللیي ٭زؼ ا٢٥ن كه رواى 28ك هب ٱجل اى کكربی چي( 1332.2.26)كه ربهیـ

هؤهه اكاه آگبی ثه هؾوهب گياهی اى ایي كاكگب ث وثبی کل که كاك اذ ک . رکیل گوكیل

: فال ٥جود اگیي اذ

اى هؤههیي یژ، ٥ولیبد ٭لائیبى االم ها ثواثو گياه آٱبیبى ٱبن رٲی وبه . هؾزوهب ه٦و هیلاهك«

: ثوػ ىیو وػ هیلل 1332-2-27 ت یکج 2-26كه هىج

ٱویت ثیذ ٮو اى ا٭واك ٭لائیبى االم ث وپوزی آٱبی یل بن 32-2-26جؼ هى 9ب٥ذ -ال٬

هغیي وکذ کلگبى كه ٱزل هوؽم ؽیی كه كاكگب عؾ ؽه یب٭ز هؾبکو ٮل ٮو ه٥بیبی ٱویؾ ها

٭زؼ ا٢٥ن و٣ ل آٱبی كکزو پبك ک اى و٫ ا٭واك ٭لائیبى االم ثوذ کیل هلا٭٤ ر٦ییي ل ثك،

و٣ ثل٭ب٣ وك كه زیغ ٮل ٮو ثه کلی رجوئ ثال ٭بل آىاك گوكیل ال اى و٫ ا٭واك ٭لائیبى

ثل ىلاى کبؿ كاكگزوی هٱ٤ فوط آىاكلگبى كثؼ گوكیل هؤههیي یژ االم هأ گٮل كه هٲب

هجل٨ چبه ل ياه هیبل [ هوك وبه ك ٭لائیبى االم]ریؼ هیلل ک اى و٫ یل ٥جلالؾیي اؽلی

هجل٨ ث٦اى ازقال ٮل ٮو ه٥بیب ثبم ایک یک ٮو ثبئی ها کز ال اى ثبىاه عو٤ آهی گوكیل ک

[ كاكگب]ذ ياه هیبل آوا ث آٱبی كکزو پبك رؤكی وك ال ؽزی ٭بهیل هوؽم ٭زؼ ا٢٥ن ها كه فبهط

. ٭لائیبى االم رلیل وك ال

هي رب ثقی، ی٦ی پبهگوا٫ ال٬ اى ایي ل ها ٲل کوكم پبهاگوا٫ ة اى گياه ثبال . ایي ل الی اذ

ٮو اى ٭لائیبى 500ثو هی كه پبهگوا٫ ة گياه ل اذ ک كه ت ث٦ل . اهكمها ثجت ابل کالم ی

االم كه چبه ها گووک عل ای ث هیبذ اة ٮی ثوپب هی کل كه فب ؽبط ثٮیبى هٲلم رب یو

. ت ثقبو ایي پیوىی ثيهگ، ا٩نی اوث هیل هی وبیل

كه 1329اٮل 24ث قذ ىیوی هیل وبیلگبى عج هلی كه ربهیـ پ اى روه هىم آها، ؽیي ٥الء

ث ویي . عل ٥لی هغل های هلی وػ هلی لى ٦ذ ٮذ ها ث ارٮبٯ آهاء ریت کوكل

ا٥زوابد . هبجذ هوكم رواى وزبب ث چوا٩بی پوكافز بكهبی ىیبكی اى فك بى كاكل

كائیبى االم، آیذ اهلل یل اثالٲبن کببی هجو آبى ٥لی ٥الء قذ ىیو ثبال گو٭ذ روهیزبی ٫

٭واه کین ک . جت ل ك هب ث٦ل، اى پذ فك کبه گیوی کل ث وذ ىیو كهثبه و٣ ثکبه کوك

چگگی چبپ ایي کزبة . ل هه ٭لائیبى االم كه ویي ایبم كه ریواژی ثبال هزو» هاوبی ؽٲبی«کزبة

Page 19: مصدق و بهائيان

ایي ک هقبهط آى ها چ کی پوكافز اذ كه عبئی هکبی كیگو فان آهك؛ ک فك یکی اى اواه ٮز

. ربهیـ ه٦بو ایواى اذ

كه عل ٭ٯ ال٦بك هغل ثب 7/2/1330كکزو هؾول هلٯ هجو ذ، عج هلی ایواى، كه ربهیـ

ثال٭بل وػ . اثواى روبیل اکضویذ کالی هغل های هلی ث قذ ىیوی هیل پیبك عوبل اهبهی

ٱبی كائو ث وى اعوای ال هلی لى ٦ذ ٮذ كه واو که ث ریت هغلیي هیل یئذ

کین وػ كی ب رئ بی ایي ایبم ها هی ثبیل كه هٲبهی كیگو كجبل . كلذ هؤهه اعوای ٱبى ل

ىیوا هی كاین ک كکزو هؾول هلٯ ٱوهبى ذ هلی ایواى، جی آهام گو٭ذ هىی ثلى هکو ؽیل اى

ثوای ك٭ب٣ اى ؽٲٯ هلذ ایواى كه 1330هو 14عبت كوبى فبهعی كافلی پوی کوك ثبالفو كه ربهیـ

. لها یئزی ث ه٢ه وکذ كه عل های اهیذ، ٥بىم آهویکب

ا٥بء یئذ ووابى كکزو هلٯ ٥جبهد ثكل اى بره هزیي ك٭زوی، بره ثیبد، اللبیبه بلؼ، كکزو

، عاك (هزوعن)بیگبى، كکزو کوین غبثی، كکزو ه٢ٮو ثٲبئی، كکزو ؽیي ٭بوی، كکزو ٥یی پجلی

ال٥بد بره كکزو هجبػ ، ٥جب ه٦كی هلیو هىبه ا(هزوعن)ثوی، ؽیي اة، هؾي الی

ىاك هلیو کیبى وبیل هغل، غب٣ اللیي ٮب هئی رجلی٪بد، كکزو ٩الهؾیي هلٯ یبء او٫

. هلٯ، ٭وىلاى كکزو هلٯ

كکزو هؾول هلٯ ی قوای پو هی كه های اهیذ اى هلی لى ٦ذ ٮذ 1330هو 18كه ربهیـ

یک هى پ اى ایي هى ربهیقی ک ؽب٭٢ هلذ ایواى . لذ از٦وبهی اگلی قي گٮذك٭ب٣ کوك اى ه٢بلن ك

، ثب (های کهی ازقبثی ثبئیبى آهویکب)آوا ٭واه قال کوك؛ وبیلگبى هؾٮل هلی ثبئیبى آهویکب

ه٥بیذ ٥لالذ کت اعبى اى كکزو هؾول هلٯ، ثوای وػ اب٣ ا٬ اگیي هزویي ٱزلبی اثوٱ ٥لم

كکزو هؾول هلٯ كه . ؽٲٱی ثبئیبى ایواى كاكفای، ثوالٱبد قذ ىیو ایواى كه هؾل اٱبهذ ا ه٭زل

کوبل فوئی ث گٮز بی آبى گ ٭وا كاك عبلت رع آک ث وبیلگبى ثبئیبى ری بیی کبهال

. ویوب ٭وىا هی وبیل

كگبى عبه٦ ثبئی آهویکب ثب هجو عج هلی قذ ىیو ایواى ها ث هؾٮل هلی ایي كیلاه كزب وبیي

ثبئیبى آهویکب ایي گ گياه کوك ال، ک ازبه هبل٦ ثی ٩وب آى كه ایي ایبم، هی رال هی

کهذ عوهی ثق اٱلاهبد هلذ ایواى كه كافل فبهؿ که، ثیژ عج هلی ایواى ٥لی ثبئی زیيی ػ

. االهی ثبل

گؼاعف هاللبت صکحغ هذوض هوضق شـث ػيغ ايغاى

« هى رلل ؽود ا٥لی»[ 1330هو هب 26عو٦ ] 1951اکزجو 19جؼ عو٦، 11[: هالٱبد]ب٥ذ

ابٯ قذ ىيو كه زل هيزي ربه، فیبثبى پبهک، فیبثبى پغب ٮزن، یيهک [: هالٱبد]هؾل

كه هٱ٦یزی آغبم پنيوك ک ثوای ا١بهاد فك، ؽل اکضو [ گٮزگ]د كٱذ ث ٥ول آهل رب هبؽج بي: گياه

. ثبثوايي ه٣ ٱذ ثوای هب ؽبئي اویذ ثك. آىاكی ها كاز ثبین

Page 20: مصدق و بهائيان

[ Bora Kawlin]وبيلگبى هؾٮل هؽبی هلی، آٱبی ثها کبلیي . ووا كکزو ٭لی هیالی و٭یبة لين

اة، ىيو هقزبه ايواى كه لل، هب ها پنيو٭ذ ث قذ ىيو [ ؽیي]كکزو . هیالی ثكل[ لی٭]كکزو

بيگبى، ٥ هغل های هلی ايواى ه٦بى اهی ٮزی وچیي كفزو [ یل ٥لی]كکزو . ه٦و٭ی کوك

بئل فك ها آهبك ای اى ٥کببى ک كفزو قذ ىيو كکزو اة ثب ٥ل. قذ ىيو ؽه كازل

ثب كکزو هلٯ قذ ىيو كه وا [ گٮزگ هالٱبد]ثليي روریت هبؽج . کوكل، ه٪ل ؾجذ ثكل هی

. ثیبه فثی آغبم گو٭ذ

ايي ه٣ ث . هیالی فا کوك ک هزوعن ثبل[ ٭لی]اى كکزو . کوك كکزو هلٯ اگلیی ؾجذ وی

. ، رب هبلت فك ها ثیبى کین، ثلک عو کالم ها ث فثی رٮین کوكينهب کوک ثيائی کوك ک رازین

هب [ گٮزگبی]ی كاك ث لهد كه هبؽج ىك، ٭ٲ گ هی كکزو بيگبى ثیبه فة اگلیی ؽو٫ هی

. کوك وکذ هی

هويکبيی هك وب ها هٮزقوم ک اى و٫ هؾٮل هؽبی هلی ثبئیبى ياهاى ثبئی ا»: ث قذ ىيو گٮزن

ا اى ايي ثیببد ا١به رکو وك ا١به « .ث که فك فیو هٲلم ثگين الهزی وب ها هئلذ وبين

. كاذ، ف ٱذ اذ ايي فیو هٲلم ها هی پنيوك

روٱی پیو٭ذ ی فبی ث ه٭ب آبي هلذ ايواى ثبئیبى آهويکب ک ٥الٱ»: ث٦ل ث ايبى گٮزن

کهبى كاهل، ٭ٲ ث ايي جت اذ ک که ايواى ىاكگب كيبذ عبی ثبئی اذ، ثلک هي

كه روبم كیب ثبئیبى ايوای رب آغب ک ثوايبى هٲله »: پ گٮزن« .ی کضیوی اى ثواكهاى ثبئی هب اذ ٥ل

کل يک ؽکهذ ٥بكل ها فلهزگياه ؽٲیٲی فلال یفلهذ م[ ایواى]هیو ثبل، بكٱب ث ٮ٤ که

٭کو الی آهىی ٱلجی آب ايي اذ ک اب٫ . کل ثبئیبى اثلا كه اهه یبی كفبلذ وی. كال هی

« .آب رب ؽل اهکبى پزیجبى ؽٲیٲی كلذ ٥بكل زل. ٥لالذ ثوای روبم ا٭واك عك كاز ثبل

ی ثیزوی جذ ث ی كزب كه ايواى هاى»: گٮذ. کوك قبى هي رع هی قذ ىيو ثب كٱذ ث

« .ب عك كاهك ثبئیبى كه هٲبي ثب بيو اٱلیذ

« .ثبئیبى آهويکب اى ر٦ٲیت اميذ آىاه ثبئیبى كه ايواى گوال»: هي گٮزن

. قذ ىيو ئال کوك، ک آيب ه٣ فبی ها كه ٢و كاهم

« .ی ايي ٱبي٤ كه افزیبه كاهين هلاهک ثیبهی كهثبه»: اكمپبـ ك

بی ايي ٱبيب ها هجواى كيی ک رؾذ ٮم ث٦ی اى ذ»: پ اى یلى ايي هبلت ثب رؤ٬ گٮذ

« .ال ب زل، هعت ل یبی هبل کویذ

د، ث وبى گ ک كه روبم كیب كيي قذ ىيو گٮذ، كلذ ا ٢و ئی ٥لی ثبئیبى لاهك اهیلاه ا

. آىاك اذ، كه ايواى ن وبه ثبل

Page 21: مصدق و بهائيان

بی اهك ثو ثبئیبى هوث ث ىهبى گنز اذ اهیلاه اذ، قذ ىيو ا١به كاذ، ر٦ٲیت زن

و ٭وزی ثوای اعوای كيگو كه آری رکواه ك ٱل كاك، رب آغب ک ثزال، اى کوک ث ثبئیبى كهي٨ وبيل اى

. ٥لالذ ازٮبك کل

« .کل ثبئیبى ثوای الهزی وب ك٥ب هی»: ی ا ٥ویٲب رکو وك، گٮزن اى اؽببد كزب

« .کن هي ثوای ه٭ٲیذ اقبی ک ا٭کبه ٥بلی ٢و فة ثوای ايواى كاهل، ك٥ب هی»: پبـ كاك

ثوای ايبى ری کوك ثكل، ى ویل، ث هؾ ايي ک ای ک هؾٮل اهويکب ا١به رؤ٬ کوكم، لي

ی الي٬ كه روغیل كيبذ ثبئی ز ل ثك، ث ای ک كه هغل كه وي هٲبل. ثول، اهبل فان كاذ

. ث ايبى بى كاكم[ ها]ی لؼ ثبئی ی هذ ثوبه ویو

. هي ن هغل ها ث ا لي كاكم. ثه وكی هي ی فبی ث هٲبل كکزو بيگبى ا١به ٥الٱ

هػ ايي هالٱبد هوی ثیبه كزب ثك، ىيوا یچ ٥غل زبثی كه کبه جك ٭وذ کب٭ی كازین، رب آى

كکزو هیالی هي و ك اؽب کوكين ک كکزو هلٯ كه ثیببد یذ . چ ؽبئي اویذ اذ، ثیبى وبين

. قب رب كهة ابٯ هب ها هبي٦ذ کوك كذ هب ها ثب گوهی ٭وك هٱ٤ فلاؽب٭٢یا كه . فك بكٯ اذ

ی هؾٮل هلی آهويکب هیل ٥و عو٦ ث كکزو هیالی رلٮي کوكل ک ث آپبهروبى كکزو هلٯ ثوك، چى لي

. كکزو هلٯ رٲلين کوك كکزو هیالی اثزلای هك لي ها ث. ث كکزو هیالی كاكم، رب آى ها ووا ثجوك. ثك

بی كافلی وبی فبهعی ه٦جل بيذ فؾبل ل ک يک آلجم چوهی ىيجب ؽبی ٥ک قذ ىيو ثی

بی ثیبهی ثو ثبئیبى ايواى آهويکب گياه پیذ آى ها ک ؽبکی اى ه٢بلن زن[ ثبئیبى كه و یکبگ]

. ثك، ث ايبى رلین کوك

ثبىكاذ ثبئیبى ييك اال٣ كاهك، چى ریوبه ولکو ٥الئی ا ها هالٱبد کوك ث ا كکزو هلٯ گٮذ، اى

قذ ىيو ا١به كاذ ک هبيل اذ، كه ايواى ث . ك ال ک ثب ثبئیبى ثب ٥لالذ ه٭زبه وی گياه كاك

ی ا بئی اذ، ههك ٥الٱی هؾٮل هلی آهويکب ک ؽبکی اى ر٦ ٮم كيبذ ة ثبئیبى کوک کل، اهب به

ی هوی ثيین ثوای كاه هؾٮل هلی، يک به آچ ا اؽزیبط كاهك، ايي اذ ک هی کب٩ن هبهک. یذ

کوک ث ثواكهاى ثبئی هب ک كهايواى كه ه٦و اميذ آىاه ٱواه كاهل، كاكفای کین ميل آى به ها هو

ؽزب قذ ىيو ثب واؽذ . ، ثوای کوک ث ثبئیبى ايواى، ههك ازٮبك ٱواه كلاهبء وبيین، رب ايبى ثزال

جبی ثـی كگفحی اؿث، صع کلعی ک صاعای جوضى : "ی عؿوی ثيـیض صع آسغ ايي به»: گٮذ

ثبؿحبی لبى اؿبؿی اؿث جوبم افغاص صع ثغاثغ لبى صاعای دمق هـبی ـحض،

قذ ىيو رؤکیل کوك ک ايي ه٣ ثبيل کبهال ،."كص ف لبى عفحبع هیهحأؿفب ثب ثبئیبى سال

. هؾوهب ثوبل، گو كذ ا ثز فال ل

كکزو هیالی . هیالی ئال کوك ر٦لاك هؾلیي ثبئی ها كه آهويکب عيب ل[ ٭لی]قذ ىيو اى كکزو

. ثبل ٮو هی 15الی 10پبـ كاك، ر٦لاك آب ٱلیل اذ، كه ؽلك

Page 22: مصدق و بهائيان

یل ٥لی ]كکزو هیالی هي اى پیلا لى چبى ٭وزی گواجب ک ويهبى ثب بلگوك رلل ؽود ا٥لی

ی كهاى اعوای ٥لالذ آىاكی ثوای ثواكهاى بيذ بکو اهیلاهین ک ايي پی آهل لی٦ ثك، ثی[ هؾول ثبة

. ثبئی هب كه ايواى ثبل

[ Horace Holey]ها لی -ی آهويکبهی هؾٮل هؽبی هل

ثیبه «قذ ىیو ایواى كکزو هؾول هلٯ كه ٭بیی » هالٱبد هوی«ثو هجبی گياه ثبئیبى آهویکب،

ث كهاى » زن بی اهك ثو ثبئیبى«كکزو هلٯ ث كهزی هی كال ک . آغبم گو٭ز اذ» كزب

» ٱل« ث ثبئیبى » رکواه ك«كه آیل ایي زن آىاه » ه اذاهیلا«قذ ىیوی ا هوث وی ك

. وبیل» رب آغب ک ثزال اى کوک ث ثبئیبى كهی٨ وبیل اى و ٭وزی ثوای اعوای ٥لالذ ازٮبك«هی كل

که ا قذ ىیو یک . »كه ثیببد یذ فك بكٯ اذ«كکزو هلٯ ث رلی وبیل ثبئیبى آهویکب

. هلوبى، لی اى و هوزو قذ ىیو یک که هو ثب ٱبى ابی هلى اذ

فؾبل اى ایک ٭وزی ثلذ آهك ال » اى ر٦ٲیت امیذ آىاه ثبئیبى كه ایواى گوال«ثبئیبى آهویکب ک

د ازبهعبی كاذ، كه رب اواة كاكفای فك ها ثب ق قذ ىیو ایواى، ک آيهبى هؾجثی

١بوا آبى ابه ای ث ثبئیبى ىلای كه یيك هبعوای ٱزلبی اثوٱ هیکل كکزو هلٯ كه . هیبى گناهل

ریوبه ولکو ٥الئی «ىیوا یکی اى ثبئیبى ایواى . هل٤ زن» اى ثبىكاذ ثبئیبى ييك»: پبـ آبى هیگیل

. »ك ال ک ثب ثبئیبى ثب ٥لالذ ه٭زبه وی اه كاكا ها هالٱبد کوك ث ا گي

كکزو هلٯ بكٱب ث آبى « فالی آک وبیل ثبئیبى آهویکب كه گياه فك رؤییل رؤکیل هی کل ک

پیبك كاك اذ به ای هوی ث ا ثیل ثال٭بل، ثی پوك هي گيك هیکل، ک هجبكا به

، ثوای ا ثیل، ىیوا چیي »ؽبکی اى ر٦ ٮم كيبذ ثبئی«ؽبی رجلی٪بد كیي ثبئی ثبل یب ای ک

ثوای ... آچ ا اؽزیبط كاهك، ايي اذ. ی ا یذ ههك ٥الٱ«به ای ث رلی وبیلگبى ثبئیبى آهویکب

اه كاهل، كاكفای کین ميل آى به ها هو کوک ث ثواكهاى ثبئی هب ک كهايواى كه ه٦و اميذ آىاه ٱو

. »اهبء وبيین، رب ايبى ثزال، ثوای کوک ث ثبئیبى ايواى، ههك ازٮبك ٱواه كل

كکزو هؾول هلٯ هجو ذ هلی ایواى آچبى ویوی بكٯ اذ ک ٥لذ اگیي ری بی فك ها

هی کب٩ن هبهکلاه هؾٮل «هبیلگبى ثبئیبى یبك هی كل چ عوالری ها كه كه کوبل هی ثیبى هی کل ث ى

كه آفو « ث ا ثیل ث آبى گيك هیکل » كاكفای«ثوای » ی هوی يک به«ثهد » [آهویکب]هلی

: ایي به هوی ثییل

ؿث جوبم جبی ثـی كگفحی اؿث، صع کلعی ک صاعای جوضى ثبؿحبی لبى اؿبؿی ا«

افغاص صع ثغاثغ لبى صاعای دمق هـبی ـحض، هحأؿفب ثب ثبئیبى سالف لبى عفحبع

.»كص هی

ی ا ٥ویٲب اى اؽببد كزب«وبیلگبى ثبئیبى آهویکب كه آفو فك اى یکوگی ویویذ كکزو هلٯ

ایي گٮزگ . «کل هزی وب ك٥ب هیثبئیبى ثوای ال»: ث كکزو هؾول هلٯ هیگیل» رکو وك

كاكفای كه چیي ٭بیی اى ٮب ویویذ پبیبى هی گیوك وبیلگبى ثبئیبى آهویکب ثب اؽبی اهیلاه ث

Page 23: مصدق و بهائيان

آیل ثب كکزو هؾول هلٯ قذ ىیو ایواى كا٣ هیکل فالی آک ایبى قذ ىیو ایواى، ثبئیبى ها

. »ها ثب گوهی ٭وك[ آبى... ]هبي٦ذ کوك كذ ... قب رب كهة ابٯ كه هٱ٤ فلاؽب٭٢ی«

آهویکب هی ثبیل ز هیل، » هی کب٩ن هبهکلاه هؾٮل هلی« به ای ک ث ری كکزو هؾول هلٯ ثو

» ثبئی زیيی«كه ایي به ثبئیبى وػ هوؽی اى . هى ث٦ل ث ٮبهد ایواى كه اگزي هبل ل

ٱزل ٥بم ثبئیبى كه واو ایواى كهبلبی ك ثیذ هی كل قذ ىیو ایواى ها ث كاكفای هی

اذ ثلک گياهی اذ واو ٩وجبه » ه٢بلن هالیبى« وػ » كاكفای«ایي به رب یک . لجل

ایي به . بكیل هی گیوك٥لی كلذ عبه٦ ای ک ؽٲٯ ٭وكی اعزوب٥ی اٱلیزبی كیی ٱهی ها

: ربهیقی ها ثب ن هوه کین

هذفل عدبی هلی ثبئیبى آهغيکب

سیبثبى كغيضاى، يلوث، ايلی ئیؼ 538صفحغ هلی،

1951اکحجغ 23

جؿط ؿفبعت ايغاى، اكگحي

جبة آلبی هذوض هوضق شـث ػيغ ايغاى

هبل هؾزوهب ث ٥و ٥بلی هی

هؾٮل هؽبی هلی ث وبيلگی اى ثبئیبى آهويکب هٲلم آى عبة ها ث که فك گواهی كاز ايي ٭وذ ها

افیو ها ثو ثبئیبى ايواى ث ؽه عبث٦بلی كه وذ ی بی اهك كال، رب وػ هقزوی اى زن ه٪زن هی

. هيبذ یئذ كلذ ايواى رٲلين وبيل

ٮؾ كه ثبيگبی ايي هؾٮل هعك 24ای اهك ثو ثبئیبى ايواى، گياهی ؽبی كه هاث ثب ه٣ زن

ايي هؾٮل ثو . اذ ک كه آى، هاهك ثیبهی ؽبکی اى کغ، ١لن آىاه اميذ جذ ث آبى هلهط اذ

ايو كلزی اى ؽٲٯ رال، ٥بكال ا١به وبيل ک ا٭واك ايوای پیو كيبذ ثبئی كه ك ج گياه بهجوك، هی

ك فكبى، هلی هؾوم اهال كاهائی آب ث كذ ٩٩بگوای ک رؾذ کزول یزل، ٩بهد هی

. ال آک هؤههيي از٢بهی پلی اى آب ؽوبيذ کل، كه ه٦و وة عوػ ؽزب هوگ ٱواه گو٭ز ثی

بی اكاهی ثبئیبى ايواى ها ک ثب ٱیل بی یئذ هذ ر٢لوبد كاكفای( آهويکب)هؾٮل هؽبی هلی

ايي هؾٮل اویبى كاهك . اصو زیغ هبل اذ، كه افزیبه كاهك ال ثی ٭هيذ ث كلذ هزج٣ فك رلین وك

بی ی هوث كاهیل، گبم ی ٥وهی ء ه٭زبه هؤههيي اكاه ک آى عبة ثب آگبی ک جذ ث ٭بك ٥ٲیل

. هی ثوای ؽٮ٠ یبذ ثبئیبى كه رؾذ ؽوبيذ ٱبى ثوفایل كاذهئس

و٣ ل اى 1944آچ ث افزبه كه ايي ٥وي مکو گوكيل، هوث ث ٱبي٤ کی اذ ک اى بل

. يبكآهی هيلاكبی كيگو هوزويي ؽٲبي هعك كه ايي ابك ربهيقی و٭٢و گوكيل اذ

Page 24: مصدق و بهائيان

ثبل ک هی« اغوي رجلی٪بد االهی»اميذ ث ثبئیبى كه ؽٲیٲذ ا٥بی ٭٦بل عو٦یزی ث بم هؾوکیي آىاه

٥وبل اغوي بهجوك كه ٲب هقزل٬ . ی ا٥وبل ٮمبى لد ا٭ياي يب٭ز اذ ث ث٦ل كاه 1941اى بل

ري رو٩یت پلی ثوای اگیيل ث که ث ٭٦بلیذ ه٪لل یغببد ٥وهی ها ٥لی ثبئیبى ثوهی

ايي عو٦یذ وچبى ث و اکبميت ٥لی ثبئیبى . پوكاىل ٥لم ؽوبيذ اى ايي ٱوثبیبى كه ثواثو رغبىاد ٥به هی

ىل، رب هوكم ايي بيٮ ها كوي كيي هلذ، هقوة ی ٥وهی ها كاهي هی كل آر ث٪ کی اكاه هی

كه و کغب ک ثبئیبى ههك ؽول ٱواه ثگیول، ٥لوبی هلوبى يب ث . آهل االم هقبل٬ ثب ٱبى ث وبه

كل ک وگب ثبئیبى اى هبعل ث هوكم اویبى هی. ٥جبهد كيگو هالب ث ٥اى ٥اهل ٭٦بل كذ الهکبهل

ثبئیبى ها ثکل فال ک اى هوكم هی. ها ٱل٤ ٱو٤ بثك کل، كه ثذ ث آب پبكا كاك فال ل

. اهالبى ها رو٫ وبيل

ی اهو ؽبکی اى آى اذ ک كه هاهك ٥ليل، هٲبهبد هؾلی و گ اٱلام ثوای ٭وبلى ايي یغببد پوهل

اى ايي ه گنز اى آى ک ثبئیبى ؽیب رؾذ وة عوػ . ال ر٦ت آهیي ها ثیبه فوبک رلٮی کوك

. ل هك، بىهآبی کهی یي ث رجبی کیل هی اهالبى ث ربهاط هیٱواهگو٭ز

ب رو٩یت هبعل هغبه٤ كيگو االهی كه و بوك، هوكم ها ث کغ آىاه ثبئی 1944ی بل

چل . ثوكلی آى ها ث ٩بهد هوكم كهة هكی ؽ٢یوحالٲل ثبئی ها آر ىكل اجبة اصبصی. رؾويک وكل

هى ث٦ل اى آى يک عو٦یذ پظ ياه ٮوی ٩٩بگو هلؼ ث گ چوبٯ چبٱ به ثو و ثبئیبى

! ب ها ثکیل ايي الهنت»: كه آغب يک ا٭و پلی ٭ويبك ثوآهك. ری چل اى آب ث کالزوی پب ثوكل. هيقزل

هٲبهى ثب ايي اؽال، ٩٩بگوى فوگیي . اى آب ا٭زبككه وبى ؽیي پبجبى ثب ر ٱلاٯ رٮگ فك ث ط

بيبى ل، آچ ثك، ب ه٪بى بی ا٭واك ثبئی ها هؾبو وك، ث ىه اهك فب ثوآٮز، هيل ه٪بى

. ث ٩بهد ثوكل آب ها لقذ ٥ويبى وكل یچ ک ث کوک آب زب٭ذ

عل ثی . هل عنثبی ههك ؽول ٱواه گو٭ذ ٥بعي كههبل ثوعبی فك هبليک ٮو ثبئی ث بم آٱب هؼ

ا ها ث هت كکزوی كه آى ؽالی ثوكل، لی هبعویي ث ىه اهك لل ٱوثبی فك ها افن وك، اى

. رب الک ل كه فیبثبى آٲله ث عن یو عبى ا له ىكل،. ی كم ٥وبهد ث فیبثبى پوربة کوكل پغو

فلائی، : ی آر ل بی آب ههك ٩بهد ٱواه گو٭ذ ٦و ب رغبهرقب اى عول ا٭واك ثبئی ک ه٪بى

بی آب ها كه ه٦و هبعویي ث٦ل اى رقويت كکبى بيبى، فب. آٱبىاك، هبعوىاك، جبجبئی ٥بهی ثكل

. یللربهاط ٱواه كاكل چليي ٮو ها ث ٱزل هب

بيی ک ث بوك ا٥يام ل ثكل، ث ىاهد ثبئیبى ه٣ ها ث هٲبهبد كلزی ثوكل، لی ثبىپو

ثبىپو كيگو گياه ٩و آلك ثو فال٫ . كاكگزوی گياه كاكل ک هغوهیي اٱ٦ی فك ثبئیبى زل

. ها عوأد آى جك ک بكد ثللاى بلاى ٩یو ثبئی یچ ک . ب رلین وك ؽٲیٲذ كه ههك ثبئی

ی آب ث كياى ٥بلی عبئی كه رواى ٥بٱجذ ی چبه ٮو ث ٱزل ٩بهد هزن ثبىكاذ لل پول

ه٣ ايي هؾبکو . كه آغب ی يک ٮو اى ايي ٥ل ث اهرکبة عؾ عوائن عيئی هزن گوكيلل. هاع٤ ل

. ٥وهی ها عويؾ كاه بفذ ی ثوگياهی آى اؽبذ ؾ

Page 25: مصدق و بهائيان

زیغ . ٥لیو٩ن ؽٲبي هعك بكد ك، ٱبرلیي آىاك لل ٩بهرگواى ث يک هب ىلاى هؾکم گوكيلل

ای ل ک ب لت گوكيل فك اگیي ٱبی ري ل ا٥زوبك هوكم جذ ث كاكگب آى ل ک ثی

ب ها ثکیل اهالبى ها رو٫ کیل، هگو كلذ ابلی ك، ثبئیثوي». ؽوالد ث ثبئیبى اى و گو٭ز ك

. ايي ثك، لای آثگواى ٭ز عيبى« !رایل، هضل آب ٥ول کیل بوك ها هغبىاد کوك؟ وب ن هی

: كه آى ٱذ چیي ثك 1323/ 4/ 13ث ربهيـ 744ی ی ىاهری رؾذ وبه هٮبك ثقبه

٭٦بلیذ ايي . ل ک كه كائو كلزی ب٩ل زل هاى ثبئی ه٦وال کبی يب٭ذ هیكه ثیي هجل٪یي

ثبيل ثب بيذ كٱذ عليذ آب ها ىيو ٢و . ا٭واك كفبلذ آب كه اهه که هقوة هعت وه ىيبى اذ

آبی ث كذ آثگواى ايي ة. كاز ثبیل كه هد ٥لم روکیي اى ااهو، ثب آب ج ٱبى ٥ول وبئیل

. كاك، رب ثبئیبى ها رؾذ ٭به آىاه اميذ ٱواه كل آب ها اى اكاهاد افواط کل

: ٱبي٤ كيگو ک ث افزبه گياه كاك ل، چیي اذ

. ای اى ثبئیبى و ها هوة کوكل فآبی كه آثبك ک هؾل ؽ٢یوح الٲل ثك، ث آر کیل ل ٥ل

ب رو٫ ك آفل هؾلی، هوكم ها ث کزي ثبئی. ة اهاٯ آب ها ىایلل هبىلبى ها ٩بهد کوكلکذ

. کوكل هؤههيي از٢بهي کچکزويي اٱلاهی ثوای علگیوی اى ايي ا٥وبل وی. کوكل اهال آب رؾويک هی

كه فیبثآب ث ها ا٭زبك ث ثبئی ثل ی يک ٮو ثبئی ها آر ىكل كه آهاى کببى هلویي كهة ه٪بى

. بيا گٮزل

كه ثوي فوابى عو٦ی اى ثبئیبى هاهوة بفزل . كه ثلهگي ابلی كياه ؽ٢یوح الٲل ها فواة کوكل

ی آر وكل ها ٦و( ٱجوزبى ثبئی)كهة گلزبى عبيل . ی آب ها فواة کوكل ك ه٪بى ٮذ فب

جذ ث ىبى کكکبى ا٥وبل ؽیب ها كازل هٲبهبد كلزی یچ اٱلاهی . هزبى ها يواى کوكلگ

. ی ٮو ث فآبی غم ثوكل. کوكل، ثلک ثو ٥ک، ثبئیبى ها هغجه کوكل، ک هجبل٪ی ث آب ثپوكاىل

كه ثیي ايي . ى ثیذ ياه رهبى ث ٩بهد ثوكلی آب ث اه بؽجقب وو ها ث ثبك کزک گو٭ز اصبصی

. ٥ل، وپبجبى، ٩الهوب عویلی ث فبن بؽت فب ؽیب ؽول کوك

ثب چبٱ ث عبى آب . كه ثله ب كکآبی ا٭واك ثبئی ها ٩بهد وكل آب ها رؾذ ١لن کغ ٱواه كاكل

.پلی اثلا كه پی ر٦ٲیت ثویبهل. ا٭زبكل

. ، ه٭غبى، ىاثل یوعبى گياه كاك ل اذ(کوهبى)ٱبي٤ هبثی اى ثعبهك، ثن

. وكل اميذ آىاه جذ ث ثبئیبى رو٩یت هی[ گيل هبلى]كه رواى هوكم ها ث اواه

كه كائو كلزی واؽذ ربم ( بل)ی هورل ی ه٤ ازقلام ايي ٭وٱ ٱایي هب كهثبه: ی آىاكگبى ذ هىبه

ی كيی ووك ثبثوايي ج آئیي هوی هب، ي٦ی وي٦ذ االم، ٱزل ثبئیبى هغبى، ثلک يک ٭وي. كاهك

. ك هی

Page 26: مصدق و بهائيان

بی هوث ث ١لن زن جذ ث ثبئیبى بهل وة عوػ، ٩بهد اهال كاهائی آب كه وبی پول

، هؾوكآثبك، گلپبيگبى، هؾوكآثبك ييك (ٱييي)ٱو یويي، ٱن، کال كه (اى راث٤ فوابى)ج ٭وك

. ارٮبٯ ا٭زبك اذ( 1944هبث 1323)ثبل ک روبهی ايي ٱبي٤ ی وبى بل بل هی

ی ١لن زن ثو ثبئیبى كه اهكزبى، اهبم ىاك بن، بل گزو كاه( 1945/ 46)بل ث٦ل، ي٦ی

. ٮلآثبك، کگبه، یويي، یوعبى، هثب روک، آیبثبى، ٭ب وزبى ثكىاثل، ا

. كه عوم وگ یوای هؾوکیي هججیي ايي ا٥وبل زوکبها ها رؾذ ؽوبيذ ؽٮب١ذ فك گو٭ذ

اٮبى، بيو وبئی ک ثبئیبى كه آغب ههك ١لن آىاه ٱواه گو٭زل، ٥جبهد ثكل اى ىاه، یيك، اٱلیل،

. گیي عبى، ٭ب

کوكل ث٦ی ها ث ايي جت كه واو ازبى فوابى ثبئیبى ها ث فبو اىكاط ث آئیي ثبئی ؽج هی

ی ثبئیبى ثك، زک كه اٮبى ث هواٱل هٲل، هياهبيی ک ههك رٲلي رکوين عبه٦. وكل عويو هی

. ى ثبئی ها ث فبو كيبز اى هله افواط کوكلؽوهذ ها كاز، كه ویي و يک كا آم

. بی ٥وهی هو٣ لل كه وبی كيگو ثبئیبى اى ه٭زي ث ؽوبم

ث ه هضبل كه ثیوعل . ث ف ه٥ت اگیي اذ 1946/ 47بی ی هوث ث ٱبي٤ بل ابك پول

اهالبى ها ث ي٪وب . ی ابلی ٱواه گو٭ذ هلثقی اى و ک هؾل کذ ثبئیبى ثك، ههك غم ػ

فبهد هبلی ک كه اصو . ث چل ٮو ؽول وكل( اهاٯ ثبيگبی)ثوكل اهاٯ ابك آب ها اى ثیي ثوكل

. ايي اٱ٦ اهك آهل، رقویب هجل٪ی ه٦لل يک هلیى پبلياه هيبل ثك

ثوكل هوكاى ىبى اٮبل ثبئی كه ؽذ اواة ث و هی. لٱای از٢بهی ٱبكه ث ك٭٤ هبعویي جك

كه ی وبى بل كه وبی ييك، بهی، پل ٮیل، اه، ثو، بی، . و ث ک ثیبثبى بكل

. وآثبك، وزبى، هیبلآة، اهكزبى، ه٭غبى، چبه كاهيى ثبئیبى ههك رغبى ٱواه گو٭زل

هزليبى رلگوا٫ فب ( آهى پوه)ی ٭وگ ٱبثل رع ايي ک كه ثوعي اٮبى هئی اكاهی کز

. ثقلاه، هلوببى ها ٥لی ثبئیبى هایلل

ی ثبئی ها آى چبى ؽیب کزک ىكل ثب چک ثو و کثیلل ک كه اصو ايي كه ىالاى عاى ثیذ بل

. ى كذ كاكى ثیبئی يک چن آى عاى گوكيلوثبد هلک هغو ث ا

. ی آب ها ٩بهد کوكل ث ك ٮو ثبئی ثب گ چوبٯ ؽول ثوكل هبل الزغبه( ىالاى)كه فب

هؽوب هوة وكل ک كه اصو فوييی عواؽبد اهك، ث ی ثبئی ها چبى ثی كه وچب يک ىى ذ بل

. ی ثبئی ها اى آغب ثیوى کوكل ک ث٦ل روبم. ؽبل هوگ ا٭زبك

Page 27: مصدق و بهائيان

كه وبی کببى، آهاى، یويي، ( 1946/ 1947)ی اهو ؽبکی اى آى اذ ک ی وبى بل وچیي پول

فوم آثبك، ثلهگي، عوم، ك٧ آثبك، كظ، هيي، ىاه، چبل فبه ي ث ثبئیبى ايي ٲب لهبد عبی ٭وااى

. اهك کوكل فبهاد هبلی ىيبك

بی فك ها ن ث آب کوك ک ثب ثبئیبى كاك زل کل ثلی كه ىاه يک هؽبی هوكم ها اكاه هی

. پوكاىل

. ی يک ثبئی ها ث آر کیلل، کكکی ث الکذ هیل كه ي اٮبى كه ؽبلی ک فب

كه ايي عب . ای بثك کوكى ثبئیبى ث زیغ ویلبی اليٲ٤ ثو ايي ک 1947/ 1948بی كه فالل بل

کین ک ثبئیبى ايي و ث ٦ی ههك ربعن ؽیب ٱواه گو٭زل ک بگييو ی بىل ابه هی ث ك اٱ٦

. بی فك ها روک کل هؾٮل آغب هؾل ل لل، فب

كه گلپبيگبى ث٦ل اى آى ک ا٭واك ثبئی ههك . ؽوين کوكلكه ثله ب اهثبة ٥وبئن و ٣ ه٦بهل ها ثب ثبئیبى د

اهب . وة عوػ ٱواه گو٭زل، هٲبهبد هؾلی، و ك گو، ي٦ی ن هبعویي ن ثبئیبى ها ىلای وكل

. یغبى ٥وهی آى چبى اط گو٭ذ ک هغو ث آىاك بفزي عبيزکبهاى رج٦یل ثبئیبى ٱوثبی ايي ؽاكس گوكيل

كه به اى راث٤ فوابى هؤههيي از٢بهی ؽ٢یوح الٲل ثبئیبى ها رو٫ وكل اى آى ث ٥اى ك٭زو کبه فك

. ازٮبك وكل

اطالع صاعين، 1950جب آى جب ک هب اػ جغيبى لحل يک ػى پج فغػضف صع اثغل، ؼصيکی يؼص صع ؿبل

صاـحض، هجغم الؼی کیـث يي آى عؿحب هیصع دبلی ک ؿبکي. ػ ث حیج غؿیض اؿث

بی يؼص ن ػلث هبجغا عا چبپ هحلغ کغصض، ا عا ث هأهعاى صلث لبى صاصض دحب عػبه

هؼظلک صع اثغ فلبع هحفظيي، هـیغ صاصعؿی هذغف كض، جب ثبألسغ ص فغ ثبئی عا هحن کغص،

طالع صاصض ک هحؼوجیي يؼص سص عا ثغای دول جم ث ثبئیبى يؼص ث صلث ا. ثبػصاكث وصض

ػبلجث . کض اگغ صلث اػ آب دفبظث کض، ػالت سیوی صعثغ ساض صاكث ثبئیبى آهبص هی

ايي پغض ثغای هذبکو ث جغاى اعؿبل كض ث لغاع اطالع اهل، یب ججبل ججلیغبت پغ

يبصی ثغای پبى کغصى جملیت دمبيك اعص آعص ايي لی عا ث جاض فلبع ػ ؿغ هضا، هی

.هعت اجبم ػوهی ػلی ثبئیبى صيبحلبى صعآعص

هب اویبى كاهين ک ايي هقزو ثوای اصجبد اك٥بی هب کب٭ی اذ، ىيوا كه ٲب هقزلٮی اى ايواى ثبئیبى ١بلوب

هی کز ل اهال گو ثیبهی ث ربالى ربهاط ه٭ز آب اى هػ ههك وة عوػ ٱواه گو٭ز، ثوفی ثب ثی

. ال ؽٲٯ هلی هؾوم هبل

پوكاىل، هعت ثلبهی گبهی ک كوبى ث و اکبميت هی. ی چبپ کزبة هغل لاهل ثبئیبى اعبى

. ل ثبئیبى هی

ال، هؤههيي هوث ابهی ذ فك ها ا٥الم کوككه ووبهی هوی كلزی ثب آى ک ثبئیبى ثب واؽذ كيب

. آب ها كه لیذ هلوببى صجذ کوكل

Page 28: مصدق و بهائيان

ال ی ٭وگ بيو كايو كلزی افواط يب اى فلهذ ه٦ل کوك پغب ذ ٮو ثبئی ها اى اكاه 1950رب اکزجو

. ک هب ابهی آب ها كه افزیبه كاهین

کوكل آب ها يبى ها ث فلاببی، یبى ٮزی الؾبك هزن هیهٱ٦ی ک هلوببى هز٦ت ثبئ

ای كه هٱ٤ ثوى آى رییٲبد، به 1928هبهچ 21وكل، هؾٮل هب كه كوي اٱ٦ی كيبذ االم ا٥الم هی

آى به هزوي ؽٲیٲذ ر٦بلین ثبئی اثزگی . ثوای هإبی كيبذ االم كه وربو ايواى اهبل كاذ

كيبذ ثبئی ث االم اؽزوام ٭ٯ ال٦بك ث ؽود هؾول ثك ک هوکي اذ، عبث٦بلی ن اى ؽٲبي كيبذ

ی هيثه ها ک ث ىثبى ٭بهی روعو ل، ث پیذ ث ثوای اال٣ وب، هذ به. ثبئی آگب ثبیل

. كاهین ؽهربى رٲلين هی

هاع٤ ث ا٥وبل فذ آهیي ٥وهی ٥لی ثبئیبى كه كاىك هؾٮل هؽبی هلی هذ هٲبالری ها ک

: ی ايواى ث چبپ هیل، كه افزیبه كاهك هىبه هغل

1328، ٮلن ثوي هب 1737هىبه كاك، وبه

8هىبه یبى، وبه

1328، بل 20هىبه هببى، وبه

1328، ٮلن ثوي 9004هىبه ايواى رواى، وبه

7146، وبه 1328، ثیذ ك ثوي 7151، وبه 1328، ٮلن ثوي 7147هىبه اال٥بد، وبه

( رکواهی اذ 1328ثیذ ك ثوي 7151وبه ) 1328بيكن ثوي

1328بيكن ثوي 156هىبه ثبفزو اهوى، وبه

1328بيكن ثوي 2046 کیبى، وبه هىبم

1328ثیذ كم ثوي 24 هىبه واى، وبه

1328، ثیزن ثوي 90هىبه هلذ ايواى، وبه

1328، ثیذ پغن ثوي 44ی فالیب، وبه هغل

ازبه ايي افجبه . له كین، بگييو كه فبهط اى هوىبی ايواى ث آگبی هوكم هی ٱبي٦ی ها ک وػ هی

ثوای ايي اذ ک ثبئیبى كه آى ثبه قی گٮز ثبل، ثلک چى عبگوكاى هب٭واى اى آى ٱبي٤ هل٤

1950ثوای هضبل كه ربهيـ چبهم اکزجو . كل يل كه افزیبه عوايل ٱواه هی ل، وػ آب ها هی هی

يک هنت »ی هجی رؾذ ٥اى هٲبل« کلیلل پلیي كيلى»ی ث بم ی ه٦زجو بؽت ٮم آهويکبی هىبه

كه آى هٲبل هاع٤ ث رجوئ کوكى . هزو وك« ايوای ههك رليل اه٥بة هز٦جیي هنجي ٱواه گو٭ز اذ

. ذ ٮو ٱبرلیي كکزو ثوعی ثبئی ال کببى ک ث ٱزل ا٥زوا٫ کوك ثكل، ریؼ كاك ثك

Page 29: مصدق و بهائيان

كاین، ؽٲیٲذ ر٦بلین ثبئی ها ک هئکلا ث ثبئیبى كزه آٱبی كکزو هلٯ، كه ايي عب هٲزی هیعبة

كل، ث كلذ فك ٭بكاه ثك ٱایي ها اب٥ذ کل كه یچ ذ یبی هقوة كافل ل، ث هی

ال افالٯ ؽ هليم ايي ؽکن ثب کوبل ٱلهد ولاى ثبئی ها ث ه٥بيذ . ازؾبه ٥بلی ثوبین

. وبيل هی

ی صعسلبى دیغت كگفحی فغااى هب اػ ايي اؿث ک چگ صع کلعی هبض ايغاى ثب ؿبثم

جاى ثب اللیحی هبض ثبئیبى آى هضی اػ هؼايبی اهل لبى اؿبؿی، هی جوضى ثبؿحبی ثغ

ع دبلی ک لبى اؿبؿی ايغاى ثب چبى ثغ سالف جضاى هحبلي ثب هاص لبى عفحبع کغص، ص

. عكي ثیی، جـبی دمق جوبم افغاص هغصم عا صع ثغاثغ لبى ثب هغادث اػالم کغص اؿث

رٲلین ايي پول ث ؽه آى عبة ٭ٲ و٭ب ث عذ اثزگی كيی ارؾبك هؾجذ اذ ک هعت

آهىك، ثوای که ايواى ٥بلین كيی اذ ک ث هب هیثبل، ثلک ث جت د وجزگی هب ثب ثبئیبى ايواى هی

. اؽزوام فبی ٱبئل ثبین

. روب كاهین، ثب اویبى ك٥بی فیو هب ها ثپنيویل

[ Horace Holey]هی هؾٮل ها لی -ثب رٲلین اؽزواهبد ٭بئٲ

. رؤصیوی گناز اذ هب ثلهزی وی كاین ک هبل٦ ایي کائی كاكفای كه كکزو هؾول هلٯ چ

اهب ثب اویبى هی كاین ک كکزو هلٯ ثب وگ ه٭زبه ٩یو ٱبی ثو فال٫ ال ٱبى ابی که

ا٠٥ . كوب ثیژ هالیبى كه فبواد فك اى آى یبك کوك ال. هو ایواى، ٥لی ثبئیبى هقبل٬ ثك

الیي كیلاهی ک ث ووا ٥ل ای اى هالیبى ث فب كکزو هه هؾول رٲی ٭لٮی كه فبواد فك ث

: هلٯ ه٭ز اذ، ابه هی کل

ا هی رقزقاة كهاى کیل ىیو پز ثك . ٭لیي کی ه٭زین –ث هيل كکزو هلٯ اٱ٤ كه فیبثبى کبؿ «

گیی » هغل هی هیل؟ وب و هى ثوای وبى ث«:هلٯ ثب ر٦غت گٮذ. هب ن هی للی ز ثكین

..... آى ه ک ثبیل بیل، چلاى اى کن کی٬ ثوگياهی وبى عوب٥ذ كه هبعل که ٱ٫ آگبی لاذ

. ٥غیت رو اى ایي از٦غبة، ٱی ای اذ ک كه كهیي هالٱبرن ثب كکزو هلٯ، ثیي هي ا ارٮبٯ ا٭زبك

ث اهو . اب هؤل بى ل ثكل ٱلهد وبیی هی کوكله٣ اى ایي ٱواه ثك ک ثبئی ب كه وذ

هبل وبى ك٭٦ ٱجل، ا هی . ؽود آیذ اهلل ال٢٦وی آٱبی ثوعوكی ٱذ هالٱبد گو٭زن يك ا ه٭زن

وب هئی كلذ االهی «:پیبم آٱبی ثوعوكی ها ث ایبى هبلم گٮزن. رقزقاة ىیو پز فاثیل ثك

ك آالى ثبئی ب كه وزبب ٭٦بل زل هکالری ها ثوای هوكم هلوبى ایغبك کوك ال؛ ایواى زی

ایبى الىم كازل ک وب كه . لنا هورجب به بیی اى آبى ث ٥اى کبیذ ث آیذ اهلل ثوعوكی هی هل

. »ایي ثبه اٱلاهی ثٮوهبئیل

آلبی «:روقو آهیيی، ٱب ٱب ثب لای ثلل فلیل گٮذ كکزو هلٯ ث٦ل اى روبم لى ؾجذ هي ث گۀ

ایي پبـ ثوای . »فلـفی اػ ظغ هي هـلوبى ثبئی فغق ضاعض؛ و اػ یک هلث ایغای ـحض

. هي ثیبه گٮذ آه ثك ىیوا اگو ئال هی کوك ٭وٯ ثیي ثبئی هلوبى چیذ؟ ثوای ا ریؼ هی كاكم

لنا کد کوكم . قو آهیي هي كیگو عبیی ثوای ؾجذ کوكى ریؼ كاكى ثبٱی وبلاهب ثب آى فل رن

Page 30: مصدق و بهائيان

هٱ٦ی ک ث هؾو آیذ اهلل ثوعوكی هیلم ایي عول ها گٮزن ایبى یي ث ؽبل ثذ رؾیو پیبم ی ها

. »ازوب٣ کوك

هی لجل بیل ثب ٲل آى ثب عيئی کچک اى عبی آى كاهك ث رکواه هلجی ثپوكاىم ک كاهی علاى آىاك هب ها

هیلاین اؽزیبط ث اکبه یذ عابى ٱلیوی چى گبهل . ربهیـ ه٦بو ایواى آبیی ثیزوی پیلا وبئین

روبهی كزگب هؽبیذ یبذ ث ابه 1332هوكاك 28اى يكیک بل ثكل ک چل هب ٱجل اى

اى عگ وك كه ایواى، هجبهى ٥لی كلذ كکزو هؾول هلٯ ها آ٩بى کوك ثكل و هى اگلی آهویکب، هجو

هىبه ب ا٥الهی بی آبى ثهد گزوك . ثب ر٢بواد لیل كاه كاهی كه کچ ثبىاه ثوا هی ا٭زبكل

ٲ ث اهكگب ارؾبك هقبلٮیي كه و عب ا٥الى هی کوكل ک که كه ؽبل . ای چبپ هزو هیل

هب رب یکی اى ثیوبه هٲبالری ک آيهبى . عوبیو هی ٥ٲویت ثلذ کویزب ثبئیبى فال ا٭زبك

٥لی ذ هلی چبپ ل اذ وکة ثبئیبى ها كه هازبی یبذ عگ وك ٱبلت هیکل، كه ایي

. یبى ها كه یبثینهٲبم هی آهین رب ثلک وذ ٭بل رئ گو هال

: ؽغذ اهلل االالم یل و اللیي ٱبد آثبكی كه هٲبل ای ذ

٥ولیبد ل كیی رئ بی هلٯ ٥لی ٱبى ابی ر٪ییو آى ٲ ر٪ییو هژین رٲیذ ثبئی ب «

یذ ج ١بی٬ كیی هعت ل ک عبه٦ علیل هؽبى... رك ای ب اعوای ٲ رغيی ایواى كیکزبرهی

هلی علای فك اى ؽود آیذ اهلل ثوعوكی کببی ثجبی گو٭ز رب ٭الى لج ه٦ولی و كه

. »یک ٬ كه هٲبثل ؽکهذ ٮ ثبى كه٧ پوكاى ل كیي ل هؽبی ل٦زی هلٯ ٱیبم کل

هلٯ ٭ٲ رك ایب، ثلک ثبئیبى ها یي رٲیذ هقبلٮیي ذ هلی اهیلاه ثكل ک ثب ابه ث ایک

. ؽوبیذ هی کل، ؽبیذ یژ آیذ اهلل ثوعوكی ها جذ ث ثبئیبى ثواگیيال

هلذ «آیذ اهلل ثوعوكی، کببی، هؾول رٲی ٭لٮی ا٠٥ و كزگب هؽبیذ، ه٦ی هٮم

ثبه لازل ثویي جت ن ثب » ى ابی که هوال ٱب«ها وی كازل ثکلی ث » كلذ

. هوكاك ثٱ٣ پیذ 28کكربچیبى ولذ لل ٭بع٦

ذ ل از٦وبهی هوكم ایواى، یک هیلاك ارٮبٱی ثلى هٲله جك، ثلک وبل و عجب اٲالثب، «

بی پ اى عگ عبی كم، ث هد یک ث كجبل یک لل هٲزیبد بی اى رؾالد اعزوب٥ی ط

کذ ذ یي بگبی ثلى هٲله . وهد ربهیقی ث عك آهل ث پیوىیبی ثيهگی هزی گوكیل

. »جك ٥لل ٥اهل چلی هعجبد آى ها ٭وان بفذ

ک کبی ٱلهرول پبـ كکزو هؾول هلٯ ث پو وگ علیل ثيهگوو کیل هلا٭٤ فك هجی ثو ایي

ارٮبٯ ا٭زبك؛ ها هی 32هوكاك 28لى ؽية رك ها هقبو آهیي هی كازل ث ویي جت هبعوای فجبه

ها » رٲیذ ثبئی ب رك ای ب«راین ٦ذ كین ث کبی ک ث ا٭زواء روذ ثو كکزو هؾول هلٯ

آىاكی « » كلذ هو«، »هلذ«فالل آى ث ه٦ی ىیوا اى. جذ هی كاكل كه ایغب ٲل وبئین

گٮذ «ثویي جت ن كه عاة ٭لٮی ا٠٥ آى عول . اى ٢و كکزو هؾول هلٯ هی هین» كهکوای

آلبی فلـفی اػ ظغ هي هـلوبى ثبئی فغق ضاعض؛ و اػ یک هلث «:ها ثیبى هی کل» اگیي

Page 31: مصدق و بهائيان

ثبه كاذ اى هه عبی ؽٲٯ » كهکوای پبهلوبی«٣ ث كکزو هؾول هلٯ ثاٯ. »ایغای ـحض

: پبـ كکزو هلٯ ها ث وگ علیل ثيهگوو ثب ن هبل وبئین. ثو پزیجبی هیکوك

هی گیل، هگو چ کبهی هی ایي رك ایب، ک . ایب ک ایي ه ٭کو هی کل ٦ه ٭ن یبی لاهل...«

هب ک ث آب اعبى كیگوی وی كاكین . ث االػ آى هوك ٦و هی کیلل یب هىبه هی ٭وفزل. کوكل

ابب ثبیل ٭کو کوك ... وی ث ٥اهل از٢بهی كزه هی كاكم ک اى کبهبی فال٫ هی آب علگیوی کل

لذ هي چ ثك؟ هگو ٩یو اى ایي ثك ک هلذ هوا پزیجبی هی کوك؟ هگو ٥لذ عكی، یب جت آهلى ثٲبی ك

٥ل ای ن ک کو . فبهعی ب ک ها٭ جكل. كلذ، ٩یو اى هلذ، پزیجبى كیگوی كاذ؟ ، لاذ

ب، هگو ثب هیل ث كلذ . جكل[ هي]فبهعی ب ثكل كزبى اى کبهب ث کلی کرب هی ل، ها٭

. أی هی كاك؟ اى رو هلذ ثك ک و ٱذ ث هغل های هلی ب هی ه٭زن، هأی ا٥زوبك هی گو٭زنه

پ ٱزی ک هلذ كلزی ها و کبه هی آهك كلذ هج٦س هلذ اذ وی رال لای هلذ ها فٮ کل

آبذ ک ٮ ه. فٮ کوكى لای هوكم، کبه یبذ از٦وبهی اذ. گناهك هوكم ؽو٭بى ها ثيل

کی كه یبیل، رب و کبهی كلبى هی فال ثکل، رب ٱواهكاك ٮذ ثجلل کویم ثیبهل اى ایي ٱجیل

» ...کبهب

ربهیقی، اهب قذ ىیوی كکزو -عج هلی ثب و ربكبی كهی فك یک ائزال٫ ب وگى یبی

هوكاك كه 28ثویي جت ن هوكم ایواى ٱجل اى . ى ثكیبی ن گ -هؾول هلٯ یک اؽزیبط ربهیقی

. هی گٮزل» یب هوگ یب هلٯ« ثلجبل » یب هوگ یب آىاكی«:فیبثببی ایواى ٦و و هی كاكل

رکیل ل كکزو هؾول » هؾکو ٢بهی«هوكاك ک وؽ كه ایي هٲبل ب ثغبذ 28پ اى کكربی

هؾکو ٢بهی ث هایی كلذ و لگو ىالی ثیژ هؾول هب . هلٯ ثل٭ب٥یبد ربهیقی فك پوكافذ

. ى یکی اى یغبى اگیيرویي هؾبکوبد ربهیـ یبی ه٦بو ایواى ثوبه هی هك. ب هزی ل

ك٭ب٥یبد كکزو هلٯ ن چیي ك٭ب٥یبد کالی هلا٭٤ كه هؾکو ٢بهی ىفن ٥ویٲی ها كه عبه٦ یبی

، ک ها٭ٲیي ب ث الزیبم آى ىفن ه٭ گوكیلل هقبلٮیي ب، رب کى آوا هب کوك ایواى ایغبك کوك

. ال

وگ علیل ثيهگوو، کیل كکزو هؾول هلٯ، هوكی كهذ یبهی ٭لاکبه ثك رب آفویي لؾ٢ ؽیبد فك ثب

اهب كکزو هلٯ ث كالیلی ک ثو . الاذازبه آصبهی گواجب یبك فبو كکزو هلٯ ها ثب ه لاٱذ گ

هب ه٦لم یذ، جذ ث ا چلاى ا٥زوبكی لاذ؛ ایي ها فك وگ علیل ثيهگوو كه کوبل ػ كه

١بوا آهام آهام ثب ثوكثبهی، رال یکوگی ا٥زوبك كکزو . ا٥زوا٫ کوك اذ» هلٯ كه هؾکو ٢بهی«کزبة

و هی كه روبهی هد علبد هؾکو ٢بهی ک فك وگ ثيهگوو آى ها ة. هلٯ ها ثقك علت هیکل

هزو کوك اذ كه كزو وگبى هی ثبل، ٲ ثیبه ب چیيی كه علبد هؾبکوبد ثبىی کوك

. اهب یبك ها گواهی ثلاهین ث كهزی یکوگی كه آى كهاى ث فیو، زبی ٭وزین. اذ

کو ظبهیؿغگ كبملی صع هخ

هوكاك، کیل هلا٭٦ی 28گٮذ اگیي آک كه هؾکو ٢بهی وریپ هیبؽی هئی زبك اهر كه كه ٱجل اى

ثوای فك ازقبة کوك ثك ک یکی اى ا٭واك هه عبه٦ ثبئی ایواى ك٭ب٥یبد ا كه كاكگب بی ٢بهی،

ٱلی کیل وریپ هیبؽی اى كکزو هؾول هلٯ، ك٭ب٥یبد ٥بلوب هبوا وگ ب. ه٦و٫ وگبى ثك

Page 32: مصدق و بهائيان

یکی اى كهفبى رویي ثلى ا٩واٯ گوا٭ گیی هوزویي كٱی رویي ك٭ب٥یبد كه هؾکو ٢بهی ثوبه

: وگ علیل ثيهگوو كه ههك وگ بٲلی هی یل. هی هك

وگ . فك پوكافذ كه عل پغن، وگ كم بٲلی کیل وریپ هیبؽی ث ك٭ب٣ اى هکل«

بٲلی ثب اؽب ای ک ث ٱایي عيایی هقب ٱبى كاكهی کیٮوی اهر كاذ یو ث ٥لذ

كاك . آ٩بى قي وك[ كاكگب]رغوث هوبهذ كه اهو کبلذ كه كاكگببی ٢بهی هاع٤ ث ٥لم الؽیذ

د ٥جبهاری پقز غیل رأم ثب ي ثب ا ثب ٱیب٭ ای ؿ ؽ ثغبت، ثب عوال. قي هی كاك

. لجقلبی هلیؼ ثب بیذ فوكی رل کبهل ثو ا٥بة، ١یٮ کبلزی فك ها كه ؽل ا٥ال اغبم هی كاك

ثهی ک وریپ آىهك كه پبقگیی ث وگ كم . پبیۀ ا١بهاد ا ك٭ب٣ الی اى ٢واد كکزو هلٯ ثك

. » ویه ن ثك. ث ك٭ب٣ اى كکزو هلٯ کوك بٲلی ا ها هزن

وگ علیل ثيهگوو ثب . كکزو هلٯ وگ بٲلی ها اى ٱجل هی بفذ ث ا ا٥زوبك کبهل كاذ

: ال بیل کوی ک هییل

آىهیي یکی اى کالی وریپ هیبؽی هی 2و ها هی ب وگ [ كکزو هلٯ]كه رٮ ب گبی «

گبی و ها هی ب وگ بٲلی . چن هی ثذ ؽبلذ فاة ث فك هی گو٭ذ. اذگن

كکزو هلٯ ثب وگ بٲلی ث ا٥زجبه ایي ک كه کوییبی . کیل كیگو وریپ هیبؽی هیگناذ

آذ. االػ ٱایي كاكهی کیٮو اهر وکذ كفبلذ كاذ، ا الٮزی هیبى ایي ك عك كاذ

كه كاكگب ثلی هوا کیل كاكگب هی . عوالری هك ثلل هی کوكل رجن ثو لجببى؛ ثب هي چیي وی کوك

ٱیب٭ هبیذ رکو اثواى وی کوك، ر٢بو ن [ وگ ثيهگوو کیل رقیوی كکزو هلٯ ثك]كاذ

یذ هاث کیل هکل ها ثوای ؽٮ٠ كه كاكگب رغلیل ٢و ک کیل ازقبثی جی٦ی ثكم، هن. وی وك

. ١بو ه٥بیذ هی وك

وگ بٲلی پ اى پبیبى هؾکو ٢بهی، ث پب ك٭ب٣ اى كکزو هؾول هلٯ ازٲبكاد هٲی ا ث

اهر كاكگزوی ایواى یکی اى ا٭واى . الؽیذ كاكگب ٢بهی، ٭ها ثلزه ب ثبى ز ل

. فلهزگناه فك ها اى كذ كاك ؽٲٱلابى ایوالذ

ثبػگغصین ث هبجغای هحویي لحلبی اثغل

، رٲویجب ك هب ٱجل اى از٦ٮبء كکزو هلٯ اى قذ ۱۳۳۱اهكیجذ ۱۷كاكگب هزویي ٱزلبی اثوٱ كه هى

. رکیل گوكیل 25/4/1331ىیوی كه ربهیـ

اى و٣ كاكگب هزع ٲبی پول هی ك ٱواه كاكگب عبئی ٦ج یک هوکي پ اى هبل٦ پول ٱجل

: ه٭٤ ٲ پول ها هی كل اى عول هی یل ک

ثبالفو آى ٮو ثبئی اٮل آثبكی هغل الی ک اك٥ب ل ک ٱبرلیي الی زل کغبیل؟ آب ها -1

. ٥اى ه٦بذ كه عوم هؾکم کین ثیبهیل رب آب ها هؾکم ث ا٥لام بیویي ها ن ثزاین ث

Page 33: مصدق و بهائيان

یک ٭کوی ثوای ایي کبه . هاع٤ ث ٭٦بلیذ ٥جب٦لی پههلی كه اثوٱ، کچکزویي كلیلی كه پول یذ -2

ثکیل ثگییل چ اٱلاهی كه ایي ٱزل کوك اذ؟

ث ك ثیل يك اؽول آفو ایي ازاه فبکپه ک هی گئیل اصبصی هٲزل ها هؾول ؽیي ثواكه هؾول یوای -3

کئی ثوك، هج٤ ایي اال٣ کغبذ؟ چگ هؾول ؽیي، جب ثبل كه آهك پ اى کزي ٪وی ث

هیل جؼ كه اثوٱ ثك اذ؟ « كجیل»

اى عول اهرکبة ٱزل ث ٥لذ افزال٭بد هنجی . ثب ایي ؽبل كه ویي ٱواه ن ثیبهی هاهك بكیل گو٭ز ل

ى اٱلام ثبىپو كه هب کوكى ثلى ٱیل و هزویي كهع ال ی٦ی هوببى ٪وی ٲ اٮلیبه وچی

فبى بالهی ٥يل بگبی ٭وهبلاه ؽ گی یيك ٥يل ثی كلیل ٭وهبل ژالاههوی اثوٱ ازاه ؽیي

....... لهی په

ا ث یيك هی هك ثب غم ث هيل ثبئیبى . كهبهه رکویل پول هی « الاهلل ىهبیبى»ث و رٲلیو

ؽ٢یو الٲل ثبئیبى یيك، هٲبكیو ىیبكی اى ك٭برو اهاٯ آصبه کزت ثبئی اهاٯ رغبهد فب عالل ثی

ؽزب ابك ٥کبی قی فباكگی کزت فی ٮی فال هلاهکی ک یچ اهرجبی ثب پول

آگب ث اٮل آثبك هیوك اى . ها ج کوك ث ٥اى كالیل ٱب٤ عوم ث رواى هی ٭وزل اثوٱ لاز

اهب پبقبی بیی ی ث االد هوکي ثوای ه٭٤ ٲ پول . ازاه فبکپه ث االػ ثبىعیی هی کل

: كٱذ کیل. ثیبه عبلت اذ

ثبىپو یيك ن چبه ای عي آىاك کوكى « بكٱی»، ک ؽزب كه ههك ٮوىاه٣ ثبئی اٮل آثبكی رجوئ ل

آب لاذ، هغلكا آب ها اؽبه کوك ایي ثبه ثب هوثبی فل٥ آب ها ٭ویت كاك هٱ ای ها علی آى

ثیچبهگبى ثیاك هی گناهك رب میل آى ها اگذ ثيل ثال٭بل ایي ري ی٦ی هؾول ه٭بی، ؽي وزی

ؽیي کوم ثق ها ثبىكاذ ث رواى هی ٭وزل ث ایي روریت كه علیلی اى فیبذ ٭ویت کبهی ث

كه ثبه ٥جب٦لی پههلی اهرجب ا ثب هؾول یوای، وچ کوكل . فبکپه ازبك بكٱی هی اهىك

ک ا١به هی کوكل هب هى ث٦ل اى زازل کچکزویي كلیلی ثیبثل اهب ثبالفو ك ٮو ها كه اثوٱ یب٭زل

اٱ٦ ٱزل ٪وی، ٥جب٦لی ها كه اثوٱ كیلین ک اٱبر رلـ ثك هی گٮذ هی فان ث یيك ثوم ایي ن

كه ههك ثبل كه اهكى هؾول ؽیي یو وی٤ جب ا یي . هلهک هؾکوی ثوای اهرجب ا ثب ایي ٱزل ل

یبكم یذ اى چ کی یلم اهب اٱبی ثبىپو وب »: ه كه عاة گٮز اذ کثیبه عبلت اذ ک فبکپ

الؾول هلل ٥ٲل کل زیل چه ثبه وی کیل ک هؾول ؽیي، ٪وی ها کز جب ثیذ پظ

ل ث ایي روریت ایي اثبم ن ث یک رویي کل ػ« ٭وگ ث كجیل ه٭ز جؼ كه اثوٱ ؽبو ثك ثبل؟

. رکیل گوكیل ۱۳۳۱اهكیجذ ۱۷ثوای رکیل كاكگب ٭وان آهل ایي كاكگب كه هى ! هلاهک کب٭ی. ل

مق هغجؼیث صؿحگب عدبیث صع لحلبی اثغل

کز ثیبه هن ایک كه عویبى ایي اٱ٦، رؾویک هوكم ایغبك ثلای ٥وهی ر هوع٦یذ كزگب

ی ٥لی ثبئیبى، ث ه٢ه اه٥بة كذ اله کبهاى اهه ٱبیی عجواى هؽبیذ ثجت كوی ک

. کبزیبی پول اغبم هی گو٭ذ

Page 34: مصدق و بهائيان

هنجی ایواى پ اى فبرو عگ عبی كم رؤصیو –كه ه گنز وػ هغولی اى رؾالد یبی

ى بالهی ثوای ایک فك ها اى ه٦وک روكیل جبیل کوك ک اٮلیبه فب. كه هل ایي رؾالد ها كاكم» عگ وك«

اهب ایي ٲ ثلى وکبهی ولزی هالیبى اهکبى پنیو وی . هبیی ثقل گب ها ث گوكى ثبئیبى الافذ

ا ثجت ایک كفزوی آفل ؽبط یـ اؽول اهبم عو٦ آثبك ثك ثی روكیل ایگ رئ ب ها كه . ثك

ثوای ق هزل پو ٮمی چى ا هاث رگبرگی ک ثب هالیبى كاذ اهکبى آى . كهکزت ؽبعی آهفز ث

هی هك ک یل آیذ اهلل آٱب یل هاللیي یواىی ک اى كوبى ٱن فهك ثبئیبى ثوبه هی ه٭ذ كه

عوكی روببیی ها ایغبك ازبى ٭به فیو فوگب هغللی ٥لی ثبئیبى ثعك آهك ثك، ثب ك٭زو آیذ اهلل ثو

. ىیوا رب کب٭ی ثك ک هوع٤ ٭وٱ ی٦ اژ ثبئی ها ثك ٱواه کى فك ها اى كذ ثلل. کوك اذ

ایي ها ثو اب ؽل گوبى وی ین؛ ثلک و هالیبی ک اکى كه هأ اهه اكاه ؽکهذ االهی

ثقی اى . یذ» آیذ اهلل ؽی٦لی هز٢وی«ىم ث ٲل فبواد ال. زل رؤییل رلی کوك هیکل

اهب ثزویي كلیل كفبلذ کی رىا ایي هوع٤ رٲلیل كه ٱی . فبواد هؾول رٲی ٭لٮی ها كه ثبال آهكم

ٱزلبی اثوٱ ؽٲبیٲی اذ ک بگوك ولم وػ ؽبل ی ایبى ؽغخ االالم ٥لی كای ٲل کوك

. اذ

ٮو هگیي ؽى ٥لوی هل٤ ث هاىبی پبى ى٥ین ثيهگ » بلب هز٦ن«الالم ٥لی كای، ک ؽغخ ا

هوع٤ ٭وٱ ی٦ كاىك اهبهی، آیذ اهلل ال٢٦وی ؽبط آٱب ؽیي ثوعوكی ثك ال، یبك آه هیل ک كه

: ایگ هاهك ایبى

. هیلاززل» یخ اهلل ثجبی ز، ث رواى گیلثی كهگ به بیی فبة ث ب ، قذ ىیو آ«

چل بل پی ک ٭وٱ گووا ثبئی چل ٮو اى ا٭واك افالل گو فك ها هؤهه بفزل كه یکی اى كبد یيك؛ «

٪وی ىى ثی ائی ها ثب چل کكک ثیگب فوكبل ی ثب ثیل ٱ٦ ٱ٦ کوكل ث٦ل ن كذ ثکبه لل

ال ٥لالذ ٭واه کل، آیذ اهلل ٭ٲیل ت هى فاة لازل هورت ثب رواى ٥لوبی ثيهگ هوکي رب اى چگ

ثوفی ثلاه کیل . ث کیٮو ا٥وبل فك هیلل[ ثبئیبى]هٲبهبد كلزی كه روب ثكل رب ثبالفو آى رجکبهاى

. »لل ث٦ی یي ى كه ىلاى ثو هی ثول

یبه ه هئی ی٦یبى عبى كه ٱی كیگوی ک ثبى ٥ل ای ثی گب ثبئی ها ث اربم كه عبیی كیگو ویي

: ٱزل كزگیو کوك ثكل هییل

یکی اى ایي عابى ث . چل ثبئی یکی اى وکیبى فك ها کز، ثب یوگ عابى هئ هي ها ث ٱبى پوكل«

ایي فجو هوع٤ پبهبی ٱن ها كه گوای . اى ث اعوا كه هی آهلا٥لام هؾکم ل ؽکن ثبیل كه هى یو ٦ت

ثی كهگ به بیی فبة ث ب ، قذ ىیو آیخ اهلل ثجبی ز ، ث رواى گیل كاذ، . ٭و ثوك

پ ث و ک كهل هی كاذ رلٮي ىك، ٱی ها كجبل کوك رب وآغبم یو ت فجو ل٪ ؽکن ا٥لام

كه ایي لؾ٢ . ثب یلى ایي فجو اک اى كیلگب هاى ل پوهكگبه ها ثیبه پب گٮذ. ی هبللها ث

فیلی هن ثك لی : وب ى ثیلاهیل؟ هوع٤ ثيهگ ی٦ پبـ كاك: یکی اى يكیکبى ث اربٱ آهل پویل

و ثلن هی لوىیل هزؾیو و ٱذ ٭کو هی کوكم فى هلوبى ثی گبی هیقز هی ك،. ث فیو گنذ

. . »هی هبلم ک ٭وكای ٱیبهذ عاة فلال ٥بلن ها چ ثگین

Page 35: مصدق و بهائيان

اؽزیبط ث ؽه كه ؾوای هؾو یذ، ىیوا كه فبرو فاین كیل ک كزبی آیذ اهلل ثوعوكی ث فى

ثلک ث فى هلوببی ک ا ها هوع٤ ثیگببى آ٩ز اذ گٮذ اگیي آک رب ث فى ثبئیبى،

..... ر٦ت كیی كه وک ک ثبل، عبیذ هی آ٭ویل. رٲلیل فك هی كازل

اؽول یوی کیل ٮو اٮلآثبكی، كه ك٭زو فبوار پیواهى ایي هؾبکو عغبلی ث وػ چل فبو

ى فبو هوث ث كفبلذ آیذ اهلل ثجبی، وبیل ای. هی پوكاىك ک هب رب یک اٱ٦ ها كه ایغب ٲل هیکین

ربم االفزیبه آیذ اهلل ثوعوكی كه ٱزلبی اثوٱ هیجبل ک ب گيیوین ثجت هی ػ کالم اى و گ

: ایبى ٲل هی کل. رٮیوی چن پی کین

اکجو فبى کیل كاكگزوی ک ٱجل اى رکیل كاكهی پول هزویي ث اهرکبة ٱزل كه اثوٱ، ؽبعی ٥لی«

وي ؾجذ ا١به كاذ كه . ث٦لا كاكزبى کبى کالی كاكگزوی ل كه بلي كاكگزوی ث هي ثو فهك

عبط ٥لی اکجو فبى گٮذ كه ایي ف بثٲ ای كاهم ک ثبیل . پول اثوٱ کبلذ كاهیل؟ عاة هضجذ كاكم

٣ پوكافذ ک چلی ٱجل یکی اى آٱبیبى ٥لوب ا٥الم ی٦ی آٱبی پ ث وػ ه. ثوای وب ر٦وی٬ کن

ه٣ پول . ه٭زن[ آیذ اهلل ثجبی]هي ث هالٱبد آٱب . ثجبی ث هي پی٪بم كاك ک ثب ایبى هالٱبد وبین

ین ک ٱزل اثوٱ ها هوػ کوكل ث هي رکلی٬ وكل ک کبلذ ایي پول ها اى و٫ هل٥ی فی ٱجل وب

ا١به كاذ ک ث آٱب عاة كاكم . اعو افوی كاهك ن هجل٪ی ث ٥اى ؽ الکبل پوكافذ هی گوكك

ثوای هل٥ی فی رب کى ٥ل ای كه ؽلك ك ٮو کیل ازقبة ل، آیب ایي ٥ل کب٭ی یذ ک هي ن

كفبلذ وبین؟

ؽٲٯ هص هٲزلیي ایي کبلذ ها ثپنیویل عك وب آٱبی ثجبی گٮذ فیو كفبلذ وب الىم اذ ثوای ؽ٬

ا١به كاذ ک هي عاة كاكم اگو ایه اذ اهو هی ٭وهبئیل پ هٲوه ٭وهبئیل ک ؽ . هئصو اذ

ثجبی گٮزل هي ٮبه هی کن ك ياه رهبى ؽ الکبل [ آیذ اهلل]آٱبی . الکبل ها ثلل رب اٱلام ك

گٮذ هي عاة كاكم ک اگو ٱواه اذ هي ایي کبلذ [ ؽبعی ٥لی اکجو فبى. ]اعو افوی ن كاهكثپوكاىل،

آٱب ثب ر٦غت . ها ثپنیوم اهو ثٮوهبئیل ک هجل٨ ثیذ ياه رهبى ثبثذ ؽ الکبل ثپوكاىل رب ٱجل کبلذ وبین

کوک کوك ال، وب ن ویي هجل٨ ها گٮذ هص هٲزلیي ک چیيی لاهل، ایي ك ياه رهبى ها ن هئهیي

. ٱجل وبئیل

گٮذ ث آٱب عاة كاكم ک ثوای ایي پول آچ هي اال٣ كاهم رب کى كه ؽلك ٮزل ياه رهبى عو٤

چى ایي عاة ها كاكم آٱبی ثجبی . آهی ل هي کوزو اى ثیذ ياه رهبى ؽبو ث ٱجل کبلذ یزن

اگو وب وی فایل ٱجل کبلذ کیل . د ل ثب ٥جبیذ گٮذ ایي ؽو٭ب ؽٲیٲذ لاهكثیبه بهاػ

. هقزبهیل

ؽبعی ٥لی اکجو فبى گٮذ هي کبلذ ها ٱجل کوكم، لکي رب ایي هجل٨ كه آهل ثبٱیذ، و بل یک ٮو

. »هی کل ثبئی ها ث اهرکبة ٱزل هزن هی کل ثوای ؽوبیذ هل٥ی فی رؾیل كه آهل

ثلزه آیذ اهلل ثجبی، جب كه هبعل رکبیبی رواى، هالیبى ثو و هبثو ث كبم، ل٦ي ٮویي كه٧

پواکی ٥لی ثبئیبى ه٪ل لل ثٮویت هوكم ثی فجو اى كی بی فك، وگوم وكل

Page 36: مصدق و بهائيان

ىیوا ثوفی اى ایي بم ب . ا كه ایغب ثیبهینثل یذ بم ك کیلی ک ثوای آیذ اهلل ثجبی هيكهی کوكل ه

کبهى له، یـ هب هلکی، اؽول مالوغل جبجبئی، بن جبجبئی، په : ى ثو و ىثبى ب زل

هب، اكیت هی یيكی، یل هلی هی، فلا كاك بثوآزبهائی اى و ثل اٱجبل رو اثالؾي ٥ویلی

ک كه قذ فجو بم هغوهیي اٱ٦ی ٱزلبی اثوٱ ها هزو کوك آگب ثب هی هلیو هىبه كاك اذ

. كهیب٭ذ ؽ الکبل اى آیذ اهلل ثجبی ٥لی هزویي ثی گب كه كاكگب كاك قي كاك

اى ایي ىهبى ث ث٦ل كاكگزوی ایواى كه افزیبه ولزبى آیذ اهلل ثوعوكی کبه٭وهبی ا كه رواى آیذ اهلل

كه . جبی ثك اهامل اثب بىهبى روهیزی ٭لائیبى االم كه کبؿ كاكگزوی ایواى ٭وهبوائی هیکوكلة

بلي كاكگب، ر٦لاك ىیبكی اى هالیبى ه فابى عن کضیوی اى ثبىاهیبى هز٦ت ٥جبی ، ثوای روبب

ه عبیگب روببچیبى هی زل ثب ایغبك یب ک ثوای ثو ن ىكى ٢ن كاكگب اه٥بة کالی هزویي ك

فلیل جوی، كاكیبه ی هنت، ثوای . عغبل، فازبه له ؽکن هؾکهیذ ا٥لام هزویي هی لل

ه٭٤ ء ١ي هنجی جذ ث فك، کب كا٧ رو اى آ ل كه هٲبثل عوب٥ذ کضیو ی٦یبى، قوای ٭ز

ه ی آى ا١به كاذ ثبئیبى پغب بل اذ ک آكم هی کل گٮز بی اگیي رب٬ ثبهی وك ك

فك ها ثب ایي عول فبرو كاك ک كاكگب ثبیل هزویي ها ث ال هغبىاد هؾکم کل گو هوكم فك ازٲبم

ایي . وك فال کیل ث ایي روریت اؽببد هنجی ها ثواگیقز كاكگب ها ث هؾیی ه٥ت آه رجلیل

كه ثیوى كاكگب و هى عياری ؽبی . كه ؽبلی ثك ک ١یٮ كاكیبه ٭ٲ اٱبه كلیل ٥لی هزویي هی ثبل

اکبمیت ،روزبی ای ٭ؾبی هکیک بيا ر عو٦یذ روهیزی ٭لائیبى االم چبپ هزو هی

ثب ٪وی پظ »:چبپ ٲبی ز ل ثكبزیوزو ثب ۵۲x۳۲ثه هضبل كه ا٥الهی ای ث ٱ٤ . ل

كه ۹ٮل ثیگب ا چگ ث ٱزل هیلل؟ چوا آب ها کزل؟ ٱبرل هؾوک کیذ؟ و هى اى ب٥ذ

وب ای هٲبهبد هئل که یئذ . كاكگب عبیی ؽبو یل كه ایي هؾبکو ٢بهد كاز ثبیل

یي ٭بع٦ ٢٥ین چ ٱبد هی کیل؟ آیب ٱبرلیي هؾوکیي ایي عبیذ ها ث كاه ؽبکو، ٱبد هؾزوم، كه ثواثو ا

هغبىاد ثبال هی ثویل یب ٱبد ها ث كذ هلذ هی پبهیل ک ثب كلی فیي رب آفویي هى هؾبکو ب١وین ک

: كه ا٥الهی كیگو اى ی ٭لائیبى االم آهل ثك. «های هؾکو بكه ك؟

هوكم ثببهذ ایواى اعبك پلیل ٥بو ثی ي ها ث فبک هنلذ فال . االهی اذایغب که »

ای ثبئیبى ثی ي، ای كزبی آلك، ای بؽت هجبى کبؿ كاكگزوی، ای ٱبد، چن هلیب . کیل

ل هوكم هلوبى ثی وب ثبى اذ؛ پیکوبی آ٩ز ث فى لای اثوٱ یيك ک ثب ثیل کلگ فوك

: رٲببی هب. ال اى ىیو فواهب فبک ثو ٱبد وب ب١و اذ

ا٥لام هجبویي ٱزل یک ىى پظ ٭وىل ا -1

« ...فك اٱواه وكل[ ثبئی ثكى] اعجضاصا٥لام ٥بو پزی ک ٥لب كه هؾکو که ی٦ی ث -2

چبچ كاكگب ٱبد هؾکو »:ه کوكل كه ا٥الهی ای كیگو ٭لائیبى االم كه کبؿ كاكگزوی ایواى هز

ٱبرلیي ثی وم یک ثبی ه٢لم هلوبى پظ کكک ٥يیي ا ها ث کیٮو عبیزبى وبل یب كه له

٭وىلاى ٩یه االم ث ٭وهبى فلای عبى، عبیزکبهاى . اعواء ؽکن ا٥لام كه ثبه آب ر٦لل رؤفیوی وبیل

ثقلای هزٲن ٱن اگو کبی ک فاو هلوبى . ثبل ثی عن ها هی کل ثبئی ها كه و کغب ک

هب عگو گ گبى ا ها ٱ٦ ٱ٦ کوك ال ث كاه آیقز ل و٭٢و اى ایک روبم آب ها ٱ٦ ٱ٦

Page 37: مصدق و بهائيان

یي كذ ک وگی كب ا٥الهی اى ا« هی کین هٲبهبد هل هؾب٭٢ کبه ها لیلا هغبىاد هی وبئین

. ىهی ها ثوای رؾویک ٥ام هنجی ربصیو ثو های كاكگب آهبك هی وك

ؿشبى کالی كبکی سوهی

ث ازضبی ك ٮو اى کالی فی ک ث رویؼ هاك ٱبی هبئل ؽٲٱی عيائی پوكافز

ی هؾوی ثپب کوكل ثغبی ازلالل هٲی كه اب٭ب اكة ياکذ ها ه٥بیذ وكل،بیو کال چل هى هزال

اصجبد عوم هزوبى، ث ؽوالد لیل، اربهبد ای کلوبد ثیبه ىذ هکیک جذ ث ه٦زٲلاد كیی

. قیذ هزویي ه٪ل لل

فلا كاك بثو ازبهائی ک فهذ ىیبكی ثب ثبئیبى كاذ کزبثبی ثیبى یل ثبة، کزبة اٱل اى ثبءاهلل

کزبة هٮببد اى ٥جلالجب ها ثب فك ث كاكگب هی آهك ٭ویجکبها ا٥الم هیکوك ک ثبئیبى و یئ غی ها

بل یکجبه اجبة اصبس فب ا ها ٥ کل ا ها اى عبه٦ افواط هی ۱۹اگو یک ثبئی و . پبک هی كال

ه لٯ ثله یب هوهو ثگناهل ث فبک ثپبهل ه٦لم یذ کل، یب ایک ثبئیبى ثبیل هوك بی فك ها ك

اگو و ثبئی ل ایي و گ هوهو اى کغب هی آهل؟

، ٭وهبلاه ؽ گی « ثی اكم»، ک كه ال کبه ث ازبك گياه «كاك»اثالؾي ٥ویلی هی هلیو هىبه

هىبه فك كهط کوك ثك، ثوای ه٭٤ اربم و٭لاهی اى یيك گياه ؾیؼ اٱ٦ هورکجیي اٱ٦ی آى ها كه

ثبئیبى، عي هغ٦ل واو كه٧ یبككازبی کییبى كالگهکی ٮیو بث هی كه ایواى ها ث كاكگب

ثل اٱجبلی ا كه ایي . آهك و آى ها ٱوائذ کوك ثلى اٱبه كلیل، هزویي ها ثی ي عب ٱبرل فال

ك ک پ اى پیوىی اٲالة االهی، روبهی فلهبد ا ها ث هالیبى بكیل اگبزل ثوزی م ة

فجوی 11كه ٮؾ 677، هىبه کیبى چبپ للى وبه 1376هو هب 17كه ربهیـ پغج . گو٭زبه گوكیل

کالی ثو عز كاكگزوی وبیل اثالؾي ٥ویلی هی هلیو هىبه كاك ک اى «:ثلیي هوى هزو کوك

ث٦لا ث ثزگب اال٣ كاكل ک ا٥لام ا ازجبب . هغل های هلی ثك كه عوهی االهی ا٥لام گوكیل

. »هؿ كاك، لنا ؽکن هبكه اهال ل٪ گوكیل

هب كه هؾبکو »: یل هلی هی، یکی كیگو اى کالی فی هٱی ،رب كفزو ىل هبل ٪وی، ا١به کوك

ٱبرلیي ثبئیبى هلهاللم هبل ٱزل كه بوك كکزو ثوعی كه کببى، ثب ایغبك اىكؽبم یب،ٱبد ها

ثب ایي قبى ٥لب ث ٱبد روببچیبى هی « رلیل هو٥ة کوكین رب ثوائذ ٱبرلیي ها اى كاكگب گو٭زین

. ٭وبل ک چ ثبیل ثکل

٭ذ ک ٱجل اى هویذ و ک كه یيك ٥لب فك ها ثبئی ه٦و٭ی هی کوك اعت الٲزل اكیت هی یيكی گ

ثك رب کى لب ثبئی ها ث ٭زای ٥لوب كه یيك کز ال لی اى ٱزی ک ٱبى ٤ ل، ٥لوب اعبى

ل كیگوی كه ههك ليم کی. لاهل ٭زای ٱزل کی ها ثلل پ ثبیل ثبئیبى ها هؾکم ثلیي گ ه٦لم کوك

وبى کبهی ک بواللیي ب ٱبعبه ثب ثبثیبى كه رواى . پوكى ثبئیبى ث اب٫ ثوای کزي آب كاك قي كاك

یکی اى کالی هيكه آیذ اهلل ثجبی اك٥ب کوك ک هیوىا رٲی فبى اهیو کجیو ها ثبئیبى کزل كیگوی . کوك

ی ها کز ال ک پغب بل ٱجل اثوٱئی بی هلوبى، ك ٮو ثبئی ها گٮذ ک ثبئیبى ث ایي كلیل ٪و

اى ٱل کذ گثی، اكاهك ثواى ثوبهك ب هبلت كه٧ ٥غیت ٩ویجی ٲل ثی پوك ث . کز ثكل

چی كه ٥وبل ٭لائیبى االم ک ث٦اى روبب. هٲلبد هزویي كبم ٭ؾ بی چل آه ثیبى هیکوكل

Page 38: مصدق و بهائيان

كاكگب گ رب گ ز ثكل ث ؽوبیذ رؤییل گٮز بی کیالى هيكه ثبگ اهلل اکجو و هی كاكل

٭بی اه٥بة رلیل آچبى کالی هزویي جی٦زب فك هزویي ها روبل ثك . گبی لاد هی ٭وزبكل

. كه از٢به پبیبى کبه فك ثكلک كیگو اهیلی ث ىل هبلى لازل پویبى ؽذ ىك

كبهب اربهبد کالی فویلاهی ل ر آیذ اهلل ثجبی ٥لی هزویي ثب ایک و فبهط اى ه٣

ٱزلبی اثوٱ ثك ثب عكی ک و هزویي ثبئی جكل ر٦لاكی اى آبى هلوبى ثكل، ثب یچ هقبلٮزی اى

ل ثو٥ک ا١بهاد کالی هلا٭٤ هزویي ثبهب ثبهب اى و٫ ی ٱ٤ افبه و٫ هئی كاكگب هثو

.... گٮزیب كه ایي ثبه ٭وااى اذ. كاك ل

كه هى م كاكهی ببئی کالی هزویي، : اؽول یوی یکی اى کالی هزویي ٲل هی کل ک

هزویي اى عل كاكهی فبهط هی لین یکی اى هٱ٦ی ک ثل ثب یل هؾوك ٮی یکی كیگو اى کالی

هز٦جیي ک هؾوک روببچیبى ثك ٥جب ثل ٥وٱچیي ثو و ثب هی ثلل هب ها كه هاو كاكگزوی ر٦ٲیت

یل هؾوك ٮی كذ هوا ٭وك گٮذ عاة لیل ث . ثب ىذ رویي هکیک رویي الٮب رلیل وك

هى ث٦ل یل هؾوك ٮی ثب اهبل گای پيک ث ٥نه کبلذ، . ط لینو٥ذ اى کبؿ كاكگزوی فبه

كیگو كه علبد كاكهی ؽبو ل اى آى پ ن هلرب و ٱذ هوا كه کبؿ كاكگزوی هی كیل اى آبئی

. ثب هي فككاهی هی وك

جو عو٦یذ اؽزوبال اؽول یوی وی كاز ک یل هؾوك ٮی كائی یل هغزجی اة ٮی ه

ثی روكیل یل هؾوك ٮی اى عبت هجو ٭لائیبى االم رلیل ثووگ ل . روهیزی ٭لائیبى االم اذ

ایي ؽٲیٲذ ها وی و٭لاهاى ٭لائیبى . ث ثب ثیوبهی کبلذ اى ؽه كه كاكگب فككاهی کوك اذ

اد ی ثیياه وی اى ا٥وبل گیي ی هی االم پبى هی كاهل ک هبكه كائی اة ٮی، اى عبی

... گوكاى ثكل

رب بیل . عبی آى كاهك اى کبی ک كه آى كهاى پو كلو ؽذ کبلذ ثبئیبى ها پنیو٭زل، یبكی بهی ثوین

. كلیوی ابلزی آبى و ه بیز ای ثوای ن هیبوبى كه ایي كهاى پو ؽذ ثبل

ی هلوبى هزلیی ثك . ثب رغوث رویي کیلی ک هزویي ثبئی یيك كازل ٥جلاهلل های ثك عهرویي

هبلیبد هی پوكاىل، ث ویي جت ثبیل . ک ه٦زٲل ثك ثبئیبى كه ٢ن ٥وهی عبه٦ ایواى افالل وی کل

ا ثبهب کبلذ . هى هبل ؽٲٯ ثبئیبى ه٥بیذ هؾٮ ثبل ؽیضیذ ه٦زٲلاربى اى ر٦و ثلفابى

ثبئیبى ها كه كاكگزوی پنیو٭ز ثك ثب ویویذ ٥الٱ ربم روبم كه اغبم ١بی٬ کبلزی ٦ی ٭وااى هی

ی کیلی ثب رغوث هبو . كه هؾبکو هزویي اثوٱ ثب ا٥زٲبك ث ثیگبی آبى کبلذ هزویي ها ٱجل کوك. کوك

ی ك٭ب٥یبد فك ها ث هد الیؾ ای هوٱم كاذ ث كاكگب كاك رب زال ٥لی ا ٥ال ثو ك٭ب٣ ٮب. ثك

٥جلاهلل های ک ٭بی آلك ث پلیلی كاكگب ها ثقثی كهک کوك ثك . اك٥بیی ای یب ث فال٭ی هزن ك

ه٭ذ ثب لای ثلل ٲبد ٭لائیبى االم ها هی بفذ، یک علل ٱوآى ثو و گناذ ثپبی هیي ك٭ب٣

ا ث ك٭ب٥یبد هزل هللل . گل فهك ک هي هلوبن ث ؽکن ١یٮ اى ٥ل ای ثیگب ك٭ب٣ هیکن

فك گبی ثب آیبری اى ٱوآى یب ال ربهیقی االم، چبی كلقا هئی كاكگب ٭لائیبى االم ها هی ىك

هئی كاكگب ثبهب قبى هیظ . ی ٥ل ای هوكم ثی گب بهیل ثی ثبکب کل هبعوا ها پول بىی ثوا

٥وثل ب رلیلاد هزوو . اهب ٥جلاهلل های اى ك٭ب٣ ثی گببى كذ وی کیل. هزل ا ها ٱ٤ کوك

Page 39: مصدق و بهائيان

. ٭لائیبى االم ا ها هٲه ه٪لة کوك كه کوبل غب٥ذ كلیوی كه ثی گبی هزویي كاك قي كاك

. هاهی ثبكیبك گ

كکزو هؾول هلٯ ثو فال٫ ٱلی ک ث وبیلگبى ثبئیبى آهویکب كاك ثك زاذ ثوای یک هؾبکو ٥بكال

آىاكی ٥ل ای هلوبى ثبئی ثی گب ک ٱوثبی كی بی هؽبیى ٭لائیبى االم ل ثكل کبهی

اى ثل هىگبه . ئ ب كی بی فبهعی كافلی ثكا فك گو٭زبه اب٣ پویبى یبی ر. اغبم كل

رکواه هیکن . هزویي ٱزلبی اثوٱ كه آٮز رویي لؾ٢ بی ربهیـ ایواى كه كام ٩وجبه وذ گو٭زبه لل

هي ثو ایي ثبهم ک كکزو هلٯ ثب و گ وکة ثبئی زیيی ا٥وبل فذ آهیي ٥لی كگو الیبى

. هقبل٬ ثك

او٫ .آ٩بى كه ربهیـ ن فوكاك وبى بل پبیبى گو٭ذ 1331اهكیجذ 17هؾبکو هزویي اثوٱ اى هى

اؽولی هئی هيكه پلیل ایي كاكگب پ اى له ؽکن ل ابی کت هبیذ بؽجبى ٱلهد وكثبم

كهثبه ثوك ث ه٦بذ فك هة روٱی ها ثب و٥ذ پیوك ؽیي ٥الء ىیو كهثبه ببی ا ها ث ىاهد

. کوك

ؿغاجبم صاص یب ثیضاصگـحغی

اثزلا چبهٮو . روبهی هزویي هغوم بفز لل. های چیي كاكگب چبى ٭بیی کبهال ٱبثل پی ثیی ثك

بٱ هؾکم وكل پ اى ٭وعبم فای، هؾول بل ووا ثب ا٥وبل ۱۵ها ث ا٥لام ثٲی ها ث ؽج رب

ی به ای ث هوع٤ . یوای ث ا٥لام هؾکم ایي ؽکن كه هیلاى اهیو چقوبٯ یيك ث اعوا گناز ل

اهب آیذ اهلل كه . ی٦یبى عبى آیذ اهلل ثوعوكی ذ ثی گبی هلوبى ثكى فك ها ث اال٣ ا هبیل

هن ایي ثك ک ا ها ثبم ثبئی ا٥لام . یبى ثك ثوای هن وی وك ک ا هلوبى اذ٭کو بثكی ثبئ

ثویي فبو یچ پبقی ث ایي كٲبى كههبل ثی . هیکل ایي یک پیوىی ثوای ؽٮ٠ ثی االم ثك

اهی لث و كاك ثك ثب هؾول یوای كه گبم ا٥لام ه ث روببچیبى کوك كه ؽبلیک اک ى. گب لاك

اهب رئ ارؾبك فبى هال کبه فك ها . هوكم ثلایل ک هي ثیگب هلوبى زن: لائی هب ا٥الم کوك

ثٲی هزویي ... ىلگی ا هی رال ثي هبی ٭یلوبه ای ٭واه لی گوكك. کوك ىلگی ا ها كىكیل ثك

ؽبعی هیوىا ؽي و بلقهك ک ث ك بل ؽج ثب ا٥وبل . لل ث ىلاى ثب ا٥وبل بٱ هؾکم

وی كه اصو بل فذ رؾول ب هالیوبد ۱۳۳۴٭وهكیي ۱۵بٱ هؾکم ل ثك كه

. هٲبد بٱذ ٭وبی ٭وااى كه ىلاى ثیوبه ل عبى ثغبى آ٭ویي رٲلین کوك

چبه ای ثوای هي وب وی هبل ک یبك ٪وی ٭وىلاى اکى ک ث پبیبى ایي ثوهی هغول هیل این

ه٦م گى ثقذ ا هلوببى ثبئیبى ثی گبی ک ٱوثبی ایي عبیذ م ر٦ت كیی لل ها

. گواهی ثلاهین

[email protected]

Page 40: مصدق و بهائيان

PAGE

PAGE 16

پیواهى هاث كکزو هؾول هلٯ ثب ثبئیبى اال ثب اؽياة یبی، اٱلیزبی كیی ٱهی هلت ثوای -

. زي ٭وااى كاهم ک كه کبه علیلم فال آهل

ٮؾ 270ثک هؾول رٲی ا٭بى كه ثی اى » ثی گببى«پیواهى ٱزل بی اثوٱ کزبثی رؾذ بم -

كه » یز«آٱبی . اژی هؾلك هزو ل ک هج٤ الی ثي هبی ایي هٲبل ثك اذز كه ریو

فال ای اى کزبة بهجوك ثبال آهك، ک ههك » فالیب«كه ربهوبی 2009٭هی 1387/22اٮل 4یکج

ال فك ها كه آ٩بى ثوػ ایبى ٥لذ هبجذ ری ه. رع هواع٦ ازٮبك هي ثکواه ٱواه گو٭ز اذ

: ىیو هوٱم وك ال

ثبئیبى هزن هی ل ک كه اثوٱ یک فباك هلوبى ها ث ٱزل هبل ال كزگب ٱبیی ىهبى ب یي «

ٮم ) كه ثوبه ای ثب ٥اى ۱۳۸۷ثوي هب ۲۳جک یوب، هى . ث ؽوبیذ اى آب پوكافز اذ

، ثب اواه ثو ربهیکی، ایي اربم ها رکواه وك ثب بى كاكى (اواه ربهیکی )ثوبه بی اى لل( بهوئی

اى ایي ه ایي . ریو اعبك ٱوثبیبى ایي اٱ٦ لبک،٦ی وك رب ا٭کبه ایوایبى ها ثو ل ثبئیبى رؾویک کل

یبى یچ كفبلزی كه ایي ٱزل لاز ال كه هٲبل، ثب رویؼ رؾلیل ایي اٱ٦، هي هی وبیل ک اال ثبئ

صبی، رٲویجب روبهی ٥اهل ٱبیی، كه ؼ هؾلی هلی، ثب پول بىی رؾوی٬ اٱ٦یبد هلن ٩یو ٱبثل

. »اکبه، ثو ٥لی ثبئیبى ؽکن هالل

ثبئیبى ثیگب پیو ثوهی هبعوای آىاه«هٲبل ای رؾذ بم » ثی گببى«آٱبی ثیبه یکواى ثب البم اى کزبة

: ز ال ک ثبى ن ٥لذ هبجذ زي هٲبل فك ها چیي وػ هی كل» یک ٱزل فیي كه اثوٱ

ث كجبل ٭٦بلیزبی گزوك ای ک ٥لی ثبئیبى ایواى كه یکی ( 1384كه ثوي هب )کیبى هىبه جؼ رواى «

بل ٱجل كه ایواى هؿ كاك ث كه٩ی ٭بؽ پبی 55عبیبری ک ك بل گنز ث ها الافز ال اربهبد

ثبئیبى ها ث هیبى کیلل هغلكا هوػ کوك كه چل وبه ث ٲل پولء بفزگی ک رب ل٭ پبى

HYPERLINK. بفزي ٥بهلیي الی عبیذ آىاه ابهد ثبئیبى ثك پوكافز اذ

"http://www.negah28.info/index.php?option=com_content&task=view&id=15 "\l "_ftn1#_ftn1 " كه آى

ىهبى ث ثبئیبى ٭وذ اعبى لاكل ؽٲیٲذ كازبى ها ثوای هوكم که هج٥بد هوػ وبیل ىیوا اى ٱجل

ثب ثوایي . كثوبه آى ثك ک ٥بهلیي ٱزل بب ثوبل گوی ثبئی ه٢لم ثبه كیگو كزق هظ ى

Page 41: مصدق و بهائيان

ؽبل ک کیبى كثبه ه٣ ک لء ین ٱوى . ٭ٲ كازبی واو كه٧ روذ ث اال٣ ٥وم هیل

اى . »پی ها ىل هی کل اى ٭وذ ازٮبك هی کین ؽٲبیٲی ها ث آگبی هوكم ه٬ هی هبین

ب ثبهب كه٧ هزو کوك هیکل، رواى جک بی هب ای عوهی االهی ثبه» کیبى«آغبئیک

و . ثک هؾول رٲی ا٭بى ك چلاى هیك» ثی گببى«ثبیل ٱجل کوك ک ؾذ ابلذ هبلت کزبة

. ك هٲبل كه هایب بی فبهط که كه كزو وگبى اذ

ٮو 20000هزو عو٦یذ اثوٱ رٲویجب کیل 72کیلهزو رب آثبك 120کیلهزو، رب ك ثیل 218٭بل اثوٱ رب یيك -

. کیلهزو ٭بل كاهك 24اٱلیل كه و ها آثبك اثوٱ ٱواه كاهك ثب آثبك . اذ

گبهل كه آیل ای چلاى كه هوؽب كه کزبثی ک اکى ه٪ل رؤلی٬ آى زن، ایي پلیل م -

. ثلذ فالگب ثولکجذ ثبه ها ثوهی فان کوك اهیلاهم ثيكی

یبی ایواى، رؤلی٬ ؽغخ االالم هل ع٦ٮویبى، چبپ ن، -عویبى ب بىهبى بی هنجی«کزبة -

. 23، ٮؾ 1385ثبه

. 55، ٮؾ »كاكگب«گب کیل ث کزبة -

د اهیوکجیو، فبواد آیذ اهلل آٱب غٮی ٱچبی، چبپ رواى، ازبها» یبؽذ وٯ«هواع٦ کیل ث کزبة -

آیذ اهلل آٯ غٮی ٱچبی . اى اؽول ٥لی پو» ایواى كه عگ ثيهگ« یب کزبة 608رب 575، ٮؾبد 1362

ٮؾبد ٭واای اى کزبة هٮل فبواد فك ها ث هاث ثیبه ویوی آفل هال کب١ن فوابی ثب اگلیی

هؤههیي یبی ا٭واى ٥بلی هرج ی بل كیلاهبی هزالی الی . ب افزب كاك اذ

آیذ . اگلیی ثب آیذ اهلل آفل هال کب١ن فوابی ثك ابه ث هجبكل اال٥بد هبه ثیي آبى هیکل

هي . اهلل آٱب غٮی ٱچبی وچیي بم كیگو هؽبیى واى ال ها هیجوك ک هاث يكیکی ثب هب كازل

هلل ثوعوكی ثب کوک هزٲین یب هزٲین کبهكاهاى اگلی كه ایواى ث هوع٦یذ هیل روكیلی لاهم ک آیذ ا

عبك ب٫ کي ایي هبعوا هؾول هب ب ثك ک هزالیب كه ثیوبهزبى ٭یوى آثبكی اى ی هالٱبد هی کوك

هگبى هعك ٥کبی ٭واای اى ایي كیلاهب كه هىبه بی واو که هزو هیل كه كزو

آيهبى آیذ اهلل ثوعوكی ى ث هٲبم هوع٦یذ ویل ثك هؽبیى ٭واای كه ایواى ثكل ک اى و . اذ

گٮذ اگیي آک و بل ر٦لاكی . ٢و بیز هٲبم هوع٦یذ ثكل؛ اهب اگلیب ث ا ا٥زوبك کبهل كازل

اهب رب کى یک ل ن اى هاث . ایواى هزو هی کل ل، اگلیی ب پیواهى ٱبی٤ ربهیـ یبی

. كه ؽبلیک هٱ٭ اك هاث اگلیی ب ثب هؽبیى بثٲ الی كاهك. هؽبیى ثب فك هزو کوك ال

ایي ٥لذ ایک هالیبى كه گنز ثبئیبى ها وپوك ه یب اگلی افیوا آهویکب اوائیل هی بهل، ث

. جت اذ ک ٱیب ث ٮ هیکل

. 1385هل ع٦ٮویبى، » یبی ایواى –عویبى ب بىهبى بی هنجی «کزبة -

، 1380، رؤلی٬ كکزو هؾول ثبٱو ٥بٱلی، و گٮزبه، رواى »وػ ؽبل هعبل یبی ٢بهی ه٦بو ایواى« -

ی هوكی . یپ ؽی٦لی هىم آها ازجب کوكؽبط ٥لی هىم آها ها جبیل ثب ود. 720رب 714علل كم ٮؾ

كاول افزوا٥بری ن هبل ٱجل وب وذ وب ثوای بثیبیبى كاهك ک ث٪ل ث پجل هىم آها جذ كاك

. هیك

Page 42: مصدق و بهائيان

رؤلی٬ كاك » اعزوب٥ی ایواى –عو٦یذ ٭لائیبى االم ٲ آى كه رؾالد یبی «هواع٦ کیل ث کزبة -

220رب 219، ٮؾ 1381ى ابك اٲالة االهی، علل ال،اهیی، هوک

، یب عو٦یذ ٭لائیبى 219فبواد و ٱبد آثبكی، هوکي ثوهی ابك، ٮؾ : هواع٦ کیل ث ایي هبث٤ -

. 220 219االم اى كاك اهیی، ٮؾ

رع . ، ٥ک ل آهل253، ل 467، كاك اهیی، علل كم ٮؾ »عو٦یذ ٭لائیبى االم«کزبة -

. كاز ثبین ک وثبی کل که اى اكاهاد ربث٦ ىاهد که ثك

، گبهل ثب رع ث هوى گياه كه 218رب 215رؤلی٬ هؾول رٲی ا٭بى، ٮؾ » ثی گببى«ٲل اى کزبة -

. ریؼ فك ها ا٭يك اذ] [ ایي ٥الهذ هیبى

. ثؾبة هیالكی ایي هى هبك٫ اذ ثب هى رلل یل ثبة كه یواى -

كبئ ٭ز اگیيی «پ اى کزبه ثبئیبى كه بوك، هالیی ثبم یـ ٥جلاهلل بوكی کزبثی ث بم -

کل ک ثب٥ش ا٥غبة یکی اى بلیي ٥یی ایي كه ازبهاد ك٭زو ویبد كیی ه، هزو هی» بی ثبئی ب

عبیبد ؽیب هیك علاى ثیلاه ا ها ثوهی اگیيك رب عاثی ث هئل٬ كه٧ ثب٭ی ب ٭ویجکبهیبی ا

ثٲل » ثبئیکوی«اى گٮزیبی هىگبه ایي ق اى و٭لاهاى اؽول کوی هئل٬ هه کزبة . ثلل

ؽزب اى ثبئیبى فوك » ثب ثبئی ب یچگ هاث لاهك« . اذ» ثبوبك آىاكگبى« اى» اى پبکلیبى«فك

چبپ هزو 1324، رواى آمه »ك٭زو پوچن«كه قذ كه » ؽٲبی گٮزی«کزبة ی ثب ٥اى . گیوی هی کل

» ثبئی زیيی«ثبهىی اى ایي کزبة یکی اى ابك ٩یو ٱبثل اکبه عبیبد هالیبى ٥لی ثبئیبى و . هی ك

ایي کزبة ر ازبهاد پیبم كثبه چبپ ل پق آى یل آزبهاد . ٮز كه عبه٦ ثیوبه ایواى اذ

. فالى ایي کزبة ها ث و ایوایبى ری هیوبین. الجوى، ٭واکٮهد كه آلوبى آغبم هیگیوك

چبپ چبهم، هوکي ابك اٲالة االهی، ثبه » م ٭لٮیفبواد هجبهىاد ؽغخ االال«هواع٦ کیل ث -

. 139 138، ٮؾ 1382

، 1384رؤلی٬ ٥لی هوب، رواى گبم » یوبی هنجی ثو ثزو ؽوکذ ذ هلی«هواع٦ کیل ث کزبة 0

. 996ٮؾ

» بل 23«ك ثو کزبة هواع٦ کیل ث هٲله الی گبهى» وکة ثبئیبى«ثوای آگبی ثیزو پیواهى -

. چبپ الجوى ٭واکٮهد آلوبى

رؤلی٬ وگ ٩الهوب غبری، هئ فلهبد ٭وگی » ربهیـ یبی ثیذ پظ بل ایواى«کزبة -

. 17، ٮؾ 1386هب، چبپ زن،

ث٦لب كهی ل. ه٢ه وریپ ؽیي آىهك كاكزبى كاك گب ٢بهی هؤهه هؾبکو كکزو هلٯ اذ -

. هی بهیل» آیوي ٥لی ب«ثك هزٲلی چى الوری ا ها

. 20ٮؾ » ربهیـ ثیذ پظ بل ایواى« -

Page 43: مصدق و بهائيان

علل كم، ثک علیل ثيهگوو، چبپ و ربهیـ ایواى، چبپ فبهط که اى » هلٯ كه هؾکو ٢بهی» -

عن و٣ رب عل زن ك٭ب٥یبد وگ بٲلی كه عل پي. 7، ٮؾ 1363للى، -هلیى ایواى

هئی كاكگب ریوبه هٲجلی آىهك . كاكگب ثب ثؾش پو پبـ پیواهى ك٭ب٥یبد ا اكاه پیلا کوك

كاكزبى، ثب ثو اب کزبة هزو ل ر علیل ثيهگوو هزع هیین ک و ك آبى ث وگ

وگ بٲلی ث٦لب ٥ . ٱی ا ه٦زو٫ ثكلبٲلی اؽزوام ٭واای هی گنازل ث كا ؽٲ

. هؾٮل هلی ثبئیبى ایواى ل

ث هبهد اى . 174 –73، كه ٮؾ 1384، چبپ رواى »فاة آٮز ٮذ«هؾول ٥لی هؽل یل کزبة

: ٢و ؽٲٱی ث ك٭ب٥یبد ٥بلوب وگ بٲلی ازبك هیکل هییل

هوكاك بكه 22٭وهبی ک كه . ثوکبهی كکزو هلٯ، رئ ای ثی جك اذابك گای هیلل ک ؽبكص

هوكاك ث كکزو هلٯ اثال٧ 25ل كهآى ٥يل كکزوهلٯ اى وذ قذ ىیوی ٱیل ل، كه یو ت

، رلیؾب اى ؽلك افزیبهاد ب ؾجذ هیکل رب هیول (کیل هلا٭٤ وریپ هیبؽی)وگ بٲلی .هیك

اال هئل ایي ک آیب ا٥لیؾود وبیى ببی ؽ له چیي اهوی ها كاز ال . " ال هئلث

ىیوا کلام یک اى كاكهبى ه٢٦ن هآههیذ كاهل ک ث ؽلك ؽٲٯ . یب فیو كهایي كاكگب ههك ثؾش یذ

هوكاك 22کوك ک ربهیـ ٥يل وگ بٲلی ث ایي کز ن ابه ... ا٥لیؾود وبیی هیلگی کل؟

٭وهبى ٥يل كه هى : چبچ كهثبال ابه ل..." اذ لی كهآى ربهیـ ى قذ ىیو ن اهوی ها لیل ثك

هوكاك ث كذ كکزو هلٯ هیول كهذ چل ب٥ذ ث٦ل ب، 25هوكاك بكه ل لی كهیو ت 22

هب٭ود فوط ب اى ایواى، ثلى . هیوك. اى کوك پ ث همثلى اال٣ اى هاهو هزٲیوب ث ث٪لاك پو

. هوكاك ث اال٣ هوكم هیول هىبه ب فجو ٭واه ب ها هزو هیکزل 25اال٣ كلذ كه جؼ

. ، علل كم22هج٤ پییي، ٮؾ -

؛ رؤلی٬ ؽغذ »ٱل و ىلگبی ى٥ین ثيهگ ٥بلن ری٤، ٥اله ٥بلیٲله ؽود آیذ اهلل ثوعوكی«کزبة -

1340الالم ٥لی كای ٱن چبپقب ؽکوذ،

. 156رب 155ٮؾ » ثی گببى«کزبة -

یبككازبی گیبىكالگهکی، بفز ٱلن فیبل پوكاى ٥لی عاو کالم ثك ثب کوک هبلی آزبى ٱل هی -

بل، چبپ ٭واکٮهد 23 ثو کزبة گب کیل ث هٲله گبهل. ری هواع٤ ی٦ چبپ ازبه یب٭ذ

. آلوبى

كه . كه یکی اى كبد یيك، ثبئی ب چل ٮو اى هلوبى ب ها ٱزل ٥بم کوكل«:هؾول رٲی ٭لٮی هی یل -

ایي اٱ٦ هعت ل ک هوكم . آى ثبه ن آیذ اهلل ثوعوكی اٱلام وكل ک ٱبرلیي هؾبکو هغبىاد ل

ثو ؽبل . ئی ثیٮزل اى عول كکزو ثوعی یكی ثبئی ل ها كه کببى کزلث ٭کو کزي واى ثب

٭٦بلیذ گزوك ثبئی ب كه واو که ثی رعی كلزبی ٱذ ب ث هؤل ثبئی ب، آیذ اهلل

ی به ن 1333ثوعوكی ها ثیبه بهاؽذ هزؤصو بفز ثك، ث هی ک ایبى ث٦ل اى هب ههبى بل

ای هوٱم ٭وهكل ک ب ها هالٱبد کن ا٥زوا گل هلی ه٢٦ن ل اى ٦یذ ثبئی ب ها ث اال٣ ا

: هزي به چیي ثك. ثوبن

Page 44: مصدق و بهائيان

ث ٥و ٥بلی هی هبل چلی ٱجل اى آثبكاى هکزثی اى ث٦ی کالء ؽٲیو هیل . ثن اهلل الوؽوي الوؽین«

ؽٲیو ٭واه کوكم ٱی ها ث . رٲویجب اكاه اهه ٮذ آثبكاى ثب ٭وٱ ثبئی لثك ا١به كاز ثكل ک

[. ث ٥و وب ثوبن]ا ٱبیبی كیگوی ک پی آهل ک و کلام اه آب هن بیبى ع اذ

یواى ث کغب هغو وی كان اب٣ ا. كیوى هکزة كیگوی اه ث٦ی کالء ؽٲیو یي هیل ک هئیل هکزة ال ثك

فال ل؟ هضل آک الیبء اهه ایواى كه فاة ٥ویٲی ٭و ه٭ز ال ک یچ لایی و چل هیت ثبل آب ها

٥لی ای ؽبل عبث٦بلی ها الىم اذ هل٤ کن بیل ثك كه هٱ٦ی ث٦ی اى الیبء اهه ها . ثیلاه وی کل

٥بٱجذ اهه ایواى ها اى ایي ٭وٱ ؽٲیو فیلی فین . هٱ، کچک یذثیلاه کیل هزج کیل ک ٱبیبی ایي ٫

صاصگـحغی جغئث ایک ث الاى ای ایب كه اكاهاد كلزی ها كاهل هل ثو اهه زل ک . هی ثین

یک فغ اػ ایب عا ک ثبثث كض اؿث لبجل ثصى ا صع اثغل پج هـلوبى ثی گب عا، هجبػات

ضاعض ػجت آک هکحثی هذوض كیغای ث هي كح، آى عا ن فغؿحبصم هالدظ وبیض،

وی صان ثب . فغهبئیض ثجییض ابع ایغاى چیـث صاصگـحغی ایغاى ثب چ صؿحی اصاع هی كص

ثبع ث غ جمضیغ اگغ هالح صاـحیض اػ صع. ک ثبیض هذجث کغص ثب کضام بلم ساثیض ب عا ثیضاع کغص

اگغ چ گوبى ضاعم اضک فبئض . لث ثشایض هطبلت عا ث ػغى اػلیذغت وبیی ثغؿبیض

الـالم ػلیکن عدوة اهلل . ث کلی دمیغ اػ اهالدبت ایي هولکث هأیؿن. ای هحغجت كص

»دـیي ثغجغصی. 1373كال 8ثغکبج،

ایي چیي ٱی الٲلت ثبل » ی هوع٤ ی٦هؽبى« ابى ا٥غبة هیکل ک چگ اهکبى كاهك یک

آیذ اهلل ثوعوكی هی . ثلاكفای یک كٲبى كهثل ثی ا٥زبیی کل به ا ها ثوای یک ا٠٥ كهثبهی ثٮوزل

رب ثلک . راذ یک ؽٲٱلاى هلوبى ه٬ ث یيك ثٮوزل اى يكیک لث بی ایي پیوهوك كههبل ها ثك

اهب چیي وی کل ث كه٩گیی كی ٥لی یک اٱلیذ . ٱزل یک هلوبى ثیچبه ها ثگیوكعلی عبیذ

،ازبهاد هوکي ابك »فبواد هجبهىاد ؽغخ االالم ٭لٮی«هواع٦ کیل ث کزبة . کچک كلق اذ

. 199، چبپ چبهم، ٮؾ 11382االهی، ثبه

وچیي كیگو آیبد ٢٥بم هؽبیى هه ن « ر، هؾول رٲی ٭لٮی كه ٭ل پغن کزبة فبوا

ىهبى ثب آیذ اهلل ثوعوكی، فبواری اى اٱلاهبد كوی بی کی رىا فك ٥لی ثبئیبى ٲل کوك ال ک كه

آیذ اهلل ثوعوكی كزگب هوع٦یذ ا هوکي كی ب كوی ب ٥لی ثبئیبى . هکبی كیگو فان آهك

. و كگوالیبى ایواى ثك