COMPASS COMPASS76 77

ความสกสกาวจากขางในบานหวทง

มเรองประหลาดเลกๆ ในพนทของบานหวทง ไมไกลจากบานทงละครของต�าบลเชยงดาว ทามกลางสภาพภมศาสตรของพนททเปนเขาหนปนไมสามารถกกเกบน�าได กลบปรากฏมน�าใสไหลทะลกออกจากโตรกผาและ ซอกรของตนดอยนาง ซงเปนอกหนงดอยรวมพนทกบดอยหลวงเชยงดาว ชาวบานเรยกพนทอนนาอศจรรย ตรงนนวา ‘น�าออกฮ’

อยางไรกด แมจะมความส�าคญอยางยงยวด แตกลบไมคอยเปนททราบกนนกวา พนทบรเวณดอยหลวงและดอยนางนนเปนตวรองรบน�าจากตนน�าหลกบนดอยหลวง พนทดงกลาวจะซบน�าอมไว แลวแบงสรรปนสวนไหลรนลงมาใหทง 5 ลมน�าเบองลาง ไดแก แมกด แมล แมกะ แมนะ และแมแมะ ซงสามารถหลอเลยงหมบานและผนปาในบรเวณนนกวางขวางออกไปกวา 6,000 ไร อยางพอเพยง

แนนอน, ธรรมชาตทยงใหญมกถกผกตดดวยเรองเลาเหนอธรรมชาตของพนท เจาหลวงค�าแดงจงเปนต�านานอารกษ คดอยหลวงเชยงดาว ในขณะทบนดอยนางกมเจาแมนางค�าเขยวปกปกษรกษา และนนเปนทมาของความศรทธาและพธกรรมเลยงผขนน�าในเดอนเกาเปงของทกป (ราวเดอนมถนายน) สวนประโยชนทางออมของพธกรรมกปรากฏผานความรวมมอรวมใจของชาวบานในพนททงจากชาวบานหวทง ชาวบานทงละครและอนๆ ในการรวมกนจดกจกรรมตอบแทน ความอดมสมบรณของพนท

อนทจรง หากมองใหพนจากกรอบของความเชอและพธกรรม การมอยของบานหวทงกเปนตวอยางทงดงาม ซงสะทอนระบบนเวศทสมบรณไดอยางดยง การอนรกษทรพยากรธรรมชาต และการน�ามาปรบใชใหเขากบวถชมชนและ การทองเทยว โดยใชกระบวนการการบรหารจดการพนทของชาวชมชนอยางมประสทธภาพ จนเปนทมาของรางวลจากสถาบนตางๆ มากมายทบานหวทงไดรบ อาท รางวลหมบานทองเทยวตนแบบเชงนเวศ จากส�านกงานการทองเทยวและ

กฬาจงหวดเชยงใหม รางวลหมบานปลอดการเผา ป 2555 จากกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมและกรมควบคมมลพษ

รางวลชนะเลศหมบานปลอดการเผา “ชมชนสเขยว” ระดบจงหวด เปนตน นบตงแตไดแยกตวมาจากบานทงละคร เมอวนท 30 พฤษภาคม 2540

บานหวทง ตงอยหมท 14 ต�าบลเชยงดาว อ�าเภอเชยงดาว หากขบรถออกจากตวเมอง เขาสทางแยกถนน สายเลยงเมองผานหมบานทงละครไปไมกกโลเมตร กจะพบชมชนตนน�าบานหวทงวางตวอยบนทราบอนเปนแนวตอเขตอนรกษพนธสตวปาดอยเชยงดาว ซงเปนเขตตนน�าหวยแมล และหวยละครทไหลลงสแมน�าปง ทศตะวนตกมชายขอบของปาผนใหญทอดมสมบรณ เรยกวา “ปาชมชนบานหวทง” ทซงนอกจากความอดมสมบรณทางธรรมชาตแลว ทกๆ พนทในชมชนยงสามารถมองเหนดอยเชยงดาวและดอยนางอนสงางามไดอยางชดเจนอกดวย

COMPASS COMPASS78 79

“ปาสวยน�าใส สมนไพรขนชอ เรองลอขาวเศรษฐกจ วถชวตจกรสาน

สมานสามคค มน�าใจพฒนา” คอค�าขวญทสะทอนภาพชดของชมชนทมอยดวยกน 150 หลงคาเรอน และมประชากรทงหมด 454 คน ทซงนอกจาก ความหลากหลายของชาวบาน (ลวะ ไทลอ และคนยอง) ความหลากหลายของพชพรรณยงโดดเดนควบคไปกบวถชวตพนถนดวย ซงไดมการบรหารจดการอยางสอดประสาน จนสามารถสรางมลคาทางความยงยนตอ การด�ารงชวตของชาวบาน รวมทงการรวมกนอนรกษปาชมชน การจดตง กลมสมนไพรเพอการเรยนร โครงการปลกแฝกเพออนรกษปาตนน�า กลมโครงการแกสชวภาพ โครงการปลกกาแฟ และทโดดเดนอยางยงกคอ

โครงการปลกไผเศรษฐกจ ซงถอวาทนเปนชมชนแหงแรกทมการสานกวย (เขง) ซงกลายมาเปนผลตภณฑทองถนอนโดดเดนของหมบาน เปนหมบานตนแบบในการปลกไผโดยชาวบานชวยกนดแล และเปนพนทศกษาดงานทงจากกลมองคกร ภาครฐ และเอกชน ทงในและตางประเทศอยางตอเนอง

พอหลวงสขเกษม สงหค�า ผใหญบานหวทง เลาใหฟงวา ปาไผเกดขนในสมย พอหลวงตบ ศรบญยง ซงไดไปขอพนทของ นพค. (หนวยพฒนาการเคลอนท) 32 กรป. กลาง (กองอ�านวยการกลาง รกษาความปลอดภยแหงชาต) ทเคยไดใชเปนทเลยงววแลวปลอยใหรกรางมาสรางปาชมชน ในขณะเดยวกนดวยความทชาวบานในแตละครอบครวสวนใหญมการสานกวย ซงตองมการตดไผกนทกๆ วน จงมความคดทจะขยายพนทปลกปาทดแทนโดยขอพนทเพมจาก นพค. อก 42 ไร ท�าใหชาวบานหวทง ไดรบประโยชนจากการตดไผมาสานกวย สรางรายไดใหครอบครว โดยหมนเวยนทรพยากรทางธรรมชาตอยางเปนระบบ

ระบบการจดการภายในทยงยนยงสงผลถงการน�าศกยภาพดงกลาวมาตอยอดเปนสนคาทางการทองเทยวเชงนเวศ ซงหากพดกนในฐานะเชงเศรษฐกจรวมสมย เราสามารถบอกไดเลยวาบานหวทง “ก�าลงจะมา” เพราะหลงจากไดรบความรวมมอจากสถาบนการทองเทยวโดยชมชน (CBT-I) ซงไดวางรากฐานส�าหรบการจดการการทองเทยวแบบโฮมสเตยอยางเปนระบบ โดยชมชนจะเปดใหนกทองเทยวเขาพกในบานพกทจดไวให และน�านกทองเทยวศกษาวถชวตของชาวบาน เทยวปาชมชน ศกษาการฟนฟ พนทปา ศกษาสมนไพรและปาไผเศรษฐกจ โดยจะมมคคเทศกชาวบานใหการตอนรบและใหความรอยางคนในพนททรจรง

“ปามนคอชวต น�ากคอชวต เราเขาไปในปา เราไมมเงนสกบาท เรากยงไดกน เจบปวยกมยารกษาเหมอนเปนซปเปอรมารเกตของคนจน ทชาวบานหวทงชวยกนดแลปากไมใชเพอเฉพาะชาวบานในพนทเทานน แตอากาศทบรสทธของทนจะลอยไปทวทกท ขนาดนกทองเทยวตางชาตเขายงมาซออากาศของเราเลย” แมหลา ศรบญยง ผน�าธรรมชาตแหงบานหวทง บอกอยางภาคภมใจ

ไมใชเฉพาะแหลงทองเทยวทางธรรมชาต ภมปญญา หรอการจดการพนทภายในชมชนอยางมประสทธภาพเทานน เราคดวาจดเดนทสดทท�าใหชมชนแหงนเตบโตและยงยนไดเชนทกวนน คอ “จตส�านกและการเสยสละ” ของชาวชมชนทกคนทรกและหวงแหนพนทบานหวทงอยางหมดหวใจ

และนน เปนความสกสกาวจากภายในทใชวาจะหาไดงาย...ทไหนๆ กม n

ส�านกงานพฒนาชมชนจงหวดเชยงใหม

คณะบรหารธรกจ

มหาวทยาลยเชยงใหม

ส�านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคเหนอตอนบน 1 อ�าเภอเชยงดาว

How to get thereจากเชยงใหม ใชเสนทาง 107 (เชยงใหม – ฝาง) เขาอ�าเภอเชยงดาวไปตามทางแยก

ถนนเลยงเมอง เลยวซายผานบานทงละครกจะพบชมชนบานหวทงตงอยบรเวณตนดอย

หลวงเชยงดาวกบดอยนาง ทงนนกทองเทยวสามารถขบรถเขาชมปาชมชนไดตลอดทงป

และยงสามารถขจกรยานไปเทยวถ�าเชยงดาว ถ�าผาปลอง บอน�ารอนบานยางปโตะ

และพระสถปเมองงาย ไดอยางสะดวก

วฒนธรรมประเพณ

1. มการท�าบญเลยงผขนน�า ในเดอนมถนายนของทกป

2. การแสดงพนเมองของเดกและเยาวชน

3. การเกบของปาในแตละเดอนไมเหมอนกนตามฤดกาล

กจกรรมการทองเทยวในชมชน

1. ดการจดการดแลการรกษาปาชมชน (ปาตนน�า)

2. วถชวตของชาวบานหวทง

3. การปลกปาไมไผเศรษฐกจเพอใชในการจกสานเปนอาชพเสรม

4. ศกษาภมปญญาเรองสมนไพรในพนท

5. การแสดงของเดกและเยาวชนในหมบาน

Text by S.P. Photography by S.P. and Chiang Dao Post

The villagers of Baan Hua Thung enjoy a spectacular view from their houses at the base of the limestone mountain, Doi Luang Chiang Dao, some 85 km from Chiang Mai. It is a unique environment, including alpine forest, and provides habitats for many indigenous species which are not found elsewhere.

With a current population of 454 in 150 houses, Baan Hua Thung is a small friendly hamlet where everyone contributes to conserving the natural biodiversity of the area. Community members have worked to-gether to establish a “community forest” which has become well known across the country. In this area it is allowed to collect wild fruits and herbs, but cutting the trees is strictly prohibited.

Baan Hua Thung also has a community bamboo forest. Every year, villagers collectively harvest bamboo and divide the profit among the community. Mostly the bamboo is made into baskets.

The village has received several awards for conservation and ecotourism from the Ministry of Tourism and Sports: in 2012 they were presented the Zero Forest Burning Award from the Pollution Control Department, the same year won the Green Community Award of Chiang Mai.

The villagers always welcome Thai and foreign students and tourists who are interested to learn more about how to manage forest resources in a sustainable way. They are also keen to share their lifestyles and

traditions with guests who would like a real insight into rural Thai life. n

Activities for guests:Experience daily life: Guests can visit a community forest which

village members manage together. There are many different kinds of herbal medicines and wild edible plants in the forest. Guests will also hear about the inspiring practice of “forest ordination” whereby trees are ordained as monks! They say, ‘People nurture the forest, and the forest nurtures the people in return’. Guests can also learn how to make a bamboo basket, and maybe meet a traditional village herbalist.

Doi Chiang Dao Trek: (Seasonal– November to May): Trekking to the peak of Doi Luang Chiang Dao, accompanied by local guides of course, is a classic adventure. En route, you will encounter many rare plant species which the guides will explain for you. It’s an early morning start, but you’ll be rewarded by a 360-degree view from the peak. Watch the surround-ing mountains gradually appear through a sea of clouds. The trek also includes stops at scenic spots, a cave and a waterfall.

For more information about visiting and homestay, please contact (087) 995 8104.

Baan Hua Thung Community-based Tourism

ปามนคอชวต น�ากคอชวต เราเขาไปในปา เราไมมเงนสกบาท เรากยงไดกน

เจบปวยกมยารกษาเหมอนเปนซปเปอรมารเกต ของคนจน ทชาวบานหวทงชวยกนดแลปากไมใช

เพอเฉพาะชาวบานในพนทเทานน แตอากาศ ทบรสทธของทนจะลอยไปทวทกท ขนาดนกทองเทยว

ตางชาตเขายงมาซออากาศของเราเลย

*ขอขอบคณขอมลจากนตยสารเชยงดาวโพสต

ขอมลเพมเตม ตดตอคณทองหลอ บญปอ หวหนาคณะกรรมการ

หมบานทองเทยวเชงนเวศ โทร. (087) 995 8104