نشریه کوچه شماره پنج

5 جم نشریه کوچه شماره پنای تارنمای کوچه مطلب ه گزیده2012 م فوریه یکم تا پانزده از

Upload: ardavan-roozbeh

Post on 16-Mar-2016

349 views

Category:

Documents


28 download

DESCRIPTION

نشریه کوچه در پنجمین شماره همراه شماست

TRANSCRIPT

Page 1: نشریه کوچه شماره پنج

5 شماره پنجم نشریه کوچه گزیده مطلب های تارنمای کوچه

از یکم تا پانزدهم فوریه 2012

Page 2: نشریه کوچه شماره پنج

2

نش��ریه کوچه چکیده و منتخب مطلب های منتش��ر ش��ده در تارنمای رادیو کوچه است

اول و پانزده ام هر ماه منتشر می شودصاحب امتیاز: بنیاد فرهنگی کوچه

سردبیر: اردوان روزبهمسوول خبر: بهنام ف هماهنگی و تنظیم برای مجله: آزی ف

صفحه آرایی: بخش گرافیک بنیاد کوچهب��رای تماس با س��ردبیر به طور مس��تقیم می توانید با آدرس پس��ت

الکترونیکی زیر در تماس باشید:[email protected]

هم چنین برای دریافت نشریه به صورت دوره ای بر روی آدرس پست الکترونیکی خود به طور مستقیم می توانید با آدرس زیر مکاتبه کنید:

[email protected]هم چنین می توانید از تارنمای رادیو گوچه دیدن کنید و روزانه از خبرها

و گزارش های آن مطلع شوید:www.radiokoocheh.com

اردوان روزبهبه عنوان س��ردبیر رادیو کوچه بی شک یکی از افتخاراتی که می توانم در موردش حرف بزنم، داشتن هم-کاران صمیمی و با انگیزه اس��ت. در طول دو س��ال و اندی گذشته کوچه و رابطه اش با هم

کارانش حکم یک خانواده بزرگ یافته است.ش��اید این س��رمقاله را باید در تقدیر هم راهانی بنویسم که پیش از هر چیز نوش��تن و گفتن برای کسانی که مخاطب شان بودند، ارجحیت داشته و دارد. من همیشه می گویم رسانه و هم کاری با آن روزی آغاز می شود و روزی پایان می یابد اما این مهم است که

ما چگونه پایانی را برای آن رقم بزنیم.به راستی در این حرفه، کسی مانند یک کارمند با یک کار مشخص و یک برنامه روزانه نیست. خالقیت و دل بستگی شرط اول کار در این حوزه است. کم تر می شناسم روزنامه نگارانی را که از کنار این حرفه به نان و نوایی رسیده باشند. بسیاری از آن ها گم نام هستند و گم نام باقی می مانند، چرا که به دنبال جنجال نیس��تند و سعی در انجام وظیفه دارند و گروهی دیگر اگرچه نامی نیز از آن ها می شنویم فقط در حد تقدیر است و بس. لذا کم نیستند افرادی که در این حوزه در تنگ دستی و نداری روزهای سختی را سپری کردند

و یا حتا از دنیا رفتند.شجاعت و جسارت نیز بخش دیگری از این حرفه است. بی شک ش��ما نیز خبر کشته شدن »مری کولوین« و »رمی اوشلیک« دو خبرنگار در بمباران ش��هر »حمص« را ش��نیدید. این دو در حین گزارش گری در مورد حمله های دولت س��وریه به مردم این شهر جان خود را از دست دادند. نه خانم کولوین و نه آقای اوشلیک هیچ کدام سنخیت نژادی یا زبانی با آن مردم نداشتند اما شرافت حرفه ای آن ها حضورش��ان را رقم زده بود. برای یک خبرنگار موضوع

انسان است نه رنگ و نژاد و قوم.خبرنگاری یکی از خطرناک ترین حرفه های جهان اس��ت. اما آیا به راستی منظور از این حرف خبرنگار پشت میز نشین است؟ آیا ما به همه منابع مان از پشت میز دست رسی داریم؟ آیا نباید در بین مردم برویم و با آن ها که مخاطب ما هستند به گفت و گو بنشینیم

و بدانیم حرف آن ها چیست؟این روزها خیلی از نوش��ته ها بوی بیانیه های سیاس��ی می دهد. پروپاگاندا برای یک مبارزه شاید، ولی ما چقدر می توانیم پای بند مس��وولیت خطیری باشیم که نانوش��ته تعهد به صداقت و راست

گویی و بی-طرفی را در آن قسم خورده ایم.این جا اس��ت که باید فکر کرد که چه حرفه ای را روزنامه نگاران برگزیدند، شغلی که هم واره حرکتی بر روی لبه تیغ و خطر حمله

از هر سوی جامعه را به جان باید بخرند.اما م��ن این جا این بار می خواهم از هم راهان و هم کاران رادیو کوچه تشکر کنم که با رنج ها و مرارت ها و سختی های زیاد به کارش��ان ادامه می دهند و تالش می کنند و باورش��ان است که نه برای یک رس��انه و یک فرد که برای خودش��ان و مردم ش��ان می نویس��ند. به آن هایی که تا آخرین دمی که در کوچه بودند و مسووالنه رفتار کردند، سالم باید گفت و به آن هایی که تمام توان ش��ان را برای نوشتن و درست نوشتن و بی منت بودن -نه بر سر ما و شما که بر سر هیچ کسی- در وجودشان موج می زند کاله از سر برداشت. در این شماره مجله کوچه جا دارد به یاد همه دوستان ش��جاع روزنامه نگار هم راه کوچه و آن هایی که در دیگر بخش های کوچه مدد رس��ان و پشتیان تحریریه بوده اند، باشیم که در

تالش بودند این شماره نشریه کوچه به دست شما برسد.آن چه پیش روس��ت محصول تالش روزنامه نگاران و تیم فنی و پش��تیبانی که بر روی سایت کار کردند، صدا مهیا کردند و تالش بی توقعی داش��تند برای آن که بتوانند گامی برای دانس��تن بیش

تر بردارند.نه خسته

فهرست:سرمقاله............................................... 2گزیده ی خبرها...................................... 3شما انقالب کردید ما هزینه دادیم ...................4مجلس، به منزله ترمز دولت .........................5

شکستن قواعد یک بازی کثیف .......................6 خالصه مطبوعات تاجیکستان .........................7از تو برای تو ...........................................7اقتصاد پاشنه ی آشیل نظام ...........................8نیمکت های خالی پارک ...............................9عدم دیپورت یک پناه جوی ایرانی در سوئد ........10یک شهرآورد دیگر ....................................11دشمن دشمن من، دوست من .........................12

موسیقی ایران کهن ترین موسیقی جهان .............13قدیمی ترین نقاشی متحرک جهان ...................15بیداد سرما در صنعت گردش گری ...................16

تقویم تاریخ .............................................17 اندام های عقل عملی ..................................18 نهضت ادبی و هنری رنسانس ..........................19گزارش روز تاجیکستان................................ 20جوان ترین کارگردان جهان ...........................20روزی برای کشورم .....................................21زنی مترجم، در پس پرده های حرم سرا ..............21انجمن شاعران مرده ...................................22استخاره گرفتن و ریشه های تاریخی آن .............23او دیگر تنها نبود ........................................24شایعه ....................................................25گفت و گو با علی عبدالرضایی .........................26حجم های پردردسر ....................................28نخستین شاعر زن عارف پارسی گوی ..................29پس از سی سال، رویارویی مجلس و رییس جمهوری 31تشنه گان فرهنگی ......................................32تهدید و مصرف دوگانه .................................33مملکت اسالم که به بن بست نمی رسد ................34رنسانس، پدیده ای از دل قرون وسطا ................35اسطوره های ایرانی در دوره هخامنشی ..............36ارزی که تک نرخی نشد ...............................37مجله ی خبری تاجیکستان .............................37جنگ داخلی به عنوان یک اصل .......................38

داستان کوتاه، مهجور در میان ایرانیان ................39 تقویم تاریخ ..............................................40 موشک بازی .............................................41سرطانی پیچیده ........................................42پاپاراتزی ................................................43

طبقه بندی جامعه ی ایران در عصر قاجار .............44پیش دستی در کودتا ....................................47آب در النه ی مورچگان ................................48به سالمتی جناب اژدها ..................................49خاطرات مقوایی .........................................50

کوچه ای با شکر و تعظیمدر برابر هم کاران خوبش

سرمقاله فهرست

بازار حراج گرم است ..................................51بهار بنیادگرایی و غرب ................................52تکه تکه های آواره ....................................53تکنو کوچه ..............................................53اندوه ماه در سرزمین ابدیت ..........................54ماجرای باز کردن در قوطی ..........................55بازی سرنوشت ..........................................56تکلیف نهایی ............................................57شاعری خارج از نظامات شعری امروز ................58خشونت هنجارهای جنسی .............................59هنر در ابعاد خانگی ....................................60مهارت هایی که باید از نو آموخت ....................61اسطوره ی آفرینش در ایران باستان .................62گزارش روز تاجیکستان ................................62بازی، اسطوره، زندگی ................................63گره خورده با خلیج فارس .............................64آن بارانی سرمه ای ....................................64تقویم تاریخ ..............................................65فاصله عشق تا عشق بازی ................................66بازی های دهه ی 60 در فضای مجازی ................67آخر شعر سفر ............................................68مهریه، جورکش نابرابری های جنسیتی در ایران ......69کتاب خانه ی کوچک من ................................70به قصد رفتن روی خط تفاهم ...........................71رابطه ی لباس و تحقیر .................................72

شادمانی یک پیروزی و اندوه یک مرگ ...............73وقتی که دین، سوژه ای برای خنده می شود .........74گام های لرزان بر طناب تاهل ..........................75سرطانی شایع ولی آرام ...............................76بازی با پدرسوخته ها ...................................77دریا پر از کروکودیل است .............................78مقاله انگلیسی ...........................................80

Page 3: نشریه کوچه شماره پنج

3

زیادی در این باره باید انجام شود« و از انجام سفر دیگری به تهران در آینده نزدیک خبر داد.

در همین ح��ال علی اکبر صالحی، وزی��ر خارجه جمهوری اس��المی با مثبت ارزیابی کردن این س��فر گفت: »جلسات

خوبی بود و قرار شد این رایزنی ها ادامه پیدا کند.«آقای صالحی در مورد بازدید کارشناسان آژانس از تاسیسات هس��ته ای ایران در جریان سفر به این کشور اعالم کرد که در این سفر بازدیدی انجام نشد، اما »آمادگی داشتیم که اگر

خواستند بازدیدی را انجام دهند، آن را فراهم کنیم.«وزی��ر خارجه جمهوری اس��المی هم چنین در مورد پاس��خ س��عید جلیلی، دبیر ش��ورای عالی امنیت ملی این کشور به نامه کاترین اش��تون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: »آقای جلیلی به عنوان مذاکره کننده ارشد در موضوع هس��ته ای قبلن آمادگی خود را برای مذاک��ره با گروه 1+5 اعالم کرده بود و مج��دد این آمادگی را به صورت مکتوب اع��الم می کند و امیدواریم این نشس��ت در آینده نه چندان

دور برگزار شود.«

با گذشت نزدیک به دوماه تاخیر، ارایه بودجه سال 91 به مجلس

شورای اسالمی

به گزارش رسانه های داخلی ایران، روز چهارشنبه، 1 فوریه، رییس جمهوری اسالمی، با حضور در صحن علنی مجلس شورای اسالمی الیحه بودجه سال 91، را با نزدیک به دو ماه تاخیر ارایه کرده است. این الیحه بر اساس قانون می بایست

15 آذر هر سال تحویل مجلس شود.محمود احمدی نژاد با ارایه الیحه بودجه اظهارداشت: »حجم کل الیحه بودجه 510 هزار میلیارد تومان اس��ت که از این میزان 400 هزار میلیارد تومان مربوط به شرکت های دولتی و بودجه عمومی سال آینده 5.6 درصد کاهش یافته است.«

وی خاطرنشان کرد: »بودجه عمومی سال آینده 5.6 درصد کاهش یافته است اما بودجه عمرانی با 39.4 درصد افزایش نس��بت به عمل کرد س��ال جاری به 38 هزار و 500 میلیارد تومان رسیده است. با توجه به اعداد و ارقام پیشنهادی بودجه

امسال انقباضی تدوین شده است.«احمدی نژاد افزود: »هم چنین برای حمایت از تولید، مجموع س��رمایه گذاری های دولت و ش��رکت های دولتی 136 هزار میلیارد پیش بینی شده است یعنی نسبت به امسال ۲0 درصد

افزایش داشته ایم.«پیش��نهاد بودجه 38.5 هزار میلیارد تومانی سال 91 درحالی است که در شش ماه نخست سال 90 تنها 30 درصد از کل بودج��ه 35 هزار میلیارد تومانی به بخش عمران تخصیص یافته اس��ت. رییس جمهوری اسالمی هم چنین خطاب به نمایندگان مجلس با بیان این که امسال، سال انتخابات است و به نمایندگان مجلس فشارمی آید و باید در مناطق در یک رقابت سنگین شرکت کنند و ذهنشان مشغول است، تصریح کرد: »اگر بتوانید امس��ال بودجه را بدهید خیلی خوب است هرچند آیین نامه و قانون وجود دارد و محترم و عزیز اس��ت اما آیین نامه را خودتان نوش��ته اید که اگر 10-15 روز برای انتخابات بگذارید و مابقی را روزی دو شیفت برای بودجه 91

بگذارید خوب است.«

رییس دست گاه قضایی جمهوری اسالمی:صدور مجازات اعدام برای

اخالل گران بازار ارز

به گزارش رس��انه های داخلی ایران، صادق آملی الریجانی، رییس دست گاه قضایی جمهوری اسالمی روز چهارشنبه، 1 فوریه، تاکید کرد که قوه قضاییه از »صدور مجازات اعدام« برای آن چه وی »اخالل گران« بازار ارز خوانده، دریغ نخواهد کرد. به گزارش ایس��نا، آقای الریجانی با تاکید بر »شدت و قاطعی��ت« قوه قضاییه در برخورد با »اخالل گران اقتصادی که به دست گاه قضایی معرفی شوند«، این برخورد را در حد مبارزه با »قاچاقچیان، اشرار و مجرمان مواد مخدر« توصیف کرد. در پی افزایش ش��دید قیمت ارزهای خارجی و س��که طال در هفته های گذش��ته، تعدادی از مس��ووالن عالی رتبه جمهوری اسالمی این اخالل را اقدامی برنامه ریزی شده از

سوی »دشمنان نظام« دانسته اند.ریی��س قوه قضاییه نی��ز در اظهارات خود دلیل »بخش��ی از« مش��کالت ایجاد ش��ده در بازار ارز و سکه را »توطئه و اخالل گری گروه های وابس��ته به دشمنان نظام«” دانسته و افزوده است که این گروه ها »با ایجاد سایت های مختلف در

مورد سکه و ارز نرخ سازی کرده اند تا بازار را ملتهب کنند.«برخورد با فروشندگان ارز در حالی صورت می گیرد که بانک مرکزی جمهوری اس��المی اعالم کرده بود که از روز شنبه

گذشته »برنامه ارز تک نرخی« را به اجرا گذاشته است.بانک مرکزی با اشاره به این که نرخ فروش ارز در صرافی ها بین 3 تا 5 در صد باالتر از نرخ رسمی بانک مرکزی است،

هشدار داده بود که »متخلفان مجازات خواهند شد.«

با مثبت ارزیابی شدن نخستین دور مذاکرات،سفر مجدد هیت آژانس

بین المللی انرژی اتمی به ایران

هی��ت اعزامی آژانس بین المللی انرژی اتم��ی به ایران، روز چهارش��نبه، 1 فوریه اع��الم کرد که قص��د دارد در »آینده

نزدیک« بار دیگر به این کشور سفر کند.هرم��ان نکائرتس، رییس هیت اعزام��ی آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران روز چهارش��نبه در بازگشت از این سفر س��ه روزه، در فرودگاه وین، پایتخت اتریش دیدار از ایران را س��فری »خوب« توصیف کرد و افزود »مقامات ایران تاکید کرده اند که متعهد به رفع مس��ایلی هستند که درباره برنامه

هسته ای این کشور وجود دارد.«تصمیم هیت اعزامی می تواند نشانه پیش رفت هایی در زمینه کس��ب اطالعات راجع به اتهام فعالیت های محرمانه اتمی

جمهوری اسالمی باشد.آقای نکائرتس به جزییات مذاکرات درطول این س��فر سه روزه اش��اره ای نکرد، اما اظهار داشت: »ما در طول این سه روز بحث هایی فشرده درباره اولویت هایمان داشتیم و متعهد هستیم تا تمام اختالفاتی را که هنوز درباره برنامه اتمی ایران

وجود دارد، حل و فصل کنیم.«به گفته رییس این هیت »مقامات ایران هم تعهد خود را در این مورد اعالم کردند.« آقای نکائرتس افزود: »هنوزکارهای

الزم به اشاره است سال گذشته نیز دولت بودجه را در آخرین روزهای س��ال با بیش از سه ماه تاخیر ارایه کرد که مجلس مجبور به تصویب تن خواه برای هزینه های دولت در س��ال

90 شد.

پس از یک سال بستری بودن،ابراهیم یونسی، نویسنده و مترجم

ایرانی درگذشت

ابراهیم یونس��ی، نویسنده و مترجم ایرانی روز چهارشنبه، 8 فوریه، در سن هشتاد و پنج سالگی درگذشته است.

به گزارش خبرگزاری های ایران آقای یونسی از سال گذشته دچار بیماری آلزایمر شد و بستری بود. قرار است آقای یونسی

را در زادگاهش، بانه به خاک بسپارند.ابراهیم یونسی که از تواناترین مترجم های ایرانی محسوب می ش��د حدود 80 کتاب از زبان انگلیس��ی به فارسی و یک کتاب هم از زبان فرانسه به فارسی ترجمه کرد. او آرزوهای بزرگ، اثر ب��زرگ چارلز دیکنز، که این روزها دویس��تمین سال گرد تولد اوست، را نیز به فارسی برگردانده بود. از دیگر کارهای شاخص او می توان اسپارتاکوس نوشته فاست هوارد را ن��ام برد. دو ماه بعد از پیروزی انقالب در ایران در س��ال 135۷، آقای یونسی که پیش تر عضو کادر نظامی حزب توده ایران بود به عنوان اولین استان دار کردستان در دولت موقت

وقت منصوب شد، اما سه ماه بعد استعفا داد.او که در س��ال 133۲ وارد حزب توده شده بود، دستگیر شد و حکم اعدام گرفت، اما از دست دادن پا در حین خدمت در س��رمای رضاییه )ارومیه(، او را از مرگ نجات داد و حکمش به حبس ابد با اعمال شاقه تبدیل شد و سپس برای گذراندن

یک سال انفرادی به زندان قصر منتقل شد.

بعدازظهر روز جمعه 10 فوریه روی داد،درگذشت پرویز رجبی

نویسنده و مترجم ایرانی

پرویز رجبی، مورخ، نویس��نده و مترجم ایرانی بعدازظهر روز جمعه 10 فوریه، در اثر بیماری در تهران درگذشته است.

آقای رجبی در ۲۷ اردی بهش��ت س��ال 1318 در روس��تای امامقلی در چهل کیلومتری شهر قوچان متولد شد.

او در سال 1353 مرکز تحقیقات ایران شناسی را تاسیس کرد که این مرکز بعد از انقالب سال 135۷ در ایران تعطیل شد.

تدری��س و تحقیق در دانش گاه ه��ای ماربورگ و گوتینگن آلمان و ریاس��ت بخش ایران شناسی دایره المعارف اسالمی

از دیگر فعالیت های آقای رجبی بود.از آث��ار تالیفی او در زمینه تاریخ و ایران شناس��ی می توان به مجموعه های تاریخی »هزاره های گمش��ده«، »س��ده های گمش��ده«، »جش��ن های ایرانی«، »جندق و ت��رود دو بندر فراموش ش��ده کویر بزرگ نمک«، »تاریخ جامع کاشان« و

»تاریخ خط میخی فارسی باستان« اشاره کرد.او هم چنین ده ها جلد کتاب درباره تاریخ ایران و ایران شناسی

را به زبان فارسی ترجمه کرده است.

گزیده ی خبرها

Page 4: نشریه کوچه شماره پنج

4

اردوان روزبه همیش��ه با خودم می گفت��م چرا ما باید هزینه س��نگین یک باور را بدهیم. می پرس��یدم اگ��ر عموی من، خاله یا پدر من می خواس��ت ش��اه برود چرا امروز من باید هزینه آن را بپردازم. درس��ت وقتی که دستگیرم می کنند. وقتی مامور مبارزه با مفاس��د اجتماعی روسری عقب رفته ام را از مصداق های فس��اد می داند. وقتی یک مامور با پیراهن روی ش��لوار به من می گوید: »دختره هرزه لب هایت رو پاک کن« بیش تر به جانم زخم می زند. راس��تی چرا این س��وال مرا رها نمی کند که چرا من باید هزینه زنده باد و

مرده باد شما را بدهم.نمی دانم چرا من وقتی س��ن و سالی نداشتم -شاید شش ی��ا هفت س��ال- ش��ب ها از ترس صدای موش��ک های

عراقی خودم را خ��راب می کردم. ش��اید خیلی ها به این صدا عادت کرده بودند، اما من نکردم. من از خودم می پرس��یدم من چه کرده ام که آن ها می خواهند مرا بکش��ند. عمویی داش��تم که ب��ا حرارت در حین این بمباران ها ش��عار می داد. مادرم می گف��ت بریم جای امن و او پاسخ می داد: »انقالب نکردیم ک��ه از مبارزه فرار کنیم…« عمو از مب��ارزه می گف��ت. ام��ا بعد ها وقتی بزرگ تر شدم دایم از خودم می پرس��یدم: »تو خواستی مبارزه

کنی اما از من هم پرسیدی؟«آرمان ه��ا. این هم��ان چیزی بود که هم��ه م��ا خواس��تیم بیش تر ب��ه آن فک��ر کنیم. ای��ن چیزی

بود که می خواس��تیم با رس��یدن به آن زندگی خودمان، بچه های مان و جامعه و نس��ل ها را تغییر دهیم. باید شاه می رفت و ما برای رس��یدن به آمال و آرزوها باید مبارزه می کردیم. باید س��ختی می کشیدیم و نشان می دادیم که چقدر ایمان داریم. نه! من پشیمان نیستم چون آن کاری را که باید می کردم را انجام دادم… حتا بعد گذشت سی و س��ه س��ال باور می کنم که کاری که کردم درست بود.

حتا…صحبت از اختالف نگاه بین دو نس��ل اس��ت. نس��لی که برای تغییر ش��عار داد و نسلی که ش��اید به اعتراض این تغییر به خیابان ها آمد. نس��ل هایی که نتوانستند شاید در طول س��ه ده��ه بعد انقالب پنجاه و هف��ت یک دیگر را

درک کنند.راس��تی آرمان ها چه بود که جوانان س��ال پنجاه و هفت را به خیابان ها کش��ید. چرا امروز آن آرمان ها زیر س��وال هس��تند. آیا درس��ت نبود یا آرمان گرایان دل از رس��یدن به آن ها کندند و یا ش��اید این ایده آل ه��ا را تحقق یافته

دانسته اند.ش��اید به قول جوانی که ی��ک روز مرا در یک فروش گاه بزرگ به بحث گرفت، انقالبی ها آرمان گرا بودند اما حاضر

نشدند آرمان های شان را با نسل بعدی قسمت کنند.روز یک شنبه دوازدهم فوریه در دانش گاه تورنتو میز گردی با عنوان »چرا انقالب« با روی کرد گفت و گویی میان دو نس��ل و نگاهی دیگر به انقالب برگزار ش��د. این میز گرد ک��ه به همت گروهی از فعاالن مدنی در ش��هر تورنتو به راه ش��ده بود، در پی چالش کش��یدن و ب��ه بیان آوردن حرف های دو نس��ل در برابر هم بود. نس��لی که انقالب کرده بود و نس��لی که بعد این انقالب بنا بود زندگی کند. چهار نفر از نس��ل انقالب و چهار نفر از نسل بعد انقالب

در این میزگرد به بیان آرا و نظر ها پرداختند.

آن چ��ه در پی می آید گزارش��ی از این میزگرد اس��ت در گفت و گویی با »مهرداد حریری« گرداننده این برنامه:

ای��ن برنامه به بهانه س��ال گرد انقالب س��ال 5۷ بود که می خواستیم تقابل اندیش��ه و فکر در بین دو نسل باشد. گفت وگوی دو نسلی که در انقالب شرکت کرده و نسلی که پس از انقالب متولد ش��ده اس��ت. چهار نفر از نس��ل انقالب حضور داشتند و چهار نفر از جوانان پس از انقالب ک��ه عمدتن در دهه ش��صت متولد ش��ده بودند. این ها با اندیش��ه های گوناگ��ون در کنار یک دیگر ق��رار گرفتند و موضوعاتی را مطرح کردند. مضمون اصلی جلسه چرایی انقالب بود و مباحث در حواشی آن که حاضرا ن در جلسه

نیز در انتها در بحث شرکت کردند.آی��ا گروه هایی که در این تقابل روبه روی هم قرار گرفتند توانستند ش��رایط خود را در آن موقعیت و موقعیت امروز

مقایسه کنند؟بدون ش��ک جواب آری است اما باید انتظارات خود را از این جواب توضیح دهیم. نس��ل انقالب که سعی شده بود

از دیدگاه ه��ای متفاوت در این جلس��ه حضور پیدا کنند، بی��ان کردند که با چه نگاه و اهداف��ی در انقالب حضور داش��تند. به عنوان مث��ال یکی از ش��رکت کنندگان که در آن زم��ان مخالف انقالب س��ال 5۷ ب��ود نظرات خود را بی��ان کرد. یکی از ش��رکت کنن��دگان در این پنل نیز روزنامه ن��گاری ب��ود که الزامن ایده سیاس��ی نداش��ت و

بیش تر مشاهده گر بود.از طرف دیگر جوانانی بودند که به انقالب نگاه های مختلف داشتند. این پنل شاید جزو معدود پنل هایی بود که یک نگاه بین نس��لی به این مسئله مهم در مس��یر انقالب سال 5۷ داشت. این شروعی است تا ببینیم چقدر گسل، چالش های فراوان و تفاوت بین نگاه دو نس��ل وجود دارد. نگاه های این دو به بسیاری از مس��ایل از جمله مسایل آرمانی، انقالب و اصالح به طور کلی متفاوت است. طبیعتن هر یک برآمده از خاست گاه و شرایطی هس��تند که در آن رشد کردن��د. تفاوت های بین دونس��ل بس��یار زیاد اس��ت و ب��رای این که بتوانیم تجربیات نس��لی که در این واقعهه مهم تاریخی شرکت کرده را ب��ه نس��لی ک��ه بع��د از انقالب متولد ش��ده انتقال دهی��م باید این گفت وگوه��ا را ادام��ه دهیم. چون جوانان امروز آینده ساز فردا هستند و باید به خوبی از گذشته خود آگاه و با زوایای مختلف آن آش��نا شوند و این جز با مباحثه و داش��تن بحث امکان پذیر متمدنان��ه و دوس��تانه

نیست.ای��ن برنامه ب��ه بهانه س��ال گرد انقالب س��ال 5۷ بود که می خواس��تیم تقابل اندیش��ه و فکر در بین دو نس��ل باش��د. گفت وگوی دو نسلی که در انقالب ش��رکت کرده و نس��لی که پس از انقالب متولد ش��ده اس��ت. چهار نفر از نس��ل انقالب حضور داشتند و چهار نف��ر از جوانان پس از انقالب ک��ه عمدتن در دهه شصت متولد شده بودند. این ها با اندیشه های گوناگون در کنار یک دیگر قرار گرفتند و موضوعاتی را مطرح کردند. مضم��ون اصلی جلس��ه چرایی انقالب ب��ود و مباحث در حواش��ی آن که حاضرا ن در جلس��ه نیز در انتها در بحث

شرکت کردند. آیا نس��ل دوم که در انقالب نبوده و امروز نس��ل انقالب را مورد نقد قرار می دهد، با این تقابل می توانند محصولی ایجاد کنند که در آینده این اتفاق نیافتد؟ چون انقالب ها تکرار یک اتفاق هس��تند. به نظر ش��ما که گرداننده این جلس��ه بودید می توان پاسخی داشت که این نسل با این دانس��ته ها، اش��تباه یا رخ دادی که مثبت نب��وده را دوباره

تکرار نکنند؟

گفت و گوی دو نسل در دانش گاه تورنتو

شما انقالب کردید ما هزینه دادیم

سیاست

Page 5: نشریه کوچه شماره پنج

5

سایه کوثریجمعی از نمایندگان شاخص مجلس طرحی را با قید یک فوریت به هیات رییس��ه آن ارائه کرده ان��د که در صورت تصویب، افزایش یارانه های نقدی در فازهای بعدی اجرای قان��ون یارانه ها را ممنوع می کند. براس��اس این طرح که غالمرض��ا مصباحی مقدم، رییس کمیس��یون ویژه طرح تحول اقتص��ادی مجلس طراح اصلی آن اس��ت، دولت موظف می ش��ود به جای افزایش یارانه نقدی یارانه های غیرنقدی در بخش هایی همچون بیمه، اشتغال و مسکن را افزایش دهد. فوریت این طرح که در جلس��ه علنی روز سه شنبه مجلس اعالم وصول شد، در روزهای آینده مورد بررسی قرار خواهد گرفت، اما طراحان آن معتقدند تصویب

نهایی آن به سال 91 موکول می شود.ای��ن ط��رح دو ماده ای که ب��ه امضای ح��دود 40 تن از نمایندگان رس��یده، اجازه افزایش یارانه نقدی را از دولت س��لب می کند و به جای آن مجوز افزایش یارانه در قالب

حمایت های بیمه ای، مسکن و اشتغال را می دهد. به نظر می رس��د این طرح مجلس��یان اگر تصویب شود، وعده ه��ای یاران��ه ای دولت دیگر محقق نخواهد ش��د و محمود احمدی نژاد برخالف وعده هایش نمی تواند در فاز

دوم اجرای هدفمندی یارانه ها مبلغ آن را افزایش دهد.چندی پیش نیز مجلس برای کنترل برنامه های دولت با تصویب استفساریه بخش��ی از قانون بودجه 90، افزایش ناگهان��ی قیمت حامل های انرژی ماه های گذش��ته را در ماه های باقیمانده سال تجمیع کند و تنها می تواند قیمت فروش واحد هرکدام از حامل های انرژی ار حداکثر بیست درصد نس��بت به قیم��ت س��ال 1389 را در همان مورد

افزایش بدهد.به گفته غالمرضا مصباحی مقدم، نماینده تهران و یکی از طراحان این استفس��اریه، دول��ت دیگر نمی تواند درآمد چندانی از اصالح قیمت حامل های انرژی در سال جاری کسب کند و وارد اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها شود.

وی گفته بود که مجلس با تایید این طرح، تکلیف دولت را در اجرای قانون هدفمندی یارانه ها روشن کرد و اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها را در سال جاری ناممکن ساخت.

ای��ن درحالی بود که محمود احمدی ن��ژاد در همان زمان خبر اجرای فاز دوم هدفمندی در ماه های بعد را داده بود.

احمدی نژاد به این مصوبه اعتراض کرد و وزیر اقتصاد بالفاصل��ه اعالم کرد که دولت آن را اصال قبول ندارد. هرچند محمدرضا باهنر و دیگر مجلسیان باز هم تاکید کردند که دولت اجازه افزایش قیمت حامل های انرژی

را به میزان بیست درصد بیشتر نخواهد داشت.در چنین فضایی است که نمایندگان برای محکم کردن ضمانت اجرایی نظرات خود درباره آن چه اجرای درس��ت قانون هدفمندی یارانه ها از س��وی دول��ت می دانند، از پا ننشسته اند و حاال هم طرحی برای ممنوعیت افزایش یارانه

نقدی به مجلس آورده اند. افزایش��ی که پیش تر هم برخی نمایندگان همچون احمد توکلی، رییس مرکز پژوهش های مجلس به شدت با آن مخالفت کرده اند. توکلی معتقد است که افزایش یارانه نقدی در بازار متش��نج کنونی ارز و سکه

همچون نفت روی آتش ریختن است.حمیدرض��ا فوالدگر، نماینده اصفهان درباره جزییات طرح جدید مجلسیان گفته است که جمعی از نمایندگان مجلس با ارائ��ه طرحی فوریتی به مجلس در تالش��ند که دولت را مل��زم کنند افزایش پرداخت یارانه ب��ه مردم را در قالب حمایت بیمه ای، مسکن یا اشتغال دنبال کند و در کمک به بخش تولید هم ردیف خاصی در نظر گرفته ش��ود تا برای

مجلس قابل نظارت باشد.ب��ه گفته وی این طرح 40 امض��ا دارد و هدف نمایندگان مجلس از تصویب این طرح اجرای بهتر قانون هدفمندی

یارانه ها بوده است.وی می افزاید: » در ماده اول این طرح، طراحان تاکید کردند که اگر قراراست در فاز دوم اجرای قانون هدفمندی، یارانه نق��دی مردم افزایش پیدا کند، ای��ن افزایش باید در قالب حمایت های بیمه ای، مس��کن و اشتغال باشد و از افزایش

نقدی یارانه ها جلوگیری شود.«به گفته فوالدگر در ماده دوم نیز تاکید شده برای کمک یاران��ه ای به بخش تولید ردیف خاص��ی در نظر گرفته شود تا قابل نظارت باش��د. وی افزود: »در قانون فعلی نیز حمایت از تولید در 8 بند مش��خص شده، اما در این طرح تاکید شده که این بندها در سرفصل های مشخص با ردیف بودجه ای مشخص، تعیین شود تا بیش از پیش

قابل نظارت باشد.«نماینده اصفهان می گوید: » به عنوان مثال ما می خواهیم بخش حمل و نقل، صنعت و تولید هر کدام به طور مجزا مش��خص شوند و به گونه ای نباشد که اگر از دولت سوال ش��د در هر کدام از بخش ها چه میزان قانون را اجرا کرده اس��ت، دولت یک رقم ارائه دهد که قابل نظارت نباشد و مشخص نباش��د در چه حوزه ای چه میزان کمک شده یا

قانون اجرا شده است.«وی البته در پیش بینی زمان بررس��ی نهایی این طرح در صحن علن��ی مجلس با توجه به ی��ک فوریتی بودن آن می گوی��د: » قطعا این طرح س��ال آین��ده در صحن علنی

بررسی می شود.«فوالدگر در پاس��خ به این س��وال که اگر دول��ت فاز دوم هدفمندی را در س��ال جاری اجرا کند، تکلیف چه می شود هم تاکید می کند: » براساس استفساریه اخیر مجلس، دولت دیگ��ر درآمدی برای اجرای فاز دوم در س��ال جاری ندارد، حتی اگر استفس��اریه مجلس تاکنون از سوی دولت ابالغ

نشده باشد.«بای��د دید با تصویب این طرح جدی��د آیا دولت به تصمیم

مجلسیان گردن می نهد یا باز هم به راه خود می رود؟

مجلس، به منزله ترمز دولت

اقتصاد

جواب ش��ما منفی است و در واقع گرانتی وجود ندارد. اما م��ا باید بتوانیم تجربیات تاریخی خود را به نس��ل پس از خود انتقال دهیم. این انتقال ش��انس تکرار اشتباه را کم می کند اما به این معنا نیس��ت که نسل کنونی دیگر هیچ اش��تباهی مرتکب نمی شود حتا اگر تمامی تجربیات را به آن ها منتقل کنید. ما شاید بتوانیم اعتماد بیش تری داشته باش��یم به آینده ای که اشتباهات گذشته را تکرار نخواهد

کرد.حرک��ت مهم��ی مانند انقالب س��ال 5۷ آن ق��در زوایای گوناگ��ون دارد ک��ه باید زوایای مختل��ف آن مورد نقد و بررسی قرار گیرد، از جمله نگاه بین نسلی. به عنوان مثال در مورد انقالب روس��یه یا فرانس��ه هنوز هم کتاب هایی نوش��ته می شود و نظرات مختلف جنبه های آن انقالب ها را م��ورد بحث ق��رار می دهند. ما هم بای��د چنین کنیم و انقالب ایران را از زوایای گوناگون در عرصه های تاریخی مورد نقد قرار دهیم و این به درک و ش��ناخت بیش تر از جامع��ه ایران و در نتیجه به س��اختن آینده ای به تر برای

ایران کمک می کند.در پنل��ی که برگزار کردید آیا از بین این چهار نفر که در انقالب 5۷ حضور داشتند کسانی بودند که بر آرمان های

انقالب ایستاده باشند؟قبل از پاس��خ به سوال ش��ما اجازه دهید توضیحی دهم. پنلی که داش��تیم به هیچ وجه به این معنا نیس��ت که در برگیرنده تمام نظرات موجود نس��ل انقالب هس��ت بلکه تالش م��ان بر این بود که بتوانیم دیدگاه های گوناگون را در کنار هم بنشانیم و این چهار نفر نمی توانند گستردگی

نظرات نسل انقالب را در بر بگیرند.دو نفری که از نسل انقالب حضور داشتند به آرمان های انق��الب نظی��ر آزادی، عدال��ت اجتماع��ی و رهای��ی از دیکتاتوری ف��ردی وفادار بودند و هم چنان هم هس��تند و دلی��ل خود برای ش��رکت در انق��الب 5۷ را این گونه

آرمان ها ذکر کردند.آیا می خواهید بحث هایی پیرامون تقابل این دو نس��ل را

ادامه دهید؟اگر امکانات اجازه دهد من هم کمک می کنم که دوس��تان دیگ��ر نیز این گفت وگ��وی بین دو نس��ل را در زمینه های مختل��ف از جمله زمینه های انقالب، اص��الح و آینده ایران ادامه دهند. یادمان باش��د که آینده به تر در گرو فهم و درک بیش تر از جامعه ایران اس��ت. نگاه بین نس��لی خیلی مهم اس��ت به دلیل این که بخشی از رهبران اپوزیسیون ایران از افراد نس��ل انقالب هستند و گاهی با نسل جوان کم ارتباط یا بی ارتباطند. ما اصولن نگاه نسل جوان را خوب نمی دانیم ام��ا برای حرکت دموکراتیک که پلی به س��وی جامعه آزاد بزند الزم است که نسل جوان درگیر باشد و نظرات آن ها را

بشناسیم و با شناخت بیش تر به این سمت برویم.امیدوارم دوستان در جاهای مختلف به این گفت وگوها و

پنل ها نیز توجه کنند.

Page 6: نشریه کوچه شماره پنج

6

اکبر ترشیزاددیروز و در پی برگزاری مراس��م راه پیمایی ۲۲ بهمن ماه در ایران، تعدادی تصویر از ش��رکت کنندگان این مراسم در ش��بکه های اجتماعی مانند فیس بوک منتش��ر شد که موج��ب بحث ه��ا و اظهار نظره��ای متفاوتی ش��د. این تصاویر تعدادی از مردان و زنانی را به نمایش می گذاشت که طبق تعریف رسمی حکومت وضعیت اخالقی مناسبی نداش��تند، زن��ان بدحجاب با آرایش ه��ای غلیظ و مردان خوش پوش با لباس ها و م��دل موهای مد روز غربی. آیا زیرس��وال بردن ش��رکت چنین افرادی در این راه پیمایی عملی غیر اخالقی است؟ این پرسشی ست که این نوشته

تالش دارد تا پاسخی مناسب به آن بدهد.افتخار پایه گذاری بس��یاری از سنت های زشت در تاریخ اجتماعی-سیاس��ی ما نصیب چپ ها شده است. از روزی که توده ای ها به تقلید از رفقای ش��ان در آن سوی مرزها برای تمام��ی رفتارهای ف��ردی و اجتماعی، خصوصی و عموم��ی طبقات مختل��ف اجتماع تعاریفی س��اختند و بر

مبنای آن الگوهای��ی بریدند که به گمان ش��ان به وسیله ی آن ها می ش��د ب��ه اف��راد امتی��از داد و آن ه��ا را ارزش گذاری کرد بیش از نیم قرن می گذرد. چند س��ال پی��ش مجل��ه ی س��ینمایی فیلم مصاحب��ه ای داش��ت خواندنی با »ج��الل مق��دم«. »مق��دم« در آن گفت و گ��وی مفص��ل از ه��ر دری س��خن گفته بود، از سینما و هنر و رفاق��ت گرفته تا ورزش و سیاس��ت. اما آن چیزی که به بحث ما مربوط می شود خاطراتی بود که از آشنایی خود با »جالل آل احمد« نقل کرده بود. »مقدم« می گوید در دومی��ن باری که به

دیدار »آل احمد« رفته کت و شلوار سفید رنگ نویی برتن کرده و کراوت زیبایی بس��ته بوده اس��ت. »مقدم« ادامه می دهد که به محض آن که وارد دفتر »جالل« می ش��ود او در جمل��ه ای به این مضم��ون به او می گوید که: »چیه جالل بورژوا ش��دی؟« »مق��دم« می گوید همان جا در را بس��تم و دیگر تا زمان مرگ او به سراغش نرفتم چرا که فکر کردم آدمی که با یک نگاه و فقط از روی پوش��ش و ظاه��ر یک نفر به خودش اجازه می دهد تا در عرض چند ثانیه درب��اره ی او و افکارش قض��اوت کند آدم مزخرفی

است.بسیاری از چپ ها از جمله دکتر »حسن آیت« و »نورالدین کیانوری« حتا پیش از آن که انقالب پیروز ش��ود آن چه را که باید به روحانیون بیاموزند آموخته بودند. آنان که اوایل انق��الب را درک کرده ان��د معنای این جمل��ه را به خوبی می فهن��د زیرا که به چش��م خود دی��ده بودند که بخش

فراوان��ی از قوانین، رفتارها و ادبیات مس��ووالن در اوایل انقالب رنگ و بوی کمونیستی و یا حداقل سوسیالیستی داش��ت. یکی از همین س��نت ها که در جامعه ی انقالبی آن سال ها به سرعت تبدیل به فرهنگ شد، تقسیم بندی اف��راد از روی رفتاره��ای ظاه��ری و اجتماعی بود. برای نمونه نس��بت دادن صف��ت فئودال به ه��ر زمین دار و یا کارخانه داری به راحتی می توانس��ت پ��ای او را به دادگاه انق��الب باز کند و به احتمال قوی س��بب گردد تا بخش فراوان��ی از اموالش نیز مصادره ش��ود. نمادهای ظاهری انقالبی و ضدانقالبی بودن و مذهبی و غیرمذهبی بودن به سرعت شکل گرفت. کسی که کراوات می زد و کت و ش��لوار تر و تمیز می پوشید و ریشش را می تراشید و بوی عطر و ادکلن می داد ضدانقالب بود و آن کس که کاپشن س��بز رنگ به تن می کرد و محاسنش بلند بود و پیراهن س��فید یقه آخوندی چرک��ش را روی ش��لوار می انداخت انقالبی. چند س��ال که گذشت این لیست طوالنی تر هم ش��د و حتا میزان ایمان و پایبندی به ارزش ها را در میان

ی��اران انقالب ه��م درجه بندی کرد. ب��رای مثال در بین بچه های رزمنده در جبهه آن کس که ش��لوار کردی بر پا می کرد و چفیه ی بلندی بر گردن داش��ت و آستین هایش همیش��ه برای تجدید وضو باال بود و یا نیمه های ش��ب صدای نماز شب خواندنش بلند، در میان رزمندگان دیگر به داش��تن درج��ه ی باالیی از اخ��الص و ایمان معروف

می شد.دوم خرداد که پیش آمد حکومت برای آن که نش��ان دهد طرفدارانش همگ��ی اهل ایمان و اخالق اس��المی اند و مخالفان شان همان بی دینان و بد حجابان، دست به انتشار گس��ترده ی فیلم ها و عکس هایی زد که در آن ها حامیان اصول گرای��ی همگ��ی محجبه و عفی��ف و متین بودند و دوم خردادی ها بی حجاب و جلف و فاس��د. البته گروه های منتقد داخلی هم به خوبی به این ابزار پی برده بودند و در دوره ای که کمی آزادی ها بیش تر ش��ده بود کاندیداهای

نمایندگی مجلس و یا ش��ورای ش��هر که می خواستند به نوعی میان تفکرات و خط مش��ی سیاسی خود و حکومت مذهب��ی فاصله گذاری ایج��اد کنند آگاهان��ه و ناآگاهانه از نمادها و نش��انه هایی بهره بردند که س��ال ها از سوی حکومت به عنوان الگوهای ضدانقالبی و مذهبی ش��هره بودند. عکس کاندیداهایی با ریش تراشیده و کراوات زده با پس زمینه ای از تصوی��ر افرادی چون »دکتر مصدق«، »علی شریعتی« و »سید محمود طالقانی« و یا نمادهایی مانند تصاویر »تخت جمشید« و قله ی »دماوند« که نشان آش��کار ملی گرا بودن و یا مخالفت با ایدئولوژی رس��می حاکم در آن ها به چش��م می خورد، در و دیوار ش��هر را پر

کرده بود.پ��س از انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری س��ال 88 نظام با واقعیتی تلخی روبرو ش��ده بود که آش��کارا نشان می داد بیش ت��ر قریب به اتفاق افراد تحصیل کرده، روش��ن فکر و طبقات متوس��ط ش��هری اگر فرصتی برای شان پیش بیاید مخالفت خود را با حکومت نش��ان می دهند. انتشار تصاویری از تظاه��رات و اعتراضات عموم��ی پ��س از انتخاب��ات ای��ران در رس��انه های جهان ک��ه در آن ها دختران و پس��ران جوان، خوش تیپ، زیب��ا، خوش پوش و ب��ه تعبیر رایج، م��درن ایران��ی در خیابان ها به طور علنی در برابر حکومت ایستاده بودند برای نظام س��نگین تمام شده بود و شاید همین پیش آمد برای نخستین ب��ار ایده ی اس��تفاده اب��زاری از این قش��ر را به ذهن مدیران رس��انه ای جمهوری اسالمی متبادر کرد. نظامی که س��ال ها شکل خاصی از پوشش، آرایش و رفتار اجتماعی را برای خود و مخالفان��ش تبدیل به یک »بَرند« کرده بود ح��اال برای آن که نش��ان دهد هم چنان در میان طبقات روشن فکر، تحصیل کرده و متوس��ط شهری هم طرف داران پرشماری دارد، در چنین مراس��می با وارونه کردن و شکس��تن قواعد بازی کثیفی که س��ال های س��ال خود بن��ای آن را در جامعه ی ایرانی گذارده بود با اجیر کردن کس��انی ک��ه اگر یک روز قبل از برگزاری چنین مراس��می با ای��ن وضعیت در خیابان ها دیده می ش��دند مورد مواخذه قرار می گرفتند، یک شوی تلویزیون��ی به راه می انداخت. اعتراض پرش��مار مردم در ش��بکه های اجتماعی به حضور چنین افرادی در مراس��م ۲۲ بهم��ن هم در همین راستاس��ت و گرن��ه طرف داران تغییر و آزادی خواهان در ایران هم واره به آزادی پوش��ش و رفتارهای فردی و اجتماعی احترام گذاش��ته و آن را از اص��ول اولیه ی تفکر خود می دانن��د. این انتقاد ها در واقع اعتراض به ع��دم پای بندی حکومت ب��ه رعایت قوانین

بازی است که خود آغاز کننده اش بوده است.

شکستن قواعد یک بازی کثیفسیاست

Page 7: نشریه کوچه شماره پنج

7

کیومرث/ دفتر تاجیکستان ای��ن هفته اکثر نش��ریه های چاپ »دوش��نبه« موضوع »بهمن ماه خونین« در تاجیکس��تان را که هنوز ۲۲ سال پی��ش رخ داده و ج��ان ۲5 ج��وان را ربوده ب��ود، مطرح کرده ان��د. نش��ریه ها از آن اظهار نگران��ی کرده اند که با گذش��ت ۲۲ س��ال از تظاهرات »دوش��نبه« این حوادث

تحقیق ناشده باقی مانده است.

آسیا پلیوساین هفته نامه در باره »بهمن م��اه خونین« که آغاز جنگ ش��هروندی تاجیکستان در دهه نودم قرن گذشته دانسته می شود، با دادس��تان کل وقت کشور »صالح جوره یف« گفت وگ��و کرده اس��ت. آق��ای »جوره یف« گفته اس��ت: »بی نظمی های ماه فوریه س��ال 1990 میالدی توس��ط نیروها و خدمات مخصوص خارجی تش��کل ش��ده بود.« دادستان کل پیش��ین تاجیکستان هم چنین کمیته امنیت مللی کشور را در اوج گرفتن جنگ شهروندی متهم کرده اس��ت. او گفته که »سالحی که ماه فوریه سال 1990 و فوریه س��ال 199۲ میالدی از آن به س��وی ساکنان تیر خالی ش��د، ب��ه نیروهای مخصوص کمیت��ه امنیت مللی

تاجیکستان دخل داشت.«

محبوبه شعاع دوازدهم بهمن برابر با زادروز »بهمن فرس��ی« نویس��نده، نمایش نامه نویس و بازی گر ایرانی اس��ت. وی متولد س��ال 131۲ خورشیدی اس��ت و در سال 1356 به لندن رفت به کارهای هنری خود مانند، نمایش نامه نویس��ی و بازی گری تاتر، فیلم س��ازی، ش��عر و نقاشی و مجسمه س��ازی عالوه بر داستان نویس��ی پرداخت. او از پیش گامان و نواندیش��ان

نمایش نامه نویسی و ادبیات نوین ایران است.»بهمن فرس��ی« در دوم بهمن س��ال 131۲ خورشیدی در تبری��ز به دنی��ا آمد. او پس از رها ک��ردن تحصیل و تجربه مشاغل مختلف به اس��تخدام دولت درآمد و داستان نویسی را در کن��ار نمایش نام��ه و نقد در هم��ان دوران جوانی آغاز کرد. نخس��تین کتاب او »نبیره های باب��ا آدم« نام دارد که

مجموعه ای از نثر آهنگین است.فرس��ی بعد از نوش��تن این کتاب به نمایش نامه نویس��ی و کارگردانی بازگش��ت و آثاری را در ای��ن زمینه خلق کرد و در سال 1353، رمان معروف او یعنی »شب یک، شب دو«

ملتای��ن نش��ریه از آن نگران��ی کرده اس��ت که با گذش��ت ۲۲ س��ال از زمان این ح��وادث نه مقام��ات کنونی و نه افرادی که آن وقت در س��ر ق��درت بودند از بیان حقیقت خودداری می کنند. این نشریه گفته است: »برعکس تنها سنگ یادمان ش��هیدان این حوادث که در نزدیکی قصر ریاس��ت جمهوری واقع بود، برچیدند و معلوم نیس��ت که در آس��ارخانه ای نگه داری خواهد شد یا نه.« هم چنین به اطالع »مل��ت« امر رییس جمهوری وقت تاجیکس��تان »رحم��ان نبی ی��ف« در ب��اره روز گرامی داش��ت خاطره

قربانیان »بهمن ماه خونین« نیز لغو شده است.

آزادگان این هفته نامه از مرگ آوازخوان ش��ناخته تاجیک »عالم اسکندری« خبر داده و آن را باختی برای صنعت موسیقی تاجیکستان عنوان کرده است. به نوشته »آزادگان« عالم اسکندری عضو پیشین دس��ته »شش مقام« کمیته رادیو و تلویزی��ون تاجیکس��تان و برنده جش��ن واره بین المللی »ترانه های شرق« بوده است. »وی پس از ختم دانش گاه هنرهای زیبا در س��ال های 1980 می��الدی با آواز نادر و قوی اش در ردیف خوانندگان توانای »ش��ش مقام« قرار

منتشر شد. او اولین مجموعه داستان خود را در سال 1339 به چاپ رساند اما قبل از آن در نشریات مختلفی قلم فرسایی ک��رد که از آن جمله ان��د :»ایران آباد«، »نگین«، »آش��نا«، »چلنگر«، »اندیشه و هنر« و هم چنین انتشار داستان های او در روزنامه های آن دوران مانند روزنامه »آژنگ« و »کیهان«.

بهمن فرس��ی از هم شاگردی های دکتر »جمشید الیق« از هنرمندان تاتر، تلویزیون و س��ینما بود که با تاتر »سعدی« هم کاری می کرد و پیش نهاد تشکیل یک گروه تاتری با علی نصیریان، فریدون فرخزاد، مهدی فتحی و چند تن دیگر را داد که خود فرسی مسئول انجمن هنری و این گروه کوچک

تا پایان دوره دبیرستان بود.فرس��ی نمایش های »چوب زیر بغل«، »صدای شکستن«، »بهار و عروسک«، »گلدان« و »آرامسایشگاه« را در تهران روی صحنه برد. او در س��ال 136۲ نمایش »گلدونه خانم« اس��ماعیل خلج را کارگردانی کرد. وی حتا تجربه بازیگری در فیلم های »پس��تچی« داریوش مهرجویی و فیلم »دایره

مینا« را نیز دارد.بهم��ن فرس��ی در آغاز ده��ه چهل کتاب های خ��ود مانند »گلدان«، »با هو«، »چوب زیر بغل«، و »زیر دندان سگ« را منتشر کرد. مجموعه داستان »زیر دندان سگ« در سال

گرف��ت ولی در عین اوج ش��هرتش در س��ال های جنگ ش��هروندی ترک »دوش��نبه« کرد و این همه مدت دور از صحنه بزرگ در زادگاهش »پنجکت« به سر می برد« نوش��ته است نش��ریه. »جوره بیک مراد« هنرمند مردمی اتحاد ش��وروی پیشین گفته اس��ت: »افسوس که همین گونه یک جوان باهنر در عین جوانی از ما رفت. ما مردم

زنده خوار و مرده عزیزیم.«

فرژاین نشریه سیاسی ترانه یک تاجیک در ستایش »والدیمیر پوتین« نخس��ت وزیر روس��یه و یکی از نامزدهای اصلی به مقام ریاس��ت جمهوری این کشور را »تملق تاجیکی« نامیده اس��ت. نشریه گفته اس��ت، این ترانه »طالب جان قربان خان« در ش��بکه های اجتماعی روس��یه بحث های

زیادی را به پا کرده است. »فرژ« می نویس��د: »در دوام این قدر س��ال یگان روس نخس��ت وزیر روس��یه را پیامبر خدا ننامیده اس��ت. اما ما تاجی��کان ثاب��ت کردیم که هرگز کس��ی نمی تواند لوای تملق گفته توانس��تن را از دس��ت ما بگیرد. این هم ملت ما می گوید چون پوتی��ن در آغاز قرن نو و هزاره نو آمده

است، فرستاده خدا می باشد.«

1339 خورشیدی به کوشش »شمیم بهار« انتشار یافت که در بر گیرنده داستان هایی مانند »استخوان سوخته ها«، »إین عزب« و »در سوگ بستری که چیده شد« است. هم چنین وی در یک مجموعه با ارزش که ش��امل برخوانی شاه نامه فردوسی می باشد به اجرای نقالی و نقش گویی پرداخته که با موسیقی »فرنوش بهزاد«، به یک مجموعه بی نظیر تبدیل شده که کمک وافری مثل همیشه به فرهنگ و اصالت شعر

و موسیقی ایرانی داشته است.بهمن فرسی که اکنون هفتاد و هشت سال از زندگی خود را پشت سر گذاشته، در لندن »نشر خاک« را دایر کرد و آثارش را در نش��ر خاک منتش��ر کرد. او از پیش گامان و نواندیشان

نمایش نامه نویسی و ادبیات نوین ایران است.از آثار وی می توان به نمایش نامه »چوب زیر بغل«، »صدای شکستن«، »بهار و عروسک«، »گلدان« و »آرام سایشگاه« و هم چنین مجموعه ش��اه نامه فردوس��ی که شامل نقالی، نقش گویی و برخوانی است که توسط »نشر موسیقی آوای

باربد« در ایران عرضه شده است.از دیگ��ر آثار وی رمان »ش��ب یک، ش��ب دو« و مجموعه داستان »نبیره های بابا آدم«، »زیر دندان سگ«، »چوب زیر

بغل«، »با هو« و از اشعارش »از تو« را می توان نام برد.

تاجیکستان

روزنگاشت

خالصه مطبوعات تاجیکستان

راز های بهمن ماه خونین

به بهانه زادروز »بهمن فرسی«

از تو برای تو

Page 8: نشریه کوچه شماره پنج

8

اکبر ترشیزادرییس قوه ی قضاییه »صادق الریجانی« برای نخس��تین بار در تاریخ جمهوری اس��المی س��خن از اعمال مجازات اع��دام برای کس��انی راند که به گفت��ه ی او اخالل گران اقتصادی اند. کس��انی ک��ه به باور او و بس��یاری دیگر از مس��ووالن بلندپایه ی نظام از عوامل اصلی آشفتگی بازار ارز و سکه در ایران هستند. کم نبوده اند دیگر افرادی که در یکی دو ماه گذش��ته و با رو به وخامت گذاشتن اوضاع اقتصادی س��رنخ این وقایع را در دس��تان نامریی عوامل بیگانه دیدن��د و دوباره از توطئه ی غ��رب برای ناامیدی مردم س��خن گفتند. درس��ت اس��ت که ش��رایط کنونی اقتصادی کش��ور یکی از بدترین وضعیت های سه دهه ی گذش��ته است اما در طول عمر جمهوری اسالمی هیچ گاه به این میزان حساسیت ها بر روی امور معیشتی مردم باال

نبوده است. ریشه ی این همه نگرانی در کجاست؟در پی پیش آمدها و اعتراض های گس��ترده ی مردمی که پ��س از انتخابات ریاس��ت جمهوری س��ال 88 به وقوع پیوس��ت، حساس��یت های حکومت بر روی قشر متوسط بیش تر ش��د، اما حکومت راه و روش برخورد با این طبقه و مطالبات��ش را خوب می دانس��ت، امنیت��ی و اطالعاتی کردن هر چه بیش تر فضای سیاس��ی و اجتماعی کش��ور و نظارت هر چه دقیق تر بر فعالیت های هنری و فرهنگی که خاس��ت گاه اصلی اش در میان روشن فکرانی بود که از همین طبق��ه برمی آمدند و ممکن بود تا آثارش��ان رنگ و ب��وی اعتراض��ی به خود بگی��رد. باید اذع��ان کرد که حکوم��ت تا اندازه ی زیادی در این راه موفق بود چون به

خوبی می دانس��ت با خفه کردن این طبقه سر و صداها و اعتراضات موجود نیز تا ان��دازه ی زیادی خاموش خواهد ش��د. نظام هیچ نگرانی از سوی قشر مرفه جامعه نداشت و ندارد چرا که به خوبی می داند تنها چیزی که برای این طبقه مهم اس��ت پول است و تغییرات سیاسی و جریانات اجتماع��ی اخیر مش��کل چندانی برای آن ها و کس��ب و کارش��ان ایجاد نکرده و به تبع آن اعتراضی هم از سوی

آنان صورت نخواهد گرفت.ح��ال حکوم��ت باید ه��ر چه بیش ت��ر توجه خ��ود را بر روی قش��ر پایی��ن جامعه معطوف می ک��رد که آن هم با روش های پوپولیستی »احمدی نژاد« ممکن شد. با وجود آن ک��ه واریز نقدی یارانه ها به حس��اب مردم برای قش��ر متوسط راه گشا نبود اما می توانست در اقتصاد خانواده های غالبن پرجمعیت طبقه ی پایین تاثیر چش��م گیری بگذارد. حکومت ب��ا برخ��ی از س��هل گیری های اجتماعی که با اشاره ی رهبری انجام ش��د امتیازات نادیده ای هم به آن بخشی از طبقه ی متوس��ط داد که درک شان از آزادی از ارتباط��ات خیابانی دختران و پس��ران و نمایش چند فیلم کمدی با طنزها و تکیه کالم های جنسی و ممنوعه باالتر نمی رفت. آنانی که در ایران زندگی می کنند به چشم خود دی��ده و حس کرده اند که در یک س��ال گذش��ته برخورد نی��روی انتظامی با جوانان مهربانانه تر و مس��المت آمیزتر ش��ده و بس��اط گش��ت های بس��یج تا اندازه ی زیادی از خیابان ها برچیده ش��ده است و به پلیس دستور داده شده تا در امور غیرسیاس��ی برخوردهایی مودبانه و مهربانانه با

مردم داشته باشد.

با جمع بندی این مس��ایل می توان فهمید که مش��کالت اخی��ر اقتص��ادی و تنگنایی که نظ��ام در آن گرفتار آمده اس��ت می توان��د چقدر برای ش��ان گران تمام ش��ود. اگر وخامت اوضاع اقتصادی به همین صورت ادامه پیدا کند، ش��رایط به س��متی پیش می رود که از سویی دیگر مبالغ نقدی یارانه ها هم مشکل گشای طبقه ی محروم نخواهد بود و از س��وی دیگ��ر تحریم ه��ای بین المللی تجارت و کسب و کار طبقه ی مرفه را هم دچار مشکل خواهد کرد و این دقیقن همان چیزی اس��ت که جمهوری اسالمی از آن واهم��ه دارد، یعن��ی ورود طبقه ی مح��روم و مرفه به صف معترضان به حاکمیت. نظام می داند که به ویژه آرام کردن و خفه کردن صدای قش��ر محروم جامعه به آسانی طبقه ی متوس��ط نخواهد بود چرا که این بخش از جامعه چیز فراوانی برای از دست دادن نداشته و به همین سبب از تهدید و اعمال خشونت و حتا برخوردهای فیزیکی نیز

هراسی ندارد.اما مش��کل نظام این جاس��ت که خود به تر از هر کس��ی می داند با اعمال مجازات اعدام مشکالت اقتصادی کشور حل نخواهد شد و ریش��ه این گرفتاری ها در تحریم های گس��ترده ی بین المللی است. به هر روی باید گفت که در حقیق��ت حکومت با عدم پذیرش خواس��ته های جامعه ی جهانی خود را در معرض دو تهدید عمده قرار داده است، برخورد نظامی خارجی و شورش داخلی. حال باید نشست و دید کدام یک زودتر می تواند س��ران نظام را به تس��لیم و کوت��اه آمدن از مواضع لجوجانه ش��ان وادار و یا در یک

جنگ تمام عیار درگیر کند.

اقتصاد پاشنه ی آشیل نظامجامعه

Page 9: نشریه کوچه شماره پنج

9

مه شب تاجیکام��روز روز آخری بود که بعد از س��ی س��ال پ��ا به اداره می گذاش��ت. تمام سی سال به سرعت برق و باد گذشت. گاهی خوب، گاهی بد. اما برای او این دوران ش��روع یک دوران جدید با آس��ایش و آرام��ش نبود، بلکه نگران بود، نگ��ران این که حاال چ��ه کاری پیدا کند ت��ا بتواند خرج خانواده اش را بدهد. بازنشس��تگی که همه برای او دوران خوش��ش را تصور کرده بودند، حاال رس��یده بود و او تنها حس��ی که داش��ت، نگرانی های مضاعف بود. سال مندی سرنوشتی است که تمام افراد بشر، به آن گرفتار می شوند.

دورانی که اگر از کیفیت مناسب برخوردار باشد، می تواند بسیار مطلوب و لذت بخش باش��د. انطباق موفقیت آمیز با سال مندی منوط به توانایی ش��خص ب��رای ادامه و اس��تمرار روش های مناس��ب زندگی در ط��ول حیات، حفظ یک ش��یوه زندگی و فعالیت های مثمر ثمر برای روحیه اوست.

ب��ه مبتالی��ان از دهش��تناک آم��اری سکته های قلبی و عروقی بازنشستگان به علت فشارهای روحی و روانی گواهی این مطلب اس��ت هرچند تعدادی از این افراد توان باالی جسمی داشتند، اما فشارهای ناشی از از دست دادن یک موقعیت ثابت و ورود ب��ه عرصه ی کار به صورت مجدد بدون در نظر گرفتن سوابق شغلی، باعث ش��ده اس��ت که این افراد از فش��ارهای روح��ی و روانی زیادی برخوردار باش��ند. بازنشستگان قشر شریف و سال مندی که جوانی خود را در راه خدمات دولتی سپری کرده ان��د و اینک تنه��ا راه ارج نهادن به آنان دانس��تن قدر و منزل��ت یک کارمند

بازنشس��ته اس��ت و فراهم آوردن حداق��ل امکانات یک زندگی تا او در ش��روع پا نهادن به کهولت تازه مانند یک جوان به دنبال شغل برای ادامه ی معیشت خویش نباشد.

در اصل تلقی یک فرد بازنشس��ته به عنوان ش��خصی که کارآمد نیست و به فرسودگی دچار شده است، تلقی نا به جا

و بی راه است. در واقع یک فرد بازنشس��ته کوله باری از تجربیات ارزنده و س��ازنده و افرادی هس��تند که می توانن��د آموخته های ارزش مند خود را در یک برنامه ریزی اصولی به نسل های بع��د از خویش انتق��ال دهند و اس��تفاده از تجربیات این اف��راد به طور حت��م هزینه های کم تری را بر س��ازمان ها نیز تحمیل می نماید. اس��تفاده از بازنشستگان در سطوح مختل��ف بایس��تی مطرح و م��ورد حمایت واقع ش��ود و راه کارهای آن تدوین و از ضمانت اجرایی برخوردار گردد. هم چنین رفع نیازهای مادی و پذیرفتن افراد بازنشس��ته در جامع��ه به عنوان عناصر با تجربه و کارآمد می تواند به

ایجاد زمینه ه��ای آرامش روحی و روانی این افراد کمک نماید. در کشور ما خانواده ها واحدهای تولیدی اقتصادی به حس��اب نمی آیند، هر عضو خانواده شغلی جداگانه دارد و پس از طی دوره ای مشخص ناچار است آن را رها کند، این جدای��ی، مثل هر جدایی دیگری س��خت و دردناک اس��ت چرا که بخش عمده ای از زندگی افراد ش��اغل در محی��ط کارش��ان می گ��ذرد و بنابراین جدای��ی از آن به واس��طه بازنشس��تگی برای برخی آدم ها، به معنی انواع

محرومیت ها و لحظه شماری تا زمان مرگ است.بازنشس��تگی باید امکان های متفاوتی را برای ش��خص

بازنشس��ته فراهم آورد. چه از نظر زندگی خانوادگی و چه از نظر زندگی اجتماعی. بازنشس��تگی باید در ش��رایطی ص��ورت پذیرد که برای افراد این امکان را فراهم آورد تا نحوه ی زندگی با همس��ر و س��ایر افراد خانواده را پس از بازنشس��تگی به تدریج دوباره تجربه نمایند و خود را آرام آرام با زندگی در خانه تطبیق دهند. بازنشستگی گام به گام فرد را با روندی نو در زندگی آش��نا می کند. در این راستا خط مشی و چگونگی اوضاع و امکانات سازمانی می باشد ک��ه با برنامه ریزی می تواند تعادل��ی برای یک فرد که تا

دیروز شاغل بوده و امروز شغلی ندارد فراهم کند. انتخ��اب حد س��نی برای ش��روع مراحل بازنشس��تگی، بس��تگی به نحوه ی ترکی��ب نیروی انس��انی و امکانات سازمان دارد. بازنشس��تگی به کارکنان امکان می دهد تا در صورت تمایل به کارهای پاره وقت بپردازند و آمادگی قبول مش��اغلی را که نی��از به کار تمام وق��ت ندارد پیدا کنن��د. به این ترتی��ب ضمن آن که از تجربی��ات این گونه

افراد اس��تفاده می شود کاری مناس��ب توانایی های سنی آنان به طور غیر تمام وقت به آن ها واگذار می شود.

این نوع از برخورد با نیروهای بازنشسته در سیستم ها نیز اثرات مثبتی دارد و نیروهای آنان به طور کامل جای گزین نمی شوند بلکه رفته رفته تجربیات از یک امکان به امکان دیگ��ری منتقل می ش��ود. دوران بازنشس��تگی هم چنین به ترین اوقات را برای ارضا کنجکاوی هایی که سال های دراز به خاطر کمبود وقت ، فراموش ش��ده بوده اند، فراهم می س��ازد. دوران بازنشس��تگی هم چنین به ترین موقعیت برای ارایه تخصص های ش��غلی به ص��ورت داوطلبانه و

در قالب نیکوکاری به جامعه اس��ت، فرصتی که شاید در دوران اشتغال به دالیل گوناگون فراهم نیامده است.

هر تغییر و تحولی در زندگی آدم ها، چه مثبت و چه منفی ممکن اس��ت منجر به بروز احساس��اتی چ��ون اضطراب و به خصوص افس��ردگی ش��ود. یکی از آن روی دادهای مهم زندگی که امکان دارد هر انس��انی را اسیر اندوه کند بازنشستگی است و در بس��یاری از کسانی که بازنشسته می ش��وند و خودش��ان را برای بازنشس��ته ش��دن آماده نکرده اند، به عنوان نخس��تین تفکر فرد به محروم شدنش از بخش��ی از حقوق اجتماعی اش، محسوب فکر می کند. بنابراین جامعه در قبال سال های خدمت شخص موظف است تا نهایت امکان های آرامش و آسایش را برای آن ها

فراهم آورد. نه این که ش��رایط چنان باش��د که فرد بعد از س��ی سال خدمت و زحمت دوباره ت��الش کند تا برای امرار معاش

خود را به بازار کارهای پر رقابت عرضه نماید.

نیمکت های خالی پارکجامعه

Page 10: نشریه کوچه شماره پنج

10

هم بستگی، فدراسیون سراسری پناهندگان ایرانی – سوئد»محمدرضا حامدی اصفهانی« پناه جوی ایرانی به دنبال یک آکس��یون موفقیت آمیز و درپی اعتراض مسافران هواپیما از

خطر دیپورت به ایران نجات یافت.روز 14 فوری��ه ۲01۲ قرار بود محمدرضا اصفهانی متقاضی پناهندگی سیاس��ی به ایران دیپورت ش��ود. اما دیپورت این

پناه جو با اعتراض از سوی فعاالن حقوق پناهندگی و هم چنین مسافران هواپیمای حامل وی متوقف شد. نزدیک به 50 نفر از فعاالن حقوق پناهندگی در فرودگاه»آرالندا« گرد آمدند و تالش خود را برای متوقف کردن این دیپورت شروع کردند. معترضان قبل از پرواز در میان مس��افرین هواپیما اعالمیه پخش کردند و عواقب ناگوار اخ��راج محمدرضا به ایران را

برای آن ها توضیح دادند. آن ها هم چنین از مسافران خواستند ک��ه با اعتراض خود در هواپیما مان��ع از اجرای این دیپورت ش��وند. خاطر نشان کنیم که روز دوش��نبه 13 فوریه نیز به دعوت فدراسیون پناهندگان ایرانی در استکهلم تظاهراتی در اعتراض به اخراج پناه جویان در مقابل اداره مهاجرت سوئد در

این شهر برگزار شد.

عدم دیپورت یک پناه جوی ایرانی در سوئدگالری

Page 11: نشریه کوچه شماره پنج

11

اکبر ترشیزاددر تاریخ مسابقات فوتبال وقایع دردناک کم نبوده اند. دو نمونه از مشهورترین آن ها فاجعه ورزش گاه »هیسل« در »بلژیک« و »هیلزبورو« در »انگلس��تان« است که یک ط��رف هر دوی این وقایع دردناک باش گاه »لیورپول« و

تماشاگرانش قرار داشته است. در حادثه ی ورزش گاه »هیسل« 39 هوادار »یوونتوسی« به دنبال فرار از دست هواداران »لیورپولی« کشته شدند. چهار س��ال بعد این باش گاه زمینه س��از فاجعه ی دیگری ش��د و در »هیلزبورو« 96 هوادار »لیورپول« تحت فشار هجوم تماش��اگران بین حصار ورزش گاه کشته شدند. اما

روز گذش��ته حادثه ی اتف��اق افتاد که از نظ��ر بزرگ��ی فاجعه و ابع��اد آن در دنیای فوتبال بی س��ابقه بوده اس��ت. در جری��ان بازی تیم ه��ای »االهلی« و »المص��ری« در »مصر« صدها نفر کشته و زخمی شدند که حال بسیاری از مصدومان وخیم گزارش شده است. در ای��ن ب��ازی ک��ه در ش��هر بندری »پورت س��عید« برگزار ش��د بازیکنان »المص��ری« س��ه بر ی��ک از حریف خود پیش بودند که از میانه های بازی طرفداران »االهلی« با ورود به زمین مس��ابقه و درگیری با ماموران امنیتی باع��ث اخت��الل در بازی ش��دند. این درگیری منجر به ب��روز این فاجعه ی دردناک ش��ده اس��ت. دولت »مصر« در پی این حادثه تا اطالع ثانوی، همه مسابقات ورزش��ی در این کشور را به

حالت تعلیق درآورده است.رییس موقت کنفدراس��یون فوتبال آسیا، به منظور فراهم شدن زمینه ی حضور زنان با پوشش اسالمی در مسابقات رس��می فوتبال، خواستار تغییر قوانین شد. »جیلونگ« در وب س��ایت رسمی کنفدراس��یون فوتبال آسیا گفته است: »خیلی از زنان فوتبالیس��ت در آسیا روسری سر می کنند. م��ن از بورد اتحادی��ه بین المللی فوتب��ال تقاضا دارم که پیش��نهاد فیفا را با حسن نیت در نظر گرفته و با باز نگری قوانین، اجازه اس��تفاده از پوش��ش س��ر که عالوه بر دارا ب��ودن اس��تانداردهای ایمنی، تا گ��ردن ورزش کار را نیز

بپوشاند، به زنان فوتبالیست داده شود.«»ژان��گ جیلون��گ« افزوده اس��ت: »به گم��ان من این مس��ئله در کل به س��ود همه زنان فوتبالیس��ت دنیاست. من ش��خصن یک ط��رح جدید از روس��ری دیده ام که تا گ��ردن را می پوش��اند، و در ص��ورت کش��یده ش��دن باز می شود که بدین ترتیب نگرانی های موجود درباره ایمنی ورزش کاران دارای پوشش را نیز مرتفع می کند.« الزم به ذکر اس��ت که هنوز نمایندگان فدراسیون های کشورهای اسالمی درباره ی این پیشنهاد اظهار نظری نکرده اند و به

هیچ عنوان بعید نیس��ت که برای مثال مسووالن ورزش جمهوری اس��المی با اس��تفاده از این ش��کل پوشش نیز مخالفت کنند چرا که از نظر مس��ووالن ارزشی ورزشی، روس��ری که با کش��یده شدن از س��ر دربیاید که حجاب

حساب نمی شود.جری��ان اش��تباهات فاح��ش داوری ک��ه در جریان بازی هفته ی گذش��ته ی تیم ه��ای »تراکتورس��ازی« تبریز و »اس��تقالل« تهران پیش آمد دامنه دار ش��ده و تا سطح نمایندگان مجلس نیز باال رفته اس��ت. نماینده »سراب« و »مهربان« در مجلس نس��بت ب��ه داوری این بازی به وزی��ر ورزش تذکر کتبی داد. »س��بحانی نیا« عضو هیت رییسه ی مجلس ش��ورای اسالمی که این تذکر کتبی را

روز سه ش��نبه در صحن علنی می خواند گفت: »نصیرپور در تذک��ری به وزیر ورزش و امور جوانان نس��بت به تیم داوری بازی »تراکتورسازی« تبریز و »استقالل« تهران اعت��راض کرده که به دلیل نح��وه داوری منجر به تغییر نتیجه بازی ش��ده است.« از س��وی دیگر »محمدحسین جعفری« مدیرعامل باش گاه »تراکتورسازی« در نامه ای به فدراس��یون فوتبال خواس��تار پاک ش��دن کارت قرمز

»احسان حاج صفی« شده است. مدی��ران »تراکتورس��ازی« تهدی��د کرده ان��د ک��ه اگ��ر شکایت های ش��ان در ایران به نتیجه نرس��د جریان را به »فیفا« خواهند کش��اند. حواش��ی این بازی حس��اس که »امی��ر قلعه نوعی« را دچار حمله ی قلب��ی کرد و کارش را به بیمارستان کشاند دامن »استقاللی«ها را هم گرفته

است. »محم��د سررش��ته داری« مدیر رواب��ط عمومی باش گاه »اس��تقالل« درباره ی اتفاقات پیش آم��ده در این بازی گفت: »متاس��فانه ش��اهد هس��تیم که در چن��د روز اخیر مثل بس��یاری از دفعات قبل، یک سری از دوستان سعی دارند تا روی موج اشتباهات »محسن ترکی«، داور دیدار

»تراکتورس��ازی« و »استقالل« سوار شده و بدین وسیله بازی دربی را از نظر داوری تحت تاثیر قرار دهند.«

اکنون وقت آن اس��ت تا به حواش��ی و جریانات پیش از ش��هرآورد امروز ته��ران بپردازیم. تیم های »اس��تقالل« و »پرس��پولیس« ته��ران بار دیگر به دی��دار هم خواهند رفت. هر دو تیم ش��رایط وی��ژه ای را دارند که آن ها را از بازی های پیش��ین مجزا می کند. »پرسپولیسی«ها خیلی تالش داشتند تا با فراهم کردن زمینه ی بخشش »محمد نصرت��ی«، در این بازی از مدافع کهنه دار خود بهره ببرند اما کمیته انضباطی فدراسیون با این مسئله مخالفت کرده است. »فرشاد س��پهر« در مورد وضعیت نامه ی بخشش »محمد نصرتی« که مدیرعامل باش گاه »پرس��پولیس« آن را به فدراس��یون فوتبال داده بود گفت: »بخش��ش »محمد نصرتی« منتفی ش��ده اس��ت.« او تاکید کرد: »محرومیت »محم��د نصرتی« روز هشتم اس��فند ماه به پایان می رسد و ای��ن بازیک��ن از روز نهم اس��فند می توان��د ب��رای »پرس��پولیس« به

میدان برود.«از س��وی دیگر حضور »دنیزلی« در روی نیمکت »پرس��پولیس« از نظر روحی نقط��ه ی قوتی ب��رای آن ها خواهد ب��ود، گرچه که این مربی در چند بازی گذشته نتایج چشم گیری برای این تیم به دست نیاورده است. اظهار نظر مدیر عامل این تیم هم در نوع خود شنیدنی است، »رویانیان« در این باره گفته است: »پرسپولیس بازی را می برد. این بار مصدوم های مان رس��یدند، محروم نداریم، تازه بازیکن بازداشتی هم نداریم. مربی مان از تیم

راضی است و همه چیز خوب پیش می رود.«در آن س��و »استقالل« با توجه به نتایج خوبی که گرفته اس��ت و صدرنشینی در جدول از نظر روحی شرایط بسیار مناسبی دارد، اما این تیم مشکالت دیگری دارد. نخست تعداد باالی مصدومانش اس��ت که پ��س از خروج »آندو تیموریان« و »خس��رو حی��دری« از لیس��ت آن ها گفته می شود که »جباری« هم به ش��هرآورد نمی رسد، گرچه که ممکن است این نیز یک تاکتیک دیگر برای تضعیف روحیه »پرسپولیس��ی ها« باش��د و او نیز ام��روز به بازی

گرفته شود. مشکل دیگر »استقالل« نتیجه و بازی پرحاشیه ی است که آن ها در برابر »تراکتورس��ازی« داشتند. بازی ضعیف »اس��تقالل« در آن مس��ابقه نوک حمله ی انتقادات را به

سمت »پرویز مظلومی« نشانه گرفته است.به هر روی باید چند س��اعت دیگر منتظر نشس��ت و دید که اگر بازی امروز برنده ای داشته باشد پیروز میدان کدام

تیم خواهد بود.

یک شهرآورد دیگرورزش

Page 12: نشریه کوچه شماره پنج

12

شراره سعیدیگفتیم که اختالفات رییس جمهوری وقت و حزب جمهوری آن چنان باال گرفت که به درگیری های علنی انجامید. از سویی انحصارطلبی همه جانبه خط امامی ها موجب ش��د تا تمامی گروه ها و افرادی که سهام مناسبی از روی داد انقالب دریافت نکرده بودند به هم پیوسته و درصف حامیان ریاست جمهوری قرار گیرند. به نوعی دش��من دشمن من، دوست من شد. از همین روی مهن��دس بازرگان و نهضت آزادی بخش��ی از ائتالف علیه نیروهای پیرو خط امام محس��وب می شدند و در برخی مواضع هم گرایی با سازمان مجاهدین خلق داشتند. دقیقن به همین علت بود که سازمان نسبت به مقاله بازرگان شیوه و لحن محترمانه و مالیمی اتخاذ کرد و ضمن آن که نارضایتی خود را از برخی مطالب آن ابراز کرد. با اش��اره به این که »ایش��ان را از نیاکان عقیدتی خود می دانیم« گالیه کرد که »متاسفانه حق عدالت و انصاف را به جا نیاورده اند و

چنان نوش��ته اند که گویی در این روابط و برخوردها، مجاهدین خلق نیز تقصیرکارند…«

در پاسخ سازمان مجاهدین با تاکید بر خویشتن داری خوی��ش، مجددن ب��ه مقاله قبل بازرگان اس��تناد و

استشهاد شده بود:»شگفت اس��ت که آقای مهندس بازرگان درحالی ای��ن حرف ها را زده و ای��ن قضاوت ها را می کند که درمقاله قبلی خود »مبارزه قانونی و مبارزه مسلحانه«، لیس��تی از عمل کردها و تعدیات و قانون شکنی های انحصارطلب��ان را ردیف کرده و آن ها را نس��بت به عواقب جلوگیری از عدالت و آزادی هش��دار داده اند. کم��ا این ک��ه در آن ج��ا می نویس��ند…: )توقیف

میزان و مدیر مس���وول آن، ح�مالت جسورانه غیرقانونی قبلی که به س��ایر مطبوعات و اج�تماعات و دف�ترها ش�ده است، ج�ریان محاکمه امیرانتظام، طرح قانونی محدودیت احزاب، زمینه سازی-هایی برای روزن�امه ان�قالب اسالمی و رییس جمهوری عالرغم اطالعیه ۲5 اسفندماه گذشته امام، نمونه های یادآور پایان مبارزه پارلمانی گذشته است. تحریم و تعطیل مبارزه، کار را طبق س��نت تاریخی و الهی و همان طور که آثارش ظاهر شده به مبارزه مسلحانه و آشوب داخلی می کشاند که وظیفه خود دانستم هشدار دهم.(… در عمل ه��م همین چندی پیش بود که خود آقای مهندس بازرگان در قبال ت�عطی��ل و ت�وقیف روزنامه میزان و زندانی نمودن مدیر مسئول آن، آن همه اع�تراض ک�ردند، س�تادح�مایت از مطبوعات تش��کیل دادند و م��ردم را به حمایت و کمک طلبیدند راستی اگر آن موقع کسی آقای بازرگان و »متولیان و کسوت-داران حزبی و مکتبی« را مخاطب قرار داده، آن ها را بالسویه مالمت و یا نصیحت نموده و می گفت که: آقایان پدران و مس�وولین عزیز، این همه ستیزه نکنید و این همه دع��وا راه نیندازید، آقای ب��ازرگان اعتراض نمی کرد که این گونه برخورد، رسم عدالت و انصاف نیست و ظالم و مظلوم را یک س��ان دیدن اس��ت…« نشریه س��ازمان، خطاب به بازرگان، بعد از برشمردن نکات فراوانی در مورد برخوردهای

اجتماعی و سیاس��ی علیه خود و با استشهاد به دیدگاه خود وی چنین نوشت:

»ح��ال آقای مهندس بازرگان! ش��ما می فرمایید ما چه کار کنیم؟ که شما ننویسید که »مجاهدین یک روز شاخ و شانه می کش��ند و به تالفی آن حزب اله و پاسداران…«… اگر چه قرارمان این بود که وارد در بحث روی تک تک مواردی که به ما نس��بت داده اید نش��ده و هم چنین از تقصیرات و قصورات دولت خود شما در شکل یافتن اوضاع حاضر سخنی به میان نیاوریم اما تذکر چند سطر را ضروری شمردیم… به این امید که در قضاوت نادرس��تی که تصور فرموده اید ما ح�ق حیات و حرکت و مش��ارکت را از همه س��لب خواهیم نمود، تجدیدنظر فرمایید… اکنون آقای مهندس بازرگان! پس از ۲س��ال و چندماه که از تاس��یس جمهوری اسالمی می گذرد و پس از یک س��ال و نیم ک��ه از کنار رفتن دولت خودتان گذش��ته پیش نه��اد می فرمایید ک��ه: دور هم جمع

شویم میزگرد تشکیل دهیم… اما چه کنیم که درد انحصار تاکن��ون هم چنان عالج ناپذیر مان��ده و خالصه ما را به این نتیجه رسانیده است که چاره ای جز خلع ید ندارد. اگر غیر از این است بحث آزاد موردنظر رییس جمهور چه شد و به کجا کشید؟ اگر غیر از این است پیش نهاد میزگرد اخیر خودتان را دنبال گیری کنید…« اشکوری می نویسد که در واکنش به

مقاله بازرگان کسی به درخواست وی گوش نداد.چن��د روز پ��س از اعالم موضع س���ازمان و ه��م زمان با اوج گی��ری اقدامات و مواضع براندازانه آن، نهضت آزادی به تفسیر تیوریک شرایط پرداخت و خشونت سازمان را نتیجه طبیعی فش��ار و نقض حقوق مخالفان توصیف کرد. نهضت آزادی درب��اره درگیری های آن زم��ان چنین اعالم موضع کرد:»به نظر ما ریش��ه درگیری های اخی��ر از طرفی در اثر انحصارطلبی های تنگ نظرانه حاکم و اعمال فش��ار و ایجاد محیط اختناق و س��لب آزادی تصریح شده در قانون اساسی جمهوری اسالمی و نادیده گرفتن حقوق اقلیت های سیاسی اس��ت و از طرف دیگر توطئه های مداوم دش��من در ایجاد اختالف و بدبینی و تش��دید ناراحتی ها و نارضایتی هاست و باید گفت که قسمت اخیر یعنی توطئه های دشمنان انقالب، خود تابعی اس��ت از قسمت اول. بدین معنی که اش�تباهات رژی�م جمهوری اس��المی و سیاست های غلط آن است که

زمینه های توطئه های فوق را فراهم نموده است…خشونت، خشونت می آورد…« هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود به پیوند سازمان مجاهدین، بنی صدر و نهضت آزادی چنین اش��اره می کند که به برخی فعاالن سیاسی در تابستان 60 چنین گفته اس��ت: »در مورد نهضت آزادی، گفتم ما از اول انقالب همیش��ه به آن ها میدان دادی��م و کارها را به آن ها س��پردیم، ولی آن ها به خط امام وف��اداری نکردند و جانب بنی صدر و مجاهدین را گرفتند و روزنامه میزان و )نمایندگی( مجل��س را به نفع آن ها اس��تخدام کردن��د.« پس از مدتی مسووالن جمهوری اسالمی به این نتیجه رسیده بودند که »این ه��ا محارب اند و قصد براندازی دارن��د اما دارند خود را آم��اده می کنند« و حتا مطلع بودند که عناصر س��ازمان »از مدت ه��ا قبل، خانه های تیمی تش��کیل داده و افراد خود را مخف��ی کرده بودند و دنبال براندازی هس��تند« بهزاد نبوی می گوید: »… این خط مش��ی، که ب��ا نظر مثبت امام هم هم راه بود، در زمان نخس��ت وزیری ش��هید رجایی اعالم ش��د و حتا یک اطالعیه 10 م��اده ای هم در ش��رایطی که هنوز قانون احزاب تدوین نشده بود، از سوی دادستانی انقالب… اوایل سال 60 و پیش از حوادث خرداد صادر شد. این بیانیه در نخست وزیری جمهوری اسالمی، درجلسات متعددی که با حضور شهید بهشتی، شهید قدوسی، شهید رجایی و شخص بنده تش��کیل می ش��د، تدوین گردید و بچه-های معاونت سیاس��ی � اجتماعی نخست وزیری هم در این زمین��ه کار کرده بودن��د. در آن موقع، در غیاب قانون احزاب، معتقد بودیم که باید ضابطه ای موجود باشد که بتوانیم بر اس��اس این ضابطه با گروه های مخالف قانونی برخورد کنیم و حس��اب آن ها را از گروه های مح��ارب جدا کنیم. جوهره اطالعیه 10 ماده ای این بود که گروه های سیاسی یا باید مبارزه مسلحانه را انتخاب بکنند و یا خلع س��الح و مخالفت درچارچوب قانون را. آن اطالعیه گفت: اگر گروه های سیاسی می خواهند درچارچوب مخالفین قانون��ی فعالیت کنند، باید مقرهای خ��ود را معرفی کنند و اسلحه ومهمات خود را تحویل بدهند… تا آن موقع مثلن چریک های فدایی دردانش گاه ها اسلحه داشتند. مجاهدین خلق انبار اسلحه داشتند و گروه های سیاسی مسلح هم بودند که صبح ها در ش��هر روزنامه می فروختند و شب ها در مرزها جنبش های تجزیه طلبانه را مس��لحانه هدایت می کردند. در یک چنین شرایطی، س��خن اطالعیه 10 ماده ای دادستانی این بود که هر گروهی در صورتی که بخواهد فعالیت سیاسی بکند، باید رهبران خود را معرفی بکند. نشانی مقرهای خود را مشخص بکند. اگر اس��لحه ومهمات دارد تحویل بدهد. فی الواقع تدوی��ن اطالعیه 10 ماده ای � در ش��رایط فقدان قانون احزاب � از سوی نظام، گام مهمی درضابطه مند کردن

آزادی های سیاسی بود.«پس از صدور اطالعیه 10 ماده ای دادستانی انقالب اسالمی، سازمان مجاهدین از پذیرفتن و متعهد شدن بدان سر باز زد.

و اطالعیه ای در این زمینه صادر کرد.

دشمن دشمن من، دوست منسیاست

Page 13: نشریه کوچه شماره پنج

13

امیر و کاملیا بع��د از پژوهش های فراوان در زمینه پیدایش موس��یقی پژوهش گران به »گاتاها« دس��ت پی��دا کردند. گاتاها در »اوستا« آواها یا سرودهایی خود زرتشت است. و ایرانیان بیش از پنج هزار س��ال قبل از میالد خط داشتند. و زبان پارس��ی باس��تان و اوس��تایی، با در نظر گرفتن بسیاری مباح��ث و ملحقات، مانند حروف صدادار امروزه در زبان،

دارای شکل ها و حروفی بود که به وسیله آن ها می توانستند صداها را بنویسیند.

ع��الوه بر آن که آواه��ای گاتا به صورت س��ینه به سینه نیز منتقل می شد، در ادوار گوناگون نیز می توانس��تند آن را به وسیله خطوط گوناگون بنویسند. »آریاییان« در هزاره های قبل از میالد مهاجرت هایشان را ب��ه طرف غرب و اروپ��ا و هم چنین به طرف ش��رق و هند آغاز کردند، و با خود زبان و خط و فرهنگ و س��ایر پدیده های زندگی بسیار پیش��رفته ایرانیان را به این مناطق انتقال دادند. به همین جهت است که زبان های »سانس��کریت« و »پارسی باستان« و »اوستایی« تقریبن یکی است. در آواه��ای گاتا در »ری��گ ودا« در زبان سانسکریت، سرودها عالوه بر ملودی ها، ریتم ه��ا ی��ا س��یالب ها ی��ا تقطیع های

گوناگون دارند.ریتم های سیالبی این آواها در قالب های تقس��یمات دوتای��ی و غی��ره در تک��رار ملودی ه��ا وج��ود دارن��د. ای��ن ریتم ها که دارای تقس��یمات منظم هس��تند، در ریتم های هندی وجود ندارند. این ریتم ها که به ش��یوه زمان حاضر نیز قابل تقسیم هس��تند در یون��ان نیز وجود نداش��ته اند. سیس��تم متریک موس��یقی هندی با دید غرب��ی کنونی بر تقس��یمات ریتم، حتا تا زمان حاضر نیز نامنظم و تقسیم ناشدنی اس��ت. زیرا مانند س��ایر هنرها در ش��رق دارای خصوصیت بس��یار عمیق و درونی و روحانی و پیچیده می باش��د. ریتم های منظم آواه��ای گاتا، در سانس��کریت به

واس��طه مهاجرت آریاییان از ایران به هند و سپس تسلط پادش��اهان ایران��ی و روابط تجاری، به هن��د و در دوران گوناگون از ایران به یونان و بس��یاری کش��ورهای دیگر

منتقل شده است.آثار و نش��انه های درک ریتم و موس��یقی بسیار پیشرفته ای��ران باس��تان، عالوه بر آث��ار باستان شناس��ی و کتاب شاه نامه فردوس��ی و دیگر کتب ادبی و تاریخی، در کتب

سازشناس��ی موس��یقی نیز وجود دارد که در آن ها از انواع سازهای باستانی ایران یاد شده است. از اقوام ایرانی نژاد س��ومری و آش��وری و بابلی که در جنوب و غرب ایران کنونی س��اکن بوده ان��د حداقل دوازده نوع س��از ضربی

گوناگون نام برده شده است.ه��م اکن��ون ب��ه نظر می رس��د موس��یقی س��نتی ایران کهن ترین و تکامل یافته ترین موس��یقی های کهن جهان

است، زیرا ریش��ه در قدیمی ترین بخش اوستا که گاتاها اس��ت دارد. این کلمه بعدها در جهت تکامل مداوم زبان پارسی باستان حرکت کرده در زبان دری »گاس« پهلوی »گاه« ش��د و گاه به معنی آهنگ موس��یقی اس��ت. و به معنی خواندن گاتاها با موس��یقی مخصوص است. پسوند بعضی از آواهای موس��یقی کنون��ی ایران از قبیل: دوگاه، س��ه گاه، چهارگاه و راس��ت پنج گاه از همین ماخذ است.

تعبی��ر دیگری از مفهوم کلمه اوس��تا از خطه کردس��تان وج��ود دارد که تاییدی دیگر ب��ر تاکید در به آواز خواندن

اوستاست.کلمه اوستا از کلمه کهن پارسی »افدستا« آمده به معنی »ستای ش��گرف« یا »نیکوترین ستایش« است. افدستا ترکیب��ی بوده از کلمات»افد« که در اصل همان »افس« مصدر واژه افسون به معنی تاثر برانگیز دینی و »ستا« که به معنی ستایش و به دعا ایستادن است. در مجموع اوس��تا به معنی س��رودهای عال��ی و خارق الع��اده دینی اس��ت. البته بدیهی اس��ت در موسیقی نیز مانند سایر زبان ها به مرور زمان شباهت های ابتدا و

انتها کم می شود. هم چنین واژه خس��روانی ک��ه آواهای قدیم موسیقی ایران را به آن می نامیدند، به ص��ورت »هیوس��رونگه« ب��ه معنی نوای خوش س��رودن مشخصه دعاها و نیایش های زرتش��ی اس��ت که بارها در اوستا آمده اس��ت. به همین دلیل است که بعدها مقامات موس��یقی ایران، آواها یا الحان خس��روانی خوانده ش��د. به هر حال، همه این نام گذاری ها دالیلی است بر این که گاتاها آوازهایی هس��تند که با سرود و آهنگین خوانده می شدند. دالیل دیگری که بر این نام گذاری ذکر می شود از جمله این که چون باربد موس��یقی دان ب��زرگ ایران��ی در قرن هفت��م میالدی ای��ن آواه��ا را در زمان »خس��روپرویز« پادش��اه ساس��انی جمع آوری کرده و به همی��ن جهت آن ها را خس��روانی خواند و همگی مکم��ل نام گذاری قدیمی تر از اوستا هستند و تاکید بر آن که این دعاها باید آهنگین و با آوازهایی خاص خوانده

شوند.پادشاهان نیز که همیشه نشانه های دین را با خود داش��تند، از هرگون��ه انتصابی ب��ه دین از جمل��ه نام گذاری خودش��ان ب��ر روی این آوارها، که همیش��ه یاد آور نام آنان و پادش��اهی و تقدس شان نزد مردم می باش��ند، بهره می برند. در این جا شایان ذکر است کاری که باربد بر روی موسیقی ایران انجام داد نظیر کار فردوسی است بر روی تاریخ ایران. )فردوسی شاعر بزرگ ایران��ی قرن دهم میالدی که تاریخ باس��تانی ایران را در کتاب »ش��اه نامه« خود جمع آوری کرد.( همین مجموعه موسیقی باربد است که بعدها اصل و ریشه موسیقی همه

ممالک ترک و عرب و بسیاری کشورها شد.

فرهنگ

گاتاهای زرتشت قدیمی ترین سرودهای جهان

موسیقی ایران کهن ترین موسیقی جهان

Page 14: نشریه کوچه شماره پنج

14

به این نحو گاتاها یا س��رودهای مذهبی زرتش��ت اولین آواهای انس��جام یافته بش��ر اس��ت. هم اکنون از بقایای باس��تانی و تکامل نیافته این موس��یقی »هوره« اس��ت که فرمی مش��خص از موس��یقی منطقه لرستان در غرب ایران کنونی است. این موسیقی قدمتی چندین هزار ساله دارد و سرچش��مه آن در سرودهای ستایش »اهورامزدا« خ��دای نیک��ی و خرد در آیین زرتش��تی اس��ت که دلیل نام گذاری این موس��یقی نیز می باشد هرچقدر در زمان به عق��ب برویم اختالف نحوه زندگ��ی و خصوصن اختالف موسیقی شهر و روس��تا حاکم می شود. در هزاره های بعد عالوه بر آهنگ های روس��تایی )که بطور مستقل چندان رونق و رواجی نداش��ت( نوعی موسیقی عامیانه بر مبنای آهنگ ه��ای محلی ب��رای رفع خس��تگی و خوش آیندی گ��وش بین مردم معمول بوده اس��ت ک��ه در اجتماعات خصوص��ی و کاروان س��راها با س��ازها و آوازهای ابتدایی نواخته و خوانده می ش��ده است. این موسیقی در هر شهر و دیار رنگ محلی ویژه خود را داش��ت. در برابر این نوع موس��یقی نوعی موس��یقی اس��تادانه و هنری ماهرانه بر مبنای س��نن موس��یقی قدیم ایران که ریش��ه از آواهای گاتا گرفته نیز وجود داش��ت. این موسیقی که از آن به نام »رواس��ین« و »طرایق« به معنی راه ها یاد ش��ده همان الحان یا آواهای خسروانی و یا موسیقی سازیک آن بوده اس��ت و چنان با مهارت روی ساز اجرا می شده که تقلید

آن به وسیله خواندن میسر نبوده.موسیقی س��نتی ایران ادامه این موس��یقی یعنی آواهای خسروانی اس��ت. موسیقی روستایی ایران، مانند موسیقی روس��تایی س��ایر نقاط جهان، موسیقی ای اس��ت زنده و روزمره برای کار و جش��ن ها و عزاداری ها و سایر مراسم روزم��ره زندگی روس��تاییان که گاه در ط��ی زمان فقط تاریخی ش��ده اند و چندان تکاملی در خود نداش��ته اند اما موسیقی س��نتی ایران، موسیقی ای اس��ت عرفانی، برای ش��نیدن و تفکر و اندیش��ه که با گذش��ت زم��ان از همه جهات عمق و تکامل بیش تر می یابد. موس��یقی روستایی و موسیقی سنتی ایران، اگرچه ریشه هایی کاملن مشترک در آواه��ای اوس��تا دارند، ام��ا هر یک مصرف��ی مجزا و تکاملی مجزا در مس��یر خاص خود دارند و بدیهی اس��ت ک��ه مانند ه��ر پدیده زنده دیگ��ری از یکدیگر و از وقایع

اطراف و از همه چیز تاثیر گرفته اند.هم اکنون قرن هاس��ت که به ط��ور مداوم در طی تاریخ و خصوصن در سال های اخیر، استادان و نظریه دانان ایرانی بر روی موسیقی ایران به شدت کار کرده اند. سازها بیش از پیش تکامل یافته و فنون نوازندگی و خوانندگی بسیار پیش رفته است. ریتم ها، فواصل و گام ها شناخته شده اند و پژوهش ه��ا و مباحث نظری و صداشناس��ی و فیزیک ارای��ه یافته اند. اما به دلیل عمق و غنای بی حد موس��یقی ایران که ادامه موس��یقی پیشرفته ایران باستان )البته در جهت یک صدایی اس��ت(، بخش عمده ای از این مباحث تاکنون تثبیت نش��ده اند. این عمق و غنا در موس��یقی و فرهن��گ ایران، دلیلی اس��ت که ایران ت��ا ابد به صورت منبع��ی فرهنگی باق��ی خواهد ماند. زیرا در ش��رق و در ایران، اساسن از محتوا به فرم می رسند و در غرب از فرم

به محتوا می رسند.

خط اوس��تایی دارای چهل و چهار حرف با صدا و بی صدا است و هم امروز نیز کامل ترین خطی است که در جهان

وجود دارددر این ج��ا منظور از فرم، تمامی وج��وه مادی و ظاهری یک پدیده اس��ت و ن��ه فقط فرم به معن��ای فنی آن در پدیده های گوناگون در غرب ابتدا جذابیت عوامل بیرونی و ظاه��ر را می س��ازند. س��پس از طریق ظاه��ر به عمق می رس��ند. این مطلب در تمام پدیده های زندگی ش��ان و خصوصن در هنر به خوبی مش��خص است. برجسته ترین آثار هنری ش��ان هم این خصوصی��ت را دارد. پرداختن به ظاه��ر و فرم، اگرچ��ه باعث س��هولت در پیش روی امور اس��ت، زیرا باعث چهارچوب دار ش��دن همه چیز می شود و سپس برنامه ریزی دقیق و ادامه دار را در پی می آورد. اما این روش در ادامه باعث گس��ترش فرهنگ و فلس��فه ای

خودمحور و خصوصن ابزاری می شود.فرهنگی که در نهایت میراث خواهد بود. زیرا قادر نیست اعم��اق را ببیند و معیارهایش ظواهر امور اس��ت، خود را برتر می ان��گارد و بنابراین نمی تواند بیاموزد و بدلیل نگاه ابزاری که به انس��ان دارد و در نظر نگرفتن مبدا و مقصد هس��تی بشر، این فرهنگ به ایستایی و رکود و در نهایت به خشونت می انجامد. آواهای گاتا در سیر تکامل خود در شرق به موس��یقی کنونی ایران رسید. این نحو موسیقی س��نتی کنونی ایران که ریشه در آواهای گاتا دارد تکامل

یافته ترین موسیقی کهن جهان است.تمدن و فرهنگ در ایران باس��تان در اوج شکوفایی بود. در این دوران بیش از هفت نوع خط با الفبای انسجام یافته وجود داشت. در میان آنان حتا خطی بود که می توانستند به وسیله آن ص��دای آب و وزش باد و صداهایی که در گوش طنین می اندازد را بنویس��ند. پس بدیهی است که نوشتن آواهای

موسیقی امکان پذیر بوده و رواج داشته است.از جمل��ه انواع گوناگون خط در ایران خطی بود که کتاب ها و نامه ه��ا را بدان می نوش��تند و خطی که امرا و پادش��اهان داشتند و یا خطی که ریاضیون و فالسفه بدان می نگاشتند )و خطی رمزی بود( یا خطی که نامه های پزش��کی را بدان می نوشتند و بسیاری دیگر انواع خط که همگی آن ها دارای الفبای منسجم و محدود بوده و خطوطی رایج بوده اند. قابل ذکر اس��ت که از اقوام ایرانی سومر باستان، ساکن در غرب ایران کنونی دو ستون کشف شده که بر آن آهنگ موسیقی

)عالیم آوانگاری( کنده شده است.به دلیل اهمیت صحیح خواندن گاتاها در اوستا این آواها در ه��ر عصری به ه��م راه خطوط مخصوص آن عصر به ص��ور گوناگ��ون از جمله به صورت عالی��م و تکیه هایی در باال یا پایین اش��عار می نگاش��تند. این عالیم بعدها به ن��ام »تامین« در س��رودها و اوراد یهودیان و س��پس به نام»نیوم« در دعاهای مس��یحیت گس��ترش یافت. از آن پس نت نویس��ی در غرب به راه خود ادامه داد و به مرور تکام��ل و رواج کنونی را یاف��ت. اما به دلیل این که ایران س��رزمین بزرگی اس��ت با اقوام گوناگون و فرهنگ ها و موس��یقی بس��یار عمیق و پیش��رفته و متنوع و هم چنین به دلیل این که انس��ان شرقی ایرانی نمی تواند از عمق و نیازها چشم پوش��ی کند در نتیجه هم چنان که تکامل خط

و ابداعات و اختراعات در آن ادامه می داد.

زیرا اش��کال گوناگون نت نویسی در نوش��تن آواها که از جمله آن می توان نوشتن عالیم و تکیه ها در باال و پایین کلم��ات را ذکر کرد برای ایرانیان کافی نبود زیرا با تغییر و تحول خط، آن عالیم نیز تغییر می کرد. اساسن صدایی که آواهای گاتا و موسیقی ایرانی و آوازهای سنتی ایرانی و س��ایر مل��ل از جمله »فالمینکو« به وس��یله آن خوانده می ش��ود صدای طبیعی انسان است و نگارش صحیح آن بوسیله نت نویسی غرب میسر نیست. نت نویسی در غرب

منطبق با صدای ساخته شده در حنجره انسانی است.به هر حال مقامات موسیقی ایران را که ریشه در آواهای گاتا زرتش��ت دارد در طول تاریخ به وسیله نت نویسی های گوناگون نگه می داشتند. از آن جمله همان گونه که گفته شد به وسیله عالیمی در باال یا پایین کلمات و گاه بوسیله ح��روف مصوته در خط اوس��تایی و در دورانی به وس��یله حروف ابجد که حروفی رمزی بود و گاه به وس��یله اعداد. به این نحو موس��یقی اوس��تا نیز همیش��ه به وسیله خط اوستایی نگاه داشته می شد. بعدها در قرن ششم میالدی

خط اوستایی بیش از پیش تکامل یافت.خط اوس��تایی دارای چهل و چهار حرف با صدا و بی صدا است و هم امروز نیز کامل ترین خطی است که در جهان وجود دارد. به وس��یله این خط خواندن اوستا بدون غلط و با همان لهجه و تجوید اصلی یعنی با موسیقی اصلی آن ادامه یافت و به این نحو کتاب آس��مانی ایرانیان باستان از فس��اد و انحراف مصون ماند. بعده��ا در جهت تکامل و حف��ظ اصالت آواهای گاتا باز ه��م نکاتی دیگر بر این

نت نویسی افزوده شد.البته بدیهی اس��ت که در تمام ط��ول تاریخ فضای کلی مقامات و تزیینات ملودی ها و آواها سینه به س��ینه منتقل ش��ده است، اما این کار تنها به وس��یله هدایت از این نت نویسی ها که نشان دهنده پیچ و تاب های اصلی ملودی ها و آواه��ای گوناگون بوده امکان پذیر بوده اس��ت. به این نحو اس��ت که آواهای گاتا از زرتشتیان هند و زرتشتیان ایران به واس��طه نت نویسی هم سان اوستایی اگر چه به وض��وح ریش��ه ها و ملودی های مش��ترک در آن ها قابل تشخیص است، اما به واس��طه تزیینات بومی، ملودی ها

با هم تفاوت هایی دارند.هم چنین به نق��ل از کتاب »االغانی« تالی��ف »ابوالفرج اصفهان��ی«، »اس��حاق موصل��ی« موس��یقی دان بزرگ ای��ران، متوفی 850 م. آهنگ های خود را در کتابی به نام »مجموع��ه االغان��ی« گرد آورده بود و ای��ن بدان معنی است که در قرن نهم میالدی در ایران نت نویسی متداول بوده اس��ت. بنابراین با توجه به قدمت زرتش��ت و کتاب اوس��تا و آواهای گاته و آثار باستان شناسی بدیهی است

که قدیمی ترین نوع نت نویسی از ایران برخاسته است.منابع:

تاثیر موس��یقی ایران بر موس��یقی غرب، تالیف سوس��ن شاکرین

The history of musical instruments.By CurtSachs pp. ۷3-۷8

مقاله آقای »مصطفی رحیمی« درباره لرستان در آیینه و آواز و موسیقی لرستان نوشته »حمیدرضا اردالن«.

»االغانی« تالیف »ابوالفرج اصفهانی«،

Page 15: نشریه کوچه شماره پنج

15

امیر و کاملیا قدیمی ترین نقاش��ی متحرک )انیمیشن( جهان در سال 1983میالدی توس��ط باستان شناسان ایتالیایی حاضر در ش��هر سوخته به هنگام کاوش در گوری 5 هزار ساله پیدا ش��د. آن ها جامی را پیدا کردند که نقش یک بز هم راه با تصویر یک درخت روی آن دیده می شد. باستان شناسان پس از بررس��ی این ش��ی دریافتند نقش موج��ود بر آن برخالف دیگر آثار به دست آمده از محوطه های تاریخی ش��هر س��وخته، تکراری هدف مند دارد، ب��ه گونه ای که

حرکت بز به سوی درخت را نشان می دهد. هنرمند نقاش��ی که جام س��فالین را بوم نقاش��ی خ��ود قرار داده، توانس��ته است در 5 حرکت، ب��زی را طراحی کند که به س��مت درخت آن ب��رگ از و حرک��ت این سفال تغذیه می کند. از س��وی باستان شناسان به عنوان و کارشناس��ان جهان انیمیشن نخستین معرفی شد. آسیفای ایران نیز با معرفی این ش��ی به آس��یفای جهانی پیشنهاد کردن��د که ای��ن طرح به آس��یفای نش��انه عنوان

جهانی معرفی شوند.در بسیاری از این سفال ها نق��ش تعقیب بز توس��ط حیوان��ات وحش��ی و ی��ا است. انسان تصویر شده ب��ر روی ای��ن س��فال ها حرکت وج��ود دارد و در

آن ه��ا یا حیوانی در حال جهش اس��ت، ی��ا در حال خیز اس��ت. در برخی از آن ها تعقیب کننده تصویر شده است. اما در برخی از آن ها بز یا حیوان شاخ داری که قرار است

شکار شود، به تنهایی دیده می شود.برخی س��ازندگان این سفال ها س��یلک به ظرایفی مانند حالت حیوان در حال ترس و فرار دقت داشته اند، بر روی این س��فال ها در کنار حیوان ف��راری خطوطی به صورت هاش��ور خورده اس��ت که برخی از باستان شناسان معتقد با توجه به نمایش ترس حیوان در این س��فال ها احتمالن حیوان در حال ادرار کردن تصویر ش��ده اس��ت که تاکید

بیش تری بر این موضوع باشد.در سال 138۲ در مسیر کاوش های تپه ازبکی در فضایی که احتمالن فضای نیایش گاه بوده است، خمره ای به دست

آم��د که بر روی آن یک تصوی��ر حیوانی در حال حرکت وجود قرار داشت.

ای��ن کوزه به جرات یکی از زیباترین اش��یای به دس��ت آمده از کاوش های باستان شناس��ی منطقه کویر مرکزی است. بر روی این کوزه تصویر یک گرگ یا چیزی شبیه آن از یک س��و و یک انسان با س��الح از سوی دیگر در حال حمله به یک حیوان ش��بیه بز هس��تند. در واقع این دو حی��وان را محاصره کرده اند. تصوی��ر عالوه بر وجود حرکت در آن درست دور ظرف چرخیده و آن جایی که به

پایان می رس��د بار دیگر آغاز می شود. این سفال نزدیک به دو هزار س��ال قدیمی تر از سفال شهر سوخته است که

سی سال پیش به دست آمده است.

ظرف مورد نظر یک خمره س��فالی دهان گشاده است که احتمال��ن برای نگه داری مایع��ات بوده و اندازه آن 60 در

۷0 سانت است.این ظرف در حال حاضر از اشیایی است که برای مطالعه

بیش تر در سایت پژوهشی تپه باستانی ازبکی قرار دارد.با پیدا ش��دن چند ظرف سفالی زیبا در اوایل سال 1933 می��الدی در پاریس و ش��ناخته ش��دن محل اکتش��اف این ظروف که س��یلک کاش��ان بود ،مش��اور موزه ملی فرانس��ه را بر آن داش��ت تا در اکتبر همان س��ال مجوز

حف��اری در این نقطه مهم را گرفته و هیت فرانس��وی به سرپرستی پرفسور »رومن گیرشمن« را مامور حفاری در سیلک کاش��ان کرد. هیت باستان شناسی طی سه فصل )س��ال های 1933،1934و193۷( تپه ه��ا را کاوش و در سال 1938گزارش آن را در دو مجلد تحت عنوان سیلک

کاشان به زبان فرانسه در پاریس منتشر کرد.س��یلک را به ش��ش دوره تقس��یم می کنند که از 8000 سال پیش ش��روع شده اس��ت. هر دوره حدود هزار سال اس��ت که ش��هرها به علت جنگ یا زلزل��ه نابود و دوباره

در س��ده های بعدی بر روی تمدن قبلی، بنا ش��ده اند. تا دوره ششم و آخرین دوره که نابودی آن ۲۷00سال پیش

اتفاق افتاده است.سفال های مش��هور تصویر دار این منطقه مربوط به دوره سوم سیلک است، حدود 6000 سال پیش. در دوره سوم، چرخ سفال گری و کوره اختراع شد. به این خاطر، ظروف ای��ن دوره زیبا تر و مدور بودن��د. در همین دوره، مهرها و

زیورآالت هم ساخته می شد. در اواخ��ر این دوره، نقره هم از س��نگ معدن اس��تخراج می ش��ده است. ویلس��ون در کتاب تاریخ ایران می گوید: »سفال های س��یلک از زیبا ترین و نفیس ترین سفال های ایران اند. موزه های دنیا بدون س��فال های س��یلک، معتبر

نیستند.«

فرهنگ

نخستین انیمیشن ساخته شده در جهان

قدیمی ترین نقاشی متحرک )انیمیشن( جهان

Page 16: نشریه کوچه شماره پنج

16

این سو آن سو چه خبر

بیداد سرما در صنعت گردش گریسیمین

این روزها فصل زمس��تان بیش از هر سال دیگری جلوه ی خودش را به بس��یاری از کشورهای جهان نشان داده است. گس��ترش سرما و یخ بندان به ویژه در کشورهای اروپایی نه تنها سبب مختل شدن فعالیت روزمره در این کشورهاشده بلکه حرکت چرخ صنعت گردش گری را نیز با مشکل جدی

روبرو کرده است.بس��یاری از برنامه های مس��افرتی و پروازها لغو ش��ده اند و احتمال می رود که بارش برف س��نگین سبب بروز خسارت

به برخی از آثار تاریخی شود.

یخ بندان در صنعت گردش گری اما در کنار این س��رما و رکود صنع��ت گردش گری در اروپا ش��اهد نوع��ی یخ زدگی در فض��ای گردش گ��ری برخی از

کشورها هم چون ایران نیز هستیم.در هفته ه��ای اخیر، یعنی زمانی که تا برگزاری س��فرهای نوروزی چیزی نمانده و به طور معمول هر ساله دفاتر خدمات مسافرتی و خطوط هواپیمایی در تدارک برنامه های نوروزی خود هس��تند، با تغییر ناگهانی بهای دالر، درخواست برای انجام تورهای نوروزی به ویژه س��فرهای خارجی با کاهش

بی نظیری روبرو بوده است.بنا به گزارش ها، برخی از مدیران دفاتر مس��افرتی از کاهش هشتصد درصدی مس��افران خود خبر داده اند. این در حالی اس��ت که این کاهش ب��رای تورهای با قیمت مناس��ب تر گزارش ش��ده و در واقع گفته ش��ده که در خواس��تی برای

سفرهای گران قیمت دیده نمی شود.

تورهای نوروزی همواره از با اهمیت ترین فعالیت های دفاتر مسافرتی بوده و از جنبه درآمدزایی در جایگاه ویژه ای برای آنان قرار دارند. هریک از این دفاتر مس��افرتی در این زمان تالش دارد تا با ارایه بهترین خدمات و نرخ مناس��ب توانایی خود را به رخ دیگران کش��انده و مش��تری بیش تری جذب کنند این درحالی اس��ت که در س��ال جاری با وجود شرایط ناپایدار نرخ ارز، امکان ارایه قیمت ثابتی برای تورها نیس��ت و در نتیجه مسافران با بالتکلیفی روبرو شده که این امر بی اعتمادی، درگیری با دفتر مس��افرتی و در نتیجه لغو برنامه

سفر را در برداشته است.و البته در این میان دفاتر مس��افرتی که چش��م امیدشان به بهره مند شدن از س��فرهای نوروزی است با سرنوشتی تلخ

روبرو خواهند شد.هر چند که شاید این تغییر بهای ارز می توانست به فرصتی برای جذب گردش گران بیش تر در کش��ور مبدل شود که تا حدودی این کاس��تی را جبران کند. گردش گری که حاال با باالرفتن ارزش پول کشورش در برابر ریال می تواند با هزینه کم تری به ایران سفر کند چنان چه با تبلیغات و برنامه ریزی کافی و مناسب روبرو بود، می توانست با ورودش کمی چرخ این صنعت را به حر کت درآورد و از این رکود خارج سازد اما دریغ که پیش زمینه های جذب گردش گر در ایران آن چنان قوی و برنامه ریزی شده نست تا با درایت از فرصت به وجود

آمده کمال بهره ببرد.

سفر 2 میلیون ایرانی به ترکیه در سالی که گذشت و اما با وجود پیش بینی رکود در سفرهای خارجی نوروزی

امسال، گردش گران ایرانی در سالی که گذشت توانستند رتبه چهارم را در میان گردش گران ترکیه کسب کنند.

بنا ب��ه اع��الم وزارت فرهن��گ و گردش گ��ری ترکیه، ۲ میلی��ون گردش گ��ر ایران��ی در س��ال ۲011 پ��س از گردش گران آلمانی، روس��یه و بریتانیا توانس��تند در رتبه چهارم سفر به ترکیه قرار بگیرند و تعداد گردش گران این

کشور را به مرز 31 میلیون نفر برسانند. تعدادی که منجر به رشد بیش از 10 درصدی در صنعت گردش گری آن کش��ور و کس��ب ۲3 میلیارد دالر درآمد

شده است.و البت��ه به نظر می رس��د با توجه ب��ه وضعیت پیش آمده و کم هزینه تر بودن س��فر به این کش��ور در مقایس��ه با س��ایر مقاصد گردش گری، هم چنان این کش��ور میزبان

بیش ترین گروه ایرانیان مسافر باشد.

جشنی برای راهنمایان گردش گریپنجمین جش��ن راهنمایان ت��ور ایرانی هم زم��ان با روز جهانی راهنمایان تور، در روز دوم اس��فند در خوزس��تان و ب��ا حضور بیش از 500 نفر از راهنمایان و دانش جویان رشته های گوناگون گردش گری و خبرنگاران و مهمانان

ویژه برگزار می شود.شعار جش��ن امس��ال »راهنمای گردش گری؛ پلی میان فرهنگ ها« انتخاب ش��ده اس��ت. این جشن هر ساله به همت انجم��ن صنفی راهنمایان برگزار ش��ده و به پاس داشت تالش راهنمایان تور به عنوان یکی از ارکان مهم

چرخه گردش گری می پردازد.

جامعه

Page 17: نشریه کوچه شماره پنج

17

دوازدهم بهمن- اول فوریه1331 خورشیدی- ملی ش��دن صنعت ماهی و شیالت ایران، یا به اختصار »ملی شدن شیالت«، یکی از وقایع مهم تاریخ معاصر ایران اس��ت ک��ه در چنی��ن روزی و در دوران زمام داری »محمد مصدق«، به کوش��ش او و برخی دیگر از رجال سیاسی ایران، به

وقوع پیوست.1361 خورشیدی- در آستانه ی چهارمین سال گرد انقالب اسالمی و هم زم��ان با آغ��از دهه فجر انقالب در س��ال 1361 و در چنین روزی، نخستین جشن واره بین المللی فیلم فجر و نخستین فستیوال

سراسری تاتر فجر در تهران برگزار شد.194۲ می��الدی- »صدای آمریکا« در چنی��ن روزی آغاز به کار کرد. این رسانه قدیمی ترین رادیو و تلویزیون دولتی ایاالت متحده آمریکا است که برای شنوندگان خارج از آمریکا پخش می شود و مخاطبان آن مردم آمریکا نیستند. درون آمریکا و برای شنوندگان داخلی، رادیوی عمومی ملی )NPR( استفاده می شود. برنامه های »ص��دای آمریکا« در جهت ایجاد نگرش��ی مثب��ت در نزد افکار

عمومی جهان نسبت به ایاالت متحده تنظیم شد.۲003 میالدی- در س��انحه ای که در س��فر بازگشت به زمین و هنگام عبور از جو زمین برای شاتل کلمبیا رخ داد، منجر به کشته

شدن همه ی هفت سرنشین آن شد. Boris( »1931 می��الدی- »بوری��س نیکوالیوی��چ یلتس��ینNikolayevich Yeltsin( ، نخس��تین ریی��س جمه��وری

منتخب روسیه به شیوه دموکراتیک، در این روز زاده شد. )Piet Mondriaan( »1944 میالدی- »پی��ت موندری��ان

نقاش هلندی، در این روز درگذشت.135۷ خورش��یدی- »آیت اله خمینی« پس از 15 سال اقامت در خارج از کشور و عمدتن در عراق، از پاریس به ایران بازگشت. وی نزدیک به چهار ماه در فرانس��ه اقامت داشت. با هواپیمای حامل او، یک صد و پنجاه روزنامه نگار نیز به تهران آمده بودند تا ش��اهد

تحوالت باشند.

سیزدهم بهمن– دوم فوریه Pedro( »1536 میالدی- در چنی��ن روزی »پدرو دو مندوزایde Mendoza( جوینده طالی اسپانیایی، شهر بوئنوس آیرس را تاسیس کرد. این شهر که در ابتدا عنوان »شهر بانوی ما با هوای مطبوع« را داشت، پایتخت کش��ور آرژانتین و بزرگ ترین شهر و

بندر آن است.188۲ میالدی- »جیمز جویس« )James Joyce( نویس��نده برجس��ته ایرلندی در این روز به دنیا آمد. »اولیس« ش��اه کار ادبی

اوست.1۲94 خورشیدی - اعضای کمیته »دفاع ملی« که با نزدیک شدن نیروهای »روس��یه« به »اراک«، از »قم« و »اصفهان« ره س��پار کرمانش��اه ش��ده بودند تا با کمک » عثمانی« و »آلمان« در برابر نیروهای انگلستان و روسیه از وطن دفاع کنند وارد کرما نشاه شدند

و والی ایالت را بیرون کردند. 19۲۷ میالدی - زادروز »اس��تن گت��ز« )Stan Getz( نوازنده سکس��وفون »تنور« و از پیش گامان س��بک »کول جاز« و »جاز برزیل��ی« بود. او در »فیالدلفیا« به دنیا آم��د و در نیویورک بزرگ jack( »شد. در شانزده سالگی به گروه نوازندگان »جک تی گاردن

teagarden( پیوست.Stali 1943میالدی - شکست آلمان ها در نبرد »استالینگراد« )-

grad( ، یکی از مهلک ترین و سرنوشت سازترین نبردهای جنگ

جهانی دوم و تمام تاریخ بشر بود. در این نبرد ارتش »آلمان نازی« و متحدان آن به منظور فتح ش��هر استالینگراد، به آن یورش بردند ک��ه پس از چندین ماه درگیری خونی��ن، در چنین روزی آلمان ها شکس��ت خورده و این ش��هر توس��ط ژنرال »روکوسوفس��کی«

)Rokossovsky( آزاد شد.

چهاردهم بهمن – سوم فوریه1986 میالدی- استودیوهای انیمیشن »پیکسار« که یک شرکت

پویانمایی است توسط »استیو جابز« در کالیفرنیا تاسیس شد.1894 میالدی- زادروز »نورمن راکول« نقاش و تصویرگر معاصر آمریکایی. آثار او اغلب در آمریکا دارای گرایشی مردم پسند بودند و در آمری��کا بیش تر به خاطر تصویرگری جلد مجله »س��اتردی ایونینگ« پست شناخته می شد. نقاشی های او بیش از چهار دهه

روی جلد این مجله را به خود اختصاص داده بود.1959 میالدی- سال روز درگذشت »چارلز هاردین هالی« معروف به »بادی هال��ی« نوازنده و خواننده آمریکای��ی و از بنیان گذاران

سبک موسیقی راک اند رول.18۲6 میالدی- »والتر بجت« روزنامه نگار، اقتصاددان و تحلیل گر امور سیاسی انگلیسی در چنین روزی زاده شد. وی مدتی سردبیری »نشریه اکونومیست« را برعهده داشت و در این مدت اکونومیست را به یکی از مهم ترین و معتبرترین نشریات در نوع خود بدل کرد. او در بیست و چهارم مارس سال 18۷۷ و در سن پنجاه و یک سالگی

در زادگاهش درگذشت.18۲1 میالدی- زادروز »الیزابت بلک ول« اولین زنی که توانست در آمریکا و در س��ال 1849 دکترای پزش��کی خود را بگیرد وی هم چنین مب��ارز راه حقوق زنان و مخالف ب��رده داری بود. وی در

سال 1910 درگذشت.18۷0 میالدی- با تصویب اصالحیه پانزدهم قانون اساسی ایاالت متحده آمریکا در این روز، همه شهروندان این کشور فارغ از رنگ و نژاد به حق رای دادن دست یافتند. متمم پانزدهم قانون اساسی

ایاالت متحده از قوانین مهم آمریکا است.19۷5 می��الدی- »ام کلث��وم« از محبوب ترین خوانندگان زن در جهان عرب در چنین روزی درگذش��ت. گفته ش��ده که آلبوم های موس��یقی او هنوز هم جز پرفروش ترین ها آلبوم ها اس��ت. وی در میان اعراب به لقب »س��تاره خاور«و »بانوی آواز عرب« شهرت

یافته است.

پانزدهم بهمن- چهارم فوریه13۲۲ خورش��یدی- نتایج انتخابات پارلمانی ایران انتشار یافت و

دکتر مصدق نماینده اول تهران شد.135۷ خورش��یدی- »مهدی بازرگان« به نخست وزیری »دولت

موقت« منصوب شد.Masanori Tak 1953 میالدی- »ماسانوری تاکاهاشی« )-

hashi( آهنگ ساز و نوازنده ژاپنی در کشور ژاپن به دنیا آمد. بعدها دوستان او نام مستعار »کیتارو« )Kitaro( را برای وی برگزیدند.

۲004 میالدی- »مارک زوکربرگ« ش��بکه اجتماعی مجازی با نام »فیس بوک« را از اتاق خود در دانش گاه هاروارد آمریکا برای دانش جویان این دانش گاه طراحی و راه اندازی کرد که به واس��طه آن می توان با دوس��تانی که دارای حس��اب کاربری در آن هستند

ارتباط داشت.1945 میالدی- »روزولت«، »استالین« و »چرچیل« سران وقت ایاالت متحده آمریکا و اتحاد ش��وروی و رییس دولت انگلس��تان

مذاکرات هش��ت روزه خود را در کاخ محل استراحت »تزارها« در شهر»یالتا« آغاز کردند تا سرنوشت آلمان و مناطق نفوذ سه دولت

پس از پایان جنگ و خطوط تازه مرزی را روشن سازند.1313 خورش��یدی- »دانش گاه تهران« با شش دانش کده طب ، فنی ، علوم ، علوم معقول و منقول ، ادبیات و حقوق در زمان »رضا

پهلوی« افتتاح شد.13۲۷ میالدی- در دانش گاه تهران و مقابل ساختمان دانش کده حقوق، به س��وی »محمد رضا پهلوی« که در مراسم پانزدهمین س��ال روز آغاز بنای دانش گاه تهران در محل کنونی اش شرکت

کرده بود تیراندازی شد و جراحتی اندک به او وارد آمد.1313 خورش��یدی- »عل��ی نصیری��ان« بازی گر تاتر، س��ینما و

تلویزیون ایران متولد شد.13۲9 خورش��یدی - ام��روز برابر ب��ا زادروز »داری��وش اقبالی«، خواننده، بازی گر و فعال اجتماعی ایرانی است. در 1349 با »حسن خیاط باش��ی« آشنا می ش��ود و همین ورود رسمی او به موسیقی حرفه ای است. در همین سال او با ترانه »به من نگو دوست دارم« به ش��هرت می رسد. سبک موس��یقی او موسیقی »پاپ فارسی«

است.138۷ خورش��یدی- ماهواره تحقیقاتی »امید«، نخستین ماهواره

ساخت کشور ایران به فضا پرتاب شد.

شانزدهم بهمن- پنجم فوریه13۷۲خورشیدی- »علی اکبر کسمایی« مترجم و نویسنده شهیر

ایرانی در چنین روزی درگذشت.1900میالدی- ایاالت متحده و بریتانیا، در چنین روزی، معاهده ی »کان��ال پاناما« را امضا کردند. کانال پاناما یک آب راه غیرطبیعی است که توسط انسان در کشور پاناما به وجود آمده و اقیانوس آرام

را به اقیانوس اطلس ارتباط می دهد. Jamal Abdul( »1958می��الدی- »جم��ال عبدالناص��رNasser(، در این روز، کاندیدای نخس��ت وزیری »جمهوری متحد عربی« شد. وی نخستین رهبر یک کشور عربی بود که »خلیج فارس« را »خلیج العربی« خواند و دستور داد تا در تمام مدارس و ادارات مصر و در نقش��ه های چاپ آن کش��ور از نام

»خلیج العربی« استفاده شود.135۷خورش��یدی- انتخ��اب مهن��دس »مه��دی ب��ازرگان« سیاست مدار، استاد دانش گاه و پژوهش گر قرآن به عنوان اولین نخس��ت وزیر ایران بعد از پیروزی انقالب و نخستین دانش یار

دانش گاه تهران.1385خورش��یدی- »اصغر پارس��ا« س��خن گوی فراکس��یون

جبهه ی ملی در مجلس هفدهم در این روز درگذشت. Aegidus( »1505می��الدی- زادروز »اجیدیوس تش��ودی

Tschudi(تاریخ نگار و فیلسوف سوییسی است.1۷83می��الدی- در چنی��ن روزی بر اثر ی��ک زلزله مهیب در »کاالب��را« در جنوب ایتالیا بیش از س��ی هزار نف��ر جان خود را از دس��ت دادند. هم چنین در همین روز زلزله دیگری در س��ال

1663 میالدی در کانادا روی داد. )Thomas Carlyle( »1881میالدی- »توماس کارالیلنویسنده انگلیسی در این روز درگذشت. کارالیل بر این عقیده ب��ود که کارگ��ران نباید به عنوان ابزار کار به ش��مار آیند بلکه آن ها چون توانایی های خود را در راه تولید به کار می گیرند باید از بهره کار و صنعت خود س��ود ببرند. کارالیل در سرگذشت و

نقد ادبی نیز آثار گران بهایی انتشار داد.

گزیده ی تقویم تاریخ

Page 18: نشریه کوچه شماره پنج

18

اندام های عقل عملیمه شب تاجیک

کار خ��وب ک��دام اس��ت؟ کار بد کدام؟ حق چیس��ت و حقیقت را نزد چه کس و یا چه کسانی می توان یافت؟

شاید قدمت این پرسش ها به اندازه ی درازای تاریخ تمدن بش��ر باشد، به سن و سال بش��ریتی که اهمیت اخالق را وارد روزمرگی های خود کرد و قضاوت در تمامی گوشه ها و کناره های زیس��ت او ریشه دوانید. اکنون در این زمان که بش��ر متمدن، بی ش��مار پیامبر و تعداد زیادی مکتب اندیشگانی و فیلس��وف و اندیش مند را پشت سر گذاشته است و از همه مهم تر و اضافه بر این ها، حجم عظیمی از تجربه و خرد اجتماعی را در چنته دارد، پاس��خ به چیستی و موقعی��ت خوبی و بدی کار س��اده تری باش��د و امید به

رسیدن به پاسخ، پررنگ تر.ولی واقعیت چیز دیگری اس��ت، اگر ماهیت خیر و ش��ر، بس��ته ای فرمایش��ی و س��نگ ش��ده و باثبات بود، شاید می توانستیم به آسانی، تعاریف را ارایه بدهیم ولی واقعیت این اس��ت که ه��ر تعریف در حوزه ی عل��وم معرفتی، به

بی ش��مار مولفه بازگش��ت می کند که اگ��ر بخواهیم هم هم��ه ی آن ها را ب��رای بازنمود تعریف م��ورد نظر لحاظ کنیم، بیش از فهم موضوع به پیچیده تر ش��دن آن یاری رس��انده ایم. با این وجود در مورد س��نجه های اخالقی و تربیتی، قضیه متفاوت تر هم هس��ت، تعریف ما از خوبی و ب��دی در هر فرد و هر موقعیت می تواند تفاوت پیدا کند اگرچه گروهی از ادیان و اندیشه ها و همین طور افراد به این مقوله اعتقادی ندارند ولی واقعیت چیز دیگری است. دسته ای از کیفیات رفتاری نسبت به بقیه ی آن ها از ثبات بیش تری در تعریف برخوردارند، ما گروهی از کیفیت های رفتاری را قه��رن و همواره در میزان های کم و یا زیاد و در موقعیت های متف��اوت خوب و یا بد می دانیم و این ها به موقعیت های صفر و یکی مرس��وم هس��تند ولی میان این صفر و یک، طیفی خاکستری وجود دارد از کسرهای رفت��اری مقید به زمان و مکان و ه��ر آن چه در آن حال بر آن رفتار موثر خواهد بود.س��وال این جا است که در هر موقعیتی س��نجه ی رفتاری در دس��ت چه کسی است تا

بتوان��د کیفیت یک عمل را در ج��ای گاه اخالقی ارزیابی کن��د؟ آیا فردی که خود در درون ی��ک ماجرا و متاثر از آن نوع رفتار دس��ت به عمل می زن��د، می تواند گزینه ی خوبی برای قضاوت در این باره باش��د؟ به تر اس��ت سوال را به گونه ای دیگر بپرس��یم، آیا هر عمل انس��انی احتیاج به ارزیابی کیفی از س��وی افراد دیگر اجتماع در حیطه ی

دست رسی به عمل دارد؟شاید با پذیرش این پیش فرض که خوب و بد و درست و نادرست مگر در مواردی، وابسته به موقعیت عمل کردی خود هس��تند، بتوان رفتار انسانی را از حیطه ی استیالی شریعت و توسل به قضاوت آسمانی، به جای گاه گفتمانی زمینی و تسلط حقوق شهروندی و انسانی بر رفتار کشاند. در این جای گاه اس��ت که به ج��ای این که رفتار قضاوت ش��ود، به چیدمان گفتمانی و تقابل کنش و واکنشی پای می گذارد و این، موجب می ش��ود تا کیفی��ت ارزیابی هر رفتار از ش��کل مطلق خیر و ش��ر به حیطه ی کارآمدتری

انتقال یابد.

جامعه

Page 19: نشریه کوچه شماره پنج

19

فرهنگ

نهضت ادبی و هنری رنسانسسایه کوثری

ش��روع نهضت رنس��انس در نیمه دوم ق��رن پانزدهم و نیمه اول قرن ش��انزدهم بود. رنس��انس به معنی تجدید حیات ادبی و فرهنگی س��ت و تاریخ شناسان آن را یکی از

بزرگ ترین وقایع تاریخ بشر می خوانند.نهضت رنسانس در آغاز قرن چهاردهم در ایتالیا پاگرفت و از آن جا به فرانس��ه، اس��پانیا، آلمان، انگلس��تان و هلند

رفت.عوامل ایجاد رنس��انس را می توان در چهار مورد خالصه

کرد:سفرهای دریایی و اکتشافات جدید جغرافیایی

س��فرهای دریایی در واق��ع از اواخر قرن پانزدهم و اوایل قرن شانزدهم و با به کارگیری قطب نما آغاز شد.

قطب نم��ا ب��ه دریان��وردان اروپایی این امکان را داد که به س��فرهای دور و دراز

بروند و نقاط تازه دنیا را کشف کنند.دریانورد مش��هور کلمب«، »کریس��تف ایتالیایی س��ال ها به دنبال کش��ف راهی دریایی به س��وی هندوستان بود. پس از این که در سال 149۲ میالدی به خدمت دربار اس��پانیا درآمد از ملکه ایزابل س��ه کشتی گرفت و در دوازده سال بعد از آن سه س��فر بزرگ در پهنه اقیانوس اطلس داشت و س��رزمین های بسیاری را کشف

کرد که آخرین آن ها قاره آمریکا بود.پس از کلمب، »واسکو دوگاما«، دریانورد پرتغال��ی برای یافتن راهی تازه به هند از اسپانیا سفر کرد و سراسر اقیانوس اطلس

را پیمود، از دماغه »امیدنیک« گذشت و سرانجام به شبه قاره هند رسید.

پ��س از او هم دریانورد پرتغالی دیگری به نام »ماژالن« با پنج کشتی از این کشور به راه افتاد و برای نخستین بار

توانست کره زمین را دور بزند. ام��ا دو قرن پیش از آن که فرانس��ویان به خاک ایتالیا ق��دم بگذارند نهضت رنس��انس با هم��ه مظاهر هنری و ادبی این کشور شکوفا شده و این کشور قبلن با فرهنگ غنی خود و پیش گامان بزرگی چون »دانته«، »پترارک« و »بوکاچیو« مراحل پیش رفته ای از این نهضت بزرگ را

پشت سر گذاشته بود.اختراع صنعت چاپ:

در اواخ��ر قرن پانزدهم، »یوه��ان گوتنبرگ« آلمانی فن چ��اپ را اخت��راع کرد که س��هم بزرگی در گس��ترش و

پیش رفت دانش بشری داشت.فن چاپ باعث ش��د هم��ه بتوانند کت��اب مطالعه کنند و با آثار مختلف فلس��فی و ادب��ی و علمی و حاصل ذوق و اندیش��ه متفکران و نویسندگان و ش��اعران بزرگی مانند

هومر، ارس��طو، افالطون، ویرژیل، تاس )ش��اعر مشهور ایتالیایی( و اس��خیلوس )شاعر نا م دار و بنیان گذار تراژدی

یونانی( آشنا شوند و آن ها را مطالعه کنند.صنعت چاپ نه تنها باعث گس��ترش دانش می شد بلکه سبب ش��د که آثار نویسندگان یونان و روم باستان هم با انتش��ار و در دست رس همگان قرار گرفتن از تحریف در

امان بماند.

فتح قسطنطنیهقس��طنطنیه ی��ا بیزانس قدی��م در اوایل نیم��ه دوم قرن پانزدهم از سوی سلطان محمد دوم، پادشاه عثمانی فتح

شد.بیزان��س دژ محکمی بود که بازمان ده های تمدن یونان و

روم قدی��م را حفظ می ک��رد و در حقیقت مرکز حفظ آثار هنری و باستانی روم بود.

پس از تصرف بیزانس کشورهای یونان و صربستان هم به تصرف عثمانی ها درآمد و جزو دولت عثمانی ش��د. از آن پس دریای اژه هم جوالنگاه ترک ها ش��د. هفتاد سال

بعد سلطان سلیمان اول، مجارستان را هم فتح کرد.این حوادث س��بب ش��د که گروه بزرگی از دانش مندان، فالس��فه، ادبا و هنرمندان روم ش��رقی ترک وطن کرده و به س��مت غرب به ویژه ایتالیا بروند که محل امن تری ب��ود. این افراد با رفتن خ��ود در واقع دانش و کتاب های خطی را که در کشورهای شان بود برای حفاظت از دست

ترک ها به ایتالیا بردند.شهرهای فلورانس و ونیز که در آن زمان جزو مهم ترین جمهوری ه��ای ایتالیا بوده و مرک��ز ادب و هنر و صنعت بودند، با آغ��وش باز بازمانده های آثار تمدن یونان و روم

قدیم را پذیرا شدند.از آن پ��س ایتالیا پای گاه دانش من��دان، هنرمندان و ادبا ش��د و مردم ایتالیا عالوه بر ش��اه کارهای کم نظیری که

پیش از آن در فنون مختلف در کشورش��ان به وجود آمده ب��ود بر گنجینه بزرگی از ادب و فرهنگ و حکمت یونان قدیم که از س��وی دانش مندان روم شرقی به کشورشان

به ارمغان آورده شده بود، دست یافتند.جنگ های ایتالیا و تاثیر آن بر ذهن و فکر نویس��ندگان و

شعرای فرانسه»رن��ه دانژو« پادش��اه ناپل در اواخر ق��رن پانزده وصیتی کرد که به موجب آن فرانس��ه بر خاک این کشور حقوقی

پیدا می کرد.اویل قرن ش��انزدهم سه تن از پادش��اهان فرانسه یعنی ش��ارل هش��تم، لویی دوازدهم و فرانس��وای اول به فکر افتادن��د ک��ه از این حق اس��تفاده کنند. ب��ه همین دلیل هرکدام که بر تخت س��لطنت نشس��تند به ناپل و میالن

حمله کردند.در جریان همین لشگرکش��ی ها بود که ع��ده ای از نجبا و اش��راف فرانس��وی از مرزها گذش��تند و در آن سوی کوه های آلپ اقام��ت گزیدند. این اقامت س��بب شد که فرانسوی ها با ادب، هنر و تمدن یون��ان و روم قدیم آش��نا ش��وند و پس از ش��ناختن فرهن��گ پیش رفت��ه ایتالیا ، س��عی کردند از نوع زندگی ایتالیایی ها و

هنرپروری آن ها تقلید کنند.»لئون��اردو داوینچی« از جمله نقاش��انی بود که به فرانسه رفت و به عنوان نقاش

دربار منصوب شد.اما دو ق��رن پیش از آن که فرانس��ویان به خ��اک ایتالیا ق��دم بگذارن��د نهضت رنس��انس با همه مظاهر هنری و ادبی این کشور شکوفا شده و این کشور قبلن با فرهنگ غنی خود و پیش گامان بزرگ��ی چون »دانته«، »پت��رارک« و »بوکاچیو« مراحل پیش رفته ای از این نهضت بزرگ را پشت سر گذاشته بود.

دانته و پترارک ش��اعران مش��هور و انس��ان گرای ایتالیا و بوکاچی��و نثرنوی��س و اومانیس��ت معروف این کش��ور ب��ه ترتی��ب در س��ال های 13۲1، 1۲۷4 و 1۲۷5 از دنیا رفته و آثار مهمی از خود به جای گذاش��ته بودند که تاثیر

فوق العاده ای در فکر و ذهن معاصران گذاشته بود.خالصه آن که ایتالیا گذش��ته از نقش��ی که در تس��ریع و ازدی��اد تاثیر قدم��ا بر ذهن نویس��ندگان و س��رایندگان فرانسوی داش��ت، خود نیز اس��تاد و راه نمای فرانسویان در خل��ق و اب��داع انواع هنر و فن��ون ادب و صنعت و نیز

شناساندن آثار قدمای یونان و روم به فرانسویان شد.یکی دیگر از آثار مهم رنس��انس این بود که با ظهور این نهضت بزرگ زبان التین عملن منزلت خود را از دس��ت داد و به حوزه کلیسا اختصاص پیدا کرد و به کشیش ها و

اسقف ها و فالسفه منحصر شد.

Page 20: نشریه کوچه شماره پنج

20

گزارش روز تاجیکستان

بریتانیا دادن ویزا برای دانش آموزان تاجیک را قطع کردکیومرث

حدود 300 جوان تاجیک با ارسال نامه ای به نخست وزیر بریتانیا و سفارت این کش��ور در تاجیکستان، خواستار ساده تر گردیدن نظام پیش نهاد ویزا برای تحصیل دانش آموزان تاجیک در این

کشور شده اند.از این پیش س��فارت بریتانیا در »دوشنبه« اعالم داشته بود که دادن وی��زای تحصیلی برای جوانان تاجیک را در »دوش��نبه« قطع کرده است. این سفارت گفت افرادی که قصد تحصیل در بریتانیا را دارند، باید ویزا را از سفارت این کشور در »قزاقستان« دس��ت رس بکنند. س��فارت بریتانیا علت ای��ن تصمیم خود را دقیق ش��رح نداد. ولی منابع نزدیک به س��فارت می گویند این تصمیم در حالی گرفته شده است که اکثر دانش آموزان تاجیک ب��ا ویزای تحصیلی به بریتانیا س��فر ک��رده، از آن جا به وطن ب��از پس نمی آیند. جوان��ان تاجیک در نامه ی خود نوش��ته اند: »دریافت ویزا برای تحصیل در بریتانیا از سفارت این کشور در قزاقستان مشکل است و تا زمان دریافت ویزا، مبلغ زیادی هم خرج می شود.« آن ها گفته اند »تاجیکستان و بریتانیا هم کاری حسنه دارند و از این روی، لندن باید نظام دادن روادید یا ویزای

تحصیل به جوانان تاجیک را ساده نماید.« این جوانان تاجیک افزوده اند: »در غیر این صورت بریتانیا، نفوذ و تالش هایش برای آزادی و حقوق بش��ر در تاجیکستان را از دست خواهد داد.« اما سفارت بریتانیا در تاجیکستان در حالی دادن ویزا برای تحصیل دانش آموزان تاجیک را قطع کرده اس��ت که سفارت آمریکا در »دوشنبه«، اعالم داشته است در تابستان امسال، دانش آموزان را ب��رای کار و تحصیل به ایاالت متحده خواهد فرس��تاد. این اظهارات س��فارت آمری��کا، اکثر دانش آم��وزان تاجیک را که سال ها آرزوی سفر به ایاالت متحده و زندگی و کار در »زادگاه

دموکراس��ی« را می پرورند، خوش��حال کرده است. زیرا نه همه جوان��ان تاجیک امکان دریافت ویزا ب��رای تحصیل یا کار در آمریکا را دارند. با وجود این در پنج سال اخیر گروهی از جوانان تاجیک به آمریکا رفته در آن جا تحصیل و کار کرده اند. برخی از آن ها در آمریکا مانده در آن کش��ور زندگی اختیار نموده اند. این است که س��ال گذشته سفارت آمریکا نیز از آن نگرانی خود را اظهار داش��ته بود که جوانان تاجیک با دریافت ویزای تحصیل به آمریکا رفته ولی در آن جا به کار مش��غول می شوند و تالش

می کنند که برای ادامه زندگی در آن جا بمانند.زندگی س��خت در تاجیکس��تان، گروهی از جوانان تاجیک را مجبور کرده است که برای زندگی و کار و آموزش به کشورهای خارجی، عمدتن روسیه و آمریکا کوچ بندند. این است که هزارها جوان تاجیک به مرکز های ویژه آموزش زبان انگلیسی می روند ت��ا این زبان را از خود کنند. همه ��ی آن ها با از خود کردن این زبان، یک آرزو دارند، چه گونه باید به خارج از تاجیکستان رفت تا تحصیل خوب گرفت، جای کار مناس��ب پیدا کرد و زندگی شایسته داشت. آرزویی که عملی شدن آن در تاجیکستان نه به

هر کس و نه به آسانی دست می دهد.

تاجیکستان

روزنگاشت

به بهانه زادروز »سمیرا مخملباف«

جوان ترین کارگردان جهانمحبوبه شعاع

بیست و ششم بهمن برابر با زادروز »سمیرا مخملباف« کارگردان ایرانی اس��ت او که زاده س��ال 1358 اس��ت توانسته به عنوان جوان ترین کارگردان جهان در بخش رس��می فس��تیوال کن حضور داشته باشد و جایزه ویژه هیت داوران را از آن خود کند. سمیرا مخملباف هم چنین در جشن واره های مهمی چون کن،

ونی��ز و برلین به عن��وان داور حضور داشته اس��ت. »سمیرا مخملباف« در بیست و شش��م بهمن ماه سال 1358 خورشیدی در تهران زاده شد او اولین بازی خ��ود را در کودکی و در س��ال 136۷ در فیلم »بایس��یکل ران« که س��اخته پدرش »محسن مخملباف« انجام داد. سمیرا در سن هفده سالگی توانست فیلم س��ینمایی »سیب« را

بسازد و در هجده سالگی به عنوان جوان ترین کارگردان جهان در بخش رس��می فستیوال کن در سال 1998 میالدی حضور یابد. فیلم س��یب او در طول دو س��ال به بیش از صد فستیوال بین المللی دعوت شد و در بیش از سی کشور جهان اکران شد و جوایز بس��یاری را از آن خود کرد. او در س��ال 1999، دومین فیلم س��ینمایی خود را به نام »تخته س��یاه« ساخت و در سال ۲000 دوباره به عن��وان جوان ترین کارگردان جهان در بخش

مسابقه فس��تیوال کن حضور یافت و جایزه ویژه هیات داوران را دریافت کرد. سومین س��اخته سمیرا مخملباف به نام »پنج عصر« در س��ال ۲003 در بخش مس��ابقه اصلی کن پذیرفته ش��د و بار دیگر موفق به دریافت جایزه وی��ژه هیات داوران از جشن واره کن ش��د. فیلم دیگر ساخته سمیرا »اسب دوپا« نام دارد که در سال ۲008 ساخته است. مخملباف هم چنین توانسته در جشن واره های مهمی چون کن، ونیز و برلی��ن به عنوان داور حضور داش��ته باش��د. س��میرا مخملباف کارگران جوان که امس��ال سی و دو ساله ش��ده دوره آموزش خصوصی هن��ری و فیلم س��ازی خ��ود را در خانه فیلم مخملباف گذرانده است و در زمینه کارگردانی در فیلم های ویدئویی صحرا و س��بک نقاشی در سال 13۷5 فعالیت داشته است . وی هم چنین از سوی گاردین، انگلیس به عنوان یکی از چهل فیلم ساز برتر معاصر جهان و جوان ترین آن ها درسال های ۲004 و ۲005 انتخاب شده است.

جوایز بین المللی سمیرا مخملباف:»جام ساترلند« از جشن واره فیلم لندن، انگلستان 1998، )فیلم سیب(

»جایزه منتقدین بین المللی« از جش��ن واره فیلم لوکارنو، سوییس 1998، )فیلم سیب(

»جایزه ویژه هیئت داوران« از جش��ن واره فیلم تسالونیکی، یونان 1998، )فیلم سیب(

»جایزه ویژه هیئت داوران« از جش��ن واره فیلم سائوپائولو، برزیل 1998، )فیلم سیب(

»جایزه ویژه هیئت داوران« از جشن واره سینمای مستقل، آرژانتین 1999، )فیلم سیب(

»جایزه منتقدین« از جشن واره سینمای مستقل، آرژانتین 1999، )فیلم سیب(

»جایزه تماشاگران« از جشن واره سینمای مستقل، آرژانتین 1999، )فیلم سیب(

»جایزه ویژه هیئت داوران« از جشن واره فیلم کن، فرانسه ۲000، )فیلم تخته سیاه(

»جایزه مدال فدریکو فلینی« از یونس��کو، فرانسه ۲000، )فیلم تخته سیاه(

»جایزه فرانسوا تروفو« از جش��ن واره فیلم جیفونی، ایتالیا ۲000، )فیلم تخته سیاه(

»جایزه شهردار جیفونی« از جشن واره فیلم جیفونی، ایتالیا ۲000، )فیلم تخته سیاه(

»جایزه صلح« از یونسکو، فرانسه ۲000، )فیلم تخته سیاه(»جایزه بزرگ« از موسسه فیلم آمریکا)AFI(، آمریکا ۲000، )فیلم تخته سیاه( »جایزه« ویژه هیات داوران« از بخش مسابقه اصلی

فستیوال کن )۲003( در فرانسه برای فیلم »پنج عصر«جایزه بزرگ »کلیساهای جهان« از جشن واره فیلم کن )۲003( در

فرانسه برای فیلم »پنج عصر«جایزه »طاووس طالیی« برای به ترین فیلم در بخش مسابقه سی و چهارمین جشن واره بین المللی فیلم هند، برای فیلم »پنج عصر«

جایزه »سینمای جوان« در بخش مسابقه پرده نقره ای هفدهمین جشن واره بین المللی فیلم سنگاپور ۲004، برای فیلم »پنج عصر«

Page 21: نشریه کوچه شماره پنج

21

جامعه

روزی برای کشورم…سایه کوثری

»تاج ماه آفاق الدوله« را نخستین زن مترجم ایرانی می دانند. نخس��تین زنی که در ایران دست به کار ترجم��ه زد، تاج ماه آفاق الدوله ب��ود که نمایش نامه »نادرش��اه« اثر »نریمان نریمان��ف« را از ترکی به فارس��ی برگرداند و آن را منتش��ر ک��رد. تاج ماه در ابتدای نمایش نامه »نادرشاه« خود را کمینه تاج ماه آفاق الدوله همش��یره »آقا اسماعیل آجودان باشی« و عی��ال »فتح اله ارفع الس��لطنه طال��ش« معرفی

می کند.محمد گلبن، پژوهش گر ادبیات که این نمایش نامه را از روی نس��خه خطی آن تصحیح کرده است، در این باره توضیح می دهد: »می توانیم بگوییم تاج ماه آفاق الدوله نخس��تین زنی است که در ایران دست

به کار ترجمه می زند.«وی در م��ورد چگونگ��ی آش��نایی با ای��ن اثر هم می گوید: »من از کودکی عادت داشتم نسخه های خط��ی و کت��اب جم��ع آوری کنم. نس��خه خطی نمایش نام��ه »نادرش��اه« را که خان��م آفاق الدوله ترجمه کرده اند، س��ال ها پیش یکی از آشنایانم به م��ن داد تا این ک��ه متن آن را خوان��دم و دیدم اثر بس��یار جالبی است و آن را تصحیح کردم و نسخه تصحیح ش��ده آن حدود س��ال ۷3 در شماره پنجم فصل نامه »تاتر« به کوش��ش خان��م الله تقیان به

چاپ رسید.«گلبن به گفته خودش کتاب خانه شخصی اش را به آس��تان قدس رضوی مشهد مقدس و مجلس اهدا کرده است که نس��خه خطی این کتاب هم هم راه بقی��ه کتاب ها بوده اس��ت. نس��خه میکروفیلم این کت��اب هم در کتاب خانه مرک��زی دانش گاه تهران

نگه داری می شود.تاج ماه، اهل زنجان و پدرش علی اکبر خان، یکی از نظامیان قاجاری بود. جدا از ترجمه نمایش نامه »دره نادری« یا »نادرش��اه«، مجموعه دست نوشته ای از نامه ها و ش��عرهایی از تاج ماه به جا مانده است. این مجموعه با عنوان دیوان اشعار مجموعه تاج ماه به شماره 355۲ در کتاب خانه مرکزی دانش گاه تهران

نگه داری می شود. دوس��وم ای��ن مجموعه ش��امل گزیده ش��عرهای ش��اعران دوره قاجار اس��ت و یک س��وم دیگر آن ب��ه نامه ها و ش��مار اندکی به س��روده های تاج ماه اختص��اص دارد. نوش��ته های تاج م��اه را به لحاظ موضوعی می ت��وان این گونه رده بن��دی کرد: نامه درباره مسایل خانوادگی، نامه به دوستان، نامه های

دیگران، انشاها و شعرها.ادامه در صفحه ۲3

زن ایرانی- تاج ماه آفاق الدوله

زنی مترجم، در پس پرده های حرم سرا سیمین

شاید وقتی داخل کشورت هستی و داری در هوای وطنت تنفس می کنی عبارت هایی مثل س��رود ملی، غذای ملی، گل ملی، هنر ملی و حتا روز ملی برات خیلی جالب توجه یا با اهمیت نباشند اما ماجرا زمانی که داری جایی دور از

کشورت زندگی می کنی کاملن متفاوت است.اون جاس��ت ک��ه هویتت با کلی از این »ملی«ها ش��کل می گی��ره در براب��ر آدم های دور و ب��رت؛ اون هایی که از جنس تو و هم وطنت نیس��تند و تو دلت می خواد اصالتت رو تمام وکمال توی یک قاب فرد اعال بگذاری و بهشون نمایش بدی … حاال دیگه هر کدوم از این ملی ها برات حکم یک جواهر رو پیدا می کنند که می تونی هویتت را با

قطعه قطعه آن ها آرایش کنی …در تمامی کش��ورهای جهان روزی از س��ال با عنوان روز ملی تعیین می ش��ود که نمادی اس��ت برای حفظ غرور و هویت مردمان آن کش��ور . روزی که با افتخار سرشان را باال بگیرند و از این که در چنین کشوری زندگی می کنند

به خود ببالند.روز مل��ی در تاری��خ هر کش��ور روزی اس��ت ک��ه در آن روی��دادی رخ داده که کام یابی و س��ربلندی را برای آن کش��ور به ارمغ��ان آورده یا به هر روی در سرنوش��ت آن کش��ور تاثیرگذار بوده اس��ت. این روز به طور معمول به روزی ب��رای آغاز اس��تقالل و رهایی ب��از می گردد یا به پایانی برای یک س��لطه که اغلب با جان فش��انی همراه

بوده است. از سال ها پیش آن زمان که در مدرسه یک دهه جشن اعالم می ش��د و مس��ابقه روزنامه دیواری نویسی و تزئین کالس ه��ا را برگزار می کردند تا کمی بعد از آن وقتی که اهل جش��نواره فیلم و تئاتر ش��ده بودیم تمام مفهوم اون روزها برام در اون مسابقات و برنامه های خاص تلویزیون و هیجان ایس��تادن در صف های سینما برای دیدن کلی کار س��ینمایی خوب خالصه می ش��د. ش��ب های سینما اس��تقالل و با هنرمندان فیلم دیدن و سالن های کوچک

سینما عصر جدید با روشنفکرهای جوان و سینمای ویژه مطبوع��ات. یا دیدن نمایش های خارجی جش��نواره تئاتر و منظره زمس��تانی دل انگیز تئاتر ش��هر با اون بیلبوردای

بزرگ تبلیغی اش …و در ای��ن همه هیاهو گم می ش��د روزی به نام روز ملی که در اس��اس این همه جش��ن و ش��ور برای پاس داشت اون بود. ش��اید تا همین چند س��ال اخیر ک��ه بیش تر با روز ملی کش��ورها درگیر ش��دم زیاد به روز ملی کشورم فکر نمی کردم اما چند سالی است که یک عالمت سوال بزرگ ذهنمو پرمی کنه! این که چرا باید زمانی که شادی کنی و مثل تمامی مردم کش��ورای دیگه متحد و دس��ت دردست با افتخار به وطنت فکر کنی، این حس رو نداری و دچ��ار یک جور ح��س آویزونی میان وط��ن خواهی و

نخواهی و چگونه خواهی و …. هستی؟!به راس��تی چ��ه چیزی می تواند این ح��س را در ما ایجاد کند؟ چه چیزی مارا از این س��رگردانی نجات می ده؟ چه

روزی می تونه روز ملی مون باشه؟ ۲۲ بهمن، روز تولد کوروش یا روزی که اعراب به ایران

حمله کردند؟! شاید هم مناسبت جدیدی یافت شود…اما آدم ها هر کدام احساسات و خاطره های خاص خودشون را دارند در قبال روزی به نام روز ملی؛ احساس��اتی که از یک نسل به یک نسل دیگه هم تفاوت خودش رو داره.

و اغل��ب ب��ا ترکیبی از حس های مختلف بیان می ش��ود، حس هایی که نسل جدید را با کلی سوال بزرگ و اساسی روب��رو کرده: آیا باید به آرمان های نس��ل قبل وفادار بود ه��ر چند که آن ه��ا به ای��ن آرمان ها نرس��یدند؟ تکلیف وابستگی های نسل جدید به وطن چیست؟ آیا باید ماند یا

می توان رفت؟ و …و م��ن به این فکر می کنم که ش��اید یک��ی از مهم ترین مهارت های زندگی این باشد که چگونه به کشورت نگاه کنی؟چطور دوس��تش داشته باش��ی و چطور به آن وفادار

باشی …با امید سربلندی ایران

Page 22: نشریه کوچه شماره پنج

22

انجمن شاعران مردهمه شب تاجیک

هر روزه ده ها جلد کتاب با عناوین، شکل ها و موضوعات متفاوتی به چاپ می رس��ند. س��خن وران نام��ی، دنیای ش��اعران، تاریخ ادبیات، منتخباتی از آثار نویس��ندگان و افس��انه ها منتشر می شود که بسیاری از آن ها کتاب های با ارزشی هس��تند که جای گاه خود را به دست می آورند، گروه��ی دیگر بنا ب��ه دالیلی مورد انتخ��اب و عالقه ی عامه هس��تند و به تیراژ باالیی دس��ت پی��دا می کنند و گروه سومی هس��تند که هرگز دیده و خوانده نمی شوند. در زمان خویش با هیچ گون��ه اقبالی مواجه نمی گردند و نویسنده و اثر هر دو به فراموشی سپرده می شوند. بسیار دیده شده که نویسنده یک اثر باارزش در اوج تنگ دستی و فالک��ت از دنیا رفته و س��ال ها بعد بنا به دالیلی اثر او مورد توجه واقع شده و به چاپ و چاپ های مجدد رسیده و حتا این شهرت از مرزها فراتر رفته و برای نویسنده اش

به جهانی ش��هرتی است. آورده ارمغان رفت��ار ای��ن دلی��ل اگر چیس��ت؟ چ��را ی��ک اث��ر ب��ا ارزش بضاع��ت و اس��ت کافی و الزم را دارد در زمان��ه ی خویش اقب��ال روب��ه رو ب��ا نویسنده و نمی شود آورنده ی به وجود و آن م��ورد تقدی��ری آن چنان که بایس��ته و شایسته است قرار

نمی گیرد؟ب��ه طور مش��خص در مس��ئله اولی��ن نوش��تاری، اثر یک ماهی��ت و هدف آن اثر است. چندان که چگونگ��ی به تحریر نوش��ته ها درآم��دن ارزش شان و به طور تکیه گاه شان ، عمده و نویسنده ش��هرت

جای گاه او در جامعه آثار و مولفین را مش��خص می کند. معنا و مضمونی که از هر اثر برداش��ت می ش��ود س��هم عم��ده ای در جای گاهی که اثر برای خ��ود پیدا می کند دارد. مس��ئله ی دیگ��ر حول محور ارزش آث��ار در زمان خاص به وجود آمدن شکل می گیرد و این مسئله جدایی است که چندان در بند شهرت یا عدم شهرت نویسندگان

آثار نیست.در این میان بوده اند مجموعه هایی که گردآورندگان شان

در زمان خود س��عی کرده اند هر دو مشخصه را یک سان مورد توجه ق��رار دهند. اما اثر در روزگار خود با هیچ گونه اقبالی مواجه نشده اس��ت. دلیل عمده ی این امر بیماری فرهنگی اس��ت ک��ه در آن زم��ان خ��اص گریبان یک جامع��ه را گرفته اس��ت. به ط��ور مثال آثاری ک��ه بنا به واسطه گری های که در حوزهی فرهنگ وجود داشته مورد توجه واسطه ها واقع نشده است. واسطه ای بنا به نداشتن کفایت و تسلط کافی صالح ندیده که اثر وارد بازار شود. این مسئله البته تنها به بی کفایتی افراد مربوط به چاپ و نشر یک اثر برنمی گشته، بلکه در بسیاری از موارد واقعن در آن زمان خ��اص اثر با هیچ گونه اقبالی مواجه نش��ده و جواب گوی بازار نش��ر نبوده اس��ت. به این دلیل س��اده که جامعه آن زمان به حوزه های مش��خصی عالقه نشان می داده و بازآفرینی بس��یاری از وقایع مطلوب آنان نبوده است. به طور قطع برای عالقه مندان به حوزهی فرهنگ

خالی از لطف نیست که بدانند آثار مورد عالقه شان که در زمان خودش ساختارشکن بوده چگونه به جای گاهی که امروز به دس��ت آورده رسیده است. مسئله ای که جا دارد به آن اشاره شود این است که در جامعه فرهنگی امروز ما جای مجموع کتاب هایی که هدف گردآورنده آن ها کشف موضوعاتی تازه و نقد و بررس��ی دقیق تفکرات ارزش مند است که به وس��یله ی نویسندگان گم نامی به وجود آمده که هنوز در س��طح جامعه چندان مشهور نشده اند، خالی

است. این که به آثار کسانی که جای گاه تثبیت شده ای در تاریخ نوشتاری ما دارند پرداخته شود، کار شاقی نیست و به همین دلیل هم به طور مکرر صورت گرفته است. این کار هرچن��د ارزش خاص خود را دارد و از نظر نگارش و تاریخ مکتوب واجد اهمیت اس��ت، اما نیاز امروز جامعه ی ما بیش تر کش��ف نوش��ته هایی اس��ت که از میان ش��ان نویس��ندگان برجس��ته س��ال های آتی ظهور می کنند و کاش��ف آن ها می تواند به سبب کشف آن ها به خود ببالد. البته می دانیم که این کار دش��وار اس��ت و مس��تلزم این اس��ت که ابتدا لزوم این کار را ح��س کرده و در وهله ی بعد به مبانی تفکر نو و جدید آش��نا باشند و در عین حال از جار و جنجال تنگ مایگان نهراسند، هم چنین به منابع کافی نیز دست رسی داشته باشند تا در همان زمان خاص و با توجه به نیازهای امروز بس��یاری از آثار ارایه ش��ده، راجع به آن ها صحبت شود و در دست رس قرار بگیرند تا بتوانند به روی شرایط خاص زم��ان خود نیز اثر بگذارند. بی انصافی است که اگر در رونق از نگاه��ی فرهن��گ س��ر احت��رام و تکریم ای��ن آغازگ��ران ب��ه راه بی پای��ان نداش��ته باش��یم. واقعی��ت این امروز است که همین ه��م در نشس��ت های ش��کل که رنگارنگی می گی��رد کس��ی ب��ه فکر شناختن و معرفی آث��اری نمی افتد و حتا بخشی را با هر عنوان که شده برای شناخت این افراد و آثارش��ان نمی دهد. اختص��اص به تر است با تاملی به این نگاه بدانیم که آثار ارزش من��د را در زمان بازشناسیم خودش��ان و نگارنده ای��ن آثار را که آغازگر یک نگرش هس��تند از انزوا در بیاوریم تا همه نیک بدانند که همیشه به وفور چنین اندیشه هایی نبوده است. آثاری که بعدها با شناخت ش��ان س��طح دانش و معرفت جوامع ارتقا یافته و مولفان ای��ن کتاب های مختلف علمی و ادبی گام بزرگی در جهت ارایه این افکار برداش��ته اند هر چند که بسیاری از آن ها در گم نام��ی، تنهایی، فقر و یا حتا فالکت از بین رفته اند تا بعدها جامعه قدر چنین نگرش هایی را بازشناسد

و در نبود آن ها، به انواع نام ها و القاب مزین شان کند.

فرهنگ

Page 23: نشریه کوچه شماره پنج

23

استخاره گرفتن و ریشه های تاریخی آن

علی فرح بخش»اس��تخاره« یعنی طلب خیر کردن و از نظرگاه اسالمی، مشروتی س��ت بین مخلوق و خالق. اما استخاره کردن از

کجا پدید آمده و آیا اسالم مبتکر آن است؟ای��ن لغت در دین اس��الم به معنای س��پردن تصمیم به دست خداوند است. استخاره انواع گوناگون دارد: استخاره مطلق، اس��تخاره مش��ورتی، اس��تخاره قلبی، استخاره با

قرآن، استخاره با تسبیح و استخاره با کاغذ.»عالم��ه طباطبایی« در خصوص اس��تخاره گفته اس��ت: »حقیقت امر این اس��ت که انسان وقتی بخواهد به کاری دس��ت بزند ناچار اس��ت زی��ر و روی آن کار را بررس��ی نم��وده و تا آن جا ک��ه می تواند فکر خ��ود را که غریزه و موهبتی ست خدادادی به کار بیندازد و چنان چه از این راه نتوانس��ت صالح خود را در آن کار تشخیص دهد، ناگزیر بای��د از دیگران کمک فکری گرفت��ه و تصمیم خود را با کس��انی که صالحیت مش��ورت و قوه تشخیص صالح و فس��اد را دارند، در میان بگذارد تا به کمک فکر آن ها خیر خود را در انجام دادن آن کار یا ترک آن کار، تش��خیص دهد و اگر از این راه هم چیزی دست گیرش نشد، چاره ای جز این که متوس��ل به خدای خود شده و خیر خود را از او مسالت نماید، ندارد و این همان استخاره است و نباید این عمل را که عبارت اس��ت از اختیار چیزی که با اس��تخاره تعیین ش��ده، دع��وی علم غی��ب نامید و نی��ز نباید آن را تعریض به ش��ئون الوهیت پروردگار نام نهاد، کما این که مش��ورت را هم نباید به خیال این که تشریک غیر خدای

تعالی در امور خود است، شرک نامید.«برای اس��تخاره در اس��الم، نمازی هم وج��ود دارد به نام

»صالت استخاره« که دو رکعت دارد.اس��تخاره را در حقیق��ت می توان نوع دیگ��ری از فال و فال گیری دانست، با این تفاوت که در استخاره، فرد فقط از خدا تقاضای کمک و راه نمایی می کند. پیش از اسالم، نوعی »فال« در س��رزمین عربستان و در بت کده ها بوده که بسیار به اس��تخاره کردن شباهت دارد و ممکن است که اس��تخاره در اس��الم، از همان نوع فال گیری، ریش��ه

گرفته و بعدها، تغییر کرده باشد.در کت��اب »االصنام«، نگارش »هش��ام ب��ن محمد« به این نکته اش��اره شده اس��ت که پیش از ظهور اسالم، در بت کده ه��ا، در مقابل بت اعظ��م، ظرفی بود حاوی هفت تی��ر یا تکه چوب که ب��ر روی هر ک��دام از آن چوب ها،

واژه ای حک ش��ده بود. وقتی کسی دچار مشکل می شد و ی��ا واقعه ای اتفاق می افتاد ک��ه صحت آن واضح نبود، در مقاب��ل بت بزرگ بت کده، نی��ت می کرد و یک چوب را بی��رون می کش��ید و ه��ر چ��ه روی چ��وب آمده بود، می پذیرف��ت. این امر هم بیش ت��ر در مواردی رخ می داد که در حالل زاده بودن فرزندی شک می کردند، عزم سفر

داشتند و یا کدورتی قومی بین شان رخ می داد.مشابه چنین روشی برای فال گیری یا استخاره، گاه امروز هم در بعضی مناطق ش��رق و جنوب شرق آسیا مشاهده

می شود.درس��ت اس��ت که پی��ش از ظهور اس��الم در س��رزمین عربس��تان هم پدیده ای مش��ابه اس��تخاره وجود داش��ته است، اما ظهور این پدیده در جهان، به اعراب و سرزمین عربس��تان مح��دود نیس��ت. بس��یاری از پژوهش گران،

ریشه ی فال گیری را در چین باستان می دانند.در چی��ن باس��تان، برای دی��دن آینده و انتخاب مس��یر، »الک« الک پشتی را در آتش می انداختند و بعد از بیرون کش��یدن آن، خطوط به وجود آمده ب��ر اثر حرارت آتش روی الک را، از طریق فنون مخصوصی، بررسی و تفسیر می کردن��د. بعضی پژوهش گران بر این باور هس��تند که همان خطوط روی الک ها که کاربرد پیش گویی داشت، بعدها ایده ای ش��د برای اختراع خط چینی. علم تقدیرات ی��ا پیش گویی و کمک گرفت��ن از نیروهای فوق طبیعی در چین باس��تان، باعث به وجود آمدن س��بک پیچیده و مرموزی از پیش گویی و هماهنگی با سطوح کیهانی شد

که به »یی چینگ« شهرت یافت.در هر حال، علمای اسالمی، استخاره در اسالم را متفاوت از پیش گویی و فال و غیره می دانند و آن را نوعی ارتباط

»بنده« با »خدا« قلمداد می کنند.در چند س��ال اخیر، اس��تخاره هم از تکنول��وژی در امان نمانده و زیاد به گوش می رسد که نرم افزارهای رایانه ای اس��تخاره و یا تلفن های گویا برای اس��تخاره کردن هم راهی بازار شده اس��ت. در کل، استخاره را یا خود شخص انجام می دهد و یا از صاحب نظر و مرجع دینی برای این

کار مدد می گیرد.گروه��ی اس��تخاره را باور ندارن��د و گروه دیگ��ر، برای انج��ام بعض��ی از اعمال در زندگی ش��ان مانن��د ازدواج، س��رمایه گذاری، س��فر و غیره، دس��ت به دامن استخاره

می شوند و آن را مشورت با خدا می دانند.

جامعه

ادامه از صفحه ۲1از »نمایش نام��ه نادر ش��اه« بعدها ترجمه های دیگ��ری هم ص��ورت گرفت که ش��اید از نظر زبان به دوره معاصر نزدیک تر باش��د اما آن چه در م��ورد این کتاب اهمی��ت دارد ترجمه آن به زبان فارسی از س��وی یک زن در دوره ای ست که زنان حتا سواد خواندن و نوشتن هم نداشتند و تنه��ا ارتب��اط آن ها ب��ا جهان خ��ارج از پس

پرده های حرم سرا بوده است.نگاهی به تاریخ ترجمه در ایران نشان می دهد که نخستین مترجمان از عصر قاجار برآمده اند. شاید نخستین مترجمان ایرانی را بتوان به دوره فتحعلی ش��اه و ولیعهد او عب��اس میرزا مربوط

دانست.ب��ر خالف آن چ��ه می گوین��د ک��ه در در دوره ناصرالدی��ن ش��اه و زم��ان امیرکبی��ر خیلی از ش��اگردان او اولین مترجمان ای��ران بودند، چرا ک��ه مجبور بودند خیل��ی از کتاب های تجارت، کش��اورزی و علوم را از زبان فرانسه به فارسی ترجمه کنند، در واقع عباس میرزا اصالح طلبی بود ک��ه پی��ش از امیرکبیر می زیس��ت و بنیاد بس��یاری از اقدامات امیرکبیر ب��ه زمان عباس می��رزا و تصمیم��ات و اعم��ال او بازمی گردد و امیرکبی��ر در واقع تنها ادام��ه دهنده راه او بوده

است.عباس میرزا مرد اصالح گری بود که عده ای را برای ترجمه آث��ار و کتاب ها از زبان های دیگر مامور کرده ب��ود تا علم و تکنول��وژی به زبان

فارسی هم قابل خواندن شود.اما ظه��ور نخس��تین مترجم��ان زن ایرانی به دوره ای بعد از عباس میرزا مربوط می ش��ود. در س��ال 1۲۷0 در دوره احمدشاه، ترجمه از زبان رایج آن موقع که فرانس��ه بود، رواج داشت. پدر پروین اعتصامی مجله ای به نام »بهار« منتشر می کرد که در واقع، در این مجله اولین ترجمه ها

از زبان فرانسه به فارسی منتشر می شد.»حس��ن پیرنی��ا« ملقب ب��ه مش��یرالدوله که سیاس��ت مدار و حقوق دان و مترج��م ایرانی در دوره ناصرالدین ش��اه قاجار بود، در اواخر دوره قاجاریه به سمت نخست وزیری رسید و چندی هم ریاس��ت اداره امور خارجه ایران را برعهده

داشت. او ب��ه هفت زبان زنده دنی��ا صحبت می کرد و تحصیل کرده کشور روسیه بود. پیرنیا از کسانی که در وزارت امور خارجه اس��تخدام می ش��دند، درخواس��ت می کرد که به مدت سه سال دوره آم��وزش زبان های مختل��ف را بگذرانند. کتاب »تاریخ ایران باس��تان« او که در سه جلد است، اولین کتاب تاریخ مهمی است که درباره ایران

قبل از اسالم نوشته شده است.

Page 24: نشریه کوچه شماره پنج

24

او دیگـرتنـها نبودشراره سعیدی

در ماج��رای ع��زل اولین رییس جمهوری ایران، مس��ایل بس��یاری دخیل بود. اگر درگیری های آق��ای بنی صدر و حزب جمهوری را مهم ترین دلیل سس��ت شدن پایه های اقت��دار او بدانیم. هم کاری و هم رایی س��ازمان مجاهدین ب��ا رییس جمهوری وقت در مرتب��ه دوم فراهم کننده های ش��رایط عزل، قرار می گیرد. البته در شرایط بحرانی سال 60، رییس جمهوری ، دیگر تنها نبود. به میزانی که مهندس »بازرگان« و نهضت آزادی هم س��ویی و ائتالف خود را با آقای بنی صدر بیش تر نش��ان می دادند، موضع گیری آنان در قبال سازمان مجاهدین نیز دوستانه تر می شد. روزنامه »میزان« که ارگان غیررس��می نهضت آزادی محس��وب می ش��د، در تنش ه��ا و درگیری ه��ای آق��ای بنی صدر و سازمان مجاهدین علیه نیروهای پیرو خط امام، با مقاالت و اخبار و مواض��ع خود به جانب داری از آنان می پرداخت. بعد از چهارده اس��فند در شرایط بحرانی ابتدای سال 60، مدیر مس��وول روزنامه مزبور بازداشت و »میزان« به طور موقت توقیف شد. در نامه ای که آقای بنی صدر در واکنش به برخی نتایج تحقیق درباره چهاردهم اس��فند خطاب به دادس��تان کل کشور نوش��ت، به موضوع توقیف روزنامه میزان و بازداش��ت مدیر مس��وول آن در صدر دالیل خود پرداخت و چند بار آن را به عنوان یکی از نشانه های مهم

عمل کرد نادرست دست گاه قضایی برشمرد.بمب گذاری ها و درگیری های خیابانی، تش��نج اجتماعی و سیاسی در کشور رو به گسترش بود. در هفتم اردیبهشت، هواداران س��ازمان مجاهدین در ادامه سلسله درگیری ها در سایر شهرستان ها، در تهران نیز دچار درگیری خیابانی گسترده ای شدند که به کشته شدن ۲ نفر و مجروح شدن ده ها نفر انجامید. در چنین فضایی، در دوازدهم اردیبهشت م��اه ،1360 مقال��ه ای از مهندس »مهدی ب��ازرگان« در روزنامه میزان به چاپ رس��ید ک��ه واکنش های متفاوتی را برانگیخت، حتا عنوان مقاله مناقشاتی را در پی داشت: »فرزندان مجاهد و مکتبی عزیزم«، از یک سو خطاب به رجوی و اعضا و هواداران وی، و از س��وی دیگر خطاب به جوان��ان حزب الهی و طرف دار حزب جمهوری . بازرگان مقال��ه مزبور را این گونه ش��روع کرده ب��ود: »به هر دوی شما، سازمان مجاهدین خلق و به گروه ها و نهادهایی که عنوان مکتبی اختی��ار کرده اید، فرزند می گویم و هردو را

برادر هم دیگر می دانم…«ب��ازرگان در ادامه، مجاهدین خل��ق را »فرزندان نهضت آزادی« خوانده خطاب به آنان نوش��ت: »مجاهدین خلق، شما فرزندان نهضت آزادی هستید. در سال 1343 که در

زندان بودیم به دنیاآمدی��د وراه خود را پیش گرفتید، بدون آن که ازخانه فرار

کرده یا اخراج شده باشید«.بازرگان ب��ا نیروهای پیرو خط ام��ام و مکتبی نیز همین گون��ه س��خن گفته ب��ود: »ش��ما مکتبی ها نی��ز، با همه

تن��دی و تلخ��ی و بدخلقی ک��ه دارید، از ما هس��تید… افکار و اعتقادات اس��المی، اجتماعی، سیاس��ی همه تان، مس��تقیمن یا با واسطه، از تفس��یرها، ت�علیمات، کتاب ها و س��خن رانی های امثال »طالقانی«، »شریعتی ها« )پدر و پس��ر(، »مطه��ری«، دکتر »س��حابی« و من درس��ت شده اس��ت. که همگی رس��من یا فکرن نهضتی بودیم. عق��د ارادت و اخوت تان با روحانیت و ب��ا امام امت را ما

بستیم…«او هر دو جریان را دارای جوهر صداقت و اخالص دانسته و ایشان را به ترک منازعه و ختم دعوا نصیحت کرده و بر این نکته تاکید ورزیده بود که به جز مجاهدین خلق، که فرزندان ایدئولوژیک و سیاسی نهضت آزادی اند، نیروهای وفادار به خمینی و نظام جمهوری اس��المی نیز »اوالد«

وی هستند:»وقت��ی هر کدام ب��رادر دیگر را مناف��ق، مرتجع، مزدور

امپریالیسم یا توطئه گر می خوان�د، اشتباهمی کند و نسبت بی جا به هم می دهید. زیرا که هر دو یک پارچه آتش و جنبش هس��تید و هر یک در طریق و تفکر خود یک انقالبی مخلص پرش��ور جان باز است. یک دیگر

را گروهک نخوانید.مجاهدی��ن عده قلیل نیس��تند، نفوذ عجی��ب در دختر و پس��رهای دانش آم��وز و دانش ج��و و در م��دارس دارند. مکتبی ها نیز هم فراوان اند و هم فداکار، متشکل و مجهز

و ستون فقرات انقالب.«او از آن ه��ا می خواهد که دس��ت از دش��منی ب��ا یک دیگر بردارن��د، چرا که »آن قدر، مش��ترکات برادرانه« دارند، »که باید هم دیگر را در آغوش« بگیرند. سپس بازرگان با قلمی کنایه آمیز و ذکر نکات منفی و مثبت، مش��ترکات »فرزندان مجاهد و مکتبی« خود را بر می ش��مرد. از جمله خطاب به »مکتبی«ها می نویسد: »اگر مجاهدین خلق التقاطی هستند و، معتقدات اس��المی و انقالبی خود را اصرار دارند بر مبنای اصول مارکسیسم بنا نمایند و درخت ایدئولوژی آن ها ریشه مارکسیس��تی دارد، درخ��ت ایدئولوژی ش��ما هم میوه های مارکسیستی دارد، زیرا که اهل قهر و انتقام و انهدام هستید که به هیچ وجه با روح اس��الم دم س��از نیست و عناد خاص با س��ود و مدیریت خصوصی داش��ته اگر دس��ت تان برسد، هرچه سرمایه و مالکیت و معامله است از بین برده، کشور را

یک سره ملی یعنی دولتی می کنید«.در انتهای مقاله »فرزندان مجاهد و مکتبی…« راه کاری

که مهندس بازرگان برای از بین بردناختالفات و تنش ها ارایه می دهد، »تش��کیل میزگرد« با حضور طرفین و صاحب نظران اس��ت. البته این پیشنهاد موضوع جدیدی محس��وب نمی ش��د، بلکه بعد از اتفاقات 14 اس��فند برگزاری مناظره و بحث آزاد احزاب و گروه ها به عنوان یک تاکتیک سیاس��ی از سوی بنی صدر طرح و پی گیری شده بود که هم سازمان مجاهدین و هم نهضت آزادی به رهبری آقای بازرگان، به دعوت رییس جمهوری

پاس��خ مثبت داده بودند ولی به دلی��ل نحوه برنامه ریزی دفتر رییس جمهوری برای برگ��زاری این مناظره و تاثیر آن در افزایش تشنج و شرط گذاری های مختلف دوسویه

عملن موضوع منتفی شده بود.در هم��ان روز نگارش مقاله آقای بازرگان، س��خن گوی دول��ت و وزیر مش��اور، »بهزاد نب��وی« موضع دولت را درب��اره س��ازمان مجاهدی��ن و عمل ک��رد آن، این گونه

تشریح کرد:»این ها یک گروه صد در صد منافق هس��تند. دو گانگی و نفاق در عمل کرد آن ها کاملن محس��وس اس��ت. ما باید خود را ب��رای مقابله با آن��ان آماده کنی��م. این ها واقعن چیزی ندارند و هیچ تحلیل سیاس��ی نمی توانند بکنند، و از طرفی با »قاسملو« )دبیرکل حزب دمکرات کردستان( و »عزالدین حس��ینی« )از چهره های شاخص کردستان( پیوند می زنند تا عقاید منحط مارکسیستی خود را در بین مردم رواج بدهن��د و از طرفی با گروهک های آمریکایی کنار می آیند… ما ب�اید هش��یار باش��یم تا بتوانیم آن ها

راخلع سالح بکنیم«.از آن جا ک��ه مهندس بازرگان در مقاله خود درخواس��ت کرده بود که آن را در روزنامه های »جمهوری اسالمی« و »مجاهد« نیز درج کنند، نشریه مجاهد، ارگان سازمان، متن کامل این مقاله را با مقدمه و پاسخی مجددن منتشر

ساخت.در مقدم��ه نش��ریه مجاهد، ابتدا اش��اره ش��ده ک��ه در پی درگیری های مختلف در سراس��ر کش��ور، آق��ای مهندس بازرگان با مقاله نهم اردیبهشت خود عملن حق را به جانب سازمان مجاهدین خلق داده بود ولی سه روز بعد مقاله جدید »متفاوت با فضای قبلی« انتشار یافته است. نشریه مجاهد

این گونه موضع قبلی بازرگان را یادآور شد:»…آقای مهندس بازرگان مقال��ه ای تحت عنوان )مبارزه قانونی و مبارزه مس��لحانه( و در سرمقاله روزنامه میزان روز چهارش��نبه 60/۲/9 درج شده، مطالب چندی را تذکر دادند. این مقاله که با آیه )اذن للذین یقاتلون بانهم ظلموا و ان ال علی نصرهم لقدیر( شروع شده و با اشاراتی که به حوادث و جریان های تاریخی میهن مان دارد، در واقع یک هشدار ب�ه جریان ه��ا و نیروهای اصالح طلب حاکم بود که با اصرار بر انحصارطلبی و ظلم و تجاوز و حق کشی و با اتخاذ شیوه های دیکتاتور مابانه چماق داری و س��رکوب و کشتار، راه تحولت مس��المت آمیز جامعه را س��د کرده و آن را به س��وی قهر و خشونت می رانند، قهر و خشونتی که بنا به سنن خدشه ناپذیر س��رانجام خود آن ها ضمن آن منکوب مشیت قاهرانه الهی ش��ده و در آتش خشم مردم ستم دیده خواهند سوخت. چرا که به قول آقای مهندس بازرگان »س��اختمان بشر و سنت خدا چنین اس��ت که وقتی ستم از حد گذشت، مستضعفین مظلوم با همه ضعف و ترس به پا می خیزند و خدا یاری شان می کند تا متجاوزین اس��تعالگر را به زمین بزنند… سنت

الهی اختصاص به گذشته ندارد، تکرار می شود.«

سیاست

Page 25: نشریه کوچه شماره پنج

25

ای میل های هک شده»بشار اسد« حاوی چه مطالبی بود؟

این خبر در بخش شایعه رادیو کوچه قرار دارد و رادیو کوچه صحت و سقم آن را تایید نمی کند.

haaretz.com:منبعروزنامه اسراییلی »هاآرتص« که به ای میل های شخصی »بشار اسد«، رییس جمهوری سوریه، دسترسی یافته است، در شماره روز یک شنبه خود، شمار دیگری از این ای میل ها را که در زمینه مکاتبات اس��د و اسناد مهم حکومت سوریه با سران ایران در باره کمک های گسترده جمهوری اسالمی ایران جهت حفظ نظام س��وریه اس��ت، جمع بندی و ارایه

کرده است.به تازگی ای میل های بش��ار اسد و شمار دیگری از سران حکومت سوریه توس��ط »هکرهای ناشناس« هک شد و پس از چند روز، روزنامه معتبر اس��راییلی هاآرتص، اعالم کرد که امتیاز انتشار این پست های الکترونیک هک شده را به دست آورده است و بخش های مهمی از آن را در اختیار

افکار عمومی جهان می گذارد.در کنار پست الکترونیک بش��ار اسد، ای میل های ۷8 نفر دیگر از کارکنان دفتر ریاست جمهوری سوریه نیز هک شده

بود.نخستین افشاگری ها از ای میل شخصی سران نظام سوریه، نامه هایی بود که میان خانم »بثینه شعبان«، باالترین مقام در نهاده��ای توجیهی و تبلیغی حکومت اس��د با »مارتین ایندیک«، سفیر اسبق آمریکا در اسراییل، در زمینه تالش دول��ت »ب��اراک اوبام��ا«، رییس جمهوری آمری��کا، برای فرستادن »بیل کلینتون« به سوریه، با هدف کمک به اوباما در سال نخست ریاس��ت جمهوری او در بهبود مناسبات با

دولت سوریه انجام شده بود.نتیج��ه این مکاتب��ات طوالنی و متعدد ای��ن بود که بیل

کلینتون هرگز نتوانست به سوریه سفر کند.هاآرتص در شماره یک شنبه خود، بیست و سوم بهمن، نوشته اس��ت که نامه ها و اسناد به دس��ت آمده از دفتر شخصی بشار اسد نش��ان می دهد که جمهوری اس��المی ایران در هفته های اخیر به سوریه به طرزی چشم گیر کمک می کند تا تحریم های برقرار شده علیه سوریه را »دور بزند« و نیز این کمک ها تا کنون امکان داده است که حکومت اسد سر

پا بماند و با فروپاشی روبرو نشود.هاآرتص این افشاگری روز یکشنبه خود را به ویژه با استناد بر دو س��ند از دفتر ریاست جمهوری س��وریه منتشر کرده اس��ت، دو سند در ای میل شخصی آقای »منصور عظام«، وزیر مشاور در دفتر ریاست جمهوری )مقامی شبیه وزارت

دربار( به دست آمده است.مطال��ب آم��ده در ای��ن اس��ناد نش��ان می ده��د ک��ه جمهوری اسالمی ایران در برابر سوریه متعهد شده است که دست سوریه را در غلبه بر تحریم نفتی برقرار شده علیه این کشور، بگیرد، مانع از عملی شدن تحریم هوایی علیه سوریه

شود و تحریم های اعمال شده علیه بانک مرکزی سوریه را تا حد ممکن، بی اثر نماید.

به نوشته هاآرتص، سندها که نحوه هم کاری های سوریه با ایران را در زمینه های یاد شده تشریح می کند، امضای آقای

منصور عظام را در پای خود دارد.تاریخ این سندها بسیار تازه است، دسامبر ۲011، )آذر و دی 1390( و ماحصل مذاکراتی اس��ت که دو هیات اعزامی از

ایران به دمشق با سران حکومت سوریه داشته اند.هاآرتص می نویس��د که در این سندها به گونه ای ظریف و تلویحی به کمک ایران به س��وریه اش��اره می شود ولی عب��ارات پی در پ��ی در بندهای اس��ناد، مانند »عالقمندی جمهوری شعب سوریه به یادگیری از تجارب کشور دوست و برادر، جمهوری اس��المی ایران در این زمینه ها« نشان می دهد که س��وریه برای غلبه ب��ر تحریم های جهانی به

یادگیری از الگوهای رژیم ایران نیازمند است.آمریکا، ترکیه، اتحادیه اروپا، اتحادیه عرب و دیگر بازی گران بحران س��وریه، در ماه های اخیر سلسله تحریم هایی را به طور مستقل علیه سوریه برقرار کرده اند تا حکومت سوریه به خود آید و از کش��تار مردم به پا خاسته این کشور دست بکشد و در جهت تامین خواسته های معترضین گام بردارد.

اما تصویب قطع نامه ای مهم علیه سوریه در شورای امنیت سازمان ملل به دلیل اقدام روسیه و چین به وتوی تازه ترین پیشنهاد ارایه شده از سوی برخی از عوامل عربی و جهانی،

ناکام ماند.تش��کیل یک بانک مش��ترک و انتقال پول از راه روسیه، که هم حامی حکومت س��وریه اس��ت و هم با جمهوری اس��المی ایران ارتباطات نزدیک��ی دارد، یکی از بندهای این هم کاری های پنهانی میان س��وریه و ایران، بر اساس

سندهای بدست آمده، است.هم چنین انتقال پول از راه چین که این کشور نیز موضعی مشابه روسیه در ارتباط با بحران سوریه در شورای امنیت در پیش گرفته اس��ت، در این هم کاری های میان تهران-

دمشق در نظر گرفته شده است.بخش های مهم دیگر دو سند به دست آمده را می توان این

گونه جمع بندی کرد:جمهوری اس��المی ایران متعهد شده است که از راه خرید کاالها و محصوالت سوری به میزان یک میلیارد دالر در

سال، به اقتصاد سوریه کمک کند.نظر به تحریم ش��دن نفت سوریه از سوی برخی از عوامل جهانی، جمهوری اسالمی ایران تعهد کرده است که روزانه یک صد و پنجاه هزار بش��که نفت خام سوریه را برای یک

سال خریداری کند.جمهوری اس��المی ایران متعهد گردیده است که به سوریه در تحریم ها از راه فروش نفت سوری به کشورها و عوامل دیگر کمک کند. )وال اس��تریت ژورنال س��ه هفته پیش

از شناسایی ش��دن یک محموله 91 هزار بشکه ای نفت سوریه که از سوی ایران برای فروش جهانی عرضه شده

بود، خبر داده بود.

نظر ب��ه تحریم هر دو بانک مرکزی ایران و س��وریه، دو کشور متعهد می شوند که انتقال پول ها را از راه بانک های

روسی و چینی انجام دهند.هاآرتص نوش��ته است که س��ندهای به دست آمده نشان می ده��د یک��ی از هیات های اعزامی ایران به س��وریه در روزه��ای پیش از امضای اس��ناد، ش��امل بلندپایگانی از دفت��ر »محمود احمدی نژاد«، رییس جمهوری ایران و نیز مقاماتی ارشد از بانک مرکزی ایران و سایر نهادهای مهم

جمهوری اسالمی بوده اند.این سندها در حالی افشا می شوند که »امیر عبداللهیان«، معاون وزیر خارجه جمهوری اسالمی ایران نیز از سه شنبه گذش��ته در س��وریه به س��ر می ب��رد و گفت و گوهایی با

بلندپایگان سوریه داشته است.یک عضو شورای ملی سوریه نیز هفته گذشته به هاآرتص گفته بود که س��رتیپ پاس��دار »قاسم سلیمانی«، فرمانده شاخه قدس سپاه پاسداران، برای چندمین بار در ماه های اخیر ش��خصن به س��وریه رفته و خ��ود فرماندهی »اتاق جنگ« در سوریه را برعهده دارد، »اتاق جنگی« که »بشار اسد«، »ماهر اسد«، »عاصف شوکت« و »رامی محلوف« نیز از اعضای آن هستند و قاسم سلیمانی »حتا به بشار اسد امر و نهی می کند« زیرا اسد برای نجات حکومت خود به

تجربیات سلیمانی به سختی نیاز دارد.این ها در حالی است که رسانه های منطقه در روزهای اخیر به نقل از »یک مقام ارش��د مصر« خبر داده اند که تنها دو روز پس از حضور »سرگیی الوروف«، وزیر خارجه روسیه در سوریه و مذاکراتی که با بشار اسد داشت، و در شرایطی که کشتارهای هولناک در شهر »ُحمص« ادامه دارد، بشار اسد توانسته است که همسر، سه فرزند و مادر خود را از راه

یک کشور اسالمی به کشوری در اروپا روانه کند.مقام های ایران دادن کمک نظامی به سوریه را در ماه های اخیر رد می کنند. اما ایران و س��وریه در سال های پیش از آغاز بحران س��وریه، یک سلسله توافق های مهم در امور دفاعی و نظامی با یک دیگر داشتند که طرف مقابل را به یاری دادن در صورت وقوع بحران ها و جنگ ها علیه یکی

از طرفین، ملزم می کرد.سوریه رسمن تنها هم پیمان مهم ایران در دنیای عربی و اس��المی بود. اما عملن این ایران است که ناچار شده است برای حفظ حکومت لرزان شده بشار اسد، نه تنها مفاد پیمان نامه های نظامی س��ال های اخیر را اجرا کند بلک��ه اقدامات مهم دیگری نیز ب��رای کمک به نظام

اسد انجام دهد.

شایعه

Page 26: نشریه کوچه شماره پنج

26

در گفت و گو با »علی عبدالرضایی« شاعر

ما در ادبیات معاصر صنعت شک را آوردیماردوان روزبه

وقتی حدیث شعر می شود خیلی از مرز ها از میان می رود. انگار قرار است بگوییم زبان دیگری می خواهد حرف های

آدمی را بیان کند.دیگر حدودی برای آن چ��ه باید گفت و نباید گفت وجود ندارد. ش��اعر ان��گار روح آزاد خلقت اس��ت که آن چه که

می خواهد و می بیند می نویسد.ش��اید گاه فرمایش��ی، شاید گاه سفارش��ی اما بدون هیچ تردیدی عمده شعر ها از جایی فرا تر از سفارش و فرمایش

برون زنی می کنند.این گونه می شود که ش��عر شاعران محل مناقشه و جدل س��الیان س��ال اس��ت. از منظر های مختلف و تعبیر هایی گاه فرا ت��ر از آن چه ش��اعر خود حس کرده بوده اس��ت اما این یعنی ش��عر و خصلت ذات��ی آن. »علی عبدالرضایی« را می ش��ناختم. یعنی وقتی برخی ش��عر هایش را بر روی »فیس بوک« می گذاش��ت می خواندم از او. برخی بی پرده و و برخی ش��اید با طبع من ناسازگار، اما حضور مداوم او

برایم ملموس بود.تا این که چندی پیش، از انتشار یک مجموعه شعر تازه از او به نام »کومولوس« مطلع ش��دم. فرصت خوبی شد که به س��راغ او بروم و کمی حرف بزنیم از ش��عر و از روزگار امروز ش��اعر و از آن چه که می شود شاید نامش را استبداد نهادین��ه درون ما گ��ذارد و این ک��ه دوری از مخاطب آیا

شاعر را دور از دنیای مردمش می کند یا نه.محصول کار، گفت و گویی شد که در پی می آید. با »علی عبدالرضایی« ش��اعر ایران��ی، زاده فروردی��ن 1348 که لنگرودی است و دس��ت بر قضا، مهندسی مکانیک دارد. و اگر بخواهیم س��ری به آثارش بزنی��م می توانیم از تنها آدم ه��ای آهنی در باران زنگ می زنن��د، نام این کتاب را ش��ما بگذارید، پاریس در رنو، این گربه عزیز، فی البداهه، جامع��ه، ش��ینما، م��ن در خطرن��اک زندگ��ی می کردم، هرمافرودی��ت، رکیک ت��ر از ادبیات، کادوی��ی در کاندوم، زندگی در خطرناک )ترکی(، ترور و کومولوس نام ببریم.

بشنوید از »اردوان روزبه« و »علی عبدالرضایی«:آخرین مجموعه اثر شما »کومولوس« نام دارد که منتشر شده اس��ت. این کتاب در کجا منتشر شده و در مورد چه

چیزی صحبت می کند؟»کومولوس« کتاب دینی اس��ت که عش��ق را س��تایش می کن��د و به ش��دت ض��د مذهبی اس��ت چون عش��ق بی معش��وق را نفی می کند. اجازه دهی��د در مورد تکلیف ای��ن کتاب با مذهب توضیحی دهم. معنای لغوی مذهب یعنی زر کوبی ش��ده و معنای دیگر آن طریقه و راه روش اس��ت. پس هر فکری که از راهی برود مذهبی است حتا اگر مخالف خدا باش��د. در نتیجه خیلی از ایدئولوژیست ها هم مذهبی هس��تند. محمد اسالم در آیه نهم سوره صف می گوید: »هوالذی رسل رسوله بالهدی و دین الحق« که این جا دین به معنای کیش و شریعت است. یا در آیه دوم

س��وره زمر می گوید: »فاعبد اهلل مخلصا له الدین« که در این جا دین یعنی توحید و یگانگی در حالی که دین عقل دل و ش��عور قلب اس��ت و مطلقن علم نیست. تعالیمی را ک��ه پیغمبرها آوردند می تواند ن��ام مذهب به خود بگیرد. مس��یحیت دین نیس��ت، مذهب چرا. اسالم مذهب است و دین هرگز. دین کلمه پارس��ی اس��ت که عرب ها هنوز متوجه نشدند که با کش رفتن این کلمه چه بر سر مذهب خودش��ان آوردند. دین با غل��ط خواندن کلمه »دعنا« که واژه اوس��تایی است به دست آمده و ریشه »دعنا«، »دا« است و این کلمه نیز به معنای اندیشیدن و شناخت است. پس دین یعنی رسیدن به متن درون از طریق عقل قلب.

مثلن آقای مسعود بهنود فیلمی در مورد ابراهیم گلستان س��اخته بود و من از این فیلم ای��راد گرفتم چون ابراهیم گلس��تان را شخصیتی سیاس��ی جلوه داده بود که به نظر م��ن ارزش آقای گلس��تان به مس��تقل ب��ودن و توده ای نبودنش اس��ت، به این که خودش و در زندگیش را در آن بازه زمانی فدای هنر کرد و از پشت درایت او شاعری به

نام فروغ فرخزاد بیرون آمدچ��را از ای��ن کت��اب به مذه��ب رفتم؟ چون ای��ن کتاب )کومولوس( عش��ق با معش��وق و عش��ق زمین��ی که در زندگی ریش��ه دارد را تقدیس و از مذهب دوری می کند. چون مذهب می گوید خدا موضوع عش��ق اس��ت و خود معش��وق و از مو به تو نزدیک تر اس��ت. با او حرف بزن و اگر با او خودمانی باش��ی عش��ق تو را قبول می کند. همه ادیان می گویند خدا خیلی خودمانی است اما رسمی ترین کلم��ات را ب��ه عنوان دعا ی��ا مکالمات عاش��قانه تجویز می کنند. می ت��وان گفت: »خدا جان حالم گرفته اس��ت، حال��ی بده« در »الحم��د اهلل رب العالمی��ن« تنها چیزی که پیدا نمی ش��ود صمیمیت و نزدیکی است اما نمی تواند

عش��ق بازی زبانی با معش��وق و بس��تری ب��رای انتقال فرهنگ عاش��قی باشد. برای همین است که مردم خدا را دور می بینند و در آس��مان دنبال او می گردند. چنان مقام معظم رهب��ری خطاب می کنند که ان��گار با یک موجود دور و خیل��ی ب��اال حرف می زنند. ول��ی را فقیه کردند نه

مثل عاشق فقیر.بیش از 1300 سال است که پارس ها یا فارس ها با زبانی س��امی خدا را صدا می زنند، »بسم اهلل الرحمن الرحیم«. من ای��ن را نمی فهمم چون صمیم��ی و گفت وگو با خدا نیس��ت. برای همین است که اس��الم به ظاهر عشق را تبلی��غ می کند و این یعنی تحری��ف. مدام تالش می کند از عش��ق موهوم بسازد که برای رس��یدن به این موعود حتا مرگ هم چاره نیس��ت و فقط باید ش��هید شوی. در حقیقت اسالم از عشق انزجار دارد چون اگر کسی عاشق باش��د به جنگ نمی رود و نمی کش��د. عشق دیوار اسالم اس��ت و نمی گذارد از مرزها رد شود و خود را جهانی کند. یعنی اس��الم را جهانی کند چون هدف اصلی اسالم این اس��ت که خود را در جهان گسترش دهد و به چند پیش مرگ احتیاج دارد. مذهب برعکس دین است. دین عاشق زندگی است اما مذهب دنیا و زندگی را طرد می کند و این عرصه را محل امتحان می داند و می گوید بمیر تا زندگی

کنی در حالی که برای زندگی فقط باید زندگی کرد.محمد و موس��ی، بودا و عیسی شاید پیش تر همه عشق خ��ود را پخ��ش می کردند و گلی بودند که بوی خوش��ی می داد و حاال بی شک خش��ک شدند و بویی ندارند. باید دوباره عشق تازه را پخش کرد و نفرت را کنار زد، نفرت نش��انه بیماری است و به نظر من عشق عالمت سالمت اس��ت. متاس��فانه این روزها این دو با هم عجین شدند و آدم های امروزی عش��ق خود را با نفرت نشان می دهند.

جامعه

Page 27: نشریه کوچه شماره پنج

27

قبل��ن هم گفت��م »کومولوس« کتابی دینی اس��ت چون زندگی را ستایش می کند، زندگی خود خطر است.

این چندمین اثر شماست که به شکل کتاب درآمده است؟این بیس��ت ویکمین اثر به زبان پارس��ی من است که به ش��کل کتاب در آمده اما تاکن��ون 33 کتاب به زبان های مختلف مانند انگلیس��ی، آلمانی و زبان های دیگر منتشر

شده است.خیلی ها معتقدند وقتی ش��اعر یا نویس��نده ای ترک وطن می کند و دست رس��ی او به کوچ��ه و بازار از بین می رود، نمی تواند حرف نویی داش��ته باشد یا حرف های او تکرار مکررات می ش��ود. نگاه شما به عنوان شاعر در این مورد

چگونه است؟این جمله ش��دیدن درست اس��ت اما این روزها مصداق ندارد به خاطر این که ش��کل کوچه و بازار عوض شده و االن به صورت اینترنتی درآمده اس��ت. چون وقتی شاعر مهاجرت می کند یا در تبعید قرار می گیرد از زبان کوچه و بازار به دور می شود. شاید این حرف تا بیست سال پیش مصداق پیدا می کرد چون شاعر یا نویسنده تبعیدی هیچ دیالوگی با داخل کش��ور نداش��ت ام��ا بحث ها و مقاالت اینترنت��ی و آنالین در حال حاض��ر این فضا را پر کرده و

این جمله دیگر مصداق ندارد.نکته دیگر این که شما در تبعید امکانات زبانی را از دست می دهی��د اما امکانات تازه دیگری را به دس��ت می آورید و با زبان دومی آش��نا می شوید که جهان دیگری دارد و اگر ش��اعر یا نویسنده آدم خالق و زنده ای باشد می تواند بین زبان میزب��ان و میهمان دیالوگ برقرار کند و جهان

دیگری را بسازد و متن جهان را افزایش دهد.من در ای��ن زمان با این ایده مخالف��م چون بزرگ ترین نویسنده ها و متفکران بیست سال اخیر آدم هایی در تبعید

بودند مانند »میالن کوندرا«.آیا مخاطب های پارس��ی زبان در داخ��ل ایران با ادبیات

شما این ارتباط را برقرار می کنند؟رابطه ای که مخاطب ها قبلن داش��تند االن برقرار نیست چ��ون نیروی بزرگی هس��ت که س��عی در حذف صدای مس��تقل دارد. ش��ما از معدود رادیوهایی هس��تید که به سراغ من آمدید. من یازده سال است از ایران خارج شدم ام��ا هیچ کتابی در ایران از من منتش��ر نش��ده و در هیچ نشریه ای حتا اسم من نیامده و از طرفی دیگر بسیاری از نش��ریات خارج از کشور که اتفاقن از دول خارجی کمک می گیرند که سانس��ور را رفع کنند تا کسانی که در تبعید هس��تند بتوانند ح��رف بزنند نیز همان فضای��ی را تبلیغ می کنند که نش��ریات جمهوری اسالمی تبلیغ می کند و هم��ان نام های داخل ایران را مط��رح می کنند و به نظر می رس��د یک سانس��ور مضاعفی پش��ت آن ها است. اگر از نظ��ر صنع��ت مکتوب و تیراژ داخل��ی بگوییم، بله من ناموفق هس��تم چون یازده سال است اثری از من منتشر نش��ده اما دانلود کتاب های ش��عر من در حیطه اینترنت

نشان می دهد که جزو چهار شاعر پرمخاطب هستم.کت��اب »م��ن در خطرناک تری��ن زندگی می ک��ردم« در س��ایت »کتاب ناک«، پر دانلودترین کتاب این کتاب خانه اینترنتی بوده که بیش از چهل وچهار هزار نس��خه از آن دانلود شده به طوری که چون مرکز سایت در ایران بوده

کل کتاب های من را از آن سایت برداشته اند.

وقت��ی در مورد سانس��ور داخل و خ��ارج از ایران صحبت می کنیم، با دو منظر رو به رو هس��تیم. ش��ما به سانس��ور بیرون از ایران اش��اره کردید و طبیعی است که در داخل هم خیلی ها نمی خواهند صداهایی را بش��نوند اما چرا در بی��رون این اتفاق می افتد؟ با توجه ب��ه این که همه ما به طور مش��ترک به ایرانی آباد و آزاد فک��ر می کنیم چرا ما در عرص��ه ادبیات، فرهنگ و حتا مس��ایل اجتماعی دچار

تداخل و درگیری هستیم و هم دیگر را نمی پذیریم؟این س��وال جالبی اس��ت. نمی دانم رادیوی شما می تواند کتاب من را منتشر کند یا خیر چون بعضی از تلویزیون ها

نتوانستند منتشر کنند.م��ا چه بخواهی��م و چه نخواهیم در سیس��تم فرهنگی از سیس��تمی طبعیت می کنیم که ریشه در سانسور دارد. ما در تاریخ ایران یک حزب سیاسی داریم که فرهنگ سازی کردن��د و آن هم حزب توده ب��ود. و یکی از فرآورده های منف��ی آن این بود ک��ه فرهنگ حذف را ب��رای ما آورد. ما جالل آل احمد را داریم که اگر جایی کس��ی عطس��ه می ک��رد آن را به هزار جا ربط می داد. ما صنعت ش��ک و افت��را را داریم. همان صنعتی ک��ه روزنامه کیهان االن از آن اس��تفاده می کند تولید روشن فکری است. چون حزب

توده هم در زمان شاه همین کار را می کرد.در فرهنگ حاضر پش��ت هر کسی که کار تازه انجام دهد شبهه ایجاد می ش��ود. من زمانی که آقای خاتمی رییس جمه��وری بود ایران را ترک ک��ردم. یعنی زمانی که دوم خردادی ه��ا قدرت فرهنگی داش��تند و اتفاقن صدای من توس��ط همین دوم خردادی ها که االن بخش��ی از آن ها رهبران جنبش س��بز هس��تند حذف شد چون صدای من مس��تقل بود و می خواس��تم از زندگی حرف بزنم و حذف

بعضی از کلماتی از زبان فارسی را بر نمی تافتم.بعضی از مس��ووالن دوم خردادی، جنبش سبز و خیلی از این رادیوها و مس��لمانان دوآتیشه که ایدئولوژی مذهبی دارن��د و عال رغم ش��عارهایی که مبنی ب��ر مخالف بودن خامنه ای می دهند، از همان سیستم حذف پیروی می کنند.

مصاحبه مهمی با من ش��ده بود و به رادیو زمانه فرستادم اما این رادیو منتش��ر نکرد در صورتی که همین مصاحبه در کم ت��ر از یک س��ال در فضای اینترنتی منتش��ر ش��د. نشریه »روز« یا نش��ریه »جدیدآنالین« که کلیپی از من ساخته رسانه هایی هستند که از کشورهایی مانند انگلیس وام می گیرن��د. این ها صدای م��ن را حذف می کنند چون معتقدند اگر صدای من پخش ش��ود در داخل ایران فیلتر می شوند و بخشی از خوانندگان شان را از دست می دهند. من این دالیل را بر نمی تابم چون فکر می کنم از سیس��تم دوم ح��ذف برخوردارن��د و پدرخوانده ای در پش��ت قضیه اس��ت که از من خوش��ش نمی آید در نتیجه او هم برای

خود مریدانی دارد و فرمان حذف می دهد.مثلن آقای مس��عود بهنود فیلمی در مورد ابراهیم گلستان س��اخته بود و من از این فیلم ای��راد گرفتم چون ابراهیم گلستان را شخصیتی سیاسی جلوه داده بود که به نظر من ارزش آقای گلس��تان به مستقل بودن و توده ای نبودنش است، به این که خودش و در زندگیش را در آن بازه زمانی فدای هنر کرد و از پش��ت درایت او ش��اعری به نام فروغ فرخ��زاد بیرون آمد. من از این فیل��م انتقاد کردم و بعدها دیدم ک��ه کل تلویزیون و رادیوی بی بی س��ی و خیلی از

مطبوع��ات وقتی اس��م عبدالرضای��ی را می بینند کار را ح��ذف می کنند. بنابراین این سانس��ور در خارج از ایران برای من با سانسوری که آقای خامنه ای در ایران اعمال

می کند، فرقی ندارد.اگر ش��املو شاعر مدرنی باشد باید زندگی را زمینی ببیند در صورت��ی که آیدایی ک��ه او ارایه می دهد همان مریم مقدس است. وارطان شهیدی که او ارایه می دهد همان حسین صحرای کربال است. یعنی ما آدم ها را یک بعدی می کنیم و دورنما، کلوزآپ و النگش��ات آن ها را با همن

ترکیب نمی کنیم.مش��کل من حتا با بخشی از روشن فکری کالسیک هم هس��ت. چون آن ها هم حتا کلمات و ایده ها را سانس��ور می کنند. اگر حتا این حکومت هم عوض ش��ود با توجه به زیر س��اخت هایی که وج��ود دارد حکومت بعدی نیز سانس��ورچی خواهد بود چون یاد نگرفتیم بش��نویم آن صدای دیگر را. تنها چیزی که آموختیم سیستم انگ زنی و در اصل همان سیس��تم ایست است. هر نفری که به نفر دیگر انگ می زند من می گویم شما مامور جمهوری اسالمی هس��تید چون جمهوری اسالمی به آدم ها انگ

می زند تا از حرکت باز بایستند.شادی کساد شده لب خند هم

ماتم زیاد شده آدم کملبی که می بوسی غم ناک است

چشمی که باز شود نم ناکغم روی همه را کم کرده

جای پای خودش را همه جا محکم کردهحتا در نامه ای که گاهی باز می کنی هوا پس است

پس است دیگر این همه زخمی که برداشتیما که مادر نداشتیم

زلزله بود که گهواره مان را تکان می داد

Page 28: نشریه کوچه شماره پنج

28

حجم های پر دردسرمه شب تاجیک

به درازا روزگار را س��ر می دهم/ و به نقطه ها انسان را/ و ایمان را به پهنای سرتاسر *

خواس��ته یا ناخواس��ته در زندگی ما حجم ها حضور دارند و نق��ش پررنگی را ب��ازی می کنند. آن ها نه فقط به دلیل ماهیت فیزیکی خود و فضایی که اشغال می کنند، بلکه به دلیل ماهیت وجودی و صرف بودگی شان در روزمره های ما دخیل هس��تند. به طور مثال این حجم ها فقط شامل، حجم ه��ای فیزیک��ی در زندگی ما نیس��تند، گاهی حجم ایده ها، افکار و رویاها را نیز ش��امل می شوند. حجم هایی که خواس��ته و ناخواس��ته هر روز، به هر ش��کل بر میزان آن ها افزوده می شود، بدون از بین بردن حجم های قبلی، ب��دون بافتن تاروپود حجم هایی که الزم اس��ت، که باید باشد، به نوعی ما حجم ها را به هر گونه که باشند به روی

هم دیگر تلنبار می کنیم…دلیل این امر چیست؟به زندگی دوروبرمان یک نگاه بیاندازیم. میزان س��نجش و اندازه گی��ری، میزان مح��ک زدن و حتا قضاوت های ما به بس��یاری از این حجم ها برمی گردد. ما افراد را با میزان حجمی که در زندگی های ما اشغال می کنند، مورد ارزیابی و ی��ا حتا مراورده قرار می دهیم. این حجم ها می توانند در شکل های مختلف در زندگی ما نمود داشته باشند. به طور مثال، کتاب خانه ی پرب��ار و عریض و طویل یک فرد که نشان گر میزان دانش و سطح سواد اوست، میزان وسایلی که ما در منزل های مان گرد می آوریم و تمول ما را نشان می دهند و آشپزخانه هایی که اگر همه چیز درش به وفور

یافت شود، نشان گر کدبانوگری است…چرا؟در قدیم چنین شایع بوده است که هرکس حجم و مقدار

مغز سرش بیش تر باش��د، به همان نسبت میزان ذکاوت و هوشیاری آن فرد بیش تر است. و این موضوع نشانه ی برت��ری و مزی��ت بود و این که انس��ان هایی ب��ا کله های بزرگ ت��ر، بیش تر و به تر می اندیش��یدند. بعد از منس��وخ شدن این تفکر میزان احجام از زوایا و مجراهای دیگر به زندگی های ما وارد شد. یعنی کماکان، میزان و کمیت بر تمام کیفیت ها برتری دارد. در واقع حجم گرایی، آن ها یی را درگیر می کند که در ماورای واقعیت ها، به جست وجوی دریافت های، مطلق، فوری و بدون هیچ تسکینی هستند. و عطش این گونه دریافت از زندگی، هر گونه جس��ت وجو

به شیوه ی دیگر را در افراد باطل می کند.به همین نس��بت، این نوع از نگرش در بخش های دیگر زندگی ما نیز در جریان اس��ت. با نگاهی به ش��بکه های اجتماعی، میزان زیادی از حجم را خواهیم دید که توسط یک کاربر ارایه ش��ده است، چنان که اگر مقادیری از این میزان یا این ش��دت بودن حجم ها کم شود، به طور حتم کاس��تی جبران ناپذی��ری را اف��راد حاضر در ش��بکه های اجتماع��ی به وج��ود حس خواهن��د کرد و ای��ن حالت به یک مصرف عمومی تبدیل ش��ده است. منظور از مصرف عمومی این اس��ت که ش��خص در مصرف با دیگران به

رقابت می پردازد. استفاده از یک حجم، توسط یک مصرف گرا، به تمامیت وجود حجم ه��ا ضرری نمی زند و یا باعث نمی ش��ود که دیگ��ر مصرف کنندگان تمام و کمال از مصرف خود لذت

نبرند. این اصطالح در مقابل مصرف ش��خصی مثل یک سیب خوراکی تعریف می شود که اگر فردی آن سیب را مصرف

کن��د، دیگران را از خوردن و مص��رف کردن آن محروم کرده اس��ت. به خاطر همین ویژگی، یعنی عمومی بودن مص��رف، هزینه ی مص��رف کنندگان دیگ��ر نیز تغییری نخواهد کرد. پس چنین نتیجه ای حجم باالیی از مصرفی

بودن را به هر شکل به هم راه خود خواهد آورد.چه نگرشی باعث می شود، حجم ها این چنین در زندگی ما و در هر لحظه اش چنین تس��لط بی چون و چرایی داشته باشند؟ آیا اجازه دادن به حجم ها برای سریز شدنی چنین در زندگی نقصانی اس��ت که در یک زندگی ایراد می شود و ی��ا نه تنه��ا وجود مادی یک جریان اس��ت که مازاد بر مصرف ما ش��کل گرفته اس��ت؟ اگر پاسخ به مازاد بودن، مثبت اس��ت، چرا چنین مس��ئله ای رخ داده اس��ت و چه

اشکالی در روند آن زندگی موجود است؟این گون��ه در پیرام��ون ما حجمی از حجم ه��ا و به دنبال آن مصرفی بودن در جریان اس��ت. آدم هایی که به دنبال چنین روندی بی رحمانه به جن��گ با طبیعت پرداخته اند. ش��اید این رفتار نش��ان دهنده ی این است که آدم ها نه با طبیعت که با خود در ستیزند. از واقعیت تا مظاهر واقعیت، از ش��ی تا آثار یک شی فاصله اس��ت. فاصله هایی که در تظاه��ر خویش، ما را با واقعیت ها بیگانه می کند و بین ما و واقعیت فاصله خواه��د انداخت. حجم گرایی نه خودکار اس��ت و نه اختیاری، تنها جذبه هایی اس��ت که گاهی از اراده و شور و شعور خارج خواهد شد. این میزان از حجم گاهی طپش خشن و عصبی در زندگی ما خواهد گذاشت که بدون این که متوجه باشیم، ما را به سمت قربانی شدن

پیش خواهد برد.*اسماعیل شاهرودی

Page 29: نشریه کوچه شماره پنج

29

رابعه شاعره

نخستین شاعر زن عارف فارسی گوی سایه کوثری

» رابعه بلخی«، ملقب به »زین العرب« نخس��تین ش��اعر زن عارف فارس��ی گوی اس��ت. او دختر کع��ب، امیر بلخ و معاصر رودکی در دوران حکومت س��امانیان بود. براس��اس منابع موجود، ش��رح زندگی او را عطار در 4۲8 بیت شعر در الهی نامه خود آورده است. روایت عطار به بخشی از زندگی رابع��ه بعد از دوران مرگ پدرش تا مرگ تراژیک خود رابعه می پردازد. رابعه داس��تان زنی ایرانی ست که در یک مثلث

مردانه پدر، برادر و معشوق اسیر می شود:رابعه آن قدر زیبا و لطیف بود که وصف چش��مان سیاهش

تا دوردس��ت ها رفته و اش��عار زیبایی به ش��هرت زیبایی خود می سرود. پدرش مدام در خیال رش��د و بالندگ��ی او و در فکر

آینده دختر رنجورش بود.چون مرگش فرا رس��ید، پسر خود ح��ارث را پی��ش خواند و دختر را بدو سپرد و گفت: »چه شهریارانی که این در گران مایه را می خواستند و من هیچ کس را الیق نش��ناختم. اما تو چون کسی را شایسته او یافتی خود دانی تا به هر راهی که می دانی روزگارش را خرم سازی.« پسر گفته های پدر را پذیرفت و پس از او بر تخت ش��اهی نشست و خواهر را چ��ون جان گرامی داشت. اما روزگار بازی دیگری

پیش آورد.روزی حارث به مناسبت پادشاه شدنش جشنی برپا داشت. رابعه به بام قص��ر رفت تا از نزدیک آن همه ش��ادی و شکوه را به چشم ببیند. ناگهان نگاهش به بکتاش افتاد که به ساقی گری در براب��ر ش��اه ایس��تاده ب��ود. بکتاش گاه می گساری می کرد، گاه آواز می خوان��د و گاه رباب می نواخت. رابعه که بکتاش را دید آتش عشق به جانش افتاد

و سراپایش را فراگرفت. از آن پس خواب شب و آرام روز از او رخت بربست و بی قرار او شد.

پس از یک س��ال، رنج و اندوه چنان ناتوانش کرد که او را یک باره از پای درآورد و بر بس��تر بیم��اری افکند. برادر بر

بالینش طبیب آورد تا دردش را درمان کند. اما چه سود؟چنان دردی کجا درمان پذیرد

که جان درمان هم از جانان پذیردرابعه دایه ای داشت دل سوز و غم خوار و هم زیرک و کاردان.

با هزار ترفند قفل دهان رابعه را گشود و عشق دختر به غالم از سوی او گفته شد.

چنان عشقش مرا بی خویش آوردکه صد ساله غمم در پیش آورد

چنین بیمار و سرگردان از آنمکه می دانم که می قدرش ندانم

سخن چون می توان زان سرو من گفتچرا باید ز دیگر کس سخن گفت

رابعه از دایه خواست که ماجرای این عشق را برای بکتاش بازگو کند و خود نامه ای برای او نوشت:

اال ای غایب حاضر کجاییبه پیش من نه ای آخر کجاییبیا و چشم و دل را میهمان کنوگرنه تیغ گیر و قصد جان کناگر پیشم چو شمع آیی پدیدارو گرنه چون چراغم مرده انگار

بکتاش با خواندن نامه عاشق نگارنده آن شد و با فرستادن پاسخ، مهر رابعه را جواب داد. رابعه وقتی از عشق محبوبش خبردار شد، از جا برخاست و دیگر کارش شده بود روز و شب

در وصف معش��وق سرودن. بکتاش هم پس از خواندن هر شعر عاشق تر و دل داده تر می شد.

مدت ه��ا گذش��ت. روزی بکتاش رابع��ه را در محلی دید و شناخت و همان دم به دامنش آویخت. اما به جای آن که از دلبر نرمی و دل داگی ببیند با خشونت و سردی روبه رو شد. چنان دختر از کار او برآش��فت و از گستاخی اش روی درهم

کشید که با سختی او را از خود راند:که هان ای بی دب این چه دلبری ست

تو روباهی ترا چه جای شیری ستکه باشی تو که گیری دامن من

که ترسد سایه از پیراهن منعاش��ق ناامید برجا ماند و گفت: »ای ب��ت دل ف��روز، ای��ن چ��ه حکایت اس��ت که در نهان شعرم می فرس��تی و دیوان��ه ام می کنی و اکنون روی می پوش��ی و چون

بیگانگان از خود می رانیم؟«دختر با مناعت پاسخ داد که: »از این راز آگاه نیس��تی و نمی دانی آتشی که در دلم زبانه می کشد و هستیم را خاکستر می کند، نزدم چه گران بهاس��ت. چیزی نیست که با جسم خاکی سروکار داشته باش��د. جان غم دی��ده من طالب هوس ه��ای پس��ت و ش��هوانی نیس��ت. ترا همین بس که بهانه این عشق سوزان و محرم اسرار باشی. دس��ت از دامنم بدار که با این کار چون بیگانگان از آستانه ام

دور می شوی.«پس از این سخن، رفت و غالم را شیفته تر از پیش برجای گذاشت و خ��ود هم چنان به ش��عر گفتن پرداخت و آت��ش درون را با طبع

چون آب تسکین می داد.روزی دخت��ر عاش��ق تنها میان

چمن ها می گشت و می خواند:اال ای باد شبگیری گذر کن

زمن آن ترک یغما را خبر کنبگو کز تشنگی خوابم ببردی

ببردی آبم و آبم ببردیو چون دریافت که برادر شعرش را می شنود کلمه ترک یغما را به س��رخ س��قا تبدیل کرد. اما حارث از آن روز نسبت به

خواهر بدبین شد.از این واقعه مدتی گذشت و دشمنی بر حارث پادشاه حمله کرد و س��پاهی بی ش��مار بر او تاخت. حارث هم پگاهی با سپاهی جوان از شهر بیرون رفت. خروش کوس گوش فلک

را کر کرد و زمین از خون دشمنان چون الله رنگین شد.

Page 30: نشریه کوچه شماره پنج

30

حارث سپاه را به سویی جمع آورد و خود چون شیر بر دشمن حمله کرد. از سوی دیگر بکتاش با دو دست شمشیر می زد و دالوری می کرد. سرانجام چشم زخمی به او رسید و سرش از ضربت شمشیر دشمن زخم برداشت. اما همین که نزدیک بود گرفتار شود، شخص روبسته س��الح پوشیده ای سواره پی��ش صف درآمد و چنان خروش��ی برآورد ک��ه از فریاد او ترس در دل ها جای گرفت. س��وار بر دشمن زد و سرها به خاک افکند و یک س��ر به سوی بکتاش رفت. او را برگرفت و به میان صف س��پاه برد و به دیگرانش سپرد و خود چون برق ناپدید شد. هیچ کس از حال او آگاه نشد و ندانست که

کیست.این س��پاهی دالور رابعه بود که جان بکتاش را نجات داد. اما به محض آن که ناپدید ش��د، س��پاه دشمن چون دریا به موج آمد و چون سیل روان شد و اگر لشگریان شاه بخارا به کمک نمی شتافتند دیاری در شهر باقی نمی ماند. حارث پس از این کمک پیروز به شهر برگشت و چون سوار مردافکن را

طلبید نشانی از او نجست.همین که شب فرا رسید، رابعه که از جراحت بکتاش دل خون

بود، نامه ای به او نوشت:چه افتادت که افتادی به خون درچو من زین غم نبینی سرنگون ترهمه شب هم چو شمعم سوز دربرچو شب بگذشت مرگ روز بر سر

چنان گشتم ز سودای تو بی خویشکه از پس می ندانم راه و از پیش

دلی دارم ز درد خویش خستهبه بیت الحزن در بر خویش بسته

اگر امید وصل تو نبودینه گردی ماندی از من نه دودی

نامه مانند مرهم درد بکتاش را تسکین داد و سیل اشک از دیدگانش روان ساخت و به دل دار پیغام فرستاد که:

جانا تا کیم تنها گذاریسر بیمار پرسیدن نداری

چو داری خون مردم چون لبیباندمی بنشین به بالین غریبان

اگر یک زخم دارم بر سر امروزهزارم هست بر جان ای دل افروز

ز شوقت پیرهن بر من کفن شد

بگفت این وز خود بی خویشتن شدچند روزی گذشت و زخم بکتاش بهبود یافت

رابعه روزی در راهی به رودکی ش��اعر برخورد. شعرها برای هم خواندند و سوال و جواب ها کردند. رودکی از طبع لطیف دختر در تعجب شد و چون از عشقش آگه شد، راز طبعش را هم دانست و چون از آن جا به بخارا رفت به درگاه شاه بخارا

که به کمک حارث شتافته بود، رسید.از قضا حارث هم برای عذرخواهی و س��پاس گزاری همان روز به دربار شاه رفته بود. جشن شاهانه ای برپا شد و بزرگان و شاعران بار یافتند. شاه از رودکی شعر خواست، او هم بر پا خاست و چون شعرهای دختر را به یاد داشت همه را برخواند. مجلس س��خت گرم شد و ش��اه چنان مجذوب شد که نام

سراینده شعر را از او پرسید.رودکی هم مس��ت می و گرم ش��عر، بی خبر از وجود حارث زبان گشاد و داستان را چنان که بود بی پرده نقل کرد و گفت ش��عر از دختر کعب است که مرغ دلش در دام غالمی اسیر شده است. چنان که نه خوردن می داند و نه خفتن و جز شعر گفتن و غزل س��رودن و نهانی برای معشوق نامه فرستادن

کاری ندارد. راز شعر سوزانش جز این نیست.حارث داستان را شنید و خود را به مستی زد. چنان که گویی چیزی نشنیده است. اما چون به شهر خود بازگشت دلش از خشم می جوشید و در پی بهانه ای می گشت تا خون خواهر

را بریزد و ننگ را از دامان خود بشوید.بکت��اش نامه های رابعه را یک جا جمع کرده و در صندوقی نگ��ه داری می کرد. رفیقی داش��ت ناپاک ک��ه از دیدن آن صندوق از حرص این که نکند در آن گوهری باشد، مخفیانه در آن را باز کرد و همه نامه ها را خواند و بعد برای شاه برد. حارث نامه ها را که خواند آتش خشم چنان سراسر وجودش را دربرگرفت که در همان دم کمر به قتل خواهر بربس��ت. ابتدا بکتاش را اس��یر و در چاهی زندانی کرد. سپس نقشه

قتل خواهر را کشید.دستور داد تا حمامی آماده کنند و آن سیمین تن را به آن جا ببرند و س��پس رگزن هر دو دستش را رگ بزند و آن را باز بگ��ذارد. دژخیمان چنین کردند. رابعه را به حمام بردند و از سنگ و آهن در را محکم بستند. دختر فریادها کشید و آتش ب��ه جانش افتاد، اما نه از ضع��ف و دادخواهی بلکه از آتش عشق، سوز طبع، ش��عر سوزان، آتش جوانی، آتش بیماری

و غم رسوایی.

آهس��ته خون از بدنش می رف��ت و دورش را فرا می گرفت. دختر شاعر انگشت در خون فرو می برد و غزل های پرسوز بر دیوار نقش می کرد. هم چنان که دیوار با خون رنگین می شد، چهره اش بی رنگ می ش��د و هنگامی که در گرمابه دیواری نانوشته نماند، در تن او هم خونی نماند. دیوار از شعر پر شد و آن ماه پیکر چون پاره ای از دیوار برجای خشک شد و جان

شیرینش میان خون و عشق و آتش و اشک از تن برآمد.فردا که به سراغش رفتند، دیوار گرمابه را سراسر پوشیده از

این شعر دیدند:نگارا بی تو چشمم چشمه سار است

همه رویم به خون دل نگار استربودی جان و در وی خوش نشستی

غلط کردم که بر آتش نشستیچو در دل آمدی بیرون نیایی

غلط کردم که تو در خون نیاییچون از دو چشم من دو جوی دادی

به گرمابه مرا سرشوی دادیمنم چون ماهی بر تابه آخر

نمی آیی بدین گرمابه آخرنصیب عشق این آمد ز درگاه

که در دوزخ کنندش زنده آن گاهسه ره دارد جهان عشق اکنون

یکی آتش یکی اشک و یکی خونبه آتش خواستم جانم که سوزدچه جای توست نتوانم که سوزدبه اشکم پای جانان می بشویم

به خونم دست از جان می بشویمبخوردی خون جان من تمامی

که نوشت باد ای یار گرامیکنون در آتش و در اشک و در خون

برفتم زین جهان جیفه بیرونمرا بی تو سرآمد زندگانی

منت رفتم تو جاویدان بمانیچون بکتاش از این واقعه آگاه شد، نهانی فرار کرد و شبان گاه به خانه حارث رفت و سرش را از تن جدا کرد و هم آن گاه بر

سر قبر دختر شتافت و با دشنه دل خویش شکافت.نبودش صبر بی یار یگانه

بدو پیوست و کوته شد فسانه

Page 31: نشریه کوچه شماره پنج

31

در کوچه های سیاست

پس از سی سال، رویارویی مجلس و رییس جمهوری

در جلسه علنی روز سه شنبه مجلس شورای اسالمی بالخره تابوی طرح سوال از احمدی نژاد شکسته شد و امیدوار رضایی 10 سوال ۷9 نماینده مجلس از رییس جمهوری را در صحن

مجلس قرائت کرد.محمدرض��ا باهنر نایب رییس مجلس پ��س از قرائت طرح س��وال از رییس جمهوری اس��المی گفت: »بر اساس ماده 196 آیین نام��ه، ای��ن متن را فورن ب��رای رییس جمهوری ارس��ال و در اختیار نمایندگان ه��م قرار می دهیم، نیمه دوم اسفند با تفاهمی که با رییس جمهوری انجام خواهد شد، در

جلسه علنی پاسخ های ایشان را می شنویم.«اما محمدرضا میر تاج الدینی، معاون پارلمانی رییس جمهوری ایران، روز سه ش��نبه گفته اس��ت، زمان بندی طرح س��وال نماین��دگان مجلس از محمود احمدی ن��ژاد مبنی بر این که اع��الم وص��ول قب��ل از انتخابات و حض��ور وی در صحن مجلس بعد از انتخابات باش��د، حرکتی »تبلیغاتی« است و رییس جمهوری از هفته آینده آماده پاسخ گویی به سواالت

نمایندگان است.معاون پارلمانی محمود احمدی نژاد اضافه کرده است: »این طراحی حکایت از انگیزه تبلیغاتی نمایندگان س��وال کننده دارد، چرا که نمی خواهند پاسخ های محکم رییس جمهوری

پیش از انتخابات در صحن علنی مطرح شود.«ساعاتی پس از آن که محمدرضا باهنر، نایب رییس مجلس ایران، گفت که به دلیل قانع نشدن نمایندگان سوال کننده از پاسخ های نمایندگان محمود احمدی نژاد، وی می بایست طی یک ماه آینده در مجلس حاضر شود، محمدرضا میر تاج الدینی به این اظهارات پاس��خ داد و گفت: »طرح س��وال از رییس جمهوری سیاس��ی است و با محوریت تعدادی از نمایندگان

مخالف دولت و جریان اقلیت شکل گرفته است.«شاید طرح س��وال از آقای احمدی نژاد آخرین چالش جدی

مجلس هشتم با وی باشد.اولین چالش احمدی نژاد با مجلس هشتم

تعلل دولت در معرفی وزیر اقتصاد به مجلس، ساز نارضایتی نماین��دگان و چالش میان دو ق��وه مقننه و مجریه را کوک کرد.نزدیک به دو ماه از آغاز به کار مجلس هش��تم سپری ش��ده بود، اگرچه طی این م��دت چالش و تقابل نمایندگان با مسووالن قضایی بر سر قرائت گزارش تحقیق و تفحص مجلس هفتم از قوه قضاییه به دیگر عمل کردهای نظارتی

بهارس��تان س��ایه افکنده بود و به طور مستمر فریاد دفاع از ج��ای گاه و اهرم های نظارت��ی نمایندگ��ی از تریبون های مجلس شنیده می شد. اما با پایان یافتن مهلت قانونی رییس جمهوری در معرفی وزیر پیشنهادی وزارت امور اقتصادی و دارایی کابینه اش به بهارس��تان این به اولین چالش رسمی مجلس هش��تم با دولت تبدیل ش��ده بود. چالشی که شاید آن را بت��وان به چالش بی پایان دولت احمدی نژاد و مجلس تعبیر کرد. به نظر می رس��د که این مسئله سرآغاز مرزبندی قوه مقننه )به دلیل نادیده گرفتن قانون از س��وی دولت( در

برابر قوه مجریه بود.اگرچه هنوز قریب به اتفاق نمایندگان مجلس هشتم آن چنان که باید و ش��اید بر بندهای قانون اساسی و آیین نامه داخلی مجلس مس��لط نبودند، اما اعالم مکرر اعضای هیت رییسه مبنی بر این که مهلت قانونی دولت برای معرفی وزیر اقتصاد به پایان رسیده است، مصداق اعتراض مجلس و در راس آن

هیت رییسه به این بی توجهی رییس جمهوری بود.اما پیشینه کش��مکش ها و چالش های دولت احمدی نژاد با نماین��دگان مجلس را باید پیش ت��ر یعنی در مجلس هفتم بررسی کرد.روابط دولت و مجلس اصول گرا از ابتدای روی کار آمدن دولت احمدی ن��ژاد مورد توجه بود و گه گاهی که مجلس لوایح پیش��نهادی دولت را به تصویب نمی رساند یا برخی از تصمیمات دولت را لغو می کرد، این گمان می رفت ک��ه روابط دولت و مجل��س اصول گرا رو به تیرگی اس��ت اما روس��ای این دو قوه وقتی که با س��واالت خبرنگاران در خص��وص اختالف میان مجلس و دولت مواجه می ش��دند، ب��ه کل این موض��وع را نفی می کردند و تاکید داش��تند که هم دل��ی و هم راهی خوبی میان ق��وه مجریه و مقننه وجود دارد. گزارش محمود احمدی نژاد قبل از س��فر حج به مردم و متهم کردن مجلس به ایجاد گرانی و تورم با واکنش فرد شماره یک بهارستان مواجه ش��د و حدادعادل هم از دولت خواس��ت تا دیگران را متهم نکن��د و به دنبال چاره ای برای برط��رف کردن تورم و گرانی باش��د. این اظهار نظر رییس مجلس در محافل عمومی نشان دهنده اختالفات ریشه ای میان این دو قوه بود که همواره س��عی بر کتمان آن داشتند. از س��وی دیگر رییس جمهوری در اظهار نظری رسانه های منتق��د دولت را متهم کرد که می خواهند با تیتر زدن، روابط مجلس و دولت را ش��کرآب کنند و خطاب به این رسانه ها

گفت: »هرچقدر می خواهید تیتر علیه دولت و مجلس بزنید، روابط ما ش��کرآب نمی شود.« در همین راستا حدادعادل نیز خطاب به رسانه های منتقد گفته بود که حمایت از دولت نهم افتخار مجلس هفتم است و در جای دیگری هم تاکید کرده

بود که مجلس در پشت دولت است نه در مشت دولت.با این اوصاف در راه روهای بهارستان شنیده شد که محمود احمدی نژاد نامه تندی را برای حدادعادل ارسال و نسبت به برخی دخالت های نمایندگان در کار دولت ابراز گالیه کرده اس��ت. این خبر که به صورت غیررسمی منتشر شده بود با اخب��ار ضد و نقیضی هم راه بود تا این که دیگر کاس��ه صبر رییس مجلس شورای اسالمی سرریز شد و اتفاقاتی که در این مدت میان دولت و مجلس گذشته را علنی کرد و به دفاع

از جای گاه تنزل یافته مجلس هفتم پرداخت.انتقادات حدادعادل به دولت در حالی مطرح ش��د که وی در زمان انتخاب احمدی نژاد به عنوان رییس جمهوری گفته بود سجده ش��کر از انتخاب مردم به جا آوردم. با این حال پس از بیست و نه ماه که دولت نهم ساکن پاستور شده بود این اولین رویارویی علنی دول��ت و مجلس اصول گرا بود که از

پشت پرده به روی پرده منتقل شد.حال که تابوی طرح س��وال از احمدی نژاد در مجلس هشتم شکس��ته شده است حرف و حدیث های بس��یاری را در پی داشته از جمله این که برخی نمایندگان حامی دولت پیش تر مدعی شده بودند که پرسش از احمدی نژاد خالف خواست رهبر جمهوری اس��المی اس��ت. روح اله حس��ینیان، رییس فراکسیون انقالب اسالمی مجلس و حامی دولت گفته بود: »قطعن طرح س��وال از رییس جمهوری مورد رضایت مقام

معظم رهبری نیست.«محمدرضا باهنر نیز گفته بود که نخس��تین تالش ها برای کشاندن احمدی نژاد به مجلس به صالحدید »بزرگان نظام«

متوقف شده بود.اگر فرض بر صحت این ادعا وجود داش��ته باشد، این سوال مطرح می شود که آیا کلید خوردن طرح سوال از احمدی نژاد ب��ا رضایت »ب��زرگان نظام« صورت گرفته اس��ت؟ پس از تصویب عدم کفایت سیاسی ابوالحسن بنی صدر، نخستین رییس جمهوری ایران، در سال 1360 حال پس از 30 سال بار دیگر مجلس شاهد رویارویی مستقیم با شخص رییس

جمهوری است.

سیاست

Page 32: نشریه کوچه شماره پنج

32

تشنه گان فرهنگی

اکبر ترشیزادش��کی نیس��ت ک��ه رم��ان گون��ه ای ادب��ی اس��ت که خواست گاهش طبقه ی متوس��ط است. رمان چه از نظر ادب��ی و محتوایی و چه از لحاظ وابس��تگی اقتصادی در هم��ه ی دنیا به ش��دت به فرهنگ و اقتص��اد این طبقه

وابسته است.گرچه که رم��ان مدرن تا اندازه ای و رمان پس��ت مدرن هر چه بیش تر خود را از مس��وولیت اجتماعی و یا نقش اصالح طلبی جدا و هر چه بیش تر به ذهن گرایی نزدیک می کند اما این روند برای نویس��نده ی ایرانی به ش��کل دیگری طی شده است و بیش تر به سمت تغییرات فرمی حرکت کرده اس��ت تا چرخش ه��ای محتوایی. از همین روس��ت که رمان ایرانی هم چنان به نوعی ش��کل بیانیه و یا مانیفس��ت ایدئولوژیک گونه ی خود را حفظ کرده و تغییراتی که س��ه دهه ی اخیر در این گونه آثار دیده شده بیش تر تحت تاثیر نوع و ش��کل چالش هایی بوده که در

اجتماع رخ داده است.به س��بب همین ویژگی محتوا محور بودن رمان ایرانی، این گون��ه ی ادبی روز به روز ب��ر پیچیدگی مزامین خود افزوده اس��ت و از نظر فرمی پیش رف��ت چندانی نکرده

است. همین باال بودن س��طح مفاهیم طرح شده در رمان بوده ک��ه آن را به س��متی س��وق داده که همه فه��م نبوده و

فقط بخ��ش اندکی از طبقه ی متوس��ط را دربگیرد که از آن ها به عنوان قش��ر شبه روشن فکر یاد می شود. اگر به رمان های مطرح دهه ی گذش��ته در کش��ور نگاهی بیاندازیم خواهیم دید که هم مفاهیم این نوشته ها و هم مخاطبانش از میان همین انس��ان ها برگزیده شدند و به همین سبب اس��ت که شمارگان چاپ این گونه رمان ها از دو و سه هزار نسخه باالتر نمی رود، آثار نویسندگانی چون »زویا پیرزاد«، »ش��هریار مندنی پور« و »س��پیده

شاملو« گواه این مدعا هستند. فرام��وش نکنیم ک��ه از دیرباز همیش��ه رمان هایی که مخاطب آن ها قش��ر پایین فرهنگی و اقتصادی اجتماع م��ا بوده اند ب��ه اندازه ی کافی تولید می ش��ده اس��ت و نوش��ته های نویس��ندگان پرکاری چون »ر.اعتمادی« پیش و پس از انقالب همواره مش��تریان پرشمار خود را داش��ته اند و فقط در این میان تنها بخش غیربرگزیده و در حقیقت بدنه ی طبقه ی متوس��ط از سوی نویسندگان نادیده گرفته ش��ده و به نیازهای فرهنگی اشان پاسخی درخ��ور داده نش��ده و از داش��تن کتاب های ویژه ش��ان

محروم مانده اند.ش��اید با توجه به همین توضیحات باشد که بتوان درک کرد چرا به ناگهان کتابی چون »کافه پیانو« نوش��ته ی »فره��اد جعفری« به این میزان از س��وی جامعه مورد توج��ه قرار می گیرد و بارها و بارها و به ش��مارگان باال

تجدید چاپ می شود. این کتاب با شناس��ایی فضای جامعه و با هدف گرفتن نیازهای بدنه ی قش��ر متوس��ط در کنار برخورداری از داس��تانی جذاب به دغدغه های این طبق��ه نیز به قدر توانش می پردازد و آن ها را مورد کنکاش قرار می دهد. این حقیقتی انکار نش��دنی اس��ت که رمان »جعفری« اث��ری ویژه نیس��ت ام��ا واقعیت این اس��ت که در تمام دنیا نیز ماجرا به همین ش��کل اس��ت و قرار نیس��ت تا نوش��ته هایی که برای این قش��ر تولید می شود از نظر فرمی و یا محتوایی هم س��طح رمان های روشن فکری باش��ند و چنین انتظاری از اساس بیهوده و غیرمنطقی

است. در تمام دنیا س��الیانه صدها هزار از چنین رمان هایی و با هدف راضی نگاه داش��تن این بخش از جامعه تولید می ش��ود و تاثیرات مثبت فرهنگی خود را بر جامعه ی میزبان می گذارند و شاید ایران جزو معدود کشورهایی باش��د که به س��بب عدم پاس��خ به این نیاز سبب شده اس��ت که یا مخاطبش به سطح پایین تری از سلیقه ی فرهنگ��ی نزول کن��د و یا س��نت کتاب خوانی در میان

آن ها ضعیف شود. به هر روی در ایران نیز راهی به جز حرکت به س��مت بها دادن و حمایت از تولید چنین محصوالت فرهنگی

وجود ندارد.

فرهنگ

Page 33: نشریه کوچه شماره پنج

33

تهدید و مصرف دوگانهاکبر ترشیزاد

برخ��ی در داخل و خارج از کش��ور ش��عار تهدید در برابر تهدی��د »علی خامن��ه ای« را خیلی ج��دی گرفته اند و از قضا نی��ت نظام هم بر ای��ن بوده تا جدی گرفته ش��ود. حاال بعد از رهبر جمهوری اسالمی، بقیه مسووالن هم از فرمانده ی بسیج و نیروهای مسلح گرفته تا رییس مجلس و نویس��نده های روزنامه ی کیه��ان، یکی پس از دیگری آمری��کا و غرب را تهدید می کنن��د. دامنه ی این حمالت لفظی نیز روز به روز ش��دیدتر می ش��ود و کم کم از بستن تنگه ی هرمز ب��ه حمله به منافع غرب در هر کجای دنیا از جمله حیاط خلوت آمریکا یعنی آمریکای جنوبی رسیده اس��ت. اعراب ه��م در این میان از آم��اج تهدیدات نظام جمهوری اس��المی بی نصیب نمانده اند و بارها این اخطار به آن ها داده شده است که در صورت وقوع درگیری میان ایران و غرب این آتش دامن آن ها را هم خواهد گرفت.

در کنار تمام تحلیل ها و گزینه های ممکن می ش��ود این تهدیدها را به عنوان یک راه کار جدید سیاس��ی از س��وی جمهوری اس��المی نیز تلقی کرد. درس��ت اس��ت که این ن��وع نگاه به موض��وع تنش میان ای��ران و غرب ممکن است از نظر خیلی ها عجیب به نظر برسد اما واقعیت این

اس��ت که هیچ راهی هم چون ای��ن روش نمی تواند زمان و امتیاز های بیش تری را برای رهبران جمهوری اسالمی به ارمغان بیاورد. جمهوری اس��المی و در راس آن »علی خامنه ای«، اسراییل را آش��کارا تهدید به نابودی می کند و رییس جمهور نظام نیز به صراحت از ادامه و گس��ترش

برنامه ی هسته ای جمهوری اسالمی سخن می گوید.خوب در چنین ش��رایطی واکنش آمریکا، اس��راییل و غرب چه باید باش��د. غرب به تر از ایران می داند که با وجود بلوف زدن مقامات جمهوری اسالمی، در صورت وقوع جنگ میان ایران و غرب تمام منطقه دچار درگیری شدیدی خواهد شد که خاموش کردن آتش آن ممکن اس��ت س��ال ها به طول بیانجامد و این ربط چندانی به جمهوری اسالمی و نفوذش در منطقه ندارد بلکه بیش تر ریشه در افکار عمومی در خاورمیانه و نفوذ اسالم گرایان و غرب ستیزان در میان توده های مردم دارد. از سوی دیگر، آمادگی کامل اسراییل و آمریکا و انجام محاس��بات دقیق برای ش��روع جنگ ممکن است ماه ها به ط��ول بیانجامد، چرا که غرب به هیچ عنوان دوس��ت ندارد سرنوشت نظام جمهوری اسالمی پس از حمالت مانند عراق

پس از جنگ اول خلیج فارس بشود.عواق��ب جنگ و هزینه های سرس��ام آورش برای غرب و

سیاست

به ویژه آمریکا آن ها را مجبور می کند تا در این باره بس��یار محتاطانه عمل کنند و س��عی کنند ت��ا با مذاکره، تحریم و پیشنهادهای وسوسه برانگیز جمهوری اسالمی را راضی کنن��د تا از مواضعش کوتاه بیاید. در این س��و مس��ووالن جمهوری اس��المی نیز می دانند که نه از نظر سیاس��ی و اجتماعی و نه از لحاظ اقتصادی در ش��رایط ش��روع یک جنگ بزرگ با غرب نیستند، پس راز این بلوف های نظام چیس��ت؟ نخس��تین و مهم ترین مصرف آن داخلی است و ب��رای تهییج اف��کار اندک مدافعان نظام در آس��تانه ی برگزاری انتخابات مجلس و دیگری بازتر ش��دن دس��ت مقامات سیاسی حکومت برای چانه زنی و گرفتن امتیازات هر چه بیش تر از غرب است. سفر نیمه مخفیانه ی »علی الریجان��ی« به ترکیه را نیز که به باور برخی از تحلیل گران حامل پیام پنهانی »علی خامنه ای« برای »اوباما« بوده است، باید در همین راس��تا تحلیل کرد. نگارنده گمان می کند که اواخر اس��فند ماه س��ال جاری و اوایل س��ال شمسی جدید آبس��تن تغییرات و چرخش های تازه ای در سیاست خارجی نظام جمهوری اسالمی در مواجهه با غرب خواهد بود، گرچه نباید فراموش ک��رد که نتیجه ی انتخابات مجلس می تواند

برخی از معادالت موجود را به هم بریزد.

Page 34: نشریه کوچه شماره پنج

34

مملکت اسالم که به بن بست نمی رسدشراره سعیدی

ب��ا اوج گی��ری تنش در فضای سیاس��ی کش��ور، و تضاد رییس جمه��وری با مجلس ش��ورای اس��المی و دولت با وجود ش��رایط حس��اس ناش��ی از جنگ، بنی صدر وقوع »بن بس��ت« را اعالم ک��رده و برگ��زاری »رفراندوم« را عنوان و »نهض��ت آزادی« نیز از ط��رح بنی صدر اعالم حمایت کرد. روزنامه های انقالب اس��المی »بنی صدر«، میزان »نهضت آزادی« و نش��ریه مجاهد ارگان سازمان مجاهدین خلق، تحلیل ها و مواضعی مش��ابه، برای اثبات وجود بحران غیرقابل حل و ضرورت رجوع مس��تقیم ب�ه

آرای ع�مومی، منتشر کردند.مس��عود رجوی طی نامه ای با تبریک به رییس جمهوری ب��ه خاطر ارایه تز رفران��دوم، او را در پی گیری این طرح تشویق نمود و تاکید کرد: »هیچ یک از حضرات را یارای حذف ش��ما نیس��ت… طرف دیگر، به خوبی می داند که شما چه از نظر سیاسی و چه به لحاظ اجتماعی در وضعی هستید که اگر بخواهید و اگر بایستید می توانید فی الواقع

جاروی اش کنید.«در آن زمان شایعه ها از درون دفتر رییس جمهوری حاکی از آن بود که »دو روز در میان مس��عود رجوی و موس��ی خیابانی با بنی صدر جلس��ه دارن��د و دقیقن هر کاری که

دارد انجام می گیرد توسط این ها هدایت می شود.«هاش��می رفس��نجانی در خاطرات خود ب��ه دریافت خبر مالقات مخفی رجوی ب�ا بنی صدر در خانه خواهرش، در

اردیبهشت 60 اشاره می کند و می نویسد:»هم کاری رییس جمهوری با س��ران گروهی که درصدد مبارزه مسلحانه با جمهوری اند و تحت تعقیب مقامات اند، عجی��ب و غیرقابل تحمل اس��ت، مخصوص��ن که امام

فرموده، )بنی صدر( با آن ها درگیر شود.«در همی��ن راس��تا آقای خمین��ی در دیدار ب��ا نمایندگان مجل��س ش��ورای اس��المی در تاریخ 6 خ��رداد 60 طی س��خنان مش��روحی ضمن حمایت کام��ل از مجلس به تحلیل ش��رایط کشور پرداخت. او در سخنان خود مواضع آش��کار و قاطعی در برابر طرح بن بس��ت و رفراندوم ارایه داد و رییس جمه��وری و متحدان اش را نس��بت ب�ه طرح

این مطلب هشدار داد:»…نگویید که ملت با من اس��ت، ملت با اس��الم است، نه با من اس��ت نه با ش��ما و نه با دیگری… ملت اسالم را می خواهد. ملت شخص نمی خواهد…شما به بن بست رسیدید. اش��تباه می کنید. مملکت اسالم که به بن بست نمی رسد… این مردم، اسالم را می خواهند. اگر پای تان را از اسالم کنار بگذارید، این طلبه ای که این جا نشسته با کمال قوا با شما مخالفت می کند… آقای رییس جمهوری

حدودش در قانون اساسی هست. ی��ک قدم آن ور بگ��ذارد من ب��ا او مخالفت می کنم… نمی ش��ود از شما پذیرفت که ما قانون را قبول نداریم… هم��ه باید مقید به این باش��ید که قان��ون را بپذیرید ولو برخلف رای ش��ما باش��د… اگر می خواهید که از صحنه

بیرون تان نکنند بپذیرید قانون را…«آقای بهش��تی رییس دیوان عالی کش��ور نیز در مصاحبه مطبوعاتی خود با اش��اره به اصل��ی بودن و تقدم موضوع جنگ در آن ش��رایط، در مورد رفراندوم چنین اظهار نظر

کرد:»ط��رح مس��ئله رفراندوم درس��ت ب��ه منظ��ور تضعیف جمه��وری اس��المی، تضعیف قانون اساس��ی، مجلس و دولت است… ملت باید در مقابل هر نوع ندا و آوایی که در جهت خالف ثبات وضع است بایستد. این که برخی از روزنامه ها می کوشند، بگویند در جمهوری اسالمی، امروز یک بحران اس��ت و راه حل این بحران را در رفراندوم و چیزهای دیگر جس��ت وجو می کنن��د، این کارها اصلن به

منظور ایجاد بحران صورت می گیرد.«

سازمان مجاهدین در سرمقاله اولین شماره نشریه مجاهد پس از س��خنان آق��ای خمینی، بر دیدگاه خ��ود مبنی بر وجود بن بست سیاس��ی تاکید مجدد کرد و شرایط کشور را مشابه سال آخر حکومت پهلوی توصیف نمود. سازمان در این موضع گیری ب��ا تهدید تلویحی به احتمال »وقوع انفجار« و »س��اعت صفر«، رفراندوم پیشنهادی بنی صدر را تنها راه خروج مس��المت آمیز از بحران برشمرد و مقابله

خود با آیت اله خمینی را آشکارتر کرد.بنی صدر نی��ز در مصاحب��ه مطبوعاتی خ��ود مجددن بر موضع خود پافشاری کرد و انگیزه اصلی خود از طرح این موضوع را جلوگیری از تضعیف خود برش��مرد و موقعیت خ��ود را در »مخاط��ره« توصیف ک��رد. وی هم چنین در س��خن رانی پای گاه هوایی ش��یراز، برخلف توصیه آقای خمینی مطالب تندی علیه س��ایر قوا به ویژه قوه قضاییه ای��راد نم��ود و تصریح کرد: »من در خطی که هس��تم با

استقامت می ایستم.«هیت س��ه نفره ح��ل اختالف نیز س��خن رانی و مصاحبه مزبور را تخلف از فرمان رهبر و قانون اساسی اعالم نمود و تخلف دو روزنامه انقالب اسالمی و میزان را نیز محرز دانس��ت. و سخن گوی این هیت با قرائت اصل 59 قانون

اساسی در مورد شرایط همه پرسی عمومی گفت:

»مراجع��ه ب��ه آرا عموم��ی در اختی��ار هر کس نیس��ت، بلکه باید در مجلس مطرح ش��ود و اگر دو س��وم مجموع نمایندگان مجلس مواف��ق بودند آن وقت می توان به آرا عموم��ی مراجعه کرد، ولی آقای بنی صدر در هیچ کدام از دو مصاحبه اخیرش��ان به این قس��مت آخر اصل تصریح

نمی کنند.«آق��ای بنی صدر هم در پی اعالم نظر هیت مزبور که یک عض��و آن نماینده ش��خص خودش بود، ب��ه رغم اصرار بر درس��تی مواضع قبلی خود و خالف گویی س��خن گوی هیت، طی نامه ای به اش��راقی نماین��ده رییس جمهوری،

اعالم کرد:»این جانب هم در ابتدا که طرح کردم و هم در مصاحبه، نظرم به ترتیبی بود که در قانون اساس��ی پیش بینی شده

است.«از سویی روشن بود که در مجلسی که اکثریت نمایندگان آن از منتق��دان جدی آقای بنی صدر بوده و با برنامه های سیاس��ی وی هیچ گونه هم راهی نداشتند، اساسن امکان ت�صوی��ب ط��رح رفران��دوم از ابتدا غیرممک��ن و منتفی محسوب می شد و هیچ گاه کم ترین احتمالی بر انجام این

کار از طریق مجلس وجود نداشت.در هم��ان ایام س��ید محم��د خاتمی طی چهار ش��ماره روزنام��ه کیهان س��رمقاله ای ب��ا عن��وان »آرا عمومی« نوشت و با بررس��ی تفصیلی موضوع از جمله تاکید کرد: »طرح مس��ئله ای به نام بن بست« چیزی جز یک هیاهو که به ایجاد جو و آن گاه سواس��تفاده از احساس��ات مردم می انجام��د نیس��ت.« وی طرح رفران��دوم را پل زدن بر روی قانون اساس��ی توصیف کرد و آن را برخالف قانون،

مصلحت کشور و شرایط جنگی برشمرد.هم چنین آقای بنی ص��در از موضع قبلی خود درباره خلع س��الح هم به گونه ای دیگر عقب نش��ینی ک��رد. وی در مصاحبه مطبوعاتی تصری��ح کرد که اگر به بهانه ی نبود امنیت قضایی هر گروهی به خود، حق به دس��ت گرفتن

اسلحه را بدهد، می شود قانون جنگل. البت��ه وی در این مصاحبه برق��راری کامل امنیت و خلع سالح را، توامان، به »فرصت مناسب بعد از پایان جنگ«

موکول کرد.دادس��تان کل انقالب علی قدوس��ی در چهاردهم خرداد ،60 طی اطالعیه ای پیرو اطالعی��ه 10 ماده ای قبلی، به گروه ها آخرین اخطار را برای تحویل سالح اعالم نمود.

در این اطالعیه با اش��اره به آش��وب گری و تشنج آفرینی بعض��ی از گروه ه��ا و ع��دم رعایت قانون توس��ط آن ها درخواست شد که سریعن سازمان های مسلح، سالح های خ��ود را تحوی��ل داده و ب��ا اع��الم خط مش��ی جدید در »چارچوب قانون اساسی و قوانین جاری کشور به فعالیت

آزاد اجتماعی و سیاسی بپردازند.«در انتهای این اطالعیه تاکید ش��ده ب��ود: »به گروه های آشوب گر و هرج و مرج طلب اخطار می شود که در صورت

ادامه این روش با آنان به شدت رفتار خواهد شد.«

Page 35: نشریه کوچه شماره پنج

35

رنسانس، پدیده ای از دل قرون وسطاسایه کوثری

در نیمه دوم قرن ش��انزدهم میالدی، مدنیت قرون وسطا از هم فروپاشید و از لحاظ اجتماعی و سیاسی و دینی در معرض تغییرات و تبادالت بسیار واقع شد. گروه بسیاری از بزرگ زادگان و صاحبان اراضی و امالک و نجبای عالی مقام که بر اثر شکس��ت های پی درپی کش��ور فرانسه در جنگ صدس��اله مجبور به پرداخ��ت غرامت های کالنی ش��ده بودند، به تدری��ج اراضی و امالک خ��ود را با کلیه حقوق��ی که از لحاظ قوانی��ن ملوک الطوایفی به آن تعلق می گرفت، فروختند. بس��یاری از دوک نش��ین های بزرگ

جزو متصرفات شاه شد.به این ش��کل س��نیورها ب��ه اراض��ی ارباب��ان و خدم��ت ش��اه درآمدند و او ش��دند. درباریان جزو به فرمان پادش��اه فرانسه تشکیالت و سازمان های یعن��ی کش��وری مه��م وزارت خانه ه��ا و ارت��ش و محاس��بات دی��وان و دادگستری به وجود آمد. در ای��ن می��ان بورژواها نیز به خاط��ر رونق بازار تجارت و صنعت، توان گر و بانفوذ ش��دند تا به آن حد که عم��ال دولت در بس��یاری م��وارد از میان آنان انتخاب شدند. وقایع دیگری مهم و گوناگون و اختراع��ات قبی��ل از اکتش��افات ت��ازه دریایی معروف جنگ های نیز و ایتالی��ا ب��ه جنگ ه��ای همه دست به دست هم دادند و شرایط و نظامات زندگی و اوضاع اجتماعی

فرانسه را به کلی دگرگون کردند.عالوه بر آن در آغاز قرن ش��انزدهم پ��س از ظهور لوتر و کال��ون و اص��الح مذهب، آبای کلیس��ا اعتبار و قدرت سابق خود را از دست دادند، عقیده مردم نسبت به تعالیم کشیش��ان نقصان یافت و از آن پس مسیحیت به مشتی آداب و تشریفات مذهبی محدود شد که توسط کشیشان و با ش��رکت تع��دادی از معتقدان، که هن��وز پیرو احکام کلیسا و پای بند اصول دین کاتولیک بودند، برگزار می شد. ع��الوه بر این علمای حکمت الهی و متکلمان مس��یحی ب��ه تدریج از تماس و مراجعه مس��تقیم ب��ا متون مقدس مس��یحی دست شس��تند و بی پروا به بحث های پرشور و روشنی در زمینه مسایل دینی پرداختند. از سوی دیگر در آثار ادبی عالقه و توجه به اندیش��ه های بزرگ و پرمایه از

میان رفت و ادبیات دچار یک نوع خش��کی و جمود ش��د و به تدری��ج راه زوال در پیش گرف��ت. نمایش نامه های مذهب��ی به ویژه تعزی��ه نامه ها جذبه دین��ی و زیبایی و طراوت ملکوتی اولیه خود را از دس��ت دادند و در حقیقت مبدل به یک نوع کاالی تجارتی و بازاری ش��دند که جز به خاطر س��ود مادی به نمایش گذاش��ته نمی شدند و به این وسیله تقریبن اس��اس همه نظام ها و قواعدی که از قرن ها پیش بر فرانسه حکومت می کرد در آغاز این قرن متزلزل ش��د و تغییرات کلی و اساس��ی در جامعه آن روز فرانس��ه به وجود آمد. اما طولی نکشید که افکار و اذهان

مردم برانگیخته و بیدار شد.

در حقیقت کشفیات بزرگ علمی و دریایی قدرت اندیشه و عظمت بش��ر را بر او آشکار کرد و نشان داد که زندگی آدم��ی همه زحمت و عب��ادت یا پیکار توام با رنج و الم و مصیبت نیست، بلکه شخص باید به واقعیات جهان مادی و لذت های زندگی دنیوی نیز توجه خاص داش��ته باشد و سعی کند در محیطی بارور از علم و حکمت و هنر و نور و معرفت و در بحبوحه تجمل و ش��کوه زندگی کند و در

سایه درختان و در میان گل ها از این لذت ها بهره ببرد. ترقیات و اکتش��افات جدید موجب شد که فرضیه های علمی قدیم و عقاید کهن به کلی واژگون شود و به افکار

فرانسویان جنبش و جهش تازه ای ببخشدخالصه آن که ترقیات و اکتش��افات جدید موجب شد که فرضیه های علمی قدیم و عقاید کهن به کلی واژگون شود

و به افکار فرانس��ویان جنبش و جهش تازه ای ببخشد. به آنان بفهماند که تالش و فعالیت بشر باید بدون هیچ گونه مانع و رادعی گسترش یابد. افکار پوسیده و آداب کهنه و متروک به تدریج از میان رفت و آنان شیوه تفکر و آیینی ک��ه زندگی را نوعی وظیفه می دانس��ت و به افراد توصیه می کرد که فقط به دنیای باقی بیندیشند و ظواهر دنیوی را به دور افکنند و در مقابل مصایب صبر پیشه کنند و تن به قضای آسمانی بسپرند، از صفحه دل ها رخت بربست. از ای��ن پس افکار نوین به مردم آموخت که زندگی یعنی این که آدمی در دنیایی آکنده از س��رور و شعف به سر برد و ضمن کامروایی در خل��ق آثار نفیس هنری و ادبی نیز

بکوشد.در نتیج��ه این گونه افکار و تلقین��ات، اش��تیاق فراوانی آزاداندیش��ی و آزادی ب��ه در دل ه��ا ب��ه وج��ود آمد. آن م��ردم پ��س ای��ن از چیزی را دوس��ت داش��تند ک��ه در نظرش��ان زیب��ا و دل کش باش��د، بنابراین نه فق��ط درص��دد برآمدند که دنیای زیب��ای مظاه��ر به محس��وس و عالم طبیعت توج��ه کنن��د بلک��ه در آثار نویس��ندگان ادبی نفی��س و ش��عرای دوران باس��تان نی��ز تحقیق کنن��د و آن چه زیباس��ت در آن بیابن��د. از این رو آث��ار ادبی و هنری روم و یون��ان قدیم در نظر آن��ان قدر و منزلتی بس��یار یافت و سرچش��مه الهام و

اقتباس شد.این مش��تاقان و س��الکان راه به ش��ناختن یک یا چند نویسنده و شاعر قانع نشدند بلکه می خواس��تند با کلیه آثار ادبی و شاه کارهای دوران باستان آشنا ش��وند و از خالل کتاب های آن دوران تمام علم و حکمت عهد قدیم و تراوش��ات فکری متقدمان را کشف کنند. در نتیجه تحولی سریع در ذوق سرایندگان و نویسندگان و تغییرات شگرفی در قالب ها و فنون ادبی و

نیز رونق شگفت آوری در هنر پدید آمد.ای��ن تحول و ش��گفتی که در عال��م ادب و هنر به ظهور رسید به نام »رنس��انس« خوانده می شود. کلمه رنسانس در اصل به معنی تجدید حیات ادبی و هنری یا بازگش��ت عهد هنر و ادب است. این نهضت بزرگ نخست در ایتالیا مایه گرفت و س��پس به ترتیب در کش��ورهای فرانس��ه، آلمان و اس��پانیا اش��اعه یافت و از س��ال 1515 تا 1610

میالدی در فرانسه دوام پیدا کرد.

فرهنگ

Page 36: نشریه کوچه شماره پنج

36

اسطوره های ایرانی در دوره هخامنشیپیمان عابدی

عمده ترین منبع شناخت خداشناسی ایرانی، »اوستا« یا همان سروده های زرتشتی است. منابع متاخر دیگر »بندهشن« و »دینکرد« است. کهن ترین بخش اوستا که به خود زرتشت منتسب است، »گات ها« است. طبق آموزه های زرتشت تنها یک خدا، یعنی اهورامزدا یا خدای دانا وجود دارد و همه باید از »دروغ« و »کس��ی ک��ه در خدمت دروغ اس��ت« دوری کنند. در راه رس��یدن به این هدف، فرد توسط سه فرشته ی بزرگ یعنی »وهومنه« )vohumanah( یا »اندیش��ه ی نیک«، »ارتام« )Rtam( یا »فرمان درست« و »آرمایتی« )Armaiti( یا »فداکاری« حمایت می شود. درباره ی دین هخامنشیان عقاید و نظرات متفاوتی وجود دارد. سوال اصلی این اس��ت که آیا آن ها پیرو زرتشت بوده اند یا خیر. آن چه از کتیبه های شاهان هخامنشی به دست آمده این است که نزد

داریوش و جانشینانش باالترین ایزد، اهورامزدا بوده است.برخی از لوحه های به دس��ت آمده از تخت جمشید درباره ی مخارج هدایا هستند. در این لوحه ها از چند ایزد، انواع متنوع هدایا و کاهنانی با عناوین عیالمی و ایرانی صحبت ش��ده اس��ت. در نگاه نخس��ت اس��امی متفاوت ایزدان و عناوین ناشناخته، بسیار گیج کننده به نظر می رسد. ولی در این میان یک عنوان یعنی »الن« )Lan( بس��یار به چشم می خورد. کلم��ه ی عیالمی »الن« در اصل به معنای »حضور الهی« در معنای مجازی به معنی »نیایش مذهبی« و یا در معنای ذاتی به معنی »قربانی« اس��ت. الواح از این که قربانی برای چه کس��ی انجام شده اس��ت، حرفی نمی زنند. به حتم این واژه برای همه ساکنان امپراتوری ایران شناخته شده بوده و

نیازی به توضیح نداشته است. در فهرست های الهی، »الن« هم ردیف اسامی خدایان آمده است.

همان گونه که در بخش های پیش��ین اش��اره ش��د، قدرت و اهمی��ت »اینشوش��یناک« برای همه س��اکنان عیالم از پایین ترین مردم تا شخص شاه کاملن واضح است. پس این نکته که در دوره هخامنش��ی »اینشوشیناک« به طور کامل ناپدید شد مسئله ی قابل توجهی است. البته قابل درک است که چون او به منزله ی نگه دارنده کشور علیه دشمنان خارجی موفقیتی به دست نیاورد، در این دوران از اعتبار افتاد، بابلی ها و در راس همه پارس ها بر کشور غلبه کردند و عیالمی ها تابع خارجی ها شدند. پس با سقوط پادشاهان عیالم اینشوشیناک

تمام نفوذش را از دست داد. اهورامزدا، سرور دانا، خدای غایی و نهایی )اصلی(، نیکی، خرد و دانش مطلق، آفریننده خورشید و ستارگان، روشنایی و تاریکی، انس��ان ها و حیوان ها و همه فعالیت های مادی و

معنوی است.در لوحه های گلی اداری تخت جمش��ید از »ویسای باگا« یا گروهی از خدایان که نام شان به معنای »همه ایزدان« است، بیش تر صحبت ش��ده است. در س��روده های هندی »ریگ ودا« این گروه ایزدان »ویش��وه دیوا« نامیده ش��ده اند که به همان معناست. در تعلیمات زرتشت »دیوا« به دیو های پلید اشاره دارد، در حالی که در این جا این ایزدان هستند که »باگا« نامیده شده اند. ش��اید خاطره ای از این گروه ایزدان در میان مردم باقی مانده و دوباره با نام جدید »باگا« به جای »دیوا« ظاهر ش��ده و مورد پرستش قرار گرفته است، و شاید وقتی داریوش در کتیب��ه اش می گوید: »اهورامزدا با همه ایزدان«

فرهنگ

به گروه خاصی از ایزدان اش��اره دارد. گرچه در این کتیبه ها به برخی از تعلیمات اصلی زرتش��تی مانند »امشاس پندان« اشاره ای نشده است، اما عقایدی دینی شبیه به عقاید زرتشت

از آن ها استنباط می شود.اهورامزدا، سرور دانا، خدای غایی و نهایی )اصلی(، نیکی، خرد و دانش مطلق، آفریننده خورشید و ستارگان، روشنایی و تاریکی، انس��ان ها و حیوان ها و همه فعالیت های مادی و معنوی اس��ت. او مخالف تمام بدی ها و رنج ها اس��ت. رقیب او، »انگره مینیو« )اهریمن( است، روح شر و بدی، که دایم در تالش اس��ت تا دنیای راستی را خراب کند و به انس��ان ها و جانوران آسیب برساند. بنابراین زندگی در این دنیا، انعکاس نب��ردی کیهانی بین اهورامزدا و انگره مینیو اس��ت. آموزه های زرتش��تی می گوید که اهورامزدا مظهر نیکی اس��ت و همه انسان ها باید بین خوبی و بدی گزینش کنند. انگره مینیو، دیو ش��ر، در تاریکی ش��مال، س��کونت گاه همه دیوان، می زید و تواناس��ت ظاهرش را به شکل مارمولک، مار یا حیوانی دیگر تغییر دهد. با این تغییر قیافه با همه خوبی ها می جنگد و می کوشد همه را، حتا خود زرتش��ت را بفریبد و آن ه��ا را به جهان تاریکی فری��ب و دروغ بکش��اند. در نبرد همیش��گی اش بر علیه خوبی که شامل آفرینش های اهورامزدا است، شماری از دیوان یاری اش می کنند. مهم ترین آن ها »ایش��مه«، دیو خش��م و غضب و »اژی دهاک«، هیوالی سه سر و سه پوزه و ش��ش چشم با تنی پر از سوسمار و عقرب هستند. بر طبق متن های زرتش��تی، انگ��ره مینیو در پایان جهان

شکست خواهد خورد.

Page 37: نشریه کوچه شماره پنج

37

گزارش اقتصادی

ارزی که تک نرخی نشدسایه کوثری

خبر فوری بود: دالر تک نرخی شد.هفته گذش��ته طبق اع��الم بانک مرک��زی ارز در ایران تک نرخی ش��د و رییس کل بانک مرکزی نرخ دالر تک

نرخی را 1۲۲6 تومان اعالم کرد.چهارش��نبه هفته گذشته، ششم بهمن ماه محمود بهمنی در مصاحب��ه با خبر نیمروزی ش��بکه یک، در پاس��خ به س��والی درباره زمان اعمال قیمت جدی��د نرخ ارز گفت: »همین حاال نرخ ارز تک نرخی را اعالم می کنیم و این مبلغ 1۲۲6 تومان اس��ت که هم کاران محاس��به کرده اند که این نرخ از ش��نبه پس فردا در تمام نظام بانکی قابل

اعمال خواهد بود.«وی افزود: »تمام حواله ها و گشایش ها و واردات کاالهای

ما با این نرخ صورت خواهد گرفت.«بهمنی گفت: »برای اینکه تک نرخی شدن ارز را اعمال

کنیم از بازار فرعی صرف نظر کردیم.«وی افزود: »برای ورود و خروج دانش جویان و حواله های مس��افران حتی نرخ ارز را کاهش دادیم و تصمیم گرفتیم از روز شنبه ارز را طی فیش ، بعد از گیت پاسپورت کنترل

فرودگاه به آنان تحویل دهیم.«ریی��س کل بان��ک مرکزی افزود: »ای��ن زمینه را فراهم کردیم که افرادی که حتا مسافرت های دورپرواز را دارند بتوانند مبالغ بیش تری از ارز استفاده کنند و هیچ مشکلی

برای هیچ یک ازهم وطنان نباشد.«وی اف��زود: »بنابراین نیازی ب��ه مراجعه به بازارهای آزاد ب��رای تهیه ارز وجود نخواهد داش��ت و نظام بانکی همه نیازهای آن ها را با توجه به مصرف شان برآورده می کند.«

بالفاصله پس از این خبر قیمت ارز که از روزهای پیش از آن روند نزولی را آغاز کرده بود، باز هم کاهش یافت. اما چند روز که گذش��ت داد اقتصاددانان و فعاالن اقتصادی درآم��د ک��ه در واقع ارز آن گونه که اع��الم کرده اند، تک

نرخی نشده است.اسداله عس��گراوالدی، عضو هیت نمایندگان اتاق تهران یکی از نخستین افراد بود که در نشست هیت نمایندگان پارلمان بخش خصوصی ته��ران در مورد وضعیت ارزی

کشور سخن گفت.این عضو هیت نمایندگان اتاق تهران هم چنین از بانک مرکزی به عدم اجرای وظایفش در قبال ارز انتقاد کرد و گف��ت: »وقتی می گویید ارز تک نرخی یعنی این که باید تمام نیاز جامعه را برطرف کنید تا دیگر کس��ی به دنبال خرید ارز با قیمت های دیگر نباشد. اما شما به من بگویید برای تامین ارز محصالن خارج از کش��ور یا بیمارانی که برای مداوا نیاز دارند به خارج س��فر کنند و ارز زیادی هم

الزم دارند چه کرده اید؟«این صادرکننده باسابقه افزود: »بانک مرکزی در مورد ارز صادراتی چه تمهیدی اندیش��یده است؟ االن با اعالم ارز

تک نرخی، یعنی صادرکننده باید ارز حاصل از صادراتش را به کش��ور بیاورد و به نرخ 1۲۲6 تومان بفروشد؟ اصال

چگونه صادرکننده ارز خود را به کشور بیاورد؟«اس��داله عسگراوالدی از اعطای ارز مس��افرتی به میزان 1000 دالر و آن ه��م یک بار در س��ال نیز گالیه کرد و از بانک مرکزی پرس��ید چگونه به این موضوع رسیده اند ک��ه یک فعال اقتصادی که کار تولید، صادرات و واردات انجام می دهد در سال تنها یک بار به خارج از کشور سفر می کن��د و آن هم تنها می تواند 1000 دالر ارز بگیرد که

تنها هزینه چند شب اقامت را تامین می کند.ای��ن فعال اقتصادی ادامه داد: »در حال حاضر 1150 قلم کاالی وارداتی داریم که برای آن ها ثبت سفارش صورت می گیرد و ورودش��ان به کش��ور مجاز اس��ت اما ارز تک نرخ��ی فقط به واردات کاالهای اساس��ی تعلق می گیرد. پس واردکننده کااله��ای دیگر باید چه بکند؟ آیا مجبور نیس��ت که ارز خود را از بازارهای فرعی و با قیمت های متفاوت تهیه کند؟ پس چگونه بانک مرکزی ادعا می کند

که ارز تک نرخی شده است؟«عس��گراوالدی هم چنین از اتاق تهران خواست تا رییس کل بان��ک مرکزی را برای یک نشس��ت ویژه در رابطه با ن��رخ ارز دعوت کن��د و از محمود بهمنی خواس��ت تا ب��ه بخش خصوص��ی احترام بگذارد و در جلس��ات آن ها

شرکت کند. اس��داله عس��گراوالدی از بانک مرکزی به دلیل عدم اج��رای مصوب��ه خودش نی��ز انتقاد ک��رد و گفت: »از هفته گذش��ته که سیاست تک نرخی ارز از سوی آقای بهمنی اعالم ش��ده هنوز این مصوبه اجرا نش��ده است. ای��ن که بانک مرکزی خودش مصوبه اش را اجرا نکند

درست نیست.«این عض��و هیت نماین��دگان اتاق ته��ران قیمت 1۲۲6 تومانی ارز را قیمت مناس��بی ارزیاب��ی نکرد و خطاب به بانک مرکزی گفت: »با این قیمت ارز موفق نمی ش��وید التهاب بازار را بخوابانید. ارز 1۲۲6 تومانی باعث فروکش التهاب نمی شود. از نظر من نرخ مناسب ارز 14۲0 تومان

است.«اما واقعیت اینس��ت که برای رصد کنندگان اقتصاد، خبر صبح چهارش��نبه 18 خرداد 90 مبنی بر اعالم نرخ بانکی 11۷4 تومان��ی برای دالر و 1۷۲0 تومانی برای یورو غیر

منتظره بوده است.این حرکت باعث ش��د اختالف تقریب��ا 10 درصدی نرخ بانکی ارز و نرخ بازار آزاد به صفر نزدیک شود و طبیعتن این حاش��یه 10 درصدی که در س��ال مع��ادل چند هزار میلی��ارد تومان خواهد ب��ود در جیب دول��ت باقی بماند. آن چنان که سیاست تک نرخی کردن ارز بانک مرکزی و اعالم آن از سوی رییس کل این بانک هم نتواند مشکل

ارز در کشور را حل کند.

مجله خبری تاجیکستان

وزارت دفاع: چرخ بال سقوط کرده

در افغانستان مال ما بود

کیومرث/ دفتر تاجیکستان وزارت دف��اع تاجیکس��تان اعالم کرد ک��ه چرخ بال سقوط کرده در »زابل« افغانستان به این وزارت تعلق داش��ت و برای نیروهای »نات��و« کار می کرد. در پی سقوط این چرخبال در افغانستان چهار خلبان تاجیک جان خود را از دس��ت داده اند. در میان کشته شدگان فرزند معاون وزیر دفاع تاجیکستان نیز بوده است. اما مقام ه��ای تاجیک تا حال هویت س��ه خلبان دیگر را آش��کار نکرده اند. بنا بر اطالع رسمی دو افسر ارتش تاجیکستان حاال برای تحقیق این قضیه به افغانستان

رفته اند.»بازداشت عضو فعال جنبش اسالمی ازبکستان«

خدمات امنیتی پاکس��تان یک شهروند تاجیکستان را در قلمرو این کش��ور بازداش��ت کرده و به »دوشنبه« تسلیم نموده اس��ت. »بختیار عمراف« ساکن والیت »ختالن« در جنوب تاجیکس��تان که ۲6 س��ال سن دارد، به عضویت در »جنبش اس��المی ازبکس��تان« که سازمان تروریس��تی اعتراف شده، متهم می شود. دادس��تانی تاجیکس��تان می گوید »عمراف« یکی از فعاالن این جنبش اس��المی در تاجیکس��تان بوده در گ��روه تحت اطاع��ت او 13 ت��ن از همدیه گانش نیز ش��املند. تا کنون س��ه نفر از این افراد بازداشت شده باقی مانده آن ها تحت پی گرد قرار دارند. این بازداشت در حالی انجام ش��ده است که مقامات تاجیکستان در یک سال پیش قسمت زیاد دانش آموزان تاجیک را از مدارس دینی کش��ورهای اسالمی، از جمله پاکستان،

به تاجیکستان بازپس آوردند.»مرگ یگانه اسب آبی در دوشنبه«

تنه��ا اس��ب آبی یا کرگ��دن در باغ وح��ش پایتخت تاجیکستان بر اثر سکته قلب فوتیده است. این اسب آبی که »ترسون« نام داشت، هنوز یک سال پیش بر عوض چهار پرنده زیبا از باغ وحش قزاقس��تان آورده شده بود. این اس��ب آبی یا کرگدن نزدیک یک و نیم تن وزن داش��ته ه��ر روز حدود 50 کیلو س��بزوات و گوش��ت ماهی می خورد. بعد از آن که اسب آبی را به باغ وحش »دوش��نبه« پایتخت تاجیکس��تان آوردند، صف بینندگان این باغ تا ۲0 درصد افزوده است. زیرا اسب آبی تا این وقت در باغ وحش تاجیکستان نبود و آمدن این حیوان به نظر ساکنان تاجیکستان عجایب

توجه بینندگان را به خود کشاند.

تاجیکستان اقتصاد

Page 38: نشریه کوچه شماره پنج

38

جنگ داخلی به عنوان یک اصلشراره سعیدی

یکی از علل عزل اولین رییس جمهوری ایران را مرتبط با فعالیت های مس��لحانه گروه مجاهدین خلق برشمرده اند. چرایی ائتالف مجاهدین واخورده از ابراز وجود در سلسله مراتب قدرت و رییس جمهوری بر مس��ند قدرت نشسته خود حکایتی س��ت، از عدم تناس��ب میان نام رسمی یک پس��ت حکومتی و حوزه اختیاراتی که در س��اختار قدرت س��هم آن ش��غل قرار داده اند. گفتیم نظام ب��ا ارایه یک اطالعیه 10 ماده ای س��عی نمود تا از اقدامات مس��لحانه گروه های بیرون از ساختار قدرت جلوگیری نموده و برای پیش گیری از اقداماتی که دیگر در راستای براندازی قرار

گرفته بودن��د آن ها را مجاب به فعالیت های منقبض ش��ده نمای��د. پ��س از انتش��ار این اطالعی��ه، مس��عود رج��وی در مصاحب��ه با روزنامه مجاهد »شنبه ۲6 اسفند ماه 1359« می گوید: »مس��اله اصلی این است که وقتی کس��ی مث��ل پیکار هی��چ ابای��ی از هرگونه تعجی��ل درجن��گ داخل��ی در همین لحظه حاض��ر نیز ن��دارد، با کدام »حس��اب گری« و »تناس��ب قوا«، »پی��روزی انقالبیون« را تضمین می کند؟« و یا جای دیگر در همان مصاحبه: »مس��اله در یک کالم این ست…

ما از جنگ داخلی زودرس مورد نظر پی کار ک��ه طبعن اگر اوضاع به همین ترتیب ادامه یاب��د و س��رکوب هم چنان ادام��ه یابد، چیز

اجتناب ناپذیری است استقبال نمی کنیم… وقتی باالجبار ب�ه ج�نگ داخ�لی ت�ن می دهیم که… برای انقالبیون،

کم ترین ریسک را داشته باشد.«آن چ��ه درای��ن جا و نیز سراس��ر این مصاحبه به چش��م می خ��ورد، پذیرش »جنگ داخل��ی به عنوان یک اصل« از ط��رف مجاهدین خلق می باش��د، منتهی نه به ش��کل

»زودرس و موردنظر پیکار«.هم چنی��ن محمدعلی رجایی، درباره اطالعیه دادس��تانی

چنین اظهارنظر کرد:»با توجه به شرایط موجود و وضع مملکت، دادستان کل انقالب در نوزدهم فروردین ماه یک اطالعیه 10 ماده ای در مورد فعالیت احزاب و گروه ها صادر کرد که تا تصویب قان��ون احزاب در مجل��س، احزاب و گروه ه��ا درفعالیت خ��ود آن را رعایت کنن��د… در این اطالعی��ه، فعالیت س��الم و صحیح گروه ها و احزاب نه تنها منع نشده بلکه موردحمایت هم واقع ش��ده اس��ت… دولت فعالیت های سالم و موافق قانون را نه تنها جایز می شمارد بلکه آن را

الزم هم می داند.«دکتر پیمان در مصاحبه ای تاک�ید م�ی کند ک�ه اع�المیه 10 م�اده ای »م�وجودیت گ�روه هایی را ک�ه می خواستند فعالی��ت سیاس��ی بکنن��د تضمین می ک��رد« و در م�ورد س���ازمان م�جاهدین خ�لق »ب�ه ن�ح��وی موجودیت و

هویت سازمان را به رسمیت« شناخته و تضمین می نمود، »به ش�رطی ک�ه س�الح را ک�نار بگذارند«.

وی عدم پذیرش شرط کنار گذاردن سالح توسط سازمان را این گونه تحلیل کرده است: »عدم پذیرش این شرط، یعنی این که آماده ه�رگونه ب�رخ�وردی ب�ا حک�ومت هستند. در آن مقط��ع، وفاق عمومی در مورد مش��روعیت حکومت که با یک رفراندوم گسترده تایید شده بود، وجود داشت. چنین برخوردی، دس��ت کم اعتماد را نی��ز در طرفین از بین برد و جن��اح حاکمیت، هر رفت��اری را از جانب مجاهدین خلق با بدبینی و نگاه اقدام مس��لحانه و قهرآمیز می نگریس��ت… وجدان و خرد جمعی جامعه هم حضور گروه های مس��لح و

خودمختار و خودس��ر را در کنار یک حکومت مرکزی که با انقالب به قدرت رسیده بود، نمی پذیرفت«.

متن کامل اطالعیه مزبور که به روشنی مواضع رسمی نظام جمهوری اسالمی در ق�بال گ�روه ها و احزاب را در آن مقطع زمانی نشان می دهد و در تبیین و بازشناسی زمینه ها و علل روی دادهای بعدی از اهمیت خاصی برخوردار اس��ت، ذیل

درج می گردد:بسمه تعالی

بدین وس��یله به اطالع می رس��اند که از تاری��خ صدور این اطالعیه مورخ 1360/1/19 کلیه احزاب و گروه ها موظف اند

این نکات را رعایت کنند:1� نش��ر مطبوعات )روزنامه، هفته نامه،ماه نامه، س��ال نامه(

منوط به کسب اجازه از وزارت ارشاد اسالمی است.۲� برگزاری میتینگ و تظاهرات، با توجه به شرایط جنگی،

منوط به اجازه وزارت کشور است.3� ایجاد دفاتر حزبی و گروهی، منوط به اطالع وزارت کشور است تا امک�ان ن�ظارت قانونی ازجهات مذکور در اصل ۲4

قانون اساسی فراهم باشد.4� هیچ حزب و گروهی حق مسلح کردن اعضا و استفاده از سالح را ندارد و متخلفین تحت تعقیب قانونی قرارمی گیرند.

5� ازتاری��خ صدور این اطالعیه، کلیه اح��زاب و گروه های مسلح موظف اند سالح های خود را به سپاه پاسداران انقالب

اسالمی یا مقامات انتظامی »با اخذ رسید« تحویل دهند.6� کلیه احزاب و گروه هایی که بر ضد جمهوری اسالمی ایران اع�الم م�بارزه مس�لحانه کرده اند، چنان چه موضع قبل خود را رها کنند و س��الح های خود را تحویل س��پاه پ�اس��داران ی�ا مقام��ات انتظامی دهن��د و موضع خود را رس��من اعالم نمایند، می توانن��د در چ�هارچ�وب ق�انون فعالیت سیاس��ی داشته باش��ند، در غیر این صورت، طبق قان��ون، در دادگاه ه��ای انقالب محاکمه می ش��وند و بر اساس قوانین اسالمی مربوط به »محارب« با آن ها رفتار

خواهد شد.۷� کلیه احزاب و گروه ها در بیان آرا و افکار سیاس��ی آزادند، به ش��رط این که مش���تمل ب�ر دروغ، تهمت و

تحریک نباشد.8�� احزاب و گروه ها مجاز به تشویق و تحریک به اعتصاب، کم کاری، تحصن یا هر نوع اخالل در موسس��ات مختلف کشور نیستند و چنان چه مواردی مشاهده ش�ود، م�تخلفین ت�حت پی گرد

قانونی قرار می گیرند.9� کلی��ه اح��زاب و گروه ه��ا اج��ازه مناظره و بحث های عقیدتی و سیاسی از طریق وس�ایل ارتب��اط جمع��ی را � درح��دود امکان��ات � دارا می باشند، مگر آن ها که اعالم مبارزه مسلحانه برضد نظام جمهوری اسالمی کرده و موضع خود

را تغییر نداده اند.10� کلیه آحاد ملت، و دس��ت گاه های انتظامی موظف به تضمین و رعایت آزادی ف�عالیت قانونی احزاب و گروه هایی که فعالیت شان از طریق مقامات مسوول مملکتی

غیرقانونی اعالم نشده، می باشند.مقامات قضایی و انتظامی موظف به اجرای این تصمیمات هستند و احزاب و گروه های متخلف، طبق موازین، محاکمه

و مجازات می شوند.این اطالعیه برای دادس��راها و دادگاه های انقالب سراس��ر

کشور حکم دستورالعمل کتبی را دارد.دادستان کل انقالب جمهوری اسالمی ایران

»علی قدوسی«در روز دهم اردیبهش��ت ،1360 »خمینی« طی س��خنانی مجددن به گروه های مس��لح و از جمله سازمان مجاهدین

خلق هشدار داد تا اسلحه را کنار بگذارند:»این ها اشتباه می کنند. اگر این ها به ملت برگردند که برای خودشان صلح اس��ت و اگر به این امر ادامه بدهند یک روز است که پشیمانی دیگر س��ودی ندارد و آن روزی است که به ملت تکلیف شود، تکلیف شرعی الهی به مقابله با این ها و تکلیف آخری نسبت به این ها تعیین شود… شما چیزی نیس��تید که بتوانید در مقابل این موج خروشان انسان های به پاخاسته مقاومت کنید. پس صلح شما و صلح ملت و صلح همه این اس��ت ک�ه اس���لحه ها را زم�ین بگذارید و از این

شیطنت ها دست بردارید و به آغوش ملت برگردید.«

سیاست

Page 39: نشریه کوچه شماره پنج

39

گزارش ادبی

داستان کوتاه، مهجور در میان ایرانیانسایه کوثری

بیس��ت و پنجم بهمن ماه سال گرد برگزاری همایش داستان کوتاه در ایران است. چند سالی ست که این همایش به سنتی هرساله در همین تاریخ تبدیل شده و مناسبتش هم زمانی با

روز جهانی داستان کوتاه است.اما داستان کوتاه چیست و چه جای گاهی در ادبیات دارد؟

در م��ورد تاری��خ داستان نویس��ی، از قرن نوزده��م در بین کش��ورهای اروپایی و آمریکایی آغاز شده است. اما واقعیت این س��ت که ایران خیلی پیش از آن داس��تان کوتاه خود را در آثار مکتوب خود داش��ته است. به عنوان مثال بسیاری از حکایت های آثار سهروردی ویژگی های داستان کوتاه را دارد.

»فورس��تر« می گوید که داستان نویسی در اروپا و آمریکا نیز عمری بیش از قرن نوزدهم دارد. به گفته وی داستان گویی به زمانی بر می گردد که انس��ان های اولیه شب ها به هنگام خوردن گوش��ت ش��کار، وقایع روزانه را ب��رای هم تعریف

می کردند.تاریخ داستان نویسی اما فقط به کم تر از چهار قرن پیش می رسد. رمان نویس��ی به شیوه کالسیک و امروزی آن اوایل ق��رن هفدهم و با رمان معروف »دن کیشوت« اثر »سروانتس« زاییده شد. داستان کوتاه گذش��ته ی کوتاه تری نسبت به رمان نویسی دارد. نخستین داستان های کوتاه اوایل قرن نوزدهم خلق ش��دند. با این حال رد پای داس��تان کوتاه را دیرتر هم می ت��وان یافت: قرن چهاردهم میالدی و در »دکامرون« اثر »بوکاچیو« و نیز »قصه های

کانتر بری« نوشته »چاسر.« تاریخ داستان نویس��ی اما فقط به کم تر از چهار قرن پیش می رسد. رمان نویسی به شیوه کالسیک و امروزی آن اوایل قرن هفدهم و با رمان معروف »دن کیشوت« اثر »سروانتس« زاییده شد. داستان کوتاه گذش��ته ی کوتاه تری نسبت به رمان نویسی دارد. نخستین داستان های کوتاه اوایل قرن نوزدهم خلق ش��دند. با این حال رد پای داس��تان کوتاه را دیرتر هم می ت��وان یافت: قرن چهاردهم میالدی و در »دکامرون« اثر »بوکاچیو« و نیز »قصه های

کانتر بری« نوشته »چاسر.«در قرن بیس��تم پیش رفت صنعت و زندگی ماشینی وقت و فراغت زیادی برای خوانندگان باقی نگذاشت تا به رمان خوانی اشتیاق نشان دهند. بر این اساس نهضت کوتاه نویسی کوشید تا با پرداخت داستان های کوتاه مانع از آن شود که خوانندگان از داستان خوانی فاصله بگیرند؛ بدین گونه داستان های زیادی

با این فرم نوشته شد.اما در ایران داس��تان کوتاه نویسی به سبک و شیوه ای که در غرب مرس��وم ش��د عمری کم تر از صد سال دارد و با وجود تالش داس��تان کوتاه نویس��ان در پرورش ای��ن گونه ادبی

هم چنان رمان در میان خوانندگان ایرانی جذابیت بیش تری دارد.

به گفته یک داستان نویس در جامعه ایرانی که داستان کوتاه هنوز جای گاه واقعی خود را پیدا نکرده اس��ت، نقش شعر در

انتقال مفاهیم پررنگ تر جلوه می کند.حمید عابدین��ی می گوید: »هر نوع ادبیات ب��ا توجه به نیاز روزمره زندگی و شرایط جامعه به وجود می آید یا به تر بگویم ساخته می شود. داستان کوتاه، مینی مال و فلش نیز پدیدآمده از بطن جامعه امروزی است که نیاز داریم بیش ترین محتوا را در اندک زمان انتقال دهیم و بی شک هر نیازی که در جامعه امکان سنجی ش��ود و زمینه های رشد و تعالی آن مشخص گردد، گرایش مردم نیز به آن در حد مطلوب خواهد بود، چرا که مردم این گونه ادبیات را هم س��و با نیازها و خواسته های

خود می بینند.«عابدینی در مورد تاریخ چه داس��تان کوتاه در ایران نیز معتقد است: »بس��یاری اس��تاد جمال زاده را به عنوان پدر داستان

کوتاه فارس��ی می دانند، ولی من این ط��ور فکر نمی کنم و نق��ش غیرقابل انکار صادق هدایت را خیلی بیش تر می دانم ک��ه با »بوف کور« که هنوز هم جزو ۲0 اثر برتر س��وررئال دنیا محس��وب می شود، ادبیات و داس��تان کوتاه ایران را به دنیا معرفی کرد و پیروان وی هم بسیار در اعتالی این گونه ادبی��ات در ایران موثر واقع ش��دند و اگ��ر بخواهیم عددی صحبت کنی��م، این قدمت بدون در نظ��ر گرفتن حکایات

سعدی علیه الرحمه در ایران به 100 سال هم نمی رسد.«اما چرا داستان کوتاه در ایران هنوز اقبال مورد نظر را نیافته

است؟

اگر فقط مربوط به شعردوستی ایرانیان باشد پس چرا رمان طرف داران بسیاری در میان خوانندگان ایرانی دارد؟

»حسن رحیم پور«، نویسنده معتقد است که افزایش رسانه ها، مخاطب داس��تان را به طور کلی کاهش داده است. به گفته وی امروزه با وجود اینترنت، مردم تمامی اطالعات را از این راه دریافت می کنند. جوانان گرایش زیادی به اینترنت دارند

و کم تر به سراغ مطالعه می روند.اما رحیم پور اعتقادی به بیش تر بودن مخاطب رمان نسبت به داستان کوتاه ندارد و این دو قضیه را اصلن به هم مربوط نمی داند: »عده ای می گویند مردم گرایش بیش تری به رمان دارند، از این رو داس��تان کوتاه مخاطب کم تری دارد. اما به نظر من رمان جای گاه خودش را دارد و داس��تان کوتاه هم در جای خودش ایس��تاده. اگر داستان کوتاه خوبی در اختیار

مخاطب قرار بگیرد بدون شک از آن استقبال می شود.«وی یکی از دالیل عدم رش��د داس��تان کوتاه را فقر آموزش در کش��ور خوانده و می افزاید: »در ه��ر دوره یک یا دو نفر بودند که در زمینه تالیف داس��تان حرفه ای عمل می کردن��د و توان آموزش داش��تند، اما به علت عدم برنامه ریزی وقتی این افراد از کارکنار رفتند کس��ی نبود جای آن ها را بگیرد، به همین دلیل نویسندگان یک نسل بدون الگو و معلم به حال

خود رها شدند.«رحیم پور یکی دیگر از دالیل عدم رش��د داستان کوتاه را نبود منتقدان حرفه ای دانسته و می گوید: »منتقدان ما با افراط و تفریط آثار را نقد می کنند.

همه چیز را یا سیاه می بینند یا سفید.«به عقی��ده »س��میرا اصالن پور« ه��م فقدان نشریات تخصصی داستان کوتاه مردم را از این قالب ادبی دور کرده اس��ت. این داستان نویس می گوید: »در گذش��ته مطبوع��ات حلقه اصلی ارتباط مردم و داستان کوتاه بودند که متاسفانه امروز این از بین رفته است.« به اعتقاد بسیاری مراکز فرهنگی زیادی در کشور وجود دارد که بودج��ه کافی برای پرداختن به داس��تان کوتاه دارند اما متاس��فانه اقدام موثری در این زمینه

انجام نمی شود.شاید وضعیت داستان کوتاه در گذشته به دلیل وجود همان چیزی که اصالن پ��ور می گوید یعنی وجود مطبوعات ادبی فراوان، حلقه ارتباطی میان مخاطب و داستان برقرار بود و به

همین دلیل داستان کوتاه هم وضع به تری داشت.فقدان نش��ریات تخصصی مربوط به داس��تان و عدم اقبال مخاطبان به داس��تان کوتاه دالیلی ست که سبب عدم رشد و بالندگی این گونه ادبی در ایران بوده اس��ت. از سویی شاید عدم تشویق نویسندگان نیز از جمله عواملی باشد که سبب

مهجور ماندن داستان کوتاه در ایران شده است.

فرهنگ

Page 40: نشریه کوچه شماره پنج

40

هفدهم بهمن – ششم فوریه1840 میالدی- همه ساله چنین روزی به عنوان روز استقالل

»نیوزلند« در این کشور گرامی داشته می شود.191۲ میالدی- در چنین روزی »اوا براون« همس��ر »آدولف هیتلر« رهبر آلمان نازی در ش��هر مونیخ متولد شد. اوا منشی و م��دل عکاس خانه ای در مونیخ بود ک��ه آدولف از دیر زمان

مشتری آن بود و در آن جا باهم آشنا شدند.1366 خورشیدی- اس��تاد »ابراهیم فخرایی« محقق معاصر ایران دیده از جهان فروبس��ت. فخرایی در رش��ت متولد شد. اس��تاد در دوران نهضت جنگل هم راه و ی��ار »میرزا کوچک خان« بود و مدتی هم به وزارت عدلیه وی درآمد. کتاب های ارزنده ای چون »تاریخ ایران«، »س��ردارجنگل« و »گیالن در

جنبش مشروطیت« از جمله آثار وی به شمار می روند.Joseph Pries 1804میالدی- »جوزف پریس��تلی« )-

ley( شیمی دان و فیلس��وف انگلیسی، در این روز درگذشت. وی در س��ال 1۷۷4، گاز اکس��یژن را کش��ف کرد. پریستلی ، اکس��یژن را با حرارت دادن اکس��ید جیوه به دست آورد. یک Carl Wilhelm( »شیمی دان سوئدی به نام »کارل شیلهScheele( دو سال قبل از آن، اکسیژن را کشف کرده بود، اما تا سال 1۷۷۷ در این مورد چیزی به کسی نگفت. پریستلی هم چنین اولین کس��ی بود که گازهای آمونیاک و دی اکسید

گوگرد را ساخت . Ronald Wilson(( »1911می��الدی- »رونالد ری��گانReagan رییس جمهوری ایاالت متحده آمریکا در دهه 80 میالدی، در چنین روزی زاده ش��د. ریگان با اتکا به اوج گیری احساس��ات راس��ت گرایانه در آمری��کا در انتخابات ریاس��ت جمهوری ایاالت متحده آمریکا سال 1980 به پیروزی رسید. وی در س��ال 1989 در حالی کاخ س��فید را ترک کرد که دو سوم مردم آمریکا عمل کرد وی را در دوران زما م داریش مورد

تایید قرار دادند.

هجدهم بهمن- هفتم فوریه James( »183۷ میالدی- »جیمز آگوستوس هنری موریAugustus Henry Murray( زبان ش��ناس بلندآوازه اسکاتلندی و مولف دیکشنری انگلیسی »آکسفورد« زاده شد.

1984 میالدی- نخس��تین راه پیمایی فضایی بدون اس��تفاده از کابل اطمینان در مدار زمین توس��ط »بروس مک کندلس« )Bruce McCandless( فضان��ورد آمریکای��ی پ��س از خ��روج وی از فضاپیمای چلنجر انجام ش��د. پس از دقایقی، »رابرت استوارت« )Robert Stewart ( هم به او پیوست. راه پیمایی فضایی این دو فضانورد حدود پنج س��اعت به طول

انجامید.1990 میالدی- »حزب کمونیس��ت ش��وروی« که ۷3 سال قدرت را در این کش��ور انحصارن به دس��ت داشت در چنین

روزی اعالم کرد که به این انحصار پایان داده است.14۷8 میالدی- »توماس مور« سیاس��ت مدار و متفکر بش��ر دوس��ت در انگلستان متولد ش��د. وی در سال 1516 میالدی کتاب »یوتوپیا« )utopia( که یک اثر تحقیقی سیاسی است را ب��ه زبان التین تالیف کرد. در این کتاب یک جهان آرمانی به تصویر کش��یده شده که همه ش��هروندان آن می توانند به

خوش بختی دست یابند.181۲ میالدی - امروز برابر با دویستمین زادروز »چارلز جان

)Charles John Huffam Dickens( »هوفام دیکنزبرجسته ترین رمان نویس انگلیس��ی عصر »ویکتوریا« و یک فع��ال اجتماعی توان مند اس��ت. وی در مق��ام یکی از برترین نویسندگان انگلیسی زبان قرار دارد و از او برای داستان سرایی، نثر توان گ��رش و خلق ش��خصیت های به یادماندنی، بس��یار تحس��ین ب��ه عمل آم��ده و در ط��ول زندگ��ی اش محبوبیت جهانی بس��یاری کسب کرده است. از آثارش می توان، »دیوید کاپرفیلد«، »آرزوهای بزرگ«، »الیور تویست« و »داستان دو

شهر« را نام برد.1۲86 خورش��یدی - در چنی��ن روزی مجل��س ش��ورای ملی نخستین قانون مطبوعات در ایران را در 53 ماده تصویب کرد.

نوزدهم بهمن- هشتم فوریه )John Ruskin( »1819 می��الدی- »ج��ان راس��کینشاعر، فیلس��وف، منتقد هنری و نویسنده انگلیسی متولد شد. معروف ترین اثر راسکین کتاب »هفت مشعل معماری« است.

135۷ خورش��یدی- جمعی از کارکنان نیروی هوایی با انجام رژه و خواندن سرود در مقابل آیت اله خمینی، با انقالب و رهبر آن اعالم هم بستگی کردند. در نخستین سال روز رژه همافران نیروی هوایی در برابر روح اله خمینی، 19 بهمن به عنوان »روز

نیروی هوایی« اعالم شد.1904 می��الدی- چنی��ن روزی بدون ص��دور اعالن جنگ، ن��اوگان ژاپن ب��ه ناوگان روس��یه در »پورت آرت��ور« حمله کرد. ناآرامی و تظاهرات در س��ن پترزب��ورگ این فرصت را ب��ه ژاپنی ها داده بود که روس��یه را در خاور دور مورد تعرض نظام��ی قرار دهند. با این حمله، ناوگان روس��یه در خاور دور درهم کوبیده شد و ژاپنی ها با تصرف پورت آرتور، به سیبری نیز دست اندازی کردند و در قلمرو روسیه دست به پیش روی زدند. جنگ ژاپن و روس��یه که تا سال 1905 طول کشید به

شکست روسیه انجامید.1349 خورش��یدی- در چنی��ن روزی س��یزده ت��ن از گروه فداییان خلق )اعضای حزب توده( دست به حرکت مسلحانه علیه حکومت پهلوی زدند . این اقدام که در منطقه سیاهکل رخ داد، چریک ه��ا با هدف ایجاد یک ش��ورش عمومی قیام خود را علیه دولت پهلوی آغاز کردند که البته توس��ط دولت

سرکوب شد. 13۷4 خورشیدی- »سیاوش کس��رایی« از شاعران و فعاالن سیاس��ی معاص��ر ایران در ای��ن روز در وین درگذش��ت. وی از ش��اگردان »نیما« بود. ضمن آن که س��الیان دراز در حزب توده فعال بود و در کنار ش��عر به مسایل سیاسی نیز می پرداخت. به همین دلیل گروهی او را شاعری مردمی می نامیدند. منظومه ی

»آرش کمان گیر« این شاعر از شناخته ترین آثار اوست.

بیستم بهمن- نهم فوریهJohn Ma 1940 میالدی- »جان مکس��ول کوتزی« )-

well Coetzee( نویس��نده اهل آفریق��ای جنوبی و برنده جای��زه نوبل ادبیات س��ال ۲003 می��الدی در »کیپ تاون«

)Cape Town( متولد شد.1943 می��الدی- در طول جنگ جهان��ی دوم نبرد »گوادال کانال« )Guadalcanal(در چنین روزی با پیروزی آمریکا علیه نیروهای ژاپنی پایان یافت. این جنگ از اوت سال پیش از آن میان نیروهای متفقین و متحدین آغاز شده بود و در دریا

ادامه داش��ت. »گوادال کانال« جزیره ای اس��توایی در جنوب غربی اقیانوس آرام و از بزرگ ترین جزایر سلیمان است.

Yuri( »1984 می��الدی- »یوی والدیمیروی��چ آندروپوفAndropov( سیاست مدار اتحاد شوروی درگذشت.

13۷5 خورش��یدی- »ابوالفتوح عرب زاده« مشهور به »رسام عرب زاده« درگذش��ت. ب��ه او لقب »پدر فرش ن��و ایران« را داده اند. وی که زاده تبریز بود در این ش��هر نقاشی و طراحی روی فرش و در تهران نقاش��ی و طراحی بر روی کاش��ی را دنبال کرد. عالوه بر این، به هنرهای دیگری چون موسیقی، نمایش نامه، مجسمه سازی، خطاطی، نقاشی رنگ و روغن نیز

عالقه داشت.1881 میالدی - »فئودور داستایوفس��کی« نویس��نده روس درگذش��ت. ویژگ��ی منحصر به ف��رد آث��ار وی روان کاوی و بررس��ی زوایای روانی ش��خصیت های داس��تان اس��ت. بین آث��ار داستایوفس��کی ب��ه برخ��ی از داس��تان های او از جمله »یادداش��ت هایی از زی��ر زمی��ن«، »جنای��ت و مج��ازات«، »ش��ب های سفید«، »قمارباز« و »قهرمان کوچولو« می توان

اشاره کرد.1386 خورش��یدی- امروز سال روز درگذشت »ژازه تباتبایی« نقاش، مجسمه ساز، شاعر و نمایش نامه نویس ایرانی است. او »نگارخانه هنر جدید« را ک��ه اولین نگارخانه ایران و یکی از

مراکز فرهنگی مهم زمان خود بود تاسیس کرد.

بیست و یکم بهمن– دهم فوریه1311 خورش��یدی- زادروز »فرامرز پایور«، اس��تاد برجس��ته موس��یقی ایرانی، آهنگ س��از، م��درس و نوازنده سرش��ناس س��نتور. او یکی از تاثیرگذارترین چهره های موسیقی ایرانی و بزرگ ترین پایه گذار گروه نوازی در موسیقی سنتی ایرانی بود.

1۷63 می��الدی- در چنین روزی ق��راردادی میان انگلیس و فرانسه در پاریس به امضا رسید که فرانسوی ها آن را »قرارداد شوم پاریس« خواندند. زیرا به موجب این قرارداد، فرانسه پس از س��ال ها جنگ و کش مکش با انگلیس، از تمامی ادعاها و

منافع استعماری خود در هندوستان و کانادا چشم پوشی کرد.19۲3 میالدی- س��ال روز درگذشت »ویلهلم کنراد رونتگن« فیزیک دان آلمانی و کاش��ف اش��عه ایکس، رونتگن در سال 1896 به خاطر کش��ف مه��م اش یعنی اش��عه ایکس، مدال س��لطنتی رامفورد را به دست آورد. هم چنین او در سال 1901 جای��زه نوب��ل فیزی��ک را از آن خود کرد که باعث ش��هرت

عالم گیرش شد.1898 می��الدی- »برتول��ت برش��ت« نمایش نامه نوی��س و کارگردان تاتر و ش��اعر آلمانی سوسیالیس��ت و کمونیس��ت زاده ش��د و در سال 1956 درگذش��ت. او را بیش تر به عنوان برجس��ته ترین نمایش نامه نویس تاتر روایی )که نقطه مقابل تاتر دراماتیک اس��ت(، و به خاطر نمایش نامه های مشهورش

می شناسند.13۷5 خورشیدی- سال روز درگذشت »مجتبی بزرگ علوی« از نثرنویس��ان برجس��ته ادبیات فارسی سده بیستم میالدی و مش��هورترین نویس��نده چپ گرای ایران. او که یکی از افراد گروه معروف 53 نفر بود در آماده س��ازی »مجله دنیا« با تقی اران��ی هم کاری می کرد و به روان شناس��ی زیگموند فروید و فلسفه مارکسیسم بسیار عالقه مند بود. علوی هم چنین یکی از بنیان گذاران حزب توده ایران بود و آثار ادبی مش��هوری را

گزیده ی تقویم تاریخ

Page 41: نشریه کوچه شماره پنج

41

به رش��ته تحریر در آورد که از آن جمل��ه می توان به رمان »چشمهایش« و داستان کوتاه »چمدان«، اشاره کرد.

183۷ میالدی- »الکس��اندر س��رگیویچ پوش��کین« شاعر و نویس��نده روسی سبک رومانتیسیس��م در سن پترزبورگ درگذشت. او که در سال 1۷99 در شهر مسکو زاده شد بود بنیان گذار ادبیات روس��ی مدرن به حساب می آید و برخی او

را بزرگ ترین شاعر زبان روسی می دانند.1890 میالدی- زادروز »بوریس پاس��ترناک« از ش��اعران و نویس��ندگان روس که موفق به دریافت جوایز ادبی ش��د. شهرت وی در بیرون از روسیه بیش تر به خاطر رمان »دکتر ژیواگو« اس��ت ولی شهرت او در خود روسیه به عنوان یک

شاعر است.

بیست ودوم بهمن- یازدهم فوریهJi 660 میالدی- اولین امپراتور ژاپن به نام »جیمو« )-

mu( به تخت سلطنت نشست و قدیمی ترین نظام سلطنتی در جهان که هنوز ادامه دارد، آغاز شد.

1945 میالدی- در جریان جنگ جهانی دوم قرار داد »یالتا« بین فرانکلین روزولت ، وینس��تون چرچیل و ژوزف استالین امضا شد . در سال های جنگ جهانی دوم، سران کشورهای بزرگ متفق در جنگ علیه کشورهای محور، سه کنفرانس تش��کیل دادند که در جریان آن، درباره اوضاع جهان بعد از

پایان جنگ مذاکره کردند.۲011 میالدی- »حسنی مبارک« رییس جمهوری مصر در پی انقالب مردم اس��تعفا داد و قدرت را به نیروهای مسلح واگذار کرد. او 30 س��ال مقام ریاس��ت جمهوری مصر را به

عهده داشت.1388 خورش��یدی- هم زمان با تظاهرات هرساله ی جشن پیروزی انقالب اس��المی، س��ال 1388 با دعوت گروه های اصالح طلب، تظاهرات هواداران جنبش موسوم به »جنبش س��بز« نیز در ایران صورت گرفت. ای��ن تظاهرات با حمله نیروهای امنیتی به سران اصالح طلب و مردم و دستگیری

عده ای هم راه بود.135۷ خورش��یدی - در ای��ن روز نظام پادش��اهی در ایران از بی��ن رفت و انق��الب ایران ، که با مش��ارکت روحانیون، بازاریان، احزاب سیاسی مخالف، روشن فکران، دانش جویان و مردم عادی در ایران انجام شد، زمینه روی کار آمدن نظام جمهوری اس��المی، به رهبری »روح اله خمینی« را فراهم

کرد. آقای خمینی آن را »انقالب اسالمی« خواند.1650 میالدی- سال روز در گذشت »رنه دکارت« فیلسوف و ریاضی دان فرانسوی است. از مهم ترین آثار این فیلسوف فرانس��وی »گفت��ار در روش، اص��ول فلس��فه و انفعاالت

نفسانی« را می توان برشمرد.184۷ می��الدی- »توماس ادیس��ون« ک��ه 1۲00 اختراع الکتری��ک به نام خود از جمله المپ برق را به ثبت رس��اند، در این روز متولد ش��د. گفتنی اس��ت که اولین اختراع وی »دس��ت گاه گیرنده و فرس��تنده خ��ودکار تلگ��راف، نوعی

فرستنده زغالی تلفن« است.Nelson Ma 1990 میالدی - »نلس��ون مان��دال« )-

dela( پس از ۲۷ سال بودن در زندان دولت »سفیدپوستان جمهوری آفریقای جنوبی«، آزاد شد.

موشک بازیفرهنگ

رضا حاجی حسینیامروز بعد از س��ال های س��ال، یک موشک کاغذی درست کردم. متعجب از این که با وجود گذشت ده ها سال از درست کردن آخرین موشک، ساختنش مثل آب خوردن بود. همان خطوط، همان تا کردن ها و همان شکل پرواز. تازه هنوز به یاد داشتم و دارم که چه باید بکنی تا موشکت بیش تر بچرخد و دیر تر بر زمین بنشیند. اما تلخی ماجرا این که این اتفاق در کودکی هیجان زده ات می کرد و حاال حس��رت انگیز است و نوستالژیک. به هر حال، داستان، داستان موشک بازی است.

آن ها که بزرگ ش��ده ی س��ال های جنگ ای��ران و عراقند، موشک بازی را بیش تر با تخیل جنگنده ها و بمباران و گریز و هالکت و ش��هادت آموخته اند. من هم که یکی از همان بزرگ ش��ده ها هستم، ماجرایم همین است و حاال که دوباره موشکی را به آسمان پرتاب می کنم، صداهایی از همان روزها در گوش��م می پیچد. عملیاتی در خاک عراق و بر فراز بغداد یا بر آس��مان شهری از ش��هرهای ایران، برای فراری دادن هواپیماهای دشمن. دشمنی که حکومت ایران بعد از گذشت ۲0 و چند سال از پایان جنگ، هم چنان از حضورش می گوید و معتقد است که هنوز دس��ت از سر ما برنداشته، اما زیادند

مردمانی که این حرف را باور نمی کنند.اما برگردیم به موش��ک و موش��ک بازی. یک��ی از اولین موش��ک ها را برای من، دختری از فامیل درست کرد که مثل پسرها بود در آن روز و روزگار. شیطنتی در وجودش بود. فوتبال بازی می کرد، خوب هم بازی می کرد. من که

کوچک بودم او بزرگ بود اما مختصات بودنش جوری بود که یک ط��وری عالقه ات را برمی انگیخت. خوب بود و به اندازه ی خوبی اش، سرنوشت با او بد کرد. با او بودم یک بار که به نمایش گاهی از جنگ رفتیم و از دیدن حوضی که آب س��رخ در آن می آم��د و می رفت، شوکه شدم. گفت: نگاهم دقیق است.« »خون کرد. ت��رس را که دید گفت:

»شوخی کردم. آبی است که رنگش کردند.«آن روز که او برایم موش��ک درس��ت کرد ام��ا اول صدای هلی کوپتر در آسمان آمد. بچه های محله ی آن ها که جایی اطراف کرج بود، بیرون دویدند دنبال هلی کوپتر و جیغ زدند، دست تکان دادند، شعار دادند و خندیدند. من همه ی این ها را وقتی دیدم که او دستم را گرفت و سریع تر از آن چه فکرش

را می کردم به کوچه برد. سر و صدای هلی کوپتر که دور شد و از کوچه که برگشتیم، یک دفتر برداش��ت، نشست و در آن روزگار بی کاغذی، یک عالمه کاغذ را صرف درست کردن موشک کرد. پیش از آن،

دیگرانی از جمله پدرم هم برایم موشک درست کرده بودند، اما موشک هایی که او ساخت، تا امروز و تا همیشه در خاطرم خواهد ماند. بعضی تصویر ها، هیچ وقت از خاطر آدم نمی روند.

دلیل و توضیح خاصی هم برای این مسئله وجود ندارد.در این ج��ا، در این س��رزمین دور از ای��ران، در مالزی، هنوز موش��ک کاغذی دست بچه ها ندیده ام اما تردیدی ندارم که آن ها هم برگه های دفترشان را موشک می کنند و به آسمان می فرستند. با هم بازی می کنند، مسابقه می دهند، می خندند و ش��ادی می کنند. حتمن کسی هم برای آن ها خاطره ای از یک موشک خواهد س��اخت که تا روزگار پیری هم راه شان بمان��د. گر چه بی تردید موش��ک بازی آن ها ب��ا ما یک فرق اساس��ی دارد. در بازی آن ها، خبری از جنگ دو ملت نیست. جنگنده های شان جایی را بمباران نمی کند و خشونت، راهی

به بازی های شان ندارد. این جا تا بوده صلح بوده و بچه ها نامی از جنگ نش��نیده اند. آن ها به ش��ادی مش��غولند و دش��منی هم در کمین ش��ان ننشس��ته. دش��من تنها در کمین ما مردم ایران است و این تنها ما هستیم که قرار است پس از نبرد با دشمنان، پیروز و رس��تگار شویم. در ضمن قرار است که مدیریت همه ی دنیا را هم به دست بگیریم. یکی نیست بگوید که آقا! بیا با هم برویم موشک بازی مان را بکنیم، حال مان را ببریم. من و شما

را چه به اداره ی جهان.راستی، هیچ می دانستید که موشک بازی یکی از بازی های محبوب در مجلس ایران هم هست. اگر خبرهای مجلس را از دو سال پیش دنبال کنید ب��ه خبری می رس��ید با این قاضی پور، »ن��ادر مضمون: نماینده ی ارومیه، با س��اخت موشک کاغذی از کاغذهایی که روی میز وی قرار داشت، این س��الح کاملن س��رد را به س��وی حس��ین نجابت، نماین��ده ی ته��ران پرت��اب ک��رد ک��ه این عضو ارش��د فراکس��یون اکثریت هم در اقدامی با مزه تر، موش��ک به پرواز درآمده در صحن مجلس را به سوی محمدرضا تابش، دبیر کل فراکسیون رقیب خود پرتاب کرد که البته به دلیل مشغله ی کاری خبرنگاران، مشخص نشد سرانجام موشک

تولیدی نماینده ی ارومیه به کجا رسید.«آخر بازی امروز این که »علی رضا س��پاهی الیین«، ش��اعر خراس��انی، ش��عری دارد در مجموعه ی ش��عر »عش��ق ما را نمی ده��د ب��ازی«. زمزم��ه ی این ش��عر می ش��ود پایان

موشک بازی ما:»عشق ما را نمی دهد بازی/ شعر ما را نمی کند راضی

روزگاران تلخ ما شده است/ آه و اندوه و خنده و بازی…«

Page 42: نشریه کوچه شماره پنج

42

لنفوم هوچکین و غیرهوچکین

سرطانی پیچیدهدکتر آویده مطمئن فر

لنفوم یک گروه از س��رطان است که در درجه اول سلول هایی ک��ه نقش مهمی در سیس��تم ایمنی بدن دارند و در سیس��تم لنفاوی بدن دخیل هس��تند را تحت تاثی��ر قرار می دهد. لنفوم در واقع، بسیاری از س��رطان های مختلف لنفوسیت ها، یعنی ح��دود 35 زیرگروه مختلف را دربر می گیرد. سیس��تم لنفاوی بخش��ی از سیستم ایمنی بدن است و از شبکه ای از عروق که حامل مایعی به نام لنف اس��ت، درس��ت شبیه شبکه رگ های خونی در سراسر بدن تشکیل شده است. لنف حاوی گلبول های سفید یا لنفوسیت ها است. گره های لنفاوی، مجموعه کوچکی از بافت لنفاوی اس��ت که در سراس��ر بدن وجود دارند. سیستم لنفاوی ش��امل کانال های لنفاوی است که هزاران گره لنفاوی را در سراسر بدن به هم اتصال می دهد. لنف از طریق گره های لنف��اوی، و هم چنین از طریق دیگ��ر بافت های لنفاوی مانند

طحال، لوزه ها، مغز استخوان، و غده تیموس جریان می یابد. گره ه��ای لنفاوی باکتری ها، ویروس ها، یا دیگر میکروب ها را فیلتر می کنن��د. در جایی که عفونت وجود دارد، تعداد زیادی از موجودات میکروبی در غدد لنفاوی آن منطقه جمع آوری شده و باعث تورم و حساسیت نقطه عفونت موضعی می شوند. این مجموع��ه بزرگ و گاهی اوقات همریز از گره های لنفاوی که لنفادنوپاتی نامیده می ش��ود همان تورم غدد است. در برخی از مناط��ق از بدن مانند گردن، در هن��گام تورم آن ها اغلب قابل مشاهده هستند. لنفوم شایع ترین نوع سرطان خون است. لنفوم هفتمین س��رطان شایع در بزرگ ساالن و سومین در کودکان است. لنفوم غیرهوچکین از لنفوم هوچکین بسیار شایع تر است. لنفوم می تواند در هر س��نی رخ دهد، از جمله در دوران کودکی . بیماری هوچکین در دو گروه س��نی شایع تر است. در جوانان 16 تا 34 سال و در افراد 55 سال و باالتر. لنفوم غیر هوچکین

بیشتر احتمال دارد که در افراد مسن تر رخ دهد. لنفوسیت ها معمولن ارگانیس��م های عفونی و سلول های غیر طبیعی را تشخیص داده و آن ها را نابود می کنند. لنفوسیت B و لنفوسیت T که هم چنین سلول های B و سلول های T خوانده B می ش��وند، دو زیرگروه عمده لنفوسیت ها هستند. لنفوسیتآنتی ب��ادی تولید می کنند. آنتی بادی ها در اصل س��لول های دیگر سیس��تم ایمنی بدن را به رس��میت نش��ناختن و از بین بردن پاتوژن ها آگاه می س��ازند. این فرآیند ایمنی نورمال است. سلول های T، هنگامی که فعال هستند، می توانند پاتوژن ها را به طور مستقیم نابود کنند. سلول هایT هم چنین در مکانیسم کنترل سیستم ایمنی بدن، برای جلوگیری این سیستم از بیش فعالی نامناسب یا کم فعالی در روند ایمنی با واسطه سلولی نقش دارند. در واقع، پس از مبارزه با مهاجم، برخی از لنفوس��یت های B و T مهاج��م را به یاد دارند و برای مقابله دوباره با آن آماده

هستند.سرطان زمانی اتفاق می افتد که سلول های طبیعی تحت تغییر و تحول و رش��د و تکثیر بی اختیار قرار می گیرند. لنفوم تحول

بدخیم سلول های B یا T و یا زیرگروه های آن ها است.

وقتی که سلول های غیرطبیعی رشد می کنند، ممکن است که در یک یا چند گره لنفاوی و یا در بافت های لنفاوی مثل طحال جمع آوری شوند. اگر این سلول ها به تکثیر ادامه بدهند، جمع آن ه��ا اغلب تومور خواهد بود. توم��ور اغلب فضای بافت های اطراف را پایمال کرده و آن ها را از اکس��یژن الزم و مواد غذای

مورد نیاز برای زنده ماندن محروم می کند.در لنفوم، لنفوس��یت های غیرطبیعی از یک گره لنفاوی به گره بعدی، و گاهی اوقات به اندام های دور، از طریق سیستم لنفاوی س��فر می کنند. در حالی که لنفوم اغلب محدود به غدد لنفاوی و بافت لنفاوی است اما آن ها می توانند به دیگر بافت ها تقریبن در هر نقطه در بدن گسترش یابند. توسعه لنفوم خارج از بافت

لنفاوی بیماری اکسترانودال نامیده می شود. لنفوم هوچکین و لنفوم غیر هوچکین ممکن است عالیم مشابه داشته باشند حتا در معاینه فیزیکی. ولی آن ها به آسانی از طریق آزمایش میکروسکوپی قابل تشخیص هستند. بیماری هوچکین از لنفوس��یت های B خاص غیرطبیعی توسعه می یابد و لنفوم غیرهوچکین از س��لول های B غیرطبیعی و یا T و با استفاده از نشانگر مخصوص ژنتیک. پنج زیرگروه بیماری هوچکین و

حدود 30 زیرگروه لنفوم غیرهوچکین وجود دارد. از آنجایی که بسیاری از انواع مختلف لنفوم وجود دارد، طبقه بندی لنفوم پیچیده اس��ت و ش��امل هر دو، ظاهر میکروس��کوپی و نش��انگر ژنتیکی و مولکولی می باشد. بسیاری از زیرگروه های غیرهوچکینی ظاهرن شبیه هستند، اما عمل کرد بسیار متفاوت دارند و به درمان های مختلف پاسخ مختلف می دهند. زیرگروه هوچکین از نظر میکروسکوپیک مختلف هستند و تقسیم بندی آن ها بر اساس تفاوت های میکروسکوپیک و هم چنین شدت بیماری انجام می ش��ود. لنفوم ش��ایع ترین نوع س��رطان خون اس��ت. لنفوم هفتمین سرطان شایع در بزرگ ساالن و سومین در کودکان اس��ت. لنفوم غیرهوچکین از لنفوم هوچکین بسیار ش��ایع تر است. لنفوم می تواند در هر سنی رخ دهد، از جمله در دوران کودکی . بیماری هوچکین در دو گروه سنی شایع تر است. در جوانان 16 تا 34 سال و در افراد 55 سال و باالتر. لنفوم غیر

هوچکین بیشتر احتمال دارد که در افراد مسن تر رخ دهد.علل لنفوم دقیقن ش��ناخته ش��ده نیس��ت. عوامل متعددی با افزای��ش خطر ابتال به لنفوم ارتباط دارد، اما معلوم نیس��ت چه نقش��ی در توس��عه واقعی لنفوم بازی می کنند. افزایش س��ن، عفونت با ویروس اچ آی وی، عفونت با ویروس ابش��تاین بار ، یکی از عوامل اتیولوژیک در مونونوکلئوز، عفونت با هلیکوباکتر پیلوری، باکتری که در دستگاه گوارش زندگی می کند، عفونت ب��ا ویروس هپاتی��ت B و هپاتیت C، وضعیت های پزش��کی که سیس��تم ایمنی بدن را ضعی��ف می کنند، بیماری های خود ایمنی، اس��تفاده از درمان سرکوبگر ایمنی در موارد پیوند اندام، بیماری های نقص ایمنی ب��ه ارث برده، قرارگرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی، استفاده از رنگ مو به خصوص در بیمارانی که قبل از س��ال 1980 شروع به استفاده از رنگ مو کرده اند، و سابقه خانوادگی لنفوم از عوامل خطرساز در نظر گرفته می شوند.

حضور این عوامل خطر به این معنی نیست که شخص در واقع به لنفوم مبتال خواهد شد.

اولین نش��انه لنفوم، تورم بدون درد غدد لنفاوی در گردن، زیر بازو، و یا در کش��اله ران است. گره های لنفاوی و یا بافت های دیگر بدن نیز ممکن اس��ت دچار تورم شوند. طحال نیز برای مثال، اغلب بزرگ می شود. گره های لنفاوی بزرگ شده گاهی اوقات با فش��اردادن ب��رروی رگ یا عروق لنفاوی و یا اعصاب باعث تورم دست یا پا و یا درد و بی حسی می شوند. بزرگ شدن طحال ممکن است باعث درد یا ناراحتی در شکم شود. بسیاری

از مردم هم هیچ نشانه ای ندارند.تب، لرز، کاه��ش وزن غیرقابل توضیح، عرق ش��بانه، فقدان انرژی و خارش از جمله عالیم لنفوم به حساب می روند. البته این عالیم غیراختصاصی هس��تند. این به این معنی است که آن ه��ا را می توان در ش��رایط معدودی و نامربوط به س��رطان یاف��ت. به عنوان مثال، می توانند نش��انه ای از بیماری آنفلوانزا یا س��ایر عفونت های ویروسی باش��ند، اما در آن موارد، آن ها م��دت طوالنی باقی نمی مانند. در لنفوم، عالیم زمان طوالنی باقی می ماند و نمی تواند توسط یک عفونت یا بیماری دیگری

توضیح داده شود.درصورت تورم در گردن، زیر بغل یا کشاله ران، تورم غیر قابل توضیح در بازو یا پا، باید بی درنگ به دنبال مراقبت های پزشکی رفت. اگر هر یک از عالیمی که ذکر شد برای بیش از چند روز باقی بماند، باید به دنبال مراقبت های پزش��کی رفت. آزمایش خون، بافت ب��رداری، مطالعات تصویربرداری، نمونه برداری از مغز استخوان و بررسی برخی از مواد شیمیایی خون و یا سطوح باالی آنزیم الکتات دهیدروژناز LDH که ممکن است شکل تهاجمی تر این اختالل را نشان دهد از جمله آزمایش های الزم

برای مشخص کردن این بیماری به حساب می روند.هدف از درمان در لنفوم بهبودی کامل است. این به این معنی است که همه نشانه های این بیماری پس از درمان ناپدید شده. درمان استاندارد خط اول برای لنفوم شامل پرتودرمانی در اوایل مرحله لنفوم، یا ترکیبی از ش��یمی درمانی و پرتو درمانی است. برای لنفوم مرحله بعد، ش��یمی درمانی در درجه اول اس��تفاده می شود، و پرتو درمانی برای کنترل بیماری بزرگ است. درمان بیولوژیکی، یا ایمونوتراپی، به طور فزاینده ای عالوه بر این و یا ب��ه عنوان یک جایگزین برای این نوع درمان اس��تاندارد مورد

استفاده قرار می گیرد.با توجه به این که چگونه اش��عه پرتو درمانی تجویز می ش��ود، ممکن اس��ت برخی از عوارض جانبی مانند خستگی، از دست دادن اش��تها، تهوع، اسهال، و مشکالت پوستی به وجود بیاید. تابش بر گره های لنفاوی ممکن است در سرکوب سیستم ایمنی بدن به درجات مختلف منجر شود. تابش زمینه ای بر استخوان و مغز استخوان ممکن اس��ت به سرکوب شمارش خون منجر شود. شیمی درمانی نیز استفاده از داروهای قدرتمند برای کشتن سلول های سرطانی است. شیمی درمانی یک درمان سیستمیک، به این معنی اس��ت که از طریق جریان خون تمام قسمت های بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. متاسفانه، شیمی درمانی نیز سلول های س��الم را تحت تأثیر قرار می دهد. عوارض جانبی بسیاری مانند سرکوب شمارش خون، افزایش حساسیت به عفونت و یا مشکالت لخته شدن خون و سایر عوارض جانبی مانند تهوع و استفراغ، از دست دادن اشتها، از دست دادن مو، زخم در دهان و دستگاه گوارش، خستگی، درد عضالنی، و تغییرات در ناخن های

دست و پا از جمله عوارض شیمی درمانی هستند.

دانش

Page 43: نشریه کوچه شماره پنج

43

قهر کردن رونالدو و دوست دخترش به خاطر یک بغلبهنام

آنجلین�ا حامل�ه اس�ت و دوقلو هم دارد

این روزها زندگی »آنجلینا جول��ی« به ش��دت مورد توجه رسانه ها قرار گرفته است. در ابتدای این هفته

یک��ی از نش��ریات آنجلین��ا را به اس��تفاده از م��واد مخدر

»هرویین« متهم کرده بود.حاال در اواس��ط هفته گفته می ش��ود وی حامله است و یک دوقلوی پسر هم دارد.

این در حالی اس��ت که پزش��کان به آنجی و »برد پیت« هش��دار داده ان��د که در ص��ورت حاملگی ممکن اس��ت

خطری آنجی را تهدید کند.در عین حال این بار هیچ کدام از این دو هنرمند آمریکایی، این قضیه را تکذیب نکرده و تنها به رسانه لب خند زدند.

جی- لو: مارک آنتونی بخش�ی از زندگی من است

»جنیفر لوپز« پس از شرکت در ی��ک برنامه تلویزیونی

از تردید در مورد ازدواج دیگر سخن گفت.

برنام��ه در ک��ه وی The( »ت��ودی ش��و« )Today Show

شرکت کرده بود در پاسخ ب��ه س��وال این ک��ه آیا پس

از جدای��ی از »م��ارک آنتونی« ازدواج دارد گف��ت: »نمی دانم، قصد

نمی دانم و نمی دانم. هنوز زمان آن نرس��یده که در م��وردش فکر کنم. هنوز بح��ث جدایی از مارک تازه

است.«این در حالی اس��ت که وی چندین هفته است که با یک معلم رقص به نام »کس��پر اس��مارت« در رابطه بس��یار

رمانتیک به سر می برد.الزم به اش��اره است که آخر هفته گذشته مارک و جی لو در یک برنامه به طور مش��ترک ش��رکت کردند اما جی لو این مس��ئله را عجیب ندانس��ته و در مصاحبه تلویزیونی خ��ود گفت: »من و مارک پیش از ازدواج با هم دوس��ت بودیم و با هم کار می کردیم. ما بچه های مشترک داریم و مارک از زندگی من جدا نیست و نخواهد بود. او بخشی از زندگی من است. یک احساس عاشقانه هم چنان باقی

خواهد ماند«.

دوس�ت و رونال�دو ک�ردن قه�ر دخترش به خاطر یک بغل

پ��س از ظه��ور نیم��ه برهن��ه »ارینا شایک« دوس��ت دختر »کریستیانو رونال��دو« در ی��ک کار تبلیغاتی که در آن وی در ح��ال بغل کردن مرد

جوان��ی دیده ش��ده اس��ت، رونال��دو س��تاره فوتبال

اس��پانیا »رئال مادرید« نتوانس��ت خش��م خ��ود را

پنهان دارد.این دومین بار است که شایک دوست دختر روس��ی رونالدو به چنین اقدامی

که به گفته وی تنها یک کار تبلیغاتی است، دست می زند.

این ب��ار وی در کن��ار »وینی ویلس��تون« مانکن مشهور مرد که او را بغل کرده ظاهر شده

تا برای تولیدات یک شرکت تجاری تبلیغات کند …روزنامه ه��ای محلی اس��پانیا از قهر رودنالدو با دوس��ت دخترش س��خن به میان آورده ان��د، و به این ترتیب پس از خروج تی��م رئال مادرید از جام حذفی باش گاه های اسپانیا ، ناراحتی رونالدو دو چندان ش��ده

است.ش��ایک پیش ت��ر گفت��ه ب��ود پیش��نهاد بزرگی از یک مجله آمریکایی دریاف��ت کرده بود ، از وی این ک��ه به خاط��ر ام��ا خواس��ته ش��ده ب��ود در تصاویر کاملن برهنه ش��ود آن را نپذیرفته

است.این در حالی اس��ت که رونالدو بارها تصمیم

خود برای ازداوج با مانکن روسی را اعالم کرده است.قرار اس��ت مراس��م ازدواج رونالدو و ش��ایک )۲5

س��اله( در س��ال میالدی جاری در یکی از جزایر مادی��را در اقیانوس اطلس

برگزار شود .

»قهوه تل�خ« چند میلیارد تومان فروخت؟

ای��ران، ش��بکه گ��زارش ب��ه »قهوه نویس��نده الوند« »خشایار

تل��خ« با انتق��اد از این ک��ه تهیه کننده دست مزدهای عوامل این مجموعه را پرداخت

نمی کند در گفت و گو با »همشهری جوان« در آمد حاصل از ف��روش این مجموعه را 4۲ میلیارد تومان عنوان کرده

است.

وی گفت: »تاکنون 4۲ میلیارد تومان از فروش قهوه تلخ به دست آمده در حالی که بودجه فرهنگی کشور در سال 90 ح��دودن 50 میلیارد تومان بوده. خ��ب این رقم 4۲ میلیارد تومان میزان فروش کل اس��ت همه اش که گیر تهیه کنن��ده نمی آید، هزینه های کار خیل��ی باال بود. کار باید یک س��اله تمام می شد ولی تا این جایش کش��یده. ط��ول س��ال ونیم دو س��نگین،گروه دست مزدهای کلن عظیم، دک��ور بزرگ، کار گرانی ب��ود. از ۲500 توم��ان ب��رای هر فصل خ��ود را توم��ان ۷00مغ��ازه دار برمی دارد،500 و چ��اپ برای تومان��ش تکثیر خود سی دی است و یک رقمی هم احتمالن کسانی که در پخ��ش و تهیه و توزیع کار هس��تند برمی دارند. اصلن اگر 500 تومان هم از هر س��ی دی گی��ر تهیه کننده بیای��د رقم باالیی خواهد بود ولی من نمی دانم چرا دست مزدها را ندادند در

حالی که »قهوه تلخ« سودآور بود.«وقت��ی کاری طوالن��ی می ش��ود خیلی ها چش��م دیدن موفقی��ت طوالنی مدت آدم ه��ا را ندارن��د. همه چرتکه دستش��ان می گیرند که این دو برادر )ب��رادران آقاگلیان( چقدر در حال س��ودند این ها باعث می شود نقد های غیر

منصفانه منتشر کنند یا کلن کار را بزنند.ما یک فصل از زمان حال را کار کردیم و به ارشاد دادیم آن ها هم ایراداتی گرفتند و اصالح کردیم و بعدش دیگر بیرون نیامد. جالب اس��ت که تهیه کننده جواب تلفن خود ما را ه��م نمی دهد؛ حتا وقتی زنگ می زنیم برای اطالع

خودمان بپرسیم که چه شد و چه نشد.یک س��ری جوایز نقدی وجود داشت که مبلغش هم زیاد نبود مثل��ن ۲0-10 هزار تومان. پرداخ��ت این جایزه به عه��ده یک��ی از پخش کننده ها بود. یک ش��رکت پخش مس��تقل از گروه، قبول کرده بود که جوایز را به مردم پرداخت کند ولی این شرکت با تهیه کننده حرفش می شود و قرار داد به هم

می خورد و جوایز را نمی دهد«.

خبرهای خطی»آدل« و »کری��س ب��راون« در 54 جشن واره گرمی روز 1۲ فوریه برنامه

اجرا می کنند.»آش��تون کاچر« هم چنان ب��ه »دمی مور«

عالقه مند است و به او فکر می کند.»جاستین تیمبرلیک« 31 ساله شد.

پاپاراتزی

Page 44: نشریه کوچه شماره پنج

44

طبقه بندی جامعه ی ایران در عصر قاجارپیمان عابدی

عم��وم جمعیت ای��ران را در دوره ی قاجاری��ه )تا پیش از مشروطیت( می توان به چهار طبقه ی جداگانه تقسیم کرد. از مجموع طبقات چهارگان��ه، تنها عناصر اصلی طبقه ی نخس��ت، هیت حاکمه را تشکیل می داد. طبقه ی نخست به نوبه ی خود به دو دس��ته تقسیم می شد. دسته ی اول، برگزی��دگان اصلی یا مرکزی حاکم را در بر می گرفت که عبارت بودند از روس��ای ایل قاجار، شاه زادگان، درباریان، تیول داران، مس��توفیان، وزرا. این ه��ا بزرگان، اطرافیان و نزدیکان شاه را تشکیل می دادند و بیش تر مناصب دولتی، ب��ه ویژه مقاماتی مانن��د وزارت، حکومت ایاالت بزرگ و مناصب باالی قش��ونی را در اختیار داشتند. دسته ی دوم، یعن��ی »برگزیدگان فرعی ی��ا محلی« عب��ارت بودند از اعیان و اش��راف محلی، خان ه��ا، صاحب منصبان محلی و میرزاه��ا. اینان نیز در مناطق خودش��ان مناصب دولتی را در انحص��ار خود داش��تند. عالوه ب��ر این ها گروهی از روحانیان مانند ائمه جمعه، شیخ االس��الم ها و قضات که دارای مقامات دینی-دولتی بودند با طبقه ی باال رابطه ی نزدیکی داش��تند. برگزی��دگان مرکزی و محلی به عنوان

آریستوکراس��ی، ب��زرگان، طبقه حاکم��ه و هیت حاکمه شناخته می شدند.

فرمان دهان نظامی قش��ر بانف��وذی در دوره قاجار بودند. اما به اعتقاد »احمد اشرف«، »قشرهای باالی دیوان ساالری« در نیمه ی نخست حکومت قاجار به عنوان »نوکر« شناخته می شدند بدین معنی که نسبت به دوره های گذشته از جای گاه نازل تری برخوردار بودند. البته این را نباید فراموش کرد که دس��ت گاه دیوان س��االری در این دوره با رشد چشم گیری روبه رو بود، مناص��ب و وزارت خانه های جدیدی پدید آمد و حتا خاندان هایی مناصب دیوانی را نسل در نسل برای خود حفظ کردند. دالیل عمده در ارتقای جای گاه دیوان ساالران در نیم��ه دوم حکومت قاجار عبارت بودند از نهادینه ش��دن تدریجی مناصب دیوان ساالری، اعطای القاب به مستوفیان و لشگر نویسان و تفویض متناوب والی گری ایاالت و والیات

به آن ها.در ای��ن برنام��ه از دو دس��ته ی اصل��ی و فرع��ی که در مجموع هیت حاکمه را تش��کیل می دادند، تنها به تشریح واکنش های س��ران اصلی هیت حاکمه )ش��اه، درباریان، ش��اه زادگان( در قبال اصالحات سیاس��ی می پردازیم. اما

جامعه

پیش از بررس��ی تفصیلی الزم اس��ت به این نکته اشاره ش��ود که تعیین کننده ترین عامل در موفقیت یا شکست اصالح��ات سیاس��ی در دوره ناص��ری، ن��وع واکنش یا موضع گیری هیت حاکمه، به ویژه راس هرم قدرت )یعنی ش��اه( در برابر مقوله اصالح��ات به طور اعم و اصالحات سیاس��ی به طور اخص بود. با این دیدگاه واکنش س��ران اصلی هی��ت حاکمه در قب��ال اصالحات سیاس��ی مورد بررس��ی قرار می گیرد. چنان که پیش تر اش��اره شد، ایران نیز مانند س��ایر کش��ورهای شرقی مس��تعد اصالحات از پایی��ن نبود بلکه اصالح از باال تنه��ا راه عملی و ممکن برای ایجاد دگرگونی در وضع موجود جامعه بود. با قبول این واقعیت، طبیعی اس��ت که تم��ام نظرها به راس هرم قدرت یعنی شخص شاه دوخته می شد زیرا ساختار قدرت سیاس��ی قاجاریه و نیز وضعیت جامعه به گونه ای بود که ش��اه به عنوان عامل تعیین کننده ی همه امور به ش��مار می آمد. بدین ترتیب توده مردم و حتا کارگزاران هرگز به حس��اب نمی آمدند بلکه تابع بی چون و چرای راس هرم قدرت بودند زیرا »همت ملوکانه و رای س��لطان کبیر بود

که می توانست حتا مس را به زر تبدیل کند.«

Page 45: نشریه کوچه شماره پنج

45

بخش دومهمان گونه که در قس��مت قبل اشاره شد، در دوران قاجار واحدهای تازه ی اجتماعی پدید آمد و روابط نوین اجتماعی اقتصادی شکل گرفت. »جیمز فریزر« فرستاده ی انگلیس

به ایران می نویسد:»چهار گروه اساس��ی مردم ایران را که از نظر حال و روز اقتصادی و حقوقی، با یک دیگر به ش��دت تفاوت داشتند می توان بازش��ناخت: طبقه ی باال ش��امل مردم وابس��ته به دربار، دس��ت گاه اداری )کش��وری و لشکری( دولت و والیت ها که مالکیت موروثی بر زمین داشتند و یا قاجارها ب��ه آنان زمی��ن اعطا کرده بودند، مردم ش��هرها ش��امل بازرگانان، کسبه، پیشه وران و نیز روحانیان، دهقانان مورد

استثمار، و کوچ کنندگان.ساخت طبقه ی حاکمه، به ویژه در دوران اولیه ی قاجارها، به س��اختار بوروکراسی آن دوره، شکل منحصر به فردی م��ی داد که بیش تر بازتاب��ی بود از نوع زمین داری رش��د یافته ی شرقی با ویژگی استبدادی حاکمیت دولتی آن که تا اواس��ط قرن سیزدهم هجری قمری نیز هم چنان جان داش��ت که البته انحطاط آن از آغاز قرن بیس��تم میالدی

شروع شد.«ش��ایان ذکر است که رس��یدن قاجارها به حکومت برای روحانیت شیعه س��ود چندانی نداشت. قاجارها نیز تالش نکردن��د تا روحانی��ت را به اداره ی دولت بکش��انند و حتا با س��تاندِن برخ��ی از اوقاف از آنان، ب��ه آن ها زیاِن مالی زدند. اما در زمان »فتحعلی ش��اه« و »محمد شاه« مواضع روحانیت محکم تر شد. تالش امیرکبیر برای کاهش نفوذ روحانی��ت، مایه ی مخالفت ب��ا صدراعظم نوین و عزل او ش��د. امام جمعه تهران که »امیر کبیر« او را برکنار کرده

بود از انگلیس تقاضای استمداد کرد.گذش��ته از وضع روحانیت که نف��وذ روزافزونی می یافتند، بای��د به این مس��ئله اش��اره کرد ک��ه پای��ه ی اقتصادی شهرهای ایران، تولیدات پیش رفته ی پیشه وری، بازرگانی و کش��اورزی ب��ود. نقش ش��هرها در ای��ران اندک اندک افزایش یافت و پدید آیی روش س��رمایه داری به س��رعت آغاز شد. شهر، جوانه ی فرهنگ نوین شد، ایدیولوگ های مب��ارز ضدزمی��ن داری و ضدس��رمایه داری را پروراند و هسته ی اساسی نیروی محرکی را ساخت که سازمان ها و شکل های تازه ی حکومت از آن پدید آمد. شهر در مقابل تاخ��ت و تاز کوچ نش��ینان به تر محافظت می ش��د. بودن مقامات اداری، ش��هر را بیش تر سروس��امان می بخشید و اش��راف زمین دار هم در شهرها می زیستند. مقر خان های

بزرگ و درگاه حکم رانان نیز در همین جا بود.ش��هر امکانات بیش ت��ری برای دفاع داش��ت و جامعه ی دین��ی و اتحاده��ای درون محل��ه ای را میس��ر می کرد. نمی توان نقش ش��هر را از نق��ش مراکز دینی واقع در آن جدا کرد. بازار، مرکز اقتصادی و اداره ی آن با داروغه بود که مهم ترین عنصر دیوان س��االری قدیم قاجار محسوب می ش��د. مقام داروغه باال و زیردس��تان او گزمه ها بودند. گرچه همه ی شهرها یک سره در اختیار زمین داران کالن ب��ود، بازرگانان از نظر ش��مار و نف��وذ، بزرگ ترین گروه اجتماعی در ش��هرها بودند و بخش ممتاز جامعه به شمار می رفتند. از دیگر مس��ایل قابل توجه که به آن ها اش��اره می شود، پیش��ه وران و به دنبال آن، مقررات بازرگانی و

محاس��بات بین المللی است که تازه در ایران رایج شده و مانع از بازرگانی بود.

از مصادیق قدرت باالی اقتصادی تجار در دوران قبل از آغاز عصر امتیازات، ت��وان آنان در خرید مقامات دیوانی اس��ت. به این نحو که گاهی برخی از حکام برای خرید مقام، از تج��ار قرض می گرفتند و بدین وس��یله، ضمن مدیون شدن به یک تاجر، مقام اداری و دولتی را تصاحب می کردند. این گروه از دیوان ساالران قاجاری خواسته یا نخواسته، دانسته یا ندانسته در گرو قدرت مالی تجار قرار می گرفتند و در مواقعی به عنوان وس��یله ای، اهداف آنان را پیش می بردند. قدرت و نفوذ و جای گاه اقتصادی تجار در این دوره از اش��اره ای که خانم »لمبتون« به آن کرده

کاملن مشهود است:»به تجار و بازرگانان جای گاه واالیی داده می شد و افراد طبق��ات باال آن ها را جزو اعضای پارس��ای جامعه تلقی

می کردند و زندگی آنان از امنیت کامل برخوردار بود.«با وجود این، تجار با داش��تن این هم��ه قدرت و منزلت اقتصادی، میان هم کاران خود از انس��جام س��ازمانی و آگاهی جمعی نس��بت به منافع مشترک برخوردار نبودند. آنان اگرچه در دهه های آغازین قاجاریه، اس��تقالل عمل به نس��بت زیادی در مقاب��ل دولت داش��تند، اما عوامل جغرافیای��ی، رقابت ه��ای قومیت��ی، تعلق��ات حرفه ای و مذهبی، آن ها را از داش��تن خودآگاهی جمعی نس��بت به منافع مش��ترک دور س��اخته، موجب ش��ده بود که میان تجار شهرها، هم بستگی وجود نداشته باشد. آن ها نسبت به منافع مش��ترک طبقه خود عالقه مندی الزم نش��ان نداده، به نوعی دچار تضاد و تباین در بین خود بودند. در مقابل دولت، منسجم و س��ازمان یافته عمل نمی کردند که همین امر از یک س��و موجب��ات پراکندگی در جلب و جذب سودش��ان را فراهم می آورد و از سوی دیگر زمینه را برای حکام مهیا می کرد که از توان اقتصادی تجار در مقاطع و مواقع مختلف س��و استفاده کرده، از انگیزه های مالی ایش��ان در جهت منافع و مقاصد سیاسی خود بهره

ببرند.

بخش سوم چنان که ذکر شد در ساختار اقتصادی و طبقاتی اجتماع دوره قاجاریه، تجار در شمار نیرومندترین و ثروتمندترین طبق��ات اجتماع��ی جامع��ه بودند که در پی یک رش��ته تطورات سیاس��ی و اجتماعی به جریانی مقابل دست گاه

حاکمه تبدیل شدند.1از آنجا که نیازهای مالی مساجد، بازار، مکتب ها، مدرسه ها و تکایا و سایر موقوفات را بسیاری از بازاریان، بازرگانان و پیش��ه وران تامین می کردند، این طبقه متوسط تجاری پیونده��ای محکمی با علما و وع��اظ، طالب و مالها و حت��ا مجتهدان داش��ت. این هم بس��تگی اغلب ازطریق ازدواج تقویت می شد و بیشتر سادات، حجج اسالم و حتا

آیت اهلل ها با تجار پیوندهای فامیلی داشتند.1در دوره ی قاج��ار نه تنه��ا وجوهات تجار ایران در تامین نیازهای علما نقش داش��ت، بلکه عمده ترین هزینه های مراجع عتبات نیز از طریق ارسال حواله های ایشان تامین می ش��د. آنان از نظر موقعیت اجتماع��ی دارای موقعیتی

ممتاز و پای گاه اجتماعی کس��به و پیش��ه ورانی بودند که اصن��اف را تش��کیل می دادند. این تج��ار از اعضای مهم دیوان س��االری، نظامیان و زمی��ن داران و طبقات مذهبی بودن��د و روابط مال��ی درهم تنیده ای با س��ران حکومت داش��تند و با فرمان روایان و حکام و عمال دیوانی نیز داد و س��تد می کردند. نقطه ضعف اینان آن گونه که پیش تر اشاره شد این بود که تجار تشکیالت خاصی نداشتند. در ش��هرهای بزرگ ملک التجاری وجود داشت که در عمل ریی��س بازرگان��ان محل هم بود و او البته از طرف ش��اه برگزیده می ش��د و درواقع رابط بین دربار و جماعت تجار

بود.1 ) اشرف، 1359 : ۲6(ب��ه رغ��م عقیده ی برخ��ی نویس��ندگان که تج��ار را در انقالب مش��روطه موثر نمی دانند، ق��درت مالی اقتصادی تجار موجب ش��ده بود که این قشر در دوره ی اول قاجار، در هن��گام ضرورت، حتا به ش��اه کمک کنن��د و با آغاز رقابت های تجاری قدرت های بزرگ و درنتیجه، گسترش آگاهی ه��ای تج��ار از موقعیت خ��ود و ای��ران و جهان، مش��اهده ش��ده که پس از مخالفت های جدی به ازدیاد مالیات ه��ا و محدودیت ه��ا و تعرفه ه��ای گمرکی، اندک اندک درخواس��ت ها و اعتراضات��ی را در مقابل حکومت مطرح کردند که نش��ان گر رش��د و توان نسبی این قشر اجتماعی تا پیروزی انقالب مش��روطه است. برخی تجار بزرگ، حتا دس��ت ب��ه کارهای عمرانی و ام��ور زیربنایی زدند، مانند تاسیس چند شرکت تجاری که درواقع اولین

بار بود که در ایران اتفاق می افتاد.روحانیان و علمای دینی هم در دوره قاجار دارای اهمیت ویژه ای بودند. مقارن تش��کیل دولت قاجار، قدرت و نفوذ فقه های شیعه افزایش یافت و حتا می توان گفت علمای ش��یعه نس��بت به دوره صف��وی پیش رفت چش��م گیری داشتند. اگر در دوره صفوی تحت نفوذ قدرت شاه بودند، در دوره قاج��ار، ش��اهان ب��ا علمایی مواج��ه بودند که از صفویه تا قاجاریه بر نفوذ و جای گاه اجتماعی خود افزوده بودند و از طرف دیگر، ش��اهان قاج��ار جای گاه صوفی و موقعیت اجتماعی مذهبی صفویان را نداش��تند و بیش تر از آن ها احس��اس نیاز به اخذ مش��روعیت از قبل علمای

دینی می کردند.1نه��اد دینی تش��یع در قرن نوزدهم میالدی در س��ایه ی امکان��ات تازه ی تم��دن جدی��د و گس��ترش ارتباطات، تش��کل و تمرک��ز بیش تری پی��دا ک��رد و مرجعیت ها و زعامت های بزرگ، رس��اله های علمی��ه و تقلید از مراجع اعظ��م و حوزه های بزرگ نجف و قم پدی��د آمد. بر این اس��اس، در دوره قاجاریه، علما مورد احترام قرار گرفتند و از آن ها دعوت می ش��د که به پای تخت بیایند و ش��اهان و ش��اه زادگان و سران سیاس��ت به بیت آن ها رفت و آمد می کردند و برای برنامه هایشان از آن ها فتوا می خواستند.

این ارتباط روحانیان با قدرت سیاسی، آنان را به دو گروه تقس��یم کرد: گروهی که ارتباط نزدیک با دربار داشتند و حتا دارای مش��اغل دولتی بودند و گروهی که ارتباطی با قدرت سیاسی و دولت نداشتند و دارای استقالل سیاسی و مالی بودند. در آس��تانه ی مش��روطیت نیز طیف تفکر، روحانیان را به س��ه گروه تقس��یم ک��رد: روحانیان دارای اندیشه و روحیه ی آزادی خواهی و ترقی خواهی، روحانیان دارای اعتق��ادات رس��می، س��نتی و متعارف اس��المی و

Page 46: نشریه کوچه شماره پنج

46

روحانی��ان با روحیات و افکار جدید متاث��ر از جریان احیا و اصالح دینی.۲

در امر قضاوت نیز اهمیت علما به وضوح مش��هود است. درس��ت اس��ت که تحول کمی و کیفی و تعمیم زعامت روحانیان عصر قاجاریه در س��ایه ی قرن ها تالش فقه ها و مجتهدان ش��یعه از روزگار »ش��یخ صدوق« تا »وحید بهبهانی« فراهم شد، اما جهش سریع ایشان در وصول به مواضع قدرت سیاس��ی و گسترش پای گاه اجتماعی آنان به دس��ت علمای دوره قاجار محقق ش��د. و در درازمدت، روحانیان به قدرتی هم س��نگ با س��الطین تبدیل شدند ت��ا جایی که با توج��ه به حمایت هایش��ان از منافع مردم می توانس��تند درمقابل شاهان بایستند و خواستار حقوق و امتیازات سیاس��ی باشند و یا این که آنان را به بازگشت از برخی تصمیمات خوی��ش وادارند؛ به ویژه در قیام تنباکو

و انقالب مشروطه، این چهره به وضوح عیان می شود.

بخش چهارمپ��س از توضیح احواالت طبقات گوناگون اجتماعی ایران و نقش آنان در تح��والت اجتماعی دوران قاجار، باید در پای��ان این بخش به مهم ترین و تاثیرگذارترین طبقه، که هس��ته ی اصلی هیت حاکمه یعنی شخص شاه، روسای ایل قاجار، ش��اه زادگان، درباریان، مستوفیان و وزرا بودند

بپردازیم.یک��ی از نتایج مهم س��لطنت طوالنی »فتح علی ش��اه«، افزایش حیرت انگیز جمعیت شاه زادگان و متعلقانش بود، به ط��وری که می توان گفت از این زمان تا پایان حکومت

قاجارها، یکی از مس��ایل اصلی نظام قاجاری، قشر مهم ش��اه زادگان بود. در راس شاه زادگان، ولی عهد یا جانشین مش��خص شاه قرار داشت. ولی عهد طبق یک رسم کهن قاجار در سنین کودکی برگزیده و به مقام حکومت ایالت عم��ده ایران، یعنی آذربایجان می رس��ید. محل اقامت او تبری��ز بود و بدی��ن ترتیب از نظارت مس��تقیم مادر خود

آسوده بود.ولی عهد با در اختیار داش��تن یک قشون کمابیش منظم، گاه همانند »عباس میرزا« چندان قدرت می یافت که در زمان های حس��اس، برای تقویت حکومت مرکزی دست به سرکوب مدعیان س��لطنت و مدعیان مقام ولی عهدی و خوانین و رهبران سرکش ایالت می زد. به عنوان مثال می توان به لشکرکشی عباس میرزا به کرمان برای تنبیه شاه زاده »شجاع السلطنه« که طغیان کرده بود اشاره کرد. همان طور که بیان ش��د، فتحعلی شاه، خواه برای تفریح و خواه برای رام کردن روس��ای ایالت و خوانین محلی و منطقه ای، همسرهای بس��یاری را اختیار می کرد و اوالد

بسیاری نیز به جمع شاه زادگان قاجاری افزود.او ب��ه پس��رهای خود لقب های��ی مانند »نایب الس��لطنه«، »شجاع الس��لطنه«، »فرمان فرم��ا«، »ظل الس��لطان«، »حسام السلطنه«، »ملک آزاد«، »دولت شاه« و القابی از این دست می داد و زن ها و دخترهای خود را نیز »شمس الدوله«، »قمر السلطنه« و نظایر آن ها می خواند. از حدود سال 1۲۲0 هجری قمری به تدریج فرمان فرمایی و حکم رانی از ایاالت و والیات ایران، بنا به اصرار مس��تقیم ش��خص سلطان به پس��رانش سپرده می شد. نکته دیگری که در ارتباط با نقش شاه زادگان در ساختار سیاسی قابل مالحظه است، جابه جایی

یا مرگ پادش��اهان می باشد، زیرا به واسطه این امر، مقام و موقعیت شاه زادگان نیز تغییر می یافت. به طوری که عده ای از شاه زادگان با شاه جدید سر ناسازگاری داشتند و لذا از مناصب خود کنار گذاشته می شدند و حتا شورش هایی نیز در همین

ارتباط واقع می شد.ب��ه هنگام حکومت قاجارها، درباری��ان یکی از مهم ترین ارکان حکوم��ت را تش��کیل می دادند. آن ها خود از س��ه گروه کوچک تر تش��کیل ش��ده بودند که عب��ارت بودند از: »خاندان س��لطنتی«، »صدر اعظ��م و هیت دربار« و »ماموران عالی رتبه دیوانی و لشگری«. به طور مشخص منظور از خاندان سلطنتی، شاه و حرم سرای وی و روسای ایل قاجار بودند که نبض حکومت را در دس��ت داش��تند. وظیفه اصلی روس��ای ایالت در براب��ر حکومت، عبارت بود از تامین نظامی برای ارتش ش��اه و گردآوری مالیات دولت. آن ه��ا در مقابل انج��ام این وظیف��ه، از امتیازات زمین داران بزرگ بهره مند می ش��دند. صدراعظم و هیت درب��ار به هم راه ماموران عالی رتب��ه دیوانی، گروه عظیم دیوان س��االران را تش��کیل می داد که اداره امور کشور به

عهده آنان بود.گ��روه دیگری از درباریان را ماموران عالی رتبه لش��گری تش��کیل می دادند که ه��م از میان ش��اه زادگان و هم از میان عناصر دولتی انتخاب می شدند و با دریافت عناوین نظامی به مداخل و مدارجی دس��ت می یافتند، گو این که بخش عظیمی از سردم داران قاجاری، این عناوین نظامی را یدک می کش��یدند بدون این ک��ه کم ترین تبحری در این حرفه داش��ته باشند، ولی بودند نظامیانی که از درون

طبقه ی خویش باال آمده بودند و صالحیتی داشتند.

Page 47: نشریه کوچه شماره پنج

47

شراره سعیدیمهندس بازرگان در واکنش به سخن رانی 6 خرداد 60 آقای خمینی، در 16 خرداد، نامه سرگشاده معترضانه ای خطاب به او منتش��ر کرد که در آن تحلیل های بنی صدر و مجاهدین خلق در م��ورد انحصارطلبی جناح مخالف رییس جمهوری تایید ش��ده بود. در این نامه نسبت به ائتالف سیاسی حول

آقای بنی صدر، چنین آمده بود:»مدتی اس��ت ملیون و روشن فکران مسلمان و ایرانیانی که چهره ضدانقالبی به خود نگرفته اند مورد بی مهری رهبری ق��رار گرفته با اصرار و تکرار، خدم��ات ارزنده زمان پیروزی انق��الب و قبل از آن آنان را انکار می فرمایند. گویی که کل

خارج از دین یا جدای از مردم و ضدانقالب هستند.«مهن��دس بازرگان در این نامه رهب��ر را متهم به »یک نوع ط��رف داری خاص و تاکی��د یک جانبه ب��رای طبقه ممتاز )روحانی��ت( و حزب )جمهوری اس��المی( و گروه هایی که تظاهر ب�ه وابستگی و در انحصار داشتن امام را می نمایند«،

ک��رد. در آن فاصل��ه، مقطع جدی��دی از رودررویی ریی��س جمهوری با رهب��ر و نیروهای خ��ط امام، آغاز ش��د و مجاهدین خل��ق، جبهه ملی و نهضت آزادی در کنار گروه ه��ای کوچک تری مانند حزب ملت ایران و حزب رنج بران بر ش��دت فعالیت های سیاسی و اجتماعی خود افزودند. به دنبال گسترش درگیری ها در روزنامه ها و نشریات، دادستانی انقالب

در اطالعیه 18 خرداد ماه 1360 اعالم کرد:»به حکم دادس��تان انقالب اسالمی مرکز نشریات آرم��ان مل��ت )ارگان حزب ملت ای��ران به رهبری داریوش فروهر(، انقالب اسالمی )ارگان بنی صدر(، جبهه مل��ی )ارگان جبهه ملی ایران(، میزان )ارگان بازرگان و نهض��ت آزادی(، نامه مردم )ارگان حزب توده ایران( و عدالت )ارگان حزب رنج بران(، به دلیل نشر مقاالت تش��نج آفرین، تا اطالع ثانوی توقیف شدند.« همان روز، مجاهدین خلق واکنش علنی و رسمی نشان دادند. فرصت زیادی باقی نمانده بود، س��ازمان در اجابت وعده حمایت یک پارچه و کامل خود از رییس جمه��وری باید همه موجودیت خود را نمایان می کرد. س���ازمان مجاهدین ب�ه دن�بال ت�وقیف نش��ریات یاد شده، با صدور اطالعیه ای آن

را محک��وم کرد و ضمن توصیف این اقدام به عنوان توطئه حذف رییس جمهوری ، از وی اعالم حمایت نمود:

»توطئه تعطیل��ی روزنامه های غیرحزبی، ب��ه ویژه روزنامه انقالب اس��المی ایران، گام بلندی اس��ت در مس��یر حذف رییس جمهوری دکتر بنی صدر، که جز خفقان هر چه بیش تر و خشنودی دشمنان این میهن و سرکوب و کشتار داخلی را

در پیش ندارد.«هم چنین 9 تن از نمایندگان مجلس از جمله مهدی بازرگان، س��المتیان، غضنفرپور، یداله س��حابی و کاظم سامی طی نامه ای به رییس مجلس، توقیف نش��ریات توسط دادستانی

انقالب را غیرقانونی دانسته و محکوم کردند.صفحه اول نشریه هفتگی »مجاهد« مورخ ۲1 خ�رداد ،60 ت�مامن ب�ه پ�یام و س��خنان آقای بنی صدر و اطالعیه های س��ازمان در حمایت از وی اختصاص یافت��ه بود. در همین ش��ماره، متن کامل نامه سرگشاده مهندس بازرگان و بیانیه ش��یخ علی تهرانی خط��اب به وی که از مضمون مش��ابه ول��ی صریح تری درباره رهبر برخوردار بود، به چاپ رس��ید. جهت گیری اصلی این مطالب، زیر س��وال بردن مشروعیت

و اعتبار سیاسی آقای خمینی بود.هم چنین در بیانیه نهضت آزادی مورخ ۲0 خرداد نیز ضمن حمایت از رییس جمهوری ، اقدام قوه قضاییه و دادس��تانی محکوم و تلویحن تشنج ها امری ناشی از عدم اجرای قانون توس��ط حاکمیت توصیف ش��د. آقای خمینی روز هجدهم خردادماه در یک س��خن رانی در مورد اقدامات ابوالحس��ن بنی صدر و موتلفین وی، مقاومت در برابر قانون و مصوبات

قانونی مجلس را دیکتاتوری نامید و به آن ها هشدار داد.

در مقاب��ل نی��ز رییس جمهوری ب��ا دعوت از م��ردم برای مقاومت و ایس��تادگی در دف��اع از وی، در چند نقطه تهران و شهرس��تان ها در روزه��ای 18 و 19 خرداد، ت�جمع هایی متش��کل از گروه های ط��رف داران وی، ش��کل داد که به

درگیری با طرف داران خط امامی ها مواجه شد.روز بع��د، آیت اله خمینی با یک حکم )که در جمله ای واحد نگاشته بود( ابوالحس��ن بنی صدر را از فرمان دهی نیروهای

مسلح عزل کرد:بسم اهلل الرحمن الرحیم

ستاد مشترک ارتش جمهوری اسالمی ایران. آقای بنی صدر

از فرمان دهی کل نیروهای مسلح برکنار شده اند.پیش دستی درکودتاروح اله الموسوی الخمینی

آقای بنی صدر در زمان صدور این حکم در کرمانشاه به سر می برد، و اختفای وی از همان جا آغاز ش��د. فردای آن شب، سازمان اطالعیه دیگری در حمایت از آقای بنی صدر تحت عنوان »هشدار نسبت ب�ه حفظ جان رییس جمهوری « صادر

کرد:»مجاهدین خلق ایران با اخطار قاطع انقالبی علیه هرگونه سونیتی تمامی خلق قهرمان ایران، روشن گری، هوشیاری، آمادگ��ی و حضور دایمی در صحنه ه��ا و مقاومت پی گیر را طل��ب نموده و در این ش��رایط، حمایت از ش��خص رییس جمهوری و حفاظت از جان او را یک وظیفه مبرم انقالبی در

سراسر کشور تلقی می کند.«سازمان مجاهدین، تحوالت سیاسی کشور و اقدامات رهبر و مجلس شورای اسالمی برای جلوگیری از ادامه کار رییس جمهوری را، »کودتای مرتجعی��ن« نام گذاری کرد و مردم را ب��ه مقابله با نظام فراخواند. در آن موقعیت، تحلیل درون گروهی س��ازمان از وضعیت نیروهایی ک��ه در جبهه آن ها

محسوب می شدند، چنین بود:»…بنابرای��ن ترکی��ب نیروها با این ش��کل اس��ت: دکتر )بنی ص��در( دارای ن�یروهای طیف وس��یع و گس��ترده ولی پراکنده اس��ت، ولی نیروهای ما متش��کل اس��ت. بنابراین، نیروه��ای دکتر را باید روی دوش خودمان بکشیم، ی�عنی س��ازمان )اصل( و بنی صدر )ش�رط( اس��ت. یعنی بنی صدر خود س��ازمان است. و این را هم باید قب��ول کنیم که نیروهای آن ها )طرف داران بنی صدر( خیلی بیش تر است، در این صورت اگر ما کار را انج��ام بدهیم و حرکت کنی��م، آن ها هم کار می کنند و فعالی��ت می کنند که البت��ه ویژگی های

ترقی خواهی در دکتر وجود دارد.«»جنبش مس��لمانان مب��ارز« ک��ه در آن مقطع در براب��ر ائتالف مجاهدین خل��ق و رییس جمهوری و گروه ه��ای کوچک تر قرار داش��ت، طی اطالعیه ای تحلیل خود را درباره شرایط کشور و آرایش نیروهای

سیاسی، این گونه اعالم کرد:»س��رانجام هم چنان ک��ه از مدت ها قبل پیش بینی می ش��د، تضاد جناح لیب��رال در راس قدرت با دولت )رجایی(، بنا به ماهیت آن و نیروهای اجتماعی ک�ه از آن حمایت کردند )به طور عمده سرمایه داران، اقشار مرفه و گروه های وابس��ته و طرف دار س��رمایه داری غ��رب( به تضاد ب��ا انق��الب و توده ه��ای محروم ه��وادار آن و رهب��ری انقالب ام��ام خمینی، منجر گردید… آن�ن )لیبرال ها( نارضایتی اقش��اری از مردم را از برخی عمل کردهای مسوولین و دست اندرکاران، به حساب عالقه مندی و ایمان به خود می گذاش��تند و با وجود عالیم آش��کار بر وف��اداری مردم به انقالب، هم چن��ان مفتون آن پای گاه خیال��ی، تقاضای رفراندوم کردند تا کش��ور را از به اصطالح بن بس��تی که خود برای انقالب فرض می کردند، خارج سازند… تظاهرات توده های مردم علیه جناح لیبرال حاکم نشانه خش��م توفنده مردم مسلمان و انقالبی نسبت به ه�ر جریان س��ازش کار و حامیان سرمایه دار و وابسته به

استعمار و امپریالیسم می باشد.«

سیاست

Page 48: نشریه کوچه شماره پنج

48

اکبر ترشیزادنزدیک به دو س��ال پی��ش بود که برای نخس��تین بار و پس از گفت و گویی مفصل با دختر و پس��ری اهل »جده« به حقایقی درب��اره تغییرات تدریج��ی و پنهانی پی بردم که در زیر پوس��ت جامعه ی به شدت سنتی و محافظه کار عربس��تان س��عودی در حال به وقوع پیوستن است. این زوج ج��وان که در ابت��دا و از ظواهر ام��ر گمان می بردم باید اهل س��وریه و یا لبنان باشند، به خوبی و با لهجه ای روان انگلیس��ی حرف می زدند و از همه عجیب تر این که هیچ نس��بت ش��رعی نیز با یک دیگر نداش��تند. من که از بی حجابی دختر و رفتار آزادمنشانه و راحت پسر با دوست دخت��رش تعجب کرده بودم پ��س از چند دقیقه گفت و گو با آن ه��ا دریافتم که تا چه اندازه ش��ناخت ما و جامعه ی جهانی از س��ویه ی دیگر و دیده نشده ی کشور عربستان

ضعیف است.عربس��تان س��عودی که خود به نوعی از ص��ادر کنندگان تفک��ر س��لفی، عقب مان��ده و متحجر وهابی��ت به دیگر کش��ورهای اسالمی اس��ت و در حقیقت تمامی تندرویان و علمای متعصب مس��لمان در دیگر کشورهای اسالمی از دس��ت پروردگان مدارس علوم دینی این کشور هستند، حاال چند س��الی اس��ت که کم کم و اندک اندک خودش را ب��ا تفکرات و رفتارهایی روبه رو می بیند که همیش��ه از منتقدین جدی وجودش در دیگر کشورهای اسالمی بوده اس��ت. گرچه که شروع این تحوالت از مباحثی بود که به نظر س��تیز جدی با باورهای س��نتی و مذهبی این کشور

نداش��ت اما در حقیقت این حرکات نشان از حرکت گام به گام قش��ر دگراندیشی در این کشور بود که سال ها با شدیدترین شکل ممکن سرکوب و صدای شان در نطفه خفه شده بود. تالش برای به دست آوردن حق رانندگی زنان در کش��وری که بانوان به عنوان نیمی از جامعه در عمل نادیده گرفته می ش��وند و با آن ها هم چون حیوانات برخورد می ش��ود در نوع خود حرکتی رادیکال به ش��مار

می آمد.گ��زارش خبرگ��زاری »آسوش��یتدپرس« از حضور زنان بی حج��اب و اختالط و روابط آزادانه ی مردان و زنان در برخی از شرکت های خصوصی در شهر »جده« پایتخت عربستان و انتش��ار تصاویری از زنان زیبا و خوش پوشی ک��ه ناباوران��ه در برابر دوربین ظاهر ش��ده بودند همه را انگش��ت به دهان گذاش��ته بود. پ��س از آن بود که کم ک��م تصاویر دیگری نی��ز از تفریح گاه ه��ای ویژه ای در عربس��تان به بیرون درز کرد و نش��ان داد که بخشی از جامعه ی این کش��ور به رغم تم��ام موانع موجود در این جامعه ی س��نتی و دین زده با هر س��ختی که ش��ده و با وجود تمام ممنوعیت ها سعی بر از پیش رو برداشتن این موانع و دس��ت یابی به حداق��ل آزادی های ممکن دارند. نباید فراموش کرد که این حرکات در کش��وری صورت می گیرد که هر اقدام و رفتاری می تواند بر اس��اس رای یک مفتی س��لفی ضدیت با احکام شریعت اسالم تلقی شده و مجازات های سنگینی را مانند اعدام به روش قطع

سر در پی داشته باشد.

آب درالنه ی مورچگان

در تمامی این س��ال ها اما هر ن��وع حرکت اعتراضی که در درون عربس��تان صورت گرفت��ه از حد انتقاد به برخی از محدودیت ه��ای اجتماع��ی باالت��ر نرفته بوده اس��ت. هفته ی گذشته اما روزنامه نگار و وبالگ نویس جوان اهل ج��ده پایش را از تمامی این خطوط قرمز فراتر گذاش��ت و به نوعی به جای پرداختن به حاش��یه ها ریش��ه ی تمام این س��خت گیری ها، نابرابری ها و عدم مدارای مذهبی، فرهنگی و اجتماعی در عربس��تان را مورد هدف قرار داد. »حمزه کاشغری« که با کمال تاسف و در پی اقدام زشت و غیرقانونی مقامات کشور »مالزی« در بازپس فرستادن او به کش��ورش اکنون در خطر محکومیت به اعدام قرار دارد آب را ب��ه الن��ه ی مورچگان ریخته اس��ت. اقدام او چنان برای جامعه ی س��نت زده و بس��ته ی عربستان و در راس آن مفتیان وهابی س��نگین تمام ش��ده است که به س��رعت برایش تقاضای مجازات سنگین اعدام کرده اند. دلی��ل این همه ترس رهبران س��لفی را هم می ش��ود به آس��انی دریاف��ت، آن ها از این بیم دارن��د که حرکت این جوان الگویی ش��ود ب��رای دیگر منتقدینی ک��ه تاکنون ج��رات نمی کردند کوچک ترین نقدی را بر دین اس��الم و احکام عقب مانده ی ش��ریعت ابراز کنند. اعدام »حمزه کاشغری« اما گره ای از مشکالت این جامعه باز نخواهد کرد و باالخره دیر یا زود س��طح مطالبات جامعه ی جوان س��عودی آن قدر باال خواهد رفت ک��ه مقامات مذهبی و سیاس��ی این کش��ور ناچار به بازتر کردن فضا شوند، آن

روز دور نخواهد بود.

سیاست

Page 49: نشریه کوچه شماره پنج

49

با دیگران همراه و هماهنگ ش��د ت��ا بتوان در جامعه ثبات بیش ت��ری ایجاد کرد.یک راه عملی برای بزرگ فکر کردن و گام های کوچک برداش��تن این است که برای عمل یک برنامه محافظه کارانه ریخت که ش��امل تمام موارد امنیت مالی، تغییرات شغلی و یا هر چیز دیگری که برای شما مهم است،باش��د. یک زمان پایانی واقع گرایانه نیز برای رسیدن به ه��دف تعیین کنید و براس��اس تقویم زمانی به س��وی هدف پیش بروید. توصیه های ورزش��ی برای بدست آوردن انرژی جاریهمان گونه که پیش از این اشاره شد عنصر آب با سیستم آدرنال کلیه مرتبط است درحالی که زمین مربوط به دستگاه گوارش است. بنابراین، در این سال تاکید زیادی بر انجام حرکت های ورزشی بیش تر برای تقویت سیستم قلبی عروقی و عضالت شده است. برای اجتناب از صدمات خود را انعطاف پذیر نگاه دارید و حرکات کششی انجام دهید. برای

حفاظت از کلیه ها خود را از استرس دور نگاه دارید.از سوی دیگر می توان با انجام ورزش منظم، ماساژ درمانی، یوگا، تای چی و یا هر فعالیتی که انرژی را آزاد کند، تنش های فیزیکی و استرس را کاهش داد. هم چنین با استفاده از طب س��وزنی می توان جریان انرژی را در کانال های انرژی بدن

فعال و مدیریت کرد.بیش تر از خود مراقبت کنید و بحران ها را مهار کنید

بهتر اس��ت در س��ال اژدهای پر تحرک، زمان بیش تری صرف خود بکنید تا تعادل خود را حفظ کنید:- حداقل ۷ ساعت خواب شبانه داشته باشید

- مراقب��ه انجام دهید. مطالعات نش��ان می دهد افرادی که مراقبه می کنند، آرام هس��تند، دیرتر خشم گین می شوند و بهتر قادر هستند راهی برای مشکالت خود بیابند. به سادگی آغاز کنید این کار را: هر روز به مدت پنج دقیقه، چشم هایتان را ببندید و به آهستگی و عمیق تنفس کنید. می توانید این

کار را تا پانزده دقیقه در روز برسانید.- تغیی��رات را نه تنها در بدن خ��ود، بلکه در ذهنتان هم با انعطاف پذیرا باشید. زمانی که رویدادی پیش بینی نشده رخ می دهد، به یاد داشته باشید که هر آن چه را که اتفاق می افتد، چه بد چه خوب، تمامی بخش��ی از ماجراجویی زندگی شما است. اگر در یک موقعیت استرس زا قرار گرفتید، چند نفس عمیق بکش��ید و مشکل را از زوایای گوناگون بررسی کنید در این صورت احساس آمادگی بیش تری برای برداشتن گام

بعدی خواهید داشت.به طور خالصه، برای تجربه اتفاقات مثبت و کاهش اثرات منفی در س��ال ۲01۲ یعنی سال اژدها، شما به طور نمادین باید کانال هایی را بسازید و الیروبی کنید و موانع را از سر راه بردارید تا جریان قدرت مند آب در کانال مناسب هدایت شود.

و توصیه های باال می تواند به شما در این کار کمک کند! ت��الش کنی��د بیش از پی��ش صبور باش��ید، اراده خود را پرورش دهید و فعاالنه زندگی خود را به منظور دست یابی

به سالمت و آرامش و رفاه اداره کنید.

سیمینهمان طور که می دانید در طالع بینی چینی سال۲01۲، سال اژدها نام گذاری ش��ده اس��ت. س��الی که گفته می شود قرار است با کام یابی همراه باشد و به جای سونامی های طبیعی وسیاس��ی و اقتصادی گذشته، ثباتی نسبی در تمامی جهان حاکم شود.اما کارشناسان چینی براساس دانش »ایچینگ« که برتاثیرگذاری عناصر پنج گانه بر زندگی انسان تاکید دارد، برای این سال پیش بینی هایی دارند.ببینیم چگونه می شود از این پی��ش بینی ها بهره برد و به بهبود س��المتی، روابط شخصی و اوضاع مالی پرداخت و از تاثیرات منفی این عناصر

در این سال پیش گیری کرد. اژدها سالی سرشار از انرژی

س��ال اژدها که از ۲3 ژانویه ۲01۲ به طور رسمی آغاز شده نمادی از یک انرژی قوی و نیرویی قدرت مند اس��ت که اگر در مسیری درست هدایت شود می تواند نتایج مثبت فراوانی به هم��راه آورد.آب و زمین از عناصر دارای انرژی هس��تند که در این س��ال بسیار قوی عمل می کنند. عنصر آب پویا، خالق، قوی و نش��ان دهنده جنبش برای تغییرات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. عنصر خاک نمادی برای سخاوت، تشویق و قدرت است هم چنین نشان دهنده تمایل به داشتن ثبات،اتحاد و حس��ن نیت است.به نظر می رسد این ترکیب سبب تداوم مرمت سیستم اقتصادی و مالی می شود.ببینیم وضعیت ای��ن عناصر و موارد مرتبط به آن ها در این س��ال

چگونه است: از نظر صنعت؛ براساس پیش بینی های انجام شده در این سال صنایعی زیر مجموعه عنصر آب قرار می گیرند، از جمله صنایع مربوط به حمل و نقل و نوش��یدنی ها که پیش بینی ش��ده تنها اندکی رکود داشته باشند. از سوی دیگر، صنایعی هم چون کشاورزی، معدن و ساخت و ساز که زیر مجموعه عنصر زمین قرار دارند نیز ممکن است پیشرفت و رشد جزیی داشته باشند. در میان پنج عنصر چرخه آفرینش، آب عنصر چوب را تولید می کند و در نتیجه ممکن اس��ت مش��تریان محصوالت صنایعی مرتبط با چوب هم چون مد، نس��اجی و پوشاک، مبلمان، جنگل داری و چوب تقاضایشان را محدودتر کنند.زمین نیز ایجادکننده عنصر فلز است و در نتیجه نمادی از صنایعی هم چون فن آوری، تجهیزات س��نگین و ماشین

به سالمتی جناب اژدهاآالت، کامپیوتر، و فلزات قیمتی و غیرقیمتی. از نظر طبیعت؛ در طبیعت زمانی که آب به خوبی هدایت شود و دارای مسیر مش��خص باش��د برای آب یاری و تولید برق مفید است، اما زمانی که خارج از کنترل باش��د ب��ه نیرویی مخرب تبدیل می ش��ود. زمانی که زمین مانع حرکت آب می شود بین این دو تنش به وجود می آید و در نتیجه انرژی قدرت مند و بدون مهار آب ممکن اس��ت سبب بروز سیل و زمین لرزه شود.از نظر سالمتی و بهداشت نیز، عنصر آب با سیستم غدد فوق کلیوی در ارتباط اس��ت درحال��ی که عنصر زمین مربوط به دستگاه گوارش است. پیش بینی شده که مشکالت گوارشی مثل س��وزش سردل، سوء هاضمه، زخم معده، سندرم روده، کولیت، یبوست، اسهال، نفخ شکم و هموروئید بیش تری در این سال ایجاد شود.حال باید دید با پیش بینی هایی که برای این سال شده چه راه هایی برای حفظ سالمت و داشتن یک

زندگی موفق در این سال توصیه می شود:با خوراکی های شفابخش سالمت بمانید

در طب س��نتی چی��ن این اعتقاد وج��ود دارد که می توان با خوردن غذاهای مفید و مصرف گیاهان دارویی از بیماری ها پیش گی��ری کرد. برای جلوگیری از مش��کالت گوارش��ی پیش بینی شده برای این سال، می توان یک سری تغییرات

مثبت در رژیم غذایی ایجاد کرد :- از مصرف غذاهای سرخ شده، چرب، لبنیات، شکر و نمک

اضافی پرهیز کنید.- خوردن س��بزیجات فراوان تازه، به خصوص س��بزیجات ریشه ای مانند س��یب زمینی هندی و سیب زمینی شیرین، میوه ها، مغزج��ات و دانه های خوراکی، ماهی و مرغ توصیه

می شود.- می توان فعالیت سیس��تم گوارش را با آش��پزی همراه با س��بزیجات مالیمی هم چ��ون زنجبیل و ه��ل که وظیفه هماهن��گ کردن معده را بر عهده دارند، همواره منظم نگاه

داشت.فکرهای بزرگ را با گام های کوچک عملی کنید

گفته می ش��ود که س��ال اژدها به طورکلی برای ش��روع و راه اندازی پروژه های جدید و ابتکارات و به اشتراک گذاشتن دیدگاه ها با دیگران س��ال خوبی اس��ت هرچن��د که باید در پروژه ها و برنامه ها محافظه کار بود. این درس��ت اس��ت که ممکن است جامعه در حال و هوای تمایل به تغییرات انقالبی و فراگیر باشد اما در عین حال همین حال و هوا ممکن است

به سوی احتیاط بیش تر و محافظه کاری تغییر کند.این امر در روابط هم صدق می کند: باید آموخت که چگونه احساسات قوی را به یک راه مثبت هدایت کرد و با صبوری

جامعه

Page 50: نشریه کوچه شماره پنج

50

مقوا چیست؟

خاطرات مقوایی

مه شب تاجیک»مقوا« نوعی کاغذ ضخیم اس��ت که توانایی حفظ شکل بیش ت��ری نس��بت ب��ه کاغ��ذ ع��ادی دارد و از آن برای بسته بندی، ساختن کاردس��تی، لوازم مصرفی با عمر کم و هم چنی��ن برای درزبندی و بس��یاری کاربردهای دیگر اس��تفاده می ش��ود. کاغذ روزنامه و مقوا ب��ا این که کاغذ و محص��والت کاغذی به س��ادگی قابل بازیابی هس��تند ام��ا هم چن��ان بزرگ ترین بخش هر س��طل آش��غالی به خود اختص��اص می دهند. کاغذ و مق��وا حدود 40 درصد جریان زباله هر ش��هری هستند. با به وجود آمدن مقوا در زمان های قدیم بس��یاری از کتاب ها دارای جلد شدند و از

بسیاری از گزندها محفوظ ماندند.یک��ی از مواد اساس��ی در هن��ر ایرانی که در بس��یاری از ش��اخه های هنر به ویژه هنر تجلید در طی بیش از ش��ش قرن گذش��ته کاربرد فراوانی داش��ته، مقوا است. این ماده اگرچ��ه س��اختاری کاغذی داش��ته و به ط��ور معمول از خمیر کاغذ و یا چس��باندن الیه های کاغذ تهیه می شود، اما به دلیل داش��تن خصوصیات مطل��وب از نظر فیزیکی نس��بت به کاغذ، مزیت هایی را داراست و می تواند دارای کیفیت های متفاوتی به عنوان تکیه گاه، نگاه دارنده و بستر برای بسیاری از هنرها باشد. این خصوصیات عبارت است از، ضخامت، مقاومت در مقابل فش��ار، قابلیت استحکام و س��ختی، پذیرش و س��نخیت با مواد گوناگون مثل چرم، پارچه، کاغذ و یا چس��ب های سلولزی و پروتیینی، صاف و یک دس��ت بودن، امکان قالب گیری، براقیت و بسیاری خصوصی��ات فیزیکی که مقوا را از س��ایر نوع کاغذ مجزا

می کند.در ابتدا، در ش��هرهای میانی و ش��مال هن��د، مردم برای نگارش از پوس��ت درخت »توز« به��ره می گرفته اند. آنان

اوراق نوش��ته ش��ده را که پراکنده بوده، با اعداد متوالی ش��ماره گذاری می کرده اند و پ��س از پایان یافتن کتاب، اوراق آن را در ی��ک قطعه پارچه می پیچیده اند و درمیان دو لوح که به همان اندازه کتاب برگزیده ش��ده بود، قرار می داده ان��د. این نوع کتاب ک��ه بیش تر برای نامه نگاری استفاده می شده، »پوتی« نام داشته است. مصریان برای ن��گاه داری از طومارهای پاپیروس خ��ود که در مواردی طول ش��ان حتا به پانزده متر می رسیده، آن ها را دور یک چوب استوانه ای شکل می پیچیده اند، این کار بدان دلیل بوده که دسته و جلد کردن این کاغذها میسر نبوده است . ولی باز هم بس��یاری از این کتاب ها از بین می رفتند. به این ترتیب بود که فکر جلد کردن کتاب ها به میان آمد.

ب��ه تدریج ن��گاه داری و حفاظت مکتوب��ات و به عبارتی تجلی��د آثار اهمیت خاصی یافت. دیری نگذش��ت که از ح��دود قرن دوم می��الدی در مصر به تدری��ج لوله های پاپی��روس جای خ��ود را به اوراق پاپیروس و یا پوس��ت آهو داده و کتاب های مقدس مس��تطیل شکلی را شامل می شده که از قسمت ته به یک دیگر دوخته شده بوده اند. این کتاب ها را برای حفاظت بیش تر، به وسیله جلدهایی محکم که از باقی مانده ه��ای پاپیروس و یا اوراق چوبی تهیه می شد، می پوشانده اند. به مرور زمان و با پیش رفت کار دباغی پوس��ت و به وجود آمدن پارشمن، چرم نازکی روی این جلدها کش��یده ش��ده و آن را با نقوش طالیی زین��ت دادند. آن چه از ای��ن جلدهای قدیمی باقی مانده، نمونه ه��ای زیبای��ی از هنرهای جواهرس��ازی، زرگری، قلم زنی بر روی عاج و گل دوزی اس��ت که پرکارترین و

ماهرانه ترین آن ها از جنس چرم است.فن آوری ساخت مقوا از جنس کاغذ که اولین بار ایرانیان پس از فراگیری ش��یوه س��اخت کاغذ توسط چینیان در

جری��ان جنگ اطلح در س��مرقند، بدان دس��ت یافتند و سپس از آن طریق، آن را به دیگر سرزمین ها و از آن جا به اروپا گسترش دادند، تحولی شگرف در هنر تجلید کتاب به وجود آورد. زیرا از این پس ساختار داخلی و استحکامی جلده��ا را مقوایی که از به هم چس��باندن الیه های کاغذ حاصل می آمد، تش��کیل م��ی داده و بدین ترتیب با ایجاد فوایدی چون سبک تر شدن جلدها، اتصال راحت تر چرم ب��ر مقوا، اجرای راحت تر تزیینات روی جلد، تهیه آس��ان مقوا و هم چنین به دنبال آن آسان فراهم شدن ضخامت و ان��دازه مق��وا و جلد، کار تجلید کت��اب از تنوع کیفی و کمی بیش تری برخوردار و س��بب تعالی و پیش رفت آن

در قرن های بعد شد.کش��ور ایران عالرغم پیشینه ی بس��یار درخشانی که در تاریخ مقواگری داش��ته اس��ت، از حدود یک قرن گذشته تاکن��ون رون��د تنزل��ی را در س��اخت مقواهای مناس��ب جلدس��ازی و حت��ا کاربرده��ای دیگر طی کرده اس��ت. مقواهای��ی چون، کاهی، خمی��ر پارچه های کهنه، خورده چوب اس��ت که به طور غالب دارای کیفیت، اس��تحکام، یک نواختی، صافی و بافت بس��یار ضعیف و پایینی است. اغلب مقواهای جدید ماشینی تهیه شده در داخل کشور، به دلیل پرداخت و بافت نامناسب، اسیدیته ی باال و وجود لیگنین زی��اد، برای تجلید و یا مرم��ت جلدهای قدیمی مناس��ب نیس��تند و در اس��اس هنوز در خصوص ساخت مقوای مخص��وص تجلید و مرمت جلده��ای قدیمی در داخل کش��ور، تدبیری اتخاذ نش��ده اس��ت. این در حالی اس��ت که جلدهای کتاب های قدیم��ی باتوجه به کثرت آن ها، هرروز در معرض تخریب بیش تری قرار می گیرند، ولی با تاسف هنوز در داخل کشور مقوای مناسب ساخت

یا مرمت آن ها تولید نمی شود.

Page 51: نشریه کوچه شماره پنج

51

بازار حراج گرم استاکبر ترشیزاد

برنام��ه ی این هفته را ب��ا خبرهایی از فوتب��ال جهان آغاز می کنیم. »آلکس فرگوسن« س��رمربی منچستریونایتد در جدیدترین رده بندی که فدراس��یون بین المللی تاریخ و آمار فوتبال اعالم کرده است با پشت سر گذاشتن »آرسن ونگر« سرمربی فرانس��وی آرس��نال به عنوان به ترین مربی قرن بیس��ت و یکم انتخاب شد. در این رده بندی »خوزه مورینیو«

هم در رده ی سوم قرار گرفت.اسامی به ترین مربیان قرن به ترتیب زیر است:

-1 سرآلکس فرگوسن -۲ آرسن ونگر -3 خوزه مورینیو -4 فابیو کاپلو -5 گاس هیدینگ -6 کارلو آنجلوتی -۷ وینسته دل بوسکه -8 مارسلو بیلسا -9 فیلیپه اسکوالری -10 رافا

بنیتس -11 مارچلو لیپی -1۲ فرانک رایکاردنکته جالب در این رده بندی قرار گرفتن »پپ گواردیوال« در

رده بیست و دوم است.فدراسیون بین المللی تاریخ و آمار فوتبال جهان هم چنین اسامی به ترین دروازه بانان قرن بیست و یکم را اعالم کرد که در آن »جیان لوییجی بوفون« سنگربان یوونتوس با پشت سر گذاشتن »ایکر کاسیاس« و »پیتر چک« در

مکان اول قرار گرفت.باالخره کش مکش های فدراس��یون فوتبال انگلیس و »کاپلو« کار را به جاهای باریک کش��اند و س��بب شد ت��ا در فاصله ی کم تر از چهار ماه مان��ده به بازی های ی��ورو ۲01۲، »فابیو کاپلو«، مربی 65 س��ال ایتالیایی در اعتراض به تصمیم فدراس��یون فوتبال انگلستان در گرفتن بازوبند کاپیتانی از »جان تری« مدافع باش��گاه چلس��ی، از مربی گری تیم ملی انگلس��تان استعفا دهد. »جان تری« که متهم به استفاده از القاب نژادپرستانه نسبت به »آنتون فردیناند« بازیکن باشگاه »کوییز پارک

رنجرز« شده است، بنا به تصمیم فدراسیون فوتبال انگلیس پس��ت کاپیتانی خود را از دس��ت داد. اعتراض اصلی »فابیو کاپلو« نسبت به گرفته شدن پست کاپیتانی »تری« پیش از

حکم قطعی دادگاه بوده است.و حاال بپردازیم به فوتبال داخلی. حاشیه های بازی جنجالی پرس��پولیس و اس��تقالل تهران هم چنان ادامه دارد. سایت معتبر گل که هر هفته ی��ک بازیکن را که بیش ترین تاثیر را در نتیجه گیری تیمش در هفته ی قبل داش��ته به عنوان به ترین بازیکن هفته جهان انتخاب می کند، هفته ی گذشته این مقام را به »ایمون زاید« داد که با زدن 3 گل در هشت دقیقه پایانی نتیجه شهرآورد تهران را به نفع پرسپولیس تغییر داد. باشگاه پرسپولیس هم تصمیم گرفت تا با به ترین استفاده از ای��ن جو و در اقدامی که توجه به درخواس��ت های متعدد هواداران خوانده شده اس��ت، پیراهن و کفش های »ایمون زاید« را که با دومین هت تریک تاریخ بازی های شهرآورد، شکست اس��تقالل را رقم زد، در فروش گاه مجازی پای گاه اینترنتی باشگاه پرسپولیس عرضه کند. ما پیشنهاد می کنیم با توجه به نتایج بعدی باش��گاه پرس��پولیس و دیگر تیم ها چیزهای دیگری نیز به لیست حراج های باشگاه های فوتبال

ما افزوده شود برای مثال دست کش های »میثاق معمارزاده« و »حسین هوش��یار«، کاله گیس »پرویز مظلومی« و کت

»فیروز کریمی.«س��ازمان لیگ فوتبال با بررس��ی های فراوان به این نتیجه رسیده است که قانون منع حضور دروازه بان های خارجی را لغ��و و از لیگ دوازدهم تیم ها بتوانن��د دروازه بان خارجی در اختیار بگیرند. این قانون از لیگ هشتم در فوتبال ما وارد شد و مخالفان و البته موافقانی داشت. یک منبع موثق در سازمان لیگ این خبر را تایید کرده است. بدون شک نتایج و عمل کرد ضعیف دروازه بانان داخل��ی در این تصمیم بی تاثیر نبوده اس��ت. مدیرعامل باش��گاه داماش گیالن از موافقت قوه قضاییه با انتقال تیم فوتبال داماش به »حسین هدایتی« خب��ر داد. »امیر عابدینی« در مورد وضعیت نقل و انتقال دام��اش گیالن گفت: »قوه قضاییه ب��ا انتقال امتیاز تیم فوتبال داماش گیالن به »حسین هدایتی« موافقت کرد.

دلی��ل مخالفت اولیه قوه قضاییه با انتقال داماش این بود که می خواس��تند رضایت صاحب مجمع باشگاه را بگیرند

که این رضایت جلب شده است.«در مورد قیمت فروش این باشگاه نیز اعالم شده است که با توجه به بدهی 6 میلیارد و هفتصد میلیون تومانی داماش تا آخر فصل، اگر »هدایتی« رقمی در حدود یک میلیارد تومان بدهد خوب اس��ت. یعنی در مجموع این باش��گاه به مبلغ ۷

میلیارد و ۷00 میلیون تومان فروخته شده است.ک��م کم باید زوج »قلعه نویی-مظلومی« را هم به زوج های متخاص��م ورزش ایران اضافه کنی��م. پس از صحبت های هفته ی اخیر »پرویز مظلوم��ی« بر علیه »امیر قلعه نویی« و انداختن گناه بس��یاری از مش��کالت باش��گاه استقالل و باخت هایش بر گردن او، »قلعه نویی« هم بی کار ننشس��ت و درب��اره اظهارات »پرویز مظلومی« گف��ت: »اولن من به احت��رام مردم و هواداران اس��تقالل در این برهه از زمان به دو دلیل پاسخ این آقایان را نمی دهم، اول این که آن ها چون در زمین بازی حرفی برای گفت��ن ندارند این حرف ها را در می آورند و هر هفت��ه پروژه ای خاص را باب می کنند و دوم این که می خواهند ب��رای باخت احتمالی در بازی روز جمعه

زمینه سازی کنند و بگویند قلعه نویی تیم ما را به حاشیه برد، پس پاسخی به اظهارات این ها در این مقطع نمی دهم ولی بعد از بازی روز جمعه و در روز شنبه پاسخ این ها را می دهم

و من هم حرف های زیادی دارم تا بر زبان جاری سازم.«او اضافه کرد: »مگر مرحوم »ناصر حجازی« تیم استقالل را در آسیا نایب قهرمان نکرد، پس این موضوع نشان می دهد ک��ه آقایان چن��دان مصاحبه کردن را بلد نیس��تند و اصلن نمی دانند اصول مصاحبه چیست که چنین مصاحبه می کنند و می خواهند با این اظهارات به هواداران خط بدهند در حالی که مردم بس��یار آگاه تر از این ها هس��تند که کسی بخواهد

برای شان خط دهد.«قلعه نوی��ی اضاف��ه کرد: »چرا ت��ا آن روز که اس��تقالل در کورس قهرمانی بود از دس��ت های پش��ت پرده خبری نبود اما تا اس��تقالل در دو س��ه بازی نتیجه نمی گیرد آقایان به یاد دست های پشت پرده می افتند در حالی که در بازی روز گذش��ته تنها دو هزار هوادار به اس��تادیوم آمد و این در حالی اس��ت که این آقایان از مردم التماس می کنند تا هواداران در بازی روز جمعه به استادیوم بیایند، در حالی که من به اینها می گویم شما در زمین بازی خوب انجام دهید و مردم خودشان می آیند و الزم نیست که شما از آن ه��ا التماس کنید تا به اس��تادیوم بیایند. زمان ما 80 هزار هوادار به استادیوم می آمد و در حالی که می باختیم هم ما را تشویق می کردند، مگر با »سپاهان« به همین تی��م نباختیم ولی باز مردم جلوتر از ما بودند و تیم ما را

تشویق کردند.«قلعه نوی��ی در پایان تاکید ک��رد: »البته من حرف های زی��ادی دارم اما چون تیم اس��تقالل را دوس��ت دارم و نمی خواهم این تیم وارد حاشیه شود هم اینک در مورد آن اظهار نظر نمی کنم.« باز هم دم آقای »قلعه نویی« گرم که اظهار نظر نکرد، معلوم نیس��ت ایشان اگر بخواهد اظهار نظر کند چه چیزهای��ی درباره ی »مظلومی« خواهد گفت. »محمدرضا رودکی«، سرگروه سنگین وزن تیم ملی جودوی ایران که چندی پیش موفق ش��ده بود تنها سهمیه این رشته ورزشی را برای حضور در المپیک ۲01۲ »لندن« کس��ب کند در گفت وگو با خبرن��گاران کناره گیری خود از تیم ملی ج��ودو را اعالم کرد. »محمدرضا رودکی« با اعالم این خبر در مورد دالیل اتخاذ چنین تصمیمی گفت: »جودو را برای آن ها که منافع و درآمدش��ان را در حفظ پست های مدیریتی می دانند رها ک��رده و پی زندگی خود می روم.« او افزود: »فدراس��یون جودو به دنبال آدم های کوچک است و برخالف اصل این رش��ته ورزشی تنها افرادی می توانند در

این شرایط فعالیت کنند که چنین وضعیتی داشته باشد.«با آغاز رقابت های دوچرخه س��واری قهرمانی آسیا در کشور مال��زی، »علیرضا حق��ی« در ماده چه��ار کیلومتر تعقیبی انفرادی با حریفانش به رقابت پرداخت که در پایان نخستین م��دال ط��الی کاروان ایران را به دس��ت آورد. در این ماده رکابزنان هنگ کنگ و ازبکس��تان به ترتیب مقام های دوم

و سوم را کسب کردند.

ورزش

Page 52: نشریه کوچه شماره پنج

52

بهار بنیادگرایی و غرب

اکبر ترشیزاد »اخوان المس��لمین« یک حزب و گروه ت��ازه پاگرفته در کشورهای عربی و اسالمی نیست. پیشینه ی این گروه و مبارزاتش در این مناطق به بیش از یک س��ده ی پیش باز می گردد. گرچه که پس از ترور »حس��ن البنا« بنیان گذار این گروه آن ها روش های خشونت آمیزشان را برای تغییر نظام های حاکم بر کشورهای عربی و اسالمی تغییر دادند اما هم چنان بر اجرای احکام ش��ریعت پای می فش��ردند. پس از چیزی حدود س��ه دهه که از س��رکوب این گروه در س��وریه و مصر می گذش��ت، در مصر و پس از پیروزی انقالب شش��م ژوئن در این کش��ور »اخوان المس��لمین« دوباره و با قدرت به صحنه سیاسی کشور بازگشتند. آنان گرچه که س��هم عمده ای در این تغییرات نداش��تند اما از احساسات مذهبی مردم به ترین بهره را بردند و در حقیقت محصول رس��یده ی »بهار عربی« را به آسانی چیدند. این گروه ها که در ابتدا از اجرای روش های س��کوالر س��خن می گفتن��د حاال به ش��دت ب��ر تصویب و اج��رای قوانین اس��المی و مذهب��ی پای می فش��ارند و در حالی که کمی پیش از پیروزی بر احترام بر معاهدات پیش��ین بین اللملی که از سوی دولت های قبل امضا شده بود تاکید می کردند حاال از قطع روابط با اسراییل و فسخ معاهده ی صلح با آن کش��ور البته از طریق به رای گذاشتنش سخن می گویند

]1[ چیزی که نتیجه ی آن از پیش معلوم است.پس از مصر و تونس اکنون نوبت به سوریه رسیده است. رهبر اخوان المسلمین این کش��ور »محمد شفقه« که در تبعید به س��ر می ب��رد از اجرای مدل حکومتی س��کوالر

ترکی��ه حرف می زن��د و اتحاد و هم کاری ب��ا گروه های لیبرال، چپ و سکوالر را چیزی شدنی و طبیعی می داند اما واقعیت چیز دیگری اس��ت. در س��وریه اکثریت اهل س��نت سال ها از سوی اقلیت »علویان« در فشار بوده اند و مدل دیکتاتوری س��کوالر خانواده ی »اس��د« مانع از تاخت و تاز »اخوان المس��لمین« و گروه های دیگر سلفی در سوریه شده بود، این موضوع به نوعی عطش مردم این کش��ور را برای دست یابی به یک حکومت اسالمی بیش تر کرده و بدون ش��ک پس از س��رنگونی حزب »بعث« و در انتخابات احتمالی آینده هر گروهی که ش��عارهای تندتر و تمایالت بنیادگرایانه ی بیش تری از خود به نمایش بگذارد موفقیت چشم گیرتری را به دست خواهد آورد. همین فضا سبب خواهد شد که اخوان المسلمین در سوریه نیز هم چون دوس��تان خود در مصر به سمت مواضع تندتر حرکت کنند،

چیزی که اکنون فریب کارانه از بیان آن طفره می روند.این واقعیت ها در کش��ورهای عربی چیز تازه ای نیس��ت ام��ا از هم��ه عجیب ت��ر حمایت کش��ورهای غربی و در راس آن ها آمریکا از اپوزیس��یون کشورهای عربی است. غربی ه��ا اکنون به ت��ر از هر زمان دیگ��ری می دانند که به س��بب فقر فرهنگی مردم و وجهه ی مظلومانه ای که گروه های اس��المی در اثر سال ها فش��ار وارده از سوی حکومت های توتالیتور کسب کرده اند و هم چنین پای گاه توده وارش��ان، احزاب اسالمی به نس��بت احزاب چپ یا لیبرال به مراتب از ج��ای گاه اجتماعی باالتری در میان مردم ای��ن مناطق برخوردارند و منطقی اس��ت که پس از س��رنگونی دولت های موجود ج��ای آن ها را بگیرند و

پ��س از آن خواهد بود ک��ه آن ها به تدریج در روابط خود با غرب و متحد آن اسراییل نیز تجدید نظر خواهند کرد. اکنون باید پرس��ید که با وجود علم به چنین واقعیتی چرا این حمایت ها ادامه پیدا می کند؟ شاید تنها دلیل موجود، علم غربی ها به عدم توانایی رهبران احزاب اس��المی در اداره ی این کش��ورها بر اس��اس قوانین ش��ریعت است،

چیزی که نمونه ی عینی آن در ایران دیده می شود. در حقیق��ت غرب گم��ان می برد پس از ای��ن اتفاق که طوالن��ی نی��ز نخواهد بود اقبال م��ردم از این گروه ها به سوی نیروهای سکوالر برخواهد گشت. به گمان نگارنده ام��ا تحلیل گران غربی یک نکت��ه را فراموش کرده اند و آن این س��ت که هیچ تضمینی وجود ندارد که گروه های اس��المی به قواعد دموکراسی پای بند بمانند و در صورت بازگشت اقبال عمومی از آن ها به راحتی به پایین آمدن از هرم قدرت تن در دهند. این پیش آمد می تواند به آس��انی چنین دموکراسی های نوپایی را دوباره دچار درگیری های تازه کند. تجربه ی عراق پس از خروج آمریکا پیش روی غرب است و آن ها باید درس خوبی از این حادثه بگیرند. ب��ه هر روی گمان م��ی رود تنها راه ح��ل پیش گیری از چرخش این کش��ورها به س��مت حکومت ه��ای تندرو و بنیادگرا گرفتن ضمانت ه��ای محکم بین المللی هم چون قط��ع کمک ه��ای مالی به این کش��ورها باش��د. در هر صورت باید گفت که تجربه ی دموکراسی در این کشورها نوپاس��ت و جذابی��ت حکومت های اس��الم گرا حداقل در ش��رایط حاضر ب��رای مردم این مناطق از دموکراس��ی و

حکومت های سکوالر به شکل غربی بیش تر است.

سیاست

Page 53: نشریه کوچه شماره پنج

53

رازقی

تکه تکه های آوارهامیر حسین آهویی

از تو دورم، کیلومترها، ساعت هااما می دانی:

آن چیزی که ما بین من و توستچیز دیگری است

یک احساسیک خاطره

یک گم شدن در البه الی آن چه …به یاد نمی آورم.

خوب به یاد می آورمباران می باریدمن و تو …

خسته امکاش می شد

ساعت را به جلو بکشم و به تو برسمکاش می شد

نیم نگاهی از پس این پنجره غبار گرفتهبه بیرون بیندازم و …

شاید ببینمکه تو آن جایی

شاید هم خواب باشدکاش باشداما نیست

می دانی، همه چیز عوض شدههمه چیز، همه چیز جز تو

تو عوض نشدیتو همانی که بودی

انگار آن جا هیچ چیزی عوض نمی شودانگار همه می مانند، همه می خوابند، همه همان چیزهایی را می خورند که همیشه می خورند

راستیانگاری هوا سر شدهمراقب دستانت باش

تو را به خداتو را به خدا؟

به خدا دلم برایت تنگ شدهفقط می دانم

موقعی تمام می شودکه تمام می شوم

متنی که ش��نیدید را در ابتدای پاییز نوش��ته بودم. »رازقی« یک برنامه ادبی موسیقایی است. در تالش خواهیم بود شعرهای شعرای جوان را با آهنگ هایی از آهنگ سازان جوان تلفیق کنیم و هر هفته مهمان

شما خواهیم بود.بخش دوم برنامه نوشته ای است از بانی. روزی در صفحه فیس بوکم چرخی می زدم، به متنی برخوردم که برای من تاثیر گذار بود. اجازه آن را از نویس��نده گرفتم و تا لحظاتی دیگر خواهید ش��نید. موس��یقی پس زمینه آهنگی است که سال های سال پیش ساخته بودم و احساس کردم برای شروع برنامه رادیویی

»رازقی« می تواند خوب باشد.

تکنو کوچه

آیا »فایرفاکس« واقعن

امن تر از »اینترنت اکسپلورر«

است؟کیومرث سجادی

Fir - )ددالیلی وجود دارد که نشان می دهد »فایرفاکس« Internet E fox( نس��بت به »اینترنت اکس��پلورر« )-

plorer( امن تر است. این دالیل در پی می آید:-1 فایر فاکس مش��کالت امنیتی خود را به سرعت بر طرف کرده و در بسته های امنیتی که با حجم کم و به راحتی با یک کلیک قابل نصب هس��تند زود به زود به کاربران خود ارایه می دهد و برای نصب جدیدترین آپدیت ها نیاز نیست منتظر

آمدن نسخه جدید مرورگر باشیم.-۲ ب��ار دیگر بحث اپن س��ورس )open source( بودن مطرح می شود. مرورگری که سورس اش را در اختیار همگان ق��رار می دهد این امکان را به کاربران حرفه ای خود می دهد تا باگ های امنیتی آن را بررس��ی کرده و یا حتا بس��ته های امنیتی جهت رفع مشکالت آن بنویسند. حال آن که سورس بسته اینترنت اکسپلورر نه تنها این اجازه را نمی دهد تا سورس آن را بررس��ی کنند ک��ه می تواند در ص��ورت صالحدید با س��رویس های امنیت��ی حکومت ها نیز بدون این که کس��ی

متوجه آن باشد هم کاری نماید.-3 اینترنت اکسپلورر جهت توسعه اجازه نوشتن »اکتیوایکس« )Active X(ه��ا را ب��ه کارب��ران خ��ود می ده��د اما این اکتیوایکس ها امروزه تبدیل به راهی جهت نوشتن بدافزارها و )Add-on(»ویروس ها شده است. اما فایرفاکس از »اد-آن

های تایید ش��ده ای استفاده می کند که تنها به خود مرورگر آسیب می رساند نه مانند اکتیوایکس ها به کل کامپیوتر.

-4 با تمامی نکات امنیتی که رعایت می شود، در فایرفاکس N - )���ما می توانید با انتخاب وضعیت »نواس��کریپت«

Script( اجازه اس��تفاده از هیچ اس��کریپت )script( و یا قابلیت تعاملی مانند جاوااسکریپت و یا فایل های فلش را به

هیچ سایتی ندهید تا از امنیت باالتری برخوردار شوید. -5 فایرفاکس از طریق سرویسی که با گوگل قرارداد بسته است اگر کاربرش بخواهد وارد سایت هایی شود که پتانسیل بدافزار بودن و یا سرقت اطالعات را دارند به او اخطار داده تا در صورتی که از سایت مقصد مطمئن نیست وارد آن نشود.

در نهایت حفاظت از اطالعات ش��خصی و محرمانه تان حتا در ص��ورت اس��تفاده از آخرین نس��خه فایرفاکس با آخرین آپدیت ها ، به تری��ن آنتی ویروس ها و فایروال ها کاری س��ت که نی��از به دقت و مراقبت خودتان نیز دارد. فراموش نکنید که مهندسی اجتماعی یکی از س��اده ترین راه های دزدیدن اطالعات کاربرانی ست که ساده انگارانه از کنار مسایل مربوط

به امنیت خود می گذرند.

بزن به رگ اناررگ من را

بزن به برفدلم می خواهد از خاک ندا علف شوم

دلم می خواهد برای تو تنگ شود…ما تکه تکه های آواره …

لعنت به روز و روزگار ای لعنتحرفم از حرف، حرف نمی شود

گلوی تو حتمن گرفته حال تو خوب نیستبیا بزن بغض مرا شعر کنبیا مرا کنار خیابان حرف

بزن رگم از خون …صد دانه یاقوت دسته به دسته بریز الی دفترت

ت��و خوب باش من هزار و ی��ک بار برای ات به کربال کفن می شوم

از دست می شوم از پا از می شومتو خوب باش

اولین برنامه رازقی را تقدیم می کنم به نس��یم که البه الی موهای تان می وزد در زمستان

آفتاب تان نورانی

فرهنگ

Page 54: نشریه کوچه شماره پنج

54

به بهانه زادروز »آرش حجازی«

اندوه ماه در سرزمین ابدیت

محبوبه شعاع بیست و هش��تم بهمن براب��ر ب��ا زادروز »آرش حجازی« نویسنده، مترجم، پزشک، و ناشر ایرانی است. او هم چنین مدیر انتشارات کاروان و مترجم رسمی کتاب های »پائولو کوئیلو« نویس��نده مش��هور برزیلی، به زبان فارسی است. حجازی همان پزش��کی است که در جریان اعتراضات به نتای��ج انتخابات 1388 ایران در هنگام ش��لیک گلوله به

»ندا آقاسلطان« سعی در نجات جان وی را داشت.»آرش حجازی« در بیست و هشتم بهمن ماه سال 1349 به دنیا آمد. پدرش دکتر جالل حجازی چهره ماندگار و استاد پیش��ین دانش گاه علم و صنعت تهران در رشته مهندسی و علم مواد بود. آرش در هجده سالگی وارد دانش گاه شد و در س��ال 13۷5 از دانش ک��ده پزش��کی دانش گاه علوم پزشکی ایران فارغ التحصیل شد و موضوع تز دکترایش ، »تاثیر قصه گویی در درمان اختالالت اضطرابی کودکان«

بود.او در س��ال 13۷3 با س��رمایه ش��خصی خودش داستان بلندی به نام »اندوه ماه« را منتشر کرد که به علت توزیع نامناس��ب، با اس��تقبال چندانی مواجه نشد. هم چنین چند داس��تان کوت��اه و مجموعه مقاالتی مث��ل مقاله »لیلیت، شهبانوی ش��ب« که بیش تر زمینه فولکلورشناسی داشت

به طبع رساند.کاروان« »انتش��ارات در س��ال 13۷6، آرش حج��ازی را تاس��یس کرد و دو س��ال پس از تاس��یس آن، »پائولو کوئلیو«، نویسنده مش��هور برزیلی و خالق کتاب معروف

»کیمیاگر«، او را مترجم رس��می آثارش به زبان فارس��ی معرفی کرد. گفته ش��ده که حج��ازی از جمله مترجمانی اس��ت که با ترجمه اغلب آثار این نویسنده عارف مسلک

برزیلی و دعوت او به ایران به شهرت رسید.در س��ال 1380،وی س��ردبیری ماه نامه فرهنگی هنری »کامی��اب« را ب��ر عه��ده گرفت که پس از پنج ش��ماره

انتشار، متوقف شد. پ��س از توقی��ف این نش��ریه حجازی ماه نامه »جش��ن کتاب« را منتش��ر کرد که بیست شماره منتشر شد و پس

از آن قالب آن تغییر کرد.آرش در سال 1383، رمان »شاهدخت سرزمین ابدیت« را منتش��ر کرد. شاهدخت سرزمین ابدیت در سال 1384 توانس��ت در فهرس��ت نهایی نامزدهای جای��زه »واو« و

منتقدان مطبوعات قرار گرفت.آرش حجازی آن پزش��کی است که در جریان اعتراضات به نتایج انتخابات 1388 ایران در هنگام شلیک گلوله به »ندا آقاس��لطان« س��عی در نجات جان ندا را داشت، اما ش��دت جراحت و این که گلوله مستقیم به قلب ندا خورده

بود و حجم باالی خون ریزی مانع از موفقیت وی شد. آرش حج��ازی که روز پس از ای��ن اتفاق از ایران خارج شد، در مصاحبه ای اعالم کرده که به دلیل فاش ساختن جزیی��ات این داس��تان و احس��اس خطر ش��دید، قادر به بازگش��ت به ایران نخواهد بود و در همان زمان فرمانده نیروی انتظامی نی��ز از تحت تعقیب بودن آرش حجازی

خبر داد.

آرش پس از خارج ش��دن از ایران در انگلیس به نوشتن کتابی پرداخت که زبان حال نسلی از ایرانیان است نسلی که بس��یاری از آن ه��ا مانند حجازی، به خاطر س��بعیت و اس��تبداد رژی��م به تبعید رانده ش��دند. پائولو کوئلیو هم در ای��ن رابط��ه در وبالگ خود نوش��ته و تاکید کرده که آرش حجازی همان پزشکی است که سعی کرد جان ندا

آقاسلطان را نجات دهد.از ترجمه های آرش حجازی می توان به این آثار اشاره کرد: مکت��وب )پائولو کوئلیو(، دومی��ن مکتوب )پائولو کوئلیو(، باغ پیامبر و س��رگردان )جبران خلیل جبران(، ش��بح اپرا )گاس��تون ل��ورو(، بری��دا )پائول��و کوئلیو(، خاطرات ی��ک مغ )پائول��و کوئلیو(، پ��دران، فرزندان، نوه ه��ا )پائول��و کوئلیو(، جهالت )می��الن کوندرا(، کنار رود پیدرا نشس��تم و گریس��تم )پائولو کوئلیو(، شیطان و دوش��یزه پری��م )پائولو کوئلی��و(، کوه پنج��م )پائولو کوئلی��و(، کیمیاگ��ر )پائول��و کوئلیو(، ورونی��کا تصمیم می گی��رد بمیرد )پائول��و کوئلیو(، کت��اب راهنمای رزم آور ن��ور )پائولو کوئلیو(، نامه های عاش��قانه یک پیامبر )پائول��و کوئلیو- جب��ران خلیل جب��ران(، عطیه ی برتر )پائولو کوئلیو(، قام��وس فرزانگی )پائولو کوئلیو(، زهیر )پائولو کوئلیو(، شیر، جادوگر و گنجه )سی اس لوئیس(،

خواهرزاده ی جادوگر )س��ی اس لوئیس(، س��فر کش��تی س��پیده پیما )س��ی اس لوئی��س(، چ��ون رود جاری باش )پائولو کوئلیو(، س��احره ی پورتوبل��و )پائولو کوئلیو(، دختر

شاه پریان )لرد دانسنی(.

روزنگاشت

Page 55: نشریه کوچه شماره پنج

55

ماجرای باز کردن در قوطینعیمه دوستدار

اگر بخواهم بی مقدمه بروم سراغ اصل مطلب و راز زنانه ی دیگ��ری را فاش کنم، باید بگویم یکی از مش��کالتی که س��ال های سال است دامن ما زنان ایرانی و حتا زنان دنیا را گرفت��ه، باز کردن در قوطی اس��ت. می دانم که تعجب کرده ای��د و احتمالن پیش خودتان می گویید که این دیگر چگونه رازی اس��ت؟ اما الزم است که حتا بیش تر از این

تعجب کنید.راستش را بخواهید داستان از آن جا شروع شد که چند روز

پیش در خانه ی دوس��تی هم وطن، مهمان بودم. نزدیک ش��ام بود که دیدم دوس��تم با ی��ک در قوطی در چالش اس��ت و هر چه می کند، در باز نمی ش��ود. دوستم تقریبن از هر راه��ی که فکرش را بکنید رفت اما در قوطی باز نش��د که نشد. من که زیر چش��می و از بیرون آش��پرخانه ش��اهد ماجرا ب��ودم، دیدم که او در نهایت از شوهرش کمک خواست. آقای ش��وهر هم لب خن��دی زد و ب��ا یک حرکت س��ریع و جانانه، در کسری از ثانیه، مشکل را حل کرد. بعد هم بلند بلن��د خواند که »کار را

که کرد، آن که تمام کرد«. در این میان ب��رای این که تعریفی ه��م از خانم ک��رده باش��د، گفت: »ش��ما تقریبن بازش کرده بودید. فق��ط مانده بود زور آخ��ر.« به این ترتی��ب در قوطی باز ش��د اما این موض��وع م��ن را ی��اد صحنه های دیگ��ری انداخت ک��ه در آن زن ها انج��ام دهند نمی توانن��د کاری را

چون »زورشان« نمی رسد. حتمن ش��ما ه��م مثال هایی از این دست دارید؛ این که نتوانسته باشید چی��زی را بلند کنی��د در حالی که 5-4 کیل��و بیش ت��ر نیس��ت، یا در یک مس��یر کوتاه ب��ه نفس نفس افتاده باشید و از جمع مردان عقب افتاده باش��ید، این ک��ه … در تمام این مثال ها، زن ها مجبور می شوند کارشان را بسپارند به مردها، نه به

خاطر این که آن کار خیلی پیچیده و دش��وار اس��ت بلکه فقط به خاطر این که زورش��ان نمی س��د. ش��اید خیلی ها دوست داشته باش��ند این موضوع را ذاتی و طبیعی جلوه بدهند و بگذارند به حس��اب آن چیزی که تفاوت های زن

و مرد نامیده می ش��ود. ام��ا در واقع، تفاوت خاصی وجود ندارد. مردهای معمول��ی دنیا زورمندان عجیب و غریبی نیستند، همان طور که زن های معمولی دنیا هم موجوات ضعی��ف و بی چاره ای نباید باش��ند. زور ب��ازو در حد امور روزمره ی زندگی، چیزی اس��ت که زن و مرد نمی شناسد و هم��ه حدی از آن را نیاز دارند. ام��ا در عمل، ما زن ها

آن را کم داریم.دلیل این کم زوری واقعن چیس��ت؟ آیا ما ضعیف آفریده ش��ده ایم؟ آی��ا واقعن از باز کردن در ی��ک قوطی یا بلند

ک��ردن چند کیلو بار، عاجزیم؟ چرا بدن مان هم راهی مان نمی کند؟

خوب که ن��گاه کنی، می بینی این ضعیف بودن، خودش زمینه س��از حرف و حدیث بسیار است و رفتارهای متقابل

م��ردان را با ما تعیین می کند. انگ »زن ها نمی توانند« از همین جا به ما می خورد. در حالی که لب خند به لب، بارمان را می دهی��م تا یک مرد با کم��ال افتخار آن را برای مان حم��ل کند، در واقع این پیام را مخابره می کنیم که زن ها ضعیف ترن��د و البته واقعن ضعیف تر هم هس��تند… تنها به این دلیل که جسم شان ساخته و پرداخته نشده است.

آمارها نش��ان می دهد که زن ه��ا معمولن زمانی را صرف پرورش قوای جسمی ش��ان نمی کنند. زندگی بسیاری از زن ها از ورزش و تحرک جس��مانی خالی است. آن قدری ک��ه زن ها زمان می گذارند تا در آرایش گاه ها ظاهرش��ان را زیبات��ر و کامل تر کنند، زمان برای تقویت جسم ش��ان نمی گذارن��د. تعداد کمی از زن ه��ا برنامه ی مرتبی برای ورزش و ش��نا دارند. در مقابل، زندگی زنانه پر از عواملی اس��ت که به ضعیف تر شدن جسم ش��ان کمک می کند. تغیی��رات ماهان��ه، ع��ادت ب��ارداری، هورمونی، بچه داری و مسوولیت سنگین اداره ی خان��ه که هرکدام مقدار زیادی از قدرت جس��مانی زن را به شکل دایم یا موقت می گیرند و اگر چیزی جای گزین آن نیروه��ای از دس��ت رفته نش��ود، به مرور از زن یک موجود فرسوده و ناتوان

خواهند ساخت.شاید در نگاه اول برای خیلی از زن هایی ک��ه در محیط ه��ای مردس��االر پرورده ش��ده اند س��خت نباش��د که بخش��ی از کارهای س��نگین را به مردان بسپارند و م��ردان هم به ظاهر با میل و رغبت این جور کارها را به عهده می گیرند، اما کمی که عمیق تر به ماجرا نگاه کنیم، می بینیم این موقعیت ها زمینه ساز رفتارهای نابرابر بزرگ تری خواهند ب��ود و قضاوت را در م��ورد توانایی های زنان تغیی��ر خواهند داد. تصویری ک��ه از زنی با ضعف قوای جسمانی س��اخته می ش��ود، تصویر زنی اس��ت که ار اداره ی امور خود به تنهایی عاجز است و حتا باز کردن در یک قوطی را بای��د به یک مرد بس��پارد و در نتیجه نمی ش��ود امور بزرگ تر و مهم تر را به او سپرد. زنان به این ترتیب ناخودآگاه این پی��ام را مخابره می کنند که همیش��ه به کمک نیاز دارند و نمی ش��ود تنهای شان گذاش��ت. زن های��ی که به م��رور حس دل س��وزی و ترحم را هم بر می انگیزند و هویت شان را در سایه ی حضور مردانه

از دست می دهند.راه حل این راز زنانه چندان سخت نیست. کافی اس��ت هر زنی بخشی از وقت خود را صرف تقویت جس��مش کند؛ پیاده روی، ورزش، شنا. اما حقیقت این اس��ت که برای رس��یدن ب��ه این نتیجه، الزم است از قبل ذهنش را تقویت کرده باشد. ذهنی که

اهمیت و اولویت باال بردن توان جسمی را بفهمد.

جامعه

Page 56: نشریه کوچه شماره پنج

56

رضا حاجی حسینیبازی سرنوش��ت چه ه��ا که ب��ا آدم نمی کن��د. وقتی در جس��ت و جوی بازی ها می روم به س��ال های کودکی، در کوچ��ه پس کوچه ها گم می ش��وم، بعضی دوس��تانم را از پس سال ها پیدا می کنم، در خیال با آن ها حرف می زنم، خاطره های مش��ترک مان را با هم م��رور می کنیم و بعد ناگهان می بینم که نیس��تند. من، تنها، نشس��ته در جایی بسیار دور از آن کوچه ها و خیابان ها، گذشته را می کاوم. گذشته ای که شیرین است و پر از بازی. این بار می خواهم

شما را هم در سفر به خاطره ها با خودم ببرم.تازه آمده بودیم به محله ی جدید. س��یلی که آن سال در ارتفاعات تهران آمده بود، بخش هایی از محله را شس��ته و ب��رده بود، اما زندگ��ی هم چنان جریان داش��ت. پدرم ش��انس آورد که خانه ی آرزویش را آن س��یل تکان نداد و م��ا، چند ماه بعد به آن جا نقل م��کان کردیم. روزهای اول با مادرم می رفتیم تا محله را کش��ف کنیم. کوچه ها خلوت بود. من ۷ س��اله بودم آن س��ال و در این گشت و گذارها، چش��مم دو دو می زد ب��رای پیدا کردن بچه های هم سن و س��ال، برای بازی. از همان موقع عاشق بازی بودم. هنوز هم هس��تم. نمی دانم این میل و اشتیاق من به بازی چرا از س��رم نمی افتد. گاهی فکر می کنم شاید در سال های کودکی- چون پدر اجازه نمی داد- چنان که باید و ش��اید بازی نکرده ام و حاال قرار اس��ت این میل تا آخر عمر یا حتا پس از آن با من بیاید. به همین خاطر هم هست که همیش��ه از پدر و مادرهای آشنا می خواهم که به بچه های ش��ان اجازه بدهند تا دل شان می خواهد بازی

بازی سرنوشتکنند تا مثل من حس��رت بازی بر دل شان نماند و تا آخر

عمرشان همراهی شان نکند.به کوچه برگردیم. به این که بچه ها کم کم پیدا ش��دند و با هم دوس��ت ش��دیم. من فکر می کردم این من بوده ام که آن ها را پیدا کرده ام و آن ها هم هر کدام ش��ان معتقد بودن��د که کش��ف م��ن، کار خودش��ان ب��وده. هنوز هم اولین لحظ��ه ی دیدن بعض��ی از بچه محل ها را به خاطر دارم. ب��ا مادرم بودم. داش��تیم می رفتیم پس��ت خانه تا به س��نت آن روزها، تمب��ر بخریم برای جم��ع کردن که از مقابل یکی ش��ان گذش��تم. به هم لبخن��د زدیم و در این لبخن��د، انگار قول و قرارهای مان را گذاش��تیم. چند روز بعد هم دیگر را پیدا کردیم و تا س��ال های س��ال دوست ماندیم. در سال های اول، رفیق گرمابه و گلستان بودیم. بع��د رفیق گاه ب��ه گاه و به هنگام فراغت ش��دیم و حاال، رفیق بی خبریم. بازی سرنوش��ت م��ا را از هم جدا کرد و

این بازی ای است که با خیلی ها می کند.دوست دیگری بود که مثل من تازه وارد محله بود و چند وقت��ی بع��د از ما به آن محل آمد. از م��ا کوچک تر بود و من قبل از این که ببینمش، تعریفش را ش��نیده بودم. یک روز تازه داش��تم از سر کوچه به طرف پاتوق مان می رفتم و به میانه های راه رس��یده بودم که ناگهان پسری بور و عینکی با یک توپ »چهل تکه« در دس��ت، مقابلم سبز شد . او نه گذاشت، نه برداشت و بی مقدمه گفت: »آقا پسر

فوتبال می کنی؟«من داش��تم به این فکر می کردم ک��ه آیا فوتبال می کنی همان فوتبال بازی می کنی اس��ت ی��ا نه و هنوز جوابش

را ن��داده بودم که دو آجر یک طرف گذاش��ت و دو آجر یک طرف دیگر و مش��غول بازی شد. و من هنوز داشتم فکر می کردم که من ک��ی گفتم بازی می کنم که خودم خبر ندارم. در ضم��ن این اولین باری بود که من با توپ

چهل تکه فوتبال بازی می کردم.بازی سرنوشت این دوست را هم مثل خیلی از آن بچه محل ها یا به عبارت به تر همه شان از من جدا کرد و حاال جز یادشان چیزی با من نیست. این بازی ای بود که سرنوشت با ما کرد، در حالی که هیچ کدام مان چنین روزهایی را حتا به خواب هم نمی دیدیم. رابطه ی این روزها با بازی را کم تر کس��ی است که نداند اما برای راهنمایی، همین که بگوییم در ماه بهمن

هستیم کفایت می کند.نکت��ه این که حاص��ل بازی های پدران ما، سرنوش��ت و وضع امروز ما ش��د. به نظر می رس��د آن ها نه خودش��ان درس��ت بازی کردند و نه این فرصت را برای ما ساختند ک��ه خوب بازی کنیم. حاال بازی ما هم آینده ی بچه های ما را می س��ازد. برای این که آن ها بازی های خوبی بکنند، ما باید چگونه بازی کردن را یادشان بدهیم. هم بازی شان شویم و در بازی به آن ها بگوییم که هستند، چه هستند و چ��ه توانایی های عظیمی دارند. کاری که پدر و مادرهای م��ا یا اصلن بلد نبودند و نکردند، ی��ا بلد بودند و نکردند، یا چنان که باید و ش��اید نکردند… )صدای دوس��تانم را

می شنوم که تشویقم می کنند(»کاوه فوالدی نسب«، دوست یک بار دیده و هم محلی ام، در صفح��ه ی فیس بوک اش نوش��ته: »گاه��ی اوقات که دس��ت و دلم ب��ه کار نم��ی رود، با حافظ ح��ال می کنم. دیوانش را برم��ی دارم و بی مقدمه ب��ازش می کنم، نه از باب تفال-که اعتقادی به این معنا ندارم- بیش تر از س��ر بازیگوش��ی، }…{ امروز که می روم سراغش، می گوید: »در می خانه ببس��تند، خدایا مپسند/ که در خانه ی تزویر

و ریا بگشایند«

جامعه

Page 57: نشریه کوچه شماره پنج

57

تکلیف نهاییشراره سعیدی

پ��س از اطالعیه 10 ماده ای در مورد گروه ها و احزاب، به صورت آش��کار سازمان مجاهدین در مرحله انتخاب و تصمیم قرار گرفت. در کتاب تروریس��م ضدمردمی، واکنش س��ازمان مجاهدین، اقدامی در تدارک شورش مس��لحانه توصیف ش��ده و در تش��ریح آن چنین آمده

است:»پس از اتمام حجت امام، سازمان تاکتیک نوشتن نامه به امام و درخواس��ت راه پیمایی به سمت جماران را به کار برد. منافقین حساب کرده بودند که اگر امام آن ها را بپذی��رد به معنای آن خواهد بود که امام مندرجات نامه را در محکومیت جناح خط امام و ادعای قانون ش��کنی و سرکوب گری های آن و هم چنین عمل کرد مظلومانه س��ازمان را پذیرفته اس��ت. عالوه بر آن با بسیج کلیه نیروها برای راه پیمایی، می توانس��ت حرکت سیاس��ی، مشروعیت بخشیدن به کلیه مخالفان خط امام و تقویت آن ها باش��د. حالت دوم این که ام��ام تقاضای آن ها را نپذی��رد، در این ص��ورت در اف��کار عمومی،این گونه وانمود می شد که مجاهدین خلق می خواستند کارها با تفاهم پیش رفته و مملکت درحال جنگ دچار بحران و تفرقه، نش��ود. اما با اعالم این مطلب از سوی امام که )اگر یک در هزار هم در این ها صداقتی سراغ می داشت خ��ودش به نزد آن ها می رف��ت( و هم چنین اعالم این مطلب که )ش��ما دارید تهدید به قیام مسلحانه می کنید و بایس��تی سالح های تان را تحویل بدهید(، سازمان نه تنه��ا به هیچ یک از اهداف دوگانه خود دس��ت نیافت،

بلکه در برابر سوالت جدیدی قرار گرفت.«س��ازمان در نامه خود ب��دون پذیرش خلع س��الح، از خطاب به آقای خمینی این گونه به تهدید برخاسته بود:

»بی گمان ش��ما در ه��ر موقعیتی که مقتض��ی بدانید )تکلیف نهایی( مورد اشاره در سخنان ده اردیبهشت را مقرر خواهید فرمود، لیکن ما باز هم به عنوان انقالبیون یکتاپرست ب�ه عرض می رسانیم )تالش خواهیم کرد( از عکس العمل های خش���ونت بار و قهرآمیز بپرهیزیم، در برابر )تکلیفی( که گوش زد فرمودید چه چاره ای جز

نوشتن و تقدیم وصیت نامه ها باقی می ماند؟«قسمتی از سخنان آقای خمینی در سخن رانی مورخ ۲1 اردیبهش��ت 60 در پاسخ به نامه سازمان مجاهدین که در واقع آخرین س��خنان او با سازمان محسوب می شود

در پی می آید:»آن های��ی ک��ه این طور ب��ا قلم های ش��ان، عالوه بر تفنگ های ش��ان، با ما معارضه دارن��د، به آن ها کرارن گفته ای��م و ح��ال ه��م می گوییم که مادامی که ش��ما

تفنگ ه��ا را در مقابل ملت کش��یده اید، یعنی در مقابل اس��الم با اس��لحه قیام کرده ای��د، نمی توانیم صحبت کنیم و مجلس��ی با هم داش��ته باشیم. شما اسلحه ها را زمین بگذارید و به دامن اسالم برگردید، اسالم شما را می پذیرد. در آن نوشته ای که نوشتید، در عین حالی که اظهار مظلومیت های زیاد کرده اید، لکن باز ناشی گری کردی��د و تهدید به قیام مس��لحانه کردید. ما چه طور با کس��انی که می خواهند بر ضداس��الم قیام مسلحانه بکنند می توانیم تفاهم کنیم؟ اسالم دین رحمت است، دین عدل اس��ت، دیانت قانون اس��ت. ش��ما به قوانین اسالم س��ربگذارید، گردن فرو بیاورید، کشور اسالمی، همه ش��ما را می پذیرد، و من هم که یک طلبه هستم با ش��ما حاضرم که در یک جلسه، نه در یک جلسه، در ده ها جلس��ه با شما بنش��ینم و صحبت کنم، و من اگر یک در هزار احتمال می دادم که ش��ما دست بردارید از آن کارهایی که می خواهی��د انجام بدهید، حاضر بودم که با ش��ما تفاهم کنم و من پیش شما بیایم، الزم هم نبود ش��ما پیش من بیایید. و حال هم به موجب احکام اسالم به شما نصیحت می کنم. شما در مقابل این سیل خروش��ان ملت نمی توانید کاری انجام بدهید، برگردید به دامن اسالم، دست بردارید از قیام مسلحانه، مادامی که اسلحه در دس��ت شماست، تهدید به قیام می کنید،

ما نمی توانیم از شما این طور مسایل را قبول کنیم.«»سعید حجاریان« در مورد تحلیل درونی سازمان نسبت به پاسخ آقای خمینی با استناد به یک سند کشف شده

درون گروهی به نام »تحلیل تابلو« می گوید:»رجوی در همین تحلیل تابلو می گوید ما با این رندی نفهمیدیم که چکار باید بکنیم. قبل تحلیل کرده بودیم که یا می گوید )بیایید( و ما میلیش��یا را راه می اندازیم و قدرت نمایی می کنیم و یا می گوید: )نمی خواهد بیایید( و ما می گوییم م��ا را قبول ندارد. اما این که بگوید اگر ش��ما اس��لحه تان را بر زمین بگذارید من می آیم، قابل

پیش بینی نبود.«س��ازمان عدم تمکین برای خلع سالح را طی نامه ای، اعالم کرد و شرط گذاش��ت که اگر آقای بنی صدر، به عنوان »عالی ترین مقام رس��می کشور«، اجرای قانون اساس��ی را تضمین کند و وسایل اجرای این تضمین را ارایه نماید و تامین سیاس��ی کافی برای سازمان فراهم نمای��د، برای تحویل س��الح های خود اع��الم آمادگی

خواهد کرد.آق��ای بنی صدر هم در یک مصاحبه مطبوعاتی از دادن تضمین، اظهار ناتوانی کرد. به نوش��ته روزنامه کیهان ک��ه در آن زمان تحت مدیریت »س��یدمحمد خاتمی«

ب��ود، »آق��ای رییس جمهوری به عن��وان فرمانده کل قوا تلویحن به مجاهدین خلق می گویند که س��الح بر

زمین نگذارید چون قانون اجرا نمی شود.«با این حرک��ت آقای بنی صدر به نوع��ی موضع گیری علن��ی در مقابل آق��ای خمینی دس��ت زد. چه، آقای خمین��ی گفته بود که س��الح های تان را تحویل دهید درحالی ک��ه آقای بنی صدر عمل عکس این را توصیه ک��رده بود و این خود عام��ل مهمی در عزل او گردید. از س��وی دیگر برخی مسووالن و نمایندگان مجلس با اس��تقبال از س��خنان آقای خمینی، سازمان را محکوم کردن��د. »به��زاد نبوی«، وزیر مش��اور و س��خن گوی دولت، تاکید کرد: »در رابطه با مجاهدین خلق به ترین

سخنان و ره نمودها همان بود که امام فرمودند.«»س��یدعطااله مهاجرانی«، نماین��ده مجلس ن�یز ضمن تجلیل و تمجید سخنان آقای خمینی چنین اظهارنظر کرد: »دقیقن این طور به نظر می رسد که مخالفت های سیاس��ی مجاهدین خلق ب�ه طور مش��خص زمینه ساز اقدامات مسلحانه آن هاست. با این توضیح که حرکت سیاس��ی خود را طوری ت�نظیم کرده اند که ظاهرن به هواداران خود این طور بباورانند که م�بارزه مس�لحانه و براندازی جمهوری اسالمی تنها راه نجات آن هاست.«

»به��زاد نبوی«، س��خن گوی دولت، نی��ز مجددن در واکنش به مکاتبه س��ازمان ب��ا رییس جمهوری، اعالم ک��رد: »دولت تمام��ی گروه های مس��لح را چه آن ها بخواهند و یا نخواهندخلع سالح خواهد کرد و آن ها را به حوزه قانون خواهد کش��انید و به فعالیت غیرقانونی

آنان خاتمه خواهد داد.«مقارن این اوضاع، ش��ایعه افشای تالش برای سرقت اسناد محرمانه از وزارت امور خارجه توسط عوامل دفتر آقای بنی صدر و دس��ت گیری متهم��ان آن رخ داد که یک بخش اصلی آن به روابط آقایان بنی صدر و رجوی مربوط می ش��د. یکی از مهم ترین اسناد کشف شده در حال سرقت، مربوط به وابستگی »کاظم رجوی« برادر »مس��عود رجوی« به س��اواک و رژیم شاه بود که در دولت موقت به س��فارت و نمایندگ��ی دایمی ایران در دفتر اروپایی س��ازمان ملل در ژنو منصوب ش��ده بود و سپس کاردار س��فارت ایران در سنگال گردید. آقای بنی صدر در مصاحبه ای ضمن رد این ش��ایعه در مورد تالش برای سرقت »اصل« پرونده برادر رجوی گفت: »م��ن احتیاج به رس��یدگی به پرون��ده چنین فردی را نداشتم چون او نه می خواست در دف�تر م�ن استخدام شود و من نیز او را از اروپا می شناسم و محتاج پرونده

استخدامی اش نبودم. این همه داد و قال نمی خواس��ت. می گفتید این پرونده اس��تخدامی این آقاس��ت. این جور کارها همان سلب امنیت اس��ت، وقت��ی از رییس جمهوری س��لب امنیت

بشود مساله مردم دیگر روشن است.«

سیاست

Page 58: نشریه کوچه شماره پنج

58

گزارش ادبی- فریدون فریاد

شاعری خارج از نظامات شعری امروزسایه کوثری

»فریدون فریاد« ش��اعر و مترج��م ایرانی مقیم یونان صبح روز یک شنبه هفدهم بهمن ماه از دنیا رفت.

»فریدون رحیمی« با نام ادبی فریدون فریاد مترجم و ش��اعر ایرانی است. او بسیاری از کتاب های کالسیک فارس��ی را به یونانی و بس��یاری از کت��ب یونانی را به

فارسی برگردانده است.فریدون فریاد متولد خرمشهر و دانش آموخته ی ادبیات تطبیقی است. تحصیالتش را در یونان به اتمام رسانده و سال ها اس��تاد زبان و ادبیات فارس��ی در این کشور

بوده است.آثار ش��عری آقای فریاد اغلب به زب��ان یونانی ترجمه شده و کتاب »خواب هایم پر از کبوتر و بادبادک است«

در مدارس یونان تدریس می شود.عالوه بر این بسیاری از اشعار او به زبان های دیگری از جمله فرانس��ه هم برگردانده شده است. فریاد قریب به س��ه سال وقت خود را بر سر ترجمه و انتشار آنتولوژی شعر یونان گذاشته و آثار بسیاری از شاعران کالسیک فارسی زبان از جمله عطار، فردوسی و خواجوی کرمانی

را به زبان یونانی ترجمه کرده است.او در نش��ریات یونانی مقاالت متعددی درباره ایرانی ها و یونانی ه��ا نوش��ته و از زندگ��ی او ی��ک فیلم برای تلویزیون یونان س��اخته ش��ده که بارها در این کشور

پخش شده است.شعرها و کتاب های او بارها برنده جوایز معتبر بین المللی ش��ده اس��ت. در معرفی ش��عرهای فریاد، آن را س��اده و روان می خوانن��د. ب��ا این که در ابتدا مثل اغلب ش��اعران معاصر تحت تاثیر نیما بوده اس��ت ولی پس از آشنایی با »ریتسوس«، شاعر یونانی تحولی در شعرش رخ می دهد.

این دو بعدها به دوستانی نزدیک تبدیل شدند.خ��ودش می گوی��د: »پیش از آش��نایی با ریتس��وس هرچیزی که به ذهنم می رسید می نوشتم و حتا حاضر نبودم کلمه ای را در ش��عرم پس وپی��ش کنم. پیش از آش��نایی با ریتسوس دو مجموعه شعر چاپ کرده بودم که این دو مجموعه فاجعه اند، شعرهای این مجموعه ها بسیار عریان بودند. آشنایی با ریتسوس موجب شد که از تجربیات او اس��تفاده کنم و رفته رفته ش��عرم از این

فضا خارج شود.«فریاد مترجم هم بوده اس��ت. اما اب��ا دارد از این که او را بیش ت��ر مترج��م می خوانند تا ش��اعر، زیرا می گوید

شاعری بوده که بعدها مترجم شده است.وی پیش از آن که کار ترجمه را آغاز کند، ش��اعر بود و ش��عر می گفت، اولین مجموعه ش��عرش را با عنوان

»میالد نهنگ« در س��ال 135۷ منتش��ر کرد، دومین مجموعه ش��عر او »ش��اعران جوان« نام داشت که در س��ال 1358 منتشر شد، از همان زمان ها بود که او به کار ترجمه هم عالقه مند ش��د و همین فعالیت ترجمه

روی کار اصلیاش یعنی سرودن شعر سایه انداخت.

»م��ن خودم را در اصل ش��اعر می دانم، ش��اعری که دوس��ت دارد ترجمه هم بکند و ترجمه را هم با ش��عر ش��روع کرده است. در راستای سرایش شعر فکر کردم ابهامات ش��عر چیس��ت؟ و آیا آن چه ک��ه من می گویم ش��عر است؟ و دیگران چه کرده اند؟ همین موضوع مرا به س��مت ترجمه شعر کشاند. من ترجمه شعر را برای ای��ن انجام ن��دادم که کار ترجمه کرده باش��م و کتاب چاپ کنم و به فروش برس��انم. در واقع من ش��اعری بودم جست وجوگر. جست وجوگر مفهوم و معنای شعر، افق های تازه ش��عر و این که ش��عر من با دیگری چه تفاوت��ی دارد، تکاملی که دیگ��ران دارند از چه چیزی نش��ات گرفته است؟ اصولن شعر ما چه وجوه مشترکی با دیگران دارد و این که چرا شعر دیگران بیش تر مورد توجه است؟ این پرسش ها مرا به موازات سرایش شعر

به سمت ترجمه کشانده است.من از سال های 45 یا 46 سرودن شعر را شروع کردم، در نش��ریات و گاه نامه ه��ا و مجله ها دی��دم که وجوه دیگری از ش��عر اس��ت که با ش��عر ما متفاوت است و نگاه ه��ای دیگ��ری وجود دارد. هر چند که با ش��عر نو آش��نایی پیدا ک��رده بودم، دیدم آن ش��عرها دارند جور دیگ��ری به جهان ن��گاه می کنند. بعد دی��دم که الهام دهنده ش��عر نوی ما ش��عر غرب اس��ت. مثلن در مورد نیما و ش��املو و تا اندازه ای فروغ به این نتیحه رسیدم که این ش��اعران، ش��اعرانی بودند که ش��عر خود را بر اساس ش��عر غرب میزان بندی کرده بودند و تراز برای این که چه ش��عری مدرن است، شعر غرب بوده است، یا مثلن نیما تحت تاثیر یک ش��اعر بلژیکی بوده است. می خواهم بگویم تحول در شعر نوی ما، ادامه منطقی ش��عر کهن ما نبوده اس��ت، در واقع شعر نوی ما ادامه

غیرمنطقی شعر کهن ما بوده است.«به گفته فری��دون فریاد: »امروز می بینیم ش��عر ما که دچار نوعی تش��تت و آش��فتگی اس��ت در واقع نوعی گرته برداری و رونوش��ت از شعرهای ترجمه است، اگر ش��عرهای چند چهره نام آور را بررس��ی کنیم، می توان

ردپای آن ها را در شعر ترجمه پیدا کنید.«ام��ا فریاد در همه این س��ال ها که در یونان بود، هرگز راضی به این نشد که خود را وارد گروه های ادبی داخل

کش��ور کند. »من به باند بازی و گروه س��ازی و نوچه پروری اعتق��ادی ندارم و از این چیزه��ا بدم می آید و خودم را همیشه از این جمع ها کنار کشیده ام. با آن که قبلن ب��ه ایران زیاد رفت و آمد می کردم و ش��عرهایم نیز در روزنامه های پرتیراژ آن زمان منتشر می شد، اما دوست نداشتم که مطرح ش��وم. به دلیل این که حس می کردم آدم وقتی مطرح می ش��ود احساس می کند به کمال رس��یده و این توهم ویران گر است، به تو اجازه نمی دهد به غایت نهایی خود در هنر و ش��عر برس��ی. البته دور بودن از کش��ور هم موثر بوده است؛ زیرا اگر م��ن در این ۲5 س��ال ایران ب��ودم، مخاطبم با من در تم��اس ب��ود و او را می دی��دم و عکس العمل هایش را می ش��نیدم و طبعن برای چاپ آث��ارم هم زودتر اقدام می ک��ردم، اما در خارج هم که ش��عر می گویم، زیرش محلش را نمی نویس��م، زیرا معتقدم ش��عر باید در همه جا مخاطب داشته باشد و اعتقاد دارم ذهن من اساسن ذهن��ی ایرانی اس��ت و به ای��ن دلی��ل از آوردن نام و مکان های خارجی در ش��عرم پرهیز می کنم و دوس��ت

ندارم زیر شعرم بنویسم لندن یا آتن.«فریاد ش��عر هم به زبان فارس��ی و هم به زبان یونانی س��روده اس��ت. کار ترجمه را هم از هر دو زبان انجام داده اس��ت اما بارها در گفت وگوهایش بر این موضوع تاکید داش��ته اس��ت که: »من خودم را شاعر ایرانی و در عین حال جهانی می دانم. من به زبان یونانی ش��عر گفته ام و دوس��تان شاعر و منتقدان تشویقم کردند که باز هم به این زبان بنویسم، ولی من با اولین تجربه ها کنارکش��یدم چرا که نمی خواستم شعرم درگیر آسیب

دیگری به نام شعر زبان دیگر شود.«فریاد هرچند معتقد اس��ت که همین ارتباط نگرفتن و وارد جمع ها نشدن س��بب انزوای شعرش در کشوری ش��ده که همه به زبان فارسی شعر می خوانند. او معتقد اس��ت که عدم حضور مداومش در ایران و وارد نشدن به مجامع ادبی داخل کشور سبب شد که او شعرش را بر اس��اس نظامی دیگر بگوید و نه کپی شعر دیگران: »همه مثل هم هس��تند، همه مثل هم می نویسند. چرا این طور اس��ت؟ زیرا می ترسند که از خط بیرون پرت ش��وند یا پرت ش��ان کنند. مثل بازی که یک عده بچه می کنند. خط می کشند و اگر پای شان را بیرون بگذارند، از بازی خارج می شوند. علت این موضوع ترسی است که فضای نظم موجود ش��عر به شاعران تحمیل کرده است. این در واقع خود نوعی نظام ساختن است. یعنی تو باید در این نظام ش��عری حرک��ت کنی. اگر در این

نظام شعری نباشی، تو را شاعر نمی دانند.«

فرهنگ

Page 59: نشریه کوچه شماره پنج

59

خشونت هنجارهای جنسینهال نوریان

در مقدمه، مترجم هدف از نشر این کتاب را گشایش دو جبهه ی مبارزاتی می داند.

امین قضایی چنین می نویسد:»توس��عه ی نش��ر الکترونیکی به منزله ی شکس��تن سد سانس��ور و س��رکوب رژیم حاکم از یک س��وی و معرفی و بس��ط اندیش��ه ی Queer به جامعه ی اندیش مندان مب��ارز و ترقی خ��واه فارس��ی زبان، شکس��تن مرزبن��دی و محدودیت ه��ای جنس��یتی ک��ه انگیزه ی نوش��تن این کتاب توس��ط مولف بود با انگیزه ی شکستن مرزبندی و محدودیت های حاکم ب��ر آزادی بیان نزد مترجم تقویت

شده است.« ]1[»آش��فتگی جنس��یتی« )Gender Trouble( برای نخس��تین بار در س��ال 1990 میالدی در آمریکا به چاپ رسیده و بیش از صدهزار نسخه از آن در کشورهای دیگر و به زبان های مختلف منتشر شده است. »جودیت باتلر«

)Judith Butler( نویسنده ی این کتاب، فیلس��وفی پساس��اختارگرا و منتقد فمینست آمریکایی اس��ت. اندیش��ه ها و نوشتار او در حوالی نظریه ی فراهنج��ار، نظریه ی کوییر، فلس��فه ی سیاس��ی و علم اخ��الق در تردد اس��ت. جودیت، اس��تاد ادبیات در دانش گاه برکلی کالیفرنیا اس��ت. مدرک دکترای خود را در س��ال 1984 از دان��ش گاه ییل دریافت کرد و ب��ا نگاهی به عن��وان پایان نامه ی او، اندیشگانی اش را می توان مرور دغدغه های کرد؛ پایان نام��ه اش متنی با عنوان »مباحث ش��هوت، بازتاب اندیش��ه های هگل در قرن بیستم فرانسه« بود. نخستین کتاب جودیت، Gender Tro - )شش��فتگی جنس��یتی

ble( بوده اس��ت. این کتاب در پاییز 1385 به کوشش امین قضایی به فارسی برگردانده شد و به صورت کتاب الکترونیکی در وب گاه www.P - ججله ی شعر در هنر نویسش

etryMag.info به چاپ رسیده است.این که این کت��اب را از متن ه��ای پایه گذار نظری��ه ی Queer می دانند بی راه نیس��ت. شاید گفته ی خود جودیت، گویای این نکته

باش��د. آن جا که می گوید: »حیات متن از نیات من فراتر رفته اس��ت.« ]۲[ این متن بخشی از سنت فمنیسم است که سعی در بازنگری دسته بندی های تعاریف در حوزه ی جنس��یت دارد و از این منظر به بازتولید مفاهیم فمنیستی یاری می رساند. آشفتگی جنسیتی زمینه ای از امکان ها را برای جنسیت باز می گشاید و انتقاد از خود است؛ پرسش از خ��ود. نق��دی از درون که به زع��م جودیت، نویدبخش

زندگی دموکراتیک تر و مشمول تر برای جنبش است.

آش��فتگی جنس��یتی، در جس��ت وجوی راه هایی است تا

نش��ان دهد همین تفک��ر »چه چیزی ممکن اس��ت« در زندگی »جنسیتی ش��ده« با فروض قاهرانه و عادی شده، مس��دود گش��ته اس��ت. کتاب هم چنین به دنبال از میان بردن تمامی تالش هایی اس��ت که گفتمانی از حقیقت را به کار می گیرند تا کنش های جنس��ی و جنسیتی اقلیت را

مشروعیت زدایی نمایند . این بدان معنا نیس��ت که تمام��ی کنش های اقلیت مورد اغماض یا س��تایش اند، بل بدین معنی اس��ت که ما باید قادر باشیم پیش از هر نوع نتیجه گیری درباره ی آن ها، به آن ها بیاندیشیم« . ]3[ و این همه بدان معنا نمی تواند باشد ک��ه جودیت در این کتاب هنوز ب��ه انگاره های دوآلیته ی واپس گرا و فلج کننده پای بند اس��ت. »جنس��یت می تواند مبهم ارایه ش��ود بی آن که موجب آشفتگی یا جهت گیری مج��دد تمایالت جنس��ی هنجارین گ��ردد.« ]4[ حتا اگر از س��مت و س��وی دوگانه های م��رد/زن، دگرجنس گرا/

هم جنس گرا و … س��ربرگردانیم. چرا که ساز و کار قدرت

بر مبنای اس��تراتژی جاگیر ش��دن در یک سوی دوآلیته ی فرسایشی و فرمایش��ی است. قدرت ظاهرن چیزی بیش از معاوضه میان س��وژه ها یا رابطه ی واژگونی ساده میان س��وژه و دیگری اس��ت؛ »به واقع، ق��درت در عمل تولید همین چارچوب دوگانه برای تفکر در باب جنس��یت ظاهر می گردد« . ]5[ حال آن که س��وال این اس��ت: چه تعریف جدی��دی از قطب های ناهم گون، موازنه ی جدید قدرت ها )ن��ه لزوم��ن در دوآلیته ی نرینگی و مادینگی( به دس��ت می دهیم تا به تقابل بهینه ای از رویارویی و زیست فرد با

پیرامون ش برسیم؟

این کتاب مدعی آن اس��ت که برای کمک به هم گرایی سیاسی دیدگاه های فمینیسم، گی، لزبین در باب جنسیت ب��ا نظری��ه ی پساس��اختارگرایی، وقوع یافته اس��ت. ]6[ جودیت می گوید که مس��ئله اش حاشیه ای ماندن نیست، »بلکه سهیم ش��دن در هر منطقه ی حاشیه ای و شبکه ای اس��ت که از مراکز انضباطی روییده و س��بب جای گزینی متکثر ای��ن اتوریته ها می ش��وند.« ]۷[ او می گوید برای نش��ان دادن ناتوانی عاملیت سیاس��ی، در جهت جدایی از پویه های متشکل قدرت برسازنده اش تالش کرده است. ]8[ او نگران بوده اس��ت، نگرانی جودیت از هراس بوده اس��ت. »آیا نابودی دوتایی های جنس��ی، چونان عظیم و وحش��ت انگیز اس��ت که باید تعریفن غیرممکن باش��د و مکاشفه ی آن از هر اندیش��ه ای درباره ی جنسیت حذف ش��ود؟« ]9[ جودیت نگرانی خود را داش��ت. نگران بود؛ ترس از کنش به س��بب هراس از آن، ب��ر خوانش کتاب و خواندنی بودن آن س��ایه بیاندازد. معنای جنس��یت اگر محدود به پیش انگاره های کنش جنسی غالب شود فمینیس��م به گوش��ه ای انحصارگرایانه تبعید می ش��ود. اشاره به انسان، آرامش تعقل

را به این کتاب برمی گرداند.افتخار باتلر، خروج کتاب از معنای آکادمیک آن و گس��تردگی اش در متن جامعه و دردسرهای جنس��یتی آن اس��ت. با وجود این که آشفتگی جنس��یتی را ی��ک مت��ن آکادمی��ک می داند. »بی ش��ک عجیب و برای برخ��ی دیوانه کننده اس��ت که کتابی به آس��انی مصرف نش��ود اما مطابق اس��تانداردهای آکادمیکی »عامه پسند« باش��د.« ]10[ او از این ک��ه کتاب��ش از فضای آکادمی��ک پا فراتر گذاش��ته و ب��ه پیکره بندی زندگی ورود کرده شادمان است و از این تجربه به نیکی یاد می کند. این ها دقیقن به این خاطر است که آن چه مهم می نماید، می تواند فرد را به

دردسر بیاندازد.گوش��ه ای از متن را در صفحه ی ۲53 کتاب

»آشفتگی جنسیتی« می خوانیم:»شالوده شکنی هویت، شالوده شکنی سیاست نیس��ت بلکه به صورت امری سیاس��ی همان ش��رایطی را ایجاد می کند ک��ه از طریق آن هوی��ت بیان می ش��ود. این ن��وع نقد موج��ب به چالش کشاندن چارچوب بنیادگرایانه می شود که در آن فمنیسم به مثابه سیاس��ت هویتی بیان گشته است. تناقض درونی این بنیادگرایی این اس��ت که همان س��وژه ای را فرض گرفته، تثبیت کرده و مقید می کند که امیدوار به بازنمایی

و آزادسازی این سوژه است.«- ص -9 پیش گفتار 1999 - ص -۷ مقدمه ی مترجم

- ص -18 پیش گفتار 1999 - ص -10 پیش گفتار 1999 - ص -41 پیش گفتار 1990 - ص -3۷ پیش گفتار 1990 - ص -۲9 پیش گفتار 1999 - ص -41 پیش گفتار 1990 - ص -۲3 پیش گفتار 1999 - ص -10 پیش گفتار 1999

Page 60: نشریه کوچه شماره پنج

60

هنر در ابعاد خانگی مه شب تاجیک

امروزه موج تکنولوژی چون دیگر حوزه های زیس��تی بشر متمدن، حوزه ی هنر های اجرایی را نیز فراگرفته است. در حال حاضر ش��اید خیلی از ما نتوانی��م زندگی ای را تصور کنیم که در آن از ماش��ین و ابزار تکنولوژیک و آن چه به آن وابسته است خبری نباشد. باید پذیرفت که زندگی در عص��ر حاضر به تکنولوژی و حواش��ی آن، بیش از آن چه فکر می کنیم وابس��ته است و ش��اید در جنبه هایی آن قدر به زندگی مدرن و ابزار آن، وابس��ته شده ایم که گذراندن روزمره هم حتا ساعتی بدون تکنولوژی قابل تصور نباشد.

روزگاری بود ک��ه ورود به دنیای هنر پیش زمینه هایی را طلب می کرد که در عمل بس��یاری از افراد نمی توانستند به این حوزه وارد ش��وند و اگر کمی در تاریخ هنر جس��ت و ج��و کنیم، به خصوص در عرصه ی موس��یقی، بیش تر اف��رادی که به این کار مش��غول بودن��د از طبقه ی مرفه ش��مرده می شدند چرا که هنر امکان ها و ابزاری از جمله، فراغت، ثروت، ابزار و ارتباط و استاد را می طلبید که تامین

آن از عهده ی قشر های دیگر جامعه خارج بود.تقریبن از قرن نوزده به این س��و، با تولد و گس��ترش سطح متوس��ط جامعه در پی صنعتی شدن جامعه ی غرب و از آن

سو ایجاد و رشد جنبش های حق خواهی به خصوص در میان دانش جویان، هنر نیز در میان افراد بیش تری ریش��ه دوانید، این افراد هم گروه کس��انی را ش��امل می ش��دند که در پی آموختن هنر و ارایه ی آن بودند و هم دس��ت های از س��طح متوس��ط اجتماع ک��ه با ورود دانش به این س��طح به هنر و اس��تفاده از آن گرای��ش پیدا کردند. ول��ی در قرنی که ما در آن زندگی می کنیم اوضاع کمی متفاوت اس��ت، از یک س��و قش��ر های دیگری هم به جامعه از مهاج��ران تا اقلیت های مختلف افزوده شده اند و از سوی دیگر امکان های فراگیری و ارایه و دریافت هنر ش��کل های متنوع و آسان تری به خود گرفته است. شما به راحتی می توانید با کمی ذوق و استعداد و پش��ت کار بیاموزید و با امکانات محدود آتلیه و استودیوی خانگی خود را داش��ته باش��ید و تنها با چند کلیک و داشتن فضای محدودی در دنیای اینترنت، کار خود را به مخاطبان عرضه کنید و مخاطبان عالقه مند هم به سادگی می توانند

به کار هر هنرمندی بنابر سلیقه ی خود دسترسی پیدا کنند.در ای��ن میان هنرمن��دان حرفه ای از پایین آمدن س��طح کار و مبتذل ش��دن هن��ر می گویند و این ک��ه بازار هنر آش��فته و پریشان شده اس��ت و دیگر نمی توان انتظار کار جدی داش��ت و از جانب دیگر صدای هنرمندان آماتور به

جامعه

گوش می رس��د که از خارج ش��دن انحصار هنر در دست تع��داد معدودی از افراد س��خن می گویند و این که بدون واس��طه ی کمپانی ها و اعمال نفوذ و در نتیجه س��لیقه ی آن ها می توان به دل خواه خود کار کرد. هنرمند حرفه ای و هنرمن��د آماتور در این عصر بی��ش از هر زمانی به هم نزدیک ش��ده اند و جای گاه ش��ان چنان مغشوش شده که

قابل تبدیل به هم هستند.در حال حاضر با توج��ه به نفوذ رایانه و ابزار تکنولوژیک وابس��ته ب��ه آن، گونه های��ی از هن��ر چن��د رس��انه ای و هایبراس��پیس به وجود آمده اس��ت که در گذشته به هیچ عن��وان امکان ظهور آن ها فراه��م نبود و عالوه بر آن ما با نوآوری هایی در عرصه ی هنرهای چندرس��انه ای مواجه هستیم که در عمل زیست آن ها به واسطه ی دخالت مخاطب در روند تولید و نش��ر اس��ت. این هنرها، هنرهای اشتراکی هس��تند که الزامن و هم واره به کم��ک و هم راهی کاربران متکی هستند و فقط و فقط در دنیای مجازی فرصت تجربه پیدا می کنند. با ورود تکنولوژی و فضای عرصه ی نامحدود کاالی هن��ری، باید امیدوار بود ک��ه حرفه ای ها و آماتور ها بتوانن��د در کنار هم هنری بالن��ده و برابر را در فرصت های

همگن به مخاطب عرضه کنند.

Page 61: نشریه کوچه شماره پنج

61

مهارت هایی که باید از نو آموخت

نعیمه دوستدارپیش ت��ر درباره ی زور بازوی زنان��ه حرف زدیم و این که زن ها به شکل عمومی جسم شان را تقوت نمی کنند و این ضعف باعث می ش��ود خیلی از کارها را به مردان بسپارند و زمینه را برای ناتوان و کم توان دیدن هم جنسان ش��ان فراهم کنند. این موضوع باعث ش��د خود من بیش تر به کارهایی که زنانه و مردانه تعریف می ش��وند فکر کنم و ببینم زنانه و مردانه دانس��تن کارها، از کجا آب می خورد. البته در این جا منظورم اصلن ش��غل هایی نیس��ت که به ه��زار و یک دلیل عرفی و مذهبی، دس��ت کم در ایران، مردانه شناخته می شوند که البته بعدها به آن هم خواهیم پرداخت. منظورم کاملن کارهای معمولی و روزمره است

که به دالیل ناشناخته تفکیک جنسیتی شده اند.نمونه اش همین رانندگی کردن. تا چند س��ال پیش، این کار را عموم��ن مردانه می دانس��تند. البته منظورم از چند سال، دست کم 40 سال پیش است. اما حتا آن هایی که 40 سال پیش هم گواهی نامه گرفته اند، اعتقاد محکمی به راننده بودن خودشان به عنوان یک زن نداشته اند. در واقع، درست اس��ت که زن ها با رانندگی کردن احساس استقالل بیش تری می کنند، اما در عمل بدشان نمی آید از زیر بار مس��وولیت اش ش��انه خالی کنند. رسمی وجود دارد که بر اس��اس آن، وقتی یک زن و مرد با هم هم راه می ش��وند، قاعده را بر این قرار می دهند که مرد رانندگی کن��د. مردها و خود زن ها چن��دان خوش ندارند در حالی که زن رانندگی می کند با هم س��وار ماشین شوند. خیلی از دخترهایی که به محض 18س��اله ش��دن گواهی نامه رانندگ��ی می گیرن��د، بع��د آن را می گذارن��د در کوزه و همیش��ه ترجیح می دهند مردی برای شان رانندگی کند.

نکته این جاس��ت ک��ه این کار در تعابیر آداب معاش��رت، نوعی احترام هم به حساب می آید، هر چند در واقع نوعی

سلب مسوولیت از زن در پوشش احترام به اوست.حاال فرض کنیم که زنی خودش رانندگی هم می کند. خیلی از زن هایی که ماش��ین زیر پای شان است، از ماشین داشتن فقط به همین رانندگی کردن اکتفا می کنند و هیج مسوولیت دیگری در مورد ماش��ین به عهده نمی گیرند. بیش تر آن ها نمی دانند از ماش��ین چه طور باید نگه داری کرد و نه تنها از ام��ور فنی خاص س��ر در نمی آورند، حتا پنچرگیری هم بلد نیس��تند و اگر این اتفاق موقعی که تنها هس��تند برای شان بیفتد، دست به دامان مردها می شوند و البته اگر خودشان هم تقاضا نکنند، راننده های مرد بی ش��ماری هستند که با ادای احترام، ماشین شان را کنار می زنند تا اگر شده با کت و شلوار،

پنچری ماشین خانم را بگیرند.ش��اید این چیزها آن قدر به نظرتان بدیهی بیاید که فکر کنید اشکالش چیست و اصلن چه لزومی دارد خانم ها هم برای این جور کارها آس��تین ب��اال بزنند و مطابق معمول، ای��ن چیزهای به ظاهر پیش پا افت��اده را با حق و حقوق زنان��ه در ارتب��اط ندانید. اما قضیه این جاس��ت که همین چیزها، نش��انه های ساده ای هس��تند از ضعف، آن هم در توانمندی هایی که به دست آوردن شان کار سختی نیست اما نادیده گرفتن شان در ساختن یک تصویر ناتوان از زن

اثری انکار نشدنی دارد.از این مثال ها بسیار اس��ت. این که زن ها قبل از آزمودن هر کار فنی و تخصصی، اول دم از نتوانستن می زنند و باز کردن و بس��تن هر پیچ و کوبیدن هر میخ و کنترل آب و روغن ماشین که سهل است، کنترل درجه ی حرارت آب کتری را هم به عه��ده مردها می گذارند، بیش از هرچیز

نمایان گر این است که تفکر مردساالری که می خواسته زن ها کم توان باش��ند، هم��ه ی این ها را در قالب کمک و احترام ب��ه زن، در ناخودآگاه ذهن آدم ها نهادینه کرده

است.آموختن بس��یاری از مهارت ها، نیاز زندگی امروز اس��ت و زنان��ه و مردانه ندارد. اگر زن��ی می تواند رانندگی کند، پ��س می تواند ماش��ین را ب��ه تعمیرگاه هم بب��رد و باید آن قدر آمادگی جس��مانی داش��ته باش��د ک��ه بتواند چند تا پیچ الس��تیک را باز کند. س��ر و کله زدن با منوهای موبایل و یاد گرفتن مهارت های اولیه در مورد نرم افزارها و سخت افزارهای کامپیوتر هم چیزی نیست که برای آن

الزم باشد حتمن مرد باشی.پیش رفت فن آوری به ش��کلی بوده که دیگر انجام دادن امور س��نگین و کارهای طاقت فرسا را از مردها هم توقع ندارد و آن را به عهده ی دس��تگاه ها و ربات ها گذاش��ته اس��ت و در چنی��ن دنیایی، حرف زدن از س��نگین بودن یا نبودن کاره��ا، برای فرار کردن از انجام ش��ان، خیلی

منطقی به نظرنمی رسد.ای��ن راز زنان��ه را در گوش تان می گویم که اگر از س��ر تنبلی و بی حوصلگی کاری را به مردها س��پردیم، دیگر الزم نیس��ت اس��م آن را دش��واری آن کار و از عهده بر نیامدن بگذاریم و خیلی راحت تر اس��ت بگوییم که االن ترجیح می دهم خودم آن کار را نکنم. این طوری، تهمت ناروای ناتوانی زن ها را از روی ش��ان برمی داریم و شاید خودمان هم تش��ویق شویم عطای این جای گاه ظاهرن محترمانه را به لقایش ببخش��یم و در عوض، جای گاهی متناسب با توان مندی های طبیعی یک انسان امروزی به

دست بیاوریم.

Page 62: نشریه کوچه شماره پنج

62

اسطوره آفرینش در ایران باستانپیمان عابدی

بر اس��اس »گات ها«، اهورامزدا هم آفریننده روش��نایی و هم تاریکی اس��ت. بر اس��اس کتاب »بندهش��ن« که پس از ساسانیان نوشته ش��ده، نیروی مخالف اهورامزدا و زاین��ده ی بدی ها را »اهریمن« )انگ��ره مینیو( معرفی می کند که نص صریح گات ها اس��ت. در کیش زرتشتی، اهریم��ن هی��چ گاه ت��وان ذاتی ب��رای مقابله ب��ا قدرت اهورامزدا را ندارد و رقیبی برای او نیس��ت بلکه اهریمن همان اندیشهی بد است اما در باور »زروانیان«، اهریمن ب��رادر و رقیب اهورا مزدا و پس��ر زروان و دارای هویتی

جداگانه از اهورامزدا است. زرتش��تیان امروزی نیز خ��ود را یکتاپرس��ت می دانند و اهریم��ن را تنها نم��ادی تمثیلی از بدی ه��ا می نامند نه یک خدا. این ش��ایبه به احتم��ال، به دلیل تغییر مفهوم و ماهیت »انگ��ره مینو« در دین مربوط می ش��ود که این قطب مخالف »سپنته مینو« با اهریمن یکی شده است.

اسطوره آفرینش در اساس به صورت مجموعه ای به هم پیوس��ته به اس��طوره فرجام جهان می پیوندد. در زمانی کران من��د آفرینش مادی آغاز می ش��ود، آن گاه در مدت زمانی، رخ دادهایی رخ می دهد و سپس جهان با اسطوره

دیگری پای��ان می پذیرد. در این می��ان آن چه پررنگ تر اس��ت، نبرد میان راس��تی و دروغ، خیر و شر، شیطان و

خدا یا خدایان است. گویی انسان در اندیشه خود این دو نیروی کژی و راستی را آن قدر پررنگ می بیند که همواره در پی نس��بت دادن رخ دادها به آن هاست . در اس��طوره های آفرینش، جهان با تقابل این دو آغاز می ش��ود و پایان جهان نیز اغلب با

پیروزی نیکی هم راه است.از دیدگاه زرتش��تیان بین اهورامزدا و اهریمن ، خال وجود

دارد ک��ه »وای« )vayu( ن��ام دارد. وای، خ��ال می��ان روش��نی بی کران و تاریکی بی ک��ران، آمیزه ای از هر دو را، در خ��ود دارد و مرز آن دو به ش��مار م��ی رود. بنابراین اورمزد و اهریمن از یک س��و بی کرانه و از س��ویی دیگر

کرانه مندند.اورمزد از وجود اهریمن آگاه بود و می دانست که او یورش خواهد آورد و جهان در س��یطره ی رشک فرو خواهد شد. بنابراین اورمزد برای مقابله با اهریمن، آفریدگان مینویی )غیر مادی( را آفرید. آفریدگان مینویی س��ه هزار س��ال بی اندیش��ه، بی جنبش و ناملموس بودن��د. اهریمن نادان که از هس��تی اورمزد آگاه نبود از ژرف پایه برخاست و به مرز روشنایی آمد. به اورمزد و روشنایی ناملموس تاخت، چون چیرگی را از آن روشنایی دید، پس به جهان تاریکی بازگشت و سبب مبارزه با اورمزد، دیوان مرگ آور آفرید.

اورمزد به اهریمن، با ش��رط ی��اری اهریمن به آفریدگان اورمزد، پیش��نهاد آش��تی داد، اما اهریمن نپذیرفت. پس اورم��زد پیش��نهاد کارزار در 9 هزار س��ال ک��رد و چون اهریمن بدان پیمان هم داس��تان شد، »اهونور« را سرود و فرجام پیروزی خویش، شکس��ت اهریم��ن و دیوان و رستاخیز را به اهریمن نشان داد. اهریمن از بیم، سه هزار

سال به گیجی فرو افتاد.ب��رای پیروزی ب��ر اهریمن، اورم��زد مجبور ب��ه آفرینش »زم��ان نخس��ت، او ش��د. درنگ خدای« ی��ا کرانه مند )زم��ان »زروان« از را بی کران��ه ی ازلی ابدی( پدید آورد. زیرا آفریدگان در زمان رواج می یافتن��د. در زم��ان، آفری��دگان اهریمن نیز رواج می یافتند، از سوی دیگر اما، هم چ��ون آفری��دگان اورمزد

میرا می شدند.اهریمن از حمل��ه ی پی��ش خورش��ید و ماه و س��تارگان ایس��تاده بودند. زم��ان پاک و هم��واره نی��م روز ب��ود. به هنگام تاخت اهریمن آنان به

جنبش درآمدند و تا فرجام جهان نمی ایستند.در دین زرتشتی، جهان به دوازده هزار سال ختم می شود. سه هزاره ی نخست دوره ی آفریدگان مینویی ست، دومین س��ه هزاره، دوره ی آفریدگان مادی است. در سومین سه هزاره نیک و بد به هم می آمیزند و در آخرین سه هزاره،

اورمزد بر اهریمن پیروز می شود. ب��ا پای��ان دوازده هزار س��ال و پیروزی اورم��زد، زمان بی کران��ه و اب��دی برقرار می ش��ود و اورمزد ب��ه هم راه

آفریدگانش جاویدان می شود.

گزارش روز تاجیکستان

کاهش اعتماد به نهادهای دولتی

در تاجیکستانکیومرث/ دفتر تاجیکستان

نتیجه یک تحقیقات در تاجیکستان بیان گر آن است که اکثر س��اکنان این کش��ور در قیاس به دادگاه و نهادهای دیگر دولتی به پیش��وایان غیررس��می، از جمله روحانیان اعتماد دارند و مشکل ش��ان را ب��ه آن ها عرض می کنند. اگرچه خوب می دانند که روحانیت در تاجیکس��تان مقام نیس��ت و روحانیان ام��کان از جهت قانون��ی حل کردن

مشکل ساکنان را ندارند. یک س��ازمان جمعیتی که وجود »ادلیه غیررس��می« در تاجیکس��تان را تحقیق کرده است می گوید بیش از همه افراد معلول و زنان روس��تای به پیش��وایان غیررسمی در

تاجیکستان مراجعت می کنند. »عظیم س��یف الدین« رهبر برنامه »برابری در نزد قانون و دست رس��ی به عدالت دادگاه��ی« می گوید: »پژوهش روش��ن کرد که واقعن در تاجیکس��تان ادلیه غیررس��می

جای دارد.« بنا به گفته او مراجعت س��اکنان به پیشوایان زیر سایه و یا ادلیه غیررس��می بیش تر برای حل طالق، میراث و یا خشونت خانوادگی بوده است. صاحب نظران تاجیک وجود این گونه ادلیه را در عدم باور ساکنان به نهادهای رسمی می دانند که این نهادها به رش��وت خواری و کم س��وادی

حقوقی متهم می شوند. این اس��ت ک��ه صاحب نظران تاجی��ک می گویند، مردم ادلیه غیررس��می را شکل ساده، دست رس و بااعتماد حل

مشکل می دانند.از طرف دیگر به قول س��اکنان تاجیکس��تان مراجعت به تک��رار آن ها ب��ه نهادهای دولتی از جمل��ه دادگاه و دفتر ریاست جمهوری تاجیکستان بی نتیجه انجام یافته است. آن ها می گویند ادلیه غیررس��می اگرچ��ه در حل قانونی مشکل ش��ان دس��ت کوت��اه دارد ولی هم چن��ان آن ها را

دل گرم و طرف ها را به مراسا دعوت می کند. موضوع بی اعتمادی ساکنان به نهادهای دولتی و کشال کاری ها در اداره ها از زبان رییس جمهوری تاجیکس��تان

هم بارها صدا داده است.در یک س��ال گذشته او همه وزیران و رهبران اداره های دولتی را مثل کرد که هر هفته روز ش��نبه س��اکنان را به حضور پذیرفته برای حل مش��کل آن ها بکوشند. خود او بارها در صحبت هایش گفته اس��ت که م��ردم می توانند مس��تقیم به او نامه بفرس��تند و از مش��کل خود بگویند. اما آن هایی که به س��ایت رس��می رییس جمهوری نامه فرس��تاده اند می گویند که با گذشت سال ها هنوز به نامه

خود پاسخ دریافت نکرده اند.

تاجیکستانفرهنگ

Page 63: نشریه کوچه شماره پنج

63

بازی، اسطوره، زندگیرضا حاجی حسینی

خاطرات سال های کودکی و نوجوانی را که مرور می کنی، پر هستند از تلخی و شیرینی های بازی. بازی هایی که با بچه محل ها ش��کل می گرفت و کم هم پیش نمی آمد که آخرش به بحث و جدل، دعوا و بزن بزن ختم نش��ود. در خاطره های مانده از سال های دور، زیادند دوستانی که در همین دعواها پیدا می شدند یا رابطه هایی که پس از یک درگیری، به دوس��تی ای عمیق می رسیدند. جالب این که

این ماجرا حتا در اساطیر هم دیده می شود:خدا - انس��ان، آفریده ای ،)Gilgamesh( »گیلگمش«بر س��رزمین »اوروک«)Uruk( فرمان روایی می کند و

چون چیزی به جز خوردن و نوش��یدن و هوس رانی و ستم کاری نمی داند، همه ی چیز های خوب را ب��رای خود می خواهد. از ای��ن رو دختران و زن��ان را از پدران و همسران شان می رباید و میان خانواده ها آشوب و اندوه به وجود می آورد، به طوری ک��ه م��ردم اوروک از س��تم او ب��ه جان می رس��ند، پس نزد خداوند شان می روند و از او می خواهن��د ت��ا موج��ود دیگری بیافرین��د که در مقابل گیلگمش از آن ها دفاع کند. خداوند شان می پذیرد و انسانی به نام »انکیدو« )Enkidu( می آفریند

و به زمین می فرستد.گیلگم��ش و انکیدو پس از دیدار، ابتدا با هم می جنگند اما بعد از آن با هم دس��ت دوستی و مهر می دهند و بر آن می شوند که ت��ا پایان از یک دیگر جدا نش��وند. از آن پس با ه��م یگانه می گردن��د، مانند یک روح در دو جس��م. کم کم گیلگمش در کن��ار انکیدو که روانی آرام و ش��کیبا دارد، خوی س��تم کارانه ی خ��ود را ترک

می گوی��د و تصمیم می گیرد با ی��اری وی به جنگ غول )Humbaba( »شروری به نام »خوم بابا« یا »هوم باباب��رود که از مدت ها پیش باعث وحش��ت و نگرانی مردم سرزمینش شده است. اما پس از پیروزی، در راه بازگشت، انکی��دو بر اثر نفرین »ایش��تار« )Ishtar(که از حوادث جنبی داستان اس��ت، بیمار می شود و پس از چند روز در منتهای رنج می میرد. بعد از مرگ انکیدو نخس��تین رنج بر گیلگمش که اکنون دیگر خوی انس��انی یافته، آشکار می شود. او به حقیقت مرگ پی می برد و به دردمندی های انس��ان هوش��یار می ش��ود. پس در حالی که لحظه ای از اندوه م��رگ هم زادش انکیدو غاف��ل نمی ماند و هم واره برایش مرثیه های غم انگیز می خواند، در جست و جوی راز جاودانگی و بی مرگی بر می آید. س��فر های بسیار می کند و ب��ا آفریده های گوناگون روبه رو می ش��ود و از آن ها راز جاودانگ��ی را می پرس��د. همه ب��ه او می گویند که مرگ

سرنوش��ت بشر است و به جای این که به مرگ بیندیشد، بهتر اس��ت این چند روزه ی زندگی را به شادی بگذراند. اما گیلگمش نمی پذیرد. سر انجام با رهنمود پیری که راز جاودانگ��ی را می داند و پس از گ��ذر از آب های مرگ زا، گیاه جاودانگی را از ژرفای اقیانوس��ی به دست می آورد. اما آن را نمی خورد بلکه بر آن می ش��ود گیاه را به اوروک برده و با مردم سرزمینش در آن شریک شود. ولی ماری در یک لحظه از غفلت او استفاده می کند. گیاه را می رباید و می خورد و پوس��ت می اندازد و جوان می شود )از این رو

در فرهنگ نماد ها، مار نماد جوانی و جاودانگی است(.آن گاه گیلگمش خسته، سرشار از بیهودگی و اندوه ناک از

س��فر ناکام خود به اوروک باز می گردد. به نزد دروازه بان مرگ می رود و از او می خواهد که انکیدو را به وی نشان دهد تا راز مرگ را از او جویا ش��ود. دروازه بان س��ایه ای از انکیدو را به وی می نمایاند. س��ایه ب��ا زبانی نا مفهوم، میرایی انس��ان و غبار ش��دنش را برای او ب��از می گوید. آن گاه قهرم��ان به پوچی رس��یده به سرنوش��ت خویش تسلیم می شود. بر زمین تاالر می خوابد و به جهان مرگ

می شتابد…داستان گیلگمش آن قدر شیرین است که حیفم آمد چند خط��ی از منظور م��ورد نظرم فراتر نروم و داس��تان را تا این جا برای تان نقل نکنم. توصیه می کنم این اسطوره را

به ترجمه و قلم »احمد شاملو« حتمن بخوانید.ام��ا برگردیم به دع��وا و این که دعوا در ب��ازی و حتا در زندگی گاهی باعث نزدیکی و دوس��تی بیش تر می شود. دوس��تی در توضیح این پدیده می گفت: »آدم ها در دعوا

جامعه

انرژی منفی ش��ان را نس��بت به هم تخلیه می کنند و به همین دلیل ممکن اس��ت بع��د از دعوا بتوانند انرژی های مثب��ت را جای گزین و رابطه ی عمیق ت��ری با هم برقرار

کنند.«من که از این نوع دوستان و دوستی ها زیاد داشته ام، شما را نمی دان��م. پس نتیجه ی اخالق��ی می گیریم که گرچه بای��د تالش کرد تا کارمان با دیگران به دعوا نکش��د، اما اگر هم کش��ید می ش��ود از نتایج دعوا نترسید و به جای قهر، دوس��تی و مهر را جای گزین کرد. امتحان این ماجرا هم مجانی س��ت، فقط به شرط این که قول بدهید یواش

دعوا کنید!

اصل حرف من اما از همه ی این روایت چیز دیگری بود. این که بازی، عین زندگی است و به همین دلیل خیلی ها برعک��س آن را هم می گویند، یعنی می گویند که زندگی، بازی است. بازی ها می توانند به ما زیستن با تعامل را یاد بدهند و بیش تر از آن به ما بیاموزند که از باخت نترس��یم و بیش تر از حد یک بازی از آن ناراحت نشویم. کاش یاد بگیریم که باخت در هیچ بازی ای ارزش غصه و ناراحتی را ن��دارد و اگر به جای ب��ازی، زندگی را هم بگذاریم، باز

همین طور باش.از بازی ه��ا خیلی چیزهای دیگر هم می ش��ود یاد گرفت. مثل��ن ای��ن که بازی را بای��د تا آخر ادامه داد و همیش��ه امیدوار بود. نمونه اش هم همین آخرین بازی »استقالل« و »پرس��پولیس« که جای تیم برنده و بازنده در ده دقیقه ع��وض ش��د. درباره ی ای��ن امی��د و اراده خیلی حرف ها

خواهیم داشت.

Page 64: نشریه کوچه شماره پنج

64

به بهانه زادروز »پیروز مجتهدزاده«گره خورده با خلیج فارس

محبوبه شعاع بیستم بهمن ماه مصادف است با زادروز »پی��روز مجتهدزاده« جغرافی دان، محقق و کارشناس مسایل سیاسی ایرانی. وی زاده سال 13۲4 خورشیدی است و از او بیش از بیست عنوان کتاب

به زبان های انگلیسی و فارسی منتشر شده است. او از معدود پژوهندگان جغرافیای سیاسی در ایران است که تحصیالت و تالیفات و دغدغه های همیشگی اش، معطوف به خلیج فارس و حاشیه آن بوده و نزدیک به چهل سال از عمر خودش را صرف

مطالعات خلیج فارس کرده است.»پیروز مجتهدزاده« در بیس��تم بهمن سال 13۲4 خورشیدی در شهرستان نور زاده شد، او تحصیالت ابتدایی را در مدرسه »داریوش« در زادگاهش آغاز کرد، مدرسه ای که پدرش آن را افتتاح کرد و خودش مدیر آن بود. وی تا کالس یازده در نور ماند و چون آن جا مقطع دیپلم نداش��ت، با مساعدت پدر و به

هم راه برادرش در سال 1343 راهی تهران شد.پیروز مجتهدزاده در س��ال 1344 در مدرس��ه پهلوی واقع در خیابان ری در رشته ادبی با معدل یازده دیپلم گرفت و در سال 1350 از دانش گاه تهران فارغ التحصیل شد و رییس دانش گاه برای تشویق او شرایط سفری به شیخ نشین های خلیج فارس را برایش فراهم کرد، چرا که برای او جالب بود که دانش جوی سال سوم کتاب جغرافیای تاریخی شیخ نشین های خلیج فارس را تالیف کند. مجته��دزاده پس از فارغ التحصیلی از دانش گاه تهران، ب��رای ادامه تحصی��ل به دانش گاه لن��دن، دانش گاه منچستر و سپس به دانش گاه آکسفورد رفت و فوق لیسانس ) M.A( در جغرافیای سیاس��ی را در دانش گاه منچستر بین

سال های 19۷5 تا 19۷6 دریافت کرد.وی دکترای دیگرش را در جغرافیای سیاس��ی خلیج فارس از دانش گاه آکسفورد بین سال های 19۷6 تا 19۷9 دریافت کرد و هم چنین توانست دکترای )Ph.D.( را در گرایش جغ�رافیای سیاسی و ژئ�وپولیتیک از دانش گاه لن�دن بین سال های 1990

تا 1993 دریافت کند.پی��روز مجته��دزاده هم اکنون اس��تاد جغرافیای سیاس��ی و ژئوپلیتیک دانش گاه تربیت مدرس تهران، مش��اور پژوهشی دانش گاه س��ازمان ملل متحد و مدیر عامل بنیاد پژوهش��ی یوروسویک لن�دن است. از وی تا کنون بیش از بیست عنوان کتاب به زبان های انگلیس��ی و فارس��ی منتشر شده است که برخی از آن ها عبارت ان��د از: جغرافیای تاریخی خلیج فارس، کشورها و مرزها در منطقه، جزایر تنب و ابوموسی، ایران مرزدار و مرزهای خ��اوری ایران، خلیج فارس و کش��ورها و مرزها، امنیت و مسایل سرزمینی در خلیج فارس، نام خلیج فارس در درازای تاریخ.پیروز مجتهدزاده از معدود پژوهندگان جغرافیای سیاسی در ایران است که تحصیالت و تالیفات و دغدغه های همیش��گی اش، معطوف به خلیج فارس و حاش��یه آن بوده و نزدیک به چهل سال از عمر خویش را صرف مطالعات خلیج فارس کرده است و نام او امروزه با نام بلند »فارس« و »خلیج

فارس« گره خورده است.

آن بارانی سرمه ایاکبر ترشیزاد

پیرمرد از وقتی بازنشست شده بود که البته نمی شود اسمش را بازنشستگی گذاشت چون یک کشاورز هیچ وقت بازنشست نمی شود، بهتر است که بگوییم از زمانی که از کارافتاده شده و دیگر بچه هایش نگذاشتند که دنبال کار مزرعه و مزرعه داری برود، تکه باغ کوچک را فروخته بود و پولش را گذاش��ته بود توی بانک و خودش را باز نشسته کرده بود اما هنوز هم دست از باغ و درخت و مزرعه برنداش��ته بود و هر روز بلند می ش��د می رفت توی گل خانه ی سر محل کنار هاشم آقا می نشست و با او گپ می زد و از تجربیاتش در این امر تعریف می کرد. الحق هم که در کارش اس��تاد بود و هر وقت تک و توکی مشتری پیدا می شد که هنوز حیاط خانه اش آن قدر قد می داد که تک درخت میوه ای در آن داش��ته باش��د می آمد و از او مش��ورت می گرفت که چکار کند تا درخت��ش میوه های به تری بدهد، یا رش��دش بیش تر ش��ود و یا چه طور مرض ها و آفت هایش

را از بین ببرد.روبروی گل خانه ی هاش��م آقا، مش حسین بساطش را پشت موت��ورش پهن می کرد. این بس��اط برای خ��ودش مغازه ی کوچکی بود که توی آن از کیسه و لیف حمام گرفته تا پونز، مقوای رنگی، آلوچه خشکه و لواشک هلو پیدا می شد. هاشم آقا هر یکی دو س��اعت یک بار مش حس��ین را دعوت می کرد تا بیای��د توی گل خانه و کنار دس��ت او و پیرمرد س��ه نفری با هم چ��ای داغی نوش جان کنند و گپی بزنند. زمس��تان که

می شد هاشم آقا فاصله ی این دعوت هایش را کوتاه تر می کرد تا س��رما مش حس��ین را اذی��ت نکن��د. هوا ک��ه رو به س��ردی می گذاشت پیرمرد هر چیزی که می پوشید یک بخش ثابتش بارانی سرمه ای زیبایی بود که برای خودش داس��تانی داش��ت و یکی از شیرین ترین چیزها برای هاشم آقا و مش حسین نشستن پای خاطرات پیرمرد از چن��د و چون این لباس و علت عالقه ی وافر پیرمرد به آن و حکایت خریدن همین بارانی بود، داس��تان دوستی پیرمرد با یک

خلبان آمریکایی هواپیمای سم پاش.پیرم��رد دور و بر ایران را برای کار کش��اورزی گش��ته و چند سالی هم در شمال کشور و در منطقه ی »مینودشت« به کار کشت گل آفتابگردان و هندوانه و پنبه مشغول بود. در آن جا به علت گستردگی زمین های کشاورزی برای سم پاشی مزارع از هواپیما استفاده می کردند. پیرمرد تعریف می کرد که از میان تمام خلبان هایی ک��ه این کار را انجام می دادند، یک افس��ر بازنشسته ی آمریکایی بیش از همه به کار خود مسلط بود. او خیلی سریع زمین و محدوده اش را تشخیص می داد و با وجود خطرناک بودن هواپیما را تا حد ممکن به زمین نزدیک می کرد تا سم به تر روی مزارع بنشیند و تاثیر به تری بگذارد. این خلبان آمریکایی قد بلندی داشت و با وجود آن که شصت سالگی را پشت سر گذاش��ته بود از هیکل خوبی برخوردار بود. همه ی این ها به کنار او آدم بس��یار مهربانی هم بود و با کشاورزان و

دهقانان و کارگران به مهربانی رفتار می کرد و اگر وقت داشت بعضی مواقع می نشس��ت و با فارسی دست و پا شکسته اش با آن ها گپ می زد و چای می نوش��ید. پیرمرد تعریف می کرد که افس��ر آمریکایی همیش��ه یک بارانی بلند سرمه ای بر تن داشت که نمونه اش را در هیچ کجای دنیا نمی شود پیدا کرد. به این جای ماجرا که می رس��ید چنان با هیجان و جزییات از ویژگی های بارانی صحبت می کرد که می شد به راحتی آن را در ذهن مجس��م کرد. از توصیف یقه ی شق و رق اش شروع می کرد و تا شرح لبه های دوخت دار و رنگ سورمه ای اش که

به نیل می مانست چیزی را از قلم نمی انداخت.داس��تان پیرمرد که به این جایش می رسید، نگاه تحسین آمیز هاش��م آقا و مش حس��ین روی بارانی پیرمرد خیره می ش��د و پیرم��رد توضیح می داد که گرچه که بارانی او خیلی به بارانی افسر آمریکایی شبیه است اما آن ها حتا نباید یک لحظه هم ش��ک کنند که بارانی سورمه ای افسر آمریکایی چیز دیگری بود. بعد با چشم هایی که هر بار پر از اشک می شدند توضیح می داد که چه گونه یک روز صبح مه آلود که افس��ر آمریکایی خواس��ته بود تا زمین یکی از کش��اورزان را که چس��بیده به دامنه ی یک کوه بوده سم پاش��ی کند پیرم��رد چقدر تالش کرده تا او را از این کار منصرف کند اما افسر آمریکایی زیر بار نرفته و گفته اس��ت که مزرعه ی مورد نظر آفت زیادی دارد و ممکن است محصوالتش از بین برود. بعد او سوار هواپیمایش می ش��ود و برای آخرین بار با پیرمرد دس��ت می دهد و به او لبخند می زند. آن روز صبح موتور هواپیمای سم پاش افسر آمریکایی در انتهای مزرعه و هنگام��ی که می رفته ت��ا اوج بگیرد کم م��ی آورد و هواپیمای��ش به ک��وه برخورد می کند. پیرمرد همان طور که قطرات اشک از گوشه ی چش��مش جاری می شد برای هاش��م آقا و مش حسین توضیح می داد که تنه��ا چیزی که از پیک��ر خلبان آمریکایی س��الم مانده بوده گوشه ای از یقه ی همان بارانی س��رمه ای بود که او همیش��ه بر تن می کرده است. او تعریف می کرد که چگونه یک سال تمام همه ی مغازه های تهران را از »مولوی« گرفته تا »نادری« و »چرچیل« زیر پاگذاش��ته و کلی هزینه کرده است تا این بارانی را پیدا کند که کمی، آن هم

فقط کمی به بارانی افسر آمریکایی شبیه باشد.مراس��م هفتم و چهلم که تمام شد و پارچه های سیاه را از دم در خانه ی پیرمرد جمع کردند، یک روز پس��رش س��ر زده به گل خانه ی هاشم آقا آمد. بعد از این که چند ثانیه ای به صندلی خالی که همیش��ه پدرش روی آن می نشست نگاه کرد، کاور تر و تمیزی که دس��تش بود به سمت مش حسین دراز کرد و گف��ت که پیرمرد چندی پیش وصیت کرده بود که اگر روزی درگذش��ت این بارانی س��رمه ای را به او بدهند. مش حس��ین همان ط��ور که باران��ی را با احترام از پس��ر پیرمرد می گرفت برگش��ت و دید که چشمان هاش��م آقا نیز مثل خودش پر از

اشک شده است.

جامعهروزنگاشت

Page 65: نشریه کوچه شماره پنج

65

بیست و سوم بهمندوازدهم فوریه

1380 خورش��یدی- هواپیمای مسافربری توپولوف 154 که از تهران عازم خرم آباد بود، با ارتفاعات س��فیدکوه در نزدیک��ی خرم آباد برخورد کرد و تمام 119 سرنش��ین آن کشته شدند. اجساد قربانیان این حادثه در روزهای بعد، از

شیار و حفره های کوه جمع آوری شد. Abraham( »1809 می��الدی- »آبراه��ام لینکل��نLincoln( ش��انزدهمین رییس جمهوری ایاالت متحده آمریکا در چنین روزی زاده ش��د. وی به عنوان نخستین ریی��س جمهوری از ح��زب جمهوری خ��واه آمریکا انجام

وظیفه نمود.191۲ می��الدی- در چنین روزی، آخرین امپراطور چین، از س��مت خود خلع ش��د. دودمان »چینگ« ی��ا دودمان »منچو« آخرین سلس��له پادشاهی در چین بود که از سال

1644 تا 191۲ بر چین حکم رانی می کرد.194۷ می��الدی- در چنین روزی، طی یک همه پرس��ی ملی، جمهوری سوسیالیستی برمه به طور رسمی و تحت طرح ریزی قانون اساس��ی جدید، حیاتی دوباره یافت. هر س��ال در دوازدهم فوریه، مردم برمه این روز را به عنوان

روز هم بستگی ملی، جشن می گیرند. Bill( »1999 می��الدی- پای��ان دادگاه »بی��ل کلینتونClinton( چهل و دومی��ن رییس ��جمهوری آمریکا که با تبرئه ش��دن او در س��نا اتمام یاف��ت. دادگاه وی به دلیل جنجالی بود که پیرامون رابطه ی غیر اخالقی او با یکی از کارآموزان کاخ س��فید دامن زده شد و آشوبی بر پا کرد و در نهایت، به عذرخواهی رس��می کلینتون در مقابل مردم

آمریکا انجامید.134۲ خورشیدی- دولت های ایران و ترکیه روادید ورود

اتباع دو کشور به خاک یک دیگر را لغو کردند. Immanuel( »1804 می��الدی- »ایمانوئ��ل کان��تKant( فیلس��وف آلمان��ی و از مهم تری��ن اندیش مندان اروپایی در این روز در س��ن هفتاد و نه سالگی در پروس

درگذشت .1809 می��الدی- زادروز »چارل��ز داروی��ن« دانش مند و

زیست شناس انگلیسی و بنیان گذار نظریه ی تکامل.1818 میالدی- در چنین روزی »ش��یلی« استقالل خود

را از اسپانیا اعالم کرد .۲00۲ می��الدی- محاکم��ه ریی��س جمه��وری س��ابق Slobodan( »یوگس��الوی، »اسلوبودان میلوس��وویچMilosevic( در دادگاه جنای��ی س��ازمان ملل در هلند شروع شد. میلوسوویچ به خاطر جنگ هایی که در بالکان به راه انداخته ب��ود و هم چنین به دلیل جنایات جنگی در

این جنگ ها محاکمه می شد.

بیست و چهارم بهمن سیزدهم فوریه

William( »1910 میالدی- »ویلیام برادفورد شاکلی

گزیده ی تقویم تاریخ

Shockley( فیزیک دان و مخترع آمریکایی که اصالتن بریتانیایی بود در این روز، زاده شد.

19۲1 می��الدی- کنفران��س محدود کردن تس��لیحات بین المللی در چنین روزی در واش��نگتن، پایتخت آمریکا آغ��از به کار ک��رد. به موجب این ق��رارداد که به امضای امریکا، انگلیس، فرانس��ه، ایتالیا و ژاپن رسید، استفاده از هرگونه گاز سمی و شیمیایی کشنده یا بی حس کننده در

جنگ ها ممنوع شد. Wilhelm( واگن��ر« »ریچ��ارد 1833می��الدی- Richard Wagner( آهنگ س��از آلمان��ی در چنین

روزی در گذشت. )Dresden( 1945 میالدی- بمباران ش��هر درس��دنآلمان از 13 تا 15 فوریه رخ داد. بمباران ش��هر درس��دن یکی از بحث برانگیزتری��ن عملیات نیروهای متفقین در

جریان جنگ جهانی دوم است. Georges( س��یمنون« »ژورژ می��الدی- 1903برجس��ته داس��تان نویس و نویس��نده ،)Simenonفرانسوی در ش��هر »لیژ« بلژیک زاده شد و فعالیت ادبی

خود را از روزنامه نگاری در این شهر آغاز کرد.1950 می��الدی- زادروز »پیت��ر گابری��ل« آهنگ س��از،

خواننده و موسیقی دان انگلیسی.1954 می��الدی- در چنین روزی در طول جنگ جهانی دوم ارتش اتحاد جماهیر شوروی سابق، مناطق بوداپست

و مجارستان فعلی را از ارتش آلمان پس گرفت .

بیست و پنجم بهمنچهاردهم فوریه

1389 خورش��یدی- در شهر های مختلف ایران در روزی چون امروز تظاهرات حامیان جنبش موس��وم به »جنبش سبز« برای اعالم هم بس��تگی با اعتراضات مردم تونس و مص��ر، بع��د از راه پیمایی حامیان حکوم��ت جمهوری

اسالمی در ۲۲ بهمن صورت گرفت.1966 میالدی- اولین بار دالر استرالیا معرفی شد و سال بعد از »اس��ترلینگ« پیشی گرفت. در همان زمان ارزش هر یک دالر اس��ترالیا مع��ادل 1٫1۲ دالر آمریکا مبادله

می شد.۲005 می��الدی- در ی��ک انفج��ار در بی��روت »رفی��ق حریری« نخس��ت وزیر س��ابق لبنان به قتل رسید. وی طی دو دوره نخس��ت وزیر لبنان بود و در ۲004 از این

سمت استعفا داد.روز والنتین- روز عش��اق و یا عشق ورزی است. امروز در فرهنگ مس��یحی س��ده های میانه و سپس فرهنگ

مدرن غربی، روز ابراز عش��ق اس��ت. س��ابقه تاریخ��ی روز والنتین به جش��نی که به افتخار قدیس والنتین در کلیس��اهای کاتولیک برگزار می شد، باز می گردد. روز والنتین برگرفته از س��نن روم باستان و مس��یحیت است. این ابراز عشق معمولن با فرستادن کارت والنتین یا خرید هدایایی مانند گل س��رخ انجام

می شود.

1۷۷9 میالدی- کاپیتان »جیمز کوک« انگلیسی در سفر خود به منطقه اقیانوس آرام کش��ته ش��د. جزیره هاوایی که کوک در خاطراتش آن را جزایر »س��اندویچ« نوشته اس��ت در آن زمان یک کشور مستقل و متمدن و دارای

پادشاه بود.Chri 1815 میالدی - زادروز »کریس��توفر شولز« )-

topher Latham Sholes( مخترع ماشین تحریر اس��ت. ماش��ین های تحریر امروزی ش��کل تکامل یافته

ماشین ساخت وی هستند.1989 میالدی- از س��وی »آیت اله خمینی« برای س��ر »سلمان رشدی« نویسنده کتاب آیه های شیطانی جایزه

تعیین شد.

بیست و ششم بهمن پانزدهم فوریه

1340 خورش��یدی- »س��ید علی نص��ر« بنیان گذار تاتر ایران و هم چنین سیاست مدار معاصر ایرانی درگذشت.

1933 میالدی- به س��وی »فرانکلی��ن روزولت« هنگام سخن رانی تیراندازی ش��د. به سوی او پنج گلوله شلیک ش��د که یکی از گلوله ها به شهردار شیکاگو اصابت کرد و او را کش��ت. در این تیر اندازی به روزولت آس��یبی وارد

نیامد.194۲ میالدی- در جریان جنگ جهانی دوم ، نیروهای ژاپنی به رهبری ژنرال »تومویوکی یاماشیتا« سنگاپور را اش��غال کردند. در فاصله جنگ جهانی دوم سنگاپور که هنوز مس��تعمره بریتانیا بود، توس��ط ژاپن اش��غال شد و س��رانجام در یک ضد حمله بزرگ که وینستون چرچی��ل آن را »بزرگ ترین هزیم��ت بریتانیا« نامید، این کش��ور در سال 1945 میالدی به انگلستان رسید. در سال 1963 س��نگاپور استقالل خودش را از بریتانیا

به دس��ت آورد.1564 می��الدی- زادروز »گالیل��ه« دانش مند و مخترع سرش��ناس فیزیک، نجوم، ریاضیات و فلسفه است. وی

یکی از پایه گذاران تحول علمی و دانش نوین بود.1898 می��الدی- رزم ناو آمریکای��ی »ماین« که در بندر هاوانا در کوبا لنگر انداخته و برای محافظت از شهروندان آمریکای��ی مقی��م کوبا در جریان ش��ورش ها فرس��تاده ش��ده بود، منفجر ش��د و بیش از ۲60 نفر کش��ته شدند. مطبوعات آمریکایی کشور اسپانیا که در آن زمان بر کوبا حکومت می کرد را متهم کردند یک مین را در زیر رزم ناو ماین منفجر کرده است. این رخ داد زمینه ای شد تا آمریکا

به اسپانیا اعالم جنگ دهد.1989 میالدی- جنگ ده س��اله شوروی در افغانستان با اعالم رسمی خروج تمامی نیروهای شوروی پایان یافت.

135۷ خورش��یدی- اعدام مقامات نظام حکومتی پیشین ایران با تیرباران چند ژنرال از جمله »نعمت اله نصیری« ریی��س پیش��ین س��اواک و پلیس و هم چنی��ن »مهدی رحیمی« ریی��س کل پلیس و آخرین فرم��ان دار نظامی

تهران، آغاز شد.

Page 66: نشریه کوچه شماره پنج

66

فاصله ی عشق تا عشق بازیوس��یله برای جذاب تر کردن تو به خاطر لذت بیش تر طرف مقابل وجود دارد و در شرایطی که روشن فکرترین زن ها هم فکر می کنند اس��م این عمل »کار بد« است و یا اگر معتقد به آن باش��ند، دور از ارزش های معن��وی و اخالقی و پابند به سطحی ترین نیاز انسانی دانسته می شوند، حرف زدن در

این باره بی فایده یا کم فایده است.ماجرا از چند حالت خارج نیست: کسانی مثل اجداد نزدیک خودمان، آن قدر آدم های عرفانی ای هستند که بابت این که برای غسل به دردسر نیفتند و حسابی رعایت جوانب پاکی و نجاس��ت را کرده باش��ند، از کل جریان کنار می کشند و ب��ا آه و اس��ف رو می آورن��د به ارزش های تعریف ش��ده ی اخالقی خودش��ان )در نتیجه انگار شوهرش��ان دو تا همسر دیگر اختیار می کند و الخ( بعضی ها می مانند در حسرت این لذت لعنتی تعریف نش��ده و یک عمری از س��ر وظیفه و به ق��ول تو کنیزک وار، تن می دهند ب��ه یک اتفاق که هر چه فکر می کنند جز دردسر و درد چیزی در آن نیست و مفهوم

ارگاسم می شود جزو آرزوهای محال شان و خالص.من دوست های تحصیل کرده ی زیادی دارم که هنوز مساله برای شان حل نشده است. سکس را یک جریان تحمیلی و بی فای��ده می دانند و عظمت الهی ی��ک زن را در جنبه های غیر جنسی اش جست وجو می کنند. بعضی هایشان هم البته درد می کش��ند. دیوان��ه و حریص می خواهن��د یک جوری، یک جایی، این لعنتی را کش��ف کنند، البته چندان وجهه ی مثبتی ندارند، به آن ها توصیه می شود سرشان را بکنند توی الک خودشان و زندگی شان را بکنند، همه ی این ها را اضافه کن به رابطه های مریضی که به اسم سکس در زندگی آدم ها وجود دارد، ش��کنجه و سادیسمی که بعضی مردها به زن ها تحمیل می کنند، ناواردی و ناشی گری ش��ان، نادیده گرفتن سهم شریک شان، تحقیر و توهین، و مهم تر از همه، قوانین نوشته و ننوشته ای که از هر طرف فشار می آورند، رابطه ای که اگر یک زن شوهردار در آن باشد، اسمش می شود زنای

محصنه و نتیجه اش سنگ سار و مرگ و اگر مردی طرفش باش��د، اسمش صیغه اس��ت و کلی مزایا دارد و ثواب و تازه،

انتهایی هم ندارد، الی ماشااله و خدا بدهد برکت.حاال تو از تکرار و عادت حرف می زنی، از عشق و تسلیمی از سر رضایت. اما به نظرت، وقتی این همه فشار عرفی و قانونی وجود دارد، وقتی حتی مردی که ش��ریک یک رابطه است، ارزش بس��تری را که به خاطر عش��ق پهن شده نمی فهمد، وقتی اصلن درکی وجود ندارد از کاری که تو می کنی )و من اسمش را می گذارم فداکاری(، وقتی به قول خودت، اگر نباشد نیستی، اگر باشد هم نیستی؛ وقتی بعد از مدتی )خوش بینانه عرض می کنم(، تم��ام جذابیت ها و زیبایی ها و لطافت های وجودت می شود مساوی همان چیزی که در پرت افتاده ترین

روسپی خانه های دنیا می شود پیدا کرد، وقتی …ش��اید بدبینانه ترین حالتش در کتاب »دیوانه وار« کریستین بوبن آمده: »نمی فهمم که چرا تالطم جسم ها این قدر افکار را به خود مش��غول می کند. عش��ق جسمانی راز کم اهمیتی اس��ت، آن قدر مهم نیس��ت که بخواهیم دنیایی اسرار آمیز

از آن بسازیم«.اما ب��ا تمام این حرف ه��ا، این نتیجه گیری من نیس��ت. به نظرم زنی که جس��ارت این را داش��ته باش��د که مهار جس��مش را به دس��ت بگیرد و آن را ب��ا رضایت خودش هدای��ت کند و ای��ن حق را برای خودش قایل باش��د که جس��مش را جایی تس��لیم کند که در آن احساس عشق وجود دارد، زن بزرگی اس��ت. بزرگ تر از زنانی که به اسم پاک دامنی، می ش��وند مس��تعمره ی یک رابطه ی اجباری. و اگرچ��ه به هر ح��ال گریزی و گزیری نیس��ت از تکرار و عادت و وابس��تگی، که خاصیت آدم هاس��ت، من خودم تحس��ین می کنم زنی را که به قول تو، »به خاطر عش��ق خودش را پیش کش می کند به معش��وق. درباره ی مردی که بیاید از خورش��ید هم، نمی دانم چه باید بگویم، ممکن

است بیاید! امیدوارم بیاید.«

نعیمه دوستداراین هفته مخاطبی یک راز زنانه را با من در میان گذاش��ت. درباره ی راز او زیاد فکر کردم، اما پاس��خی برای سوالی که او مط��رح کرد پی��دا نکردم. این رازی اس��ت که زن ها زیاد درباره اش حرف می زنند اما زیاد به جواب نمی رس��ند و مثل باقی رازهای زنانه، هنوز فاش نش��ده اس��ت. با این حال، ما در این مجموعه فکر می کنیم مطرح ش��دن این رازها به تر

از نشدن است.»گفتی چند بار و کامنت گذاشتی که نوشته ات را بخوانم و حتمن نظرم را بگویم. راس��تش من هم از همان وقت دارم فکر می کنم. اول می خواستم خصوصی بگویم، بعد دیدم اگر

تو نوشتی، پس من هم می توانم جواب بدهم.تاکید داری روی وضعیت زن ها و نیازشان و عشق ورزی و عشق بازی ش��ان رابطه ی عشق و سکس پیچیده است، آن ق��در که یک وقت هایی فک��ر می کنی هیچ رابطه ای بین ش��ان نیس��ت. برای آدمی که به عشق فکر می کند، س��کس یک وسیله است تا عش��قش را ابراز کند، اما ما واقعن نمی دانیم جریان برای مردها هم واقعن همین جور اس��ت ک��ه در ذهن ما زن ه��ا می گذرد یا ن��ه. با عرض معذرت از همه ی مردهای خوبی که دوس��ت من اند، باید بگویم زن ها زیاد باور نمی کنند این جوری باشد. این یک راز زنانه اس��ت که فکر می کنند برای مردها احتمالن این اتفاق بیش ترش یک فرآیند فیزیکی اس��ت که می تواند به هر ش��کلی اتفاق بیفتد. منظورم این نیست که مردها عاشق نمی شوند، فقط فکر می کنم مسیر عشق و سکس برای ش��ان دو کانال مجزاست که به س��ادگی می توانند

تفکیکش کنند از هم.می خواهم برایت یک چیزهایی را مرور کنم، در شرایطی که تمام آموزه های فرهنگی و مذهبی، تو را به عنوان زن، یک موجود مفعول می دانند که لطف ارضا شدنش هم به کیفی است که مرد از این بابت می کند و در شرایطی که این همه

جامعه

Page 67: نشریه کوچه شماره پنج

67

بازی های دهه ی ۶۰ در فضای مجازی

رضا حاجی حسینیمش��غول بازی در فضای مجازی بودم و از این صفحه به آن صفحه س��رک کش��یدن، که ناگهان دیدم در دهه ی

شصتم و یکی می گوید: »سالم دوستان…«حاال ش��ما دارید می فرمایید ک��ه ای خالی بند، در دهه ی 60 فضای مجازی کجا بود که تازه یکی هم بپرد بیرون و بگوید س��الم؟ من هم عرض می کن��م که بله، حق با شماس��ت، آن هم مثل برخی آماره��ا در ایران که وقتی عدده��ا را با هم جمع می کنی، می ش��ود بیش از 100 و چند درصد. ولی، اما… اما، ولی… درس��ت است که در دهه ی 60 فضای مجازی نبود، اما در فضای مجازی که دهه ی 60 بود. یعنی هس��ت. عبارتی که خواندید چیزی اس��ت در این مایه ه��ا که »جیک جیک مس��تونت بود/ فکر زمس��تونت ب��ود؟« البته هیچ ارتب��اط منطقی یا حتا غیر منطقی میان دهه ی 60، فضای مجازی، جیک جیک مس��تون، فکر زمس��تون و … وجود ندارد یا اگر دارد ما

متاسفانه تا این لحظه متوجه آن نشده ایم.القصه، م��ا هم چنان مش��غول بازی در فض��ای مجازی دهه ی 60 هستیم و همان دوست مان که گفته بود سالم دوس��تان، حاال دارد می گوی��د: »بی مقدمه بگویم، مدتی اس��ت وقتی برای جوان ترها از جوانیم و ش��رایط روزگار آن دوران می گویم، با نگاه های ناباورانه و پرس��ش های از س��ر تردید مواجه می ش��وم. جالب ت��ر این که برخی از هم دوره های خودم هم دچار فراموش��ی گشته اند و همین

بیست، سی سال پیش را از یاد برده اند.«س��رمان را بلند می کنیم تا کم��ی دقیق تر ببینیم ما کجا داریم بازی می کنیم که می بینیم آمده ایم به وبالگ یک

دهه ی ش��صتی که قرار گذاشته از زندگی در این دهه ی کذای��ی بگوید: »این وبالگ فقط ب��ه یادآوری آن روزها می پ��ردازد و بس. قصد توهین ب��ه هیچ کس و عقیده ای را ندارم، ام��ا می دانم یادآوری آن روزگار برای کس��انی توهین آمیز است. دیگران هم می توانند خاطرات آن دوره را برایم بفرس��تند که تحت موض��وع دیگران در وبالگ

منتشر خواهد شد.«می بینید دهه ی ش��صتی ها چه آدم های باحالی هس��تند؟ ن��ه واقعن می بینید؟ خب حاال که می بینید یک کمی یاد بگیری��د اقلن. این دوس��ت ندیده و نش��ناخته اما در کل نشس��ته و حرف های ما را نوش��ته. یعنی از بازی نوشته و هم��ه ی حرف هایی را که قرار بود ما به ش��ما بگوییم، خودش یک تنه گفته و نه فقط گفته که حتا نوش��ته. حاال

ما هم حرف های او را می نویسیم تا نوشته باشیم:»در ده��ه ی 60 که هنوز کوچه ه��ا و خیابان های فرعی ب��ه تصرف انبوه ماش��ین های پارک ش��ده در نیامده بود، کوچه محل مناس��بی برای بازی های دست جمعی بچه ها بود. بازی هایی که هنوز هم اسم ش��ان وجود دارد ولی به علت نبود فضای مناس��ب، به فراموشی سپرده شده اند. از کوچه ه��ا و خیابان های فرعی تهران و شهرس��تان ها که رد می ش��دی، اغلب حلقه ی بس��کت یا خط کشی زمین گل کوچی��ک و والیب��ال دیده می ش��د. بدمینتون هم از بازی های کوچه بود. جدا از این ورزش ها، بازی هایی مثل هفت س��نگ، لی لی، تیله بازی )که هم��ان بیلیارد زمینی ب��ود( گل یا پوچ، دوز بازی، بادب��ادک بازی، منچ و مار-پله، سر نخ، مس��ترمایند، خط- نقطه، اسم- فامیل و … ه��م مطرح بود. در محله ها و نقاط س��نتی تر، الک دولک

)پالچفته( و گرگم به هوا و شاه- وزیر هم بازی می شد.بعض��ی از ای��ن بازی ها نشس��تنی بود و مناس��ب برای ساعت های داغ که بچه ها روی سکوی خانه ای یا سایه ی خنک درختی یا در گوش��ه ی حیاط یا زیر زمینی بی سر و صدا مشغول بازی می ش��دند. بازی های بدو بدو معمولن عصر و غروب آفتاب با هیاهو و سر و صدا انجام می شد.

در گل کوچیک اگر تع��داد نفرات برای بازی کافی نبود، ی��ک گله یا ش��وت یک ضرب بازی می ش��د. از مکافات بزرگ بازی های کوچه، افتادن توپ به حیاط خانه ها بود. از بدبخت��ی بچه های کوچه همیش��ه هم توپ به خانه ی بد اخالق تری��ن و عصبی ترین اهالی کوچه می افتاد و پس

گرفتنش هم واویال بود.یار کشی، جر زنی، رجز خوانی، کتک کاری، قهر و آشتی، شلوار سوراخ شده، دست و پای زخمی، دمپایی پاره، خون دم��اغ و پارچ آب یخ، همه و همه از حواش��ی لذت بخش

بازی در کوچه بود.«دیدید چه بازی های جالبی داش��تیم ما دهه ی شصتی ها؟ بازی هایی ک��ه خودمان هم حتا نام بعضی ها ی ش��ان را

نشنیده ایم، چه رسد به این که بازی شان کرده باشیم.در آخر گفته باشیم که آقای »صائب تبریزی« می فرمایند:

ریخ��ت چون دندان، امید زندگی بی حاصل اس��ت/ مهره چون برچیده شد بازی به آخر می رسد

این هم ش��رح حال ما که مهره های مان برچیده شده اند و گویا به آخر بازی رسیده ایم.

ای��ن روزها سال گش��ت بازی انق��الب در ایران اس��ت. ب��ازی ای که زندگی ما دهه ی ش��صتی ها را متحول کرد

و البته هم چنان هم ادامه دارد. تا باشد از این بازی ها.

Page 68: نشریه کوچه شماره پنج

68

این جا آسیاست - مالکا

آخرشعر سفر

سحربیاتیاولین ش��ب س��فر مالکا را با حاش��یه های اتاق 106 که روایتش را در قس��مت قبل تعریف کردم س��پری شد، به صبحانه هتل نرسیدیم و در کافه کنار هتل چای سفارش دادیم به جای چای انگلیسی چای چینی برای ما سرو شد که نه مزه داشت نه رنگ و بو، اسباب سفر را جمع کردیم

و راه افتادیم تا هر طور شده به دریا و ساحل برسیم.پس از کمی جس��ت و جو رسیدیم به پلی که شهر را به یک جزیره کوچک متصل می کرد. از روی پل گذش��تیم و وارد جزیره کوچکی شدیم که انگار زندگی در آن تمام شده بود.

مثل پرنده در ش��هر پر نمی زد درست برای همین جزیره کوچک گفته ش��ده بود، انگار گرد مرده پاشیده بودند حتا صدای��ی جز صدای خودمان هم قابل ش��نیدن نبود. یک مس��جد س��فید با گنبدی طالیی رنگ درست در گوشه این جزی��ره کوچ��ک خودنمایی می کرد، مس��جدی که پایه های��ش را روی آب س��اخته بودند. زیبا اما س��اکت و خل��وت. در راه برگش��ت قایقی دیدیم که روی خش��کی راه می پیمود با چهارچرخ و به س��مت دریا می رفت. قایق مس��تقیم مسیر جاده را گرفت و راهی دریا شد. انگار این صحن��ه را در خواب نصفه نیمه دیش��ب دی��ده بودم و با خودم فکر می کردم چه جالب بود اگر می ش��د با ماش��ین

بروی وسط آب و غرق هم نشوی، که دیدم می شد.مس��یر پل را برگش��تیم و بالخره گوش��ه ای از ساحل را برای به تماش��ا نشس��تن آفتاب و دریا یافتیم، دریا پر بود از کش��تی های باری و یک کش��تی بزرگ که گویا لنگر انداخته بود و کش��تی مسافربری بود. قایقی که در جزیره دیده بودیم به س��مت کش��تی در حرکت بود و وقتی به

کشتی رسید مسافرانش را به او سپرد و برگشت.ه��ر چه صابون به دل های م��ان زده بودیم برای آب تنی

کردن شس��تیم، هیچ راهی برای ش��نا کردن در دریایی مالکا نبود، هم کثیف بود هم س��احل س��نگی داشت نه

ساحل شنی.دس��ت از پا درازتر پس از کمی تماش��ا و سپردن تن های خسته از خوابیدن روی تش��ک هتل به آفتاب دوباره راه افتادیم. تعداد بارها و دیس��کوهایی که در اطراف ساحل خودنمای��ی می ک��رد بیش از حد تصور بود و این نش��ان

می داد زندگی شبانه در مالکا هم جریان دارد.ی��ک مرکز خرید بزرگ و مدرن در وس��ط ش��هر و یک مرکز خرید بزرگ دیگر نزدیک س��احل هم جالب توجه ب��ود هر چن��د در مالکا خبری از برج های بلند و س��ر به

فلک کشیده نیست.در راه برگش��ت به کواالالمپور بودیم که ظهر ش��ده بود وقت ناهار، این بار از جناب »کی اف س��ی« و فروش گاه »جاس��کو« که این همه رس��توران کافه را در خود جای

داده بود تشکر کردیم و دلی از عزا درآوردیم.راه برگش��ت به کواالالمپور شلوغ تر و پر ترافیک تر از حد تصور بود که آن هم س��پری شد و رسیدیم به شهر برج و بارو، به ش��هر آس��مان خراش های سر به فلک کشیده و خیابان های م��درن، جایی که با بافت تاریخی وبندری مالکا زمین تا آس��مان متفاوت بود. درست مثل برگشتن از سفر شمال با آن همه فضای باز و دریایی بی کران که افق دیدت را انتهایی نیست. همان حس و حال را داشت برگش��تن به شهری که حاال خانه دوم ما است و جذابیت روزهای اولش عادت ش��ده و دیگر حس مکاشفه در آن

کم کم رخت می بندد.نگاهی به تاریخ شهر مالکا

مردم ماالکا در آغاز ماهی گیر بودند.در ح��دود س��ال 1400 می��الدی ش��اه زاده ای ب��ه ن��ام

»پارامسوارا« از س��وماترا به مالکا گریخت، سلطنتش را بنیاد نهاد. در 1414 این شاه زاده مسلمان شده و نام خود را به »راجه اس��کندر ش��اه« تغییر می دهد، نظر به جای اس��تراتژیک مالکا این منطقه ب��ه زودی به گذری معتبر تبدیل می ش��ود و چینی های بس��یاری هم به این منطقه کوچ می کنند. با مرگ راجه اس��کندر شاه پسرش سلطان

»محمدشاه« جای پدر را می گیرد.جای گاه برجس��ته مالکا برمه ای ها را در دهه های 1440 و 1450 می��الدی به فکر تس��خیر آن ج��ا می اندازد ولی تازش ه��ای آنان به جای��ی نرس��ید. فرمان روایان مالکا روابط��ی نزدیک ب��ا چین داش��تند و پیوندهایی نیز میان

خاندان پادشاهی دو کشور برپا می شد.در 1511 میالدی »آلفونسو آلبوکرک« پرتغالی بر مالکا چیره شد و این سامان به استعمار پرتغالیان درآمد. سلطان »محمود ش��اه« واپسین شاه مالکا به مناطق درونی شبه جزی��ره پناه ب��رد و به جنگ با پرتغالی ه��ا پرداخت. ولی س��رانجام شکس��ت خورد و ب��ا خانواده اش به س��وماترا

گریخت و همان جا درگذشت.در 1641 هلندی ها مالکا را از پرتغالیان با جنگ گرفتند. در 18۲4 هلند مالکا را به بریتانیا تسلیم کرد. و سرانجام

مالکا به اتحاد ماالیی یا مالزی آینده پیوست.همین جنگ ها و کشمکش هاس��ت که امروز مالکا را به شهری تاریخی بدل کرده که خاطره ها در دل دارد از کوچ سوماترایی تا وصلت های چینی و جنگ پرتغالی – هلندی و تصاحب انگلیس��ی. ش��هر قرمز رنگی در جنوب شرق

آسیا با یادگارهایی از شمال و مرکز اروپا.س��فر که تمام می شود همیش��ه با خودم می گویم کاش هیچ س��فری را پایانی نبود تا آخر هیچ ش��عر سفری آخر

عمر شاعرش نمی شد.

جامعه

Page 69: نشریه کوچه شماره پنج

69

مهریه، جورکش نابرابری های جنسیتی در ایرانافشان برزگر

هرچن��د این روزه��ا اوضاع اقتصادی خیل��ی از خانواده ها بهم ریخته، اما گوشه لب خیلی از خانم ها یک لب خند شیطنت آمیزی هس��ت و به شوخی و خنده، طلبی که از همسران شان دارند و هر چند وقت یک بار به رخش��ان می کشند. از قرار معلوم هم مردها احساس خطر کرده اند و از حرف ها که به صورت جدی یا ش��وخی در جمع دوستان یا فضای مجازی مطرح می کنند،

می توان این نگرانی را به وضوح دید.جذابیت قیمت سکه این روزها برای خانم های متاهل بیش از س��ابق شده و با نوس��ان نرخ آن، ماشین حساب ها را در دست می گیرند و قیمت سکه هایی که چند سال قبل مهرشان شده اس��ت را حس��اب و کتاب می کنند. از ط��رف دیگر هم مردها رنگ به رو ندارند و تا عادی شدن اوضاع و پایین آمدن قیمت سکه، به قول خودشان جلوی همسران باوفای شان تا کمر خم

می شوند.اما فلسفه مهریه چیز دیگری بود و قرار بود نشانه ای از صداقت و عالقه مرد به همسرش باشد. به همین خاطر از گذشته های دور مردان برای جلب نظر و موافقت همسر مورد نظرشان هدیه می دادند که بعدها اس��م مهریه به خود گرفت. رسم مهریه در ایران باس��تان و حتا در آیین زرتشت نیز وجود داشته، به طوری که در زمان ازدواج س��ندی تنظیم و در آن، مهریه زن نوش��ته می شد که پس از ورود اسالم به ایران، این رسم دچار تغییراتی

شد.در حال حاضر نیز نرخ مهریه به طور مثال در کشوری اسالمی مانند عربستان، 14 هزار دالر است که معمولن خانواده ها رقمی

بیش از این را به عنوان مهریه اعالم نمی کنند.در کش��وری مانند سوریه نیز مهریه با توافق خانواده عروس و داماد تعیین می شود و اغلب میزان مهریه در ازدواج های فامیلی کم تر از ازدواج با غریبه است که رقم تعیین شده باید خیلی زود

به پدر عروس برای تهیه جهیزیه پرداخت شود.در جمه��وری آذربایجان، میانگین نرخ مهری��ه حدود دو هزار منات معادل چهار میلیون تومان اس��ت. این رقم در هند حدود 100 هزار تا یک میلیون و 500 هزار روپیه یا معادل چهار تا 45

میلیون تومان تعیین می شود.در ترکیه مهریه به طور متوسط 35 هزار لیر یا حدود 35 میلیون توم��ان، در چی��ن حدود 100 هزار یوان ی��ا معادل 30 میلیون توم��ان و در عمان ح��دود 10 هزار ریال و براب��ر با حدود ۲5

میلیون تومان است.هم چنین بررسی های انجام شده در زندگی اقوام گذشته حاکی از آن است که حتا در آیین یهودیان و مسیحیت نیز رسم مهریه وجود داش��ته است و در حال حاضر نیز این رسم در کشورهای غیراس��المی با نامی غیر از مهریه نیز دیده می شود، به طوری که مردها پس از ازدواج هدیه ای را به نشانه صداقت و عشق به

همسران شان می دهند.سفر به 1۲0 کشور دنیا، 10 هزار لیتر بنزین، شمش طال به وزن عروس، حفظ کردن دیوان حافظ، صعود به 10 قله برتر جهان، جمع آوری 50 هزار صدف دریایی، یک خرمن گل مریم، یک خروار پوست پیاز و بال مگس و شکار 10 راس آهوی وحشی

از جمله مهریه های عجیب و غریبی هس��تند که در چند سال گذشته در دفاتر اسناد رسمی ازدواج کشور ایران ثبت شده اند.

از این موارد خاص که بگذریم، مهریه ها اغلب بر اس��اس تعداد س��که تعیین می ش��ود و از آن جا که بعض��ی خانواده ها بر این اعتقادند که مهریه، نشانه ارزش و جای گاه اجتماعی دختر است، فاکتورهایی هم چون س��طح تحصیالت، زیبایی و سطح مالی خانواده دختر را مالک تعیی��ن مهریه قرار می دهند که در این شرایط، مهریه دختر به تعداد سال تولد و حتا بیش تر و در برخی موارد به 1۲4 هزار عدد یا س��که به ارتفاع قله دماوند یا هیمالیا

و یا فاصله تهران تا لندن و زمین تا کره ماه نیز رسیده است.براس��اس پژوهش های انجام شده در مرکز مطالعات جمعیتی آس��یا و اقیانوس��یه، میانگین مهریه زنان در ایران 350 تا 450 س��که است که این میانگین در ۲0 سال قبل حدود 150 سکه طال بود که این آمارها نشان می دهد ایران از این نظر در مقایسه با دیگر کشورهای مسلمان در سطح منطقه رتبه نخست را دارد و به رغم این که در س��ایر کش��ورها رقم مهریه ثابت بوده و به ندرت دستخوش تغییر می شود، رقم ها و موارد عجیب دیگری

هم چنان به لیست مهریه دختران ایرانی افزوده می شود.اگر از ظواهر امر در تعیین مهریه های سنگین بگذریم، کارشناسان و حقوق دان��ان به این امر اعتقاد دارند که اکثر خانواده هایی که اق��دام به تعیین این نوع مهریه ها می کنند، هدفی جز چش��م و هم چش��می و یا فخرفروشی دارند. هدف آن ها تضمین امنیت

دختران شان در برابر قوانین ضدزن در ایران است.نابرابری ه��ای جنس��یتی، قانون��ی و حقوقی، کم رنگ ش��دن اخالقیات در جامعه و حاکمیت فرهنگ مردس��االری در جامعه باعث ش��ده که دختران و خانواده ها از مهریه های س��نگین به عنوان اهرم فش��ار برای رسیدن به حقوق قانونی و شرعی خود استفاده کنند و از آن به عنوان پشتوانه استمرار معیشت زن پس از طالق، جلوگیری از طالق های بی مورد و خیانت، راهی برای جب��ران نقص ارث زن و در بس��یاری از موارد گرفتن حضانت

کودکان در هنگام طالق بهره بجویند.بنابراین نقایص قانونی در کشور باعث شده که مهریه از کارکرد اصلی خود به عنوان س��مبل عش��ق و صداقت خارج شده و به وسیله تنبیه مردان تبدیل شود. تنبیهی که روزانه شش تا هفت مرد ایرانی را به پشت میله های زندان می اندازد، به طوری که بر اساس آخرین آمارهای رسمی اعالم شده، تعداد زندانیان مهریه از دو هزار نفر سال گذشته به 3۲00 نفر در سال جاری رسیده و

با افزایش 50 درصدی مواجه بوده است.مسووالن در طول س��ال های گذشته هر کاری که توانسته اند برای جلوگیری از زندانی ش��دن مردها به دلیل پرداخت مهریه باال کرده اند که تاکنون هیچ یک از آن ها جواب نداده است. به طور مثال از سال 85 قانونی به دفاتر ثبت ازدواج ابالغ شد که بر اساس آن، مهریه به صورت عنداالستطاعه ثبت شود که به

گفته مسووالن هیچ زوجی از این قانون استقبال نکردند.اواخر آبان ماه امس��ال نیز یکی از حقوق دانان شورای نگهبان از غیرقانون��ی بودن ثبت مهریه های نامتع��ارف در دفترخانه ها خب��ر داده و گفته بود که دفترخانه ها نباید مهریه هایی را که در قانون تعریف نشده، ثبت کنند. این در حالی ست که برای تعیین

مقدار مهریه هیچ سقف و محدودیتی در قانون پیش بینی نشده اس��ت و حتا در ماده 10۷8 قانون مدنی عنوان شده که حداقل مهریه نباید آن قدر نازل باشد که ارزش اقتصادی نداشته باشد. هم چنین بر اس��اس ماده 10 قانون مدنی ک��ه بر اصل آزادی طرفی��ن در قراردادها تاکید دارد، قان��ون نمی تواند زوج ها را به

تعیین مهریه با سقف خاصی اجبار کند.از دیگر اقدامات مس��ووالن برای کم تر زندانی ش��دن مردان بده کار این بود که از مهریه های نامتعارف مالیات بگیرند که این موضوع که از سوی دولت پیشنهاد شده بود، با مخالف مجلس مواجه ش��د، چراکه از نظر کارشناسان، مهریه درآمد محسوب

نمی شود که بتوان از آن مالیات کسر کرد.پیش��نهاد دیگری نیز که تاکنون عملی نشده این است که هر س��ال رییس قوه قضاییه، نرخی را به عنوان مهریه اعالم کند که اگر مهریه زنی، بیش از نرخ اعالم ش��ده از سوی حکومت باشد، دیگر ش��وهرش به دلیل نداشتن توان مالی در پرداخت

مهریه به زندان نرود.در این میان نیز اگر مردی در پروسه طالق با فروش و انتقال دارایی ه��ای خود به فرد دیگری، خود را فاقد اس��تطاعت الزم برای پرداخت مهریه معرفی کند، این وظیفه زن خواهد بود که

خالف ادعای شوهرش را اثبات کند.این طرح ها و پیش��نهادات در حالی مطرح می شود که بسیاری از حقوق دانان و فعاالن حقوق زنان معتقدند هرچه نقش دولت در خانواده که نهادی اخالقی و مبتنی بر روابط خصوصی افراد است، کم رنگ تر شود، کارکردهای آن نهاد به طور مناسب تری محقق می شود، چراکه مهریه یک موضوع عرفی است که به فرهن��گ خانواده ها برمی گردد. در واقع جایی که پای قانون در حمایت از حقوق زنان می لنگد، س��نت و عرف قد علم کرده و قاع��ده خود را برای حمایت از حقوق زنان وضع کرده اس��ت، بنابراین راه مقابله با آن، دخالت و ورود مس��تقیم، دس��توری و

بخش نامه ای دولت نیست.هم چنین تصمیم گیران قبل از هر اظهارنظر و سیاست گذاری باید ابتدا به این سوال پاسخ دهند که با توجه به قوانین کشور که اکثر آن به نفع مردان نوشته شده، جای گزین های شان برای عواقب کاهش ن��رخ مهریه و جلوگیری از تضییع حقوق زنان چیس��ت؟ هر چند که حکومت همیش��ه در مقابل این س��وال سکوت اختیار کرده، اما پاسخ خانواده ها وضع مهریه به عنوان روزنه و کورس��وی امیدی برای بهبود نسبی وضعیت زنان به

ویژه پس از طالق است.یا این که زوج ها قبل از ازدواج بر سر تقسیم منصفانه دارایی های مش��ترک بعد از زندگی زناش��ویی، اعطای حق طالق به زن، حق اشتغال، حق ادامه تحصیل، حق مسکن، حق سفر و حق حضانت به توافق رس��یده و تمام این موارد را در عقدنامه ثبت

کنند، اما اکثر دفاتر ثبت ازدواج از پذیرش آن سرباز می زنند.در پای��ان می توان گفت، مهری��ه نه ضامن تحکیم و نه عامل فروپاشی خانواده هاست، اما در واقع جور نابرابری ها و تبعیض ها و خاله��ای قانونی حقوق زنان را یک تنه می کش��د، در حالی که ش��انه های نحیف مهریه بیش از ای��ن تاب تحمل این بار

سنگین را ندارد.

جامعه

Page 70: نشریه کوچه شماره پنج

70

ورود به کتاب خانه

کتاب خانه ی کوچک من- معرفینهال نوریان

با گس��ترده ش��دن دنی��ای مج��ازی و با فراگیر ش��دن اس��تفاده از اینترن��ت، حجم داده های نوش��تاری بر روی این ش��بکه ی جهانی، روزبه روز گس��ترش یافته اس��ت، تا آن جا که و ب س��ایت هایی به انتش��ار جدی کتاب های ارزش مند دست زده اند، وب س��ایت هایی فروش کتاب ها را در دس��تور کار خود قرار داده اند، گروهی دیگر از آن ها در نشر مقاله ها، دانش نامه ها و کتاب خانه های آن الین به شهرت رس��یده اند و تعدادی در حکم نشرهای تخصصی در حوزه ه��ای مختل��ف چ��ون ادبیات، علوم انس��انی یا

رشته های هنری دست به فعالیت می زنند.گروه��ی در زمین��ه ی گونه ای از کتاب ه��ای الکترونیک فرامت��ن و فرارس��انه ای فعال هس��تند که ام��کان چاپ کاغ��ذی این ن��وع کتاب ها وجود ن��دارد و فقط مختص دنیای س��ایبری هستند، بعضی های شان از آثار کالسیک هر گوش��ه ای از جهان گنجین��ه ای را فراهم آورده اند که هرک��س در هر گوش��ه ای از ک��ره ی خاکی ب��ه فراخور عالقه ی خود، تنها با فشار چند دکمه، به آن ها دسترسی داشته باشد. همه ی این امکان ها اگر در برابر بوی خوش کتاب های قدیمی گذاش��ته ش��ود، دریافته خواهد شد که شیرینی دسترسی آس��وده به گنجینه ی عظیم نوشتاری سرتاس��ر ک��ره ی خاکی و انتخاب خواندن، چاپ و نش��ر کتاب ه��ای دل خ��واه خود در چاپ خان��ه ی خانگی، بوی دل پذی��ر آزادی را به ارمغان می آورد که بس��ی خوش تر

است.

در این زمانه به همت کمپانی »اپل« برای همه گیر شدن »آی پد« در مدرس��ه ها و آموزش گاه ها، تخته س��یاه های کوچ��ک نوآم��وزان، دیگر ب��ه رویای س��الیان دور تعلق دارد. از س��وی دیگر، ورود ابزارهای اس��تاندارد و مهربان با چشم، با اس��تفاده ی آسان و امکانات خوب دست رسی و هم چنین با توجه به حجم کم و آس��انی جابه جایی، نیاز ب��ه کتاب های کاغ��ذی هر روز کمرنگ تر می ش��ود و از س��وی دیگر، هر روز گونه های به تری از ابزار موجود در بازار توسط کمپانی های رقیب در اختیار مصرف کنندگان

قرار می گیرد.و ام��ا در ای��ران، قص��ه کمی متفاوت اس��ت، ب��ا وجود محدودیت های بی ش��مار و فرس��اینده ی روند نشر کتاب و توزیع آن در بین مخاطبان و با توجه به نبود چاپ های جدی��د از برخی کتاب ها با وجود پرطرف��دار بودن آن ها، کتاب های الکترونیکی به ویژه در میان نویس��ندگان نسل ج��وان و تازه نفس، اهمیت بیش تری پیدا کرده اس��ت و از ط��رف دیگ��ر، پیش رفت نش��ر این کتاب ه��ا، موجب

فرهنگ

شده اس��ت تا گروه هایی که در عرصه ی فرهنگی ایران مش��روعیت و پذیرش ندارن��د نیز فرآورده ه��ای ادبی و فرهنگی خود را به دس��ت مخاطبان خود برس��انند. شاید مهم ترین مزیت این روند، برداش��ته ش��دن سانسورهای گونه گون از جمله سانس��ور خود نویسنده بر نوشتار باشد. مزیت این چرخه هرچه که باش��د، حوزه ی قابل توجهی را به خود اختصاص داده اس��ت که به آسانی نمی توان از

کنارش گذر کرد.این که گروهی از مردم و به ویژه نسل پیشین اهل کتاب، هنوز نس��بت به کتاب ه��ای کاغذی نوس��تالژی دارند و حاضر به استفاده از تکنولوژی های جای گزین نیستند، به قیمت قطع هزاران درخت و صرف س��اعت ها وقت تمام می ش��ود و هم چنین روند انتقال کت��اب از صاحب اثر به خواننده ی مش��تاق را کندتر و باواسطه می کند، از سویی دیگر در کش��وری چون ایران، حجم عظیمی از اندیشه و

کلمه به محاق می رود.متن های فارس��ی به هیت کتاب های الکترونیک پراکنده در دنیای مجازی، هنوز از سوی ادب دوستان فارسی زبان مورد توجه کافی قرار نگرفته ان��د. به طور قطع دلیل های متعددی برای این رفتار از س��وی اهل اندیشه و فرهنگ وج��ود دارد، ولی ه��دف سلسله نوش��ته هایی زیر عنوان »کتاب خان��ه ی کوچک من«، پرداختن به گس��تره ی در خ��ور توجه کتاب های الکترونیکی فارس��ی زبان و معرفی

آن ها به مخاطبان خوب رادیو کوچه است.

Page 71: نشریه کوچه شماره پنج

71

به قصد رفتن روی خط تفاهم شراره سعیدی

در تاریخ 1360/1/19 ماموریت هیت سه نفره آغاز شد و در تاریخ 1360/3/۲5 به پایان رس��ید. این دو ماه و شش روز از دوره های پرالتهاب تاریخ سیاس��ی کشور محسوب می ش��ود. ریش��ه درگیری ه��ای ای��ن دوره ب��ه اختالف دیدگاه ه��ای ریی��س جمهوری و روس��ای ق��وای دیگر مربوط می ش��د. پیش تر گفته شد که آیت اله مهدوی کنی ب��ه نمایندگی از س��وی خمینی و آیت ال��ه محمد یزدی به نمایندگی از س��وی دو قوه » آقای بهش��تی ریاس��ت ش��ورای عالی قضایی، آیت اله هاشمی رفسنجانی رییس ق��وه مقننه و محمدعلی رجایی نخس��ت وزیر« و آیت اله اش��راقی به نمایندگی بنی صدر انتخاب شده بودند و قرار ب��ر این بود که ای��ن گروه به اق��وال و اعمال هر یک از طرف ها که موجب اختالف و تش��نج در کش��ور می شود، رسیدگی کنند و ابتدا با شور و حکمیت به نتیجه برسند و س��پس با تذکر به خاطی از تکرار موارد مشابه جلوگیری نمایند و در صورت تکرار، اقدامات دیگری را انجام دهند. در تمام موارد هم دادس��تان کل کش��ور »آیت اله س��ید عبدالکریم موسوی اردبیلی« را در جریان بگذارند. گفتیم که به نظر می رس��د اصل پیشنهاد تشکیل هیت سه نفره حل اختالف، از سوی مهندس مهدی بازرگان بوده است.

ابوالحس��ن بنی ص��در در کت��اب »خیانت به امی��د« خ��ود توضیح می ده��د که در جلس��ه ای که با حض��ور آقای��ان خمینی، بازرگان، بنی صدر، رجایی، بهشتی، هاشمی رفس��نجانی، موس��وی اردبیلی، س��یدعلی خامنه ای و احمد خمینی در جماران برگزار ش��ده بود، پس از مباحث تندی که بین دو طرف در گرفت��ه، باالخره مهندس مهدی بازرگان گفته اس��ت: »باید رفت روی خط تفاهم« و دو پیش��نهاد داد. یکی تش��کیل یک هی��ت بی طرف، تا هر ب��ار تقصیر از هرطرف واقع ش��د به طور کدخدامنشی و مسالمت آمیز مشکل را حل کند و دیگری این که حداقل پاره ای از اعضای ش��ورای نگهب��ان تغیی��ر کند. ظاهرن پ��س از این

جلسه اس��ت که پیش��نهاد تشکیل هیت س��ه نفره حل اختالف اجرایی می شود و آیت اله خمینی نیز نماینده خود را در هیت س��ه نفره انتخاب می کند. این جلس��ه که در روز ۲5 اس��فند 1359، به منظور رفع اختالفات در حضور خمینی تش��کیل شد، منجر به پیامی 10 ماده ای و سپس تشکیل هیت حل اختالف شد. پیام 10 ماده ای این گونه

ارایه شد:1 � معیار در اعمال نهادها قانون اساسی است و تخلف از آن برای هیچ کس چه متصدیان امور کشوری و لشکری و چه اش��خاص عادی جایز نیس��ت و متخل��ف به مردم معرفی می ش��ود و مورد مواخذه ق��رار می گیرد. بنابراین، دخالت هر یک از مقامات در امور مربوط به مقامات دیگر

بر خالف قانون اس��ت و دخالت کنن��ده به مردم معرفی می گردد.

۲ -مقام��ات فعلی، ریاس��ت جمهوری، دولت، ریاس��ت دی��وان عالی، دادس��تانی کل کش��ور، مجلس ش��ورای اسالمی، ش��ورای نگهبان، قانونی هس��تند و کسی حق ندارد در مصاحبه ها و نطق ها و رس��انه ها به یکی از این مقام��ات توهین و یا آنان را تضعی��ف نماید و متخلف به

ملت معرفی و مورد مواخذه قرار می گیرد.3 -ب��ه هم��ان نحو ک��ه آق��ای رییس جمه��وری را به فرمان دهی کل قوا منصوب نمودم، باید ایش��ان را به این مقام بشناس��ند و فرمان دهان قوای مس��لح از ایش��ان بر

طبق مقررات اطاعت کنند.4 -ش��ورای دفاع به نحوی که در قانون اساس��ی است، مامور می ش��ود و نمایندگان این جانب آقای خامنه ای و

آقای چمران هستند.5 -مسایل دفاع در شورا مطرح و رسیدگی می شود و پس از تصویب، تصمیم در اجرا با فرمان دهی کل قواس��ت و

قوای مسلح باید اوامر ایشان را اجرا کنند.6 -برای رس��یدگی به شکایات نس��بت به مسایل جنگ و س��ایر مس��ایل مورد اختالف بین مقام��ات جمهوری اس��المی، هیتی تعیین خواهد شد مرکب از یک نماینده

از طرف رییس جمهوری و یکی از طرف دیگر و یکی از سوی این جانب که کوشش در حل شکایات کنند و رای اکثریت هیت مذکور معتبر است و در صورت تخلف یکی از مقام��ات، باید متخل��ف را به مردم معرفی کنند و مورد

مواخذه قرار گیرد.۷ -چون در س��خن رانی های رییس جمهوری، نخس��ت وزیر، رییس دیوان عالی کش��ور، رییس مجلس ش��ورای اس��المی، گروه ه��ای منح��رف و مخالف ب��ا جمهوری اس��المی توطیه کرده و موجب فس��اد می شوند، اینان تا پایان جنگ تحمیلی سخن رانی نکنند. مصاحبه های سالم

و سازنده و ارشادی مانع ندارد.8 -از آن جا ک��ه روزنامه ها و رادیو تلویزیون عاملی مهم

برای ارشاد یا تفرقه و نفاق هستند، هیت سه نفری فوق، آن ها را دقیقن مورد بررس��ی قرار می دهند و در صورتی که دو نفر از هیت مذکور، آن ها را مضر تش��خیص دهند، مراتب را به مردم ابالغ و به دادس��تانی کل کشور اطالع

می دهند تا به وظیفه قانونی عمل کند.9 -اکیدن از مقامات رس��می خواس��تارم تا با کمک یک دیگر مش��کالت کشور را حل کنند و برادرانه با یک دیگر

هم کاری نمایند.10 -ائم��ه جمع��ه و جماع��ات � ایدهم ال��ه تعالی � در خطبه ها و منابر و س��ایر گویندگان کوش��ش فرمایند که آرامش در کش��ور برقرار باشد و از هر سخنی که موجب نگرانی مردم و تفرقه ش��ود خودداری کنند و مردم را در پشتی بانی از ملت و تمام ارگان های جمهوری اسالمی و نهادهای انقالبی و قوای مسلح و مردمی تشویق فرمایند.

والسالم.پس از آن بود که کار هیت سه نفره با پیام خمینی خطاب به آیت اله مهدوی کنی آغاز شد: »جناب عالی را به نمایندگی خویش تعیین نمودم تا با نماینده ای که جناب آقای بنی صدر و نماینده دیگری که جناب حجت االس��الم آقای بهشتی و جناب حجت االس��الم آقای هاشمی رفس��نجانی و جناب آق��ای رجایی تعیین می نماین��د، موارد تخلف��ات از حقوق قانونی ه��ر یک را رس��یدگی بنمایید . و نیز در زمان جنگ که زمانی اس��تثنایی است به اق��وال و اعمال هر کس که موجب اختالف و تشنج در کش��ور می شود رسیدگی کنید و نیز در همین زمینه مطبوعات و رس��انه های گروهی را مورد بررسی قرار دهید تا هر کس و ه��ر چه به حس��ب رای اکثریت متخلف و تخلف به ش��مار آمد در مرتب��ه اول به آنان تذک��ر دهید تا در اصالح خود بکوش��ند و در مرحله بعد به وس��یله رسانه های گروهی به مردم شریف کش��ور معرفی و در تمام موارد فوق به دادس��تان کل کشور گزارش دهید و دادستان کل کشور شرعن موظف است تا با بی طرفی کامل پ��س از طی کردن مراحل قانونی موافق موازین شرعی و قانونی با آنان عم��ل کند، انتظار می رود که آن چ��ه را که بر عهده آقایان گذاشته شده اس��ت که یک تکلیف شرعی است قاطعانه و بدون غمض عین عمل نمایند . الزم به تذکر است که برای اتحاد بیش تر بین نمایندگان هیچ کدام از س��ه نماینده در خارج از جلسه حق بازگو کردن نظر خود و اظهار مخالفت با رای اکثریت را که موجب تضعیف هیت ش��ود، نداشته و در صورت تخلف که موجب جنجال است دادستان کل کشور با خود نماینده متخلف چون سایرین عمل خواهد کرد. الزم است نمایندگان و افرادی که آنان را تعیین می نمایند و همه نویسندگان و گویندگان برای حل معضالت جامعه دست در دست یک دیگر دهند و در حدود قانونی وظایف خویش برای

پیش برد مقاصد عالی اسالم تالش کنند.«

سیاست

Page 72: نشریه کوچه شماره پنج

72

رازهای زنانه

رابطه ی لباس و تحقیرنعیمه دوستدار

کم ت��ر زنی در ایران هس��ت ک��ه به جم��ع معتقدان به حجاب س��فت و سخت تعلق نداش��ته باشد و از ماموران تذکری نگرفته باشد یا پایش به ون های نیروی انتظامی باز نش��ده باش��د. خیلی از زن ها حاال پرونده ای هم آن جا دارند؛ عکس��ی و ش��ماره ای بر س��ینه که نشان می دهد مرتکب جرم بدحجابی ش��ده اند. برخوردهای این چنینی سن و س��ال و موقعیت هم بر نمی دارد. خانم های مسن، خانم ه��ای تحصیل کرده، خانم های متاه��ل و بچه دار و خالصه هر کس��ی که بدشانسی بیاورد و سر و ظاهرش

مورد پسند مامورها قرار نگیرد. داس��تان برخورد ماموران با حجاب زن ها، البته داس��تان خیلی تازه ای هم نیست. از زمانی که حجاب اجباری شد،

زن های ایرانی مجبور شدند جامعه خشن برخوردهای با در م��ورد پوشش ش��ان کنار بیایند. مس��ن ترها یادش��ان هست که آن وقت ها، کمیته طور چ��ه بدحجاب ه��ا ب��ا برخ��ورد می ک��رد و ضوابط ورود به اداره ها و مدرس��ه ها

چه طور بود.خیلی از زن ه��ا، موقع ورود به اداره ها، دانش گاه ها و حتا فرودگاه ها و تفریحی مراکز بازرسی می شوند. این طوری که حتا زمانی که بلیت یک یا کنسرت دس��ت تان است چم��دان به دس��ت در حال خ��روج از کش��ور هس��تید، ممکن اس��ت خانمی که در

اتاق حراس��ت نشس��ته، به س��ر و لباس تان گیر بدهد و مجبورت��ان کند آرایش تان را پ��اک کنید یا اصلن نگذارد وارد جای��ی که می خواهید بش��وید. تذکرها هم اغلب نه دوستانه که توهین آمیز است. کسانی که در جای گاه تذکر نشسته اند، این قدرت و پشت گرمی را از نهادهای قدرت گرفته اند که هرجور دل شان می خواهد با دیگران صحبت کنند و برای شان فرقی نمی کند که طرف مقابل شان صد پله تحصیل کرده تر باش��د یا ج��ای گاه اجتماعی باالتری

داشته باشد. صرف ارزش��ی ک��ه رعایت ن��وع خاص��ی از حجاب به آن ها بخش��یده و احس��اس قدرتی که از نهادهای قدرت می گیرند، باعث می ش��ود که بتوانند به شکلی خشونت بار با زنان دیگر برخورد کنند. تا جایی که حافظه ی تاریخی ما مجال می دهد، جز در موارد معدودی، این برخوردها از

طرف جامعه ی زنان تحمل و پذیرفته ش��ده است و آن ها س��عی کرده اند با کشیدن دس��تمالی روی لب شان یا جلو

کشیدن روسری، غائله را بخوابانند.ای��ن روزه��ا در کن��ار برخوردهای عموم��ی مثل حضور گش��ت های ارش��اد، دولت ایران تالش می کند تا به هر ش��کل ممکن پوش��ش زن های ایرانی را در کنترل خود بگی��رد و آن را تعری��ف کند. جدیدتری��ن نمونه اش هم طرحی اس��ت که با عنوان یک س��ان ک��ردن لباس زنان در اداره ه��ا در حال اجراس��ت. تا چند وق��ت دیگر، زنان اداره ه��ای دولتی ایران، با لباس فرم یک س��ان س��ر کار خواهن��د رف��ت. لباس هایی ک��ه به گفته ی مس��ووالن، رنگ ش��ان هم از قبل تعیین ش��ده و ج��زو رنگ های به

اصطالح زننده و برانگیزنده ی توجه نیست.

در جامعه ی سنتی ایران، مرسوم است که به پسربچه ها ی��اد بدهند از خودش��ان دف��اع کنند. ام��ا از دختربچه ها توقع می رود محجوب و پذیرا باش��ند و با لب خند از کنار خش��ونتی که به آن ها روا داشته می شود عبور کنند. گویا این نسخه جواب داده و زن های ایرانی، در بیرون و درون خانه، پذیرای همه ی تصمیم ها و رفتارهایی ش��ده اند که

نسبت به آن ها روا داشته می شود.زن های ایرانی، همان طور که در س��کوت حجاب اجباری را پذیرفتند یا دست کم از مخالفان حجاب اجباری حمایت نکردن��د، قدم به قدم مجبور ش��ده اند دخالت در حوزه ی خصوصی را به عنوان یک رفتار عادی از سوی حکومت

بپذیرند.زن ه��ای زیادی درب��اره ی حجاب اجباری می نویس��ند. خبرهای زیادی هم درباره ی ماجراهای گش��ت ارش��اد و

برخورد مام��وران نیروی انتظامی با لباس زن ها در ایران منتشر می شود، عکس هایی از کشمکش زن ها با مامورها و چهره های عصبی و تحقیر ش��ده است. اما زنان کمی، احس��اس واقعی ش��ان را در برخورد با این مسئله مطرح می کنند. ت��ک و توکی هم که می گویند و می نویس��ند، روایت شان روایت خشم و مبارزه است و کم تر درون شان

را می کاود.ام��ا غرض از گفتن تمام این حرف ه��ا این بود که یادی کنیم از »پرستو دوکوهکی«، روزنامه نگاری که در چنین روزهای��ی در زندان اوی��ن محبوس اس��ت و در یکی از آخرین نوش��ته های وبالگی اش، تالش کرده این پوسته را بش��کند و از قال��ب زنی پذیرای رفتار خش��ن در بیاید. او در یادداش��تی که به مناسبت روز جهانی منع خشونت علیه زنان نوشته، به برخورد گشت ارشاد با خودش اشاره می کند و در نقد رفتار خودش، چند موقعیتی را که در آن مورد خشونت واقع شده و سکوت کرده، توصیف می کند

و می گوید پشیمان است از سکوت کردنش.»می��دان هفت تیر تهران، جلوی مس��جد الج��واد. حدود 4:30 بعدازظهر یکی از آخرین روزهای مهر 90. از س��ر کار برمی گش��تم خانه. تازه از ایست گاه مترو بیرون آمده بودم و باید صدمتری پیاده می رفتم تا به تاکس��ی های برسم. نوبنیاد میدان خطی

– خانوم.. خانوم.. خانوم..ن��دادم. جواب��ی طبع��ن ناگه��ان دیدم ی��ک خانم چادری س��مت راستم است چ��پ س��مت دیگ��ری و و م��ن ت��وی دام گش��ت گفت: چپی س��مت ارشاد. صدات نمی ش��نوی »مگه

می کنم؟«گفت��م که این هم��ه خانم در خیاب��ان؛ از کج��ا بای��د می فهمیدم ک��ه با من کار و گرف��ت را ب��ازوم دارد. گفت بیا توی ون. مقاومت کردم. و دلیلش را پرس��یدم و توضیح او که: »درس��ته. تیپت ساده است؛ ولی مانتوت کوتاهه. باید بیای.« حاال نفر س��وم هم اضافه ش��ده بود و از من کارت شناس��ایی خواست که طبعن نشان ندادم. یکی شان بازوم را می کشید و دو نفر دیگر ایستاده بودند. این جا ش��اید موقعی بود که باید جیغ و داد می کردم و بر س��وار نشدنم پافشاری می کردم و این ها. ولی سوار شدم.

بدون حرف بیش تری. ش��اید زیر لب غر می زدم اما همی��ن )واقعن چرا واکنش لحظه ای ام این بود؟(. بقیه داس��تان هم که روتین است: بازداش��ت گاه وزرا، تعهدنامه های تایپ شده، عکس قدی گرفتن، تماس با خانواده که مانتوی بلند/ ش��لوار گش��اد بیاورند، تحقیر، التماس کردن زنانی که از واکنش همسر/

برادر/ پدر خود می ترسند و ….«این هم یک راز زنانه ی دیگر.

جامعه

Page 73: نشریه کوچه شماره پنج

73

این جا آسیاست- دستور نوشتن

شادمانی یک پیروزی و اندوه یک مرگ

جامعه

سحربیاتیب��رای چهلمی��ن برنامه »این جا آسیاس��ت« کلی نقش��ه کش��یده بودم، ایده های زیادی توی سرم بود حتا این که با سردبیر صحبت کنم و تا اطالع ثانوی و پس از پخش

چهلمین برنامه آن را متوقف کنم.هیچ صحبتی با سردبیر نکردم و هیچ برنامه ویژه ای هم اجرا نک��ردم. فقط برای اولین بار در زندگی ام بازی داربی ی��ا به قول گزارش گران تلویزیون ش��هرآورد تهران را در ی��ک بار ایرانی در منطقه مونت کی��ارای کواالالمپور به

تماشا نشستم.تازه فهمیدم تماشای جمعی فوتبال در یک فضای باز چه لذت��ی دارد، تا کجا می توانی صدایت را باال ببری و هوار بکش��ی، تازه فهمیدم صمیمی ترین دوس��تت رو به رویت ق��رار می گی��رد و غریب��ه ای به لطف یک رن��گ کنارت

می ایستد و شادمانی می کند.شاید برای هیچ پسری این تجربه گفتنی نباشد اما برای دختران ایرانی نسل انقالب اسالمی که هرگز اجازه ورود

به ورزش گاه ها را نداشتند این تجربه دیگری است.ب��ازی با نتیج��ه دو بر صفر ب��ه نفع اس��تقاللی ها بود و یک سره صدای کری خواندن و شعار دادن شان بلند شده بود که در ده دقیقه آخر بازی ورق برگش��ت سه گل پی در پی پرس��پولیس به اس��تقالل، حاال هوار و هورای ما را در پی داش��ت که بعد از مدت ه��ا از تحقیر آبی ها یک نفس راحتی بکشیم. الحق و االنصاف هم کم نگذاشتیم و هرچه فریاد داش��تیم بر سرش��ان زدیم و هورا کشیدیم و آن قدر جی��غ و داد کردیم که احس��اس می کردم همه اس��ترس های درونم تخلیه ش��ده و حس��ابی سر حال و

خوش حالم.رق��ص و پای کوبی بعد از بازی هم تماش��ایی بود. لباس قرمزها شادمان و لباس آبی ها پکر و عصبی پراکنده شده و در کوچه قدم می زدند. باورشان نمی شد بازی برده را به

تیم ده نفره پرسپولیس واگذار کرده اند.همه چیز خیلی خوب پیش رفت، جمالت گزارش��م را در ذهنم س��یقل می دادم، پس و پی��ش می کردم و مطمئن بودم می خواهم از اولین تجربه تماش��ای جمعی فوتبال با

دیگرانی که نمی شناختم بنویسم.مطمئ��ن ب��ودم می خواه��م از ب��ردی که مدت هاس��ت منتظرش بودیم بنویس��م، از خیل��ی چیزها مطمئن بودم که به خانه رس��یدم. قرار بر این بود که عکس های شب بازی را به محض رسیدن به خانه روی صفحه فیس بوک بگ��ذارم که باز کردن فیس ب��وک همان و دیدن تصویر

یکی از دوستانم با نوار سیاه همان، شوکه شدم.دخت��ری ج��وان در ده��ه دوم زندگی که مادر پس��رک کوچکی هم بود. می دانس��تم که با مریضی سختی دست و پنجه نرم کرده اما خبر بهبودش را ش��نیده بودم و حاال

خبر فوت اش را باید هضم می کردم.دیگر از هیچ چیز مطمئن نیستم، از این که برنامه چهلم یا اصلن چهل و یکم قرار است چطور باشد. باید با پروانه ای

که میان گلوم پرپر می زد کنار می آمدم.باید می نوش��تم با رندی های معمول نوش��تن، با شیطنت

شعارهای آبی ها و قرمز ها. اما چطور؟یاد داس��تان دلقکی افتادم که پس از فوت پسرش برای خندان��دن م��ردم روی صحنه رفت، من ه��م باید روی صحنه می آمدم ام��ا من به اندازه دلقک قوی نبودم پس

راس��ت اش را می نویسم. اگر این برنامه رادیویی نبود، اگر یک سایت خبری بود که بدون متن من هم چیزی از آن

کم نمی شد حتمن چیزی نمی نوشتم.اما وقت��ی صفحه ثابت��ی در روزنامه یا برنام��ه ثابتی در تلویزیون یا رادیو نصیب یک روزنامه نگار می ش��ود جایی برای ننوشتن نیست، کاش می شد ننویسم. کاش می شد اصلن حرفی نزنم برنامه چهلم درس��ت مثل چهلمین روز درگذش��ت عزیز از دست رفته غم گین است و بی حوصله، برد س��ه بر دو پرسپولیس هم نمی تواند رخت اندوهی که در دل��م نشس��ته را بربندد و دلهره ای که ب��ه دل دارم از فردای پس��رک کوچکی که حاال مادر زیبا و مهربانش را از دست داده، نمی گذارد خوب نقش دلقک را بازی کنم.

چه کسی از فردای خودش خبر دارد که من باید از برنامه چهلم این جا آسیاست خبر می داشتم ؟

باید با پروانه ای که میان گلوم بال بال می زند یک جوری کنار بیاییم تا صدایم نلرزد برای خواندن برنامه چهلم.

ی��اد مصاحبه با »پیمان اب��دی« افتادم. ب��دل کار ایرانی س��ریال آلمانی »کبرا یازده« که درس��ت بیست روز بعد از مصاحب��ه اش با من برای صفحه »قصه ها و آدم ها«ی روزنامه »تهران امروز« از دنیا رفت. سردبیر تماس گرفت و گفت به فالنی بگویید یک یادداشت بنویسد. فالنی من بودم که در میان اش��ک هام دس��تور نوشتن داشتم. کاغذ خیس��ی که به س��ردبیر تحویل دادم فردای فوت پیمان ابدی منتشر شد. اما سردبیر هیچ وقت نفهمید این نوشتن چقدر درد داش��ت. چقدر این حرف��ه روزنامه نگاری و کار دلقکی که در ش��ب فوت پسرش مردمان را می خنداند به

هم شباهت دارد.

Page 74: نشریه کوچه شماره پنج

74

وقتی که دین، سوژه ای برای خنده می شودعلی فرح بخش

در س��رزمینی ک��ه لطیفه، تمس��خر و طنزه��ای قومی، نق��ل هر محفلی ب��وده و هس��ت، باید انتظ��ار می رفت که ش��وخی ب��ا دین هم س��ر از پرده های نه��ان، بیرون بکش��د. چند سالی ست که ش��وخی با بنیان های دینی و ش��خصیت های مذهبی برجسته، نسبت به گذشته،شکل بس��یار گسترده تری به خود گرفته است. چند سال پیش، کاریکاتور یک کارتونیس��ت دانمارکی از پیامبر اس��الم، آش��وبی ب��ه پا کرد. ای��ن روند هر از گاهی تکرار ش��د و حرف و حدیث های بس��یاری به هم راه داش��ت. گروهی مواف��ق بودند و گروهی مخالف. موافق ها، بر اصل آزادی بیان پافش��اری می کردن��د و مخالف ها بر اصل احترام به باوره��ای مذهبی. چندی پیش، راه اندازی یک صفحه در فیس ب��وک تحت عنوان »کمپین ی��ادآوری امام نقی به شیعیان«، بلوایی به پا کرد، هر چند که به تازگی، از تب و

تاب آن کم شده است. این صفحه در ح��ال حاضر نزدیک به 13،۷00 عضو دارد و عمومن، فع��االن این صفحه، با نام های مس��تعار به نش��ر طنزهایی پیرام��ون دهمی��ن ام��ام ش��یعیان و بن مایه ه��ا و روایت های مذهبی دین

اسالم می پردازند.دست اندرکاران این صفحه، باور خود

را این گونه بیان می کنند:»این صفحه به مبارزه با خرافه پرستی در ای��ران اختص��اص دارد. اگر ش��ما شیعه ی متعصب هستید، ممکن است مطالب این صفحه شما را آزار دهد«.

گذش��ته از یادداش��تی ک��ه پیرامون ای��ن صفح��ه می بینی��م و مختصری از آن ذکر ش��د، در پایان شعاری هم به چش��م می خورد ک��ه گویا به عمل

درآمده است. در معرفی کوتاهی در پایین توضیحات، این جمله ی جدی به چشم می خورد:

»هیچ چیز و هیچ کس آن قدر مقدس نیست که نتوان آن را به طنز کشید.«

این یک ش��عار و س��رفصل جدید نیس��ت، هر چند به نظر می رس��د در ایران، پدیده ای نوظهور است. اگر این پدیده را یک »تابو شکنی« محسوب کنیم، بی شک امری نیست که در یک روز متولد شده باشد و مسلمن، ادامه ی جریانی ست

که پیش تر، به شکل های گوناگون وجود داشته است.از بن شناسی ظهور این قبیل پدیده ها که بگذریم، سوال در این جاست که آیا شوخی با ادیان که نقد به روش طنز را پیش می گیرد، کار درستی س��ت یا نه؟ و آیا به راس��تی هدف از این نوع طنز، نقد اس��ت یا فقط به خنده انداختن

مخاطب؟مس��لمن به دلیل وجود س��لیقه های گوناگون در س��طح

جامعه، ش��اید نتوان ب��ه یک جواب قاط��ع در این زمینه دست یافت که آیا شوخی و نقد دین از طریق طنز، امری مجاز اس��ت یا نه، اما می توان این پدیده را، در بس��تری مناس��ب، مورد بررس��ی بیش تر قرار داد و راه کاری برای

آن اندیشید.مخالف های این نوع طنز که آن را به هر شکل و گونه ای رد می کنند، عمومن افراد مذهبی هس��تند که امری قابل قبول اس��ت. هیچ فرد مذهبی، از این که بزرگان دین اش مورد تمس��خر و انتقاد قرار گیرند، ش��اد نمی شود، اما در مقاب��ل، موافق ها بر این باورند ک��ه در حقیقت، این طنز، فقط برای خنده نیس��ت، بلکه برای نقد دین اس��ت. نقد دین، از روش��ی که امروزه در جهان، آن چنان غیرمعمول

نیست.یک��ی از دالی��ل مخالف��ان ای��ن پدی��ده ب��رای اب��راز مخالفت ش��ان این اس��ت که به طور مثال، چرا در غرب

که کاریکاتورهایی از پیامبر اس��الم را می کش��ند، کسی نمی تواند در مورد نژادپرس��تی و یا حت��ی در مورد واقعه »هولوکاست«، کاریکاتور بکش��د؟ اگر آزادی بیان، نباید هیچ محدودیتی داش��ته باش��د، پس می توان با همه چیز

شوخی کرد، حتی »هولوکاست«.در مقاب��ل، موافق ه��ای ای��ن پدیده، ق��رار دادن دین در دایره ی طن��ز را امری می دانند که بای��د در دنیای امروز مطرح ش��ود، به همان دلیل مذکور ک��ه هیچ چیز آن قدر

مقدس نیست که نتوان آن را به طنز کشید.حال اگ��ر بپذیریم که وارد کردن دی��ن به ورطه ی طنز، مجاز است، پرسش س��خت تری مطرح می شود که پس »م��رز این پدی��ده باید تا کجا باش��د«؟ این پرس��ش و معمایی س��ت که هنوز به نتیجه ی قطعی و کامل نرسیده و البته نمی توان انتظار داشت یک شبه برای آن راه حلی

پیدا شود.

در کش��ورهای غربی، عالوه بر کارتون هایی از پیامبرانی نظیر »نوح« و »عیسی«، حتی کاریکاتورهایی از »خدا« هم منتشر می شود و عمومن، اعتراض گسترده ای در پی ندارد. در این میان، مس��لمان ها در سراسر جهان، نسبت به این نوع رفتارها، واکنش های س��ریع و تندی نش��ان می دهند که گاه به خش��ونت کش��یده می شود. البته این امر فقط به مس��لمان ها معطوف نیست و هستند پیروان دیگر ادیان هم، که نس��بت به وارد شدن دین و باورشان

به ورطه ی طنز، واکنش نشان می دهند.در ایران، نظام حاکم بر کشور، هیچ گونه عملی که مبنی بر ش��وخی با دین اسالم باش��د را نپذیرفته و با شدت با آن برخورد می کند. سال هاس��ت که در ایران، کش��یدن کارتون اشخاص روحانی ممنوع است، هرچند تعدادی از روحانی های اس��المی که در دستگاه حکومتی هم بودند،

اجازه دادند که کاریکاتور آن ها کشیده و منتشر شود.

از سوی دیگر، گاه می بینیم که همین حکومت مذهبی س��فت و سخت در ایران، گاه بنیان های دین اس��الم را چنان بیان می کند که به طنز ش��بیه می شود. گاه، معجزه هایی که آن را به پیامبر اسالم و یا امامان شیعه منسوب می کنند، به قدری اغراق آمیز اس��ت که به خنده ی مخاطب می انجامد. و یا روایت هایی که به مخالفان امامان شیعه منسوب می کنند، گاه به قدری غیر واقعی ست که به لطیفه می ماند. در کش��وری که کش��یدن کاریکاتور یک روحان��ی ممنوع اس��ت، چندی پیش در آس��تانه ی پی��روزی انقالب و به مناسبت سال گرد ورود »آیت اله خمینی« به ایران که او را بزرگ ترین ف��رد مذهبی در ایران قل��م داد می کنند و لقب »امام« به او داده بودند، برای گرامی داش��ت این ش��خص، ماکتی مقوایی از وی را به نمایش گذاش��تند که اگر از سوی هر ارگان و شخص مستقل دیگری سر می زد، به عنوان یک تمس��خر برداش��ت و با آن برخوردی شدید می شد. پس پرسش��ی نیز مطرح می شود که به راستی، مرز بین طنز،

تمسخر، شوخی و جدی را، چه چیز مشخص می کند؟به نظر می رس��د که اگر ای��ن پدیده را یک معزل ارزیابی کنیم، مسلمن با اعمال خشونت و یا افراط از سوی هر دو جناح مخال��ف و موافق آن، به نتیجه ای مطلوب نخواهد

رسید.در هر حال، شوخی با دین، به ویژه در ایران که سرزمینی با اکثریت مس��لمان شیعه اس��ت و حکومتی دارد که بر اس��اس دین اداره می ش��ود، همیش��ه هم با خنده هم راه

نیست.

جامعه

Page 75: نشریه کوچه شماره پنج

75

گام های لرزان بر طناب تاهلمه شب تاجیک

عموم زندگی ها در ابتدا خانوادگی اس��ت. بدین منظور که بیش تر آدم ها در کان��ون خانواده به دنیا می آیند، می بالند و رش��د می کنند. پس از طی یک سنی در کانون خانواده زندگی تقس��یم بندی پیدا می کند. مجردی و متاهلی. در کش��وری مانند کش��ور ایران به دلیل این که به سختی از ه��ر مرحله ای وارد مرحله ی دیگر می ش��وی، هر دو این

امکان ها می تواند، امکانی خاص و ناب برای فرد باشد.جدای از حالت امکان، ک��ه تغییر پیدا می کند، زندگی دو بخش دارد. مجردی و متاهلی که این حاالت در ش��رایط

مختلف نی��ز تغیی��ر می کند. با بس��یاری از دالیل جانبی مانند ط��الق و فوت زندگ��ی از یک پروس��ه وارد پروس��ه ی دیگ��ر می ش��ود. زندگ��ی مج��ردی و متاهل��ی فرق های بس��یاری با یک دیگر دارن��د. و قابل قیاس نیس��تند و مانن��د هر ش��رایط دیگ��ری ک��ه در زندگی پیش می آید، این دو نوع از زندگی نیز مزای��ا و معایب خود را دارند. در زندگی متاهلی، زن و فرزندان، یا خانواده رکن اصلی ارتباطات فرد را تشکیل می دهند. ولی در زندگ��ی مجردی ای��ن حالت از پدر و مادر تا دوستان در نوسان اس��ت. یعنی به طور عمومی در زندگی متاهلی فرصت کم تری ب��رای ص��رف ک��ردن وقت با دوس��تان و یا پدر و مادر هست ک��ه در زندگی مج��ردی کم تر

این مسئله به چشم می خورد.در ک��ه مش��کالتی از یک��ی

زندگی های ایرانی به خصوص به چشم می آید، وارد شدن از یک حالت به حالت دیگر اس��ت. به دلیل وابستگی ها و عدم رش��د کاملی که فرزندان به عنوان یک فرد مستقل و بالغ در یک خانواده دارند و تا سنین باالیی با وابستگی شدید به خانواده زندگی می کنند، وارد شدن به یک حالت مس��تقل و مهم تر از آن مدیریت کردن این شرایط کار را برای آنان دش��وار می کند. مسئله ی دیگر حالت اعتیادی اس��ت که به یک س��ری عادت های مضحک در زندگی ب��رای افراد پی��ش می آید. گاهی هم فرد تنها بر اس��اس شرایطی که برای یک زندگی تعریف شده است به حدها و چارچوب ها تس��لیم می ش��ود، که تنها کاری بر خالف

جهت طبیعی انجام نداده باشد.زندگی مجردی ممکن است فرد را در شرایطی قرار بدهد که نتواند به طور کامل مستقل عمل کند. به ویژه که در خانواده ه��ای ایرانی با تمام گذری ک��ه به مدرنیته انجام

ش��ده اس��ت اما بافت های س��نتی به خصوص در روابط خانوادگی خود را به صورت برجس��ته نش��ان می دهد. اما در عوض ای��ن خاصیت را هم دارد که ف��رد از دام تمام تظاهرات فریبنده ای که در س��طح یک رابطه ی متاهلی ممکن است وجود داشته باشد نجات پیدا می کند. به این صورت که فرد با رسیدن به استقالل فکری در مورد این موضوع فکر می کند که آیا واقعن به عنوان یک فرد بالغ آمادگی وارد ش��دن به یک ارتباط مشترک را دارد؟ آیا به طور کلی ج��دای از لحظات جذاب و فریبنده ای که یک رابط��ه ی دو نفره دارد، می تواند با رفتن به قعر این رابطه

طپش ها و تحوالت اصلی را مدیریت کند یا خیر؟ زندگی مجردی و متاهلی مرز باریکی هستند که می توان در هر

زمان از یکی وارد دیگری شد. زندگ��ی مجردی با تم��ام وقت ه��ا و زمان هایی که فرد مختص به خ��ود دارد باز ه��م تنهایی های مخصوصش را یدک می کشد و زندگی متاهلی، مسوولیت ها و شرایط

خاص خود را دارد. گاهی کسانی که ازدواج نمی کنند ناخرسندند، حاشیه ای و من��زوی ش��ده و احس��اس می کنن��د، عمر خ��ود را به بطال��ت و تنهایی می گذرانند، درس��ت روی دیگر س��که کس��انی هس��تند که ازدواج می کنند و وقت های زیادی را به حس��رت خوردن و ناله کردن و اندر مزایای زندگی

مجردی سخن گفتن می گذرانند.گروه��ی از این افراد زندگی مش��ترک خود را از دس��ت می دهند ولی ب��ا خوابیدن طوفان پر تالطم زندگی قبلی

دوباره به فکر تشکیل یک زندگی مشترک جدید می افتند. ای��ن افراد به طور ذاتی از تحم��ل تنهایی برنمی آیند هر چند که بعد از مدتی دوباره ش��کوه های خود را از زندگی مش��ترک آغاز کنند. واقعیت این است که انتخاب این دو نوع از زندگی به طور کامل بس��تگی به ش��رایط ذاتی و غریزی و ش��خصیت یک فرد دارد. گروهی از افراد برای

یک زندگی اشتراکی ساخته نشده اند.هرچند که ممکن اس��ت خودش��ان به این موضوع واقف نباش��ند و بر اساس قانون تعریف ش��ده وارد این مراحل شوند ولی ناخواسته شرایط نامطلوبی را برای خود و طرف

مقاب��ل بوجود می آورند. گروهی هم بر خالف گروه قبلی از بودن و س��پری کردن لحظات و اوقات زندگی شان در کنار افراد مش��خصی لذت می برند و ترجیح می دهند که

همه چیز خود را با نفر دومی به اشتراک بگذارند.بیش تر انس��ان ها ب��رای ادامه زندگی، ش��ادابی و گاهی رهای��ی از تنهای��ی به ی��ک رابطه صمیمی نی��از دارند و این رابطه لزومن در زندگی مش��ترک محقق نمی ش��ود. انسان ها می توانند این روابط را به شکل ارتباطات ویژه

پیدا کنند.اص��ل ازدواج بر اس��اس رابط��ه ای در زندگی انس��ان ها برقرار می ش��ود که با اختیار خود وارد شده اما به سادگی

نمی توانند با اختیار از آن خارج شود.پس بدون تامل و تنها بر اساس طی شدن یک اصل که طبیعی نامیده می ش��ود، وارد ش��دن به این حوزه خطای

خطرناکی است.

Page 76: نشریه کوچه شماره پنج

76

سرطان پروستات

سرطانی شایع ولی آرامدکتر آویده مطمئن فر

سرطان پروستات شایع ترین نوع سرطان در مردان است. تخمین زده می شود که یک در هفت از مردان عمدتن در 60 سالگی با سرطان پروستات تشخیص داده خواهد شد. اگر چه علت سرطان پروستات هنوز مشخص نیست ولی زمینه ژنتیک برای این نوع س��رطان وجود دارد. سرطان پروس��تات، پس از سرطان ریه، دومین علت مرگ و میر ناشی از سرطان در مردان در قاره امریکای شمالی است. اکثر س��رطان های پروستات توس��عه بسیار آرامی دارد و اکثریت مردانی که با این سرطان تشخیص داده شده اند ب��ه بیماری دیگری جان خود را می بازند. میزان بقا پنح س��ال پس از تش��خیص این بیماری بی��ش از 95 درصد اس��ت. در بس��یاری از موارد، تومور به پروستات محدود اس��ت و گاهی اوقات سبب بروز مش��کالت ادراری و یا ناتوانی جنس��ی می شود. در بعضی موارد نیز ممکن است

که برخی از سرطان های پروستات تکامل و گسترش سریع تری داشته باشند.

پروس��تات یک غده در سیس��تم تناس��لی مردان اس��ت، درس��ت زیر مثانه و اطراف می��زراه، لول��ه ای ک��ه از طری��ق آن ادرار و اس��پرم تخلیه می ش��ود. آدنوکرس��ینوم پروس��تات ش��ایع ترین ش��کل س��رطان پروس��تات اس��ت و حدود 95 درصد موارد را در بر می گیرد. ش��دت سرطان به وسعت تومور، محل آن، متاستاز مجاور یا دور، نوع سلول های س��رطانی، یعنی درجه بدخیمی

آن بستگی دارد.پروس��تات س��رطان زودرس تش��خیص از طری��ق معاین��ه رکتال و س��رم آنتیژن اختصاصی پروستات )PSA( یک موضوع

بس��یار بحث انگیز در جهان پزشکی است. این بحث به علت این واقعیت مطرح ش��ده اس��ت که تا کنون نشان داده نش��ده است که از طریق تشخیص زودرس سرطان پروس��تات می توان زندگی را گس��ترش یا مرگ و میر از

این سرطان را کاهش دادتش��خیص و غربال گری در درج��ه اول با معاینه رکتال و احس��اس وجود بی نظمی آناتومیک پروس��تات انجام می ش��ود. این روش اجازه می دهد تا یک ارزیابی نس��بی پروس��تات انجام ش��ود اما تش��خیص س��رطان با میزان آنتیژن اختصاصی پروس��تات )PSA( رس��میت می یابد. PSA پروتیینی است که توسط پروستات تولید می شود. ش��مارش باالی این پروتیین درخون لزومن به این معنی نیس��ت که سرطان پروس��تات وجود دارد. در واقع، مقدار بی��ش از چهار نانوگرم این پروتیین در میلی لیتر خون در حدود ۲5 درصد موارد به س��رطان پروستات مربوط و در ۷5 درص��د موارد با یک التهاب خوش خیم پروس��تات یا

عفونت پروس��تات مرتبط اس��ت. عالوه بر این، آزمایش PSA تمام موارد س��رطان را تش��خیص نمی دهد. ولی آزمایش PSA نیز برای نظارت این بیماری در فرد مبتال

به سرطان پروستات استفاده می شود.س��ونوگرافی از طریق مقعد نیز برای تش��خیص و غربال گری سرطان پروس��تات استفاده می ش��ود ولی بیوپسی ی��ا نمونه ب��رداری تنها راه مطمئن تش��خیص س��رطان پروس��تات اس��ت. و البته نمونه برداری عاری از عوارض جانبی نیس��ت. ش��ایع ترین آن ها وجود خ��ون در ادرار،

مدفوع یا اسپرم، تب و عفونت پروستات است.در ابتدا، س��رطان پروس��تات باعث عوارضی نمی شود و بعضی از نش��انه ها می توانند به یکی دیگر از بیماری های پروس��تات مانند هایپرتروفی خوش خیم پروستات مرتبط باشد. اشکال در ادرار کردن، اشکال در شروع ادرار کردن یا نگه داش��تن ادرار، عدم توانای��ی در ادرار کردن، تکرر

ادرار به خصوص در طول شب، ادرار کم، احساس سوزش ی��ا درد هنگام دفع ادرار، وجود خون در ادرار، درد مکرر و یا س��فتی کمر، باس��ن یا باالی ران و مشکالت تدریجی

نعوظ از جمله نشانه های این بیماری هستند.ب��ا توجه به این که مردان ظاه��رن » در معرض خطر«، هرگز به س��رطان پروس��تات مبتال نش��ده اند ولی، سن، به طور عمده مردان باالی60 س��ال، س��ابقه خانوادگی مخصوص��ن اگر پدر یا برادر از ای��ن بیماری رنج برده اند، نژاد، زیرا مردان آفریقایی تبار نس��بت به سفیدپوستان در معرض خطر بیش تری قرار دارند، که خود بیش از آسیایی ه��ا در معرض خطر هس��تند، از عوامل خطر این بیماری به شمار می روند. برآورد شده است که هندی ها و چینی ها حدودن 50 برابر کمتر از غربی ها به سرطان پروستات

مبتال می شوند.پیش گیری از س��رطان پروس��تات از طریق شیوه زندگی به خوردن میوه و س��بزیجات به ان��دازه کافی، یک رژیم

غذای��ی با چربی متعادل، اجتن��اب از کالری بیش از حد، فع��ال بودن، و اجتناب از س��یگار بر می گ��ردد. از جمله اقدام��ات دیگر برای جلوگیری از ش��روع ای��ن بیماری براس��اس نتایج مطالعات مختلف، مصرف ۲5 میکروگرم

)IU 1000( ویتامین D در روز است.گزینه های درمانی زیادی بسته به مرحله و سرعت توسعه س��رطان پروستات موجود است. بیمار باید با پزشک خود

در مورد خطرات و مزایای هر درمان صحبت کند.تش��خیص زودرس س��رطان پروس��تات از طریق معاینه رکتال و س��رم آنتیژن اختصاصی پروستات )PSA( یک موضوع بس��یار بحث انگیز در جهان پزش��کی است. این بحث به علت این واقعیت مطرح ش��ده است که تا کنون نش��ان داده نشده اس��ت که از طریق تشخیص زودرس س��رطان پروستات می توان زندگی را گسترش یا مرگ و

میر از این سرطان را کاهش داد. PSA تفس��یر نتای��ج آزمون تس��تدشوار است، به ویژه زمانی که مثبت باشد. بنابراین، یک نتیجه غیر طبیعی تقریبن همیش��ه شامل نمونه برداری، هم راه ب��ا نگرانی و عوارض احتمالی که می تواند حتا مستلزم درد هم باشد است. نتایج به دس��ت آمده از نمونه برداری می تواند س��رعت گس��ترش تومور را برآورد کند. در بیشتر موارد، این نمونه برداری نش��ان می دهد که توم��ور به آرامی تکامل م��ی یابد. با این حال، در این وضعیت، بس��یاری از م��ردان هنوز هم درم��ان رادیکال پروس��تاتکتومی را انتخاب می کنند و خ��ود را در معرض ع��وارض مهم از جمل��ه بی اختیاری ادرار و ناتوانی جنس��ی قرار می دهند. مطالعات تایید کرده اند که خطرات ناش��ی از تشخیص و درمان بیش از حد این بیماری واقعی هستند. با این حال، در موارد نادر که در آن تومور به احتمال زیاد به س��رعت تغییر می کند، روش��ن اس��ت که تش��خیص زود هنگام

ممکن است سودمند باشد.در مواجهه با این س��وال مشکل ش��روع آزمایش های تشخیصی و یک درمان، شما به وضوح نیاز به بررسی ارزش ه��ای خود و تحمل خ��ود از خطر احتیاج دارید. م��ن توصیه می کنم که اگر ش��ما هی��چ عالیم بیماری پروس��تات از قبیل اشکال در شروع ادرار، کاهش جریان ادرار و یا تکرر ادرار در طول شب را ندارید و هیچ سابقه خانوادگی از س��رطان پروس��تات ندارید ب��ا دکتر خود از

مزایای و معایب غربال گری صحبت کنید.- ول��ی اگر ای��ن عالیم وجود دارند، آش��کار اس��ت که

تست های الزم انجام شوند.

دانش

Page 77: نشریه کوچه شماره پنج

77

بازی با پدر سوخته هاجامعه

رضا حاجی حسینیحتم��ن برای ش��ما هم پیش آمده اس��ت که نس��بت به ج��ای گاه، ارزش، اعتب��ار و اهمیت بازی ه��ا دچار تردید ش��وید. یعنی مثلن پیش خودت��ان فکر کرده اید این همه بازی که چه. اصلن چرا آدم ها از کوچک گرفته تا بزرگ، باید بازی کنند و وقت شان را به بیهودگی و بطالت )البته

از نظر شما( بگذرانند؟در ای��ن می��ان، تاثیر زبان و کالم بر ایجاد چنین ش��کی

بس��یار مهم است، چون گاهی ممکن است اس��تفاده از بعض��ی عبارت ه��ا مثل همین عبارت س��اده ی »بازی در نیار« و چیزهای دیگ��ری ش��بیه ب��ه آن، چنی��ن تردیدی را به وج��ود بیاورن��د. در چنین س��خنانی، ش��ان بازی نازل می ش��ود و در حد عملی برای مس��خرگی پایین می آی��د. این اتفاق البته ام��ری لزومن خود آگاه نیس��ت. پس بای��د حواس مان را خوب جم��ع کنیم و به ناخودآگاه م��ان هم بس��پاریم ک��ه در مورد

اهمیت بازی دچار تردید نشود.- چرا؟

- چون بازی ها در شکل دهی به شخصیت افراد نقش بسیار مهم و تاثیرگذاری دارند.

بگذارید برای روش��ن تر شدن موضوع، بار دیگر داستان را از تعریف بازی شروع کنیم. این بار اما از یک مقاله ی علمی، نوش��ته ی »سهیال حاجی اسحاق«: »هر نوع فعالیتی که توسط کودکان به منظور تفریح و تفنن انجام می ش��ود، بازی ن��ام می گیرد. بازی، ابزار تفکر کودک، وسیله ای برای سازندگی و آموزش، منش��ا تکامل رش��د جس��می و ذهنی و وس��یله ی ارضای حس کنجکاوی کودک است. او به وسیله ی بازی نیازهای خ��ود را برآورده می کن��د و عواطف خود را ب��ه کنترل در م��ی آورد. نقش ه��ای متعدد اجتماع��ی را تمری��ن می کن��د، قوانی��ن و مقررات را یاد می گیرد و می تواند با دیگران

ارتباط برقرار کند.«می بین��د یک ب��ازی چه ق��در کار می تواند بکن��د؟ قابل توجه پدر و مادرهایی که به فرزندان ش��ان اجازه ی بازی نمی دهن��د یا ب��ا اکراه ای��ن کار را می کنن��د، چون فکر می کنند وقت ش��ان تلف می ش��ود و اصلن چه معنی دارد

که بچه بازی بکند؟اما بش��نوید از ارزش های بازی برای کودکان. البته شما حتا می توانید جای همه ی کودکان بگذارید بزرگ ساالن و ببینی��د که آیا مطلب در مورد آنان هم صدق می کند یا نه: »بازی یکی از جنبه های مهم زندگی کودک اس��ت.

در این نوع فعالیت مشترک، بین زندگی انسان و حیوان، وجوه مشابهی مشاهده می شود. همان طور که در محیط زندگی خود می بینیم، بسیاری از حیوانات کم سن و سال هم بازی می کنند و چنان که اشاره شد، جنبه های مختلف عقالنی، جسمانی و اجتماعی کودک در بازی رشد می کند و به همین دلیل، بازی برای کودک، فعالیتی جدی است که نمی توان او را از آن باز داش��ت. تمام کودکان با وجود اختالفات فردی، سعی دارند در سال های اولیه، نیروهای

خود را به کار اندازند و فعالیت های گوناگونی انجام دهند ک��ه به ظاهر به بازی معروفند اما در اصل، سرچش��مه ی

نشاط و شادی آن ها هستند.«مالحظه فرمودید؟ این بازی ای که ما می گوییم، به ظاهر بازی اس��ت اما در اص��ل چیز دیگری اس��ت. چیزی در مایه های آب حیات است این بازی و حتمن شنیده اید که »آب حیات اس��ت پدر سوخته« اگر هم نشنیده اید، گرچه

به ما و بازی ما ربطی ندارد اما برای تان می گوییم که:حبه نبات است پدر سوخته/ آب حیات است پدر سوخته

بس که س��یه چرده و شیرین لب اس��ت/ چون شکالت است پدر سوخته

آب ش��ود چون ب��ه دهانش بری/ توت هرات اس��ت پدر سوخته

تا بتوانیش بگیر و ببوس/ ثوم و صالت است پدر سوختهمی نرس��د جز به فرو مایگان/ خمس و زکات اس��ت پدر

سوختهبا همه ناراستی و بد دلی/ خوش حرکات است پدر سوخته

قافیه هر چند غلط می ش��ود/ باب لواط است پدر سوخته

حاال ش��ما پیدا کنید شاعر این شعر را تا یک بازی با او بکنیم. ما که هر چه گش��تیم پیدا

نشد.و ب��از می بینی��د یک بازی چه ه��ا که با آدم نمی کن��د؟ االن خود همین »پدر س��وخته« و مص��رف آن، ب��رای ع��ده ای ی��ک بازی اس��ت. تل��خ این ک��ه از این دس��ت بازی ها بسیارند و متاس��فانه عالقه مندان زیادی هم دارند. بازی هایی که بی گم��ان باید آن ها را بازی آدم بزرگ ها دانس��ت. گرچه در بیش تر خانواده ها تالش می ش��ود ک��ه بچه ها را از کودکی نس��بت به خطرات این بازی ها آگاه کنند و مرتب تشویق شان می کنند که سراغ چنین بازی هایی نروند، اما معلوم است که در راه انداختن بازی های خطرناک، دس��ت های دیگری هم در کار اس��ت که از جذابیت های بازی سواس��تفاه می کند ت��ا زندگی را برای آن دس��ته آدم بزرگ های��ی که هن��وز بزرگ نش��ده اند، تبدیل به بازی چه کند. گفتیم که گفته باش��یم »بچه ها مواظب باش��ید« )این

بچه ها مواظب باشید را یادتان هست؟(ش��عر هم خ��ودش گاهی اس��باب ب��ازی و اسباب بازی می شود. شعرهایی مثل »اتل متل توتول��ه …«، »عمو زنجیر باف…« و … . همه ی این متل ها در ناخودآگاه کودک نفوذ می کنن��د و تاثی��ری عمیق بر ش��خصیت او می گذارند. تاثیری که در آینده و س��ال های بزرگ س��الی خود را نشان می دهد. مثلن شخصیت آدمی که در کودکی »کالغ پر« بازی کرده، با کسی که نکرده زمین تا آسمان فرق می کند. حاال شما می گویید نه، بروید

ثابت کنید که حق با شماست.»اوت آخر« )اصطالحی است در فوتبال خیابانی که پایان

بازی را مشخص می کند(ای��ن که: »هر چه کنی ب��ه خود کنی/ گر همه نیک و بد

کنی«هیچ ربطی هم به بازی نداشت.

Page 78: نشریه کوچه شماره پنج

78

دریا پر از کروکودیل استمازیار مهدوی فر/ قسمت هفدهم

بعد از آن بازرسی بدنی پیش بینی نشده، چند ساعت پیاده، راه رفتیم تا به نزدیک ترین شهر آن حوالی برسیم. اما برایم واضح بود که اتفاق بدی در حال رخ دادن اس��ت. ناگهان یک جیپ پلیس ظاهر ش��د. الس��تیک هایش سنگ ها را پرت��اب می کردند توی هوا و پلیس ه��ا در حالی که فریاد می زدند به ما دس��تور توقف دادند. همگی پا گذاش��تیم به فرار. آن ها هم ش��روع کردند به تیراندازی به س��مت ما با

کالشینکف هاشان.همان طور که می دویدم صدای گلوله ها را می ش��نیدم که زوزه کش��ان از کنارم رد می شدند. همان طور که می دویدم به مسابقات بادبادک بازی در تپه های غزنی افغانستان فکر می کردم. همان طور که می دوی��دم به زنان نوا فکر کردم و این ک��ه چطور قورمه پلو را با یک دس��ته چوبی بلند هم می زنند. همان طور که می دویدم با خودم فکر کردم در آن لحظه یک س��وراخ چه قدر می توانست برایم مفید باشد. از همان سوراخ هایی که ما توی خانه مان در نوا داشتیم و من و برادرم برای فرار از دست طالبان آن تو قایم می شدیم. به اس��تاد صاحب، صوفی، مرد دست بزرگ و آن خانه زیبا در

کرمان هم فکر کردم.ناگهان مردی که پش��تم می دوی��د تیر خورد، یا الاقل من این طور فکر می کنم. چون ناگهان افتاد روی زمین، چرخی خورد و از حرکت باز ایس��تاد. در افغانس��تان صدای گلوله، زیاد ش��نیده بودم. می توانس��تم صدای کالش��ینکف را از تفنگ های دیگر تش��خیص دهم. با خودم فکر کردم االن چه تفنگی مس��تقیم به سمت من نش��انه رفته است؟ من کوچک بودم. حتا کوچک تر از گلوله آن تفنگ ها. با خودم فک��ر می کردم و تندتر می دوی��دم. وقتی فهمیدم که مثل دود ناپدید ش��ده ام، ایستادم، چون به اندازه کافی دور شده ب��ودم. آن موقع بود که به ترک ایران فکر کردم. به اندازه کافی ترس��یده بودم. همین ش��د که ذهنم را آماده سفر به

ترکیه کردم.بگذار ببینیم کجای داستان بودیم. به نقطه بدون بازگشتی رس��یده بودم. روزها و هفته ها بود که دیگر حتا به روستای خودم در افغانس��تان، به مادرم، به خواهر و برادرم فکر هم نمی ک��ردم. درحالی که در ابتدای س��فرم خاط��رات آن ها مانن��د خال کوبی روی چش��م، روز و ش��ب با م��ن بود. از روزی که خانه را ترک کردم چهار س��ال ونیم گذش��ته بود. یک س��ال و چند ماه در پاکس��تان و سه س��ال در ایران. »باید حس��اب همه چیز را داشته باشی.« این حرفی هست که زن پیازفروش س��ر کوچه مان می گوید. وقتی تصمیم گرفتم ایران را ترک کنم فقط چهارده س��ال داشتم. دیگر از آن جور زندگی کردن خس��ته ش��ده بودم. بعد از دومین ب��ار اخراجمان، من و صوفی برگش��تیم قم، اما بعد از چند روز، او تصمی��م گرفت قم را ترک کند، چون فکر می کرد آن جا خیلی خطرناک اس��ت. رف��ت تهران و در یک پروژه ساختمانی مشغول به کار ش��د. اما من نه. تصمیم گرفتم مدتی دیگر در همان کارخانه سنگ بری بمانم و پول هایم را صرفه جویی کنم تا بتوانم پول کافی برای سفر به ترکیه

جمع کنم.چه قدر الزم داش��تم تا به ترکیه برس��م؟ تازه فرض کنیم که رس��یدم آن جا، چه قدر پول باید آن جا خرج کنم؟ بعضی وقت ه��ا برای فهمیدن چیزی کافیس��ت آن را از کس��ی بپرسی. این س��واالت را از یکی از دوستان مورد اعتمادم

پرسیدم.- هفت صد هزار تومان.- هفت صد هزار تومان؟

- بله عنایت.-این یعنی حقوق ده ماه کار کردن . این را به دوستم وحید گفتم که یک بار تصمیم گرفته ب��ود برود ترکیه اما بعدش پشیمان شده بود. حقوق من در کارخانه، هفتاد هزار تومان در ماه اس��ت. پس باید ده ماه حقوقم را بگذارم کنار بدون

این که حتا سکه ای از آن خرج کنم.وحی��د درحالی که س��وپش را آرام آرام هم می زد تا خنک شود، س��رش را به عالمت تایید تکان داد. من هم قاشقم را ت��وی س��وپم چرخان��دم. دانه های کوچک س��یاه، توی خرده های نان روی سطح روغنی سوپ شناور بودند. آن ها را با نوک قاشق جمع کردم گوشه ای و همه را خوردم. بعد

هم، همه سوپ را مستقیم از توی کاسه سر کشیدم.یک روز جمعه، یک��ی از همان جمعه هایی که قبلن گفتم هر کس��ی به کاری که دلش می خواست می پرداخت و ما هم طبق معمول مش��غول مس��ابقات تمام نشدنی فوتبال با کارخانه های همس��ایه بودیم، دوستی که قبلن راجع به ترکیه ب��ا او حرف زده بودم آمد س��راغم. در حالی که یکی از دستانم روی ش��کمم بود، کنار زمین بازی، دراز کشیده بودم و نفسی تازه می کردم تا دوباره بروم توی زمین. از من خواست چند دقیقه به حرف هایش گوش دهم. از جایم بلند شدم. او تنها نبود. یک پسر افغان دیگر هم هم راهش بود.

گوش ک��ن عنایت، ما با هم صحبت کردیم. تصمیم داریم برویم ترکیه. برای این کار به اندازه کافی پول داریم. آن قدر هس��ت که اگر تو هم بخواهی با م��ا بیایی می توانیم پول س��فرت را بپردازیم. البته این کار را فقط به خاطر دوستی و ب��رادری با تو انجام نمی دهیم. واقعیت این اس��ت که اگر تعدادمان بیش تر باشد شانس بیش تری داریم تا سفرمان را با موفقیت به اتمام برس��انیم. این جوری در مواقع ضروری به هم کمک می کنیم. در همان لحظه، تیمی که بعد از ما رفته بود توی زمین مسابقه، گل زد و فریاد خوشحالی شان

به هوا رفت. پسر، بعد از مکث کوتاهی پرسید:-چه می گویی عنایت؟

-چه بگویم؟-بگو بله.

از آن ها تش��کر کردم و پاس��خ مثب��ت دادم. دیگر چه کار می توانستم بکنم؟

- می دانی سفر خیلی خطرناکی درپیش خواهیم داشت؟- بله، می دانم.

- خیلی خطرناک تر از سفرهای دیگرتوپ که به تخته س��نگی برخورد کرده بود مسیرش عوض ش��د و یک راس��ت آمد بین دو تا پای من. با نوک کفش��م

شوتش کردم توی زمین.صدای��م خیلی ق��وی بود. البت��ه دلیلش نادانی��م بود. اگر می دانستم چه سرنوشتی در انتظارم است هرگز قم را ترک

نمی کردم. شاید هم این کار را می کردم. واقعن نمی دانم.خورش��ید سرتاسر زمین را روش��ن کرده بود. نورش آن قدر زیاد بود که همه چیز زرد ش��ده بود، ابرها هم طالیی شده بودند. فقط آن جایی که با کوه ها تالقی می کردند به رنگ قرمز خون در می آمدند. آن موقع هنوز نمی دانستم که کوه می تواند چه قدر بی رحم باشد. چند تا علف خشک از زمین

کندم و شروع کردم به مکیدنش. گفتم:»من تا حاال دریا را ندیده ام. خیلی چیزها هست که تا حاال ت��وی زندگیم ندیده ام و دوس��ت دارم آن ها را تجربه کنم. تازه این جا هم خیلی خطرناک است . چون مدام باید برای خرید از کارخانه بروم بی��رون. می دانید چه می گویم؟ من

آمادگی روبرو شدن با هر خطری را دارم.«صدای��م خیلی ق��وی بود. البت��ه دلیلش نادانی��م بود. اگر می دانستم چه سرنوشتی در انتظارم است هرگز قم را ترک

نمی کردم. شاید هم این کار را می کردم. واقعن نمی دانم.ش��روع کردیم به تحقیق کردن. با آن هایی که رفته بودند سمت ترکیه و برگش��ته بودند صحبت کردیم. حرف های گروهی که نتوانس��ته بودند س��فر را ب��ا موفقیت به اتمام برس��انند را از آن هایی که زنده مانده بودند شنیدیم. انگار فقط زنده مانده بودند تا ترس هایشان را با ما قسمت کنند. ش��اید هم ای��ن کار دولت بود ک��ه یکی دو نف��ر را زنده می گذاش��ت تا برگردند و بقیه را بترس��انند. بعضی ها توی کوه ها یخ زده بودند، بعضی ها توس��ط پلیس مرزی کش��ته ش��ده بودند، بعضی ها هم توی دریا، در مرز ترکیه و یونان

غرق شده بودند.

ی��ک روز موق��ع ناهار با پس��ری هم صحبت ش��دم که صورتش بدجوری مچاله ش��ده بود. نصف صورتش شبیه یک همبرگر »مک دونالد« ش��ده بود که به مدت طوالنی

گذاشته باشند توی ماهی تابه.

-مک دونالد؟

-بله، مک دونالد.

-جالب اس��ت. بعضی وقت ها حرف هایی می زنی مثل این که: »ق��دش به بلندی قد یک بز ب��ود.« یک وقت دیگر وقتی می خواهی مثال بزنی از مک دونالد یا بیسبال حرف

می زنی.

-خوب کجایش جالب است؟-این که آن ها به دو فرهنگ متفاوت برمی گردند، دو دنیای

متفاوت. حداقل برای من این جوری به نظر می رسد.-می دانی فابیو، حتا اگر حق با تو باشد، باید بگویم که هر دوی این دنیاها حاال درون من و بخشی از وجودم هستند.

او برای��م تعریف کرد ماش��ینی که داش��ت او را از ش��هر

Page 79: نشریه کوچه شماره پنج

79

»کاپادوکیا« در ترکیه انتقال می داد، دچار یک تصادف شد. توی پیچ یکی از گردنه های جاده در اس��تان »آکسارای«، با یک کامیون پر از لیمو تصادف کرده بودند. او هم پرتاب ش��ده بود بیرون و صورتش کشیده شده بود روی آسفالت جاده. پلیس ترکیه او را دستگیر کرده بود و کتکش زده بود. او را تحویل ایرانی ها داده بودند و آن ها هم تا می خورد او را زده بودند. خالصه این که سفرش به اروپا برایش شده بود یک فاجعه ی تمام عیار. گفت: »من می توانم پول سفرت به ترکیه را به تو قرض بدهم، اما این کار را نمی کنم. چون

نمی خواهم مسوول بدبختی و رنج تو باشم.«افراد دیگ��ری هم بودند که همین حرف ها را به من زدند، ام��ا بعید می دانم آن حرف ها را از ته دل زده باش��ند، چون خسیس تر از این حرف ها به نظر می رسیدند. تنها چیزی که در آن برهه نیاز داشتم ش��نیدن یک داستان موفقیت آمیز

بود. این که راجع به کسی بگویند:»او توانس��ت این س��فر را با موفقیت به پایان برس��اند، او توانس��ت خودش را به ترکیه، یونان یا لندن برساند.« اگر چنین داس��تانی می شنیدم برای س��فر اعتماد به نفس پیدا می کردم. اگر چنین چیزی می ش��نیدم به خودم می گفتم:

»اگر او توانست انجامش دهد پس من هم می توانم.«

دریا پر از کروکودیل استقسمت هجدهم

آخرش ش��دیم چهار نفر که خودمان را آماده سفر به ترکیه ک��رده بودیم. همان وقت ها بود که با فرید آش��نا ش��دیم. پس��ری که در کارخان��ه نزدیک ما کار می ک��رد و او هم می خواس��ت برود ترکیه. قاچاق چی که قرار بود کارهای او را ردیف کند پسرعمویش بود. به نظر می آمد این موضوع ب��رای ما فرصتی بود ک��ه نباید از دس��تش می دادیم. اگر قاچاق چی، واقعن پس��رعموی فرید بود، فرید به او اعتماد داشت. پس اگر با ما هم سفر می شد معنایش این بود که ما

هم می توانستیم به مرد قاچاق چی اعتماد کنیم. یکی از روزهایی که مث��ل همه روزهای دیگر بود، وقتی ش��یفت مان تمام شد، وسایل مان را جمع کردیم و ریختیم توی س��اک های برزنتی م��ان. بعد هم رفتیم س��راغ مدیر کارخان��ه و حقوق مان را گرفتیم. ب��ا او خداحافظی کردیم و رفتیم ایس��ت گاه اتوبوس. س��وار اتوبوس��ی ش��دیم که مقصدش تهران بود. توی ایس��ت گاه تهران، پس��رعموی فری��د منتظرمان بود. برای مان تاکس��ی گرفت و ما را برد خانه اش. نشستیم توی اتاق پذیرایی و چای نوشیدیم. به ما گفت دو روز فرصت داریم تا برای س��فر مقداری غذا تهیه کنیم. غذا باید س��اده اما مقوی باش��د. مثلن میوه خشک، بادام و پس��ته. گفت یک جف��ت پوتین خوب و لباس های خیلی گرم ه��م بخریم و البته چند تا لباس باکالس برای پوش��یدن در استانبول. چون نمی شد لباس هایی که با آن به سفر کوهستان می رفتیم را توی شهر استانبول بپوشیم. حتمن لباس هامان پاره می شد و بوی بدی می گرفت. باید همه چیزهایی که گفت را می خریدیم، به خصوص پوتین ها.

پسرعموی فرید در مورد پوتین خیلی اصرار داشت.رفتی��م ب��ازار و خریدها را انج��ام دادیم. احس��اس خوبی توی هوا م��وج می زد که نمی توان��م تعریفش کنم. وقتی برگش��تیم، پوتین ها را به قاچاق چی نش��ان دادیم. آن ها را گرفت دس��تش و همه جا را بررس��ی کرد، از بند پوتین ها گرفته تا درز و س��وراخ ها و داخل ش��ان را کاملن بازرس��ی

ک��رد و بعدش به ما گفت که خریدمان خ��وب بوده. البته او اش��تباه می کرد. مطمئن هستم او در حرف هایش حسن نیت داشت. حداقل به خاطر پسرعمویش. اما مسئله این جا بود که او فکر می کرد همه چیز را در مورد سفر کوهستانی ما می داند. درحالی که اش��تباه می کرد. چون خودش هرگز به آن س��فر نرفته بود. فقط قرار بود دس��ت م��ا را بگذارد توی دس��ت یک عده دیگر. او یک واس��طه بود. فقط باید می نشست منتظر، تا یک روز ما به او زنگ بزنیم و بگوییم که رسیده ایم ترکیه. درحالی که پوتین ها را به سمت پنجره گرفته بود و توی نور تماشای شان می کرد گفت: »سفرتان س��ه روز طول می کش��د. این کفش ها خیل��ی محکم اند، درس��ت همان چیزی هست که الزم دارید. آفرین به شما.

خرید خوبی کرده اید.«صب��ح روز بعد، یک مرد ایرانی آمد دنبال مان. ما را س��وار تاکس��ی کرد و برد به خانه ای بیرون شهر. یک ساعت که گذشت اتوبوس��ی از راه رس��ید. راننده اتوبوس، هم دست قاچاقچی ها بود. اما مس��افران در جریان نبودند چه اتفاقی قرار اس��ت بیفت��د. راننده ب��وق زد و ما تا ص��دای بوق را ش��نیدیم از خانه دویدیم بیرون و س��وار اتوبوس ش��دیم. بیش تر مس��افران زن ها و بچه ها بودن��د، اما چند مرد هم بین ش��ان بودند که از این کار راننده متعجب شدند و کمی هم اعتراض کردند، اما خیلی زود ساکت شدند. راه افتادیم سمت تبریز. رفتیم سمت مرز. از تبریز که گذشتیم از کناره دریاچه ارومیه رد شدیم. برای کسانی که نمی دانند بگویم ک��ه دریاچه ارومیه در بخش مرکزی آذربایجان ایران قرار دارد و بزرگ ترین دریاچه ایران است. حدودن صد و چهل کیلومتر ط��ول و پنجاه و پنج کیلومتر هم عرض دارد. توی چرت بودم که بغل دستیم با آرنج زد پهلویم و گفت: »نگاه

کن.«گفتم :»چی؟ « هنوز چشم هایم بسته بود.

»دریاچه. دریاچه را ببین.«س��رم را برگردان��دم و خیلی آرام چش��م هایم را باز کردم. از پنج��ره به بی��رون نگاهی انداختم. غ��روب بود و آفتاب مالیمی ب��ه دریاچه می تابید. ده ها و صدها جزیره کوچک صخره ای توی نور آفتاب دیده می ش��د و سرتاسر جزیره ها

توی زمین و هوا پر از نقطه بود. هزاران نقطه.»چه بودند آن نقطه ها؟«

»پرنده«»پرنده؟«

بل��ه، پرنده های مهاجر. این را مردی که توی صندلی جلو نشسته بود به من گفت.

با دستم آرام ضربه ای به پشتش زدم و گفتم:»آن ها واقعن پرنده هستند آقا صاحب؟« او گفت:

»بله، فالمینگو، پلیکان و پرنده های دیگر. هالکوخان، پسر ب��زرگ چنگیزخان فاتح بغداد در یک��ی از همین جزیره ها دفن ش��ده. این جا پر از پرنده و ارواح مردگان اس��ت. شاید به همین خاطر هست که این دریاچه اصلن ماهی ندارد.«

»ماهی ندارد؟«»نه. حت��ا یکی. آبش خوب نیس��ت. فقط ب��رای بیماری

رماتیسم خوب است.«هوا تاریک ش��ده بود که رس��یدیم س��لماس. آخرین شهر ایران و نزدیک ترین شهر به کوه ها. به ما گفتند پیاده شویم و همان جا کنار هم بمانیم و س��اکت باش��یم. بعد هم پیاده توی تاریکی ش��ب راه افتادیم. بدون هرگونه فانوس یا نور دیگری. نزدیکی های صبح بود که به دهکده ای رس��یدیم.

خان��ه کوچکی آن جا ب��ود که اولش فک��ر کردیم برای ما آماده اش کرده اند، اما وقتی واردش ش��دیم فهمیدیم آن جا خان��واده ای زندگی می کنند. محلی بود برای جمع ش��دن مس��افران غیرقانونی که قرار بود بزنند به کوه ها. قبل از ما گروه کوچک دیگری آن جا بودند و بعد از ما هم گروه های دیگری از افغان ها از راه رس��یدند. آخرش شدیم سی نفر. حس��ابی، ترس��یده بودیم. فکر می کردیم چطور می توانیم بدون آن که کس��ی م��ا را ببیند از کوه عب��ور کنیم. این را پرس��یدیم اما کس��ی جواب مان را نداد. وقتی خیلی اصرار کردی��م ب��ه ما گفتند به تر اس��ت همان ج��ا آرام بگیریم و

سوال مان را پیش خودمان نگه داریم.س��فرتان س��ه روز طول می کش��د. این کفش ه��ا خیلی محکم اند، درس��ت همان چیزی هس��ت ک��ه الزم دارید.

آفرین به شما. خرید خوبی کرده ایددو روز توی همان خانه منتظر بودیم. غروب روز دوم بود که به ما خبر دادند برای س��فر آماده باش��یم. زیر آسمان پرس��تاره به راه افتادیم. نور آس��مان آن قدر بود که نه به ن��ور فانوس یا نور دیگری نیاز داش��تیم و نه حتا نیاز بود چش��مان مان مثل چشم جغد باش��د. خیلی خوب می شد همه ج��ا را دید. حدود نیم س��اعت در کن��ار آدم هایی که آن ها را نمی ش��ناختیم راه رفتیم. وقت��ی به انتهای اولین س��رباالیی رس��یدیم، گروه دیگری را دیدیم که از پشت یک صخره بزرگ ظاهر ش��دند. اولش ترس��یدیم و فکر

کردیم سربازها ما را پیدا کرده اند. ام��ا خب��ری از س��ربازها نبود. آن ها س��ی نفر مس��افر غیرقانونی مثل خودمان بودند. باورم نمی ش��د. حاال شده بودیم شصت نفر. شصت مسافر غیر قانونی در یک صف در مسیر کوهس��تان. البته کار به همین جا ختم نشد. نیم ساعت بعد، گروه سوم هم پیداشان شد. آن ها زودتر از ما رسیده بودند و همگی روی زمین ولو شده بودند و منتظر ما بودند. نیمه های شب که برای استراحت توقف کردیم توانس��تم یک آمار کامل از مس��افران بگیرم. شده بودیم

هفتاد و هفت نفر.ما را بر اس��اس ملیت و ن��ژاد از هم ج��دا کردند. غیر از افغان ه��ا که کم سن و س��ال ترین گ��روه بودن��د، کردها، پاکس��تانی ها، عراقی ها و تعدادی بنگالدش��ی هم بودند. م��ا را از هم جدا کردند تا مش��کلی پیش نیای��د. البته تا جای��ی که ممکن بود. تمام روز در کنار هم شانه به ش��انه و بازو به ب��ازو راه می رفتیم، ط��ول قدم هامان با هم فرق داشت اما همه با یک سرعت به پیش می رفتیم. وقتی در چنین وضعیتی باشی، وضعیتی چنین سخت، آب و غذای کم، نبود جا برای اس��تراحت و هوای بسیار سرد، احتمال جن��گ و دعوا و حتا چاقوکش��ی زیاد می ش��ود. به همین دلیل، ش��اید به ترین کار همین ب��ود که گروه های قومی

مختلف را که با هم دشمن بودند، از هم جدا کنند.بعد از یک س��اعت راه رفتن در یک مسیر خاکی ناهموار در میان��ه راه تپ��ه ای بودیم که چوپان��ی جلوی راه مان را گرفت. سگ دیوانه ای هم همراهش بود. چوپان خواست با رهبر گروه حرف بزند. رییس گروه بدون لحظه ای فکر کردن دس��تش را کرد توی جیب ژاکتش و مقداری پول ب��ه او داد ت��ا ما را به پلی��س لو ندهد. چوپ��ان به آرامی اسکناس ها را شمرد، آن ها را گذاشت توی کالهش و به ما عالمت داد که به راه مان ادامه دهیم. از کنار چوپان پیر که رد می شدم دیدم مستقیم زل زده توی چشمانم. انگار می خواس��ت چیزی به من بگوید. اما من هرگز نفهمیدم

چه چیزی.

Page 80: نشریه کوچه شماره پنج

80

Koocheh Magazine:Koocheh Magazine includes a brief story of the best and the most eye-catcher articles which have been published in Koocheh Radio Website.It is released on the first and fifteenth of every mouth.Concessionaire: Koocheh Cultural FundChief Editor: Ardavan RoozbehNews Editor: Behnam F Magazine Coordinator: Azi FDesigning: Graphic Section of Koocheh FundDirect Contact with Chief Editor: [email protected] having constant subscription send your E-mail address to [email protected] visit our website: www.radiokoocheh.com

TabletDear Asma,It’s been five years since we last saw each other, but as your country has burned at the hands of your husband over the past year, I, along with the rest of the world, have wondered where you’ve been amid this madness. Then, late last week, I saw that you had finally broken your silence by emailing a British newspaper to express your support for your husband, Bashar al-Assad.As your countrymen are being tortured and murdered by the regime that bears your last name, I imagine the trips we took together are far from your mind. But I am writing to remind you of the experiences we shared—and of the Asma I once knew—when we, along with 300 other women, came together to promote peace in the Middle East by biking across the region.We first met in your palace in Damascus in 2005. You looked beautiful; as always, you were dressed in the most fashionable clothes. The last rays of the September sun streamed in from the balcony and onto your hair, perfectly styled, as you spoke to 300 women who were in Syria to “cycle for peace” on a trip run by a group called Follow the Women. The American, British, German, Spanish, Italian, Jordanian, Lebanese, Danish, Belgian, Turkish, and other women had signed up to cycle hundreds of miles across Syria, Lebanon, Jordan, and the Palestinian territories, and the visit to your palace was our first stop.I was the coordinator of Iran’s delegation. Even though our government forbade us from participating openly in such activities—especially from affiliating with any organization that mentioned peace between Palestine and Israel—we managed to coordinate everything underground to keep safe. We flew separately into Syria and didn’t speak about our plans with anyone.You welcomed us to your homeland, Asma, and spoke of the necessity of peace. You emphasized that your aim was to spread a message of tolerance and spoke about the organizations that you established for women, children, and education. You reminded me of Farah Pahlavi, the last empress of Iran. She was the pioneer of social development in Iran in the 1970s while her husband, the shah, was too busy with politics and

A letter to Syria First Lady,The Tyrant’s Wife

oppressing the opposition. I had heard so much about the Assad family’s brutality—especially your father-in-law Hafez al-Assad’s 1982 massacre in Hama. You seemed so different.The next time we met, on another trip for peace in 2007, you were on your bike, cycling with us in a small village near the Syrian port city of Latakia. You wore light gray-and-white sports clothes and trendy sunglasses. For part of the route, we rode next to each other, and we started to chat. You expressed shock when I told you that I was participating in the event as an Iranian: After all, I wasn’t wearing a hijab, and I was biking “for peace” on behalf of a country whose regime wants to wipe Israel off the map. I spoke with you in Arabic, the language I learned in Damascus University in 2004, but you preferred to answer me in English, which you learned growing up in London.We discussed the Iranian government and Iranian President Mahmoud Ahmadinejad. You wondered if Ahmadinejad, who had been in office for only a year, would be a reformer, perhaps by allowing Follow the Women to ride in Iran. I told you that such a change would be “impossible” as long as he was president. You tried to tell me that Syria was more developed and freer than Iran and asked me if I believed any change was coming to my country. I stared into your eyes and said in Arabic, “My land is yours, or your land is mine.” In Arabic, the phrase “My land is yours” is used as a sign of respect. By turning it around, I wanted Asma to understand that so long as dictators remained in power, there would be no change in either of our countries. You just smiled politely and biked ahead, joining some other riders.At our first stop, you happily took pictures with the American delegation,

eager to show them your open-minded attitude. At our second stop, in a small village, people came out to see you. Your security escort tried to scatter the people, but you asked them to leave you alone with the children. You kissed them, patted them on their heads, and talked with them. You inspired me with your kindness and humility. I took pictures to remember the moment—images that these days make me disgusted.

I left Iran two years after our last bike trip. In 2009, I was investigated by the Iranian intelligence ministry for a book I had been working on about Iranian Jews after the 1979 revolution. The ministry told me that they had evidence that I was working for an Israeli organization and that I was publishing propaganda for the Jews. Under Iranian law, such a crime is punishable by execution. So, I left my country and my family with no idea of when I would return. Now I am living in exile. But when I hear the stories of those fleeing Syria, Asma, I realize I am lucky. Over the past year, more than 8,000 Syrians have fled to Turkey because of your husband’s brutality.You are not the same woman who once spoke to me about the plight of children in Palestine and elsewhere. A river of blood, including that of children, runs through your country. It’s hard for me imagine your hands blood-soaked, but your family is behind this ongoing massacre.Asma, you are a mother, so how can you stand by a man who gives the orders to execute entire families in their homes? How can you sing lullabies to your daughter and son when so many Syrian mothers, especially in Homs, now have no one to sing to? How can you sleep in a bed with a man who has mastered the dark arts of torture and murder?