1

زئونوزهای نوپديد ساملونالتيفی موريوم در بريتانيا

مقام به چنـد DT 104 (S.t DT 104)ساملونالتيفی موريوم ــال ــار در س ــين ب ــرای اول ــاو در 1988دارو ب در گ

بعـدًا، ايـن سـويه از . انگلستان و ويلز ظاهر گرديـد بـرای مبـارزه بـا . طيور، گوسفند، خوک و اسب جدا شد

موريــوم در حيوانــات درمــان ضــدعفونــت ســاملونالتيفی ظهـور . ميکربی به حد وسيعی مورد استفاده قرار گرفـت

های متداول مورد اسـتفاده سويه مقاوم به آنتی بيوتيک در DT 104هــايی بــا ســاملونالتيفی موريــوم بــه عفونــت

حيوانات منبع غذايی منجر شده که کنرتل آن مشکل بـوده يـک بـاقی مانـده و احتماًال به عنوان يک معـضل زئونوت

سـاملونالتيفی R- Type ACSSUTبه عـالوه در نـوع . است مقاومت چند دارويی جز بنيادی و جـدايی DT 104موريوم

از اين رو، برخالف ديگر . ناپذير ژنتيک باکرتی شده است مقاوم به چنـد DT 104های ساملونالتيفی موريوم سرو تايپسـتفاده از های مقـاوم خـود راحتـی در عـدم ا دارو ژن

در مقايـسه بـا . داروهای ضد ميکربی حفظ خواهـد کـرد ساملونالانرتيتيديس که عمدتًا با طيور و ختم مـرغ مربـوط

مقاوم به دارو قادر DT 104شود، ساملونالتيفی موريوم میمـوارد . باشـد به آلودگی طيف وسيعی از مواد غذايی می

هـای شيوع بريتانيا به طيور، انواع گوشـت و فـرآورده عـالوه بـر . آن، و شير غير پاستوريزه مرتبط بوده است

های ناشی از مواد غذايی آلوده، مواردی نيـز در عفونت. نتيجه متاس افراد با گاوهای آلوده اتفاق افتاده است تتعداد کمی از موارد ممکن است در ارتباط بـا حيوانـا

2

ات احتماًال حيوانـ . دست آموز چون گربه و سگ بوده باشد ت آموز نيز مهانند انسان از طريق مـصرف گوشـت خـام دس

های مشتق شده از آن به عفونت آلوده، طيور يا فرآورده ظهور سـويه سـالمونالی مقـاوم بـه آنتـی . شونددچار می

ــک ــسين بيوتيـ ــر کلينيـ ــود از نظـ ــای موجـ ــا، هـ هـهـای قابـل یها و مسئولين کنرتل بيمـار ميکروبيولوژيست

.باشد میانتقال بسيار قابل امهيت

3

(Nipah Virus)نيپا ويروس خوکی در مالزی يک نوع بيمـاری جديـد 1999 تا 1998های در خالل سال

م تنفسی و عصبی، و گاهی مرگ ناگهـانی در رخوک با سند بيماری خوک با . مزارع پرورش خوک در مالزی شيوع يافت

رش خـوک اپيدمی آنسفاليت ويروسی کارگران مراکـز پـرو ابتدا ويروس آنـسفاليت ژاپنـی بـه . مرتبط شناخته شد

عنوان عامل بيماری مورد ظن بود، هرچند کـه اقـدامات بـه زودی ويـروس . ش نبـود خبـ کنرتل اين بيماری نتيجـه

به عنوان عامـل بيمـاری Nipah Virusجديدی حتت نام نيپا عنـوان نيپـا از . در خوک و افراد انسانی شناخته شـد

در Sungai Nipahه در دهکـد روس جداشده از فردی اولين وياين ويـروس دارای . انتخاب گرديد Negeri Semilanاستان

RNA ای بوده و به تيره پالميکسوويريده تعلـق تک رشته .دارد

جدا شـده از ( ـ هندرا Hendraويروس نيپا به ويروس وابسته بوده وليـک متمـايز از ) 1994اسرتاليا در سال

رديـف نوکلئوئيـد % 78اين دو ويروس حدود . شدباآن می -ويروس نيپا به سادگی در کشت . باشند مشرتک می Nدر ژن

. يابدهای سلولی تکثير میها از طريق متاس مـستقيم حمتمل است انتقال بين خوک

هـای آلـوده يـا دفعيـات و ترشـحات حيوانـات با خـوک .افتـد اتفـاق مـی ) ادرار، بزاق، ترشحات حلق و نـای (

در خـالل . بـوده اسـت جتربی گوارشی امکان پـذير عفونتشيوع بيماری در مالزی، خوک،سگ و افراد انسانی آلوده

حيوانات ديگر چون گربه، اسب و بز نيز ممکن است . شدند

4

بـادی خنثـی خوار دارای آنتی های ميوه خفاش. مبتال شوند کننده ويروس بوده و ممکن است به عنوان خمزن ويروس عمل

انتقال انسان ـ به ـ انسان ويـروس نيپـا بـه . ايندمن . ثبت نرسيده است

نفـسی وآنـسفاليت تـب ، بيماری ت 1999در خالل مارس ونت ويروس نيپا در بين کارگران مراکز دار ناشی از عف

تا ژوئن . پرورش خوک در مالزی و سنگاپور گزارش گرديد مـورد مـرگ در مـالزی 105 مورد بيماری بـا 265، 1999

کـارگر 11 مارس 19 تا 13در سنگاپور طی . اتفاق افتاد کشتارگاه به عفونت دچار شده که يک مورد آن بـه مـرگ

ها در مـالزی بـه کـاهش کشتار عمومی خوک . منجر گرديد بـه 1999 مارس 19از . بيماری ناشی از ويروس منتهی شد

بعد هيچ موردی از بيمـاری در سـنگاپور گـزارش نـشده .است

حدود يک ميليون خوک 1999 آوريل 26يه تا فور 28از های خمتلـف مـالزی نـابود مرکز پرورش در استان 900از -، امکان شناسايی خـوک ELISبا دسرتسی به آزمايش . شدند

آموزش کارکنـان . های آلوده در زمان کوتاه وجود دارد مراکز پرورش خوک و مهچنين کادرهای دامپزشکی در زمينه

ک و خماطره عفونت زئونوتيـک ضـروری عالئم بيماری در خو های آلوده بايستی اجتنـاب از متاس مستقيم با خوک . استضد عفونی مراکز پرورش خوک با گنـدزداهايی چـون . شود

.هيپرکلريت سديم، ليزول و غيره توصيه شده است

5

(Swine HEV) خوکی Eويروس هپاتيت در گله خوک در ميدوسرتن اياالت متحـده 15در بررسی

15های متامی در خوکHEVهای ضد ـ ، آنتی بادی1997سال ماه مثبت 3ها با سن بيش از گله يافت شده و اکثر خوک

هـای متولـد های مادری در توله خـوک آنتی بادی . بودند هفته حمو شده و 9 تا 8شده از مادران سرم مثبت در طی

بت هفتگی واکنش مث 21 تا 14اکثر حيوانات جمددًا در سن بيماری کلينيکـی و ضـايعات ماکروسـکوپی . نشان دادند

قابل امهيتـی وجـود نداشـته، و در بررسـی ميکروسـکپی اعضاء چهار خوک هپاتيـت خفيـف ملفوپالمساسـيتيک آنرتيـت

انـسان HEVويروس جديـدی متمـايز از . مشاهده گرديد آنتی بـادی . نام گرفت(Swine HEV) خوک HEVجدا شده و هـای های کپـسيد سـويه وکی با پروتئين خ HEVدر مقابل

ژنوم ويروس خوکی . واکنش متقاطع نشان دادHEV انسانی خـوک از نظـر HEV های انسانی بـوده و بسيار شبيه سويه

انسان وليکن متمـايز از اکثـر HEV ژنتيکی وابسته بهخـوکی HEV در شرايط جتربـی . های انسانی شناخته شدسويه

سامل به سرعت از طريق متـاس های بسيار مسری بوده و خوک . شـوند مستقيم با خوک آلوده جتربی به عفونت دچـار مـی

انـسان HEVها مشابه عفونت خوکی در ميمون HEVعفونت بوده، هرچند کـه اختالفـاتی در سـير عفونـت و تظـاهر

.گرددکلينيکی و آسيب شناسی مشاهده میاخيرًا . خوک انتشار جهانی دارد HEVاحتماًال عفونت

چـين و ( در دو کـشور انـدميک HEV ضد IgGميزان شيوع مـورد ) کانادا و کره (و دو کشور غير آندميک ) تايلند

6

هـای خـوک در هـر چهـار گله. ارزيابی قرار گرفته است های سرم مثبت بوده، کـه بـر کشور حاوی بسياری از خوک

انـسان HEV خـوک بـدون توجـه بـه HEVنقش آنزئوتيک هـای تـصادفی منونـه % 30يا، حدود در اسرتال .اشاره دارد

هفته و بيـشرت 16ایهخوک% 95 تا 92از دو گله ) راندوم( HEV ضـد LgGهای وحشی از نظر خوک% 17 دو گله ديگر، و

خوکی در اسرتاليا هنوز از نظر HEVسويه . مثبت بودند .ژنتيکی شناسايی نشده است

هـا از خوک% HEV (37ناحيه غيرآندميک (در تايوان از خـوک و HEV سرمی مثبت بوده و يک سويه جديـد نظر

حـاد جـدا Eيک کشاروز بازنشـسته مبـتال بـه هپاتيـت خوک و انـسان در تـايوان رديـف HEVهای سويه. گرديد

مشرتک داشته و اعضای متمايز از متامی % 3/97نوکلئوتيد خـوک در HEVمنجمله (HEVهای شناخته شده ديگر سويه

در E ويروس هپاتيت RNAاخيرًا . شندبامی) اياالت متحده بدون (Eها و بيماران انسانی مبتال به هپاتيت سرم خوک

مورد آزمـايش ) ای از مسافرت به نواحی آندميک يخچهرتا. خوکی گزارش گرديد HEVقرار گرفته و سويه ديگری از

در کامتانـدو، نپـال ، از HEVای از سويه 2000در سال ه از نظر ژنتيکـی بـه ويـروس جوندگان وحشی جدا شده ک

. بيماران انسانی در نپال دقيقـًا وابـسته بـوده اسـت های خوکی و جوندگان، موضوع وجـود تشابه ژنتيکی ويروس

حيوانی را بيـشرت مـورد توجـه قـرار داده ) خمازن(خمزن .است

7

های خوک و جونـدگان، ويـروس جديـد عالوه بر ويروس زرگ شدن کبد و با نام ويروس بيماری ب HEVوابسته به

ــ از طيـور در Big liver and spleen disease virus (BLSV)طحـال اسرتاليا جدا شده که با کاهش توليد ختم مـرغ و تلفـات

شواهد سرولوژی وجـود . های گوشتی مرتبط بوده است جوجهاين ويروس را در بريتانيا و اياالت متحده نيـز نـشان

انـسان در حـدود HEVتشابه اين ويروس با . داده است . نوکلئوتيد تعيين شده است% 62

ــت ــورد هپاتي ــرًا دو م ــاد در Eاخي ــر از 2 ح نف. مينسوتاوتنسی اياالت متحده آمريکا گـزارش شـده اسـت

ای از مـسافرت هيچکونه تاريخچه (US-1)بيماری مينسوتا به خارج از اياالت متحده نداشته، در حالی کـه بيمـار

به مکزيک مـسافرت E هپاتيت قبل از تشخيص (US-2)تنسی هر دو سويه ويروس از نظر ژنتيکـی متمـايز . کرده بود

خوکی جـدا HEV انسان بوده، ليکن بسيار شبيه HEVاز % 99هـر دو سـويه در . شده از خوک در ايلينويز بودند

شـواهدی . خوک مشرتک شناخته شدندHEV آمينواسيد مهاننده آن، انـسان خوک، يا ويروس شـبي HEVمويد آنست که

هيـا سـويه . شـود را آلوده ساخته و هپاتيت را موجب می جديــد مــشاهبی نيــز از بيمــاران انــسانی در تــايوان،

تـر هـای تـازه بررسـی . ايتاليا، و يونان جدا شده است منـشا . را شناسايی منوده است HEV سويه جديد 6حداقل های جديد جدا شده از بيماران در کشورهای صنعتی ويروس

ها از نظر ژنتيکـی مـشابه اخته نشده، اما اين سويه شنهای خوکی و جونـدگان بـوده و وجـود چنـدين خمـزن سويه

8

بالقوه حيوانی با احتمال عفونت زئونوتيک را پيشنهاد .منايدمی

9

هاری در برزيل مورد مرگ انـسانی ناشـی 13در استان سيرای برزيل

گـزارش 1998 تـا 1991ی بين سـال از هاری حيوانات وحش ، راکـون ) مـورد 4(اين موارد در نتيجه خفـاش . گرديد

کـالی تـريکس (و مارموست گوش سفيد کـاکلی ) يک مورد (اتفاق افتاده بود هـشت مـورد ) مورد 8) (جاکوس جاکوس

ها به اخير اولين گزارش انتقال هاری از راسته پريمات .بوده است يک ناحيه حمدود جفرافيايیانسان در

يک واريانت جديد ويروس هاری بدون هيچگونه رابطه های شناخته شـده آنتی ژنی يا ژنتيکی به ديگر واريانت

ها و ديگر پستانداران خـاک زی، و ويروس هاری از خفاش جـدا 1998 تا 1991ر ارتباط با موارد هاری انسان در د

اين ويروس به عنوان يک سويه نوپديـد شـناخته . گرديدمارموست کالی تريکس جاکوس جاکوس به عنوان منـشا . شد

مورد انسانی، حيوان 8در يکی از . ويروس تعيين گرديد در مــورد ديگــر . وارد منــزل شــده و محلــه کــرده بــود

در . شـد مارموست به عنوان حيوان دست آموز نگهداری می موارد ديگر، گزارش در خالل دسـتگيری حيوانـات اتفـاق

ورد از اين موارد در ناحيه سـاحلی هفت م . افتاده بود بررسـيهای . با وجود تعداد زياد مارموسـت بـوده اسـت

اپيــدميولوژی و نظــارت ظهــور چرخــه جديــد هــاری بــا .واريانت جديد ويروس را مطرح ساخت

10

موربيلی ويروس اسبی در اسرتاليا در (Equine Morbillivirus – EMV)مـوربيلی ويـروس اسـبی

در خـالل . کوئينزلند اسرتاليا جدا شـد در 1994سپتامرب در EMV چهارده اسب در نتيجه عفونـت بـا 1994سپتامرب

هفت اسب ديگر نيز با . جنوب شرقی کوئينزلند تلف شدند اولـين . ويروس آلوده شناخته شـده و اعـدام گرديدنـد

سـپتامرب 9ناشـی از عفونـت در ) يک ماديان (مورد مرگ -يروس به آسيب شديد ريه عفونت با و . اتفاق افتاد 1994

دو نفـر . ها با جتمع مقادير زياد مايع مهراه بوده است در متاس نزديک با ماديان بيمار به ويروس آلوده شـده، بيماری تنفسی نشان داده و يک مورد آن به مـرگ منجـر

EMVسوم عفونت انسانی با ، مورد 1995در اکترب . گرديدز پـرورش اسـب در مرد مبتال از يک مرک . تشخيص داده شد

Mackay در اين مرکز يک اسب در نتيجـه مـسموميت . بوددر اثـر و يـک اسـب ديگـر (Avocado)با گياه آووکـادو

. شده بودندتلف 1994مارگزيدگی در آگوست

11

هاری در بريتانيا

متاس چهـار نفـر از حومـه نيوهـاون 1996 می 30از اش حشره خـوار واقع در ساحل جنوبی انگلستان با يک خف

بعد از دسـتگيری و . مبتال به هاری مورد ظن قرار گرفت آن آزمايش شـده و تـشخيص ژوئن، الشه 3اعدام خفاش در

سال گذشته سه مورد مرگ انـسانی 30د شد در هاری تايي ناشی از هاری خفاش در اروپا اتفاق افتاده بود که يک

بـوده مورد در فنالند و دو مورد در احتاد شوروی سـابق .است

(Serotine bats)های سـروتاين شاساسًا هاری خفاش به خفا-در اروپا، بويژه دامنارک، مشال آملان و هلند حمدود مـی

ه غيـر بهـا در بريتانيـا بالنـس وجود اين خفاش . گردد .متدوال است

در اياالت متحده آمريکا، چهار مورد انسانی هـاری هـاری مـرتبط بـا های های خمتلف ويروس ناشی از واريانت

خبـش هـاری . گزارش گرديـد 1995 خوار در های حشره خفاش حيـوان را در 8089 و 1995 حيوان را در سال 9881تکزاس از بين اين حيوانات . مورد آزمايش قررا داد 1996سال

از نظــر هــاری 1996 منونــه در 299 و 1995 منونــه در 506از طريـق سويه ويروس هاری هر منونه مثبـت .مثبت بودند

هـا يـا تا پينگ آنتی ژنيک با مونوکلونال آنتی بـادی ای پليمـراز تای پينگ ژنتيک به وسـيله واکـنش زجنيـره

(pcr) هـای هـاری روبـاه و سـويه 1995در . تعيين گرديد مـورد ويـروس 128 مورد ويـروس روبـاه و 210کويوت با

12

64 سويه اسکونک، 73تعدا . نداشتکويوت نقش غالب را د های فرعی نيز جـدا فاش مکزيکی و تعدادی از تيپ سويه خ 94 ويـروس روبـاه بـه یاه، تعداد سويه 1996در . گرديد

مـورد کـاهش 18های ويروس کويوت به تنها مورد و سويه 1995سويه ويروس هاری اسکونک و خفاش مهانند سال .يافت مورد سويه خفاش ادامـه 69 مورد سويه اسکونک و 87با هـای فرعـی باقيمانـده خملـوطی از تيـپ هایسويه. يافت

.بودند

13

آنسفاليت اسبی ونزوئاليی در کلمبيا و ونزوئال از (VEE)موردی از شيوع آنسفاليت اسبی ونزوئالئـی

رز بـين کلمبيـا و ونـزوئال در مـ 1995اوايل سـپتامرب مـورد انـسانی 825، 1995 سـپتامرب 21تا . ديدگزارش گر

VEE تيجـه چهـار نيد شده آزمايشگاهی و مورد تاي 5 با بـه ثبـت (Zulia)عمدتًا در استان (مورد مرگ در ونزوئال

La در دپارمتـان مـورد 450در کلمبيا، بـيش از . رسيد

Guajiraگزارش شد .) (VEEبيماری از بين چندين ن شديدتري بيماری ويروسی در اسب را موجب گرديده و از طريق گزش

هـا اکثـر عفونـت . ال بـه انـسان اسـت پشه قابل انتقـ بالنسبه خفيف بوده و با شروع ناگهانی سـردرد شـديد، -لرز، تب، دردهای عضالنی، هتوع و اسـتفراغ تظـاهر مـی

درصد مجعيت حتـت متـاس 20 تا 11موارد کلينيکی در .يابداتفاق افتاده و کمرت از يک درصد اين مـوارد بـه مـرگ

در کلمبيـا، پـرو، VEEهـای وسـيع اپيدمی. شودمنجر می و در آمريکای مرکـزی 1950ترينيداد و ونزوئال طی دهه

بـه 1971 وقوع يافته، در سال 1960و مکزيک اواخر دهه مـوارد شـيوع . رسـيد ) تکـزاس (اياالت متحـده آمريکـا

هـا در توان از طريق ايمن سازی منظم اسب بيماری را می .ودهای هبداشت عمومی پيشگيری منچهارچوب برنامه

14

هانتاب ويروس در تگزاس منونـه 1058هـای ويروسـی بيماری خبش تشخيص سرولوژی

منونـه را در سـال 1588 و 1995سرم جوندگان را در سال 60هـا از بين ايـن منونـه . مورد آزمايش قرار داد 1996

. مثبت شـناخته شـدند 1996 مورد در 34 و 1995مورد در هـا را از نـواحی متـاس خبش کنرتل زئونوزهـا ايـن منونـه

احتمالی موارد انسانی مظنون يا تاييد شـده مجـع آوری .منوده بود

15

لپتوسپيروزيس در نيکاراگوآــپتامرب ــاراگوآ 1995در اول س ــت نيک ــات هبداش مقام

ای را جهت تعيـين علـت بيمـاری ناشـناخته نيروی ويژه بـا حـدود (Achuapa)صدها نفر از ساکنين ناحيه آچواپا

ماهيـت و منـشأ ناشـناخته . مورد مرگ مامور کردند 15مورد بررسی قرار گرفت، طيف وسيع عاليم از تب شديد تا

- آزمايش 1995 نوامرب 6در . خونريزی داخلی به ثبت رسيد

هـا های اجنام شده در مرکـز کـنرتل و پيـشگيری بيمـاری (CDC) ــا ــده ( در آتالنت ــاالت متح ــای اي ــت جورجي ايال 16نشان داد که علت بيماری بـا مـرگ حـداقل ) کاآمري

نفر در نيکاراگوآ شکل غير معمـولی از لپتوسـپيروزيس پس از چندين مـورد کالبدگـشايی و مـشاهده . بوده است

های اوليه مبنـی بـر مهوراژی شديد دستگاه تنفس، گزارش . کنار گذاشته شد ) که در ناحيه متداول بوده (تب دانگ شگاهی تب دانگ نيز نتيجه منفی بـه های آزماي در بررسی

نتيجه آزمايش سه مورد چهار منونه از نظـر . ثبوت رسيد در حالی که لپتوسپيروزيس در . لپتوسپيروزيس مثبت بود

قاره آمريکا يا آسيا نادر نبوده، ليکن معموًال بيماری .سازدها را به عوض دستگاه تنفس مبتال میکبد يا کليه

16

اکولی انرتومهوراژيک در ژاپنعفونت اشريشي

موردی از شيوع عفونـت اشريـشياکولی 1996در جوالی در بـين کودکـان دبـستانی شـهر (EHEC)انرت ومهوراژيک

نفر در ناحيـه اوزاکـای 800000 با مجعيت (Sakai)ساکايی اکثر موارد گزارش شده در کودکـان . ژاپن اتفاق افتاد

0:157سروتايب . بود دبستان عمومی شهر 62 ساله 12 تا 6هــای مــدفوع اشريــشياکولی انــرت و مهوراژيــک از منونــه

کـه در هـر (غذای ناهـار مـدارس . بيماران جدا گرديد دبستان به طور انفرادی از مواد غذايی خام حتويلی بـه

. ر گرفـت مورد ظن قـرا ) شدوسيله تشکيالت مرکزی هتيه می .ل هنوز ناشناخته بودهر چند که ماده غذايی مسؤ

های اپيدميولوژيک نشان داد که جوانه تـازه بررسی در بين مـواد غـذايی kaiware – daikonتربچه با نام حملی

با وجـود ايـن، . يله کودکان بوده است مصرف شده به وس های ختـم و جوانـه تربچـه آب و خـاک حمـيط مزرعـه منونه

هـای مـدفوع کـارگران مزرعـه هيچگونـه مربوطه و منونه 9578، 1996تا آکوسـت . باکرتی نشان نداد آثاری از اين

11 بــا H7:0:157 اشريــشياکولی H7:0:157مــورد ســروتايب هـای پراکنـده، مورد تلفات در اين مورد شيوع و عفونت

با وجودی که اکثر موارد عفونت . در ژاپن گزارش گرديد غذايی شـناخته شـده، لـيکن مـاده ناشی از مصرف مواد

17

قاطعانـه تـشخيص ) جمزای کمی جز در مواد (يی مسئول غذا .داده نشد

بررسی موارد شيوع در ديگر کشورها نشان داده کـه حيوانات، بويژه گاو خمـزن اصـلی اشريـشياکولی توليـد کننده توکسين شبه ـ شيگال بوده و مـواد غـذايی منـشأ گاو چون گوشت چرخ کرده و شير غير پاستوريزه مسؤول و

تعيين منـشأ حيـوانی .باشدمنشأ اصلی عفونت انسان می . های بيشرتی در ژاپن نياز داردعامل مسؤول به بررسی

18

(S-Agona)عفونت ساملونالآگونا

های ساملونالآگونا در ناحيه وسـيعی از افزايش سويه در . تکزاس مرکزی به وسيله يک آزمايشگاه گزارش گرديد

منطقه و مورد از افراد نواحی خمتلف 20های بيشرت بررسی. در ارتباط با آماده سازی نادرست گوشت گاو جـدا شـد

های گوشت مورد آزمايش نيز سويه مشابه مـوارد از منونه پينگ مولکولی در بررسی نتايج تای . انسانی به دست آمد

باکرتی، يک منـشأ مـشرتک اوليـه قبـل از مـوارد شـيوع .شناخته شده در نواحی خمتلف تشخيص داده شد

19

ليشمانيازيس احشايی در برزيل

ــگ ــلی س ــوانی اص ــزن حي ــوان خم ــه عن ــی ب ــای اهل هانگل از يک ميزبان بـه . منايندليشمانياشاگاسی عمل می

ميزبان ديگر، منجملـه انـسان، بـه وسـيله گـزش پـشه در قـاره آمريکـا ناقـل اصـلی پـشه . يابـد انتقال می

.لوتزوميالنژی پالپيس است

Teresinaشايی در شهرهای حدر دو مورد ليشمانيازيس ا ) نفـر 918000با مجعيت (Sao Luisو ) نفر678000با مجعيت (

1985 تـا 1981اپيدمی ترسينا از . برزيل جمددًا شايع شد ابتدا بيماری در نواحی روستايی و بعـد . اتفاق افتاد

هـای با استفاده از حشره کش . در حومه شهر اشاعه يافت . حتت کنرتل در آمد سال بعد3رايج، بيماری در

در . تدريجًا بيماری دوباره ظـاهر شـد 1989از سال بيماری به سـطح اپيـدمی رسـيده و در 1992اواخر سال

. به اوج خود رسيد1994

سـال بعـد 10 بيماری در سائولوئيس و 1993در سال در هر دو . اشاعه يافت ) 1986 تا 1982(از اپيدمی قبلی

ها به دنبال خشکـسالی دمیشهر ترسينا و سائولوئيس اپي ابتدا بيمـاری در افـراد . شديد و طوالنی اتفاق افتاد

جوان مهاجر از روستاها به اطراف شهرها بـا نگهـداری

20

ـ 40تقريبًا . ازل خود شايع گرديدحيوانات در حياط من 1993 یاهـ ارد گزارش شده در کشور بين سال تعداد مو % 50

. نواحی بوده استاز اين) مورد در سال3000 (1994تا

آنفلوانزای مرغی در جنوب شرقی آسيا

-H آنفلوانزای مرغی ناشی از ويروس 2004در ژانويه

5N1 ابتـدا . در کشورهای آسيای جنوب شرقی شيوع يافـتبيماری از ويتنام و سپس از کشورهای تايلند، کامبوج، الئوس، کره جنوبی، ژاپن، تايوان، چين و حتی پاکـستان

. احتمال آلودگی در برمه نيز وجود دارد . يدگزارش گرد نفر در ويتنام 8بيماری به انسان قابل سرايت بوده و

صـادرات . نفر در تايلند در نتيجه آن جان سپردند 2و مرغ و جوجه ممنـوع شـده و خـسارات اقتـصادی ناشـی از

10در تايلند نـابودی . بيماری بسيار سنگين بوده است 5/3در ويتنـام تلفـات . گرديد وجه صادر ميليون قطعه ج

200ميليون قطعه جوجه و مرغ ختمين زده شده و بـيش از دولـت کـره . ميليون قطعه به بيماری دچـار شـده انـد

ميليون قطعه پرنده را به علت ابـتالء 5/2جنوبی حدود در ژاپن، بيمـاری از . به آنفلوانزا از بين برده است

هـزار 35و متامی ای در جنوب غربی کشور شروع شد مزرعه. ا نـابود شـدند مرغ بر اثر بيماری تلف شـده يـ قطعه

7/4 هــزار قطعــه در انــدونزی 55مهچنــين، در تــايوان در نتيجــه دو بيمــاری آنفلــوانزا و (ميليــون قطعــه

3500 ميليون قطعه و در الئـوس 2، در پاکستان )نيوکاسل

21

قطعه جوجه و مرغ در اثـر بيمـاری از بـين رفتـه يـا شواهدی از بيماری انسان در الئوس نيـز . اندهمعدوم شد

ژانويـه، مقامـات سـازمان 30در . به ثبت رسيده اسـت در مورد گـسرتش سـريع آنفلـوانزای (WHO)جهانی هبداشت

بـر اسـاس ايـن . مرغی در سرتاسر آسيا هـشدار دادنـد هشدار عدم کنرتل بيماری به انتـشار سـريع و يـروس در

در حـال حاضـر انتقـال . دجوامع انسانی منجر خواهد ش ويروس از انـسان ـ بـه ـ انـسان مـشخص نبـوده، امـا کارشناسان سـازمان جهـانی هبداشـت در احتمـال تغييـر

ای هـای آنفلـوانز و ترکيـب بـا ويـروس ژنتيکی ويـروس با انتقال از فـرد ـ بـه ـ فـرد ابـراز انسانی مهراه

مورد تلفات انسانی بـه 24در جمموع . نگرانی کرده اند از اين رو، اقدام مهاهنگ و سازماندهی . ت رسيده است ثب

شده کشورها در مبارزه عليه ويروس مورد نيـاز خواهـد ا و اياالت متحده آمريکـا کاناداخيرًا بيماری از . بود

. نيز گزارش شده است

22

زئونوزهای بالقوه

يعنـی (چرخه طبيعی ابوال شناخته نـشده و خمـزن آن ــ دار ـ صورت وجـود ک ميزبان مهرهايفای نقش ضروری ي

تعيـين نـشده )در حفظ و بقای عامل و چرخـه زنـدگی آن اتی پاز طرفی ديگـر، عامـل آنـسفالو . باقی مانده است به عنـوان منـشأ شـکل واريانـت (BSE)اسفنجی شکل گاو

انـسان در (V-CJD)جديـد بيمـاری کروتـسفلد ـ ژاکـوب عتقـاد مهچنـين بـه ا . تسـ ابريتانيا مـورد ظـن بـوده

دانشمندان چينی منشأ ويروس سـندرم تنفـسی فـوق حـاد . باشد وحشی چون راکون و گربه زياد می تحيوانا) سارس(

ای در قابـل مالحظـه اين زئونوزهـای بـالقوه تـاثيرات هبداشت عمومی، توليدات دامی، و حيوانـات آزمايـشگاهی در سرتاسر جهان داشته و نياز به ايمن سازی را مطـرح

.سازدمی

23

(BSE)آنسفالوپاتی اسفنجی شکل گاو

BSE)(-ن بـار ي کشنده گاو بوده و برای اولـ یبيمارــوامرب ــد در 1986در ن ــصبی نوپدي ــاری ع ــکل بيم ــه ش ب

1996 مـی 31 و 1986بـين نـوامرب . بريتانيا شناخته شد دامداری 33400 مورد بيماری گاو در حدود 160000تقريبَا

در حـال حاضـر، . گرفـت شناخته و مـورد تاييـد قـرار هـای بررسـی . بيماری در بريتانيـا کـاهش يافتـه اسـت

اپيدميولوژی نشان داد کـه منـشأ بيمـاری گـاو مـواد بــويژه (کننــدگان غــذايی هتيــه شــده از الشــه نــشخوار

هـای آمـاده سـازی مـواد روش. مرده بوده است ) گوسفند 1982 تـا 1981های غذای منشأ حيوانی برای گاو بين سال

سـازی عامـل عفـونی بـه عنـوان عدم امکان نـابود با BSE 1996در ماه مـی . فاکتور خماطره آميز مطرح گرديد

در . کشور و نواحی خارج از بريتانيا گزارش شـد 10از گروهی از کشورها ـ فرانسه، پرتقال، مجهوری ايرلند، و سوئيس ، بيماری در گاوهای بومی اتفـاق افتـاده و در

موادی غذای آلوده گاو از بريتانيا ارتباط با واردات در گروه ديگـر کـشورهاـ جزايـر فالکلنـد، . بوده است

سلطان نشين عمان، آملان، کانادا، ايتاليا و دامنارک ـ

24

موارد بيماری تنها در گاوهای وارداتـی از بريتانيـا . شناخته شد

-BSE با عامل قابل انتقال پريون مرتبط بـوده کـه ای پرودئينـی، ه عنـوان رشـته علی رغم شناسـايی آن بـ

ماهيت آن هنوز به طور کامل شـناخته نـشده و يکـی از . باشدچندين شکل بيماری مغزی قابل انتقال حيوانات می

های مشابه شديد و کشنده عصبی انسان ی از بيماری دتعدااز مجلـه . ناشی از عوامل غير متداول نيـز وجـود دارد

از طريـق اعـضا و بيماريی که (ها را کورو اين بيماری مغز مردگان در ارتباط با مراسم مـذهبی خـاص انتقـال

در پايوآ، نيوگينه تـشخيص داده 1950يافته و در دهه يعنی اسپوراديک، فاميليال و اعمال (و اشکال خمتلف )شد

بيمـاری نـادر بـا انتـشار (CJD) ـ Iatrogenicپزشکی ـ .گردندرا شامل می) جهانی

-هـای فـوق خـصوصيات بيمـاری به علت تشابه تعدادی

الذکر انسان و حيوان، منجمله قابليت آهنا در انتقـال جتربی به طيف وسيعی از حيوانات، سازمان جهانی هبداشـت

(WHO) چهار اجالس را به منظور 1995 تا 1991های طی سال هـای اتیپکـه اصـطالحًا آنـسفالو (هـا بررسی اين بيماری

.برگزار منود) شوند میاسفنجی شکل قابل انتقال ناميده

هــا امهيــت هبداشــت عمــومی هــدف ويــژه ايــن نشــستهای اسفنجی شکل حيوانات بـا تاکيـد خـاص اتیپآنسفالو

BSE بوده است.

25

20 در CJD مرد انـسانی واريانـت 10اعالم ناگهانی را WHOمارس از بريتانيا، برگزاری اجالس پنجم و ششم

ين موارد ارتبـاط ترين فرضيه برای ا حمتمل. ضروری ساخت در بريتانيا بوده هر چند که شـواهد مـستقيمی BSEبا

های جاری را مـورد اجالس پنجم توصيه . موجود نبوده است ارزيابی جمدد قرار داده و به منظور کاهش خماطره مـصرف

های بيشرتی را کنندگان مواد غذايی با منشأدامی توصيه 1996در مـی WHOاجالس شـشم ). 1996آوريل (ارائه داد

ای جهــت نظــارت جهــانی شــکل هيــســازمان يافتــه، بيانصادر منوده و نـواحی اصـلی حتقيـق در CJDواريانت جديد

.ها را مشخص منودزمينه اين بيماری

26

های وابسته به ـ ابوالابوال و ويروس

، ابوال با شيوع در پامبوکو، زئير، با 1976در سال مورد توجـه جهـانی 284ودان، با مورد و نازارا، س 318

در % 53بيماری با ميـزان تلفـات . را به خود جلب کرد هـای در اولين منونـه . در زئير شناخته شد % 88سودان و

، احتمـال )مـوارد شـاخص (بيماری در منشأ موارد شيوع ها خفاش(مناس بيماران با حيوانات آلوده يا حمصوالت آهنا

هـا يـا بزهـای ت ميمـون يا جوندگان در سودان گوش / و امـا متـاس بـه ثبـوت . وجود داشت ) کوهی وحشی در زئير هـای خمـزن حيـوانی احتمـالی بـدون نرسيده و در بررسی

.نتيجه قطعی باقی ماند

تعداد کمـی از مـوارد 1989 تا 1977های در خالل سال بـه عنـوان (مظنون اسپوراديک يا شيوع بالنسبه حمـدود

، يـک 1989در . ارش گرديـد گـز ) 1979مثال، در نـازارا هـای ماکـاک ويروس جديد وابـسته بـه ابـوال از ميمـون .وارداتی در اياالت متحده آمريکا جدا گرديد

ها از دنيای وحش فيليپين منشأ گرفته و اين ميمون بـار ديگـر . در نتيجه تب حاد مهوراژيک تلف شده بودند

27

های وارداتـی از مهـان کـشور در ويروس مشاهبی از ماکاک ايــاالت (996و ) ايتاليــا (1992، )ايــاالت متحــده (1990

. نام گرفتRestonجدا گرديد ورستون ) متحده

سال بعد از آخرين گزارش شـيوع ابـوال 15 ، 1994در ، يک قوم شناس سوئيسی پس از )1979نازارا (در آفريقا

با يک Cote d,Iviro در Tiaای از جنگل کالبد گشايی مشپانزهعفونـت در ايـن . د ابـوال آلـوده گرديـد واريانت جديـ

لفات گزارش شده تمشپانزه نشان داده شده، و مواردی از در جنگل تای بـه ايـن عامـل 1994از اين حيوانات در

حمتمل است موارد ديگری از شيوع بيماری . نسبت داده شد اتفاق افتـاده 1994در مجعيت مشپانزه جنگل تای قبل از

زئيـر ، Kikwitاپيدمی جديد ابوال ، 1995در ژانويه . باشد. مـورد مـرگ گـزارش گرديـد 244 مورد ابتالءء و 315با

منشأ اوليه احتمالی اين مورد شيوع بـه گـارگر معـدن يک سال بعد، در ژانويـه . ذغال در جنگل نسبت داده شد

مورد ابـتالء و 37 گابون، با Makokou، بيماری در 1996ين مورد شـيوع نـشان بررسی ا . مورد مرگ شيوع يافت 21

های مرده متاس داشته و داد که اکثر بيماران با مشپانزه ، دومين مورد 1996در اکترب . ها را سالخی کرده بودند آن

. شيوع بيماری در ناحيه ماکوکو، گابون گـزارش گرديـد نـوامرب 12 مـورد مـرگ در 17 مورد ابتالء بـا 24تعداد

چی بوده کـه در مورد شاخص يک شکار . به ثبت رسيد 1996 بيمار شده و در ماه آگوسـت در بيمارسـتان 1996جوالی Booue) 200جان سپرده بود) کيلومرتی ماکوکو.

28

. خمزن ويروس آبوال به طور قاطع شناخته نـشده اسـت ت و حتـی راتعدادی از فرضيات منجمله جوندگان يـا حـش

عمومًا در نقش . باشدهايی از منشأ گياهی مطرح می يروسوهای ويروس از تاکنون سويه (ها ها و بوزينه ع ميمون انوا

اری اتفـاق مـ يقربانيان ب تنها به عنوان ) آن جدا شده ، تميزان مرگ و مير بـاال در ايـن حيوانـا . وجود دارد

بـا . سـازد ها منتفی می بقای دراز مدت ويروس را در آن وجود اين، ايـن حيوانـات در تکثيـر ويـروس از طريـق

بيشرت به ديگر انواع و از مجله انسان تسهيل در انتقال ) هـا ها يا مـصرف گوشـت آن از طريق جاجبايی الشه ميمون (

شناسـايی يـک واريانـت جديـد ابـوال در . کنندشرکت می ها اسير وليکن دور ها و در حميط طبيعی از ميمون مشپانزه

جـدا شـده ) در زمان بيماری (ها از حمل طبيعی زندگی آن در مهکاری (WHO)زمان جهانی هبداشت از اين رو، سا . بود

با دانـشمندان تعـدادی از کـشورها، منجملـه سـوئيس، فرانسه، بريتانيـا، سـوئد، کانـادا و ايـاالت متحـده

ای را برای شناسـايی آمريکا، بررسی جامع و چند جانبه طبيعی ويروس براساس رفتار مشپانزه در جنگـل تـای زنخم

ايـن شناسـايی بـرای درک .اند شروع منودهCote d,Iviorدر های انتقال در طبيعت ضروری بـوده و پيـشگيری مکانيسم

.از موارد شيوع آينده ابوال را تسهيل خواهد کرد

29

Severe Acute Respiratory) سارس(سندرم تنفسی فوق حاد

Syndrome (SARS)

سارس يک عارضه تنفسی شديدًا حـاد بـوده کـه طبـق 33 در 2003داشت در اواسط آوريـل آمار سازمان جهانی هب

مورد مرگ انتشار 526 مورد ابتالء و 7296کشور جهان با منشأ اوليه بيماری به يک پزشک در کوانـگ . يافته است

نفر ميهمان يـک هتـل 12دونگ چين و انتقال از وی به عامـل بيمـاری يـک . در هنگ کنگ نسبت داده شـده اسـت

. اشــناخته اســتخمــزن ويــروس ن. کورونــا ويــروس اســتدانشمندان چنين ويروس بيماری سارس را مشابه ويروسـی

های ها نتيجه بررسی به اعتقاد آن . انددر راکون شناخته هـای جـدا شـده از ويـروس % 99دهد کـه ژنتيکی نشان می

راکون ساختاری مـشابه سـاختار ويـروس انـسانی سـارس فــر از فروشــندگان ن 10در بررســی آزمايــشگاهی . دارد نفر شناسـايی شـده 5های سارس در بادیون چين آنتی راکها مؤيد آن است که ويروس سـارس در نتيجه آزمايش . است

-تواند در ارتباط نزديک افراد به آن حيوانات وحشی می

30

گان چينـی ايـن کـشف دبه اعتقاد پژوهن . ها منتقل شود آنان را در يافنت منشأ ويروس و چگونگی شـيوع آن کمـک

.خواهد کرد

وجود اين، خمزن ويـروس سـارس هنـوز ناشـناخته باــت ــده اس ــاقی مان ــه 5در . ب ــاد2004 ژانوي ــه زب گرب

(Civet Cat) به عنوان حامل و ناقل ويروس سـارس در چـين 10000شناخته شد و به دنبال آن دستور اعـدام بـيش از

ژانويـه کارشناسـان سـازمان 18در . گربه صادر گرديد اد را زبـ روس به وسـيله گربـه شت انتقال وي جهانی هبدا

.مورد تاييد قرار دادند

31

آفريقاتب روده ريفت انسان در شرق

)1997 ـ 1998کنيا، سومالی و تانزانيا (

انسان در طـول (RVF)يفت بزرگرتين اپيدمی تب دره ر در شـرق آفريقـا و در 1998 و 1997هـای تاريخ طی سـال

. تانزانيـا اتفـاق افتـاد کشورهای کنيـا، سـومالی و اهلی تبيماری ناشی از يک فلبوويروس بوده، در حيوانا

سقط جنين در گاو . يابدچون گاو و گوسفند نيز وقوع می هــا و و گوســفند را موجــب شــده و تلفــات ســنگين بــره

بيماری قابـل انتقـال بـه . گرددها را باعث می گوساله .انسان است

اپيدميولوژی

هـای در حيوانات به بـاران يماری ب یاهاپی زئوتيک معموًال انتقال از . فراوان و سيل آسا وابسته بوده است

-ها ناقل در گـودال پشه. گيردها صورت می طريق نيش پشه

ها اين گودال . يابندی پرورش می راي صح یهاهای طبيعی آب

32

به عنوان خمازن آب حيوانـات اسـتفاده شـده و انتقـال .افتدا اتفاق میهويروس از طريق گزش پشه

(RVF)تب دره ريفت انسان

ها و مهچنين متاس بـا خـون انتقال از طريق نيش پشه معمـوًال . گيـرد يا مايعات بدن حيوانات آلوده صورت مـی

گـاهی . بيماری شبه دانگ تظاهر يافته و غير مهلک است آنـسفاليت و ) رينيـت (ممکن است با التهاب شبکيه چـشم

مورد ا خير با تظاهرات مهوراژيک . باشدها مهراه مهوراژیاز نظر تـاريخی، اکثـر مـوارد در شـرق و . وقوع يافت

جنوب آفريقا، و مهچنين در بيـشرت نـواحی زيـر صـحرا و 1998 و 1997مورد سـال . ماراگاسکار اتفاق افتاده است

.در کشورهای کنيا، سومالی و تانزانيا شايع گرديد

مورد در سومالی 80 مورد مرگ در کنيا و 400تعداد - اتفاق افتاد، که حدود نيمـی از آن 1998تا مارس سال

.بررسی و مورد تاييد قرار گرفت) (RVFها از نظر

مـورد مـرگ در تانزانيـا 700 تعـداد 1997از جوالی وقوع يافت، که حمتمل است بيشار موارد ناشی از دخالـت

33

RVF) ( الی افراد در استان مشال شرقی کنيا و سوم % 9در نفر در ايـن منطقـه 89000بيش از . جنوبی ختمين زده شد

ايـن مـوارد افـراد آلـوده در بقيـه . اندآلوده بوده .شودنواحی کنيا و ديگر کشورهای مهسايه را شامل منی

هابررسی

، وزارت هبداشت کنيا و سازمان 1997در اواسط دسامرب 487هـايی از در نـايروبی گـزارش (WHO)جهانی هبداشـت

مورد مرگ نامشخص در استان مشـال شـرقی کنيـا و جنـوب هـای معمـول کلينيکـی ويژگـی . سومالی دريافت داشـتند

بيماری را تب ناگهـانی و سـردرد شـامل شـده کـه بـا مدفوع حاوی خون، استفراغ با خون و خـونريزی (مهوراژی

مقامـات هبداشـتی . يافتادامه می ) از مواضع خماطی ديگر باالی سقط جنين خود به خـودی و تلفـات حملی نيز ميزان

ناشــی از مهــوراژی در بــين حيوانــات اهلــی را گــزارش نتايج مقـدماتی بررسـی بعـدی شـيوع بيمـاری، . دادند

منجمله شرح موردی بيماری و نتايج بررسی سرولوژی، تب .دره ريفت را مورد تاييد قرار دارد

های بسيار سنگين اسـتثنايی نواحی آلوده با باران مواجه بـوده کـه از ) بار بيش از حد طبيعی 100 تا 60(

ادامـه 1998 شروع شـده، تـا ژانويـه 1997اواخر اکترب

34

بـه بعـد نتيجـه 1961هـا را از داشته و بدترين سيالب ــه . داد ــصی اولي ــايش تشخي ــسانی در 36آزم ــه ان منون

انستيتو ملی ويروس شناسی ساندرينگهام آفريقای جنوبی (National Institute of Virology Sandringham, South Africa) و مرکـز

در آتالنتا، جورجيـا، (CDC)ها کنرتل و پيشگيری بيماری ــا ــده آمريکـــــــــ ــاالت متحـــــــــ ايـــــــــ(Centers for Disease Control and Prevention “CDC” Atlanta, Georgia,

U.S.A) عفونت حاد با ويروس تب دره ريفت (RVFV) را در ، IgMهـای از طريق شناسايی آنتـی بـادی %) 42( منونه 15

ترانس (PcR) ای پليمراز جداسازی ويروس و واکنش زجنيرهکرپتياز معکوس بـرای ايمونوهيـستوشيمی اسـيدنوکلئيک

.ويروسی مورد تاييد قرار داد

و WHOکنيا، های نظارتی دقيق وزارت هبداشت بررسی روسـتا 18 در 1997 دسـامرب 28 و 22های ملی بين سازمان

بـا ( استان مشال شرقی کنيـا (Garrissa)از ناحيه گاريسا مـورد مـرگ ناشـی از بيمـاری 170، ) نفر 231000مجعتيت

سـيل . را به ثبت رساند(Bleeding disease)خونريزی دهنده هـا، حتقيـق مـوردی و شديد و فواصل زياد بين اقامتگاه ــا ــشکل س ــدی را م ــابی بع ــی. ختارزي ــشکالت عل ــم م رغ 213های خون ها و منونه جغرافيايی، سيستم نظارتی گزارش

ايـن . مورد بيمار با تب شديد نامشخص را دريافت منـود 1998 فوريـه 12 شروع شده و تا 1997 نوامرب 25موارد از تعريف موردی به صـورت خـود گزارشـی يـا . ادامه داشت

. ای حتقق يافتهوجود تب و خونريزی خماطی يا معدی ـ رود

35

%) 58( مورد 67 مبيار با تعريف مورد بيماری 115از بين داشـته و ) سـال 85 تا 3بين ( سال 30مذکر و سن متوسط

در سرولوژی يا RVFVاز نظر عفونت حاد %) 26( مورد 27 نفـر بـدون 116از بـين . جداسازی ويروس مثبت بودنـد

واهد شـ %) 22( مـورد 26تعريف موردی تب مهوراژيک نيـز بيمـار بـه 9تعداد . را نشان دادند RVFVفونت حاد ع

مـورد اخـتالالت آشـکار 5بيماری اعصاب دچـار بـوده و عالوه بر موارد اوليه تاييـد شـده در اسـتان . داشتند

سـفلی Shabeelle و Hiiraanهـای مشال شرقی کنيـا و اسـتان 9(، شرقی )مورد1(های مرکزی سومالی، مواردی از استان

هـای نظـارتی در بررسـی ) مـورد 12(يفت رو دره ) مورد .شناسايی شد

انـسانی، چهارپايـان و هـای ها منونه در اين بررسی بـا اسـتفاده . حشرات موجود مورد آزمايش قرار گرفتند

ای براسـاس ای چند مرحله برداری خوشه از اسرتاتژی منونه توزيع مجعيت در منطقه گاريـسا، بررسـی تعيـين ميـزان

اخير و شناسايی فاکتورهـای خمـاطره RVFAت شيوع عفون املللـی بـه رهـربی آميز عفونت به وسيله يک گـروه بـين

مـورد 202از بـين . وزارت هبداشت کنيا اجنـام پـذيرفت جمبـور بـه % 52وارد شده و % 75بررسی، سيالب در منازل واکنش مثبـت %) 9/8( نفر 18. جايگزينی جمدد شده بودند

IgM ضــد RVFVای از ، کــه متامــًا تاريخچــه نــشان دادهدر اين بررسـی اختالفـات آمـاری . بيماری اخير داشتند

قابـل شناسـايی IgMمعنی دار يـا وجـود آنتـی بـادی متاس بـا حيوانـات شـامل چـرای گلـه، . مشاهده نگرديد

36

شيردوشی، کشتار و حيوانات نگهداری شده در منـازل از ت نظر آماری با شـواهد سـرولوژی عفونـت تـب دره ريفـ

.اندمرتبط بوده پشه از حمل تله گـذاری شـده 3180در اوايل فوريه،

شناسـی در منطقه کاريسا به عنوان خبشی از بررسی حـشره گونـه آنـوفلس 3 گونه پشه، 9از بين . مجع آوری گرديد ــتانی ــسونياآفريکانا. (Anopheles coustani)کوســ مانــ

(Mans0nia Africana)و مانسونيايونيفورميس (M.uniformis)تــر در انتقــال پــيش- RVF- درگيــر

يـر بيمـاری خدر شـيوع ا هـا دخالت اينگونـه . اندبوده .شرت جداسازی ويروس را ايجاب منودهای بيبررسی

تب دره ريفت در خارج از قاره آفريقا در خـارج از RVF مواردی از شيوع 2000 در سپتامرب

. وع يافـت قاره آفريقا و در شبه جزيره عربـستان وقـ نفر از يمـن در 63 نفر از عربستان سعودی و 253تعداد

در بيمارستان بـسرتی RVFارتباط با بيماری مشکوک به نفـر 71و %) 78( نفر مـرد 245 نفر 316از جمموع . شدندهای سـيالبی سـاکن اکثر افراد در دشت . بودند%) 22(زن

فـر ن 66تعداد . اندرت داشته بوده يا به آن نقاط مساف های ويروس بيماری از منونه . ر بيماری جان سپردند در اث

. شناخته شدRVFV جدا شده و CDCارسالی به مشکالت برا ی آينده

با توجه به انتشار بيمـاری در قـاره آفريقـا و اخيرًا در شبه جزيره عربستان، حمتمل است مـوارد ديگـر

ز ا. های شديدی ظهـور منايـد در مناطقی با ادامه باران

37

ــازمان ــادگی س ــاهی و آم ــن رو، آگ ــتی و اي ــای هبداش ه . دامپزشکی در اين زمينه يک ضرورت است

آبله ميمون در انسان در مجهوری دموکراتيک کنگو

)زئيز( )1997 ـ 1998: الگوی جديد بيماری نوپديد

:مقدمهها بـوده، آبله ميمون بيماری عمومی حاد در ميمون

. فت آن به آبله انسان شباهت دارد سير کلينيکی و پيشر ده مـورد شـيوع بيمـاری در 1968 و 1985هـای بين سـال

ها گـزارش شـده و از ها و آزمايشگاه های باغ وحش ميمونهـای وحـشی در ميمـون . آن زمان به بعد نادر بوده است

آفريقای غربی و مرکزی وجود آنتی بـادی اختـصاصی بـه هـا گر به جـز ميمـون ثبت رسيده و نقش حيوانات خمزن دي

.مورد سوال بوده است مـورد انـسانی آبلـه 37، 1979 و 1970هـای بين سـال

از بين . ميمون در آفريقای مرکزی و غربی به ثبت رسيد

38

مورد در کودکـان 28 مورد کشنده بوده و 6اين موارد، مـورد 2تنـها در . سـال سـن اتفـاق افتـاد 9کمرت از

مورد 33تعداد . رديدانتقال فرد ـ به ـ فرد مشاهده گ از بيماری در افراد غير واکسينه آبله انـسانی بـوده

ــت ــامرب . اس ــردی 1978در دس ــاری در م ــوردی از بيم مواکسينه نشده در بنين، با احتمال آلودگی از نيجريه،

، 1979در سـال . مورد ثانوی به ثبت نرسـيد . گزارش شد برنامه جامع شناسايی و بررسـی مـوارد انـسانی آبلـه

بيمـاری در ) اکولـوژی (ميمون و حتقيق در بوم شـناختی ها و جوندگان وحشی به وسيله اقدام مشرتک سازمان ميمون

بـه (CDC)هـا و مرکز کـنرتل بيمـاری (WHO)جهانی هبداشت مـورد انـسانی 130مراقبت مستمر بيش از . اجرا درآمد

را در نواحی جنگلی گرمسير و بارانی آفريقای مرکزی و مـورد از انتقـال 19در . به ثبت رسـاند 1987غربی تا

مورد 12، در 1983 تا 1982های فرد ـ به ـ فرد بين سال سرايت بيماری در افراد ثانوی متوقف گرديـده و تنـها

. مورد انتقال مرحله سوم يا چهارم اتفاق افتاد7در

اتيولوژی .عامل سببی آبله ميمون يک اورتوپاکس ويروس است

عانتشار و وقو

-های درخت زی و ميمـون ويروس آبله ميمون در سنجاب

هـای بـارانی آفريقـا مرکـزی و غربـی چـرخش های جنگل .آنزئوتيک دارد

39

انتقال به انسانبيماری از طريق متاس مستقيم بـا حيوانـات آلـوده

احتمال انتقال از طريق ذرات موجـود در . شودمنتقل می انـسان نيـز انتقال از انسان ـ به ـ . هوا وجود دارد

. ممکن است اتفاق افتد

بيماری در انسانهای بيماری به سندرم شبه آبله انسان با جوش دانه

هـا بـه يجًا جوش دانه ريابد تد عمومی تظاهر می ) هاراش(واکسيناسيون آبلـه . منايندوزيکول و پوستول پيشرفت می

انسان در پيشگيری از عفونت ويروس آبله ميمون حمافظـت بـه 1980کودکان متولد شده از سال . واهد بود کننده خ

بعد عليه آبله واکسينه نشده و حمتمل است که به آبلـه ميـزان تلفـات در کودکـان و . تـر باشـند ميمون حـساس

-مـوارد را در بـر مـی % 10نوجوانان باالتر بوده و تا

.گيرد نواحی شيوع و نوپديدی الگوی جديد

ه جنگلـی و موارد شيوع قبلی بيماری به يـک دهکـد خبـش وسـيعی از 1997در سال . اطراف آن حمدود بوده است

در ) مجهوری دمکراتيک کنگـو (های مرکزی کشور زئير قسمتطی مدتی کوتاه به ويروس آلوده شده و بيمـاری اشـاعه

در شيوع اخير انتقال از فرد ـ به ـ فرد بسيار . يافتهـر های متعدد انتقال وجود داشـته، باالتر بوده، دوره

چند که پس از هببودی بيمـاران اوليـه از شـدت اشـاعه شيوع بيماری برای مدت بيش از يک سـال بـه . کاسته شد

. طول اجناميد

40

بررسی اول 1996 موارد وقوع بيمـاری از فوريـه 1997در فوريه

در ناحيه کاتاکو ـ کومـب ـ کاسـی اوريانتـال، مـورد 89ه، که مورد به ثبت رسيد 92بررسی قرار گرفت تعداد

مـورد 24از اين تعداد، . مورد از آن ثانوی بوده است اتفـاق مـورد 24 مورد و بقيه با متاس 3در ارتباط با

در سـن 3 مورد مرگ وقوع يافته کـه هـر 3در . افتاد هفتـه از 3 کودک در خالل 3هر . اند سال بوده 3کمرت از

.شروع بيماری تلف شدند

بررسی دوم وارد بيماری با ميزان باالی انتقال م 1997در اکترب

از فرد ـ به ـ فـرد در ناحيـه کاتـاکو کومـب اتفـاق مورد مرگ به ثبت 5 مورد بيماری با 344تعداد . افتاد

مـورد بيمـاری 75رسيد مهچنين در ناحيه لودجيا تعداد .وقوع يافت

هاخالصه يافتهمورد اخير باالترين ميزان شـيوع گـزارش شـده تـا

آيا توقف واکـسيناسيون آبلـه انـسان . است کنون بوده مسئول بوده است؟ قربانيـان بيمـاری تـا حـدی در سـن

باالتر بوده، 16در سن % 21در اين مورد . باالتر بودند يـا 16در سـن % 8در حالی که در شـيوع پيـشين تنـها

انتقال از فرد ـ به ـ فرد بيشرت بوده و . باالتر بودند

41

شـيوع قبلـی % 30 در مقابل در اين شيوع % 78به ميزان در شيوع اخيـر، بيمـاری بـا شـدت کمـرت . به ثبت رسيد

% 10را نـسبت بـه % 2اشاعه يافته و تعداد تلفات کمرت .مورد پيشين داشته است

(CC HF)اژيک کريمه ـ کنگو تب مهور

مقدمهــو ــه ـ کنگـــ ــک کريمـــ ــب مهوراژيـــ تـــ

(CCHF- Crimean Congo Hemorrhagic Fever) بيمــاری مهلــک ) زئونـوز (ويروسی قابل انتقال بـين انـسان و حيـوان

بوده و در آسيا، آفريقا، اروپای شـرقی و خاورميانـه ويروس به وسيله کنه و مهچنـين در متـاس . افتداتفاق می

-سان و حيوانات مبتال انتقال می با خون يا ترشحات ان

اکـستان، عـراق، از پ (CCHF)عفونت بيمارستانی . ابديامارات متحده، آفريقای جنـوبی و مهچنـين ايـران نيـز

با توجه به مـوارد وقـوع بيمـاری در . گزارش شده است ، در اين مبحث دستورالعمل مراقبـت 1378ايران از سال

آن که به وسيله اداره مبـارزه بـا بيماريهـای قابـل

42

های انتقال بين انسان و حيوانات، مرکز مديريت بيماری ) عاونت سالمت، وزارت هبداشت، درمان و آمـوزش پزشـکی م(

جهت اطالعات کـاملرت و تکميلـی . گرددهتيه شده ارائه می های قابل انتقال بين انسان و حيـوان به جمموعه بيماری

جلد سوم، خبش ب ، زئونوزهای ويروسی، جلـد ) زئونوزها( . مراجعه شود652 تا 441اول صفحات

بت تب خون ريزی دهنـده کريمـه ـ دستورالعمل مراق کنگو

تاريخچه و امهيت مراقبت بيماری تب خونريزی دهنده و يروسی کريمه کنگو

: (CCHF) Crimean Congo Hemorrhagic Fever

يــک بيمــاری (CCHF)تــب خــونريزی دهنــده ويروســی خونريزی دهنده تب دار حاد اسـت کـه بـه وسـيله کنـه

. ا و افريقا وجـود دارد شود و در آسيا، اروپ منتقل می مرگ و مير باال دارد و مهه گيرهای داخل بيمارسـتان آن

.نيز شايع هستندبا وجودی که بيماری خمصوص حيوانات است ولی موارد تک گير و مهه گيرهای ناگهانی ايـن بيمـاری در انـسان

.افتدنيز اتفاق می

43

بيمــاری توســط جرجــانی پزشــک و دانــشمند معــروف 1110حـدود سـال (ب گنجينه خوارزمـشاه ايرانی در کتا

به عنوان اولين سند مکتوب که به زبان نوشـته ) ميالدیدر اين کتـاب شـرح يـک . شده به تفضيل توصيف شده است

. بيماری خونريزی دهنده در تاجيکستان فعلی آمده است عالئم بيماری شامل خون در ادرار، خـونريزی از مقعـد،

و منريزی در حفـره شـک استفراغ خونی، خلط خـونی، خـو ها بوده و ذکر شده است کـه بنـد پـای خونريزی از لثه

باشد که بـه کوچکی احتماًال شپش يا کنه ناقل بيماری می .طور طبيعی انگل برخی پرندگان است

اولين مورد توصيف شده بيماری در منطقه کريمه در يعنی دو سال قبل از اپيدمی کريمـه رخ داده 1942سال در خالل جهانی دوم بيمـاری در شـبه 1994سال در . است

نفـر از 200جزيره کريمه شايع و باعـث مـرگ بـيش از بيمــاری و خــصوصيات . روســتائيان و ســربازان گرديــد

بالينی و حنوه ابتالء افراد، بـرای خنـستين بـار توسـط 5 مورد که 7، 1946در سال . دوف روسی تشريح گردي شوماک

بيمارستان بـوده اسـت در مورد آن از طريق انتقال در بيمـاری در 1956در سـال . ترکمنستان گزارش شده اسـت

شايع گرديد و ويروس عامل بيمـاری ) زئير(منطقه کنگو ويـروس کنگـو از افراد مبتال جداسازی شد و به عنـوان

مشخص شد که عامل ايجاد 1969در سال . نامگذاری گرديد بيمـاری کننده تب خونريزی دهنده کريمه مـشابه عامـل

در کنگو شناخته شـده اسـت و بـا 1956است که در سال

44

ادغام دو حمل يک نام واحد کريمه کنگـو بـرای بيمـاری .ويروسی به دست آمد

ميالدی تـاکنون 1944از زمان شناخت بيماری در شال :موارد خمتلف بيماری در کشورهای زير گزارش شده است

يـا، کـشورهای سـنگال، نيجريـه، کن : قاره آفريقا اوگانداتانزانيا، اتيوپی، زئير،

بلغارسـتان، يوگـسالوی، جمارسـتان، : اروپای شـرقی .يونان، ترکيه

ــابق ــوروی س ــستان، : ش ــتاورپول، داغ ــتف، اس روس .ارمنستان، ترکمنستان، ازبکستان، قرقيزستان، اکراين

ـ 55 حـدود 1996 تا سـال 1979از سال (عراق : آسيا، )انـد مبتال شـده CCHFبه نفر در نواحی خمتلف عراق 25

چندين 1970موارد بيماری اولين بار در سال (پاکستان بـه دنبـال 1976در سـال . ايالت پاکستان شايع گرديد

بروز بيماری در يک نفر دامـدار و اجنـام عمـل جراحـی برروی آن، جراح و يک نفر و پرستاران پس از ابتالء به

جراح بعـد از بيماری فوت شدند و متخصص بيهوشی و کمک -ابتالء به بيماری و بروز عالئم بيماری، هببودی يافتـه

).اندگيری ديگـر در پاکـستان اتفـاق يک مهه 1998در سال هندوستان . نفر مبتال جان باختند 4 نفر از 2افتاد که

، انتشار وسيع 1973هی اپيدميولوژيک در سال در بررسی ( ).ش شده استهای جنوبی هندوستان گزارآلودگی در ايالت

مـواردی از تـب خـونريزی 1998در سال (انستان غاف 12 نفر و مـرگ 19دهنده ويروسی کريمه کنگو با ابتالء

45

مـورد 25، 2000نفر گزارش شـده اسـت، مهچنـين در سـال ). نفر نيز گزارش شده است15بيماری مهراه با مرگ

برای اولين بار شوماکوف و مهکاران در سال : ايرانثابت کرده و آنتی بـادی در ايران را CCHF حضور 1970

CCHF گوســفند کــه از هتــران بــه مــسکو 45 را در ســرم .فرستاده شده بود شناسايی کرد، آنتی بادی بر عليـه 1975سعيدی و مهکاران در سال

در منـاطق %) 13( نفر 351 نفر از 48 را در CCHFويروس 1999از سـال . دا کـرد دريای خزر و آذربايجان شرقی ج

مظنون و قطعی بيماری در يـاران گـزارش موارد ) 1378( .گرديد

عامل بيماریعامل بيماری برای خنستين بار از خون افراد بيمار در مرحلـــه بـــروز تـــب و مهچنـــين از کنـــه بـــالغ

Hyalomma marginatum جدا شد و با توجه به قابليت فـيلرت . گرديدپذيری به عنوان يک نوع ويروس توصيف

Bunyaviridae خانواده Arboviruses از گروه CCHFويروس مهچنــين در گــروه . شــود طبقــه بنــدی مــیNairovirusجــنس

46

Arthropod – borne Virusesهـايی کـه توسـط بنـدپايان ويروس .قرار دارد) شودمنتقل می

راه انتقال بيماری

های سـخت اصوًال در طبيعت به وسيله کنه CCHFويروس هـای شود، ولی به وسيله گونـه منتقل می Hyalommaنه گو

Boophilus, Rhipicephalus و Amblyomma گـردد نيز منتقل مـی .ــروس ــم CCHFويـ ــق ختـ ــال از طريـ ــايی انتقـ توانـ

(Transovarion transmission) و نيز انتقـال در مراحـل خمتلـف . را دارد(Transstadial surviral)بلوغ کنه

نا Hyalommaآلودگی کنه، خوخنواری کنه مهمرتين راه باشد که بار آلودگی موجب بالغ از مهره داران کوچک می

شود کنه در متام طول مراحل تکامل آلوده باقی مبانـد میداران بزرگ مثل و کنه بالغ ممکن است عفونت را به مهره

ها منتقـل کنـد، ويـروس يـا آنتـی بـادی در کنـه دامHyalomma يع دنيا پيدا شده است و عفونـت در مناطق وس

در انسان پس از گزش کنه آلوده يـا لـه کـردن آن روی بيمـاری بـه وسـيله خرگـوش . شـود پوست نيز ايجاد مـی

صحرايی، جوجه تيغی، گوسـفند و گـاو بـه نقـاط خمتلـف در جنوب آفريقا آنتی بـادی بـر عليـه . يابدتوسعه می

، (eland)زرافه، کرگدن، گـاو کـوهی از سرم CCHFويروس تعداد زيـادی از . ها جدا شده است بوفالو، گورخر و سگ

. پرندگان به عفونت مقاوم هستند اما شرت مرغ حساس است ويرمی در حيوانـات نـشخوار کننـده اهلـی مثـل گـاو،

47

-گوسفند و بز به مدت يک هفته پس از آلودگی باقی مـی

.ماندبيماری در حيوانات اهلـی هيچگونـه عالئـم مشخـصی

و خطر انتقـال بيمـاری در انـسان در طـی ذبـح نداردحيوان آلوده و يا يک دوره کوتاه پـس از ذبـح حيـوان

به دنبال متـاس بـا پوسـت يـا الشـه (آلوده وجود دارد ). حيوان

مهچنين متاس با خون و بافت بيمـاران بـه خـصوص در مرحله خونريزی يا اجنام هر گونه اعمالی که منجـر بـه

-هنا گردد باعث انتقال بيماری مـی متاس انسان با خون آ

بيمار در طی مدتی که در بيمارستان بسرتی است به . شودهــای شــدت بــرای ديگــران آلــوده کننــده اســت، عفونــت

بيمارستانی بعـد از آلـودگی بـا خـون و يـا ترشـحات .باشندبيماران شايع می

عالئم بالينی :عالئم بالينی چهار مرحله دارد

پس . گی به راه ورود ويروس دارد بست :ه کمون رود-1 يک تـا سـه روز اسـت و از گزش کنه، دوره کمون معموالً

دوره کمون به دنبال متاس بـا . رسد روز می 9حداکثر به ها يا خون آلـوده معمـوًال پـنج تـا ش روز اسـت و بافت

. روز بوده است13حداکثر زمان ثابت شده

48

تا 1دود شروع عالئم ناگهانی ح :ـ قبل از خونريزی 2، بيمار دچـار سـردرد ) روز 3متوسط (کشد روز طول می 7

، )به خصوص در پشت و پاها (شديد، تب، لرز، درد عضالنی گيجــی، درد و ســفتی گــردن، درد چــشم، تــرس از نــور

است حالت هتوع، استفراغ ممکن . گرددمی) حساسيت به نور ( بـا غـذا خـوردن و گلـو درد و احتقـان بدون ارتبـاط

در اوايل بيماری وجود داشته باشد که گاهی با ملتحمه تب معموًال . شوداسهال و درد شکم و کاهش اشتها مهراه می

تـورم و قرمـزی صـورت، . کـشد روز طول می 16 تا 3بين در ای نقطـه گردن و قفسه سينه، پرخونی خفيف و ضـايعات

تغييرات قلبی عروقی شامل . کام نرم و سخت شايع هستند لکـوپنی، . شود کاهش فشار خون مشاهده می کاهش ضربان و

ترمبوسيتوپنی و خبصوص ترمبوسيتوپنی نيز در اين مرحله .گرددمعموًال مشاهده می

مرحله کوتاهی اسـت کـه : ـ مرحله خونريزی دهنده 3 بيمـاری 5 تا 3شود و معموًال در روز به سرعت ايجاد می

طول ) روز 4به طور متوسط ( روز 10 تا 1شود و شروع می ها و پتشی در پوست به خصوص در خونريزی در خماط . کشدمی

قسمت باالی بدن و در طول خط زير بغلی و زير پستان در حمـل (های تزريق و حتت فـشار شود و در حمل ها ديده می خامن

بـه دنبـال . ممکن است ايجاد شود ) بسنت تورنيکه و غيره هـای پديـده ها و سـاير پتشی ممکن است مهاتوم در مهان حمل

خونريزی دهنده مثل ملنا، مهاتوری و خونريزی از بينی، لثه و خونريزی از رحم ايجاد شود و گاهی خلـط خـونی،

.شودها نيز ديده میخونريزی در ملتحمه و گوش

49

برخی موارد خـونريزی از بينـی، اسـتفراغ خـونی، ملنا و خونريزی رحم آنقدر شديد است که بيمـار نيـاز

در برخی از بيمـاران فقـط پتـشی . دارد به تزريق خون مشکالت دستگاه تنفسی به دليـل %) 15حدود (شود ظاهر می

بيمـاران ايجـاد % 10پنومونی خونريزی دهنده در حدود به دليل درگيری سيستم رتيکولوآنـدوتليال بـا . ميشود

های کبدی شايع است کـه موجـب ويروس، ابتالء وسيع سلول کبـد و طحـال در يـک سـوم .گـردد هپاتيت ايکرتيـک مـی

14 تـا 6معمـوًال بـين روزهـای . شـود بيماران بزرگ می غيـر ) هـای کبـدی تست(های اعمال کبدی بيماری، آزمايش

و اغلـب در aspartate aminotransferaseطبيعی هـستند، خبـصوص .رودمرحله پايانی بيماری سطح بيلی روبين سرم باال می

شـود تـهی مـی نمبيمارانی که سرنوشتشان بـه مـرگ معموًال عالئم آهنا بـه طـور سـريع حتـی در روزهـای اول

لکوسـيتوز بيـشرت از کنـد و مهچنـين بيماری تغييـر مـی ترمبوسـيتوپنی در مراحـل اوليـه . لکوپنی وجـود دارد

مـرگ بـه . باشـد بيماری نشان دهنده پيش آگهی بدی مـی دليل از دست دادن خون، خونريزی مغزی، کمبود مايعـات

در . يل اسهال، يا ادم ريوی ممکن است ايجاد شـود به دل هـای اتوپسی بيماران فوت شده، معموًال خونريزی به شـدت

هـا هات و داخـل معـده و روده خمتلف در مهه اعضا و بافت .شودديده می

بيمــاران از روز دهــم و وقتــی : ـــ دوره نقاهــت4شود، به تـدريج هببـودی پيـدا ضايعات پوستی کم رنگ می

های سوم تا ششم بعد از اغلب بيماران در هفته . دکننمی

50

هـای خـونی و آزمـايش ادرار شروع بيماری وقتـی شـاخص مشخـصه دوره . شـوند طبيعی شد از بيمارستان مـرخص مـی باشد که می (Asthenia)نقاهت طوالنی بودن آن به مهراه ضعف

گاهی موهـا . ممکن است برای يک ماه يا بيشرت باقی مباند ). شـود ماه تـرميم مـی 5 تا 4که پس از (يزد رکامل می

های معموًال هببودی بدون عارضه است، اگر چه التهاب رشته يک يا چند عصب ممکن است برای چندين مـاه )نوريت(عصبی

.باقی مباند

تشخيص آزمايشگاهی

در آزمايشگاه با مراقبت CCHFتشخيص موارد مشکوک ويـروس . گيردم می بيولوژيک باال و جتهيزات اختصاصی اجنا

CCHF توان از خون بيماران در مرحلـه را به راحتی میدر حميط کشت سـلول يـا ) روز اول بيماری 8در طی (حاد .های شيرخوار جدا منودموش

و IgGدر حدود روز ششم ممکن است بتوان آنتی بـادی IgM را در سرم با روش ELISA انـدازه گيـری . جدا کرد

روز 13 تـا 5های خمتلف در طی وشآنتی بادی به وسيله ر از شروع بيماری و در طی هببـود بـالينی امکـان پـذير

گيری اسـت، پـس از تا چهار ماه قابل اندازه IgG. استتـوان آن کند اما تا پنج سال مـی کاهش پيدا می IgGآن

. را اندازه گيری منود

51

) منجـر بـه مـرگ (ممکن است آنتی بادی در بيماران يری نباشد، در اين موارد و در روزهـای قابل اندازه گ

اوليه تشخيص به وسيله جدا کـردن ويـروس در خـون يـا بـا بـه کـاربردن روش . گيـرد های بافتی اجنام مـی منونه

هـای بـافتی ، گـاهی در منونـه ELISAايمنوفلورسانس يا يک روش PCRاخيرًا . توان جدا کرد آنتی ژن ويروس را می

ويروس بـه طـور موفـق در مولکولی برای جداسازی ژنوم .تشخيص به کار برده شده است

آنسفالوپاتی اسفنجی شکل گاو بيماری اصطالحًا (BSE) 1آنسفالوپاتی اسفنجی شکل گاو

ويروسی کندرو در گاو بوده و در حال حاضر اعتقاد بـر - گوسفند توليد مـی 2اين است که به وسيله عامل اسکرپی

های ناشی از عوامـل بيماری بيماری به گروهی از . گردد

1 .Bovine Spongiform encephalopathy (BSE) 2 .Scrapie

52

اين عوامل باکرتی يـا ويـروس . تعلق دارد 1غير متعارف نبوده، بلکه از هر ميکروارگانيسم شناخته شـده یحقيق

گاهی عناوين اسکرپی گاو و بيماری گاو . باشندديگر می . شوندنيز به کار گرفته می) جنون گاو (2ديوانه

تاريخچه با موردی 1985در هبار سال بيماری برای اولين بار

مـوارد بيـشرتی وقـوع 3در يکی از گاوداريهای شهر کنت يافته و بيماری به عنـوان ضـايع مغـزی اسـفنجی شـکل

در انستيتو وی بريج تـشخيص 4مشابه اسکرپی جرالد ولز های اپيدميولوژی اوليه، مصرف پودر در بررسی . داده شد

غذيـه انـسان گوشت و استخوان گوسفندان نامناسب جهت ت مـورد توجـه 1980در جيره غذايی گاوها از اوايل دهه

اســتفاده از مــواد 1987 گرفــت در اواخــر ســال رقــراپروتئينی حيوان در جيره غذای گاوها ممنوع اعالم شده و

عــدم مــصرف غــذايی مــشتقات پروتئينــی 1988از جــوالی گوسفندان آلوده به عامل شبه اسکرپی در گـاو رمسـًا در

برحـسب 1988تـا ژوئـن . کشور به اجـرا در آمـد متامی اجباری شـناخته شـد، تعـداد BSEقانون گزارش بيماری

از هـشتم . منونه در هفتـه افـزايش يافـت 60موارد به وهـای ا برنامه کشتار اجبـاری و نـابودی گ 1988آگوست

1 .Unconventional agents

2 . Mad cow disease 3 . Kent 4 . Gerald wells

53

ی آلـوده معـدوم درآمـده، شـير گاوهـا مبتال به اجـرا بـه 1989ری در سـال گزارشی بيما دتعداد موار . گرديد

و 250 بـين 1990 مورد در هفته رسيده و در اوايـل 200نيمـی از ايـن . مورد در هفته ازديـاد حاصـل منـود 300

موارد به جنوب غربی انگلستان تعلق داشته که احتمـاًال بـا ايـن . در ارتباط با بيشرتين مترکز گاو بـوده اسـت

های گلهوجود باالترين ميزان بروز بيماری برحسب توزيع اتفاق افتاده کـه حمتمـل 2 و وست ساسکس 1گاو در مهشاير

است به استفاده بيشرت مواد غذايی آلوده در اين نواحی ، تعـداد کلـی مـوارد 1990در دوم فوريه . مربوط باشد گـزارش مرکـز دامـداری 5656 مـورد از BSEتاييد شده

بـه 1990گرديد، تعداد موارد کلی در هفته اول ژوئـن مورد در مـاه 600 تا 550 مورد، با تعداد 14000ز بيش ا

.اعالم شدنظر به ترس از انتقال احتمالی بيماری به انسان،

در 1990د در انگلستان و از ژانويـه 1989 توامرب 13از ايرلند مشالی، مصرف مواد غـذايی مـشق از گـاو مـشتمل

ه، بـا دس، لـوزتين و رو تيمومغز، خناع شوکی، طحال، بره آميزتـرين نـسوج آلـوده، ممنـوع اعـالم رخمـاط احتمال

پيش از آن کارخاجنات توليد کننده مواد غـذايی . گرديدکودکان استفاده از فرآوردهای نشخوار کنندگان را منع

به دنبـال ابـتالء دو گربـه بـه بيمـاری . کرده بودند صدها مدرسه در سرتاسر انگلـستان اسـتفاده BSEمشابه

.ای مدارس حتريم کردنداز گوشت گاو را برای غذ

1 . Hamshire 2 . West sussex

54

در خارج از انگلستان و ايرلنـد BSEاولين موارد در دو گاو به سـن 1989مشالی، در ژانويه و فوريه سال

- هفته پس از ظهور نـشانی 5 هفته و گاو دوم در 5 و 64

بـريج به وسيله انستيتو وی BSEهای بيماری تلف شده و ين نـ چ بـدون ترديـد آلـودگی .مورد تاييد قرار گرفـت گـی و از طريـق مـواد غـذايی هحيواناتی در سن گوسـال

در حـال حاضـر وجـود بيمـاری در . اتفاق افتاده اسـت کــشورهای فرانــسه، آملــان، مجهــوری ايرلنــد، ســوئيس،

نيز به ثبـت رسـيده ادامنارک، جزاير فالکلند و کاناد .است

در 2003 دسـامرب 24 در BSEاولين مورد مظنـون بـه بيليـون 3يکا شناخته شـد و صـادرات اياالت متحده آمر

کشور و از مجله 30دالری گوشت گاو را به خماطره انداخت ژاپن، کره جنوبی، سنگاپور، مـالزی، احتاديـه اروپـا، تايلند و کانادا بالفاصله واردات گوشت از آمريکـا را

.حتريم کردند

اتيولوژیدرباره ماهيـت سـاختمانی عوامـل غيـر متعـارف و

ترين ساده. عقايد متفاوتی وجود دارد BSE عامل منجمله از انستيتو روبـرت گـخ 1نظريه به وسيله هينوديرينگر

1 . Heino Diringer

55

در برلين اعالم گرديده که آن را يک ويروس بسيار کوچک . در نظر گرفته است1ایرشته

، رئـيس 2نظريه دوم که به وسـيله آلـن ديکينـسون ــت دام ــستيتو هبداش ــاتولوژی ان ــش نوروپ ــشين خب در پي

ادينبورو، ارائه گرديده، عامل بيماری را ذره بـسيار د نوکلئيــک در نظــر گرفتــه کــه برخــی از يکوچــک اســ

های ميزبان را برای تشکيل پوشش حمـافظ اطـراف پروتئين .گيردخود به کار می

. ناميده شده است3اين عامل فرضی به نام ويرينورد حبث شديد بـوده، عامـل ها مو نظريه سوم، که سال

خاصـی شـناخته کـه 4يماری را يک ذره پروتئين سـرکش ب .باشدبدون دارا بودن اسيد نوکلئيک قادر به تکثير می

از دانشگاه کاليفرنيا طرفدار اين 5استان پروزينر 6نظريــه بــوده و عامــل پروتئينــی بيمــاری را پريــون

امروزه نظريه اخير نقش و غالب را داشته . ناميده است قبول اکثر دانشمندان واقـع شـده و عنوان پريون مورد

.استپريون در مقابل عوامل فيزيکی و شيميايی مقاومـت

درصد را به خوبی حتمل 20بسيار زيادی داشته، فرمالين روز در مقابـل 13 درجـه بـه مـدت 37منوده؛ در حرارت

کلروفرم، اتر واسيد فنيک مقاومت کرده؛ اشعه مـاوراء درجــه 160خــشک بــنفش بــرآن تــاثير نداشــته؛ حــرارت

1 . Tinhy filamentous virus 2 . Alan Dickinson 3 . Virino 4 . Rogue Protein 5 . Stan prusinger 6 . Prion

56

درجه 100 ساعت و حرارت مرطوب 24سانتيگراد را به مدت 126ظاهرًا حرارت . کند ساعت حتمل می 48سانتيگراد را تا

پوند فشار اين عامـل را پـس از 20درجه سانتيگراد و تـرين روش دقيقه غير فعال ساخته، ضمن آنکه مناسـب 45

تيگراد و درجه سـان 132الو کنابودی آن استفاده از اتو دقيقـه شـناخته شـده 45 تا 30 پوند فشار برای مدت 27

که اسيد نوکلئيک را ( وکلئازهانپريون در مقابل . ساتمقاومـت منـوده، امـا در مقابـل ) کننـد غير فعـال مـی غير ) کنندها را غير فعال می که پروتئين (پروتئينازها

.شودفعال می

تعريف BSE)( عات اسفنجی شـکل بيماری آنسفالوپاتی با ضاي

گونه پاسخ ايمنی نـسبت بـه در گاو بوده که در آن هيچ رسد که بيمـاری در به نظر می . عفونت شناخته نشده است

نتيجه مصرف مواد پروتئينی هتيه شده ار گوسـفند مبـتال بيمـاری بـه عنـوان امروزه . افتدبه اسکرپی اتفاق می

انـات های دژنراتيـو انـسان و حيو یتخبشی از آنسفالوپا .شودشناخته می

عفونت حيوانی سال در نظر گرفته شده 5 تا 4 دوره کمون :کیيکلين

گونه عالئمـی از گاوهای آلوده در طی چند سال هيچ . استهـای بـه دنبـال تظـاهر نـشانی . دهنـد بيماری نشان منی

57

. تســ بــسيار ســريع اریناگهــانی بيمــاری، ســير بيمــا بـوده، اولـين بيمار عـصبانی و حتريـک پـذير تحيوانا

تظاهرات با حرکات غير طبيعی و نامهاهنگی در راه رفـنت اشـتهايی و و تلوتلو خـوردن شـروع شـده، و بعـدًا بـی

هـا در معمـوًال نـشانی . گـردد ازدياد حساسيت ايجاد مـی ارتباط با حرکات غيرعادی در شـير دوشـی مـورد توجـه

در مراحل بعدی ممکـن اسـت حيـوان حالـت . گيردقرار می سير کلينيکی بيمـاری از چنـد . ًال هتامجی داشته باشد کام

هفته تا چند ماه متغير بوده، ليکن معموًال بسيار سريع .گرددپيش رفته و به مرگ حتمی منجر می

بيــشرت BSE ـ تغييــرات نوروپــاتولوژی پــاتولوژیو مـشابه اسـکرپی در گوسـفند ) دژنراتيـو (ای استحاله

ای شـده ايعات اسـتحاله مغز حيوانات مبتال دچار ض . استهای هايی در بعضی قسمت که معموًال منجر به ايجاد واکوئل

. دهـد بافت مغز گرديده و به آن ظاهری اسفنجی شکل مـی هـای ای از فيربيـل در بررسی ميکروسکپ الکرتونی ، تـوده

پژوهندگان بيماری اسکرپی، . پروتئينی مشاهده شده است -ابه اپيدميولوژيست ضايعات مغزی گاوهای ديوانه را مش

بريج با تعيين منشأ اوليـه عفونـت در های انستيتو وی های گوسفند، بـا نتيجه مصرف پودر گوشت و استخوان الشه

برطبق ايـن عقيـده انتقـال . نظريه فوق موافقت دارند متقاطع عامل اسکرپی از گوسفند به گاو صورت پذيرفتـه

.استی يـا گونـه پاسـخ آنتـی بـاد هيچپاسخ ميزبان ـ

ه نشان داد BSEابل عفونت قايمنی با واسطه سلولی در م .افتدنشده و تغييرات التهابی اتفاق منی

58

هـای آسـيب شناسـی تشخيص براساس بررسـی تشخيص ـ هاری ضـروری وتشخيص افرتاقی از ليسرتيوز . گيردصورت می

.استبدون ترديـد، تـشخيص بيمـاری حيـوان زنـده و در

ای برخـوردار العـاده امهيت فوق مراحل اوليه بيماری از تشخيص پيش از کشتار به خارج کردن گاوهای آلوده . است

. از زجنيره غذايی انسان کمک خواهد کردپژوهندگان در انستيتو هبداشـت دام ادينبـورو بـه

آهنا با بررسـی اسـکرپی در . اندهايی دست يافته پيشرفت-فيربيـل های پلی کلونال موش موفق به توليد آنتی بادی

های پروتئينی متشکل در مغز شده، که قادر بـه واکـنش آزمايش آنتی بادی، پـروتئين . باشدبا عامل اسکرپی می

.غير طبيعی را شناسايی خواهد منود رئيس انستيتو ادينبورو، اين 1به اعتقاد جان بورن

پروتئين در اوايل سير بيماری وجود داشته، ليکن تنها اما پروتئين غير طبيعـی . است بعد از مرگ قابل تشخيص

هـای در طحال نيز وجود داشته و ممکن است در ديگر بافت بورن اميدوار است کـه پـروتئين . بدن نيز موجود باشد که تـشخيص در های خون شناسايی منود را بتوان در گلبول

به نظر نامربده . پذير خواهد ساخت حيوان زنده را امکان راهی طـوالنی اسـت، لـيکن از موش به گوسفند و به گاو

.گام بزرگ از طحال به خون است. ممکن خواهد بودآزمــايش ديگــری بــرای شناســايی حــساسيت ژنتيکــی

چنين روشی توليد . حيوانات به بيماری مورد لزوم است

1 . John Bourne

59

های مقاوم را امکان پذير خواهد ساخت، روشی که در گله .مورد اسکرپی گوسفند تعيين شده است

ــدگان در ــايز ا پژوهن ــرای مت ــی را ب ــورو روش دينبگوسفندان حساس از گوسفندان مقـاوم بـه اسـکرپی کـشف

در واقع، اختالف در يک نوع دوره کمون کوتاه . اندکردهبا مرگ حيوانات نسبت به دوره کمـون بـسيار طـوالنی و

ايـن دو دوره . بيش از طول عمر حيوان قرار گرفته است دوره (DIPنـام يـک ژن بـه ) هـای آلل(از اشکال خمتلف

آزمايش ساده خون در طی . گيرند منشأ می 1)کمون اسکرپی ها چند روز وضعيت گوسفند را از نظر دارا بودن اين ژن

مرحلـه بعـدی شناسـايی حـساسيت مـشابه . سازدمشخص می . ژنتيکی در گاو، و سپس شناسايی ژن مسوول خواهد بـود

ن دامپـروران و مـصرف کننـدگا یبدون ترديد، چنين روش .پروتئين حيوانی را مطمئن خواهد ساخت

بيماری 1988 عالوه بر گاو، در سال طيف ميزبانی ـ و بز يا آهـوی 2)نياال( در بز کوهی آنتلوپ BSEطبيعی

باغ وحـش تـشخيص داده 3)گمس بوک (بزرگ کوهی آفريقای 4)االنـد ( نيز بيماری در يک گاو کوهی 1989در سال . شد

1987 آوريـل 6اين حيـوان در . باغ وحش شناسايی گرديد ماه 3که حيوان (1989 دسامرب 12متولد شده، بيماری در

بـه مـرگ 1989 دسـامرب 20تظاهر يافته و در ) آبسنت بود مواد غذايی پـروتئين حيـوانی تـا ژوئـن . منجر گرديد

يک گربه در نتيجه . برای گاو کوهی مصرف شده بود 1988

1 . Scrapie incubation period (SIP) 2 . Nyala 3 . Gemsbok 4 . Eland

60

تول تلف شده و مـورد در بريس BSEبيماری طبيعی مشابه دوم مظنون در ايرلند مشـالی بـوده کـه از سرنوشـت آن

.اطالعی در دست نيست

، وجـود پـروتئين غيـر 1987در هـای جتربـی ـ بررسیطبيعی در مغز گاوهای آلوده به وسـيله پژوهنـدگان در

اين پروتئين مشابه پـروتئين . ادينبورو نشان داده شد به اسکرپی بوده و تزريق موجود در مغز گوسفندان مبتال

ای بـه مغز آلوده گاو بـه مـوش از طريـق داخـل مججمـه اين بدان معنی اسـت کـه مهاننـد . گرددبيماری منجر می

توان به عنـوان مـدلی بـرای بررسـی اسکرپی از موش می . استفاده منودBSEهای خمتلف جنبه

-Cهای به موشBSE، نتيجه انتقال جتربی 1990در سال

ريق تغذيه مغز گاو مبـتال بـه بيمـاری گـزارش از ط 5731ها ظاهر ماه در موش 15بيماری کلينيکی بعد از . گرديد

مـاه بعـد از 12 در هـا تزريق مغز اين گروه مـوش . شدهای ديگر به طريق داخل مغزی با تغذيه مغز گاو به موش

دوره کمون بين . درصد گروه اخير مهراه بود 100بيماری . طول اجناميد روز به251 و 232

با تغذيه ديگر مواد گاوهای مبتال منجملـه طحـال، های لنفورتيکولر، شير، بافـت پـستان، خناع شوکی، سلول

و جفت، بيمـاری عـصبی ) مهانند گوشت مصرفی انسان (عضالتدر پاساژ مغز اين حيوانات بعد . در موش ايجاد نگرديد

ق هـای تزريـ ماه تغذيه نيز بيماری عصبی در موش 12از .شده به طريق داخل مغزی توليد نشد

61

از گاوهای بيمـار BSEبريج انتقال در انستيتو وی ق تزريق مستقيم داخل مغزی صورت يبه گاوهای سامل از طر

مهچنين انتقال جتربی به خـوک بـا تزريـق . پذيرفته است مـصرف . ی مغز آلوده گاو گزارش گرديده اسـت االدوزاژ ب

گونـه رغ و مارموسـت هـيچ مواد غذايی آلوده در خوک، م .نتيجه مثبتی تا کنون به دست نداده است

در BSEها بر مترکز بسيار اندک عامل عمومًا، بررسی های لنفورتيکولر، جفت، غدد پستانی و ديگر اعضاء سلول

.در مقايسه با مغز اشاره دارند

اپيدميولوژیتا کنون بيمـاری در انگلـستان و ايرلنـد وقوع ـ گـاو و در 14000 بالغ بر 1990ده، تا ژوئن اتفاق افتا

آمـار . گاو را مبتال سـاخت 18000اکترب مهان سال بيش از های بعد به طور منظم در دسـرتس نبـوده و در مـارس سالدر حال . گاو گزارش گرديد 18000 اعدام متجاوز از 1996

حاضر بيماری در انگلـستان بـه شـکل اپيـدميک اشـاعه .دارد

. ورد انفرادی از عمان گزارش گرديـد ، دو م 1989در . ، موردی مشابه از برتيانی فرانسه گزارش شـد 1990در

تا به امروز وجود بيماری در کشورهای فرانسه، ايرلند جنــوبی، ســوئيس، آملــان، دامنــارک، جزايــر فالکلنــد و

در ديگر نقاط جهان بيماری . کانادا به ثبت رسيده است تحـده و برخـی نـواحی در ايـاالت م . شناخته نشده اسـت

ناديـده گرفتـه شـده و هـاری BSEفرانسه حمتمـل اسـت

62

های اخيـر مـواردی از در حقيقت، طی سال . قلمداد گردد آنسفالوپاتی گاو که از نظر کلينيکی مشکوک بـه هـاری

در . ته اسـت بوده در آزمايشگاه مورد تاييد قرار نگرف ، اولين مورد بيماری در اياالت متحـده 2003اواخر سال

.آمريکا به ثبت رسيد را منـتج از BSE شـواهد اپيـدميولوژی انتقـال ـ

مصرف مواد پروتئينی آلوده به عامل اسـکرپی پيـشنهاد های بـا وقـوع طبيعـی در حمتمل است که ميتوژن . منايدمی

. بـوده باشـند مواد غذايی حمرکی برای توليـد بيمـاری نيـز مطـرح BSEمهانند اسکرپی، مساله ارثی و ژنتيکـی

بوده، هر چند که انتقال عمودی به ثبـوت نرسـيده، در انتقـال . حالی که اين امر در اسکرپی ثابت شـده اسـت گوسـفند . افقی نيز به طور طبيعی نشان داده نشده است

.باشدخمزن احتمالی عفونت می

کنرتل BSEئول احتمالی شيوع ناگهـانی سه فاکتور مهم مس

در اواخر دهـه . اند در بريتانيا شناخته شده 1986سال تعداد گوسفندان کـشور افـزايش 1980 و اوايل دهه 1970

در . داشته و بالطبع ميزان بروز اسکرپی باال بوده است مقابله با گرانی سويا و پودر ماهی، مصرف پودر ماهی،

ها بـه در گاوداری تر زانمصرف پودر گوسفند با قيمت ار در مهان زمان به علت حبران نفت، . حد زيادی فزونی يافت

-های هتيه پودر گوشت و استخوان از استفاده حـرارت روش

هـای مـداوم بـا حـرارت های باالی پرهزينه بـه تکنيـک که بـه احتمـال قـوی . تر تغيير يافت تر و ارزان پايين

63

م اسکرپی نبـوده قادر به نابود ساخنت عامل بسيار مقاو های توليد پودر گوشـت و اسـتخوان بـه متامی شرکت . است

استثنای يک شرکت در اسکاتلند، استفاده از مواد حـالل چون بنزين، هگزان وتری کلرواتيلن برای از بين بـردن

تـر آنکـه نکته مهـم . های اضافه را کنار گذاردند چربیهـا اللمرحله هنايی حرارت خيلی زياد برای دور سـاخنت حـ

باالخره سياست دولت دامـداران . گرفته نشد نيز به کار را به توليد شـير بيـشرت ترغيـب منـود کـه بـدين جهـت

ر گرفت شده، و مهراه با مـادران يها زودتر از ش گوساله .خود به وسيله مواد پروتئينی گوسفند تغذيه شدند

ــی ــام ريل ــرت ويلي ــاد دک ــه اعتق ــه 1ب ــر جامع دبي حرارت خيلی باالی مرحله هنای هتيـه دامپزشکان بريتانيا

. سـازد پودر گوشت و استخوان عامل اسکرپی را نابود می تنها شـرکتی کـه اتـز مـواد حـالل اسـتفاده منـوده در

BSEاسکاتلند بوده و اسکاتلند تعداد کمـی از مـوارد از بين 1990 مورد در اواسط ماه می 424 از 19990را تا

از طرفی ديگـر . زارش منود مورد در بريتانيا را گ 13648بـريج ضـمن آنکـه اپيدميولوژيـست وی 2 جان ويـل امسيـت

استفاده از مواد حالل ليپيدی را به عنوان فاکتوری در .داندليکن تاثير آن را جزئی می.نظر گرفته

الذکر در ديگـر نقـاط جهـان تامين فاکتورهای فوق وع رسد از اين رو، پژوهندگان اندکی شي بعيد به نظر می

BSE هرچنـد کـه . را در ديگر کـشورها انتظـار دارنـد

1 . Dr. William Reilly 2 . John Wilesmith

64

هـای بررسـی اياالت متحده مبالغی هنگفتی را صرف هزينه . منوده استBSEاسکرپی و

در ارتباط با تنها منـشأ احتمـالی شـناخته شـده :توان به شرح زيرهای کنرتل را میبيماری روش

ـ گزارش رمسـی و اجبـاری بيمـاری و متـامی مـوارد 1 ،نمظنو ـ کشتار و نابودی متامی گاوهای آلوده،2نــشخوار ـــ ممنوعيــت اســتفاده از مــواد پروتئنــی 3

کنندگان در تغذيه حيواناتهـای توليـدی ـ منبع فروش يـا نگهـداری فـرآورده 4

مصرف انسان، گاوهای مشکوک جهت .خالصه منود مصرف مواد پروتئينـی مـشتق 1988 و 1987های از سال

حتمال آلودگی بـه عامـل اسـکرپی، در از گوسفند، با ا به طور رمسی بيماری قابل گـزارش BSEگاو منع گرديده،

اجباری بوده،گاوهای مبتال نابود شده و شير آهنا معدوم های نـشخوار کننـدگان در گرديده، استفاده از فرآورده

کارخاجنات توليد مواد غذايی کودکان منع شـده و مـصرف حـال، لـوزتين و روده متـامی غذای مغز، خناع، تيموس، ط

در انگلـــستان، ويلـــز و 1989 نـــوامرب 13گاوهـــا از فـرض . در ايرلند ممنوع شد 1990اسکاتلند و از ژانويه

تـا 4بايستی ، می BSEبر پريون اسکرپی به عنوان عامل مـواد پروتئينـی ( سال بعـد از قطـع منـشأ آلـودگی 5

شـد نی مـی بياز اين رو، پيش . شدبيماری حمو می ) گوسفند ريشه کن 1993 بيماری کاهش يافته و در 1992که از سال

65

مشروط بر اينکـه انتقـال افقـی و عمـودی صـورت . شود 1996با وصف اين، متاسـفانه چنـين نـشد و در . نگيرد

.ای خودمنايی کردبيماری به شکل اپيدمی گسرتدهترين مسائل تعيين نقش گاو بـه عنـوان يکی از مهم ، بعد از آلودگی از طريق تغذيـه BSE 1ميزبان انتهايی

2های مبتال به آنسفالوپاتی قابل انتقـال مينک. باشدمی(TME) غذايی، عفونت را به نـسل بعـدی به وسيله مواد

در . دهنـد انتقـال منـی ) افقـی (يا به يکديگر ) عمودی(در رحـم يـا در خـالل (مقابل، اسکرپی از ميش به بـره

مهچنين اسـکرپی بـه . گرددبه طور عمدی منتقل می ) زايشطور افقی از گوسفند ـ به گوسفند و احتماًال در نتيجـه -متاس با مواد آلوده به جفت يا مصرف جفت، انتقال مـی

.يابدبود، او ميزبان انتهايی می گبا وجود اين، چنانچه

شـود با کشتار متامی گاوها مبتال بيماری ريـشه کـن مـی رف مـواد پروتئينـی سال بعد از حتـريم مـص 4بنابراين

بـه 1992نشخوار کنندگان در جيره غـذايی گاوهـا، از اما چنانچـه . يافتبايستی تعداد موارد کاهش می بعد می

BSE از طريق مادر به گوسـاله انتقـال يافتـه باشـد .نـابودی نـسل بيماری برای چندين سال و تـا کـشتار و

آينده اخيـر افـزايش خواهـد داشـت بـاالخره در حالـت ال افقی از گاو ـ به گاو بوده که بعدا از کشتار انتق

گاوهای مبتال اپيدمی ختفيف يافته و بعدًا بار ديگـر در

1 .Dead – end host 2 . Thransmisible mink encephalopathy

66

ظاهرًا شـواهد مويـد . (حيوانات حتت متاس شروع خواهد شد ).چنين اتفاقاتی است

ها و مواد خمتلـف سراجنام حتقيق در زمنيه اثرات روش . مـه دارد برروی عامل اسکرپی جهـت کـنرتل بيمـاری ادا

هـای تاکنون تنها اثر اتوکالو با حرارت زياد يا غلظـت .باالی هيپوکلريت سديم شناخته شده است

علی رغم شـواهد پـاتولوژی و بيولـوژی مولکـولی، به عنوان انتقال و عبور ساده اسکرپی از BSEبرخی به

، و BSEهايی بـين شباهت. ندرگوسفند به گاو عقيده ندا -اما برخی اختالفات نيز مطـرح مـی اسکرپی وجود دارد،

.باشند

به آيا واقعًا بيماری ناشی از آلودگی مواد غذايی بيماری ديگری است؟ دکرت BSEعمل اسکرپی بود يا اساسًا

معتقد است که وی و مهکارانش در خـالل 1فرانسيس آنتونی اند و را قبًال ديده BSE سال گذشته موارد اسپوراديک 25

متقاعـد نـشده کـه بيمـاری ناشـی از از اين رو کامالً يـک بيمـاری طبيعـی اسـت BSEچنانچـه . اسکرپی باشـد

شـيوع . بايستی در ديگر نقاط جهان نيـز اتفـاق افتـد بيماری در انگلستان، پژوهندگان ديگر نقاط را نيز به

ايـن . کاوش در شناسايی گاو ديوانه ترغيب منـوده اسـت سه در سـطح ها بـويژه در ايـاالت متحـده و فرانـ بررسی

.وسيعی شروع شده است

1 . Dr. Francis Anthony

67

از دانــشگاه 1، دکــرت ديــک مــارش 1987در ســال TMEويسکانسين خاطر نشان ساخت که اکثر موارد شـيوع

2در نتيجه مصرف گوشت گاوهای مبتال به داونر کاوسندرم نامربده به ابتالء احتمالی . بوده است ) سندرم گاو افت (

. اشاره دارد3گاوها به شکل گاوی اسکرپی وجود دارد، منجمله BSEعقايد ديگری نيز درباره

آنکه عامل بيماری ممکن است شکل جهش يافته اسکرپی ـ يا در گوسفند و يا در کاو بعد از مصرف مواد غذايی

احتماًال شکل تغيير يافته عامل اسکرپی . آلوده باشد. ترين دور منا را به دنبال خواهد داشتنگران کننده

قبل وجود داشته، بنابراين حمتمل است از BSEچنانچه که به عنوان بيماری گاو باقی مباند اگر عامل بيماری

از گوسفند به گاو انتقال يافته، بعدًا ممکن است از سد کشف ابتالء . نوعی گذشته و به نوع ديگر انتقال يابد

چندين نوع آنتلوپ در باغ وحش و دو گربه دست آموز به اين ترس را دوباره زنده ، BSEبيماری بسيار مشابه

.منايدهای کنرتل ديگری را ايجاب میکرده و به روش

1 . Dr. Dick marsh 2 . Downer cow;s syndrome 3 . Bovine form of scrapie

68

های اسفنجی شـکل حيوانـات و ارتبـاط آنسفالوپاتی 1های مشابه انسانآهنا با بيماری

تاکنون پنج بيماری آنسفالوپاتی اسـفنجی شـکل در گوسفند و بـز، بيمـاری ) لرزه(اسکرپی : حيوانات شامل

2های باغ وحش يا اسـير گوزن) کشنده(حتليل پرنده مزمن (CWDD) آنــسفالوپاتی قابــل انتقــال مينــک (TME) ،

ــانان ــه س ــکل گرب ــفنجی ش ــسفالوپاتی اس و (FSE) 3آن بيمـاری 6 يـا 5 و (BSE)آنسفالوپاتی اسفنجی شکل گـاو

:مشابه در انسان شامل 4، سندرم گرسـتمان (CJD)بيمارری کروتسفلد ـ ژاکوب

، (Alpers) بيماری آلپـر 5 کورو (GSSS)لزشاينکر ـ اشرتوس و شکل جديد بيماری کروتـسفلد (FFI) 6بی خوابی فاميلی

ـ ژاکوبVcjd) يا (nv CJD شده استشناخته .

سال است که به 250اسکرپی در گوسفند و بز بيش از های مهم سيستم اعصاب مرکزی مورد عنوان يکی از بيماری

های مفـصلی کـه در زمينـه بررسی رعمتوجه بوده، و علی شناخت عامل آن اجنام پذيرفته، هنوز نظرات متفاوتی در

در طـی چنـدين دهـه . بين پژوهندگان خمتلف وجـود دارد اخير، از عامل اسکرپی به عنوان ويروس غير متعارف با

هـای شـناخته شـده نـام خصوصيات کامًال متضاد با ويروس آن را عـاملی فاقـد هـای اخيـر برده سراجنام، در سـال

1 . Animals spongiform encephalopaties and their relation with similar diseases in buman 2 . Chronic wasting disease of captive (Zoo) deer (CWDD) 3 . Feline spongiform encephalopathy (FSE) 4 . Gerstman – Straussler – Schinker Syndrom (GSSS) 5 . Kuru 6 . Fatal familial insomnia (FFI)

69

دنوکلئيک و متشکل از پروتئين تـشخيص داده و نـام ياسو ايـن نامگـذاری بـرای عوامـل (پريون به آن داده شد

های حيوانات و انسان نيز مورد قبول ديگر آنسفالوپاتی با اين وجود، هنـوز اتفـاق نظـر وجـود ). واقع گرديد

نداشــته و برخــی از پژوهنــدگان ســاختمان آن را پلــی ) و نـام ويرنيـو (يد؟ و بعضی ديگر اسيد نوکلئيک؟ پپت

.اندذکر کردهبيماری اسکرپی از نقطه نظر قـدمت شناسـايی آن و نقش احتمـالی عامـل بيمـاری بـه عنـوان منـشأ ديگـر

ات و انـسان نهای آنسفالوپاتی اسفنجی شکل حيوا بيماریميــزان بــروز بيمــاری در . ای اســتمــورد توجــه ويــژه

سفند متفاوت بوده و وابستگی ارثـی و نژادهای خمتلف گو تنها مکانيسم اصلی ثابت شـده . دهدژنتيکی را نشان می

عمـودی هـا و ها به بره انتقال در اسکرپی از طريق ميش با اين وجود، مصرف جفت آلوده يا علوفـه آغـشته . است

به آن به عنوان مکانيسم مهم اشاعه اسکرپی در گوسفند های مبتال به بيماری، جفت ميش معموًال. پيشنهاد شده است

عفونی بوده و ضمن آنکه چراگاه را آلوده سـاخته، بـه . شـود طور متداول به وسيله ديگر گوسفندان خـورده مـی

رغم انتقال بيمـاری جتربـی از طريـق مـصرف معهذا، علی جفت، ليکن کفايت مقدار مصرف شده برای توليـد عفونـت

فند آلـوده از در شرايط چراگاه به وسيله مـدفوع گوسـ هـای جتربـی، در بررسی . طريق مصرف جفت نيز اشاره دارد

گــرم مغــز آلــوده بــه اســکرپی از طريــق 2/0تلقــيح آن در روش زيـر جلـدی و خـراش گـرم 5/0کونژنکتيو و

شـواهدی . پوست به بيماری در گوسفند منجر گرديده است

70

قوی حاکی از آن است که راه دهانی برای انتقال طبيعی متاسفانه، مقايسه کمی کارايی نـسبی .کافی نيست عفونت

های طبيعـی عفونـت شـناخته نـشده، لـيکن در مـوش راه بـار بيـشرت روش تزريـق داخـل صـفاقی در 40000کارايی

مهچنـين . مقايسه با راه دهـانی نـشان داده شـده اسـت کارآيی اسکرپی جتربی در موش از طريق خوراکی بـه طـور

-هـا افـزايش مـی قبلی لثه قابل امهيتی به وسيله خراش

.يابدای اشاره دارنـد با اين وجود، شواهدی قابل مالحظه

:که در طبيعتـ ندرتًا انتقال عفونت ممکن است به طـور افقـی از 1

عفـونی اتفـاق یهاطريق متاس و احتماًال به وسيله واسطه های مبتال ها مصرف جفت ميش حداقل يکی از اين روش . افتد

.باشدعلوفه آغشته به آن میيا مواد غذايی و ـ انتقال عمودی عفونت از طريـق مـيش، و احتمـاًال 2

قوچ، در گوسفند وقوع يافتـه لـيکن احتمـال ايـن روش .انتقال در بز ضعيف است

ـ حساسيت به اسکرپی موروثی است3عالوه بر سيستم اعصاب مرکزی گوسفند مبتال، غـدد و

ه و احتمال وجود عضالت ممکن است حاوی پريون اسکرپی بود در يـک مـورد بررسـی . عامل در خون و ادرار کمرت اسـت

جتربی تزريق مواد خمتلف گوسفند مبتال به اسکرپی نتـايج :زير در گوسفند به دست آمد

مورد هيپـوفيز 14 مورد بيماری، 13/ مورد مغز 13 مـورد 6/ مورد مايع مغزی خناعی 13 مورد بيماری، 11/

13 مـورد بيمـاری، 5/ ب سـياتيک مورد عص 14بيماری،

71

مـورد غـدد 14 مـورد بيمـاری، 5/ مورد غده آدرنـال مـورد 1/ مـورد عـضله 14 مـورد بيمـاری، 5/ بزاقی و مـوارد ) روز 445بعد از دوره کمون طـوالنی (بيماری

.خون و ادرار صفر بوده است، تغذيـه (TME) قابل انتقال مينـک در آنسفالوپاتی

آلـوده بـه عامـل پروتئينی گاوهـای حيوانات با مواد ناشناخته شبه اسکرپی گوسفند بـه عنـوان روش انتقـال

در با اين وجود، راه طبيعـی عفونـت . متصور بوده است مينک از طريق گاز گرفنت حيوانات در خالل تغذيه در نظر

دوره کمون بيماری در مينک آلـوده از . گرفته شده است -و کوتاه ....) ، خراش تزريق، گاز گرفتگی (طريق حميطی

ش دهـانی بـوده و دقيقـاًٌ بـا عفونـت طبيعـی وتر از ر با وجودی کـه عمومـًا راه دهـانی بـرای . انطباق دارد

را BSEانتقال کافی نيست، ليکن شواهد اپيـدميولوژی منتج از مصرف مواد غذايی آلوده به اسـکرپی پيـشنهاد

فتـاده، اتفاق ا BSE مورد 600ظاهرًا ماهيانه . منايدمیکه چنانچه قرار اتفاق افقی باشد، اين نـسبت افـزايش

.خواهد داشتآيا بيماری به طريق عمـودی خواهـد يافـت خمـاطره بيماری برای انسان در چه حد اسـت؟ بـه سـوال اول در

گوساله خريداری شده 300ارتباط با مشاهدات مربوط به از گاوهای آلوده و حتت نظارت پژوهنـدگان انـستيتو وی

متاســفانه از نتيجــه . (بــريج پاســخ داده خواهــد شــد BSEاگر انتقال عمـودی ). ها اطالعی در دست نيست بررسی

سال به طول خواهـد 20ثابت شود، ريشه کنی بيماری تا

72

در . و چنانچه انتقـال عمـودی اتفـاق نيفتـد . اجناميددر حـالی کـه . آمـد پايان قرن ريشه کنی بـه دسـت مـی

لـيکن . يابـد به جنين انتقال می اسکرپی از طريق مادر هنوز شواهدی از ايـن نـوع انتقـال در گـاو بـه ثبـت

در حال حاضر پاسـخ بـه سـوال دوم مـشکل . نرسيده است مـصرف مغـز، خنـاع 1980است، هر چند که از اواخر دهه

به عنوان خمازن اصـلی عامـل ... شوکی، تيموس، طحال و .اسکرپی برای انسان منع گرديده است

از نظر GSSS و CJDهای انسانی کورو، وپاتیآنسفال. باشـند گـاو مـی BSEپاتولوژی شبيه اسکرپی گوسفند و

ها نيز قابل انتقـال بـوده، هـر چنـد کـه اين بيماری شواهد کمی از انتقال فرد ـ به ـ فرد، استثنای موارد

ا يونـد قرينـه يـ اندکی از طريق اعمال جراحـی چـون پ ه از هورمون رشد هتيه شـده های سخت شامه و استفاد بافت

. گزارش شده استCJDاز غدد هيپوفيز فرد تلف شده از کورو در ارتباط با آدخمواری بوميان قبيله فور در

ــد ــناخته شـــ ــد شـــ ــه جديـــ ــال . گينـــ در ســـهـای هـا، خـراش بريـدگی ، احتمال عفونت از طريـق 1985

و جراحـات پوست، سوراخ کردن بينی و گـوش مـالش چـشم موضـوع . مورد تاييد قـرار گرفـت 1خماطی توسط گاجدوسک

کانيباليسم، ارتباط بالقوه بـين آنـسفالوپاتی قابـل و مصرف مغز حيوانات را مطـرح (TDE) 2انتقال دژنراتيو

.ساخت

1 . Gajdusek 2 . Transmissible degenerative encephalopathy (TDE)

73

لـيکن با وجودی که عفونت دهانی امکانپذير بـوده -در بررسـی . دزهای بسيار زيادی برای آلودگی الزم است

گرم مغز 48 ميمون تغذيه شده با 10های جتربی، يکی از TDE گرم کليه و طحال مشپانزه با عوامل کورو، به 19و

در بررسی ديگری آلودگی مشپـانزه بـا عوامـل . دچار شد گـذاری از راه بينـی در معـده بـه کورو از طريق لوله

در بـين CJDميـزان بـوز بـاالی . ری منجر نگرديد بيمايهوديان ليبيايی مهاجر به اسرائيل مورد توجه بوده و

توسط آهنا به مصرف زياد مغز، خناع شوکی و چشم گوسفند، با اين وجـود مـشخص گرديـده کـه . نسبت داده شده است

ديگــر جوامــع مهــاجر مديرتانــه و آفريقــای مشــالی بــه ی از مغـز، خنـاع شـوکی و چـشم يل با مصرف مـشاهب اسرائ

- نداشـته CJDرو به افزايشی از ميزان ابتالء گوسفند،

در اسرائيل و ليبی CJDمهچنين زمينه ميزان بروز . اندباالتر از حد متوسط جهانی نبوده، هرچند که ليبی يکـی از باالترين مصرف کننده گوسفند بوده و اسکرپی نيز در

تبـاط فـاميلی در بـين ار. اين نواحی گزارش نشده است .ها دارای امهيت زيادی بوده استليبيايی

در بين مهاجرين اجلزايری و تونسی CJDميزان بروز ود چهار برابر بيش از مجعيت بومی اسـت و سه حد در فران

حـداقل توسـط (شـود مغز گوسفند به طور منظم خورده می ليکن تقريبـًا متـامی مبتاليـان بـه تنـها دو ) هاتونسیمهچنـين در چکـسلواکی . انـد ل يهودی تعلـق داشـته فامي

100ارتباط و گرايش فاميلی نشان داده شـده و حـداقل .سالی است که اسکرپی در کشور شناخته نشده است

74

در ايتاليا شواهدی از آلـودگی CJDدر کانونی از در شـيلی CJDمواردی از . به اسکرپی وجود نداشته است

.شده استگزارش شده و اسکرپی شناخته نــپوراديک ــوارد اس ــدم CJDم ــا ع ــشورهايی ب در ک

کرپی چـون آرژانتـين، اسـرتاليا، فنالنـد، شناسايی اسـ -که تا سـال (مکزيک، گينه جديد، نيوزيلند و در ژاپن

اتفـاق افتـاده ) های اخير اسکرپی شناخته نـشده بـود در يـک گيـاه خـوار در متـامی طـول CJDبه عالوه . است

-گر که هرگز گوشت مـصرف نکـرده زندگی و در افرادی دي

از طرفـی ديگـر در ايـسلند . اند، به ثبت رسيده اسـت گوسفند منشأ اصلی منبع پروتئين حيوانی بوده و از سر

با وجودی کـه . شودگوسفند نيز به طور عام استفاده می ها پيش در کشور آندميک بـوده و خـسارت اسکرپی از سال

بسيار CJD بروز درصد را باعث گرديده، ليکن ميزان 30 .پايين است

نيـز بـه وسـيله پريـون BSEبه علت آنکه احتماًال اسکرپی توليد شده، در ارتباط با انتقـال بـه انـسان

رسـد انتقـال به نظر می . وضعيت مشاهبی حاکم خواهد بود هـای حميطـی در بالقوه بيماری به انـسان از طريـق راه اين وجود، با . مقايسه با راه دهانی قرار داشته باشد

يـا CJD منفی مصرف گوشت گوسـفند و یهام يافته غعلی ر ــی ــدادی از بررس ــسان، تع ــشابه در ان ــاری م ــای بيم ه

اپيدميولوژی بر خمـاطره شـغلی د ر ارتبـاط بـا نـسوج و بـه عنـوان مثـال ) BSEو احتماًال (آلوده به اسکرپی

هـا، قـصابان و غيـره را چوپانان، کارکنان کـشتارگاه

75

-در هر صورت، هرچند که احتمال بيمـاری . سازدمطرح می

توان نفی منود، عبـور را برای انسان منی BSEزايی عامل ساده پريون از سدها نـوعی نيـز بـرای انتقـال کـافی

.نيستآيا مسؤول واقعـی . سراجنام، مشکل مهچنان باقی است

های اسفنجی شـکل انـسان و حيوانـات متامی آنسفالوپاتی ای نـه ون ترديـد ، در آينـده پريون اسکرپی اسـت؟ بـد

تـر اما مهـم .چندان دور اين گره کور گشوده خواهد شد يک زئونـوز اسـت؟ طبـق اخبـار BSEآنکه آيا به واقع

بيمـاری موسـوم 1996اهرًا در مارس ظهای گروهی، رسانه قابل انتقال به انسان اعـالم شـده (BSE)به جنون گاوی

د متعـددی از هـای اخيـر مـوار ؟ در حقيقت طی سال !است يا مشابه CJDآنسفالوپاتی اسفنجی شکل انسان به صورت

30 در انگلــستان اتفــاق افتــاده، منجملــه (V-CJD)آن . به ثبت رسـيده اسـت 1995 مورد در 55 و 1990مورد در مـورد 8 مورد اتفاق افتاده، که 18 تعداد 1996در سال

مـورد مبـتال در 10به مرگ منجر شده و رد حال حاضـر در فرانسه نيز طی . مراحل پيشرفته بيماری وجود دارند

اند، مورد مبتال به بيماری شناسايی شده 213سال گذشته کالسيک CJDبويژه آنکه موارد اخير در شکلی متفاوت از

و در افراد جوان اتفاق افتـاده، کـه از ايـن رو بـه در نظر گرفته شـده (V-CJD)عنوان واريانتی از بيماری

ئم بالينی بيماری ناشی از پريون در انسان به عال. است، در مرحلـه اول افـسردگی . سه مرحله تقسيم شـده اسـت

فراموشی، اشکال در صـحبت، اشـکال در تـشخيص موقعيـت

76

زمانی و مکانی، گم کردن مسير منـزل يـا حمـيط کـار و در مرحلـه دوم افـسردگی . گـردد ها حادث می تغيير حالت

های شديد، از دست دادن گيجهشديد لکنتی زبان تشنج، سر ها در اجنـام کـار و تـرس موهـوم حافظه، عدم کنرتل دست

در مرحله سوم جنـون و ديـوانگی . شودمتناوب ايجاد می وز منوده، حافظه به کلی حمو شده، فلجی کامـل ايجـاد رب

در . رسـد شده و رد حالت پيشرفته بيماری مرگ فـرا مـی پـذير افی امکـان حال حاضر تشخيص دقيق پس از کالبدشـک

.استرغم اعالم ظـاهری احتمـال سـرايت با اين وصف، علی

به انسان، نظر بـه مکانيـسم ويـژه BSEپذيری بيماری ها حتقيقات بيـشرتی در ايـن زمينـه مـورد انتقال پريون

نياز بوده و اين سوال مهچنان به قوت خـود بـاقی اسـت يک زئونوز است؟BSEآيا : که

در v CJD مورد 235 تعداد 2003 تا ژوئن 1995از سال - نفر تلف شـده 231انسان گزارش گرديده که تا آن زمان

ــد ــيش از . ان ــه در % 90ب ــستان و بقي ــواد در انگل م،فرانسه، ايتاليا و اياالت متحده آمريکا اتفاق ايرلند

موارد گـزارش شـده از ايرلنـد و ايـاالت . افتاده است سـال در 5ز متحده افرادی بوده اند که به مدت بـيش ا

تا کنون در کـشورهايی کـه . اندانگلستان سکونت داشته BSEده، ي به ثبوت نرسv CJDنيز يافت نشده است .

77

CJDمعيارهای تشخيص موارد CJDـ مورد مشکوک 1

:شود مطرح میCJDدر صورت وجود عالئم زير شک به پيش رونده؛ ) زوال عقل(دمانس •

:زيروجود دو عالمت از عالئم •

؛)هاحرکات پرش در اندام(ـ ميوکلونوس ؛1ایـ اختالالت بينايی يا خمچه

ـ عالئم پيراميدال يا اکسرتاپيراميدال؛ 2ـ موتيسم آلينوتيک

اختــصاصی بــا وجــود عالئــم غيــر منبــود عالئــ • اختصاصی در نوار مغزی؛

طول مدت بيماری کمرت از دو سال؛ •

-بيمـاری عدم وجود عالئمی که نشان دهنده ساير •

.ها باشد CJDـ مورد حمتمل 2

- مطـرح مـی CJDدر صورت وجود عالئم زيـر، احتمـال

:باشد پيش رونده؛) زوال عقل(دمانس •

.ـ شامل اختالالت بينايی با منشأ درگيری قشر مغز، اختالل ميدان بينايی و کوری و اختالل در تعادل 1 .دهدها واکنش مناسب نشان نمیحرکت و ساکت است و به محرکـ حالتی که بيمار کامًال بی 2

78

عالمت زير؛4وجود دو عالمت از •

ـ ميوکلونس؛ ای؛ـ اختالالت بنايی يا خمچه

ـ عالئم پيراميدال يا اکسرتاپيراميدال؛ ـ موتيسم آکينوتيک

در مـايع 141ـ3ـ3 پروتئين نتيجه مثبت آزمايش • سال تا زمان مرگ؛ 2خناع و سير بالينی کمرت از

وجود عالئم اختصاصی در نوار مغزی هر زمان از • سير بيماری؛

-عدم وجود عالئمی که نشان دهنده ساير بيمـاری •

.ها باشد CJDـ مورد قطعی 3

وجود عالئم مربوط به مورد مشکوک يا حمتمل به مهراه -موارد زير، تشخيص بيماری را قطعی مـی حداقل يکی از

. کندشناسـی اختـصاصی در بافـت وجود تغييرات آسيب •

اعصاب مرکزی؛

PRPSC 3 برای تاييد 2نتيجه مثبت وسرتن بالت •

.لی برای در دسترس قرار گرفتن آن ، اقداماتی در حال انجام استـ در حال حاضر امکان انجام اين آزمايش وجود ندارد؛ و 1

2 ـ Western blot .ها وجود ندارد؛ ولی اقدامات الزم برای در دسترس بودن آنها در حال انجام استـ در حال حاضر امکان انجام اين آزمايش 3

79

بيماری اليم

مقدمه زئونوز منتقله به وسيله (Lyme disease) بيماری اليم

گ دارفـری کنه ناشی از عفونت با اسپيروکت بورليـابور (Borrelia burgdorferi)تعـداد مـوارد گـزارش شـده . باشد می

بيماری اليم در اياالت متحده از شـروع برنامـه نظـارت هـای در خـالل سـال . افزايش يافته است 1982ملی در سال

مورد در سـال بـه مرکـز 12451، حد متوسط 1997 تا 1993 متحده در اياالت . گزارش شده است (CDC)ها کنرتل بيماری

هـايی در مشـال شـرقی، آمريکا، اساسًا بيماری به اياالت آتالنتيک ميانی، نواحی عليای مشال مرکـزی، و بـه چنـد

.گرددناحيه در مشال غربی ايالت کاليفرنيا حمدود میای بـوده و اليم يک بيمـاری التـهابی چنـد مرحلـه

در مراحـل اوليـه . سازدهای بسياری را درگير می سيستمهـای ، درمان موفقيـت آميـز بـا آنتـی بيوتيـک بيماری

هـای درمـان پذير بوده، هرچند که عفونـت خوراکی امکان نشده يا موارد درمان ناقص ممکن است به اشکال غامض با

. تر پيشرفت منايـد عوارض پيشرفته و نياز به درمان جدی هـای اولين خط دفاعی عليه بيماری اليم و ديگر بيمـاری

کنه در اجتناب از نواحی آلـوده بـه منتقله به وسيله به عنوان مثال (کنه، استفاده از امکانات حمافظت شخصی

80

و ) هـای حمـافظ استفاده از داروهای دفـع کنـه و لبـاس . ها چسبيده به بدن قـرار دارد سازی کنه بازرسی و دور

تشخيص اوليه و درمـان مناسـب در پيـشگيری از عـوارض .مرحله بعدی موثر خواهد بود

رًا دو نوع واکسن بيماری اليم بـا اسـتفاده از اخي توأم بـا ليپيـد سـطح A پروتئين (Recombinant)توترکيب

به عنوان ايمونوژن (rOspA)خارجی بورليا بورگ دارفری ــام ــت ن ــس حت ــم ريک ــای الي Lymerix, Smithkline Beecham)ه

Pharnaceutials) و ايمواليم (Imulyme, Pasteur Merieux Connaught) در حال حاضر تنها واکسن اليم ريکـس . توسعه يافته است

از طرف اداره غذا و دارو اياالت متحده اجازه مصرف در اياالت متحده آمريکا دريافت منوده و از ايـن رو، ايـن

. گرددها فقط به استفاده از اين واکسن مربوط می توصيه هـای بيمـاری اليـم، در صورت کسب جموز مصرف ديگر واکسن

.دستورات ديگری ارائه خواهد شدنتايج برسی راندومی حتت کنرتل و در مقياس وسيع از

سـال 70 تـا 15د ايکس در افر رضرری و سودمندی اليم بیسن ساکن در نواحی آندميک بيماری در مشال شرقی و مشـال مرکزی اياالت متحده نشان داد که جتويز واکسن در سه دز

بـوده و از کـارآيی خـوبی ضـرر ماه بـی 12صفر، يک و ضـرری و اطالعات مربـوط بـه بـی ). 4 و 3(برخوردار است

سودمندی واکسن در ورای فصل انتقال بالفاصله پس از دز بنابراين، طول دوره ايمنی . سوم قابل دسرتس نبوده است

حمافظت کننده ونياز به دزهای يـادآور پـس از دز سـوم .ناشناخته است

81

بيماری اليمهای بالينی ويژگی شرح بالينی

در اکثر موارد بيمـاری اليـم بـا بثـورات پوسـتی های اختصاصی غير مهراه با نشانی ) اريتمای مهاجر (مشخص

به عنوان مثال تب، بيقراری عمومی، خـستگی، سـردرد، (). 5ــ 7(شـود آشکار می ) دردهای عضالنی و دردهای مفصلی

7مهـاجر تظاهرات اريتمهای دوره کمون عفونت تا شروع روز يـا 3 روز بوده اما ممکن است در حد کوتـاه 14تا برخی افراد عفـونی بيمـاری . روز به طول اجنامد 30تا

های غير عاليمـی بـه وسـيله يعنی عفونت (مشخصی نداشته يـا تنـها عالئـم غيـر ). شودآزمايش سرولوژی تعيين می

به عنوان مثال تب، سردرد، خستگی و دردهـای (اختصاصی .دهندنشان می) نیعضال

های بيماری اليم از موضع تلقيح به وسيله اسپيروکت. يابنـد های پوست، لنفاتيک و جريان خون انتشار می راه

های اوليه عفونـت منتـشر طـی روزهـا تـا معموًال نشانی ها بعد از ظهـور ضـايعه اريتمـای مهـاجر منفـرد هفته

متعـدد عالوه بر ضايعات اريتمای مهاجر . يابدتظاهر می يا ثانويه، عفونت منتشر اوليـه ممکـن اسـت بـه صـورت بيماری سيستم عصبی، سيستم عضالنی ـ اسکلتی ـ يا قلـب

تظاهرات عصبی اوليـه را مننژيـت ) 5 ـ 7(متظاهر شود ای، بويژه فلجی عصب صـورت، لنفوسيتيک، نوروپاتی مججمه

82

تظـاهرات عـضالنی ـ . شـوند وراديکولونوريـت شـامل مـی کن است با دردهای مهاجر مفصلی و عـضالنی يـا اسکلتی مم

. هـای آشـکار ورم مفـضل ايجـاد گـردد با بدون نـشانی تظاهرات قلبی نادر بوده اما ممکـن اسـت ميوکارديـت و بلوک گذاری بطنی ـ دهليزی به درجـات خمتلـف را شـامل

.شودعفونت بوليا بورگ دارفری در بيماران درمان نشده

ست به بيماری منتـشر تـاخيری يا با درمان ناقص ممکن ا هـا بعـد از عفونـت پيـشرفت منايـد ها يا مـاه طی هفته

متداولرتين تظاهر آشکار بيماری در ايـن حالـت ). 5ـ7(تورم متناوب و درد يک يا چنـد مفـصل، معمـوًال مفاصـل

، )به عنوان مثال مفصل زانـو (بزرگ با حتمل بار سنگين ی مـزمن يـا برخی بيماران پلی نوروپـاتی آکـسون . است

آنسفالوپاتی را جتربه منوده، که معموًال آنسفالوپاتی با اخــتالالت ادراکــی، آشــفتگی خــواب، خــستگی و تغييــرات

ندرتًا، ابتال بيماری اليـم ممکـن . يابدشخصيتی تظاهر می در ). 9 ، 8(است شديد، مزمن و نـاتوان کننـده باشـد

يـم برخی بيماران سندرم بيمار گونه بعد از بيمـاری ال 12(افتد و به دنبال درمان برای بيماری اليم اتفاق می

.به ندرت بيماری اليم کشنده است) 10ـ

تشخيصهـای اساسًا تـشخيص بيمـاری اليـم براسـاس يافتـه

بالينی و درمان بيماران مبتال به بيمـاری اوليـه بـر های آشکار صورت گرفته و در اغلـب مـوارد منوال نشانی

با وجود اين، ). 13(ابل شناسايی است متاس و گزش کنه ق

83

های سرولوژی به اطالعات تشخيص در بيمارانی بـا آزمايشهای بـالينی آشـکار بيمـاری اليـم متاس آندميک و يافته )13.(مناييدمنتشر تاخيری کمک می

های سرولوژی، کـاربرد در صورت امکان اجنام آزمايش نتی بـادی با فلورسانت آ ELISAتر چون های حساس آزمايش

تـر در ابتدا و بعدًا آزمايش اختصاصی (IPA)غير مستقيم هـای در تاييد نتايج آزمـايش (wb)چون وسرتن ايمونوبالت

باشـد مـی (CDC)هـا اول مورد توصيه مرکز کنرتل بيماری با وجودی که درمان با آنتی بيوتيـک در مراحـل ). 14(

ادی اوليه بيماری موضعی قادر خواهد بود پاسخ آنتی بـ را تضعيف منوده يا متوقف سازد، معموًال بيمـاران مبـتال به بيماری منتشر اوليه يا تاخيری پاسخ قوی سـرولوژی

را G (IgG)های گـسرتده ايمونوگلوبـولين داشته و واکنشهای تشخيصی بورليا بورگ دار فری در در مقابل آنتی ژن

-یغالبًا آنتی بـاد ). 16 ، 15(دهند نشان می wbآزمايش ها پس از درمان موفقيت آميـز بـا ها يا سال ها طی ماه

از ايـن رو، واکـنش . يابندعفونت درمان نشده دوام می توان به عنوان شاخص بيمـاری سرولوژی را به تنهايی منی

هيچ يک از نتايج مثبـت . فعال مورد استفاده قرار داد آزمايش سرولوژی يا تاريخچه قبلی بيمـاری اليـم وجـود

عفونـت . منايـد افظت کننده در فرد را تضمين منی ايمنی حم ). 17(مکرر با بوليا بورگ دارفـری گـزارش شـده اسـت

) يـا بيـشرت % (80تـوان از بورليا بورگ دارفری را مـی های بيوپسی ضايعات اريتمای مهاجر اوليه کشت داد منونه

با وجود اين،ارزش تشخيصی ايـن روش در ارتبـاط ). 18(

84

يعنی حميط اصالح (اکرتيولوژيک اختصاصی با نياز به حميط ب و نگهـداری و برسـی ) شده با رپـو ـ اسـتونير ـ کلـی

ای پليمـراز واکنش زجنيـره . ها حمدود است طوالنی مدت کشت (PCR) جهت تکثير DNA ژنوميک بورليـابورگ دارفـری در

پوست، خون، مايع مغزی ـ خنـاعی و مـايع مفـصلی مـورد ، امـا ايـن روش جهـت )20 ، 19(استفاده قرار گرفتـه

.تشخيص روزمره بيماری اليم استاندارد نشده است

درمان

توان به طور موفقيت آميز معموًال بيماری اليم را می ، 5(بيوتيـک درمـان منـود های استاندارد آنتی با رژيم

به طور معمول عفونت اوليه و غير غـامض، منجملـه ). 6ايت خبـشی بـه عفونت منفرد فلجی عصب صورت، به طور رضـ

). 21(دهـد های خوراکی پاسخ مـی درمان با آنتی بيوتيک های تزريقـی بـرای درمـان مننژيـت، بيوتيکعمومًا آنتی

کارديت، مرحله تاخيری بيمـاری اليـم عـصبی و آرتريـت .پيشرفته توصيه شده است

مراحل پيشرفته و غامض بيماری به کندی يـا نـاقص کن است به پيش از يک پاسخ داده و درمان عفونت فعال مم

العـالج آرتريت صـعب ). 8،9(بيوتيک نياز داشته باشد آنتیهای کمـپلکس ناسـازگاری بـافتی بيماری اليم با مولکول

، و جهـت تـسکين )22( مرتبط بوده(MHC 11) 11اصلی رده التـهابی و عمـل جراحـی ها ممکن است داروهای ضد نشانی

85

ران، تـداوم تعداد کمی از بيمـا ). 8(مفصل نياز باشد ها پس از درمان با آنتی بيوتيک مناسب يا برگشت نشانی

). 22،23(به عوامل ديگر نسبت داده شده است

اپيدميولوژی بيماری اليم

ژنــی بورليــابورک دارفــری سنــسوالتوتغييــر آنتــی(Sensu Lato)

های بورليا در اياالت متحده تعدادی از ژنو ـ گونه ها جـدا شـده، ز حيوانات و کنه بورگ دارفری سنسوالتو ا

بيانگر بورليابورک دارفری سنسواسرتيکتو Ospaاما فقط (Sensu Stricto) مهچنـين ). 24( از انسان جدا گرديـده اسـت

عليـه rOsapهـای شواهد موجود مؤيد آن است کـه واکـسن حمافظـت ) هرچند نه متـامی آهنـا (های انسانی اکثر عفونت

ليـــابورگ دارفـــری بور). 25(کننـــده خواهـــد بـــود سنسولسرتيکتو در اروپا نيز وجـود داشـته، امـا ژنوــ

(B.garinii)های غالب اروپا و آسيا بورلياگاری نيـی گونه بوده که هـر دو آهنـا از نظـر (B. afzelii)و بورلياافضليی

زژنی از بورليـابورگ دارفـری سنـسواسرتيکتو متـاي آنتیهای هتيـه واکسن .باشد آهنا متفاوت می Ospaو ) 26(داشته

های مولد ايمنی ممکن اسـت بـرای شده از جمموعه پروتئين ).27(های متعدد ضروری باشدحمافظت در مقابل ژنو گونه

86

های انتقالراه

های آلـوده عفونت بورليابورگ دارفری از طريق کنه ). 28(يابـد در خالل تغذيه خون بـه انـسان انتقـال مـی

فرد ـ به ـ فرد يا به وسيله بيماری اليم از طريق متاس انتقـال . يابـد مستقيم با حيوانات آلـوده اشـاعه منـی

، )29،30(بورليابورگ دارفری از راه جفـت گـزارش شـده اما اثرات اين روش انتقال بر جنـين ناشـناخته بـاقی

نتايج دو بررسی مستند اپيدميولوژيک وقوع . مانده است ده، هرچند کـه بيماری اليم مادرزادی را نادر تعيين کر

انتقـال از طريـق شـير ). 31،32(افتـد در اصل اتفاق می -بورليابورگ دارفری را مـی . مادر به ثبت نرسيده است

توان از خون برخی بيماران مبتال به عفونت حاد اوليـه کشت داد و اسپيروکت قادر است به مـدت چنـد هفتـه در

با وجود اين، حداقل . خون منونه برداری شده زنده ماند در يــک بررســی خمــاطره عفونــت از طريــق انتقــال

خـون بـسيار کـم در نظـر گرفتـه شـده ) ترانسفوزيون( ).33(است

87

های ناقل بيماری اليمکنههـای کمـپلکس بورليابورگ دارفری بـه وسـيله کنـه

به انسان انتقال (Ixodes ricinus Complex)ايکسودس ريسينوس وزن ايکـسودس کنـه پاسـياه يـا کنـه گـ ) 34. (يابدمی

ناقـل بورليـا در شـرق ايـاالت (I.scapularis)اسکاپوالريس ــسودس ــی ايک ــياه غرب ــا س ــه پ ــوده؛ و کن ــده ب متح

بورليا بـورگ دارفـری را در غـرب (I.pacificus)پاسيفيکوســی ــال م ــده انتق ــاالت متح ــد اي ــسودس ) 35،36(ده ايک

اسکاپوالريس ناقل بـا بزيـوزوار ليـشيوزگرانولوسيتيک هـا در عمـدتًا ايـن کنـه ). 37 ، 34(دشـ با می انسان نيز ای در اواخر هبار و اوايل تابـستان تغذيـه مرحله نوچه

-اکثر موارد بيماری اليم در نتيجه گزش نوچـه . کنندمی

در نواحی شـديدًا آنزئوتيـک . افتدهای آلوده اتفاق می هيـا ايکـسودس نوچـه % 30 تـا 15اياالت متحده، تقريبًا

های ايکـسودس يـا سـيفيکوس نوچه% 14اسکاپوالريس و تا -مورد بررسـی بـا بورليـابورگ دارفـری آلـوده بـوده

با وجود اين در جنوب اياالت متحده عمومـًا ). 41،38(اندهای ايکسودس اسکاپوالريس صفر ميزان شيوع عفونت در کنه

خماطره بيمـاری اليـم در ايـاالت ). 36(بوده است % 3تا

88

راکم و ميـزان شـيوع متحده در ارتباط با انتـشار، تـ .های ناقل متفاوت استعفونت در کنه

ــسودس ــشار ايک ــته، انت ــه گذش ــد ده ــالل چن در خاسکاپوالريس در مشال شرقی و نواحی عليـای مشـال مرکـزی

با وجودی ). 42(اياالت متحده به کندی اشاعه يافته است هات خمازن مناسبی برای بورليـا بـورگ دارفـری که گوزن

های پاسـياه ی کنه يا ميزبان اصلی بقا نبوده، ليکن آهنا رسد وجود گوزن بـرای اسـتقرار بالغ بوده و به نظر می

). 43(باشـد ايکسودس اسکاپوالريس در هر ناحيه ضروری می يـاالت اها دم سفيد در شـرق اسکان جمدد مجعيت زياد گوزن

های ايکسودس های اخير با انتشار کنه دههمتحده در خالل يماری اليم در اين ناحيه مـرتبط بـوده اسکاپوالريس و ب

).42(حدود آينده اين انتشار ناشناخته است. است

انتشار موارد انسانی بيماری اليمبيماری اليم در چنـدين ناحيـه در ايـاالت متحـده،

) . 1،44( ـ آسيای معتدله آندميک اسـت پادا، وارواکان-ریمتامی موارد گزارش شده بيما% 95بيماری اليم بيش از

های منتقله به وسيله کنه را در ايـاالت متحـده شـامل مقامات رمسـی هبداشـت ايـالتی بـا اسـتفاده از . شودمی

مورد را در خـالل 62000تعريف موردی نظارت ملی بيش از ) (CDCهـا به مرکز کـنرتل بيمـاری 1997 تا 1993های سال

گزارش منوده و ميزان متوسط ساليانه طی اين دوره پـنج ، آمـار 2،1(ت سـ نفـر بـوده ا 100000 مورد در 5/5ساله

افراد در متـامی سـنين ). 1998 در سال CDCمنتشر نشده

89

به طور مساوی به عفونت حساس بوده، هرچند که باالترين 15ميزان موارد وقوع بيماری اليم در کودکـان کمـرت از

سـال سـن گـزارش شـده 59 تا 30سال سن و بالغين بين خطای موارد گزارش نـشده و تـشخيص هر دو نوع ) 1.(است

مـوارد % 90تقريبـًا ). 48 تا 46 (استجمدد متداول بوده استان متمرکـز در 140در اياالت متحده به وسيله حدود

طول ساحل مشال شرقی و ميـانی آتالنتيـک و ناحيـه مشـال .مرکزی عليا گزارش شده است

بثورات پوستی مشابه اريتمای مهاجر بيمـاری اليـم يماران گزيده شده به وسيله کنه در جنـوب ايـاالت در ب

متحده توصيف شـده، امـا ناشـی از عفونـت بوليـابورگ اين موارد در ارتباط بـا ). 50،49. (دارفری نبوده است ــه ــزارش کنــ ــ گــ ــا آمريکانومــ ــای آمبليومــ ذ هــ

(Amblyomma americium)51( مظنون بوده است .(

تشخيص اوليه و درمانم در مراحل اوليه به سادگی قابل درمان بيماری الي

بــه منظــور اجتنــاب از پيــشرفت بيمــاری و ). 5،6(اسـت های بيماری غامض و مرحله تاخيری، تشخيص اوليـه هزينه

-و درمان با آنتی بيوتيک مناسب بسيار قابل امهيت مـی

.باشند واکسن بيماری اليم

تعريففری حاوی ليپيد بورليابورگ دار rOspAاليم ريکس از

ــت ــده اس ــه ش ــسواسرتيکتو هتي ــروتئين . سن در rOspAپ

90

هـر دز . اشريشياکولی تلقيح شده و ختليص گرديـده اسـت ميکروگـرم پـروتئين 30ليرتی اليم ريکس حـاوی ميلی 5/0

ــالص ــدی خ ــر رویrOspAليپي ــده ب ــذب ش ــسيد ج هيدروک .باشدآلومينيوم می

مکانيسم اثر واکسن

حيوانات مؤيد آن شواهد حاصله از چندين بررسی در است که بورليابورگ دارفری در کنه ناقل تغييرات آنتی ژنيک اساسی را بين زمان اتصال کنه برروی بدن ميزبان -پستاندار و انتقال بعدی باکرتيوم به ميزبان طـی مـی

هـای موجـود در روده کنـه بـه اساسًا اسـپيروکت . منايدبـا . سـازند را آشکار مـی Ospa کنه ههنگام شروع تغذي

(Ospc) سـطح خـارجی Cشروع تغذيه کنه، ظهور پـروتئين يابـد، بـه طـوری کـه کـاهش مـی Ospaافزايش يافته و

های رسيده به بدن ميزبان پـستاندار بعـد از اسپيروکتسـازند را ظاهر می Ospcعبور از غدد بزاقی کنه اساسًا

ممکـن اسـت اثـر حمـافظتی rOspAبنابراين، واکسن ). 67(هـای کـشنده را از طريق توليـد آنتـی بـادی اصلی خود -های بيماری اليم در درون روده کنه اعمال می اسپيروکت

).69، 68(کند

91

مــشکلی اجتمــاعی ـ اقتــصادی در منطقــه : زئونوزهــا مديرتانه شرقی

در سير تاريخ مهيشه انسان به حيوانات بـه عنـوان

رو مهدم وابسته منبع مواد غذايی، محل و نقل، کار و يا مشـار حيوانـات نيـز با وجود اين، انواع بی . بوده است

انگلی با انتقال های ويروسی، باکرتيايی و منشأ بيماری های خمتلف، منجمله متاس مستقيم های منتقل به راه به راه

هـا ايـن بيمـاری . باشـند يا آلودگی آب، به انسان مـی .زئونوز هستند

هـا، کشورها اين بيماری ها و در بسياری از طی سال با خمازن آن در حيوانات اهلی و وحـشی، مـشکالت بـسيار زيادی را و بويژه در بين مجعيت ساکن و شاغل در نواحی

امهيـت . شـوند روستايی موجب گرديده و هنوز هم باعث می هـای های زئونوتيـک و انگلـی و مهچنـين بيمـاری بيماری

و بـه افـزايش وابسته به مواد غذايی، به طور مداوم ر بوده و اثرات هبداشتی و اجتماعی ـ اقتصادی رو به رشد

92

ه بـسياری از کـشورها و بـويژه اکثـر جـ آهنا مـورد تو ها، نظر از ناراحتی صرف. باشدکشورهای در حال توسعه می

هـا در انـسان، ابتال و مرگ و مير ناشی از اين بيماری هش اثرات سوء ناشی از آهنا در توليـدات کـشاورزی، کـا

قابليت استفاده از مـواد غـذايی و ايجـاد موانـع در . ای برخــوردار اســتاملللــی از امهيــت ويــژهجتــارت بــين

هــای گذشــته، خــصوصًا افــزايش تغييــرات وســيع در دهــهکه در اکثر موارد با برنامـه نـاقص ظهـور (شهرنشينی

، نقل و انتقال وسـيع مجعيـت، گـشايش نامناسـب )يافته بـرای توليـد مـواد غـذايی، نواحی جديد مـورد نيـاز

های بـا منـشأ افزايش جتارت گوشت، شير و ديگر فرآورده حيوانی افزايش وسيع تعداد و سرعت وسائط نقليه و حتی توريسم، مشکل زئونوزها را نه تنها در مناطق روستايی

ای و در برخی موارد در سطح جهـانی بلکه در سطح منطقه ين جوامع انـسانی و ارتباط نزديک ب . موجب گرديده است

هـای پاسـتوريزه و فـرآورده حيوانات، مصرف شـير غيـر لبنی، افزون سازی توليدات حيوانی تـوام بـا افـزايش

هـای د سـگ ياهای آهنا، تعداد ز جتارت حيوانات و فرآورده ولگرد، کـشتار غيـر قـانونی و دفـع نامناسـب و غيـر هبداشتی ضايعات حيوانی به عنوان برخـی از فاکتورهـای

.انداساسی موثر در عفونت انسان شناخته شدهخبش بسيار وسيعی از مناطق مديرتانه و شـبه جزيـره

هـای زئونوتيـک و عربی در شرايط مهـسانی بـرای عفونـت های منتقله به وسيله مـواد غـذای، بـه عنـوان بيماری

مثال بروسـلوز، هـاری، اکينوککـوزيس، ليـشمانيازيس، .دساملونلوزيس و غيره قرار دارن

93

فاکتورهای حميطی نقش مهمی را در اشاعه زئونوزهـا ايفا منوده و حميط فی نفسه از طريق تغيير شـرايط بـوم

. بـرد ناشی از اين افزايش رنـج مـی ) اکولوژی(شناختی ها به آلـودگی حمـيط نـه تنـها از طريـق اشاعه بيماری

آلودگی بيولوژيک ناشی از عوامل و ناقلين خطرناک آهنا از طريق بسياری از معيارهای کـنرتل مـورد بکله مهچنين

هـا بـا نتـايج کشاستفاده، چون استفاده وسيع از حشره های بيولوژيک و تاثير منفـی دوررس در بسياری از چرخه

. منايـد بر سالمت انسان و ديگر موجودات زنده، کمـک مـی های اختصاصی وضعيت اپيـدميولوژيک حاضـر را برخی منونه

.نشان خواهد داد

بروسلوزانتقال بروسلوز انسان از حيوانـات پرورشـی چـون

از متـداولرتين گاو،گوسفند، بز و خوک به عنـوان يکـی بيماری از حداقل . باشدزئونوزهای جهانی مورد توجه می

سال گذشـته 10 کشور گزارش شده است، بويژه در خالل 56افزايش قابل مالحظه عفونت در بين جوامع انسانی نواحی

بيماری . انه شرقی و خاورميانه به ثبت رسيده است مديرتدر آمريکای مشالی، مشال اروپا و اسرتاليا بـسيار نـادر

.است

هاری

94

ها به استثنای اسـرتاليا اين بيماری در متامی قاره خماطره هاری و ميزان عفونـت از کـشوری . افتداتفاق می

عمومـاً . به کشور ديگر و در درون هر کشور متفاوت است اطالعات اپيدميولوژيکی معترب در اکثر کشورهای در حـال

.رشد و بويژه کشورهای منطقه مديرتانه وجود ندارد

هيداتيدوزيس/ اکينوکوکوزيس -ميزان ابتالء به اين بيماری ادامه داشـته و علـی

هــای زيــاد در علــم هبداشــت و تکنولــوژی رغــم پيــشرفتيرتانـه بـا های بسياری را در جوامع منطقـه مد ناراحتی

خسارات شديد اقتصادی در هـر دو خبـش هبداشـت عمـومی و .گرددصنايع توليدات دامی موجب می

ليشمانيازيسليشمانيازييس مشکل هبداشت عمومی مهمی در بـسياری از کشورهای جهان و اکثر کـشورهای منطقـه مديرتانـه و

ليشمانيازها طيف وسـيعی . گرددشبه جزيره عرب حمسوب می -های حيوانی منتقله به انسان ناشی از گونه اریاز بيم

های خمتلف انگل تک ياخته ليشمانيا را شـامل ها و سويه گونه و زيرگونه اين انگل انسان را 16حداقل . شوندمی

هــا چرخــه زنــدگی اکثــر ايــن انگــل. ســازدآلــوده مــیيـا / ئونوتيک، با دربرگيرنده پـستانداران وحـشی و ز

هــای ان خمــزن و پــشه خــاکیاهلــی بــه عنــوان ميزبانــدر مـوارد کمـی، . به عنوان ناقـل دارنـد فلبوتومينه

عفونـت . دهـد انسان خمزن اصلی و تنها خمزن را تشکيل می

95

وپديد شناخته نليشمانيا به عنوان بيماری / HIVتوام شــده و اکنــون بــويژه در جنــوب اروپــا بــا آلــودگی

عفونـت به عنوان متداولرتين (VL)ليشمانيازيس احشايی مثبت در نظر گرفته HIVانگلی فرصت طلب در بين افراد

موارد ليـشمانيازيس احـشايی % 75 تا 25ميزان . شودمی% 9 تــا 5/1 وابــسته بــوده و HIVبــالغين بــه عفونــت

ا مانيازيس احـشايی جديـد يـ از ليـش AIDSبيماران به .برنددوباره فعال شده رنج می

سيله مواد غذايیهای زئونوتيک منتقله به وعفونتهـای مـرتبط تقريبًا نيمی از مجعيت جهان از بيماری

هـا غالبًا امهيت اين بيمـاری . برندبا آب و غذا رنج می به عنوان مشکل هبداشت عمومی ناديده گرفته شده چونکـه ارزيابی ميزان بروز واقعی آهنا مشکل بوده و در بيـشرت

ز آهنـا بـه موارد شدت اثرات هبداشتی و اقتصادی ناشی ا عـالوه بـر ايـن، . شـود درستی و به طور کامـل درک منـی

وتيـک ناشـی از هـای زئون ات معترب از اشاعه عفونت اطالعمواد غذايی در بين جوامع انسانی و منشأ آلودگی مواد

. غذايی در اکثر کشورهای منطقه خاورميانه انـدک اسـت ترين بيماری زئونوتيک ناشی از مواد غذايی راسـل، مهم

های آنرتومهوراژيـک اشريـشياکلی، مپيلوباکرتيوز، عفونت ک .گردنديوز و ساملونلوزيس شامل میرتليس

96

فاسيوليازيس در ايران در ايران، اولين مـورد انـسانی فاسـيوليازيس از

هـای طی سـال . تشخيص داده شد 1955طريق جراحی در سال . سيده اسـت مورد ساليانه به ثبت ر 100 تا 1988قبل از ، موردی از شيوع بيماری در اسـتان گـيالن 1988در سال

اتفاق افتاد که وسيعرتين مورد در جهان در نظر گرفتـه مـاه 18 شروع شده، به مـدت 1988بيماری در فوريه . شد

آلـودگی . نفر را مبتال ساخت 10000بطول اجناميد و حدود ته به افزايش مصرف سبزيجات آبزی حملی در اسـتان وابـس

پـس از آن مـورد شـيوع، هنـوز مـواردی از . بوده است هـای شناسی و سرولوژی در استان های انگل بيماری به روش

گيالن و مازندران در مشال کشور و استان اصفهان در خبـش مجعيت حتـت خمـاطره ايـن . شودمرکزی کشور تشخيص داده می

ميليـون نفـر ختمـين زده شـده و بطـور 6ها بـه استان 1999در ســال . (باشــند نفــر آلــوده مــی10000متــداول

97

مواردی از بيمـاری در اسـتان کرمانـشاه نيـز اتفـاق ).افتاده استهای اجنام شده در مجهوری اسالمی ايران مشخصات بررسی

.زير را از عفونت نشان داده استدر رابطه با سن، جنس، دسـته بنـدی مـوارد و •

.طبقات اجتماعی، اطالعات مشابه با مصر استحداکثر مـوارد انتقـال از فوريـه تـا ژوئـن •

.افتداتفاق میسبزيجات آبزی، و عمدتًا شـاهی آبـی، کـاهو و •-با مصرف عمده آهنا در ماه ) انواع شاهی آبی (واش خالی

عنوان ناقلين متاسرکرها شناخته ههای فوريه و مارس، ب اندشده

کالبندازول درمان شـده و بيماری با داروی تری • .بوده است% 90موفقيت

برنامه کنرتل شيمی درمانی عمـومی حيوانـات شـروع هـا بـه شده، و کنرتل حلزوهنا با استفاده از حلزون کـش

به منظور پيـشگيری عفونـت انـسان، . اجرا درآمده است آموزش هبداشت و فعاليتهايی برای افزايش آگـاهی مـردم از شيوه انتقـال عفونـت بـه کـار گرفتـه شـده، تـری

10(برای مصرف انسان سفارش داده شده اسـت ندازول بکال ،11.(

98

زئونوزهای بيمارستانی مقدمه

- با قابليت انتقـال از مهـره زصدها بيماری زئونو

تر چون ماهيان، پرندگان و ديگر حيوانات به داران پست های متعـدد انتقـال را متـاس روش.اندانسان شناخته شده

، )عفونت ميکروسـپوروم کنـيس ال، ثبه عنوان م (مستقيم ، )هاری(، گاز گرفتگی )تب خراش پنجه گربه (جه نخراش پ

، متــاس بــا ادرار يــا مــدفوع )اورنيتــوزيس(استنــشاق ، )عفونت کرم نواری گاو (، و مصرف گوشت )ليتوسپيروزيس(

، )ساملونلوزيس(، ختم مرغ )ليسرتبوزيس(های لبنی فرآوردهونـــت عف(يـــا مـــواد غـــذايی آغـــشته بـــه مـــدفوع

، و مهچنين متاس با ميزبانـان واسـطه )کمپيلوباکرتژژونی. شــوندشــامل مــی) تريپاتوزومــا رودزيــنس(آرتروپــود

های نوپديـد و بـاز پديـد، منجملـه بسياری از بيماری های مهوراژيک ويروسـی های هانتا ويروس و اکثر تب ونتفع

99

های نارسـايی ايمنـی حمتمل است ويروس . باشندزئونوز می تر منشأ گرفته و حتـول يافتـه های پست از پريمات انسان .باشند

درماتيت قارچیمــوردی از اپيــدمی ناشــی از ماالســه زياپاشــی در

هـای ويـژه در خبـش مراقبـت )(Malassezia Pachydermatisماتيسايـن . نوزادان يک بيمارستان انگلستان توصيف شده است

ماتيـت پوسـته قارچ برای اولين بار به عنوان عامل در ای در يک کرگدن باغ وحش گزارش شده، اما در اين پوسته

هـای مورد شيوع حمتمل است که به وسيله کارکنان مراقبت آمـوز بـه بيمارسـتان هبداشتی مبتال از طريـق سـگ دسـت

.انتقال يافته باشد سـگ (Otitis) درمـاتيس عامـل اوتيـت ماالسه زياپاشـی

39 مورد از 12ا پوست های گوش ي بوده، و از کشت تراشه .های هبداشتی جدا گرديدسگ متعلق به کارکنان مراقبت

ها، از نظـر ژنتيکـی سـويه در سه مورد از اين سگ بـا . بـود قارچ مهانند سويه جدا شده از نوزدان آلوده

ترين پرستار مظنون اشاعه عفونـت هـيچ وجود اين، حمتمل

100

اس وی بـا از مت . آموزی در اختيار نداشت نوع حيوان دست حيوانات متعلق به افراد ديگر اطالعی در دسـت نبـوده؛ ليکن در صورت نقش وی به عنوان ناقل عفونـت، احتمـاًال عفونت وی از اين طريق يا به طـور ثـانوی بـه وسـيله افراد ديگر آلوده مراجعه کننده به بيمارستان اتفـاق

.افتاده باشداری از کارکنان هبداشتی بيمارسـتان در مـورد بيمـ

حيوانات دست آموز آهنا پرسش به عمل آمده، اما نتـايج از ميزان شيوع بـاالتر عفونـت در . آن گزارش نشده است

های سـامل های مبتال به اوتيت يا درماتيت نسبت به سگ سگزايـی مـشابه مهچنين نقش بيمـاری . اطالعی به دست نيامد

ها برای سـگ سويه مرتبط به عفونت انسان يا ديگر سويه با وجود اين عفونـت اتفـاق افتـاده کـه . شناخته نشد

های آلوده کارکنان هبداشتی اشـاعه احتماًال از طريق دست - دست شت و شستشوی کامل ابا رعايت اصول هبد . يافته بود

هـای متـامی سـگ . های پرستاران، عفونت حتت کنرتل در آمد آلوده بايستی درمان شوند تـا منـشأ احتمـالی عفونـت

از اجرای اين برنامه نيز اطالعی در دست . دريشه کن شو .نيست

زنده و انتقال بيماریتحيواناهـای هـای ناشـی از بيمـاری با وجودی کـه اپيـدمی

منتقله از طريق مواد غذايی چون ساملونلوزيس به سادگی هـای انـدکی از افتد، گـزارش ها اتفاق می در بيمارستان

م يـا غيـر های بيمارسـتانی بـا انتقـال مـستقي عفونتخمـاطرات بـالقوه . مستقيم از حيوانات زنده وجود دارد

101

کدامنـد؟ بـه منظـور حفـظ اپيـدمی هـايی چنين بيماری ستی حيوانـات بـه يـ بازئونوتيک در يک بيمارسـتان مـی

عنوان منشأ مداوم عفونت وجود داشته، يا عفونت قابـل بقا و انتقال از طريق حميط يا کارکنان هبداشـتی و يـا

.بوده باشدبيماران . های عفونی طيف ميزبانی حمدودی دارند اکثر بيماری

افراد دچار ايمنی سرکوفته در مقابـل عوامـل بيمـاری هـای ايمنـی تر از افرادی با پاسـخ زای زئونوتيک حساس

نوزادان نارس ذاتًا دچار سرکوب ايمنی . باشندطبيعی می ها بوده، چونکه سيستم دفاع طبيعی بدن آهنا عليه عفونت

سوندها و وسايل پزشکی نيز اين دفاع . رشد نيافته است زا را را تــضعيف منــوده و حــساسيت بــه عوامــل بيمــاری

از اين رو، بـسياری از افـراد بـسرتی . دهندافزايش می شــده در بيمارســتان در خمــاطره زئونوزهــا نيــز قــرار

زنـده در تخوشبختانه، خماطره متاس بـا حيوانـا . دارند . استبيمارستان اندک

بيگانه پيوندی

Xenotransplantationبــا وجــود ايــن، بيگانــه پيونــدی ممکن است بـه 9پيوند نسوج و اعضای حيوانات در انسان (

خمــاطره زئونوزهــا بــا حمــدوديت بــه بيمــاران پيونــدی هايی تشخيص و درمان چنين عفونت . بيمارستانی منجر شود

واهـد با شرايط ويژه و ايمنی سرکوفته بـسيار مـشکل خ ) هـا بويژه رتروويروس (های حيوانی انتقال ويروس . بود

عالوه بر بيماری در گيرنـده پيونـد بـه خمـاطرات جـدی از نقطه نظر تئوری، يک . هبداشت عمومی مهراه خواهد بود

102

رترو ويروس منتقله از طريق پيوند به يک بيمار دچـار جهش به ويروس قابل انتقال به ديگر رسرکوب ايمنی قاد

راد بوده و کابوس اپيدمی شبه ايدز را موجب خواهـد افدر خـالل دوره کمـون غيـر عالئمـی و طـوالنی چنـين . شد

هـای عامـل ويـروس . هايی، انتقال ممکن خواهـدبود عفونتتر مهار شـده و مـوارد های حاد و ناگهانی ساده بيماری

. شـوند را موجب می ) هرچند نگران کننده (شيوع حمدودتری هايی چـون توکـسوپالمسوزيس و آلـودگی بـا نتاحتماًال عفو

ها تنها هتديدی برای دريافت کننده پيوند حيوانی پريون .به دنبال خواهد داشت

نقش جوندگان و پرندگان وحشی

راتـوس (هـای فاضـالب وحشی چـون رات گاهی جوندگان مـوس ( و موش خـانگی (Rattus norvegicus ) نروژيکوس ـ های هبداشـتی را های مراقبت خبشMus musculus)(ـ موسکولوس

ــت ــاخته و عفون ــوده س ــاملونلوزيس، آل ــون س ــايی چ هلپتوسپيروزيس، تب گاز موشی، کويومننژيت لنفوسيتيک و

پرندگان وحشی ممکن . دهندآبله ريکتزيايی را انتقال می گـذاری های هتويـه النـه ها و دستگاه است در نزديک هواکش

ق مدفوع خود هيـستوپالمسا و کرپتوکوکـوس کرده و از طري در يک مـورد پرسـتار بيمارسـتانی بـه . را دفع منايند

درماتيت حاد ناشی از مايت پرنـدگان، بـا انتقـال از حيوانـات . طريق دستگاه هتويه مطبوع، مبـتال شـده بـود

آزمايشگاهی در بيمارستان نيز ممکن اسـت منـشأ عفونـت کنـان آزمايـشگاه حمـدود انسان بوده، که معموًال به کار

103

خماطره انتقال از طريق هوای تب کيو به وسيله . گرددمی .گوسفندان در خالل دوره زايش به ثبت رسيده است

هاحيوانات دست آموز و بيماریاز حيوانات دست آموز ممکن است بـه عنـوان يـار و

های مراقبت هبداشت چـون اطـاق پرسـتاران مونس در قسمت های عفونی، ايـن عالوه بر انتقال بيماری . ه شود استفاد

توانند ضربه، گاز گرفتگـی، خـراش پنجـه و حيوانات می موردی از شيوع عفونت . های آلرژيک را موجب شوند واکنش

استافيلوکوکوس اورئوس در گروهی از بيمـاران نـاتوان به وسيله گربه نگهداری شده در بيمارستان گزارش شـده

.استهای پوسـتی زيا پاشی درماتيس، قارچ االسهعالوه بر م

عامـل (-Ringworm–های رينگ و ورم ديگر چون برخی گونه ــی ــايی از قبيــل اســت و بــاکرتی) کچل فيلوکوکوس، اه

، از Aها ياسـتپتوکوکوس غيـر گـروه پزودوموناس، کونه در بـه آلـودگی اآمـوز قـ طريق حيوانات اهلی يـا دسـت

104

يله دست يا لباس آهنـا کارکنان هبداشتی و انتقال به وس .باشندبه بيمارستان می

ــاکرتی ــپوريديوم و ب ــون کريپنوس ــدفوعی چ ــای م هساملونالوکمپيلوباکرت نيـز از طريـق متـاس بـا حيوانـات

در . باشـند آلوده قابل انتقال به کارکنان هبداشتی مـی S. Heidelberg) (يک مورد اپيدمی عفونت ساملونال هی دل برگ

يمارستان به مادر بيمار شاخص و متـاس در خبش نوزادان ب احتمـاًال عفونـت . های آلوده مرتبط بوده است با گوساله

هـای يـک پرسـتار انتقـال نوزادان ديگر از طريق دسـت شــيوع عفونــت رودوکوکــوس برونــشياليس . يافتــه بــود

(Rhodococcus bronchi ails) بيماران حتت عمل جراحـی قلـب دراطـاق کـار يـک پرسـتار و در يک مورد به آلودگی باز

سويه . انتقال از طريق سگ و پرستار ارتباط داشته است هـا، پوسـت سـر و باکرتی مهانندی از زخم بيماران، دسـت

از . واژن پرستار مهچنين از پوست دو سگ وی جدا گرديـد های وی از منبع مـشرتک طرفی، حمتمل است که پرستار و سگ

.حميطی آلوده شده باشند

105

) اگزوتيک(های ويروسی غير بومی بيماری) زوتيـک گا(های ويروسی غير بـومی برخی از بيماری

-های مبيارستانی حمسوب می به عنوان هتديدی جدی در عفونت

بيمار شـاخص از منـشأ حيـوانی آلـوده شـده و . گردند- به فرد به سادگی در بيمارستان اتفاق می دانتقال فر

هـای مـاربورگ، از ايـن مـوارد را تـب های منونه. افتدراژيک ابـوال؛ وکريمه ـ کنگو، السا، بوليوی و احتماًال مه

آبله ميمـون؛ و سـندرم تنفـسی هانتـا ويـروس اخيـرًا .شوندشناخته شده در شيلی و آرژانتين شامل می

تاريخچه دقيـق مـسافرت بـه شناسـايی زئونوزهـای - کنرتل ويژه هایاگزوتيک کمک کرده، و برخی از آهنا روش

.ای را نياز خواهند داشت

پيشگيری و کنرتل

106

پيشگيری و کنرتل زئونوزهای بيمارستانی به ممانعـت از ورود جوندگان، پيـشگيری از النـه گزينـی پرنـدگان

هــای دســتگاه هتويــه مطبــوع و وحــشی در نزديــک سيــستمهـای جداسازی حمل نگهداری حيوانات آزمايـشگاهی از خبـش

. وابـسته اسـت ) با هتويـه مناسـب هـوا مهراه(بيماران های مورد استفاده در متاس با حيوانات آزمايشگاه روپوش

بايــستی اختــصاصی بــوده و نبايــستی در خبــش بيمــاران های بيگانه پيونـدی در پيشگيری از عفونت . پوشيده شود

استفاده از حيوانات عاری از عوامل بيماريزا يا حتـی وری بوده، به طوری که متام حيوانات پرورشی حتت کنرتل ضر

ميکروفلور آهنا شناخته شده بـوده و آزمـايش و درمـان . های اختصاصی ممکن باشدحيوانات دهنده عضو برای عفونت

معاجله و درمان حيوانات دست آموز آلوده به عوامل ها و سگ. باشدعفونی ضروری بوده و قويًا مورد توصيه می

ينه شـده و از نظـر ها بايستی عليـه هـاری واکـس گربه .سالمتی مرتبًا کنرتل شوند

هـای هبداشـتی تحيوانات دست آموز کارکنـان مراقبـ منوده و در صورت تظاهر تب، سـرفه، توجه بيشرتی را جلب

اســهال، درماتيــت، اوتيــت، ياکونژنکتيويــت، بايــستی تعــويض لبــاس در . بالفاصــله حتــت درمــان قــرار گيرنــد

هـای مناسـب، خمـاطره ان و اسـتفاده از روپـوش تبيمارسزای حيوانات خانگی به بيمارستان انتقال عوامل بيماری های پرستاران بعـد از شستشوی دست . را کاهش خواهد داد

-متاس با حيوانات و قبل از ارتباط با بيماران از مهم

های کارکنـان دستشستشوی صحيح . شودحمسوب می ترين نکات

107

از هـر دو منـشأ هـا هبداشتی پايه و اساس کنرتل عفونـت باشدانسانی يا حيوانات می

زئونوزها و بيوتروريسم

نادرست و سـوء اسـتفاده از عوامـل زيـست کاربردهای آهنا و به عبـارت ديگـر شناختی ميکربی يا فرآورده

استفاده از عوامل بيولوژيک به منظور ترس و وحشت يـا ريــسم هــا، حيوانــات و گياهــان بيوترونــابودی انــسان

در طول تاريخ محـالت جنـگ بيولوژيـک از . شودناميده می طرف کشور يا قومی عليه کشور ديگر مورد توجـه بـوده، اما امروزه اين عمليات در درون جوامع نيـز از امهيـت

جنـگ افـزار 30بـيش از . ای برخوردار شـده اسـت ويژههـا و کـارايی آهنـا بيولوژيک شناسايی و براساس ويژگی

شده، که بـه اسـتثنای چنـد مـورد اختـصاصی بندیطبقه .باشندمتامًا زئونوز می) آبله، وبا و شيگلوز(انسانی

108

چه بيوتروريسمختاري

هر چند بيوتروريسم يکی از معضالت نوپديـد هبداشـت عمومی بوده، ليکن افکار و اعمال بيوتروريستی مهـواره در طول تاريخ وجود داشته و گاهی ظاهری افسانه مانند

در کتــاب ذخيــره خوارزمــشاهی . بــه خــود گرفتــه اســتدانشمندان بزرگ ايرانی سيد امساعيل جرجانی آمده کـه؛ بعضی از ملوک کنيزکان را بـه زهـر بپرورنـد چنانکـه

ايـن از . خوردن آن ايشان را عادت شود و زيان نـدارد هبر آن کنند تا آن کنيزک را به حتفه يا به حيله ديگـر

ا بود برسانند تا بـه مباشـرت آن به خصمی که ايشان ر ابن سينا نيز در کتاب قانون در طـب . کنيزک هالک شوند

مهين مطلب را بيان داشته و دکرت الگود در کتاب تـاريخ های خالفت شـرقی زهـر مزبـور را پزشکی ايران و سرزمين

-که نوعی سم بيولوژيک حمسوب می هندگياه البيش ناميده

خوارزمشاهی رهنمود جالـب جرجانی در کتاب ذخيره . شودکـه در (توجهی را در پيشگيری از بيوتروريسم گوارشـی

آن زمان رايج ترين راه و روش هالکت رقال بوده، ارائـه کسانی را که از اين کار انديشه باشد . شودو متذکر می

احتياط آن است ک طعامی که طعم آن قـوی باشـد خنورنـد يا سخت شـور يـا مثًال طعامی که سخت ترش يا سخت شيرين

سخت تيز باشد خنورند، از هبر آنکه کـسانی کـه خواهنـد هـايی مـزه کسی را چيزهای زيانکار دهند به چنين طعام

آن بپوشانند و لذا آجنا که هتمت ايـن کـار باشـد هـيچ نبايد خورد و اگر ضرورت افتاد چنـان گرسـنه و تـشنه

.حاضر نبايد شد

109

روريـسم بـه در طول تاريخ موارد متعـددی از بيوت سال قبل از ميالد منبع 600ها در آتنی. ثبت رسيده است

را با توکسين مشتق شده از گياه خربـق Kirrhaآب شهر (Hellbore) هـا در يونانی. آلوده کردند از خانواده آالله

هـای آب دمشـن را بـا الشـه سال قبل از مـيالد چـاه 300 14ن در قـر . حيوانات تلق شـده از بيمـاری انباشـتند

در اوکـراين از Kaffaميالدی تاتارها پس از حماصره شهر آهنا جنازه سربازان تلف . سالح بيولوژيک استفاده کردند

شده از طاعون را با منجنيق به داخل شهر پرتاب کـرده و باعث ابتالء تعـداد زيـادی از سـاکنين و قتـل عـده

فرمانـده 1769 و 1754های بين سال . کثيری از آهنا شدند الی از سـالح بيولوژيـک مشنيروهای انگليسی در آمريکای

Ohioبــرای از بــين بــردن و کــاهش مجعيــت در دره رود منوده و بـا دوی از حيله اسب تروا تقلي . استفاده کرد

ای های بيماران آبله اهدای پتو، مالفه، دستمال و پارچه به سرخپوستان عده زيادی از آنان را به کام بيماری و

در جنگ جهانی اول ارتش آملان از باسـيلوس . ندمرگ کشا ويربيوکلرا و پزودوموناس مالئی عليه اهـداف آنرتاسيس،

علوفه احـشام ارسـالی . انسانی و حيوانی استفاده کرد برای متفقين وگوسفندان ارسالی از رومانی بـه روسـيه

راس 4500بـيش از . شـدند با باسيل سياه زخـم آلـوده سه نيز با عامـل مشمـشه آلـوده قاطر سواره نظام فران

.شوندمیهـا بـا اسـتفاده از ژاپنی 1945 و 1932های بين سال

های بيولوژيک را مورد ارتش سالح 731زندانيان در واحد

110

زندانی در نتيجه اين 10000حداقل . آزمايش قرار دادند هـای هـای ژاپـن کيـک آزمايشگاه. ها جان سپردند آزمايش

های آلوده به طـاعون را پـرورش تغذيه شده از خون رات ميليون کيک 15هواپيماهای ژاپنی در هر مرحله . دادند

شهر چين اسپری منوده و اپيدمی طاعون به 11را بر روی نفـر بـين 94000محله با مـرگ 2000بيش از . وقوع پيوست

سـال بعـد پنجـاه . اجنـام پـذيرفت 1947 و 1937های سالليه حکومت ژاپن شکايت ينی بر ع های قربانيان چ خانواده

. و تقاضای غرامت کرده که اين دعوا هنوز ادامـه دارد مـورد 10000 ارتش ژاپن به درد مشاهبی بـا 1941در سال مورد مرگ در نتيجه سالح بيولوژيـک وبـای 1700ابتال و

در مرتو 1995در سال . ها دچار شد توليد شده خود ژاپنی هها مـورد تلفـات مورد ابتال و د 5500زيرزمينی توکيو

محلـه 3ناشی از گاز خردل به وسيله فرقه مذهبی پس از بار ديگر ارتش آملـان . به وقوع پيوست 1992ناموفق در

خمازن آب مشال غربی بوهيما را بـه فاضـالب 1945در سال مهچنين ارتش آملـان از زنـدانيان جنگـی در . آلوده منود

سـيعی هـای جتربـی جهـت واکـسن و دارو بـه حـد و بررسی ايـاالت متحـده آمريکـا 1942در سـال . استفاده کردند

. های بيولوژيک در سطح وسـيع را آغـاز کـرد توليد سالح مبب با عوامـل باکرتيـايی منجملـه بروسـال 5000بيش از

در . هـا پـر شـدند ها و قـارچ ها، ويروس سوئيس، توکسين ی بروســال، اهــ ارتــش آمريکــا بــاکرتی1960اواخــر دهــه اسيس، فرانسی سالتوالرنسس و کوکسيال بورنتی باسيلوس آنرت

هـای طـی سـال . را به مقادير زياد توليد و ذخيره منود

111

ارتش آمريکا در ارزيابی انتـشار عوامـل 1968 تا 1949 بيولوژيـــک از طريـــق آئروســـل، ســـراتيا، ماســـسنس

(Serratia macescens) ،را بـرروی شــهرهای ايـاالت نيويــورک -در سـال . دلفيا و آالباما پخش کرد سانفرانسيسکو، فيال

پرزيــدنت نيکــسون دســتور بــه خامتــه 1970 و 1969هــای 1973 و 1971های بين سال . های جنگ بيولوژيک داد برنامه

1976در سـال . های بيولوژيک نابود شـدند به ظاهر سالح و ارتـش CIAهـا را فـاش کـرده واشنگنت پست اين بررسی

1984در سـال . رار گرفتند شديدًا مورد انتقاد کنگره ق مرکز هبداشت اورگون با شيوع ساملونلوز در ناحيـه داالس

نفـر 751حـدود . تقاضای کمک منـود CDCروبرو شده و از دچــار گاســرتوآنرتيت ناشــی از ســاملونالتيفی موربــوم در

. رسـتوران ناحيـه شـدند 10نتيجه مصرف غذا و کار در . افتـاده بـود اکثر موارد در نتيجه مصرف ساالد اتفاق

کشف شد که اين مورد يک جنگ 1985يک سال بعد در اکترب به منظور Rajneesheeبيوتروريستی به وسيله فرقه مذهبی 1996در اکترب سـال . اختالل در انتخابات حملی بوده است

دوازده نفر از کارکنان آزمايشگاه پزشکی مرکزی تگزاس بـه ) ينیشـير (و دونـات ) کپـک (در نتيجه مصرف مافين

از 2ساملونالديــسانرتی تيــپ . گاســرتوآنرتيت مبــتال شــدندهـا منـشأ بعد از بررسـی . ها و مبتاليان جدا شد شيرينی

آلودگی کشت ذخيـره آزمايـشگاهی شـناخته شـده و ايـن .اقدام بيوتروريستی تشخيص داده شد

ــال ــانزاس 1993در س ــردی از آرک ــادا ف ــرک کان گم 30ين ريسين بـرای کـشنت آمريکا را با سالح گرم و توکس

112

مورد مـشاهبی از فـردی نـژاد . ميليون نفر دستگير کرد بـه دسـت 1995پرست با توکسين بوتـولين و ريـسين در

.آمد

های املپيک مببـی بيوتروريـستی و خالل بازی 1996در شهر نيويورک بـا 1995سال . در پارک آتالنتا منفجر شد

تعـداد زيـادی محله شيميايی مشابه توکيو روبرو شده و 1997در سـال . نشانی آلوده شـدند پليس و ماموران آتش سال تروريسم رمسـی امـروزه بـا 30اعالم شد که بعد از

To روزنامه 1999در هنم جوالی . بيوتروريسم روبرو هستيم

day گــزارش داد کــه ايــاالت متحــده آمريکــا در هتديــد ز عمليات تروريستی بوده و ممکن اسـت در ايـن زمينـه ا

به دنبال آن رئيس . عوامل بيوتروريسم هم استفاده شود در کميسيون امنيتی کنگره تروريسم را هتديـدی CIAوقت

سـال . کنـد جدی دانسته و عدم آمادگی کشورش را ذکر می در شهر ) سياه زخم ( در شوری سابق اپيدمی آنرتاکس 1979

نفر و 66 نفر و مرگ 77 با ابتالء (Sverdlovsk)سوردلوفسک در آن زمـان . تعداد زيادی از حيوانات اتفـاق افتـاد امـا در سـال . علت اپيدمی مصرف گوشت آلوده ذکـر شـد

مشخص شد که اشکال در فيلرتهای هوای مرکز توليـد 1992های بيولوژيک ارتـش بـه پخـش اسـپورهای باسـيلوس سالح

.آنرتاسيس منجر شده است

113

عوامل جنگ افزاهای بيولوژيک

هــای بيولوژيــک از عوامــل باکرتيــايی، رگ افزاجنــــه ــشکيل يافت ــارچی ت ــی و ق ــايی ، ويروس ــد ريکنزي ان

عوامـل سـببی (WHO)کارشناسان سازمان جهـانی هبداشـت و B,Aبيوتروريسم را براساس کارآيی آهنا در سه گـروه،

Cاند طبقه بندی منوده.

- در اين گـروه بـاکرتی ـ Aعوامل بيماری زای گروه

، طــاعون، تــوالرمی، )ســياه زخــم( آنرتاکــس هــای عامــل

114

هـای هـای عامـل آبلـه انـسان، تـب بوتوليسم و ويـروس ماربورگ، ابوال، آرژانتـين ) خون ريزی دهنده (مهوراژيک

سـهولت . اندو تب السا قرار گرفته ) تب مهوراژيک ژونين (انتشار، انتقال از فرد ـ به فرد، مـورد مـرگ و ميـر

شت عمومی، ايجاد وحشت عمومی زياد و اثرات مهم بر هبدا های اين گروه بوده و و از هم پاشيدگی جامعه از ويژگی

جربان صدمات هبداشتی ناشی از آهنا و سازماندهی جمدد بـه .ای نياز داردعمليات ويژه

عوامـل Bدر گـروه ـ Bعوامل بيمـاری زای گـروه سببی تب کيو، بروسلوز، مشمـشه، سـاملونلوز، شـيگلوز،

ای انـسان بـ ، و )O 157:H7اشريشياکولی (وز، کلی باسيلــوکلرا( ــپوريديوم )ويربي ــپوريديوز کريپتوس ، کريپتوس

رقی و غربـی های ونزوئواليی، اسبی شـ پارووم، آنسفاليت هـای آلفـا و مهچنـين گـر ويـروس های ناشی از دي بيماری

از (، اپــسيلون )از دانــه کرچــک(هــای ريــسين توکــسين استافيلوکوکسی Bوتوکسين و آنرت ) کلوسرتيديوم پرفرنژنس

تقسيم بندی شده اند اين عوامل نيز بـا سـهولت نـسبی . انتشار يافته، از طريق آب و غذا قابل اشـاعه بـوده

بيماری با شدت متوسط و مرگ و مير پايين را موجب شده .و به اقدامات تشخيصی خاص و نظارت بعدی نياز دارند

- ويـروس در اين گـروه ـ Cعوامل بيماری زای گروه

های مهوراژيـک منتقلـه بـه ، هانتا، تب (Nipah)های نيپا های منتقله به وسـيله کنـه، تـب وسيله کنه، آنسفاليت

زرد، باسيل سل مقاوم به چنـد دارو و عوامـل پـاتوژن -گيری از مهندسی ژنتيـک را در بـر مـی نوپديد با هبره

115

اين گروه به آسانی قابل توليد و انتشار بوده، . گيردت بالقوه ايجاد بيماری در سطح وسيع با کـشندگی قابلي

زياد را داشته و اثرات خمرب عظـيم بـر هبداشـت عمـومی های جنگ نکته مهم آن که بر اساس ويژگی . سازندوارد می

هـدف گيـری افزار بيولوژيک در قابليت اطمينان بـاال، دقيق، امکان انتشار از طريـق ذرات پايـدار معلـق در

اد مهه گيری در سـطح حمـدود، عوامـل و ايج ) آئروسل(هوامولد سياه زخم، طاعون، تـوالرمی، تـب کيـو، بروسـلوز

های مهوراژيـک های اسبی شرقی و غربی، تب آبله، آنسفايت ترين جنگ افزارهـای ها به عنوان مناسب و مهچنين توکسين

بيولوژيک در نظر گرفته شـده و طبـق نظـر کارشناسـان کـشور قابليـت 17حاضـر سازمان جهانی هبداشت در حـال

توليـد مـواد بيولوژيـک . توليد چنين موادی را دارند بالنسبه ارزان بوده، به طوری که به عنـوان مبـب امتـی

. ناميده شده است(The Poor Man's Atom Bomb PMAB)فقرا

نتيجه

نظر به اين کـه عوامـل بيولوژيـک زئونـوز مـورد وع بـوده، استفاده احتمالی در بيوتروريسم بسيار متنـ

-های حمتمل بـسيار ضـروری مـی آمادگی در حل سريع حبران

کشف سريع اين گونـه محـالت، مـستلزم آگـاهی مهـه . باشدهـای مبـارزه بـا ها و روش جانبه در زمينه اين بيماری

.گردداصول کلی را موارد زير شامل می. آهنا است

116

کـشف، تـشخيص، مهـار آمـاده بـاش و پيـشگيری ـ اشی از جنـگ افـزار بيولوژيـک رونـد بيماری و آسيب ن

ای بوده کـه فعاليـت گروهـای خمتلـف هبداشـتی و پيچيده .باشدآماده باش اقشار گوناگون را نيازمند می

کشف زودرس اين گونـه حـوادث بـه کشف و نظارت ـ منظور ارائه پاسخ به موقع از امهيت زيـادی برخـوردار

پيـشگيری بوده و اقدمات مناسبی نظير واکسنياسيون يا . منايددارويی را طلب می

از طريـق تشخيص و تعيين ماهيت عامل بيماری زا ـ -ای و مهکاری نزديک خبـش های زجنيره داير کردن آزمايشگاه

های از پـيش تعيـين های دامپزشکی، پزشکی و آزمايشگاه .شده قابل اجرا خواهد بود

پاسخ فراگير هبداشت عمومی نسبت بـه پاسخ مناسب ـ جنگ بيولوژيک، نيازمند به حتقيقات اپيدميولوژيک وقوع

زئونوزها، درمان طبـی و پيـشگيری دارويـی در افـراد پيشگيری کننده و من مجله رفـع تآلوده و مبتال، اقداما

.باشدآلودگی حميط می

هـايی مستلزم مهکـاری سـازمان های ارتباطی ـ سيستم، مراکـز VPHچون تـشکيالت مـرتبط بـه هبداشـت عمـومی

قيقات پزشـکی و دامپزشـکی، ارائـه دهنـدگان خـدمات حتهای زمانهبداشتی، اصناف، سازندگان جتهيزات هبداشتی و سا

. املللی خواهد بودای و بينهبداشتی منطقه