ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÕÓÓËÜ

2007 îíû 01 ñàðûí 18 ºäºð Òºðèéí îðäîí. Óëààíáààòàð õîò

ÎÐÎÍ ÍÓÒÃÈÉÍ ÕÓÐËÛÍ

ÑÎÍÃÓÓËÈÉÍ ÒÓÕÀÉ /Øèíý÷èëñýí íàéðóóëãà/

ÍÝÃįÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ

Íèéòëýã ¿íäýñëýë

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Õóóëèéí çîðèëò 1.1.Ýíý õóóëèéí çîðèëò íü àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí èðãýäèéí Һ뺺ëºã÷äèéí Õóðëûí ñîíãóóëü /öààøèä “îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëü” ãýõ/-èéã çîõèîí áàéãóóëæ ÿâóóëàõòàé õîëáîãäñîí õàðèëöààã çîõèöóóëàõàä îðøèíî. 2 äóãààð ç¿éë. Õóóëü òîãòîîìæ 2.1.Îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ íü Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëü1, Ìîíãîë Óëñûí Çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæ, ò¿¿íèé óäèðäëàãûí òóõàé2 õóóëü, ýíý õóóëü, ýäãýýðòýé íèéö¿¿ëýí ãàðãàñàí õóóëü òîãòîîìæèéí áóñàä àêòààñ á¿ðäýíý.

3 äóãààð ç¿éë. Õóóëèéí íýð òîìú¸îíû òîäîðõîéëîëò 3.1.Ýíý õóóëüä õýðýãëýñýí äàðààõü íýð òîìú¸îã äîð äóðäñàí óòãààð îéëãîíî: 3.1.1.“íóòãèéí ººðºº óäèðäàõ áàéãóóëëàãà” ãýæ àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýãò òóõàéí íóòàã äýâñãýðèéí èðãýäèéí Һ뺺ëºã÷äèéí Õóðàë, áàã, õîðîîíä èðãýäèéí Íèéòèéí Õóðàë, òóõàéí Õóðëûí õóðàëäààíû ÷ºëºº öàãò òýäãýýðèéí Òýðã¿¿ëýã÷äèéã; 3.1.2.“ñîíãîã÷” ãýæ òóõàéí íóòàã äýâñãýðò áàéíãà îðøèí ñóóã÷ áóþó Èðãýíèé á¿ðòãýëèéí òóõàé3 õóóëèéí 25.1-ä çààñíû äàãóó îðøèí ñóóæ áàéãàà çàñàã çàõèðãààíû íýãæäýý 180 õîíîãîîñ äýýø õóãàöààãààð îðøèí ñóóæ áàéãàà áºãººä òèéíõ¿¿ îðøèí ñóóõ á¿ðòãýëòýé Ìîíãîë Óëñûí ñîíãóóëèéí ýðõ á¿õèé èðãýíèéã;

1 Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëü -“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 1992 îíû 1 ä¿ãýýðò íèéòëýãäñýí. 2 Ìîíãîë Óëñûí Çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæ, ò¿¿íèé óäèðäëàãûí òóõàé õóóëü - “Òºðèéí ìýäýëýë” ýìõòãýëèéí 2007 îíû 2 äóãààðò íèéòëýãäñýí. 3 Èðãýíèé á¿ðòãýëèéí òóõàé õóóëü -“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 1999 îíû 49 ä¿ãýýðò íèéòëýãäñýí.

1

3.1.3.“ñîíãóóëèéí ýðõ á¿õèé èðãýí” ãýæ àðâàí íàéìàí íàñàíä õ¿ðñýí, ýðõ ç¿éí á¿ðýí ÷àäàìæòàé, Ìîíãîë Óëñûí èðãýíèéã; 3.1.4.“àðâàí íàéìàí íàñàíä õ¿ðñýí” ãýæ òóõàéí èðãýíèé òºðñºí îí, ñàð ºäðººñ òîîëîõîä ñîíãóóëèéí ñàíàë àâàõ ºäºð áóþó ò¿¿íýýñ ºìíº óã íàñàíä õ¿ðñýí áàéõûã; 3.1.5.“ñîíãóóëèéí ñóðòàë÷èëãàà çîõèîí áàéãóóëæ, õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà ýòãýýä” ãýæ íýð äýâøèã÷, íàì, ýâñýë, íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëü ýðõýëñýí áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé àæèëòàí, óõóóëàã÷ áîëîí áèå äààí íýð äýâøèã÷èéí øàäàð òóñëàã÷èéã. 4 ä¿ãýýð ç¿éë. Ñîíãóóëèéí ¿íäñýí çàð÷èì 4.1.Îðîí íóòãèéí Õóðëûí òºëººëºã÷äèéã Ìîíãîë Óëñûí èðãýä íèéòýýðýý, ÷ºëººòýé, øóóä ñîíãîõ ýðõèéí ¿íäñýí äýýð ñàíàëàà íóóöààð ãàðãàæ ñîíãîíî. 4.2.Îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä òóõàéí àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýãò áàéíãà îðøèí ñóóã÷ Ìîíãîë Óëñûí ñîíãóóëèéí ýðõ á¿õèé èðãýí ¿íäýñ, óãñàà, õýë, àðüñíû ºíãº, õ¿éñ, íèéãìèéí ãàðàë, áàéäàë, õºðºí㺠÷èíýý, ýðõýëñýí àæèë, àëáàí òóøààë, øàøèí ø¿òëýã, ¿çýë áîäîë, áîëîâñðîë ÿëãàâàðã¿éãýýð ñàíàëàà ºã÷ îðîëöîõ ýðõòýé.

4.3.Òóõàéí àéìàã, íèéñëýë, ñóìàíä áàéíãà îðøèí ñóóã÷, ñîíãóóëèéí ýðõ á¿õèé Ìîíãîë Óëñûí èðãýí îðîí íóòãèéí Õóðëûí òºëººëºã÷ººð ñîíãîãäîõ ýðõòýé.

4.4.Òóõàéí ä¿¿ðýãò áàéíãà îðøèí ñóóã÷, ýñõ¿ë óã ä¿¿ðãèéí íóòàã äýâñãýð

äýõ áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæèä àæèë, õºäºëìºð ýðõëýã÷ èðãýí ä¿¿ðãèéí Õóðëûí òºëººëºã÷ººð ñîíãîãäîõ ýðõòýé. 4.5.Ñîíãóóëü øóóä áàéõ áºãººä ò¿¿íä ñîíãîã÷ ÿìàð íýã òºëººëºëã¿éãýýð îðîëöîæ, ñàíàëàà ººðºº ºãíº. 4.6.Ñîíãîã÷ ñàíàëàà íóóöààð ºãºõ áºãººä èéíõ¿¿ ñàíàëàà ºãºõ áîëîìæîîð õàíãàãäñàí áàéíà. 4.7.Ñîíãîã÷îîñ ñàíàëàà ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõýä õýí áîëîâ÷ àëáàäàí íºëººëæ ñààä ó÷ðóóëàõûã õîðèãëîíî. 4.8.Áàéíãà îðøèí ñóóæ áàéãàà ãàçðààñàà ººð ãàçàð øèëæèí ñóðàëöàæ áàéãàà îþóòàí, ò¿¿í÷ëýí öýðãèéí àëáà õààã÷ ò¿ð îðøèí ñóóãàà ãàçðûíõàà îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä îðîëöîæ ñàíàë ºãºõ ýðõòýé. 4.9.Ýðõ ç¿éí ÷àäàìæã¿é íü ø¿¿õèéí øèéäâýðýýð íîòëîãäñîí, ýñõ¿ë õîðèõ ãàçàð ÿë ýäýëæ áàéãàà èðãýí ñîíãîõ, ñîíãîãäîõ ýðõ ýäëýõã¿é.

4.10.”Ýðõ ç¿éí ÷àäàìæã¿é íü ø¿¿õèéí øèéäâýðýýð íîòëîãäñîí” ãýæ Ìîíãîë Óëñûí Èðãýíèé õóóëèéí4 18.2, Èðãýíèé õýðýã ø¿¿õýä õÿíàí øèéäâýðëýõ òóõàé5 õóóëèéí 141-143 äóãààð ç¿éëä çààñàí æóðìûí äàãóó ø¿¿õýýñ èðãýíèéã ýðõ ç¿éí ÷àäàìæã¿é ãýæ òîîöñîíûã îéëãîíî.

4 Èðãýíèé õóóëü -“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2002 îíû 7 äóãààðò íèéòëýãäñýí. 5 Èðãýíèé õýðýã ø¿¿õýä õÿíàí øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëü -“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2002 îíû 8 äóãààðò íèéòëýãäñýí.

2

3

4.11.“Õîðèõ ãàçàð ÿë ýäýëæ áàéãàà” ãýæ ø¿¿õèéí õ¿÷èí òºãºëäºð øèéòãýõ òîãòîîëîîð õîðèõ ÿë ýäýëæ áàéãàà èðãýíèéã îéëãîõ áºãººä ¿¿íä õîðèõ ÿë ýäëýõýýñ çàéëñõèéæ ÿâàà, õîðèõ áàéãóóëëàãààñ ò¿ð ÷ºëººãººð ãàðñàí èðãýíèéã íýãýí àäèë õàìààðóóëíà. 5 äóãààð ç¿éë. Îðîí íóòãèéí Õóðëûí òºëººëºã÷äèéí òîî 5.1.Îðîí íóòãèéí Õóðëûí òºëººëºã÷èéã íýã ìàíäàòòàé òîéðãîîñ ñîíãîíî. 5.2.Îðîí íóòãèéí Õóðëûí òºëººëºã÷äèéí òîîã Ìîíãîë Óëñûí Çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæ, ò¿¿íèé óäèðäëàãûí òóõàé õóóëèàð òîãòîîíî. 6 äóãààð ç¿éë. Òîéðîã, õýñýã áàéãóóëàõ

6.1.Ìîíãîë Óëñûí Çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæ, ò¿¿íèé óäèðäëàãûí òóõàé õóóëèéí 10 äóãààð ç¿éëèéã ¿íäýñëýí òóõàéí øàòíû Õóðàë îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëèéí òîéðãèéã ñàíàë àâàõ ºäðººñ çóðãààãààñ äîîøã¿é ñàðûí ºìíº áàéãóóëæ, òîéðãèéí äóãààð, íóòàã äýâñãýð, òºâèéã õàðüÿàëàõ íóòàã äýâñãýðèéí ñîíãîã÷äîä ìýäýýëíý. 6.2.Äîð äóðäñàí òîõèîëäîëä òóõàéí Õóðëûí Òýðã¿¿ëýã÷èä ýíý õóóëèéí 6.1-ä çààñàí õóãàöààíààñ ºìíº òîéðîã ººð÷ëºõ ñàíàëûã òóõàéí øàòíû Õóðàëä îðóóëíà: 6.2.1.çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí õóâààðü ººð÷ëºãäñºí íü òîéðãèéí çîõèîí áàéãóóëàëòàä íºëººëºõººð áàéâàë; 6.2.2.òîéðîã áàéãóóëñàí õóãàöààíààñ õîéø, ýñõ¿ë ºìíºõ ýýëæèò ñîíãóóëèàñ õîéøõè õóãàöààíä òóõàéí òîéðãèéí õ¿í àìûí òîî íü 20-èîñ äýýø õóâèà𠺺ð÷ëºãäñºí áîë. 6.3.Òóõàéí øàòíû Õóðàë íü ýíý õóóëèéí 6.2-ò çààñàí ñàíàëûã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø àæëûí 15 ºäðèéí äîòîð õýëýëöýæ øèéäâýðëýíý.

6.4.Ñîíãîã÷äûí ñàíàë àâ÷ òîîëîõ çîðèëãîîð ñîíãóóëèéí õýñãèéã ñóì, ä¿¿ðãèéí Õóðëûí Òýðã¿¿ëýã÷èä ñàíàë àâàõ ºäðººñ 30-ààñ äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº áàéãóóëæ, õýñãèéí äóãààð, íóòàã äýâñãýð, òºâèéã õàðüÿàëàõ íóòàã äýâñãýðèéí èðãýäýä ìýäýýëíý. 7 äóãààð ç¿éë. Îðîí íóòãèéí Õóðëûí òºëººëºã÷èä íýð äýâø¿¿ëýõ ýðõ 7.1.Òóõàéí àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýãò ººðèéí ñàëáàðòàé, ñîíãóóëü çàðëàõààñ ºìíº óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýãäñýí íàì áóþó íàìóóäûí ýâñýë /öààøèä “íàì, ýâñýë” ãýõ/ îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä íýð äýâø¿¿ëýõ ýðõòýé. 7.2.Òóõàéí àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýãò áàéíãà îðøèí ñóóã÷, ñîíãóóëèéí ýðõ á¿õèé Ìîíãîë Óëñûí èðãýí îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä áèå äààí íýðýý äýâø¿¿ëýõ ýðõòýé.

8 äóãààð ç¿éë. Ñîíãóóëü çàðëàõ 8.1.Îðîí íóòãèéí Õóðëûí ýýëæèò ñîíãóóëèéã ñàíàë àâàõ ºäðººñ 30-ààñ äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº Óëñûí Èõ Õóðàë òîâëîí çàðëàíà. 8.2.Îðîí íóòãèéí Õóðëûí ýýëæèò ñîíãóóëèéí ñàíàë àâàõ ºäºð íü ñîíãóóëèéí æèëèéí 10 äóãààð ñàðûí ýõíèé õàãàñûí àëü íýã íÿì ãàðèã áàéíà.

4

8.3.Óëñûí íèéò íóòàã äýâñãýðò, ýñõ¿ë òóõàéí íóòàã äýâñãýðèéí òîäîðõîé õýñãèéã õàìàðñàí áàéãàëèéí ãàìøèã, ãîö õàëäâàðò ºâ÷èí, ãýíýòèéí áóñàä àþóë òîõèîëäñîí, ýñõ¿ë äàéíû áà íèéòèéí ýìõ çàìáàðààã¿é áàéäàë ¿¿ññýíýýñ ýíý õóóëèéí 8.2-ò çààñàí ºäºð îðîí íóòãèéí Õóðëûí ýýëæèò ñîíãóóëü ÿâóóëàõ áîëîìæã¿é áîëñîí áîë Óëñûí Èõ Õóðàë óã îíöãîé íºõöºë àðèëñíààñ õîéø 30 õîíîãèéí äîòîð ñîíãóóëü òîâëîí çàðëàæ, ñàíàë àâàõ ºäðèéã òîãòîîæ, òîãòîîë ãàðãàíà. 8.4.Îðîí íóòãèéí Õóðàë ººðºº òàðàõ øèéäâýð ãàðãàñàí áîë àéìàã, íèéñëýëèéí Õóðëûí ñîíãóóëèéã Óëñûí Èõ Õóðàë, ñóì, ä¿¿ðãèéí Õóðëûí ñîíãóóëèéã àéìàã, íèéñëýëèéí Õóðëûí Òýðã¿¿ëýã÷èä òóñ òóñ 30 õîíîãèéí äîòîð òîâëîí çàðëàíà. 9 ä¿ãýýð ç¿éë. Ñîíãóóëü áýëòãýí ÿâóóëàõ àæëûí èë òîä áàéäàë 9.1.Îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëü áýëòãýí ÿâóóëàõ àæèë èë òîä áàéõ áºãººä ýíý íü ñîíãîã÷äûí ñàíàëûã íóóöààð àâàõàä õàìààðàõã¿é. 9.2.Ñîíãóóëü çîõèîí áàéãóóëæ ÿâóóëàõ, ò¿¿íèé áýëòãýëèéã õàíãàõòàé õîëáîãäóóëàí Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíîîñ íèéòýýð äàãàæ ìºðä¿¿ëýõýýð õóóëüä íèéö¿¿ëýí áàòëàí ãàðãàñàí øèéäâýðèéã ñîíãîã÷äîä ìýäýýëíý. 9.3.Õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñýë áîëîí èéì ¿éë àæèëëàãàà ýðõýëäýã áàéãóóëëàãà ñîíãóóëèéí ¿éë àæèëëàãààíû òàëààð ¿íýí çºâ, áîäèòîé ìýäýýëýë ò¿ãýýõ ¿¿ðýãòýé. 9.4.Ýíý õóóëèéí 9.2-ò çààñíûã çºð÷ñºí ñîíãóóëèéí õîðîîíû äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà, ãèø¿¿í, àæèëòíûã 150000-200000 òºãðºãººð, 9.3-ò çààñíûã çºð÷ñºí õýâëýë ìýäýýëëèéí áàéãóóëëàãûã 600000-800000 òºãðºãººð, àëáàí òóøààëòíûã 200000-250000 òºãðºãººð òîðãîíî. 10 äóãààð ç¿éë. Ñîíãóóëèéí ¿éë àæèëëàãààíû ýäèéí çàñãèéí áàòàëãàà 10.1.Îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëèéí áýëòãýë àæëûã õàíãàõ, ò¿¿íèéã çîõèîí áàéãóóëæ ÿâóóëàõòàé õîëáîãäñîí äîð äóðäñàí çàðäëûã óëñûí òºñ⺺ñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëíý: 10.1.1.ñîíãóóëèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ, ò¿¿íèéã ñóðòàë÷èëñàí ìàòåðèàë õýâëýõ, òàìãà, òýìäýã, ëàö, òóñãàé òýìäýã òàâèõ õýðýãñýë, ñàíàëûí õàéðöàã õèéõ áîëîí òýäãýýðèéã òýýâýðëýõ, õ¿ðãýõ çàðäàë; 10.1.2.ñîíãóóëü áýëòãýõ, çîõèîí áàéãóóëæ ÿâóóëàõòàé õîëáîãäóóëàí ñîíãóóëèéí õóóëü òîãòîîìæèä íèéö¿¿ëýí Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíîîñ íèéòýýð äàãàæ ìºðä¿¿ëýõýýð ãàðãàñàí ä¿ðýì, æóðàì, çààâàð, ãàðûí àâëàãûã õýâëýõ, òýäãýýðèéã àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýãò õ¿ðãýõ çàðäàë; 10.1.3.àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî áîëîí õýñãèéí õîðîîäûí ãèø¿¿äèéí ñîíãóóëü çîõèîí áàéãóóëàõòàé õîëáîãäñîí ñóðãàëòûí çàðäàë; 10.1.4.îíöãîé íºõöºë áàéäàë ¿¿ññýí ¿åä ãàð÷ áîëçîøã¿é çàðäàë; 10.1.5.íýð äýâøèã÷äèéí ñîíãóóëèéí çàðäëûí ñàíõ¿¿æèëò, ò¿¿íèé çàðöóóëàëòûã õÿíàõàä ãàðàõ çàðäàë;

5

10.1.6.îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëèéã çîõèîí áàéãóóëæ ÿâóóëàõòàé õîëáîãäîí ãàðàõ áóñàä çàðäàë.

10.2.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí Õóðàë íü îðîí íóòãèéí Õóðëûí

ñîíãóóëèéí àæèëä øààðäàãäàõ äîð äóðäñàí çàðäëûã ñîíãóóëü ÿâàãäàõ æèëèéí îðîí íóòãèéí òºñºâò òóñãàí ñàíõ¿¿æ¿¿ëíý: 10.2.1.ñîíãîã÷, íýð äýâøèã÷, íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëèéí àæèë ýðõýëñýí àæèëòàí, óõóóëàã÷, áèå äààí íýð äýâøèã÷èéí øàäàð òóñëàã÷, ò¿¿í÷ëýí ñîíãóóëèéí õîðîîíû ãèø¿¿íèé áîëîí àæèãëàã÷èéí ¿íýìëýõ, ñàíàëûí õóóäàñ, áèå äààí íýð äýâøèã÷èéã äýìæèã÷äèéí ãàðûí ¿ñýã çóðóóëàõ ìàÿãò, ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëò, ñîíãóóëèéí ä¿í ìýäýýíèé ìàÿãò, àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî áîëîí õýñãèéí õîðîîäûí àëáàí áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäàñ õýâëýõ, òýýâýðëýõ, õ¿ðãýõ çàðäàë;

10.2.2.àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí áîëîí õýñãèéí õîðîîäûí àæèëëàõ áîëîí ñàíàë àâàõ áàéðûã òîõèæóóëàõ çàðäàë; 10.2.3.ñîíãóóëèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ, ò¿¿í÷ëýí òóõàéí øàòíû Õóðàë áîëîí ñîíãóóëèéí õîëáîãäîõ õîðîîíîîñ ñîíãóóëü áýëòãýí ÿâóóëàõòàé õîëáîãäóóëàí ãàðãàñàí øèéäâýð, çààâàð, ãàðûí àâëàãûã õýâëýõ, òýäãýýðèéã õàðüÿàëàõ íóòàã äýâñãýðèéí ñîíãîã÷äîä õ¿ðãýõ, ñóðòàë÷ëàõ, òàéëáàðëàí òàíèóëàõ, ñîíãîã÷äûã áóñàä ìýäýýëëýýð õàíãàõ àðãà õýìæýýíèé çàðäàë; 10.2.4.äàõèí ñàíàë àâàõ, äàõèí ñîíãóóëü ÿâóóëàõ, íºõºí ñîíãóóëü ÿâóóëàõ çàðäàë;

10.2.5.íýð äýâøèã÷äèéí ñîíãóóëèéí çàðäëûí ñàíõ¿¿æèëò, ò¿¿íèé çàðöóóëàëòûã õÿíàõàä ãàðàõ çàðäàë; 10.2.6.àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî áîëîí õýñãèéí õîðîîäûí ãèø¿¿äèéí òóñ õîðîîíä àæèëëàñàí õóãàöààíû ìºíãºí óðàìøóóëëûí çàðäàë; 10.2.7.àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî áîëîí õýñãèéí õîðîîäûí áè÷èã õýðýã, øóóäàí, õîëáîî, óíàà, àëáàí òîìèëîëòûí çàðäàë; 10.2.8.òóõàéí øàòíû Õóðëààñ òîãòîîñîí áóñàä çàðäàë. 10.3.Ýíý õóóëèéí 10.2-ò çààñàí çàðäëûí õýìæýýã òóõàéí øàòíû Õóðëûí Òýðã¿¿ëýã÷èä ñàíàë àâàõ ºäðººñ 30-ààñ äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº òîãòîîíî.

10.4.Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîî ýíý õóóëèéí 10.2.1-ä çààñàí ¿íýìëýõ, ìàÿãò, ñàíàëûí õóóäàñ, àëáàí áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäàñíû çàãâàðûã áàòëàõ áà ìºí õóóëèéí 10.1.1, 10.1.2-ò çààñàí õóóëü òîãòîîìæ, ä¿ðýì, æóðàì, ãàðûí àâëàãà, ìàòåðèàë, òàìãà, òýìäýã, ëàö, òóñãàé òýìäýã òàâèõ õýðýãñýë, ñàíàëûí õàéðöãèéã íýãäñýí çàãâàðààð õèéëãýæ àéìàã, íèéñëýëèéí ñîíãóóëèéí õîðîîäîä õ¿ðã¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëíà. 10.5.Àéìàã, íèéñëýëèéí Õóðàë íóòàã äýâñãýðèéíõ íü õýìæýýíä áàéãóóëàãäñàí òîéðãóóäûí ìýäýýëëèéã íýãòãýñýí ä¿í, ò¿¿í÷ëýí ýíý õóóëèéí 10.1-ä çààñíû äàãóó óëñûí òºñ⺺ñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ çàðäëûí òîîöîîã ãàðãàæ Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíä èð¿¿ëíý.

10.6.Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîî ýíý õóóëèéí 10.5-ä çààñàí ìýäýýëýë, òîîöîîã íýãòãýæ óëñûí òºñ⺺ñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ çàðäëûí òàëààðõè ñàíàë

6

áîëîâñðóóëæ Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõ áºãººä Óëñûí Èõ Õóðàë óã ñàíàëûã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø íýã ñàðûí äîòîð õýëýëöýæ, àéìàã, íèéñëýë òóñ á¿ðò íîãäîõ çàðäëûã òóñãàñàí øèéäâýð ãàðãàíà.

10.7.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýã, õýñãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîäûí àæèëëàõ, ñàíàë àâàõ áàéðûã òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò áóþó òýäãýýð ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýä ¿íý òºëáºðã¿é ãàðãàæ ºãíº. 10.8.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýã, õýñãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîäûã àæëûí áàéð, òýýâýð, õîëáîîíû áîëîí áóñàä øààðäëàãàòàé õýðýãñëýýð õàíãàõ àñóóäëûã òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãà õàðèóöíà. 10.9.Ýíý õóóëèéí 10.7-ä çààñíûã çºð÷ñºí õóóëèéí ýòãýýäèéã 500000-700000 òºãðºãººð, àëáàí òóøààëòíûã 150000-250000 òºãðºãººð, 10.8-ä çààñíûã çºð÷ñºí Çàñàã äàðãûã 150000-250000 òºãðºãººð òîðãîíî.

ÕΨÐÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

Ñîíãóóëü ýðõëýí ÿâóóëàõ áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé çîõèîí áàéãóóëàëò, á¿ðýí ýðõ

11 ä¿ãýýð ç¿éë. Ñîíãóóëèéí áàéãóóëëàãûí òîãòîëöîî 11.1.Ñîíãóóëèéí áàéãóóëëàãûí òîãòîëöîî íü ñîíãóóëèéí òºâ, îðîí íóòãèéí áàéãóóëëàãààñ á¿ðäýíý. 11.2.Ñîíãóóëèéí òºâ áàéãóóëëàãà íü Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîî, îðîí íóòãèéí áàéãóóëëàãà íü àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýã, õýñãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî áàéíà. 11.3.Îðîí íóòãèéí ñîíãóóëèéí áàéãóóëëàãóóä ñîíãóóëü áýëòãýí ÿâóóëàõàä íü Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîî Ñîíãóóëèéí òºâ áàéãóóëëàãûí òóõàé6 õóóëèéí 7.5-ä çààñíû äàãóó ìýðãýæèë, àðãà ç¿éí òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëíý. 11.4.Îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëü áýëòãýí ÿâóóëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ, ñàíàë õóðààëòûí ä¿íã íýãòãýí ãàðãàõ ¿¿ðýã á¿õèé ñîíãóóëèéí õîðîîã äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà, ãèø¿¿äèéí á¿ðýëäýõ¿¿íòýéãýýð äîð äóðäñàí æóðìààð áàéãóóëæ, õàðüÿàëàõ íóòàã äýâñãýðèéí ñîíãîã÷äîä ìýäýýëíý: 11.4.1.àéìàã, íèéñëýëèéí ñîíãóóëèéí õîðîîã ñàíàë àâàõ ºäðººñ 28-ààñ äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº òóõàéí àéìàã, íèéñëýëèéí Õóðëûí Òýðã¿¿ëýã÷èä; 11.4.2.ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîã ñàíàë àâàõ ºäðººñ 26-ààñ äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº òóõàéí ñóì, ä¿¿ðãèéí Õóðëûí Òýðã¿¿ëýã÷èä;

11.4.3.õýñãèéí õîðîîã ñàíàë àâàõ ºäðººñ 20-èîñ äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº òóõàéí ñóì, ä¿¿ðãèéí Õóðëûí Òýðã¿¿ëýã÷èä. 11.5.Ñîíãóóëèéí õîðîîäûí á¿ðýëäýõ¿¿íèé òîîã õ¿í àìûí òîî, àæëûí õýìæýýã õàðãàëçàí òóõàéí Õóðëûí Òýðã¿¿ëýã÷èä òîãòîîíî.

11.6.Ñîíãóóëèéí õîðîîäûí ãèø¿¿ä íü Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíîîñ áàòàëñàí ¸ñ ç¿éí ä¿ðìèéã ñàõèí ìºðäºíº.

6 Ñîíãóóëèéí òºâ áàéãóóëëàãûí òóõàé õóóëü -“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2006 îíû 5 äóãààðò íèéòëýãäñýí.

7

11.7.Ýíý õóóëèéí 11.4.1-11.4.3-ò çààñàí ñîíãóóëèéí õîðîîä /öààøèä “ñîíãóóëèéí õîðîîä” ãýõ/ íü áàéãóóëàãäñàí ºäðººñ ýõëýí òóõàéí øàòíû Õóðëûí Òýðã¿¿ëýã÷èä òýäãýýðèéí ¿éë àæèëëàãààã äóóñãàâàð áîëãîõ õ¿ðòýëõ õóãàöààíä ººðñäèéí á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý. 11.8.Ñîíãóóëèéí õîðîîäûí äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà íü íýã íàìûí ãèø¿¿í áàéõûã, ãèø¿¿äèéíõ íü á¿ðýëäýõ¿¿íä àëü íýã íàì, ýâñëèéí òºëººëºë äàâàìãàéëàõûã òóñ òóñ õîðèãëîíî. 11.9.Ñîíãóóëèéí õîðîîäûí á¿ðýëäýõ¿¿íä òóõàéí çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí Çàñàã äàðãûã îðîëöóóëàõûã õîðèãëîíî. 11.10.Ñîíãóóëèéí õîðîîäûí äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà, ãèø¿¿ä íü òóõàéí îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä íýð äýâøèã÷ áàéõûã õîðèãëîíî. 11.11.Ñîíãóóëèéí õîðîîäûí äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà, ãèø¿¿í àëü íýã íýð äýâøèã÷, íàì, ýâñëèéí òàëààð ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõ, ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòûã áóäëèàíòóóëàõ, èéì çîðèëãîîð ñîíãîã÷îîñ ñîíãóóëèéí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõýä, ò¿¿í÷ëýí ñàíàë õóðààõ, òîîëîõ àæèëä ñàíààòàéãààð ñààä õèéõ, áóñäûã òºëººëæ ñàíàë ºãºõ, ñàíàëûí õàéðöãèéí ëàö áèò¿¿ìæëýëèéã ãýìòýýõ, ãàðûí ¿ñýã õóóðàì÷ààð ¿éëäýõ, ñàíàëûí õóóäàñ ñîëèõ, õ¿÷èíã¿é ñàíàëûí õóóäñààð ñàíàë àâàõ çýðýã àëèâàà õóóëü áóñ ¿éë àæèëëàãàà ¿éëäýõ, çîõèîí áàéãóóëàõûã õîðèãëîíî. 11.12.Ñîíãóóëèéí õîðîîäîîñ ñîíãóóëèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæèéã õýðýãæ¿¿ëýõ, ò¿¿íèé áèåëýëòýä õÿíàëò òàâüæ øàëãàõàä òºðèéí àëáàí õààã÷, íýð äýâøèã÷, íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëü ýðõýëñýí áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé àæèëòàí, óõóóëàã÷, áèå äààí íýð äýâøèã÷èéí øàäàð òóñëàã÷ õºíäëºí㺺ñ îðîëöîõ, ñààä ó÷ðóóëàõûã õîðèãëîíî. 11.13.Ýíý õóóëèéí 11.11-ä çààñíûã çºð÷ñºí ñîíãóóëèéí õîðîîíû äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà, ãèø¿¿íèéã 200000-250000 òºãðºãººð òîðãîæ, ñîíãóóëèéí õîðîîíû á¿ðýëäýõ¿¿íýýñ ãàðãàíà. 12 äóãààð ç¿éë. Àéìàã, íèéñëýëèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíû á¿ðýí ýðõ 12.1.Àéìàã, íèéñëýëèéí ñîíãóóëèéí õîðîî íóòàã äýâñãýðèéíõýý õýìæýýíä äàðààõü á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý: 12.1.1.ñîíãóóëü áýëòãýí ÿâóóëàõ àæëûã òºëºâëºõ, çîõèîí áàéãóóëàõ; 12.1.2.ñîíãóóëèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæèéí áèåëýëòèéã õÿíàí øàëãàæ, íèéòýýð ñàõèí áèåë¿¿ëýõ íºõöºëèéã õàíãàõ; 12.1.3.õàðüÿàëàõ äîîä øàòíû ñîíãóóëèéí õîðîîäûí ¿éë àæèëëàãààã íýãòãýí óäèðäàõ; 12.1.4.ñîíãóóëü áýëòãýí ÿâóóëàõ àñóóäëààð òóõàéí íóòàã äýâñãýð äýõ òºðèéí çîõèõ øàòíû áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààã óÿëäóóëàí çîõèöóóëàõ; 12.1.5.àéìàã, íèéñëýëèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä îðîëöîõîî èëýðõèéëñýí íàì, ýâñëèéã á¿ðòãýõ;

12.1.6.àéìàã, íèéñëýëèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä íýð äýâøèã÷èéã á¿ðòãýæ, ¿íýìëýõ îëãîõ;

8

12.1.7.ñîíãóóëèéí àæèëä çîðèóëàí óëñûí áîëîí îðîí íóòãèéí òºñ⺺ñ õóâààðèëñàí õºðºíãèéã çîðèóëàëòûí äàãóó çàõèðàí çàðöóóëàõ, çîõèõ æóðìûí äàãóó õàðüÿàëàõ äîîä øàòíû ñîíãóóëèéí õîðîîäîä õóâààðèëàõ, çàðöóóëàëòàä õÿíàëò òàâèõ; 12.1.8.ñîíãóóëü áýëòãýí ÿâóóëàõ àñóóäëààð õàðüÿàëàõ äîîä øàòíû ñîíãóóëèéí õîðîîäûí áîëîí òóõàéí íóòàã äýâñãýðèéí çîõèõ øàòíû òºðèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãûí ìýäýýëýë ñîíñîæ, øààðäëàãàòàé àðãà õýìæýý àâàõ; 12.1.9.õàðüÿàëàõ äîîä øàòíû ñîíãóóëèéí õîðîîäûí øèéäâýðèéã äàâæ çààëäñàí áîëîí ñîíãóóëèéí õóóëü òîãòîîìæ çºð÷ñºí ìàðãààí á¿õèé ºðãºäºë, ãîìäëûã õÿíàí øèéäâýðëýõ; 12.1.10.Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíîîñ èð¿¿ëñýí ýíý õóóëèéí 10.1.1-ä çààñàí ìàòåðèàë, òàìãà, òýìäýã, ëàö, ñàíàëûí õàéðöàã çýðãèéã ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîäîä õóâààðèëàõ, òîîöîîëîõ; 12.1.11.ýíý õóóëèéí 10.2.1-ä çààñàí ¿íýìëýõ, ìàÿãò, ñàíàëûí õóóäàñ, àëáàí áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäñûã õýâë¿¿ëýõ, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîäîä õóâààðèëàõ, òîîöîîëîõ; 12.1.12.àéìàã, íèéñëýëèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä íýð äýâøèã÷èéã íýðèéí æàãñààëòààñ õàñàõ; 12.1.13.õàðüÿàëàõ íóòàã äýâñãýðò íü ÿâàãäñàí îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëèéí íýãäñýí ä¿íã ãàðãàæ, àéìàã, íèéñëýëèéí Õóðëûí òºëººëºã÷äèéã á¿ðòãýæ, òýäíèé á¿ðýí ýðõèéã õ¿ëýýí çºâøººðºõ øèéäâýðèéí òºñºë áîëîâñðóóëæ òóõàéí àéìàã, íèéñëýëèéí Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõ; 12.1.14.äàõèí ñàíàë àâàõ, äàõèí ñîíãóóëü ÿâóóëàõ, íºõºí ñîíãóóëü ÿâóóëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ; 12.1.15.ñîíãóóëèéí àæèëòàé õîëáîãäîëòîé áàðèìò áè÷ãèéã Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíîîñ áàòàëñàí æóðìûí äàãóó öýãöëýí òóõàéí àéìàã, íèéñëýëèéí Õóðëûí àðõèâò õ¿ëýýëãýí ºã÷, ñîíãóóëèéí ä¿íã Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíä õ¿ðã¿¿ëýõ; 12.1.16.îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëü áýëòãýí ÿâóóëàõòàé õîëáîãäóóëàí Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíîîñ õóóëü òîãòîîìæèä íèéö¿¿ëýí ãàðãàñàí øèéäâýð, ìýðãýæèë, àðãà ç¿éí çºâëºë㺺, çààâàð÷èëãàà, ¿¿ðãèéã áèåë¿¿ëýõ;

12.1.17.õóóëü òîãòîîìæèä çààñàí áóñàä á¿ðýí ýðõ.

12.2.Àéìàã, íèéñëýëèéí ñîíãóóëèéí õîðîî íü õàðüÿàëàõ äîîä øàòíû ñîíãóóëèéí õîðîîäûí õóóëü òîãòîîìæèä íèéöýýã¿é øèéäâýðèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîõ ýðõòýé. 13 äóãààð ç¿éë. Ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíû á¿ðýí ýðõ 13.1.Ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî íü õàðüÿàëàõ íóòàã äýâñãýðèéíõýý õýìæýýíä ýíý õóóëèéí 12.1.1-12.1.4, 12.1.7-12.1.9, 12.1.14-ò çààñíààñ ãàäíà äàðààõü á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý: 13.1.1.ñóì, ä¿¿ðãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä îðîëöîõîî èëýðõèéëñýí íàì, ýâñëèéã á¿ðòãýõ;

9

13.1.2.ñóì, ä¿¿ðãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä íýð äýâøèã÷èéã á¿ðòãýæ,

¿íýìëýõ îëãîõ; 13.1.3.íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëèéí àæèë ýðõýëñýí àæèëòàí, óõóóëàã÷, áèå äààí íýð äýâøèã÷èéí øàäàð òóñëàã÷èéã á¿ðòãýæ, ¿íýìëýõ îëãîõ; 13.1.4.ñóì, ä¿¿ðãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä íýð äýâøèã÷èéã íýðèéí æàãñààëòààñ õàñàõ;

13.1.5.ýíý õóóëèéí 12.1.10, 12.2.11-ä çààñàí ìàòåðèàë, òàìãà, òýìäýã, ëàö, ñàíàëûí õàéðöàã, ¿íýìëýõ, ìàÿãò, ñàíàëûí õóóäàñ, àëáàí áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäàñ çýðãèéã õýñãèéí õîðîîäîä õóâààðèëàõ, òîîöîîëîõ;

13.1.6.àéìàã, íèéñëýëèéí áîëîí ñóì, ä¿¿ðãèéí Õóðëûí ñîíãóóëèéí

ä¿íã íýãòãýí àéìàã, íèéñëýëèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä õ¿ðã¿¿ëýõ; 13.1.7.òóõàéí íóòàã äýâñãýðèéí ñîíãóóëèéí íýãäñýí ä¿íã ãàðãàæ, ñóì, ä¿¿ðãèéí Õóðëûí òºëººëºã÷äèéã á¿ðòãýæ, òýäíèé á¿ðýí ýðõèéã õ¿ëýýí çºâøººðºõ øèéäâýðèéí òºñºë áîëîâñðóóëæ ñóì, ä¿¿ðãèéí Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõ; 13.1.8.ñîíãóóëèéí õîëáîãäîëòîé áàðèìò áè÷ãèéã òîãòîîñîí æóðìûí äàãóó öýãöëýí àðõèâëàæ õóâèéã àéìàã, íèéñëýëèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä õ¿ëýýëãýí ºãºõ; 13.1.9.äýýä øàòíû ñîíãóóëèéí õîðîîäîîñ õóóëü òîãòîîìæèä íèéö¿¿ëýí ãàðãàñàí øèéäâýð, ìýðãýæèë, àðãà ç¿éí çºâëºë㺺, çààâàð÷èëãàà ¿¿ðãèéã áèåë¿¿ëýõ; 13.1.10.õóóëü òîãòîîìæèä çààñàí áóñàä á¿ðýí ýðõ. 13.2.Ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî íü õàðüÿàëàõ õýñãèéí õîðîîäûí õóóëü òîãòîîìæèä íèéöýýã¿é øèéäâýðèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîõ ýðõòýé. 14 ä¿ãýýð ç¿éë. Õýñãèéí õîðîîíû á¿ðýí ýðõ 14.1.Õýñãèéí õîðîî õàðüÿàëàõ íóòàã äýâñãýðèéíõýý õýìæýýíä äàðààõü á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý: 14.1.1.õýñãèéí õîðîîíû õàÿã, àæèëëàõ öàãèéí õóâààðü, ñàíàë àâàõ ºäºð, öàãèéã ñîíãîã÷äîä ìýäýýëýõ; 14.1.2.ñîíãîã÷èéí ¿íýìëýõ îëãîõ; 14.1.3.ñîíãîã÷èéã øèëæ¿¿ëýõ, øèëæèæ èðñýí ñîíãîã÷èéã á¿ðòãýõ; 14.1.4.ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòûã õýñãèéí õýìæýýíä ¿íýí çºâ íýãòãýæ, ñîíãîã÷èéí ýöýã /ýõ/-èéí íýð, íýð, òºðñºí îí, ñàð, ºäºð, îðøèí ñóóãàà ãàçðûí õàÿã çýðãèéã òóëãàí øàëãàõ; 14.1.5.ñàíàë àâàõ áàéð, ñàíàëûí õóóäàñ, ñàíàëûí õàéðöàã çýðýã ñàíàë àâàõàä øààðäëàãàòàé áóñàä ç¿éëèéã áýëòãýæ, ñîíãîã÷äûí ñàíàë àâàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ; 14.1.6.ñàíàë õóðààëòûí ä¿íã ãàðãàæ ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä õ¿ðãýõ;

10

14.1.7.ñîíãóóëèéí áàðèìò áè÷ãèéã Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíîîñ áàòàëñàí æóðìûí äàãóó öýãöýëæ ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä õ¿ëýýëãýí ºãºõ; 14.1.8.ñîíãóóëü áýëòãýí ÿâóóëàõ àñóóäëààð ãàðñàí ºðãºäºë, ãîìäëûã ººðèéí ýðõ õýìæýýíèé õ¿ðýýíä øèéäâýðëýõ, õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãàä óëàìæëàõ; 14.1.9.àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíîîñ ºãñºí ¿¿ðãèéã áèåë¿¿ëýõ; 14.1.10.õóóëüä çààñàí áóñàä á¿ðýí ýðõ. 15 äóãààð ç¿éë. Ñîíãóóëèéí õîðîîäûí àæëûí çîõèîí áàéãóóëàëò 15.1.Ñîíãóóëèéí õîðîîä ýðõ õýìæýýíèéõýý õ¿ðýýíä àñóóäëûã õóðàëäààíä îðîëöñîí ãèø¿¿äèéí îëîíõèéí ñàíàëààð øèéäâýðëýæ òîãòîîë ãàðãàíà. 15.2.Õóðàëäààíä ãèø¿¿äèéí ãóðàâíû õî¸ðîîñ äîîøã¿é íü îðîëöñîí áîë òóõàéí õîðîîíû õóðàëäààí õ¿÷èí òºãºëäºðò òîîöîãäîíî. 15.3.Ýíý õóóëèéí 15.1-ä çààñàí òîãòîîëä òóõàéí õîðîîíû äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà ãàðûí ¿ñýã çóðæ áàòàëãààæóóëíà. 15.4.Ñîíãóóëèéí õîðîîä õóðàëäààíààðàà äýãýý òîãòîîõ áºãººä ò¿¿íä ¿éë àæèëëàãààíû èë òîä, íýýëòòýé áàéäàë, ãèø¿¿äèéí àæèë ¿¿ðãèéí õóâààðü, àæèëëàõ çàð÷èì, æóðìûã òóñãàíà. 15.5.Ñîíãóóëèéí õîðîîäûí õóðàëäààíûã íýýëòòýé ÿâóóëæ, øèéäâýðèéã èë òîä ìýäýýëíý. 15.6.Ñîíãóóëèéí õîðîîäûí õóðàëäààíû òýìäýãëýëèéã Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíîîñ áàòàëñàí æóðìûí äàãóó çààâàë õºòëºõ áºãººä ò¿¿íèéã òóõàéí õîðîîíû íýã ãèø¿¿íä õàðèóöóóëíà. 15.7.Ñîíãóóëèéí áàðèìò áè÷èã á¿ðòãýëòýé áàéõ áºãººä óã á¿ðòãýëä õàìààðàãäàõ áàðèìò áè÷èã, òýäãýýðèéã á¿ðòãýõ àæèëëàãààã Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíîîñ áàòàëñàí æóðàìä çààñíààð ã¿éöýòãýíý. 15.8.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíû äàðãà äîòîîä àæëûí àñóóäëààð çàõèðàìæ ãàðãàõ ýðõòýé. 15.9.Ñîíãóóëèéí õîðîîäûí á¿ðýëäýõ¿¿íèéã àæëûí øààðäëàãà, çàðäëûí õýìæýýã õàðãàëçàí ¿íäñýí àæëààñ íü ò¿ð ÷ºëººë¿¿ëæ àæèëëóóëíà. 15.10.Õóóëüä ººðººð çààãààã¿é áîë õýñãèéí õîðîîíû øèéäâýðèéí òàëààð ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíû øèéäâýðèéí òàëààð àéìàã, íèéñëýëèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä, àéìàã, íèéñëýëèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíû øèéäâýðèéí òàëààð ø¿¿õýä òóñ òóñ ãîìäîë ãàðãàæ áîëîõ áºãººä ñîíãóóëèéí õîðîîä ãîìäëûã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø àæëûí ãóðâàí ºäðèéí äîòîð õÿíàí øèéäâýðëýæ, ãîìäîë ãàðãàã÷èä áè÷ãýýð õàðèó ºãíº. 15.11.Ñîíãóóëèéí õîðîîä ñîíãóóëü áýëòãýí ÿâóóëàõòàé õîëáîãäñîí àñóóäëààð ñîíãóóëèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæîîð ¿¿ðýã õ¿ëýýñýí àëèâàà áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòàíä õóóëü ¸ñíû øààðäëàãà òàâèõ ýðõòýé áºãººä

11

ò¿¿íèéã õ¿ëýýí àâñàí áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòàí òóõàéí øààðäëàãûã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø àæëûí õî¸ð ºäºðò áàãòààí øèéäâýðëýæ, õàðèó ìýäýãäýíý. 15.12.Ñîíãóóëèéí õîðîîäîîñ á¿ðýí ýðõèéíõýý õ¿ðýýíä ãàðãàñàí øèéäâýðèéã òóõàéí íóòàã äýâñãýðèéí ñîíãóóëèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæîîð ¿¿ðýã õ¿ëýýñýí á¿õ áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòàí, èðãýí áèåë¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé. 15.13.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî õóâààðèëàãäñàí òºñâèéí õºðºíãèéí õýìæýýíä ñîíãóóëèéã áýëòãýí ÿâóóëàõäàà õóâü õ¿í, õóóëèéí ýòãýýäòýé àæèë ã¿éöýòã¿¿ëýõ ãýðýý áàéãóóëàí àæèëëóóëæ áîëíî. 15.14.Ýíý õóóëèéí 15.11, 15.12-ò çààñíûã çºð÷ñºí èðãýíèéã 100000-150000 òºãðºãººð, àëáàí òóøààëòíûã 150000-250000 òºãðºãººð, áàéãóóëëàãûã 500000-800000 òºãðºãººð òîðãîíî.

ÃÓÐÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

Ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëò

16 äóãààð ç¿éë. Ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëò ¿éëäýõ, òàíèëöóóëàõ 16.1.Áàã, õîðîîíû Çàñàã äàðãà õàðüÿàëàõ íóòàã äýâñãýðò íü áàéíãà îðøèí ñóóãàà ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòûã õàÿãèéí á¿ðòãýëèéí äàãóó èðãýíèé á¿ðòãýëòýé òóëãàí øàëãàæ, Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíîîñ áàòàëñàí ìàÿãòààð 2 õóâü ¿éëäýæ, ñàíàë àâàõ ºäðººñ 15 õîíîãèéí ºìíº íýã õóâèéã òóõàéí õýñãèéí õîðîîíä õ¿ðã¿¿ëæ, ¿ëäýõ õóâèéã àðõèâò õàäãàëíà. 16.2.Òóõàéí õýñãèéí íóòàã äýâñãýðò áàéðëàæ áàéãàà öýðãèéí àíãè, íýãòãýëä àëáà õààæ áàéãàà ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòûã óã àíãè, íýãòãýëèéí äàðãà ýíý õóóëèéí 16.1-ä çààñàí ìàÿãòûí äàãóó 2 õóâü ¿éëäýæ òàìãà, ãàðûí ¿ñãýýð áàòàëãààæóóëàí íýã õóâèéã õîëáîãäîõ õýñãèéí õîðîîíä ñàíàë àâàõ ºäðººñ 15 õîíîãèéí ºìíº õ¿ðã¿¿ëýõ áà ¿ëäýõ õóâèéã àðõèâò õàäãàëíà.

16.3.Òóõàéí õýñýãò áàéíãà îðøèí ñóóõ á¿ðòãýëòýé èðãýí ãàäààäàä àìüäðàõ, öýðãèéí àëáà õààõ, ººð ãàçàðò ñóðàëöàõ çýðýã øàëòãààíààð ñàíàë ºãºõ áîëîìæã¿é áîë òýäãýýðèéã ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòàä á¿ðòãýõã¿é. 16.4.Õýñãèéí õîðîî íü ýíý õóóëèéí 16.1, 16.2-ò çààñàí ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòûã ñàíàë àâàõ ºäðººñ 12-îîñ äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíîîñ áàòàëñàí ìàÿãòûí äàãóó 2 õóâü íýãòãýæ õîðîîíû äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà ãàðûí ¿ñýã çóðàí, ñàíàë àâàõ ºäðººñ 10 õîíîãèéí ºìíº õýñãèéí áàéðàíä èë òàâüæ, ñîíãîã÷äîä ÷ºëººòýé òàíèëöàõ áîëîëöîî îëãîíî. 16.5.Ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòàä ò¿¿íèéã ¿éëäýõ ¿åä òóõàéí õýñýãò áàéíãà îðøèí ñóóãàà á¿õ ñîíãîã÷èéí ýöýã /ýõ/-èéí íýð, íýð, íàñ, îðøèí ñóóãàà ãàçðûí õàÿã, èðãýíèé ¿íýìëýõèéí áîëîí ðåãèñòðèéí äóãààðûã á¿ðòãýõ áºãººä èéíõ¿¿ á¿ðòãýõäýý ñîíãîã÷èéí íýðèéã îðøèí ñóóãàà ãàçðûí õàÿãèéí áàéðøëààð íü äàðààëóóëàí áè÷íý. 16.6.Ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëò íü ¿íäñýí áà 纺âðèéí áèò¿¿ìæèëñýí õàéðöãààð ñàíàë àâàõ ãýñýí òºðºëòýé áàéíà. 16.7.Ñîíãîã÷ á¿ðèéã ñîíãóóëèéí íýã õýñýãò, íýðèéí íýã æàãñààëòàä á¿ðòãýõ áºãººä ò¿¿íèé íýðèéã íýãýýñ èë¿¿ íýðèéí æàãñààëòàä á¿ðòãýõ, ýñõ¿ë õóóëüä çààñíààñ áóñàä ¿íäýñëýë, øàëòãààíààð á¿ðòãýõýýñ òàòãàëçàõûã õîðèãëîíî.

12

16.8.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî õàðüÿàëàõ íóòàã äýâñãýðèéíõ íü ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòàä á¿ðòãýãäñýí ñîíãîã÷äûí òîîã íýãòãýí ãàðãàíà. 16.9.Öàãäàà, ýìíýëýã, àìðàëò, ñóâèëëûí ãàçðûí óäèðäëàãà ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòûã ¿éëäýõýä øààðäàãäàõ ìýäýýëëèéã ãàðãàæ ºãºõ ¿¿ðýãòýé. 16.10.Ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòûã õóâèëæ îëøðóóëàõ, òàðààõûã õîðèãëîíî. 16.11.Ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãà ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòûã æèë òóòàì øèíý÷ëýí ãàðãàíà. 16.12.Ýíý õóóëèéí 16.1-16.2-ò çààñíûã çºð÷ñºí Çàñàã äàðãà, àëáàí òóøààëòíûã 150000-250000 òºãðºãººð, 16.4, 16.7-ä çààñíûã çºð÷ñºí ñîíãóóëèéí õîðîîíû äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãûã 200000-250000 òºãðºãººð, 16.10-ò çààñíûã çºð÷ñºí áóðóóòàé ýòãýýäèéã 200000-250000 òºãðºãººð òîðãîíî. 17 äóãààð ç¿éë. Ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòûí òàëààð

ãîìäîë ãàðãàõ

17.1.Ñîíãîã÷èéã íýðèéí æàãñààëòàä á¿ðòãýýã¿é áóþó áóðóó á¿ðòãýñýí áàéâàë ñîíãîã÷, ñîíãóóëüä îðîëöîæ áàéãàà áàéãóóëëàãà, íýð äýâøèã÷ òóõàéí õýñãèéí õîðîîíä ãîìäîë ãàðãàõ ýðõòýé.

17.2.Õýñãèéí õîðîî ãîìäëûã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø àæëûí 2 ºäðèéí äîòîð,

õýðýâ ñàíàë àâàõ ºäºð áóþó óã ºäºð õ¿ðòýëõ 2 õîíîãèéí õóãàöààíä ãîìäëûã õ¿ëýýí àâñàí áîë íýí äàðóé õÿíàí ¿çýæ, ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòàä çîõèõ ººð÷ëºëòèéã òýð äàðóé îðóóëàõ, ýñõ¿ë õóóëüä çààñàí ¿íäýñëýëèéí äàãóó ãîìäëûã õýðýãñýõã¿é áîëãîõ øèéäâýð ãàðãàæ õàðèó ìýäýãäýíý.

17.3.Ãîìäîë ãàðãàã÷ ýíý õóóëèéí 17.2-ò çààñàí øèéäâýðèéã ýñ çºâøººðâºë

ãîìäëîî òóõàéí õýñãèéã õàðüÿàëàõ ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä ãàðãàíà. 18 äóãààð ç¿éë. Ñîíãîã÷ øèëæèõ 18.1.Áàéíãà îðøèí ñóóõ á¿ðòãýëòýé, ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòàä

á¿ðòãýãäýæ ñîíãîã÷èéí ¿íýìëýõ àâñàí ñîíãîã÷èéã ñàíàëûí õóóäàñ õýñãèéí õîðîîíä î÷èõîîñ ºìíº äîð äóðäñàí òîõèîëäîëä øèëæ¿¿ëæ áîëíî:

18.1.1.çàñàã çàõèðãààíû íýã íýãæýýñ íºãºº íýãæèä á¿ðìºñºí

øèëæèæ áàéãàà áîë; 18.1.2.àéìàã äîòðîî íýã ñóìààñ íºãºº ñóìàíä àëáàí áîëîí õóâèéí

õýðãýýð ò¿ð õóãàöààãààð çîð÷èæ î÷ñîí ãàçàðòàà ñàíàë ºãºõ áîë.

18.2.Õýñãèéí õîðîî ýíý õóóëèéí 18.1.1-18.1.2-ò çààñíààð øèëæèõ ñîíãîã÷èéí ¿íýìëýõýä øèëæ¿¿ëñýí òóõàé òýìäýãëýë õèéæ òýìäãýýð áàòàëãààæóóëàí ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòààñ õàñíà.

18.3.Ýíý õóóëèéí 18.1.1-18.1.2-ò çààñíààð øèëæñýí ñîíãîã÷ øèëæèæ î÷ñîí

ãàçðûíõàà õàÿãààð õýñãèéí õîðîîíä èðãýíèé áîëîí øèëæ¿¿ëãèéí òýìäýãëýë á¿õèé ñîíãîã÷èéí ¿íýìëýõèéã õÿíóóëæ ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòàä á¿ðòã¿¿ëíý.

18.4.Ýíý õóóëèéí 18.1.1-ä çààñíààð á¿ðìºñºí øèëæñýí ñîíãîã÷ øèëæèæ

î÷ñîí ãàçðûíõàà àéìàã, ñóìûí áóþó íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëüä, 18.1.2-ò

13

çààñíààð ò¿ð øèëæñýí ñîíãîã÷ çºâõºí òóõàéí àéìãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä íýð äýâøèã÷èéí òºëºº ñàíàë ºãºõ ýðõòýé.

18.5.Ýíý õóóëèéí 18.4-ò çààñàí ñîíãîã÷èéí ñàíàëûã òóñãàé õàéðöàãò àâàõ

áà òóñàä íü òîîëæ ä¿íã ãàðãàíà. 18.6.Ýíý õóóëèéí 18.1-ä çààñàí õóãàöààíààñ õîéø áóþó õýñãèéí õîðîî

ñàíàëûí õóóäàñ õ¿ëýýí àâñíû äàðàà ñîíãîã÷ á¿ðìºñºí áîëîí ò¿ð øèëæâýë ò¿¿íèé ñàíàëûã ýíý õóóëèéí 18.5-ä çààñàí æóðìààð óðüä÷èëàí áèò¿¿ìæèëæ àâíà.

18.7.Ýíý õóóëèéí 18.5, 18.6-ä çààñíûã çºð÷ñºí ñîíãóóëèéí õîðîîíû äàðãà,

íàðèéí áè÷ãèéí äàðãûã 200000-250000 òºãðºãººð, ãèø¿¿íèéã 150000-200000 òºãðºãººð òîðãîæ, ñîíãóóëèéí õîðîîíû á¿ðýëäýõ¿¿íýýñ ãàðãàõ áà ò¿¿íèéã äàõèí òîìèëîõã¿é.

19 ä¿ãýýð ç¿éë.Ñîíãîã÷èéí ¿íýìëýõ, ò¿¿íèéã îëãîõ 19.1.Õýñãèéí õîðîî ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòàä á¿ðòãýãäñýí ñîíãîã÷èä

ñîíãîã÷èéí ¿íýìëýõ îëãîíî. 19.2.Ñîíãîã÷èéí ¿íýìëýõýä ñîíãîã÷èéí ýöýã /ýõ/-èéí íýð, íýð, òºðñºí îí,

ñàð, ºäºð, íàñ, èðãýíèé ¿íýìëýõèéí áîëîí ðåãèñòðèéí äóãààð, îðøèí ñóóãàà ãàçðûí õàÿãèéã áè÷íý.

19.3.Ñîíãîã÷èéí ¿íýìëýõ àéìàã, ä¿¿ðýã òóñ á¿ðýýð íýãäñýí èíäåêñ,

äóãààðòàé, ñîíãîã÷ øèëæñýí, øèëæèí èðñýí, ñàíàë ºãñºí òóõàé òýìäýãëýõ õýñýãòýé áàéíà.

19.4.Ñîíãîã÷èéí ¿íýìëýõèéã õýñãèéí õîðîîíû àëü íýã ãèø¿¿í îëãîõ áºãººä

¿íýìëýõèéã õ¿ëýýí àâñàí ñîíãîã÷îîð ãàðûí ¿ñýã çóðóóëæ áàòàëãààæóóëíà. 19.5.Ñîíãîã÷èéí ¿íýìëýõ òàðààñàí õýñãèéí õîðîîíû ãèø¿¿íèé íýðèéã

ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëò äàõü ñîíãîã÷èéí íýðèéí àðä òýìäýãëýíý. 19.6.Ýíý õóóëèéí 19.1, 19.4, 19.5-ä çààñíûã çºð÷ñºí ñîíãóóëèéí õîðîîíû

äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãûã 200000-250000 òºãðºãººð, ãèø¿¿íèéã 150000-200000 òºãðºãººð òîðãîæ, 19.1-ä çààñíûã çºð÷èæ íýðèéí æàãñààëòàä á¿ðòãýãäýýã¿é èðãýíä ñîíãîã÷èéí ¿íýìëýõ îëãîñîí ýòãýýäèéã ñîíãóóëèéí õîðîîíû á¿ðýëäýõ¿¿íýýñ ãàðãàõ áà ò¿¿íèéã äàõèí òîìèëîõã¿é.

ĪЪÂįÃÝÝÐ ÁYËÝÃ

Îðîí íóòãèéí Õóðëûí òºëººëºã÷èä íýð

äýâø¿¿ëýõ, íýð äýâøèã÷èéã á¿ðòãýõ

20 äóãààð ç¿éë.Íýð äýâø¿¿ëýõ õóãàöàà, æóðàì 20.1.Îðîí íóòãèéí Õóðëûí òºëººëºã÷èä íýð äýâø¿¿ëýõ àæèëëàãààã ñîíãóóëü çàðëàñíààñ õîéø 5 õîíîãèéí äàðàà ýõë¿¿ëæ, 7 õîíîãèéí õóãàöààíä äóóñãàíà.

20.2.Ñîíãóóëèéí ýðõ á¿õèé èðãýí çºâõºí àëü íýã øàòíû Õóðëûí ñîíãóóëüä íýã òîéðîãò íýðýý äýâø¿¿ëýõ ýðõòýé áºãººä àéìàã, íèéñëýëèéí Õóðàëä íýð äýâøñýí áîë ñóì, ä¿¿ðãèéí Õóðàëä äàâõàð íýðýý äýâø¿¿ëýõèéã õîðèãëîíî.

14

20.3.Ýíý õóóëèéí 25.11-ä çààñíû äàãóó îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä íýð äýâøèã÷äèéí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëæ, ¿íýìëýõ àâñàí Ìîíãîë Óëñûí èðãýíèéã íýð äýâøèã÷ ãýæ òîîöíî.

20.4.Îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä íýð äýâøèã÷ íü ýíý õóóëèéí 4.3-ò

çààñíààñ ãàäíà äàðààõü øààðäëàãûã õàíãàñàí áàéíà: 20.4.1.ø¿¿õèéí øèéäâýðýýð òîãòîîãäñîí çýýë, áàòëàí äààëòûí

áîëîí áóñàä ãýðýýãýýð õ¿ëýýñýí õóãàöàà õýòýðñýí ºðã¿é áàéõ; 20.4.2.ø¿¿õèéí øèéäâýðýýð òîãòîîãäñîí òàòâàðûí ºð òºëáºðã¿é

áàéõ; 20.4.3.ÿë øèéòãýëã¿é áàéõ.

20.4.4.õóóëü òîãòîîìæèä çààñíû äàãóó íàìûí ãèø¿¿íýýñ ò¿äãýëçñýí òºðèéí àëáàí õààã÷ îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä íýð äýâøèæ áàéãàà áîë óã àæèë, àëáàí òóøààëààñ ÷ºëººëºãäñºí áàéõ.

20.5.Íýð äýâøèã÷ ñîíãóóëèéí ñóðòàë÷èëãàà àëáàí ¸ñîîð ýõýëñíýýñ äóóñàõ

õ¿ðòýëõ õóóëüä çààñàí õóãàöààíä àëáàí àæëààñàà ò¿ð ÷ºëººëºãäºíº. 20.6.Íýã íàìûí ãèø¿¿íèéã íºãºº íàìààñ, ýâñëèéí õóâüä ò¿¿íä íýãäýí

îðñîí íàìóóäûíõààñ ººð íàìûí ãèø¿¿íèéã, ò¿¿í÷ëýí ýíý õóóëèéí 20.4.4-ò çààñíààñ áóñàä òîõèîëäîëä íàìûí ãèø¿¿íýýñ ò¿äãýëçñýí òºðèéí àëáàí õààã÷èéã îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä íýð äýâø¿¿ëýõèéã òóñ òóñ õîðèãëîíî.

21 ä¿ãýýð ç¿éë. Íàì, ýâñëýýñ íýð äýâø¿¿ëýõ 21.1.Ýíý õóóëèéí 7.1-ä çààñàí øààðäëàãà õàíãàñàí íàì áóþó íàìóóäûí

ýâñýë îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä íýð äýâø¿¿ëýõ ýðõòýé. 21.2.Õî¸ð áóþó ò¿¿íýýñ äýýø íàìóóäûí îðîí íóòàã äàõü ñàëáàðóóä

ñîíãóóëüä íýãýí ýâñýë áîëæ îðîëöîõ áîë ýíý õóóëèéí 7.1-ä çààñàí øààðäëàãà óã ýâñýëä íýãäýí îðæ áóé íàì òóñ á¿ðò õàìààðíà.

21.3.Íàì, ýâñýë ñîíãóóëüä îðîëöîõ òóõàéãàà ñàíàë àâàõ ºäðººñ 25-ààñ

äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä àëáàí áè÷ãýýð èëýðõèéëæ, á¿ðòã¿¿ëíý.

21.4.Íàì, ýâñëèéí ñàëáàð áàéãóóëëàãà /öààøèä “íàì, ýâñýë” ãýõ/ íýð

äýâø¿¿ëæ áàéãàà áîë òóõàéí øàòíû íàìûí òºëººëëèéí áàéãóóëëàãûí îëîíõèéí ñàíàëààð øèéäâýðëýíý.

21.5.Íàì, ýâñýë ñîíãóóëüä îðîëöîõîî èëýðõèéëýõäýý äàðààõü áàðèìò

áè÷ãèéã òóõàéí øàòíû ñîíãóóëèéí õîðîîíä èð¿¿ëíý:

21.5.1.íàì äàíãààðàà, ýñõ¿ë ýâñýë áàéãóóëæ ñîíãóóëüä îðîëöîõ òóõàé øèéäâýð;

21.5.2.òóõàéí íàìûí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëñýí, ýâñëèéí òóõàéä

ò¿¿íä íýãäýí îðñîí íàìóóäûí ä¿ðìèéí íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí õóóëáàð;

21.5.3.íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºð;

15

21.5.4.ºìíº ÿâàãäñàí îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëèàñ õîéøõè õóãàöààíä òóõàéí íàìä áóþó ýâñýëä íýãäýí îðñîí íàìóóäàä áàéãóóëëàãà, èðãýäýýñ ºãñºí õàíäèâûí àóäèòûí áàéãóóëëàãààð õÿíóóëæ áàòàëãààæóóëñàí òàéëàí;

21.5.5.íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëü ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí á¿ðýëäýõ¿¿í,

áàéðëàõ ãàçðûí õàÿã, õàðèëöàõ óòàñíû äóãààð çýðãèéã àãóóëñàí ìýäýýëýë. 21.6.Íàìóóä ýâñýë áàéãóóëàí ñîíãóóëüä îðîëöîæ áàéãàà áîë òºëººëºõ

áàéãóóëëàãà íü ýíý õóóëèéí 21.5-ä çààñíààñ ãàäíà äàðààõü áàðèìò áè÷ãèéã òóõàéí øàòíû ñîíãóóëèéí õîðîîíä á¿ðä¿¿ëæ ºãíº:

21.6.1.ýâñëèéí ãýðýýíèé íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí õóóëáàð; 21.6.2.ýâñýëä íýãäýí îðñîí íàì òóñ á¿ðèéí óäèðäàõ äýýä

áàéãóóëëàãûí õóðàëäààíû øèéäâýð, òýìäýãëýë. 21.7.Íýð äýâøèã÷ýýñ ñîíãîã÷èäòîéãîî óóëçàõ, ñîíãóóëèéí ìºðèéí

õºòºëáºðºº ñóðòàë÷ëàõ çýðãýýð ñîíãóóëüä îðîëöîõ á¿õèé ë àæèëä íü òóõàéí íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëü ýðõýëñýí áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé àæèëòàí, óõóóëàã÷ òóñàëíà.

21.8.Íàì, ýâñëýýñ îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä íýð äýâøèã÷èéí

óõóóëàã÷ /öààøèä “óõóóëàã÷” ãýõ/ íü àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä á¿ðòã¿¿ëæ, ¿íýìëýõ àâíà.

21.9.Óõóóëàã÷, áèå äààí íýð äýâøèã÷èéí øàäàð òóñëàã÷ /öààøèä “øàäàð

òóñëàã÷” ãýõ/-èéí òîîã òóõàéí íóòàã äýâñãýðèéí ñîíãîã÷äûí òîîã õàðãàëçàí àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî òîãòîîíî.

21.10.Íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëü ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àæèëòàí, óõóóëàã÷ íü

ñîíãóóëèéí àëü íýã õîðîîíû ãèø¿¿í áàéõûã õîðèãëîíî. 21.11.Íàì, ýâñýë áîëîí íýð äýâøèã÷ íü õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñëýýð

ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºðºº òàéëáàðëàõ, ¿çýë áîäëîî ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõ, ñóðòàë÷èëãàà õèéõ, òîéðãèéíõîî õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãààñ çîõèõ æóðìûí äàãóó øààðäëàãàòàé ìýäýýëýë, ëàâëàãàà àâàõ ýðõ ýäýëíý.

22 äóãààð ç¿éë.Íàìóóä ñîíãóóëèéí ýâñýë áàéãóóëàõ,

ýâñëèéí ãýðýý 22.1.Íàìóóä îðîí íóòãèéí Õóðëûí ýýëæèò áîëîí ýýëæèò áóñ ñîíãóóëüä

ýâñýë áàéãóóëæ îðîëöîõ áîë ò¿¿íä íýãäýí îðîõ íàì òóñ á¿ð ººðèéí Èõ Õóðàë, ýñõ¿ë òºëººëëèéí òºâ áàéãóóëëàãûí õóðàëäààíûã õèéæ äàðààõü àñóóäëûã øèéäâýðëýíý:

22.1.1.ýâñëèéí íýð, ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºðèéã õýëýëöýí áàòëàõ;

22.1.2.ýâñýëä íýãäýí îðîõ íàì òóñ á¿ðä íîãäîõ ìàíäàòûí òîîã òîãòîîõ;

22.1.3.ñîíãóóëüòàé õîëáîãäñîí àñóóäëààð ýâñýëä òóõàéí íàìûã

òºëººëºí øèéäâýð ãàðãàõ ýðõòýéãýýð îðîëöîõ ýðõ á¿õèé òºëººëºã÷èä /öààøèä “òºëººëºõ áàéãóóëëàãà” ãýõ/-èéã òîìèëîõ;

22.1.4.ýâñëèéí ãýðýýã õýëýëöýæ, äýìæèõ ýñýõýý èëýðõèéëýõ.

16

22.2.Ýâñýëä íýãäýí îðîõ íàìóóä òóñ á¿ðäýý ýíý õóóëèéí 22.1-ä çààñàí àñóóäàë òóñ á¿ðèéã øèéäâýðëýæ, íýãäñýí òîõèðîëöîîíä õ¿ðñýí áîë ýâñëèéã àëáàí ¸ñîîð áàéãóóëàãäñàíä òîîöîõ áºãººä ò¿¿íä íýãäýí îðñîí íàìóóäûí äàðãà íàð ýâñëèéí ãýðýýíä ãàðûí ¿ñýã çóðæ, òàìãà äàðàí áàòàëãààæóóëíà.

22.3.Ýâñýë àëáàí ¸ñíû íýðòýé áàéõ áºãººä ò¿¿íèéã õóâü õ¿í, óëñ, ¿íäýñòýí, îâãèéí íýðýýð áîëîí óðüä íü ººð íàìóóäûí ýâñýë õýðýãëýñýí íýðýýð íýðëýõèéã òóñ òóñ õîðèãëîõ áà íýãýíò çàðëàãäñàí ýâñëèéí íýðèéã ñîíãóóëèéí ÿâöàä áîëîí øèíýýð ñîíãîãäñîí îðîí íóòãèéí Õóðëûí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöààíä /öààøèä “íýãýí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà” ãýõ/ ººð÷ëºõèéã õîðèãëîíî.

22.4.Íýãýíò áàéãóóëàãäñàí ýâñýëä ñîíãóóëèéí ÿâöàä áîëîí íýãýí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöààíä ººð íàì íýãäýæ îðîõûã õîðèãëîíî.

22.5.Ýâñëèéí ãýðýýíä òàëóóäûí ýðõ, ¿¿ðýã, ýâñëèéí íýð, ýâñëèéã òºëººëºõ áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé óäèðäàõ á¿ðýëäýõ¿¿íèé ýöýã /ýõ/-èéí íýð, íýð, àëáàí òóøààë, ýâñëèéí ñîíãóóëü ýðõýëñýí áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèéã òºëººëºõ àëáàí òóøààëòíû ýöýã /ýõ/-èéí íýð, íýð áîëîí õàðèëöàí òîõèðîëöñîí áóñàä àñóóäëûã òóñãàíà.

22.6.Ýâñëèéí ãýðýý íü òóõàéí ñîíãóóëü áîëîí ò¿¿íèé ¿ð ä¿íä áàéãóóëàãäñàí Õóðëûí íýãýí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöààíä õ¿÷èí òºãºëäºð áàéíà.

22.7.Ýâñýëä íýãäýí îðñîí íàìóóä íü òóõàéí ñîíãóóëèéí ¿ð ä¿íä áàéãóóëàãäñàí Õóðëûí íýãýí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöààíä óã Õóðàëä íýãýí ýòãýýä áîëæ îðîëöîõ áºãººä ýâñëèéí àëü íýã íàì äàíãààðàà /ýâñëýýñ ãàäóóð/ íýð äýâø¿¿ëýõ, ñîíãóóëèéí çàðäëûí ñàí áàéãóóëàõ, ººð íàìóóäûí ýâñýëä íýãäýí îðîõ, ººð ýâñýë áàéãóóëàõûã õîðèãëîõ áºãººä õýðýâ àëü íýã íàì íü èéì øèéäâýð ãàðãàñàí áîë ýâñëèéã òàðñàí ãýæ ¿çíý.

22.8.Ýâñýëä íýãäýí îðñîí íàì õýäèéä ÷ ýâñëýýñ ãàðàõ ýðõòýé áºãººä ò¿¿íèé ýíý õóóëèéí 22.1-ä çààñàí áàéãóóëëàãà íü ýâñëèéã òºëººëºõ áàéãóóëëàãàä ýíý òóõàé àëáàí ¸ñîîð ìýäýãäñýíýýð òóõàéí íàìûã ýâñëýýñ ãàðñàíä òîîöîõ áºãººä ýíý òîõèîëäîëä ýâñëèéã á¿õýëä íü òàðñàí ãýæ ¿çíý.

22.9.Ýíý õóóëèéí 22.7, 22.8-ä çààñíû äàãóó ýâñýë íýãýíò òàðñàí áîë

òóõàéí ñîíãóóëèéí ÿâöàä áîëîí ò¿¿íèé ¿ð ä¿íä áàéãóóëàãäñàí Õóðëûí íýãýí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöààíä ýâñëèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä îðæ áàéñàí íàìóóä äàõèí íýãäýæ ýâñýë áàéãóóëàõ, îðîí íóòãèéí Õóðàëä íýã á¿ëýã áîëîí çîõèîí áàéãóóëàãäàõûã õîðèãëîíî. 23 äóãààð ç¿éë.Ñîíãóóëüä îðîëöîõ íàì, ýâñëèéã á¿ðòãýõ

23.1.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî ýíý õóóëèéí 21.3-ò

çààñíû äàãóó ñîíãóóëüä îðîëöîõîî èëýðõèéëñýí íàì, ýâñëèéã á¿ðòãýõäýý òýäãýýðèéí èð¿¿ëñýí áàðèìò áè÷èã ¿íýí çºâ, ã¿éöýä ýñýõèéã íÿãòëàí øàëãàíà.

23.2.Òóõàéí øàòíû ñîíãóóëèéí õîðîî ýíý õóóëèéí 21.5, 21.6-ä çààñàí

áàðèìò áè÷ãèéã ¿íäýñëýí òýäãýýðèéã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø ãóðàâ õîíîãò áàãòààí ñîíãóóëüä îðîëöîõ íàì, ýâñëèéã á¿ðòãýõ ýñýõ òóõàé øèéäâýð ãàðãàíà.

23.3.Äàðààõü òîõèîëäîëä íàì, ýâñëèéã á¿ðòãýõýýñ òàòãàëçàíà: 23.3.1.íàì áóþó ýâñýëä íýãäýí îðñîí íàìóóäûí àëü íýã íü ýíý

õóóëèéí 7.1-ä çààñàí øààðäëàãà õàíãààã¿é áîë;

17

23.3.2.ýíý õóóëèéí 21.5, 21.6-ä çààñàí áàðèìò áè÷èã äóòóó, ýñõ¿ë õóóðàì÷ áîë;

23.3.3.ýíý õóóëèéí 21.3-ò çààñàí õóãàöàà ºíãºðñíèé äàðàà

á¿ðòã¿¿ëýõýä øààðäàãäàõ áàðèìò áè÷ãèéã èð¿¿ëñýí áîë; 23.3.4.ýâñýë áàéãóóëàõäàà ýíý õóóëèéí 22.1-22.3-ò çààñàí æóðàì,

øààðäëàãûã çºð÷ñºí áîë; 23.3.5.ýâñýëä íýãäýí îðñîí àëü íýã íàì íü á¿ðòã¿¿ëýõýýñ ºìíº ýíý

õóóëüä çààñíû äàãóó ýâñëýýñ ãàðàõàà èëýðõèéëñýí áîë; 23.3.6.ºìíº ÿâàãäñàí îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëèéí çàðäëûí

òàéëàíã ýíý õóóëèéí 35 äóãààð ç¿éëä çààñíû äàãóó õîëáîãäîõ ñîíãóóëèéí õîðîîíä èð¿¿ëýýã¿é áîë.

23.4.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî íàì, ýâñëèéã

á¿ðòãýñýí òóõàé øèéäâýð ãàðãàñàí áîë áàòëàìæ îëãîíî. 23.5.Ýíý õóóëèéí 23.4-ò çààñíû äàãóó ýâñýë ñîíãóóëüä îðîëöîõ áàòëàìæ

àâñíààñ õîéø ò¿¿íä àëü íýã íàì, ýâñýë íýãäýí îðîõûã õîðèãëîíî. 24 ä¿ãýýð ç¿éë. Áèå äààí íýð äýâø¿¿ëýõ 24.1.Èðãýí ººðèéí áàéíãà îðøèí ñóóæ áàéãàà ãàçðûí îðîí íóòãèéí Õóðàëä

áèå äààí íýðýý äýâø¿¿ëýõ ýðõòýé. 24.2.Áèå äààí íýð äýâøèã÷ íü àéìàã, íèéñëýëä òóõàéí òîéðãèéí

ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòàä á¿ðòãýãäñýí ñîíãóóëèéí ýðõ á¿õèé 200, ñóì, ä¿¿ðýãò 75-ààñ äîîøã¿é ñîíãîã÷ èðãýäèéí ãàðûí ¿ñãèéã Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíîîñ áàòàëñàí ìàÿãòûí äàãóó çóðóóëæ, àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä á¿ðòã¿¿ëíý.

24.3.Áèå äààí íýð äýâøèã÷ íü ýíý õóóëèéí 24.2-ò çààñàí ìàÿãòàä ãàðûí

¿ñýã çóðóóëàõäàà àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí òóõàéí òîéðîãò õàìðàãäñàí íýãæ á¿ðèéí ñîíãîã÷èéí äýìæëýãèéã àâñàí áàéâàë çîõèíî.

24.4.Áèå äààí íýð äýâøèã÷ íü äýìæèã÷äèéíõýý ãàðûí ¿ñýã á¿õèé ìàÿãò,

ò¿¿í÷ëýí Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíîîñ áàòàëñàí çàãâàðûí äàãóó ¿éëäñýí ººðèéí íàìòàð, íýðýý äýâø¿¿ëñíýý èëýðõèéëñýí ìýäýãäëèéã àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä èð¿¿ëíý.

24.5.Ýíý õóóëèéí 24.2-ò çààñàí ìàÿãòàä ñîíãîã÷-äýìæèã÷èéí ýöýã /ýõ/-èéí

íýð, íýð, èðãýíèé ¿íýìëýõèéí áîëîí ðåãèñòðèéí äóãààð, îðøèí ñóóãàà ãàçðûí õàÿãèéã òîäîðõîé òóñãàíà.

24.6.Íýð äýâøèã÷èéã äýìæñýí ñîíãîã÷-äýìæèã÷èéí ãàðûí ¿ñýã ¿íýí çºâ

ýñýõèéã òóõàéí õýñãèéí õîðîî ñîíãîã÷äûí èðãýíèé áàðèìò áè÷èã, õàÿãèéí á¿ðòãýëòýé òóëãàõ áóþó øààðäëàãàòàé áîë äýìæèã÷èäòýé óóëçàæ íÿãòëàí øàëãàõ áºãººä ãàðûí ¿ñãèéã õóóðàì÷ààð ¿éëäñýí íü òîãòîîãäâîë òóõàéí íýð äýâøèã÷èéã õîëáîãäîõ ñîíãóóëèéí õîðîîíû øèéäâýðýýð íýð äýâøèã÷äèéí æàãñààëòààñ õàñíà.

24.7.Áèå äààí íýð äýâøèã÷ íü ñîíãóóëèéíõ íü ¿éë àæèëëàãààíä òóñëàõ ÷èã

¿¿ðýã á¿õèé øàäàð òóñëàã÷òàé áàéíà.

18

24.8.Ýíý õóóëèéí 24.7-ä çààñàí øàäàð òóñëàã÷ ñîíãóóëèéí àëü íýã õîðîîíû ãèø¿¿í áàéõûã õîðèãëîíî.

24.9.Áèå äààí íýð äýâøèã÷ áîëîí ò¿¿íèé øàäàð òóñëàã÷ íü õýâëýë

ìýäýýëëèéí õýðýãñëýýð ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºðºº òàéëáàðëàõ, ¿çýë áîäëîî ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõ, ñóðòàë÷èëãàà õèéõ, òîéðãèéíõîî õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãààñ çîõèõ æóðìûí äàãóó øààðäëàãàòàé ìýäýýëýë, ëàâëàãàà àâàõ ýðõ ýäýëíý.

25 äóãààð ç¿éë.Íýð äýâøèã÷èéã á¿ðòãýõ 25.1.Îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä íýð äýâøèã÷èéã àéìàã, íèéñëýë, ñóì,

ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî á¿ðòãýíý. 25.2.Íýð äýâø¿¿ëñýí íàì, ýâñýë íü íýð äýâø¿¿ëýõ àæèëëàãàà äóóññàíààñ

õîéø ãóðàâ õîíîãò áàãòààí äàðààõü áàðèìò áè÷ãèéã àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä èð¿¿ëíý:

25.2.1.íýð äýâø¿¿ëñýí òóõàé øèéäâýð; 25.2.2.íýð äýâøèã÷ á¿ðèéí áè÷ãýýð ºãñºí çºâøººðºë; 25.2.3.íýð äýâøèã÷èéí õºðºíãº, îðëîãûí ìýä¿¿ëýã; 25.2.4.ýíý õóóëèéí 20.4.1, 20.4.2-ò çààñàí ºð òºëáºðã¿é áîëîõ òóõàé

íýð äýâøèã÷èéí ìýä¿¿ëýã;

25.2.5.ÿë øèéòãýëã¿éã íîòîëñîí öàãäààãèéí áàéãóóëëàãûí òîäîðõîéëîëò;

25.2.6.ýíý õóóëèéí 20.4.4-ò çààñàí òºðèéí àëáàí õààã÷èéí õóâüä

òóõàéí àëáàí òóøààëààñ ÷ºëººëñºí òóõàé áàéãóóëëàãûí øèéäâýð;

25.2.7.áàòëàãäñàí çàãâàðûí äàãóó ¿éëäñýí íýð äýâøèã÷èéí íàìòàð. 25.3.Áèå äààí íýð äýâøèã÷ íü íýð äýâø¿¿ëýõ àæèëëàãàà äóóññàíààñ õîéø

ãóðàâ õîíîãò áàãòààí ýíý õóóëèéí 25.2.3-25.2.7-ä çààñàí áàðèìò áè÷èã áîëîí ñîíãîã÷èéí äýìæëýãèéã èëýðõèéëñýí ãàðûí ¿ñãèéí ìàÿãò, íýð äýâø¿¿ëñíýý èëýðõèéëñýí ìýäýãäëèéí õàìò àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä èð¿¿ëíý.

25.4.Ýíý õóóëèéí 25.2.4-ò çààñàí ºð òºëáºðèéí òóõàé òîäîðõîéëîëòûã

òóõàéí øàòíû ø¿¿õ, 25.2.5-ä çààñàí ÿë øèéòãýëèéí òóõàé òîäîðõîéëîëòûã öàãäààãèéí áàéãóóëëàãà íýð äýâøèã÷ òóñ á¿ðýýð ãàðãàæ, àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä àëáàí áè÷ãýýð õ¿ðã¿¿ëíý.

25.5.Ýíý õóóëèéí 25.2.3, 25.2.4, 25.2.7, 25.3-ò çààñàí áàðèìò áè÷ãèéí

çàãâàðûã Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîî áàòàëíà. 25.6.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî íýð äýâøèã÷äèéã

á¿ðòãýõäýý òýäãýýðýýñ èð¿¿ëñýí áàðèìò áè÷èã ¿íýí çºâ, ã¿éöýä ýñýõ, íýð äýâø¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãàà õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó ÿâàãäñàí ýñýõèéã íÿãòëàí øàëãàíà.

19

25.7.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî ýíý õóóëèéí 25.2, 25.3-ò çààñàí áàðèìò áè÷ãèéã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø ãóðàâ õîíîãèéí äîòîð íýð äýâøèã÷èéã á¿ðòãýõ ýñýõ òóõàé øèéäâýð ãàðãàíà.

25.8.Äàðààõü òîõèîëäîëä àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí

õîðîî íýð äýâøèã÷èéã á¿ðòãýõýýñ òàòãàëçàíà: 25.8.1.ýíý õóóëèéí 20.1-ä çààñàí õóãàöààíä íýð äýâø¿¿ëýõ

àæèëëàãààã ÿâóóëààã¿é áîë;

25.8.2.ýíý õóóëèéí 20.2-ò çààñíûã çºð÷èæ íýð äýâøñýí áîë;

25.8.3.íàì, ýâñýë ººð íàìûí ãèø¿¿íèéã íýð äýâø¿¿ëñýí áîë; 25.8.4.ýíý õóóëèéí 25.2, 25.3-ò çààñàí íýð äýâøèã÷èéã á¿ðòãýõýä

øààðäàãäàõ áàðèìò áè÷èã äóòóó, ýñõ¿ë õóóðàì÷ áîë. 25.9.Áèå äààí íýð äýâøèã÷ íü ñîíãîã÷-äýìæèã÷èéí ãàðûí ¿ñãèéã

öóãëóóëàõäàà áóñäûã òºëººë¿¿ëýõ, õ¿÷ õýðýãëýõ, õóóð÷ ìýõëýõ, çàíàëõèéëýõ, ýä ìºí㺺ð òàòàõ, ñîíãóóëèéí ýðõã¿é ýòãýýäýýð ãàðûí ¿ñýã çóðóóëàõ, ãàðûí ¿ñýã õóóðàì÷ààð ¿éëäýõ çýðýã õóóëü áóñ àðãà õýðýãëýñýí, ýñõ¿ë Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíîîñ áàòàëñíààñ ººð ìàÿãòààð ãàðûí ¿ñýã öóãëóóëñàí áîë àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî òóõàéí íýð äýâøèã÷èéã á¿ðòãýõýýñ òàòãàëçàíà.

25.10.Íýð äýâøèã÷èéã á¿ðòãýõýýñ òàòãàëçñàí òóõàé ñóì, ä¿¿ðãèéí

ñîíãóóëèéí õîðîîíû øèéäâýðèéã ýñ çºâøººðâºë õîëáîãäîõ àéìàã, íèéñëýëèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä, àéìàã, íèéñëýëèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíû øèéäâýðèéã ýñ çºâøººðâºë òóõàéí íóòàã äýâñãýðèéã õàðüÿàëàõ çàõèðãààíû õýðãèéí ø¿¿õýä 3 õîíîãèéí äîòîð äàâæ çààëäàæ áîëíî.

25.11.Ýíý õóóëèéí 25.8, 25.9-ä çààñàí ¿íäýñëýë áàéõã¿é áîë àéìàã,

íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî íýð äýâøèã÷äèéã á¿ðòãýñýí òóõàé øèéäâýð ãàðãàæ, íýð äýâøèã÷èä íýð äýâøèã÷èéí ¿íýìëýõ îëãîíî.

25.12.Áàðèìò áè÷ãèéã äóòóó áóþó áóðóó á¿ðä¿¿ëñýí ¿íäýñëýëýýð íýð

äýâøèã÷èéã á¿ðòãýõýýñ òàòãàëçñàí òîõèîëäîëä ýíý õóóëèéí 25.7-ä çààñàí õóãàöàà äóóññàíààñ õîéø õî¸ð õîíîãèéí äîòîð òýäãýýð áàðèìò áè÷ãèéã á¿ðýí ã¿éöýä, çºâ á¿ðä¿¿ëýí èð¿¿ëæ, íýð äýâøèã÷ýýð á¿ðòã¿¿ëæ áîëíî.

25.13.Ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî íýð äýâøèã÷èéã á¿ðòãýõ õóãàöàà

äóóññàíààñ õîéø ñóì, ä¿¿ðãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä íýð äýâøèã÷èéã á¿ðòãýñýí òóõàé øèéäâýðýý àæëûí ãóðâàí ºäðèéí äîòîð àéìàã, íèéñëýëèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä õ¿ðã¿¿ëíý.

25.14.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî íýð äýâøèã÷èéã

á¿ðòãýõ õóãàöàà äóóññàíààñ õîéø òàâ õîíîãèéí äîòîð òóõàéí îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä íèéò íýð äýâøèã÷èéí íýðèéí æàãñààëòûã àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí õýìæýýãýýð íýãòãýí ãàðãàæ õàðüÿàëàõ íóòàã äýâñãýðèéíõýý íèéò ñîíãîã÷äîä ìýäýýëíý.

25.15.Ýíý õóóëèéí 25.8, 25.9-ä çààñàí ¿íäýñëýë íýð äýâøèã÷

á¿ðòãýãäñýíèé äàðàà òîãòîîãäâîë òóõàéí àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî ò¿¿íèéã íýð äýâøèã÷èéí á¿ðòãýëä á¿ðòãýñíèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîæ, íýðèéí æàãñààëòààñ õàñíà.

25.16.Ýíý õóóëèéí 25.2, 25.3-ò çààñàí áàðèìò áè÷ãèéã õóóðàì÷ààð

¿éëäñýí íü ýð¿¿ãèéí õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõýýðã¿é áîë íýð äýâøèã÷, íàì, ýâñëèéí

20

ñîíãóóëü ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àæèëòíûã 100000-150000 òºãðºãººð, àëáàí òóøààëòíûã 200000-250000 òºãðºãººð, íàì, ýâñýë, áóñàä áàéãóóëëàãûã 800000-900000 òºãðºãººð òîðãîæ, íýð äýâøèã÷èéã íýðèéí æàãñààëòààñ õàñíà.

25.17.Ýíý õóóëèéí 25.8, 25.9-ä çààñàí çºð÷èë áàéãààã ìýäñýí àòëàà íýð

äýâøèã÷èéã á¿ðòãýñýí áîë ñîíãóóëèéí õîðîîíû äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãûã 200000-250000 òºãðºãººð, ãèø¿¿íèéã 150000-200000 òºãðºãººð òîðãîæ, ñîíãóóëèéí õîðîîíû á¿ðýëäýõ¿¿íýýñ õàñíà.

26 äóãààð ç¿éë. Íýð äýâøèã÷ òàòãàëçàõ, íýð äýâøèã÷èéã òàòàí ãàðãàõ 26.1.Ýíý õóóëèéí 25.11-ä çààñíû äàãóó á¿ðòãýãäýæ, ¿íýìëýõ àâñàí íýð

äýâøèã÷ íýð äýâøèã÷èéí õóâèàð ñîíãóóëüä îðîëöîõîîñ ººðºº òàòãàëçàõ, ýñõ¿ë íàì, ýâñýë íü ººðèéí íýð äýâøèã÷èéã òàòàí ãàðãàõ, ò¿¿íèé îðîíä ººð õ¿íèé íýð äýâø¿¿ëýõ ýðõòýé.

26.2.Íýð äýâøèã÷ ººðºº òàòãàëçàõ áóþó íàì, ýâñýë íýð äýâøèã÷ýý òàòàí

ãàðãàõ òóõàé øèéäâýðýý àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä íýí äàðóé õ¿ðã¿¿ëíý.

26.3. Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî ýíý õóóëèéí 26.2-ò

çààñàí øèéäâýðèéã õ¿ëýýí àâìàãö òóõàéí íýð äýâøèã÷èéã óðüä íü á¿ðòãýñýí øèéäâýðýý õ¿÷èíã¿éä òîîöñîí òóõàé øèéäâýð ãàðãàõ áà ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî ýíý òóõàéãàà õîëáîãäîõ àéìàã, íèéñëýëèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä ìýäýãäýæ, àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî õàðüÿàëàõ íóòàã äýâñãýðèéí ñîíãîã÷äîä ìýäýýëíý.

26.4.Íàì, ýâñýë íýð äýâøèã÷ýý òàòàí ãàðãàñàí øèéäâýðýý ñàíàë àâàõ

ºäðººñ 10 õîíîãèéí ºìíº àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä èð¿¿ëýýã¿é áîë òàòãàëçñàí áîëîí òàòàí ãàðãàñàí íýð äýâøèã÷èéí îðîíä ººð õ¿íèéã íýð äýâø¿¿ëýõ ýðõã¿é.

26.5.Ñàíàëûí õóóäàñ õýâëýãäñýíèé äàðàà íýð äýâøèã÷ ººðºº òàòãàëçñàí,

ýñõ¿ë íàì, ýâñýë íýð äýâøèã÷ýý òàòàí ãàðãàñàí áîë ýíý òóõàéãàà àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä ìýäýãäýõ áà ñàíàëûí õóóäñûã äàõèí õýâëýõýä ãàðàõ çàðäëûã óã ýòãýýäýýð íºõºí òºë¿¿ëíý.

27 äóãààð ç¿éë. ͺõºí íýð äýâø¿¿ëýõ 27.1.Ýíý õóóëèéí 26.4-ò çààñàí õóãàöààíû ºìíº íàì, ýâñýë íýð äýâøèã÷ýý

òàòàí ãàðãàñàí, ýñõ¿ë íýð äýâøèã÷ íàñ áàðñàí, õ¿íäýýð ºâ÷èëñºí, ãýìò õýðýãò ÿëëàãäàã÷ààð òàòàãäñàí, ø¿¿õýýð ÿë øèéòã¿¿ëñýí òîõèîëäîëä òóõàéí íàì, ýâñýë ººð õ¿íèé íýðèéã íºõºí äýâø¿¿ëæ, ñàíàë àâàõ ºäðººñ 10-ààñ äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº ýíý õóóëüä çààñàí æóðìûí äàãóó á¿ðòã¿¿ëæ áîëíî.

28 äóãààð. Íýð äýâøèã÷èéí ¿éë àæèëëàãààíû áàòàëãàà 28.1.Ãýìò ¿éëäëèéíõ íü ÿâöàä çàéëøã¿é áàðèâ÷ëàõààñ áóñàä òîõèîëäîëä

îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëüä íýð äýâøèã÷èéã àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíû çºâøººðºëã¿éãýýð ýð¿¿ãèéí õàðèóöëàãàä òàòàõ, áàðèâ÷ëàõ, àëáàäàí ñààòóóëàõ, öàãäàí õîðèõ, ò¿¿íä ø¿¿õèéí æóðìààð çàõèðãààíû øèéòãýë íîãäóóëàõ, îðîí áàéð, àëáàí òàñàëãàà, òýýâðèéí õýðýãñýë, áèåä íü ¿çëýã, íýãæëýã õèéõ, ò¿¿í÷ëýí çàõèðãààíû ñàíàà÷èëãààð àæëààñ õàëàõûã õîðèãëîíî.

21

28.2.Íýð äýâøèã÷èéã ã¿òãýõ, äîðîìæëîõ, çàíàëõèéëýõ, íýð òºðèéã íü ãóòààõ, ò¿¿íèé õóâèéí áîëîí çàõèäàë õàðèëöààíû íóóöûã çàäðóóëàõûã õîðèãëîíî.

28.3.Ýíý õóóëèéí 28.1-ä çààñíûã çºð÷ñºí òºðèéí àëáàí õààã÷èä

Öàãäààãèéí áàéãóóëëàãûí òóõàé7, Ïðîêóðîðûí áàéãóóëëàãûí òóõàé8, Ø¿¿õèéí òóõàé9 õóóëüä çààñàí øèéòãýë íîãäóóëàõ áà áóñàä àëáàí òóøààëòíûã 200000-250000 òºãðºãººð òîðãîíî.

28.4.Ýíý õóóëèéí 28.2-ò çààñíûã çºð÷ñºí íü ýð¿¿ãèéí õàðèóöëàãà

õ¿ëýýëãýõýýðã¿é áàéâàë èðãýíèéã 100000-150000 òºãðºãººð, àëáàí òóøààëòíûã 200000-250000 òºãðºãººð, íàì, ýâñëèéã 800000-1000000 òºãðºãººð, õýâëýë ìýäýýëëèéí áîëîí áóñàä áàéãóóëëàãûã 600000-800000 òºãðºãººð òîðãîíî.

ÒÀÂÄÓÃÀÀÐ ÁYËÝÃ

Ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºð, ñóðòàë÷èëãàà

29 ä¿ãýýð ç¿éë. Ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºð 29.1.Íàì, ýâñýë áîëîí áèå äààí íýð äýâøèã÷ íü ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºðòýé áàéíà. 29.2.Íàì, ýâñëýýñ íýð äýâøèã÷ íü òóõàéí íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºðººñ ººð áèå äààñàí ìºðèéí õºòºëáºðòýé áàéõûã õîðèãëîíî.

29.3.Îðîí íóòãèéí Õóðëûí òºëººëºã÷èä ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºð¿¿äýý õýëýëöýí, íýã ìºðèéí õºòºëáºðèéã îëîíõèéí ñàíàëààð íýãòãýí ãàðãàõ áºãººä óã ìºðèéí õºòºëáºð íü òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãûí ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºðèéí ¿íäýñ áîëíî. 29.4.Ýíý õóóëèéí 29.2-ò çààñíûã çºð÷ñºí íýð äýâøèã÷èéã 100000-150000 òºãðºãººð òîðãîíî. 30 äóãààð ç¿éë. Ñîíãóóëèéí ñóðòàë÷èëãàà

30.1.Íýð äýâøèã÷, íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëèéí ñóðòàë÷èëãàà íü íýð äýâøèã÷ ýíý õóóëüä çààñíû äàãóó á¿ðòã¿¿ëæ, ¿íýìëýõ àâñàí ºäðººñ ýõëýíý.

30.2.Íýð äýâøèã÷, íàì, ýâñýë íü ñîíãóóëèéí ìºðèéí õºòºëáºð, ¿çýë

áàðèìòëàëàà òàéëáàðëàí òàíèóëàõ, íýð äýâøèã÷èéã äýìæèí ñóðòàë÷ëàõ àæëûã óóëçàëò, õóðàë, öóãëààí õèéõ, óõóóëàõ áàéð àæèëëóóëàõ çýðýã õóóëèàð õîðèãëîîã¿é àðãà, õýëáýðýýð çîõèîí áàéãóóëíà.

30.3.Ñîíãóóëèéí ñóðòàë÷èëãààã ñàíàë àâàõ ºäðººñ 24 öàãèéí ºìíº áóþó

ñàíàë àâàõ ºäðèéí ºìíºõ ºäðèéí 00 öàãààñ ºìíº çîãñîîíî. 30.4.Ñîíãóóëüä îðîëöîæ áàéãàà íàì, ýâñýë, áèå äààí íýð äýâøèã÷ íü

ìºðèéí õºòºëáºðºº òàíèëöóóëñàí õî¸ð õýâëýëèéí õóóäàñ á¿õèé õî¸ð ñîíèí, õýâëýë, íýã õýâëýëèéí õóóäàñ á¿õèé íýã óõóóëàõ áîëîí çóðàãò õóóäàñ, íýð

7 Öàãäààãèéí áàéãóóëëàãûí òóõàé õóóëü -“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 1993 îíû 211 äóãààðò íèéòëýãäñýí. 8 Ïðîêóðîðûí áàéãóóëëàãûí òóõàé õóóëü --“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2002 îíû 29 äóãààðò íèéòëýãäñýí. 9 Ø¿¿õèéí òóõàé õóóëü --“Òºðèéí ìýäýýëýë” ýìõòãýëèéí 2002 îíû 29 äóãààðò íèéòëýãäñýí.

22

äýâøèã÷èéí íàìòàð, áóñàä ñóðòàë÷èëãààíû ìàòåðèàëûã íýã õýâëýëèéí õóóäàñò òóñ òóñ áàãòààíà.

30.5.Ýíý õóóëèéí 30.4-ò çààñàí õÿçãààðëàëòûí ä¿íã õýâëýìýë áàéäëààð

ñîíãîã÷äîä òàðààõ á¿õ òºðëèéí õýâëýëèéí íèéëáýðýýð òîîöíî. 30.6.Ñóðòàë÷èëãààíû óðèàëãà, óõóóëàõ áîëîí çóðàãò õóóäàñ, çàðëàë

çýðãèéã ãóäàìæ, òàëáàé áîëîí îëîí íèéòèéí ãàçàðò áàéðëóóëàõ áàéðøëûã ñàíàë àâàõ ºäðººñ õî¸ð ñàðûí ºìíº òóõàéí ñóì, ä¿¿ðãèéí Õóðëûí Òýðã¿¿ëýã÷èä òîãòîîíî.

30.7.Îðîí íóòãèéí ðàäèî, òåëåâèçýýð ñîíãóóëèéí àëèâàà ñóðòàë÷èëãààã

òºëáºðã¿é ÿâóóëàõ õóãàöàà, õóâààðèéã òóõàéí àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî òîãòîîíî.

30.8.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî íü îðîí íóòãèéí

ðàäèî, òåëåâèçýýð òºëáºðã¿é ÿâóóëàõ ñóðòàë÷èëãààíû õóâààðèéã áàòëàõäàà íýð äýâøèã÷ áîëîí íàì, ýâñýë á¿ðò òýíö¿¿ õóãàöàà íîãäîõîîð òîîöîæ, õîëáîãäîõ øèéäâýðèéã ãàðãàíà.

30.9.Îëîí íèéòèéí ðàäèî, òåëåâèçýýð îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëèéí

àëèâàà ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõûã õîðèãëîíî. 30.10.Ñîíãóóëèéí õîðîîíîîñ òîãòîîñîí õóãàöààíààñ áóñàä öàãò íýð

äýâøèã÷, íàì, ýâñýë îðîí íóòãèéí áîëîí îðîí íóòàãò íýâòð¿¿ëãýý öàöàæ áàéãàà ýíý õóóëèéí 30.9-ä çààñíààñ áóñàä òºâëºðñºí ðàäèî, òåëåâèçýýð òºëáºðòýé ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõ ýðõòýé.

30.11.Ýíý õóóëèéí 30.10-ò çààñàí òºëáºðòýé ñóðòàë÷èëãààíû íèéò

õóãàöàà òóõàéí ðàäèî, òåëåâèçèéí íýâòð¿¿ëãèéí íèéò õóãàöààíû 10 õóâèàñ õýòðýõýýðã¿é áàéíà.

30.12.Ñîíãóóëèéí ñóðòàë÷èëãàà çîõèîí áàéãóóëæ, õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà

ýòãýýäýä ñóðòàë÷èëãààíû ÿâöàä äàðààõü ¿éëäýë, ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõûã õîðèãëîíî:

30.12.1.íýð äýâøèã÷ õîëáîãäîõ ñîíãóóëèéí õîðîîíîîñ íýð

äýâøèã÷èéí ¿íýìëýõ àâàõ ºäðººñ ºìíº àëèâàà õýëáýðýýð ñîíãóóëèéí ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõ;

30.12.2.ýíý õóóëèéí 30.3-ò çààñàí õóãàöààíààñ õîéø ñàíàë õóðààæ

äóóñòàë àëèâàà õýëáýðýýð ñóðòàë÷èëãàà õèéõ, ò¿¿í÷ëýí ñàíàë àâàõ ºäºð õ¿ðòýëõ äîëîî õîíîãèéí õóãàöààíä ñàíàë àñóóëãà ÿâóóëàõ, ä¿íã õýâëýí íèéòëýõ, òàðààõ;

30.12.3.íàì, ýâñëýýñ íýð äýâøèã÷ íü íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëèéí

ìºðèéí õºòºëáºðò òóñãàãäààã¿é àìëàëò ºãºõ, èéì àãóóëãà á¿õèé àëèâàà ¿éëäëèéã ñîíãóóëèéí ñóðòàë÷èëãààíä àøèãëàõ;

30.12.4.òºðèéí áîëîí áóñàä ºì÷èéí õºðºí㺺ð õºðºí㺠îðóóëàëòûí

÷àíàðòàé àæèë, ¿éë÷èëãýý ÿâóóëàõ;

30.12.5.ýíý õóóëèéí 30.4-ò çààñíààñ èë¿¿ ìàòåðèàë òàðààõ; 30.12.6.ñóðòàë÷èëãààíû óðèàëãà, óõóóëàõ áîëîí çóðàãò õóóäàñ,

çàðëàë çýðãèéã ýíý õóóëèéí 30.6-ä çààñíààñ ººð ãàçàðò áàéðëóóëàõ;

23

30.12.7.ýíý õóóëèéí 30.7-30.11-ä çààñíûã çºð÷èæ òºëáºðòýé

ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõ, ýñõ¿ë ñóðòàë÷èëãààíû õóãàöààã áóðóó òîãòîîõ;

30.12.8.îðîéí 23 öàãààñ ºã뺺íèé 10 öàã õ¿ðòýëõ õóãàöààíä ãóäàìæ, íèéòèéí ýçýìøëèéí òàëáàéä ÷àíãà ÿðèã÷ àøèãëàõ;

30.12.9.ñîíãóóëüä îðîëöîõîîñ òàòãàëçàõ, ñîíãóóëèéí áîëîí áóñàä

õóóëü òîãòîîìæ çºð÷èõèéã óðèàëñàí àãóóëãà á¿õèé ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõ; 30.12.10.øàøíû çàí ¿éë àøèãëàõ;

30.12.11.ñîíãîã÷, ò¿¿íèé ãýð á¿ëèéí ãèø¿¿ä, íàñàíä õ¿ðýýã¿é õ¿¿õýä, áàéãóóëëàãà, õàìò îëîíä òåõíèê õýðýãñýë, òîíîã òºõººðºìæ, ìºíãº, ýì òàðèà, õ¿íñíèé áîëîí áóñàä ýä áàðàà òºëáºðã¿é òàðààõ, õºíãºëºëòòýé ¿íýýð õóäàëäàõ;

30.12.12.òºëáºðã¿éãýýð áóþó õºíãºëºëòòýé ¿íýýð àõóéí áîëîí

ýìíýëãèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ; 30.12.13.áèåèéí òàìèðûí óðàëäààí, òýìöýýí, áàÿð íààäàì,

óðëàãèéí òîãëîëò, òºëáºðò òààâàð, áîîöîîò áîëîí ìºðèéòýé òîãëîîì çîõèîí áàéãóóëàõ;

30.12.14.ñîíãîã÷äûí ñàíàëûã òàòàõ çîðèëãîîð õ¿ëýýí àâàëò,

äàéëëàãà, öàéëëàãà, îëîí íèéòèéí áóñàä àðãà õýìæýý çîõèîí áàéãóóëàõ;

30.12.15.òºðèéí áàéãóóëëàãà, ò¿¿í÷ëýí òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò áóþó òýäãýýð ºì÷èéí îðîëöîîòîé àæ àõóéí íýãæèéí áàéð, áàðèëãà áàéãóóëàìæ, òýýâðèéí õýðýãñýë, øàòàõ, òîñëîõ ìàòåðèàë, õîëáîîíû õýðýãñýë, õóâèëàõ, õýâëýõ òåõíèê õýðýãñýë, áóñàä ºì÷ õºðºíãèéã òºëáºðòýé áóþó òºëáºðã¿éãýýð ñóðòàë÷èëãààíû àëèâàà àæèëä àøèãëàõ;

30.12.16.òºðèéí æèíõýíý àëáàí õààã÷èéã ñîíãóóëèéí

ñóðòàë÷èëãààíû àæèëä àëèâàà õýëáýðýýð òàòàí îðîëöóóëàõ;

30.12.17.àëü íýã íýð äýâøèã÷, íàì, ýâñëèéã äýìæèõ áóþó ýñõ¿ë ò¿¿íèé ýñðýã àãóóëãàòàé ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõàä àðâàí íàéìàí íàñàíä õ¿ðýýã¿é õ¿¿õäèéã òàòàí îðîëöóóëàõ;

30.12.18.ñîíãîã÷äûí ñàíàë õóäàëäàí àâàõàä ÷èãëýñýí áóñàä àëèâàà

¿éëäýë, ¿éë àæèëëàãàà. 30.13.Ñîíãóóëèéí ñóðòàë÷èëãàà çîõèîí áàéãóóëæ, õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà

ýòãýýäýýñ ñîíãóóëèéí ñóðòàë÷èëãààíû ÿâöàä ñîíãîã÷äîä çîðèóëàí àëèâàà øàøíû ñóðãààë, æàÿã äýãèéí äàãóó ¿éëääýã õóðàë õóðóóëàõ, ñàí òàâèóëàõ, ìàéäàð ýðãýõ, æàñàà óíøóóëàõ, äàëëàãà àâàõóóëàõ, òàõèëãà ìºðãºë ¿éëä¿¿ëýõ, îâîî òàõèõ ¿éëäýë, ¿éë àæèëëàãààã çîõèîí áàéãóóëñàí, èéì àðãà õýìæýýã ñàíõ¿¿æ¿¿ëñýí áîëîí øàøíû ýä ºãëºãèéí ç¿éë, õýðýãñýë òàðààñàí áîë øàøíû çàí ¿éë àøèãëàñàí ãýæ ¿çíý.

30.14.Èðãýäèéí ø¿òýõ, ýñ ø¿òýõ ýðõ ÷ºëºº, òºð, ñ¿ì õèéäèéí õàðèëöàà,

øàøíû òàëààðõè áîäëîãî, ¿çýë áàðèìòëàëûã ñîíãîã÷äîä òàéëáàðëàí òàíèóëàõ ¿éë àæèëëàãààã ýíý õóóëèéí 30.13-ò çààñàí ¿éëäýë ãýæ ¿çýõã¿é.

24

30.15.Äàðààõü ãàçðóóäàä ñîíãóóëèéí ñóðòàë÷èëãààíû òºâ /øòàá/ áàéðëàõ, ýíý õóóëèéí 3.1.5-ä çààñàí ýòãýýä áàéíãûí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõûã õîðèãëîíî:

30.15.1.òºðèéí çàõèðãààíû áîëîí íóòãèéí ººðºº óäèðäàõ

áàéãóóëëàãà; 30.15.2.òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò áóþó òýäãýýð ºì÷èéí

îðîëöîîòîé àæ àõóéí íýãæ;

30.15.3.õ¿ì¿¿íëýãèéí, áóÿíû áîëîí øàøíû áàéãóóëëàãà;

30.15.4.ñîíãóóëèéí õîðîîä. 30.16.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîä íü

ñóðòàë÷èëãààíû òýíöâýðò áàéäàëä îëîí íèéòèéí îðîëöîîòîéãîîð õÿíàëò òàâüæ, ýíý àñóóäëààð íàì, ýâñýë, íýð äýâøèã÷, áóñàä áàéãóóëëàãà, èðãýäýýñ èð¿¿ëñýí ºðãºäºë, ãîìäëûã øóóðõàé õÿíàí øèéäâýðëýíý.

30.17.Ýíý õóóëèéí 30.1, 30.7-30.11-ä çààñíûã çºð÷ñºí õýâëýë ìýäýýëëèéí

áàéãóóëëàãûã 800000-1000000 òºãðºãººð òîðãîæ, õóóëü áóñààð îëñîí îðëîãûã ø¿¿õèéí øèéäâýðýýð îðîí íóòãèéí òºñºâò õóðààíà.

30.18.Ýíý õóóëèéí 30.12.1-ä çààñíûã çºð÷ñºí èðãýíèéã 100000-150000

òºãðºãººð, àëáàí òóøààëòíûã 150000-200000 òºãðºãººð, íàì, ýâñëèéã 700000-900000 òºãðºãººð, áóñàä áàéãóóëëàãûã 500000-700000 òºãðºãººð, 30.12.2-30.12.18, 30.13-ò çààñíûã çºð÷ñºí óõóóëàã÷, øàäàð òóñëàã÷, äýìæèã÷, íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëü ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àæèëòíûã 150000-200000 òºãðºãººð, àëáàí òóøààëòíûã 200000-250000 òºãðºãººð, íàì, ýâñýë, áóñàä áàéãóóëëàãûã 700000-900000 òºãðºãººð, íýð äýâøèã÷èéã 150000-200000 òºãðºãººð òîðãîõ áà ýíý õóóëèéí 30.12.2, 30.12.11-30.12.14-ò çààñàí çºð÷èë ãàðãàñàí íýð äýâøèã÷èéí á¿ðòãýëèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîæ.0, íýð äýâøèã÷èéí íýðèéí æàãñààëòààñ õàñíà.

31 ä¿ãýýð ç¿éë. Íýð äýâøèã÷èéí óóëçàëò 31.1.Íýð äýâøèã÷ ýíý õóóëèéí 30.1, 30.3-ò çààñàí õóãàöààíû äîòîð

ñîíãîã÷èäòîé óóëçàëò õèéõ ýðõòýé. 31.2.Òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãà íü íýð äýâøèã÷èä óóëçàëò çîõèîí

áàéãóóëàõàä íü äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ, á¿õ íýð äýâøèã÷èä òýãø õàíäàõ ¿¿ðýãòýé. 31.3.Òºðèéí çàõèðãààíû áîëîí íóòãèéí ººðºº óäèðäàõ áàéãóóëëàãà,

òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò áóþó òýäãýýð ºì÷èéí îðîëöîîòîé àæ àõóéí íýãæ íü íýð äýâøèã÷èéí íèéò ñîíãîã÷èäòîé õèéõ óóëçàëòàä çîðèóëæ ñî¸ëûí òºâ, áèåèéí òàìèðûí áîëîí õóðëûí òàíõèì, ºðºº, òàñàëãààã òºëáºðã¿éãýýð àøèãëóóëíà.

31.4.Ýíý õóóëèéí 31.1-ä çààñíûã çºð÷ñºí íýð äýâøèã÷èéã 150000-200000

òºãðºãººð, 31.2-ò çààñíûã çºð÷ñºí Çàñàã äàðãûã 200000-250000 òºãðºãººð òîðãîíî.

ÇÓÐÃÀÄÓÃÀÀÐ ÁYËÝÃ

Ñîíãóóëèéí çàðäàë

32 äóãààð ç¿éë. Ñîíãóóëèéí çàðäàë

25

32.1.Íàì, ýâñýë, íýð äýâøèã÷ á¿ðýýñ ñîíãóóëüä çàðöóóëàõ çàðäëûí äýýä õýìæýýã àéìàã, íèéñëýëèéí Õóðëûí Òýðã¿¿ëýã÷èä ñàíàë àâàõ ºäðººñ 3 ñàðûí ºìíº òîéðîã òóñ á¿ðýýð òîãòîîíî.

32.2.Ýíý õóóëèéí 32.1-ä çààñàí çàðäëûí õýìæýýã òîãòîîõäîî óã òîéðãèéí

íóòàã äýâñãýðèéí õýìæýý, áàéðøèë, ñîíãîã÷äûí òîî, ñóóðüøëûí íÿãòðàë çýðãèéã õàðãàëçàí ¿çíý.

32.3.Íàì, ýâñëýýñ íýð äýâøèã÷èéí ñîíãóóëèéí çàðäëûã òóõàéí íàì, ýâñýë

áîëîí íýð äýâøèã÷, õàðèí áèå äààí íýð äýâøèã÷ ñîíãóóëèéí çàðäëàà ººðºº òóñ òóñ õàðèóöíà.

33 äóãààð ç¿éë. Ñîíãóóëèéí çàðäëûí äàíñ

33.1.Íýð äýâø¿¿ëñýí íàì, ýâñýë íü ººðèéí íýð äýýð áîëîí íýð äýâøèã÷ òóñ á¿ð äýýð, ò¿¿í÷ëýí áèå äààí íýð äýâøèã÷ íü ººðèéí ñîíãóóëèéí çàðäëûí äàíñûã áàíêèíä íýýëãýæ, õîëáîãäîõ àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä ýíý òóõàé àëáàí ¸ñîîð ìýäýãäýæ õàðüÿàëàõ íóòàã äýâñãýðèéí ñîíãîã÷äîä ìýäýýëíý.

33.2.Íàì, ýâñýë áîëîí íýð äýâøèã÷ íü ñîíãóóëèéí ¿éë àæèëëàãààòàé

õîëáîîòîé ýíý õóóëèéí 33.1-ä çààñíààñ ººð äàíñ íýýëãýõèéã õîðèãëîíî. 33.3.Ýíý õóóëèéí 33.1-ä çààñàí äàíñàíä òóõàéí íàì, ýâñýë, íýð

äýâøèã÷èéí ººðèéí õºðºíãº, äýìæèã÷ áàéãóóëëàãà, èðãýäýýñ îðóóëñàí õàíäèâûã òºâëºð¿¿ëæ, ìºí äàíñààð äàìæóóëàí çîðèóëàëòààð íü çàðöóóëíà.

33.4.Íàì, ýâñýë, íýð äýâøèã÷ íü õîëáîãäîõ ñîíãóóëèéí õîðîîíä

á¿ðòã¿¿ëñíýýñ õîéø ãóðàâ õîíîãèéí äîòîð ñîíãóóëèéí çàðäëûí äàíñàà íýýëãýñýí áàéíà.

33.5.Ýíý õóóëèéí 33.1-ä çààñàí äàíñàíä òºâëºðñºí õºðºíãèéã íýð

äýâøèã÷ áîëîí íàì, ýâñëèéí ìºðèéí õºòºëáºðèéã òàéëáàðëàí òàíèóëàõ, íýð äýâøèã÷èéã ñóðòàë÷ëàõ, ñîíãóóëèéí óóëçàëò, õóðàë, öóãëààí çîõèîí áàéãóóëàõ, íýð äýâøèã÷, íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëü ýðõýëñýí áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé àæèëòàí, óõóóëàã÷, øàäàð òóñëàã÷èéí áè÷èã õýðýã, øóóäàí, õîëáîî, óíààíû áîëîí àëáàí òîìèëîëò, õºëñ, óðàìøóóëàë çýðýã çàðäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä çàðöóóëíà.

33.6.Ýíý õóóëèéí 33.1-ä çààñàí äàíñíààñ ãàäóóð ºãñºí, 33.2-ò çààñíûã

çºð÷èæ íýýëãýñýí äàíñàíä òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãèéã õóðààæ óëñûí îðëîãî áîëãîõ áºãººä 33.2, 33.3, 33.5-ä çààñíûã çºð÷ñºí íàì, ýâñëèéã 800000-1000000 òºãðºãººð òîðãîæ, 33.3, 33.5-ä çààñàí çºð÷èë ãàðãàñàí íýð äýâøèã÷èéí á¿ðòãýëèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîæ, íýðèéí æàãñààëòààñ õàñíà.

34 ä¿ãýýð ç¿éë. Ñîíãóóëèéí õàíäèâ 34.1.Íýð äýâøèã÷, íàì, ýâñýëä ºãºõ õàíäèâûí äýýä õýìæýý õóâü õ¿íýýñ

íýã ñàÿ, õóóëèéí ýòãýýäýýñ ãóðâàí ñàÿ õ¿ðòýë òºãðºã áàéíà. 34.2.Õóóëèéí ýòãýýäýýñ õàíäèâ ºãºõ òóõàé øèéäâýðèéã ò¿¿íèé ýðõ

áàðèã÷èä ãàðãàíà. 34.3.̺íãºí õàíäèâûã çºâõºí ýíý õóóëèéí 33.1-ä çààñàí äàíñàíä

øèëæ¿¿ëæ ºãíº. 34.4.Õàíäèâûã ìºíãºí áóñ õýëáýðýýð ºãâºë ò¿¿íèéã ìºíãºí õýëáýðò

øèëæ¿¿ëýí ¿íýëæ, ýíý õóóëèéí 34.1-ä çààñàí õàíäèâûí ä¿íä îðóóëàí òîîöíî.

26

34.5.Íýð äýâøèã÷, íàì, ýâñýë íü ñîíãóóëèéí õàíäèâûí õýìæýý, õýëáýðèéã

ñîíãóóëèéí çàðäëûí òàéëàíä ¿íýí çºâ, á¿ðýí ã¿éöýä òóñãàõ ¿¿ðýãòýé. 34.6.Äàðààõü ýòãýýäýýñ õàíäèâ àâàõûã õîðèãëîíî:

34.6.1.ãàäààä óëñ áóþó ãàäààäûí áàéãóóëëàãà /õàìòàðñàí áàéãóóëëàãûí ãàäààäûí îðîëöîã÷/;

34.6.2.îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà; 34.6.3.ãàäààä óëñûí èðãýí; 34.6.4.õàðüÿàëàëã¿é õ¿í; 34.6.5.òºðèéí áîëîí íóòãèéí ººðºº óäèðäàõ áàéãóóëëàãà; 34.6.6.ñîíãóóëü çàðëàñàí ºäºð àðâàí íàéìàí íàñàíä õ¿ðýýã¿é

Ìîíãîë Óëñûí èðãýí; 34.6.7.òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò áóþó òýäãýýð ºì÷èéí

îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýä; 34.6.8.ø¿¿õèéí øèéäâýðýýð òîãòîîãäñîí òàòâàðûí ºð òºëáºðòýé

õóóëèéí ýòãýýä;

34.6.9.Yéëäâýð÷íèé áîëîí áóñàä òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà; 34.6.10.øàøíû áàéãóóëëàãà.

34.7.Ñîíãóóëü áýëòãýí ÿâóóëàõ õóãàöààíä ãàäààä, äîòîîäûí òóñëàìæèéí ýä õºðºíãèéã èðãýäýä òàðààõ, áîðëóóëæ ñîíãóóëüä çàðöóóëàõûã õîðèãëîíî.

34.8.Ýíý õóóëèéí 34.1-34.7-ä çààñíûã çºð÷ñºí õàíäèâëàã÷, íýð äýâøèã÷,

íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëü ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àæèëòíûã 150000-250000 òºãðºãººð, àëáàí òóøààëòíûã 200000-250000 òºãðºãººð, íàì, ýâñëèéã 800000-1000000 òºãðºãººð òîðãîõ áà 34.6-ä çààñíûã çºð÷èæ õàíäèâ àâ÷ çàðöóóëñàí íýð äýâøèã÷èéí á¿ðòãýëèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîæ, íýðèéí æàãñààëòààñ õàñàõ áà 34.1-ä çààñàí õýìæýýíýýñ èë¿¿ ãàðñàí, 34.6-ä çààñàí ýòãýýäýýñ àâñàí õàíäèâûã õóðààæ õîëáîãäîõ òºñºâò îðëîãî áîëãîíî.

35 äóãààð ç¿éë. Ñîíãóóëèéí çàðäëûí òàéëàí ãàðãàõ 35.1.Ñîíãóóëèéí çàðäëûí äàíñàíä ìºíãºí õºðºíãèéã òºâëºð¿¿ëýõ, ò¿¿íèéã

çàðöóóëàõ òóõàé òàéëàíãèéí çàãâàð áîëîí äàíñ íýýõ, õààõ, á¿ðòãýë, òàéëàíã õºòëºõ æóðìûã Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîî Ìîíãîë Óëñûí òºâ áàíêòàé õàìòðàí áàòàëíà.

35.2.Íýð äýâøèã÷, íàì, ýâñýë íü ñîíãóóëèéí çàðäëûí òàéëàíã ñàíàë

õóðààæ äóóññàí ºäðººñ õîéø íýã ñàðûí äîòîð õîëáîãäîõ àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä èð¿¿ëíý.

35.3.Íàì, ýâñýë ýíý õóóëèéí 35.2-ò çààñàí ñîíãóóëèéí çàðäëûí òàéëàí

/öààøèä “çàðäëûí òàéëàí” ãýõ/-äàà àóäèò õèéëãýæ, ä¿ãíýëò ãàðãóóëñàí áàéíà. 35.4.Çàðäëûí òàéëàíã äàðààõü ¿ç¿¿ëýëòýýð ãàðãàíà:

27

35.4.1.äàíñàíä òºâëºð¿¿ëñýí îðëîãûí õýìæýý; 35.4.2.îðëîãûí ýõ ¿¿ñâýð; 35.4.3.õàíäèâëàã÷ èðãýíèé ýöýã /ýõ/-èéí íýð, íýð, îðøèí ñóóãàà

ãàçðûí õàÿã, áàíêíû ã¿éëãýý õèéñýí áàðèìò, õàíäèâûí õýìæýý, õýëáýð;

35.4.4.õàíäèâëàã÷ õóóëèéí ýòãýýäèéí íýð, îðøèí áàéãàà ãàçðûí õàÿã, ã¿éöýòãýõ çàõèðëûí ýöýã /ýõ/-èéí íýð, íýð, õàíäèâûí õýìæýý, õýëáýð;

35.4.5.çàðëàãûí çàäàðãàà, ã¿éöýòãýë; 35.4.6.¿ëäýãäëèéí õýìæýý, áàéðøèë. 35.5.Íýð äýâøèã÷, íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëèéí çàðäëûí äàíñ áàéðøóóëñàí

áàíêíû çàõèðàë íü óã äàíñíû á¿õ õºäºë㺺íèéã íýãòãýñýí òàéëàí ãàðãàæ, ýíý õóóëèéí 35.2-ò çààñàí õóãàöààíä õîëáîãäîõ àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä èð¿¿ëíý.

35.6.Ñàíàë õóðààëò ÿâàãäñàí ºäðººñ õîéø çàðäëûí òàéëàíã ãàðãàõ

õ¿ðòýëõ õóãàöààíä ýíý õóóëèéí 33.1-ä çààñàí äàíñàíä àëèâàà õºäºë㺺í õèéõèéã õîðèãëîíî.

35.7.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî çàðäëûí òàéëàíã

õÿíàí ¿çýæ, ñàíàë õóðààæ äóóññàí ºäðººñ õîéø 45 õîíîãèéí äîòîð ä¿íã íèéòýä ìýäýýëýõ áà õî¸ð çóóí ìÿíãà, ò¿¿íýýñ äýýø òºãðºãèéí õàíäèâ ºãñºí èðãýí, òàâàí çóóí ìÿíãà, ò¿¿íýýñ äýýø òºãðºãèéí õàíäèâ ºãñºí õóóëèéí ýòãýýäèéã íèéòýä çàðëàíà.

35.8.Ýíý õóóëèéí 35.2-35.6-ä çààñíûã çºð÷ñºí íýð äýâøèã÷, íàì, ýâñëèéí

ñîíãóóëü ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àæèëòíûã 150000-250000 òºãðºãººð, áàíêíû çàõèðëûã 200000-250000 òºãðºãººð, íàì, ýâñýë, áàíêûã 800000-1000000 òºãðºãººð òîðãîõ áà 35.6-ä çààñàí õóãàöààíä õèéñýí ã¿éëãýýòýé òýíöýõ õýìæýýíèé õºðºíãèéã áàíêíû ººðèéíõ íü õºðºí㺺ñ ãàðãóóëæ, òóõàéí îðîí íóòãèéí òºñºâò îðëîãî áîëãîíî.

ÄÎËÄÓÃÀÀÐ ÁYËÝÃ

Ñàíàë àâàõ, ñîíãóóëèéí ä¿í ãàðãàõ,

Õóðëûí òºëººëºã÷äèéã á¿ðòãýõ 36 äóãààð ç¿éë. Ñàíàë àâàõ áàéð, õóãàöàà 36.1.Ñîíãîã÷äûí ñàíàëûã ñàíàë àâàõ ºäºð 07 öàãààñ 22 öàã õ¿ðòýë

õóãàöààíä ñàíàë àâàõ áàéðàíä àâíà. 36.2.Õýñãèéí õîðîî ñîíãîã÷äûí ñàíàë àâàõ ºäºð, öàã, áàéðûã ñàíàë àâàõ

ºäºð õ¿ðòýëõ 10 õîíîãèéí òóðø õàðüÿàëàõ íóòàã äýâñãýðèéíõýý ñîíãîã÷äîä çàðëàí ìýäýýëíý.

36.3.Ñîíãîã÷äîîñ ñàíàëàà íóóöààð ºãºõºä øààðäàãäàõ òîîíû á¿õýýã,

ñàíàëûí õàéðöàã á¿õèé áàéðûã ñàíàë àâàõ ºäðººñ äîëîî õîíîãèéí ºìíº òóõàéí õýñãèéí õàðüÿàëàãäàõ ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãà õàðèóöàæ áýëòã¿¿ëíý.

28

36.4.Ýíý õóóëèéí 36.3-ò çààñàí á¿õýýãèéí õýìæýý, çàãâàðûã Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîî áàòàëíà.

36.5.Ñàíàë àâàõ áàéðàíä íýð äýâøèã÷, íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëü ýðõýëñýí

áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé àæèëòàí, óõóóëàã÷ áîëîí øàäàð òóñëàã÷ áàéðëàõûã õîðèãëîíî.

36.6.Ýíý õóóëèéí 36.3-ò çààñíûã çºð÷ñºí Çàñàã äàðãà, 36.5-ä çààñíûã

çºð÷ñºí íýð äýâøèã÷, óõóóëàã÷, øàäàð òóñëàã÷, íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëü ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àæèëòíûã 200000-250000 òºãðºãººð, íàì, ýâñëèéã 500000-700000 òºãðºãººð òîðãîíî.

37 ä¿ãýýð ç¿éë. Ñàíàëûí õóóäàñ 37.1.Ñàíàëûí õóóäàñ íü ñîíãîã÷îîñ ñàíàëàà èëýðõèéëýõ, ñîíãóóëèéí ä¿í

ãàðãàõ ¿íäñýí áàðèìò áè÷èã ìºí. 37.2.Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîî ñàíàëûí õóóäàñíû òîî, ò¿¿íèéã

õýâë¿¿ëýõ, õàäãàëàõ, õ¿ðã¿¿ëýõ, õàìãààëàõ æóðàì áîëîí òýäãýýðò òàâèãäàõ øààðäëàãûã ñàíàë àâàõ ºäðººñ 21 õîíîãèéí ºìíº òîãòîîíî.

37.3.Ñàíàëûí õóóäàñ íü òóñãàé íóóöëàëòàé áàéõ áºãººä òîéðãèéí

õýìæýýíä íýãäñýí àäèë äóãààðòàé áàéíà. 37.4.Ñàíàëûí õóóäñûã Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíîîñ áàòàëñàí çàãâàðûí

äàãóó àéìàã, íèéñëýëèéí ñîíãóóëèéí õîðîî ýðõëýí õýâë¿¿ëæ ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî ñàíàë àâàõ ºäðººñ òàâ õîíîãèéí ºìíº õýñãèéí õîðîîíä òóñ òóñ õ¿ðã¿¿ëíý.

37.5.Ñàíàëûí õóóäñûã àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãýýð òóñ òóñàä íü

õýâëýíý. 37.6.Àéìàã, íèéñëýëèéí Õóðëûí òºëººëºã÷èéã ñîíãîõ ñîíãóóëèéí, ñóì,

ä¿¿ðãèéí Õóðëûí òºëººëºã÷èéã ñîíãîõ ñîíãóóëèéí ãýñýí 2 ñàíàëûí õóóäàñ áàéíà.

37.7.Ñàíàëûí õóóäñàíä íýð äýâøèã÷äèéí ýöýã /ýõ/-èéí íýð, íýð, íýð

äýâø¿¿ëñýí íàì, ýâñëèéí íýðèéã áè÷íý. 37.8.Ñàíàëûí õóóäñàíä íýð äýâøèã÷äèéã áè÷èõäýý òýäãýýðèéã

äýâø¿¿ëñýí íàìóóäûíõ íü óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëñýí îãíîîã áàðèìòàëæ, õàìãèéí àíõ á¿ðòã¿¿ëñýí íàìûí íýð äýâøèã÷èéã ýõýíä íü áè÷èõ çàìààð äàðààëàëä îðóóëíà.

37.9.Ýâñëýýñ íýð äýâøèã÷èéã ýíý õóóëèéí 37.8-ä çààñàí äàðààëàëä

îðóóëàõäàà ýâñëèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä îðñîí íàìóóäààñ õàìãèéí ò¿ð¿¿íä óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëñýí íàìûí á¿ðòãýëèéí îãíîîã áàðèìòàëíà.

37.10.Áèå äààí íýð äýâøèã÷èéí íýðèéã íàì, ýâñëýýñ íýð äýâøèã÷äèéí

íýðèéí äàðàà àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä íýð äýâøñýíýý á¿ðòã¿¿ëñýí äàðààëëààð ñàíàëûí õóóäñàíä áè÷íý.

37.11.Ñàíàëûí õóóäñàíä òóõàéí õýñãèéí õîðîîíû äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí

äàðãà ãàðûí ¿ñýã çóðæ òýìäýã äàðàõ áºãººä ýíý øààðäëàãûã õàíãààã¿é ñàíàëûí õóóäñààð ñàíàë àâàõ, ºãºõèéã õîðèãëîíî.

29

37.12.Ñîíãóóëèéí õîðîîä ñàíàëûí õóóäñûã á¿ðýëäýõ¿¿íýýðýý õ¿ëýýí àâ÷, ýíý òóõàé òýìäýãëýë ¿éëäýæ, áàéëöñàí á¿õ ãèø¿¿í ãàðûí ¿ñýã çóðíà.

37.13.Ñîíãóóëèéí õîðîîíû àëü íýã ãèø¿¿í ýíý õóóëèéí 37.12-ò çààñàí

òýìäýãëýëä ãàðûí ¿ñýã çóðàõààñ òàòãàëçâàë øàëòãààí, ¿íäýñëýëýý áè÷ãýýð ¿éëäýæ, õîëáîãäîõ ñîíãóóëèéí õîðîîíä ºãíº.

37.14.Ýíý õóóëèéí 37.11, 37.12-ò çààñíûã çºð÷ñºí ñîíãóóëèéí õîðîîíû

ãèø¿¿íèéã 150000-200000 òºãðºãººð, äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãûã 200000-250000 òºãðºãººð òîðãîõ áà ñîíãîã÷èä õ¿÷èíã¿é ñàíàëûí õóóäàñ îëãîñîí ñîíãóóëèéí õîðîîíû ãèø¿¿íèéã ñîíãóóëèéí õîðîîíû á¿ðýëäýõ¿¿íýýñ ãàðãàíà.

38 äóãààð ç¿éë. Ñàíàë àâàõ àæèëëàãàà 38.1.Ñàíàë àâàõ ºäðèéí 07 öàãò õýñãèéí õîðîîíû á¿ðýëäýõ¿¿í ñîíãîã÷äûí

òºëººëëèéã áàéëöóóëàí ñàíàë àâàõ á¿õ õàéðöãèéã íýýæ, øàëãàí áèò¿¿ìæèëæ ëàöäñàíû äàðàà äàðààõü ç¿éëèéã ìýäýýëíý:

38.1.1.íýðèéí æàãñààëòàä áè÷èãäñýí ñîíãîã÷äûí òîî; 38.1.2.õ¿ëýýí àâñàí, óðüä÷èëàí ñàíàë àâàõàä çàðöóóëñàí,

àëäàãäàæ ¿ðýãäñýí, óñòñàí, ¿ëäñýí ñàíàëûí õóóäàñíû òîî;

38.1.3.óðüä÷èëàí ñàíàë ºãñºí ñîíãîã÷äûí òîî, ò¿¿íèé ÿâöàä áóðóó òýìäýãëýë õèéñíýýñ õ¿÷èíã¿é áîëñîí ñàíàëûí õóóäàñíû òîî;

38.1.4.ñàíàë àâàõ 纺âðèéí áèò¿¿ìæèëñýí õàéðöãèéí òîî, ò¿¿ãýýð

ñàíàë ºãºõ ñîíãîã÷èéí òîî, ñàíàë àâàõ õóâààðü;

38.1.5.õ¿ëýýí àâñàí, òàðààñàí, áóðóó áè÷ñýíýýñ õ¿÷èíã¿é áîëñîí, àëäàãäàæ ¿ðýãäñýí, óñòñàí, ¿ëäñýí ñîíãîã÷èéí ¿íýìëýõèéí òîî.

38.2.Ýíý õóóëèéí 38.1.3-ò çààñàí óðüä÷èëàí ºãñºí ñàíàëûí òîîã òóñãàéëàí òýìäýãëýæ, òýäãýýð ñàíàëûí õóóäñûã áèò¿¿ìæèëñýí äóãòóéòàé íü ñàíàë àâàõ õàéðöàãò õèéíý.

38.3.Ýíý õóóëèéí 38.1, 38.2-ò çààñàí àæèëëàãàà, ìýäýýëëèéã íýã á¿ð÷ëýí

òóñãàí òýìäýãëýë õºòëºõ áºãººä ò¿¿íä õýñãèéí õîðîîíû á¿õ ãèø¿¿í ãàðûí ¿ñýã çóðíà.

38.4.Õýñãèéí õîðîî ýíý õóóëèéí 38.1-38.3-ò çààñàí àæèëëàãààã

ã¿éöýòãýñíèé äàðàà ñàíàë õóðààõ àæëûã ýõë¿¿ëýõ áà èíãýõäýý ñîíãîã÷èéí ¿íýìëýõ, èðãýíèé ¿íýìëýõ äýõ õàÿãèéã ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëò äàõü õàÿãòàé òóëãàí ¿çýæ, ñîíãîã÷ á¿ðò ñàíàëûí õóóäàñ îëãîíî.

38.5.Ñàíàëûí õóóäàñ àâñàí ñîíãîã÷ ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòàä ãàðûí

¿ñãýý çóðæ áàòàëãààæóóëíà. 38.6.Ñàíàëàà ºãñºí èðãýíèé ñîíãîã÷èéí ¿íýìëýõýä òóñãàéëàí ¿¿ðýã

õ¿ëýýñýí õýñãèéí õîðîîíû ãèø¿¿í òýìäýãëýë õèéæ, õýñãèéí õîðîîíû òýìäýã äàðàõ áºãººä Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîîíîîñ òîãòîîñîí òóñãàé òýìäýã òàâüæ áîëíî.

38.7.Ñàíàë àâàõ àæèëëàãààíä íàì, ýâñýë, áèå äààí íýð äýâøèã÷èéí

òîìèëñîí àæèãëàã÷ áîëîí õýâëýë ìýäýýëëèéí áàéãóóëëàãûí òºëººëºã÷ áàéëöàæ áîëíî.

30

38.8.Ñàíàë àâàõ áàéðàíä íýð äýâøèã÷ áîëîí çºâøººðºëã¿é áóñàä ýòãýýä

áàéõûã õîðèãëîõ áºãººä ýíý íü òýäãýýðýýñ ñàíàëàà ºãºõºä õàìààðàõã¿é. 38.9.Ýíý õóóëèéí 38.1-38.6-ä çààñíûã çºð÷ñºí ñîíãóóëèéí õîðîîíû äàðãà,

íàðèéí áè÷ãèéí äàðãûã 200000-250000 òºãðºãººð, ãèø¿¿íèéã 150000-200000 òºãðºãººð, 38.8-ä çààñíûã çºð÷ñºí èðãýíèéã 100000-150000 òºãðºãººð, àëáàí òóøààëòíûã 150000-250000 òºãðºãººð òîðãîíî.

39 ä¿ãýýð ç¿éë. Àæèãëàã÷ 39.1.Íàì, ýâñýë, áèå äààí íýð äýâøèã÷ ººðèéí àæèãëàã÷èéã òîìèëæ

àæèëëóóëíà. 39.2.Ýíý õóóëèéí 39.1-ä çààñàí àæèãëàã÷ íü ñàíàë àâàõ ºäðººñ ãóðâààñ

äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº õýñãèéí õîðîîíä á¿ðòã¿¿ëæ, àæèãëàã÷èéí ¿íýìëýõ àâíà. 39.3.Ýíý õóóëèéí 39.2-ò çààñàí õóãàöàà ºíãºðñºí áîë àæèãëàã÷

àæèëëóóëàõ, á¿ðòã¿¿ëýõ òóõàé õ¿ñýëòèéã õ¿ëýýí àâàõààñ òàòãàëçàíà. 39.4.Àæèãëàã÷ íü ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëò ¿éëäýõ, ñîíãîã÷èéí

¿íýìëýõ áè÷èõ, ñàíàë àâàõ, òîîëîõ, ä¿í ãàðãàõ ¿åä óã àæëûã ñîíãóóëèéí õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó ÿâóóëæ áàéãàà ýñýõèéã çºâõºí õºíäëºí㺺ñ àæèãëàí õÿíàæ, äàðààõü ýðõèéã ýäýëíý:

39.4.1.ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòòàé òàíèëöàõ; 39.4.2.ñàíàëûí õóóäàñíû áèò¿¿ìæëýãäñýí áàéäàëòàé òàíèëöàõ; 39.4.3.ñàíàë òîîëîõ àæëûã àæèãëàõ; 39.4.4.áèå äààí íýð äýâøèã÷èéí ñîíãîã÷-äýìæèã÷äýýñ ãàðûí ¿ñýã

öóãëóóëñàí ìàÿãòòàé òàíèëöàõ;

39.4.5.óðüä÷èëàí ñàíàë àâàõ ¿éë àæèëëàãààã àæèãëàõ; 39.4.6.纺âðèéí áèò¿¿ìæèëñýí õàéðöãààð ñàíàë àâàõ ñîíãîã÷äûí

íýðèéí æàãñààëò, òýäíýýñ ñàíàë àâàõ ÷èãëýë, õóâààðüòàé òàíèëöàõ;

39.4.7.ñàíàë áýëòãýõ á¿õýýã, ñàíàëûí õàéðöàã áîëîí ñàíàë àâàõ áàéð õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó áýëòãýãäñýí ýñýõòýé òàíèëöàõ;

39.4.8.ñàíàë àâàõ áàéðàíä ñîíãóóëèéí ñàíàë àâàõ ¿éë ÿâöûã

á¿õýëä íü àæèãëàæ áîëîõóéö ñóóäàëòàé áàéõ;

39.4.9.ñàíàë õóðààõ ¿éë ÿâöàä çºð÷èë ãàðâàë õýñãèéí õîðîîíû äàðãàä ìýäýãäýæ, çàëðóóëàõûã õ¿ñýõ, èëýðñýí çºð÷ëèéí òàëààð òýìäýãëýë õºòëºõ, äóó, ä¿ðñ áè÷ëýãèéí õýðýãñýë àøèãëàí áàòàëãààæóóëàõ, ãýð÷ýýð ãàðûí ¿ñýã çóðóóëàõ;

39.4.10.õýñãèéí õîðîîíû ãèø¿¿äýýñ õîëáîãäîõ ìýäýýëýë àâàõ; 39.4.11.àæèãëàëòûí òàéëàíãàà íèéòýä ìýäýýëýõ, õýâëýí íèéòëýõ.

39.5.Àæèãëàã÷ ýíý õóóëèéí 39.4-ò çààãààã¿é ýðõ ýäë¿¿ëýõèéã øààðäàõ, õ¿÷

õýðýãëýõ, àéëãàí ñ¿ðä¿¿ëýõ, õóäàë, õóóðàì÷ ìýäýýëýë îëîí íèéòýä òàðààõ çýðýã

31

õóóëü áóñ àðãà õýðýãëýæ, ñîíãóóëèéí õîðîîäûí àæèëä õºíäëºí㺺ñ îðîëöâîë õýñãèéí õîðîî ò¿¿íèé àæèãëàã÷èéí ýðõèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîæ, óðüä îëãîñîí ¿íýìëýõýý õóðààí àâíà.

39.6.Àæèãëàã÷ ýíý õóóëèéí 39.5-ä çààñíû äàãóó ýðõýý õàñóóëñàí áîë

ò¿¿íèéã ñàíàë áîëãîã÷ òàë íü îðíû õ¿íèéã äàõèí òîìèëîõ ýðõã¿é áºãººä èéì õ¿ñýëò ãàðãàâàë õýñãèéí õîðîî õ¿ëýýí àâàõààñ òàòãàëçàíà.

39.7.Ãàäààäûí àæèãëàã÷, ò¿¿í÷ëýí õýâëýë ìýäýýëëèéí áàéãóóëëàãà

ñîíãóóëèéã àæèãëàõ, ñóðâàëæëàõòàé õîëáîãäñîí æóðìûã Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîî òîãòîîíî.

39.8.Ýíý õóóëèéí 39.1-ä çààñíààñ ººð àëèâàà ýòãýýä àæèãëàã÷ òîìèëîõ,

àæèëëóóëàõ ýðõã¿é áºãººä ýíý çààëò ýíý õóóëèéí 39.7-ä õàìààðàõã¿é. 39.9.Ýíý õóóëèéí 39.5-ä çààñíûã çºð÷ñºí àæèãëàã÷èéã 100000-150000

òºãðºãººð òîðãîíî. 40 ä¿ãýýð ç¿éë. Ñîíãîã÷ ñàíàë ºãºõ 40.1.Ñîíãîã÷ ñàíàë àâàõ áàéðàíä èðæ, ñàíàëàà ººðºº ºãíº. 40.2.Ñîíãîã÷ á¿ð ýíý õóóëèéí 37.6-ä çààñàí ñàíàëûí õóóäàñíààñ òóñ á¿ð

íýãèéã àâ÷, ñàíàë áýëòãýõ á¿õýýãò îðæ, ñàíàëàà íóóöààð ºãíº. 40.3.Ýíý õóóëèéí 18.1.2-ò çààñàí ñîíãîã÷ çºâõºí àéìãèéí Õóðëûí

òºëººëºã÷èéã ñîíãîõ ñîíãóóëèéí íýã ñàíàëûí õóóäàñ àâíà. 40.4.Ñîíãîã÷ íü ñàíàëûí õóóäàñ á¿ðò áè÷èãäñýí íýð äýâøèã÷äèéí äîòðîîñ

ººðèéí ñîíãîõûã õ¿ñ÷ áàéãàà íýã íýð äýâøèã÷èéí íýðèéí ºìíºõ äóãààðûã äóãóéëæ, ñàíàëûí õóóäñûã õàéðöàãò õèéíý.

40.5.Ñîíãîã÷ ñàíàë ºãºõ人 àëäàà ãàðãàæ, ñàíàëûí õóóäñàíä áóðóó

òýìäýãëýë õèéñýí áîë ñàíàëûí õóóäñûã õàéðöàãò õèéõýýñ ºìíº ýíý òóõàéãàà õýñãèéí õîðîîíä ìýäýãäýæ, àëäààòàé õóóäñûã øàëãóóëàí õóðààëãàæ, äàõèí íýã óäàà ñàíàëûí õóóäàñ àâ÷, ýíý õóóëèéí 40.4-ò çààñíû äàãóó ñàíàë ºã÷ áîëíî.

40.6.Õýñãèéí õîðîî õóðààëãàñàí ñàíàëûí õóóäñûã òýìäýãëýë õºòëºí

õàäãàëíà. 40.7.Ñàíàë áýëòãýõ á¿õýýãò òóõàéí ñîíãîã÷îîñ ººð õ¿í áàéõûã õîðèãëîíî.

40.8.Áèå ýðõòýíèé ñîãîã, ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéäàë, áîëîâñðîëûí ò¿âøèíãýýñ

øàëòãààëàí ñàíàëûí õóóäñûã óíøèæ òàíèëöàõ áóþó ñàíàëûí õóóäñàíä ñàíàëàà ººðºº òýìäýãëýæ ÷àäàõã¿é ñîíãîã÷ ººðèéí èòãýìæèëñýí õ¿íèé òóñëàëöàà àâ÷ áîëîõ áºãººä èòãýìæëýãäñýí õ¿í íü ñîíãóóëèéí ýðõ á¿õèé èðãýí áàéíà.

40.9.Íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëü ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àæèëòàí, óõóóëàã÷,

øàäàð òóñëàã÷, ñîíãóóëèéí õîðîîíû ãèø¿¿í áîëîí àæèãëàã÷ààð ýíý õóóëèéí 40.8-ä çààñàí ¿¿ðýã ã¿éöýòã¿¿ëýõèéã õîðèãëîíî.

40.10.Õýñãèéí õîðîî íü ñîíãîã÷èéí ñàíàëàà íóóöààð ºãºõ ýðõýä

õàëäàõã¿éãýýð ñàíàë õóðààëò õóóëèéí äàãóó ÿâàãäàæ áàéãàà ýñýõýä õÿíàëò òàâüæ, çºð÷èë ãàðâàë òàñëàí çîãñîîõ àðãà õýìæýý àâíà.

32

40.11.Áèåèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéäëûí óëìààñ ñàíàë àâàõ áàéðàíä õ¿ðýëöýí èðæ ÷àäàõã¿é ñîíãîã÷ 纺âðèéí áèò¿¿ìæèëñýí õàéðöãààð ñàíàë ºãºõ õ¿ñýëòýý ñàíàë àâàõ ºäðººñ òàâààñ äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº õýñãèéí õîðîîíä áè÷ãýýð ãàðãàíà.

40.12.Õýñãèéí õîðîî ýíý õóóëèéí 40.11-ä çààñàí õ¿ñýëòèéã ¿íäýñëýí

纺âðèéí áèò¿¿ìæèëñýí õàéðöãààð ñàíàëûã íü àâàõ ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòûã òóñàä íü ãàðãàæ, íýðèéí æàãñààëò, ñàíàë àâàõ ÷èãëýë, õóâààðèéã õóðàëäààíààðàà õýëýëöýí áàòàëíà.

40.13.Ýíý õóóëèéí 40.11-ä çààñàí ñîíãîã÷èéí ñàíàëûã òóõàéí õýñãèéí

õîðîîíû íýã íàìûí áóñ òºëººëºë á¿õèé õî¸ðîîñ äîîøã¿é ãèø¿¿í îðøèí ñóóãàà ãàçðûí õàÿãààð íü î÷èæ àâíà.

40.14.Ǻºâðèéí áèò¿¿ìæèëñýí õàéðöãààð ýíý õóóëèéí 40.12-ò çààñàí

æàãñààëòàä îðîîã¿é ñîíãîã÷èéí ñàíàëûã àâàõûã õîðèãëîíî. 40.15.Õýñãèéí õîðîî ñàíàëûí õóóäàñ õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø ñàíàë àâàõ

ºäºð õ¿ðòýëõ õóãàöààíä ñîíãîã÷ ò¿ð øèëæèí ÿâàõàä õ¿ðâýë õýñãèéí õîðîîíä èðæ, ñàíàëàà íóóöààð ºã÷, äóãòóéíä õèéæ áèò¿¿ìæëýí ¿ëäýýæ áîëíî.

40.16.Ýíý õóóëèéí 40.15-ò çààñíààð óðüä÷èëàí ñàíàë ºãºõ òîõèîëäîë

á¿ðò õýñãèéí õîðîîíû íýã íàìûí áóñ òºëººëºë á¿õèé õî¸ðîîñ äîîøã¿é ãèø¿¿í áàéëöàõ áà ýíý òóõàé òýìäýãëýë ¿éëäýæ, ò¿¿íä áàéëöñàí õýñãèéí õîðîîíû ãèø¿¿í á¿ð ãàðûí ¿ñýã çóðíà.

40.17.Õýñãèéí õîðîî ñîíãîã÷èéí áèò¿¿ìæëýí ¿ëäýýñýí ñàíàëûí íóóöûã

÷àíäëàí õàäãàëíà. 40.18.Ýíý õóóëèéí 40.11, 40.15-ò çààñàí ñîíãîã÷èéí ñàíàëûã àâàõàä ýíý

õóóëèéí 40.1-40.5, 40.8, 40.9-ä çààñàí æóðìûã áàðèìòàëíà. 40.19.Ñàíàë àâàõ ºäºð àæèëëàæ áàéãàà áàéãóóëëàãûí çàõèðãàà

ñîíãîã÷äîä ÷ºëºº îëãîæ, ñàíàë ºãºõ áîëîìæîîð õàíãàõ ¿¿ðýãòýé. 40.20.Ýíý õóóëèéí 40.6, 40.9, 40.13, 40.14, 40.16, 40.17-ä çààñíûã çºð÷ñºí

ñîíãóóëèéí õîðîîíû ãèø¿¿íèéã 150000-200000 òºãðºãººð, äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãûã 200000-250000 òºãðºãººð, 40.7-ä çààñíûã çºð÷ñºí ýòãýýäèéã 100000-150000 òºãðºãººð, 40.19-ä çààñíûã çºð÷ñºí àëáàí òóøààëòíûã 200000-250000 òºãðºãººð, áàéãóóëëàãûã 500000-700000 òºãðºãººð òîðãîíî.

41 ä¿ãýýð ç¿éë. Ñàíàë òîîëîõ 41.1.Ñàíàë òîîëîõ àæëûã 22 öàãò ýõýëæ, èë òîä, íýýëòòýé ÿâóóëíà. 41.2.Ñàíàë òîîëîõîä àæèãëàã÷, ñîíãîã÷äûí áîëîí õýâëýë ìýäýýëëèéí

áàéãóóëëàãûí òºëººëºã÷èä áàéëöàæ áîëíî. 41.3.Ñàíàë òîîëîõ áýëòãýë õàíãàãäìàãö õýñãèéí õîðîîíû äàðãà ñàíàë

òîîëîõ àæèëëàãàà ÿâàãäàõûã çàðëàõ áà õýñãèéí õîðîî äàðààõü æóðìààð ã¿éöýòãýíý:

41.3.1.ñàíàë ºãñºí íèéò ñîíãîã÷èéí òîî íü ñàíàë àâàõàä çàðöóóëñàí

ñàíàëûí õóóäàñíû òîîòîé òîõèð÷ áàéãàà ýñýõèéã òóëãàí øàëãàæ, ýöñèéí òîîöîî ãàðãàõ;

33

41.3.2.ñàíàë àâàõàä çàðöóóëàãäààã¿é ¿ëäñýí áîëîí áóðóó òýìäýãëýë õèéñíýýñ õóðààãäñàí ñàíàëûí õóóäñûã òóñ òóñàä íü òîîëæ, áàðóóí äýýä ºíöãèéã íü õàé÷ëàí, ýíý òóõàé òýìäýãëýë õºòºëæ, áîîæ áèò¿¿ìæëýõ;

41.3.3.ýíý õóóëèéí 41.3.1, 41.3.2-ò çààñàí àæèëëàãààã ã¿éöýòãýñíèé

äàðàà ñàíàëûí õàéðöãèéã íýýæ, ñàíàëûã òîîëîõ; 41.3.4.ñàíàë òîîëæ äóóññàíû äàðàà ñàíàë õóðààëòûí ä¿íã õýñãèéí

õýìæýýãýýð ãàðãàõ. 41.4.Õýñãèéí õîðîî ñîíãóóëèéí ä¿íã äàðààõü ¿ç¿¿ëýëòýýð ãàðãàíà: 41.4.1.ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòàä á¿ðòãýãäñýí òóõàéí õýñãèéí

íèéò ñîíãîã÷èéí òîî; 41.4.2.ñàíàë ºãñºí íèéò ñîíãîã÷èéí òîî, ¿¿íýýñ 纺âðèéí

áèò¿¿ìæèëñýí õàéðöãààð áîëîí óðüä÷èëàí ñàíàë ºãñºí ñîíãîã÷èéí òîî;

41.4.3.ñàíàëûí õàéðöãààñ ãàðñàí õ¿÷èíòýé áîëîí õ¿÷èíã¿é ñàíàëûí õóóäàñíû òîî;

41.4.4.íýð äýâøèã÷ á¿ðèéí àâñàí ñàíàëûí òîî, õóâü.

41.5.Ñàíàë àâàõàä çàðöóóëñàí áîëîí çàðöóóëàãäàëã¿é ¿ëäñýí ñàíàëûí

õóóäàñíû íèéëáýð íü òóõàéí õýñãèéí õîðîî àíõ õ¿ëýýí àâñàí íèéò ñàíàëûí õóóäàñíû òîîíîîñ çºðâºë õýñãèéí õîðîî øàëòãààíûã øàëãàæ òîãòîîõ áºãººä çàéëøã¿é øààðäëàãà ãàðâàë ñàíàëûí õóóäñûã äàõèí òîîëíî.

41.6.Ñàíàë òîîëîõ ¿åä ýíý õóóëèéí 41.5-ä çààñàí çºð¿¿ ãàðâàë ýíý òóõàé

òýìäýãëýë ¿éëäýæ, ñàíàë òîîëîõ àæèëä îðîëöîã÷äîîð ãàðûí ¿ñýã çóðóóëíà. 41.7.Ñàíàë òîîëîõ öàã áîëîîã¿é áàéõàä ñàíàëûí õàéðöàã íýýõ, ò¿¿í÷ëýí

ñàíàë òîîëëîãûã çàâñàðëàõûã õîðèãëîíî. 41.8.Ñàíàë îãò òýìäýãëýýã¿é áóþó á¿õ íýð äýâøèã÷èéí íýðèéã äàðñàí

ñàíàëûí õóóäñûã õ¿÷èíòýé ñàíàëûí õóóäàñò òîîöîæ, õýíèéã ÷ äýìæýýã¿é ñàíàë ãýæ ¿çíý.

41.9.Õýñãèéí õîðîî õóðàëäààíààðàà ñîíãîã÷äûí ñàíàë òîîëñîí ä¿íã

õýëýëöýí øèéäâýð ãàðãàæ, óíøèí ñîíñãîñíû äàðàà àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíä íýí äàðóé õ¿ðã¿¿ëíý.

41.10.Ýíý õóóëèéí 41.1-41.9-ä çààñàí ñàíàë òîîëîõ æóðàì çºð÷ñºí

ñîíãóóëèéí õîðîîíû ãèø¿¿íèéã 150000-200000 òºãðºãººð, äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãûã 200000-250000 òºãðºãººð òîðãîæ, ¿éëäñýí çºð÷èë íü íîöòîé áîë õîðîîíû ãèø¿¿íýýñ ãàðãàíà.

42 äóãààð ç¿éë. Ñàíàëûí õóóäñûã õ¿÷èíã¿éä òîîöîõ 42.1.Äîð äóðäñàí òîõèîëäîëä ñàíàëûí õóóäñûã õ¿÷èíã¿éä òîîöíî: 42.1.1.áàòàëñàí çàãâàðûí áóñ õóóäñààð ñàíàë ºãñºí;

34

42.1.2.òóõàéí õýñãèéí õîðîîíû äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãûí ãàðûí ¿ñýãã¿é, õîðîîíû òýìäýãã¿é ñàíàëûí õóóäñààð ñàíàë ºãñºí;

42.1.3.íýãýýñ èë¿¿ íýð äýâøèã÷èéí òºëºº ñàíàë ºãñºí, ò¿¿í÷ëýí ýíý

õóóëüä çààñíààñ ººð òýìäýãëýë õèéñíýýñ àëü íýð äýâøèã÷èä ñàíàë ºãñíèéã òîäîðõîéëîõ áîëîìæã¿é áîëñîí;

42.1.4.íýð äýâøèã÷èéí íýðèéí ºìíº òàâüñàí òýìäãèéã

çàñâàðëàñíààñ àëü íýð äýâøèã÷èä ñàíàë ºãñíèéã òîäîðõîéëîõ áîëîìæã¿é áîëñîí;

42.1.5.íýðýý òàòñàí áîëîí íàñ áàðñàí íýð äýâøèã÷èéí òºëºº ñàíàë

ºãñºí. 43 äóãààð ç¿éë. Ñîíãóóëèéí ä¿íã ãàðãàõ, Õóðëûí òºëººëºã÷èéã á¿ðòãýõ

43.1.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî íü õýñãèéí

õîðîîäîîñ èð¿¿ëñýí ñàíàë õóðààëòûí ä¿íã ýíý õóóëèéí 41.4-ò çààñàí ¿ç¿¿ëýëòýýð íýãòãýæ, òóõàéí òîéðãèéí ñàíàë õóðààëòûí íýãäñýí ä¿íã ãàðãàíà.

43.2.Ñàíàë õóðààëòûí ä¿íã ñàíàëûí õ¿÷èíòýé õóóäñààð ãàðãàíà. 43.3.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî íýð äýâøèã÷äèéã

àâñàí ñàíàëûí íü òîîãîîð äàðààëàëä îðóóëàõ áºãººä õàìãèéí îëîí ñàíàë àâñàí íýð äýâøèã÷èéã òóõàéí Õóðëûí òºëººëºã÷ººð ñîíãîãäñîíä òîîöíî.

43.4.Òóõàéí òîéðîãò õàìãèéí îëîí ñàíàë àâñàí íýð äýâøèã÷äèéí àâñàí

ñàíàë òýíöñýí òîõèîëäîëä äàõèí ñàíàë õóðààëò ÿâóóëæ, ýíý õóóëèéí 43.3-ò çààñíû äàãóó íýð äýâøèã÷èéã Õóðëûí òºëººëºã÷ººð ñîíãîãäñîíä òîîöíî.

43.5.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî òóõàéí Õóðëûí

òºëººëºã÷èä ñîíãîãäîã÷äûã á¿ðòãýæ, ò¿ð ¿íýìëýõ îëãîíî. 43.6.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî ñîíãóóëèéí íýãäñýí

ä¿íã òîéðîã, íýð äýâøèã÷ á¿ðýýð òîîöîæ ãàðãàíà. 43.7.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî îðîí íóòãèéí

Õóðëûí ñîíãóóëèéí ä¿íã äîëîî õîíîãò áàãòààí õóðàëäààíààðàà õýëýëöýæ, îëîíõèéí ñàíàë àâñàí íýð äýâøèã÷äèéí íýðñèéí æàãñààëò áîëîí òýäãýýðèéí á¿ðýí ýðõèéã íü õ¿ëýýí çºâøººðºõ òóõàé øèéäâýðèéí òºñºë áîëîâñðóóëæ øèíýýð ñîíãîãäñîí Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëæ, ýíý òóõàé Ñîíãóóëèéí åðºíõèé õîðîî áîëîí îëîí íèéòýä äîëîî õîíîãèéí äîòîð ìýäýýëíý.

ÍÀÉÌÄÓÃÀÀÐ ÁYËÝÃ

Ñàíàë àâàëò áîëîí ñîíãóóëèéã õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöîõ,

äàõèí ñàíàë àâàõ, èðãýäèéí Һ뺺ëºã÷äèéí Õóðëûí òºëººëºã÷èéã íºõºí ñîíãîõ

44 ä¿ãýýð ç¿éë. Ñîíãóóëèéí õýñýãò ÿâóóëñàí ñàíàë õóðààëòûã õ¿÷èíã¿éä òîîöîõ, äàõèí ñàíàë õóðààëò ÿâóóëàõ 44.1.Ñîíãóóëèéí õýñýãò ÿâóóëñàí ñàíàë õóðààëòûã ñóì, ä¿¿ðãèéí

ñîíãóóëèéí õîðîî äîð äóðäñàí òîõèîëäîëä õ¿÷èíã¿éä òîîöíî:

35

44.1.1.áàéãàëèéí ãàìøèã òîõèîëäñîí, ãîö õàëäâàðò ºâ÷èí ãàðñàí çýðýã õ¿íäýòãýí ¿çýõ øàëòãààíã¿é áàéõàä óðüä íü çàðëàñíààñ ººð áàéðàíä, ò¿¿í÷ëýí øèëæñýí ñîíãîã÷äûí ñàíàëûã áèò¿¿ìæèëæ àâñíààñ áóñàä òîõèîëäîëä ñàíàë õóðààõààð çàðëàñíààñ ººð ºäºð ñàíàë àâñàí;

44.1.2.ñàíàë õóðààæ ýõýëñíýýñ õîéø ñàíàëûí õàéðöãèéã àëäñàí,

¿ðýãä¿¿ëñýí, ýñõ¿ë õóóëüä çààñàí öàãààñ ºìíº ò¿¿íèéã íýýñýí;

44.1.3.ñîíãóóëèéí õîðîîíû ãèø¿¿í áóþó ñîíãîã÷äîä õ¿÷ õýðýãëýí äàðàìò ¿ç¿¿ëñýí àëèâàà ¿éëäýë íü ñîíãîã÷èéí ñàíàë, ñîíãóóëèéí ä¿íã ãàæóóäóóëàõàä õ¿ðãýñýí;

44.1.4.ñîíãóóëèéí õîðîîäûí ãèø¿¿í, áóñàä áàéãóóëëàãûí àëáàí

òóøààëòàí ýíý õóóëèéí 16, 18, 19, 38, 40, 41 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñàí ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëò ¿éëäýõ, òàíèëöóóëàõ, ñîíãîã÷ øèëæèõ, ñîíãîã÷èéí ¿íýìëýõ îëãîõ, ñàíàë àâàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ, ñîíãîã÷ ñàíàë ºãºõ, ñàíàë òîîëîõ æóðìûã çºð÷ñºí.

44.2.Ñàíàë õóðààëòûã õ¿÷èíã¿éä òîîöâîë ýíý òóõàé øèéäâýð ãàðñíààñ

õîéø äîëîî õîíîãèéí äîòîð äàõèí ñàíàë õóðààëò ÿâóóëíà. 44.3.Äàõèí ñàíàë õóðààõ øèéäâýðèéã ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî

ãàðãàæ, óã øèéäâýðò ñàíàë õóðààõ áàéð, ºäðèéã çààõ áà ò¿¿íèéã àæëûí ºäºð ÿâóóëæ áîëíî.

44.4.Ñàíàë õóðààëòûã õýñãèéí õýìæýýãýýð õ¿÷èíã¿éä òîîöñîí áîë òóõàéí

õýñãèéí íèéò ñîíãîã÷, 纺âðèéí áèò¿¿ìæèëñýí õàéðöãààð õóðààñàí ñàíàëûã õ¿÷èíã¿éä òîîöñîí áîë óã õàéðöàãò ñàíàë ºãñºí ñîíãîã÷äûã äàõèí ñàíàë õóðààëòàä îðîëöóóëíà.

44.5.Äàõèí ñàíàë õóðààëò äóóñòàë ñîíãóóëèéí ñóðòàë÷èëãàà õèéõèéã

õîðèãëîíî. 44.6.Ýíý õóóëèéí 44.5-ä çààñíûã çºð÷ñºí óõóóëàã÷, øàäàð òóñëàã÷,

äýìæèã÷, íàì, ýâñëèéí ñîíãóóëü ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àæèëòíûã 150000-200000 òºãðºãººð, àëáàí òóøààëòíûã 200000-250000 òºãðºãººð, íàì, ýâñýë, áóñàä áàéãóóëëàãûã 700000-900000 òºãðºãººð òîðãîíî.

45 äóãààð ç¿éë. Îðîí íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëèéã õ¿÷èíã¿éä òîîöîõ, äàõèí ñîíãóóëü ÿâóóëàõ 45.1.Àéìàã, íèéñëýëèéí ñîíãóóëèéí õîðîî äîð äóðäñàí òîõèîëäîëä îðîí

íóòãèéí Õóðëûí ñîíãóóëèéã õ¿÷èíã¿éä òîîöîæ äàõèí ñîíãóóëü ÿâóóëàõ øèéäâýð ãàðãàíà:

45.1.1.àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí íèéò ñîíãîã÷èéí 50 õóâü íü

ñàíàë õóðààëòàä îðîëöîîã¿é; 45.1.2.ýíý õóóëèéí 44 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñíû äàãóó õýñýãò ÿâóóëñàí

äàõèí ñàíàë õóðààëò õ¿÷èíã¿é áîëñîí áºãººä òýð íü ñîíãóóëèéí ä¿íä íîöòîé íºëººëºõººð áàéâàë.

45.2.Äàõèí ñîíãóóëèéã òóõàéí ñîíãóóëèéã õ¿÷èíã¿éä òîîöñîí øèéäâýð

ãàðñíààñ õîéø 14 õîíîãèéí õóãàöààíä ÿâóóëíà.

36

45.3.Äàõèí ñîíãóóëü ÿâóóëàõ øèéäâýð ãàðñàí áîë ñîíãóóëèéí õîðîîã øèíý÷ëýí áàéãóóëàõ, íýð äýâø¿¿ëýõ çýðýã óã ñîíãóóëèéã áýëòãýí ÿâóóëàõ àæèëëàãààã ýíý õóóëèéí õîëáîãäîõ çààëòûã áàðèìòëàí çîõèîí áàéãóóëíà.

46 äóãààð ç¿éë. Îðîí íóòãèéí Õóðëûí òºëººëºã÷èéã íºõºí ñîíãîõ 46.1.Õóðëûí òºëººëºã÷ íàñ áàðñàí, ÷ºëººëºãäñºí, òóõàéí îðîí íóòãààñ

øèëæñýí, ýñõ¿ë îãöîðñîí áîë òóõàéí òîéðîãò íºõºí ñîíãóóëü ÿâóóëíà. 46.2.Õóðëûí òºëººëºã÷èéí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà äóóñàõàä íýã æèë

õ¿ðýõã¿é õóãàöàà ¿ëäñýí ¿åä îðîí ãàðñàí áîë íºõºí ñîíãóóëü ÿâóóëàõã¿é.

46.3.Ýíý õóóëèéí 46.1-ä çààñàí íºõºí ñîíãóóëü ÿâóóëàõàä ýíý õóóëèéí õîëáîãäîõ çààëòûã áàðèìòëàõ áºãººä íºõºí ñîíãóóëèéã äîð äóðäñàí õóãàöààíä çîõèîí áàéãóóëíà: 46.3.1.ýíý õóóëèéí 46.1-ä çààñàí íºõöºë áàéäàë ¿¿ññýíýýñ õîéø 15 õîíîãèéí äîòîð àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí Õóðëûí Òýðã¿¿ëýã÷èä íºõºí ñîíãóóëèéí òîâûã çàðëàæ, 14 õîíîãèéí õóãàöààíä áàãòààí íºõºí ñîíãóóëèéã ÿâóóëàõ; 46.3.2.õîëáîãäîõ ñîíãóóëèéí õîðîî, õýñãèéã ñàíàë àâàõ ºäðººñ 12-îîñ äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº, ñîíãóóëèéí õýñãèéí õîðîîã 10-ààñ äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº òóñ òóñ áàéãóóëàõ; 46.3.3.íýð äýâø¿¿ëýõ àæëûã íºõºí ñîíãóóëü çàðëàñíààñ õîéø 4 õîíîãèéí äàðàà ýõýëæ, 3 õîíîãèéí õóãàöààíä äóóñãàõ; 46.3.4.ñîíãîã÷äûí íýðèéí æàãñààëòûã ýíý õóóëèéí 16 äóãààð ç¿éëä çààñàí æóðìûí äàãóó ¿éëäýæ, ñàíàë àâàõ ºäðººñ 10 õîíîãèéí ºìíº õýñãèéí õîðîîíä ºãºõ áà õýñãèéí õîðîî ýíýõ¿¿ æàãñààëòûã íýãòãýæ ñàíàë àâàõ ºäðººñ 5-ààñ äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº ñîíãîã÷äîä òàíèëöóóëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ. 46.4.ͺõºí ñîíãîãäñîí Õóðëûí òºëººëºã÷èéí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà íü îðîí ãàðñàí òºëººëºã÷èéí á¿ðýí ýðõèéí ¿ëäñýí õóãàöààòàé àäèë áàéíà.

46.5.Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî ýýëæèò áîëîí

ýýëæèò áóñ, íºõºí ñîíãóóëü ÿâàãäñàíû äàðàà òóõàéí ñîíãóóëüòàé õîëáîîòîé á¿õ áàðèìò áè÷ãèéã òóõàéí øàòíû Õóðëûí Òýðã¿¿ëýã÷äýä õ¿ëýýëãýæ ºãíº.

ÅÑįÃÝÝÐ ÁYËÝÃ

Áóñàä àñóóäàë

47 äóãààð ç¿éë. Ñîíãóóëèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ çºð÷èã÷èä õ¿ëýýëãýõ ýð¿¿ãèéí õàðèóöëàãà 47.1.Ñîíãóóëèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ çºð÷ñºí ¿éëäýë, ýñ ¿éëäýõ¿é íü ãýìò õýðãèéí á¿ðýëäýõ¿¿íòýé áîë ãýì áóðóóòàé ýòãýýäýä Ýð¿¿ãèéí õóóëüä çààñàí õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýíý. 47.2.Ýíý õóóëüä çààñàí çºð÷èë ãàðãàæ, çàõèðãààíû õàðèóöëàãà õ¿ëýýñýí íü óã ýòãýýäèéã ýð¿¿ãèéí õàðèóöëàãààñ ÷ºëººëºõ ¿íäýñëýë áîëîõã¿é.

37

48 äóãààð ç¿éë. Ñîíãóóëèéí õóóëü òîãòîîìæ çºð÷èã÷èä õ¿ëýýëãýõ áóñàä õàðèóöëàãà 48.1.Ñîíãóóëèéí õóóëü òîãòîîìæ çºð÷ñºíèé óëìààñ áóñäàä ýä õºðºíãèéí áîëîí áóñàä õîõèðîë ó÷èðñàí áîë ãýì áóðóóòàé ýòãýýäýä Èðãýíèé õóóëü áîëîí õîëáîãäîõ áóñàä õóóëüä çààñàí õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýíý. 49 ä¿ãýýð ç¿éë. Ñîíãóóëèéí õóóëü òîãòîîìæ çºð÷ñºí ìàðãààíûã øèéäâýðëýõ õàðüÿàëàë 49.1.Ýíý õóóëüä ñîíãóóëèéí õîðîîä õàðüÿàëàí øèéäâýðëýõýýð çààñàí çºð÷èë ãàðñàí áîë ãîìäëûã õîëáîãäîõ ñîíãóóëèéí õîðîîíä ãàðãàíà. 49.2.Ýíý õóóëüä çààñàí çàõèðãààíû øèéòãýëèéã ñóì áóþó ñóì äóíäûí, ä¿¿ðãèéí ø¿¿õèéí ø¿¿ã÷ íîãäóóëàõ áà ò¿¿íä äàâæ çààëäñàí ãîìäëûã Èðãýíèé õýðýã ø¿¿õýä õÿíàí øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëüä çààñíû äàãóó øèéäâýðëýíý. 49.3.Ýíý õóóëüä çààñàí çºð÷èë ãàðãàñàí ñîíãóóëèéí õîðîîíû äàðãà, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà, ãèø¿¿íèéã òóõàéí ñîíãóóëèéí õîðîîíû á¿ðýëäýõ¿¿íýýñ ãàðãàõ àñóóäëûã óã ñîíãóóëèéí õîðîî á¿ðýëäýõ¿¿íýýðýý õýëýëöýæ øèéäâýðëýíý. 49.4.Íýð äýâøèã÷èéã á¿ðòãýõýýñ òàòãàëçàõ, íýðèéí æàãñààëòààñ õàñàõ, ò¿¿í÷ëýí ñàíàë õóðààëòûí ä¿í, ñàíàë õóðààëò áà ñîíãóóëèéã õ¿÷èíã¿éä òîîöîõ, äàõèí ñàíàë õóðààõ àñóóäëààð àéìàã, íèéñëýëèéí ñîíãóóëèéí õîðîîíîîñ ãàðãàñàí øèéäâýðèéí òàëààð ìàðãààí ãàðâàë òóõàéí íóòàã äýâñãýðèéã õàðüÿàëàõ çàõèðãààíû õýðãèéí ø¿¿õ õÿíàí øèéäâýðëýíý. 49.5.Ýíý õóóëüä çààñàí õóóëü áóñ õàíäèâ, îðëîãûã óëñûí îðëîãî áîëãîõ òóõàé íýõýìæëýëèéã àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí ñîíãóóëèéí õîðîî ñóì áóþó ñóì äóíäûí ø¿¿õýä ãàðãàõ áà ø¿¿õ óã àñóóäëûã Èðãýíèé õýðýã ø¿¿õýä õÿíàí øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëèéí äàãóó øèéäâýðëýíý.

50 äóãààð ç¿éë. Õóóëü õ¿÷èí òºãºëäºð áîëîõ 50.1. Ýíý õóóëèéã 2008 îíû 01 ä¿ãýýð ñàðûí 01-íèé ºäðººñ ýõëýí äàãàæ

ìºðäºíº. 50.2.Ýíý õóóëèéí 21.5.4, 23.3.6 äàõü çààëòûã 2012 îíû îðîí íóòãèéí

Õóðëûí ýýëæèò ñîíãóóëèéí æèëýýñ ýõëýí äàãàæ ìºðäºíº. ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ

ÈÕ ÕÓÐËÛÍ ÄÀÐÃÀ Ö.ÍßÌÄÎÐÆ