เดินทอดน่อง ท่องย่านจีน

• ไช นา ทาวน กรงเทพมหานคร เปน “ไชนาทาวนทใหญ

ทสดแหงหนงในโลก” ม ประวตศาสตร ความ เปน มา ตงแต

เรม กรง รตนโกสนทร เปน รากฐาน ความ รงเรองทาง เศรษฐกจ

แหลง รวม ความ หลาก หลาย ทาง วฒนธรรม ภาษา อาหาร

วถ ชวต มสถาน ทส�าคญ ทาง ประวตศาสตร ศาลเจา วด และ

แหลง ทอง เทยว ท คน ทว โลก ตอง แวะ มา เยยม เยอน

• โครงการยานจนถนบางกอกเปนโครงการความรวมมอ

ระหวางส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

(สสส.) และสถาบนอาศรมศลป มวตถประสงคเพอสราง

กระบวนการมสวนรวม ในการรกษาวฒนธรรม ประเพณ

วถชวตทมคณคาของชมชนชาวจนเกาแกแหงน โดย

ท�างานอยางใกลชดกบคณะท�างานรวมยานจนถนบางกอก

ทประกอบดวยชมชน นกธรกจในพนท สถาบนการศกษา

หนวยงานภาครฐและเอกชน ผานกระบวนการเรยนร ระบ

โจทยปญหาและการลงมอท�ารวมกน โดยองการพฒนา

อยางเปนองครวม เพอสรางสรรคความเปนเมองนาอย

ทสงผานไปยงคนรนหลงไดยางยงยน

โครงการยานจนถนบางกอก

BANGKOKCHINATOWNWORLDHERITAGE

คณะท�างานโครงการยานจนถนบางกอกไดรวมกนจดกจกรรมทอดนอง ทอง

ยานจน ถนบางกอก ครงท ๒ ตอน “ทอดนองสองรอยป” ขน มวตถประสงคเพอ

ศกษาประวตศาสตรของยานไชนาทาวนบรเวณรมแมน�าเจาพระยา โดยใชกจกรรม

ทอดนองเปนเครองมอในการกระตนใหผคนในพนทหนมาใหความส�าคญกบทอง

ถนของตนเอง รวมถงเปนการสงเสรมเศรษฐกจและการคาขายใหแกรานคาเลกๆ

ในชมชนรมน�าทมศกยภาพในเรองการท�าอาหารและมเรองราวทางประวตศาสตรท

พรอมจะบอกกลาวไปสงคมภายนอก

คาดวาผลจากการเดนทอดนองทองยานจนในครงน นอกจากจะเปนการ

สรางความเพลดเพลนในการทองเทยวแลว ผเขารวมยงท�าใหเกดความเขาใจใน

ประวตศาสตรของยานไชนาทาวนบรเวณรมแมน�าเจาพระยาอยางลกซง ซงจะท�าให

เกดการเรยนรเรองราวทางประวตศาสตรทงของคนในพนทและผทมความสนใจ

เรองราวทางประวตศาสตรเหลานจะน�ามาซงการฟนฟคณคาของยานเมองเกา ผาน

รานอาหารสตรโบราณ วฒนธรรมของคนในพนท และสถาปตยกรรมอนทรงคณคา

อนน�ามาสความเขาใจและเขาถงเรองราวความหลากหลายทางวฒนธรรมในพนท

ไชนาทาวน โดยใชการเดน ศกษาแลกเปลยน เรยนรรวมกบผคนในพนท เพอสงเสรม

ใหเกดแรงขบเคลอนแกชมชน รวมถงสรรคสรางความรวมมอทจะเกดประโยชนตอ

ยานไชนาทาวนอยางยงยน

วตถประสงคการจดงาน

เดนทอดนองทองยานจน

2

เลาะเลยบรมฝงเจาพระยา

เมอพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกฯ เสดจเถลงถวลยราชสมบตเปนปฐม

กษตรยแหงราชวงศจกร ไดมด�ารสสงใหพระยาธรรมาธกรณกบพระยาจจตรนาว เปน

แมกองคมชางและไพรไปวดกะทสรางพระนครใหม ซงพระยาราชเศรษฐและพวกจนอาศย

ตงบานเรอนอยแตกอน โปรดใหราชาเศรษฐและพวกจนยายไปตงบานเรอนอย ณ ทสวน

ตงแตคลองวดสามปลมไปจนถงคลองวดส�าเพงแลว

นบแตนนมาผนทแหงนไดกลายมาเปนแหลงรวมความหลากหลายดานวถชวต

ศลปวฒนธรรม ภาษา อาหาร รองรอยตางๆ เหลานจะปรากฏอยตามศาลเจา วดวา

อาราม เรอนจนโบราณ รวมทงถนนหนทาง จนไดรบการยกเปนแหลงทองเทยวทส�าคญ

ในกรงเทพฯ

กจกรรม“ทอดนอง๒๐๐ป” ในครงน จงไดน�าพาไปศกษาถนฐานของชาวจนบรเวณ

รมแมน�าเจาพระยา เสนโลหตใหญของคนจน ซงใชเปนเสนทางคมนาคมขนสงสนคา

หลากหลาย ท�าใหชมชนชาวจนสวนหนงกระจกตวอยแถวตลาดนอยไปถงทรงวาด นบเนอง

ตดตอกนมากวา ๒๐๐ ป นบตงแตเรมตนกรงรตนโกสนทรเปนตนมา

เสนทางเดนจะเรมตนจากศนยการคารเวอรซต ชายเขตสมพนธวงศ ทมปลายคลอง

ผดงกรงเกษมเปนสกข กอนจะไปสตลาดนอย ซงเปนยานทสมพนธกบการเตบโตทาง

เศรษฐกจของกรงเทพฯ อยางแนบแนน โดยเฉพาะอยางยงเมอการคาส�าเภาเฟองฟขน

ในสมยตนกรงเทพฯ เนองจากรฐบาลเปดโอกาสใหบรรดาพอคา ท�าการคาส�าเภาไดอยาง

เสร พอคาเอกชนชาวจนสวนหนงทมงคงขนมาจากการคาส�าเภายงไดผนตวเองเขาไปอย

ในระบบศกดนา ดวยการเขาเปนขนนางในกรมทา ซงลกษณะเชนนเกดขนกบขนนางชาว

จนในระดบกลางทวไป รวมทงพระอภยวานช (จาค) เจาของทาเรอ “โปเสง”ซงชาวจน

ฮกเกยนตนตระกลโปษยะจนดา ตระกลเกาแกในยานตลาดนอยดวย

ทาเรอ“โปเสง”ของพระอภยวานช (จาค) ไดรงเรองขนมาตงแตชวงสมยพระบาท

สมเดจพระพทธเลศหลานภาลย รชกาลท ๒ โดยมเจาสวจาคไดรบพระราชทานทดนรมฝง

ตามหาถนฐานยานจนในบางกอก

เรยบเรยงโดยอ.เจรญตนมหาพราน

3ตอน ทอดนอง ๒๐๐ ป

แมน�าเจาพระยาในบรเวณตลาดนอย

และไดสรางอาคารสถาปตยกรรม

แบบจนขน ส�าหรบอาคารทใชเปน

ทพกนนไดชอวาบาน “โซวเฮงไถ”

ซงยงคงเหลอใหเหนอยในปจจบน

ชวงเวลาททาเรอโปเสงยงคง

รงเรองอย สงผลใหยานตลาดนอย

กลายเปนชมชนทหนาแนนขนเชนเดยวกนกบชมชนจนทส�าเพง โดยยาน “ตลาดนอย” เปน

ชมชนจนทเกดขนมาจากการขยายตวของส�าเพง จงพากนเรยกตลาดทตงอยทางตอนใต

ของส�าเพงวา “ตะลคเกยะ” อนหมายถง “ตลาดนอย” ตลาดนไดกลายเปนแหลงจางงานท

ใหญทสดของบางกอก ความหลากหลายของบรรดาชาวจนเหนไดจากศาลเจากลมภาษา

ซงมทงจนแตจว จนฮกเกยน จนไหหล�า และจนแคะ ทสรางขนมาในชวงเวลาดงกลาว

นอกจากนยงมชาวจนครสตนกายโรมนคาธอลกบางสวนทมาอาศย โดยมศนยศรทธารวม

กนอยทวดแมพระลกประค�าหรอวดกาลหวาร

ภายหลงสนธสญญาเบารงไดน�าความร งเรองมาใหกบเศรษฐกจของบางกอก

พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔ ตองทรงมรบสงใหขดคลองผดง

กรงเกษม รวมทงตดถนนเจรญกรง บ�ารงเมองและเฟองนครขน เพอรองรบความ

เปลยนแปลงดงกลาว ท�าใหพนทตลาดนอยสามารถขนถายสนคาทงทางน�าและทางบกไป

ยงจดตางๆ ไดรวดเรวขน อกทงท�าใหพนทชมชนทเคยเกาะกลมกนอยบรเวณรมแมน�าได

ขยายออกมายงพนทตอนใน ขณะเดยวกนกน�าความซบเซามาใหกบทาเรอโปเสงฝงรมน�า

ในขณะทชมชนดานรมแมน�าเรมซบเซาไปพรอมกบทาเรอโปเสง ชมชนแหงใหม

กไดกอตวขนมา พรอมกบคลองผดงกรงเกษม ถนนเจรญกรง และบรรดาชาวจนไหหล�า

ทเคลอนยายจากชมชนเดมทบรเวณศาลเจาเลงบวยเอยมายงบรเวณตลาดนอย หนงใน

นนคอตนตระกลจนตระกล ซงเขามาเปดตลาดแหงใหมในยานตลาดนอยรมถนนเจรญกรง

และไดขยายกจการตอมาในรนลก ดวยการเปดรานขายยาฮนซยโห โรงงานน�าแขง หองเยน

โรงงานน�ามะเนดโซดา และยงมโรงเลอยของมสเตอรหลยสซาเวยร โรงสขาวมากวรของ

เยอรมน และบรรดาโรงงานเลกๆ นอยๆ อกมากมายในชวงทเศรษฐกจกรงเทพฯ ก�าลง


4

ขยายตว ยานตลาดนอยจงไดกลายเปนแหลงโรงงานอกแหงหนงของบรรดากลจนทเขา

มาขายแรงงานนอกเหนอจากยานส�าเพง

สวนหนงของกลจนทงหลายทพอจะเกบหอมรอมรบไดกเรมขยบฐานะขนมาเชาตก

ท�าการคาเลกๆ นอยๆ ซงตอมาพอคารายยอยและบรรดาแรงงานเลกๆ เหลานกคอผสาน

ตอพฒนาการของยานตลาดนอย จากกลกลายเปนเถาแกผสรางชอใหตลาดนอยปจจบน ใน

ฐานะแหลงรบซออะไหลเครองยนตเกาทโดงดงทสดในกรงเทพฯ นาม“เซยนกง”พรอมกบ

ทงรองรอยอกมมหนงของประวตศาสตรกรงเทพฯ ทเกดขนมาไดดวยสวนหนงจากหยาด

เหยอแรงงานของบรรพบรษชาวจนเอาไว

ถดจากตลาดนอยกจะเขาสเขาสทรงวาด ซงเคยเปนเขตการคาทรงเรอง และเปน

หวใจของการคาระหวางประเทศของไทยกบโลกภายนอกมาตลอดระยะเวลาอนยาวนาน

พชผลทางการเกษตรจากแหลงผลตในประเทศไทยถกล�าเลยงมาทน เพอรอคอยการขน

ถายไปยงเรอสนคาขนาดใหญ ภมทศนบรเวณสองฟากฝงของถนนทรงวาด ซงแมวนน

จะดคบแคบไปบาง แตยงเตมไปดวยกลมอาคารทมรปแบบสถาปตยกรรมหลากหลาย

และรองรอยของทางวฒนธรรมจากตะวนตกทผสานกบวถชวตและวฒนธรรมชาวจน

ซงสะทอนใหเหนความมงคงในอดต กอนทขอบเขตของเมองจะขยายลงไปทางใตของ

ล�าน�ายงขนในเวลาตอมา

ถนนทรงวาดสายนเอง ทต�านาน

ของบรษทนอยใหญในประเทศไทยเรม

ตนขน และทนากลาวถงทสดคงไมพน

ต�านานของกลมเจรญโภคภณฑ (CP)

ทเรมขนจากการด�าเนนกจการคาเมลด

พนธในนาม “เจยไตจง” กอนทจะขยาย

กจการ และกลายเปนหนงในต�านานเครอ

ขายธรกจการคา ททรงอทธพลทสดของ

ประเทศไทยในปจจบน

ภาพประกอบจากหนงสอเสนหเมองจวท�าเลมงกรทองของประวทยพนธวโรจน



6


แผนทเลาะเลยบรมฝงเจาพระยา


8

โบสถรมน�าแหงนถอเปน

งานสถาปตยกรรมเกาแก ซงม

จดเดนอยทกระจกสชองแสง

อนทรงคณคาและหาดได

ยากแหงหนงในประเทศไทย

อก ทงยงมประวตศาสตร

ยาวนานนบตงแตสมยกรง

รตนโกสนทร โดยเมอคราว

เสยกรงครงทสอง ในป พ.ศ. ๒๓๑๐ ชมชนครสตงชาวโปรตเกสไดอพยพหนภย

สงครามลงมารวมตวกนอยทรมน�าเจาพระยา การอพยพมาครงนนไดน�าของศกดสทธ

มาดวยสองอยางคอ รปแมพระลกประค�า เปนรปแกะสลกไมพระแมอมพระกมาร

เยซในกรขางซาย อกสงหนงคอพระตาย หรอรปสลกไมพระเยซสนพระชนม ท�าให

สถานทแหงนถกเรยกวา “คายแมพระลกประค�า” ส�าหรบรปพระศพของพระเยซจะน�า

ออกมาแหรอบวดทกวนศกร ดวยเหตนเองวดแมพระลกประค�ามอกชอหนงวา

“วดกาลหวาร” อนหมายถงวดของพระตาย ซงนาจะมาจากรปพระเยซเจาถกตรง

กางเขนสนพระชนมนนเอง

ตอมาชาวโปรตเกส ไดคอยๆ ทยอยยายออกและมชาวจนอพยพเขามาอยเพม

มากขนตามรมน�าตงแตชมชนทรงวาดลงมา วดกาลหวารจงเปนสถานทชาวคาธอลค

เชอสายจนในเขตสมพนธวงศเขามาประกอบศาสนกจมาจนถงทกวนน

โบสถแมพระลกประคำา(กาลหวาร)


ธนาคารไทยพาณชยสาขาแรกแหงน มทมาจากเมอครงพระเจาบรมวงศเธอ

กรมหมนมหศรราชหฤทย ทรงน�าความขนกราบทลพระบรมเชษฐา เพอขอ

พระราชทานพระบรมราชานญาตทดลองด�าเนนงานธนาคารเปนครงแรก และไดรบ

พระมหากรณาธคณใหตง “บคคลภย”๑ โดยใชทท�าการของกรมพระคลงขางท ต�าบล

บานหมอ เนองจากบคคลภยไดรบการสนบสนนเชอถอจากบคคลทวไปเปนอยางด

จงทรงขยายงานบคคลภยใหมลกษณะเหมอนธนาคารทวไป

ธนาคารไทยพาณชยสาขาตลาดนอย


10

ตอมาพระเจาบรมวงศเธอ กรมหมน

มหศรราชหฤทยไดน�าความขนกราบ

บงคมทลพระมหากรณาขอพระราชทาน

พระบรมราชานญาตพเศษ เพอจดตง

“บรษทแบงกสยามกมมาจลทนจ�ากด”

ในป พ.ศ.๒๔๕๑ ไดยายทท�าการ

จากต�าบลบานหมอมาอยอาคารใหมรม

ฝงแมน�าเจาพระยา ซงเปนสาขาตลาด

นอยในปจจบน

แบงกสยามกมมาจล ทนจ�ากด เปด

บรการรบฝากเงนเหมอนธนาคารพาณชยทวไป แตมการเสนอใหดอกเบยเงนฝาก

รอยละ ๒ แกผทมเงนเหลอในบญชเดนสะพด ท�าใหสรางความสนใจแกบรรดาลกคา

เปนจ�านวนมาก นอกจากนยงใหสนเชอแกธรกจอสงหารมทรพยและการคา ตลอด

จนกจการโรงสขาวทเปนผลตผลหลกของไทย

กลนไอสงครามโลกครงท ๑ ไดคกรนขนในป พ.ศ.๒๔๘๒ รฐบาลไทยมความเหน

วา สมควรทจะเปลยนชอประเทศสยาม มาเปนประเทศไทยตามชอของชนชาต เพอ

สนองนโยบายของรฐบาลไทย แบงกสยามกมมาจล ทนจ�ากด จงไดเปลยนชอมาเปน

“ธนาคารไทยพาณชยจ�ากด” มาจนกระทงทกวนน

๑ บคคลภย (Book Club) : ตนแบบเรมแรกธนาคารไทย เปดด�าเนนการในวนท ๔ ตลาคม

๒๔๔๗ โดยมพระสรรพการหรญกจเปนผจดการ สวนการด�าเนนงานนน แมวาจะก�าหนดไวใน

หนงสอบรคณหสนธวาเปนกจการหองสมด แตการด�าเนนธรกจทแทจรง เปนการด�าเนนธรกจ

ธนาคารพาณชย อานขอมลเพมเตมไดท www.thaibankmuseum.or.th/museum302.php


จากขอมลบนปายศลาภายในศาลเจาพอฮอนหวองกง ซงบนทกเมอ

รชสมยจกรพรรดกวางส ปท ๑๕ ตรงกบป พ.ศ.๒๔๓๒ กลาววา พอคา

ชาวจนฮากกา (จนแคะ) ไดเชญองคเจาพอฮอนหวองกง จากเมองจนมา

ประดษฐานบชาในประเทศไทยเปนเวลากวาหนงรอยปกอนทจะมการสรางศาล

เจาทเหนอยในปจจบนแลว โดยศาลเจาหลงเดมตงอยบรเวณดานขวามอ ตอมา

มการจดงานแหเจาพอฮอนหวองกงขน ผทมารวมพธแหเจาเหนวาสถานทของ

ศาลเจาหลงเดมคบแคบไมเหมาะสมแกการประกอบพธกรรม คณะกรรมการ

ศาลเจาโรงเกอก(ศาลเจาพอฮอนหวองกง)


12

ศาลเจาซงเปนกลมพอคาชาว

จนฮากกา จงไดเชญชวนผมจต

ศรทธารวมบรจาคเงนซอทดน

ดานซายของศาลเจาหลงเดม

ตดรมแมน�าเจาพระยามาสราง

ศาลเจาหลงใหม และใชประกอบ

พธกรรมจนถงปจจบน


เนองจากการคาส�าเภาไปเมองจนสมยตนกรง

รตนโกสนทร ตองตงบานเรอนอยรมแมน�าเจาพระยา

เพอสะดวกในการควบคมขนถายสนคา และสรางบาน

พกใหคนงานอยอาศย ดวยเหตนส�าเพงไดกลายเปน

ชมชนจนใหญทสดในสมยนน

ตอมาพระอภยวานช (จาค) นายอากรรบผกขาด

รงนกจนร�ารวยเปนเจาสวอกคนหนง ไดมาสรางบาน

จนโบราณแบบวงอยแถววดปทมคงคา ชาวจนเรยกยาน

นนวา“ตกลกเกย”แปลวา “ตลาดนอย”ตรงรมแมน�า

เจาพระยา บานดงกลาวประกอบดวยตวตกเปนเกง

จนหลายหลงตดตอกน มรวรอบขอบชด ทประตใหญ

หนาบานมตวหนงสอจนเขยนบอกยหอหรอตดชอไววา

“โซวเฮงไถ”

เนองจากบานหลงนสรางมาตงแตครงรชกาลท ๑

ซงเปนชวงตนรตนโกสนทร เจาหนาทกรมศลปากรจงได

ขอรองใหเจาของบานท�าการอนรกษบานหลงนไวใหคน

รนหลงไดศกษา

บานจนโบราณ“โซวเฮงไถ”


14


16

จากการเปลยนทางการเมองในอดต จงไดมการเปลยนแปลงวดซนเฮงยมาเปน

ศาลเจา แตเนองจากชาวจนฮกเกยนมความเคารพศรทธาตอองคเทพเจาโจวซอกง

(พระหมอ) จงไดอญเชญจากกฎจนมาเปนเทพคมครองชาวชมชนตลาดนอย

ชาวจนฮกเกยนไดชวยกนซอมแซมเปลยนวดใหเปนศาลเจาแหงใหม โดย

นยมใชสเหลองเปนสวนใหญ นอกจากนยงไดคงสถาปตยกรรมและศลปกรรมสมย

ราชวงศชง (พ.ศ.๒๑๒๖ - ๒๔๕๔) ไวอยางเดนชด แลวขนานนามวา “ศาลเจา

โจวซอกง” แปลเปนภาษาไทยหมายถง “ปรมาจารยป”

ภายในศาลเจาตงตามหลกลทธเตา จงมโจวซอกงเปนองคประธาน และม

เทพเจามากมายใหกราบไหวบชา ซงลวนแลวแตเปนเทพเจาทมความศกดสทธ

ทท�าหนาทขบไลสงอปมงคล

และคมครองชมชนใหอยเยน

เปนสข

ศาลเจาโจวซอกง



18

วดปทมคงคาราชวรวหารสราง

ในปลายกรงศรอยธยา เปนพระอาราม

หลวงชนโท ชนดวรวหาร ตงอย รม

แมน�าเจาพระยาบรเวณถนนทรงวาดตอ

กบถนนส�าเพง อยในแขวงสมพนธวงศ

เขตสมพนธวงศ กรงเทพฯ เดมมชอวา

วดส�าเพงตามชอทองททตง

ในป พ.ศ .๒๓๔๒ สมยต น

กรงรตนโกสนทร เกดเพลงไหมครงใหญ

ขน พระเพลงไดไหมตงแตวดสามปลม

กนเรอยไปจนถงตลาดนอยวดส�าเพง

กไดถกไฟไหมดวย สมเดจพระอนชาธราช

กรมพระราชวงบวรสถานมงคล ไดทรง

ท�าการบรณปฏสงขรณวดส�าเพงจนแลวเสรจ จงทรงอทศถวายสมเดจพระบรมชนก

พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกไดพระราชทานนามวดใหมวา “วดปทมคงคา”

วดปทมคงคาราชวรวหาร


มสยดแหงเดยวในยานเยาวราชทมรปแบบ

สถาปตยกรรมแบบตะวนตก แตไมมโดมเหมอนมสยด

อนๆ มสยดแหงนสรางในสมยรชกาลท ๔ โดยหลวง

โกชาอศหาก ขนนางกรมทาขวาผรบราชการอยถง ๔

แผนดน นบตงแตรชกาลท ๕ โดยท�าหนาทเปนลามและ

รบเครองราชบรรณาการ ดอกไมเงนดอกไมทอง ดงนน

เวลาชาวตางชาตน�าเครองราชบรรณาการมาถวายกมก

จะมาพกกนในบรเวณน หลวงโกชาอศหากจงไดเกณฑ

ลกหลานชวยกนสรางสเหราไวเปนทละหมาดรวมกน

และเพอพอคามสลมทมาตดตอคาขายใชเปนสถานท

ในการประกอบพธกรรม

สเหรานไมได จดทะเบยนอยางเปนทางการ

ชาวบานจงเรยกกนตดปากวา สเหราวดเกาะ ปจจบน

ลกหลานของหลวงโกชาอศหากไดสบสานดแลกนมา

โดยใชเงนรายไดจากการใหเชาทและอาคารรอบมสยด

เปนทน ในทกวนศกรจะมชาวมสลมเขามาละหมาด

ประมาณ ๑๐๐ คน ซงเปนชาวมสลมทท�างานหรอม

บานเรอนอยในบรเวณนน

มสยดหลวงโกชาอศหาก


20

ชมชนตรอกมตรชยภม

และตกผลไม

ชวงสมยรชกาลท ๕ พระองคทรงวาดถนนแนวใหม

ตดถนนส�าเพงเพอลดการแออดของชมชนและสะดวก

ตอการดบไฟเมอเกดไฟไหมขนอกทงเปนถนนทเชอม

ตอกบถนนซอยตรงสทาเรอซงเปนทาเรอในการขนถาย

สนคาทงอาหารทะเล และพชผลทางการเกษตร

บนถนนทรงวาดสายนมชมชนทสนนษฐานวาใน

อดตเปนชมชนชาวจนทยายมาตงรกรากร นแรกสด

บรเวณปากทางเปนทตงของศาลเจาเชยองกงหรอศาล

เจาพอหลกเมอง มซอยเลกๆ คนจนเรยกวา “ฮวงโลว

โกย” แปลเปนไทยวา “ตรอกเตา”แตภาษาทางราชการ

ตงชอวา “ซอยมตรชยภม” โดยมเจาสวปกผน�าชมชน

ในละแวกนนไดเปนผชกชวนชาวจนชวยกนสรางศาล

เจาพอหลกเมองขน เพอเปนทกราบไหวบชาขอความ

เปนสวสดมงคล ปจจบนถกรวมเปนสายเดยวกนกบถนน

เยาวพานช ซงตอมาสามารถทะลเชอมตอออกสถนน

เยาวราช ลกษณะทโดดเดนอกประการของถนนสายน

คอ อาคารทมลกษณะแบบตะวนตก ทง ๒ ขางถนนม

ตกแถวโบราณดวยรปทรงแบบอารตเดโค กรอบหนาตาง

ทรบกบซมโคงหลงคา มลายปนปนทประดบประดาอยาง

สวยงามหลายรปแบบไมซ�ากน เชน ลายปนปนรปผลไม

และพชผก


22

อาคารสมาคมฮากกาแหงประเทศไทย เปนมรดกประวตศาสตรแหงหนงใน

ยานถนไชนาทาวน ซงเปรยบเสมอนเสาหลกของคนฮากกาทมเครอขายกระจายอย

ทกภาคของประเทศไทย รวม ๓๔ แหง สมาคมฮากกา เดมชอวา “สมาคมจนแคะ”

กอตงเมอป พ.ศ.๒๔๕๒ ตงอยทศาลเจาหลตเบยว (ลตเมยว) พลบพลาไชย ตอมา

ไดยายมาอย ณ ถนนพาดสาย-เยาวราช ตงแตป พ.ศ.๒๔๕๖

เมอกวารอยปกอนกลมคนในสมาคมไดเปนสวนเลกๆ สวนหนงในเบองหลง

ความส�าเรจในการกอบกชาตจนของ ดร.ซนยดเซน ซงสามารถชมภาพถายภายใน

หองประชมของสมาคม และภาพบรรพชนฮากกาอนๆ

สมาคมฮากกา


24

ชอราน บะจางเจวชร

เจาของราน เจวชร แซหล

ทตง ตลาดนอย

เวลาทำาการ เปดทกวน ๘.๐๐-๑๘.๐๐ น.

ประวตราน

รานบะจางเกาแกของเจวชร แซหลเปดขายอยในตลาดนอยมา

นานกวา ๓๐ ป มสตรเดดตรงทรสชาตซงความเขมขนไมเหมอนใคร

หอมพรกไทยด�าซงสงบดเปนพเศษ ใชขาวเหนยวเขยวงอยางดมาหง

ใหหอม หมกบไกกอบใหสกกอนน�ามาใชเพอไมใหมกลนคาว กงแหง

ตองลวกน�ารอนใหนม ซงสตรบะจางทท�าขายอยนเปนสตรดงเดมท

แมของสามท�าเลยงลกหลานตงแตมาจากเมองจน โดยรานนจะเปน

อตสาหกรรมครอบครวทชวยกนท�าเพยงแค ๓ คน พอแมลก ท�าให

บะจางทน�าออกมาตงขายนนปรมาณนอย แตอดแนนดวยคณภาพ

รานอรอยยานจน


ชอราน เปดตนเจาทา

เจาของราน อามานอย ฟงค�าด

ทตง ตรงขามทาเรอกรมเจาทา

เวลาทำาการ เปดวนจนทร-เสาร ๙.๓๐-๑๕.๐๐ น.

ประวตราน รานเปดตนแหงนเปดขายอยบรเวณกรมเจาทาเปนระยะเวลากวา ๓๙ ป โดยอามานอย ฟงค�าด

เจาของรานบอกวาเปดทนไมใชเปดธรรมดา แตเปนเปดโปยฉายตวโต เนอนม ตนจนหอมอรอย

ซงเปนสตรลบเฉพาะทอามานอยเจาของ

รานเปนผคดคนขน จากชวงแรกทเปด

ใหมๆ อามานอยเลาวายงมลกคามากน

ไมมาก จนเปดไดหนงเดอนกมลกคาเพม

ขนเรอยๆ จนขายดบขายดเชนปจจบน

โดยมเมนเดดทพลาดไมไดคอ กวยเตยว

เปด เนอเปดตน ขาวหนาเปด ผดซอว

กระเฉด และปลาเจยน


26

ชอราน กะหรปบคณป

เจาของราน คณรชน แซเตย


เวลาทำาการ เปดวนจนทร-เสาร

๗.๐๐-๑๔.๐๐ น.

ประวตราน รานกะหรปบของคณรชน แซเตย หรอท

ชาวตลาดนอยเรยกกนวาคณป เปนกะหรปบ

สตรพเศษทแปงบาง ไมอมน�ามน และยงกรอบอรอยไปทงวน โดยมเคลดลบอยทการใชเนอไก

สวนอกผดกบผงกะหร บดกบมนฝรงใหนม ปรงรสดวยพรกไทยปน จนเปนไสไกทหอมอรอย

เมอขายดบขายดจงไดพฒนามาเปนกะหรปบไสหวาน ไสเผอกกวน ไสถวหวาน ไสมะพราว ไสสบปะรด

และถวเคม โดยชาวบานทเดนผานไปมาตางพดเปนเสยงเดยวกนวากลนทอดกะหรปบของรานน

หอมฟงไปทงซอยจนตองแวะมาซออยเปนประจ�า


ชอราน ชจยา

เจาของราน

ชลรตน เออกอการ

ทตงบรเวณถนนทรงวาด

ตรอกมตรชยภม

เวลาทำาการ เปดทกวน

ใน ๒ ชวง คอ ๑๑.๐๐-๑๔.๐๐ น.

และ ๑๗.๐๐-๒๑.๐๐ น.


รานชจย าเปนรานขาย

อาหารเจรวมสมย สไตลญปน

ซงมทมาจากการทเจาของราน

ไดไปกนซชเจททองหลอแลวเกดความประทบใจ จงไปเรยนวธการท�าอาหารญปนเพอน�ามาเปดราน

ของตนเองทเยาวราช แมชอรานชจยา จะถกตงเปนภาษาญปน ตามสไตลอาหารทขาย แตรานชจยา

ยงมชอในภาษาจนวา เซยนโซวอ หมายถงอายยนยาวเปนพนป ตามภาพลกษณของรานทขายอาหาร

เพอสขภาพ แมจะเปนรานซงเพงเปดมาไดเพยงแค ๓-๔ ป แตดวยความประณตและรสชาตท�าให

ชจยาเปนรานประจ�าส�าหรบคนรกสขภาพและผกนเจในยานน ซงเมนทและน�า คอ ซชเผอก ปลาไหล

เหดหอม ขาวปนทกชนด และย�าสาหราย

ชอราน ขาวหมแดงสรย


เจสรย อนแกว


เวลาทำาการ เปดวนจนทร-

เสาร ๗.๐๐-๑๕.๐๐ น.


28

ชอราน ตาหวาน

เจาของราน ฉอเงก ไอยโรจนพลกล

ทตงตลาดนอย

เวลาทำาการ เปดทกวน (ยกเวนวนเสาร)

๑๑.๐๐-๑๘.๐๐ น.

ประวตราน รานอาหารตามสงทอย ค ตลาดนอย

มากวา ๓๐ ป ผคนทอยอาศยในพนทกจะแวะ

เวยนมาฝากทองกบรานนอยเสมอ เนองจาก

เมนอาหารทหลากหลายและราคาทสบาย

กระเปา เมนทพลาดไมไดส�าหรบรานนคอ

ขาวผด ซงมสตรเดดตรงทจะไมน�าหมดบลง

ไปผดกบขาว แตจะผดขาวกบไขจนหอมนา

รบประทาน จากนนจงน�าหมหวาน หมทอด

หรอหมกรอบมาโปะหนา โดยขาวผดยอดนยม

ทใครมาเปนตองสง ไดแก ขาวผดหมหวาน

ขาวผดหมทอด รวมไปถงอาหารจานเดยว

อยาง ผดหมซว ผดซอว กขายดไมแพกน

ประวตราน สรยเปนแผงขายขาวหมแดงและเปดยาง ทมรสชาต

อรอยและมฝมอไมเปนรองใคร ดวยวธการท�าอาหารท

ประณตมาตลอด ๓๐ ป โดยสมยกอนตอนเรมขายใหมๆ

เปนเพยงรถเขนเลกๆ ทเขนเรไปมาจนทวตลาดนอย จน

ไดทประจ�าและขายเรอยมาจนถงปจจบน พสรยเลาให

ฟงวาตองตนแตเชามาจดเตาถานยางหมและเปดเองทก

วน เพอใหหมและเปดมกลนหอมนมไมเหมอนใคร จด

เดนอกอยางคอจะมน�าพรกเผาส�าหรบปรงรสขาวหมแดง

ดวย โดยสตรทท�าขายเปนสตรแตจวซงน�ามาประยกตให

ถกปากผรบประทานมากยงขน


ชอราน รานโจกเดก

เจาของราน เจมะล ผวจนดา



๕.๐๐-๑๒.๐๐ น.

ประวตราน รานโจกประจ�าชมชนตลาด

นอยซงมลกคาประจ�าเปนเดกๆ

ในชมชน โดยเจมะล ผวจนดา

เจาของรานบอกวา โจกของทาง

รานจะใสขาวเยอะเพอใหขาวตมขน เดกๆ มากนจะไดอมทองกอนไปโรงเรยน ขาวตม

รานนเปดบรการมานานกวา ๑๐ ป ขาวตมถวยเลกส�าหรบเดกราคา ๑๐ บาท ใสไขราคา

๑๕ บาท สวนขาวตมผใหญราคา ๒๐ บาท ใสไขราคา ๒๕ บาท นอกจากนเจมะลยงท�า

ขนมหวานตามฤดกาลและสภาพอากาศออกมาขาย เชน หนารอนอาจจะมเฉากวยเยนๆ

หรอหนาหนาวอาจจะมบวลอยไขหวานรอนๆ ออกมาวางขายคกบโจก


30

ชอราน คงประเสรฐ


รชดา คงรตนประเสรฐ

ทตง เจรญกรง ๒๗

เวลาทำาการ ๑๐.๐๐-๑๘.๓๐ น.

หยดทกวนจนทร

ประวตราน รานขายขาวหมแดง ขาวหมกรอบ และขาวหนาเปด ซงเปดมานานกวา ๕๐ ป โดยเจาของราน

คนแรกคอเฮยเปงกยเปนผน�าตนต�าหรบการท�าขาวหมแดงมาจากเมองจน จนกระทงตกทอดมายง

รนลก ขาวหมแดงรานนจะแตกตางกบรานอนตรงทน�าราดหมแดงนนเปนน�าราดสตรแกงกะหรหอมมน

ไมซ�าใคร นอกจากนยงมเมนสกยากเนอวว หม และไก ใหกนคกบขาวหมแดง ซงสงส�าคญของสกยาก

สตรนอยตรงทน�าซปกระดกหมสตรพเศษ และน�าจมซงใชเตาหแดงอยางด บดละเอยดกบกระเทยมดอง

และพรกขหนสบละเอยด ซงเปนน�าจมรสชาตดงเดมทหารบประทานไดยากยงในปจจบน


ชอราน กวยจบน�าใสตลาดนอย

เจาของราน ละออง เปนพมาย


เวลาทำาการ เปดวนจนทร-เสาร ๑๑.๐๐-๑๕.๐๐ น.

ประวตราน รานกวยจบของพละอองนน เปดขายอยในตลาดนอย

มากวา ๒๐ ป จนใครๆ ทผานไปมาพากนเรยกวารานกวยจบ

น�าใสตลาดนอย ดวยกลนหอมของน�าซป วตถดบทมคณภาพ

และไมเหมนคาวเนอสตวท�าใหกวยจบรานนมลกคาแนนอย

เสมอ พละอองบอกวาสตรเดดของรานอยทความหวานหอม

ของน�าซปซงตองลองมาชมดวยตนเองแลวจะตดใจจนตอง

ฝากตวเปนลกคาประจ�า โดยลกคาสวนใหญจะเปนลกคาเกา

แก บางคนเคยอาศยอยในตลาดนอยแตยายออกไปอยทอน

เมอมโอกาสแวะเวยนมากตองกลบมากนกวยจบรานนทกครง


32

ชอราน ภตตาคารกวานสวก


เวลาทำาการ เปดทกวน ๙.๐๐-๑๘.๐๐ น.

ประวตราน หากกลาวถงบะหมเปดอรอยๆ สก

ชามหนง หลายคนในยานตลาดนอยคงตอง

นกถงภตตาคารกวานสวก ภตตาคารจน

เกาแกซงมเมนทหามพลาดคอบะหมเปด

กวางตงซงทางรานท�าเสนบะหมเอง ราดกบน�าซอสรสกลมกลอม อาจทานคกบขนมจบซงเปนเมน

เดดของทางรานเชนเดยวกน นอกจากนดานหนารานยงมขนมเปยโบราณวางขายอยหนาราน ไมวา

จะเปนขนมเปยไสเมดบวไขเคม หรอไสโหงวยงกอรอยไมแพกน

ชอรานเฉากวยตลาดนอย


ส�าล แลบรรเลง

ทตง ปากทางเขาตลาดนอย

ฝงถนนเจรญกรง

เวลาทำาการ เปดทกวน ๑๐.๐๐-๑๕.๐๐ น.

(หยดทกวนอาทตยตนเดอน)

ประวตราน แผงขายเฉากวยสตรโบราณ ซงเปดขายมาได ๑๐

กวาป เฉากวยสดหอมนมราดน�าตาลออยสตรโบราณ

ของรานนเปนทเลาขานกนในยานตลาดนอยวาหวาน

อรอย ชนใจ และทส�าคญคอชามใหญ ในราคาเพยงแค

๑๐ บาท ซงหากใครทานไมหมดสามารถขอซอชามเลก

ไดในราคา ๕ บาท นอกจากนยงมเตาฮวยน�าขง บวลอย

น�าขง นมน�าขง และแปะกวย ทหอมอรอยไมแพกน


ชอราน กวยเตยวลกชนปลาเจน

เจาของราน ปราณ ทปบญรตน

ทตงตรอกมตรชยภม

เวลาทำาการ เปดวนจนทร-เสาร ๖.๓๐-๑๔.๐๐ น.

ประวตราน รานเจน เปนรานกวยเตยวลกชนปลาท�าเองทจ�าหนาย

มากวา ๕๐ ป บนตรอกมตรชยภม แตเดมเปนรานทไมมสาขา

คอรานซวยต ซงเปนแผงขายอยทวไปในเยาวราช ไมไดมหนา

รานทถาวร ความพเศษของกวยเตยวลกชนปลาทนคอ เปน

ลกชนปลาททางรานไดท�าเอง แตเดมคณพอของเจนจะเปน

ผคดสรรปลา น�ามาแลเนอ น�ามาบด ผานกรรมวธตางๆ จนได

ลกชนปลาน�ามาประกอบเปนกวยเตยวจ�าหนาย มลกคาประจ�าท

รจกชอเสยงของความอรอยของทางรานแวะเวยนมาทานกนอย

ไมขาดสาย เมอรานเปนทรจก จงมการขยายกจการ โดยเจนมา

เปดรานใหมเปนสาขาท ๒ อยทตรอกมตรชยภม


34

ชอราน เตยทงเซง


คณวเชยร สขกมลสนตพร

ทตง บรเวณถนนทรงวาด

ตรอกมตรชยภม


๗.๐๐-๒๔.๐๐ น.


เตยทงเซง เปนรานท�าซาลาเปาทอยคเยาวราชมาตงแต

ป ๑๙๒๐ โดยสบทอดกนมาถง ๓ ชวรน เดมไมไดท�าแตเพยง

ซาลาเปาขายอยางในปจจบน แตท�าขนมทกชนดทมคนสง

ทงขนมมงคลหรอขนมท ใชในงานศพ เชน ขนมเป ยะ

ซาลาเปา บะจาง องกวย มาปจจบนประเพณวฒนธรรมจน

ทสะทอนผานทางอาหารการกนดงเชนในอดตกไดลดเลอน

ไป ขนมทเคยมความหลากหลายและซบซอนกลดลงไปดวย

ลกคาสวนใหญจะมาสงท�าซาลาเปาเปนหลก โดยคดเลอกสสน

ของวตถดบบางประเภททใหความหมายไปในทางทเปนมงคล


ชอราน รานกวยเตยวหลอดทรงเครอง

เจาของราน พส อทศใจ


เวลาทำาการเปดทกวน ๑๐.๓๐-๑๖.๓๐ น.

ประวตราน หลายคนทผ านไปมาคงสงสยว าท� าไมร าน

กวยเตยวหลอดเลกๆ แหงนถงไดมผคนมารบประทาน

กนอยางหนาแนน ซงพสเจาของรานไดไขขอสงสย

วากวยเตยวหลอดรานนเนนความสดใหมของวตถดบ

ราคาเพยง ๒๕ บาท ในปรมาณเกนคม โดยสตรทท�า

ขายอยนเปนสตรทสบทอดมาจากอามาของสามซงเปน

ชาวตลาดนอยดงเดม ดวยระยะเวลาทเปดขายมานาน

กวา ๓๐ ป ท�าใหมลกคาในชมชนถอถวยชามจากบาน

ของตนเองมารอซอกวยเตยวหลอดรานนกนเปนประจ�า


36

ชอราน ขาวมนไกตลาดนอย

เจาของราน วฒชย อรยมงคลเลศ



๕.๒๐-๑๒.๐๐ น. (วนเสารเปดขายถง

๑๐.๓๐ น.)


รานขาวมนไกแหงนเปดขายมานานกวา ๒๐ ป เปนสตรเดดทตกทอดกนมาในครอบครว โดย

สมยกอนรานตงอยทตลาดนอยเกา เมอตลาดถกรอจงยายมาขายทปจจบน ลกคาสวนใหญจะเปนเดก

นกเรยนและคนในชมชนทแวะมากนในชวงเชากอนออกไปท�างานหรอไปเรยนหนงสอ จดเดนของ

ขาวมนไกรานนอยทน�าซปผกเปรยว หรอทเรยกกนวาซงฉายทจะน�ามาเสรฟพรอมขาวมนไกรอนๆ

นอกจากนทางรานยงท�ากานาฉายสตรดงเดมทตกทอดมาจากรนอามามาวางขายตลอดทงป ซงโดย

ปกตหากนไดเฉพาะเทศกาลกนเจเทานน


ชอราน กวยเตยวผดงเงา


แมคาสดฮาไมประสงคออกนาม

ทตง ปากซอยเยาวราช ๑

ใกลกบวงเวยนโอเดยน


๑๐.๐๐-๑๖.๐๐ น.

ประวตราน ชอรานทฟงดแปลกหรานน เจาของรานเลาวามาจากแนวคดข�าขนทวาคนผดกวยเตยวนนมก

จะงเงาอยเปนประจ�า รานกวยเตยวงเงาแหงนเปดขายมานานกวา ๔๐ ป โดยขายมานานตงแตราคา

ชามละ ๕ บาท จนถง ๘๐ บาทแลวในปจจบน จากสมยกอนทขายเฉพาะชวงกลางคนหนาโรงหนงเกา

กเปลยนมาเปนขายชวงกลางวน เพอคนผดจะไดมเวลาไปพกผอนและออกก�าลงกาย เมนอรอย

ของรานนคอ กวยเตยวควไก ผดหมฮองกงกะทะเหลก โกยซหมหมอไฟ และราดหนาทะเลหมอไฟ

ซงแมคามนใจวาอรอยทกอยาง หากลกคาไมอรอยดวยนน ทางรานยนดคนเงน


38

วทยากรผรวมใหความร

อ.เจรญ ตนมหาพราน

คณณพดยศ เอมะสทธ

อ.นภดล ชวาลกร

คณดวงตะวน โปษยะจนดา

อ.ชยรตน สมนตรฐ

คณพอไพฑรย หอมจนดา

คณวเชยร สขกมลสนตพร

เออเฟอสถานท

ศนยการคารเวอรซต

วดแมพระลกประค�า (กาลหวาร)

ธนาคารไทยพาณชย

ศาลเจาโรงเกอก

บานโซวเฮงไถ

ศาลเจาโจวซอกง

วดปทมคงคาราชวรวหาร

มสยดหลวงโกชา

สมาคมฮากกา

ชมชนมตรชยภม

ชมชนตลาดนอย

ชมชนวานชสมพนธ

ชมชนผคาอะไหลเกา

รานอาหาร

รานบะจางเจวชร

รานเปดตนเจาทา

รานกะหรปบคณป

รานตาหวาน

รานกวยเตยวหลอดทรงเครอง

รานโจกเดก

รานขาวหมแดงสรย

รานขาวมนไกตลาดนอย

รานคงประเสรฐ

รานกวยจบน�าใสตลาดนอย

ภตตาคารกวานสวก

รานเฉากวยตลาดนอย

รานกวยเตยวลกชนปลาเจน

รานเตยทงเซง

รานชจยา

ขอขอบคณ


คณะทำางานรวมโครงการยานจนถนบางกอกพระเทพภาวนาวกรม (เจาคณธงชย ) ทปรกษาโครงการ, รองเจาอาวาสวดไตรมตรวทยารามวรวหาร

คณจตต ตงสทธภกด นายกสมาคมคาทองค�า, ประธานกรรมการหางทองจนฮวเฮง

คณยรรยง ปฐมศกด ประธานกรรมการบรหาร รร.แกรนดไชนาปรนเซส,

ประธานกรรมการ มลนธโรงพยาบาลเทยนฟา

คณอ�านาจ อมรมณกล กรรมการมลนธโรงพยาบาลเทยนฟา

คณสมศกด ศรสภรพาณย นายกสมาคมอตสาหกรรมทอผาไทย

คณวศษฐ ลมประนะ ประธานกลมอตสาหกรรมอาหาร สภาอตสาหกรรมแหง

ประเทศไทย, เจาของรานงวนสน

คณชาญศกด สนธพเรองชย หางขายทอง ทองใบเยาวราช

คณประสทธ องควฒนา ประธานสภาวฒนธรรมเขตสมพนธวงศ

คณสมชย กวางทองพาณชย นกวชาการทองถน เจาของธรกจคาเชอกยานส�าเพง

อ.นธวฒ ศรบญชยชสกล ผเชยวชาญการเขยนอกษรจน, อาจารยพเศษภาควชาภาษาจน

คณะศลปะศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร,มหาวทยาลยรงสต

คณศกดา สจจมตร รองประธานชมชนเลอนฤทธ

อ.ศเรนทร ฐปนางกร ผเชยวชาญดานเศรษฐศาสตร, กรรมการชมชนเลอนฤทธ

คณสคนธา อรณภ ผอ.โรงเรยนไตรมตรวทยาลย

คณนศานาถ โยธาสมทร ผอ�านวยการฝายอาวโส ผบรหารฝายธนาคารชมชน,

บมจ.ธนาคารกรงไทย

คณสรณรชฎ กาญจนะวณชย มลนธโลกสเขยว

คณนภดล ชวาลกร ผอ�านวยการศนยฮากกาศกษา

อ.เจรญ ตนมหาพราน นกเขยน-นกวชาการทองถน

คณประวทย พนธวโรจน อดตผอ.เขตสมพนธวงศ

อ.ชศกด สวมลเสถยร อาจารยพเศษ สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย ม.มหดล

อ.อภญญา บวสรวง สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเซย ม.มหดล

อ.วระนนท ด�ารงสกล สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย ม.มหดล

คณระพพฒน เกษโกศล นกพฒนาการทองเทยวระดบ ๖ กองการทองเทยว

ส�านกวฒนธรรม กฬาและการทองเทยว กรงเทพมหานคร

คณชชกล รตนวบลย ผอ.เขตสมพนธวงศ

คณเฉลมพล ชาญศลป ผอ.เขตปอมปราบศตรพาย

คณ ณฐพงษ จารวรรณพงศ เจาหนาท สสส.

อ.ชยวฒน ถระพนธ ผอ�านวยการสถาบนการเรยนรและพฒนาประชาสงคม (civic net)

คณปนดดา เลศล�าอ�าไพ นกเขยนและนกวชาการอสระ


40

เดินทอดน่อง ท่องย่านจีน

Documents