بنام خالق خیر ، خوبی و زیبایی

قرار خواهند قضاوتروزي خواهد آمد كه ملتها مورد گرفت .نه تنها با قدرت

نظامي يا اقتصاديشان و نه فقط با شكوه وجـالل پايتختهـا وســاختمـانهـاي

سر به فلك كشيده شان ، بلكه: مردمشانرفاه با با بهداشــت ، تغــذيه و تحصيـالت براي زحماتشاندستمزد مناسب با فرصت بدست آوردن در تصميم گيريهايي كه برزندگيشان شــركت با قـدرت

تاثير مــي گذارد كه براي آزادي هاي مدني وسياسيشان قائل احتــرامـي با

مي شوند از آنهايي وضع شده كه آسيب حمايت با قوانيني كه براي

پذير و بي بهره اند كه از افكار وبدنهاي درحال رشد كودكانشان محافظتيو با

. انجام شده است

وظايف آموزش سالمت براي تيم پزشک خانواده

براي است اي)ي وظيف)ه ک)ه چن)د ه)ر آموزش س)المت اس)ت ک)ه ريشه علم)يتمام مراق)بين س)المت ، ام)ا خود

از اي))ي مجموع))ه تربيتي در ، رفتاري، علوم ، روانشناس)ي شناس))ي شناسي ، مردم ، جامع))ه

، ارتباطات ، اطالعات و پزشک)ي و بهداش)ت داشته توسعه ، دوران و گذار اي)ن علوم توس)عه ب)ا متناس)ب

مي يابد . آموزش س)المت ه)ر چن)د وظيف)ه اي)ي است براي تمام

مراقبين سالمتاـما بدون اتکاي ـبه شواـهد و رعاـيت استاندارد

آن ر تاثـي ه ـب نميتوان ، سـالمت آموزش هاي اميدي داشت

آموزش سالمت

انتقال مفاهیم

تغییر نگرش ها

تغییر رفتار

تاريخچه ارتقاء سالمت1974بيانيه وزير بهداشت كانادا سال

ا قزاقـستان ا آ ـت ي آ لـم ن الملـل كنفراـنس بـي 1978سال

ــا وا كانادا ــ ــي ات ــ ــن الملل ــ ــس بي ــ كنفران1986سال

كنفراـنس بـين الملـلي آدالـيد اـستراليا ـسال 1988

ــي ســاندزوال ســوئد ــن الملل كنفرانــس بي 1991سال

ــا اندونزي ــي جاكارت ــن الملل ــس بي كنفران1996سال

ــو ســيتي ــز يك ــي مك ــن الملل ــس بي كنفران2000 سال مكزيك

حمايت از خدمات بهداشتي, محلي, تغذيه, آبسالم,مشاركت اجتماعي و آموزش بهداشت

سال تا همه براي 2000بهداشت

1978آلما آتا - قزاقستان

سالمت ارتقاء مفاهيم

1986كانادا- اتاوا سال اولين كنفرانس بين المللي ارتقاء سالمت

تدوين سياستهاي عمومي براي ارتقاء سالمت

1988استراليا -آداليد سال دومين كنفرانس بين المللي ارتقاء

سالمت

ايجاد محيط هاي حمايتي و پشتيباني براي ارتقاء سالمت

1991سوئدـ- ساندزوال سال سومين كنفرانس بين المللي ارتقاء سالمت

1996 جاكارتا سال اندونزي – چهارمين كنفرانـس بين المللي ارتقاء سالمت

ايجاد سياست عمومي مرتبط با سالمتي براي قرن جديد

ارتقاء سالمت : پر كردن شكاف نابرابري

2000مکزيک- مکزيکو سيتي پنجمين کنفرانس بين المللي ارتقا

سالمت

تابلوي رويكردتوانمندسازي

آموزش سالمت

تابلوي رويكرد پيشگيرانه آموزش

سالمت دانش ها و باورها

نگرش ها

رفتارها

نتايج بهداشتي

دانش و عقايد

پااليش ارزش ها

انتخاب هاي بهداشتي يا اقدامات بهداشتي

رويكرد پيشگيرانه آموزش سالمت موفقيت فعاليت هاي مورد استفاده از

طريق تغييرات رفتارهاي سالم و يا توسط نتايج بهداشتي ارزيابي مي شود ؛

تأخير زماني قابل توجهي بين تغيير رفتارو تأثير آن بر وضعيت بهداشتي وجود دارد ؛

، توفيق تغيير رفتار در دادن اطالعاتتغيير و ايجاد نگرش و تالش هاي ترغيب

كننده براي تضمين تغيير رفتار است .

رويكرد توانمندسازي آموزـش سالمت عالوه بر توسعه دانش و مهارت به عوامل

فردي و محيطي بازدارندة فعاليت هاي بهداشتي انتخابي توجه مي شود

موفقيتش در تصميم گيري توانمندانهافراد تعريف مي شود

انتخاب هاي آگاهانه مي تواند به صورتانتخاب يك رفتار سالم و يا همراهي با يك سياست بهداشتي و اقدام محيطي باشد .

در رويكرد پيشگيرانه آموزش سالمت افراد به آرامي ترغيب يا حتي

مجبور به پذيرش رفتارهاي ويژه بهداشتي مي شوند و روي انتخاب

هاي آگاهانه متكي بر تصميمات فرد كمتر سرمايه گذاري مي شود .

در رويكرد توانمندسازي آموزش سالمت

كار توسط مردم و با بيان نيازهايمحسوس آغاز شده و با مشاركتشان

به عنوان تسهيل گر يا شريك ادامه مي يابد

كاري تخصصي و از

باال به پايين

كاري همگاني و از پايين به باال

رويكرد توانمندسازيآموزش سالمت

رويكرد پيشگيرانه آموزش سالمت

موارد استفاده از رویکرد پیشگیرانه آموزش سالمت:

منظور از مداخله ، تنها

تغيير رفتار باشد

در اپيدمي ها

در نوجوانان

موارد استفاده از رویکرد توانمند سازی آموزش

سالمت :

منظورارتقاي سالمت

باشد

اولويت اقدام منشور 5 اوتاوا :

  ايجاد سياست سالمت همگاني خلق محيط هاي حمايتي   تقويت اقدام جامعه   توسعه مهارت هاـي فردي   . بازنگري در خدمات بهداشتي  

معنای ارتقای سالمت

قادر باشنــد ارتقاي ســالمت يعنــي مردمــا زمانــي كــه ممكــن اذهان و بدنهايشان را ت

باشد در شرايط ايده آل حفظ كنند ســالمتشان را چگونــهيعنــي مردم بداننــد

حفظ كنند ه د ـك ي كنـن ي زندـگ ت شرايـط ا تـح ي آنـه يعـن

رعايت شيوه هاي زندگي سالم عملي باشد ، يعنــي آنهــا قدرت تصــميم گيري در خانــه

جامعــــــــه و در كشورشان ) و همينطور در ث مؤسـسات ا مباـح ه ـب ي ـك ي، جاـي ن الملـل بـي

ــرمايه ــ ــا س ــ ــالمت ي ــ ــعه ، تجارت ، س ــ توسروبرويند ( را داشته باشند .

فرمول ساده ارتقاي سالمت

سياست هاي همگاني و اقدامات محيطي

خدمات بهداشتيمناسب آموزش سالمت

× ×

عوامل كليدي در سالمت

كودك • تكاملاجتماعي • حمايتخانواده • مراقبت

دوستان • و ارتباطات •

درآمد •آموزش •

كار •فيزيكي • هاي محيط

همگاني • هاي سياست

• ارثي هاي زمينه و

بيماري به پاسخ

سالم • : رفتارهايالكل و سيگار مصرف

تح)رك – رانندگي

تغذيه – فيزيكي

غيره و

شيوه هاي زندگي موجب سالمت

شيوه زندگي سالم

زندگي سالم عاري از )سيگار –الكل -مواد -

(داروها -راديواكتيو ارتقاي سالمت در عمل

موقعيت هاي ارتقاي سالمت )( – توان حفاظت از سالمت

سياست ( سياست سالمت همگاني )

هدفنهايي

راهبردها

حم)اي)ت

اهداف سالمت براي همه

برابري در سالمت كيفيت زندگي

وضعيت بهداشتي بهترشرايط زندگي منتهي به

سالمت محيط سالم

مراقبت بهداشتي مناسب

راهبردهاي توسعه سالمت براي همه

هدف نهايي

راهبردها

حمايت

آموزش سالمت

غير رسمي رسمي

- خانواده ها - مدارس - - مراكز ارايه مراقب بهداشتي

گروه هاي همسال - تعامالت - بيمارستانها

اجتماعي - محل - محل هاي كار

هاي كار - مكان هاي اجتماعي

حرکت به سوی آینده

تعريف سالمت در منشور اوتاوا براي ارتقاي سالمت

“ س)))المت داخ)))ل موقعي)))ت هاي زندگ)))ي روزانه افراد ، توسط آنها خلق مي شود و باق)ي م)ي مان)د . جاي)ي ك)ه افراد ياد م)ي گيرن)د ، كار م)ي كنن)د ، تفري)ح م)ي كنن)د و

عشق مي ورزند . “

7

تعريف سالمت در منشور اوتاوا براي ارتقاي سالمت

س)المت ب)ه معناي وس)عت توانمندي ي)ك فرد ي)ا گروه براي توس)عه خواس)ت ه)ا و رف)ع نيازه)ا و ني)ز براي تغيي)ر ي)ا س)ازش ب)ا محي)ط م)ي باش)د . طب)ق اي)ن تعري)ف ، س)المت منبع)ي براي زندگ)ي روزان)ه اس)ت و ن)ه هدف از زندگ)ي . همچني)ن س)المت مفهوم مثبت)ي م)ي باش)د ك)ه عالوه بر ظرفي))ت هاي جس))مي ، بر مناب))ع اجتماع))ي و

فردي نيز تأكيد دارد .

مدل برنامه ريزي براي ارتقاي سالمت

نيازها منابع

اولويت ها اهدافمحتوا

روش ها اجرا

ارزشيابي

مبتني

بر

شواهد ؟

آموزش سالمت مبتني بر جامعه در چهار موقعيت عمده مداخله مي کند :

مدارس – 1 ت کل موقعـي ه ـب ترسي دـس براي م مـه بري مـع عنوان ه ـب :جمعيت جامعه بويژه براي آموزش کودکان و نوجوانان

ـبه عنوان فرـصت مناـسبي براي اجراي برنامه : موقعـيت محـيط کار – 2ها و سياست هاي آموزش سالمت و اقدامات محيطي حامي سالمت

: با موقعـيت مراـکز اراـيه خدمات بهداشـتي درماـني – 3هدف استفاده بهينه از “ لحظه مناسب براي تعليم “

ه – 4 باقيمانده جمعيت موقعـيت جامـع پوـشش براي :هاي برنامه پوشـش ت تـح فوق ت موقعـي سـه در ه ـک

آموزش سالمت نبوده اند .

هيچ آموزشي نمي توـاند جـايگزين آموزش سالمت توسط ارايه دهنده خدمت به بيمار گردد

آموزش سالمت به بيمار توسط ارايه دهنده خدمت يك ضرورت

است

همزمان با افزايش نياز بيماران به ارتباط با متخصصان سالمت

متخصصان سالمت بايد از سطوح بااليي از مهارت هاي ارتباطي

براي تعامل با جمعيت هاي گوناگون و بيماران برخوردار از

سوابق فرهنگي ، گويشي ، آموزشي و اقتصادي و اجتماعي

متفاوت برخوردار شوند

همزمان با افزايش آگاهي بيماران و مشتريان درباره اطالعات سالمت ،

خدمات و فناوري هاي ارتباطي

متخصصان سالمت نيز بايد برقرار كننده ارتباط بهتر و مصرف كننده فناوري هاي

اطالعاتي بهتري شوند 26

آموزش و ارتقای سالمت

در راستای دید گاه های نوین ارتقای سالمت با مسئولیتهای :

اطالعاتی

آموزشی

ارتباطاتی

تولیداتی

انتخاب روش آموزش با در نظر گرفتن تداوم آموزشات در افكار

فرد آموزش ديده

انتخاب شيوه آموزش براساس عيني بودن و يا ذهني بودن محتوي

آموزشي

شیوه زندگی

ــك ــالم معموالً بعنوان يـ ــي سـ ــك شيوه زندگـ يـر ن ـه ه در ـآ ي گردد ـك ي متعادل مشـخص ـم زندـگه ، د . البـت ه انتخاب ـمي كـن شخـصي بطور آگاهاـنمجموـعه انتخاب ـها ، متأـثر از بـسياري از عواـمل

مي باشد . ف ق تعرـي ي براي WHOطـب ي راـه ، شيوه زندـگ

زندگــي بر اســاس الگوهاي قابــل تعريــف رفتار اـست ـكه از طرـيق تعاـمل بـين خـصوصيات فردي، تعامالت اجتماعــي و شرايــط زندگــي اجتماعــي

اقتصادي و محيطي يك فرد تعيين مي شود .

بيشتر مؤيد آن است كه شيوه زندگي ايده آل WHOتعريف معلوم نيست و عوامل زيادي در تعيين راه مناسب براي زندگي

هر فرد مؤثرند .

د عالوه ي باـي ازي شده از شيوه زندـگ ف بازـس ك تعرـي ـيبر عوامـل مؤثـر در تغذيـه ، تحرك فيزيكـي و مصـرف ــر شرايــط و فرآيندهاي اجتماعــي ــد تأثي الكــل؛ بتواننظـير وضعـيت اقتـصادي – اجتماـعي و رواـبط اجتماـعي

را بر شيوه زندگي محاسبه نمايد در زندگي واقعي ، شيوه زندگي محصول تركيبي از

( chance ( ، شانس ) choiceانتخاب ) ( مي باشد . resourcesو منابع )

ل ن كننده هاي ـسالمت مردم ، عناـصر تشكـي ه تعيـي ه ـب ا توـج ـبدهنده يك شيوه زندگي سالم :

تطابق مؤثر

يادگيري مادام العمر

احتيـاطات ايمني و امنيتي

فعاليت اجتماعي و داوطلبانه

حس هدفمند و معنا دار بودن ،معنويت و اميد

مرحله زندگي

درك خطر

يــك شيوه زندگــي ســالم مشخــص وجود ــي ، ــي ، دانش ــا اجزاي ) نگرش ندارد امــش دهنده ــي ( افزايـ ــي و اجرايـ مهارتـــر ــن ام ــد . اي ــي باش ــح م ــالمت واض سمشخــص مــي ســازد كــه پيام هاي شيوه ــك از ــر يـ ــي شده در هـ ــي طراحـ زندگـ

بسـيار واضـح هدف مراحـل زندگـي بايـد .گيري شود

قرار خواهند قضاوتروزي خواهد آمد كه ملتها مورد گرفت .نه تنها با قدرت

نظامي يا اقتصاديشان و نه فقط با شكوه وجـالل پايتختهـا وســاختمـانهـاي

سر به فلك كشيده شان ، بلكه: مردمشانرفاه با با بهداشــت ، تغــذيه و تحصيـالت براي زحماتشاندستمزد مناسب با فرصت بدست آوردن در تصميم گيريهايي كه برزندگيشان شــركت با قـدرت

تاثير مــي گذارد كه براي آزادي هاي مدني وسياسيشان قائل احتــرامـي با

مي شوند از آنهايي وضع شده كه آسيب حمايت با قوانيني كه براي

پذير و بي بهره اند كه از افكار وبدنهاي درحال رشد كودكانشان محافظتيو با

. انجام شده است

سعیکم مشکورا(ص(… خدا قوت

دکتر شريف- مهر ماه

1391 سمينار آموزشي مديريت سالمت-

PHC

منابعمنابع ـفارسـي

- كتاب مجمـوعه گزارشاـت ـفني پنجمين اجالس جـهاني ارتقاء 1 پارسي نيا ،) سعيد و گروه مترجمين1381، 2000سالمت مكزيك

1381- جـزوه ارتقــاء سالمت ، همايـش كشـــوري ارتـقاء سالمت 2 مديريت برنامه هاي) آموزش ارتقاء سالمت .

- جـزوه ارتقاء سالمت از مـفاهيـم تا عمل3مديريت برنامه هاي) آمو)زش ارتقاء سالمت

- جزـوه بازنگري سيـستمها و خدمات بهداشتـي با معيار ارتقاء 4سالمت

دكتر محمدپوراسالمي -)محمدحسين موسوي- فهيمه داودي) مقدم - تحقيق در ارتقاء سالمت5

مترجمين : پارسي نيا ، سعيد و گروه مترجمين

1. Promoting Health (The primary health Care approach) Andrea Wass-2000

2. Health promotion(Naidoo/wills -2000)3. Evaluation health

promotion )Thorogood,coombes –2000)

4. Evaluation health program (hawe etal-1990)

5. Community Health) Edward D.Frohlich-2000(

6. www.healthpromotion.ca 7. www.health promotion journal.com,……..