هوالمحبوب

و امروز دنياي در عمومي ديپلماسي جايگاه

المللي بين عرصه

آكوچكيان : • محمد استادمافي : • سيامك تدويناستراتژيك • تفكر درس

فهرست مطالب

-مقدمه1-ديپلماسي عمومي يعني چه؟2-رسانه ها و ديپلماسي عمومي3دیپلماسی عمومی در فضای مجازی-4 و ديپلماسي عمومي در آمريكاويکرد ارتباطات بين المللي-ر5-ديپلماسي عمومي و جنگ نرم در عرصه رقابت بين الملل6 در آمريكاچیستی دیپلماسی عمومی-7-جایگاه دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی جمهوری اسالمی 8

ایران مدل ديپلماسي عمومي و تماس فرهنگي-9

-منابع و مراجع10

-مقدمه1

دیپلماسLی عمLومی مفهLومی اسLت کLه طی پنجLاه سLال اخLیر در روابLط •بین الملLل مطLرح شLده اسLت؛ تLا قبLل از آن کLار دیپلمLات برقLراری ارتبLاط بLا دیپلمLات هLای محLل مLاموریتش بLود و تالش داشLت ارتبLاط دوطرفLه ای را بLرای تبLیین سیاسLت هLای کشLورش بLرای دیپلمLات هLا و مقLام هLای

کشور پذیرنده برقرار کند.به تLدریج بLا تحLول در عرصLه دیپلماسLی نهادهLای اطالعLاتی، امنیLتی و •

گLاهی نLیز نهادهLای نظLامی ارتبLاط هLای مخفی بLرای اقLدامات جاسوسLی برقLرار می کردنLد. این ارتبLاط بLا افLراد مسLئول و مطلLع در کشLورهای مقصLد بLود. بLه این تLرتیب نظریLه ای در روابLط خLارجی شLکل گLرفت کLه بLر اسLاس آن دیگLر کLار دیپلمLات ارتبLاط برقLرار کLردن بLا دیپلمLات هLای نیسLت بلکLه بایLد عالوه بLر دیپلمLات هLا و مسLئولین محLل مLاموریت خLود، بLا

نخبگان آن کشور نیز ارتباط برقرار کند.نخبگLان نLیز تعLریفی عLام داشLت بLه عنLوان مثLال هنرپیشLگان معLروف، •

ورزشLکاران برجسLته، دانشLجویان و اسLاتید دانشLگاه، روزنامLه نگLاران حرفLه ای در این تعریLف جLای می گLرفت. امLا این ارتباطLات دیگLر می

بایست صریح و شفاف می بود.به این شLکل دیپلماسLی عمLومی تبلLور یLافت و کLاری آشLکار و شLفاف و •

علLنی شLد. ارتبLاط برقLرار کLردن دیپلمLات هLا بLا نخبگLان بLه تLدریج مLوجب شLد PUBLIC POLICYتشLکل بخشLی در وزارت خانLه هLای کشLورها بLا عنLوان

که تقسیمات مختلفی داشت.به عنLوان مثLال وابسLته هLای مطبوعLاتی در سLفارت خانLه هLا، کLار ارتبLاط •

بLا رسLانه هLای را عهLده دار شLدند؛ آنهLا پیشLتر مطبوعLات محLل مLاموریت را مLانیتور می کردنLد تLا مسLائل مربLوط در این کشLور را مشLخص کLرده یLا اگLر موضLع گLیری علیLه کشورشLان صLورت گرفتLه تLرتیب پاسLخ از مرکLز را بدهنLد یLا اگLر از کشLور متبLوع تعLریفی شLده، زمینLه تشLکر را فLراهم کننLد.در این چLارچوب بعضLا مقالLه ای از کشLور متبLوع بLه رسLانه هLای کشLور پذیرنLده نLیز بLرای انتشLار توسLط وابسLته مطبوعLاتی ارسLال می

شد، گاهی به صورت غیر علنی و گاهی آشکار و علنی.

امLا بLا شLکل گLیری دیپلماسLی عمLومی این مجموعLه فعLالیت هLا گسLترده تLر و عمیLق تLر شLد بLه گونLه •ای LکLهL مثالL در بLخش اLرتبLاط LبLاL رسLاLنLه هLا، LبLاL روزLنامLه نگLاLران LکشLور پذLیرنLده جلLسLاتی بLرگLزار می شLد LتLا LمLواضLعL LکشLور LمتبLوLع بLرای LآنLهLاL تLشLریLحL شLوLد LیLاL  در Lبخش LاLرتبLاLط بLا نLخبگLان دLانشLگاهLی تالش مLی شLد بLراLیL اسLتاتیدL تLوLرهLای بLاLزدیLد اLزL کLشLور LمتبLوLع LبرگLزاLر شLوLد LتLا LانهLا بLا LپیشLرLفLت هLاL وL LتحLوالت

آن Lکشور آشنLا شLوند.

از قبیLل این کارهLا بLرای مLدیران میLانی، ورزشLکاران، هنرمنLدان کشLور پذیرنLده نLیز انجLام می •گLرفتL وL همچنLانL ادLامLه داLرد. LمجموLعLه اLینL کارLهLاL در قLالب دیLپلماLسLی عمLومیL تعریLفL می شLود. گLاه LدیLپLلماسLی عLمLوLمی بLهL انLدLازه LاLی گسLترده Lمی شLود کLهL بعضLا دسLتL انLدLرکارLان آن متLهم بLه L ورLکشL زابLا احLب LطLاLتبLار LلLاLمثL وانLنLه عLب LندLوLشL ه میLدLرنLپذیL LورLکشL ایLهL تLیاسLر سLر دLکاLآشL تLالLدخ

مLقLصLد یLاL LاقLدLام LبLهL LنفLعL LیLک گLرLوه LیLا بLه زLیLان گLروهLی دیLگLر LدLر آن کشLوLر اLز جملLه LمLوارLدی LاسLت LکLه بهL دخالت تعLبیر Lمی شوLد.

امLا اجLرای دیپلماسLی عمLومی بLر عهLده کLدام نهLاد اسLت؟ در این خصLوص اختالف نظLر وجLود دارد. •بLرLخی وزLارت خارLجLه هLر کLشLورL رLا LمسLئول دیLپلماسLی عمLومLی میL داننLد و بLرLخی عLاLلی تLرLین Lمی میLوLی عمLسLپلماLیLرای دLجLول اLئLمس LراL رLوLکش LکLیL اعLبLتLاL یLمLاLر تمLگLیLد LیLرخLب .LراL ورLول کشLسLمداLننLد بLهL عنLواLن مLثLاLل LرسLانه LهLای یLکL کشLوLرL میL تواLننLد بLدLون حضLور LفLیزیکیL LچهLرLه و LتصLویLر

مثLبتی  Lاز آن کشLور را دLر خاLرج از مLرزهاL انتشار دهند.بر این اسLاس بخشLی از دیپلماسLی عمLومی بLه دیپلماسLی رسLانه ای بLازمی گLردد. بLه این تLرتیب •

L از LورLشLر کLهL LهLلکLت بLر نیسLوLآن کشL Lی درLومLی عمLسLپلماLدیL لیLوLمتL LورLشLک LکLیL هLرجLخاL LتLارLا وزLنهLتنLهLاLدهLاL و شLیوهL LهLای LخLاص LخLوLد بLرای LاجLراLی دLیLپلLماسLیL عمLومی LبهLرLهL می گLیLرنLد. LکوبLا LبLاL صLدLوLر LامLگL ومیLی عمLاسLلمLر دیپLیLسLم LرLوعی دLه نLبL ومیLت عمLشLهداLبL عهLسLوLو تL LورهاLشLک LرLه دیگLب LکLشLزLپL می Lش Lر تالLLنظ LوردLLهای مLورLLکش Lاب درLLتLکL ارLLتشLنLیر اLLسLز مLاL LرهاLوLLکش LرخیLLبL L.ردLداL میLرLLب

کنند دیLپلماLسی عموLمی را پی بLبرند.در بLرخی مLوارد کشLورها بLا احLداث مLدارس و دانشLگاه هLای مختلLف در دیگLر کشLورها تالش دارنLد •

دیپلLماسLی LعمLومLی رLاL پیش ببLرنLد؛L فراLنسLه از جLملLه این LکشورهاسLت. فراLنسLوی هLا LتالشL داشLتند هLایی LتاسLیLس کLرLده و دیLپلLماLسLی خLود درL کLشLورهLایL مسLتعمرLه سLابLق خLوLد مLدارLس و دLانشLگLاLه

را توسLعه دهند.

-ديپلماسي عمومي يعني چه؟2

مفهوم کلی دیپلماسی عمومی برقراری روابط حسنه دولت ها با •ملت ها به جای روابط بین دولت ها و در جهت فتح قلوب و افکار

عمومی همه مردم یا بخش های انتخاب شده ای از مردم کشورهای هدف، از راه سیاست های فرهنگی و اجتماعی است که در جهت تحکیم

منافع ملی آن کشور به کار برده می شود. از آن جا که این نوع از جهت نیل به اهداف حکومتی است، یک دیپلماسی، یک راهبرد بلندمدت

کارشناس انگلیسی به نام "مارک لئونارد“می گوید: »دیپلماسی عمومی شامل برقراری روابط طوالنی مدتی است که

محیط سازنده ای را برای سیاست های حکومت فراهم می کنند.« شرایط جدید نظام بین الملل باعث شده مؤلفه های جدیدی در

ساختارهای رسمی بین المللی نقش ایفا کنند. پایان جنگ سرد و اولویتهای امنیتی کشورها، توجه بیشتر به اقتصاد در سیاستهای

جهانی، مطرح شدن بازیگران جدید و اهمیت یافتن افراد و نهادهای غیردولتی در جهان موجب شده است کشورها برای تأمین منافع ملی خود عالوه بر روشهای گذشته، ابزارها و راههای جدیدی به کار گیرند

که دیپلماسی عمومی از جمله مهمترین آنهاست. دیپلماسی عمومی مجموعه ای از اقدامات را در بر می گیرد که برای •

تعامل و ارتباط با دیگر ملل و اندیشه ها به کار می رود که هدف از آن استقرار و استمرار روابط طوالنی مدت فرهنگ، ارزشها و سیاستهای

نظام موردنظر با جوامع دیگر است.در واقع دیپلماسی عمومی از اهداف سیاست خارجی و نیز منافع ملی •

حمایت می کند که به کمک مجموعه ای از استراتژیها و تاکتیکهای جدید دیپلماتیک در خدمت دستگاه سیاست خارجی یک کشور قرار می گیرد تا

وجهه و تصویر آن کشور را در جهان بهبود و ارتقا بخشد که در این رابطه توجه به مفاهیمی چون قدرت نرم بعنوان منبعی برای

دیپلماسی عمومی حائز اهمیت بسیار است.

هسته اصلی نظریه دیپلماسی عمومی، ارتباط هدایت شده با افراد خارجی، به منظور •. در همین تأثیرگذاشتن بر افکار آن ها و سرانجام، تأثیر گذاشتن بر دولت های آن هاست

چارچوب، دیپلماسی عمومی فعالیت هایی را در زمینه های تبادل اطالعات، آموزش و فرهنگ، با هدف تأثیرگذاری بر دولتی خارجی، از راه تأثیرگذاردن بر شهروندان آن

.است ، کارشناس ارشد اسناد دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه آمریکا، ][مارتین منینگ“"

تصریح می کند که از نظر سازمانی، دیپلماسی عمومی شامل برنامه های مرتبط با انتشار کتاب و تشکیل کتاب خانه ها، پخش رادیویی و تلویزیونی بین المللی، برنامه های تبادالت آموزشی و فرهنگی، آموزش زبان، نمایشگاه ها و جشنواره های هنری و اعزام

هنرمندان نمایشی و اجرایی به خارج از کشور استاز این تعریف چنین بر می آید که دیپلماسی عمومی یک ارتباط دولت- ملتی به صورت مستقیم و یا •

در محدوده ای فراتر از مرزهای غیرمستقیم است که هدف از اجرای آن، تأمین حداکثری منافع ملیرسمی یک کشور است.

  دیپلماسی عمومی کارکردهای مهمی در جهان سیاست امروز بازی می کند. به این معنا که تنها هدف

بازسازی وجهه مثبت کشوری در میان مخاطبان نیست بلکه در برخی از موارد می توان حتی با دیپلماسی عمومی و مردمی، ملتی را بر ضد نظام حاکم و دولت خود شورانید و آنان را همراه

سیاست های کالن و حتی خرد خود کرد. این گونه است که ملتی تحت تأثیر دیپلماسی عمومی، خواهان هماهنگی دولت با دولت دیگری می شود که این گونه در میان مردم و ملت محبوبیت یافته است.

روش دیپلماسی عمومی به معنای کاربرد ابزارهای بین فرهنگی و ارتباطات بین الملل در سیاست •خارجی است و به گونه ای فراگیر شامل دیپلماسی فرهنگی و ارتباطی می شود. در همین چارچوب

تأثیرگذاری بر نگرش های عمومی برای شکل دهی و اجرای سیاست خارجی از اهداف دیپلماسی عمومی است.

برای دست یابی به این مهم، دادن بورسیه های دانش جویی به نخبگان کشورها، ایجاد انجمن های فعال •دانش جویی برای مدیریت دانشگاه ها، راه اندازی رسانه هایی برای کشورهای هدف و مخاطب با نشان

.دادن جنبه های مثبت کشور و مانند آن، می توان یک دیپلماسی عمومی فعالی را پدید آورد

-رسانه ها و ديپلماسي عمومي3در دنیLایی زنLدگی می کLنیم کLه سLایه سLنگین رسLانه ها بLر همLه ابعLاد زنLدگی •

بشLر سLایه افکنLده اسLت و کمLتر پدیLده ای را می تLوان یLافت کLه از تLاثیرات مثبت و منفی رسLانه ها بی نصLیب مانLده باشLد در این رهگLذر روابLط سیاسLی و دیپلماسLLی عمLLومی از بLLارزترین نمونه هLLای ورود بی مهابLLای رسLLانه و یکه تLازی فضLای مجLازی در تعLامالت دیپلماتیLک بLه شLمار می رودشLایان ذکLر اسLت دیپلماسLی عمLومی امLروزه از منLابع قLدرت یLک کشLور در عرصLه بین المللی بشLLمار می رود، خصوصLLا اینکLLه  محورهLLای پLLارادایم هLLای سیاسLLی جهLان امLروز در حLال جLا بLه جLایی از ژئوپولتیLک و قLدرت بLه سLوی توانمنLدی هLای فLرهنگی  و قLدرت نفLوذ اسLت. قLدرت در چLنین وضLعیتی تنهLا از اقنLاع و اجبLار بLرنمی خLیزد، بلکLه بLه شLکل فزاینLده ای حاصLل ارائLه اطالعLات و ایجLاد جLذابیت اسLت و شLاید بتLوان گفت دیپلماسLی عمLومی علم و هLنر معLرفی این

. قLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLدرت نLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLرم اسLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLتیکی از بخش هLا و سرفصLل های بحث دیپلماسLی عمLومی، بLه نقش آفریLنی

.رسLانه ها در زمLان سLفر رهLبران و شخصLیت های سیاسLی  اختصLاص دارد عبLارت کلیLدی کLه این بحث در ذیLل آن مطLرح می شLود "رویLدادهای رسLانه ای" اسLLت و بLLرای اولین بLLار، توسLLط دو محقLLق بLLه نام هLLای »دایLLان وانیLLل و الیهوکLLLاتز« اسLLLتفاده شLLLد و کارکردهLLLای آن مLLLورد شناسLLLایی قLLLرار

)گLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLرفت (Dayan,Katz,1992  رویLدادهای رسLانه ای از جملLه مLواردی اسLت کLه می تLوان آن را در کLارکرد ابLزاری رسLانه ها دسLته بنLدی کLرد. یعLنی زمLانی کLه یLک شخصLیت سیاسLی بLا سLفر بLه یLک کشLور یLا دیLدار بLا همتLای خLود و یLا حLتی بLه منظLور شLرکت در یLک اجالس بین المللی، بLاعث ایجLاد تحLولی خLاص در روابLط خLارجی می شLود و می توانLLLLد بLLLLه نقطLLLLه عطفی در فضLLLLای سیاسLLLLی تبLLLLدیل شLLLLود.

نکتLه ظLریفی کLه در این بحث وجLود دارد، توجLه بLه نقش تعLیین کننLده رسLانه ها بLه این رویLداد های سیاسLی در حLوزه دیپلماسLی عمLومی اسLت؛ بLه عبLارت دیگLر چLه بسLا سLفر ها و اتفاقLات بسLیار مهمی کLه در دنیLای سیاسLت بLه وقLوع می پیونLدد، ولی بLه دلیLل بLایکوت رسLانه ای و قLرار نگLرفتن در کLانون توجLه رسLانه ها بازتLاب ویLژه ای از آن رویLداد مشLاهده نمی شLود و طLبیعی اسLت پوشLش خLبری چنLد رسLانه محلی بLا فLوت پLرینت محLدود نLیز تLاثیر چنLدانی در انعکLLLاس آن نخواهLLLد داشLLLت و مصLLLرف آن جنبLLLه داخلی پیLLLدا می کنLLLد.

نکتLه اصLلی کLه مLورد تاکیLد اسLت اهمیت و حساسLیت تسLلط بLه قواعLد و •ظLرافت هLای آشLکار و نهLان در نحLوه انعکLاس و چگLونگی پوشLش خLبری در انLواع و اقسLام رسLانه های موجLود می باشLد. بLه عبLارت سLاده تLر یLک سLLخنرانی و یLLا مصLLاحبه خLLبری در دنیLLای حقیقی تنهLLا یLLک بLLار اتفLLاق می افتLLد و پس  از آن این رسLLانه ها هسLLتند کLLه بLLر اسLLاس منویLLات و سیاسLت هLای خLود همLه عناصLر این رویLداد را دسLتکاری کLرده و مطLابق بLا

.اهLLداف از قبLLل طLLراحی شLLده در اختیLLار مخاطبLLان قLLرار می دهنLLد

به تعبLLیر دیگLLر این دیLLدار ها و اتفاقLLات تنهLLا مLLواد خLLامی هسLLتند کLLه •رسLLانه ها از آنهLLا فLLراورده هLLای گونLLاگونی تولیLLد کLLرده و بLLه بLLازار مخLاLطبین عرضLه می کننLد Lو در واLقLع این فLراورLده هLاL هسLتنLد کLه LافکLار عLمLومی را شLکل میL دهLنLد و LنLه مLواLد خLام. بLنLابراین LنLاگزیLر هسLتیم کLه بپLذLیریم بیLان مهمLتریLن نکLات و بLرجسLتLه تLرین LپیLام LهLای LسیاسLی تنLهLا زمLانی در خLدمتL اهLدLاف دیLپلماسLی عLمLومی LقLراLر می گLیLرد کLهL کLه در دسLتLور کLار و در LچرخLه رسLاLنه هLا قLرLار گرLفتLه وبLه دسLت "LمصLرف کننLده" برسLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLد.

بLر ایLن اسLاس اLیLراد سLخنرانی و LشLرکت در گفLتگوLهLایL خLبری تنهLا بخشLی از LوظLایف سLیاسLتLمداLران و نLمایLنLدگان ملLت هLا بLه شLمار مLی رود و بLخش مهمLتر و حسLاس تLر مLاجرا، بLه مLدیریت پیLام و ترابLری رسLاندن آن بLه

.می شود مخاطبین مربوط

دیپلماسی عمومی در فضای مجازی-4

کسLانی کLه بLا اینLترنت و فضLای مجLازی سLروکار دارنLد بLه این نکتLه واقLف •هسLتند کLه بLا گLذر زمLان رونLد انتقLال پیLام بLه صLورت قابLل تLوجهی از شLبکه هLای تلویزیLونی مLاهواره ای بLه سLمت فضLای مجLازی در حLرکت اسLت و شLاید بتLوان گفت مLیزان تاثیرگLذاری فضLای مجLازی نسLبت بLه شLبکه هLای تلویزیLونی نLیز بLه صLورت فزاینLده ای در حLال افLزایش اسLت چLرا کLه امتیLازات بی شLماری در فضLای مجLازی وجLود دارد کLه تلویزیLون هLای بین المللی بLه صLورت ذاتی از آن بی بهLره هسLتند و بLدیهی اسLت کLه بLرخی از این امتیLازات تنهLا بLه کشLورهایی تعلLق می گLیرد کLه از قواعLد حLاکم بLر فضLای مجLازی، مطلLع باشLند و بتواننLد در درون سLرخرگ

.هLLLLLLLLLLای اطالعLLLLLLLLLLاتی این محیLLLLLLLLLLط حLLLLLLLLLLرکت کننLLLLLLLLLLد

از مهمLترین ویLژگی هLای فضLای مجLازی از بین رفتن عناصLر زمLان و مکLان، امكLان اسLتفاده از جاذبLه هLای رنگین، امکLان ارتبLاط دوسLویه و مشLارکت مخLاطبین در مبLاحث مطLرح شLده و امكLان قLرار دادن تولیLدات در یLك بLازه زمLانی طLوالنی )آرشLیو( در معLرض دیLد مخاطبLان می باشLد.

از سLوی دیگLر بLرخالف رسLانه های سLنتی، افLراد عLادی می تواننLد بLا ایجLاد یLك وبالگ سLاده براحLتی بLه طLرح مطLالب گونLاگون  پرداختLه و آن را در معLرض مخاطبLان خLود قLرار دهنLد و این درحLالی اسLت کLه سLرعت بی رقیب اینLترنت مLوجب شLده اسLت تLا مطLالب تولیLدی و پیLام هLای مLدنظر در كمLLترین زمLLان ممكن بدسLLت مخLLاطب برسLLد و از همین رو ضLLریب تLLLLأثیر پیLLLLام در شLLLLكل دهی بLLLLه رفتLLLLار مخLLLLاطب، بLLLLاالتر رود.

دقت در ویLLژگی هLLای فضLLای مجLLازی مLLا را بLLه این حقیقت رهنمLLون می سLازد کLه فضLای مجLازی مناسLب تLرین و عملیLاتی تLرین شLکل ارتبLاط بLا انسLان هLای خLارج از مرزهLای جغرافیLایی کشLور بLه شLمار می رود و بLه همین دلیLل شLاید بتLوان بLه تعبLیری، دوران جدیLد را دوران دیپلماسLی عمLومی از طریLق فضLای مجLازی و پایLان یکLه تLازی و منLوپلی شLبکه هLای تلویزیLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLونی دانسLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLت.

و ديپلماسي عمومي در آمريكاويکرد ارتباطات بين المللي-ر5

عليرغم آنکه ريشه ارتباطات بين المللي را مي توان تا شکل گيري اولين اجتماعات بشري دنبال کرد ولي مطالعات علمي مربوط به آن قرن بيستمي ، آمريکايي و به

شدت تحت تأثير جنگ جهاني دوم وسپس جنگ سرد است. عوامل اصلي شکل گيري آمريکا به شرح زير است:ديپلماسي اين رشته در بستر سياست خارجي و جريانات

رشد تخاصمات سياسي و رقابتهاي بين المللي در جريان جنگ سرد1بعد از جنگ دوم جهاني توسعه ديپلماسي و سازمانهاي بين المللي 2 رشد تعارضات ايدئولوژيک و کاربرد رسانه هاي جهاني براي اشاعه آنها3 مثل شبكه هاي ماهواره اي و اينتر نت رشد کاربرد فناوريهاي جديد ارتباطي4   گسترش روزافزون کشور-ملتها به عنوان بازيگران اصلي در صحنه بين المللي5ظهور آمريکا به عنوان قدرت مسلط جهاني در عرصه هاي سياسي، اقتصادي و 6

ارتباطي گسترش جريان حرکت و جابجايي انسانها در سطح جهان بر اثر رشد توريسم، 7

برگزاري کنفرانسها، افزايش نهادهاي آموزشي جهاني و تبادل استاد و دانشجو ميان و از بين رفتن مرزهاي جغرافيايي مثل اتحاديه اروپا کشورها

-ديپلماسي عمومي و جنگ نرم در عرصه رقابت بين الملل6آیLا هLدف دیپلماسLی عمLومی تنهLا بازسLازی وجهه مثبت کشLوری در میLان مخاطبLان اسLت

یا اهداف سیاسی - امنیتی هم دارد؟ر بخش قبلی اشاره شد که در جهان امروز دیپلماسی عمومی و توجه به مردم و د

نخبگان دیگر کشورها، جایگاه بسیار ممتازی را در راهبردهای سیاسی- امنیتی کشورها پیدا کرده و بخشی از دیپلماسی عمومی در جنگ نرم، از راه ارتباطات آموزشی-

فرهنگی و با هدف شناسایی، نخبه پروری و در نهایت ایجاد و استقرار شبکه ای کامال� وابسته در کشور هدف پی گیری می شود.

•  در آمريكا چیستی دیپلماسی عمومی-7

بسیاری از محققان و صاحب نظران عرصه سیاست بین الملل، دولت آمریکا و را بنیان گذار دیپلماسی عمومی در جهان می دانند. آژانس اطالعاتی ایاالت متحده

در آمریکا از سوی ادموند 1965اصطالح دیپلماسی عمومی نخستین بار در سال گولیون، رئیس مدرسه حقوق و دیپلماسی فلچردر دانشگاه تافتزبه کار گرفته

شد و عبارت است از ارتباطات معطوف به منافع ملی یک کشور از راه ارتباط با .مردم خارج از مرزهای جغرافیایی

 ، مدیران کاخ سفید به منظور مقابله با دولت ساندانیست ها در 80در دهه

برای آمریکای التین و جزایر ]نیکاراگوئه، دفتری را به نام اداره دیپلماسی عمومیکارائیب راه اندازی کردند که از آن زمان، اصطالح دیپلماسی عمومی نزد افکار

.جهانیان معمول شده است 

وزارت امور خارجه ایاالت متحده، 1987در فرهنگ واژگان روابط بین الملل سال دیپلماسی عمومی این چنین تعریف شده است:

 »دیپلماسی عمومی به برنامه های تحت تکفل دولتی بر می گردد که هدف آن ها

مطلع کردن یا تحت تأثیر قرار دادن افکار عمومی در کشورهای دیگر است و وسایل اصلی آن عبارت اند از: انتشارات، سینما، مبادالت فرهنگی، رادیو و

واينترنت است..«تلویزیون

اوري ماساچوس^ت • در مؤسس^ه ف̂ن گ س^رد مرک^ز مطالع^ات بين الملل̂ي ان ج̂ن در جر̂ي(MIT ه^̂ ̂^ز در ده ̂^رفت. اين مرک ̂^کل گ ̂^ه يکي از 60 و50( ش ̂^رعت ب ̂^ه س ميالدي ب

مهم ̂ترين نهاد̂هاي مطال̂عات ارتبا̂طات بين المللي در آمري̂کا ت̂بديل ̂شد. ̂هدف ا̂صلي ار ها و رف̂ت ترل نگر̂ش راي ک̂ن اعي ̂ب اي اجت̂م ارگيري تکنيک̂ه ه ̂ک ز ̂ب هاي اين مر̂ک پژوه̂شان̂ساني در̂سطح ̂توده ̂با تاک̂يد ̂بر ̂تأثير و̂سايل ارت̂باط جمعي برتو̂سعه اجت̂ماعي ج̂هان

ود. در س^ال غ 1952س^وم ̂ب ورد مب̂ل اد ̂ف ه 875000 بن̂ي ک برنا̂م راي اج^راي ̂ي دالر ̂ب تحقيق̂^ات 1956تحقيق̂^اتي در ارتباط̂^ات بين المللي پ̂^رداخت واين مرک̂^ز ت̂^ا س̂^ال

وس^يعي در ب^اره اقن^اع، تبليغ^ات تج^اري، افک^ار س^نجي، بس^يج سياس^ي و نظ^امي ، گ̂سترش عقا̂يد و دي̂گر حوزه ̂هاي مر̂بوط ان̂جام داد. ام آي تي در آن ̂سالها باا̂ستفاده ه س^مت تي، رش^ته ارتباط^ات بين المللي را ̂ب تي و ش^به دو̂ل اي دو̂ل وس^يع از بودجه ̂همطال̂عه اطال̂عات و تبلي̂غات ̂با ̂هدف ا̂فزايش ̂شناخت و توا̂نايي دولت در ̂به ̂کارگيري وس^ايل ارتب^اط جمعي در س^طح بين المللي جهت داد. اين مطالع^ات ب^رآن ب^ود ک^ه اي نظ^امي ، آموزش^هاي ا توس^عه اقتص^ادي، کمک̂ه ق ̂ب د در تلف̂ي رات تبليغي مي توا̂ن ا̂ثوري د »ت̂ئ ام اين فرآي̂ن ويت ̂شود. ت̂م اي دو̂ست ت̂ق ا از دولت̂ه ايت آمري̂ک سيا̂سي و ح̂متو̂سعه« ̂نام ̂گرفت. اين برنا̂مه دان̂شي تول̂يد ̂کرد ̂که هم ̂براي دان̂شمندان مف̂يد ̂بود و هم سياس^تگذاران را راه^بري مي ک^رد. ب^ر اين اس^اس م^واردي نظ^ير تع^ارض مي^ان ̂کرملين و دن̂ياي آزاد، هم̂گرايي و وا̂گرايي ارو̂پا ور̂شد ناسيونالي̂سم در آ̂سيا و آفري̂قا

مورد توجه قرار گرفت.ه در • د ̂ک ان مي د̂ه اتي ام آي تي ن̂ش ه مطال̂ع ورد برنا̂م ا در ̂م ادي موال̂ن ات انت̂ق مطال̂ع

د ارول، هارو̂ل ر واالس ̂ک ني ک̂ساني ̂چون ̂جروم برو̂ن روژه ي̂ع روه ̂طراحي ̂پ دگاه ̂گ د̂يالس^^^ول، پ^^^ل الزرسفلدادواردش^^^يلز، ه^^^انس اس^^^پير، ايت^^^ل دوس^^^والپولوماکس ان فرام^رزي اطالع^ات از ر از مطالع^ه جر̂ي ميليکانارتباط^ات بين المللي چ^يزي فرا̂تطري̂^ق ابزاره̂^اي الکتروني̂^ک ب̂^ود زي̂^را ه̂^دف مطالع^ه تب̂^ادل کلم̂^ات، احساس̂^ات و ا̂يده هايي ̂بود ̂که نگر̂شها و رفتار̂هاي ا̂فراد ملت̂هاي مخت̂لف ن̂سبت ̂به ي̂کديگر را تحت

. در اين هدف گ̂^ذاري از ي̂^ک س̂^و ب̂^ر ابع̂^اد انس̂^اني و اجتم̂^اعي .ت̂^أثير ق̂^رار مي داده بررس^ي د و از س^وي ديگ^ر ̂ب ا و نش^انه ها تاک̂ي الب نماد̂ه ارتباط^ات بين المللي در ̂قه ̂شده ديگر تو̂ج ه ي̂ک ا ن̂سبت ̂ب ني ملت̂ه اوير ذ̂ه افت ت̂ص د و در̂ي اعي تول̂ي ̂شرايط اجت̂ماس̂^ت در نتيج̂^ه در پروژه ه̂^اي ام آي تي مطالع̂^ه زمينه ه̂^اي اجتم̂^اعي، اقتص̂^ادي،

سياسي و فرهنگي جوامع ديگر در فرايند ارتباطات بين المللي الزم تلقي شد.

توجLه برنامLه ام آي تي بLه جوامLع ديگLر- بنLا بLه مصLالح راهLبردي- بيشLتر معطLوف •در LجهLان سLومL بLودL زيLرLا تصLوLر مي L شLد در جهLان بLه LشLناخLت اLرتباطLات نخبLگLان

سLوم- LبLه علت LفقLداLن مLردLم سLاالريL- تودLه هLا Lنقش چنLداني درL تصLميمات حيLاتي ندLارنLد. از اLين رو مLوLاردي چLون LمLيزان حسLايت نخLبگLان نسLبت بLه ارتباطLات اجLتمLاعي، پLيشLينهL، ديLدگاهها وL نقش متLخصصLان درL ارتباطLات بين المللي تکنيکهLا و سLاختار LارتباطLات ميLاLن نخبگLان، مLذاکره بLه LعنLوانL ابLزار ارتباLطLات بين المللي، فرLاينLد ميLانجيگLري رسLانLه هاL ميLان LنخبگLان ارتLبLاطي و توده هLا، مسLئلLه رهLبران افLکLار و چگLونLگي تأثيرپLذيري توLده هLا اLز آنLان مLورد LتوجLه LويLژه قLرار گLرفت و در مطاLلعLات دوLربLرد نسLبت بLه آينLده نگرLي در جهLان سLوم اقLداLماتيL انجLام شLد

L(Mowlana,1996:1-38 .)در اين مLدل كLه نقطLه چين بLودن محيLط بLيروني آن نشLان دهنLده تLاثير پLذيري  وتبLادل •

مLيLان فراينLد سياسLت خLارجي LكشLورهاL و LفضLاي بيLن المللي LاسLت، رابطLه ميLان منLافع مليL و هLويت فLرهنگي لحLاظ LشLده وL رابطLه اLي بيLشLتر يLك سLوLيه ميLان هLويت و منLاLفع مLلي Lدر نظLرL گرفLتLه شLده اLسLت چLرا كLه  ثبLات هLويLت مLلي بسLيارL بيش از منLافع مLلي اسLت و Lدر بسLياري Lاز مLوارد ، نخLبگLان يLك ملLت در جريLاLن فهم و صLورتبندي

مLنافع ملي _آLگاهاLنه يا ناآگاهLانه – در مLحيط هويتي Lخود غوطه ور هستLند. خطLوط نقطLه چين ميLان هLويت فLرهنگي بLا ديپلماسLي عمLومي، و منLافع ملي بLا •

ديپلمLاسLي سLنتي LنشLاLن دهنLدLه تLاثيLرات LغLير مسLقيLم هريLك بLر ديLگLريL اسLت،L ميLان ديLپلماسLي سLنتي و دLيپلLماسLي عمLومي راLبطLه Lاي تعLاملLي وجLود Lدارد و Lدر كشLور آمريكLا نهادهLايي بLرايL همLاهنگLي ميLاLن اين Lدو مؤلفLهL سياسLت خLارجي تLعبيLه شLده اسLت L؛ اLمLا اين تعLامLلL در مLقLام عمLل بيشLتر بLهL سLود ديLپلماسLي سLنتLي اسLت ؛تجربLه

سLال تالش بLراي 50اLدغLام آژانسL اطLالعLات LايLاالت LمتحLدهL در وزارت خارجLه ،پسL از اسLتقالل نشLان Lاز غلبLه نهLاييL رويكLرد مLنفعت مLحLور و اسLتفاده ابLزLاري ديپلماسLي

.LسنLتي از ديLپلماسي عمومLي دارد

• " دفاع " وزارت رسمی راهنمای اگرچه استراتژیک ارتباطات مشترک و یکپارچه مفهوم سندفرایند آمريكا در باید دفاع وزارت که کرده مشخص را حمایتی توانمندی یازده اما نیست

شود قائل آنها برای ویژه ای اهمیت آینده در استراتژیک : ارتباطاتبر. 1 تأثیر رساندن حداکثر به برای مشترک نیروهای فعالیت های تمام ادغام برای توانایی

. منتخب مخاطبانسازمان ها. 2 و نهادها دیگر تالش های با مشترک نیروهای فعالیت های هماهنگی برای توانایی

. ملی استراتژی چهارچوب درو. 3 ایستارها ادراکات، مورد در دانش و اطالعات برقراری و تولید دستیابی، برای توانایی

. بالقوه مخاطبان عقایدارتباطات. 4 های سیستم مورد در دانش و اطالعات برقراری و تولید دسترسی، برای توانایی

و توانایی ها نیات، متعدد؛ رسانه ای کانال های شاخصه های شامل که پیچیده، اجتماعی . است مشترک عملیات های حوزه بر تأثیر همچنین و تأثیرگذاران دیگر تالش های

شامل. – 5 دیگران بر استراتژیک ارتباطات تأثیر ارزیابی و ترجمه بررسی، شناسایی، تواناییو – پایه عنوان به دشمنان و رقباء بی طرف ها، غیردولتی، گروه های دوست، دولت های

. تأثیراتی چنین به واکنش برای اساسیادراک،. 6 بر بالقوه سیگنال های و فعالیت ها غیرمستقیم و مستقیم تأثیرات تخمین توانایی

. منتخب مخاطبین فعالیت های و عقاید ایستار،7. فرهنگی. مشابه پیام های موقع به فرمول بندی و فهم تواناییطراحی. 8 منتخب مخاطبان بر تأثیرگذاری برای که اطالعاتی سریع انتقال و تولید توانایی

شده اند. برای. 9 که فیزیکی توانایی هایی ایجاد یا فیزیکی فعالیت های هماهنگ سازی و فهم توانایی

. شده اند طراحی منتخب مخاطبان بر تأثیرانتشار. 10 و گوناگون، ابزار طریق از مشترک، نیروی فعالیت های سازی مستند برای توانایی

. شده کسب اطالعاتسیگنال های. 11 تأثیرات ارزیابی و اندازه گیری، مونیتور، هماهنگ سازی، برای توانایی

. انتظار مورد تأثیرات به توجه با البته و شرکاء دیگر با مخاطبان، در دوستانه

-جایگاه دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی جمهوری اسالمی ایران8

بLروز • مLوجب غیردولLتی، بLازیگران پیش از بیش گLرفتن قLدرت و بین الملLل عرصLه تحLوالت تLحLوالتLی در چLگLوLنگی عملکLرLدL دیLپلماسLی شLدهL اسLت.L امLروزLه LدولتL LهLا در قLالب LبرنامLه هLایی LبLرای تالش عمLومی LیLلماسLپLدی LارچوبLچه Lدر و LامLع LاطبLمخ LرLب تأثیLرگLذLاLری ارتبLاط Lو برقLرLارLی L درتLه قLبL هLتوجL LاLبL ،نLراLیLا LنLبی LینLاL در L.LدLت یابنLدس LودLخ LیLسLیاLف سLاLدLهLز اLی اLخLرLه بLا بLت ،LدLننLک LیLمبLر و LتأLثیرگLذLاری LذبLجL درL یLادLیLز اLسLت LکLه LتوانLاLیی LبLاLلقوLه LهاییLرLوLکش LهLلLمLج Lاز ،LودLخ LمLرLن LولیL L،تLده اسLش LتهLشLبرداL یرLسLمL اینL در LاییLهL LگامL LدLچن LرLل هLاLحL ینLا LاLب .LردLاLدL نیLاLهLج LانLخاطبLمرو LاینL از اLسLت. نشLدLه تLکLوین دLیپلLماسLیL LعمLوLمLی LبLالLق LدرL یLجمLمنسL و LدونLمL LهLرنامLب هLنLوLز ضLرLورت دارLدL تLا LبLا درL LنLظLر گLرفLتLنL تواناLیLی هLایL ایLراLن،L اLسLتLراتژLی LمLدوLنی LبLراLی دیLپلماسLیL عمLوLمی LیLصLمشخ LیLه هاLیوLش Lو LرحLطL وL عLبLاLنLه مLاز کلی LیLیرLگ LهLل بهرLامLش LدLیLاLب LژیLتراتLسLاین اL .ودLشL هLئLراLابLراLی LبرقLرLارLی ارLتبLاLط LبLا مخاLطLبLان بLاشLدL L.LهمچLنLین اLلزامLات LدLیپلLمLاسLی LعمLوLمی LبLاLعث می LشLود تLا نLهLادLی دLر LقLاLلب دLسLتLگاه LسیLاLسLتL خLارجیL ،LعهLدLه داLر LتLدویLنL و اجLرLاLی دیLپلمLاسLی عمLومیL باشLد Lو سLایرL نLهادهLا نLقLش LمLکLمLل رLاL بLرایL اLینL نLهLاLد بLازیL LکننLد. LمحLوريLتL مLذهLب LتشLيعL و فLعLاليتLهLاييL كLه درL جLذLب شLيLعيان دLيLگLرL LكشLوLرLهLا در اLينL زميLنLه اLنLجLام گرفLتLه LنمLوLنLه اي از LديپلLماسLيL عمLومLيL دLولLت و حLاLكميLت در سLه LدهLه اخLيرL اسLت كLه مLنجLر بLه افLزاLيش نLقش ايLراLن در LعرصLه منطقLه گرديLده

است .

دولت جمهLوري اسLالمي ايLران طي دهLه اخLير بLا راه انLدازي شLبكه هLاي ماهوارهLاي بLه زبانهLاي •انگليسLيL و عLربي و قLرار دادن LشLبكه LهLاي داخLلي فارسLي بLر رويL مLاهواره و فضLاي مجLازي بLا هLدف LكشLوLرهاي فاLرسLي زبLان منLطقLه وL كليLهL فاLرسLي زLبانLان دنيLاL سLعيL در بدسLت آوردن سLهم بيشLتLري از مLخLاطب دLر عرصLهL منطقLهL ايL و بين الLمللي بLرايL بهبLودL وجهLه عمLومي خLود كLرده LالميLاس كشLورهاLي بLازيهLاLي اسLالمي LميزLبLاني كشLورهاLي سLراLن س Lاجال . LميزبLانLي اسLت بLرLگLزاLريL جشLنL نLورLوز بLا LحضLورL LسLرانL كLشLوLرهاLي بLرLگLزارL كننLدLه نLوروز وL.L...L ازL نموLنLه هLاي بLارز

L. است LلليLبين المL در عرصهL ن سياستLايدر عرصLه داخلي سLفرهاي اسLتاني هLيئت دولت و برگLزاري سLخنرانيهاي اختصLا صLي و مصLاحبه •

بLا دانشLجويان هLاي LمطبLوعLاتي LبرگLزارLي جلسLات LپرسLش و LپاسLخ از LسLوي مقLامLات حكLومLتي اLسLاتLيد دLانشLگاLه LهنرمLنLداLن وLنLخبگLان LتLاثير گLذارL Lدر مناسLبLتهاي خLاصL Lاز جمLلLه سياسLتهاL در عرصLه

دLيپلماسLي عمومي با Lهدف بهبLود و افزاLيش تاثLير گذاري بLرمخاطبان Lداخلي است .

مدل ديپلماسي عمومي و تماس فرهنگي-9

تالشLهايي کLه تحت هLر يLک از عنLاوين ديپلماسLي عمLومي ، فLرهنگي يLا ارتبLاطي انجLام مي شLود در •نهLايتL LمنLجLر بLه LتمLاس فLرهنگLي ميLان دو فرLهنLگ مبLدLا و مقصLد مي L شLود. در Lبحث LپLيرامون LتمLاس فLLLرLهنگي، فLLLرهنگ Lبه معLنLLLاي تمامLي برنامه LهLLLا و اقLLLداLماتي فLLLرض شده اسLLLت Lكه انسLLLانها Lدر چارLچوب LاجتLمLاعي L به منظLور شLكل بخشLيدن به زنLدگLي خLود وL سLازگار شLدن L بLا محيط مي L پرورLاننLد. در ايLن ديLدگاه ، LفLرهنگ به عنLوانL رابط ميLانL جLامعه و مLحيط پLيراموLني L مLورد بحLث قرارLمي گLيرد اين L يرLامل تغيLين عLمهم ترL » رهنگيLاس فLمLت ؟ »تLافته اسLر تLب Lي راLيراتLتغي L ت و چهLي چيسLرامونLيLط پLحيLم

محيطL پLيرامLوني L يك فLرهنگ اسLت بيLاLن رابطه LميLان LنتLايج اين تماسLهاي فLرهLنگي LبامتغيرLهLاي دروLن نظLام L اجتمLاعي به خصLوص دين ، دولت و رسLانه ها موضLوع محLوري در بررسي جامعه شناسLي تحLوالت

فرهنگي يک کشور است .  در واقع تحLLوالت فLLرهنگي درون زا و بLLرون زا بايLLد در يLLك منظLLومه واحLLد ولي چنLLد جLLانبه مLLورد •

L هايLدگاهLدر دي LهLريش LگيLرهنLالت فLوLي تحLررسLدر بL بيLقطL دو Lعليت LيوهLاين ش L.LيردLرار گLقL يLرسLرLبنLظLرLي L روژه LباسLتيد- LجاLمLعLه شLناLس LنامLداLر فرانسLوي L- دLاLرد. اLو بLا طLرLح تعLامل ديLالLكتيLك عليتL بLيروLني و عليتL درLوني L، همه LفLرا گLردهLاي LفLرهنگ پLذيريL را ناشLي LازL اين LتعLاملL مي دLانLد.L بهL LنظرباسLتيد عليLت L دLروLني Lيك فLرLهنگ LيعLنLيL شLيوLه كLار LكLرد ويLژLه Lو منطLق LخLاص آنL فLرهنگL LميL تواLنLدL دگرگLوLني LاLب L اطLتبLدرارL ا كهLز L ونLرLيت بLابال� علLمتق L.دLا كنLده ايفLارنLز دLاLب Lا نقشLي LدLكن LيتLوLرا تق LاLز LنLروLي بLگLرهنLفدگرگLوLنيLهLايL بLرون زLا قLرLار Lدارد فقLط بLر اسLاس عليLت LدروLني عLمLل مي كLنLد. به عLبLارLت ديگLرLعLليت دو ت LفLرهLنگي رLا به L شLرح L زيLرL توضLيLح مLي دهLد:عليت L بLيروLني LوالLدر تح L اي LيرهLزنج L هايLواكنشL هLدLپدي L بيLطLقدLگرگLونLيL راL دLر مقطعيL خLاصL از زمLان در Lيك فLرهنگ بLر ميL انگيزانLدL؛ فLرهنگL مLقصLداين LدLگرگLوLني را L راهLرا به همL يLدرپ L اي پيLازگاريهLسL اي از LوعهLد و مجمLكنL مي L» LذبLج« LودLص خLاLق خLطLمن LاسLاس LرLبمLيL آورLد يعLنLي عليتL بLيروني اLنگيزاننLده LعليLت دروLني LاسLت و دLر شLرايطL عLادي بLدوLن LوLجLود زمينه Lدر L ايLپويL LالكتيكLبل ديLاLرد ودر مقLاLدLود نLجLوL نگيLرهLس فLاLتم LرLدر اث L يLرهنگLفL LيرLيLان تغLكLام ،L LدهLرنLذيLگ پLنLرهLفL دLديLجL يLدLخت بنLاLس Lاين LيتLد. كيفLوLي مي شLرهنگLد فLديLدي جLنLاخت بLس L Lبه يك LرLنجLي مLرونLيLني و بLروLدL ييLكوفاLLا شLLتL نگيLرهLLوال فLزLاز L مال� مختلفLاLLايجي كLLو نت LدLLي كنLاوت مLLفLت L اسLLمLي تLونگLLچگL Lبه L تهLLسLب

فLرLهنگLي L رLا Lبه LدنLبLال دLاLرد. فLرLهنگL � خLالLص L و بLدوLن تمLاسL وL تغLيLيرL وLجوLدLنLداLردL Lو در ايLن L فLرLا گLرد LهLر L تLاخLس Lو LاييLزدL اختLسL Lمراحل L LتخوشLسLدL ردLيLي گLرار مLقL LرهنگيLاس فLمLيت تLعLوقLمL درL هLك L نگيLهLرLف

يLاLبي L LمLجLدد LميL شLوLدL. از اLينLجاسLتL كLه بردLاشLت LپوLيLا از LفLرLهنگ بLجاي بLردLاشLت L اLيسLتاL ميL LنشLيندL و LسLاخت LاسLاز تم LيLاشLن �L ييLزداL LاختLسL رLگLاL دLدهL تيد ميLسLبا LابيLت يLاخLس Lبه LاLد رLوLي خLاLج LوسLتراLاش L ويLل L LراييLگبLا سLاخLت يLابيL � جديLدي L كهL LناشLي L ازL قLوLتL دLروLني فLرLهLنگ L مقصLد اسLتL همLراLه شLود شLكوفاLيي فLرهنگي پيش مي آيLد و اگرسLاخت زدايي بLدون سLاخت يLابي صLورت گLيرد انحطLاط فLرهنگي محتمLل خواهLد

بود.. •

در اين مLدل بLه جLاي تقسLيم ديپلماسLي عمLومي بLه ديپلماسLي فLرهنگي و ديپلماسLي •رسLانه اLي ، Lدو وجLه از ديپلLماسLي عمLومي يLعLني LارتباطLات بين الLمللي و ارتباطLات بين فLرهنگي مLورد توجLه قLرLار گLرفت.Lعلت اينL اسLت كLهL ازL منظLرL ارتباطLات مي تLوانيم ديLپلمLاسLي عمLومLي را "ارLتبLاط ميLان ملتهLا از طLريLق L- يLا بLا واسLطLه – دولتهLا"  تعريLف نمLائيم و LبLا پLذيرشL چLنينL تعLريفي LمLا بLا دو وLجLه همپوشLان اLز ارتباطLات  - ونLه صLرفا دو تLكنيLك دLيپلماتLيLك – رLوبLرLو خLواهيLم بLود.رLويكرد ارتباطLات بين اLلملLلي  همLان گونLه كLه در مقالLه آLمLد بيشLتر بLر ارتباLطLات LرسLانه اLي و بLا واسLطه تكيLه مي كنLد ؛اگرچLه در يLك ديLLدگاه وLسLLيعLتر گفتLLه مLي شLLوLد ارتLباطLLاLت بين الLمللي LشLLامل - و نLLه محLLدLود بLLه - ارتLباطLات بLين فLرهنLگي نLيزL هسLتL ولي مقLيLد كLردن LارتباطLات بين الLمللي بLه رسLانه محLور بLودن ، Lاز نظLر مفLهLوميL و ايLجLاد تمLايز LبسLيار مفLيLد اسLت L. اينL رسLانه هLا يLا كانالهLاL خLوLد از نظLر سLرعت انتقLال و ماLنLدگاLري پيLاLم بLهL دو نLوع كنLدL و سLريع تقسLيم مي شLونLد:رسLانه هLاي چLاLپي اعمL از كتLاLب و LمجلLه ،كنLد Lتلقي Lمي LشLوند و اLرتبLاطLات رايانLه اي  وL راLديLو و تلLويزيLوني L،از رسLانLه هLاLي سLريعL بLه شLمار مLي آينLد.L خLط نقطLه چين عمLودLي و قLرLار گLرLفتن LرويكLرد ارتباطLات بين اLلملليL در سLمت راسLت مLدل ،ذيLل منLافع ملي ،نشLاLن دهنLده LتLأثير گLذاري LحLوزه منLافعL ملي بLر روLيكLرد LارتبLاطLات Lبين المللي اLسLت. علت ايLن امLر ،تعLامLل سLنگيLن رسLانهL هLا بLا حLاكميت Lملي در مسLائل جLاري و سLرعت تصLميم گLيريL در ارLتباLطLات بيLن الLمللي اسLت. رLويكLرد LارتبLاطLات بين فLرهنگي بLيشLتر بLا تمLاسL چهLره بLه LچهLره وL بLه خصLوص LحضLور يLك فLرد متعلLق بLه يLك فرهنLگ دريLك محيLط فLرهنگي دLيگLرL مرتبLط LاسLت؛ LنقطLه چLين پLر رنLگ در ميLانLه عLرضLي مLدل نمLودار جLداسLازيL محيLطL فLرهنگي كشLورهLاي مبLدأ و كشLور هLدف اسLت؛L سياسLت خLاLرجي و سياسLتL فLرهنگي كLشLور LهLدف LمهمLترLين عLوامLلL تLأثيرL گLذاLر بLر Lحجم L،شLدت و جهت تLمLاس دو LفرهLنLگ LاسLت اگLر سياLسLت خLاLرجيL ، موافLق LتوسLعه LروابLط بLا كشLور مبLدأ و سياLسLت فLرهنLگي ،L موافLق گشLاده گLي نLسLبت بLه فرهنگهLاLي ديگLر LباشLد،  ديپلماسLي عLمLومي ، مLوجب تمLاسL فرهنLگ Lو جاLمعLه كLشLور مبLدLأ بLا فرهنLگ و جامعLه مقصLد مي

شود L و Lدر غير اLين صLورت تمLاس فرهنگيL باL موانعL و مشLكالتي مواجه مي شود.

به شLرط اقتLدار  و تLدبيرحاكميت در مLورد مرزهLاي فLرهنگي خLود ،اين امكLان وجLود •دارLد كLه LجريLان وارLدات فLرهنگي و ارتLبLاطي ، بLه نحLو گزينشLي و LبLا رويكLرد بLه گزيLني Lي وLارجLLخ LتLLاسLيLر سLادLLان كLLميL در LدهLLشL چينL طLLخ LايLLانهLپيك LورLL؛عب LودLLشL تLريLديLLمسLياسLت LفLرهLنگي LنمLادL اLمكLانL LچLنيLنL گزيLنشLيL LاسLت.Lاز طLرفL ديگLرL LمالحظLاتL مLربLوط بLه LسياسLت خLارLجLيL،L L سياLسLت فLرهLنLگي LوL فLرهنLگ عLمLومLيL LدرL كLشLور هLدفL LبLاعLث مي شLود LطراحLاLن وL LمجLرLيLان ديپLلمLاسLي عمLومي LدLر كLشLوLر مLبLدأL L،دLسLت LبLه وLيرLاسLتLاري بين مL و LپياLمهLاLي فLرهنگي  متنLاسLبتLرين هLا بLا Lوه اقالLانبL LانLيLم Lيز ازLد نLوLخL د وLزننLي بLرهنگLف LترLLاز دوفيل LاLLيامهLن پLاي LبورLد.عLLننLكL نشLيLزLLا گLد رLLصLور مقLLشLه كLLو جامع LگLLفرهنوLيراسLتاري بينL فLرهنگيL ازL طLرف كLشLور LمLبLدأL Lو سLياLسLت L LخLارجيL Lو فLرLهنگي دLر كLشLوLر مقصLد  وL دريLافLتL Lاين پيLامهLاي گLزينشL شLدLه، LتLوسLطL گLروههLاي LهLدف، LمLوLجب »LتLمLاس L LفLرهنگيL » LميL شLود كLه مهLم LترينL عLاملL تغيLيLرL محيط LپLيراموني يLك فLرهنگ

است.

 از قLرن هيجLدهم دو رويکLرد اساسLي نسLبت بLه مفهLوم فرهنLگ در مقابLل يکLديگر •قLرارL LگرفLتنLد؛L اLزL يLک سLو دLر جريLانL انLقLالب صLنعLتي Lو غلLبLه دLيLدگاههايL تLکLامLل گLراL در مLرLدمL شناسLي وL جLامعLهL شناسLيL، اصLطالحL فرLهنLگL بLه گLونهL اي اLروپامLدار صLرLفا� بLه »دسLتLاورLدهاLي بLا ارزش«، فLرهنLگ LمتعLاليL نخبگLان و آثLار LهنرمنLداني چLونL گوتLه و

(L امزLليLد ويLيمونLد. رLد شLدوLوون محL1921بتهL-1988 اتLن مکتب مطالعLگاماLشLاز پي L- )فLLرهنگLي در دLانشLLگاه بيرمنگLLام- اين امLLرL را ناشLLي از پديLLدLه تفLکيLLک اجتمLLاعي و تخصصLي شLدن روز افLزLون عملکردهLا در جامLعLه مي داLنLد؛ يعLنLي جLدا LکLردن عمليِ فعالLيتهLاي معين� Lاخالقي و روLشLنفکرانه Lاز بقيLه LابعLادL جامLعLه و کوشLش بLراي خلLق اLرزشLهاي نهLايي بLه منLظLور بLه دسLت آوردن معيLاLر هLايي بLراي قضLاوت دLر بLاره سLاير

(در 37:1380 ؛L بيلLينگتLLون و ديگLLران، Fekete,1977فعالLيتهLLاي اLجتمLLاعي و LاقتصLLادLي )L ازه اي ازLاع تLوLان« LيLراLت بLسLاL يLتجويLگ جسLنLفرهL يLراLزي بLاLسL ومLمفهL L،گاهLدLدي LنLاي

»پيشLرLفت انسLان« Lو »انLسLان پيشLرفLته« اسLت روابLط اجتLمLاعLي«کLه غLايت LآLن، آرمLاLن� LگLاي فرهنLقله ه LيLايLان اروپLنخبگL ايLدهLتاورLدس Lگ وLنLوج فرهLاL ،دنLر تمLمنظL LاينL زLا

تلقي شد.

 مهم تLرين تفLاوت ارتباطLات بين فLرهنگي بLا ارتباطLات بين المللي آن اسLت كLه اولي اغلب •مLبتLني بLر ارتبLاط Lبي وLاسLطه، LحضLوري و رLودر روLي يLك فLرد يLا گLروهL بLاL فرهنLگ ديگLر و داراي فLرآيLنLدي كLنLد و آLثLاري LپايLدار اسLت و درL مقابLل ارتبLاطLات بيLن الملLلي نLه تنهLا بLر اين شLيوه تكيLه مي كLنLد بلكLه Lعالوه بLر آن مبتLني بLرL ارLائLه تصLوLيري از LيLك فرهنLگ از LطريLق وسLائل ارتبLاط جLمعي بLرايL مخاLطبLان فLراگLيLر از فرهنLگهLاي دLيگLر اسLت Lو داLراي بLرديL وسLيع، فرآينLدي سLريع و LآثLارLي گذرLاسLت.L بLه هميLن دLليLل در LبسLياري اLز LکشLورها از جLملLه انگLلسLتان و آمرLيكLا جاLيگLاه سLاLزماني اقLدLاماتL و برنامLه هLاي موسLوم بLه روابLط فLرLهنگي بيLن المللي - کLه مبتLني بLر رويکLرد ارLتباطLات بين LفLرهنگي LاسLت - از برLنامه هLا ي Lاطالع رسLاLني - كLه مبتLني بLر رويكLرد ارتباطLات

(. Sablosky,1999:60بين الملLلي استL - تLفکيک شLده Lاست )دو هLدف اصLلي ديپلماسLي فLرهنگي اسLت. ديپلماسLي فLرهنگي- مبتLني بLر نفLوذو اثLر گLذاري•

تLجربLه فرانسLويهاL در قLرLن نLوزدهLم- در ابتLدا بLه معنLاي سLرمايLه گLذLاري بLراي تأسLيس مLدارس و مLؤسسLLLات فLLLرهنگي Lدر کشLLLورLهاي LمLLLورد نظLLLر بLLLرL مبنLLLاي اهLLLداف اسLLLتراتژيک بLLLود. کLاواليرLوجاLنشLLين Lرئيس LشLLوراي LبريتانيLLا Lدر مقLLاله اي بLLا عLنLLوان »ديپلماسLLي فLLرهنگي: دLيپلماسLLي تLLأثيLر LگLLذارLيL« آLغLLاز شLLكل گLLيرLي دLيپلماسLLيL فLLرLهLنگي راL همLLراهيL گLLروهيL از هLنرمLنLداLن فLرانسLوLي بLاL هLيئLت اLعLزاميL دوLك LلLوكزامبLورك بLه دربLاLر LپرتLغLال در برزيLل بLه سLال

Lمي دانLدL؛ LايLن LهنرLمنLدLان LهديLهL رسLمي و سLفLيرLان LفLرهنLگLي فLرانسLه LبLراي تLأسLيس يLك 1816مدLرسLه هLنرLهLاي زيبLاL درL ريLوL LدوژانLيرو LبوLدنLد سLالL LبعLدL دو دLانشLمLند زمين LشLناسL پروLسLي، هLيئت سLياسLي كLشLورL خLود راL در LجرLيLان LاLزدواجL شLاهLزاLدLه پLرتغLال همLراLهيL كردنLد LتLا بLهL مLردم Lو دربLاLرL پLرتغLالL جهLانL جديLد رLا بشناسLاLنند. درL واقLع دو كشLوLر LفرLانLسLه و آلمLان هماLن گLونLه كLه آLغLازLگرانL ديپلLماسLيL فLرهنگLيL بودنLدL هنLوزL هم بLيشLترين سLرLمايLه گLذارLي مLلي را در اين راه

(L LدLماينLنL ميCavaliero,1986:139 لLاLز سLان اLيLدLذ يهوLوLفLر نLه زيLسLنس فرانLاLيLه آلLؤسسLم .L) 1883 و Lه درLرانسLان فLدريس زبLتL رايLه بLسسLمؤL نLرد. ايLاز کLآغ Lود راLر خLاLروس کLاز پL تLسLشک Lپس از

L د. درLاد شLجLورها ايLکشL هLو بقي LتعمراتLسLر 1902مLيLغ LوزشLآم LرايLيون بLه الي ميسLمؤسسL تL مدرسLه اي وL دانشLگاهLي و 1910مLذهLبي دLر مLاوLراءL LبحLارL Lو در سLاLل LادالLراي تبLي بLتر ملLدفL

اLداره LمLLدارLس و مؤLسسLLاتL فLرانسLLوي خLLارج LازL LکشLLور LتأسLLيسL شLLدL. پيشLLتاLزLي فLرانسLLه در نLهLادينLه کLردن رLوابLطL فLرهLنگيL LبيLن LالملليL بLاعLث شLد LتLا در اينL LزمينLه يLك مLدل LفرانسLوLي شLکل بLگLLيرد. LايLن مLLدل کLLهL شLLامل آمLLوزش زبLLاLنL، تLعليم وL تLLرLبيت، تبLLادالت علLمي و LحLLتي مLLذهبي

ميL شود، توسطL بسياري از Lکشورها پذيرفتهL و دنبال شدLه است.

منابع و مراجع-10

، راديو و تلويزيون در خدمت عموم   اتكينسون، ديويد و مارك رابوي،    -1•يكم، ترجمه مرتضي ثاقب فر، چالشهاي قرن بيست و

. 1381تهران:سروش، ، ترجمه حسين سياست جهان-      ارگانسكي، اي ف ك، 2•

. 1348فرهودي، تهران:بنگاه ترجمه و نشر كتاب، ، تعريف ها و مفهوم فرهنگ-      آشوری، داريوش ، 3•

. 1380تهران:آگاه، ماهيت سياستگذاري خارجي -      باربر، جيمز و اسميت، مايكل، 4•

، ترجمه حسين سيف زاده، در دنياي وابستگي متقابل كشورها. 1372تهران:، نشر قومس،

، اصول روابط بين الملل و سياست خارجي-      بهزادي، حميد، 5•. 1352تهران:دهخدا،

. 1378، تهران:پيام امروز، فرهنگ شناسي-      پهلوان، چنگيز ، 6•، مترجم محمد خرقاني، اسالم و استعمار-      پيترز، رادولف، 7•

. 1365مشهد:آستان قدس، مقدمه اي بر جغرافياي -      جردن، تري ج. و راونتري، لستر، 8•

، ترجمه سيمين تواليي و محمد سليماني، فرهنگي. 1380تهران:پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات،

:تئوريهای اجتماعی و -      رابرتسون، رونالد ، جهانی شدن9•. 1380 ترجمه کمال پوالدی، تهران: ثالث، فرهنگ جهانی،

، ترجمه ، ارتباط بين فرهنگها-   سامووار، الري و ديگران 10•. 1378غالمرضا کياني و اکبر مير حسني، تهران: انتشارات باز،

)با تاکيد بر تاثير فرهنگ بر روابط بين الملل-   سليمی، حسين، 1•انديشه حقوق بشر(، پايان نامه دکتری، تهران:دانشگاه تربيت

. 1378مدرس، ، مبانی جامعه شناسي-   سيف اللهي، سيف الله، 12•

. 1373تهران:مرنديز، ، ، اصول سياست خارجي و بين الملل-   قوام، عبدالعلي13•

. 1370تهران:سمت، ، ترجمه نجف دريابندری، افسانه دولت-   کاسيرر، ارنست، 14•

. 1362تهران:خوارزمی،رئاليسم نو چشم اندازي بر چند جانبه -   كاكس، رابرت دبليو، 15•

، ترجمه مهدي رحماني، تهران: پژوهشكده مطالعات گرايي. 1380راهبردي،

، فرد -   کرچ، ديويد و کراچفيلد، ريچارد و بالکی اجرتون 16•. 1347، ترجمه محمود صناعی، تهران: فرانکلين، دراجتماع

، ترجمه حميرا سياست ميان ملتها-   مورگنتا، هانس جي ، 17•. 1374و بين المللي، مشير زاده، تهران: دفتر مطالعات سياسي

مصاحبه با بنيان گذار و مدير برنامه ارتباطات بين الملل -   موالنا، حميد، 18•.1382، دانشكده خدمات بين المللي دانشگاه آمريكن

، ترجمه بهرام مباني تحليل سياست بين الملل-   هالستي، كي جي ، 19•:دفترمطالعات سياسي و بين امستقيمي و مسعود طارم سري، تهران

1373لمللي، •20نشريه مرکز تحقيقات دانشگاه امام صادق عليه السالم•

•   / بهار 21فصلنامه پژوهشي دانشگاه امام صادق عليه السالم / شماره 1383

(، قدرت نرم : ابزارهای موفقیت در 1387نای، جوزف )20•سیاست بین الملل، ترجمه سید محسن روحانی و مهدی

194، چاپ دوم،ص)ع(ذوالفقاری، تهران : دانشگاه امام صادق

(، ارتباطات جهانی و سیاست خارجی. 1388گیلبوآ، ایتان ). 21ترجمه حسام الدین آشنا و محمدصادق اسماعیلی، تهران :

80-81، ص )ع(دانشگاه امام صادق15 .Martin Manning  

16. درویش، پیشین، ص

(، دیپلماسی عمومی نوین : کاربرد قدرت 1388میلسن، ژان ). 22نرم در روابط بین الملل، ترجمه رضا کلهر و سید محسن

و دبیرخانه همایش عملیات )ع(روحانی، تهران: دانشگاه امام صادق53-54روانی، چاپ دوم،ص

(، تهدید نرم و راهبردهای 1388گروه مطالعاتی امنیت ملی )23115-117مقابله، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی،ص

(.فرهنگ ، ارتباطات و سیاست 1383آشنا، حسام الدین)24خارجی، ارائه مدلی برای دیپلماسی عمومی.فصلنامه پژوهشی

21دانشگاه امام صادق علیه السالم شماره

( ،"دیپلماسی رسانه ای با تمرکز بر 1388اسماعیلی  ،محمد )- 25نقش سازمان صد وسیما " انتشارات جام جم