موضوع ارائه: زندگی امام حسین)ع( و قیام عاشورااستاد راهنما: دکتر مجتبوی

گردآورندگان: جواد ولیدی، اسفندیار غرقابی90-91نیمسال تحصیلی:

به نام خدا

ارائه درس تاریخ تحلیلی صدر اسالم

مقدمه:

ام ام ام ام حس ین)ع(، فاطم ه)س( و حض رت ام ام علی)ع( فرزن د ایش ان در س و مین رو ز از م ا ه ش عب ان س ا ل چه ار م س وم م ا ش یعی ا ن ا س ت.

هجری قمر ی چش م به ج هان گ شودند.

ام ام حس ین)ع(، » پس از متول د ش دن اس ماء بن ع نیس نق ل می کن د: رو زی پی امبر اک رم )ص( ب ه خان ه حض رت عل ی آم دن د و فرمود ن د:»پس رم را ن زد من ب یاوری د.« آنگ اه ک ه من او را ن زد ایش ا ن ب ردم، حض رت محم د)ص( در گ وش راس تش ا ذان و درگ وش چپش اقام ه گفتن د و س پس ن وزاد را در آغ و ش گرفت ه و ب ه نواز ش ش پر داخت ن د ک ه ناگه ان اش ک از چش مان ایش ان ج ار ی گش ت. علت این گ ری ه را از ایش ا ن پرس ید م. ایش ا ن فرمودن د: » ب ه ا ین ک ود ک وارد خ واه د ش د، گری ه ب ر از من بع د ی اد مص ی بت ه ایی ک ه ب ه ش هادت را او اس الم از ن ام دف اع ب ه گ ر وه ی س ت م گر ک ردم چ ر اک ه

». خواهند رس اند

پی امبر گ رامی اس الم بن ابر وحی ای ک ه از ج انب جبرئی ل ن ازل ش د، او را »حسین« نامید.

عقیقه نمودن ایشانپس از هفت روز از والدت پرس عادت ایش ان مص ادف ب ا نهم ش عبان، ایش ان قرب انی ب رای ب ه عن وان عقیق ه را حض رت رس ول)ص( گوس فندی

کردند و گوشت این گوسفند را بین فقرا تقسیم نمودند.

تراشیدن موی سر ایشانرا بتراش ند و هم ام ام حس ین)ع( پی امبر)ص( دس تور دادن د ت ا م وی س ر

وزن روای ات، ب ر طب ق بدهن د. فق را ب ه عن وان ص دقه ب ه نق ره آن، وزن موه ای س ر ایش ان ی ک و نیم درهم ب ود. همچ نین آم ده اس ت ک ه س ر ایش ان را ب ا عط ری م رکب از زعف ران و م واد دیگ ر مالیدن د ک ه این ام ر، ن وعی مخ الفت ب ا ک اری ب ود ک ه اع راب در زم ان ج اهلیت انج ام می دادن د چراک ه

آنان سر نوزادان را با خون می مالیدند.

القاب و کنیه های امام حسین)ع(ایش ان دارای الق ابی همچ ون اباعبدالل ه، ثارالل ه)ب ه معن ای خ ون خ دا(، زکی، سی̂دالش̂ هدا، س عید و س ی̂د اس ت. الزم ب ه ذک ر اس ت ک ه ب رای ایش ان

نام و لقب ذکر گردیده است.313در مجموع »اب و عبدالل ه« ب ود و بس یاری از مورخ ان ب راین ن یزام ام حس ین)ع( کنی ه

باورن د ک ه این، تنه ا کنی ه ایش ان اس ت. ام ا ذک ر گردی ده اس ت ک ه م ردم پس از شهادتش، او را»ابوالشهدا« و »ابواالحرار« نیز کنیه داده اند.

امام حسین)ع( در آینه کتاب خدا ن ازل ام ام حس ین)ع( آی ات متع ددی در ق رآن ک ریم وج ود دارن د ک ه در ش ان

شده اند. از جمله:تطه یر: آی ه ال ف( « bو cتd bْي dب ال bل d bه َأ bسdج gر ال hمh عbنُك bبcهdْذh cْي ل hهk الل hد hرcي ي ا b kم cن ِإ

ا nْيرcهdطb d ت hكم bرgهbطh ( 33« )احزاب-ي»همان ا خداون د میخواه د هرگون ه ناپ اکی و آل ودگی را از

شما اهل بیت بزداید و شما را

در این آی ه، عالوه ب ر حض رت محم د)ص(، حض رت علی)ع(، حض رت فاطم ه)س( نیز مورد خطاب قرار گرفته است.امام حسین)ع( و امام حسن)ع(،

nا ...ب( » لdطان hس cیهc cوbل dنا ل hومnا فbقbدd جbعbل cلb مbْظdل (33اسراء- «)... مbنd قhت» کس ی ک ه مْظلومان ه کش ته ش ده اس ت، ب رای ولی او س لطه)ح ق

قصاص( قرار دادیم.«ام ام در روای تی از ام ام ص ادق ذک ر ش ده اس ت ک ه این قس مت از آی ه درب اره

نازل گردیده است.حسین)ع(

پاکیزه سازد.

امام حسین)ع( و پدربزرگشانتنه ا ح دود هفت س ال س ن داش تند، پ دربزرگ بزرگ وار ام ام حس ین)ع( در زم انی ک ه

ایش ا ن، حض رت محم د) ص( از دنی ا رفتن د. روایات و داس تان ه ای متع دد ی ح اکی از ع الق ه ب ه ) و اف ر حض ر ت رس ول)ص) وجو د د ار د ک ه بر خ ی از آن ان عب ارتن د از:اما م حس ین)ع

فرماین د:1 می محم د)ص( حض رت و - امام حس ن)ع( دوس تدار ، امام حس ْين)ع(» دوس تدار من اس ت و ه رکس ک ه مhحcب̂ من باش د ، مhحcب̂ خداون د اس ت . دش منان آن ان

دشمن من هستند و هرکس که دشمن من باشد ، دشمن خداوند است .«حس ن)ع( و حس ین)ع( دو س ید جوان ان اه ل بهش ت اند.« » -هم چ نین می فرماین د:2

که ح دیث دوم از دی دگاه ش یعیان اهمیت زی ادی دارد چراک ه ب ه اعتق اد آن ان گ واهی ب ر حقانیت حسن)ع( و حسین)ع( می باشد.

هم چ نین حض رت رس ول)ص( ب رای دورمان دن نوادگانش ان از بالی ا و چش م زخم ه ا ب ر بازوهای این دو بزرگوار تعویْذ می بستند.

)تعوی ْذ ب ه معن ای دعاه ایی اس ت ک ه ب ر کاغ ْذ می نویس ند و ب ه گ ردن ی ا ب ازو ب رای دف ع چشم زخم و بال می بندند.(

حسین)ع( یاور پدر ایش ان ح اکم جامع ه 32ح دود ام ام حس ین)ع( پ در س ال داش تند ک ه

اس المی گردیدن د. بع د از چن دی، حض رت علی)ع( ب ه هم راه فرزن دان خ ود ب ه کوف ه هج رت کردن د و آنج ا را مرک ز حک ومت اس المی ق رار دادن د. در این

در تم ام ص حنه ه ای نْظ امی و سیاس ی ی اور پ در بودن د ام ام حس ین)ع(م دت و فرم ان ه ای پ در را در نه ایت اح ترام اط اعت می کردن د. ایش ان در ه ر جنگی ک ه در این دوران رخ می داد ، حض وری فع ال داش تند. ب ه عن وان مث ال ایش ان در جن گ جم ل، فرمان دهی جن اح چپ س پاه امیرالموم نین را برعه ده داش تند و ی ا اولین فتحی ک ه در جن گ ص فین رقم خ ورد، ب ه دس ت ایش ان

بود.

حسین)ع( حامی برادر: در تم امی مواض ع سیاس ی و مهم ت رین آن ه ا در قض یه ام ام حس ین)ع(

ص لح ام ام حس ن ب ا معاوی ه، پش تیبان و مطی ع ب رادر خ ویش بودن د و این در حالی بود که تمامی مسلمانان امام حسن)ع( را تنها گْذاشته بودند.

در س ایر مس ائل زن دگی هم واره از ب رادر بزرگ تر خ ود پ یروی می کردن د و » ب ه ایش ان اح ترام می گْذاش تند ک ه در این ب اره ام ام ب اقر)ع( می فرماین د:

ب ه خ اطر بزرگداش ت مق ام برادرش ان هرگ ز جل وتر از او راه ام ام حس ین)ع(«نرفتند و در سخن گفتن از او پیشی نگرفتند.

ایش ان پس از جری ان ص لح ام ام حس ن)ع( ب ه هم راه برادرش ان از کوف ه ب ه مدین ه بازگش تند و تف س یر و تب یین ا حک ام الهی پرد ا ختن د. ام ا دیر هنگ امی ن گْذش ت در آنج ا ب ه ت ربیت و ارش ا د م ردم و

و ب ه ش هادت رس ید ند ام ام ح س ن)ع( ام ام مس لمانان ام ا م حس ین)ع (ک ه و ایش ان ج انش ی ن گشتند.

جهت گ یری ام ام حس ین)ع( در براب ر معاوی ه و ع دم بیعت ایش ان با یزید:

پس از ب ه ش هادت رس یدن پ در و برادرش ان، ره بری ام ام حس ین)ع(هم انطور ک ه گفت ه ش د، مش اهد ه می ن م ود ک ه معاوی ه ب ا اتک ا ب ر ق درت ام ام حس ین) ع(م س لمانان را برعه ده گرفتن د.

اس الم، م ش غول تخ ر یب پای ه اس الم و ق و انی ن الهی اس ت. ام ا همچ و ن ب رادرش نم ی توانس ت او را ب پرد ازد دی ری نخ واه د ا گ ر ب ه س ازن دگ ی ق در ت پ ای ی ن بکش د ز ی را او م ی د ان س ت از ج ایگ اه ش

گْذشت که پیش از هر حر کتی معاویه او را ب ه قت ل خ واه د رساند. لْذا صبر پیشه نهادند.

ای آین ده ب ه را م ردم و دادن د ق رار می انتق اد م ورد را معاوی ه اعم ال اوق ات گ اهی البت ه د رخ ش ان ام ی دو ار می س اختن د . هم چ نین ایش ا ن در تم ا م ط و ل م دتی ک ه م عاو ی ه ب ا م ردم ب رای ولی ب ه ش د ت ب ا او ب ه مخ ال فت پرد اختن د و ول ی عه دی ی زی د ر ا نپْذیرف تن د. ، می ک رد بی عت عه دی ی زی د

م عاویه ه م در این مو رد ا مام را تحت ف شار قرار ن دا د و این گ ْذشت تا ا ینکه معا ویه مhرد.

تث بیت ب رای او زد. تکی ه اس المی حک ومت تخت ب ر یزی د معاوی ه از پس حک ومت س تمگرانه خ ود، تص میم گ رفت ب رای نام داران و شخص یت ه ای اس المی پی امی بفرس تد و آن ان را ب ه بیعت ب ا خ ویش ف را بخوان د. ل ْذا نام ه ای ب ه ح اکم

بیعت بگ یرد. ام ام حس ین)ع(مدین ه نوش ت و در آن از او خواس ت ت ا ب رایش از هم چ نین در آن ذک ر نم ود ک ه در ص ورت س رباز زدن از بیعت ایش ان را ب ه قت ل

رس انید و ایش ان این گون ه پاس خ ام ام حس ین)ع(برس اند. ح اکم مدین ه نام ه را ب ه دادند:

» ان ̂ا لل ̂ه و ان ̂ا الی ه راجع ون و علی االس الم الس الم اذا بلیت االم ه ب راع مث ل یزید«

» همان ا م ا ب رای خ داییم و ب ه س وی او ب ازمیگردیم .آنگاه ک ه اف رادی چ ون یزید بر تخت حکومت اسالمی بنشینند باید فاتحه اسالم را خواند.«

ایش ان می دانس تند ک ه هم اکن ون ک ه ب ا یزی د بیعت نک رده ان د، اگ ر در مدین ه بمانن د، ب ه قت ل خواهن د رس ید. ل ْذا بن ابر ام ر الهی، ش بانه و ب ه ط رز مخفیان ه ای از

مدینه به سمت مکه حرکت کردند.

آم دن ایش ان ب ه مک ه و انتش ار خ بر ع دم بیعت ایش ان ب ا یزی د، ب ه گ وش م ردم ک ه در مک ه ب ه ام ام حس ین)ع(مک ه و مدین ه و هم چ نین کوف ه رس ید. کوفی ان از

س ر می بردن د، تقاض ا کردن د ک ه ب ه کوف ه آین د و زمام دار ام ور آن ان باش ند. ل ْذا پس رعموی خ ویش، مس لم بن عقی ل، را ب ه کوف ه فرس تادند ت ا ام ام حس ین)ع(

رفتار و اوضاع مردم کوفه را به ایشان خبر دهد.

ب ا اس تقبال بی نْظ یر م ردم کوف ه هم راه ش د و ب ه کوف ه رس ید هنگ امی ک ه مس لم ه ز ارا ن نف ر ب ا ا و ب ه عن و ان ن ایب ا م ام)ع( بی عت ک ردن د. ل ْذ ا م س لم نا م ه ا ی ب ه ا م ام نوش ت

هر چ ن د . خو اس ت ت ا ب ه کوف ه بیا ین د و ا ز ایش ان) را ب ه خ وب ی می ام ا م حس ین)ع کو فی ان ، ش ناخ ت ند و ب ی و ف ا یی و ب ی دی نی آن ه ا ر ا در زم ان خ الفت پ د ر و ب را درش ان دی د ه بودن د این ح ا ل ب ا ب ر رفتن ب ه ک و ف ه گرفت ن د. ا ل هی تص می م ا ج ر ای او ام ر ات م ا م حج ت و ب ر ای

خ وی ش ب ه ی اران و در ا ی ن رو ز ب ا اه ل بی ت و ای ش ان ت ا هش تم ذ ی ال ح ج ه در م ک ه م اندن دطرف عراق حرکت کردند.

یزی د ک ه از بیعت کوفی ان ب ا مس لم آگ اه ش ده ب ود، ابن زی اد را ک ه یکی از پلی دترین طرف داران حک و مت ب نی ا می ه ب ود ب ه کوف ه فر س تاد. ابن زی اد از دور ویی و ت رس م ردم

. نزدی ک ام ام ح س ین)ع( کو ف ه اس تفا ده ن م و د و ب ا تهد ی د آنه ا، کوف ی ان ر ا مس لم دور س اخ ت عقی ل ر ا د ری اف ت کر دن د.د ر واق ع، پی م ا ن ش کن ی و ش ها دت م س ل م ب ن کو ف ه بو دن د ک ه خ ب ر

زی اد کو ف ه ر ا عل ی ه ا ی ا ز هم ا ن ا ف ر ادی ک ه ام ام حس ین)ع(ابن ب ران گی خ ت ت ا آنج ا ک ه ع ده ب ر ای ام ام دع و ت نا م ه ت نْظ یم نم وده بو دن د ، منتْظ ر رس یدن ا م ام بو د ن د ت ا ایش ا ن را ب ه

شهادت برسانند.

عبیدالل̂ه ابن زیاد که بر اوضاع کوفه مسلط شده بود، حر پسر یزید ریاحی را برای نفر به ۳۰۰۰۰و همراهانش فرستاد و سپس عمربن سعد را با امام حسین)ع(دستگیرکردن

کربال فرستاد. این امر موجب شد تا شمار زیادی از افرادی که با حسین)ع( بودند او را رها تن با او باقی بمانند. عبیدالل̂ه به عمر بن سعد وعده داده بود که اگر ۷۰کنند و تنها نزدیک به

را بکشد، او را فرمانده ری خواهد کرد که پس از این ماجرا خلف وعده کرد.امام حسین)ع(

واقعه کربالامام پس از آن که ابن زیاد توانست با ایجاد وحشت در مردم کوفه آنان را علیه

روانه کربال ساخت. بنا بر موثق امام حسین)ع( متحدکند، سپاهی را برای جنگ با حسین)ع( امام حسین)ع( نفر می رسد. در حالی که سپاه 31000ترین تخمین، تعداد این سپاهیان به

پیاده می شد که زهیربن قین فرماندهی جناح راست و حبیب 40 سواره نْظام و 32شامل بن مْظاهر فرماندهی جناح چپ و حضرت ابوالفضل)ع( فرماندهی میانه این سپاه را برعهده

داشتند.

بریر بن خضیر را که از زاهدان نامی کوفه به شمار امام حسین)ع(در صبح عاشورا ابتدا می آمد، برای موعْظه آنان به سمت لشکر عمربن سعد فرستادند که مفید به فایده واقع

نشد. سپس خود ایشان نزد آنان

رفتن د ت ا ب ا آن ه ا اتم ام حجت کنن د. ایش ان ب ه آن ان فرمودن د ک ه من ی ا بای د ذلت را تحم ل کنم و ب ا یزی د بیعت کنم و ی ا ب ا ش ما بجنگم و از آنجاک ه ذلت از م ا دور

است با شما می جنگم. سپس جن گ را س پاه عم ربن س عد آغ از ک رد. این حمل ه ب ا تیران دازی عم ربن

آغ از ش د. هم چ نین ش مر ب ه نیروه ای ام ام حس ین)ع(س عد ب ه س مت اردوگ اه خ ود دس تور داد ک ه حمل ه ای گ روهی را انج ام بدهن د. هم ه گ ردان ه ای س پاه

س عی ام ام حس ین)ع(کوف ه در این حمل ه ش رکت داش تند. در این حمالت ی اران در مقابل ه ب ا آن ان را داش تند ک ه در همین حمل ه نخس ت نیمی از ی اران ایش ان ک ه

نفر تخمین زده شده اند، به شهادت رسیدند.41حدود این جن گ گ روهی و تن ب ه تن ت ا نم از ظه ر ادام ه ی افت. درهنگ ام نم ازظهر

ب ه زه یر بن قین و س عید بن عبدالل ه حنفی فرمودن د ت ا ب ا نیمی ام ام حس ین)ع(از ی اران خ ویش درمقاب ل ایش ان ص ف بکش ند ت ا بتوانن د نم از بخوانن د. دش من ن یز در هنگ ام نم از آن ان را تیرب اران ک رد و س عید بن عبدالل ه ک ه ب دن خ ود را هم چ ون

ت ا داد دس تور س عد عم ربن رس ید. ش هادت ب ه ب ود، داده ق رار ام ام س پری و ی ارانش را محاص ره کنن د و آب را ب ر روی آن ان ببندن د. زم انی ک ه حس ین)ع(

ج راحت ه ای زی ادی را در س ر و گردنش ان برداش ته بودن د، ش مر ام ام حس ین)ع( بر روی سینه ایشان نشست و سر از گردن ایشان جدا کرد.

ب ه ش هادت رس یدند، س رهای آنه ا ام ام حس ین)ع(سپس پس از این ک ه تم ام ی اران فر س تا دند . س پ س ب ه ج ز علی اص غر و ح ر را از ت ن ج د ا ک ر ده و ب ر ن ی ز ه ک ردن د و ب ه ش ام

عم رب ن س عد ا ی ن س رها ر ا بین چن د ق ب ی ل ه تق س یم ن م ود ن د و ب ا س ر بر ی ده 71ب ه دس تو ر ب ه دس تو ر ی ز ی د این س ره ا روز ب ر درو ا زه ه ای ش هر و م س جد 3و ار د ک وف ه ش دن د و

ام و ی آو ی زان ب ود. پ س ا ز چن دی عل ی ب ن ح س ین م و اف ق ت یزی د را م ب نی ب ر باز گردا ن دن سر ها ب ه اجسا د گ رف ت. لْذ ا سر ها به کربال فر س تاد ه شد ت ا به اجس اد ش ان ملحق گرد د.

پیامدها و نتایج قیام امام حسین)ع(پس از ظهوراس الم، قی ام عاش ورا مهم ت رین رخ داد ت اریخی محس وب می ش ود. این

قیام پیامدهای مختلفی را دربرداشت که مهم ترین آنها عبارتند از:( ایجاد روح همبستگی و الهام بخشی به قیام های بعدی 1

( تزلزل دولت امویان2( بیداری مسلمانان3( محبوبیت خاندان علی)ع(4( تقویت روحیه جهاد و شهادت.5و

.1. .www wikipedia org

.2. - .www valiasr aj com

.3. .www askdin com

.4. .www ashoora ir

منابع: