遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

38
遺遺遺遺遺 遺遺遺遺 (5) 遺遺遺遺 遺遺遺遺遺遺遺遺遺遺

Upload: koen

Post on 05-Feb-2016

63 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正. 独立な検定とは. もし関連がない母集団からたくさんのサンプリングを繰り返すと・・・ P

TRANSCRIPT

Page 1: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

遺伝統計学集中講義(5)多重検定・集団構造化とその補正

Page 2: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

独立な検定とは• もし関連がない母集団からたくさんのサンプリングを繰り返すと・・・

– P<=0.01 が得られる確率は 0.01– P<=0.05 が得られる確率は 0.05– P<=0.5 が得られる確率は 0.5– P<=0.05 が得られる確率と 0.05<P<=0.1 が得られる確率は等しくて、 0.05

Page 3: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

When 100 independent tests are performed....

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2

観測したp値をソートする。

小さい方から i番目のp値の期待値は i/(100+1).

観測値 p

期待値 p

Q-Q plot of p value

Page 4: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

1マーカーでの関連解析形質 ( 疾患 ) マーカー

形質とマーカーとに強い関連がある

Page 5: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

1マーカーでの関連解析形質 ( 疾患 ) マーカー

形質とマーカーとに強い関連がある

Page 6: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

多マーカーでの関連解析

形質と第 1 マーカーとに強い関連がある

マーカー2つ形質 ( 疾患 )

Page 7: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

多マーカーでの関連解析

形質と第 1 マーカーとに強い関連がある?

マーカー形質 ( 疾患 )

Page 8: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

多マーカーでの関連解析形質と第 1 マーカーとに強い関連がある

???????

マーカー形質 ( 疾患 )

Page 9: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

多重検定補正• ボンフェロニ補正

– k 個の ( 独立な ) 仮説を検定したら、• pc=pn x k

– pc: 補正後の p– pn: 補正前の p

• Family-wise error rate– k 個の ( 独立な ) 仮説を検定したら、その中の

最小の pn が q である確率は• 1-(1-q)k

– この値は、 q x k に近似できるので、ボンフェロニ補正とほぼ同じ

Page 10: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

2つの独立な仮説での P 値

仮説1

仮説2

0.05

0.050.05x0.05=0.0025

0.05 - D=0.0475

A

D C

B

0.05 - D=0.0475

1-B-C-D

= 0.95 x 0.95

= 1-0.0975

= 0.9025

どちらかの仮説でP<=0.05となる確率はB+C+D=1-0.9025

Page 11: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

多マーカーでの関連解析

Page 12: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

多マーカーでの関連解析

← 同じ→

Page 13: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

多マーカーでの関連解析

Page 14: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

多マーカーでの関連解析

Page 15: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

多マーカーでの関連解析

マーカー同士は独立である

どのマーカーとは言わないがマーカーと形質には関係がある

マーカー同士は独立でない相互に近いマーカーでは個人のジェノタイプが似ている→連鎖不平衡にある

Page 16: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

仮説が非独立であるとき、• ボンフェロニ補正、 FWER 補正は保守的

すぎる .• 別の手法を。。。

Page 17: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

2つの仮説が独立でないとき、 FWER は適用できない

仮説1

仮説2

0.05

0.050.05x0.05=0.0025

0.05 - D=0.0475

A

D C

B

0.05 - D=0.0475

1-B-C-D

= 0.95 x 0.95

= 1-0.0975

= 0.9025

どちらかの仮説でP<=0.05となる確率はB+C+D=1-0.9025

Page 18: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

マルチプルテスティング ⇔テスト間非独立性Fraction(P1<0.1 or P2<0.1)

137/1000190/1000

P2

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

0 0.2 0.4 0.6 0.8 10

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

0 0.2 0.4 0.6 0.8 1

P1 P1

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

0 0.2 0.4 0.6 0.8 1

P1

P2

78/1000

Page 19: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

互いに独立でない仮説• ある SNP について作成した4個の分割表検定は

互いに独立ではない• 連鎖不平衡関係にある SNP 同士の関連検定は互

いに独立ではない• ある SNP とその SNP を含むハプロタイプとでは、

それぞれに行う関連検定は互いに独立ではない• 疾患とそのバイオマーカーとに対して行う関連検

定は互いに独立ではない• 。。。。

Page 20: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

仮説が非独立であるとき、• ボンフェロニ補正、 FWER 補正は保守的すぎる .• 別の手法

– パーミュテーションテスト• フェノタイプとマーカーに関連がないと仮定すると、サンプルに

つけたフェノタイプのラベルは取り替えてもかまわないことになる

• ではサンプルのフェノタイプラベルを取り替えて検定をしなおしてみよう

• オリジナルの検定結果と、取り替えたときの検定結果とを比較しよう

• もし、オリジナルの検定結果が、取り替えたときの検定結果との比較で珍しいものだったら、それは、フェノタイプとマーカーに関連がない、と仮定したことが間違いだったのだ、ということになるので、どれくらい珍しいかをp値としてつけなおそう。

Page 21: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

パーミュテーションテストのやりかた• パーミュテーション ( 順列 ) for “123”:

– “123”,”132”,”213”,”231”,”312”,”321”• サンプルの数が少ないときは、すべての

順列を試してみる• サンプルの数が多いときは、すべての順

列を試すのは無理なので、ランダムに選んだ順列での結果で代用する (Monte carlo permutation)

Page 22: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

例最小 P 値の累積確率分布 (GWA での例 )

00.10.20.30.40.50.60.70.80.9

1

0.E+00 1.E-05 2.E-05 3.E-05 4.E-05 5.E-05 6.E-05 7.E-050

0.10.20.30.40.50.60.70.80.9

1

1.E-08 1.E-07 1.E-06 1.E-05 1.E-04 1.E-03 1.E-02 1.E-01 1.E+00

Log

Page 23: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

集団構造化サンプリングを行う集団が均質でランダムメイティングの集団であるという仮定はたいがい、成り立たない。

集団は、均質とみなせるだろう小集団の集まりと考えるのが妥当。

そのような状況を構造化している、という。

構造化している集団での関連解析では、p値が小さめに出る→偽陽性が増える

Page 24: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

2群間で偏りが出たサンプリングの例2群間で均質にサンプリングされた例

構造化した集団からのサンプリング

Page 25: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

00.10.20.30.40.50.60.70.80.9

10.0

10.1

10.2

10.3

10.4

10.5

10.6

10.7

10.8

10.9

1

Fisher's exact P

パー

セン

タイ

ル 構造化なし

構造化あり、ケースコントロール均質構造化あり、ケースコントロール不均一

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 1 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 1 0 0 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 0 1 1 0 0 1 00 0 1 0 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1 1 0 1 1 11 1 0 0 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 1 1 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 1 01 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 1 0 1 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 1 01 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 0 1 1 1 1 0 0 0 1 01 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 0 1 0 1 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 11 1 0 1 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 1 0 0 0 1 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 0 0 0 10 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 1 0 0 0 1 1 1 0 1 0 0 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 1 0 1 0 0 1 11 0 1 0 0 0 1 1 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 1 1 0 0 0 1 0 1 1 11 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 0 0 1 1 0 0 0 0 1 1 1 0 1 0 1 0 0 0 1 1 0 0 1 0 1 0 0 1 0 0 01 0 1 0 0 1 1 0 0 1 0 0 0 1 1 0 1 1 1 0 0 0 0 1 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 1 0 0 0 1 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 1 11 1 0 1 1 1 0 0 0 1 0 1 0 1 1 0 1 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 0 0 0 1 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 1 1 00 1 0 0 1 1 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 0 0 0 0 1 1 0 0 1 0 0 1 0 1 1 1 1 0 1 0 0 0 1 0 1 1 1 0 0 0 0 1 1 0 1 1 1 1 11 1 1 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 0 0 1 0 1 0 1 10 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 1 0 0 1 0 1 0 0 0 0 0 1 0 1 0 1 1 1 0 1 1 0 1 0 0 1 0 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 1 0 11 1 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 1 1 1 0 1 1 0 0 0 0 0 0 1 1 0 1 0 1 0 0 0 1 0 1 0 1 1 1 1 1 01 1 1 0 0 0 1 0 1 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 0 1 0 0 1 0 0 1 0 1 0 11 1 0 0 0 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 0 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 1 1 1 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 11 0 1 1 0 0 1 0 1 0 1 0 0 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 0 0 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 0 0 11 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 0 0 0 1 1 1 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 01 0 0 1 1 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 1 1 1 0 0 1 1 1 1 0 0 1 1 1 0 11 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 10 1 0 0 0 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 0 0 0 1 00 1 1 0 0 1 0 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 1 0 0 0 0 1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 11 1 1 1 0 0 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 10 0 1 1 1 1 1 0 0 0 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 0 0 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0 01 0 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 0 1 1 0 0 1 00 1 1 1 0 0 1 0 1 0 1 0 0 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 01 0 0 0 1 1 0 1 0 0 1 0 1 1 1 0 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 1 0 1 0 1 0 1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 01 1 1 0 0 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 1 1 1 0 1 0 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 00 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0 0 0 1 0 01 1 0 0 1 0 1 0 1 1 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 10 0 0 0 1 1 1 0 1 0 0 1 0 1 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 10 1 1 1 0 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 1 1 1 0 1 1 0 1 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 1 1 1 0 0 1 0 1 10 1 1 0 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0 0 0 1 0 1 1 0 0 0 1 1 1 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 10 0 0 1 0 1 0 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 0 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 1 0 1 01 0 1 1 0 1 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 1 1 0 1 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 01 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 0 1 0 0 0 0 1 0 1 1 1 0 11 1 0 1 1 1 0 1 1 0 0 1 0 1 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 0 11 0 1 1 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 0 0 0 1 10 1 0 0 1 1 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 0 0 0 1 1 1 1 00 0 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 1 1 1 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 00 0 1 1 1 1 1 0 0 1 1 0 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 1 00 0 1 0 1 0 0 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1 0 0 0 1 0 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 0 1 0 1 00 0 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 1 1 0 1 00 0 1 1 0 1 1 0 0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 1 0 0 0 1 1 1 0 0 1 0 0 1 0 1 0 0 0 0 10 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 01 1 0 1 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 0 1 1 01 0 1 0 1 0 1 0 1 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 1 1 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 1 11 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 0 1 0 0 1 1 1 1 0 0 1 0 0 0 1 0 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 10 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 0 1 1 1 0 1 0 0 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 0 0 0 1 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 0 1 0 0 1 1 0 0 1 1 1 00 1 0 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 1 0 1 1 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1 10 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 1 0 1 0 1 1 0 1 1 0 0 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 00 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 0 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 1 10 1 0 0 1 0 0 0 1 0 1 1 1 1 0 1 0 0 1 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 1 1 1 0 0 1 0 0 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 0 1 0 0 0 0 1 0 1 01 0 1 0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 0 0 1 0 0 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 0 0 1 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 11 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 1 1 0 0 1 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 1 0 0 1 0 0 0 1 1 1 0 0 1 1 10 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 1 0 0 0 0 1 11 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 1 0 0 1 1 1 0 0 1 0 1 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 10 0 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 1 0 0 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 0 1 0 0 1 0 1 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 1 01 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 0 1 0 1 0 1 1 1 1 0 1 0 1 1

0 1 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 1 0 0 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 0 1 1 0 0 1 00 0 1 0 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1 1 0 1 1 11 1 0 0 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 1 1 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 1 01 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 1 0 1 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 1 01 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 0 1 1 1 1 0 0 0 1 01 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 0 1 0 1 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 11 1 0 1 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 1 0 0 0 1 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 0 0 0 10 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 1 0 0 0 1 1 1 0 1 0 0 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 1 0 1 0 0 1 11 0 1 0 0 0 1 1 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 1 1 0 0 0 1 0 1 1 11 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 0 0 1 1 0 0 0 0 1 1 1 0 1 0 1 0 0 0 1 1 0 0 1 0 1 0 0 1 0 0 01 0 1 0 0 1 1 0 0 1 0 0 0 1 1 0 1 1 1 0 0 0 0 1 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 1 0 0 0 1 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 1 11 1 0 1 1 1 0 0 0 1 0 1 0 1 1 0 1 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 0 0 0 1 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 1 1 00 1 0 0 1 1 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 0 0 0 0 1 1 0 0 1 0 0 1 0 1 1 1 1 0 1 0 0 0 1 0 1 1 1 0 0 0 0 1 1 0 1 1 1 1 11 1 1 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 0 0 1 0 1 0 1 10 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 1 0 0 1 0 1 0 0 0 0 0 1 0 1 0 1 1 1 0 1 1 0 1 0 0 1 0 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 1 0 11 1 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 1 1 1 0 1 1 0 0 0 0 0 0 1 1 0 1 0 1 0 0 0 1 0 1 0 1 1 1 1 1 01 1 1 0 0 0 1 0 1 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 0 1 0 0 1 0 0 1 0 1 0 11 1 0 0 0 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 0 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 1 1 1 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 11 0 1 1 0 0 1 0 1 0 1 0 0 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 0 0 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 0 0 11 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 0 0 0 1 1 1 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 01 0 0 1 1 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 1 1 1 0 0 1 1 1 1 0 0 1 1 1 0 11 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 10 1 0 0 0 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 0 0 0 1 00 1 1 0 0 1 0 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 1 0 0 0 0 1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 11 1 1 1 0 0 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 10 0 1 1 1 1 1 0 0 0 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 0 0 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0 01 0 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 0 1 1 0 0 1 00 1 1 1 0 0 1 0 1 0 1 0 0 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 01 0 0 0 1 1 0 1 0 0 1 0 1 1 1 0 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 1 0 1 0 1 0 1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 01 1 1 0 0 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 1 1 1 0 1 0 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 00 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0 0 0 1 0 01 1 0 0 1 0 1 0 1 1 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 10 0 0 0 1 1 1 0 1 0 0 1 0 1 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 10 1 1 1 0 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 1 1 1 0 1 1 0 1 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 1 1 1 0 0 1 0 1 10 1 1 0 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0 0 0 1 0 1 1 0 0 0 1 1 1 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 10 0 0 1 0 1 0 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 0 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 1 0 1 01 0 1 1 0 1 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 1 1 0 1 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 01 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 0 1 0 0 0 0 1 0 1 1 1 0 11 1 0 1 1 1 0 1 1 0 0 1 0 1 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 0 11 0 1 1 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 0 0 0 1 10 1 0 0 1 1 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 0 0 0 1 1 1 1 00 0 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 1 1 1 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 00 0 1 1 1 1 1 0 0 1 1 0 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 1 00 0 1 0 1 0 0 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1 0 0 0 1 0 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 0 1 0 1 00 0 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 1 1 0 1 00 0 1 1 0 1 1 0 0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 1 0 0 0 1 1 1 0 0 1 0 0 1 0 1 0 0 0 0 10 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 01 1 0 1 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 0 1 1 01 0 1 0 1 0 1 0 1 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 1 1 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 1 11 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 0 1 0 0 1 1 1 1 0 0 1 0 0 0 1 0 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 10 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 0 1 1 1 0 1 0 0 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 0 0 0 1 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 0 1 0 0 1 1 0 0 1 1 1 00 1 0 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 1 0 1 1 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1 10 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 1 0 1 0 1 1 0 1 1 0 0 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 00 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 0 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 1 10 1 0 0 1 0 0 0 1 0 1 1 1 1 0 1 0 0 1 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 1 1 1 0 0 1 0 0 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 0 1 0 0 0 0 1 0 1 01 0 1 0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 0 0 1 0 0 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 0 0 1 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 11 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 1 1 0 0 1 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 1 0 0 1 0 0 0 1 1 1 0 0 1 1 10 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 1 0 0 0 0 1 11 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 1 0 0 1 1 1 0 0 1 0 1 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 10 0 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 1 0 0 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 0 1 0 0 1 0 1 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 1 01 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 0 1 0 1 0 1 1 1 1 0 1 0 1 1

P値昇順プロット

P値P-value

Markers

構造化集団から偏りのあるサンプリングがなされると、低 P 値が頻発する

Page 26: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

多マーカーでの関連解析

← 同じ→

Page 27: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

多マーカーでの関連解析

Page 28: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

多マーカーでの関連解析

Page 29: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

多マーカーでの関連解析どのマーカーとは言わないがマーカーと形質には関係がある

マーカー同士は独立でない相互に近いマーカーでは個人のジェノタイプが似ている→ 連鎖不平衡にある

マーカー同士は独立でない個人のジェノタイプが似ているのではなく、集団のジェノタイプが似ている→ 集団構造化

Page 30: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正
Page 31: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

Genomic control method

• 集団構造化がある場合、統計量の分散が大きくなる (Variance inflation)

-4 -2 2 4

0.1

0.2

0.3

0.4

Page 32: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

構造化があるとき、小さい方から i番目の pの値は、その期待値 i/(N+1)より小さい

Page 33: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

Genomic control 法• lambda = 中央値 (chi-square values of

observation)/p=0.5 を与えるような chi-square 値

• 補正 chi-square = 観測 chi-square/lambda

Page 34: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

GC法は補正p値の QQプロットが y=xに乗るように補正する

Page 35: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

Genomic control 法• すべての仮説のp値がオリジナルより大

きくなる。

Page 36: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

Eigenstrat• 主因子分析手法に基づく• 集団構造を説明するベクトルを SNP によって構成する• 個々の SNP は集団構造説明ベクトルの要素で再構成されて、その上で、集団構造に独立して形質と関連する程度を再計算する。

Page 37: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

Eigenstrat では、補正後にp値が大きくなる場合もあれば、小さくなる場合もある。

Page 38: 遺伝統計学 集中講義 (5) 多重検定・集団構造化とその補正

互いに独立でない仮説• ある SNP について作成した4個の分割表検定は

互いに独立ではない• 連鎖不平衡関係にある SNP 同士の関連検定は互

いに独立ではない• ある SNP とその SNP を含むハプロタイプとでは、

それぞれに行う関連検定は互いに独立ではない• 集団構造化があるときは、遠位の SNP にも非独

立性が存在する• 疾患とそのバイオマーカーとに対して行う関連検

定は互いに独立ではない• 。。。。