شبكه هاي اجتماعی

نگاهي به قلمروهاي پايه اي يك پديده

يونس شكرخواه - عضو هيات علمی دانشكده مطالعات جهانرئيس موسسه مطالعات آمريكاي شمالي و اروپاي دانشگاه تهران

shokrkhah@ut.ac.ir

اساليد بعدي12

قلمرو تاريخيقلمرو تمايزهاي رسانه ايقلمرو مفهوميقلمرو عمليقلمرو تكنولوژي و طبقه بنديقلمرو امكانات و كنترلقلمرو مولفه هاي سازنده نقطه تالقيقلمرو چهارگانه )اينفوگراف(قلمرو نظريه ها و مدل هاقلمرو تفاوت رفتارها )اينفوگراف(برخي انتقاداتبرخي فرصت ها

قلمرو تاريخي

( مثل دايل پد و غيره؛ Voice over IPسرويس هاي تلفني وويپ )به اريخ رسانه هاي اجتماعي تبرمي گردد ولي هرچه جلوتر آمديم امكانات بيشتر شد:

ژئوسيتيز( Geocities )(1994 خانه سازي در شهرهاي :)ياهو آنرا خريد / رايگان وب.وئيتر تميكروبالگو امتداد آن ها تا (1997 )بالگ وهمكاري جويي دسته جمعي براي توليد محتوا( 2001)انشنامه آزاد ویکی پدیا د ماي اسپيس(Myspace و ) اي او ال(AOL و )اورکات( Orkut)( 2002) لينكداين( LinkedIn )(2003)(وب سايت شبكه اجتماعي تر ) حرفه اي تر و تجاري فيسبوك( Facebook با يك ميليارد و )فليكر ميليون كاربر و 278 (Flickr )(ژانر تصويري )(2004 )

ديگ( Digg ) توئيترو( Twitter )(2006 )ها اين رسانه تر خبري هايمدل باز( Buzz )(2010 ) (2011با دومين رتبه )گوگل پالس و بعد شكست خورده گوگل تجربهاينستاگرام ( Instagram( نسخه آي او اس )ژانر تصويري( )2012(، اندرويد )2010 )

app.thefacesoffacebook.com

قلمرو تمايزها

ديروز يك سويهامروز چند سويه

فقط متنمولتي مديا

پيش از رويداد؛ پا به پاي رويداد و پس از رويداد

فقط پيش از رويداد

بيانيه خبري مبتني بررسانه اجتماعي مبتني بر

ي بر برنامه هاي تناوبي نمبتمبتني بر زمان پيوسته

)اتاق خبر از يك جا براي جاهاي مختلفمدرن(

از يك جا براي همه

الكترونيك مبتني بر روابط چاپي وآنالينمبتني بر روابط

متكي به تلفن و فكس متكي به فضاي آنالين

متكي به اعالم زمان رويداد: فقط در پايان متكي به جريان پيوسته: از شروع تا پايان

مونولوگ ديالوگ

يك صدا چند صدا

قبلي هاياسير ساختارحال ساختارهاي در پيوند با

متكي به رسانه ديگرانمتكي به رسانه خود

اسير روايت ديگران خالق روايت خود

قلمرو مفهومي

:هنوز فيل مولوي است در همه جا “you-just-don’t-get-it ”هنوز يك طيف معنايي است بين رسانه و اجتماع من بر اين باورم كه هم متخصصان عرصه مطالعات رسانه اي و ارتباطات جمعي و هم

جامعه شناسان و هم خيلي هاي ديگر در اين معنا سازي ذيمدخل هستند و فقط بايد با حوصله به حرف هاي هم گوش كنند و به ديالوگ باور داشته باشند

دو طيف هستند كه اصرار به تصويب فوري تعاريف منفي يا مثبت دارند :رسانه اجتماعي؛ فرمت است؛ اپليكيشن وب پايه است كه همه تعريف زير ساختي مورد توافق

جا حاضر و هميشه در دسترس است و امكان دوسويه گي را براي تبادل ديتا - از نوع محتواي توليد شده توسط كاربر - بين افراد و جوامع از كوچك تا بزرگ فراهم مي سازد.

:دو اصطالح همزاد رسانه هاي اجتماعي محتواي توليد شده توسط كاربر (UGC: user-generated content) مصرف كننده رسانه توليد شده توسط(CGM: consumer-generated media )

قلمرو عملي

هسته اصلي شبكه هاي اجتماعي ديالوگ است و روابط بر همين اساس شكل مي گيرد•

شبكه هاي اجتماعي فرا روايت هايي مثل ساختار قصه دارند: كه يك روايت استاندارد مبتني •

بر فرمت است و بازنمايي افراد از خودشان در اين شبكه ها مبتني بر همين فرا روايت حاكم

بر شبكه ها و در ديالوگ با ساير اعضاي شبكه شكل مي گيرد.

شبكه اجتماعي يك تمپليت پيش ساخته فرهنگي هويتي در چهارچوب بازنمايي است و •

خوراندن اطالعات به شبكه اجتماعي از درون همين تمپليت ها صورت مي گيرد.

انتخاب تمپليت يا طرد. اين قاعده بازي در شبكه هاي اجتماعي است.•

شبكه اجتماعي يك كنش مبتني بر التزام است؛ يك كانون براي افراد همفكر؛ داراي عالئق و •

( مي سازند.communityاهداف مشترك است كه ارتباطات خود را در يك جماعت )

اعضاي شبكه ها در پاسخ به تمپليت فرهنگي حاكم برشبكه ها؛ خود را بازنمايي مي كنند.•

Friday, April 21, 2023 6

قلمرو تكنولوژي و طبقه بندي

:تكنولوژي هابالگ؛ اشتراك عكس؛ اشتراك موسيقي؛ وي الگ؛ پست هاي ديواري؛ پست هاي فوري؛ وويپ؛كرود

سورسينگ و ..... طبقه بندي

رده بندي آندرياس كاپالن و مايكل هنلين* از طبقه بندي هاي مورد اجماع است:. همكاري جويانه )ويكي پديا(1 . وبالگ ها و ميكروبالگ ها )توئيتر(2 . جوامع محتوايي )يوتيوب( 3 . سايت هاي شبكه اجتماعي )فيسبوك( 4

:رسانه اجتماعي و شبكه اجتماعي يك مفهوم نيستند؛ دو مفهوم هستند / رسانه اجتماعي سيستم توضيحاست و شبكه اجتماعي مكان / رسانه اجتماعي؛ رسانه پرسيدن است و شبكه اجتماعي؛ رسانه گفتن / رسانه

اجتماعي شبيه راديو، تلويزيون و روزنامه است. مكان نيست؛ سيستم ارسال اطالعات است به ديگران.

. جهان هاي بازي هاي مجازي )واركرفت ورلد(5 . جهان هاي اجتماعي مجازي )سكند اليف(6

*Andreas Kaplan and Michael Haenlein - in their Business Horizons article published in 2010

قلمرو امكانات و كنترل

امكانات: )برخالف امكان تغيير مطلب ولو پس از انتشار؛ زدایی و حذف سلسله مراتب در توليد تمرکز

به مهارت هاي ويژه؛ سرعت و نياز دسترسی رایگان یا كم هزینه؛ عدم (رسانه هاي كالسيك. نقطه تالقيو سطوح دوسويه گي ، اليك در قالب كامنت و؛ پس فرست پيوستگي در ارتباط

سطوح دوسويه گيسطح اول: امكانات بيشتر جستجوي تخصصي در عرصه های مورد نظر.

تالش سيستم سطح دوم: تالش كاربر وسطح سوم: پاسخ دهندگی هم با اتكا بر انسان هم بر كامپيوتر

سطح چهارم: تسهيل ارتباطات بين فردی )همه جا حاضر بودن و دسترسي پيوسته(سطح پنجم: سهولت در افزايش اطالعات )محتواي توليد شده توسط كاربران(

سطح ششم: نظارت بر كاربرد سيستم )اطالع يافتن از سالئق يكايك مخاطبان(نقطه تالقي، ارتباط و کنترل از نگاه ارتباطيمحيط ارتباطی سازمان ها و توده ها )نقطه تماس يك سيستم با سيستم يا با ساير سيستم ها(•سيگنال های سيستم ها در همين نقطه با هم به ديالوگ و تبادل می پردازند و هدف نهايي اين تبادل •

چيزي نيست جز حل مشکالت و رسيدن به مفاهمه و انطباق )نقطه مقابل آنتروپی(پرهيز از امور تکرار شونده؛ ابزارها؛ ويجت ها و اپليكيشن ها يا برنامه های كاربردی می توانند بسيار •

حذف امور تکرار شونده؛ رضايت يا اعتراض؟؛ ATMمفيد و گره گشا باشند. / يك مثال:

قلمروي مولفه هاي سازنده نقطه تالقي

*Andreas Kaplan and Michael Haenlein - in their Business Horizons article published in 2010

مولفه هاي سازنده فضاي رسانه ها و شبكه هاي اجتماعي ممكن است به صورت تك عنصري و يا چند عنصري حضور يابند. شركت هايي كه وارد فضاي رسانه هاي اجتماعي مي شوند تالش

مي كنند تا همه مولفه ها را همزمان فعال كنند و به كار گيرند

در لينكداين( )حرفه اي؛ سايبر و مدرن( هويت( (Facebook Philosopher) در اكثر رسانه ها و شبكه هاي اجتماعي( گفتگو( (Armchair activist) تك عنصري اوليه در يوتيوب(اشتراك گذاري محتوا( در اكثر رسانه ها و شبكه هاي اجتماعي( )حضور(FOMO ) (2013ميليون كاربر تا ژوئن 225)مناسبات حرفه اي )در لينكداين(مناسبات در لينكداين( )در اكثر رسانه ها و شبكه هاي اجتماعي( شهرت( در اكثر رسانه ها و شبكه هاي اجتماعي( گروه(

قلمرو چهارگانه رسانه هاي اجتماعي

قلمرو نظريه ها و مدل ها

:نظريه هاي ارتباطي بر خالف اعالم مرگ آن ها در قبال رسانه هاي نوين؛ هنوز نكته اولزنده اند.

:روند ارتباط كمان بي تغيير است؛ اما سريع تر و چندجانبه شده است. علت؟( حضور اجتماعي social presence)( اشباع رسانه اي media richness)( ارائه خود self-presentation )( خود-گشودگي self-disclosure)( نشر نوآوري diffusion of innovation)( )استفاده و رضامندي( كاربري و اقناع Uses and gratifications)( مدل همگرايي رسانه هاي اجتماعي The Social Media Integration Model)( درك رسانه ها - مك لوهان Understanding Media: The Extensions of Man.)( جريان دو مرحله اي اطالعات پاول الزارسفلد و گردانندگان افكار Two Step Flow Theory)( نظريه برجسته سازي agenda setting)( مدل هارولد لسول Lasswell's model)........ و

قلمرو تفاوت رفتارها

شكل كالسيك رفتار

شكل امروز رفتار

برخي انتقادات

( داروينيسم ديجيتالDigital Darwinism)پديده كارگران توجه( ( )بقاي صداي بلندتر()اعمال نفوذ است بر نفوذ كنندگان از طريق بحث هاي سطحي )دور باطل)ساختاري كه ثروت را به راس هرم مي فرستد )تعميق شكاف ديجيتال )طبقه مجازي خريد ابزارهاي مرتبط با اليف استايل شبكه اي(بلعيده شدن منابع مالي كشورهاي رو به توسعه()نگراني از بروز آنتي سوشال مديا براي كنترل مطلق سوشال مديا )جامعه نظارتي تاثيرات منفي شبكه مجازي بر جامعه واقعي(نگراني از رخوت در مديريت روابط انساني شخصي(.مالكيت محتوا؛ كاربران مالك محتوا نيستند؛ توليد متعلق به مالك است حريم خصوصي و خطرات ديتا ماينينگ )موارد مطروحه از سوي جوليان آسانژ و ادوارد

اسنودن()رسانه هاي اجتماعي امكان كوچ عضو يك شبكه به شبكه اي ديگر را نمي دهند )سلطه فرمت صحت و دقت اطالعات از جنبه اعتبار و پايايي)تبعات گسست فرهنگ از جغرافيا )شخصيت هاي تركيبي / سوپر ماركت معنا فروشي نگراني هاي روانشاختي مرتبط با پديدهFomo يا همان fear of missing out

:دو ديدگاه انتقادي از دو شخصيت مطرح در فضاي سايبر :)سيلو هايي هستند كه اجازه برداشت به افراد نمي دهند. تيم برنرز- لي )پدر مدرنيته اينترنت

ممكن است مونوپل شوند و نوآوري را عقيم كنند يك باغ بسته براي گروگان گرفتن کاربران فيسبوك (: ران گوگلااز بنیانگذ)يكي از لری پیج

.و سیاست های آن قاتل نوآوریاست

برخي فرصت ها

( فروش گسترده و ترغيب به خريد كاالها و خدماتpeople who bought X also bought Y)

تجارت الكترونيك در قالب بازتعريف فعاليت هاي تجاري فرصت(B2B)و غيره اقتصاد اپكارآفريني و خلق مشاغل تازه در بخش هاي تازه اقتصادي نظير( App Economy) .شركت دلامكان گرفتن ايده از جمعيت متراكم شده و در دسترس (Dell ) هزار ايده17و بروز سرويس هاي پيوستي براي سرويس هاي ديگر؛ نظير گوگل مپ(يقه طاليي ها)و حرفه اي هاي سايبري ها(يقه آبي) انكارگرها(؛ يقه سفيد) دسترسي ارزان به كارمندانامكان ايجاد كمپين هاي سياسي و استفاده از رسانه هاي اجتماعي در خالء نهادهاي مدني نمونه جنبش وال استريت( تغيير وضعيت حافظه جمعي و گفتمان هاي يكجانبه رسانه هاي عمودي(امكان بازسازي برجسته سازي هاي رسانه هاي غالب از طريق ديپلماسي عموميامكان ايجاد كمپين هاي اجتماعي در مقابله با باليا و بيماري ها نظير سرطان و غيره حذف موانع زماني و امكان توليد جمعي دانش و تقويت آموزش از طريق فراگيري الكترونيك(

مكان(بهره وري از همه كاربردهاي مرتبط با پيشوندe نظير آموزش الكترونيك؛ تجارت الكترونيك؛ و

غيرهي و شبكه هاكه رسانه ها- ين نكته كه تكنولوژي هاي ارتباطي و اطالع رسان نمايش عملي ا

در توسعه پايدار نقش دارند -اجتماعي هم فرآورده جانبي آن ها هستند

با سپاس از حوصله اي كه به خرج داديد