آموزش تعلیمات اجتماعی پایه سوم

راهنمایی

:تهیه کنندهپایگاه علوم اجتماعیاحمدرضا احمدی باهمکاری

ابتدای سخن به نام خداست

آنکه بی مثل و شبه و بی همتاست

»سنایی،طریق التحقیق«

مجلس در حکومت ما چه نقشی دارد؟

درس ششم

:کنفرانس هااحمدرضا احمدی بهنام آقایی افشین

ذاتعلیمحمدجواد بیات علیرضا

منصوریشهید مطهری« »شهید بهشتی« »شهید «

»مدرس

متن کتاب درسی

آزمون

از قض�اییه و مقنن�ه،مجری�ه گان�ه س�ه ق�وای م�ا حک�ومت در اند.ب�ه طوریک�ه ه�ر ی�ک وظیف�ۀ' مخص�وص ب�ه یک�دیگر مس�تقل ب�ه ره�بر نظ�ارت ب�ا ق�وه این س�ه ح�ال دارد.در عین را خ�ود ص�ورت هماهن�گ عم�ل می کنن�د.در می�ان ق�وای س�ه گان�ه مجلس ش�ود می تش�کیل م�ردم نماین�دگان از ک�ه اس�المی ش�ورای

وظیفۀ' قانون گذاری را بر عهده دارد.

چگون�ه اس�المی ش�ورای مجلس نماین�دگان دانی�د می -آی�ا

انتخاب می شوند؟

ش�ورای مجلس در کنی�د می زن�دگی آن در ک�ه ای -منطق�ه

اسالمی چند نماینده دارد؟

-آیا این نماینده یا نمایندگان را می شناسید؟

-شما در چه سنی می توانید نمایندۀ' خود را انتخاب کنید؟

گفت و گو کنید

با کمی دقت در زن�دگی اجتم�اعی خ�ود متوج�ه می ش�وید ک�ه ق�وانین تص�ویب ش�ده در مجلس ش�ورای اس�المی هم�ۀ' زن�دگی ت�ان را فراگرفت�ه است.ش�ما در مدرس�ه ای تحص�یل می کنی�د و ب�رای نی�از ب�ه ش�ما درس می دهند.هزین�ۀ' م�ورد ن�یز معلم�انی ب�ه آنه�ا مش�ابه م�وارد و معلم�ان مدرس�ه،اس�تخدام س�اختن

تصویب نمایندگان مجلس رسیده است.

از چ�ه راه ه�ایی می ت�وانیم کاره�ا را ب�ا مش�ورت یک�دیگر انج�ام دهیم؟

هSم Sم�رTَأ Tو TوَةSلWوا الص�SامTم و َأق�YهZ ب TرY Sوا ل� TجTاب SنفYقSونTوTال�Wذین اس�ت قنهSم ی Tز Tم]ا رYم Tم وSهT Tین ورTی ب Sش»و آن�ان ک�ه دع�وت پروردگ�ار خ�ویش را پاس�خ می پای�ۀ' ب�ر کارش�ان و گزارن�د را می نم�از و گوین�د کرده ایم انفاق می کنند.«مش�ورت ب�ا یک�دیگر اس�ت و از آنچ�ه ب�ه آنه�ا روزی

سوره شوری،آیه

38

می تش�کیل م�ردم نماین�دگان از اس�المی ش�ورای مجلس ش�ود.در کش�ور م�ا ه�ر چهارس�ال یکب�ار،م�ردم پ�ای ص�ندوق ه�ای »ن�امزد«ه�ای می�ان از را خ�ود نماین�دگان و رون�د می رای نماین�دگی انتخ�اب می کنن�د. ه�ر ی�ک از نامزده�ای انتخاب�اتی ک�ه تع�داد و باش�د نگهب�ان رس�یده تأیی�د ش�ورای ب�ه آنه�ا ص�الحیت مجلس ب�ه م�ردم نماین�ده عن�وان ب�ه بی�اورد، رای بیش�تری ش�ورای اس�المی راه پی�دا می کن�د.انتخابات فرص�تی اس�ت ک�ه م�ردم از طری�ق آن می توانن�د در تص�میمات مهمی ک�ه حک�ومت ب�ا دلی�ل همین باش�ند.به داش�ته گ�یرد ش�رکت می آنه�ا ب�رای

احساس مسئولیت بیشتری در انتخابات شرکت می کنند.

؟

نماینIدگان مجلس بIرای اینکIه بتواننIد در مIورد مسIائل مملکIتی بهIتر تصIمیم بگیرنIد،از میIان خIود افIرادی را کننIد.رئیس انتخIاب می رئیسIه« »هIیئت عنIوان بIه مجلس در راس هIیئت رئیسIه اسIت و وظیفIه دارد

)تع�دادهیئت رئیس�ه مجلس جلسIات مجلس را اداره کنIد.نفرهستند (12

هیئت رئیسه مجلس

عکس هایی از رئیس مجلس شورای اسالمی در دوره های

هشتم و نهم)فعلی(

آقای علی الریجانی

اس�المی ش�ورای مجلس در م�ردم نماین�دگان اص�لی کار ق�وانین وض�ع و مختل�ف مس�ائل م�ورد در ک�ردن مش�ورت اس�ت.آنها ب�رای مش�ورت به�تر گ�روه ه�ای گون�اگونی را تش�کیل ه�ا گ�روه این از یکی در نماین�دگان از ی�ک ه�ر و ان�د داده عض�ویت دارد.این گ�روه ه�ای کمیس�یون ن�ام دارن�د و کمیس�یون اجتم�اعی،ام�نیت ملی و سیاس�ت خ�ارجی،ف�رهنگی و آم�وزش و تحقیق�ات از جمل�ۀ' آنه�ا هس�تند.برای مث�ال کمیس�یون آم�وزش و تحقیق�ات ب�ه بحث درب�ارۀ' ق�وانین و مس�ائل مرب�وط ب�ه دانش

آموزان، معلمان و آموزش و پرورش می پردازد.

قIانون صIورت بIه باشIد قIرار کIه پیشIنهادی هر هIای کمیسIیون از یکی در اول VۀIمرحل دربیایIد،در مجلس بIه بحث و مشIورت گذاشIته می شIود.پس از این کIه اعضIای کمیسIیون در مIورد آن بحث کردنIد و نهIایی در دادنIد،بIرای بحث انجIام را اصIالحات الزم آن در نماینIدگان اکIثریت کIه مجلس علIنی VۀIجلسحضIور دارنIد،مطIرح می شIود و موافقIان و مخالفIان در مIورد آن آزادانIه صIحبت می کنند.سIپس بIه رای گذاشIته می شIود و اگIر اکIثریت نماینIدگان بIه آن رای کنIIد.طرح می تصIIویب آنIIرا دهنIIد،مجلس مثبت نماینIدگان مطIرح می شIودوالیحه ازطIرف ازطIرف

دولت مطرح می شود(

بIه بایIد اسIالمی شIورای مجلس مصIوبات VۀIکلینگهبIIان شود.شIIورای فرسIIتاده نگهبIIان شIIورای موظIف اسIت آنIرا از نظIر عIدم مخIالفت بIا مIوازین اسIالمی و قIانون اساسIی مIورد بررسIی قIرار دهIد و چنانچIه آنIرا مخIالف تشIخیص دهIد بIرای تجدیIد نظIر بIه و اصIالح از بازگردانIد.پس اسIالمی مجلس شIورای تصIویب مجلس و تأییIد شIورای نگهبIان،رئیس مجلس آنIرا بIرای اجIرا بIه قIوۀV مجریIه یIا قIوۀV قضIاییه ابالغ

می نماید.

آیت الله احمد جنتی»رئیس شورای نگهبان فعلی«

شورای نگهبان

مجمع تشخیص مصلحت نظام

برای آش�نایی ب�ا ق�وه مقنن�ه الزم اس�ت ب�دانیم ک�ه مجلس »چ�ه بای�د بکن�د«؛یع�نی چ�ه وظ�ایفی دارد و اختی�اراتی چ�ه بکن�د«؛یع�نی توان�د می »چ�ه ن�یز مجلس اختی��ارات و وظ��ایف از دارد.بعض��ی

عبارتند از:

مجلساختیارات وظایف و

قانون گذاری

از طری�ق اس�ت.مجلس ق�وانین وض�ع مجلس اص�لی وظیف�ۀ' مهمی نقش م��ردم زن��دگی در ق��وانین تنظیم و تهی��ه نیازه�ای مختل�ف م�ردم و ب�ا اج�رای ق�وانین ن�یز دارد.حک�ومت

موسسات و سازمان ها را رفع می کند.ام�ا دارد ف�راوانی اهمیت م�ردم زن�دگی در ق�وانین تص�ویب نمی مح�دود ق�وانین وض�ع ب�ه تنه�ا مجلس ه�ای توان�ایی م�ردم از ط�رف ن�یز دیگ�ری کاره�ای توان�د می ش�ود.مجلس

وبرای مردم انجام دهد.از جمله:

انتخ��اب م��ردم ط��رف از اینک��ه از پس جمه��ور رئیس نماین�دگان ب�ه را نظ�ر خ�ود م�ورد وزی�ران اس�ت ش�د،موظ�ف را خ�ود وزی�ران از ی�ک ه�ر آن از کن�د.پس مع�رفی مجلس مع�رفی کن�د و نماین�دگان در م�ورد ص�الحیت او ب�رای مس�ئولیت وزارت اظه�ار نظ�ر می نماین�د.در پای�ان ن�یز ب�رای هری�ک از آنه�ا مع�رفی وزی�ر ب�ه نماین�دگان بیش�تر ش�ود.اگر می گ�یری رَأی

شده رَأی اعتماد دهند او به عنوان وزیر منصوب می شود.

دادن رأی اعتماد به وزیران

نماین�دگان مجلس می توانن�د در م�ورد عملک�رد رئیس جمه�ور و ه�ر ی�ک از وزی�ران از آنه�ا س�وال کنن�د. رئیس جمه�ور ی�ا وزی�ری ک�ه از او س�وال ش�ده اس�ت بای�د در مجلس حاض�ر ش�ود و ب�ه

سوال نمایندگان پاسخ دهد.

سوال کردن از رئیس جمهور و وزیران

ب�ا س�وال ک�ردن استیض�اح ب�ه مع�نی توض�یح خواس�تن اس�ت و تف�اوت دارد.در استیض�اح پس از آنک�ه وزی�ر استیض�اح ش�ده در مجلس نظ�ر م�ورد مس�ئلۀ' م�ورد در و ش�د حاض�ر مجلس

توضیح داد باید از مجلس مجددا رَأی اعتماد بگیرد.

استیضاح

استیضاح وزیر اقتصاد

استیضاح وزیر اقتصاد

مهم کش�ور مس�ائل م�ورد در ک�ه دارد را اختی�ار این مجلس تحقی�ق و بررس�ی کن�د و ب�رای رس�یدگی ب�ه مش�کالت س�ازمانها دهد.هم�ۀ' تش�کیل را ه�ایی ه�یئت م�ردم ه�ای ش�کایت و مس�ئوالن اج�رایی در ادارات موظ�ف ان�د ب�ه پرس�ش ه�ای ه�یئت ه�ای رس�یدگی ب�ه مجلس پاس�خ مناس�ب دهن�د و ب�ا آن�ان همک�اری کنن�د.این ه�یئت ه�ا در م�ورد نح�وۀ' اج�رای ق�وانین تحقی�ق می کنن�د.آنها می خواهن�د بدانن�د آی�ا قوانی�نی ک�ه در مجلس تص�ویب می گردن�د ب�ه خ�وبی اج�را می ش�وند ی�ا در اج�رای آنه�ا نواقص�ی

وجود دارد.

تحقیق و بررسی

اگ�ر م�ردم از ادارات و س�ازمان ه�ای اج�رایی ی�ا دس�تگاه ه�ای قض�ایی مانن�د دادگ�اه ه�ا و دادس�راها ش�کایت داش�ته باش�ند،می ن�یز ب�ا نماین�دگان خ�ود در می�ان بگذارن�د.مجلس آنه�ا را توانن�د موظ�ف اس�ت ب�ه این ش�کایت ه�ا رس�یدگی کن�د و از س�ازمان ه�ا

توضیح بخواهد و نتیجه را اعالم کند.

رسیدگی به شکایات مردم

پیشنهاد کنید

چنان که گفتیم،مهم ترین وظیفۀ' مجلس قانون گذاری است.

-قانون گذاری در زندگی مردم چه نقشی دارد؟

-ی�ه نظ�ر ش�ما آی�ا ب�رای ب�ه انج�ام رس�یدن هم�ۀ' کاره�ای کش�ور

تنها تصویب قانون کافی است؟

-م�ردم ی�ک جامع�ه ب�رای تش�کیل ی�ک مجلس ق�وی و توان�ا چ�ه

کارهایی می توانند انجام دهند؟

میدان بهارستان در گذشته و امروز

آزمون

.کار اصلی نمایندگان مردم در مجلس شورای اسالمی چیست؟2

.کمیسیون های مجلس چیست؟چند نمونه مثال بزنید.3

.مجلس از چه طریقی در زندگی مردم نقش مهمی دارد؟4

. نمونه از اختیارات و وظایف مجلس را نام برده و به دلخواه 5یکی از آنها را شرح دهید.

.تفاوت استیضاح باسوال رابیان کنید؟6.اگرپیشنهادی بخواهد به قانون تبدیل شود چه مراحلی راباید 7

طی کند؟

.هیئت رئیسۀ' مجلس از چه افرادی تشکیل شده است و هدف 1از تشکیل آن چیست؟