Κυπριακό Μνημόνιο: Προβλήματα και Προοπτικές

Κυπριακό Μνημόνιο: Προβλήματα και Προοπτικές

Παναγιώτης Θεοδοσίου, Ph.D.

Καθηγητής Χρηματοοικονομικών και Κοσμήτορας Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας

Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου

Ομιλία, 11ο Ετήσιο Συνέδριο Συνδέσμου Επιστημόνων Χρηματοοικονομικής και Λογιστικής Ελλάδος

Διολίσθηση της Κυπριακής Οικονομίας Π. Θεοδοσίου

Διάφορα Μακροοικονομικά Μεγέθη Κυπριακής Οικονομίας

Στη συνέχεια αναλύεται η πορεία σειράς βασικών μακροοικονομικών μεγεθών της κυπριακής οικονομίας όπως

• Έσοδα, έξοδα και δημοσιονομικά ελλείμματα της γενικής κυβέρνησης

• Καταμερισμός εξόδων της γενικής κυβέρνησης

• Απασχόληση στο ευρύτερο δημόσιο τομέα

Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας (ημερομηνία δημοσίευσης στατιστικών στοιχείων 18/05/2012)


7,228

7,794

8,0368,435

7,389

6,764

7,116 7,317

3,500

4,500

5,500

6,500

7,500

8,500

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Εκα

τ. ε

υρ

ώ

Έσοδα και Έξοδα της Γενικής Κυβέρνησης

Έξοδα

Έσοδα


Μεταξύ 2008 και 2011

• ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 3,5% ή 604 εκατ. ευρώ

2008: 17,16 δις ευρώ

2011: 17,76 δις ευρώ

• Δημόσια έξοδα αυξηθήκαν κατά 16,7% ή 1,21 δις ευρώ

2008: 7,23 δις ευρώ ή 42% ΑΕΠ

2011: 8,44 δις ευρώ ή 48% του ΑΕΠ

• Δημόσια έσοδα μειώθηκαν κατά 1% ή 72 εκατ. ευρώ

2008: 7,39 δις ευρώ ή 43% ΑΕΠ



42.1%

46.2% 46.4% 47.5%

43.1%

40.1%

41.1% 41.2%

38.4%

35.1% 35.5%

36.1%

30%

32%

34%

36%

38%

40%

42%

44%

46%

48%

50%

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

% Α

ΕΠ

Έσοδα και Έξοδα της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ)

Έξοδα

Έσοδα

Φόροι


-484

-763

-516

-326

-173

554

161

-1,031

-920

-1,119

-4.4% -6.6% -4.1% -2.4% -1.2% 3.5% 0.9% -6.1% -5.3% -6.3%

-1,200

-1,000

-800

-600

-400

-200

0

200

400

600

800

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Εκ

ατ.

ευ

ρώ

Δημοσιονομικό Έλλειμμα (-) / Πλεόνασμα (+)

% ΑΕΠ


17,15716,853

17,334

17,761

8,388

9,86510,653

12,720

49%

59%61%

72%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

110%

120%

0

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

14,000

16,000

18,000

20,000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Εκ

ατ.

ευ

ρώ

Δημόσιο Χρέος της Κυπριακής Δημοκρατίας

ΑΕΠ

Χρέος

Χρέος % ΑΕΠ


Μεταξύ 2008 και 2011 (Συνέχεια)

• Δημοσιονομικό έλλειμμα έφτασε στα 6,3% του ΑΕΠ ή 1,12 δις

ευρώ

2008: Πλεόνασμα 0,9% ΑΕΠ ή 161 εκατ. ευρώ

2011: Έλλειμμα 6,3% ΑΕΠ ή 1,12 δες ευρώ

• Δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 52% ή 4,33 δις ευρώ

2008: 8,39 δις ευρώ ή 49% ΑΕΠ


Είναι αξιοπρόσεκτο το ότι το έτος 2011 σε σχέση με το 2008 το

κράτος δαπάνησε δυο φορές της αύξησης του ΑΕΠ στερώντας

αναπτυξιακούς πόρους από τον ιδιωτικό τομέα.


2,497

2,7232,758 2,881

2,1502,281

2,540

2,799

1,391 1,3991,414

1,496

681

933 911

808

487432 391 440

0

250

500

750

1,000

1,250

1,500

1,750

2,000

2,250

2,500

2,750

3,000

Εκ

ατ.

ευ

ρώ

Καταμερισμός Εξόδων της Γενικής Κυβέρνησης

Μισθοί & Συντάξεις

Κοινωνικές Παροχές

Λειτουργ. δαπάνες

Κεφαλ. δαπάνες

Τόκοι


14.6%

16.2% 15.9% 16.2%

12.5%13.5%

14.7%15.8%

8.1% 8.3%8.2%

8.4%

4.0%

5.5% 5.3%

4.5%

2.8%2.6% 2.3% 2.5%

0%

5%

10%

15%

20%

% Α

ΕΠ

Καταμερισμός Εξόδων της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ)

Μισθοί & Συντάξεις

Κοινωνικές Παροχές

Λειτουργ. δαπάνες

Κεφαλ. δαπάνες

Τόκοι


66,14968,389

70,183

71,52971,553

59,218

60,917

62,17062,711

50,000

55,000

60,000

65,000

70,000

75,000

80,000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Άτο

μα

Απασχόληση στο Δημόσιο και Ευρύτερο Δημόσιο Τομέα

Ευρύτερος Δημόσιος Τομέας

Δημόσιος Τομέας


1,645

1,502

545

1,381

1,766

2,096 2,183

1,699

1,253

541

0

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Άτο

μα

Ετήσια Μεταβολή Απασχόλησης στο Δημόσιο Τομέα


Δημοσιονομική Κατάσταση : Παρατηρήσεις και Συμπεράσματα

• Η δημοσιονομική κατάσταση της κυπριακής οικονομίας δυσχεραίνει ολοένα και περισσότερο.

• Τα δημοσιονομικά προβλήματα της κυπριακής δημοκρατίας οφείλονται πρωτίστως στη ραγδαία αύξηση των κρατικών δαπανών και δευτερευόντως στη ελαφρά μείωση των εσόδων

• Τα δημοσιονομικά ελλείμματα των τελευταίων 3 ετών είχαν ως συνέπεια την αύξηση του δημοσίου χρέους σε επικίνδυνα επίπεδα

• Τα δημοσιονομικά ελλείμματα ήταν σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνα για τις διαδοχικές υποβαθμίσεις που δέχτηκε πρόσφατα η κυπριακή οικονομία από τους διάφορους οίκους αξιολόγησης.


Άλλοι σημαντικοί παράγοντες που οδήγησαν στην υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Κύπρου ήταν

• τα ανοίγματα και η έκθεση του τραπεζικού τομέα της Κύπρου στα ελληνικά ομόλογα όπως και τα δάνεια των ελληνικών επιχειρήσεων και

• η μείωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας.


Ημερομηνία Οίκος Αξιολόγησης Από ΣεΠρότυπα

S&P Ποιότητα

17 Μάιος 2007 Moody's A2 Α2 A Καλή

10 Ιούλιος 2007 Moody's A2 Α1 A+ Καλή (+)

12 Ιούλιος 2007 Fitch A+ ΑΑ- AA- Πολύ Καλή (-)

3 Ιανουάριος 2008 Moody's A1 Αa3 AA- Πολύ Καλή (-)

24 Απρίλιος 2008 Standard and Poor's A Α+ A+ Καλή (+)

16 Νοέμβριος 2010 Standard and Poor's Α+ Α A Καλή

24 Φεβρουάριος 2011 Moody's Αa3 Α2 A Καλή

30 Μάρτιος 2011 Standard and Poor's Α Α- A- Καλή (-)

31 Μάιος 2011 Fitch ΑΑ- Α- A- Καλή (-)

27 Ιούλιος 2011 Moody's Α2 Baa1 BBB+ Μέτρια (+)

29 Ιούλιος 2011 Standard and Poor's Α- BBB+ BBB+ Μέτρια (+)

10 Αύγουστος 2011 Fitch Α- BBB BBB Μέτρια

27 Οκτώβριος 2011 Standard and Poor's BBB+ BBB BBB Μέτρια

4 Νοέμβριος 2011 Moody's Baa1 Baa3 BBB- Μέτρια (-)

13 Ιανουάριος 2012 Standard and Poor's BBB BB+ BB+ Μη επενδυτικής ποιότητας

27 Ιανουάριος 2012 Fitch BBB BBB- BBB- Μέτρια (-)

13 Μάρτιος 2012 Moody's Baa3 Ba1 BB+ Μη επενδυτικής ποιότητας

25 Ιούνιος 2012 Fitch BBB- BB+ BB+ Μη επενδυτικής ποιότητας

Αξιολογήσεις της Πιστοληπτικής Ικανότητας της Κύπρου


Πακέτα «Εξυγιαντικών» Μέτρων της Οικονομίας

Πρώτο πακέτο μέτρων

Ψηφίστηκε από τη Βουλή στις 26 Αύγουστου 2011 και περιλάμβανε μεταξύ άλλων,

• αύξηση του φορολογικού συντελεστή για ατομικά εισοδήματα πέραν των 60 χιλιάδων ευρώ κατά 5%,

• αύξηση της φορολογίας στους τόκους καταθέσεων και στα μερίσματα,

• τον διπλασιασμό έως και τετραπλασιασμό του φόρου ακίνητης ιδιοκτησίας και


Πρώτο πακέτο μέτρων (συνέχεια)

Για τους εργαζόμενους στον ευρύτερο δημόσιο τομέα,

• την αύξηση του ποσοστού συνεισφοράς τους στο Ταμείο Χήρων και Ορφανών στο 3%.

• συνεισφορά 3% των απολαβών τους έναντι συνταξιοδοτικών ωφελημάτων

• επιβολή έκτακτων κλιμακωτών φόρων που ξεκινούν από το 1,5% και καταλήγουν στο 3,5% των μηνιαίων απολαβών τους.


Πακέτα «Εξυγιαντικών» Μέτρων (συνέχεια)

Δεύτερο πακέτο μέτρων

Ψηφίστηκε από τη Βουλή το Δεκέμβριο του 2011 και περιλάμβανε

• την επιβολή παρόμοιων έκτακτων κλιμακωτών φόρων στις απόλαβες των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα,

• την στοχευόμενη μείωση ακόμη και κατάργηση του επιδόματος τέκνου και της φοιτητικής χορηγίας βάσει των εισοδηματικών κριτηρίων και

• την παγιοποίηση των μισθών στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.


Πακέτα Μέτρων : Συμπεράσματα και Παρατηρήσεις

• Η δημοσιονομική κατάσταση της κυπριακής οικονομίας επιδεινώνεται συνεχώς.

• Οι προϋπολογιζόμενες δαπάνες για το 2012 είναι περισσότερο διογκωμένες από ότι αυτές στο παρελθόν.

• Οι κυβερνητικές προβλέψεις για τα κρατικά έσοδα είναι υπέρ το δέον αισιόδοξες και σε μεγάλο βαθμό εξωπραγματικές.

• Τα δημοσιονομικά μας προβλήματα οφείλονται κυρίως στην ανεξέλεγκτη αύξηση το κρατικών δαπανών.

• Τα πακέτα μέτρων της κυβέρνησης, που ψηφίστηκαν ή κατατεθήκαν στη Βουλή για ψήφιση, είναι κυρίως φοροεισπρακτικά και ως εκ τούτου, αναποτελεσματικά.


Πακέτα Μέτρων : Συμπεράσματα και Παρατηρήσεις (συνέχεια)

• Η επιβολή επιπλέον φορολογιών, χωρίς τη μείωση των μη επιτακτικών κρατικών δαπανών, θα οδηγήσει την κυπριακή οικονομία σε ύφεση, με αποτέλεσμα την περαιτέρω άμβλυνση των δημοσιονομικών μας προβλημάτων.

• Η εισοδηματική ισοπέδωση των κοινωνικών στρωμάτων, με την υπέρμετρη φορολόγηση της μεσαίας τάξης και την ανεξέλεγκτη παροχή πλουσιοπάροχων κοινωνικών επιδομάτων, θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια την κυπριακή οικονομία στην καταστροφή.

• Για τη διάσωση της κυπριακής οικονομίας και τη διασφάλιση του βιοτικού επιπέδου και της ευημερίας του λαού μας απαιτείται η άμεση εφαρμογή συνετών, ακριβοδίκαιων και ισορροπημένων οικονομικών μέτρων και πολιτικών.


Επιβολή Επιπλέον Φορολογιών - Επιπτώσεις

Σε μια ανοικτή οικονομία η κάλυψη των δημοσιονομικών ελλειμμάτων με την επιβολή επιπλέον φορολογιών, αντί για τη μείωση των κρατικών δαπανών, θα οδηγήσει σε

• αύξηση του κόστους παραγωγής, • μείωση της ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας, • μείωση των εξαγωγών και άμβλυνση του ισοζυγίου τρεχουσών

συναλλαγών, • μείωση της οικονομικής δραστηριότητας, • αύξηση της ανεργίας, • αύξηση της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, • μείωση των φορολογικών εσόδων και • περεταίρω άμβλυνση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων.


Προτεινόμενες Μειώσεις και Επίπεδα Κρατικών Δαπανών (εκατ. ευρώ)

Δαπάνες και Έσοδα 2008 2011

Προτεινόμενη Μείωση για το

2012

Προτεινόμενα Επίπεδα για

το 2012

Σύνολο Εσόδων 7,389

7,317

1. Λειτουργικές Δαπάνες 1,391

1,496

-10% 1,346

2. Μισθοί και Συντάξεις 2,497

2,881

-10% 2,593

3. Κοινωνικές Παροχές 2,150

2,799

-25% 2,099

4. Κεφαλαιουχικές Δαπάνες 681

808

-10% 727

5. Τόκοι 487

440

Ανελαστικές 580

Σύνολο Δαπανών 7,207

8,423

7,345


Άλλα Μέτρα και Οικονομικές Πολιτικές - Γενικά

• Ρευστότητα της Αγοράς

• Φορολογική Μεταρρύθμιση

• Λογισμικά Ανοιχτού Κώδικα

• Ακαδημαϊκός Τουρισμός

• Ιατρικός Τουρισμός

• Ιδιωτικοποιήσεις


Μεσαία Τάξη και Οικονομική Πρόοδος

• Η πρόοδος μιας κοινωνίας είναι συνδεδεμένη με την οικονομική πρόοδο και διεύρυνση της μεσαίας τάξης.

• Η καινοτομία στη παράγωγη, η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και οι επιστημονικές ανακαλύψεις, κυρίως προέρχονται από τη μεσαία τάξη.

• Η αποδυνάμωση της μεσαίας τάξης οδηγεί σε μακροχρόνιες οικονομικές κρίσεις.

• Οι υιοθετούμενες πολιτικές θα πρέπει να στοχεύουν στην ενίσχυση και όχι στην αποδυνάμωση της μεσαίας τάξης.

Η αρμονική πολιτεία χρειάζεται οπωσδήποτε μεγάλη και εύπορη μεσαία τάξη, αφού αυτό μειώνει την πιθανότητα φατριών και βίαιων

διαφωνιών που υπονομεύουν τη σωστή λειτουργία της – Αριστοτέλης, αρχαίος Έλληνας Φιλόσοφος.


Ιδεολογικό Πλαίσιο του ΔΗΚΟ

Οριοθέτηση Ιδεολογικού Πλαισίου

• Κατά την υπόψη μου, το κόμμα μας θα πρέπει να οριοθετήσει το ιδεολογικό του πλαίσιο όσο αφόρα τις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές του θέσεις.

• Οι θέσεις του θα πρέπει να είναι τέτοιες έτσι ώστε να εξασφαλίζουν και να εμπνέουν την εμπιστοσύνη και την εκτίμηση της μερίδας της κυπριακής κοινωνίας που ενδεχομένως εκπροσωπεί ή θα ήθελε να εκπροσωπήσει.

• Ως κεντρώο κόμμα, ο ρόλος που του αρμόζει είναι αυτός του προασπιστή των συμφερόντων της μεσαίας τάξης.


Ιδεολογικό Πλαίσιο του ΔΗΚΟ (συνέχεια 1)

Σύστημα Μεικτής Οικονομίας

• Η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη ενός τόπου επιτυγχάνεται καλύτερα σε ένα σύστημα μεικτής οικονομίας με την στήριξη και ενθάρρυνση της υγιούς ιδιωτικής πρωτοβουλίας.

• Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού δημόσιου τομέα, ο οποίος ως προτεραιότητα του θα θέτει την άμεση και αποτελεσματική εξυπηρέτηση των συμφερόντων της κοινωνίας μας.



Κοινωνική Πολιτική

• Όσο αφορά στη στήριξη των χαμηλά οικονομικών στρωμάτων της κοινωνίας μας, αυτή μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα στα πλαίσια μιας υγιούς και αναπτυσσόμενης οικονομίας με την εφαρμογή συνετών, ακριβοδίκαιων και ισορροπημένων οικονομικών μέτρων και πολιτικών.

• Είναι σημαντικό η εξασκούμενη κοινωνική πολιτική εντός της κυπριακής επικράτειας να μην αποθαρρύνει ευάλωτες κοινωνικές ομάδες από την αναζήτηση εργασίας.

• Οι κοινωνικές παροχές δεν πρέπει να είναι αυτοσκοπός, αλλά μια αναγκαιότητα που η κάθε πολιτισμένη κοινωνία πρέπει να ικανοποιεί με φειδώ και στα πλαίσια των δυνατοτήτων της.



Ισοπέδωση Κοινωνικών Στρωμάτων

• Η εισοδηματική ισοπέδωση των κοινωνικών στρωμάτων, με την υπέρμετρη φορολόγηση της μεσαίας τάξης και την ανεξέλεγκτη προσφορά παχυλών κοινωνικών παροχών, πέραν από το ότι είναι άδικη, θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια την οικονομία μας στην καταστροφή.

• Η ιστορία έχει δείξει ότι τέτοιου είδους πολιτικές έχουν αποτύχει οικτρώς. Το τελικό αποτέλεσμα θα είναι η αποδυνάμωση της μεσαίας τάξης, η αύξηση των εισοδηματικών διαφόρων μεταξύ των εχόντων και μη εχόντων, η μείωση του βιοτικού επιπέδου και η όξυνση των κοινωνικών προβλημάτων.


Σας ευχαριστώ

Παναγιώτης Θεοδοσίου, Ph.D.

Καθηγητής Χρηματοοικονομικών και Πρόεδρος του Τμήματος Εμπορίου Χρηματοοικονομικών και Ναυτιλίας

Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου

Κυπριακό Μνημόνιο: Προβλήματα και Προοπτικές

Documents