ભોપાલ ગૅસ દુર્ઘટના
DESCRIPTION
ભોપાલ ગૅસ દુર્ઘટના. દુનિયાની સૌથી બદતર ઔદ્યોગિક દુર્ઘટના. ઘટના નો દિવસ : 3 ડિસેમ્બર 1984 સ્થળ : ભોપાલ, મધ્ય પ્રદેશ, ભારત કંપની : યુનિયન કાર્બાઇડ કોર્પોરેશન રસાયણ : મિથાઇલ આઇસોસાયનેટ ( 27 ટન ). - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
ભો�પા�લ ગૅ� સ દુ ર્ઘ� ટના�
દુ નિનાયા�ના� સ�થી� બદુતર ઔદ્યો�ગિગૅક દુ ર્ઘ� ટના� ઘટના� ના� દિ�વસ : 3 દિ સ� મ્બર 1984 સ્થળ : ભો�પા�લ, મધ્ય પ્ર��શ, ભો�રત કં# પાના$ : ય% નિનાયના કં�બ�' ઇ કં�પા�'ર�શના
રસ�યણ : મિમથા�ઇલ આઇસ�સ�યના� ટ (27 ટના)
5,00,000 મ�ણસ�ના� આ ગે�સના$ અસર થાઇ હત$. જે�મ�થા$ અત્યા�ર સ%ધી$મ�# 20,000 લ�કં� મ6ત્યા% પા�મ્ય� છે� અના� ત� ગે�સ �% ઘ' ટના�ના$ અસરના� લ$ધી� આજે દિ�ના સ%ધી$ 1,20,000 લ�કં�ના� ત� મના� સ્વ�સ્થ્ય પાર મ�ઠી$ અસર જેણ�ય છે�
ભો�પા�લના� દ્રશ્યા
યા નિનાયાના ક�બ�� ઇડ ક�પા��ર શના
યા નિનાયાના ક�બ�� ઇડ ક�પા��ર શના
ભો�પા�લમાં�� 1969 માં�� શરૂઆત ફો�સ્જીના, માં-ના�ગિમાંથી�ઇલએમાં�ઇના, ગિમાંથી�ઇલએમાં�ઇના, ગિમાંથી�ઇલ
આઇસ�સ�યાના ટ (MIC), અના પા સ્ટી�સ�ઇડ ક�બ�� ઇલ ક જે સ� નિ2ના ના� ના�માં પાણ ઓળખા�યા છે .
2001 માં� ડા�ઉ ક� ગિમાંકલ્સએ પા�ત�ના� ત�બ�માં�� લ�ધી�. ભો�પા�લના� યા નિનાયાના ક�બ�� ઇડના� જે2�બદુ�ર� લ 2�ના� ડા�ઉ એ માંના�
કર� દુ�ધી�
Toxic Materials in Soil and Water
33 મ$ટર ઉં# ચી$ વ=ન્ટલ�ઇનામ�# થા$ ઝે� ર$
MIC ના$ વર�ળના� ચી%વ�કં થાય�
ગે�સના$ અશ% મિધ્ધી �% ર કંરવ�ના% . સ�ધીના: ( ગે=સના� ચી% વ�કં થા�ય ત� કંAસ્ટી$કં
સA �ના� ફુD વ�ર� કંર� જે�થા$ ગે=સના%# તટસ્થ$કંરણ થાઇ જાય) સમ�રકં�મ
ચી�લત%# હત% એટલ� બ# ધી હત%#
MIC ના� સ# ગ્રહ કંરત� ટ�# કં�: ત$વ્ર ર�સ�યણિણકં પ્રનિKય� અના� MIC ના� ચી% વ�કં ના� લ$ધી� 610 ના#બરના$ ટ�# કં$ના% �બ�ણ ભોયજેનાકં ર$ત� વધી$ ગેય% , જે�થા$ સ= ફ્ટ$ દિ શ ત% ટ$ ગેઇ અના� સ= ફ્ટ$ વ�લ્વ ઉં $ ગેય�. 619 ના#બરના� ટ�# કં� ખા�લ$ હ�વ�
છેત�# કં�ઇએ 610 ના% �બ�ણ ઘટ� વ� ત� ના$ અના�619 વચ્ચી� ના� વ�લ્વ ના� ખા�લ્યો�.
MIC ર= ફ્રી$જેર�શના પાધ્ધીનિત કં�મ નાહ�ત$ કંરત$ અના� પ્રનિKય� ધી$ર$ પા� વ� મ�ટ� 610
ના#બરના$ ટ�# કં$ ઠી# $ ના� પા� $શકં�ઇ.
ચી$મના$ના� ઉંપાય�ગે
ના� કંર$ શકં�ય� કં�રણકં�
ત� ના$પા�ઇપાલ�
ઇના સ $ ગેઇ હત$ અના�
બ�લવ� મ� આવ$
ના હત$
પા�ણ$ના� પા �� જે�ના� થાકં$ MIC ના� તટસ્થ કંર$
શકં�ત ત� ફુક્ત 12 થા$ 15 મ$ટર ઉં# ચી� પાહ�ચીત� હત�. પાણ
MIC ના$ વર�ળ જેમ$નાથા$ 33 મ$ટર ઉંચી� થા$ મ�ટ� પ્રમ�ણમ�
વહ$ રહ$ હત$.
ગૅ� સના� અશ ગિ?ધી દુ ર કર2�ના� માંશ�ના- સ્ક્રબર સ્ક્રબરના� સડ� ગૅયા લ� પા�ઇપા�
મ�ણસ�ના� સ્વ�સ્થ્ય પાર ત� ના$ અસર શ્વસનાત� ત્રના� ગૅરબડ – ફો ફોસ�� માં� બળતર� થી2�ના� લ�ધી ખા�� સ� અના / અથી2� શ્વ�સ લ 2�માં�
તકલ�ફો થીઇ. 2ધી�ર સ� પાક� માં� આ2 લ લ�ક�ના ફો ફોસ�માં� પા�ણ� ભોર�2�ના� ક�રણ દુમાંના� તકલ�ફો પાણ થીઇ
ક ન્સરના� ભોયા – ર્ઘણ� લ�ક�ના જેનિનાનિનાક નિ2કF નિત થી2�ના� ક�રણ ક ન્સર પાણ થીયા�
પ્રજેનાનાલક્ષી� જો ખામાં – ગિમાંથી�ઇલ આઇસ�સ�યાના ટના� સ� પાક� માં� આ22�થી� ગૅભો� પા�ત પાણ થીયા�. ગૅભો� માં� રહે લ બ�ળકના પાણ ના કસ�ના પાહે��ચ્યા . ત માંજે પા રૂષ અના સ્ત્રી�ઓના� પ્રજેનાના ક્ષીમાંત�ના
પાણ અસર થીઈ. માં�ત�ના� દુ ધીમાં� પાણ આ બધી� ઝે ર� તત્2�ના� અ� શ જો 2� માંળ્યા�. જે દુ ધી પા�ત� બ�ળક�માં� પાણ
2હેના પા�મ્યા�
પાશ ઓના� સ� હે�ર
મિમથા�ઇલ આઇસ�સ�યના� ટ ભોVનિતકં અના� ર�સ�યણિણકં ગે%ણધીમ�'
મિમથા�ઇલ આઇસ�સ�યના� ટ (C2H3NO) પ્રવ�હ$ સ્વરૂપા અસ્થિસ્થર ર# ગેનિહના ત�જે, નિતક્ષ્ણ વ�સ પ્રજ્વલ�# કં – -7oC અણુ\ભો�ર: 57.05 �લ્ટના ઉંત્કલના બિંબ_�% (760 mm Hg): 102ºF (39.1ºC) ઠી�રણ બિંબ_�% : -49ºF વર�ળના%# �બ�ણ: 68ºF (20ºC) પાર 348 mm Hg વર�ળના$ ઘનાત�: 1.42 (હવ� = 1.00) પા�ણ$મ�# દ્રા�વ્યત�: 68ºF (20ºC) એ 6.7% નિKય�શ$લ જ્વલનાશ$લત� : ખા%બ જે જ્વલનાશ$લ જ્વલનાશ$લ નિવસ્ત�ર: 5.3% to 26% ( હવ�મ�# ના$ સ�# દ્રાત�)
નિના�cશના% કં�રણ
ગિમાંથી�ઇલ આઇસ�સ�યાના ટ જો ખામાં� પાદુ�થી��ના� સ ચી�માં� આ2 છે . ત ના� નિનાયા� ત્રણ OSHA અના નિનાદુTશના ACGIH, DOT, EPA અના અન્યા સ� સ્થા�ઓ કર છે .
ત ખા�સ આર�ગ્યાના હે�નિનાક�રક પાદુ�થી��ના� સ ચી�માં� પાણ આ2 છે ક�રણક ત ખા બ જ્2લનાશ�લ અના સનિક્રયા છે
કંટ�કંટ$ના� સમય મ�ટ� ના$ મ�નિહનિત જો ખામાંના� માં�ત્ર� NJDHSS NFPA
જ્2લનાશ�લત�સનિક્રયાત�
--
32
જ્2લનાશ�લ અના સનિક્રયા ઝે ર� 2�યા શ્વ�સમાં� લ 2�ના� જો ખામાં
પા�ણ�ના� ઉપાયા�ગૅ કર2� નાહે�. આગૅ લગૅ�ડ2�થી� ઝે ર� 2�યા ઓ ઉત્પાન્ન થી�યા
ત ના જે પા�ત્રમાં� ભોર2�માં� આ2 ત ના� આગૅ લ�ગૅ ત� ધીડ�ક� થીઇ શક
જો ખામાંના� માં�ત્ર� : 0- સ�થી� ઓછે , 1-સહે જે, 2-માં?યામાં, 3-ગૅ� ભો�ર, 4- ખા બ 2ધી�ર
Kમ રસ�યણ જેથ્થા� કં�રખા�ના�મ� વપાર�શ પ્ર�% ષણના� પ્રકં�ર
1 મિમમિથાલિલના ક્લ�ર�ઇ 100 મ�ગે� ટના દ્રા�વકં હવ�
2 મિમથા� ના�લ 50 મ�ગે� ટના દ્રા�વકં હવ�
3 –ઓથા�' ઇ $ક્લ�ર�બ� ન્ઝે$ના 500 મ�ગે� ટના દ્રા�વકં હવ�, પા�ણ$, જેમ$ના
4 કં�બ' ના ટ� ટh �ક્લ�ર�ઇ 500 MT દ્રા�વકં હવ�
5 ક્લ�ર�ફુ�મ' 300 MT દ્રા�વકં હવ�
6 ટh �ય મિમથા�ઇલએમ�ઇના 50 MT ઉંત્તે�જેકં હવ�
7 ક્લ�ર� બ� ન્ઝે�ઇલ ક્લ�ર�ઇ 10 MT ઘટકં હવ�, પા�ણ$, જેમ$ના
8 મAના� ક્લ�ર� ટ�લ્વ$ના 10 MT ઘટકં હવ�, પા�ણ$, જેમ$ના
9 ટ�લ્વ$ના 20 MT ઘટકં હવ�, પા�ણ$, જેમ$ના
10 આલ્ $કં�બ' 2 MT નિનાપાજે હવ�, પા�ણ$, જેમ$ના
11 કં�બ�' ઇલ 50 MT નિનાપાજે હવ�, પા�ણ$, જેમ$ના
12 બ� ન્ઝે$ના હ� ક્સ�ક્લ�ર�ઇ 5 MT ઘટકં હવ�, પા�ણ$, જેમ$ના
13 પા�ર� 1 MT પા�ણ$, જેમ$ના
14 મ�ના� મિમથા�ઇલ એમ$ના 25 MT ઘટકં હવ�
15 ક્લ�દિરના 20 MT ઘટકં હવ�
16 ફુ�સ્જિસ્જેના 5 MT ઘટકં હવ�
17 હ�ઇ h � ક્લ�દિરકં એલિસ 50 MT ઘટકં હવ�, જેમ$ના
18 ક્લ�ર� સલ્ફુ�નિનાકં એલિસ 50 MT ઘટકં હવ�, જેમ$ના
19 આલ્ફુ� ના� પ્થા�લ 50 MT ઘટકં હવ�, જેમ$ના
20 ના� પ્થા�લ$ના 50 MT ઘટકં હવ�
21 ર�સ�યણ$કં કંચીર�ના� કં� � 50 MT કંચીર� પા�ણ$, જેમ$ના
22 મિમથા�ઇલ આઇસ�સ�યના� ટ 5 MT ઘટકં હવ�, પા�ણ$, જેમ$ના
ય% નિનાયના કં�બ�' ઇ દ્વા�ર� ભો�પા�લમ� ઠી�લવવ� મ� આવ�લ� રસ�યણ�
જો ખામાં� પાદુ�થી��ના� અસ્તવ્યાસ્ત ઢગૅલ�
જેમાં�ના અના પા�ણ�માં�� રહે લ ઝે ર� પાદુ�થી��બ� મિન્ઝેના, 7, 890
�યક્લ�ર�બ� ન્ઝે$ના 87,500
બહ% કં� ન્દ્રા$ સ%ગે# મિધીત હ�ઇ h �કં�બ' ના 2,340
થા�લ� ટ 9,940
ટh �યક્લ�ર�બ� ન્ઝે$ના 9,410
ટh �યમિમથા�ઇલ ટh �યએન્ઝે$થ્રો�ના 24,470
1-ના� પ્થા�ના�લ 59,090
એકંમ parts per billion (ppb) મ� છે� . આના� લિસવ�ય જેમ$ના અના� પા�ણ$ના� નામ% ના�ઓમ� �યક્લ�ર�બ� મિન્ઝેના અના� ટh �ય ક્લ�ર�બ� મિન્ઝેના પાણ જા�વ�
મળ�લ
જેમાં�નાના� નામાં ના�માં�� થી� સ�સ� , નિનાકલ, ત�� બ , ક્ર�ગિમાંયામાં, હે ક્ઝે�ક્લ�ર�સ�યાક્લ�હે ક્ઝે ના અના ક્લ�ર�બ ન્ઝે�ના માંળ્યા� હેત�
પા�ર�ના આદુશ� માં�પાદુ� ડ કરત� 20,000 થી� 60,00,000 ગૅણ̂ુ 2ધી�ર પ્રમાં�ણ જો 2� માંળ્યા.
જેમાં�ના અના પા�ણ�માં�� રહે લ ઝે ર� પાદુ�થી��
ના કસ�નાના� ભોરપા�ઇ અના ક�ના ના� પા�સ� રૂ. 200 કર�ડથી� પાણ 2ધી ના� ભોરપા�ઇ ( માંF તક દુ�ઠ રૂ.
25000) 20 2ષ� ના� નિનાગિcક્રયાત� ક સના� ફો રતપા�સ કર�ના અમાં ર�ક�ના� ક�ટ� માં� માં�કલ2�માં�
આવ્યા� ડા�ઉ ક� પાના�એ આ ર્ઘટના�ના� જે2�બદુ�ર� લ 2�ના� ઇન્ક�ર
કર� દુ�ધી�
20,000 માંF ત્યુ પા�મ્યા�1,20,000 ના ગૅ� ભો�ર અસર
… અના આપાણ નિ2ચી�ર�એ છે�એ ક ફોક્ત હેગિથીયા�ર 2ડ જે સ�માં નિહેક નિ2ના�શ થી�યા!!!!!