مباني نمونه برداري از ذرات معلق و مباني نمونه برداري از ذرات معلق و - گردوغبارها گردوغبارها

آشنائي با نحوة نمونه برداري از آشنائي با نحوة نمونه برداري از -بخشبخش

قابل استنشاق با استفاده از قابل استنشاق با استفاده از نمونه نمونه IOMIOM بردار بردار

مباني نمونه برداري از ذرات مباني نمونه برداري از ذرات معلق و معلق و

گردوغبارها گردوغبارها در بين مخ+++اطرات بهداش+++تي ناش+++ي از در بين مخ+++اطرات بهداش+++تي ناش+++ي از مقدم+++ه:مقدم+++ه:

فرآيندهاي صنعتي مواجهةفرآيندهاي صنعتي مواجهة

Airborne Airborneشغلي ب+++++++ا هوابرده+++++++اي ذره اي )شغلي ب+++++++ا هوابرده+++++++اي ذره اي )ParticulateParticulate از ( از )

Gاهميت وي++ژه اي برخ++ودار اس++ت زي++را ذرات معم++وًال Gاهميت وي++ژه اي برخ++ودار اس++ت زي++را ذرات معم++وًالجزئي از محيط كار جزئي از محيط كار

بوده و اث+رات بيم+اريزائي آنه+ا اغلب غاف+ل گ+ير كنن+ده بوده و اث+رات بيم+اريزائي آنه+ا اغلب غاف+ل گ+ير كنن+ده و بدون نشانه هايو بدون نشانه هاي

مهم قبلي اس++ت. ذرات خ++ود ب++ه زي++ر گروهه++اي زي++ر مهم قبلي اس++ت. ذرات خ++ود ب++ه زي++ر گروهه++اي زي++ر طبقه بندي مي شود:طبقه بندي مي شود:

طبقه بندي ذراتطبقه بندي ذرات

گردوغب+ار گردوغب+ار • DustDust

دم+ه دم+ه • FumeFume

Fog or MistFog or Mist مه و يا ميست مه و يا ميست •

SmokeSmoke دود دود •

::DustDustگردوغبار گردوغبار اين ن+وع از آًالين+ده ه+اي ه+وا در نتيج+ة تب+ديل م+واد جام+د ب+ه اين ن+وع از آًالين+ده ه+اي ه+وا در نتيج+ة تب+ديل م+واد جام+د ب+ه

ذرات بسيار ريز توليدذرات بسيار ريز توليدشده ودر ه+وا ش+ناور مي گردن+د. گردوغباره+ا در بس+ياري شده ودر ه+وا ش+ناور مي گردن+د. گردوغباره+ا در بس+ياري

از محيط هاي كار نظير از محيط هاي كار نظير كش+اورزي،جنگل+داري، مع+ادن، ريخت+ه گريه+ا، كارخان+ه ه+اي كش+اورزي،جنگل+داري، مع+ادن، ريخت+ه گريه+ا، كارخان+ه ه+اي

نساجي و همچنين درنساجي و همچنين در. . عملياتي مانند سايش يا آسياب مواد يافت مي شوندعملياتي مانند سايش يا آسياب مواد يافت مي شوند

::FumeFumeدمه دمه (، تص+عيد (، تص+عيد CombustionCombustion در نتيج+ة فرآين+دهائي نظ+ير اح+تراق ) در نتيج+ة فرآين+دهائي نظ+ير اح+تراق )

( (SublimationSublimation))و و ( ايج+اد مي ش+ود. دم+ه ه+ا بس+يار ري+ز ( ايج+اد مي ش+ود. دم+ه ه+ا بس+يار ري+ز CondensationCondensation ت+راكم ) ت+راكم )

ميك+رون متغ+ير ميك+رون متغ+ير 001/0001/0 ميك+رون ت+ا ميك+رون ت+ا 11ب+وده و قط+ر آنه+ا بين ب+وده و قط+ر آنه+ا بين اس+ت. فيومه+ا را مي ت+وان در ريخت+ه گريه+ا، ص+نايع فل+زي و اس+ت. فيومه+ا را مي ت+وان در ريخت+ه گريه+ا، ص+نايع فل+زي و

..مخصوصاG جوشكاري مشاهده نمودمخصوصاG جوشكاري مشاهده نمود

طبقه بندي ذراتطبقه بندي ذرات

طبقه بندي ذراتطبقه بندي ذرات::Fog and MistFog and Mistمه و ميست مه و ميست

مه ب++ه ص++ورت ذرات و قط++رات ري++ز آب و ميس++ت بص++ورت مه ب++ه ص++ورت ذرات و قط++رات ري++ز آب و ميس++ت بص++ورت قطرات مايع بغير از آبقطرات مايع بغير از آب

مي ش+ود. در اث+ر م+تراكم ش+دن بخ+ار آب در مي ش+ود. در اث+ر م+تراكم ش+دن بخ+ار آب در ي+افتي+افت در ه+وا در ه+وا شرايط خاص فيزيكيشرايط خاص فيزيكي

)ح+رارت و فش+ار( و انتش+ار مايع+ات در پي انج+ام عملي+ات )ح+رارت و فش+ار( و انتش+ار مايع+ات در پي انج+ام عملي+ات مكانيكي توليد مي شود. مكانيكي توليد مي شود.

ص+نايع فل+زي، آبكاريه+ا و بس+ياري ص+نايع فل+زي، آبكاريه+ا و بس+ياري دركش+اورزي، دركش+اورزي، همچ+نينهمچ+نيناز فرآيندهاي ديگراز فرآيندهاي ديگر

بطور عمده ميست يافت مي شود. بطور عمده ميست يافت مي شود. صنعتي نيز مهصنعتي نيز مه

::SmokeSmokeدود دود اس+ت ك+ه غالب+اG ب+ه هوابرده+اي ذره اي ك+ه در اس+ت ك+ه غالب+اG ب+ه هوابرده+اي ذره اي ك+ه در واژه اي واژه اي دود دود

نتيجة احتراق موادنتيجة احتراق مواد تولي+د مي ش+وند، اطالق تولي+د مي ش+وند، اطالق )نظ+ير چ+وب، م+واد كرب+ني()نظ+ير چ+وب، م+واد كرب+ني( آليآلي

مي گردد. قطر ذراتمي گردد. قطر ذرات ميك++رون اس++ت. اين ن++وع از ميك++رون اس++ت. اين ن++وع از 5/05/0حاص++له معم++وًالG كم++تر از حاص++له معم++وًالG كم++تر از

آًالينده هاي هوا خطري آًالينده هاي هوا خطري ب+راي ش+روع آتش س+وزي محس+وب مي ش+وند و در ب+راي ش+روع آتش س+وزي محس+وب مي ش+وند و در جدي جدي

عين حال سرطانزائيعين حال سرطانزائيتعدادي از آنها به اثبات رسيده است.تعدادي از آنها به اثبات رسيده است.

رفتار ذرات در هوا و بدن رفتار ذرات در هوا و بدن انسانانسان

رفت+ار ذرات در ه+وا و همچ+نين در ب+دن انس+ان ب+ه رفت+ار ذرات در ه+وا و همچ+نين در ب+دن انس+ان ب+ه خواص فيزيكيخواص فيزيكي

و شيميائي آنها بستگي دارد. و شيميائي آنها بستگي دارد. ميزان ت+ه نش+يني ذرات ك+ه تع+يين كنن+دة م+دت ميزان ت+ه نش+يني ذرات ك+ه تع+يين كنن+دة م+دت

زماني است كه ذرهزماني است كه ذرهمي توان+د ب+ه ش+كل ه+وابرد ب+اقي بمان+د ت+ابعي مي توان+د ب+ه ش+كل ه+وابرد ب+اقي بمان+د ت+ابعي

از اندازه، دانسيته واز اندازه، دانسيته وشكل ذرات اس+ت و ب+ر اس+اس همين وي+ژگي ه+ا شكل ذرات اس+ت و ب+ر اس+اس همين وي+ژگي ه+ا

بر ميزان نفوذ و تهبر ميزان نفوذ و تهنش+يني آنه+ا در سيس+تم تنفس+ي انس+ان ن+يز نش+يني آنه+ا در سيس+تم تنفس+ي انس+ان ن+يز

مؤثرند. اثرات زيان آورمؤثرند. اثرات زيان آورذرات ب+ه عوام+ل مختلفي از جمل+ه ت+ركيب ذرات ب+ه عوام+ل مختلفي از جمل+ه ت+ركيب

شيميائي ذرات، شيميائي ذرات،..حالليت آنها و بستگي داردحالليت آنها و بستگي دارد

اندزة نسبي برخي از آئروسل ها

* ميكرون100تفكيك پذيري چشم انسان =

اندازه برحسب ميكروناندازه برحسب ميكرون شكلشكل

0005/00005/0 - - 0003/00003/0 گازها و بخاراتگازها و بخارات

01/001/0 دمه هاي فلزيدمه هاي فلزي

22 دود هادود ها

5050 - - 5/05/0 گردوغبارهاگردوغبارها

100100 - - 5050 ميست هاميست ها

روشهاي جمع آوري و نمونه روشهاي جمع آوري و نمونه برداري از ذراتبرداري از ذرات

هرچن+د ك+ه نمون+ه ب+رداري آني ذرات در مقايس+ه ب+ا نمون+ه هرچن+د ك+ه نمون+ه ب+رداري آني ذرات در مقايس+ه ب+ا نمون+ه برداري آني گازها برداري آني گازها

و بخاره+ا از اعتب+ار كم+تري برخ+وردار اس+ت، ب+ا وج+ود اين و بخاره+ا از اعتب+ار كم+تري برخ+وردار اس+ت، ب+ا وج+ود اين روشهائي براي اين روشهائي براي اين

منظ+ور پيش+نهاد و وس+ائلي ن+يز ط+رح گردي+ده اس+ت ك+ه منظ+ور پيش+نهاد و وس+ائلي ن+يز ط+رح گردي+ده اس+ت ك+ه از آنجمله مي توان به از آنجمله مي توان به

( اش+اره نم+ود. نمون+ه برداريه+اي ( اش+اره نم+ود. نمون+ه برداريه+اي KonimeterKonimeterكونيم+تر )كونيم+تر )معتبر و با ارزش ازمعتبر و با ارزش از

ذرات معم+++وًالG ب+++ه روش+++هاي طوي+++ل الم+++دت و ب+++ا ذرات معم+++وًالG ب+++ه روش+++هاي طوي+++ل الم+++دت و ب+++ا استفاده از تكنيكهاي مختلفاستفاده از تكنيكهاي مختلف

صورت مي گ+يرد. مت+داولترين روش+هاي م+ورد اس+تفاده صورت مي گ+يرد. مت+داولترين روش+هاي م+ورد اس+تفاده عبارتند از:عبارتند از:

FiltrationFiltration صاف كردن صاف كردن • برخورد برخورد • رس++++++وب دادن ذرات ب++++++ا اس++++++تفاده از ن++++++يروي رس++++++وب دادن ذرات ب++++++ا اس++++++تفاده از ن++++++يروي •

الكترواستاتيكالكترواستاتيك رسوب دادن حرارتي رسوب دادن حرارتي• نيروي گريز از مركز نيروي گريز از مركز• داًالنهاي ته نشيني داًالنهاي ته نشيني• روشهاي قرائت مستقيمروشهاي قرائت مستقيم •

FiltrationFiltrationصاف كردن صاف كردن

ص+اف ك+ردن ي+ا فيلتراس+يون مت+داولترين روش جم+ع ص+اف ك+ردن ي+ا فيلتراس+يون مت+داولترين روش جم+ع آوري هوابرده++اي ذره اي اس++ت. اص++ول فيلتراس++يون آوري هوابرده++اي ذره اي اس++ت. اص++ول فيلتراس++يون ي+ك روش س+اده ب+راي تع+يين ت+راكم وزني گردوغباره+ا، ي+ك روش س+اده ب+راي تع+يين ت+راكم وزني گردوغباره+ا، تجزي+ة ش+يميائي هوابرده+ا و بررس+ي ه+اي ميكروس+كپي تجزي+ة ش+يميائي هوابرده+ا و بررس+ي ه+اي ميكروس+كپي

ذرات جمع آوري شده مي باشدذرات جمع آوري شده مي باشد  

هرميك+رون براب+ر اس+ت ب+ا يكه+زارم ميلي م+تر ي+ا ي+ك هرميك+رون براب+ر اس+ت ب+ا يكه+زارم ميلي م+تر ي+ا ي+ك ميلي+ونيم م+تر. ب+راي انتخ+اب ي+ك فيل+تر نرم+ال دامن+ة ميلي+ونيم م+تر. ب+راي انتخ+اب ي+ك فيل+تر نرم+ال دامن+ة

5050 ميك+++رون متغ+++ير اس+++ت. ميك+++رون متغ+++ير اس+++ت. 3/03/0--5050ان+++دازة ذره از ان+++دازة ذره از ميك+رون مع+ادل اث+ر ي+ك م+داد ت+وك ت+يز و بس+يار ري+ز ميك+رون مع+ادل اث+ر ي+ك م+داد ت+وك ت+يز و بس+يار ري+ز ب+رروي كاغ+ذ اس+ت. چش+م غ+ير مس+لح ق+اد ر اس+ت ذرات ب+رروي كاغ+ذ اس+ت. چش+م غ+ير مس+لح ق+اد ر اس+ت ذرات

ميك+رون ب+ه ب+اًال را ببين+د. همچ+نين ًالزم ب+ه ميك+رون ب+ه ب+اًال را ببين+د. همچ+نين ًالزم ب+ه 1010ب+ا قط+ر ب+ا قط+ر ذك+ر اس+ت ك+ه ش+كل تم+ام ذرات ك+روي نب+وده و اك+ثر ذك+ر اس+ت ك+ه ش+كل تم+ام ذرات ك+روي نب+وده و اك+ثر آنه+ا داراي ش+كلي ن+امنظم و متغ+ير ب+وده و بس+ياري از آنه+ا داراي ش+كلي ن+امنظم و متغ+ير ب+وده و بس+ياري از

آنها رشته اي يا به صورت ليف هستند.آنها رشته اي يا به صورت ليف هستند.

تئوري صاف كردن يا تئوري صاف كردن يا FiltrationFiltration

جري+ان ه+وا در اط+راف لي+ف فيل+تر ل+يز خ+ورده و جري+ان ه+وا در اط+راف لي+ف فيل+تر ل+يز خ+ورده و حتي هر ذره يا آئروسلحتي هر ذره يا آئروسل

بيول+وژيكي در نتيج+ة اينرس+ي اي ك+ه دارن+د نمي توان+د بيول+وژيكي در نتيج+ة اينرس+ي اي ك+ه دارن+د نمي توان+د جهتشان را به سرعتجهتشان را به سرعت

تغي++ير دهن++د وتماي++ل پي++دا مي كنن++د ك++ه ب++ه لي++ف فيل++تر تغي++ير دهن++د وتماي++ل پي++دا مي كنن++د ك++ه ب++ه لي++ف فيل++تر برخورد نمايند. اكثر ذراتي برخورد نمايند. اكثر ذراتي

كه ي+ك ب+ار ب+ه فيل+تر چس+بيدند، ديگ+ر ق+ادر نيس+تند ك+ه كه ي+ك ب+ار ب+ه فيل+تر چس+بيدند، ديگ+ر ق+ادر نيس+تند ك+ه دوباره در مسير جريان هوا دوباره در مسير جريان هوا

قرار گيرندقرار گيرند

جري+++++ان جري+++++ان هواهوا

صافيصافي گردوغبارگردوغبار

مكانيسم هاي جدا سازي ذرات مكانيسم هاي جدا سازي ذرات توسط صافي هاتوسط صافي ها

جداكردن ذرات آل+ودگي توس+ط فيلتره+ا ب+ه ش+دت جري+ان جداكردن ذرات آل+ودگي توس+ط فيلتره+ا ب+ه ش+دت جري+ان هوا، جنس فيلتر وهوا، جنس فيلتر و

ماهيت آئروس+لها بس+تگي داش+ته و ب+ر طب+ق مكانيس+م ماهيت آئروس+لها بس+تگي داش+ته و ب+ر طب+ق مكانيس+م هاي زير انجام مي گيرد.هاي زير انجام مي گيرد.

جلوگيري مستقيمجلوگيري مستقيم1(1( برخورد اينرسي برخورد اينرسي2(2( ديفيوژن يا حركت براونين ديفيوژن يا حركت براونين3(3( الكتريسيتة ساكن الكتريسيتة ساكن4(4( قوة ثقل قوة ثقل5(5( نيروي چسبندگي نيروي چسبندگي6(6(

نيروي بين مولكولينيروي بين مولكولي•رطوبت محيطرطوبت محيط•درجة حرارتدرجة حرارت•الكتريسيتة ساكنالكتريسيتة ساكن•زمان تماسزمان تماس•سطح پوشيده شده با صافيسطح پوشيده شده با صافي•

انتخاب صافي هاانتخاب صافي هاب+ا ب+ا با در نظ+ر گ+رفتن مكانيس+مهاي ب+اًال فيلتره+ا بص+ور مختل+ف وبا در نظ+ر گ+رفتن مكانيس+مهاي ب+اًال فيلتره+ا بص+ور مختل+ف و

مشخصات مخصوص ساختهمشخصات مخصوص ساخته

شده و ب++ا دس++تگاههاي نمون++ه ب++رداري از ه+وا تط++بيق داده شده و ب++ا دس++تگاههاي نمون++ه ب++رداري از ه+وا تط++بيق داده شده اند. هريك از فيلترها شده اند. هريك از فيلترها

كاربرد خاص+ي داش+ته بطوريك+ه نمي ت+وان از ي+ك فيل+تر كاربرد خاص+ي داش+ته بطوريك+ه نمي ت+وان از ي+ك فيل+تر براي شرايط مختلف براي شرايط مختلف

جم+ع آوري و تجزي+ه اس+تفاده نم+ود. انتخ+اب فيل+تر مناس+ب ب+ه جم+ع آوري و تجزي+ه اس+تفاده نم+ود. انتخ+اب فيل+تر مناس+ب ب+ه ماهيت فيزيكي و شيميائي ماهيت فيزيكي و شيميائي

آئروس+ل، حجم نمون+ه و روش ش+يميائي م+ورد اس+تفاده ب+راي آئروس+ل، حجم نمون+ه و روش ش+يميائي م+ورد اس+تفاده ب+راي آماده سازي نمونه بستگيآماده سازي نمونه بستگي

دارد. دارد.

بط+ور كلي در انتخ+اب ي+ك فيل+تر باي+د نك+ات زي+ر م+ورد توج+ه ق+رار بط+ور كلي در انتخ+اب ي+ك فيل+تر باي+د نك+ات زي+ر م+ورد توج+ه ق+رار گيرد: گيرد: آئروسلي كه هدف جمع آوري آن است.آئروسلي كه هدف جمع آوري آن است. •

تركيب فيلتر.تركيب فيلتر. •

اندازة خلل و فرج)منافذ( فيلتر.اندازة خلل و فرج)منافذ( فيلتر. •

حداكثر بار مجاز برروي فيلتر. حداكثر بار مجاز برروي فيلتر.•

دماي هوائي كه از فيلتر عبور مي كند. دماي هوائي كه از فيلتر عبور مي كند.•

رطوبت هوائي كه بايد نمونه برداري شود. رطوبت هوائي كه بايد نمونه برداري شود.•

( در سيستم نمونه برداري.( در سيستم نمونه برداري. افت فشار فيلتر )افت فشار فيلتر ) •

P

انواع صافي هاانواع صافي هاان+وع مختلفي از فيلتره+ا س+اخته و ب+ه ب+ازار عرض+ه ش+ده ان+وع مختلفي از فيلتره+ا س+اخته و ب+ه ب+ازار عرض+ه ش+ده

است. رايجترين فيلترهائياست. رايجترين فيلترهائيكه در نمون+ه ب+رداري از ه+وا م+ورد اس+تفاده ق+رار مي گيرن+د كه در نمون+ه ب+رداري از ه+وا م+ورد اس+تفاده ق+رار مي گيرن+د

عبارتند از:عبارتند از:

- صافي هاي سلولزي - صافي هاي سلولزي 11- صافي هاي فايبرگالس- صافي هاي فايبرگالس22- صافي هاي پالستيكي- صافي هاي پالستيكي33- صافي هاي غشائي- صافي هاي غشائي44- صافي هاي غشائي نقره اي- صافي هاي غشائي نقره اي55- صافي هاي نوكلئوپور- صافي هاي نوكلئوپور66- پيش فيلترها- پيش فيلترها77

كاربرد برخي از صافي هاي رايج در كاربرد برخي از صافي هاي رايج در نمونه بردارينمونه برداري

كاربرد نوع صافيمامبران نقره اي demetonبرم, كلر و

تجزي+++++++ة وزني آفت كش ه+++++++ا, ايزوس+يانات ه+ا و آًالين+ده ه+اي ه+وا

)در آلودگي هواي بيرون(

فايبرگالس

برداش+ت ناخالص+ي ه+اي آلي ج+زئي جهت پ+ايش س+طوح ج+زئي آًالين+ده ه++++اي آلي )در آل++++ودگي ه++++واي

بيرون(.

نوع از -heatكوارتز treated

براي فل+زات, دم+ه ه+اي جوش+كاري, آزبست و ساير الياف

MCE

سيليس, كروماته++ا و روش تجزي++ة وزني گردوغباره+اي قاب+ل تنفس و

قابل استنشاق

PVC

, آفت PM10براي نمون+ه ب+رداري از كش ه++ا, آئروس++ل ه++اي اس++يدي و

حالل ها

ي++ا PTFEتفل++وني Polytetrafluorethylene

مثال هايي در خصوص مثال هايي در خصوص صافي هاصافي ها

اندازة روزنه و قطر اندازة روزنه و قطر صافيصافي

نوع نوع صافيصافي

نوع ائروسلنوع ائروسل

ميلي ميلي 3737 ميكرون ) ميكرون )8/08/0 ميلي متر( ميلي متر(2525متر و متر و

MCEMCE دمة فلزيدمة فلزي

ميلي ميلي 3737 ميكرون ) ميكرون )8/08/0متر(متر(

PVCPVC سيليسسيليس

2525 ميكرون ) ميكرون )2/1-1/02/1-1/0ميلي متر(ميلي متر(

MCEMCE آزبستآزبست

3737 ميكرون ) ميكرون )55اغلب اغلب ميلي متر(ميلي متر(

PVCPVC گردوغبارهاي گردوغبارهاي آزاردهندهآزاردهنده

آشناييآشنايي با نحوة نمونه با نحوة نمونه

برداري از بخش برداري از بخش قابل تنفس با قابل تنفس با

IOMIOMنمونه بردار نمونه بردار

IOMIOMنمونه بردار نمونه بردار

گيرة نصب به گيرة نصب به يقهيقه

بدنة بدنة نمونه نمونه برداربردار

حلقة حلقة ًالستيكًالستيك

يي

OO شكلشكل

كف كف كاسكاستت

صافصافيي

قسمقسمت ت فوقافوقاني ني كاسكاستت

حلقة حلقة ًالستيكًالستيك

يي

OO گيرة مخص+وص كاس+ت در مواق+ع جابج+ايي ب+ويژه پس گيرة مخص+وص كاس+ت در مواق+ع جابج+ايي ب+ويژه پس شكلشكل

از نمونه بردارياز نمونه برداري

درپوش درپوش كاستكاست

درپوش درپوش رسانارسانا

شكل شكل 11

دستورالعمل استفاده از دستورالعمل استفاده از IOMIOMنمونه بردار نمونه بردار

مشخصات:

لي++تر ب++ر لي++تر ب++ر 22پمپ نمون++ه ب++رداري در دبي پمپ نمون++ه ب++رداري در دبي ميزان دبي:ميزان دبي:دقيقه تنظيم گردد.دقيقه تنظيم گردد.

پالس+تيك ق+الب ري+زي ش+دة رس+انا/ و ي+ا از پالس+تيك ق+الب ري+زي ش+دة رس+انا/ و ي+ا از جنس:جنس:جنس فوًالد زنگ نزنجنس فوًالد زنگ نزن

ميلي م+++تري ميلي م+++تري 2525 نوع ص+++افي م+++ورد اس+++تفاده:نوع ص+++افي م+++ورد اس+++تفاده:( يا ( يا MembraneMembraneغشائي )غشائي )

ص++افي ليفي نظ++ير ص++افي ليفي نظ++ير فايبرگالسفايبرگالس

Cut-Point 50%Cut-Point 50% : : 100100 ليتر بر دقيقه ليتر بر دقيقه22 ميكرون در دبي ميكرون در دبي

IOMIOMنمونه بردار نمونه بردار تعريف:

IOMIOM ي+ك نمون+ه ب+ردار گردوغب+ار قاب+ل اس+تفادة مج+ددي ي+ك نمون+ه ب+ردار گردوغب+ار قاب+ل اس+تفادة مج+ددي است كه داراي يكاست كه داراي يك

( نمون+ه ( نمون+ه headheadس+ر )س+ر ) ي+ك ي+ك ميلي م+تري ب+ا ميلي م+تري ب+ا 2525 ص+افي ص+افي كاس+تكاس+تبرداري است. اينبرداري است. اين

انستيتويانستيتوي در در J.H. Vincent and D. MarkJ.H. Vincent and D. Markنمونه بردار توسط نمونه بردار توسط طب كار طب كار

19861986ادينب++ورو واق++ع در اس++كاتلند انگلس++تان در س++ال ادينب++ورو واق++ع در اس++كاتلند انگلس++تان در س++ال براي بهبود جمع آوريبراي بهبود جمع آوري

ش+ده ش+ده قاب+ل تنفس ط+راحيقاب+ل تنفس ط+راحي گردوغب+ار گردوغب+ار و نمون+ه ب+رداريو نمون+ه ب+ردارياست. اين نمونه بردار است. اين نمونه بردار

از بخش قاب++ل از بخش قاب++ل نمون++ه ب++ردارينمون++ه ب++رداري ب++راي ب++راي ًالزم ًالزم معياره++ايمعياره++ايتنفس توصيه شده توسطتنفس توصيه شده توسط

ACGIHACGIH,, روش روش NIOSH 5700NIOSH 5700ب++رداري از ب++رداري از نمون++ه نمون++ه ب++راي ب++رايذرات معلق فرمذرات معلق فرم

در بس++ياري از در بس++ياري از همچ++نينهمچ++نين و و ب++وده ب++وده دارا دارا را را آلديئ++د آلديئ++داستانداردهاي بين المللي استانداردهاي بين المللي

انگلس+تان انگلس+تان ايم+نيايم+ني و و بهداش+ت بهداش+ت MHDS 14MHDS 14 روش روش نظ+يرنظ+ير((HSEHSEبراي نمونه )براي نمونه )

قابل تنفس و قابل استنشاق قابل تنفس و قابل استنشاق برداري از بخش هاي برداري از بخش هايهمچنين توسطهمچنين توسط و و

ISO/CENISO/CEN پذيرفت+ه پذيرفت+ه ب+راي نمون+ه ب+رداري از بيوآئروس+ل ه+ا ب+راي نمون+ه ب+رداري از بيوآئروس+ل ه+اشده است.شده است.

InhalableInhalable

-cut-cutمواديكه با مواديكه با pointpoint 100 100 ميكرون ميكرون

در زمانيكه در هر در زمانيكه در هر قسمتي از قسمتي از

سيستم دستگاه سيستم دستگاه تنفسي فوقاني تنفسي فوقاني جايگزين گردند، جايگزين گردند، زيان آور هستند.زيان آور هستند.

ThoracicThoracic

-cut-cutمواديكه با مواديكه با pointpoint

ميكرون در ميكرون در 1010زمانيكهزمانيكه

در مجاري ريه و در مجاري ريه و ناحية ناحية

تبادل گازجايگزين تبادل گازجايگزين شوندشوند

زيان آور هستند زيان آور هستند

RespirableRespirable cut-pointcut-point 4 4مواديكه با مواديكه با

ميكرون درزمانيكه در ميكرون درزمانيكه در ناحية تبادل گاز ريه ها ناحية تبادل گاز ريه ها

)حبابچه هاي ريوي( )حبابچه هاي ريوي( جايگزين گردند زيان آور جايگزين گردند زيان آور

.هستند هستند

معيار توافقي جهاني جهت نمونه معيار توافقي جهاني جهت نمونه برداري از ذرات معل�قبرداري از ذرات معل�ق

cut-pointcut-point 50% 50% عبارتست از اندازة عبارتست از اندازة

آئروسلي كه وسيلة آئروسلي كه وسيلة جمع آوري مي تواند با جمع آوري مي تواند با

% راندمان جمع % راندمان جمع 5050

..آوري كندآوري كند

IOMIOMنمونه بردار نمونه بردار

احتياط:احتياط:

براي نمونه برداري از بيوآئروسل ها از دستكش براي نمونه برداري از بيوآئروسل ها از دستكش پالستيكي و انبرك استريلپالستيكي و انبرك استريل

.استفاده كنيداستفاده كنيد

جابجاييجابجايي

زمانيك+ه كاس+ت را جابج+ا مي كني+د دس+تگش دس+ت كني+د و زمانيك+ه كاس+ت را جابج+ا مي كني+د دس+تگش دس+ت كني+د و براي جلوگيري براي جلوگيري

از انتق++ال رط++وبت, گردوغب++ار ب++ر روي محي++ط نمون++ه از انتق++ال رط++وبت, گردوغب++ار ب++ر روي محي++ط نمون++ه برداري )فوم يا صافي( برداري )فوم يا صافي(

از انبرك يا پنس مخصوص صافي استفاده كنيداز انبرك يا پنس مخصوص صافي استفاده كنيد

IOMIOMنمونه بردار نمونه بردار تميزكردن نمونه بردار:تميزكردن نمونه بردار:

قسمت هاي مختلف نمونه بر دار را از قسمت هاي مختلف نمونه بر دار را از 11- مطابق شكل - مطابق شكل 11يكديگر جدا نمائيد.يكديگر جدا نمائيد.

- قطعات جدا شده را در يك تميز كنندة مافوق صوت به - قطعات جدا شده را در يك تميز كنندة مافوق صوت به 22همراه آب و يك عامل همراه آب و يك عامل

خيس كننده مانند صابون قرار دهيد. ميتوان قطعات خيس كننده مانند صابون قرار دهيد. ميتوان قطعات نمونه بردار را همچنين نمونه بردار را همچنين

توسط يك حالل نظير ايزوپروپيل الكل تميز نمود. توجه توسط يك حالل نظير ايزوپروپيل الكل تميز نمود. توجه حلقةحلقة داشته باشيدكهداشته باشيدكه

OO شكل را در مواقع استفاده از حالل فقط با آب تنها شكل را در مواقع استفاده از حالل فقط با آب تنها بشوئيد.بشوئيد.

احتياط:احتياط:

پالستيكي پالستيكي IOMIOM براي پاك كردن براي پاك كردن CFCCFC از تركيباتي با پاية از تركيباتي با پاية •استفاده نكنيداستفاده نكنيد

زمانيكه از حالل ها استفاده مي كنيد مواظب پاشيده شدن زمانيكه از حالل ها استفاده مي كنيد مواظب پاشيده شدن •آنها به چشمها, تنفسآنها به چشمها, تنفس

- ب++ا س++تفااده از ي++ك دس++تمال كاغ++ذي ي++ا پارچ++ة ب++دون - ب++ا س++تفااده از ي++ك دس++تمال كاغ++ذي ي++ا پارچ++ة ب++دون 33 و شعله ور شدن باشيد. و شعله ور شدن باشيد.پرزقطعات را خشك و اجازهپرزقطعات را خشك و اجازه

تا قطعات كامالG خشك گردند. تا قطعات كامالG خشك گردند.

IOMIOMنمونه بردار نمونه بردار قرار دادن صافي در داخل نمونه بردارقرار دادن صافي در داخل نمونه بردار

- با واردن فشار آرامي دونيمة كاست را از - با واردن فشار آرامي دونيمة كاست را از 11يكديگر جدا كنيديكديگر جدا كنيد

((22 )شكل )شكل - صافي را در داخل كاست عقب قرار دهيد - صافي را در داخل كاست عقب قرار دهيد 22

)بر روي شبكة )بر روي شبكة پشتيبان( و سپس كاست جلو را بر روي پشتيبان( و سپس كاست جلو را بر روي

كاست عقب ببنديد كاست عقب ببنديد و از محكم بسته شده آنها مطمئن گرديد و از محكم بسته شده آنها مطمئن گرديد

شكل شكل 22

به روش به روش IOMIOMكاربرد نمونه بردار كاربرد نمونه بردار وزنيوزنيراهنماي كلي توزين كردن:راهنماي كلي توزين كردن:

در ط+ول م+دت ش+ب قب+ل از نمون+ه ب+رداري باي+د كاس+ت در ط+ول م+دت ش+ب قب+ل از نمون+ه ب+رداري باي+د كاس+ت پالس+تيكي در ات+اق ت+رازو تحت ش+رايط رط+وبت كن+ترل پالس+تيكي در ات+اق ت+رازو تحت ش+رايط رط+وبت كن+ترل ش++ده ق++رار گرفت++ه و وزن گ++ردد. س++عي كني++د س++طج ش++ده ق++رار گرفت++ه و وزن گ++ردد. س++عي كني++د س++طج رط++وبت در ات++اق ت++رازو ث++ابت نگ++ه داش++ته ش++ود. در رط++وبت در ات++اق ت++رازو ث++ابت نگ++ه داش++ته ش++ود. در ص+ورت اس+تفاده از كاس+ت از جنس ف+وًالد زن+گ ن+زن مي ص+ورت اس+تفاده از كاس+ت از جنس ف+وًالد زن+گ ن+زن مي توان كاست و صافي را در جاي خشك نگه داري نمود.توان كاست و صافي را در جاي خشك نگه داري نمود.

توج+ه داش+ته باش+يد ك+ه مجموع+ة كاس+ت و ص+افي را ب+ه توج+ه داش+ته باش+يد ك+ه مجموع+ة كاس+ت و ص+افي را ب+ه عن+وان ي+ك واح+د مس+تقل قب+ل و بع+دا از نمون+ه ب+رداري عن+وان ي+ك واح+د مس+تقل قب+ل و بع+دا از نمون+ه ب+رداري وزن نمائي+د. قب+ل از پيش ت+وز ين و پس ت+وزين, س+طح وزن نمائي+د. قب+ل از پيش ت+وز ين و پس ت+وزين, س+طح خ+ارجي كاس+ت را ب+ا ي+ك دس+تمال كاغ+ذي و ي+ا پارچ+ه اي خ+ارجي كاس+ت را ب+ا ي+ك دس+تمال كاغ+ذي و ي+ا پارچ+ه اي

بدون پرز كامال� خشك نمائيد. بدون پرز كامال� خشك نمائيد.

بمنظ++ور تص++حيح وزنه++ا, در مواق++ع اس++تفاده از بمنظ++ور تص++حيح وزنه++ا, در مواق++ع اس++تفاده از كاس+ت ه+اي پالس+تيكي همانن+د نمون+ه ب+رداري, نمون+ة كاس+ت ه+اي پالس+تيكي همانن+د نمون+ه ب+رداري, نمون+ة ش+اهد را تهي+ه )از نمون+ة ش+اهد نباي+د ه+وا عب+ور داده ش+اهد را تهي+ه )از نمون+ة ش+اهد نباي+د ه+وا عب+ور داده ش+ود( و آن+را وزن ك+رده و نمون+ه ه+ا ي اص+لي و ش+اهد ش+ود( و آن+را وزن ك+رده و نمون+ه ه+ا ي اص+لي و ش+اهد

را به آزمايشگاه بفرستيد.را به آزمايشگاه بفرستيد.

راهنماي كلي توزين كردن )ادامه(راهنماي كلي توزين كردن )ادامه(

كلي+ة ت+وزين ه+ا باي+د ب+ا ترازوه+اي پنج رقمي )ب+ا دقت كلي+ة ت+وزين ه+ا باي+د ب+ا ترازوه+اي پنج رقمي )ب+ا دقت گرم( گرم(00001/000001/0

انج+ام ش+ود. بمنظ+ور ثب+وت به+تر نت+ايج ق+رائت انج+ام ش+ود. بمنظ+ور ثب+وت به+تر نت+ايج ق+رائت هاي ترازو را پس از هاي ترازو را پس از

گذشت سه و نيم دقيقه انجام دهيد. گذشت سه و نيم دقيقه انجام دهيد.

شكل شكل 33

حمل و نقل كاست هاي آماده و حمل و نقل كاست هاي آماده و توزين شده:توزين شده:

اگ+ر بن+ا ب+ه دًالئلي نمي خواهي+د بالفاص+له نمون+ه اگ+ر بن+ا ب+ه دًالئلي نمي خواهي+د بالفاص+له نمون+ه برداري كنيد و يا مكانبرداري كنيد و يا مكان

نمون+ه ب+رداري دور اس+ت, كاله+ك كاس+ت ه+اي آم+اده ش+ده نمون+ه ب+رداري دور اس+ت, كاله+ك كاس+ت ه+اي آم+اده ش+ده را روي آنها قراررا روي آنها قرار

داده و مجموع+ه را در گ+يرة مخص+وص جابج+ايي )ك+ه داده و مجموع+ه را در گ+يرة مخص+وص جابج+ايي )ك+ه نشان داده نشان داده11در شكل در شكل

درپ+وش درپ+وش 44شده اس+ت( ق+رار دهي+د و ي+ا مط+ابق ش+كل شده اس+ت( ق+رار دهي+د و ي+ا مط+ابق ش+كل كاست را روي آن قراركاست را روي آن قرار

قرار دهيد. قرار دهيد.IOMIOMداده و كاست را در داخل بدنة داده و كاست را در داخل بدنة

شكل شكل 44

كاليبراسيون پمپ نمونه كاليبراسيون پمپ نمونه بردار فرديبردار فردي

پمپ نمون+ه ب+ردار ف+ردي را ب+ا اس+تفاده از ي+ك نمون+ه ب+ردار IOMكه حاوي صافي

مورد نظ+ر ب+راي نمون+ه ب+رداري اس+ت ب+ه كم+ك آداپت+ور مخصوص مطابق شكل

زي+ر ك+اليبره نمائي+د. ًالزم ب+ه ذك+ر اس+ت ك+ه در ص+ورت عدم وجود آداپتور و يا

و ي+ا ك+اليبراتور مي تواني+د از دس+تگاه حب+اب ص+ابون و ق+رار IOMدادن نمونه بردار

با شرايط فوق در مدار, كاليبراسيون را انجام دهيد.

آداپتور آداپتور مخصوص مخصوص

كاليبراسيون كاليبراسيون نمونه بردار نمونه بردار

IOMIOM

مدار كاليبراسيون پمپ مدار كاليبراسيون پمپ نمونه بردار فردي با نمونه بردار فردي با استفاده از آداپتور استفاده از آداپتور

مخصوص كاليبراسيون مخصوص كاليبراسيون و و IOMIOMنمونه بردار نمونه بردار

كاليبراتور الكترونيكيكاليبراتور الكترونيكي

نمونه بردار نمونه بردار IOMIOM كه بر كه بر

روي روي آداپتور آداپتور

مخصوص مخصوص بطور بطور

افقي قرار افقي قرار گرفته شده گرفته شده

استاست

كاليبراتوكاليبراتورر

الكترونيكالكترونيك

يي

پس از نمونه برداريپس از نمونه برداري- پمپ نمون+ه ب+رداري را خ+اموش و ب+ا احتس+اب زم+ان ش+روع و زم+ان 1

خاتمه , مدت زمان كامل

نمونه برداري را بدست آوريد.

- نمون+ه ب+ردار را از پمپ ج+دا ك+رده و در ص+ورتيكه در مح+ل ت+وزين را 2انجام مي دهيدكاست

پالس+تيكي ح+اوي ص+افي را ب+ا ت+رازوي حس+اس ك+ه قب+ل از نمون+ه برداري استفاده نموده ايد با

هم+ان ش+رايط وزن نمائي+د و در ص+ورتيكه ًالزم اس+ت در مك+ان ديگري عمل وزن كردن را

انج+ام دهي+د مط+ابق آنچ+ه ك+ه قبالG ش+رح داده ش+د نمون+ه ه+ا را با مراقبت هاي ًالزم به

آزمايشگاه منتقل نمائيد.

- پس از ت+وزين نمون+ه ه+ا, اختالف وزن نمون+ه ه+اي قب+ل و بع+دا از 3نمونه برداري را محاسبه

كنيد.

- ب++ا در دس++ت داش++تن دبي پمپ نمون++ه ب++رداري و زم++ان نمون++ه 4برداري حجم كل هواي نمونه

ب++رداري ش++ده را بدس++ت آوري++د و ب++راي بدس++ت آوردن غلظت كافي است كه اختالف وزن

نمون+ه قب+ل و بع+د از نمون+ه ب+رداري را ب+ر حجم ك+ل ه+واي نمون+ه برداري شده تقسيم نمائيد .

مالحظاتمالحظات- پس از نمون++ه ب++رداري مج++دداG پمپ نمون++ه ب++رداري را 1

كاليبره و از درست

كاركردن پمپ نمونه بردار اطمينان حاصل نمائيد.

- به+تر اس+ت بمنظ+ور جلوگ+يري از اث+ر رط+وبت كاس+ت 2 24حاوي صافي بمدت

ساعت در داخل دسيكاتور قرار داده شوند.