سیر تحولی جمعیت جهان

By the beginning of the 21st century, world population

reached 6 billion. Most of the growth has occurred in the past

200 years.

مرحله قبل از پیدایش کشاورزی: زندگی بر •مبنای شکار

مرحله کشاورزی: تحولی عظیم در زندگی بشر•مرحله پس از انقالب صنعتی: سرعت گرفتن •

افزایش جمعیت دنیا میلیون250-300سال صفر میالدی: •هزاره اول میالد: دوره کاهش رشد جمعیت و •

شاید توقف. و لذا برآورد جمعیت برای سال میالدی تقریبا مساوی با سال صفر 1000است.

برابر شدن2زمان الزم برای • میلیون500( = 1650 سال)1650• میلیارد1( = 1850 سال)200• میلیارد2( = 1925 سال)75• میلیارد4( = 1975 سال)50• میلیارد8/5 = 2025•

Figure 1 World Population Growth

Source: Joseph A. McFalls, Jr. Population: A Lively Introduction. Third edition. Population Reference Bureau 53(3); 1998: 38

اس�اس متوس�ط بر س�طح بي�ني پيش , جم�عيت جه�ان در س�ال س�ازم�ان �مل�ل

ب�ه �ح�دود هش�ت ميلي�ارد نف�ر و در 2025 ب�ه بيش �از ن�ه �ميلي�ارد نف�ر 2050س�ال �

افزا�يش خواهد �يافت .علي رغم افت و خ�ز ه�اي متع�دد در ط�ول ح�ال در هميش�ه جه�ان ج�معيت ت�اري�خ,

افزا�يش بود�ه است� .از س�ال بع�د جه�ان جمعيت 1650رش�د

سريع بوده است .

علت اص�لي رش�د پ�ايين مرگ و م�ير ب�االا�ز قب�ل در دني�ا ب�وده 1650جم�عيت�

اپي�دمي �ه�ا . , جن�گ ه�ا , قحطي اس�ت از ��مهم��تري�ن ط��ب�يعي� ح��وا�د�ث ه��ا ��و ع�امالن� اين �م�رگ �و م�ير �ب�وده �ان�د �. ب�ه ط�اعون �در �ف�اص�له� س�ال عن�و�ان �مث�ا�ل

م�يالد�ي �در ح�د�ود �ي�ك 1349- 1347ه�اي ب�رد�ه ب�ين از ر�ا س�وم �از جمعيت� �ارو�پ�ا ا�س�ت �. د�ر ق�رن ب�ي�س�تم ن�ي�ز بي�م�اري ه�ا و� ج�اي ش�ما�ري �ب�ر ت�ل�ف�ات �ب�ي ه�ا� ج�ن�گ�

گذاشتند .

درصد رشد تقريبي ساالنه2000-2050

1990-2000

1950-1990

1850-1950

1750-1850

1650-1750

قاره

0/18- 0/07 0/69 0/72 0/64 0/34 اروپا0/75 1/49 2/04 0/62 0/45 0/37 آسيا

0/84 1/65 2/42 1/62 1/1 0/09- آمريكاي التين

0/76 1/04 1/24 1/89 3/26 0 آمريكاي شمال

ي

1/96 1/76 1/73 1/87 0 0 اقيانوسيه

1/72 2/49 2/57 0/84 0 0/05- آفريقا

0/84 1/42 1/84 0/77 0/47 0/29 جهان

کشور های جهان از نظر تغییرات •جمعیتی :

- کشورهای توسعه یافته یا صنعتی1 اروپا، آمریکای شمالی ، اقیانوسیه ،

ژاپن- کشورهای درحال توسعه2

بقیه کشورهای جهان

در ميان قاره ها اروپا داراي كمترينميزان رشد بوده است .

اين رشد پايين جمعيت هم ناشي از باروري پايين جمعيت هاي اروپايي و هم ناشي از مهاجر فرستي عمده اي بود كه

اتفاق 20 و اوايل قرن 19در اواخر قرن افتاد .

0/2 جمعيت اروپا با يك رشد منفي درصدي در حال كاهش است .

درصد از 11/5 در حال حاضر جمعيت اروپا جمعيت جهان را در بر مي گيرد .

آفريقا در حال حاضر داراي باالترين ميزانرشد جمعيت در دنياست .

آفريقا رشد جمعيتي باالي خود را حداقل حفظ خواهد كرد .2050تا سال

از جمعيت %14 آفريقا در حال حاضر .جهان را در خود جاي داده است

در ح�دود اين جمعيت از در چين و 34% در� كش�ور� هن�د� س�اكن� هس�تند �. م�يزان % 28

با�روري هن�د از چ�ين باالت�ر است بيش ت�رين درص�د جمعيت جه�ان در ق�اره ي

از % 60آ�س�يا س�كون�ت دا�رن�د در ح�ا�ل حاض�ر� متمرك�ز ي �آس�يا ق�اره در جه�ان جمع�يت

شده اند . در س�ال ح�دود 2050 در جمعي�تي ب�ا هن�د

ميلي�ون نف�ر بزر�گ�ترين �كش�ور جه�ان 1628ك�ه ح�الي در ب�ود خو�اه�د نظ�ر �جمعيت از�

�مي�لي�و�ن نف�ر د�ر مك�ان 1394چ�ين ب�ا ج�معيت �.دوم جاي خ�واهد �داشت

جمعيت آمريك�اي ش�مالي ب�ه علتمه�اجرت وس�يع از ق�اره ي اروپ�ا

ي فاص���له 1850-1750در ب�االترين م�يزان رش�د را دارا ب�وده

است . در ح�ال حاض�ر بع�د از اروپ�ا داراي

كم�ترين رش�د ق�اره اي مي باش�د . عم�ده آمريك�ا همانن�د اقيانوس�یه

جمعيت خ�ود را از طري�ق مه�اجرت كسب كرده است .

اين در پ�ذيري مه�اجر علت ب�ه در آن در جمعيت رش��د ق��اره آمريك��اي و اروپ��ا ب��ا مقايس��ه ب��االيي نس��بتا ح��د در ش��مالي

است .

جمعیت ایران •ای]ران یکی از کش]ورهای پ]رجمعیت دنی]ا اس]ت.با •

توج]ه ب]ه ب]رآورد س]ازمان مل]ل ، ای]ران در ح]ال حاضر هجدهمین کشور پرجمعیت جهان است.

س]ال • ملی را 85 سرش]ماری کش]ور جمعیت میلی]ون و70 ه]زار و42 ک]رده 846 اعالم نف]ر

س]ال در م]یزان این . ح]دود 75اس]ت 60 نف]ر ب]وده ، ب]دین ت]رتیب 488 ه]زارو 55میلی]ون و

س]االنه ی]ک میلی]ون نف]ر ب]ه جمعیت کش]ور اض]افه شده است.

ب]ا م]یزان 1365-1355جمعیت ای]ران در فاص]ل̀ۀ • درص]دی بیش]ترین م]یزان رش]د خ]ود را 3/9رش]د

ک]اهش ب]ه علت ازآن بع]د اس]ت. ک]رده تجرب]ه ب]اروری از م]یزان رش]د جمعیت کاس]ته ش]د و ی]ک

1375-1365 درص]دی ب]رای دورۀ̀ 1/96م]یزان ثبت ش]ده اس]ت. م]یزان کن]ونی رش]د جمعیت در

درصد رسیده است.1/61 به 1385سال

ساختار جمعیت ایران•مه]اجرت ب]ه ش]هرها، اف]زایش جمعیت ش]هری و •

ت]ا نس]بت ب]ه ش]هر م]وجب ش]د تب]دیل روس]تاها درص]]د یاب]]د. اف]]زایش بت]]دریج شهرنش]]ین

ب]ه 1335درص]د درس]ال 31شهرنش]ینی ازح]دود درص]د 68 و 1375 درص]د در س]ال 61بیش از

بالغ گردید. 1385در سال

نس�بت • سرش�ماري ها، نت�ايج براس�اس جنس�ي جمعيت كش�ور )تع�داد م�ردان ب�ه

ح�دود زن( نف�ر يكص�د ثبت 103ازاي ش�ده اس�ت . يع�ني ب�ه ازاي ه�ر ص�د نف�ر وج�ود م�رد نف�ر صدوس�ه زن جمعيت

ديگ��ر، عب��ارت ب��ه درص��د 50/9دارد. درص�د 49/1جمعيت كش�ور را م�ردان و

را زنان تشكيل مي دهند.

این ج]دول جمعيت كش]ور را ب]ه تفكي]ك گروه ه]اي •س]ال هاي در جنس و پنجس]اله 1375س]ني

جنس]ي 1385و و س]ني ه]رم مي ده]د. نش]ان جمعيت كش]ور ك]اهش موالي]د در س]ال هاي اخ]ير جمعيت س]اختار مي ده]د. نش]ان وض]وح ب]ه را ب]ه ج]وان جمعيت از انتق]ال بس]تر در كش]ور جمعي]]تي ب]]ه نه]]ايت در و ميانس]]ال جمعيت

سالخورده قرار گرفته است.

رون�د • ك�ه دارد وج�ود زي�ادي م�دارك و شواهد تأيي�د كش�ور در را ب�ا�روري� م�يزان ه�اي ك�اه�ش ا�ين �ش�اهد� اف�زايش نس�بت ب�ا وج�ود مي� كن�د ام�ا

خ�واهيم 0-14ج�معيت آتي س�ال هاي در س�ال�ه ب�ود. اين �اف�زايش نس�بت �جمعيت د�ر گ�روه س�ني

س�اله� ب�ه دلي�ل اف�زا�يش تع�داد موالي�د، ناش�ي 14-0متو�ل�دان �ده�ه � ورو�د ب�ا 60از زم�ان )ك�ه �هم

انفج�ا�ر جمعي�تي در كش�ور ب�ود�(، ب�ه �س�نين ازدواج و �باروري �است.�

•

ازدواج • يكب��ار ح��داقل جمعيت نس��بت جمعيت ب�ه در ۱۰ ك�رده بيش�تر، و س�اله

درص�د اس�ت 64/1 و در زن�ان 56/08م�ردان س��ال در رقم اين ب��ه ۷۵  ك��ه

و52/65ت��رتيب ب��ود. 59/73 درص��د زودرس�ی ازدواج ک�ه تحت عن�وان درص�د

19-15اف�راد ازدواج ک�رده درگ�روه س�نی ده�ه چن�د طی ش�ود می تعری�ف س�اله

.اخیر در حال کاهش است

ازدواج در س�ال • اولين مي�انگين س�ن در ميان مردان۸۵  زنان26/2در در و  23/3

سال برآورد شده است. و 25/6 ب�راي م�ردان ۷۵اين رقم در س�ال •

س�ال ب�ود. این وض�عیت 22/4 ب�راي زن�انت�اثیرعواملی نظ�یر م�یزان تحص�یالت زن�ان

.را منعکس می کند

درص�د زن�ان ش�اغل در كش�ور داراي 36بيش از•تحص�يالت د�انش�گاهي ه�س�تند ، �در ح�الي ك�ه اين

درصد �است.13م�يزان �براي مر�دان س�ال • سرش�ماري آم�اري نت�ايج ، 85براس�اس

درص�د جم�عيت ش�اغل �كش�ورداراي 87بيش از درصد بيسواد ه�ستند.� 13سو�اد و كمتر�از

• ، سرش�ماري ازاين آم�ده بدس�ت نت�ايج طب�ق ت�رتيب داراي ب�ه� بيش�ترين ش�اغالن م�رد �و زن

ب�ا مت�وس�ط ع�الي 26س�واد� س�وا�د و در�ص�د .درصد �هستند�36 با

حرکات جمعیت ایران

درده]ه ه]ای گذش]ته تغی]یر درفراین]دهای مرتب]ط ب]ا •جمعیت اف]]زایش م]]وجب ، جمعیت حرک]]ات

ایران شده است.

مرگ ومیر

ب]ه • بهداش]تی امکان]ات و بهداش]ت گس]ترش کش]ور اجتم]اعی و اقتص]ادی توس]ع̀ۀ م]وازات کاهش شدید مرگ ومیر را در پی داشته است.

باروری

مطالع]ات اولی]ه م]یزان موالی]د در فاص]ل̀ۀ س]الهای •و 1352 رادرح]دود 1353 ب]رآورد 42 دره]زار

موالی]د کن]ترل اعم]ال سیاس]تهای ب]ا ان]د. ک]رده م]یزان ب]اروری 1368وتنظیم خ]انواده از س]ال

س]ال در و یافت]ه ح]دود 79ک]اهش در 16 فرزن]د 2دره]زار و م]یزان ک]ل ب]اروری براب]ر ب]ا

برآورد شد.

مهاجرت

اف]زایش ش]دید مه]اجرت ش]هر ب]ه روس]تا در ده]ه •ه]ای گذش]ته س]یمای س]کونتی جمعیت ای]ران را

ازنظر شهری- روستایی متغیر ساخته است.تغی]یرات ع]ددی جمعیت عم]دتا ت]ابع زاد و ول]د و •

مرگ و میر جمعیت است .