روابط انسانی و بهداشت روانی در مدیریت

تهیه کننده: وحید خدادادی

مقدمه

م�ديريت ض�رورتي اجتن�اب ناپ�ذير ب�راي ه�ر س�ازمان و اجتم�اع اس�ت ك�ه ب�ا ف�رض فق�دان آن، رش�ته ام�ور از

گس�لد و ش�يرازه کاره�ا ب�ه هم مي ري�زد. اح�راز ‌هم مينقش م�ديريت و ش�رط کس�ب توفي�ق در آن، مس�تلزم اح��راز دانش ه��ا و مهارته��ايي اس��ت ک��ه يکي از مهم ت��رين آنه��ا رواب��ط انس��اني در م��ديريت يع��ني ه��نر

باش��د و ب��دون تردي��د چگ��ونگي ‌ارتباط��ات انس��اني ميرواب�ط انس�اني در م�ديريت، ت�ابع ن�وع نگ�رش ب�ه انس�ان

خواهد بود. اهميت و توج��ه ب��ه رواب��ط انس��اني و نقش غيرقاب��ل

انک�ار آن در جهت اه�داف س�ازمانها و جوام�ع بش�ري ب�ر کس��ي پوش��يده نيس��ت ، اين جايگ�اه بح��دي اس��ت ک�ه بس��ياري از ص��احبنظران علم م��ديريت ، م��ديريت را علم، ه�نر و ي�ا فن برق�راري رواب�ط ب�ا انس�انها مع�رفي

س�از و حي�اتبخش اس�الم ن�يز ‌ان�د. در مکتب انسان‌کردهاي ب�ر رواب�ط انس�اني و ارتب�اط ص�حيح و ‌تاکي�د وي�ژه

اص�ولي و ت�وام ب�ا اخالق حس�نه ب�ا حف�ظ ک�رامت انس�ان در تم��امي س��طوح گردي��ده و در اين رابط��ه م��ديران به�تر اس�ت نخس�ت دي�دگاه اس�الم در زمين�ه م�ديريت و رواب�ط انس�اني و ارزش�هاي ح�اکم ب�ر آن را ش�ناخته و

ه�اي آن ‌پس از ش�ناخت و بررس�ي خصوص�يات و ويژگيجهت تحقق و عينيت بخشيدن به آن اقدام نمايند.

روابط انسانی رواب�ط انس�اني از نظ�ر مفه�وم شناس�ي ب�ه معن�اي

ايج�اد مناس�بات انس�اني س�الم، ب�ه منظ�ور ارتق�اي رض��ايت خ��اطر و نيرومن��د ک��ردن روحي��ه اف��راد و ايج�اد اش�تراک مس�اعي بيش�تر انس�انها مي باش�د، رواب�ط انس�اني در م�ديريت ش�ريان حي�ات م�ديريت و قلب تپن�ده س�ازمان اس�ت، دانش رواب�ط انس�اني ب�ا ايج�اد محي�ط س�الم، نش�اط انگ�يز، و آرامش بخش،

گ�ردد. ‌م�وجب بيش�ترين ب�ازدهي ب�اکمترين هزين�ه ميدر پرت�و رواب�ط انس�اني س�الم و س�ازنده، آث�ار مثبت ف��راواني نص��يب اف��راد و س��ازمان مي گ��ردد ک��ه ب��رخي از آنه��ا عب��ارت اس��ت از: محي��ط ک��اري و س���ازماني آرام بخش و نش���اط انگ���يز، ارتق���اي احس���اس ام���نيت روحي و رواني، توانمندس���ازي روحي کارکن��ان، اف��زايش رض��ايتمندي از ک��ار و زن�دگي، ش�کل گ�يري فض�اي همک�اري و همي�اري، ايج�اد ص�ميميت، ايج�اد زمين�ه رش�د و بالن�دگي م�ادي و معن���وي، ارتق���اي س���طح س���المت عم���ومي و بهداش�ت رواني، پيش�گيري از ه�در رفت انرژيه�اي م�ادي و معن�وي، جلوگ�يري از کم ک�اري و بي ک�اري

پنهان، ارتقاي بهره وري و سطح توليد.

، بنيانگذار شركت سوني، آكيو موريتاگويد كه :‌مي

"هاي ژاپ��ني و ب��ه وي��ژه در ‌در م��وفقيت ش��ركتاي وج�ود ن�دارد. ‌ش�ركت س�وني هيچ س�حر ي�ا معج�زه

اي اس�ت ك�ه ب�ا كاركن�ان ‌رم�ز م�وفقيت آنه�ا در ش�يوهكنن�د. چراك�ه مهم�ترين م�اموريت م�ديران ‌رفت�ار مي

اي س��الم ‌ژاپ��ني اين اس��ت ك��ه ب��ا كاركن��ان رابطهبرق��رار نماين��د. در درون ش��ركت ن��وعي احس��اس

اي ك�ه كاركن�ان و ‌خ�انوادگي بوج�ود آورن�د ب�ه گ�ونه"مديران احساس كنند سرنوشت يكسان دارند.

ه��اي مع��روف اي��راني ‌مدير يكي از كارخانهك�ه ب�ه اهميت ب�ذل توج�ه ب�ه رواب�ط انس�اني

ك�رد ك�ه ‌در م�ديريت پي ب�رده ب�ود، س�عي ميب����ه اين طري����ق از نيازه����ا، کمبوده����ا و گرفتاريه���اي اف���راد مجموع���ه م���ديريتي خ�ويش، آگ�اه و مطل�ع گ�ردد و ب�دين وس�يله ب�ا آنه�ا هم�دلي و دلج�ويي ک�رده، در ح�د ت�وان در رف��ع مش��کل ايش��ان اق��دام نماي��د، ت��ا انگ���يزه اف���راد را ب���راي تالش و همک���اري تق���ويت کن���د. ح���تي وي مث���ل ك���ارگران

اش در ص�ف غ�ذاي س�لف س�رويس ‌كارخ�انهايس�تاد ت�ا از طري�ق آش�نايي ب�ا مش�کالت ‌مي

کارکن��ان، بتوان��د از مش��کالت س��ازمان ن��يز آگ�اه گ�ردد، و ب�ا ت�دابير و اق�دامات مقتض�ي از ب���روز مش���کالت پيچي���ده و انح���راف از

اهداف و ماموريت كارخانه جلوگيري كند.

در كش""ورهاي ديگ""ر ن""يز از اهميت مبحث رواب""طاند. ب""ه ط""ور مث""ال یكی از ‌انس""اني غاف""ل نش""ده

اعالم CEMTASهای معت"بر تركی"ه ب"ه ن"ام ‌ش"ركتك"رده ك"ه ی"ك خ"انواده ب"زرگ اس"ت. ب"ه ط"وری ك"ه پرس"نل را تش"ویق ب"ه ارتب"اط بیش"تر در مناس"بات و

من"د ‌های ملی و میه"نی می كن"د. همچ"نین عالقه‌جش"نایج"اد رابط"ه ف"امیلی بین پرس"نل اس"ت. در روز ملی درختك"اری ه"ر س"اله كلی"ه پرس"نل ب"ه هم"راه م"دیریت ارش"د و ع"الی ش"ركت در این جش"ن ش"ركت ك"رده

كنن"د. در ض"من در ب"رخی ‌واق"دام ب"ه نه"ال ك"اری میاز روزه""""ای س""""ال كلی""""ه اف""""راد ب""""ه هم""""راه

های ش"""""""ام و ‌هایش"""""""ان در ض"""""""یافت‌خانوادهكنند.‌جمعی شركت می‌های دسته‌مسافرت

نيز در زمينه روابط انساني و رفتار با كاركنان حضرت علي )ع(فرموده است :

" آن گونه از آنان تفقد نما که پدر و مادر از فرزندانشان تفقد و

".نمايند‌دلجويي مياي نظ""ير جش""ن ي""ا ‌به عن""وان مث""ال در ص""ورت ب""روز واقعه

مص"يبت، ب"راي هري"ک از کارکن"ان، تفق"د م"دير و حض"ور وي در اي از ب""ذل توج""ه و تفق""د پدران""ه ب""ه ش""مار ‌مراس""م، نم""ونه

رود.‌ميبا اينك"ه در م"ديريت از منظ"ر اس"المي رواب"ط انس"اني ب"رخي از پيش نيازه"ا و ل"وازم تحکيم نظ"ير ع"دالت، اعتم"اد، ن"رمي و

طلب""""د، ‌ص""""در و خ""""يرخواهي را مي‌م""""دارا، محبت، سعهاعتن""ايي ب""ه آن پيام""دهايي منفي از اين قبي""ل را در پي ‌بي

هاي نابهنگ""ام، اب""راز ‌خواه""د داش""ت: تقاض""اي مرخص""يکس"الت، بي ح"الي و خس"تگي، اف"زايش ض"ريب اش"تباهات و ح"وادث ک"اري، ب"روز تع"ارض من"افع بين اف"راد، ايج"اد ک"دورت

ه"اي بي م"ورد، بي ‌و دش"مني بين کارکن"ان، اف"زايش جابجايينظمي و س""رپيچي از مق""ررات، اف""زايش غيبت ه""اي غ""ير مج"از و اق"دام ب"ه توجي"ه آن، آم"ادگي ب"راي ب"روز اختالالت

رواني، احساس کهتري و درماندگي.

بهداشت رواني

عوامل مؤثر در بهداشت رواني محيط كار :شرایط محیط کارابهام نقش تعارض شغلیمسئولیتروابط با مافوقروابط با همکارانارتباط خانه و محل کار

:ك""ار خس""ته كنن""ده و تك""راری و شرایط ك��اری محی"ط ن"امطلوب ف"یزیكی و روانی م"وجب اختالل در

ش"""""""""""""""""""ود.‌س"""""""""""""""""""المت روانی می چنانچ"ه اه"داف ك"اری ش"خص واض"ح ابه�ام نقش:

و ص"ریح نباش"د و نتوان"د ب"ا این اه"داف وانتظ"ارات و های محول"ه ارتب"اط درس"تی برق"رار س"ازد، ‌مس"ئولیت

این ح"الت م"وجب ب"روز افس"ردگی ، ك"اهش اعتم"اد ب"""ه نفس ، ع"""دم احس"""اس رض"""ایت از وض"""ع زن"دگی ،ع"دم رض"ایت ش"غلی و ك"اهش انگ"یزه ش"غلی

شود.‌می

:اگ"ر ش"خص در محی"ط ك"ار خ"ود ب"ا وظ"ایف تع�ارض ش�غلی ای نس"بت ب"ه انج"ام ‌ی"ا نیازه"ایی مواج"ه ش"ود ك"ه واقع"ا عالقه

آنه"ا نداش"ته و ی"ا اینك"ه قبال تص"وری از انج"ام آن كاره"ا در ها و انتظ"اراتی ك"ه از وي ‌ذهن نداش"ته باش"د، بین خواس"ته

آي""""""""""""""د.‌رود تع""""""""""""""ارض بوج""""""""""""""ود مي‌می هرچ"ه م"یزان مس"ئولیت ف"رد در مقاب"ل دیگ"ران مس�ئولیت:

بیش""تر ش""ود، بای""د دقت وزم""ان بیش""تری را در واكنش و برخ"ورد ب"ا س"ایرین ص"رف كن"د و درنتیج"ه اس"ترس وی ن"یز

بیشترخواهدشد.

كاركن""انی ك""ه احس""اس كنن""د م""دير رواب��ط ب��ا م��افوق:تف"اوت ‌كن"د و نس"بت ب"ه من"افع آنه"ا بی‌مراع"ات آنه"ا را نمی

اس""ت تحت اس""ترس ب""وده و بیش""تر درمع""رض فش""ارهاي روانی هستند.

:فق""دان رواب""ط خ""وب بین همك"اران رواب�ط ب�ا همك�اران اعتم"ادی ب"وده و ع"دم ص"میمیت و ‌عام"ل اساس"ی و مح"ور بی

رق"ابت ناس"الم یكی از تهدي"دات مهم بهداش"ت رواني محي"ط باشد.‌كار مي

ش"رايط اقتص"ادي جامع"ه كن"ونی، ارتب�اط خان�ه و مح�ل ك�ار:رابط""ه مس""تقیم بین خان""ه و ك""ار را بیش""تر ك""رده اس""ت.

ها نش"ان داده اگ"ر كارمن"دی در خان"ه ب"ا مش"كلی روب"رو ‌بررس"يباش"د ب"دون ش"ك آن را ب"ا خ"ود ب"ه محی"ط ك"ار خواه"دآورد و ب"رعكس اگ"ر در محی"ط ك"ار ب"ا مش"كلی روب"رو ش"د بی ش"ك آن

د. در اینج"ا بای"د پرس"ید: اگ"ر ررا ب"ا خ"ود ب"ه محی"ط خان"ه خواه"دبارتب"اط بين ك"ار و خان"ه بیش"تر باش"د آی"ا مش"كل كاركن"ان ك"اهش خواه""دیافت ؟ ش""ايد بت""وان گفت ك""ه اگ""ر مش""كل اقتص""ادی خ"انواده برط"رف ش"ود، كارمن"د ب"دون اس"ترس و ب"ا روحی"ه ع"الی و پرنش"اط در س"ر ك"ار حاض"ر می ش"ود ودیگ"ر هنگ"ام ك"ار ب"ه فك"ر اج"اره خان"ه، خری"د خان"ه، خری"د وس"ایل ض"روری خان"ه و

هزار مساله دیگر نخواهد افتاد.

نتیجه گیری و پیشنهادات

با توج"ه ب"ه آث"ار و پيام"دهاي موض"وع رواب"ط انس"اني درم"ديريت، ض"رورت دارد ب"ا رع"ايت نک"اتي در جهت غ"ني س"ازي رواب"ط انس"اني، فض"اي ک"اري مناس"ب و مطل"وب ب""راي ايج""اد همک""اري و مه""رورزي بين اف""راد ف""راهم گ""ردد. ب""رخي از نک""ات ک""اربردي در اين ب""اره عب""ارت

است از: توج"ه علمي ب"ه تناس"ب نظ"ام پ"اداش و تکلي"ف، توج"ه 

علمي و عادالن"ه ب"ه نظ"ام تش"ويق و تنبي"ه، ايج"اد فض"اي رق"ابت مثبت و س"ازنده، توج"ه ب"ه نظ"ام آم"وزش ب"ويژه

س"ازي مهارته"اي رواب"ط انس"اني ب"ه ‌آم"وزش و نهادينهها و انديش"ه ه"اي س"ازنده ‌م"ديران، توج"ه عملي ب"ه اي"ده

.افراد

با تشكر از حوصله شما