ДОКТОРСКА ШКОЛА НА УКИМ

НАУЧНО-ИСТРАЖУВАЧКА ЕТИКА - 3

SOVREMЕNITE ЕТИЧKI KONCEПCII

ИOSNOVNI ЕТИЧКИ

НОРМИ

DUBITO ERGO SUM.SE SOMNEVAM, ZNA^I POSTOJAM.

(sv. Avgustin)Je pense, donc je suis.COGITO ERGO SUM.

MISLAM, ZNA^I POSTOJAM.(Rene Dekart)

Vo po~etokot be[e Slovoto (Logos, Re~, Misla)…

(Evangelie spored Jovan)

Am Anfang war die Tat.Vo po~etokot be[e Deloto, Dejnosta.

(J. V. Gete)

КЛАСИЧНИТЕ ЕТИЧКИ КОНЦЕПЦИИ СЕ ТРАЈНИ И

УНИВЕРЗАЛНИ (некои)х х х

НО СЕ ЈАВИЈА НОВИ ЕТИЧКИ КОНЦЕПЦИИ - ВО

СОГЛАСНОСТ СО РАЗВОЈОТ НА СВЕТОТ И СО НОВИТЕ СОЦИЈАЛНИ, ДУХОВНИ И

НАУЧНИ ТЕНДЕНЦИИ

?ДАЛИ ПОСТОИ

ПЛУРАЛИЗАМ НА МОРАЛНИ ОПРЕДЕЛБИ?

ДАЛИ ТОА ЗНАЧИДЕКА НЕМА ОСНОВНИ/ СЕКОГАШ ВА@ЕЧКИ ЕТИЧКИ ОПРЕДЕЛБИ?

!! ОСНОВНИ ЕТИЧКИ ОПРЕДЕЛБИ

1. PRAVETE ONA {TO E NAJDOBRO VO VA{ATA POZICIJA I RABOTA (DOL@NOST)!

2. VNIMAVAJTE NA SVOJOT LIK I POSTAPKI!

3. SO SVOITE NAMERI I DELA NE GI POVREDUVAJTE DRUGITE!

HURT NEVER, HELP EVER!

ZNA^AJNI ETI^KI KONCEPCII

ETIKA NA UMERENOSTA

Aristotelova koncepcija na najdobra pozicija (sredna mera) = niti preterano, niti nedovolno -

(ideal za izgradba na sovr[eno su[testvo i dobra zaednica i za

sekoga[ najdobro odnesuvawe)

ZNA^AJNI ETI^KI KONCEPCII

SLEDEWE NA RAZUMOT, t.e.ETIKA SPORED

NA^ELATA NA PRIRODATA

Koncepcija na stoicite - `iveewe bez burno vozbuduvawe, umno

(najvlijatelno eti~ko u~ewe vo istorijata)

ZNA^AJNI ETI^KI KONCEPCII

МЕЛИОРИЗАМ

Se mo`e da bide podobro i sekoj i se mo`e da se popravi

(lat. melior = podobro)

(eti~ka pozicija na pragmatizmot na Vilijam Xejms, Xon Djui,

kibernetikata, informatikata i mnogu sledbenici

ZNA^AJNI ETI^KI KONCEPCII

ЕТИКА НА ДОЛЖНОСТА(Deontologija)

Pravi i zavr[i ja obvrskata, pred se i sekoga[! - Nastoj~ivo izvr[uvaj go ona [to e potrebno i [to spored pozicijata

ti pripa\a za dejstvuvawe!

(u~ewe na Kikeron i na Kant - osnovno za profesionalnata, semejnata i

politi~kata etika)

Ser Vilijam Ros - Dol`nostite se del od fundamentalnata priroda na Univerzumot

POSVETENOST - dol`nost da se odr`uva vetuvaweto

NADOMESTUVAWE - dol`nost da im se kompenzira na drugite [tetata [to sme im ja napravile

BLAGODARNOST - dol`nost da im blagodarime na onie koi ni pomognale

SPRAVEDLIVOST - dol`nost da go priznaeme ona [to dobro e storeno, a da go kritikuvame ona [to lo[o e storeno

PODOBRUVAWE - dol`nost da gi unapreduvame uslovite za drugite

SAMODOKA@UVAWE - dol`nost da ja poka`uvame svojata dobrodetelnost i razumnost

NE PRAVEWE ZLO - dol`nost da ne povreduvame drug

ZNA^AJNI ETI^KI KONCEPCII

ЕТИКА НА ПРАВЕДНОСТА

Fer, nepristrasno odnesuvawe sekoga[ i kon sekogo! - se

poddr`uva idejata deka site lu\e se ednakvi

(razni socijalni u~ewa, sega

razvieno od Xon Rols i od Martin Luter King)

ZNA^AJNI ETI^KI KONCEPCII

ЕТИКА НА SOLIDARNOSTA

So napredokot na ~ove[tvoto doa\a do razvoj na duhot i moralot -

[to se olicetvoruva so solidarnosta kako razbirawe i

me\usebno pomagawe na lu\eto

(Herbert Spenser, Pjotr Kropotkin)

ZNA^AJNI ETI^KI KONCEPCII

ЕТИКА НА DOBRODETELTA

Barawe da se sledi i realizira najdobar moral, kako standardni

vrednosti i normi na dobroto mislewe i postapuvawe

(klasi~no eti~ko u~ewe i praktika)

NOVI ZNA^AJNI ETI^KI KONCEPCII

UTILITARIZAM

Pravi dobro za site! - za lu\eto i za site `ivi su[testva

(u~ewe na Xeremi Bentam i na Xon Stjuart Mil -

dominantna eti~ka doktrina vo najrazvienite zemji)

NOVI ZNA^AJNI ETI^KI KONCEPCII

ЕТИКА НА ОДГОВОРНОСТА

Sekoj treba da go pravi ona [to e potrebno - toa zavisi od

problemite i od znaewata i pozicijata na li~nosta -

koncepcija za realno u~estvo na ~ovekot vo glavnite delovi na

aktivnosta

(kritika na nuklearnoto oru`je i na hemiskata nevnimatelnost)

NOVI ZNA^AJNI ETI^KI KONCEPCII

КОНСЕКВЕНЦИЈАЛИЗАМ

Misli na posledicite - dali se dobri ili lo[i (lat. Consequentio) - sekoj mora da misli na

drugite i na Prirodata, za ona [to mo`e da proizleze od negovoto delo - ne smee da

ima nebre`nost, ne~uvstvitelnost za problemite, povreduvawe i korupcija

(osnovna evropska ideja e INTENCIONALIZAM - imawe jasna i ~ista

namera (Pjer Abelar) - mora da se smenat ~ove~kite pogledi i vrednosti, lo[i

rezultati se dobivat i pokraj dobrite nameri - lu\eto se odgovorni i za

rezultatite)

NOVI ZNA^AJNI ETI^KI KONCEPCII

ЕТИКА НА ГРИЖАТА Najnova eti~ka ideja - qubov i gri`a

za za `ivoto (d-r Albert {vajcer) + uka`uvawe na opasnostite od

hemiskite sredstva (Rej~el Karson) i od radijacijata - bidi empati~en, misli na problemite i re[avaj gi so

pozitiven stav (@enska etika)

?KOJA OD OVIE KONCEPCII VI SE

DOPA|A?

KOJA NADOBRO VI UKA@UVA {TO E PRAVILNO DA PRAVITE, A {TO DA IZBEGNUVATE?

^OVEK E SU{TESTVO NA VREDNOSTI

IZBIRA CELI i POSTAPKI, DEJSTVUVA

OSNOVNI ^OVE^KI VREDNOSTI SE

DOBRO I ZLO

SPORED NIV SE MERI SE, SE POFALUVA, SE KRITIKUVA I OSUDUVA

OBLAST NA VREDNOSTITE(4 STAPKI)

IDEAL Vrvna cel, son, kopne` na du[ata i vo `ivotot

VREDNOST Izbor na najdobri kvaliteti, spored idealot - koi mo`at

da poslu`at da se ostvari kako cel

NORMI!!! Operativni zapovedi(!!!) za da se realiziraat izborot i

zamisleniot ideal i vrednostite

DELO, AKT So dejnosta se zavr[uva moralniot pat, se

izvr[uvaat normite - se gleda kakvi se idealot i vrednostite

VREDNOSTITE VO LI^NIOT @IVOT(Kako da se bide dobra, pristojna i uspe[na li~nost)

PRISTOJNOST - dobro odnesuvawe spored pravila

RACIONALNOST - umno povedenie, razmisluvawe za site aspekti na `ivotot i na problemot

TRPELIVOST - tolerantnost, bez preteruvawa

KOREKTNOST - odnesuvawe spored pravilata vo strukata ili socijalna pozicija - vodewe smetka za drugite

^ISTOTA - telesna ~istota, du[evna stabilnost i moralna ~esnost - samokontrolirawe, vodewe smetka za ~uvstvata i strastite

STABILNOST - postojanost na celite i postapkite, sekoga[ ednakvo odnesuvawe

VREDNOSTITE VO ODNOSITE SO DRUGITE (Kako da se bide dobra i prijatelska li~nost)

Hristos - SAKAJ GO BLI@NIOT KAKO SEBESI!

RAZBIRAWE - imawe ~uvstvo za drugite i za nivnite misli, vrednosti i dela

PO^ITUVAWE - uva`uvawe na drugi, vmimanie

QUBOV - silna emocija, naklonetost, povrzanost - 3 formi - posvetenost kon ne[to (hel. Filia), seksualna simpatija i privlekuvawe (Eros), qubov za seto ~ove[tvo, posvetenost da se pravi dobro (Agape) = milosrdie

EMPATIJA - so~uvstvo za drugite i nivnite maki

POMO{ - pravewe ne[to korisno za drugiot

LOJALNOST - prijatelska i rabotna naklonetost i vernost, me\usebna po~it

^ESNOST - otvorenost, postojana vistinoqubivost, bez skri[ni dela

NENASILSTVO - gri`a za drugite, bez povreduvawe

VREDNOSTITE VO SOCIJALNATA SFERA(Kako da se bide dobar gra\anin i sonarodnik)

DOBRO @IVEEWE - kvaliteten `ivot so sovremeni vrednosti i standard, so humanost

ZAEDNI^KO @IVEEWE - spodeluvawe na `ivotnite uslovi, celi, aktivnosti - gradewe na op[testvo so bliski lu\e i so sli~ni idei

DOVERBA - edna od bazi~nite vrednosti vo zaedni~koto `iveewe - vera vo nekogo i ne[to, ~uvstvo na prijatelstvo i na sigurnost (treba da bide osnovna vrednost vo 21 v.)

PODDR{KA - pomagawe i za[tita

PRIJATELSTVO - iskrena bliskost pome\u lu\eto, zaemni ~uvstva i dlaboka po~it

BRATSTVO - po~it za site lu\e, `elba so site da se spodeluvaat vrednosti i celi

SOLIDARNOST - zaedni~ki misli,razbirawe i branewe na interesite, ednodu[nost vo celite i akcijata

OP{TO^OVE^KITE VREDNOSTI (Kako da se bide dobro ~ove~ko su[testvo i gra\anin na svetot)

MIR - sostojba bez konflikt i vojna, nu`na za lu\eto i za Zemjata, re[avawe na problemite so soglasnost

RAZBIRAWE - zaemno dobro razmisluvawe za `ivotot, celite i delata, umno odnesuvawe

@ELBA ZA MORALNO ODNESUVAWE - osnova za etikata

DOBRA VOLJA - pottik za moralnost i humano `iveewe

NENASILSTVO - mirno odnesuvawe, bez upotreba na sila i pritisok - nepovreduvawe nikogo ni so mislite, ni so lo[i nameri, ni so grdi zborovi ni so nemoralni postapki

TOLERANCIJA - trpelivost, razbirawe na drugite, prifa]awe na razli~nostite i vodewe dijalog

POMAGAWE - davawe materijalna i duhovna poddr[ka na site

GLAVNITE RABOTNI VREDNOSTI (Kako da se bide vreden i dobar rabotnik)

@ELBA (Dobra volja) ZA RABOTEWERABOTLIVOSTNASTOJ^IVOST, VOLJNO PRAVEWE

NAPORIAKTIVNOSTANGA@IRAWEISPOLNITELNOSTPROFESIONALNOSTSORABOTKASOLIDARNOSTKOLEGIJALNOST

ЕТИЧКИТЕ ПРИНЦИПИ

ТРЕБА ДА СЕ УЧАТ,

СЛЕДАТ

И ИЗВРШУВААТ!!!