ییجیجیتیجینجیجنیجيبؿی

1

[Type the document title]

ای‌از‌غسل‌وادیا‌‌وموو

اوجمه

فرىگ‌امىیت‌ملی‌

ندرجامع‌افغاوستا

تحقیقات‌دوسی‌ارگى‌

[Year] که‌در‌ترکی

ماه نامه تبصره سیاسی که درنخست روز هرماه هجری شمسی ازسوی آژانس خبری بین المللی کوکچه به نشر میرسد،یک نشریه آزاد سیاسی میباشد،شما درین شماره فرهنگ سازی امنیت ملی درجامعه افغانستان و

گزارش های ویژه را مطالعه خواهید نمود بخشهاییی از

مـيوبن

نببی فیبػی ػؿ گى کبؿ کيؿيب نتؼ ک گب ثیگب يطهجی يی ینؼ ، چؼ عجـ اف ای ـف ا

اگـ اهؼب آب ؿفبي گبؿنتؼ ، چگ يی . آ ـف يی كـمتؼ عػىب ؿا ؿفبي گبؿ يی ػاؼ

اكـاػ صـك ای ک ثطؿ يظى ثـای ؿفبي ب يزه ب کبؿ يی کؼ رؼا کـػ؟ یک ؿفبي تا آب ؿا اف

ا ث اهغ ػؿ امتغؼاو یک ؿفبي امت ، ک ث آ تؼؼ ػاؿػ ، . گبؿ اهؼی ؿا ث ؿاصتی يی تا ىبعت

اصنبك يننیت يی ثـای آ ؿفبي يطهت تی يی کؼ نجت ث ـ چ ک اف می ا چبپ يی ىػ

یک ؿفبي گبؿ صـك ای ثب ػبی بيبی . يک امت يوبن ثینؼ یب ث اػیت يطبنت ثپـػافػ. کؼ

گقاؿىگـ ، عجـگبؿ ، اػیتؿ ، ػثیـ مـیل ، اؿفیبة ، يؼب مـػثیـ، مـػثیـ : يغتهلی ىبعت يی ىػ

ا ػؿ يؿػ ـ چیقی ک .مؼت ػیبی پیـاي امت ػاي کبؿبیی ک ا ازبو يی ػؼ ث. يؼیـ ينل

انجت ثبیؼ اؽػب . اؿفه عجـی ػاىت ػاىت ثبىؼ عجـ ، گقاؿه ، گقاؿه عجـی ، گلت گ يوبن تی يی کؼ

ؿا (عبؿد اف يزػ ؿفبي)ا ىت ػیگـا . ػاىت ک مؼت کبؿ یک ؿفبي گبؿ ثیو اف ایبمت

هجم اف ـ چیق ، ؿفبي ...... ی کؼ ، اعجبؿ ؿا تلنیـ ، اتوبػ رغ ثؼی يی کؼ يطبنؼ تضیش و

گبؿی ، ثـای کنی ک آيفىبی الفو تغی ؿا ػؿ فيی کبؿ پیچیؼ اتيبؿ یک ؿفبي ػیؼ امت

ينبن فیبػ ػؿ گؾىت ای . یک ىـم يضنة يی ىػ ای ينبن ػؿ يؿػ آيبتؿب يؼام پیؼا ی کؼ

يطـس يی ىؼ ک یک ؿفبي گبؿ ث ؿ ؽاتی ؿفبي گبؿ امت چی ینت ک یک لـ ؿا ث يؼؿم

. ؿفبي گبؿی ثلـمتؼ ا ػؿ پبیب ؿفبي گبؿ ىػ

ؼ غ اف صبیت ػؿ تظبـات

اؿػؿب امـائیی

؟حساب قزتاویان واامىیادرافغاوستان را کی ا خاىذ پزداخت

ثی تلبتی ثی , انیػؿ هبؿ اؿپب ايـیکبی ىى, ػؿ يضی میبمی ؿىلکـی کيؿیک ي فؼگی يی کى

.تری يضیال ایک ػؿ يوبثم رگ اكـبنتب رػ ػاؿػ کبيأل جیؼی ؿيبل ثـعؿػ يی ىػ

تضهیم بی اکبػيیک ػؿ کبؿگب , ايـف آیؼ ای کيؿ ػؿ چؼی يوبن, يهغ ىت ای مطؿ ػؿ يؿػ گؾىت

اف گب ؿىلکـی اكـبنتب ث يؼی امبمی . يب ػاػ امت بی ثـگقاؿ ىؼ ای ؼیت عػ ؿا ث ىکم آىکبؿ

ػـة ب يـػو ايـیکبی رثی ک اف يؼـكی اىتجب يهت عػ ىکبیت يی , ایـای ب. چ یک یتیى ؿب ىؼ امت

.کؼ ثیبیؼ صبنت ؼیت کيؿ اكـبنتب يـػو ب ايیؼه ؿا ثجیؼ

ثنیبؿی اف يـػو عـمؼ ايیؼاؿ , اكتبػػؿ کـػ کتـل کيؿ ث ػمت یـبی بت ايـیکب فيبیک کبثم مو 2001ػؿ مبل

.ثػؼ

ثـبي مبفا ظبيی ايـیکبیی ث فؼگی يـػو ػبو ث چؼ مـيبی يرػ ػؿ اكـبنتب اؿفه پبییی هبیم , اف آؿبف

.ثػؼ

ککچ ای ثی عجـی آژال

ػؿی ىبؿ از میر مرگ هایگزارش-1

داخله وزارات

باز هم عساکر دلخواه -2

به دام مردم را (طالبان)کرزی

نبیل. ا.س مرگ بستند

سوگ خشوت در افغاوستان-3

ضؼ گ ؼ -4

ثبثبی كبىیق مت

ی

ت تعذاد کىنتا ا افغاوستاندر -5

اقع اچ آی ی اس مىاتع 505

7 دادي شذي است شرسامختلف گ

ي تاختجان اس سثة تیماری ایذس وفز

‌تخاویذ گشارش را دریه سمیى.اوذ

‌تامیه‌راي

‌امىیت

افغاوستان

ىبؿ م

1387ماي‌حوت

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

2

ػؿ ضؼ گ ؼ ثبثبی كبىیق مت یاكـبنتب

ضؼ گ عب ؼ یکی اف ربیت کبؿتـی فىت تـی چـ بی تجؼی . ژاػی مت ی ػؿ تبؿیظ کيؿ بمت

ػؿکيؿ تبػ ػیوی ؿاثی یت ی ثببػی کـػ مت ی كبىینكـگ اكتغبؿات ىکؼ چؼ قاؿمب ی بؿا ث عبک ،ایزبػ ػب

.ع کيبیؼ

ضؼ ک ؼ ثب ؿه عب اثیل آثب كبىینتی عػ ػؿ لضبت تزبف کيتبؿابی ىـ کبث کؼا فی، ػمت ث ،ىب کيؿ

اؿیغی ت ث ببی ،ىب رة کيؿ ؿا ث رب اكگؼ ،ثیگب فػفثب پيت ؿا ثب تؼیق فثب ىیای كبؿمی افثیکی فػ، ای کيؿ ػمتجـػ ثی ىـب

ؿمتبی ثـ

ؿا ثب کتت كبؿمی افثیکی ،آحبؿتبؿیغی ؿا ػىب بثػ کـػ ،ثب عيت تجبؿی ثـ ـػ تضی ػ ای کبه بػؿچی .گؾاىت" پت عقا" صنػا ث آتو کيیؼ عبکنتـه ؿا ػؿ عي کی

تب ربیتکبؿا اـف ث پیـی اف اؼیي ی ػا تبؿیظ كـفؼ ربیت کبؿی ؿا هج اف تؼ مو یکـػ .ؿا ک ػاؿ ی مبعتؼ

ىاؿ ثػ ک هج اف توـؿ عیو ضؼ گ عب ؼكـفؼ ثـگؼ عؿىیؼ عب تؼن ث هجی رـای ظیل ػؿ هطـ حجت ب کـػ ثػ، ثب گؾىت فب اف بیت اضک ء قاؿىـیق رت ا ثلت

مو ػت ابی کبؿ ؿمط ثؼؿ ثبؿ بػؿ ىب ثـ عؿػاؿگـػیؼ، ػؿ تئ ی ػی ىب اب هللا .قػیک بػؿ ؿؼاؿ ثـاػؿا ثػ

ثـاػؿ ضؼ گ عب ؼ ػؿیأت ،ثب ث هؼؿت ؿمیؼ بػؿ ثـاػؿ نتجؼ ا بى عب ؼؿاػظ ١۴ی ثؼمتؿ بى بػؿ ثتأؿیظ .بصت ػ ػمتگب اتیبفات ثی صؼ ـفی گـػیؼ ،ىي بػؿ

ثـ ـػب ىبی ک پل اف مـکة ىکنت .١٩٣یالػی چب ػؿ اگنت ١٩٢٩اکتثـ هت ،صجیت هللا ککبی تنی ىؼ ثػؼ ثب های ظ زق ظبی يکـ کيی ص کـػ

فیـی اصؼفایی ثی ؿصب ثـا ،گ، رؼؿا ،ا تم يکـیب رثی اػ اف ربریػبی ؿمـه چت ب بمو " ا ػؿ ای یؿه ثـ ـػب ثی گب ىبی تضت ىؼب ؿ .اؼاعت

کػکب ؿبؿت ب ػاؿایی ـػ فػؼ ای رالػا ،فب ،ػمت ث کيتبؿ ـػا پیـ، را" تبؿادتزبف رنی ثـفب ػعتـا ی اؿفه بی انبی ؿیـت بك پيتای ـتکتعالف اف

فبی ک ت ،بثبؾ گـیؼؼ تؼؼاػی اف آب ؿا امیـ مبعتؼ ثضیج ؿیت ثـػ کیق ثب عػ ثـػؼ . ؾت ی ثـػؼ ث تنی ی ػاػؼ یـبگـا ثب ىکز بی گبگ اف فر بی ىب

ىب ضػ ثـػاؿبػؿؿؼاؿ تب كؼبیت بی تغـیجی عػه ؿا " ؿال ضؼ ؿجبؿ ی ینؼ ضـازب ػاػ ای (اكـب ؿیـ اكـب)ػؿی الیت ثؼمت های صيی پيتفثبب الیت پکیتب ثب

لبم تزقی ت ثػک ػؿ لضبت ىب کيؿ ثؼمت ا کبىت ىؼ ثؼؼ ب عطـبکتـی نتضؼک ؼ ػؿ :" ضـ یـ ز اؼی ابؿی ی گبؿػ" . ضؼ گ ؼ آثیبؿی ىؼ ثؼمت

ثبیؼ ثزـػ مو موی ػؿ کبث ؿج مت ) :مببی مطت ضؼ ظبـ عب گلت

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

3

رثی اـ یؼاػ ک چؼا کبث ؿا معت ـػ آـا تبؿ بؿ ب ایيب تبؿاد ىػ، اب ای کبؿ "(.ؿػ صب پيیب عػ ؿا الت یک ثـ ؿیو عػ تق یکؿاک

کيتبؿ ب هت ػببی ثی ؿصب ی بىی اف هبت تؼت ىؼیؼ ضؼ گ عب ؼؿا صتی رـیؼ ؿمی ػتی بؼ ؿفب االس ک ػؿ صبیت اف ػت نتجؼ بػؿعبی يـات كؼبیت

ؿفب االس ػؿ ،بیؼ ثب رػ مبنؿ رـایؼ اف ربت وببت ػتیػاىتؼ یق تانتؼ پب ثب ؿػبیت ربت اصتیب ضبكظ کبؿی ١٣.٨صت ٢٩رؼی ىبؿ ١١ىبؿ ١٣.٨رؼی .١ىبؿ

لـ ىبی ضجك لتبػ لـ کنتبی امیـ مـ لت لـ کنتبی ثکبث ١٩٢:" یینؼ" .لـ ػؿیک ؿف اػؼا گـػیؼؼ .۵ ،ػؼ یی كـاؿ ػؼ ای وتلـ امیـ ..٣آؿػ ىؼ

لـ ـػ ىبی ؿا ث ػا اىـاؿ .۵ای .١ػؿ صبیک ىب ـؿف اف " هـاؿ ىت ضـ ؿجبؿ ثؼ ضک گ ثبؿا یکـػ ـػ ػیؼؼ ک بػؿ ؿؼاؿ ضؼگ ؼ ث اتوب ـگ کیبؿی

ػمت ثیک من اهؼابت هیببی فػؼ ای ،تب آعـی لـ ث عبک یـیقػ ع ـػ ىبی ؿا ".هیب ب مؼی ىؼ تب ثیيتـ اف پیو ثـیغت ع ای ـػ اهؼا بیؼ

ضؼگ عب ؼ بمت تـی ىغی ثػ ثـای ثیيجـػ اؼاف ثـآؿػ مبعت وبؼ ى یل تظی ی ىبی ثب يکـ ی اف ریـ عاؿا ی ث صیج ؿئ .امتؼبؿ اگیل ػؿ کيؿ ب

ک تؼؼاػ آب کـعی ی عی ،فیـی اصؼفایی ،اگیل تيک اف اها هجبی ربری، گقاؿ لـثبؾ ی ىؼ تضت اـ هبؼ عػ ػی ـػب ثیچبؿ ثی گب ثی ػكبع ىبی ٢۵ث

ثی بمی تزبف صيیب ؿا ثـا ،ؿبؿت ،چپب،ؿمم ػاػ ضيـی اف ثیؼاػگـی هت ػب د .اؼاعت

ضؼ گ ؼ ػؿی الیت هیبكت كبتش ثغػ گـكت ػؿکب تکجـ ثی " :ضـ ؿجبؿ ی گبؿػ ،گبگی ثب ـػ پیو آؼ ػىب صيیب ثػ، ا های صيـی ظبی ؿا ػؿ تبؿاد عب ب

ت کة ـػ ثػ ،ابت ،ام هؼ ب ثگبىت عػ يـ ىکزاؼا ػیاؿب ثبؿب ضـػىب بی ؿکیک ،ال مالس ؼاىتؼ چة یقػ،آب ییک پ ،اف هیب کؼگب رب ی عامت

تؼیؼ ث اصبؿ فو ػؿ ضـ ػب ،صتی ث تأییؼ مبیـتبؿیظ ینب ،ػؿ اف ىـف انبی یؼاػ بی تالىی ىؼ فیؿات ثؼمت ىب ی آؼ فب عباػ ؿا تؼیؼ ث اگـ ػؿ عب .ی ػ

یک ،ب ػ ؿفب االس ۵٨كـثـػ مف ػؿ پنتببی ىب ی ػؼ ث گؾاؿه ىبؿ مک وـ اف عب ػفػی ث بػؿ ؿؼاؿ ١۴٩٢.٦ػا ال ٣٩٨٣۴ضؼ گ ؼافـػ ىبی )

صنبة ؿفب ىب فیؿات پ وؼ احبحی عب خ هبی ظـف ی توؼی کـػ اجت ای " (.ثبىؼ ک يکـیب صيی لت ثب عػ ثـػؼ

یک لـ پیـ ـػ ىبی ک ضؼ ػجبك عب ب ػاىت ػؿ اظبؿاتو ؿارغ ث صيی گـی بی رگی ث عب ب فبیک يکـیب: " ضؼ گ عب ؼ يکـیب صيی ا چی و یکؼ

آؼؼ ثؼؼاف ىکنتبؼ ػؿ پزـ ب ث عب پنـ ػاع ىؼؼ آؿی پنـ ثبف ثػ چؼ لـ یي ثغبـ بصت ىؼ آؿی گیب ک ؼم ال امت ثب ث رگ ػػاپـػاعتؼ تب ثبالعـ

آؿی ػؿ هغ ثـ گـكت آؿی ؿا ثـ کـػ هتیک ػؿاف" یکی اف کال بی ىب ؿمیؼ كؿاػگی يـ تـمیؼ آؿی ؿا ث فی اؼاعت چؼ هؼ ،ثنت گـػیؼ ا عػ ؼایی ثؼکـػ

ثؼؼ ػمتبؿ پتی ـا گـكتؼ ـا ثؼؿعتی )ػؿتـ اف آؿی امتبػؼ اف تـك ػمت ث آؿی قػؼ .(اف کتبة یـبی ػ گی و ه)" .ثنتؼ آوؼؿ چث فػؼ ک اف ه ؿكت

چب ىغ ػیگـی اظبؿ ػاىت امت ک صيیب رثی ػىبة ؿا ک ـػ ىبی اف ىیـ اگؿ یب ىیـ تت ػؿمت یکؼ ػؿ چیک بی چـی یب ػاع چبتی ب ؽعیـ یکؼ ػؿ ایب

،ی ىـى یب تی میب امتفنتب ثب ب چبی جضب آـا ی عؿؼ عیب کـػؼ ک ؿؿ یب تچک آب ث چـة کـػؼ بی مـ ىب ثب تی ،ػؿبی ػؿاف، ثـت بچپی بی عػ بیؼؼ

. میب ػبػت ػاىتؼ

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

4

اپبؿتبیؼ ژاػی مت ی ػؿ اكـبنتب ،غنتی مـػؼاؿكبىین فیـ ضؼ گ عب ؼکیق کـػ اكـبنتب مت ی ثـاها ىب کيؿ كبىینتی پيت ثػ ثـای تطجین پـژ بی

پؼؿ ػاکتـ )ث یک تؼؼاػ ػبـ كبمؼ ربیت پیي ی ػیگـیق ـؿت ػاىت، آز ثباعتـ ضؼک ػؿ هـی ی ی پکتیب چی نزؼ ثػ ـف چؼ مؿ قػ ال ثیو (زیت هللا ؿیل رؿ

غنت ػؿ الیت هطـ ث ػا ىبـ فیـ ا گـػیؼ یغاؼ ثػابك اف آ ماػی ؼاىت آىتؼی اف کتت ػؿؼگی ضؼگ ؼ مت ؿکبة امپبی ضؼ گ ؼ مپل ثب كـا گـكت

صيت كطـی ی ثب اؼیي ،ثــػ ىب ث رب وب ؿمیؼػاله ػاؿ هطـ وـؿ گـػیؼرؼ ثـ مـىت ـػ هطـ كـب یـاؼ كبىینتی ضؼ گ ؼمبفگبؿ گـػیؼ ای چی ل

ثب ؿى متبی چؿچپب ـػ ػؿ نیـ اؼیي كبىینتی ضؼ گ ؼصـکت یکـػ، ای تغ لبم مت ی ؿا ػؿ ىب کيؿکيتؼ ک كبىینت ػؿیک اتضبػ ب وؼك ربیت کبؿا

ك ث ػا کی تزبؿ هت ؼـكی مپ اعتـ ضؼ ثمی ضؼگ ث ػاػ عب ؼؿاػظای چی نزؼ افـین ربممی ػـك ػىیؼ گب ىیـی ػؿپيبؿ پبکنتب وـؿ گـػیؼ،

ثػ،" پ"ؿى متبی افتزبؿ، بصت یب اكـبی گـػیؼ ىؼبؿه چبؿ "نب پيتنتب "

ػا بكی مـؼؿك ػال اف پؼؿ عبی ػاکتـ زیت الب ػجی .پيت، پيت، پيتنتب، پکتیبػجؼازجبؿ عب ،صکی ثبی اف بهی ثی هـ ،ػجؼاـلؿ عب اف بهی مـ پ،ؼؿم ی امؼیالب صجیت هللا ؼ رجـی کؿك پيت ،یبء عب ،ػاػ ضؼ عب صکـا ثظ ،صکـا ىجـؿب

ا كـگ تبریک افثیک، ؿیـ ػبـ تؼت هجبیی ػؿ مـ کة ـػب ثی گب اف یت بی ةتبؿیظ قاؿ تـک هت کيتبؿ آب ث ثؼ فزیـ کيیؼ ؿىلکـا ػؿ لضبت ىب کيؿ حجت

. امت

ىی ثـعؿػ ؿیـ انبی كت اگیقا ضؼ عب ؼ ـابو ػؿثـاثـ یت بی ؿیـ ی بی ؿا ثـا اؼافؼ ؿا ؿىلکـا مت ىب ؿا اػاىت تبضبك غلی ىت يی پيت

میؼ ،كی هللا ثبی ،چبؿ ثـای زبت ـػ ثزیؼک یتا اف اىغبی چ یـفا ضؼ هبمػجؼاؼ ،ی بصت عب ضؼ عنت ىبػـ ػبؿف يؿ ،ػـ کـی میؼ بػم گـی

،می آهب، صال اؼی ثؼؿیمیؼ س ،یـفا ؿال ػی هب ،ربؼ، یـفا حبهت ىبػـ، ػجؼاالصؼ ؿهیؿضؼ ،یـفا كـاس اؼی ،صبری ػجؼاـفام خبؿی ،صبری ضؼ ػی ،ىب، هبؿی میؼ اکجـ ىـیق

ػجؼهللا بؿ ؿیـ اف ،ی ضؼ ػخب ،اکجـ الال، ی ؿال صیؼؿ ،ؿئیل ؿ، میؼ ىبغؼ ، آهبی کـی قی اف اؼعیظـ ضؼ ا، اثاغیـ عیـی اف ی ،الیت ثظ ظیـ ه

کی ضؼ ؼین اف ؿمتبم الیت ،میؼ ضؼ ػوب اف کي الیت ثؼعيب ،امبػی اف ع . تغبؿب ثـػ

اف کبؿ ب بی ربیت ثبؿػیگـ فیـ ضؼ عب ؼ یکی اینت ک ػ ب رـیت فی آثی ؿـة کيؿ ؿا ثب رجـ اکـا اف بکب ای ىب ىـم ،ی صب عیق ـػب لضبت ىب

ثـای بهال هجبی پيت اػطبء کـػک ؽکـ تک تک آ ثب تلی اف ص ای ىت عبؿد آ ؿتبی عبیب صوم ثبىؼگب ای ثی بن ىب ؿا گؼ ب ا ثب چی ثغيو امت

ؿا ؿا فؼاب ػ تؼؼاػی ؿا ثطؿغلی ػی ػؼ ای ،ؼای ىکبیبت آب ؿا ػؿ گ عل کـػ الیت کبث مبیـ الیبت تجؼیؼکـػ ک مـىت ای فؼایب مت ثکب ـگ كـمتبػ رؼی ؿا ث

كبىینتی ضؼگ ؼ ک افآاؿگب كنطی ثؼمت یینت بی یػی جػ ىبیؼ مت ی ـػب ای ىب ؿا ػؿالیبت ػیگـ ثبی .ع يتـکی ػؿ ؿگبی ىب رـیب ػاىت

ک ای میبمت ینتی ضؼ ؿا ث پيت بی به ثغيیؼ تجؼیؼ عب ب فی بی ىب . گ ؼ ؿی كبىین تـی ؿا ملیؼ کـػ

آتو لبم ػىی ؿا ػؿیب یت ضؼگ ؼ ثبای کبؿؿایی بی ضیال تلـه ریب ؿاػؿ مبک ػؿ کيؿب ثـاكـعت ک زـ ث هت ع ؿیقی ثـاػؿکيی ػاؼاؿی ػؿ بی ة

متی فثبی ؿا ثـ اكـعت ای ػفط چی تب اکببت ،تجؼی ژاػی آتو.اكـبنتب گـػیؼاتیبفات ؿا ث هجبی پيت فثب پيتهبی گـػیؼ ثب ن کيی بی ثی صؼ ـف تؼیق فثب

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

5

ؿىؼ کـػ ـ عیبت ثنت فثب كبؿمی ؿا ک ی ؼب مب ثيک مب جؼیكبؿمی کىینت بی فثبی عامتؼ تب ای فثب تبملب ،فثب ىؼـ اػة تضـیـ ـػ ػؿثبؿگـػیؼ

فثب اهیت ببك پيت ؿا ک ک ػؿ صبت اصتبؿ ثػ ، اها ؿا ؼ فػ يتـک صؼت .. ؿیت ـػ ثب عيت تجبؿی صبک مبفؼثـفثب اکج

ضؼ گ ؼ ثب مء امتلبػ اف وب ىبظ ػتی الصیت بی ثی صؼ ـف ک امتجؼا ػايکؼ ب آفىگب ب ؿا اففثب ،تب بی کبتت بػؿی بى عبی ث ا اػطب کـػ ثػ

کؿك بی رجـی فثب پيت ،پيت تجؼی ػ كبؿمی ک فثب اکخـیت ربؼ ثػ ث فثب ب آىبیینؼگب فثب كبؿمی ثبیؼ کتبة بی ؿا ثرػ آؿػ ث طجػبت هت ػمتؿ ػاػ ک صتی ػبی

ثبثـ ثـب مبفی بی كبىینتی ی .ث فثب پيت ثبىؼ ػؿ ؿیـ آ اربف يـ ػاػ يػ" صتبػ ی صـین گـػیؼ ػؿىب کيؿ تب کتیج بی افثیکی قاؿا رؼ کتبة ثباؿفه كبؿمی

ؿابثػکـػؼ ث رب ی آ کبتت صتی کتبة بی ػؿمی عطی مگ بی هجؿ ؿا اف ثی ثـػاػثی كـگی تی ثػ پـػاعتؼ ک ای فع ،اؿفه ػی بىیب ث يـ کتت پيت ک افـ ع . عی ػؿ پیکـ ؼبؿف ب تب فپیؼامت

ؼ گ ؼ تب ػؿ مبص تلـه اؼافی هی یتی وو عبئب ثبفی کـػ ثک ػؿ مبص شكـگ اػثیبت کيؿ وو یک ػى ع آىب ؿا ثب فثب كـگ كبؿمی ثبفی ػهـبای

، ک ثبی صنبػت اثیل أثبفثب ؿا ػؿفؼا ػوبیؼ تگ ظـا كبىینتی عػ فؼای کـػعػ تانت مـمف کبؿ مبفؼ خجتی ثـای فثب پيت ازب ػؼ تب اف یک كـگ ؿی

ثقثب كبؿمی عیبت ػ لـت ،ه ػايگبی گـػػ،میب ثـعؿىػ ثتاؼ فثب اػة .اقربؿ ـػ ؿا ثـ ػی فثب پيت ثـ اگیغت

يغ چؼی ؼ ی تبؿیغی کيؿؿاک یتثب یت ى كبىینتی ب ب ضؼ گ ؼتبؿیظ رــاكیبی کيؿ ب بثػ کـػ ث ربی آ ام بی رؼیؼ پيتی ثـگقیؼ ثب مب ػاىتؼاف

عـامب تـییـببی تبؿیغی چؼ عبئ ػیگـ مـىت کيؿ ـػ ؿا ؿه یقػ ک ای تـؿ یتبک گی امت ثـ رجی

ػايؼای چ الب چبچ ػؿالیت ـات ب تبؿیغی طو مجقاؿ،ک فاػگب .ای ژاػ پـمتببـ ب پىگ یب كىذ ؿا ک ؼ فایو" ىیؼؼ" مجق اؿی ثػ ث صنی اػع کبىلی

تجؼی ػؼ ی تب اـف الب صنی کبىلی ؿا ثب مجقاؿی "پيت فؿؿ " ث پىگی ثػىیؼؼایـا ثب فؿگی ام مجقاؿ ؿا ثـای طو ی ىیؼؼی ک ثؼؼ اف تـییـ بیبػ یکؼ

عػ ػفػیؼ، ای عیبت آگبب ػؿ ؿػ هـب ی ب بـ پىگی یقب ثغيػی امت بـ پىگی ػیبؿ مپ مبالؿ ثقؿگ ػـ پیکبؿ میبمت ک يکـ ای اـىیؼ ؿا تبؿ بؿ کـػ

ی ػجبمی ػؿ ثـؼاػ يب ؼ ث پبك ی عؼتو ث صیج ـىیؼ ؿا ثـ تغت ػاؿاغالكب اای ـات وـؿ ىؼ مپل اػال امتوال ی عػ عـامب ؿا اف یؽ امتؼبؿ ػـة عالكت

" ثک تبؿیظ عـامب ی ؿا ثب بـ"پيت فؿؿی" ػجبمی ػ، تب اـفکنی گلت ک بـا كىگی ی ىبمؼؼچب اث ن عـامبی ؿاـگق اثن اكـب گلتؼ ی" پىگی

هـ "ضؼگ ؼ ػؿالیت ـات ب .گؾاؿی بی كبىینتی گ فػ ی ىػ تبؿیظ ؿا ثب ام . تـییـػاػ" تؿؿؼی"ؿا ث " تپ

چ ػؿ طو ثظ ب تبؿیغی فػ چب ب بی ضؼگ ؼ ػؿ لضبت ىب کيؿ یق ػمتجـػثیگی آؿم ؿا ث " ، ب"امپی کت " ؿا ث" هؼ چ " ب ،"ىیکی" ؿا ث" چبؿ ثبؽ گي" هـی

" ؿصت آثبػ"ب ،"امت گی " ؿا ث" قاؿ چویو"ب " ىغی" ؿا ث" ػکجـ ری"ب ،"یکت"ؿا ث " هه تپ" ب ،"ؿيی"ؿا ث " ػؿافػ" ، ب "یؼی"ؿا ث " ی ثؼی" ب ،"رـگی "ؿا ث

ؿاث " چبؿمگ"، ب "اؿق " ؿا ث" صبؿک "، ب "فؿؿ کت" ؿا ث" مـهؼیب"،ب "گی"" چ مت" ب ،"ث ػیـ گی " ؿا" ػجبػ"ب " ففا "،ب پالمپه ؿا ث "مؿتیگی"

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

6

" ؿا ث" ک اج"ب ،"ثبؼ" ب کيک ػجؼ ؿاث " ،"ثبؼگی" کػعب ؿا ث "ب ،"ؿؼا"ؿاث، گؾاىت "ؼ تی

ربیت بثغيػی ثقؿگ ػیگـضؼ گ ؼ ک افمـذ ػوؼ عػکچک ثیی ی ػىب هـی ثبء اؼی ثػک ث اكتغبؿ فاػگب الب رال ، تـییـ بكـگ تؼ كبؿمی بی یگـكت

بگؾاؿی ىؼ ثػ، تأملب ثبیک عیبت تبؿیغی ػوؼ " ثبء اؼی " ام پؼؿه ث اؼی ثغیؿا ثبیؼ افكبىینتب هجی " اىپ" ؼی ،تـییـ ب ػاػ ىؼ" اىپ " ر كبىینتی ث

! پـمیؼ؟

چـا ام فاػگب ثقؿگتـی ػايؼ ىبػـ فثب كبؿمی ک اكتغبؿ ثيـیت امت اف فاػگب اه فػػ ای هجی مبالؿا ثی كـگ ؟ی ىػ تبایـایب ی ؿا ث رب اف ایـا اـفی ؼـكی بیؼ

ـفبی پبکنتب عىضب عتک ؿصب ثبثب ؿا پیؼا ػ امبی ربػ عػ یـؼ افآ مییی عىضب ؿصب ثبثب ،کتت عىضب عب،بی ای ـف ـف ثب عىضب عب ی

گـ اپبؿتبیؼ ىبط ػ ػاؿػ؟ بگؾاؿی ی کؼ

صبری " ؿا ث " ثبؽ ؿام"ب مطب عر ی ؿا ث یـؼی، ب ،"چ " ؿا ث" ایبی" ب امپی "ؿا ث " آم تیپ" ب ،"ث ؿعی" ؿا " ثگب" ب ،"کبکبکت" ؿا ث " فاکب" ، ب "کت . "ؿقگی" ؿا ث" صن تبثی"ب " ىی کت" ؿا ث" تغت مطب " ػؿ ىجـؿب ب ."کی

" ؿا ث " ثی هـ" ب ،"ثتی"ؿا ث " گک بش" ، ب "ثتی کت" ؿا ث " آهچ بی " ػؿ آهچ ب رگ " ؿا ث " کت هيالم" ب " رؿی" گ هيالم ؿا ث " ػؿ الیت مگب ب هـی ."ى گـ

ؿا " ری فؼا " ب ،"کالی فیـ"ؿا ث " ـؿب" ب ،"فؼی کت "ؿا ث " یگ هيالم"ا " ثبؼ . ؿا ث ػؿ ژؼ تـییـ ػاػ" فؼا " ، ب ػؿ "ری ژؼ"ث

اگـ ـػ ای بن ب ای تبؿیغی آ ؿا ثـ فثب یـاؼؼ ؿػ اؽیت ثبف ػاىت ىکز هـاؿ .یگـكتؼ

ؿ چ کنی کيؿ ؿا ث ب ای كبىینت مز کـػ ثػ ک ثب ای الصیت ػب تب ب گکب اؼی "چب ػؿ رفرب ثبثـ ؼایت ضؼ گ ؼ ؟ بی تبؿیغی کيؿ ؿا تـییـ ػؼ

ػوب افثیک ؿا فؼ پمت کـػ ثؼؼ ـػ بی ىبـا ػؿ یب عـ گؼ یبفػ لـ" امضن فیفبیک ـػ ثـای ىکبیت ای ربیت امضن فی قػ ظبـ ىب آؼؼ صکت هت ،آتو فػ

.ؿا یق ؿا فؼا کـػ ىکبیت کؼگب

ضؼ گ ؼػجب ؿا ی تب ثبػمت ػؿافی بی ثی ىـب ػؿتـییـب لضبت ىب ا ثنیبؿی اف بن ىـکبث ؿا ث فثب ثک ثب ثیـصی ینتی عػ ؿـة کيؿاهؼا کـػؼ

فاػگب پيت اىغب پيت ب گؾاؿی کـػؼ ثغيبی اف هؼیی تـی ض ثػثبه ـػ ای

نی کـػؼثب ای پال بی كبىینتی "؟ !یؼ"ؿىلکـا ینؼ ىبػـ کبث ؿا ثب ربػ ثبؿب گ گقاؿ ثػؼ ث ثؼؿكت " ؼؿا ک هجالػوت اپبؿتب بی ربػ ی" پبپب"ؿال ضؼ كـبػ

ب ثقؿگ تؼل ىـ تجؼی ػؼ،

ای ف میبمت ؼاؿ کبث فی ثػ اىؼبؿه " ثی ثی مگی" ىبػـ ب ک"کت مگی " ضجك کـػ جن ىت ػاکتـ " مگی" ثؼمت ػجؼاـص عب اكتبػ ی ؿا ػؿ اتبم یب کت

کت مگی ىؼؿ ب کت مگی اف ب ای ف أعؽ گـػیؼ ک ثب میبمت تگ ظـاامؼا ىب " ب ثغيی اف ،"رب ی " ؿا ث "ػ ثؿی " ب، تـییـ ب ػاػ ىؼ "یـیل یؼا " ث

ؿا ثب مپی " ػ اكيبؿ " ضی ػؿ " میؼ ؿ ضؼىب ی" ؿا ث ب " ىیؼ میب مگ هنتی اف هؼیی تـی ببی ىـ کبث ؿا ک " عىضب ی " ؿاثب " هؼ ی رـی " ،"کی

یبػ ی ىؼؼ ثب " کچ ػی ؿب عب ىؿ ثبفاؿ ،پ عيتی ،عیبثب ،ثبفاؿ اؿگ" ثب کچ بی

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

7

ب گؾاؿی " ات پيتنتب " كاؿ بی ای ض ؿا ب گؾاؿی گـػیؼ، ض" ربػ بػؿپيت " (پيت تجبؿی)بب آة ؿگ كبىینتی ػـ اؼا کـػ،"پيتی تزبؿتی ثبک " کـػؼ آطـكتـ

پيت پيتنتب لل یکيیؼ، چب ،ثغػ گـكت گیب ـ فؼ ربی ثبیؼ ثب پيتب گؾاؿی " ی فیـاکجـ عب " طو میغ ػیگـ ؿا ثب " بػؿىب ی" کـیب ا ؿا ثب

. کـػؼ

چب تؼؼاػ فیبػی اف کبتت ؿا ػؿ ىـ کبث ثب اها پيت کـػؼ گـ ػؿی ىـبػؿا قاػ ثػؼ گـ ىـ عبی اف ىغیت ب اوالثی جبفؿیی قاؿ تبریک ـگق كـفؼای،افثیک

،ثـاتؼی تبد ،امبػی ثغی،ػی اــ ىؼبع ،مؼؼاؼی ثبء، ؿجبؿ، ضػی،مـؿ ریب ،چبـ ثؼعيی، زیؼ ککبی ،ػؿافی ضؼ ی عب،،اؿ ثن ،اثـای لب ،هـب ػجؼاغبن

طیق بظی ؼب ب ت ػیگـ ثػ؟ ،مپژی فؿیبة ،اق ثبعتـی ینؼگب ىبػـای چ

ی ک تب اف کبث ثک اف اكـبنتب ک کبتت ػاؿاؼی ب ی بی ىـ کبث ثب اكـاػنی " عىضب عب ی"عىضب عب ضی ثب جػؼ ب گؾاؿی ىؼ چ کتت ییبػؿ )کتت فؿؿ ،(بػؿ یـیل تکی)کتت بفاب گـػیؼ چب ی کتت ؿصب ثبثب،

صبال ربیق امکبؿ ػت کـفی " الی فژت"ىلبعب ثب الی ،کتت الی (اصؼىب ػؿایرؼی ػجؼاضی صجیجی ثػ تب الی ػعتـی) ثب الی امت الی ک ـگق رػ ؼاىت امت

اف هؼبؿ ػؿ رگ یؼ هـب فی ػاىت ثبىؼ ای ف تب اک مب تؼ ػاؿػ مب چ تب صب ػو صکت پيتغا ثـای ای ،ثیگـاكی گؿی ػاؿػ ، ب پؼؿ بػؿ ،ـگ

ک كـػا ثبف ثـای الی هجـ مب تؼ مب ـگ ب پؼؿ کبؿ کـػ ثػ رؼ ػجؼاضی صجیجیچب (بػؿی ثنبفؼ ىبیؼ کتت ػیگـی ؿا ثب بػؿ بػؿ کال الی اكـب ب گؾاؿی کؼ

کتت صجیی ثب صجیت هللا عب کـ امتؼبؿ اگیل کتت ،اؿ ػیـ ػیکتت بػؿی ثب بػؿؿؼ ىبػعت ـی ىبعت ثویل ام بی بػؿ ػیـ ػی ؼب ب ػیگـ ثب یک ه عب ک

ث ای بب ػؿ هؼبؿ رال آثبػ پکتیب ؼ یقرببی نی ىؼ ی ػؿ بن پيتی

تبریک افثیک قاؿ ؿمتبی ب گؾاؿی ی ىػ چبک اکتت ثبیچگب یک ض ی ! ثـآؼ؟ یتو يکک ثبثب " ػا فژ ثبثب " پيت ثبىؼ ثبف یگیؼ ای ب ثبیؼ

اكـبی " گؾىت اف ببی ربب ػؿ یچ وط ػیب اصؼ پی یک کيؿ ث ب یک ه ینت خ کيؿرب فػ ىؼ " جبك ی" اكـبی ک تؼن ث ه ثی یت کچی امت ثب ثبك یب "

ثبالی ـػ هجالؼ اؼ ک گیب یت بی "ات ی " ؿه ـػ هجبی پيت ؿا ثب امت ؿا ػؿ كـگ یک هجی ؽة ض کـػ عػ عػؿا، ػیگـ جبك ػاؿؼ ؿه غ

ضؼ گ ؼ ثـای . ا امبمی ییق امت ؿگ ىـی ػیگـا ؽة يؼ افػؿ فچ صجیجی چؼ ت پيتغا ػیگـ پيت اىبػ ای آؿب آگبب ث اىغبی رؼ ینی

ؿیو اب ث ،بی كـگی عػثپـػافؼ ث ػؿب ػوؼ (پت عقا) ت ـؿت ػاىت تب ثب مبعتث فثب ب یک ه عب امت ثؼؼمـػ ی ؿا ک ػؿ صویوت مـػ كبىینتی ،ؼعػ عؼیؼ

. ؿمایی ىب اف ثب امـائی پبیی اكتبػتيت اعتؼ ک اـف

ث ایؼؿفیک زن مـ ػؿ کلو، ای ثػ گى بچیقی اف ربیبت ضؼ گ ؼ ػجب ؿا !یین اكـبی ثنبفؼ ؿا ثب ثبثبی كبىین ضؼگ ؼ

مبیت عبؿا:بعؾ

. ا.مردم را به دام مرگ بستند س (طالبان)باز هم عساکر دلخواه کرزی

نبیل

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

8

گناه و غریب کارمان شد چند روز قبل شاهد عملیاتی جنایت کارانه ای در پایتخت کشور که باعث مرگ و زخمی شدن بسیاری از هموطنان بی

به . این عملیات های زنجیره ای که توسط عساکر دلخواه کرزی صورت گرفت نشان داد که کرزی در قربانی شدن مردم بیگناه دست دارد. بودیم

ه به طالب نماها هر باری که دولت کرزی به خاطر مذاکر. خاطر اینکه آغای کرزی همیشه طالبان را روحیه دوباره زنده شدن اعطاء کرده است

از این جاست که نیروی تروریستی کوچک . دست دراز میکنند این به معنای ضعف دولت در محار کردن یک نیروی تروریستی کوچک میباشد

کوچک جای این را دارد که باید نیروی. با استفاده از ضعف دولت کرزی خودرا دوباره آماده برای مبارزه جدید و سنگین تر و موءثر تر میسازد

چون همچون رءیس جمهور بی کفایت که بی کفایتی و ناکارای وی نه تنها بر مردم کشور . تروریستی شکر گزاری کرزی را همیشه پاس دارند

پنهان نمانده بلکه نزد کشور های خارجی هم آشکارا گردیده که ما شاهد هر روز انتقاد های شدیدی از طرف مقام های مختلف جهان و به

هر روز روزنامه های نوشتاری کشور های اروپای از ضعف و فساد گسترده ای . ر های دخیل در قضایای فعلی کشور میباشیمخصوص کشو

ولی مالی و دست داشتن دولت با مافیای مواد مخدر و به خصوص دست بازی برادر آقای کرزی و رءیس شورای استانداری استان کندهار

که این خود نشانده دهنده ای آشکار شدن دولت مملو از فساد اداری در نزدی کشور . ست نشر میسپارندمطالب را در این خصوص به دکرزی

آیا رءیس جمهوری یک باری شده تا به نظر مردم احترام قایل شده باشید؟ و پرسان کرده باشید که مردم این کشور چه . های اروپای مییاشد

یرید و همیشه دست دوستی به سوی کسانی پیش میکنید که دست های آنها سراپا در خون ملت غرق میخواهند؟ چرا نظر مردم کشور را نادیده میگ

آیا در نظر خواهی چند وقت پیش نشنیدید که ملت نمیخواهد تا یک بار دیگر تاریخ ظلم و تجاوز و بی فرهنگی جهالت دوران سیاه نیروهای . است

. ورت گرفته بود بسیاری از مردم طرفدار از بین بردن این نیروی جهل و جهالت میباشنددر نظر سنجی که ص. مزدور طالب نما ها را بچشند

. چگونه میتوان منحیث یک رءیس جمهور که توسط آرای همین مردم به این مقام رسیده اید موضوع را سطحی فکر کرده و آن را نادیده میگیرید

و بالخره . دانشگاه . دانش مکتب. به نظر شما انسان که ضد فرهنگ . ندی وطندوستگاه مال عمر کور و کر را برادر میخوانید و گاه هم فرز

آیا سزاواری این را دارد که همیشه دست خود را به طرف او دراز کنید و آرای مردم را مورد توهین و تحقیر . دشمن تمام منافع ملی و دینی باشد

و خوشباور نیستند که باالی حرف های شما بازی خورده و اهداف که شما و تیم کاری مردم دیگر او انسان های ساده ! جناب کرزی. قرار دهید

مردم بیدار و هوشیار جامعه خوب میدانند که شما کی هستید و چی میخواهید و بر نامه های شما چه بوده و . تان دارید درک و تحلیل کرده نتوانند

رای و برتری جوی و مزدوری شما به همه هموطنان شریف و صلح دوست و استقالل چهره ناکارای و بی مسوولیتی و قبیله گ.چه خواهد بود

شما خوب توانستید با استفاده از فرصت برای . دیگر هیچ جای برایتان در بین ملت نمانده است. طلب بیش از هر وقت دیگری عیان گردیده است

. زر اندوزی نمایید که ملت از هیچ کدام یک از اینها غافل و بی خبر نیستند خویش و فامیل و اقارب و دوستان هم پیمان خود از دارایی های ملت

آقای کرزی این را هم باید بدانید که همه میدانند که شما میخواهید طالب نما ها را با خود داشته باشید و از . و موردی مواخذه قرار خواهید گرفت

و یا هم شاید علت اینجا . رار دهید ورنه هیچ حرف دیگر نیست که تا با طالبان کنار بیاییداین طریق دیگر اقوام را تحت ظلم و ستم نادر غداری ق

من فکرمیکنم نزدی خودت و تیم فاشیستت مسءله خدمت به مردم و کشور هیچ اهمیتی ندارد به همین سبب . که آنها پشتون هستند پافشاری دارید

چرا تصمیم های بیهوده و . تا زنده گی مردم را به دوران کمون اولیه سوق دهید. داشته باشید است که میخواهید این گروهی جنایتکار را به همراه

در نظر دارید تا تاریخ نادر غدار و مهمندگل وزیر که هزار ها هزار . با سرنوشت ملت بیچاره و دربدر کشور بازی میکنید. شرم آور میگیرید

اگر همچو .را به خاطر غیر پشتون بودنشان به قتل رساندند او هم به شکل بسیار فاجعه آمیزش انسان های با سواد و تحصیل کرده ای شمال کشور

چیزی را در فکر نمی پرورانید پس جواب قطعی شما چیست؟ چون که دشمن هر روز مردم بیگناه را دارد میکشد و شما با یک تقبیح کردن و به

این است ارج قایل شدن به مردم؟ آیا این خود یک جنایت تلقی " تعیین کرده اید (رواحد پول کشو)زخمی پنجاه هزار و به شهید صد هزار

نمیگردد؟ چون مدارا و از خود گذری در مقابل دشمن که خون های هزار ها هزار مردم بیچاره و غریب را میریزانند هیچ توجیه شرعی و

. ن و انسانیت همچو انسان ها را اشخاص بی حیثیت و ناروا تعریف کرده اندپس چرا اینقدر نا انسانی و کم فطرتی؟ در فرهنگ دی. انسانی ندارد

من تا من نمیدانم این همه بی کفایتی های خودرا خودتان چه تعریفی مینمایید؟ مثال بسیار خوب و تازه همین که چند روز پیش روزنامه پیمان که

با یک نشر مطلب که باید صورت . ای بسیار پاک وجدان و مسلمان هستندانسان ه. جای که از دست اندرکاران و سوانح آنانان خبر دارم

ن نمیگرفت ولیکن به اثری اشتباه و سهوی به دست نشر سپرده شده بود شما اینقدر حساس بودید که فوری حکم بازداشت آنهارا صادر کردید و آ

را مدت نه روز بدون هیچ توجیه قانونی در (پریانی)ور جناب و تا اینکه روزنامه نگار مشهور کش. هارا به دادستانی کل معرفی داشتید

و با , بازداشتگاه نگاه کردیدو روزنامه که منافع کرزی و خانواده کرزی را در نظر نداشت صرف منافع ملی و مردم پیش ایشان ارزش داشتند

اینکه هدف . روزنه زیبا و وزین آنرا بستید, کاس میدادندصداقت و شجاعت و بدون دلهره گی و ترس همه کاستی ها و واقعیت های جامعه را انع

آیا فکر میکنید با بستن روزنامه . به اشتباه گرفتید. شما از بستن روزنامه این است که دیگر بی کفایتی ها و ناکارای های شما به بیرون بروز نکند

از یاد نبرید صدای حق خواهی و حق طلبی هیچ گاه خاموش نخواهد . میتوانید صدای حق و دادخواهی را سد واقع شوید؟ اگر در فکر این باشید

هدف از بیان این مثال دو پهلو بودن و . و استفامت و صالبت در کار حق خواهان و حق گویان و حق نویسان چند برابر باال خواهد گشت. ماند

ک جنایتکار طالب نما توسط نیروهای امنیتی کشور با تمام وقتی ی. یک بام و دو هوا فکر کردن آقای کرزی را برای دوستان وانمود بگردانم

اسناد و مدرک نشانگر اعمال تخریبکارانه اش گرفتار میشود و موضوع به رءیس جمهور میرسد چند روز بعدترش ما شاهد دوباره رها شدن آن

ما شاهد چند بار افشای موضوع توسط . گردیده است البته یک بار نه بلکه به صد ها بار توسط رءیس جمهور کرزی تکرار. جنایت کار میباشیم

و . مشکل رءیس جمهور دراین است که ایشان به گپ های آقای صالح گوش فرا نمیدهد. رءیس امنیت ملی جناب محترم آقای امرهللا صالح بودیم

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

9

اب صالح از هم تباران و یا خویشاوندان ایشان چون شاید دلیل این باشد که جن. مزدوران پاکستانی و آی اس آی را به آقای صالح ترجیح میدهد

از اینجاست دشمن زیرک و هوشیار . صد بار به مزدوران پاکستانی دور وپیش خود گوش فرا میدهد, اگر یک بار به آقای صالح گوش دهد. نیست

که بدون . می شدن هموطنان ما میگردندبه کمک بادارشان از این وضع استفاده نموده و هر بار با دستان خون آشام خود باز سبب کشتن و زخ

چون زمینه ساز همچون واقعیات . شک جناب رءیس جمهور هم در این کشتن ها مردم بیچاره و آواره کشور شریک جرم پنداشته میشود

دهد تا هر بیشتر و خوبتر با جبهه گیری های بیجا و بی فایده مهلت این را به طالب نماهای مزدور پاکستان می. دلخراش خود آقای کرزی میباشد

آقای کرزی بازی سیاسی این را . و حمالت گسترده ای زنجیره ای را نمایش دهند. خود را منحیث یک قوت به اصطالح قدرت مند بروز دهند

ر همین قدر یاد آور در آخ. که قربانیان همچون بازی ها مردم عادی کشور میباشند. میتوان این را بازی باالی زنده گی مردم دانست, نمیگویند

اگر فاشیست های برتری جو در این فکر باشند . میشوم که دوران فاشیستی و قبیله پرستی به پایان رسیده و دیگر جای در کشور و جهان ندارد

. این همه خواب است و خیال است و محال

2009رؿی 18-11چبپ تـکی (Dunya Gundemi)اف لت بي تـر يوبن

Deutsche Welle, 02.-1.2009

Sabine Mathay

(يضم مبل چبؿو ؿاث ثی انهم) قاسمی ؿب: تـر

سوگ خشوت در افغاوستان

ايب ين . ؿینى ػؿ اكـبنتب ؿا یکی اف انیت بی عػ يیجیؼيجبؿف ثب تـ, اثبيب ؿییل رؿ يتغت ايـیکب

اعطبؿ ػاػ امت ک عيت ػؿ ای کيؿ , "مم ػنبکـ کلبیت یکؼ" هيؼا هطؼبت ايـیکبیی ک يیگیؼ

. اكقایو عاؼ یبكت

ک , ؿ کبثم يیگیؼیهیى ػ ملیـ ايـیکب ػ. ػؿ اكـبنتب ثیيتـ گـػیؼ امت 2008صالت رگزیب ػؿ مبل

ؿت گـكت امت اكقػ ک ای ؿهى ػ ثـاثـ آچ مبل گؾىت اتلبم اكتبػ 2008صالت ػؿ مبل 2000صؼػ

صاػث آػو ؿثبیی نجت ث . صاػث اعتطبف آػو ؿثبیی یق ػؿ ای کيؿ ؿث اكقایو ثػ امت. امت يیجبىؼ

تضهیهگـا يؼتوؼؼ ک ػؿ رـیب . يؿػ ؼػ ػ امت 300ث 150اعتطبف اف . مبل گؾىت ػ چؼ ىؼ امت

ؿا 2009تـیـات اكـبنتب يـث ث مبل DWاف " مجیب يبتی. "عيت چب اكقایو عاؼ یبكت 2009مبل

. چی عال يیبیؼ

ػؿ اكـبنتب کبو یچ کل ؿا ثـای ثبؿ ینت ک عيت, ينثی اؿػ یب يتغی تمؼ, میبمتؼاؿا

ک عيت ػؿ تبو وب , نتـ هيبؼا آینبف ک يطو ؿا اف قػیک يیيبمؼ يیگیؼ -رـال بل. عاؼ یبكت

. اكـبنتب اػاي عاؼ یبكت

ايب ثب آى بنجبیک ػؿ مبل . قاؿ يیـمؼ 65تؼؼاػ ػنبکـیک ػؿ يطو ؼکو ييـل تؤيی ايیت نتؼ ث

ػؿ تیز صالتیک ػؿ ل . ايـف ای ػیگـایب اكـای ث يـاتت هؼؿتؼتـ گـػیؼ اؼ, اف ى كـپبىیؼ 2001

ت اف 1000صؼػ . ػنبکـ يـث ث های صبكع هش آینبف کيت ىؼ اؼ 270ؿت گـكت امت 2008مبل

. ػمت ػاػ اؼيـػو يهکی یق ػؿ تیز صاػث يغتهق تـؿینتی رب بی عیو ؿا اف

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

10

" در ماوجا ختم خاذ شذ ي جىگ در افغاوستان آغاس شذ"

ثبؿاک اثبيب ؿییل رؿ رؼیؼ ايـیکب يیگیؼ ک ينه اكـبنتب انیت میبمت عبؿری اه ؿا تيکیم عاؼ ػاػ

". رگ ػهی تـؿینى ػؿ اكـبنتب ىـع ىؼ ػؿ بزب ث پبیب عاؼ ؿمیؼ" يیبكقایؼ

رـال يیيم ين هيبؼا هطؼبت . ؿیکب ث ىکم يؼی يیغاؼ تؼؼاػ ػنبکـه ؿا ػؿ اكـبنتب اكقایو ػؼاو

قاؿ ػیگـ ػؿ تؼؼاػ 30ثب ایک ؿهى ػهیوی ؿا گلت ايب اؽػب ػاىت ک يک امت تب , ايـیکبیی ػؿ ؼکو

. ػنبکـ اكقایو ث ػم آیؼ

. ينه ثـگقاؿی اتغبثبت ؿیبمت رؿی مبل آیؼ ػؿ ای کيؿ يیجبىؼ ػنیم ػیگـ اكقایو ػنبکـ ػؿ اكـبنتب

کىو عاؼ ىؼ تب اف ػعبنت بنجب . گلت يیيػ ثـای تؤيی ايیت ثیيتـ ػنبکـ ثیيتـ ييـل كؼبنیت عاؼ ثػ

. یؼػؿ گبو ثـگقاؿی اتغبثبت کبو اػتبػ اف ؿییل رؿ رؼیؼ ػؿ اكـبنتب رهگیـی ثؼم آ

یکی اف يػبت مال ثـاگیق اینت ک آیب ايـیکب صبیت عػ ؿا اف ؿییل رؿ كؼهی اكـبنتب صبيؼ کـفی

. اػاي عاؼ ػاػ یب عیـ؟ کـفی ثبؿب ػؿعامت يؾاکـ ثب يغبنلی ػنت ػ امت

طالثان اس میش مذاکزي دری گشیذوذ

انتب ػؿ ؿتیک يال ػـ ؿجـ بنجب هب امبمی كؼهی کـفی اػالو ػ ثػ ثـای تؤيی هش ػؿ اكؾ

. اكـبنتب ؿا هجل بیؼ ا یق صبـ امت تب ثب ا ثـ مـ يیق يؾاکـ ثيیؼ

مبل گؾىت يؾاکـاتی ثب ثؼی اف اػبی گـ ػیگـای اكـای بنجب ؿت گـكت ثػ يال ػـ ؿجـ ای

. يیق يؾاکـ صبـ غاؼ ىؼ گـ ثبفى تکـاؿ ػ ک ثـ مـ

تب فيبیک پیيـكت ػؿ تمؼ ارتبػی , رـال ين يیگیؼ ک تب ثب امتـاتژی ظبيی یتا حجبت ؿا تؤيی کـػ

. میبمی ؿت گیـػ اؿمبل ػنبکـ ثیيتـ تـیـاتی ؿا ث يیب غاؼ آؿػ

ارسال عساکز کافی ویست

. امت ک یچ پیيـكتی ػؿ تمؼ ارتبػی ای کيؿ ؿت گـكت امت ايب يؼهو, تخجیت ين رؼیؼ ینت

كنبػ اػاؿی ػؿ اػاؿات , هب ىکی ب اكقایو یبكت امت, تزبؿت ياػ يغؼؿ ػؿ ای کيؿ ىؼت گـكت امت

ف ػ ػانـ ػؿؼ يـػو ای کيؿ ؿفا کتـ ا 70 صویوت تهظ ػیگـ ایک . ػنتی اف ينبیم ؿتی ث ىبؿ يیـػ

. ػؿآيؼ ػاؿؼ

امتـاتیژی رگی ػؿ يجبؿف ػهی تـؿینى ػؿ ای کيؿ کبكی ث 2009ک ػؿ مبل , تضهیهگـا اكـبنتب يتؼتوؼؼ

رب گـكت اهتبػ ثبف ىؼ مبصبت رؼیؼ ثـای امتغؼاو , انتـ اف ثتـ ىؼ ؼیت يـػو. ظـ یـمؼ

بنجب , ای تضهیهگـا يیبكقایؼ اگـ ينبیم یبػ ىؼ ث اهؼیت يجؼل گـػػ. ؼالفو يهقو ؼیگـ يیجبه, يـػو

. چی هؼؿت یـی ثیيتـ ثؼمت عاؼ آؿػ

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

11

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

12

؟حساب قزتاویان واامىیادرافغاوستان را کی ا خاىذ پزداخت

ثی تلبتی ثی , ػؿ هبؿ اؿپب ايـیکبی ىبنی, ىػؿ يضی میبمی ؿىلکـی کيؿیک ي فؼگی يی ک

.تری يضیال ایک ػؿ يوبثم رگ اكـبنتب رػ ػاؿػ کبيأل جیؼی ؿيبل ثـعؿػ يی ىػ

تضهیم بی اکبػيیک ػؿ کبؿگب , ايـف آیؼ ای کيؿ ػؿ چؼی يوبن, يهغ ىت ای مطؿ ػؿ يؿػ گؾىت

اف گب ؿىلکـی اكـبنتب ث يؼی امبمی . ای ؼیت عػ ؿا ث ىکم آىکبؿ يب ػاػ امت بی ثـگقاؿ ىؼ

ػـة ب يـػو ايـیکبی رثی ک اف يؼـكی اىتجب يهت عػ ىکبیت , ایـای ب. چ یک یتیى ؿب ىؼ امت

.يی کؼ ثیبیؼ صبنت ؼیت کيؿ اكـبنتب يـػو ب ايیؼه ؿا ثجیؼ

ثنیبؿی اف يـػو , فيبیک کبثم مو کـػ کتـل کيؿ ث ػمت یـبی بت ايـیکب اكتبػ 2001ػؿ مبل

.عـمؼ ايیؼاؿ ثػؼ

ثـبي مبفا ظبيی ايـیکبیی ث فؼگی يـػو ػبو ث چؼ مـيبی يرػ ػؿ اكـبنتب اؿفه پبییی , اف آؿبف

.هبیم ثػؼ

ايب يی تاؼ ػؿ يؿػ کيت ىؼ يـػو , ث ؼف ىکبؿ ؿیـ ظبيیب ثیـ ی ؿؼ جؼؤ ػنبکـ ايـیکبیی

ايب ػؿ يؿػ اتغبة تـثی اکخـیت ای راب ثب ؿس كـگ رگ . کيؿبی عبؿد ثی تلبت ثبىؼ

انب بی . ػاؿوىک تـػیؼی چیی یچ -نلیتق-ؿاينلهؼ عؤ ثؼؼ اف صبػح یبفػ مپتبيجـ اف ـف يخهج

ث . ػؿ کيؿ عػ ىب اتلبم اكتبػ ػؿ عبؿد اف کيؿىب ثنـ يیجـػ اؼ ينهب ث ؼف گـكت اتوبو صاػحیک

.اؿػ ىؼ ثػ ی ىکم اكـبنتب انی ربی تزـث صیـت ىک

.کتـ کنی ىبؼ تـاژػی بی ک ـ ؿف ػؿ ای کيؿ اتلبم يی اكتؼ يی ىؼ

تانت ثػؼ ػؿ يوبثم ؿفبي بی صنبك يبؼ گبؿػی ایؼیپؼیت , یک رگ ػؿ ای کيؿ آؿبف گـػیؼفيب

کبيی يه اف يبرـی اكـب , ػكتـ تهیق انزقیـ, متـال ثؼ ثـم کزکی, ثجبؿػيب تؤمینبت يغبثـات کبثم

ؼای عػ ؿا ثهؼ , کبؿف فؼگی يی ػؼ-کـلـیک اف ـین فؿاػت ػؿ هـی چب 100 کيت ىؼ صؼػ

.بیؼ

گاتببي ثؼؼ اف ػيت صيت , (ػـام)ايب ايـف انب ب ثب ػیؼ ػکل بی ىکز ػؿ فؼا اثؿـیت

ػؿ اكـبنتب ث ػب ثبؿ . يـػو اف کيت عـاة کـػ میـ ىؼ اؼ. ػـام ػیگـ تکب عؿػ يتؤحـ ی ىؼ

ايب ثـای ای ب ػؿ مت بی کچکی ػؿ عجـب رب ػاػ يی , رـیب ػاىت امت (كهر) (صؼیخ)اؼ اتلبهبت و

چؼ يوبن ک اف , ت اف آب ؿا البل تيکیم يی ػاػ 60لـ ػؿ هـی آثبػ ىیؼؼ ک 90ػؿ يؿػ کيت ىؼ . ىػ

لـ ػؿ ؿمتب 33ػؿ يؿػ کيت ىؼ 2008ؿ اپـیم چؼ يب هجم ػ, گقاؿه يهم يتضؼ یبػ بیؼ عاؼ ایؼ؟ عة

چ؟

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

13

يـػيیک ؼا ؼاىت ثبىؼ ػامتب . ييکم ایزبمت ک تهلهظیک ثتا ػامتب اكـبنتب ؿا ػؿ آ رب ػاػ رػ ؼاؿػ

.ىؼآب ث ثی یت ثػ يتى يی , هيـ یبػ يی ىػ, جو, ػؿ ػیبییک اف یکنبی ثـاثـی ػی. ى ؼاؿػ

اربف ػیؼ ث کنبیک يؼتوؼؼ چ يػبت ثیبػی ک اؿفه تضهیم ؼاؿػ چؼ وط ؿا ک ايتنضن ای مطؿ

.اف اىـبل ای کيؿ ثؼین ـ مبل تؼؼاػ ػنبکـ عبؿری اكقایو یبكت امت. يیيػ عؼيت تب اؿای بیى

ػؿ تبؿیظ ايـیکب ثػ امت يب ؿیینب رؿی رؿد ػثهی ثه ک ث ػا یکی اف يـتـی يغـة تـی

ک )چؼی هجم اػال ػ ک ثـای يجبؿف ثب تـؿیقو ػنبکـ ثیيتـ , گؾىت ظیل عػ ؿا ث اثبيب اگؾاؿ ػ

.ث يطو اؿمبل عاؼ ػ (صالت ؿیـ هبی ؿا ػؿ عبک پبکنتب ازبو ػاػ اؼ

. بنجب ب یق صالت ظبيی عػ ؿا اكقایو ػاػ اؼ –ی , كؼبنیتبی ثیيتـ ظبيیايب ثب رػ اكقایو تضـکبت

. ػیبی ؿا ک بنجب آؿبف ػ اؼ ث ػیگـ ىـبی اكـبنتب کبثم مؼت ػاػ اؼ, ػؿ چؼ يب اعیـ

ؿ کبثم ػؿ يالهبتیک ثبى ػ ملیـ كـان ػ (كیت)ملیـ اگهیل ثب كـاکییل (کنق-کپـ)ىیـاؿػ -اهؼؤ ى میـ

ثػؼ ث عبؿد یق ػؿف ػ ثػ گلت امت ک امتـاتژی ايـیکب ػؿ اكـبنتب يضکو ث ىکنت ثػ اكقایو

.یـب ػؿ اكـبنتب آب ؿا ثیيتـ ث ػا اىـبنگـا يب ػاػ ثبػج اكقایو صالت بنجب يیگـػػ

ػؿ رگ اكـبنتب پیـف غایى "ػا ثهؼ پبی اگهینی ػؿ اكـبنتب یق ایـا ک رـال کبؿنیت امیت هيب

کنق گلت امت ک تب ؿا زبت اف ثبالم اكـبنتب ث مـ -ظـ ث عجـب کپـ. ثب هبؼیت تآییؼ ػ امت" ىؼ

.هؼؿت آيؼ یک ػیکتبتؿ هبثم هجل ػؿ ای کيؿ يی ثبىؼ

ا پبیگب يـکقی ای رگ يی ثبىؼ؟آیب اكـبنتب ت

. ؿف مؼت يی یبثؼ عنبؿت ای اىتجببت ؿا کيؿبی نبی يی پـػافػ رگ ؿف ث , چیق ث یک م

:صبال ػؿ يوبثم آق ػهی فؿػاؿی ؿیل رؿ پبکنتب ػ تؼیؼ ايیتی رػ ػاؿػ

بنجب ػؿ يوبثم ای –يپبی تـؿیقو اتضبػ انوبػؼ صالت ثؼ اربف ایبالت يتضؼ ػؿ عبک پبکنتب ىـع ک

يـ اؿػ يجی ثـ ایک يطیغ , ػـثنتب مؼػی, تب فيبیک عامت ايـیکب اف يتضؼیو يبؼ پبکنتب. کيؿ

. كـيبجـػاؿ ثبىؼ اػاي یبثؼ ثبػج صنبمیت ىکؼ تـ ىؼ ييـػیت ػاعهی ای کيؿب عاؼ گـػیؼ

کيت عيغبه تنیؼ ـیی ثؼؼ اف . ػؿ اكـبنتب ایـا ؿا یق ث ىکم رؼی تضت تؤحیـ هـاؿ ػاػ امتثی حجبتی

.اىـبل اكـبنتب ث يـاتت اكقایو یبكت امت

.كؼبال ػؿ صبل رگ ػهی هبچبم ياػ يغؼؿ يی ثبىؼ, اؿػی ایـا ثب کبؿی يهم يتضؼ

اػ يغؼؿ ؿا ال ث ػاعم کيؿ ثؼؼأ اف ـین تـکی ث ربػ بی ککبیی ػیگـ و, ای هبچبهجـا ـیی

.ؿو يبػؿیؼ يی ؿمبؼ, ثـنی, نؼ, پبؿیل

اىـبل عبؿری ب ک ثب ىؼبؿ آفاػی ثبفمبفی ثؼؼ اف . ؼیت ثـای يـػو اكـبنتب ثی بیت عیى يی ثبىؼ

چبؿ گى رب ث اكـبنتب آيؼ صبال ػؿ ثی ای عبؿری ب ک اف , لت مبل يیب عبنی اف آة ػؿآيؼ

تـؿینت بی هـآيیق بنجبی ک مـيبی انبی ؿا ػؿ ای کيؿ ث عبک یکنب کـػ امت ثب ث ثنت ؿثـ

. ىؼ گیـ اكتبػ اؼ

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

14

ت اینت تؼؼاػ چیق ػیگـیک بؿاصت کؼ اك, ػامتب تهظ يـػو اكـبنتب عاثیؼ امت, ػؿ ثی ای گلتبؿب

.کنبیک عاب گلت ای ػامتب نتؼ ثنیبؿ کى يی ثبىؼ

!تاسی شطزوج افغاوستان ىس ادام دارد

12/01/2009 -يـکق تضویوبتی لی تـکی ) ػهی کنجی: ینؼ

(يضم مبل چبؿو ؿاث ثی انهم) قاسمی ؿب: تـر

اه ثیيتـ اف یک هـ امت تغت ىطـذ ثبفیگـا يغتهق متـاتیژیکاكـبنتب کيؿینت ک ث ػنیم يهؼیت ا

ایبالت يتضؼ ايـیکب ک هؼؿت رگی ربی يیجبىؼ بت ؿا ک . ای ثبفی ف ى اػاي ػاؿػ, هـاؿ گـكت امت

صتی اصتبل . آىکبؿ امت ک ایبالت يتضؼ بت ػؿ ای رگ يكن جػ اؼ, ػاعم رگ اكـبنتب مبعت امت

یؼی ای صویوت يبؼ ؿف ؿى يؼهو امت ک . ایک ای ػ هؼؿت ػؿ ای ثبفی ثـؼ ىؼ یق رػ ؼاؿػ

" ثغبـیک اگـ ايـیکب پیـف ىػ مال عاؼ ک . ایبالت يتضؼ ؼف پیـف ىؼ ػؿ ای رگ ؿا یق ؼاؿػ

ايـیکب ػؿ آمیبی يیب اف گب امتـاتیژی ربی ایت ؟ ػؿ صبنیک يرػیت "ػیگـ چ کبؿ ػاؿی ػؿ ایزب

يطو هلوبف چی آمیبی يیب , ػؿ امتـاتیژی میبمی يجؼی آیؼ ايـیکب ثضیـ میب. عبی ؿا ػاؿا يیجبىؼ

اهؼیت ػیگـیک ثب ایت امت اینت ک پبکنتب ػؿ پهی ایک کيؿ ينهب نت. ثی بیت يى يیجبىؼ

ای يع ثبػج يیيػ تب ؼیت اكـبنتب ثب يؼاعه ایبالت يتضؼ ؿا ػؿ , مالس اتی ؿا یق ػؿ اعتیبؿ ػاؿػ

.ايـیکب امت: ىب ثبفی مطـذ. پبکنتب ایزب کؼ

ی ػالیم امت ک ایبالت يتضؼ ايـیکب ک ثقؿگتـی ثبفیگـ ای ثبفی امت ػؿ پی کيبؼ رگ ث ػاعم

صتی ث چؼی هنت تونیى ػ هؼؿت نت , ث ای يؼی امت ک ثبیؼ پبکنتب ؿا تؼیق ػ. يیجبىؼ پبکنتب

ایبالت يتضؼ يرػیت كؼبنیت بی بنجب انوبػؼ ؿا ثب ػ ػؿ , ػؿ تیز. ایو ؿا تضت کتـل گـكت

بطؿیک ػؿ پی . صالت ایی فػ امت يبن هجبیهی ىبل ؿـثی صتی ػؿ ػاعم عبک ای کيؿ ػمت ث

اكقایو يـػ يـػو , صالت ثجبؿػيب بی ایبالت يتضؼ يتضؼیو يـػو يهکی رببی ىب اف ػمت ػاػ اؼ

یکی اف عیبتیک ػؿ ػؿ يجبؿفات . يهکی ػؿ پبکنتب یق ػؿ تیز صالت ایی ايـیکب ػیؼ يیيػ

پل نافو اف ـف ای , ؿیل رؿ يتغت ايـیکب رب ػاىت ػجبؿت اف اكقایو ػنکـ اتغبثبتی ثبؿاک اثبيب

صتی یکی اف اتوبػات ىؼیؼی ک اثبيب اف صکيت ثه يیکـػ ای ثػ ک صکيت ثه . کيؿ ػؿ اكـبنتب ثػ

ثبفى ثه ؿا . امت انوبػؼ بنجب ؿا ػمت کى گـكت یـ هؼؿت عػ ؿا ػؿ ػـام ث يـف ؿمیبیؼ

ث ثبػ اتوبػ يیگـكت ک ثبفمبفی اكـبنتب ؿا يؿػ تر هـاؿ ؼاػ يـػو اكـبنتب ؿا ث آؿه بنجب ؿب ػ

ای اكقایو ػنبکـ یـ ػؿ اكـبنتب ػؿ پهی ایک يب ػؼ تویت امتـاتیژی صکيت اثبيب نجت . امت

اصتبل يكویت ای کيؿ ػؿ رگ اكـبنتب یق ث , تضهیم بی يتغی ظبيیظـ ة, ث رؿد ثه يیجبىؼ

قاؿی یـی ظبيی ايـیکب 30 –20 بی گؾىت يب ػاػ امت ک اكقایو . ب اؼاف کبو یبكت امت

چ اف ػؿ امکؼؿ . ايـیکب ثـؼ ای رگ غاؼ ثػ, ثهک اگـ ای یـ ث چؼی ؼ قاؿ یق ثـمؼ

.ثـ ػال اگهینب ؿمب یچ کيؿی تانت امت تب اكـبنتب ؿا کبيأل ث تـف عػ ػؿآؿػ, ثؼین

فاکتر پاکستان

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

15

ايب ث ػنیم يهؼیت امتـاتیژیکی عػ ثی اؼاف , ای کيؿ یکی اف ػا بی يى ػیگـ ػؿ ثبفی ىطـذ امت

اكـبنب ایـا ى ػؿاحـ , عتبؿ ىکؼ پبکنتب ى ث ػنیم نبی بیو یؼی ؼمتبای مب. ىکؼ يیجبىؼ

پبکنتب ث ػنیم بتای اه ػؿ کتـل عبک عػ ثبػج ىکبیت . کىو بی ایبالت يتضؼ ىکؼ تـ گـػیؼ امت

. اینت ک ثیيتـ یبف ث ثضج ػاؿػينه , انجت ايـیکب چ اؼاف ػؿ ای ىکبیت ينتضن امت, ايـیکب گـػیؼ امت

مپتبيجـ یچ صبػح تـؿینتی ػیگـ ؿا ػؿ ػاعم عبک عػ ىبؼ يؼ 11ایبالت يتضؼ ايـیکب ثؼؼ اف صاػث یبفػ

صتی يوبيبت . ػؿ صبنیک پبکنتب اف تـؿینیک ؿیي ػؿ اكـبنتب ػاؿػ ؿف يتوجم ـؿ گـػیؼ امت, امت

جغ ثی ايی تـؿینى ػؿ ای کيؿ كوؼا تاف میبمی ظبيی ػؿ اكـبنتب ؿیینب پبکنتب يیگیؼ ک و

یق يوبيبت پبکنتب ىکبیت ػاؿؼ . هجیهیی يیجبىؼ ک اف ـف عػ ايـیکب ؼمتب تضـیک صبیت يیيؼ

ا صالت يؼاعالت ظبيی ػؿ ػاعم اکتلب کـػ ة" ثق گبکبؿ"ثب گب ث پبکنتب ث ػا ک ایبالت يتضؼ

ت اف يـػو يهکی 344ک ػؿ یتز ای ػهیبت بی ظبيی . پبکنتب ای کيؿ ؿا ث يیؼا رگ يجؼل کـػ امت

صم ای ييکالت ک ث احـ هؼؿت ؿف اكق ػی ػؿ میبمت ثؼؼآ ثب نـقیؼ هؼؿت . رب عػ ؿا اف ػمت ػاػ اؼ

پبکنتب ک ث ػنیم ؼق میبمی . ػمت صکيت ؿیـظبيی ييکهتـ ث ظـ يیـمؼ اف ػمت صکيت ظبيی ث

اف . ای ؿ صکيت ب ىبل پیـفی ؿا یق ؼاؿػ, ظبيی اه آيبػ پؾیـایی كبی صکيت اییتالكی یجبىؼ

ػؿ گـػاة ای کيؿ ؿا, ـف ػیگـ ثب ػال ىؼ ثضـا اهتبػی ربی ثـ اهتبػ ؼیق بتا پبکنتب

يوـ ػانت پبکنتب ث ػنیم . ييکالت ثیيتـ ؿـم ػ صتی ثـای يؼاعالت عبؿری یق ثبف گـػیؼ امت

بتای ای کيؿ ػؿ کتـل يـف اكـبنتب اف ـف ايـیکب يب ػؼ مبؿییینت ک تم ايـیکب ػهی ای

, کتـل يـف کيؿه ثب يکنیک ؿا ؼاىت امتچ ایبالت يتضؼ ک عػ هبػؿ ة. کيؿ ىـع ىؼ امت

کیهيتـ ثب اكـبنتب ػاؿػ چؼا ينتضن ث ظـ 1400اتبيبت ای کيؿ ػهی پبکنتب ک يـف کنتبی ث ل

صتی ؼمتب , اؽثکنتب چی يـف ػاؿػ, تـکنتب, تبرکنتب, اكـبنتب ک ثـػال پبکنتب ثب ایـا. یـمؼ

اكـبنتب ک . می ک يـف ثب اكـبنتب ؼاؿػ یق مى کى فیبػ ػؿ ثبفی مطـذ ػؿ ای کيؿ ػاؿا يیجبىؼ ؿ

يـف ثب ثضـ ؼاؿػ کک بی صبیت ب ثـای گـ بنجب مبفيب انوبػؼ تب اف ػاعم ثهک اف عبؿد اف

یبك ؼ يیجبىؼ بنجب ػاعهی ای کيؿ یق صبیت پبکنتب ک ؿا اكـبنتب ث ام. کيؿ یق ؿت يیگیـػ

چی کيؿبی اـف آمیبی يیب ؿا یق يیتا ث ؿاصتی يجغ کک ث , کؼ گب بنجب اكـبی يیجبىؼ

.بنجب ػانت

فکتر رسی

كـبنتب تم اؿػی اىـبل ا, تب ث ايـف عاب وو يؤحـ ػؿ اكـبنتب ثػ امت 1974ؿمی ک اف مبل

ث 1992ايب ای اىـبل ػؿ مبل . ف ػؿ یبػب ثبهی يبؼ امت 1979ؼيت قاؿی ای کيؿ ػؿ مبل

ثؼؼ اف ای یق ؿاث ای کيؿ ثب اكـبنتب ػؿ گبو ؿژیى بنجب تب ثب صبیت اف اتضبػ . ىکنت يار گـػیؼ

. ػجؼانـىیؼ ػمتى تؤمیل گـػیؼ ثػ اػاي ػاىت امتىبل ک اف ـف اصؼ ىب ينؼػ رـال

اگـ ينتویؤ ى ک جبىؼ , ؿمی ک ثب ك بی پتی مؼی ػاؿػ تب یکجبؿ ػیگـ ث صیج هؼؿت ربی ثـف بیؼ

. ػؿیـ ينتویى ثب اكـبنتب ؿاثط ػاىت گلت يیيػ ک صتی کىو کـػ امت تب ثقی ػؿ آتو اكـبنتب ثـیقا

انوبػؼ صکتیبؿ , اػػب يیيػ ک ؿمی آىکبؿا ث ؿژیى کـفی يبت كـعت اف ـین آمیبی يیب ث بنجب

مبل ػؿ اكـبنتب 10گلت يیيػ ک ای کيؿ ثؼنیم ایک ث يؼت . مالس يبػ بی يلزـ كـاى يیػ امت

چ ایبالت يتضؼ اؿپب ث ىکم ثنیبؿ . ـكؼاؿ يیجبىؼامت ػؿ يبن کچک ای کيؿ ػاؿای ينتوـ ثػ

جبیؼ وو يرػیت نجی ؿمی ؿا ػؿ ای يطو اف یبػ , هی ػؿ آمیبی يیب يرػیت عػ ؿا اػاي ؼاػ اؼ

کنت ثبفى جبیؼ ای ؿا اف یبػ ثـػ ک ؿمی ايـیکب ؿا ثؼنیم مبفيبؼی کک ث يزبؼی ثؼنیم ه. ثـػ

بطؿیک ایبالت يتضؼ ػؿ . عػه ػؿ رگ اكـبنتب ف جغيیؼ امت ػؿپی گـكت اتوبو اف کيؿ يیجبىؼ

اصتبل ایک ؿمی یق چ ػهی ؿا ػهی ایبالت يتضؼ ثـای , گؾىت ث يزبؼی ؿاکت بی امتگـ ػاػ ثػ

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

16

يبنی ػؿ ػمت بنجب يیتاؼ ػؿ آیؼ ػؿػ مـ ثقؿگی ؿاثـای ی امتگـبی اصت. بنجب ازبو ػؼ رػ ػاؿػ

اگـ امتگـبی هؼیی يیؼبػه تبو يؼ ثبىؼ ف ػؿ ػمت بنجب يرػ . ایبالت يتضؼ يتضؼیو ایزبػ بیؼ

. انی کيؿبییک يک امت ػمت ث تزیق مبفی ای مالس ب ثقؼ ایـا ؿمی يیجبىؼ. امت

یک یبؿ رگی اگهینی مو ػ ثػ بنجب اػػب ػؼ ک یبؿ ؿا ثب امتگـ 2006ؿیک ػؿ مبل ب

ث ای يؼی ک اف یک ـف اصتبل اكقایو يؤحـیت میبمت عبؿری صکيت پتی اف ـف . مو ػاػ اؼ

تب ؿمی ثـای ایک ثتاؼ ث ػا اتظبؿ يیـػ , ـػ ث ىکم يافی, ػیگـ اكقایو هؼؿت بی رگی بنجب

ثبفیگـ يؤحـ يطو ایبالت يتضؼ ايـیکب ؿا ثـای یي اف آمیبی يیب ثیـ ثیبؼافػ ػمت ث تيجخبت کبؿی

.بی ؿاػیکبل عاؼ فػ

ىذستان

يیتا تؼیق پبکنتب اؼاف ػیگـی یق ثبالی پبکنتب ػاىت ک, ایبالت يتضؼ ايـیکب ػؿ پهی اىـبل اكـبنتب

چ يک امت ثـای ػؿى ىکنت تابیی . تم ايـیکب ث کبؿی ؼمتب ؿا ػؿ ی ؿامتب ىـػ

ؼمتب يوبثم ى هـاؿ گیـؼ –اصتبل ػاؿػ ک ػؿ صالت يجیی ک ثبػج گـػیؼ ـػ کيؿ پبکنتب , پبکنتب

.ايـیکب می ػاىت ثبىؼ

ثب رگ ثهک ػؿ پی ای امت تب ای کيؿ , افگبؿیبی ک ثغبـ ينه کيیـ ثب پبکنتب ػاؿػؼمتب ػؿ بك

ؿا ػؿ يیؼا میبمت تؼیق بیؼ ػؿ ای ؿامتب اكـبنتب ؿا امتلبػ کـػ کىو ػ امت تب تو يیب

پی ػؿ اقا هـاؿ ػاػ پبکنتب ػؿ ؼمتب ثب ای ى اکتلبػ کـػ ػؿ . اكـبنتب پبکنتب ث رػ آؿػ

اهتبػی , كـگی, يرػیت يؤحـیت ؼمتب اف گب تؼهیی. چی ایبالت يتضؼ يیجبىؼ, ؿاثطو ثب ایـا

اؿمبل اصتبنی هطؼبت ظبيی صبكع هش ث اكـبنتب تم . امتغجبؿاتی ػؿ اكـبنتب یق ث عثی ػیؼ يیيػ

.اكـبنتب ؿا ثبفى ػیوتـ عاؼ مبعت-پبکنتب-حهج ؼمتبييکالت و, ؼمتب

ایزان دیگز کشرا

اف يرػیت ؿفاكق پبکنتب ػؿ اكـبنتب یق ث ىکم , ایـا ک یچ فيبی ؿاث عثی ثب بنجب ؼاىت امت

ا ک رگبی مغتی ثب بنجب اتضبػ ىبل ؿ, ایـا ػؿ ؿامتبی میبمت عػ ػؿ اكـبنتب . رؼی گـا ثػ امت

.ػ امت کک ػ اكـبنتب ؿا اف اثنتگی ثضـی ث پبکنتب زبت ػاػ امت

ایـا ىیؼ یق يبؼ ؼمتب ایبالت يتضؼ یچ فيبی عامتبؿ هؼؿت ثیيتـ بنجب گـكت صکيت تم

ای کيؿ , ایبالت يتضؼ ثبالی تؤمینبت نت ای ایـا ايب ثؼنیم صالت اصتبنی. بنجب ػؿ اكـبنتب جػ امت

آؿف بیؼ تب بنجب تب ربییک يک امت , ؿا اػاؿ يینبفػ تب ث عبـ ث ث ثنت کيیؼ ايـیکب ػؿ اكـبنتب

. هؼؿت يضکى گـكت ؿـم کـػ ايـیکب ػؿ ثبالم اكـبنتب ؿا ثؼمت ثیآؿػ

. ت يتضؼ ايـیکب ػؿ آمیبی يیب بؿاصت يیجبىؼ يتضؼ پبکنتب یؼی چی امتکيؿ ػیگـیک اف يرػیت ایبال

اف کبؿیب تاكوبت نت ای , چی ک يیغاؼ ثقؿگتـی ث صیج هؼؿت اهتبػی ػؿ رب ػـ اؼاو بیؼ

اثم چی يیب ایبالت يتضؼ ػىو ؼمتب اف کىو ايـیکب يجی ثـ اكقایو هؼؿت ؼمتب ػؿ ين

هتی ایب ؿا يؼظـ . چی اف تضـیک تیجت تم ؼمتب ايـیکب ثیبیت گـا بؿاصت يیجبىؼ

ىکنت ايـیکب ػؿ اكـبنتب ثـای چی ـؿی امت يک امت ای کيؿ ػؿ پی تطجین امتـاتیژی ث , ثگیـیى

امتـاتیژیب کک مالس يبت ث بنجب یق يیتاؼ ػؿ يیب. ث ثنت کيیؼ ايـیکب ػؿ رگ اكـبنتب ثبىؼ

آنب تـکی ثب رػیک ػنبکـ ػؿچکبت آینبف ث اكـبنتب كـمتبػ اؼ ث ػا , کيؿبی يبؼ كـان. ثبىؼ

ب مظ. ثؼنیم صم يؼ ييکالت يطو يک امت ػنبکـ عػ ؿا اف ای کيؿ عبؿد مبفؼ, ثبفیگـ یق جػ اؼ

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

17

هيبؼاب هطؼبت ظبيی اگهیل كـان يجی ثـایک اف ؿا ظبيی یتا ث پیـفی ػمت یبكت ثهک ثبیؼ ؿا

رـال يتوبػؼ ايـیکب . بی امتـاتیژیکی اهتبػی میبمی ؿا ػؿپیو گـكت اف ایت عبی ثـعؿػاؿ امت

ت يیگیؼ ک ثزبی ایک ػؿ عبک پبکنتب صه کـػ ثبیؼ ػؿ ک هجأل ػؿ هيبؼای بت یق ایلبی ظیل ػ اك

م هجبیهی يخأل ربیگقی ػنبکـ پبکنتب ػؿ يب, ؿامتبی يجبؿف ػهی بنجب ثب ای کيؿ کبؿی ؿت ثگیـػ

افثکنتب , يؼهو يیيػ ک تبرکنتب, ثبفیگـا ىطـذ اكـبنتب ثب ای اکتلب ػ اؼ. ىبل ؿـثی ای کيؿ

. ث ای ثبفی ىطـذ ثب ػالهؼی عبی گب يیکؼ, تـکنتب یق ثب يرػیت ىـؼاو ػؿ هطبؿ بنجب

اییم ثب كـمتبػ مـیل امتغجبؿاتی ىب ث اكـبنتب صنبة کتبة آنب امـ, صتی اگـ كکـ ىػ ک اگهنتب

يیتا گلت ک اكـبنتب کبيأل ث ىکم ظـف , ای امتغجبؿات ػؿ ثبفی ىطـذ اكـبنتب ث لغ کيؿبیيب

.ػآیؼ ؿا صم ػؿ آیؼ قػیک ػؿ ای کيؿ ثنیبؿ ييکم ث ظـ يیـك, رىب ربػگـا ػؿآيؼ ينه

2009رؿی 18-11 چبپ تـکی (Dunya Gundemi)تـر يوبن اف لت بي

Deutsche Welle, 02.-1.2009

Sabine Mathay

(يضم مبل چبؿو ؿاث ثی انهم) قاسمی ؿب: تـر

سوگ خشوت در افغاوستان

ايب ين . يجبؿف ثب تـؿینى ػؿ اكـبنتب ؿا یکی اف انیت بی عػ يیجیؼ, اثبيب ؿییل رؿ يتغت ايـیکب

اعطبؿ ػاػ امت ک عيت ػؿ ای کيؿ , "مم ػنبکـ کلبیت یکؼ" هيؼا هطؼبت ايـیکبیی ک يیگیؼ

.اكقایو عاؼ یبكت

ک , ملیـ ايـیکب ػؿ کبثم يیگیؼ یهیى ػ. ػؿ اكـبنتب ثیيتـ گـػیؼ امت 2008صالت رگزیب ػؿ مبل

ؿت گـكت امت اكقػ ک ای ؿهى ػ ثـاثـ آچ مبل گؾىت اتلبم اكتبػ 2008صالت ػؿ مبل 2000صؼػ

صاػث آػو ؿثبیی نجت ث . صاػث اعتطبف آػو ؿثبیی یق ػؿ ای کيؿ ؿث اكقایو ثػ امت. امت يیجبىؼ

تضهیهگـا يؼتوؼؼ ک ػؿ رـیب . يؿػ ؼػ ػ امت 300ث 150اعتطبف اف . مبل گؾىت ػ چؼ ىؼ امت

ؿا 2009تـیـات اكـبنتب يـث ث مبل DWاف " مجیب يبتی. "عيت چب اكقایو عاؼ یبكت 2009مبل

.چی عال يیبیؼ

ینت ک عيت ػؿ اكـبنتب کبو یچ کل ؿا ثـای ثبؿ, ينثی اؿػ یب يتغی تمؼ, میبمتؼاؿا

ک عيت ػؿ تبو وب , نتـ هيبؼا آینبف ک يطو ؿا اف قػیک يیيبمؼ يیگیؼ -رـال بل. عاؼ یبكت

.اكـبنتب اػاي عاؼ یبكت

ک ػؿ مبل ايب ثب آى بنجبی. قاؿ يیـمؼ 65تؼؼاػ ػنبکـیک ػؿ يطو ؼکو ييـل تؤيی ايیت نتؼ ث

ػؿ تیز صالتیک ػؿ ل . ايـف ای ػیگـایب اكـای ث يـاتت هؼؿتؼتـ گـػیؼ اؼ, اف ى كـپبىیؼ 2001

ت اف 1000صؼػ . ػنبکـ يـث ث های صبكع هش آینبف کيت ىؼ اؼ 270ؿت گـكت امت 2008مبل

.ای عیو ؿا اف ػمت ػاػ اؼيـػو يهکی یق ػؿ تیز صاػث يغتهق تـؿینتی رب

"جىگ در افغاوستان آغاس شذي در ماوجا ختم خاذ شذ"

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

18

ثبؿاک اثبيب ؿییل رؿ رؼیؼ ايـیکب يیگیؼ ک ينه اكـبنتب انیت میبمت عبؿری اه ؿا تيکیم عاؼ ػاػ

".اؼ ؿمیؼرگ ػهی تـؿینى ػؿ اكـبنتب ىـع ىؼ ػؿ بزب ث پبیب ط" يیبكقایؼ

رـال يیيم ين هيبؼا هطؼبت . ايـیکب ث ىکم يؼی يیغاؼ تؼؼاػ ػنبکـه ؿا ػؿ اكـبنتب اكقایو ػؼ

قاؿ ػیگـ ػؿ تؼؼاػ 30ثب ایک ؿهى ػهیوی ؿا گلت ايب اؽػب ػاىت ک يک امت تب , ايـیکبیی ػؿ ؼکو

.ػنبکـ اكقایو ث ػم آیؼ

. ؿ ػؿ اكـبنتب ينه ثـگقاؿی اتغبثبت ؿیبمت رؿی مبل آیؼ ػؿ ای کيؿ يیجبىؼػنیم ػیگـ اكقایو ػنبک

کىو عاؼ ىؼ تب اف ػعبنت بنجب . گلت يیيػ ثـای تؤيی ايیت ثیيتـ ػنبکـ ثیيتـ ييـل كؼبنیت عاؼ ثػ

.رهگیـی ثؼم آیؼػؿ گبو ثـگقاؿی اتغبثبت کبو اػتبػ اف ؿییل رؿ رؼیؼ ػؿ اكـبنتب

یکی اف يػبت مال ثـاگیق اینت ک آیب ايـیکب صبیت عػ ؿا اف ؿییل رؿ كؼهی اكـبنتب صبيؼ کـفی

.اػاي عاؼ ػاػ یب عیـ؟ کـفی ثبؿب ػؿعامت يؾاکـ ثب يغبنلی ػنت ػ امت

طالثان اس میش مذاکزي دری گشیذوذ

يی هش ػؿ اكـبنتب ػؿ ؿتیک يال ػـ ؿجـ بنجب هب امبمی كؼهی کـفی اػالو ػ ثػ ثـای تؤ

.اكـبنتب ؿا هجل بیؼ ا یق صبـ امت تب ثب ا ثـ مـ يیق يؾاکـ ثيیؼ

مبل گؾىت يؾاکـاتی ثب ثؼی اف اػبی گـ ػیگـای اكـای بنجب ؿت گـكت ثػ يال ػـ ؿجـ ای

.ػ ک ثـ مـ يیق يؾاکـ صبـ غاؼ ىؼ گـ ثبفى تکـاؿ

تب فيبیک پیيـكت ػؿ تمؼ ارتبػی , رـال ين يیگیؼ ک تب ثب امتـاتژی ظبيی یتا حجبت ؿا تؤيی کـػ

. میبمی ؿت گیـػ اؿمبل ػنبکـ ثیيتـ تـیـاتی ؿا ث يیب غاؼ آؿػ

ارسال عساکز کافی ویست

. ای کيؿ ؿت گـكت امت ايب يؼهو امت ک یچ پیيـكتی ػؿ تمؼ ارتبػی , ینتتخجیت ين رؼیؼ

كنبػ اػاؿی ػؿ اػاؿات , هب ىکی ب اكقایو یبكت امت, تزبؿت ياػ يغؼؿ ػؿ ای کيؿ ىؼت گـكت امت

ؿفا کتـ اف ػ ػؿؼ يـػو ای کيؿ 70 صویوت تهظ ػیگـ ایک . ػنتی اف ينبیم ؿتی ث ىبؿ يیـػ

.ػانـ ػؿآيؼ ػاؿؼ

امتـاتیژی رگی ػؿ يجبؿف ػهی تـؿینى ػؿ ای کيؿ کبكی ث 2009ک ػؿ مبل , تضهیهگـا اكـبنتب يتؼتوؼؼ

رب گـكت اهتبػ ثبف ىؼ مبصبت رؼیؼ ثـای امتغؼاو , انتـ اف ثتـ ىؼ ؼیت يـػو. ظـ یـمؼ

بنجب , ای تضهیهگـا يیبكقایؼ اگـ ينبیم یبػ ىؼ ث اهؼیت يجؼل گـػػ. و ؼیگـ يیجبىؼالفو يهق , يـػو

.چی هؼؿت یـی ثیيتـ ثؼمت عاؼ آؿػ

7 دادي شذي است شرسااقع اچ آی ی اس مىاتع مختلف گ 505ت تعذاد کىنتا ا افغاوستاندر

اوذي تاختجان اس سثة تیماری ایذس وفز

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

19

یک ييکم ثقؿگ ثغو بی يغتهق ضی، ارتبػی، اهتبػی AIDS ثیبؿی HIVمـیغ یـك اتيبؿ: 1387دل 23کاتل،

امت ک ث ؿ ؿف اكق ث یک عطـ رؼی ربی يطوی ثـای اهيبؿ ربيؼ عبتب راب، کػکب ـ کيؿ میب می

مطش پبیی ماػ، ،ػ رگ، كوـ ؿ می ی ایؼف ػؿ اكـبنتب کى امت يگآک اهؼبت اچ اگـ چ تب ا. فب يجؼل گـػیؼ امت

فؿهیبت ؿیـ ؿاث ب ييـع رنی، يـػو، کيت، امتؼبل هبچبم ياػ يغؼؿ، گتػ بی ثقؿيبرـت بی ػاعهی عبؿری

. عاؼ مبعت ػؿ اكـبنتب مـیؼتـ ؿا اتيبؿ ای یـك يهک فيی بی اؼ ک يؤ تطجین ع ؿیـ يؤ

كیؼ ثػ صبالک ای كیؼی ػؿ ثی يؼتبػی فؿهی 0.5يطبنؼبت اعیـ يب يی ػؼ ک ىیع اچ آی ی ػؿ لك ػيی کتـ اف

ػؿ يک امت ک تغی ىؼ اهؼ يخجت اف يبثغ يغتهق ؿاپؿػی گقاؿه ىؼ امت 505تب انضبل . كیؼ يیجبىؼ. 3ػؿ صؼ

پـگـاو يهی کتـل 8200ؿاپؿ مبل ). اهؼبت اچ آی ی ػؿ مـامـ کيؿ يرػ ثبىؼ 2000-2500مـامـ کيؿ ػؿ صؼػ

غنت پـگـاو يهی کتـل ایؼف ؿا ثبء بػ ثؼؼا 2003ػؿ راثگئی تؼیؼ اچ آی ی، فاؿت ضت ػبي ػؿ مبل (ایؼف

Program Operationalمتـاتیژی يتؾکـ ػؿ چکبت پال ػهیبتی پـگـاو . ػؿ ػمت گـكتؿا 2010-2006متـاتیژی پذ مبن

Plan (POP) ایؼف /ظـ ث ػؿعامت ػنت اكـبنتب ػؿ صبل صبـ ثبک ربی ػؿ پـژ هبی اچ آی ی. تلنیـ گـػیؼ امت

يهی ػانـ ايـیکبئی ؿا اعتب ػاػ 10 ثؼی يظؿ صکيت اكـبنتب ؿا اف گب يبنی یبؿی ػاػ امت (AHAPP)اكـبنـــتب

. يب اعتب ػاػ ىؼ امت ثینت چبؿثـای يؼت کبو اـاؿ ياػ يغؼؿػانـ ايـیکبئی ث پـژ 341097امت ک اف ره آ

.يیالػی ؿمب آؿبف گـػیؼ امت 9200مبل كـؿیامتلبػ اف پل يتؾکـ ػؿ يب

ثبك ربي ث ؿت ىلبف ی امبك ؿهبثت آفاػ ثـ يجبي اتغبة ثـ امبك كیلیت يطبثن ث های تؼاؿكبت ةژپـم ای پـ

اظبؿ ػالهؼي ؿمیؼ ك ثؼؼ اف اؿفیبثي اظبؿ (11)یبفػ نی ثی انم یاتغبة گـػیؼ ك ثؼؼ اف يـ اػال ػؿ ؿمب بي يم

ثبالعـ اف .ایيب اؿمبل گـػیؼ ثـایات ارؼ ىـای ثػ ك ػؿعامت ثـاي پـپفل يطبثن يؼیبؿ ىو كپي ػالهؼي يتؾكـ

يؤمن کبؿیبی تغیکی ثـای اکيبف ایى ،يمن صکیى مبي -آؿ-اف ری ـس پیيبػیم کپی يتؾکـ ـف ىوره

م يؤمنبت يؤمن کبؿیبی تغیکی ثـای ی ـ تغیك یی ـس پیيبػفیبةؿ ثؼؼ اف تؼیی كیت اؿا يب ػؿیبكت ػ ارتبػی

يؤمن کبؿیبی تغیکی ثـای اکيبف کبؿی مبص. گـػػژثب ثهؼ تـی ػؿر تانت ثـؼ ای پـ (OTCD)اکيبف ارتبػی

ثؼه عاؼ ظبیق ػؼ ؽیم ؿا کبو اـاؿ ياػ يغؼؿفاؿت ضت ػبي يتهغ امت تب يمن يظق (OTCD)ارتبػی

.ػاىت

:ييغبت ييـس ـ كؼبنیت ؽیآل اؿای يیگـػػ

تی تطجین پال کبؿی مبال رت ثنت امبمی عؼيبت کبو اـاؿ ياػ يغؼؿ عؼيبت هبیی اچ ای ی ث ىل آيفه

.اكـاػ ػؿ يبن اتغبة ىؼ

اكقایو (ثهیچ )يؼوى فؿهیبت، آة يوطـ يبیغ تؼویى کؼ تی عؼيبت کبو اـاؿ ياػ يغؼؿ ث ىل مبيب االت

.امتؼبلرغ اؿی آ ثؼؼ اف ثـای يؼتبػی فؿهی پـگـاو تفیغ تجبػن مف مؿذ

تطجین ؿا اؼافی تؼاثیـ يبمت مهکی ک اف ـین کببل بی گبگ كـاى يیگـػػ تب فيی رهگیـی اف ؿه بی

. ـبک ث ػم ایؼ ث ؿه بی ي فؿهی، رنی مهک يبمت ضی اكقایو ثغيیؼس

كـاى ػ تؼهیبت ضی ػؿ پیـاي تفیغ کبؼو يبیغ ؼ اطکبک (Lubricant)

ی مؼؿيک يطبثن ؿػ يهی عؼيبت ثـای ايـا يوبؿثتی تؼا تی عؼيبت اثتؼای تؼای ضی يؼبنزی

تی تؼهیبت ضی ػؿ فيی ايـا يوبؿثتی ػمتـمی ث عؼيبت يبمت ايـا يوبؿثتی

ایزبػ مینتى ؿرؼت ػی ثـای مى فػای تؼای ػؿ ؿت نقو

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

20

ؿرؼت مبعت يـیب تثـکهف ث ىلبعب ب ث يظؿ تيغی تؼای تثـکهف

كـاى آؿی عؼيبت ييؿ ػی آفيبیو اچ ای ی.

ثجػ ىـای کک کؼ ػؿ ػـ تطجین پـژ ػؿ مبص كـاى ػ ايفه يؿػ یبف ث کبؿيؼا، فؿم کؼ

. گب، گـ بی ؽیؼعم مبیـ اىغب پیـاي کبو اـاؿ، هبی اف اچ ای ی يـاهجت ضی

،World Bank ي ثـبي يهی کتـل ایؼف، يمنبت يؼتجـ ثی انههی کک کؼ چ ثبک ربیػؿ کبؿ فاؿت ضت ػب

WHO ،UNIFEM ، مبفيب ضی ربUNICEF، یینیق (USAID)اػاؿۀ ایبالت يتضؼۀ ايـیکب ثـای اکيبف ثی انههی

ایؼف يبؼ ػكتـ يجبؿف ثب رـایى ياػ يغؼؿ يهم / اچ آی ی يمنبت يهی ثی انههی ػـ کؼ عؼيبت ثـای هبی رهگیـی

، رؼیت ػبنی اكـبی مـ يیبىت، AFGA، از ؿبی عباػ اكـب Constella Futures ، کبنتیال كیچـف UNODCيتضؼ

Action Aid کیت میؼ ثـای اكـبنتب ،SCA يبة ث ای يـ ؿیـ يـف كؼبنیت ػـ عؼيبت ثـای يـیب

تاله يیبیؼ تب امتـاتیژی اصؼ يهی يجبؿف ثب ایؼف ؿا ث کک تیم کؼگب، بػ بی (NACP)ثـبي يهی کتـل ایؼف . اؼ

ػنتی ؿیـ ػنتی، ربيؼ يؼی، ىؿای يهی، ؿمب ب اهيبؿ يغتهق يـػو ػؿ مـامـ کيؿ تطجین بیؼ

راب ػقیق، ػهبی گـاوؼؿ، ثقؿگب ػنتؼاؿا عجیـ، اؿػ پنیل آگب ثیؼاؿ . اماليی يبمتکک ثب يـی ایؼف يننیت

يـیب ایؼف . فؼگی يب عباػ بی يب ؿا تجب مبفػ ایؼف / کيؿ ثیبییؼ ػمت ث ػمت ى ػاػ، گؾاؿیى ک يـ کيؼ اچ آی ی

.یبف ػاؿؼ يخم ػیگـ انب ب یبف ث کک کبؿی يب

تظازات در حمایت اس مضع ضذ اسزائیلی اردغان

. چؼ قاؿ لـ ػؿ صبیت اف يغ ؼ امـائیهی غنت فیـ تـکی ػؿ امتبجل ارتبع کـػ اؼ

ع کـػؼ اف ، صؼػ پذ قاؿ لـ اف ـكؼاؿا ػنت تـکی ػؿ ثـاثـ كـػگب امتبجل ارتب(ث 11)ژای 30ثبيؼاػ ؿف رؼ،

ؿرت یت اؿػؿب، غنت فیـ، ک پل اف ػؿگیـی نلظی ػؿ رـیب ارالك يزغ ربی اهتبػ ػؿ ػاك، اف مئیل ث تـکی

. ثبف يی گيت امتوجبل ث ػم آؿػؼ

ی صالت امـائیم ث تظبـکؼگب پـچى بی تـکی كهنطییب ؿا ػؿ ػمت ػاىتؼ ػؿ صبیت اف آهبی اؿػؿب يـػو ؿق ػم

. يی عاؼؼ" هـيب يهی"ای ثغو اف مـفيی بی كهنطیی ىؼبؿ يی ػاػؼ آهبی اؿػؿب ؿا

غنت فیـ تـکی ک ث ػا یکی اف مغـاب اهی ػؿ رهن ثؼؼ اف ظـ پزيج ارالك ػاك ىـکت ػاىت پل اف ػؿگیـی

. ک ػؿ کبؿ ا ينت ثػ، رهن ؿا ث صبنت اػتـا تـک گلت نلظی ثب ىی پـف، ؿئیل رؿی امـائیم

ػؿ رهن ؿف پزيج، ک رغ کخیـی اف يوبيبت ىغیت بی ىـکت کؼ ػؿ ارالك، اف ره ثب کی ي، ػثیـکم مبفيب

ظبيی م لت ای امـائیم يهم، انـی ربؿت، ييبؿ اؿىؼ ؿئیل رؿی آيـیکب ػؿ آ صؿ ػاىتؼ، آهبی اؿػؿب ػهیبت

. ػؿ ؿق يغ آهبی پـف ػؿ ػكبع اف ای ػهیبت ؿا ث ثبػ اتوبػ گـكت

ث یک فؼا "آهبی اؿػؿب ػؿ اظبؿات عػ گلت ک امـائیم اؿ ؿق ؿا ػؿ يضبـ هـاؿ ػاػ، ای يطو ؿا يقی مبعت

ؿای ػمتـمی ث اهالو اثتؼایی يؿػ یبف عػ یق ث کنت يزف اف امـائیم یبف تجؼیم کـػ امت اكقػ ک يـػو ؿق ة" كبی ثبف

. ػاؿؼ

غنت فیـ تـکی صالت ظبيی امـائیم ػؿ ؿق ؿا ؿیـهبثم هجل تیق کـػ گلت ک ػؿ رـیب ای صالت، ؼب ت اف

. امتمبکب ؿق کيت ىؼ اؼ ػؿ صبنیک امـائیم يتضم تهلبت چؼای يؼ

دفاعیات پزس

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

21

آهبی اؿػؿب، ک ػنتو ػاؿای ؿاثطی قػیک ثب امـائیم ثػ وو امط ؿا ػؿ يؾاکـات ؿیـ ينتویى ثی مؿی امـائیم

ثـػؼ ػاىت امت ، گلت ک ػؿ رـیب ثضـا ؿق، کىیؼ ػنت امـائیم ؿا ث تهق صالت صم كم ينبنت آيیق ای ثضـا

. ػتيین ک

غنت فیـ تـکی اكقػ ک چؼ ؿف هجم اف آؿبف صالت امـائیم ث ؿق، ثب غنت فیـ امـائیم يالهبت کـػ ث االع ا ؿمبؼ

ک اصتبل تاكن ؿجـا مؿی ثب يؾاکـات ؿ ػؿ ؿ ثب امـائیم رػ ػاؿػ ايب رگ ؿق ای ايکب ؿا اف يیب ثـػ ثبػج ػننـػی

. ا ىؼ

م ثؼؼ اف ظـ پزيج ػؿ ػاك، ک ث ثضـا عبؿيیب اعتب ػاىت، ىبؿ ػیگـی اف مغـاب یق ػهیبت امـائیم ػؿ رم

. ػؿ ؿق ؿا يؿػ اتوبػ هـاؿ ػاػؼ

ؿا ثب کی ي، ػثیـکم مبفيب يهم يتضؼ، اف امـائیم عامت تب ياغ يرػ ػؿ ؿا اؿمبل کک بی ثيـػمتب ثـای يـػو ؿق

. ثـ ـف مبفػ ػـ يمی، ػثیـکم اتضبػی ػـة یق صالت امـائیم ؿا يؿػ اتوبػ ىؼیؼ هـاؿ ػاػ

ػؿ پی مغب آهبی اؿػؿب، ىی پـف ث ػكبع اف میبمت امـائیم ػؿ ؿق پـػاعت اثـاف تبمق اف تهلبت ؿیـظبيی ػؿ

ػـكی کـػ گلت ک امـائیم چبؿ ای رق ثـف اکو نجت ث يىک پـای ػهیبت اعیـ، رجو صبك ؿا ينئل آؿبف ای رگ و

. كهنطییب ؼاىت امت

آهبی پـف گلت ک امـائیم ث یچر يـػو ؿق ؿا ثب عطـ گـمگی هضطی يار نبعت ػؿ صبنیک ؿ ث غنت فیـ تـکی

ی ػاى اف يب چ اتظبؿی يی ؿػ؟ اگـ امتبجل ـ ىت "اكقػ ػاىت، صبك ؿا ث يىک پـای ث می امـائیم يتى کـػ

" ؼف ػ يىک یب ؼ يىک هـاؿ يی گـكت، ىب چ يی کـػیؼ؟

ی گلت ک امـائیم يبیم ینت ث می کنی، ث ع اكـاػ ؿیـظبيی، تیـاؼافی کؼ گـ بی كهنطیی ؿا يتى کـػ ک اف

ايی ث ػا يضم پـتبة يىک امتلبػ يی کـػؼ يـػو ػبػی ؿا ث ػا مپـ انبی ث کبؿ يی يؼاؿك مبعتب بی ؿیـع

. گـكتؼ

ؿئیل رؿی امـائیم گلت ک اؿتو ای کيؿ هجم اف صه ث يبن ؿیـظبيی ػؿ ؿق، ث صبـا ػؿ يضم االع يی ػاػ تب ای

ػ ثـای ای يظؿ، صتی اف تبك تهلی امتلبػ يی کـػ ػؿ صبنیک صبك ث صلع رب وب ؿا تـک گیؼ تب آمیجی ث آب اؿػ و

. ؿیـظبيیب تری ؼاىت

حمل لفظی اردغان

. اظبؿات ىی پـف اکو عيى آنػ غنت فیـ تـکی ؿا ػؿ پی آؿػ ک امـائیم ؿا ث کيتبؿ ؿیـظبيیب يتى مبعت

اكقػ ک اصنبمبتی ک " ىب اف ي ين تـ نتیؼ ؼایی ؿمب ى ػاؿیؼ"رؿی امـائیم گلت آهبی اؿػؿب عطبة ث ؿئیل

. امت" بؿاصتی رؼا"ػؿ مغـای آهبی پـف رػ ػاؿػ يب

غنت فیـ تـکی گلت ک ػكبػیبت ىی پـف ثب ىاؼ تبؿیغی غای ؼاؿػ اكقػ ک ىغب کيت ىؼ کػکب كهنطیی

. عـمؼی ػ غنت فیـ مبثن امـائیم ؿا ک ماؿ ثـ تبک، اؿػ مـفيی بی كهنطیی يی ىؼؼ ث عبـ يی آؿػ

ػؿ صبنیک صالت نلظی آهبی اؿػؿب ػهی امـائیم اػاي ػاىت، ؿئیل رهن ثب یبػآؿی ایک فيب ـف ىبو كـا ؿمیؼ، اف ی

. ػؿعامت اکو تؼ غنت فیـ تـکی ؿا ػؿ پی آؿػعامت تب مغب عػ ؿا عبت ػؼ ای

ؿرت یت اؿػؿب گلت ک فيبی ک ثـای مغـای ىی پـف ػؿ ظـ گـكت ىؼ ثػ ػ ثـاثـ فيب اعتب ػاػ ث عػ ا

. ثػ ػؿ صبنیک رهن ؿا تـک يی کـػ، اكقػ ک ػیگـ ػؿ ارالك ػاك ىـکت غاؼ کـػ

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

22

ؿکی پل اف عـد اف رهن، ث عجـگبؿا گلت ک ػؿ مغب عػ ػهی يـػو امـائیم، پـفیؼت پـف یػیب مغی غنت فیـ ت

ي اؿ ؿجـی ثػ او ک آىکبؿا یػی متیقی ؿا ربیتی ػهی ثيـیت "گلت ثهک اػتـا ا يتر ؿئیل رهن ثػ اكقػ

." متیقی یق ربیت ػهی ثيـیت امت ػانت او چی گلت او ک امالو

اكقػ " ظیل ي صلبظت اف ىـف يهت تـکی امت"آهبی اؿػؿب پل اف ثبفگيت ث تـکی، ػؿ مغبی ػؿ كـػگب امتبجل گلت

. ک هجم اف تـک ػاك، ىی پـف ػؿ تبك تهلی ثب ی، اف يبرـای ؿف پزيج اثـاف تبمق کـػ

ك رؿی امـائیم ػؿ اکو نجت ث گقاؿه ػؿگیـی نلظی ؿف پزيج، اثـاف ايیؼاؿی کـػ ک ای اهؼ ثـ ؿف رؼ یق ؿئی

. ؿاث ػمتب ثب تـکی تبحیـی گؾاؿػ

ث گلت بظـا، ؿكتبؿ تؼ آهبیب پـف اؿػؿب ػؿ تبؿیظ ارالك ػاك، ک يؼال رهنبت آ ثب ىـکت يوبيبت اؿىؼ ىغیت

. ای ىبعت ىؼ ثی انههی ػؿ آؿايو ثـگقاؿ يی ىػ، کى مبثو ثػ امت

اسزائیل ذف مشک فلسطیىیان قزار گزفت

. قيب ثب تاله آيـیکب ثـای هش ػؿ ؿق، كهنطییب امـائیم آتو ثل ؿا و کـػ اؼ

الو ػاىت ک ػؿ مبػبت ىت پیو، یک كـؼ يىک اف ، اؿتو امـائیم ثب ؼؿ ثیبی ای اع(ث 10)ژای 29ؿف پزيج،

ػاعم اؿ ؿق ث می ىـک اكبکیى، اهغ ػؿ رة امـائیم، پـتبة ىؼ ک ػؿ اصی ؿیـ ينکی كـػ آيؼ عنبؿت تهلبتی

. ثـربی گؾاىت

اك، ؿئیل تيکیالت عػگـػا گـ كهنطیی تپپ ىؼای االهی، یک گـ تؼؿ ييؼت اف رجو كتش، ث ؿجـی يضػ ػت

. كهنطیی، ينئنیت ای يىک پـای اف ػاعم ؿق ؿا ثـ ػؼ گـكت

مبػبتی ثؼؼ، اؿتو امـائیم گلت ک یک كـؼ يىک ػیگـ یق اف ػاعم ؿق ث می امـائیم پـتبة ىؼ ک ثبفى عنبؿاتی ػؿ پی

. ؼاىت امت

ای كهنطییب، یـی ایی امـائیم ث ؼف بیی ػؿ ىـک ؿكش، اهغ ػؿ رة ثـامبك ثیبی اؿتو امـائیم، ػؿ پی يىک پـ

. اؿ ؿق، صه کـػ

ػؿ ای ثیبی آيؼ امت ک ؼف ای صالت اؼاو تم بی يـفی ثػ ک، ث گلت يوبيبت امـائیهی، ثـای هبچبم امهض يبت

. ؿػ امتلبػ هـاؿ يی گیـػثـای گـ بی تؼؿ كهنطیی ينتوـ ػؿ ؿق ي

. ظبـا ػؿ صه ایی امـائیم کنی کيت یب فعی يؼ امت

ژای فيب ثـهـاؿی آتو 17پـتبة يىک ػؿ مبػبت اعیـ ػيی يؿػ اف آتيجبؿی كهنطییب ث می عبک امـائیم اف ؿف

. ثل ػؿ رگ م لت ای ؿق ثػ امت

صبك، ک ثـ اؿ ؿق تنه ػاؿػ، اػالو کـػ ک ث تالكی ػجؿ یـبی امـائیهی اف يـف ؿق، ؿف چبؿىج ای لت، رجو

. وبی ػؿ ػاعم امـائیم ؿا ؼف عپبؿ هـاؿ ػاػ امت

ؿف م ىج پل اف آک یک ظبيی امـائیهی گبو ازبو يبيؿیت گيت فی ػؿ يـف ثب ؿق ػؿ احـ هع الزبؿ کيت ىؼ،

. بی امـائیهی ث گهن ثبؿا وبی ػؿ ػاعم ؿق پـػاعتؼ ثـای يؼتی اؿػ اؿ ؿق ىؼؼیـ

. ػؿ تجبػل آتو ثی ػ ـف ػؿ ؿف م ىج، یک يـػ كهنطیی، ک گلت يی ىؼ اف کيبؿفا يضهی ثػ، کيت ىؼ

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

23

تالش میچل تزای صلح

كهنطیی ينتوـ ػؿ صبك قيب ثب اػاي يبيؿیت یک لت ای رؿد يیچم، رؼیؼتـی يؿػ و آتو ثی امـائیم گـ بی

. بیؼ یژ ؿئیل رؿی آيـیکب ػؿ يطو گقاؿه يی ىػ

آهبی يیچم ک ثـای گلتگ ػؿ يؿػ ثـهـاؿی آتو ثل ػائى ػؿ ؿق پیيجـػ ؿؼ هش عبؿيیب ػؿ يطو ث مـ يی ثـػ، ػؿ

. ؿیت عػ ثب صنی يجبؿک، ؿئیل رؿی يـ، ػیؼاؿ کـػ مپل ػبفو امـائیم ىؼغنتی يـصه اف يبو

ؿف چبؿىج، بیؼ یژ ؿئیل رؿی آيـیکب يؾاکـاتی ؿا ثب يوبيبت امـائیهی ازبو ػاػ اتظبؿ يی ؿػ ؿف پزيج ثـای

. فو کـا ثبعتـی ؿػ اؿػ ىػػیؼاؿ گلتگ ثب يضػ ػجبك، ؿجـ تيکیالت عػگـػا كهنطیی، ػب

هـاؿ امت رؿد يیچم ػؿ ؿفبی آیؼ ث چؼ کيؿ ػیگـ يطو یق ملـ کؼ ايب يالهبت گلتگ ثب رجو صبك ػؿ ػمتؿ کبؿ

. ی هـاؿ ؼاؿػ

ػاؼ رجو صبك ؿا ایبالت يتضؼ، امـائیم اکخـ کيؿبی ؿـثی تب تيکیالت عػگـػا ؿا بیؼ ييـع يـػو كهنطی يی

. یک گـ تـؿینتی يضنة يی کؼ اف گلتگ ثب آ عػػاؿی يی ؿفؼ

بیؼ یژ ؿئیل رؿی آيـیکب ػؿ تاله امت تب ثب امتلبػ اف لؽ کيؿبی ػـثی، گـ بی كهنطیی ينتوـ ػؿ ؿق ؿا ث

امهض يبت اػاؿ مبفػ ػؿ يوبثم، امـائیم ؿا ثـای ثبفگيبیی تهق ػائی صالت يىکی ث امـائیم عػػاؿی اف هبچبم

. گؾؿگب بی يـفی ؿق تضت كيبؿ هـاؿ ػؼ

ثی امـائیم، كهنطییب 2005رؿد يیچم چی عامت امت تب گؾؿگب ؿكش، ػؿ يـف ؿق يـ، ثـامبك تاكن بي مبل

. ػمت آيؼ ثبفگيبیی ىػػنت يـ، ک ثب يیبزیگـی ایبالت يتضؼ ث

ثـامبك ای تاكوبي، ک پل اف عـد ظبيی امـائیم اف اؿ ؿق ث ارـا گؾاىت ىؼ، هـاؿ ىؼ ای گؾؿگب يـفی ثب صؿ

يبيؿا تيکیالت عػگـػا كهنطیی كؼبنیت کؼ ثبفؿمب اػقايی اتضبػی اؿپب یق ث يظؿ رهگیـی اف ؿػ امهض

. اچبم ثـ كؼبنیت آ ظبؿت ػاىت ثبىؼتزیقات م

، ىج ظبيیب صبك پل اف چؼ لت ػؿگیـی عی ثب يبيؿا اكـاػ كبػاؿ ث تيکیالت عػگـػا، آب 2006ػؿ يب ژئ مبل

ثػ امـائیم یق ؿا ؿق اعـاد کـػؼ ثـ ای ثغو اف مـفيی بی كهنطیی ينه ىؼؼ اف آ فيب، گؾؿگب ؿكش يؼال ثنت

. يضؼػیت بیی ؿا ػؿ صم وم کبال اف ـین گؾؿگب بی يـفی عػ ثب ؿق ث ارـا گؾاىت امت

ػؿ بضبل، رجو صبك عامت امت ک ث ػا هؼؿت ينه ثـ ؿق، ثبیؼ ويی يى ػؿ كؼبنیت گؾؿگب ؿكش ثـػؼ ثگیـػ ػؿ

ی گـ اثـاف گـای کـػ تبکیؼ ػاىت ک ثبیؼ هؼؿت صبك ػؿ ؿق کبو یبثؼ يهؼیت صبنیک امـائیم نجت ث ؼف بی ا

. تيکیالت عػگـػا كهنطیی تویت ىػ

ػؿ يؿػ ثبفگيبیی کبيم گؾؿگب بی يـفی امـائیم ؿق یق، گلت يی ىػ ک ػنت امـائیم تیى گیـی ػؿ ای فيی ؿا ث

2006تهق يىک پـای كهنطییب آفاػی گیهؼبػ ىهی، ظبيی امـائیهی ييـ کـػ ک ػؿ ژئ مبل ػؿیبكت تی ػؿ يؿػ

. تم ىج ظبيیب صبك امیـ ىؼ

ػؿ يوبثم، یک يوبو اؿىؼ صبك ىـ آفاػی گـجب ىهی ؿا ؿیـهبثم هجل ػانت عامتبؿ يجبػن ظبيی امـائیهی ثب چؼ ؼ

. صبك ىؼ امت ک ػؿ امـائیم فؼای نتؼكهنطیی اثنت ة

جىگ سزد عزتی در راي است؟

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

24

. ثجیؼ" يب ثبیؼ ػاو ثیبؿیى -اف ػيين ث ؿق"ث مبن اپـای ػيين آيؼ او اكـاػ فیبػی آيؼ اؼ تب کنـت رؼیؼی ؿا ثب ػا

رب ػـة ؿا اف قػیک ثجیؼ، نی ثنیبؿی اف آب ثـای آ اكـاػ فیبػی ایزب نتؼ تب يبؿمم عهیل، یکی اف ـيؼبی يؼـف

. آيؼ اؼ تب اصنبك عػ ؿا ػؿ ثبؿ اتلبهبتی ک ػؿ ؿق ؿط ػاػ امت، يب ػؼ

ػنت مؿی، گـایو بیی ينتجؼا ػاؿػ ث گلت يتوؼا، اصتـاو کی ثـای ػیؼگب بی ىـؼا عػ هبئم امت نی ػؿ ل

ف، ثب صبیت اف گـ صبك، ن ثب يـػو عػ ثنیبؿی ػیگـ ػؿ رب ػـة صـکت کـػ امـائیم ؿا ث ػا رگ ػؿ ؽ

. کيؿی تـؿینت يضکو کـػ

ای رج گیـی ب، مؿی ؿا ػؿ تبػ ثب کيؿبیی هـاؿ ػاػ ک اف يتضؼا آيـیکب نتؼ اف ره کيؿبی ػـة يیب ؿ عاؼ

. ؿعی يی گیؼ ای اعتالف ظـ ثی ػنت بی ػـة، کبؿ امـائیم ؿا ػؿ ػجبل کـػ اؼاف عػ آمب تـ کـػة. يی ىؼ

ػؿ مؿی، يـ ث ػا کيؿی گبکبؿ ىبعت يی ىػ ک ػؿ ثبف کـػ يـف عػ ثب ؿق کتبی کـػ اربف ؼاػ يـػو ػؿ

. يضبـ ؿق، اف ای ؼیت عبؿد ىؼ

ا يی گیؼ يـػو مؿی، ثی ػنت يـ يـػو آ كـم يی گؾاؿؼ، نی ػؿ . يـی امت ک ػؿ ػيين کبؿ يی کؼ بؿم، یک

. ىـای کی، اگـ ىب ػـثی ؿا ثب نز يـی ضجت يی کیؼ، ثتـ امت ػب عػ ؿا ثنت گ ػاؿیؼ

ا يی گیؼ . ف يطبنؼبتی ک ث ػنت مؿی قػیک امتیک يـک. حیـ انخبکی، يؼیـ يـکق ىـهی ثـای يطبنؼبت ثی انهم امت

ػؿگیـی ػؿ ؿق، ث لغ کيؿبیی ثػ ک اف گـ بیی يبؼ صبك صبیت يی کؼ کنبی ک ع عط آيـیکب ؿا ػجبل يی

. ثبهی يبؼؼ" ثؼ پيتا"کـػؼ،

ىؿبی ػیگـ، ای گـایو ؿا ػاىتؼ ک تنهیى ىؼ عطـ اػتبػ کيؿبیی يبؼ يـ، ػـثنتب مؼػی ثـعی ک: "ا يی گیؼ

امـائیهی ب آيـیکبیی ب، يتضؼا عػ ؿا تؼیق کـػؼ ث ػىب . ث امـائیم آيـیکب ؿا ثپؾیـؼ، نی ای میبمت يحـ جػ

." ی هطؼی ث پبیؼاؿی رػ ػاؿػاال صکيت بیی ک ػجبن ؿ آب ثػؼ، بايیؼ ىؼ ايیؼ. عػ هؼؿت ػاػؼ

ای کيؿ ػؿ ل يب بی اعیـ، تاله فیبػی کـػ امت تب كؼبنیت بی ػیپهبتیک ثـای . نی مؿی ى ثب چبنو بیی ؿث ؿ امت

ل ثـ مـ صم ييکالت ای کيؿ رب تبف ای ثگیـػ يكویت بیی یق ث ػمت آؿػ، نی اک اف گلت گبی ينتویى ثب امـائی

. هش کبؿ کيیؼ امت

. ای ػػا چب اػاي عاؼ ػاىت: "پیتـ بؿنیگ، تضهیهگـی امت ک ثب مبفيب يمو ث گـ ثضـا ثی انهم کبؿی يی کؼ

اؿ عیهی مغت انجت ای ک. ػػای ىـؿا تهغی ک ػؿ رـیب امت كکـ يی کى چبنو مؿی ای امت ک ثب ای رـیب کبؿ ثیبیؼ

عاؼ ثػ، چ ای کيؿ تبک رب ػـة ث ؿ ييغ يـػو مؿی ؿا تضـیک کـػ امت اال يی عاؼ ثب صـکت ث

." متی ػیگـ، ثضج گلت گ ؿا يطـس کؼ

ا ث گـػ اؼاعت اؼ، ػؿ ـپیيگب چلی بی میب ملیؼ، بػ كهنطی ؿ. ػؿ مبعتب اپـای ػيين، یچ ؿؿجتی ث گلت گ ینت

آب يی گیؼ عـاثی ب ػؿ ؿق، حبثت کـػ ک صن ثب مؿی ب يتضؼا . صبنی ک يغبجب ثب مـػی يهی ایی يی کؼ

. پیکبؿری آب ثػ ک ث امـائیم اػتبػ کـػؼ مالس بی عػ ؿا گ ػاىتؼ

.ػـة ى ث آب عاؼ پیمت آب اصنبك يی کؼ، ػیـ یب فػ، ثوی رب

نفزىگ امىیت ملی درجامع افغاوستا

خلیل سلحشر حیتی

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

25

یکی افغنت .ايیت يهی ػجبؿت امت افتابیی یک کيؿػؿػكغ تؼیؼبی عبؿری یبػاعهی ػهی صیبت میبمی یبيبكغ يهی عػ

یک يهت هتی ػاؿای ايیت :ايیگیؼ.ؿیکبیی امتکنبیک ايیت يهی ؿاتؼـیق کـػ امت انتـ نیپ ینؼ يضون او

. امت ک ػؿؿت ارتبة افرگ ثتاؼ اؿفىبی امبمی عػؿاصلع کؼػؿؿت اهؼاو ثتاؼآـاپیو ثجـػ

. ای کيو ثب رـ نتی انب پیؼی بگننتی ػاؿػ. بی انبی امت رنتزی ايیت اف يتـی کييب اگیق

انبب ػؿ پی ثـآؿػ یبفبی فینتی ثب یکؼیگـ اؿػ . تـی يیهبی انب امت یبت لل اف امبمیصلع ؽات

ػؼ يبمجبت گبگ ىؼ تيکیم ربيؼ يی يتـی یبف ـ ربيؼ ، عا یک بیل یب هجیه یب یک هو یب کيؿ .

بت يغتهق اف ره ايکببت يبػی يؼی يبؼ يهؼیت مم انزیيی ، کيؿب اف د. ثبىؼ، تبيی ايیت آ ربيؼ اكـاػ آ امت

.يبثغ جیؼی ، رؼیت ، مطش ؿىؼ اهتبػی ، انزبو ػاعهی حجبت میبمی ػؿ یک مطش ینتؼ

ا اف صیج پیيجـػ انههی یکنب ینت، اثقاؿب ايکببت آ ث ی ػنیم تؿات تهؼبت آب اف صؼػ يبكؼيب ػؿ ربيؼ ثی

هجؼ، گبی ثب یکؼیگـ يتلبت امت يرت ثـف اعتالف ای يی يبكغ ػنتب ث ػالیهی ک ثضج رؼاگب. آ يبكغ يتلبت امت

تا گلت تاله ثـای تبيی ايیت يهی یب گنتـه ػاي آ یکی اف يتـی ؼكبی ث ای ػنیم يی. ىػ کيکو ثی آب يی

انههی امت ػؿ ػـ ثیکيؿب .

ػنتب ػاػؼ -ثبثـای اف فيبی ک صکيتبی پـاکؼ يهک انطایلی ايپـاتؿیبی ثقؿگ ربی عػ ؿا ث ػنتبی يهی یب کيؿ

ظبيی ای ػنتبی يهی ث ؿت اصؼ اهی يبمجبت ثی انههی ػؿ آيؼؼ، اطالس ايیت يهی ثـ مـ فثب ػنتـػا ؿجـا

جؼب ايیت يهی يلو رؼیؼی امت ک ثب پیؼایو پؼیؼ ػنتبی . يلو ايیت قاػ رايغ انبی کچک ثقؿگ ثػ امت. اكتبػ

.يهی ػؿ ػؿا يؼبـ پؼیؼاؿ ىؼ امت

ا مـيبی گؾاؿی كـگ ايیت يهی ػؿربيؼ يب اكـبنتب یک ييکم ثیبػی امت ک تر رب ؿا ثغػيؼطف ػاىت ػؿی ؿ

كـاا ؿت گـكت امت تر کيؿبی يطو ى چی اتضبػی اؿپب اف يتـ آیبالت يتضؼ ايـیکب ؿا رهت ػ

نی ف ايیت ػچبؿ ييکالت میبمی ؛ارتبػی ؛كـگی ػؿکيؿيب امت.امت .

ىؼ ثػ پيت مـ گؾاىت بػبی میبمی، ارتبػی اهتبػی آ مبن ؿا ک اف ثیـ يـفب تضیم 30اكـبنتب یک رگ صؼػ

انی ظیل ػنت يرػ ک ثـامبك . اف ى پبىیؼ ىؼ، اف آ ره اؿػی يهی اكـبنتب ى ک مبثو الی ػاىت اف ى پبىیؼ

ػ تب ثتاؼ ثبؿ ػیگـ اؿػی يهی ؿا ایزبػ کؼ، ػنت اكـبنتب ؿی ای ينبئم کبؿ کـ. تاكوبت ث تؤمیل ىؼ، تيکیم اؿػی يهی ثػ

.ايب ػؿ گؾىت، كؼبنیت ػؿاؿػ ث ػا یک ظیل يهی ثػ

ػؿ ؿت كوؼا اؿػ، یچ تیی . اؿػ های ينهش ػؿ ـ کيؿی، مت ػكبػی پيتا ثقؿگ هش ايیت يهی امت

ای ـؿت یبف يهی ػؿ کيؿی يخم اكـبنتب ک اف . ی رػ ؼاؿػثـای تؤيی ايیت رهگیـی اف ـد يـد ثی ظى

بصی ثضـا تـؿیقو صبکیت ؼیق هب صکيت ؿذ يی ثـػ، ثیو اف مبیـ کيؿب اصنبك يی ىػ ػؿ يؼت قػیک ث

ػؿتؼ ک صبكع ظى ايیت گجب چبؿمبل اعیـ، ؿؼ اؿػمبفی ػؿ اكـبنتب رـیب ػاىت ايب تبک، یک اؿػی يظى م

ػؿ ػ ،م مبل اعیـ .مـصؼات کيؿ ثػ ثب گـب ػبـ ىؿىی تا يوبثه ؿا ػاىت ثبىؼ ػؿ ای کيؿ ایزبػ يؼ امت

م ىبؼ هی ىؼ یالی صيت بنت ث ىکم رؼی رگبی پـاکؼ اصیبب ػاو ػاؿػ ػؿ وب يغتهق رة رة ىـ

اكـبنتب نتیى ، ػؿ پبیتغت اكـبنتب ىـبی ػیگـ ىبؼ ػهیبتبی تـؿینتی الزبؿبی يتؼؼػی يی ثبىیى ث گ ای ک

اكکبؿ ػيی ايیت ؿا ػؿ صبل ثضـا تضیم يی کؼ یؼی كؼال يب ػیگـ چبنو ايیتی ؼاؿیى ثهک ثضـا ايیتی هنتبیی اف اكـبنتب

. ػؿ ثؼی اف يبن ثؼی يوبغ ػؿ ػاعم عػ پبیتغت اكـبنتب ىـبی ثقؿگ اكـبنتب ىبؼ ثضـا ايیتی نتیى ؿا اصیبب

ػؿگیـی ب ايی ػؿ رة ىـم اكـبنتب، ث ىؼت ػؿ صبل اكقایو امت، ک ای ؼیت، وو تبحیـگؾاؿی ثـ بػبی صکيتی

تب، ث عبـ عيکنبنی رگ يزجؿ ث تـک عب بیيب ىؼ اؼاكـب ػاىت قاؿا ىـؼ اكـبل .

عال اؼاف اهی ايیت يهی ػؿیک کيؿػجبؿت امت اف •

صلع امتوالل تبيیت اؿی •

تضون ؿكب يـػو حجبت میبمی کيؿ •

صلع اىبػ اؿفىبی يهی اهتبػی •

ی اصتبنی كـاى کـػ ايکب كـاؿت عبـ نجت ث تؼیؼب •

ييکم امبمی ػؿرت يؼؿیق مبعت اؿػی يهی پنیل ػؿاكـبنتب بب تيذ بی هيی ننبی امت ک ػؿی ؿفب اد

گـكت ثـفثبب اكتبػ امت ػؿصبنیک ثـای يؼؿیق کـػ كـگ ايیت يهی ػؿربيؼ يب اؿػ هنی آيفه ثیجیؼ ک اف ـین

ػؿ تبؿیظ گؾىت اؿپب ، اؿتو ىـبی ثبمتبی اؿتو يهی ثػؼ . کؼ ربيؼ یـبی عػ ؿا مبفيبؼی يیمـثبفگیـی اف ىـؼا

یت ای اؿتو ثطؿ يتبة ثی اؿتو . ىؼ ک یـبیيب ث ؿ اضبؿی اف فصتکيب اكـاػ فیـػمت یب ثـػگب تؤيی يی

ی ػؿ مب ثػ، ثؼی يؼی ک پل اف اتبو رگ ؿكغ عطـ اكـاػ یـبی ظبيی چـیکبی يم (امپبؿتب )ای ػائی يهی صـك

.ث کبؿ انی عػ يی پـػاعتؼ

ػؿ ػؿا يب اژ اؿػی يهی اف فيبی يؼل گـػیؼ ک ثطؿ يهت اتغبثی ث بو ػنت یب پبػىب مـثبفگیـی اف ىـؼا آؿبف

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

26

اوالة کجیـ كـان ک ايـ مـثبفگیـی ارجبؿی ىؼ، پبی گؾاؿی گـػیؼ ثؼؼب ػ رگ ربی ثطؿ کهی اؿػی يهی اف فيب. ىؼ

ثـای )ث ـ صبل ب ايی، صبکیت هب ؿا ػؿ اكـبنتب تضت انيؼبع هـاؿ ػاػ ری اف يیت .ای ػؿ آيؼ ثؿت اؿػتػ

، ينتوال اف ػنت يـکقی ػم يی کؼ ثب امتلبػ اف ای ر كـاى کـػ امت صبکب يضهی ػؿ ثـعی الیت ب (يزـيب

ای کيؿ، ث ثبفػاىت ؿیـهبی (اػاؿ االػبت)پهیل اكـبنتب یـبی ايیت يهی . يیت، صوم ثيـ ؿا و يی کؼ

ت ػؿ اكـبنتب ؿا تضت انيؼبع هـاؿ ػاػ كنبػ اػاؿی ػمت ػاىت ػؿ هبچبم ياػ يغؼؿ، ارـای ػؼال. ىکز اكـاػ يتى ىؼ اؼ

ػؿ يب ژای . امت ( يیالػی، یک ػاػگب ظبيی ػؿ ثگـاو، یک ظبيی آيـیکبیی ؿا ث رـو ثؼؿكتبؿی ثب فؼایب گؾىت مبل (رؿی

اىت ػؿ الیت اؿفگب ی يتى ثػ ک ثب ـثبت ييت، ث می، ثبف ىب بی فؼایب تضت ثبفػ.ث چبؿ يب صجل يضکو کـػ

صؼػ می پذ فؼای اكـب یق، مبل گؾىت اف فؼا عهیذ گاتببي ث ػنت اكـبنتب مپـػ ىؼؼ . اكـبنتب کثیؼ امت

ىؼؼاف گاتببي ث پهچـعی يتوم 2007ثوی ثبفػاىتیب اكـب، ػؿ مبل ى چبثبفمبفی فؼا پهچـعی کبثم اػاي ػاؿػ ػنت .

ايب تبک .ـصـیقی ىؼ 2005اكـبنتب، گبيبی کچکی ػؿ رت صبیت اف ارـای پـژ ػؼانت اتوبنی ثـػاىت امت ک ػؿ مبل

ؿػ پنیل کی ث یچ ؿت راثگی عامتبی ايیتی يرػ کيؿ جػ ی تاؼ اف صبکیت يهی، امتوالل، تبيیت كو

ای اؿگب ب ػؿ مبعتبؿ ػنتی ثؼ ایک کتـی يحـیت کبؿی اف عػ تجبؿف ػؼ ث ۰ؼا کيؿ ػكبع بیؼ اؿی ايیت ىـ

يهکی مبفی مبفيب يهم ۰ثقؿگتـی يـف کؼءگب ثػر يجؼل ىؼ اؼ ىبؿ فیبػی اف يهیي بی ربػی ک ثـ امبك ثـبي

ؿ ػؿ تيکم بی ىج ظبيی فیـ بو ىـکت بی عی ايیتی راف كؼبنیت گـكت ثبػج يتضؼ ظبـا عهغ مالس گـػیؼ ثػؼ ػثب

۰آفاؿ اؽیت يـػو ثـ ى فػ ظى يی گـػؼ

تزکی تزرسی پزوذي ارگى که در

پـؼ ای ؿا ک ػؿ يب ژئ " اؿگ ک " ػامتب پـؼ يمو ث" ؽکـیب اف " ث گلت ػاػمتب ػؿ پـؼ اؿگ کؼاو ىغ ػؿ کؼاو يوبو هـاؿ ػاؿػ؟

. تنهیى گـكت ثػ ثب تکی ث ثـگ ب امبػی ک ثؼمت آؿػ ثػ تؼین ثغيیؼ" تضویوبت ػـای " تضت ػا 2007مبل

اف يقنو ثـعی ثجبی ػمتی کيق ىؼ ظبيی تـکی ک" ائکتبی ییهؼؿیى " ثػ ک اف آؿىی " 1999ػمبيجـ –الئی " انی مؼ يـتجط مؼ يمو ث

. ثػ" اؿگ ک " مؼ یبػ ىؼ ػؿ اؿتجب ثب مبعتبؿ ؿیـظبيی گـ .ثػ ثؼمت آيؼ ثػ" يظلـ تکی " ػمت یی

ػهیبتبی يغتهق ثـ اف می ػیگـ ػؿ. ثؼمت آيؼ ثػ" ػؿ پـیچک" " نی کچک " اف " مبفيبؼی رؼیؼ ػنت تـکی " مؼ ػیگـی تضت بو

ک " ، " ، پیيبػات ثـای مبعتبؿ مبفيبؼی رؼیؼ ػنت تـکی" اؿک ک ػین" ثـگ بی يغتهلی ثب مـكهبیی بؼ " ػهی گـ اؿگ ک

. یق کيق ىؼ امت" يتضؼ

اف ىؼ ثػ ث تضویوبت اؿگ ک تـییـ ػاػ ث امتبػ ثـگ بیی اف ای آؽ" تضویوبت ثبیـاو پبىب " تضویوبتی ؿا ک تضت بو " ػاػمتب يـث " ؽکـیب اف

. هجیم ػالیم ؿا رغ اؿی کـػ

" الثی " " اؿگ ک " ی ػؿ اػػببي عػ ثـ ػهی گـ اؿگ ک ث اػبی يتنت ث ای گـ ث امتبػ ربیگیـی آب ػؿ مبعتبؿبی يمو ث

. ىػبی تهلی، يکبتجبت اظبؿات ىبؼی ؿا یق ػؿ ای ؿامتب ث ػالیم عػ اكقػ امت. ػهی آب اهبي ػػی کـػ اتبيبتی ؿا يتنت کـػ

: ث گلت اف، چبؿ ثـگ اهی يـتج ثب اؿگ ک ث ىـس فیـ يی ثبىؼ

. يیالػی 1999اکتجـ مبل 29ث تبؿیظ " تـییـ مبعتبؿ رؼیؼ اؿگ ک " -1

ک مبثوب ؿفبي گبؿ ثػ ػؿ صبل صبـ ث ػا عبعبو ػؿ کببػا فؼگی " تزبی گیی" يیالػی اف 2001اػ ىؼ ثـای انی ثبؿ ػؿ مبل ثـگ ی

گ ؿجـ صقة کبؿگـ یق ای ثـ" ػؿ پـیچک " " نی کچک "اف ژـال ثبفينت " اؿگ ک " مپل ػؿ چبؿچة ػهیبتبی . يی کؼ کيق ىؼ

. ثؼمت آيؼ

. ىت ىؼ امت" يیالػی 1999اکتجـ مبل 29آبنیق رؼیؼ اؿگ ک ، پـژ مبعتبؿ رؼیؼ تمؼ ، امتبجل " ثـ ؿی ثـگ یبػ ىؼ ػجبؿت

. لض امت 25ثـگ یبػ ىؼ

" ػؿ پـیچک " يیالػی اف می 2001ػؿ مبل " نی کچک " ث اػتـاف گیی ک ػؿ ىـثبی امتبجل يرػ امت ، ثـگ یبػ ىؼ ث ػؿعامت

. تـکی ىت ىؼ امت" کبؿگـ " م ػ ػیگـ صقة

اؿتيی ثبفينت ػ صقة کبؿگـ ک چبؿ مبل هجم كت " جضی ثیهگ " اف تی کؼگب ای گقاؿه ىو مبل هجم، " صن یبنچی " ث گلت گیی،

. ىؼ امت ىت" ػیق ثیهگ " کـػ امت

ثبیؼ يتيکم اف چبؿ كـيبؼ ک " اؿگ ک " گـ : ثؼیگ آؿػ ىؼ امت" اؿگ ک " ػؿ ای ثـگ ک اف لت ثغو تيکیم ىؼ امت ، مبعتبؿ

. اثنتگی ينتویى ث ؿجـ گـ ػاؿؼ ػ ؿیبمت ؿیـطبيی يتيکم ثبىؼ

. ثغو ػاؿای يؼب یق یک ػ يتغ ػؿ ايؿ آ ثغو امت گـ يزػب يتيکم اف ىو ثغو يی ثبىؼ ؿییل ـ

ی يتغی ػ ـ ثغو ک ػؿ کبؿ كـيبؼ مبفيب یب ؿمبی ثغيب ربی ػاؿؼ يظق نتؼ ک رت هبی ره ػاػ كؼبنیتبی ؿیـ هب

. گـ ػؿ ػاعم عبؿد کيؿ كؼبنیت کؼ

: ثؼی ىـس امت" اؿگ ک " مبعتبؿ

ؿییل اؿگ ک –1

ؿییل ثغو االػبت –2

كـيبؼ ثغو آبنیق ثـؿمی االػبت - 3

ؿییل ثغو ػهیبت - 4

" ؿیـظبيی عاؼ ثػ" ؿییل ثغو يبنی - 5

ؿییل ثغو تضویوبت ػاعهی مبفيب - 6

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

27

" ؿیـظبيی ثبیؼ ثبىؼ" ؿییل ثغو ـاصی ثـبي ؿیقی –7

ک يبؼی ػؿ آىبیی ؿمبی ثغيبی يغتهق ثب یکؼیگـ رػ ؼاؿػ اىبؿ ىؼ آيؼ امت ، كؼبال ـ ثغو تب يزبف ث ػؿ ثـگ یبػ ىؼ ث ای کت

، ىبمبیی كؼبال يننی ثغو عػ نتؼ ػؿ ػهیبتبیی ک ازبو يی ىػ اگـ ىغی عیبت کـػ ػؿ مبفيب يوبثم ييـل كؼبنیت ىػ

. ػاف صـکت کؼ کيت عاؼ ىؼػمتگیـ ثـعالف ا

. ک ػؿ اؿتو تـکی يرػ امت يی ثبىؼ" اؿگ ک " ؼف ای كؼبنیت تـییـ مبفی مبعتبؿ گـ : آيؼ امت " ؼف " ػؿ ثغو

1999ػمبيجـ –" الثی " –2

" ، " ، اکتبی ییهؼؿیى " مگی اؿ اؿل " ، " يظلـ تکی" يقل ينکی ػؿ ثبفؿمی اف يضم کبؿ یب " الثی " لض ای يمو ث 25ثـگ

. کيق ىؼ" ايیؼ اؿفتب " " ػؿ پـیچک " " اؿکت اؿمی

ىت ىؼ " گیی " " ، ػؼب آک كـات " اؿف تب " ، " ػؿ پـیچک " اف می " نی کچک " ثـگ یبػ ىؼ ث ػمتؿ " گیی" ث گلت

. امت

ک ػؿ چبؿچة اؿتو تـکی كؼبنیت يی " اؿگ ک " مبفيبؼی ػبـ ؿیـظبيی امت ک ػؿ ؿامتبی اؼاف گـ " الثی " گـ جن ثـگ یبػ ىؼ

. کؼ

: الثی يتيکم اف ػپبؿتب امت مبفيبؼی ای ػپبؿتبب ث ىـس فیـ يی ثبىؼ

. ث ػیت گـ يـکقی مبفيب ػؿ آيؼ اؼ اػاؿ عاؼ ىؼ" گ ک اؿ" ػپبؿتبب اف می پذ ؿیـظبيی يؿػ اػتبػ ک اف می

ؿمبی ػپبؿتببی اف می پذ ؿیـظبيی . ؿا ػ ؿیـظبيی ية ىؼ يؿػ اػتبػ ثـهـاؿ عاؼ کـػ" اؿگ ک " تبك پذ كـػ یبػ ىؼ ثب

. اتغبة اػاؿ ايؿ ؿا ػؿ ػمت عاؼ کـػ

: ی یبػ ىؼ ثؼی ىـس امت امبيی ػپبؿتبب

يـکق *

تضویوبت رغ آؿی االػبت *

آبنیق ثـؿمی *

كیبل تزبؿت *

ػهى كـگ *

مبؿی تئؿی پـػافی *

تجهیـبت بگی *

صوم *

ؿاث ثی انهم *

ؿیـػنتی ث يبكغ يهی كـاى عاؼ ىؼ، ػکل انؼهبی گـی فيی ػکل انؼم مبفيببی : ثـگ یبػ ىؼ چی ػؿد ىؼ امت " میبمت " ػؿ ثغو

تيین ث مبفيبؼی عاؼ ىؼ تضت کتـل ػؿعاؼ آيؼ، مؼیکببی يغتهق کبؿگـی ک کبؿثـی آب ث پبیب ؿمیؼ لغ كؼبنیت چؼای ؼاؿؼ

نؼهب اػبل مؼیکببی کبؿگـی يرػ ثطؿ ؿیـينتویى ؼایت عاؼ ػکل ا كـاگیـی مبفی عػ بؼ مبفيببی ؿیـػنتی عاؼ ىؼ،

. ىؼ

جبیؼ ـف یچ ػهی ثبىؼ، ثطؿ کبيم ثبیؼ ػؿ ؿامتبی يافی هبی صوهی صـکت کؼ، ث اؿفىبی ربيؼ ثبیؼ اصتـاو گؾاؿػ، ث ػا" الثی "

ث رق ثـعی کبػؿبی يضؼػ ييغ ػیگـاػبی الثی جبیؼ اف كؼبنیتبی . ای میبمی ػؿی کؼیک مبعتبؿ ؿیـػنتی ثبیؼ ثطؿ کبيم اف كؼبنیت

. ثغو يـکقی االػبتی ػاىت ثبىؼ

هؼؿت یبكت ثب امتلبػ اف ىـکتبی تزبؿی ، تویت هؼؿت عػ ثب امتلبػ اف تبمیل اهبف ، کتـل مؼیکبب گـ : ثؼی ىـس يی ثبىؼ" الثی " اؼاف

ل ىـکتبی تزبؿی هی ، تبمیل ىـکتبی يجتی ثـ یـی کبؿ اىغب ؿىؼ هؼؿت یبثی ػؿ ای فيی ، تيکیم گـبی رؼیؼ يبكیبیی ، تيکی

ؿب ػؿ ف کگـبی ؿمب ای ، تبمیل اهبف ػیی ؿیـاهؼی ثـای کتـل يبثغ يبنی ، تنیؼ مالصبی ىییبیی کنت ػؿآيؼ ثب كـه آ ، امتلبػ ا

.... يوبؼ عػ

1999ايجـ 25 –تزؼیؼ مبعتبؿ ػنت -3

ث اػػبی گیی ثـگ یبػ ىؼ اف می پـیچک ىت ىؼ . کيق ىؼ امت" ػؿ پـیچک " " گیی " ثـگ یبػ ىؼ ػؿ ثبفؿمی اف يقل يضم کبؿ

. امت

: ىـس فیـ تی ىؼ امتث " تزؼیؼ مبعتبؿ ػنت م ػمتؿ کبؿ " ػؿ ای ثـگ ثـای

ثـای تزؼیؼ مبعتبؿ اگؾاؿی يکبیقيبی تیى گیـی ينتوم ثـای اػبل صبکیت ينتوم تـکی، *

ثـای هؼؿت یبكت یـبی ينهش تـکی رت اػبل هؼؿت ثؼ اثنتگی ث هؼؿتبی ثقؿگ مبفيب االػبت ينتوم ، *

تبمیل مبفيب بیغ ػكبػی ينتوم، *

. رـای ػ يب غنت یق ارـای میبمتبی يطو ای يجتی ثـ میبمتبی آتبتـک ـؿی امتثـای ا

" تيکیم ػنت اوالثی رؿی ارتبة بپؾیـ امت ثـای ؿمیؼ ث ای ؼف : یق آيؼ امت " بگی ػيی ثـای اوالة رؿیت " ػؿ مـكم

. ؿؿی امت مبيبؼی ػيی يـػو " صبکیت ایؼئنژیک

ثـای صبکیت ایؼئنژیک رؿیت ػؿ تـکی مبفيبؼی ؿاػی ، تهیقیب، ؿفبي ب يزه ب : آيؼ امت " بگی ؿمب ب " ػؿ مـكم

. ـؿی امت

زبی پقىکب، يؼبؿا ؼف اهی مؼیکببی کبؿگـی يبيؿی ػنت ، ابف ، ؼتکبؿا ، ا: آيؼ امت " بگی يـػيی " ػؿ مـكم

" پیـ مهطب اثؼال " صبیت اف فؼگی يؼؿ یق ثیبػ ػهی " ، " ثیبػ اكکبؿ آتبتـک " يؼمی کال امت ػال ثـ ای ثبیؼ ث مبفيببیی بؼ

. یق تر کـػ (پیو كؼبنیت ـس کال )پیيبػات ثـای تضؼیؼ مبعتبؿ ػنت -4

" " يظلـ تکی " ، " اک کـ " ػؿ تی يت یبػ ىؼ ػه ثـ . ک ػؿ ری ثبفرییب كت کـػ ىت ىؼ امت" هؼمی اک کـ" اف می يت یبػ ىؼ

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

28

ػؿ ثبفریی گلت امت ک ثـگ یبػ ىؼ ؿا ث ػا پیيبػ ػؿ تيکیم یک صقة میبمی تی" اک کـ. " یق کبؿی کـػؼ" يضؼ ؽکـیب افتـک

. کـػ امت

. تبحیـ پؾیـكت امت" تزؼیؼ مبعتبؿ رؼیؼ ػنت " ث گبو تؼی ای ثـگ اف ثـگ " اک کـ " ػؿ اػػببي ػاػمتب آيؼ امت،

: يضتی ای ثـگ ثؼی ىـس امت

. اؿبی ييػ بييػ رؼا ىؼ امتػ ثغو ، تزؼیؼ مبعت مبعتبؿ رؼیؼ ث . ػؿ لض ى پیيبػ يؼنی ثـای تزؼیؼ مبعتبؿ اؿای ىؼ امت*

ث ىکم ػؿ ثغو تزؼیؼ مبعتبؿ بييػ صبیتبی نزنتیکی تزبؿی، كبؿی، تؼهیى تـثیت یـبی اتظبيی ػؿد آيؼ امت ، ای تزؼیؼ مبعتبؿ

. ای كؼبنیت عاؼ کـػبػبی ؿیـػنتی ، ثیبػب ، ازب ىؼجبت آب عاؼ ثػ ث ىکم ىـکتبی تزبؿی فزیـ

ثـای ای ايـ ثبیؼ آیی بي .تزؼیؼ مبعتبؿ بييػ ثبیؼ ث ىکم ػ گـ ـس ثـبي ؿیقی ارـایی اصؼبی فیـ ای ػ ىکم عاؼ گـكت *

. ػاعهی تؼی ىػ مینتبی پبػاه يزبفات ػؿ ظـ گـكت ىػ

یبت ينل ثوبی ػنت يهت تـکی، ػكبع اف صوم يبكغ تـکی ػؿ ػاعم عبؿد کيؿ، .تی عاؼ ثػ یبت ارـایی ـس ثبالتـی يـرغ تيکیال*

. تؼیی میبمتبی ػنتی ، ؿاث تزبؿی، كـگی كبؿی ثب ػیگـ کيؿب ؿىؼ تمؼ ػؿ ای فيی ب عاؼ ثػ

بی ای فیـيزػ ب يضلی عاؼ ثػ اىغب ػاؿای بيبی ؿيقی عاؼ ثػ، بو اع.یبت ارـایی ػاؿای فیـيزػ بیی عاؼ ثػ*

. ارالمب ثطؿ يغلیب ثـگقاؿ عاؼ ىؼ اػب ثطؿ رؼی ينبكـت غاؼ کـػ

بی ؿیـػنتی ، اتبهبی لی ، ػؿ ثـگ ث ای کت ک ثبیؼ ػؿ ه هبیی، ىـثبی، مبفيببی ثؼاؿی، االػبت ايیت، اؿتو، يبكیب ، مبفيب*

.تؼبیب، ؿمب بی رؼی ، ينبرؼ ـیوتبی يؾجی لؽ کـػ، تبکیؼ ىؼ امت

راي تامیه امىیت افغاوستان

ىػ ك آيـیكب ث ای تیى ث ای ػهت اتغبؽ يي. قاؿ یـي ابكي ث اكـبنتب اػقاو كؼ 30ػنت آيـیكب تیى ػاؿػ صؼػ

گیـػ یك اىـبنگـ ايپـیبنینتي ؿف ث ؿف ثیيتـ ػؿ تگب يیو هـاؿ ييػا .

تانت هؼؿت ؿا ػؿ آـيب ث ػمت « تـییـ»رؿ تغت آـيب ث ؼػ ىؼبؿ ثب آ ثبؿاى اثبب، ؿئیلؿي اف ثگیـػ اب تی اعیـ ػت اي يؿ ثـاي اكقايو یـ ػؿ اكـبنتب يب ػاػ آؿفي ثنیب

ب ثـاي تـییـات ث كب ؿكت امت آـيبيي .

مپتبجـ ث اكـبنتب يـيي ـػؼ تب ث اػػبي عػ ػبال 11یـبي آـيب ي ثؼؼ اف صاػث .اي صبػح يؼي اوبػؼ بجب ؿا مـگ ؼ

ثغيي اف آب تضت كـبؼي امت قاؿ مـثبف ػؿ اكـبنتب نتوـ ـػ 31ػؿ صب صبـ آـيب

مـثبف ث 4500قاؿ مـثبف امت اف اي ثی 51بت یق ػاؿاي .یـبي بت يـ كؼبیت نتؼبي رگي ىـت ػاؿؼ آب تؼن ػاؿػ ػؿ بؿيت .

بي عجـي ـث اؿهگق. ػال ثـ آ، آب یق تی ػاؿػ یـبي عػ ؿا ػؿ اكـبنتب اكقايو ػؼ

ىػ بي مبنؿ ظبي آـيب تيـ ي ث یـبي آب ػؿ اكـبنتب یق تب تبثغ میبمت .

ىػ اي اهؼا ثـ عالف ظـ آـيب ثـاي اكقايو یـب ػؿ اكـبنتب ػؿ ىـايطي اتغبؽ ي تیبي اىـبگـ ػت كبمؼ ق هؼؿتـػ اكـبنتب غب. اخـيت ت اكـبنتب امت عامت

.ببؿآؼ اي يؿ نتؼ

بي رؼي اهؼابت آـيب ثب ػجبؿاتي چ ػـامي، مبفي ػـا ػؿ صبي ػؿ ؿمببي عجـي ػؿ ؿػ اي يؿ صبي اف اػب عيت ػی ؿیـظبیب، اكـبنتب ـا امت گقاؿه

رني اف ػب امت پیبؼبي اهؼابت يـاگـ آـيب ػؿ اكـبنتب مءامتلبػ تؼـ هت .امت

يي اف بؿىبمب نبئ كـگي اؿتجبي اكـبنتب اف ـق طبؼبت كـگي ثـی یق ؼتوؼ

بي آـيب بت يؼ ىػ ػؿ آ ؿیـ ظبیب اكـب هـثبي ػیبت امت ؿفي مپـي ي .

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

29

چی . ؼتوؼ امت ىبؿ هـثبیب ؿیـظبي ػؿ اكـبنتب ؿىؼ چيگیـي ػاىت امت يبي تنیضبتي رؼيؼي هـاؿ تـ مینت بي اؿایي ػؿ ثؼؼي گنتـػ بي ثقيي مالس ثت

ىػ امت ث بؿ گـكت ىؼ هج اف ـ چیق گـيجبگیـ ؿیـ ظبیب ي .

ػؿ اكـبنتب، مبفب االػبت ـقي آـيب (اينبف)ي ث ثـهـاؿي ایت اي ثی یـبي ثیمبالؿا رػ بيي ثب بكیبي اػ غؼؿ يب ب رگ مـيل عجـي آب ؾاـات هـاؿػاػ (میب)

.ػاؿػ

بي عػ ثب گؾىت لت مب اف اىـب اكـبنتب تم یـبي آـيب بكیبي اػ غؼؿ اف حجت ؿؿػ .عىضب امت

ىت ابع ي اكـبنتب ثب اؼاف ای آـيب ثـاي مـگي 2005ز آبي اىپیگ ػؿ مب

.بجب ـبيـت ػاؿػ

ب يؼي ـفاي زـ ث ؿـم ىؼ ؿـة ثب ري اف اػ غؼؿ پيت آـيب اف ـين صبيت اف ىبقاػي كن ث ازب آ تب ث اي صؼ يؼىؼ اـي صتي بجب اكـا .

ػؿؼ ـيی رػ ػؿ اؿپب ؿا تیؼ 95ػؿؼ اػ غؼؿ رب 87ػؿ صب صبـ اكـبنتب صؼػ

ػؿ صبي . ىؼ قاؿ تبؿ اف اؿاي اكـبنتب ثب عيغبه يت ي 29ػؿ ػؿا بجب صؼػ . ؼ ياؿ تبؿ ؿمیؼ امتق 220 ػؿ ىـاي كؼي اي یقا ث .

ؼتوؼ ي ىبؿ يي ػؿ اكـبنتب بجب اوبػؼ : بي بت ػؿ ؼ یق گلت يي اف ژـا

عاؼ ثـاي ایت اكـبنتب بؿي ازب ػؼ، ثبيؼ ینت ث بكیبي اػ غؼؿ امت ني ي .اثتؼا ثـ يالت اػ غؼؿ ػؿ اي يؿ ؿج ؼ

.اكقايو ىبؿ تلبت ؿیـظبیب ػؿ اكـبنتب، وبت ؿ ث ؿىؼ ـػي ؿا ػؿ پي عاؼ ػاىت

ب ثـؼ اي رگ : بي یـي ايي اگیل ػؿ اكـبنتب اظبؿ ػاىت ػؿ ب اتجـ يي اف ژـا

تی آـيب بي عػ ؿا پبيی آؿي غای ثػ ـؿي امت ثـاي پیـف ىؼ مطش عامتبت ثـاي اكقايو یـب زـ عاؼ ىؼ هاي ظبي اي ػ ثیو اف پیو ػؿ یجت كالت كـ

.ؿػ

تاگس‌اشپیگل:‌مىبع

ای اس غشل وادیا اوجمه ومو

ینت ىهی ک فثب ثبف کى

چ غاى ي ک يلؿ فيبى، چ ثغاى

چ ثگیى مغ اف ىؼ، ک فـ امت ث کبيى

ای اف ييت متگـ ک ثکثیؼ ػبى

ینت ؿغاؿ يـا ػؿ ػیب ک ثبفو

ثغؼو، چ ثیـو، چ ثبى چ ثگـیى، چ

يـی باؿ آژال عجـی ثی ای ککچ 1387حوتىبؿ م ب

30

ي ای کذ امبؿت، ؿى بکبيی صنـت

او يـ ثجبیؼ ث ػبى ک ػجج فاػ

ػاى ای ػل ک ثبؿا ثػ يمى ػيـت

ي پـثنت چ مبفو ک پـیؼ تاى

گـچ ػیـی امت عىى، ـػ ـ ف یبػو

فا ک ـ نضظ ث زا مغ اف ػل ثـبى

ؿف گـايی ک هلل ؿا ثيکبكىیبػ آ

مـ ثـ آؿو اف ای ػقنت ينتب ثغاى

ي آ ثیؼ ؼیلى ک ف ـ ثبػ ثهـفو

ػعت اكـبى ثـربمت ک ػایى ث كـبى