ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ

Ελισσάβετ ΧλαπάναΕλισσάβετ Χλαπάνα

Διδάκτωρ Π.Τ.Π.Ε. Παν/μίου ΚρήτηςΕ.Τ.Ε.Π. Εργαστηρίου Παιδαγωγικών

Ερευνών και Εφαρμογών Π.Τ.Π.Ε. Παν/μίου Κρήτης

Η γλωσσική ανάπτυξη κατά το πρώτο έτος της ηλικίας των παιδιών.Η γλωσσική ανάπτυξη κατά το πρώτο έτος της ηλικίας των παιδιών.

Ψελλίσματα ή βαβίσματαΨελλίσματα ή βαβίσματα

Δημιουργία πρώτων λέξεωνΔημιουργία πρώτων λέξεων

Η γλωσσική ανάπτυξη κατά το δεύτερο έτος της ηλικίας των παιδιών.Η γλωσσική ανάπτυξη κατά το δεύτερο έτος της ηλικίας των παιδιών.

Τηλεγραφικός λόγοςΤηλεγραφικός λόγος

Η γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών από το τρίτο έτος της ηλικίας έως Η γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών από το τρίτο έτος της ηλικίας έως και το τέλος της προσχολικής ηλικίας και το τέλος της προσχολικής ηλικίας

Τα παιδιά έχουν κατακτήσει τους βασικούς κανόνες που αφορούν στα Τα παιδιά έχουν κατακτήσει τους βασικούς κανόνες που αφορούν στα τέσσερα βασικά δομικά στοιχεία της γλώσσαςτέσσερα βασικά δομικά στοιχεία της γλώσσας

• Σημασιολογικό επίπεδοΣημασιολογικό επίπεδο• Φωνολογικό επίπεδοΦωνολογικό επίπεδο• Συντακτικό επίπεδο Συντακτικό επίπεδο • Πραγματολογικό επίπεδοΠραγματολογικό επίπεδο

Είδη λεξιλογίουΕίδη λεξιλογίου

Δεκτικό ή παθητικό λεξιλόγιο: το σύνολο Δεκτικό ή παθητικό λεξιλόγιο: το σύνολο των λέξεων που κατανοεί το παιδίτων λέξεων που κατανοεί το παιδί

Παραγωγικό ή ενεργητικό λεξιλόγιο: το Παραγωγικό ή ενεργητικό λεξιλόγιο: το σύνολο των λέξεων που χρησιμοποιεί το σύνολο των λέξεων που χρησιμοποιεί το παιδίπαιδί

Η ανάπτυξη του λεξιλογίου είναι σημαντική Η ανάπτυξη του λεξιλογίου είναι σημαντική για την:για την:

• Γνωστική ανάπτυξηΓνωστική ανάπτυξη• Κατανόηση προφορικού λόγου και την Κατανόηση προφορικού λόγου και την

ενίσχυση της επικοινωνιακής δεξιότηταςενίσχυση της επικοινωνιακής δεξιότητας• Βελτίωση της ικανότητας της ανάγνωσης Βελτίωση της ικανότητας της ανάγνωσης

– αποκωδικοποίηση– αποκωδικοποίηση• Κατανόηση κειμένου – γραπτού λόγουΚατανόηση κειμένου – γραπτού λόγου

Κατά τα πρώτα στάδια ανάπτυξης του Κατά τα πρώτα στάδια ανάπτυξης του προφορικού λόγου στην προσχολική ηλικία προφορικού λόγου στην προσχολική ηλικία το λεξιλόγιο των παιδιών απαρτίζεται από το λεξιλόγιο των παιδιών απαρτίζεται από ελάχιστες λέξεις.ελάχιστες λέξεις.

Υπερεπέκταση (Υπερεπέκταση (overextensionoverextension) )

Υποεπέκταση (Υποεπέκταση (underextensionunderextension) )

Η διαδικασία της ονομασίας εξελίσσεται Η διαδικασία της ονομασίας εξελίσσεται σημαντικά στα δύο πρώτα έτη της ζωής σημαντικά στα δύο πρώτα έτη της ζωής του παιδιού και το λεξιλόγιο των παιδιών του παιδιού και το λεξιλόγιο των παιδιών αυξάνεται σημαντικά κατά τη διάρκεια της αυξάνεται σημαντικά κατά τη διάρκεια της προσχολικής ηλικίας .προσχολικής ηλικίας .

Τα παιδιά κατά την προσχολική ηλικία Τα παιδιά κατά την προσχολική ηλικία μπορούν να κατακτούν μια λέξη την οποία μπορούν να κατακτούν μια λέξη την οποία ακούν για πρώτη φορά στο πλαίσιο μιας ακούν για πρώτη φορά στο πλαίσιο μιας κοινωνικής λεκτικής συναλλαγής σύμφωνα κοινωνικής λεκτικής συναλλαγής σύμφωνα με μια διαδικασία η οποία ονομάζεται με μια διαδικασία η οποία ονομάζεται «γρήγορη χαρτογράφηση» («γρήγορη χαρτογράφηση» (fast mappingfast mapping))..

Η ανάπτυξη του λεξιλογίου δε συνιστά μόνο Η ανάπτυξη του λεξιλογίου δε συνιστά μόνο μια ποσοτική αύξηση του αριθμού των μια ποσοτική αύξηση του αριθμού των λέξεων που απαρτίζουν το λεξιλόγιό τους λέξεων που απαρτίζουν το λεξιλόγιό τους και μια απλή βελτίωση της ικανότητας των και μια απλή βελτίωση της ικανότητας των παιδιών να αποδίδουν ονομασίες στα παιδιών να αποδίδουν ονομασίες στα αντικείμενα. αντικείμενα.

Η ανάπτυξη του λεξιλογίου συνοδεύεται Η ανάπτυξη του λεξιλογίου συνοδεύεται παράλληλα με θεμελιώδεις αλλαγές στους παράλληλα με θεμελιώδεις αλλαγές στους τρόπους με τους οποίους τα παιδιά τρόπους με τους οποίους τα παιδιά συνδέουν τις λέξεις μεταξύ τους και με το συνδέουν τις λέξεις μεταξύ τους και με το πλαίσιο μέσα στο οποίο χρησιμοποιούνται οι πλαίσιο μέσα στο οποίο χρησιμοποιούνται οι λέξεις. λέξεις.

Ο διττός σκοπός της διδασκαλίας Ο διττός σκοπός της διδασκαλίας του λεξιλογίουτου λεξιλογίου

Να αυξήσουμε το μέγεθος του Να αυξήσουμε το μέγεθος του λεξιλογίουλεξιλογίου

Να ενισχύσουμε την εις βάθος γνώση Να ενισχύσουμε την εις βάθος γνώση του λεξιλογίουτου λεξιλογίου

Η διδασκαλία του λεξιλογίου στο σχολείοΗ διδασκαλία του λεξιλογίου στο σχολείο

Η διδασκαλία του λεξιλογίου είναι ιδιαίτερα Η διδασκαλία του λεξιλογίου είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα παιδιά προσχολικής σημαντική για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, τα οποία προέρχονται από χαμηλά ηλικίας, τα οποία προέρχονται από χαμηλά κοινων/οικομικά στρώματα και η μητρική κοινων/οικομικά στρώματα και η μητρική τους γλώσσα διαφέρει από τη γλώσσα τους γλώσσα διαφέρει από τη γλώσσα διδασκαλίας στο σχολείο.διδασκαλίας στο σχολείο.

Τα παιδιά αυτά βρίσκονται σε ομάδα Τα παιδιά αυτά βρίσκονται σε ομάδα κινδύνου για την αντιμετώπιση πρώιμων κινδύνου για την αντιμετώπιση πρώιμων δυσκολιών στην ανάγνωση εξαιτίας του δυσκολιών στην ανάγνωση εξαιτίας του χαμηλού επιπέδου τους στο λεξιλόγιο. χαμηλού επιπέδου τους στο λεξιλόγιο.

Η διδασκαλία του λεξιλογίου στηρίζεται στα ακόλουθα: Η διδασκαλία του λεξιλογίου στηρίζεται στα ακόλουθα:

(α) υπάρχει ανάγκη για (α) υπάρχει ανάγκη για άμεση διδασκαλία άμεση διδασκαλία λέξεων σε ένα κείμενο, λέξεων σε ένα κείμενο,

(β) η (β) η πολλαπλή έκθεση πολλαπλή έκθεση των παιδιών στις λέξεις είναι πολύ σημαντική, των παιδιών στις λέξεις είναι πολύ σημαντική,

γ) προς διδασκαλία πρέπει να επιλέγονται λέξεις που εμφανίζονται σε γ) προς διδασκαλία πρέπει να επιλέγονται λέξεις που εμφανίζονται σε ποικίλα ποικίλα πλαίσια πλαίσια και είναι χρήσιμες στα παιδιά για την κατανόηση του περιεχομένου και είναι χρήσιμες στα παιδιά για την κατανόηση του περιεχομένου διαφορετικών μαθησιακών περιοχών, διαφορετικών μαθησιακών περιοχών,

(δ) οι δραστηριότητες του λεξιλογίου πρέπει να (δ) οι δραστηριότητες του λεξιλογίου πρέπει να επανασχεδιάζονταεπανασχεδιάζονται, όταν ι, όταν κρίνεται απαραίτητο, ώστε τα παιδιά να κατανοούν πλήρως αυτό που τους κρίνεται απαραίτητο, ώστε τα παιδιά να κατανοούν πλήρως αυτό που τους ζητείται στο πλαίσιο της ανάγνωσης, ζητείται στο πλαίσιο της ανάγνωσης,

(ε) η εκμάθηση του λεξιλογίου γίνεται αποτελεσματική, όταν ενθαρρύνει την (ε) η εκμάθηση του λεξιλογίου γίνεται αποτελεσματική, όταν ενθαρρύνει την ενεργητική εμπλοκή ενεργητική εμπλοκή του παιδιού στις δραστηριότητες, του παιδιού στις δραστηριότητες,

(στ) το λεξιλόγιο μαθαίνεται και μέσω της περιστασιακής/ (στ) το λεξιλόγιο μαθαίνεται και μέσω της περιστασιακής/ συμπτωματικής συμπτωματικής μάθησης μάθησης ((incidental learningincidental learning)∙ η επανάληψη των λέξεων, η έκθεση των )∙ η επανάληψη των λέξεων, η έκθεση των παιδιών σε εμπλουτισμένο γλωσσικό πλαίσιο και η κινητοποίηση διευκολύνουν παιδιών σε εμπλουτισμένο γλωσσικό πλαίσιο και η κινητοποίηση διευκολύνουν τη διαδικασία της περιστασιακής εκμάθησης του λεξιλογίου, τη διαδικασία της περιστασιακής εκμάθησης του λεξιλογίου,

(ζ) η αποκλειστική χρήση μιας και μοναδικής μεθόδου διδασκαλίας δεν (ζ) η αποκλειστική χρήση μιας και μοναδικής μεθόδου διδασκαλίας δεν συμβάλλει στην καλύτερη δυνατή εκμάθηση του λεξιλογίου και για το λόγο συμβάλλει στην καλύτερη δυνατή εκμάθηση του λεξιλογίου και για το λόγο αυτό απαιτείται αυτό απαιτείται συνδυασμός διδακτικών μεθόδων συνδυασμός διδακτικών μεθόδων και τεχνικών.και τεχνικών.

Τα παιδιά μαθαίνουν το λεξιλόγιο μέσα από δύο βασικές Τα παιδιά μαθαίνουν το λεξιλόγιο μέσα από δύο βασικές διδακτικές προσεγγίσεις την:διδακτικές προσεγγίσεις την:

άμεση ή διεξοδική διδασκαλίαάμεση ή διεξοδική διδασκαλία ( (directdirect / / explicit instructionexplicit instruction) ) και τηνκαι την

έμμεση ή «υποκρυπτόμενη» διδασκαλία έμμεση ή «υποκρυπτόμενη» διδασκαλία ((implicit implicit instructioninstruction).).

Η άμεση διδασκαλία στοχεύει στην άμεση εκμάθηση του Η άμεση διδασκαλία στοχεύει στην άμεση εκμάθηση του λεξιλογίου και δίνει έμφαση σε τεχνικές, οι οποίες διδάσκουν λεξιλογίου και δίνει έμφαση σε τεχνικές, οι οποίες διδάσκουν άμεσα και με σαφήνεια το λεξιλόγιο στα παιδιά.άμεσα και με σαφήνεια το λεξιλόγιο στα παιδιά.

Η έμμεση διδασκαλία στοχεύει στη συμπτωματική μάθηση και Η έμμεση διδασκαλία στοχεύει στη συμπτωματική μάθηση και επιτυγχάνεται στο πλαίσιο μιας δραστηριότητας, χωρίς όμως επιτυγχάνεται στο πλαίσιο μιας δραστηριότητας, χωρίς όμως να παρατηρείται εσκεμμένη διακοπή της δραστηριότητας για να παρατηρείται εσκεμμένη διακοπή της δραστηριότητας για την προμελετημένη διδασκαλία της σημασίας των λέξεων. την προμελετημένη διδασκαλία της σημασίας των λέξεων.

Πρακτικές για την ενίσχυση της Πρακτικές για την ενίσχυση της συμπτωματικής εκμάθησης του λεξιλογίου συμπτωματικής εκμάθησης του λεξιλογίου

((incidental learning) incidental learning) • Η έμμεση διδασκαλία του λεξιλογίου Η έμμεση διδασκαλία του λεξιλογίου

εφαρμόζει τεχνικές οι οποίες αποσκοπούν εφαρμόζει τεχνικές οι οποίες αποσκοπούν στην πραγματοποίηση δραστηριοτήτων στην πραγματοποίηση δραστηριοτήτων που έχουν ως στόχο να που έχουν ως στόχο να δραστηριοποιηθούν τα παιδιά σε ένα δραστηριοποιηθούν τα παιδιά σε ένα περιβάλλον που είναι πλούσιο σε γλωσσικά περιβάλλον που είναι πλούσιο σε γλωσσικά ερεθίσματα.ερεθίσματα.

Οι «Διδακτικές συζητήσεις» (Οι «Διδακτικές συζητήσεις» (Instructional Instructional conversationsconversations) )

Οι «Σταθμοί συζήτησης» (Οι «Σταθμοί συζήτησης» (Conversation stationsConversation stations))

Η επαναλαμβανόμενη ανάγνωση κειμένων και η Η επαναλαμβανόμενη ανάγνωση κειμένων και η εντατική, και κυρίως η εκτενής, ανάγνωση εντατική, και κυρίως η εκτενής, ανάγνωση βιβλίων από τα ίδια τα παιδιάβιβλίων από τα ίδια τα παιδιά

Η παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων Η παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων και βίντεοκαι βίντεο

Πρακτικές για την ενίσχυση της άμεσης Πρακτικές για την ενίσχυση της άμεσης εκμάθησης του λεξιλογίου (εκμάθησης του λεξιλογίου (direct learning)direct learning)

Η άμεση διδασκαλία του λεξιλογίου στα παιδιά συνιστάται για Η άμεση διδασκαλία του λεξιλογίου στα παιδιά συνιστάται για τρεις βασικούς λόγους:τρεις βασικούς λόγους:

1.1. Η αναμονή ώσπου να συναντήσουν και να κατακτήσουν τα Η αναμονή ώσπου να συναντήσουν και να κατακτήσουν τα παιδιά μια λέξη στο πλαίσιο του προφορικού ή γραπτού λόγου παιδιά μια λέξη στο πλαίσιο του προφορικού ή γραπτού λόγου είναι περισσότερο χρονοβόρα και λιγότερο αποτελεσματική είναι περισσότερο χρονοβόρα και λιγότερο αποτελεσματική διαδικασία απ’ ό,τι η διδασκαλία των λέξεων με άμεσο και διαδικασία απ’ ό,τι η διδασκαλία των λέξεων με άμεσο και συστηματικό τρόπο. συστηματικό τρόπο.

2.2. Το πλαίσιο στο οποίο ενσωματώνεται μια λέξη μπορεί να μην Το πλαίσιο στο οποίο ενσωματώνεται μια λέξη μπορεί να μην κρίνεται αρκετά πληροφοριακό ή μπορεί και να κρίνεται αρκετά πληροφοριακό ή μπορεί και να αποπροσανατολίζει τα παιδιά οδηγώντας τα στη λανθασμένη αποπροσανατολίζει τα παιδιά οδηγώντας τα στη λανθασμένη ερμηνεία της λέξης. ερμηνεία της λέξης.

3.3. Επιτρέπει στον/στην εκπαιδευτικό να ελέγξει το πλαίσιο στο Επιτρέπει στον/στην εκπαιδευτικό να ελέγξει το πλαίσιο στο οποίο εμφανίζεται μια λέξη, διασφαλίζει την παρουσίαση του οποίο εμφανίζεται μια λέξη, διασφαλίζει την παρουσίαση του ανάλογου και σχετικού ορισμού της λέξης και ελέγχει τη ανάλογου και σχετικού ορισμού της λέξης και ελέγχει τη συχνότητα με την οποία τα παιδιά εκτίθενται στην κάθε λέξη.συχνότητα με την οποία τα παιδιά εκτίθενται στην κάθε λέξη.

Διαδικασία εκμάθησης του λεξιλογίουΔιαδικασία εκμάθησης του λεξιλογίου

Κωδικοποιώ και διατηρώ τη φωνολογική Κωδικοποιώ και διατηρώ τη φωνολογική αναπαράσταση της λέξης στη μνήμηαναπαράσταση της λέξης στη μνήμηΑντλώ στοιχεία από το σημασιολογικό, Αντλώ στοιχεία από το σημασιολογικό, συντακτικό και εικονογραφικό πλαίσιο για την συντακτικό και εικονογραφικό πλαίσιο για την αναζήτηση του πιθανού νοήματος της νέας λέξηςαναζήτηση του πιθανού νοήματος της νέας λέξηςΕπιλέγω και διαμορφώνω ένα πιθανό και δυνατό Επιλέγω και διαμορφώνω ένα πιθανό και δυνατό νόημα για τη νέα λέξηνόημα για τη νέα λέξηΣυσχετίζω την πιθανή σημασία της νέας λέξης με Συσχετίζω την πιθανή σημασία της νέας λέξης με τη φωνολογική της αναπαράστασητη φωνολογική της αναπαράστασηΕνσωματώνω και αποθηκεύω τη νέα γνώση στην Ενσωματώνω και αποθηκεύω τη νέα γνώση στην υπάρχουσα γνωσιολογική βάση υπάρχουσα γνωσιολογική βάση

ΑΚΟΥΩΑΚΟΥΩ

ΔΙΕΡΕΥΝΩ ΔΙΕΡΕΥΝΩ

ΚΑΤΑΝΟΩΚΑΤΑΝΟΩ

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΑΝΑΠΑΡΑΓΩ

ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩ

Διδακτικές τεχνικές για την ανάπτυξη του Διδακτικές τεχνικές για την ανάπτυξη του λεξιλογίουλεξιλογίου

Παροχή ορισμώνΠαροχή ορισμών

Η παροχή του ορισμού της λέξης ως μοναδικής τεχνικής για Η παροχή του ορισμού της λέξης ως μοναδικής τεχνικής για τη διδασκαλία του λεξιλογίου περιγράφεται ως το «σύνδρομο τη διδασκαλία του λεξιλογίου περιγράφεται ως το «σύνδρομο του αριθμού του τηλεφώνου» (του αριθμού του τηλεφώνου» (phone number syndrome).phone number syndrome).

Υπάρχουν τρία βασικά ζητήματα, τα οποία πρέπει να Υπάρχουν τρία βασικά ζητήματα, τα οποία πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, όταν ο ορισμός επιλέγεται ως λαμβάνονται υπόψη, όταν ο ορισμός επιλέγεται ως βασική τεχνική για τη διδασκαλία του λεξιλογίου:βασική τεχνική για τη διδασκαλία του λεξιλογίου:

το νόημα μιας λέξης εξαρτάται πάντα σε κάποιο το νόημα μιας λέξης εξαρτάται πάντα σε κάποιο βαθμό από το πλαίσιο στο οποίο εμφανίζεται η λέξη,βαθμό από το πλαίσιο στο οποίο εμφανίζεται η λέξη,

οι ορισμοί δεν παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τον οι ορισμοί δεν παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο που χρησιμοποιείται μια λέξη, καιτρόπο που χρησιμοποιείται μια λέξη, και

τα παιδιά πολλές φορές δυσκολεύονται να τα παιδιά πολλές φορές δυσκολεύονται να κατανοήσουν τη γλωσσική διατύπωση των ορισμών.κατανοήσουν τη γλωσσική διατύπωση των ορισμών.

Δημιουργία φιλικών προς το παιδί ορισμώνΔημιουργία φιλικών προς το παιδί ορισμώνΟ ορισμός πρέπει να περιγράφει τη λέξη δίνοντας έμφαση σε Ο ορισμός πρέπει να περιγράφει τη λέξη δίνοντας έμφαση σε συγκεκριμένες όψεις/διαστάσεις του νοήματός της και όχι να συγκεκριμένες όψεις/διαστάσεις του νοήματός της και όχι να παρέχει μια γενική εικόνα της σημασίας της.παρέχει μια γενική εικόνα της σημασίας της.

Ο ορισμός πρέπει να αποτελείται από λέξεις, οι οποίες Ο ορισμός πρέπει να αποτελείται από λέξεις, οι οποίες αποτελούν μέρος του καθημερινού λεξιλογίου που τα παιδιά αποτελούν μέρος του καθημερινού λεξιλογίου που τα παιδιά χρησιμοποιούν, ώστε να αναφερθούν σε διάφορες εννοιολογικές χρησιμοποιούν, ώστε να αναφερθούν σε διάφορες εννοιολογικές διαστάσεις της λέξης.διαστάσεις της λέξης.

Αναδιατύπωση των ορισμών από τα ίδια τα παιδιά.Αναδιατύπωση των ορισμών από τα ίδια τα παιδιά.

ΠαράδειγμαΠαράδειγμα::

Ορισμός λεξικούΟρισμός λεξικού: Όστρακο ονομάζουμε το σκληρό οστεώδες περίβλημα : Όστρακο ονομάζουμε το σκληρό οστεώδες περίβλημα διάφορων ζώων, ιδίως μαλακίων.διάφορων ζώων, ιδίως μαλακίων.

Προσαρμοσμένος ορισμόςΠροσαρμοσμένος ορισμός: Όστρακο ονομάζουμε αυτό το σκληρό : Όστρακο ονομάζουμε αυτό το σκληρό κομμάτι που κλείνει μέσα του και προστατεύει το μαλακό μέρος κομμάτι που κλείνει μέσα του και προστατεύει το μαλακό μέρος κάποιων ζώων.κάποιων ζώων.

Τεχνικές που συμπληρώνουν τον Τεχνικές που συμπληρώνουν τον ορισμό της λέξηςορισμό της λέξης

Τεχνικές για την παροχή πληροφοριών σχετικά με Τεχνικές για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τα διαφορετικά πλαίσια εμφάνισης και χρήσης της τα διαφορετικά πλαίσια εμφάνισης και χρήσης της

λέξηςλέξηςΠαροχή παραδειγμάτων Παροχή παραδειγμάτων με σκοπό την αξιολόγηση της με σκοπό την αξιολόγηση της κατανόησης του ορισμού της λέξης από τα παιδιά. Τα κατανόησης του ορισμού της λέξης από τα παιδιά. Τα παραδείγματα μπορούν να πηγάζουν από τις προσωπικές παραδείγματα μπορούν να πηγάζουν από τις προσωπικές εμπειρίες ή από το σχολικό περιβάλλον.εμπειρίες ή από το σχολικό περιβάλλον.

Δημιουργούμε με τα παιδιά προτάσεις που να Δημιουργούμε με τα παιδιά προτάσεις που να περιλαμβάνουν τη νέα λέξη.περιλαμβάνουν τη νέα λέξη.

Συζητάμε το νόημα της ίδιας λέξης σε διαφορετικές Συζητάμε το νόημα της ίδιας λέξης σε διαφορετικές προτάσεις.προτάσεις.

Οι προτάσεις αφορούν σε παραδείγματα σχετικά με τη Οι προτάσεις αφορούν σε παραδείγματα σχετικά με τη σημασία της λέξης:σημασία της λέξης:

μέσα από το πλαίσιο του κειμένου,μέσα από το πλαίσιο του κειμένου, έξω από το πλαίσιο του κειμένου.έξω από το πλαίσιο του κειμένου.

Παροχή αντιπαραδειγμάτωνΠαροχή αντιπαραδειγμάτων ( (nonexamples)nonexamples), τα οποία , τα οποία βοηθούν τα παιδιά να προσδιορίσουν τη σωστή σημασία βοηθούν τα παιδιά να προσδιορίσουν τη σωστή σημασία της λέξης σε προτάσεις που αφορούν στη λανθασμένη της λέξης σε προτάσεις που αφορούν στη λανθασμένη σημασιολογικά χρήση των λέξεων.σημασιολογικά χρήση των λέξεων.

Παράδειγμα:Παράδειγμα:

Όταν η μαμά μου χαρίζει ένα ωραίο δώρο, αισθάνομαι Όταν η μαμά μου χαρίζει ένα ωραίο δώρο, αισθάνομαι ευτυχισμένος. ευτυχισμένος.

Όταν μου συμβαίνει κάτι άσχημο, αισθάνομαι Όταν μου συμβαίνει κάτι άσχημο, αισθάνομαι ευτυχισμένος.ευτυχισμένος.

Όταν παίζω με τους φίλους μου, αισθάνομαι ευτυχισμένος.Όταν παίζω με τους φίλους μου, αισθάνομαι ευτυχισμένος.

Ο Ο πίνακας των τεσσάρων τετραγώνων πίνακας των τεσσάρων τετραγώνων αποτελεί μια τεχνική, η οποία συνίσταται για την αποτελεί μια τεχνική, η οποία συνίσταται για την εκτενέστερη διδασκαλία της λέξης και εμπλέκει εκτενέστερη διδασκαλία της λέξης και εμπλέκει ενεργητικά τα παιδιά στη διαδικασία της ενεργητικά τα παιδιά στη διαδικασία της διαμόρφωσης του ορισμού της.διαμόρφωσης του ορισμού της.

1. Λέξη στόχοςΧαλάρωση

2. Παραδείγματα ΜπάνιοΑπαλή μουσικήΎπνοςΓλυκά

4. Ορισμός της λέξης Χαλάρωση είναι κάτι το οποίο σε ηρεμεί

3. Αντίθετα παραδείγματαΤσακωμός Δυνατή μουσική

Αξιοποίηση οπτικών μέσων Αξιοποίηση οπτικών μέσων (εικόνες, (εικόνες, αντικείμενα)αντικείμενα)

Αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών Αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών για την για την ενίσχυση του λεξιλογίου. Η διδασκαλία του ενίσχυση του λεξιλογίου. Η διδασκαλία του λεξιλογίου γίνεται αποτελεσματικότερη, όταν λεξιλογίου γίνεται αποτελεσματικότερη, όταν υποστηρίζεται από σύγχρονα τεχνολογικά μέσα υποστηρίζεται από σύγχρονα τεχνολογικά μέσα (π.χ. Η.Υ. και βίντεο). (π.χ. Η.Υ. και βίντεο).

Επανάληψη της λέξης, Επανάληψη της λέξης, ώστε τα παιδιά να ώστε τα παιδιά να ενισχύσουν τη φωνολογική αναπαράσταση της ενισχύσουν τη φωνολογική αναπαράσταση της λέξης στη μνήμη τους. λέξης στη μνήμη τους.

Μίμηση της σημασίας Μίμηση της σημασίας της λέξης με τις της λέξης με τις κατάλληλες χειρονομίες και εκφράσεις. κατάλληλες χειρονομίες και εκφράσεις.

Διδασκαλία συνώνυμων λέξεων.Διδασκαλία συνώνυμων λέξεων.

Οι συνώνυμες λέξεις συντελούν στην πληρέστερη Οι συνώνυμες λέξεις συντελούν στην πληρέστερη κατανόηση της σημασίας της λέξης-στόχου, ωστόσο κατανόηση της σημασίας της λέξης-στόχου, ωστόσο διαφέρουν σημασιολογικά σε κάποιο βαθμό από τη διαφέρουν σημασιολογικά σε κάποιο βαθμό από τη λέξη αυτή.λέξη αυτή.

Είναι σημαντικό για τα παιδιά να μάθουν να Είναι σημαντικό για τα παιδιά να μάθουν να διακρίνουν τις διαφορές των λέξεων τόσο ως προς διακρίνουν τις διαφορές των λέξεων τόσο ως προς την κυριολεκτική τους σημασία όσο και ως προς την την κυριολεκτική τους σημασία όσο και ως προς την υποδηλωτική ή υπονοούμενή τους σημασία, η οποία υποδηλωτική ή υπονοούμενή τους σημασία, η οποία σχετίζεται με τον τρόπο που χρησιμοποιούνται οι σχετίζεται με τον τρόπο που χρησιμοποιούνται οι λέξεις.λέξεις.

Η συζήτηση της διαφοράς που υπάρχει ανάμεσα στη Η συζήτηση της διαφοράς που υπάρχει ανάμεσα στη νέα λέξη και τις άλλες σχετικές με αυτή λέξεις.νέα λέξη και τις άλλες σχετικές με αυτή λέξεις.

Διδασκαλία αντίθετων λέξεων.Διδασκαλία αντίθετων λέξεων.

Εάν ένα παιδί γνωρίζει ότι μία λέξη έχει το Εάν ένα παιδί γνωρίζει ότι μία λέξη έχει το αντίθετο νόημα από κάποια άλλη, τότε είναι αντίθετο νόημα από κάποια άλλη, τότε είναι ευκολότερο να προσδιορίσει ως προς ποιες ευκολότερο να προσδιορίσει ως προς ποιες διαστάσεις οι δύο αυτές λέξεις διαφέρουν διαστάσεις οι δύο αυτές λέξεις διαφέρουν σημασιολογικά. σημασιολογικά.

Διεξαγωγή συζητήσεων και διατύπωση Διεξαγωγή συζητήσεων και διατύπωση ερωτήσεων που ενεργοποιούν ανώτερες ερωτήσεων που ενεργοποιούν ανώτερες γνωστικές λειτουργίες των παιδιών και γνωστικές λειτουργίες των παιδιών και προάγουν τη βαθύτερη γνώση του προάγουν τη βαθύτερη γνώση του λεξιλογίου. λεξιλογίου.

Η συζήτηση διευκολύνει τη λεκτική Η συζήτηση διευκολύνει τη λεκτική αλληλεπίδραση μεταξύ του/της εκπαιδευτικού αλληλεπίδραση μεταξύ του/της εκπαιδευτικού και των παιδιών, την ανταλλαγή απόψεων και και των παιδιών, την ανταλλαγή απόψεων και την απόρριψη ή την επαλήθευση των προβλέψεων την απόρριψη ή την επαλήθευση των προβλέψεων των παιδιών σχετικά με τη σημασία των λέξεων. των παιδιών σχετικά με τη σημασία των λέξεων.

Είδη ερωτήσεωνΕίδη ερωτήσεων

Ερωτήσεις αιτιολόγησης Ερωτήσεις αιτιολόγησης

παράδειγμα: παράδειγμα: Γιατί ο Πέτρος είναι Γιατί ο Πέτρος είναι μελαγχολικός;μελαγχολικός;

Ερωτήσεις ανάλυσηςΕρωτήσεις ανάλυσης

παράδειγμα: παράδειγμα: Πώς συμπεριφέρεται κάποιος Πώς συμπεριφέρεται κάποιος όταν είναι μελαγχολικός;όταν είναι μελαγχολικός;

Ερωτήσεις που συνδέουν τη σημασία της Ερωτήσεις που συνδέουν τη σημασία της λέξης με τις εμπειρίες των παιδιών.λέξης με τις εμπειρίες των παιδιών.

παράδειγμα: παράδειγμα: Έχετε ποτέ αισθανθεί Έχετε ποτέ αισθανθεί μελαγχολικοί;μελαγχολικοί;

Οι Οι σημασιολογικοί χάρτεςσημασιολογικοί χάρτες αποτελούν ένα αποτελούν ένα παιδαγωγικό εργαλείο το οποίο οργανώνει τις παιδαγωγικό εργαλείο το οποίο οργανώνει τις πληροφορίες οπτικά και σκιαγραφεί τις σχέσεις πληροφορίες οπτικά και σκιαγραφεί τις σχέσεις ανάμεσα σε μία κεντρική έννοια και σε άλλες ανάμεσα σε μία κεντρική έννοια και σε άλλες δευτερογενείς πληροφορίες δευτερογενείς πληροφορίες

Παράδειγμα με λέξη-στόχο την ελιάΠαράδειγμα με λέξη-στόχο την ελιά: λάδι, : λάδι, ελαιόλαδο, ελαιουργείο, λαδοτύρι, ελιόψωμο, ελαιόλαδο, ελαιουργείο, λαδοτύρι, ελιόψωμο, λαδόψωμο, λιομαζώχτρες, ραβδί, δίχτυαλαδόψωμο, λιομαζώχτρες, ραβδί, δίχτυα

Το Το διάγραμμα διάγραμμα VennVenn αποτελεί μία ακόμη βασική αποτελεί μία ακόμη βασική τεχνική που χρησιμοποιείται για την ανάδειξη τεχνική που χρησιμοποιείται για την ανάδειξη των σημασιολογικών σχέσεων μεταξύ των των σημασιολογικών σχέσεων μεταξύ των λέξεων. Εφαρμόζεται κατά κύριο λόγο για τη λέξεων. Εφαρμόζεται κατά κύριο λόγο για τη σύγκριση και την αντιπαράθεση δύο εννοιών.σύγκριση και την αντιπαράθεση δύο εννοιών.

Οι Οι κάρτες λέξεωνκάρτες λέξεων και η δημιουργία ενός και η δημιουργία ενός ευρετηρίουευρετηρίου ή ή μιας τράπεζας λέξεωνμιας τράπεζας λέξεων με αυτές με αυτές είναι μια ιδιαίτερα προσφιλή πρακτική για τα είναι μια ιδιαίτερα προσφιλή πρακτική για τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας η οποία προωθεί παιδιά της προσχολικής ηλικίας η οποία προωθεί την εκτενή επαφή τους με το λεξιλόγιο και την εκτενή επαφή τους με το λεξιλόγιο και παρέχει ερεθίσματα ώστε τα παιδιά να το παρέχει ερεθίσματα ώστε τα παιδιά να το χρησιμοποιούν στη μεταξύ τους επικοινωνία.χρησιμοποιούν στη μεταξύ τους επικοινωνία.

Η δημιουργία ενός Η δημιουργία ενός επιτοίχιου λεξικούεπιτοίχιου λεξικού

Η Η μέθοδος σχετικά με τη «μέθοδος σχετικά με τη «λέξη-κλειδί»λέξη-κλειδί» ((The The keyword methodkeyword method) είναι μια μνημονική ) είναι μια μνημονική στρατηγική η οποία συμβάλλει σημαντικά στην στρατηγική η οποία συμβάλλει σημαντικά στην ανάκληση της σημασίας των νέων λέξεων.ανάκληση της σημασίας των νέων λέξεων.

Βασικά στάδια για την εφαρμογή αυτής της τεχνικής είναι τα Βασικά στάδια για την εφαρμογή αυτής της τεχνικής είναι τα ακόλουθα: ακόλουθα:

(α) ο/η νηπιαγωγός διαβάζει την πρόταση που περιλαμβάνει την (α) ο/η νηπιαγωγός διαβάζει την πρόταση που περιλαμβάνει την άγνωστη λέξη και παρέχει ένα σύντομο ορισμό της, άγνωστη λέξη και παρέχει ένα σύντομο ορισμό της,

(β) ζητά από τα παιδιά να σκεφτούν μια άλλη λέξη (τη λέξη-κλειδί) η (β) ζητά από τα παιδιά να σκεφτούν μια άλλη λέξη (τη λέξη-κλειδί) η οποία είναι σε κάποιο βαθμό παρόμοια φωνολογικά με την προς οποία είναι σε κάποιο βαθμό παρόμοια φωνολογικά με την προς εκμάθηση λέξη και μπορεί να παρουσιάσει ο/η νηπιαγωγός την εκμάθηση λέξη και μπορεί να παρουσιάσει ο/η νηπιαγωγός την αναπαράστασή της σε μια εικόνα∙(γ) ζητά από τα παιδιά να αναπαράστασή της σε μια εικόνα∙(γ) ζητά από τα παιδιά να δημιουργήσουν μια νοητική εικόνα στην οποία περιλαμβάνεται η λέξη-δημιουργήσουν μια νοητική εικόνα στην οποία περιλαμβάνεται η λέξη-κλειδί και η προς εκμάθηση λέξη, κλειδί και η προς εκμάθηση λέξη,

(δ) αναρτά στο φανελοπίνακα της τάξης την εικόνα όπου (δ) αναρτά στο φανελοπίνακα της τάξης την εικόνα όπου αναπαριστούνται λειτουργικά και δημιουργικά και οι δύο λέξεις, και αναπαριστούνται λειτουργικά και δημιουργικά και οι δύο λέξεις, και

(ε) ενθαρρύνει τα παιδιά να σκέφτονται τη λέξη-κλειδί και την εικόνα (ε) ενθαρρύνει τα παιδιά να σκέφτονται τη λέξη-κλειδί και την εικόνα ώστε συνειρμικά να ανακαλούν τη σημασία της προς εκμάθηση λέξης ώστε συνειρμικά να ανακαλούν τη σημασία της προς εκμάθηση λέξης (για παράδειγμα: λέξη-στόχος: αρχιπέλαγος, λέξη-κλειδί: πελεκάνος, (για παράδειγμα: λέξη-στόχος: αρχιπέλαγος, λέξη-κλειδί: πελεκάνος, εικόνα: ένας πελεκάνος ο οποίος πετά πάνω από μία συστάδα νησιών. εικόνα: ένας πελεκάνος ο οποίος πετά πάνω από μία συστάδα νησιών.