Сацыяльныя насякомыя
TRANSCRIPT
САЦЫЯЛЬНЫЯ НАСЯКОМЫЯ
якія жывуць у вялікіх супольнасцях. Такіх
насякомых называюць "сацыяльнымі", таму што яны жывуць і працуюць разам. Іх калоніі – гэта
адзін вялікі арганізм, дом для тысяч жыхароў.
Большасць насякомых жыве
паасобку, але ёсць і такія насякомыя,
Мурашнік – гэта дом мурашоў. Ён бывае вельмі вялікі. Прычым мы бачым толькі тое, што над зямлёю, а асноўная частка
мурашніка знаходзіцца пад зямлёю. Гэтыя малыя тварэнні вельмі працавіта і
старанна будуюць сабе дом.
БІБЛІЯ КАЖА:Гультай, ідзі да мураша, паглядзі на яго працу
і будзь мудрым. Няма ў яго ні начальніка, ні гаспадара, ні ўладара, а ён нарыхтоўвае летам
хлеб свой, збірае пад час жніва ежу сваю.
А што гэта за маленькія белыя камячкі схаваныя ў зацішных кутках вялікага
мурашніка? Думаеце, гэта запасы ежы? А вось і не! Гэта яйкі, з якіх вылупяцца маленькія мурашы. Калі мурашніку
пагражае небяспека, дарослыя мурашкі ў першую чаргу ратуюць яйкі.
Адкладае яйкі і выводзіць
дзетак МУРАШЫНАЯ
ЦАРЫЦА. Таму яна ў мурашніку самая галоўная.
Астатнія мурашкі клапоцяцца, каб у
іх царыцы і маленькіх
мурашак заўсёды была ежа, каб ім
было цёпла і ўтульна.
ПРАЦОЎНЫЯ МУРАШКІ
адпраўляюцца далёка ў лес і
шукаюць мёртвых жукоў і вусеняў, зялёныя лісточкі, травінкі і галінкі
для будаўніцтва. У мурашніку ёсць таксама адважныя
МУРАШКІ-САЛДАТЫ. Яны
ахоўваюць мурашнік ад няпрошаных гасцей і пры небяспецы
заўсёды гатовыя рынуцца ў бой.
Мурашкі – драпежнікі, але і "малачко" яны любяць. Для гэтага трымаюць "хатніх
жывёл". У ролі "каровы" – тля, мурашкі – пастухі.
Тля пасецца на раслінах, якія ахоўваюць мурашы, і па першым патрабаванні дае пастухам "малачко" –
лішкі нектара.Каб "выдаіць" тлю,
мурашка казыча вусікамі яе жывоцік.
МУРАШКІ – ЦУДОЎНЫЯ ПАСТУХІ
А ці ведаеце вы, што мурашкі заўсёды знаходзяць дарогу дахаты, нават калі вельмі-
вельмі далёка сыходзяць ад роднага мурашніку. Як ім гэта ўдаецца? Вельмі
проста: сыходзячы яны пакідаюць адмысловую пахучую вадкасць, каб пасля
знайсці дарогу назад па паху.
А хто гэта вісіць уніз галавой на столі мурашніка? А гэта мурашкі, якія
назапашваюць у сябе ў жываце салодкі кветкавы сок. Калі ежа заканчваецца, яны
выпускаюць гэты сок і кормяць сваіх суродзічаў.
1. Пакрыццё з іголак і галінак. 2. "Саляры" – цёплая камера, куды мурашы збягаюцца пагрэцца. 3. Адзін з
уваходаў, які ахоўваецца салдатамі. Служыць
таксама вентыляцыйным каналам. 4. "Могільнік".
Сюды адносяць памерлых субратаў і
смецце. 5. Камера для зімоўкі. 6. "Хлебны
свіран" – тут захоўваецца зерне. 7. Царская
камера, дзе жыве матка. 8. Камеры з яйкамі і
лічынкамі. 9. "Кароўнік", дзе мурашкі трымаюць
тлю. 10. "Мясная каморка", куды мурашы
прыносяць вусеняў і іншую здабычу.
БУДОВА МУРАШНІКА
ПЧОЛЫ
Пчолы жывуць разам у вуллі, які
складаецца з маленькіх ячэйкаў у форме шасцікутніка.
Гэты дом пчолы будуюць з воску.Галоўная ў вуллі
царыца. Яна адкладае яйкі у некаторыя такія
ячэйкі. Мёд і пылок захоўваюцца ў
іншых.
У вуллі існуе размеркаванне адказнасцяў.
Маладыя пчолы даглядаюць і
кормяць лічынак, якія адкладае
царыца. Старэйшыя пчолы будуюць
вулей і абараняюць яго ад непажаданых
гасцей.
Працоўныя пчолы летам жывуць не больш за 30 дзён.
Толькі тады, калі ім ужо споўнілася 3
тыдні яны становяцца
"здабытчыкамі", і лётаюць збіраць
нектар.Нектар і пылок
пчолы перарабляюць у мёд і воск. Мёдам
яны харчуюцца ўзімку, кормяць ім лічынак і трутняў-
самцоў пчол.
Пчала можа адлятаць ад вулля на адлегласць 3-5 кіламетраў, але
заўсёды вяртаецца назад. Яна нясе дадому поўны мядовы страўнік і шмат пылку на лапках. Перад тым, як выліць
мёд у ячэйку, пчолка частуе іншых і расказвае, дзе яна знайшла нектар. Расказвае яна пры дапамозе “танца”.
Папяровыя восы называюцца так, таму што будуюць вулей з паперы. Паперу яны вырабляюць самі з маленькіх кавалачкаў
драўніны, змацоўваючы яе сліной.
Дом пачынае будаваць царыца.
Пасля яна адкладае некалькі лічынак, з якіх вылупляюцца
працоўныя восы, якія працуюць далей. Працоўныя восы
кормяць лічынак і царыцу нектарам і
перажаванай здабычай – звычайна
гэта невялікія насякомыя. Зіму
перажывае толькі царыца.
ВОСЫ НАВУЧЫЛІ ЧАЛАВЕКА РАБІЦЬ КАНДЫЦЫЯНЕР
Гатовае гняздо нагадвае шар, у якім амаль няма адтулін. Каб паветра
паступала ў вулей, восы пакідаюць некалькі ячэйкаў адчыненымі і пастаянна лётаюць вакол іх і махаюць крыламі. Так
яны вентылююць гняздо.