อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

41
ออออออออออออ อออออ

Upload: om-muktar

Post on 07-Aug-2015

140 views

Category:

Education


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

อ�ดตรงก�บว�นศ กร�

Page 2: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)
Page 3: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

อ�บน�ต�ยมยะฮ ถ�กถามว�า ชายสองคนได�ข�ดแย�งก�นในประเด�นว�า เม !อว�นอ�ดตรงก�บว�นศ กร� คนหน#!งกล�าวว�า จำ&าต�องละหมาดอ�ดและไม�ต�องละหมาดญ ม อะฮ) อ�กคนหน#!งกล�าวว�า ต�องละหมาดญ ม อะฮ)เช�นเด�ยวก�น ท�ศนะใดท�!ถ,กต�อง?

อ�บน�ต�ยมยะฮ ตอบว�า เม��อว�นศ�กร�ตรงก�บว�นอดในว�นเดยวก�น บรรดาอ�ละมาอ มอย�� 3 ท�ศนะ

ท�ศนะท�! 1 - การละหมาดญ ม อะฮ)เป-นวาญ/บ(จำ&าเป-นต�องท&า)ส&าหร�บคนท�!ได�ละหมาดอ�ดด�วย ด�งเช�นท�กว�นศ�กร� เน��องด"วยหล�กฐานต�างๆท�บ�งถ&งความจำ)าเป+นในการปฏ�บ�ต�ละหมาดญ�ม�อะฮ (หมายถ&งไม�มข"อเว"น)

ท�ศนะท�! 2 - การละหมาดญ ม อะฮ)ไม�ต�องปฏ/บ�ต/ส&าหร�บชาวชนบทและคนเร�ร�อนเพราะท�านอ�ษมาน อ�บน�อ�ฟฟาน ร�อฎ�ย�ลลอฮ�อ�นฮ� อน�โลมให"คนกล��มน5ละท�5งการละหมาดญ�ม�อะฮ เม��อท�านได"ละหมาดอดก�บพวกเขา(หมายรวมว�า อน�ญาตไม�ให"ละหมาดย�ม�อะฮ ท�ม�สญ�ด แต�ให"ละหมาดด�ฮ ร�ท�บ"านของตนก9ได")

ท�ศนะท�! 3 - ซ#!งเป-นท�ศนะท�!ถ,กต�องค อ ใครท�!ละหมาดอ�ดแล�วการละหมาดญ ม อะฮ)ก�ถ,กเว�นไป แต�ส)าหร�บอ�หม�ามจำ)าต"องด)ารงการละหมาดญ�ม�อะฮ เพ��อเป:ดโอกาสให"ผ�"ท�ประสงค�จำะละหมาดญ�ม�อะฮ ได"มท�ละหมาดและส)าหร�บคนท�ไม�ได"ละหมาดอด(จำะได"มท�ละหมาดญ�ม�อะฮ ด"วย) และน��นค�อการปฏ�บ�ต�ท�มรายงานจำากท�านนบ ศ9อลล�ลลอฮ�อะล�ยฮ�วะซ�ลล�ม และสาวกของท�าน อาท�เช�น ท�านอ�ม�ร,

อ�ษมาน, อ�บน�ม�สอ�=ด, อ�บน�อ�บบาส, อ�บน�ซ�บ�ยร , และอ��นๆ โดยไม�มท�ศนะอ��นจำากเศาะฮาบะฮ ด�งกล�าวท�แย"งก�บท�ศนะน5 และส)าหร�บสองท�ศนะแรกเขาก9ไม�ได"ร�บร� "หล�กฐานจำากซ�นนะฮ ของท�านนบ ศ9อลล�ลลอฮ� อะล�ยฮ�วะซ�ลล�ม เก�ยวก�บกรณว�นศ�กร�ตรงก�บว�นอด

Page 4: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

ซ&�งท�านนบละหมาดอดและอน�โลม(ให"เว"น)การละหมาดญ�ม�อะฮ และมอกส)านวนหน&�งท�านนบกล�าวว�า

"โอ�ผ,�คนท�5งหลาย แท�จำร/งพวกท�านได�ประสบความด�แล�ว(ค อละหมาดอ�ด) ด�งน�5นใครประสงค�ท�!จำะละหมาดญ ม อะฮ)(ด�วย)ก�จำงปรากฏต�ว เพราะเราจำะละหมาดญ ม อะฮ)(ด�วย)"

อน&�ง ผ�"ท�ละหมาดอดแล"วจำะถ�อว�าประสบว�ตถ�ประสงค�ของการช�มน�ม(ในว�นศ�กร�) และจำ)าเป+นต"องละหมาดด�ฮ ร�ถ"าไม�ได"ละหมาดญ�ม�อะฮ โดยละหมาดด�ฮ ร�ตามเวลา เพราะการละหมาดอดน�5นได"บรรล�เป?าหมายของละหมาดญ�ม�อะฮ แล"ว และการบ�งค�บให"ผ�"คน(ละหมาดญ�ม�อะฮ ด"วย) เป+นความล)าบากส)าหร�บพวกเขา และอาจำข�ดก�บเป?าหมายของว�นอดท�ส�งเสร�มให"สน�กสนานและประพฤต�ต�ว(ตามอ�ธยาศ�ย) ซ&�งหากพวกเขาถ�กบ�งค�บให"ละหมาดญ�ม�อะฮ ก9เป+นการท)าลายเป?าหมายของว�นอด ซ&�งว�นญ�ม�อะฮ เป+นอดและว�นอ�ลฟ:ฏร (อดเล9ก)ก�บว�นอ�นนะหร (อดใหญ�)เป+นว�นอดเช�นเดยวก�น ซ&�งเป+นนโยบายของพระผ�"บ�ญญ�ต�เม��อมอ�บาดะฮ สองชน�ดได"ปรากฏพร"อมก�นก9จำะประสมประสานก�นเช�นเดยวก�บการอาบน)5าละหมาดท�เข"าอย��ในการอาบน)5าญะนาบะฮ ว�ลลอฮ�อะอ ล�ม1

1ม�จำญ ม�อ อ�ลฟะตาวา, อ�บน�ต�ยมยะฮ เล�ม 24 หน"า 210-211

Page 5: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

เม !อว�นอ�ดตรงก�บว�นศ กร�ท�ศนะของอ ละมาอ�

หากว�นอดและว�นศ�กร�ตรงก�นและบรรดามหาชนได"มาร�วมละหมาดว�นอดก9อน�ญาตให"พวกเขาแยกย"ายก�นไป และท�5งการละหมาดว�นศ�กร�ได" เพราะมรายงานจำากท�านอ�ษมาน (ร.ฎ.) ว�าท�านได"กล�าวในค�ฏบะฮ ของท�านว�า โอ"ผองชน แน�แท" สองอดได"รวมก�น“

ในว�นของพวกท�าน ผ�"ใดจำากชาวอ�ล - อาลยะฮ ประสงค�จำะละหมาดว�นศ�กร�พร"อมก�บเรา เขาผ�"น�5นก9จำงละหมาด และผ�"ใดประสงค�จำะแยกย"ายไป ก9ให"ผ�"น� 5นแยกย"ายไป ไม�มผ�"ใดค�ดค"านค)าพ�ดของท�านอ�ษมา”

น (ร.ฎ.)

Page 6: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

อ�หม�ามอ�นนะวาวย อธ�บายว�า : อะษ�รท�รายงานจำากท�านอ�ษมาน (ร.ฎ.) น5 อ�ลบ�คอรย ได"รายงานเอาไว"ในเศาะฮห ของเขา ค)าว�า อ�ล อาล�ยะฮ หมายถ&งต)าบลหน&�งท�นครมะดนะฮ จำากทางท�ศตะว�นออก–

และค)าว�า มหาชน “ ” 5หมายถ&งชาวต)าบล ซ&�งตรงน (اهل السواد)หมายถ&งชาวต)าบลหร�อช�มชนท�เสยงอะซานไปถ&งพวกเขาก9จำ)าเป+นท�พวกเขาต"องมาร�วมละหมาดว�นศ�กร�ในเม�องในว�นอ��นจำากว�นอด 

ด�งน�5น ตามม�ซฮ�บ อ�ช-ชาฟBอย จำ&งถ�อว�าการละหมาดว�นศ�กร�จำ)าเป+นเหน�อชาวเม�อง และการละหมาดว�นศ�กร�น�5นตกไป (ไม�จำ)าเป+น)

จำากบรรดาชาวช�มชนตามหม��บ"าน (ท�ไกลออกไปจำากต�วเม�องท�เป+นท�ต� 5งของม�สญ�ด) ซ&�งตามน5 ท�านอ�ษมาน (ร.ฎ.) ท�านอ�ม�ร อ�บน� อ�บด�ลอะซซ และปวงปราชญ�ได"กล�าวเอาไว"

ส�วนท�านอะฏออ อ�บน� อบเราะบาห กล�าวว�า : เม��อพวกเขาได"ละหมาดอดแล"ว การละหมาดว�นศ�กร�ในว�นน5ก9ไม�จำ)าเป+น และละหมาดซ�ฮ ร�ด"วย ตลอดจำนอ��นจำากท�5งสอง (ว�นศ�กร�- ซ�ฮ ร�) ยกเว"นละหมาดอ�ศร�ไม�ว�าผ�"น� 5นจำะเป+นชาวเม�องหร�อชาวช�มชนก9ตาม อ�บน� อ�ล - ม�นซ�รกล�าวว�า เราได"รายงานไว"ในท)านองน5จำากท�านอะล อ�บน� อบฏอล�บ (ร.ฎ.) และอ�บด�ลลอฮ อ�บน� อ�ซซ�บ�ยร (ร.ฎ.) ท�านอ�หม�ามอะห หม�ด (ร.ฮ.) กล�าวว�าการละหมาดว�นศ�กร�จำะตกไปจำากชาวช�มชนและชาวเม�องแต�จำ)าเป+นต"องละหมาดซ�ฮ ร� 

อ�หม�ามอบ�หะนฟะฮ (ร.ฮ.) กล�าวว�า : การละหมาดว�นศ�กร�จำะไม�ตกไปไม�ว�าจำะเป+นชาวเม�องหร�อชาวช�มชน (ก�ตาบ อ�ล ม�จำญม�อ ช�รห�ลม�ฮ�ซซ�บ ; อ�นนะวาวย เล�มท� 4 หน"า 358-359 ) 

จำ&งพอสร�ปได"ว�า เม��อว�นอดไปตรงก�บว�นศ�กร�ก9มข"ออน�โลมส)าหร�บผ�"ท�ละหมาดอดในเช"าว�นศ�กร�น�5นไม�ต"องละหมาดว�นศ�กร�อก แต�ถ"าผ�"น� 5นจำะละหมาดว�นศ�กร�อกก9ไม�มข"อห"ามแต�อย�างใด โดย

Page 7: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

เฉพาะผ�"ท�อย��ใกล"ม�สญ�ดท�ท)าละหมาดว�นศ�กร� ตลอดจำนผ�"เป+นอ�หม�ามหร�อคอเต9บก9ควรจำะต"องท)าละหมาดว�นศ�กร�ตามปกต� 

เร��องน5เป+นข"ออน�โลมท�ศาสนาเป:ดช�องเอาไว" ไม�ควรน)าเอามาเป+นประเด9นในการสร"างความข�ดแย"งระหว�างก�น เฉพาะอย�างย��งในปDจำจำ�บ�นการเด�นทางไปละหมาดว�นศ�กร�ท�มม�สญ�ดเป+นส��งท�สะดวก ไม�ได"ล)าบากเหม�อนแต�ก�อน

ด�งน�5นผ�"ท�จำะมาละหมาดว�นศ�กร�อกคร�5งในว�นอดภายหล�งการละหมาดอดในตอนเช"าแล"วก9สามารถกระท)าได"เพราะมหล�กฐานและท�ศนะของน�กว�ชาการสน�บสน�น และผ�"ท�ละหมาดอดแล"วข�ดข"องไม�สะดวกมาละหมาดว�นศ�กร�อกก9มข"ออน�โลมว�าไม�ต"องละหมาดว�นศ�กร�ได" เพราะมหล�กฐานและท�ศนะของน�กว�ชาการสน�บสน�นจำ&งควรปล�อยให"เร��องน5เป+นไปตามความสะดวกและความประสงค�ของแต�ละบ�คคล ไม�สมควรน)ามาต�5งแง�และโต"เถยงก�นแต�อย�างใดเลย

สร ปบรรดาอ�ละมาอ เราะฮ�มะฮ�ม�ลลอฮ – - มท�ศนะท�แตกต�างก�น

เก�ยวประเด9นปDญหาการละหมาดว�นศ�กร� เม��อว�นอดตรงก�บว�นศ�กร� ออกเป+น 4 ท�ศนะด�งน5

1. เป+นข"อผ�อนปรนไม�ต"องละหมาดว�นศ�กร�แต�ให"ละหมาดซ�ฮ รแทนส)าหร�บผ�"ท�อย��ห�างไกลจำากสถานท�ละหมาดว�นศ�กร�2

น5ค�อท�ศนะของอ�มามอ�ช-ชาฟ:อย�และรายงานหน&�งจำากอ�มามมาล�ก และย�งเป+นท�ศนะของบรรดาน�กฟ:กฮ ส�วนใหญ� 

2ในหน�งส�อฟ:กฮ ใช"ค)าว�า "อะฮ ล�ล บะวาดย�" แปลว�า ชาวชนบท เพราะในสม�ยนบจำะไม�มการละหมาดว�นศ�กร�นอกจำากท�ม�สญ�ดของท�าน ศ9อลล�ลลอฮ อะล�ยฮ�วะส�ลล�ม ฉะน�5นอะฮ ล�ล บะวาดย�จำ&งถ�อว�าเป+นบ�คคลท�อย��ห�างไกลจำากสถานท�ละหมาด

Page 8: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

2. วาญ�บต"องละหมาดว�นศ�กร�ส)าหร�บม�สล�มท�กคนน5ค�อท�ศนะของอ�มามอบ�หะนฟะฮ 3. ไม�จำ)าเป+นต"องละหมาดว�นศ�กร�ส)าหร�บผ�"ท�ได"ละหมาดอด

แล"ว แต�ส)าหร�บอ�หม�ามม�สญ�ดจำ)าเป+นต"องท)าละหมาดว�นศ�กร�เผ��อคนท�จำะมาร�วมละหมาด

น5ค�อท�ศนะของอ�มามอะห ม�ด และเป+นท�ศนะท�เล�อกเฟ?นโดยอ�บน�ต�ยม�ยะฮ และอ�บน�ลก9อยย�ม

4. ไม�ต"องละหมาดว�นศ�กร�และละหมาดซ�ฮ ร น5ค�อท�ศนะของอะฏออ

หล�กฐานและว/เคราะห�หล�กฐานหล�กฐานของท�ศนะท�!หน#!ง

ท�ศนะท�เห9นว�าเป+นข"อผ�อนปรนไม�ต"องละหมาดว�นศ�กร�แต�ให"ละหมาดซ�ฮ รแทนส)าหร�บผ�"ท�อย��ห�างไกลจำากสถานท�ละหมาดว�นศ�กร�น�5น ได"อ"างหล�กฐานด�งน5

1. จำากท�านอบ�อ�บ�ยด คนใช"ของท�านอ�บน�อ�ซฮ�ร ได"กล�าวว�า: ฉ�นได"ละหมาด (อด) พร"อมก�บท�านอ�ษมาน อ�บน� อ�ฟฟาน ซ&�งว�นน�5นเป+นว�นศ�กร� แล"วท�านได"ละหมาดก�อนค�ฏบะฮ หล�งจำากน�5นท�านก9ได"ค�ฏบะฮ และกล�าวว�า:

ي��ه ع� ل�ك�م� ف ت�م��� د� اج� و�م� ق��� ذ�ا ي��� ا الن!اس� إن! ه��� �ي)ه� ي�ا أل ة� من� أ�ه��� ع��� م� ر� ال�ج� ب! أ�ن� ي�ن�ت�ظ�� م�ن� أ�ح� ، ف� ي��د�ان ع

Page 9: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

�ذن�ت� د� أ ق� ع� ف� ج ب! أ�ن� ي�ر� ، و�م�ن� أ�ح� ل�ي�ن�ت�ظر� الي ف� ال�ع�و�ل�ه�.

“โอ"ผ�"คนท�5งหลายแท"จำร�งว�นน5สองอด (ว�นศ�กร�ก�บว�นอดอ�ลอ�ฎหา) ได"มาบรรจำบก�น ด�งน�5นหากผ�"ใดจำากชาวอะวาลย�ร�กท�จำะรอละหมาดอด เขาก9จำงรอ และผ�"ใดท�ประสงค�จำะกล�บแท"จำร�งฉ�นอน�ญาตให"เขา (กล�บ)”3

ว/เคราะห�หล�กฐาน

อะษ�ร บทน5เป+นอะษ�ร ท�เศาะห5ห และข"อบ�งช5ของอะษ�ร ก9ช�ดเจำนว�าท�อน�ญาตให"ไม�ต"องละหมาดว�นศ�กร�ค�อชาวอะวาลย� ซ&�งเป+นเป+นต)าลบท�อย��ทางท�ศตะว�นออกและตะว�นออกเฉยงใต"ของส�สานบะกอ และอย��ห�างไกลจำากม�สญ�ดนบพอสมควร

ฉะน�5นบ�คคลใดท�มสภาพเหม�อนก�บชาวอะวาลย� ค�อบ"านเร�อนอย��ไกลจำากสถานท�ละหมาดว�นศ�กร�ก9เป+นท�ผ�อนปรนท�จำะไม�ต"องมาละหมาดว�นศ�กร�แต�ให"ละหมาดซ�ฮ รแทน

2. มรายงานจำากท�านอ�ม�ร อ�บน� อ�บด�ลอะซซ เราะฮ�มะฮ�ลลอฮ ว�า ท�านได"กล�าวว�า:

د الن!بي@ صلى الله عليه ي�د�ان ع�ل�ى ع�ه� ع� ع ت�م� اج�لس� من� أ�ه�ل ب! أ�ن� ي�ج� : "م�ن� أ�ح� ال� ق� وسلم ف�

" Fج ر� لس� في� غ�ي�ر ح� ل�ي�ج� الع�الي�ة ف�

“สองว�นอดได"มาบรรจำบก�นได"สม�ยของท�านนบ ศ9อลล�ลลอฮ อะล�ยฮ�วะส�ลล�ม แล"วท�านก9กล�าวว�า: "ใครร�กท�จำะน��ง

3หะดษบ�นท&กโดยอ�ลบ�คอรย� เลขท�5572, และอ�ลบ�ยฮะกย� เลขท�6517

Page 10: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

(รอละหมาดอด) จำากชาวอาล�ยะฮ ด�งน�5นเขาก9จำงน��ง (รอ) โดยไม�มอ�ปสรรคอะไร”

ว/เคราะห�หล�กฐาน

หะดษบทน5บ�นท&กโดยอ�มามอ�ช-ชาฟ:อย�ในหน�งส�อ"อ�ล-อ�ม"

1/398 และในหน�งส�อ "อ�ล-ม�สน�ด"  เลขท�: 343, อ�ล-บ�ยฮะกย�ในหน�งส�อ "อ�ส-ส�น�น" เลขท�: 6515, อ�ล-ฟ:ร ยาบย�ในหน�งส�อ "อะห กาม อ�ล-อด�ยน " เลขท�: 141

หะดษบทน5เป+นหะดษท�ม�รส�ล เพราะเป+นสายรายงานท�ขาดตอนระหว�างท�านอ�ม�ร อ�บน� อ�บด�ลอะซซ ก�บท�านนบ ศ9อลล�ลลอฮ อะล�ยฮ�วะส�ลล�ม และในสายรายงานท�บ�นท&กโดยอ�มามอ�ช-ชาฟ:อย�มน�กรายงานท�ช��ออ�บรอฮมอ�บน� มะห ม�ด ซ&�งเป+นรายงานท� "ม�ตร�ก"4 ฉะน�5นสายรายงานท�บ�นท&กโดยอ�มามอ�ช-ชาฟ:อย�จำ&งเป+นสายรายงานท�อ�อนมาก

แต�สายรายงานท�บ�นท&กโดยอ�ล-ฟ:ร ยาบย�เป+นสายรายงานท�ถ�กต"องและไม�มน�กรายงานคนใดท�ถ�กต�เตยนในเร��องความน�าเช��อถ�อ กล�าวค�อท�านได"รายงานจำากอ�บด�ลอะอ ลา อ�บน� ห�มมาด จำากว�ฮ�ยบ อ�บน� คอล�ด จำากอ�บรอฮม อ�บน� อ�กบะฮ จำากท�านอ�ม�ร อ�บน� อ�บด�ลอะซซ

สร�ปค�อ อะษ�ร บทน5เป+นอะษ�ร ท�ม�รส�ล แต�มสายรายงานถ�กต"องถ&งท�านอ�ม�ร อ�บน� อ�บด�ล อะซซ

4ต�กรบ อ�ต-ตะฮ ซบ, 1/93

Page 11: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

หล�กฐานของท�ศนะท�!สอง

ท�ศนะท�ว�าวาญ�บต"องละหมาดว�นศ�กร�ส)าหร�บม�สล�มท�กคน ได"อ"างหล�กฐานจำากค)าตร�สของอ�ลลอฮ ส�บหาะฮ�วะตะอาลา :

م ة من� ي�و� ال� ذ�ا ن�ودي� للص! ن�وا إ ا ال!ذين� آم� �ي)ه� ي�ا أل�ى ذك�ر الل!ه ا إ ع�و� اس� ع�ة ف� م� ال�ج�

“โอ"บรรดาผ�"ศร�ทธาเอFย เม��อมเสยงร"องเรยก (อะซาน) เพ��อท)าอะซานในว�นศ�กร�ก9จำงรบเร�งไปส��การร)าล&กถ&งอ�ลลอฮ .” [อ�ล-ญ�ม�อะฮ : 9]

ข�อบ�งช�5ของหล�กฐาน

อ�ลลอฮ ส�บหาะฮ�วะตะอาลา ได"ก)าหนดละหมาดว�นศ�กร�เหน�อม�สล�มท�กคน โดยไม�ได"ยกเว"นว�นอด ฉะน�5นเม��อว�นอด ตรงก�บว�นศ�กร� ก9จำ)าเป+น (วาญ�บ) ท�จำะต"องละหมาดว�นศ�กร�

ว/เคราะห�หล�กฐาน

Page 12: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

มหล�กฐานท�ถ�กต"องจำากท�านอ�ษมาน อ�บน� อ�ฟฟาน ว�าท�านอน�ญาตให"ชาวอะวาลย� ไม�ต"องออกมาละหมาดว�นศ�กร�

หล�กฐานของท�ศนะท�!สาม

ท�ศนะท�ว�าไม�จำ)าเป+นต"องละหมาดว�นศ�กร�ส)าหร�บผ�"ท�ได"ละหมาดอดแล"ว ได"อ"างอ�งหล�กฐานด�งน5

1. จำากท�านอบ�ฮ�ร9อยเราะฮ เราะฎ�ย�ลลอฮ อ�นฮ� จำากท�านนบ ศ9อลล�ลลอฮ อะล�ยฮ�วะส�ลล�ม ได"กล�าวว�า:

اء� م�ن� ش� ي�د�ان ف� ذ�ا ع ع� في� ي�و�مك�م� ه� ت�م� د� اج� ق�ع�و�ن� م@ ن!ا م�ج� إ ع�ة و� م� ه� من� الج�

أ� ز� أ�ج�“แท"จำร�งสองว�นอดได"มาบรรจำบก�นในว�นน5 (ว�นศ�กร�) ด�งน�5น

หากผ�"ใดประสงค� (ไม�ละหมาดว�นศ�กร�) ม�น (ละหมาดอด) ก9เป+นท�ทดแทนแล"วส)าหร�บเขาในการละหมาดว�นศ�กร� และแท"จำร�งพวกเราจำะละหมาดว�นศ�กร�ก�น”

Page 13: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

ข�อบ�งช�5ของหะด�ษ

หะดษบทน5บ�งช5อย�างช�ดเจำนว�าการละหมาดอดสามารถทดแทนการละหมาดว�นศ�กร� ฉะน�5นจำ&งไม�จำ)าเป+นท�จำะต"องละหมาดว�นศ�กร� แต�ถ"าผ�"ใดประสงค�จำะละหมาดก9ถ�อว�าอน�ญาต

ว/เคราะห�หล�กฐาน

หะดษบทน5บ�นท&กโดยอบ�ดาว�ด ในหน�งส�อ "อ�ส-ส�น�น" เลขท�: 1073, อ�ล-ญาร�ด ในหน�งส�อ "อ�ล-ม�นตะกอ" เลขท�: 302, อ�ล-

หาก�ม ในหน�งส�อ "อ�ล-ม�สต�ดร9อก" เลขท�: 1064, และอ�ล-บ�ยฮะกย� ในหน�งส�อ "อ�ส-ส�น�น" เลขท�: 6082

ซ&�งท�ถ�กต"องแล"วหะดษบทน5เป+นหะดษม�ร ส�ลด��งท�ท�านอ�ดดาเราะก�ฏนย�5 และอ�มาม อะห ม�ด6 ได"กล�าวไว"7 กล�าวค�อเป+นการรายงานจำากอบ�ศอล�ห จำากท�านนบ ศ9อลล�ลลอฮ อะล�ยฮ�วะส�ลล�ม โดยไม�ได"ระบ�เศาะหาบะฮ ด��งการบ�นท&กของอ�บด�ร ร9อซซาก ในหน�งส�อ "อ�ล-ม�ศ9อนน�ฟ" เลขท�: 5729, อ�ล-บ�ยฮะกย� ในหน�งส�อ"อ�ส-ส�น�น"

เลขท�: 6514

5อ�ดดาเราะก�ฏนย , อ�ลอ�ล�ล อ�ลวาร�ดะฮ ฟB อ�ลอะหาดษ อ�นนะบะวยะฮ , ดาร อ�ฏฏ9อยย�บะฮ , ร�ยาด, 1985. เล�ม 10, หน"า 217.

6อ�บน�ลเญาซย , อ�ลอ�ล�ล อ�ลม�ตะนาฮ�ยะฮ ฯ, อ�ดาเราะฮ อ�ลอ�ล�ม อ�ลอะษะรยะฮ , ฟDยซอล อาบาด, 1981. เล�ม 1, หน"า 473.

7ด� อ�ต-ต�ลคศ อ�ล-หะบร 2/88

Page 14: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

และหากว�าหะดษบทน5เป+นหะดษม�ร ฟ�อ แล"ว ก9ไม�สามารถน)ามาเป+นหล�กฐานสน�บสน�นท�ศนะน5ได" เพราะช�วงท"ายของหะดษท�านนบ ศ9อลล�ลลอฮ อะล�ยฮ�วะส�ลล�ม ได"กล�าวว�า:

ع�و�ن� م@ ج� ن!ا م� إ و�"และแท"จำร�งพวกเราจำะละหมาดว�นศ�กร�ก�น"

ซ&�งบ�งช5ให"เห9นว�า การอน�ญาตให"ไม�ต"องละหมาดว�นศ�กร�น�5นเฉพาะบ�คคลบางกล��ม แต�ว�าท�านนบเองและบรรดาเศาะหาบะฮ บางส�วนจำะรวมต�วก�นละหมาดว�นศ�กร� ฉะน�5นจำ&งสามารถช5แจำงประโยคของหะดษบทน5ได"ด�งน5

"ด�งน�5นหากผ�"ใดประสงค� (ไม�ละหมาดว�นศ�กร�) ม�น (ละหมาดอด) ก9เป+นท�ทดแทนแล"วส)าหร�บเขาในการละหมาดว�นศ�กร�" หมายถ&งชาวอะวาลย�หร�อชาวชนบทท�บ"านเร�อนอย��ไกลจำากม�สญ�ดนบ ศ9อลล�ลลอฮ อะล�ยฮ�วะส�ลล�ม

"และแท"จำร�งพวกเราจำะละหมาดว�นศ�กร�ก�น" หมายถ&งต�วท�านนบเองและบรรดาเศาะหาบะฮ ท�มบ"านอย��ใกล"ก�บม�สญ�ดนบ

2. ท�านม�อาว�ยะฮ อ�บน� อบส�ฟยาน ได"ถามท�านซ�ยด อ�บน� อ�ล-

อ�ร ก9อม ว�า ท�านเคยอย��พร"อมก�บท�านนบ ศ9อลล�ลลอฮ อะล�ยฮ�วะส�ลล�ม ในขณะท�สองว�นอด (ว�นอดและว�นศ�กร�) ได"รวมก�นไหม?

ท�านซ�ยด ตอบว�า เคย แล"วท�านม�อาว�ยะฮ ก9ถามต�ออกว�า แล"วท�านนบ ศ9อลล�ลลอฮ อะล�ยฮ�วะส�ลล�ม ปฏ�บ�ต�เช�นไร? ท�านซ�ยด ตอบว�า:

اء� أ�ن� : م�ن� ش� ال� ق� ع�ة ف� م� خ!ص� في� الج� ل!ى العي�د� ث�م! ر� ص�ل@ ل�ي�ص� ل@ي� ف� .ي�ص�

Page 15: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

“ท�านได"ละหมาดอด หล�งจำากน�5นท�านก9ได"ผ�อนปรนในการละหมาดว�นศ�กร� และท�านก9ได"กล�าวว�า ผ�"ใดประสงค�จำะละหมาดก9จำงละหมาด”

ข�อบ�งช�5ของหะด�ษ

    หะดษบทน5บ�งช5ว�าท�านนบ ศ9อลล�ลลอฮ อะล�ยฮ�วะส�ลล�ม ได"ผ�อนปรนการละหมาดว�นศ�กร�เม��อตรงก�บว�นอด ใครประสงค�จำะละหมาดก9ละหมาด และใครท�ไม�ประสงค�จำะหมาดก9เป+นท�อน�ญาต

ว/เคราะห�หล�กฐาน

หะดษบทน5บ�นท&กโดยอบ�ดาว�ด ในหน�งส�อ "อ�ส-ส�น�น" เลขท�: 1072, อ�บน�ค�ซ�ยมะฮ ในหน�งส�อ อ�ศ“ -เศาะห5ห เลขท�” : 1464,

อ�ล-หาก�ม ในหน�งส�อ "อ�ล-ม�สต�ดร9อก" เลขท�: 1014, อ�ด-ดาร�มย� ในหน�งส�อ "อ�ส-ส�น�น" เลขท�: 1665, อ�ล-บ�ยฮะกย� ในหน�งส�อ "อ�ส-ส�น�น" เลขท�: 547

หะดษบทน"เป+นหะดษท�เฎาะอฟ ไม�สามารถน)ามาเป+นหล�กฐานได" เพราะ

1. ในสายรายงานท�น�กหะดษคนหน&�งช��อ อ�ยาส อ�บน� อบร9อมละฮ ซ&�งน�กหะดษหลายท�านท�ระบ�ว�าเขาเป+นบ�คคลท�ไม�เป+นท�ร� "จำ�ก (ม�จำญ�ฮ�ล) ฉะน�5นจำ&งมน�กหะดษบางท�านห�ก�มว�าหะดษบทน5เป+นหะดษท�เฎาะอฟ

ท�านอ�บน�อ�ล-ม�นซ�ร กล�าวว�า: "หะดษน5ไม�ถ�กต"อง เพราะอ�ยาสเป+นน�กรายงานท�ไม�เป+นท�ร� "จำ�ก" 

Page 16: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

2. มน�กรายงานช��อ "อ�บด�ร เราะห มาน"

ท�านอ�มามอะห ม�ดกล�าวว�า: "บรรดาหะดษของอ�บด�ร เราะห มานน�5นม�งก�ร และไม�มหะดษท�เขารายงานเก�ยวก�บสองละหมาดว�นอดจำากท�านนบ ศ9อลล�ลลอฮ อะล�ยฮ�วะส�ลล�ม ท�ถ�กต"อง" 

3. จำากท�านอ�บน�อ�ม�ร เราะฎ�ย�ลลอฮ อ�นฮ�มา ได"เล�าว�า:

و�ل الل��ه س��� د ر� ي�د�ان ع�ل�ى ع�ه� ع� ع ت�م� ص��لى الل��هاج�اء� أ�ن�عليه وسلم : م�ن� ش��� ال� ل!ى بالن!اس ث�م! ق� ف�ص�

ف� ل���! اء� أ�ن� ي�ت�خ� ا و�م�ن� ش���� �ته���� ل�ي�أ ة� ف� ع���� م� أ�تي� الج� ي����ل!ف� ل�ي�ت�خ� .ف�

สองว�นอดได"มาบรรจำบก�นในสม�ยของท�านนบ ศ9อลล�ลลอฮ อะล�ยฮ�วะส�ลล�ม แล"วท�านก9ได"ละหมาด (อด) พร"อมก�บผ�"คน หล�งจำากน�5นท�านก9กล�าวว�า ใครท�ประสงค�จำะมาละหมาดว�นศ�กร� ด�งน�5นเขาก9จำงมาละหมาด และหากใครประสงค�จำะละท�5ง ด�งน�5นเขาก9จำงละท�5ง

ข�อบ�งช�5ของหะด�ษ

หะดษบทน5บ�งช5ว�าท�านนบ ศ9อลล�ลลอฮ อะล�ยฮ�วะส�ลล�ม ได"ผ�อนปรนการละหมาดว�นศ�กร�ส)าหร�บผ�"ท�มาร�วมละหมาดว�นอด ด�งน�5นหากใครไม�ประสงค�จำะมาร�วมละหมาดว�นศ�กร�อกก9ถ�อว�าอน�ญาต

ว/เคราะห�หล�กฐาน

หะดษน5บ�นท&กโดยอ�บน�มาญะฮ ในหน�งส�อ"อ�ส-ส�น�น" เลขท�: 1373, อ�บน�ลเญาซย� ในหน�งส�อ "อ�ล-อ�ล�ล อ�ล-ม�ตะนาฮ�ยะฮ " เลขท�: 806, อ�บน�อะด�ย ในหน�งส�อ "อ�ล-กาม�ล" 6/455

Page 17: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

หะดษบทน5เป+นหะดษท�เฎาะอฟ เน��องจำากในสายรายงานท�น�กรายงาน 2 คนท�เฎาะอฟ น��นค�อญ�บาเราะฮ อ�บน� อ�ล-ม�ฆ9อลล�ส และม�นด�ล อ�บน� อะลย�

ท�านอ�บน�ลเญาซย�กล�าวว�า: "หะดษน5ไม�ถ�กต"อง ม�นด�ล อ�บน� อะลย� เฎาะอฟมาก ส�วนญ�บาเราะฮ เขาน�5นไม�มอะไรเลย ท�านยะห ยากล�าวว�า เขาเป+นคนจำอมโกหก และท�านอ�บน�น�ม�ยร กล�าวว�า ได"ได"ก�หะดษ"8

หล�กฐานของท�ศนะท�!ส�!

8อ�ล-อ�ล�ล อ�ล-ม�ตะนาฮ�ยะฮ เลขท�: 806

Page 18: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

    ผ�"ท�มท�ศนะว�าไม�ต"องละหมาดว�นศ�กร�และละหมาดซ�ฮ รเพราะการละหมาดอดถ�อว�าเป+นท�เพยงพอแล"ว ได"อ"างหล�กฐานจำากการปฏ�บ�ต�ของอ�บน�อ�ซ-ซ�บ�ยร 9

9ละหมาดอดโดยไม�ต"องละหมาดว�นศ�กร�และไม�ต"องละหมาดบ�ายกระท)าได"หร�อ เพราะละหมาดอดเป+นซ�นนะห� ส�วนละหมาดว�นศ�กร�ก�บละหมาดบ�ายเป+นฟDรด� จำะแทนก�นได"หร�อ

น�ค�อการต�5งข"อส�งเกตโดยท�ย�งไม�ร� "หล�กฐาน เป+นการดท�เราจำะระว�งร�กษาฟDรด�ของเราให"ครบถ"วน แต�เร��องใดก9ตามท�ม ต�วบทหล�กฐานและมแนวการปฏ�บ�ต�จำากศอฮาบะห� เราก9ต"องร�บฟDงด"วยเช�นก�น

ال� ع� ع�ط�اء� ق� ت�م� ع�ةF ي�و�م� اج� م� و�م� ج� ي��� رF و� د ع�لى� فط��� ر اب�ن ع�ه��� ب�ي��� الز�ال� ق� ي�د�ان ف� ع�ا ع ت�م� دF ي�و�مF فى اج� ا و�اح م� ع�ه� م� ج� ي�عا ف� م ا ج� م� ال!ه� ك�ع�ت�ي�ن ف�ص� ر�ة^ ا ي�زد� ل�م� ب�ك�ر� م� ت!ى ع�لي�ه ل!ى ح� ر� ص� الع�ص�

อะฏออ�รายงานว�า ว�นศ กร�ก�บว�นอ�ดฟ:ตร/ตรงก�นในสม�ยของท�านอ/บน ซ บ�ยร�“ ท�านกล�าวว�า สองอ�ดมาบรรจำบในว�นเด�ยวก�น ฉะน�5นจำ#งได�รวมท�5งสองไว�ด�วยก�น โดยละหมาดอ�ดและละหมาดว�นศ กร�ด�วยก�น 2 รอกอะห� ในเช�าตร,� จำากน�5นก�ไม�ได�ละหมาดอ !นใดอ�กจำนกระท�!งละหมาดอ�ศร�” บ�นท&กโดยอบ�ดาว� =ด ฮะดษท� 906

بى ب�ن ع�ط�اء ع�ن�� ب�احF أ ال� ر� لى� ق� ب�ن� بن�ا ص� ب�ي�ر ا ي�دF ي�و�م فى الز� ع

ع�ةF ي�و�م فى م� و!ل� ج�ار أ� ن�ا ث�م! الن�ه� ح� ع�ة الى� ر� م� ل�م� الج� ج� ف� ر� ل�ي�ن�ا ي�خ� ا

ل�ي�ن�ا د�انا ف�ص� ا بالط�ائف ع�ب!اسF اب�ن� و�كا�ن� و�ح� ل�م! دم� ف� ن�ا ق� ل�ه� ذ�لك� ذ�ك�ر�ال� ق� اب� ف� ص�

ن!ة� أ� الس�

รายงานจำากอะฏออ� อ�บน�อบรอบาฮ�ว�า ท�านอ/บน ซ บ�ยร�ได�น&าเราละหมาดอ�ด“

ซ#!งตรงก�บว�นศ กร�ในตอนเช�า และเม !อเราได�ไปละหมาดว�นศ กร� ท�านก�ไม�ได�ออกมาน&าเราละหมาด พวกเราจำ#งต�างคนต�างละหมาด ขณะน�5นท�านอ/บน อ�บบาสอย,�ท�!เม องฏออ/ฟ เม !อท�านกล�บมาเราจำ#งเล�าเร !องท�!เก/ดข#5นให�ฟ=ง ท�านกล�าวว�า ถ,กต�องตรงตามซ นนะห�แล�ว” บ�นท&กโดยอบ�ดาว� =ด ฮะดษท� 905

Page 19: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

    ท�านอะฏออ�ได"เล�าว�าว�นศ�กร�ก�บว�นอดฟ:ฏร ได"มาบรรจำบก�นในสม�ยของท�านอ�บน�อ�ซ-ซ�บ�ยร แล"วเขาก9ได"กล�าวว�า:

^ ي�عا م ا ج� م� ع�ه� م� ج� دF ف� ع�ا في� ي�و�مF و�اح ت�م� ي�د�ان اج� عل!ى ت!ى ص� ما� ح� ة ل�م� ي�زد� ع�ل�ي�ه ك�ع�ت�ي�ن ب�ك�ر� ا ر� م� ه� ال! ف�ص�

ر� الع�ص�

“สองว�นอดได"มาบรรจำบก�นในว�นเดยวก�น แล"วเขา (อ�บน�อ�ซซ�บ�ยร ) ก9ได"รวมละหมาดท�5งสองด"วยการละหมาดสองร9อกอ�ตในตอนเช"า และท�านไม�ได"เพ��มเก�นสองร9อกอ�ตน�5นจำนกระท��งละหมาดอ�ศร”

ฮะดษท�5งสองบทข"างต"นน5อย��ในฐานะศอเฮยะห� เป+นเหต�การณ�ท�เก�ดข&5นในย�คของท�านอ�บด�ลลอฮ� อ�บน�ซ�บ�ยร� และท�านอ�บด�ลลอฮ� อ�บน�อ�บบาส ท�5งสองท�านน5เป+นศอฮาบะห�ของท�านรอซ�ล

บางท�านกล�าวว�า น)5าหน�กของหล�กฐานน5เบามากเป+นแค�ฮะดษเมาก�ฟ ค�อเป+นการกระท)าของศอฮาบะห�เท�าน�5น ม�ใช�ฮะดษม�รฟDวอ� หมายถ&งฮะดษท�อ"างถ&งค)าพ�ด,การกระท)า,และการยอมร�บของท�านนบ

ขอท)าความเข"าใจำว�าน�เป+นค)าพ�ดท�ไม�ถ�กต"อง เพราะถ"าพ�จำารณาในตอนท"ายของฮะดษ เราจำะพบค)าพ�ดของอ�บน�อ�บบาสท�อ"างถ&งท�านนบด"วย โดยท�านกล�าวว�า ถ�กต"องตรงตามซ�นนะห� อย�างน5เขาเรยกว�า อะลาฮ�กม�5ลม�รฟDวอ� ค�อ ฮะดษท�มฐานะเดยวก�บฮะดษม�รฟDวอ� หมายถ&งอ"างถ&งท�านนบด"วยเช�นก�น

ประการต�อมาก9ค�อ ข"อสงส�ยท�บอกว�า ละหมาดอดเป+นซ�นนะห� ส�วนละหมาดว�นศ�กร�และละหมาดบ�ายเป+นฟDรด� จำะแทนก�นได"หร�อ หล�กฐานท�บอกว�าได" แสดงไว"แล"วข"างต"นแล"ว ส�วนการท�เข"าใจำว�าละหมาดอดเป+นซ�นนะห�น�5น อ�นน5เป+นความเข"าใจำในท�ศนะของม�ซฮ�บชาฟ:อ ส�วนในม�ซฮ�บอ��นๆ เขาเข"าใจำว�าละหมาดอดเป+นฟDรด�ด"วย และเหต�ของความเข"าใจำในฮ�ก�มท�ต�างก�นน5ข&5นอย��ก�บการพ�จำารณาในค)าส��งของท�านรอซ�ล ซ&�งเข"าส��ประเด9นของฟ:กฮ� ท�เขาถกเถยงก�นย�ดยาว

Page 20: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

ว/เคราะห�หล�กฐาน อะษ�ร น5บ�นท&กโดยอบ�ดาว�ด ในหน�งส�อ "อ�ส-ส�น�น" เลขท�:

1072, อ�บด�ร ร9อซซาก ในหน�งส�อ "อ�ล-ม�ศ9อนน�ฟ" เลขท�: 5725,

และอ�บน�อ�ล-ม�นซ�ร ในหน�งส�อ "อ�ล-เอาส�ฏ" เลขท�: 2142

ถ&งแม"อะษ�ร บทน5จำะเป+นอะษ�ร ท�ถ�กต"องจำากท�านอ�บน�ซ�บ�ยร แต�ว�าม�นค"านก�บการปฏ�บ�ต�ของท�านนบ ศ9อลล�ลลอฮ อะล�ยฮ�วะส�ลล�ม ด�งท�น5หะดษท�เศาะห5ห จำากท�านอ�น-น�อ มาน อ�บน� บะชร ได"เล�าว�า:

و�ل� الله س� أ� في� صلى الل��ه علي��ه وس��لمك�ان� ر� ر� ي�ق���ك� األ�ع�ل�ى) و� ب��@ م� ر� ب@ح اس��� ة بـ (س��� ع��� م� العي�د�ي�ن و�في� الج�د� ع� العي��� ت�م��� ذ�ا اج� إ : و� ال� ي�ة) ق��� دي�ث� الغ�اش�� اك� ح��� �ت��� ل� أ (ه���

ال�ت�ي�ن ما� أ�ي�ضا في� الص! به� أ ر� دF ي�ق� ع�ة� في� ي�و�مF و�اح م� الج� .و�

“ท�านเราะส�ล�ลลอฮ ศ9อลล�ลลอฮ อะล�ยฮ�วะส�ลล�ม ได"อ�านส�เราะฮ "ส�บบ�ฮ�ส มะร9อบบ�ก�ล อะอ ลา" และ "ฮ�ล อะตากะ หะดษ�ล ฆอช�ยะฮ " ในละหมาดสองว�นอดและละหมาดว�นศ�กร�. และท�าน (อ�น-น�อ มาน) ได"เล�าอกว�า: และเม��อว�นอดก�บว�นศ�กร�รวมก�นในว�นเดยวก�น ท�านจำะอ�านท�5งสองส�เราะฮ ในสองละหมาด (ละหมาดอดก�บละหมาดว�นศ�กร�) เช�นก�น10

หะดษน5ระบ�อย�างช�ดเจำนว�าเม��อว�นอดตรงก�บว�นศ�กร� ท�านนบน ศ9อลล�ลลอฮ อะล�ยฮ�วะส�ลล�ม จำะละหมาดว�นศ�กร� และไม�ได"ละท�5งละหมาดว�นศ�กร�แต�ประการใด ฉะน�5นการอ"างว�าการปฏ�บ�ต�ของอ�บน�อ�ซ-ซ�บ�ยร เสม�อนก�บการปฏ�บ�ต�ของท�านนบ (ม�ร ฟ�อ ห�กม�น)

ถ�อว�าไม�ถ�กต"อง เพราะว�าม�นค"านก�บการปฏ�บ�ต�ของท�านนบ

10บ�นท&กโดยม�สล�ม เลขท�: 2065

Page 21: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

ศ9อลล�ลลอฮ อะล�ยฮ�วะส�ลล�ม อกท�5งย�งค"านก�บการปฏ�บ�ต�ของท�านอ�ษมาน อ�บน� อ�ฟฟาน

ฉะน�5นจำ&งบรรดาอ�ละมาอ จำ&งปฏ�เสธท�ศนะน5โดยส�5นเช�ง เพราะไปท�5งละหมาดว�นศ�กร�และละหมาดซ�ฮ รซ&�งเป+นฟDรฎJตามมต�เอกฉ�นท�ของบรรดาอ�ละมาอ

ท�านอ�บน�อ�บด�ลบ�ร กล�าวว�า:

و�ل� ب�ي�ر و� ع�ط�اء ق� ذ�ا الب�اب ع�ن� اب�ن الز) وي� في� ه� و� ر�م� ن�ه� د� م ل� به أ�ح� ار و� ل�م� ي�ق� اء� األ�م�ص� ه� ق� ه� ف� �ن�ك�ر� ن�ك�ر� أ م�"และมรายงานในเร��องน5 (ว�นอดตรงก�บว�นศ�กร�) จำากอ�

บน�อ�ซ-ซ�บ�ยร และอะฏออ�ซ&�งท�ศนะท�ถ�กปฏ�เสธ บรรดาน�กฟ:กฮ ท� �วสารท�ศต�างปฏ�เสธท�ศนะน5 และไม�มน�กฟ:กฮ คนไหนเลยท�กล�าวเช�นน�5น"11

อน&�ง อาจำจำะเป+นไปได"ว�าท�านอ�บน�อ�ซ-ซ�บ�ยร ไม�ได"ละท�5งการละหมาดว�นศ�กร�แต�ประการใด เพยงแต�เป+นความเข"าใจำของอ�ละมาอ�บางท�านเท�าน�5นท�ว�าอ�บน�อ�ซ-ซ�บ�ยร ไม�ได"ละหมาดว�นศ�กร� เพราะในรายงานจำากอ�บน�อ�ซ-ซ�บ�ยร อะฏออ�กล�าวว�า:

ا م� ال!ه� ي�عا ف�ص� م ما� ج� ع�ه� م� ج� ف�"แล"วท�านก9จำะรวมท�5งสองเวลา แล"วละหมาดรวมท�5งสอง"

    จำากต�วบทจำากเห9นได"ว�าท�านอ�บน�อ�ซ-ซ�บ�ยร ไม�ได"ละท�5งการละหมาดว�นศ�กร� เพยงแต�ท�านเอามารวมก�บละหมาดว�นอด โดยการละหมาดว�นศ�กร�แทน

11อ�ล-อ�สต�ซการ 2/385

Page 22: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

อาจำจำะมค)าถามว�า ละหมาดว�นศ�กร�ในช�วงเช"าได"อย�างไร เพราะละหมาดว�นศ�กร�เข"าเวลาเม��อตะว�นคล"อย ?

ค)าตอบค�อ ท�านอ�บน�อ�ซ-ซ�บ�ยร อาจำจำะมท�ศนะว�าอน�ญาตให"ละหมาดว�นศ�กร�ก�อนตะว�นคล"อยได"12 ด�งน�5นท�านเลยเอาละหมาดอดก�บละหมาดว�นศ�กร�มาละหมาดด"วยก�น โดยการละหมาดว�นศ�กร�แทน ซ&�งมบางรายงานระบ�ว�าท�านค�ฏบะฮ ก�อนแล"วละหมาดทหล�ง ซ&�งเป+นร�ปแบบของการละหมาดว�นศ�กร�ไม�ใช�ร�ปแบบการละหมาดอดแต�ประการใด เพราะละหมาดอดจำะเร��มด"วยการละหมาดก�อนแล"วค�ฏบะฮ หล�งจำากน�5น ด�งการรายงานของวะฮ บ อ�บน� ก�ยสานได"เล�าว�า:

خ�ط�ب� ج� ف� ر� ار� ث�م! خ� ت!ى ت�ع�ال�ى الن�ه� و�ج� ح� ر� ر� الخ� أ�خ! ف�ل!ى ل� ف�ص� ط�ب�ة� ث�م! ن�ز� أ�ط�ال� الخ� ف�

"แล"วท�านก9ออกมาช"าจำนกระท��งสายมาก หล�งจำากน�5นท�านก9ออกมาค�ฏบะฮ แล"วท�านก9ค�ฏบะฮ จำนนาน หล�งจำากน�5นท�านก9ลงมา (จำากม�นบ�ร ) แล"วละหมาด13

อ�ล-ค9อฏฏอบย�กล�าวว�า: ل� إال! م�� دي� أ�ن� ي�ح� ن��� ز� ع و� إن!ه� ال� ي�ج� ب�ي�ر ف� ني�ع� اب�ن الز� ا ص� م!

أ�

و�ال ب�ل� الز� ة ق� ال� دي�م� الص! ى ت�ق� ذ�ه�ب م�ن� ي�ر� .ع�ل�ى م�

"ส�วนการปฏ�บ�ต�ของอ�บน�อ�ซ-ซ�บ�ยร น�5น แท"จำร�งแล"วม�นเป+นท�ไม�อน�ญาตตามท�ศนะของฉ�น นอกจำากตามม�ซฮ�บของผ�"ท�เห9นว�าอน�ญาตให"ท)าการละหมาด (ว�นศ�กร�) ก�อนตะว�นคล"อย"14

12ด��งท�ศนะของท�านอ�มามอะห ม�ดและอ�สหาก อ�บน� รอฮ�ว�ยฮ 13บ�นท&กโดยอ�น-นะสาอย� เลขท�: 1592. 14เอาน�ล มะอ บ�ด 3/289.

Page 23: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

ق��ال الش��يخ الص��نعاني في س��بل الس��الم ]   [ : قلت : ال يخفى أن عطاء أخبر أن��ه لم2/113

يخ��رج ابن الزب��ير لص��الة الجمع��ة، و ليس ذل��ك بنص ق��اطع أن��ه لم يص��ل الظه��ر في منزل��ه، فالجزم غير ص��حيح الحتم��ال أن��ه ص��لى الظه��ر في منزل��ه، ب��ل في ق��ول عط��اء أنهم "ص��لوا وح��دانا" أي الظه��ر م��ا يش��عر بأن��ه ال قائ��ل بسقوطه ]إذ ال حاجة أن يذكر عطاء أنهم ص��لوا النافل��ة وح��دانا فال يبقى إال أنهم ص��لوا الظه��ر

و ال يق��ال أن م��راده ص��لوا الجمع��ة وح��دانا[وحدانا فإنها ال تصح إال في جماعة إجماعا

เชคอ�ศศ9อนอานย� กล�าวในหน�งส�อส�บ�ล�สสลาม (เล�ม 2 หน"า 113) ว�า : "ข"าพเจำ"าขอกล�าวว�า : เป+นท�ช�ดเจำนว�าท�านอะฏออ�ระบ�ว�า ท�านอ�บน�ซซ�เบรไม�ได"ออกมาละหมาดว�นศ�กร� ซ&�งเช�นน5ม�ได"เป+นหล�กฐานช�ดเจำนเด9ดขาด ว�าท�านม�ได"ละหมาดซ�ฮรท�บ"านของท�าน ด�งน�5น การช5ช�ดฟDนธงลงไป(ว�าท�านม�ได"ละหมาดซ�ฮร) จำ&งไม�ถ�กต"อง เน��องจำากมความเป+นไปได"ว�าท�านละหมาดซ�ฮรท�บ"านของท�าน ย��งไปกว�าน�5น ค)าพ�ดของอะฏออ�ท�ระบ�ว�าพวกเขา 'ต�างคนต�างละหมาด' ซ&�งหมายถ&งละหมาดซ�ฮรน�5น ย�งบ�งช5ว�าไม�มผ�"ใดเห9นว�าละหมาดซ�ฮรได"ตกไป ท�5งน5 เพราะไม�มประโยชน�อ�นใด ท�อะฏออ�จำะบอกว�าพวกเขาต�างคนต�างละหมาดส�น�ต ด�งน�5น จำ&งไม�มข"อสร�ปอ��นใด นอกจำาก 'พวกเขาต�างคนต�างละหมาดซ ฮร�' และไม�อาจำกล�าวได"ว�า พวกเขา 'ต�างคนต�างละหมาดว�นศ กร�' เพราะว�าละหมาดว�น

Page 24: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

ศ�กร�น�5น จำะใช"ไม�ได"นอกจำากต"องเป+นในร�ปญะมาอะฮ เท�าน�5น ด"วยมต�อย�างเป+นเอกฉ�นท�ของอ�ละมาอ�"15

ท�ศนะท�!ม�น&5าหน�ก

เร��องว�นอดก�บว�นศ�กร�ตรงก�นน�5นมท�ศนะท�หลากหลายเพยงแต�บ�คคลใดจำะให"น)5าหน�กท�ศนะไหนท�สอดคล"องก�บต�วบทหล�กฐานมากท�ส�ดเท�าน�5นเอง

15 อ�ละมาอ�พาดพ�งท�ศนะน5ถ&งอะฏออ�1. อ�ศ-ศ9อนนอานย� ในหน�งส�อ"ส�บ�ล�สสลาม"

الجميع عن فرضها يسقط أنه إلى عطاء وذهب2. เจำ"าของหน�งส�อ "เอาน�ลมะอ บ�ด"

الجميع عن فرضها يسقط أنه إلى عطاء وذهب3. อ�บน�อาบ�ดน ใน "หาช�ยะฮ "

الجمعة عن العيد صالة تجزي: عطاء قول عن به احترزใน 3 เล�มน5 ระบ�ว�า ท�ศนะของอะฏออ� ค�อ "เม��อละหมาดอดแล"ว จำะไม�ละหมาดญ�

ม�อะฮ อกก9ได"" โดยไม�ได"ระบ�ถ&งละหมาดซ�ฮร4. อ�น-นะวะวย�ในหน�งส�อ "ม�จำญ�ม�อ "

هذا في بعده تجب لم العيد صلوا إذا رباح ابي بن عطاء وقالالعصر اال غيرهما وال الظهر وال الجمعة صالة اليوم

เล�มน5เป+นการระบ�ช�ดเจำนจำากอ�หม�ามนะวะวย� ว�าอะฏออ�มท�ศนะว�าเม��อละหมาดอดแล"ว ท�5งญ�ม�อะฮ และซ�ฮรของว�นน�5นก9ตกไป จำะไม�ละหมาดก9ได"

Page 25: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

ซ#!งท�ศนะท�!ม�น&5าหน�กมากท�!ส ดค อ หากว�นอดตรงก�บว�นศ�กร� เช�นน5 ส)าหร�บบ�คคลท�ละหมาดอดแล"ว ได"ร�บการอน�โลมไม�ต"องละหมาดว�นศ�กร�หากเขาประสงค�จำะไม�ละหมาดว�นศ�กร� แต�วาญ�บส)าหร�บเขาจำะต"องละหมาดซ�ฮ ร� ด"วยเหต�ผลด�งต�อไปน5

ประเด�นท�!หน#!ง

ท�านรส�ล�ลลอฮ وسلم عليه الله صلي ได"ระบ�บ�คคลท�ละหมาดอดแล"วได"ร�บการผ�อนผ�นไม�ต"องละหมาดว�นศ�กร�ก9ได"

ท�านซ�ยด� บ�ตรของอ�ร กอมเล�าว�า

,ج8م8ع.ة5 ف.ق.ال. » م.ن, خ=ص. ف5ى ال 8م= ر. =ه.ار5 ث و=ل. الن. ,ع5يد. أ ص.ل=ى ال

8ج.مGع, « ,ي 8ج.مGع. ف.ل .ن, ي اء. أ ش.

“ท�านนบละหมาดอดในช�วงเช"า จำากน�5นท�านนบผ�อนปรนในการละหมาดว�นศ�กร�, ซ&�งท�านนบกล�าวว�า บ�คคลใดประสงค�จำะรวมละหมาด (ละหมาดอด และละหมาดว�นศ�กร�ด"วย) เช�นน�5นเขาจำงรวมเถ�ด ” 16

ท�านอ�บน� อ�ม�ร เล�าว�า

=ه5 -صلى الله عليLLه س8ول5 الل .م.ع. ع5يد.ان5 ع.ل.ى ع.ه,د5 ر. ت اج,

5ى. ,ت أ .LLن, ي. اء. أ .LLال. » م.ن, ش .LL8م= ق اس5 ث =LL5الن ل=ى ب .LLلم- ف.صLLوس .خ.ل=ف, « .ت ,ي .خ.ل=ف. ف.ل .ت .ن, ي اء. أ 5ه.ا و.م.ن, ش. ت

, .أ ,ي ,ج8م8ع.ة. ف.ل ال

16 หะดษเศาะห5ห , บ�นท&กโดยอะห ม�ด หะดษท� 19839

Page 26: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

“เม��ออดสองอดรวมก�น(ว�นอดและว�นศ�กร�) ในสม�ยของท�านรส�ล�ลลอฮ وسلم عليه الله صلي น�5น ท�านรส�ลละหมาดเป+นอ�มามเศาะหาบะฮ จำากน�5นท�านรส�ลก9กล�าวว�า บ�คคลใดประสงค�จำะละหมาดว�นศ�กร� เขาจำงกระท)าเถ�ด และบ�คคลใดประสงค�จำะกล�บไป (ท�พ)าน�กของตนโดยไม�ได"ละหมาดว�นศ�กร�) เขาจำงกล�บไปเถ�ด ” 17

หะดษท�5งสองข"างต"นสร�ปให"เห9นว�า เม��อบ�คคลหน&�งละหมาดอดแล"ว หากเขาประสงค�จำะละหมาดว�นศ�กร�ด"วยก9ให"ปฏ�บ�ต� แต�ถ"าเขาไม�ประสงค� หร�อเขาไม�สะดวก เช�น เขาอาจำเด�นทางไปย�งภ�ม�ล)าเนาเด�มของตน หร�อต�ดภารก�จำใดก9ช�าง เช�นน5ศาสนาอน�โลมไม�ต"องละหมาดว�นศ�กร�ได" เก�ยวก�บท�ศนะน5ถ�อว�ามน)5าหน�กมากท�ส�ด เพราะท�านนบเป+นผ�"ท�พ�ดด"วยต�วของท�านรส�ล وسلم عليه الله صلي เอง

ประเด�นท�!สอง

กรณท�ระบ�ว�าอน�โลมไม�ต"องละหมาดว�นศ�กร� หากบ�คคลผ�"น�5นละหมาดอดน�5นเข"าใจำ ประเด9นต�อมาค�อ เม��อไม�ได"ละหมาดว�นศ�กร� ต"องละหมาดซ�ฮ ร�หร�อไม�?

ค)าตอบค�อ วาญ�บจำะต"องละหมาดซ�ฮ ร�หากเขาไม�ได"ไปละหมาดว�นศ�กร� เพราะการละหมาดฟDร ฎJว�นหน&�งก�บค�นหน&�งห"าเวลาน�5น ไม�มหล�กฐานใดมายกเว"น หร�อผ�อนผ�นไม�ต"องละหมาด ยกเว"นบ�คคลท�ถ�กศาสนาก)าหนดไว" เช�น สตรท�มรอบเด�อน เป+นต"น ฉะน�5นในภาวะอ��นๆ เช�น ละหมาดอดแล"ว ได"ร�บการอน�โลมไม�ต"องละหมาดว�นศ�กร�

17 หะดษเศาะห5ห , บ�นท&กโดยอ�บน� มาญะฮ หะดษท� 1373

Page 27: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

ได" แต�ไม�ต"องละหมาดซ�ฮ ร�ด"วยน�5น ไม�มหล�กฐานใดมากล�าวย�นย�นยกเว"นไว"น��นเอง อกท�5งการละท�5งละหมาดฟDร ฎJแม"เพยงหน&�งฟDร ฎJ ถ�อเป+นบาปใหญ�ด"วยซ)5า

ท�านรส�ล�ลลอฮ وسلم عليه الله صلي กล�าวว�า

.ة5 « ك. الص=ال .ر, 8ف,ر5 ت ,ك ك5 و.ال ر, Gن. الش, .ي ج8ل5 و.ب ,ن. الر= .ي 5ن= ب » إ

“แท"จำร�งระหว�างบ�คคลหน&�งก�บการต�5งภาคและการเป+นก�ฟร (การปฏ�เสธ) น�5นค�อ การละท�5งละหมาด (ฟDร ฎJ)”18

อกประการหน&�ง การละหมาดซ�ฮ ร�เป+นละหมาดหน&�งในห"าของละหมาดฟDร ฎJ ซ&�งพระองค�อ�ลลอฮ ทรงก)าหนดเป+นฟDร ฎJก�อนท�พระองค�จำะก)าหนดละหมาดว�นศ�กร�เสยอก ซ&�งพ�จำารณาได"จำาก บ�คคลท�ศาสนาผ�อนผ�นไม�ต"องละหมาดว�นศ�กร�ซ&�งไม�เป+นฟDร ฎJส)าหร�บเขา อาท�เช�น คนเด�นทาง หร�อคนปKวย แต�บ�คคลด�งกล�าววาญ�บจำะต"องละหมาดซ�ฮ ร�ในว�นน�5นแทนการละหมาดว�นศ�กร� โดยไม�มข"อยกเว"นแต�ประการใดท�5งส�5น

ประเด�นท�!สาม

กรณท�ได"ร�บการผ�อนผ�นไม�ต"องละหมาดว�นศ�กร� แต�ไม�ต"องละ

หมาดซ�ฮ ร� ซ&�งเป+นการกระท)าของท�านอ�บน�ซ�บ�ยร� ( عنه الله رضي )

ท�านอะฏออ�เล�าว�า อดสองอดมารวมในว�นเดยวก�น“ , เขา (อ�บน�ซ�บ�ยร�) รวมว�นท�5งสองเข"าด"วยก�น แล"วท�านได"ละหมาดท�5งสอง

18 หะดษเศาะห5ห , บ�นท&กโดยม�สล�ม หะดษท� 256

Page 28: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

น�5น 2 ร9อกอะฮ ในตอนเช"า โดยไม�ได"ละหมาดอะไรเพ��มไปจำากท�5งสองน�5นอก จำนกระท��งละหมาดอ�ศร�”19

จำร�งอย��แม"ว�าท�านอ�บน�ซ�บ�ยร�ไม�ได"ออกมาละหมาดว�นศ�กร� จำนกระท��งเขาออกมาละหมาดอ�ศร� แต�ก9ม�ได"หมายรวมว�าท�านอ�บน� ซ�บ�ยร�ม�ได"ละหมาดซ�ฮ ร� ซ&�งหะดษข"างต"นก9ม�ได"กล�าวระบ�ไว" แต�จำ�กอย�างไรก9ช�าง การยกเล�กละหมาดซ�ฮ ร�หน&�งเวลาซ&�งเป+นฟDร ฎJจำะต"องมหล�กฐานอย�างช�ดเจำนมาย�นย�น เพราะเป+นเร��องใหญ� ซ&�งเร��องใหญ�ท�ต"องละท�5งละหมาดฟDร ฎJหน&�งเวลาโดยไม�มหล�กฐานอ�นช�ดเจำนมาระบ� หร�อระบ�แบบคล�มเคร�อคงเป+นไปไม�ได"อย��แล"ว อย�างน"อยท�ส�ดท�านรส�ล�ลลอฮ ต"องระบ�ไว"อย�างแจำ�มแจำ"ง แต�กล�บไม�มหล�กฐานใดๆ มาระบ�เจำาะจำงส��งด�งกล�าว ท�5งๆ ท�เป+นเร��องใหญ� และส)าค�ญมากๆ (ด�งท�กล�าวมาแล"วข"างต"น)

والله تعالى أعلم.

اللجنة الدائمة للبحوث العلميةفتوى واإلفتاء

ه�8/11/1420 وتاريخ 21160رقم

19หะดษเศาะห5ห , บ�นท&กโดยอบ�ดาว�ด หะดษท� 1074

Page 29: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

من حضر صالة العيد فيرخص ل��ه في ع��دم -1 حضور صالة الجمعة، ويصليها ظه��را في وقت الظهر، وإن أخذ بالعزيم��ة فص��لى م��ع الن��اس

الجمعة فهو أفضل. من لم يحض���ر ص���الة العي���د فال تش���مله -2

الرخصة، ولذا فال يسقط عنه وج��وب الجمع��ة، فيجب علي���ه الس���عي إلى المس���جد لص���الة الجمع��ة، ف��إن لم يوج��د ع��دد تنعق��د ب��ه ص��الة

الجمعة صالها ظهرا. يجب على إمام مسجد الجمعة إقام��ة ص��الة -3

الجمعة ذلك اليوم ليشهدها من ش��اء ش��هودها ومن لم يش��هد العي��د إن حض��ر الع��دد ال��ذي

تنعقد به صالة الجمعة، وإال فتصلى ظهرا. من حضر صالة العيد وترخص بع��دم حض��ور -4

الجمعة فإن��ه يص��ليها ظه��را بع��د دخ��ول وقتالظهر.

ال يش���رع في ه���ذا ال���وقت األذان إال في -5 المس��اجد ال��تي تق��ام فيه��ا ص��الة الجمع��ة فال

يشرع األذان لصالة الظهر ذلك اليوم. القول ب��أن من حض��ر ص��الة العي��د تس��قط -6

عنه ص��الة الجمع��ة وص��الة الظه��ر ذل��ك الي��وم قول غير صحيح، ولذا هج��ره العلم��اء وحكم��وا بخطئه وغرابت��ه؛ لمخالفت��ه الس��نة وإس��قاطه فريضة من فرائض الله بال دليل، ولع��ل قائل��ه لم يبلغ�ه م�ا في المس�ألة من الس�نن واآلث��ار ال��تي رخص��ت لمن حض��ر ص��الة العي��د بع��دم حضور صالة الجمع��ة، وأن��ه يجب علي��ه ص��التها

ظهرا والله تعالى أعلم.

Page 30: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

وبالله التوفيق، وص�لى الل�ه على نبين�ا محم�دوآله وصحبه وسلم.

 اللجنة الدائمة للبحوث العلمية واإلفتاء • الرئيس: عبد العزيز بن عبد الله آل الشيخ.

 • عضو: عبد الله بن غديان. • عضو: بكر أبو زيد.

 • عضو: صالح الفوزان.

http://www.alifta.com/Fatawa/Fatwaprint.aspx?languagename=&id=12796&BookID=3&sectionid=

Page 31: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

ฟ=ตวาล�จำญ�นะฮ)ดาอ/มะฮ) หมายเลข 21160 ว�นท�! 8/11/1420 ฮ.ศ.

1. ผ�"ใดท�ไปละหมาดอดแล"ว เป:ดโอกาสให"เขาขาดละหมาดญ�มอ�ตได" และให"เขาละหมาดซ�ฮ ร�ในเวลา แต�ถ�าหากว�าเขาจำะย#ดปฏ/บ�ต/ตามค&าส�!งท�!เป-นข�อบ�งค�บ (อะซ�มะฮ)) ด�วยการละหมาดญ ม อะฮ�พร�อมๆ ก�บผ,�คน ก�ถ อว�าเป-นการกระท&าท�!ประเสร/ฐกว�า

2. ผ�"ใดท�ไม�ไปละหมาดอด ไม�ถ�อว�าอย��ในกล��มของผ�"ท�ได"ร�บการอน�โลมให"ขาดละหมาดญ�มอ�ต ด�งน�5นเขาจำ&งจำ)าเป+นต"องไปละหมาดญ�มอ�ตท�ม�สย�ด

3. อ�หม�ามม�สย�ดท�ท)าละหมาดญ�มอ�ตจำ)าเป+นต"องท)าละหมาดญ�มอ�ตในว�นน�5น เพ��อให"บรรดาผ�"ท�ประสงค�จำะท)าละหมาดญ�มอ�ต และผ�"ท�ไม�ได"ไปละหมาดอดได"ร�วมก�นละหมาด 

4. ผ�"ท�ไปละหมาดอด และจำะถ�อปฏ�บ�ต�ตามการอน�โลมด"วยการไม�ไปละหมาดญ�มอ�ต เขาจำ)าเป+นต"องละหมาดซ�ฮ ร�ในเวลา

5. ในว�นน�5น ไม�มบ�ญญ�ต�ให"ท)าการอะซาน นอกจำากในม�สย�ดท�จำะท)าการละหมาดญ�มอ�ตเท�าน�5น ด�งน�5น จำ&งไม�มบ�ญญ�ต�ให"อะซานส)าหร�บละหมาดซ�ฮ ร�ในว�นน�5น

6. ท�ศนะท�เห9นว�า ผ�"ท�ละหมาดอดแล"ว ถ�อว�าไม�จำ)าเป+นต"องละหมาดญ�ม�อะฮ และซ�ฮรในว�นด�งกล�าวอกน�5น เป+นท�ศนะท�ไม�ถ�กต"อง ด"วยเหต�น5 บรรดาอ�ละมาอ�จำ&งไม�ยอมร�บท�ศนะด�งกล�าว และต�ดส�น

Page 32: อีดตรงกับวันศุกร์ (ภาษาไทย)

ว�าเป+นท�ศนะท�ผ�ดและแปลก เน��องจำากเป+นท�ศนะท�ข�ดแย"งก�บส�นนะฮ และเป+นการยกเล�กฟDรด�หน&�งจำากบรรดาฟDรด�ต�างๆ ท�อ�ลลอฮ ทรงก)าหนดไว" โดยปราศจำากหล�กฐาน เป+นไปได"ว�าผ�"ท�มท�ศนะเช�นน5 ไม�ได"ทราบถ&งต�วบทส�นนะฮ และอาษาร ต�างๆ ในประเด9นน5 ท�อน�โลมให"ผ�"ท�ละหมาดอดแล"วไม�ต"องละหมาดญ�ม�อะฮ ได" แต�ก9วาญ�บส)าหร�บเขาท�ต"องละหมาดซ�ฮรแทน.. ว�ลลอฮ�อะอ ล�ม

อ�บด�ลอะซซ บ�น อ�บด�ลลอฮ บ�น ม�ห�มม�ด อาล�ชช�ยค  ประธานอ�บด�ลลอฮ บ�น อ�บด�ลเราะห มาน อ�ลฆ�ด�ยยาน กรรมการ

บ�กร� บ�น อ�บด�ลลอฮ อบ�เซด กรรมการศอล�ห บ�น เฟาซาน อ�ลเฟาซาน กรรมการ