Διδακτική πρόταση για το μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄ Λυκείου

Μαρία Χρ.ΠασχούδηΦιλόλογος

2Ο ΓΕΛ ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ

Ο Μοτοσικλετιστής

Διδακτικοί στόχοι

1.Γενικοί αισθητική απόλαυση του

κειμένου κινητοποίηση της σκέψης και

της φαντασίας των μαθητών δημιουργία κινήτρων για

προσωπική έκφραση του μαθητή 

Διδακτικοί στόχοι2. ειδικοί συναισθηματική προσέγγιση του

κειμένου με τη βοήθεια της μουσικής γνωριμία με τη μεταπολεμική ποιήτρια

Μ. Αγαθοπούλου και την ποίησή της διερεύνηση της επίδρασης του

ιστορικού πλαισίου (Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος, Κατοχή, Εμφύλιος, νεώτερα βιώματα) στην ποίηση της

σύνθεση κειμένου, ενταγμένου σε συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο που θα εξυπηρετεί συγκεκριμένους στόχους.

ως προς τη μαθησιακή διαδικασίαΝα εξοικειωθούν οι μαθητές με την

εργασία σε ομάδες.Να εξοικειωθούν με τη

διερευνητική μάθηση.Να μάθουν να προσεγγίζουν

δημιουργικά ένα κείμενο με καθοδηγούμενη αυτενέργεια.

Να αποκτήσουν την ικανότητα της αξιολόγησης των πληροφοριών

Να αναπτύσσουν αυτενέργεια

ως προς τη χρήση νέων τεχνολογιών:

Να εξοικειωθούν οι μαθητές με ανοικτά περιβάλλοντα μάθησης

Να αποκτήσουν ικανότητες ως προς τη χρήση και αξιολόγηση των πληροφοριών στο διαδίκτυο.

Να ασκηθούν στη χρήση του επεξεργαστή κειμένου για την παραγωγή γραπτού λόγου, μέσα από την εργασία σε ομάδες.

Να εξοικειωθούν με την αξιοποίηση των πολυμέσων για :

α. την αισθητική απόλαυση του ποιήματος

β. την ερμηνευτική προσέγγισή του.

http://www.youtube.com/watch?v=SnJbFMgXZ14

Το ποίημα με συνοδεία μουσικής

http://www.youtube.com/watch?v=_aaizRyvud4&list=UUaXH2MHDTOgGpvB_Hkj8WXg&index=9

ΤΑ ΤΣΑΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΔΑΛΙΑΝΙΔΗ

Ο μοτοσικλετιστής•Τι ν' απόγινε άραγε

Εκείνος ο θορυβοποιόςΤης νύχταςΚαβάλα στο μηχανικό του ζώοΝα κραδαίνει την άσφαλτοΧωρίς φρένοΝα παίζει ώρα ύπνουΜε τις φρένες μαςΕδώ μέσαΣτο σακατεμένο κρανίο

•Προχτές το μεσονύχτιΠου κοίταζα απ' το παράθυρό μουΤο νέο φεγγάριΆκουσα θόρυβο παράξενοΝα 'ρχεται από ψηλάΚαι μου φάνηκε πως τον είδαΈνας άγγελος πάνω σε μοτοσυκλέταΝα διασχίζει τους δρόμους τ' ουρανούΚι απ' το σπασμένο καθρεφτάκι τουΝα με κοιτάζει περίλυπος

•Βγάλε μου σε παρακαλώΜια ωραία φωτογραφίαΝα τη στείλω στο κορίτσι μουΈτσι απάνω στη μοτοσυκλέτα μουΜε το ένα χέρι στο χειρόφρενοΤο άλλο να σιάζει τα σγουρά μαλλιά μουΘέλω να φαίνεται καλάΤο καινούργιο μου πέτσινοΤο σιδερένιο μου κράνοςΝα διακρίνεται προπάντωνΟ ίλιγγος στο πρόσωπό μουΚαι κείνο του θανάτου Το αναπόφευκτο

• Η Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου γεννήθηκε το 1930 στη Θεσσαλονίκη από γονείς Μικρασιάτες. Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1958 με το ποίημα “Ξημέρωμα”. Εξέδωσε τις ακόλουθες ποιητικές συλλογές: Ψυχή και τέχνη (1961), Διασταυρώσεις (1965), Περίπτωση σιωπής (1968), Μεγεθύνσεις (1971), Αρμιλλάρια (1973), Τα τοπία που είδα (1975), Τα επακόλουθα (1978), Θαλασσινό ημερολόγιο (1981), Μετανάστες του εσωτερικού νερού (1985), Η σκοτεινή διάρκεια των ημερών, Επιλογές και σύνολα, Ποιήματα (1965-1995), Νησίδες (2001), Σαλκίμ (2001), Τα σεντόνια της αγρύπνιας (2006).κ.ά.. Αφού καταξιώθηκε στο χώρο της ποίησης, ασχολήθηκε και με την πεζογραφία: Συνοικισμός Σιδηροδρομικών (1998), Στο δωμάτιο (1999), Η παραίτηση (2002), Οι μικρές χαρές (2005),

Ανήκει στη δεύτερη μεταπολεμική γενιά λογοτεχνών, στην οποία περιλαμβάνονται οι συγγραφείς που γεννήθηκαν ανάμεσα στο 1929 και 1940 και εμφανίζονται κυρίως τη δεκαετία 1950-1960

Η ποίησή της χωρίζεται σε δύο περιόδους:

•στην πρώτη, (1968-1978) αναζητεί εναγώνια τρόπους προσέγγισης του υπερβατικού κόσμου.

•Στη δεύτερη (1981 κ.έ.), περιορίζει τις αναζητήσεις της στην απτή πραγματικότητα και αρκείται στην απλή, πολυσήμαντη ωστόσο, καθημερινότητά της.

Θαλασσινό ημερολόγιο (1981)

Συνειδητοποιώντας τη φθορά και το θάνατο, εγκαταλείπει τη χιμαιρική αναζήτηση του απόλυτου και προσγειώνεται στην καθημερινή πραγματικότητα, στον κόσμο που την περιβάλλει. Υπάρχει η πίκρα, η απογοήτευση, αυτό που αμετάκλητα χάθηκε.

•Το ποίημα αρχίζει ως εσωτερικός μονόλογος, με μια ερώτηση που η ποιήτρια απευθύνει στον εαυτό της

•περιγραφή του «θορυβοποιού»:

1.τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα-τρέμει η άσφαλτος 2.η ηχορρύπανση την νύχτα, ταράσσοντας την εύθραυστη ψυχική ισορροπία.

3.Παίζει με τις λέξεις φρένο-φρένες και αισθητοποιεί την ενοχλητική και θορυβώδη παρουσία του νεαρού στη γειτονιά.

1η ενότητα

•Το άλογο των ιπποτών έχει γίνει τώρα ένα «μηχανικό ζώο». •«Δεν είναι ο τροβαδούρος της νύχτας, αλλά ο θορυβοποιός.

•Δεν παίζει κιθάρα ή φλάουτο κάτω από το παράθυρο της αγαπημένης του, αλλά παίζει με τις φρένες (με τα νεύρα) των κουρασμένων ανθρώπων της πόλης»

•Κραδαίνει την άσφαλτο, σείεται

υποκρύπτεται και η έννοια της απειλής (προϊδεασμός)

•προκαλεί ενόχληση στους γύρω του - το ερώτημα όμως υπονοεί μια έγνοια συμπάθειας.

•Και ανάμεσα στους στίχους αιωρείται η τραγική αλήθεια

•βγαλμένη από τη φαντασία προς την πρώτη

ενότητα που είναι πιστή απόδοση της πραγματικότητας •έρχεται να δώσει απάντηση στο ερώτημα με το οποίο άνοιξε το ποίημα

•Στον ονειρικό κόσμο της φαντασίας μας οδηγούν οι λέξεις «μεσονύχτι», «νέο φεγγάρι», αλλά και η επιφύλαξη «μου φάνηκε». Η ποιήτρια δεν είναι βέβαιη, της φάνηκε, όπως στα όνειρά μας

2η ενότητα

. Έντονα αντιθετικές οι εικόνες της δεύτερης προς την πρώτη ενότητα

Α΄ ενότητα Β΄ ενότηταΘορυβοποιός άγγελοςΆσφαλτος δρόμος τ’ ουρανούΚραδασμοί παράξενος θόρυβοςπαίζει με τις φρένες μας κοιτάζει περίλυποςμηχανικό ζώο σπασμένο καθρεφτάκι

•ο μονόλογος μετατρέπεται σ’ έναν υποθετικό διάλογο(η αφηγήτρια φαντάζεται, εμείς ακούμε) το μοτοσικλετιστή να της μιλάει σε β’ ενικό πρόσωπο • σιάζει τα σγουρά μαλλιά του = τα νιάτα. Νεανικός ναρκισσισμός, ίσως. •υποκρύπτεται η επιθυμία διατήρησης της μορφής;•υπαινίσσεται άραγε την παραμόρφωση ή τον αφανισμό του προσώπου του; Ίσως.•Για να τον θυμάται η αγαπημένη του

3η ενότητα

• απεικονίζει στο πρόσωπό του τον «ίλιγγο», τη μέθη, που του προκαλούσε η ταχύτητα.

•το «αναπόφευκτο του θανάτου».1. Ίσως με αυτό υπονοεί την έκφραση που θα πήρε το πρόσωπό του τα τελευταία δευτερόλεπτα της ζωής του 2. ή ακόμα και τη διαρκή πρόκληση του θανάτου. Δεν τον λογάριαζε παθιασμένος από τη λάβα της νιότης. •Ίκαρος

Σ’ ένα μεταφυσικό επίπεδο στο μέλλον:

•Ο ιππότης της ασφάλτου, μετουσιώνεται. Γίνεται ένας άγγελος.

•Εντούτοις η αιώνια ζωή και τα αείζωα νιάτα που κέρδισε με το θάνατο, δεν φαίνονται ικανά να τον αποζημιώσουν για την πρόσκαιρη ζωή που έχασε(Οδύσσεια)

•Το μοναδικό επίθετο με το οποίο χαρακτηρίζεται, «περίλυπος», κλείνει μέσα στην απλότητά του όλη την οδύνη και τον πόνο που αισθάνεται ο νεαρός μοτοσικλετιστής.

«και στη δεξιά μου τη μεριά ν’ αφήστε παραθύρι,να μπαίνει ο ήλιος το πρωί και το δροσιό το βράδυ,να μπαινοβγαίνουν τα πουλιά, της άνοιξης τ’ αηδόνια,και να περνούν οι γέμορφες να με καλημεράνε»

Δημοτικό τραγούδι

Σχόλια για την τελευταία στροφή•Διαχωρισμένη η στιγμή της παραίσθησης•Δικαίωμα επικοινωνίας και ο νεκρός•Γνωστοποιεί τον άυλο κόσμου του

νεκρού•Ποιητική ανάπτυξη του αδύνατου•Νεκρός επαίτης της ζωντανής μνήμης•Μια μεταφορά για τον αποχωρισμό ενός

νέου ανθρώπου από τη ζωή•Αποκαλύπτει μια εκκρεμότητα, ζητά μια

χάρη•Φωτογραφία; Το πάγωμα μιας ζωντανής

στιγμής, όπως η φωτογραφία στον τάφο δηλώνει την απουσία

Γλώσσα •Καθημερινή •Οικεία •Άμεση•Πλήρης κατάργηση των σημείων στίξης: αφήνεται σε μας το ποίημα(υπερρεαλισμός)

Τεχνική Αφήγηση διάλογος

μήνυμα

Με ποιητικούς όρους σχολιάζεται μια τραγική διάσταση της σύγχρονης ζωής, η θυσία των νέων στον Μολώχ της ασφάλτου.

http://www.slideshare.net/orfeas70/ss-4481586

Παράλληλα κείμενα: Οι αναπνοές της πόληςΣτη μαύρη μοτοσυκλέταΆδικα φονάσαιΚουρσάρος

Παράλληλο http://digitalschool-admin.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C131/595/3928,17289/index_a_25_01.html

Του νεκρού αδερφούhttp://www.youtube.com/watch?v=g8jsl34ddII

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ1. Αφού ακούσετε τον Κουρσάρο του Παύλου Μάτεση στο σύνδεσμο που ακολουθεί

http://blogs.sch.gr/paschoudi/2013/02/12/%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CE%B3%CE%B1%CE%B8%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%85/ και δείτε απόσπασμα από την ταινία του Δαλιανίδη «Τα Τσακάλια», στον ίδιο υπερδεσμό, επιχειρήστε να συνθέσετε την εικόνα της δεκαετίας του ‘80 και της ζωής των εραστών της μηχανής. Εντάσσεται το ποίημα της Αγαθοπούλου σε αυτό το κλίμα; Γιατί; Γράψτε το κείμενό σας με τη μορφή άρθρου που θα αναρτήσετε στο ιστολόγιο που ήδη έχει κατασκευασθεί στο πλαίσιο του μαθήματος της λογοτεχνίας.

2. Η ποιήτρια εγγράφεται στη δεύτερη μεταπολεμική γενιά. Αξιοποιώντας την ιστοσελίδα της ποιήτριας http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=462&t=1748, το σχόλιο «Ανήκει στη δεύτερη μεταπολεμική γενιά λογοτεχνών, στην οποία περιλαμβάνονται οι συγγραφείς που γεννήθηκαν ανάμεσα στο 1929 και 1940 και εμφανίζονται κυρίως τη δεκαετία 1950-1960», την παρατήρηση πως στη συλλογή Θαλασσινό Ημερολόγιο (1981), που ανήκει το ποίημα «Συνειδητοποιώντας τη φθορά και το θάνατο, εγκαταλείπει τη χιμαιρική αναζήτηση του απόλυτου και προσγειώνεται στην καθημερινή πραγματικότητα, στον κόσμο που την περιβάλλει. Υπάρχει η πίκρα, η απογοήτευση, αυτό που αμετάκλητα χάθηκε», καθώς και τις πληροφορίες από το ιστολόγιο http://blogs.sch.gr/paschoudi/2013/02/12/%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CE%B3%CE%B1%CE%B8%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%85/, δώστε αξιοποιώντας τα εργαλεία του Επεξεργαστή κειμένου και του Λογισμικού Παρουσίασης μια παρουσίαση της ζωής και του έργου της.

3.Διαβάζοντας προσεκτικά το ποίημα στον παρακάτω υπερδεσμό http://blogs.sch.gr/paschoudi/2013/02/12/%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CE%B3%CE%B1%CE%B8%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%85/ μπορείτε να εντοπίσετε τρεις εικόνες που υποβάλλουν στον αναγνώστη συναισθηματικούς κραδασμούς; Εντοπίστε τις εικόνες και τι απεικονίζουν. Ποιο συναίσθημα διακατέχει την ποιήτρια, πώς το εκφράζει και πώς κατορθώνει να μας συγκινήσει; Επιχειρήστε να γράψτε ένα κείμενο που προσιδιάζει στο ημερολόγιο, όπου θα καταγράφεται αυτή η συγκλονιστική εμπειρία που βίωσε το υποκείμενο. Αξιοποιήστε τον Επεξεργαστή κειμένου, αλλά και τη Μηχανή Αναζήτησης για να επιλέξετε εικόνες και μουσική που θα επενδύσουν το κείμενό σας.

4.  Πατήστε σε αυτό τον υπερδεσμό http://el-po.wordpress.com/tag/%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CE%B3%CE%B1%CE%B8%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%85/ , σε αυτόν http://iannisvanidis.blogspot.gr/2012/05/blog-post_3684.html, καθώς και στο Ψηφιακό Σχολείο αλλά και στον παρακάτω υπερδεσμό http://blogs.sch.gr/paschoudi/2013/02/12/%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CE%B3%CE%B1%CE%B8%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%85/ και παρουσιάστε το κλίμα του έργου της με τη μορφή κριτικού σημειώματος. Επίσης, συσχετίστε το ποίημα με τα παράλληλα που δίνονται ως υπερδεσμοί στο Ψηφιακό Σχολείο.

•  

5.Μελετώντας προσεκτικά το ποίημα και τις σημειώσεις της παρουσίασης που σας δίνονται στο ιστολόγιο της λογοτεχνίας, σχολιάστε τη γλώσσα και τα εκφραστικά μέσα του ποιήματος. Αξιοποιήστε το λογισμικό παρουσίασης.

6.Αξιοποιήστε τον υπερδεσμό http://blogs.sch.gr/paschoudi/2013/02/12/%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CE%B3%CE%B1%CE%B8%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%85/, καθώς και τα εργαλεία του Windows Movie Maker, για να ετοιμάσετε μια ταινία που θα περιλαμβάνει καλλιτεχνική παρουσίαση του ποιήματος με τη συνοδεία μουσικής και εικόνων. Εργαστείτε με τη βοήθεια της Μηχανής Αναζήτησης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ• Οδηγίες διδασκαλίας των φιλολογικών μαθημάτων 2008-2009 • http://blogs.sch.gr/paschoudi/2013/02/12/%CE%BC%CE%B1%CF%81%C

E%AF%CE%B1-%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CE%B3%CE%B1%CE%B8%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%85/

• http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=462&t=1748

• http://el-po.wordpress.com/tag/%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CE%B3%CE%B1%CE%B8%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%85/

• http://iannisvanidis.blogspot.gr/2012/05/blog-post_3684.html• http://www.slideshare.net/orfeas70/ss-4481586• http://www.youtube.com/watch?v=g8jsl34ddII• http://www.youtube.com/watch?v=SnJbFMgXZ14• http://www.youtube.com/watch?v=xL65vZ2jUwQ• Μηχανή Αναζήτησης• Ψηφιακό Σχολείο