«Екібастұз қаласы әкімдігінің білім бөлімінің № 25 қазақ қыздар гимназиясы» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Кабиденова Жансулу Сериковна 7 сынып

Тақырыбы: Қазақ және ағылшын тілдеріндегі жануарларға байланысты тұрақты сөз тіркестерінің топтастырылуы

Жетекшісі: Аримбекова Альмира Габитовна ағылшын тілі пәнінің мұғалімі

Мақсаты: Мақсаты: Қазақ және ағылшын тілдеріндегі жануарларға

байланысты тұрақты сөз тіркестерін салыстыра отырып топтастыру .

Міндеттері:Міндеттері:фразеологияны - этнолингвистика ғылымының бір

бөлігі ретінде зерттеу;қазақ және ағылшын тілдеріндегі жануарларға байланысты тұрақты сөз тіркестерін қарастыру;тұрақты сөз тіркестерін жануарлар тобына бөліп

анықтау;§ Салыстырмалы кесте жасау;

Болжам:Болжам: Зерттеуде қазақ және ағылшын тілдерінде жануарларға байланысты тұрақты сөз тіркестері жеке топтарға бөлініп қарастырылады.

Жаңашылдығы:Жаңашылдығы: - жануарлар атаулары қатысқан фразеологизмдердің этномәдени сипаты, қазақ және ағылшын халықтарының рухани мәдениетін танытудағы маңызы анықталды;

- осы жануарлар атауларының шығу төркіні мен жасалу тәсіліндегі ерекшелігі сипатталды;

Зерттеу жұмысының өзектілігі :Зерттеу жұмысының өзектілігі :

Зерттеуде екі тілде жануарларға байланысты тұрақты сөз тіркестерін лексико-семантикалық жағынан салыстырмалы талдау тұрғысынан алғаш рет қарастыру, және екі тілде (қазақ және ағылшын тілдеріндегі) тұрақты сөз тіркестерін жинақтап топтастыру жұмыстың өзектілігін айқындайды.

Қазақ халқының тіл мәдениетіндегі ұлттық доминантты белгілері

1 кесте. Қазақ тіліндегі үй жануарларының тобы

қазақ халқында мағынасы

1. ат арыды, тон тозды.

2. атқамінер адам.

3. ат байлады.

4. ат басына күн туды.

5. ат басына соқты.

1. шаршап шалдықты

2. пысық, белсенды кісі туралы айтылған.

3. сыйлады .

4. қиыншылық шақ келді .

5. шегіншектеді.

қазақ халқында мағынасы

1. Арыстандай құтырды

2. Арыстан жүректі

3. Арыстанның аузына кетті

4. Қоян жүрек

5. Қоян-қолтық аралас.

алысұрды, жанын жеді.

қаймықпайтын, тайсалмайтын

алыс жер, қиыр шет.

қорқақ, ынжық.

өте тығыз, мидай араласты деген мағынада.

2 - кесте. Қазақ тіліндегі жабайы жануарлардың тобы

ағылшын халқында мағынасы

A willing horse

Back the wrong horse

Beat a dead, horse

Be on one’s high horse

Change horses in the midstream

пысық, белсенды кісі туралы айтылған.

дұрыс таңдау жасамау.

босқа күш жұмсау немесе пайдасыз жұмыспен

айналысу

кеуде көтеру (сасық кеуде).

уақыт емес уақытта жұмыс шығару

Ағылшын халқының тіл мәдениетіндегі ұлттық доминантты белгілері

1- кесте. ағылшын тіліндегі үй жануарларының тобы

ағылшын халқында мағынасы

Beard the lion in his den

Bold as a lion

The British Lion

A great lion

A lion in the path

әлсізге күш көрсету

арыстан сияқты батыл

британдық арыстан.

белгiлi, әйгiлi адам, атақтылық.

қауiп-қатер бөгеуiл.

2 - кесте. ағылшын тіліндегі жабайы жануарларының тобы

Қазақ және ағылшын тіліндегі сөз тіркестері қорын салыстыру

1- кесте. Жылқы жануарына байланысты тұрақты сөз тіркестері:

қазақ халқында мағынасы ағылшын халқында

1.Ат арыды, тон тозды.

2. Атқамінер адам.

3. Ат байлады.

4. Ат басына күн туды.

5. Ат басына соқты.

Шаршап шалдықты

Пысық, белсенды кісі туралы

айтылған

Сыйлады

Қиыншылық шақ келді

Шегіншектеді

1. -------------------------------

2. A willing horse.

3. ------------------------------

4. ------------------------------

5. -------------------------------

Ұғымдар Қазақ тілінде Ағылшын тілінде

1. Жылқы 44 29

2. Сиыр 13 11

3. Ит 40 49

4. Қой 21 15

5. Түйе 10 ----

6. Мысық 4 61

7. Шошқа 1 17

8. Арыстан 3 10

9. Қасқыр 5 13

10. Түлкі 3 6

САЛЫСТЫРМАЛЫ КЕСТЕ

Қорытынды: Кесте екі тілдегі сөздікті салыстыра отырып жасалды. 1. Кеңесбаев І. « Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі», Алматы, 1977. - 75 бет.2. Кунин «Англо- русский, русско- английский фразеологический словарь» , 1971.

Қорытынды

Екі тілде фразеологиялық тіркестерді тақырыптық тұрғыдан топтастырғанда тұрақты тіркестерде жануарлар атаулардың кездесуі, және олардың айырмашылықтары бары анықталды. Бұл құбылыс екі халықтың дүниетанымдағы кейбір түсінік ұқсастығын дәлелдейді. Фразеологиялық тіркестердің пайда болу көздері әр халықтың тарихымен, заттық және рухани мәдениетімен, өмір-тіршілігімен тығыз байланысты.

Ұсыныс

Болашақта әр түрлі тілдерді салыстыра зерттеуде тіл білімінде этнолингвистика, лингвомәдениеттану бағытында зерттеулерге жол ашатындай бұл баяндаманы кеңінен зерттеу ;

Мектепте қазақ тілі және ағылшын тілі факультативтерінде, фразеология мәселелеріне байланысты зерттеулерде, елтану, екі тілдік сөздіктер құрастыруға мүмкіндік жасау;