روابط بین دختر و پسر و روابط آسیب زا

هاي با توجه به پيچيدگي انسانها، ارتباطات انساني اهداف و شكلز پيدا متعددي دارد كه متناسب با سنين و شرايط زماني و مكاني برو

.مي كند

بر آنکه فرایند انتقال پیام از فرستنده به گيرنده، مشروط» ارتباط « عکس محتوای مورد انتقال از فرستنده به گيرنده منتقل شود و بر

ش فردی روابطی که نه تنها موجب رشد با لندگی و آرام»ارتباط آسیب زا وادگی، نمی شود بلکه مانع رشد به لحاظ هیجانی، روانی، جسمی، خان

«تحصیلی وشغلی می شود فرد را دچار آسیب می کند

مهارت هاي ارتباطي

ود به مهارت هايي كه به فرد كمك مي كند تا از طريق كالم يا رفتار خ» زش شيوه اي كه متناسب با فرهنگ جامعه و موقعيت خود باشد و ار

« ها و باورهاي خويش را مطرح سازد

سازنده ط چگونگي شكل گيري ارتباطات انساني را می توان به دو نوع رواب

.تقسیم نمودروابط مخرب و آسیب زاو و مؤثر

ایش در روابط سازنده و مؤثر برقراري ارتباط باعث رشد و ارتقاء و افز داشت ارتباط سازنده تأمين کننده به. توانمندی های فرد می گردد

گرانی و یعنی توانایی زندگی کردن شاد و سازنده و بدون ن» روان افراد اشد؛ گرفتاری و نبود بیماری روانی و فراهم شدن سالمت ذهنی می ب

ی در صورتی که روابط مخرب و آسیب زا باعث عدم تعادل و آشفتگ

.«روانی جسمانی فرد و آسیب های مادی و معنوي می گردد

ارتباطات رسمي و غیررسمي :ارتباط نوع من و آن

غير شخص ی و ارتباط خشك بي روحمی باشد انسانها با دیگران برخوردهای کامال

ارند و فقط در حيطه كاري محدود و بدون توجه به ابعاد شخصيتي ارتباط د.مثل بلیط فروش و مشتری

:ارتباط نوع من و شما

باط روابطي كه درآن مرزها مشخص، رفتارها از قبل تعيين و تعريف شده و ارتير افراد فقط درحيطه كاري و براي انجام وظيفه است نه به لحاظ روابط غ

ه براي مثل كارگران فني مشغول به كار در يك بخش توليدي ك. رسمي انساني. انجام كار در يك خط توليد كار مي كنند

:ا رتباط نوع من و تو

ند که انسانها یکدیگررا موجوداتی ارجمند و بی همتا و دارای احترام و ارزش می دانديگر عالوه بر روابط رسمی به روابط غير رسمي و نیازها ی عاطفی و روانی يك

باط مثل رابطه پرستار و بیمار یا رابطه مادر وفرزند یا ارت .نيز توجه می كنند. اعضاء خانواده با یکدیگر

(رابطه هاي رنگي )انواع روابط آسيب زا

د روابط بر اساس نوع آسيبي كه روابط ناسالم براي طرفين ارتباط دار خالصه آسيب زا به عنوان رابطه هاي رنگي دسته بندي شده است كه

بيان شد رواب. اي از آن ارائه گرديده استط همان گونه كه قبال

اي آسيب زا روابطي هستندكه مانع رشد و بالندگي فرد و آسيب ه. جسماني، رواني، مادي و معنوي براي فرد و جامعه به وجود مي آورد

ه دیگران، به شکل بدبینی ب“عوارض و بازتابهای آن”در روابط آسیب زا می قطع رابطه و انزوا، پناه بردن به روابط آسیب زای دیگر شكل

. گيرد

د را نتیجه چرخه روابط آسیب زا رسیدن به هویت شکست است و فر .مستعد تجربه هاي خطر ناك بعدي و يا انزواي اجتماعي مي كند

چرخه روابط آسیب زا

هویت انواع آسیب دیدگیورود به روابط آسیب زاشکست

قطع رابطه

بدبینی

مستعد و آماده شده برای سوء استفاده های بعدی انزوا اجتماعي

احساس تنهایی

( افرادي كه فاقد هويت هستند ) رابطه خاکستری -الف

ص ي عامالن اين نوع ارتباط داراي شخصيت مستقل نبوده و در زندگي هدف مشخس، فاقد عزت نف. ندارند؛ براي تداوم زندگي به دنبال اهداف زودگذر هستند

.احساس و داراي شخصيت پذيرنده و منفعل هستند

آسیب های هیجانی آسیب های جسمی آسیب های مالی

روان شناختی عملکرد

کاهش عزت نفس بیماری های مقاربتی افت تحصیلی

ویژگیهای هویتی افراد با رابطه خاکستری

گی ندارند، افراد احساس بالتکلیفی می کنند و برنامه مشخص ی برای زندارتباط هدف از ایجاد ارتباط،کسب معنی برای زندگی است، به نتایج

بت به فکر نمي كنند، بلکه به برقراری رابطه توجه مي كنند، نسابراز قضاوت منفی دیگران بسیار حساس هستند، تمایل شدید به

به وجود از داشتن چنين روابطی دارند، به خاطر حفظ ارتباط دستاری هرچند زیر پا گذاشتن ارزش ها ،حفظ و برقر . هر کاری می زنند

ه ارتباط از جنبه های دیگر برایشان مهم تر است، دارای اعتماد بد نفس پایینی هستند، احساس سردرگمی و سرگردانی دارند، زو

أثير می شوند، افراد پيرو و تأثير پذير هستند، تا تهمرنگ دیگران. گذار و رهبر

(افرادي كه مبتال به شخصيت مرزي هستند ) ارتباط قرمز -ب

Borderline personality disorder

كه باعث نوع برخورد مرتبط است با رفتار فرد مقابل اما با توجه به اينجاد نشاط، شادکامی، بهره وری می شود سالمت روانی و عزت نفس ای

ویژه نوعی شخصیت مرزی قرمز. نمی کنداز شخصیت است که درآن فرد در

روابط بين فردی، خود پنداری و عواطف مشکل شدید دارد و دست به رفتارهای

می زند که از اوایل ( تکانش ی)بدون فکر بزرگسالی شروع و تا پایان عمر ادامه می

. یابد

ویژگیهای افراد مبتال به شخصیت مرزی

ویت از طرد شدن وحشت دارند، دارای روابط پرتنش بی ثبات هستند، هودآزاری و آشفته و بی ثبات و عزت نفس پایين دارند، زيادتهدید به خ

دون دیگرآزاری می کنند، خلق و خوی متغير و دوگانه دارند،کارها را بفکر انجام می دهند، احساس ناامیدی و پوچی می کنند، وقتی

خشمگين می شوند نمی توانند خودشان را کنترل

.دچار نوعی بدبینی هستندکنند،

(افرادي كه داراي شخصيت ضد اجتماعي هستند ) رابطه زرد -ج

Antisocial personality

یازها در در رابطه زرد یکی یا هر دو طرف رابطه با نیت ارضای پاره ای از نطه ویژگی خاص این نوع راب. یک موقعیت زمانی خاص وارد می شوند

تفاده شروع بسیار خوشایند و دلپذیر که کم کم تبدیل به سوءاس افرادی که دارای شخصیت ضداجتم. هاي متعدد می شود

اعی اصوال

.هستند زیاد از این نوع ارتباط استفاده می کنند

آسیب شناس ی رابطه زرد در سه حوزه و روانی و عاطفی، عملکردی و مالی

.استجسمانی

: شخصیت های ضد اجتماعی دارای این ویژگیها هستند

از سازگار شدن با مقررات اجتماعی ناتوان هستند، قادر به رعایتی هنجارهای اجتماعی نیستند، کارهایشان بر خالف قوانين عمومنی و اجتماع است، افرادی دورو و نيرنگ باز هستند، رفتارهای هیجاه غير قابل کنترل دارند، سریع دچار خشم و پرخاشگری شده و ب

حمله فيزیکی دست می زنند، افرادی خطرپذیر هستند، احساسهد مسئولیت نداشته و شغل ثابتی ندارند و متع

نيستند، دارای وجدان اخالقی نیستند و هویت. آشفته دارند

وجود سه ویژگی از نشانه های فوق براي داشتن شخصیت ضد).(اجتماعی کافی است

رابطه آبی-د

، بلکه روابط سالم نه تنها باعث رشد و بالندگی و آرامش فرد می شوندنيز مي عامل رشد و ارتقاء وشغلی خانوادگی، تحصیلی، عاطفی و روانی در جوامعي وجود دارد كه نيازهاي

گردد، اين نوع ارتباط اصوال

ي انساني در همه ابعاد مورد توجه قرار گرفته و جامعه داراي حالتارتباط شرایط الزم براي روابط آبی داشتن هدف و. پويا و بالنده است

روشن برای تحقق هدف، رعایت مرزهای رابطه، شناخت موقعیت نات و خود و طرف مقابل، رعایت مرزهای کالمی، رفتاری، كنترل هیجاقی، افکار، احترام متقابل به حقوق دیگران، انتظارات روشن و منط

.شناخت موقعیت و ویژگی های طرف مقابل

نقش هويت در پيدايش انواع ارتباط

فردی که دارای هویت باشد می داند که کیست و چه نقش ی دارد و توانایی انجام

ي نقشهایی را که به وی محول شده را به خوب. دارد

: ويژگي هاي افرادي كه داراي هويت فردي هستند

رای سیستم ارزش ی آنها شکل گرفته است، الگو مشخص و روشنی بارند و دوست یابی در زندگی دارند، نیازی به تأیید گروه همساالن نداالیی احساس وابستگی به آنها نمی کنند، دارای اعتماد به نفس ب

ی ندارند، هستند، دارای کنترل درونی هستند و نیازی به کنترل بيرون

در چهارچوب ارزشها عمل می کنند و به قضاوت دیگران اهمیت س ی ، کمتر دچار تعارض و سردرگمی هستند، در رفتار جننمی دهند

دارای چهارچوب هستند و خارج از آن عمل نمی کنند، با خانواده ق رابطه خوبی دارند، به نظر دیگران احترام می گذارند ولی مطابارزشهاي خود عمل می کنند ، افراد باثباتی هستند و احساس

. مسئولیت می کنند

:ويژگي هاي افرادي كه فاقد هويت فردي هستند

سردرگمی در نقش ها، عدم وظیفه شناس ی، عدم قبول مسئولیت ونداشتن سیستم ارزش ی، عدم ارتباط مناسب با خانواده، عدم

و هیجانی پایبندی به اصول اخالقی، عدم آگاهی به نقش ها، بی ثباتی. برخورد کردن

نقش اولياء در ايجاد ارتباط

ا مي خانواده نقش تعيين كننده اي در نوع شكل گيري روابط بين دو جنس ايفتماعي كنند، اوليا بايد متناسب سن فرزندان خود به فكر شكل دهي رفتار اج

آنان بر آيند بايد تالش خودشان را معطوف به اين واقعيت كنند كه ه و فرزندانشان رشد كرده و مراحل مختلف رشد را يك پس از ديگري طي كرد

« ماعي تربيت اجت» يكي از مهمترین موارد كه در زمينه . وارد اجتماع خواهند شدبا مي بايد در نظر داشته باشند، آماده ساختن فرزندان براي روبه رو شدن

بيت نه مي توانند فرزندان خود را به شيوه و شكلي تر . جنس مخالف استل آزمايش كنند كه از جنس مخالف بگريزد، نه مي توانند آن را رها كرده تا به شكواده و خطا نسبت به انواع روابط شناخت پیدا کند، در زمينه نقش ي كه خان

رست از شناخت صحيح و د: بايد بر عهده گيرد مي توان به دو وظيفه اشاره كردارائه صحيح اين الگو به فرزندانو الگوي مناسب رفتار اجتماعي

ينكه هر نيازهاي انساني به دو گروه بدني و ذهني تقسيم مي شود ضمن ا. نددو گروه نيازها ريشه در كمبودهايي دارد كه انسان احساس مي ك

ر بدن و براي مثال نياز اوليه تشنگي که به دنبال كمبود آب موجود دبراي . نيمافزايش غلظت خون رفته رفته نياز زيادتري به آب پيدا مي ك

ساس نيازهاي پيچيده تر مانند قدر شناس ي به دنبال انجام كاري احقدرداني از زحمات در انسان ايجاد مي گردد اگر قدرداني صورت ه آن پذيرفت كار مورد نظر تداوم مي يابد در غير اين صورت در آيندا به كار را انجام نخواهيم داد بر همين اساس مزلو نياز هاي انساني ر

. پنج مقوله ذيل تقسيم بندي كرده است

نیازهای انسانی

سلسله مراتب نیازهای مزلو

ه اگر نيازهاي انسان داراي سلسله مراتبي است ك» بنا بر گفته مزلو

« مراحل و نيازهاي اوليه تأمين نگردد به مراحل بعدي راه نمي يابد

د به مطلب حائز اهمیت دیگر اینکه در نقش ارتباط برای فرد می توان اتفاق غالب. تغیير انگيزه و تغیير اهداف درجریان ارتباط اشاره کرد

ا

خرب گردیده، افتاده که ارتباطی با نیت خيرخواهانه تبدیل به ارتباط ممبدل یا اینکه ارتباطی غير هدفمند به ارتباطی هدفمند و سازنده

دایت و نکته حائز اهمیت در ارتباط، کنترل، نظارت، ه. گشته باشدیش مطلب دیگر اینکه در ارتباطات انسانی امکان پ. جهت دهي است

ته باشد و گيری یا تداوم ارتباط یا تغیير مسير ارتباط بايد وجود داشد نظر در برنامه ريزي براي اين گونه ارتباطات انعطاف پذيري الزم م

. قرار گيرد

ل ذیل به طورکلی می توان نظر قرآن را در مورد نوع روابط مشروع به شک

:خالصه نمود

روابط باید با هدف مساعدت و یاری رساندن باشد

به مالکهای ارزش ی واقعی آن توجه گردد

از اختالط و آمیختگی خودداری گردد

باعث عصیان سرکش ی و گناه آلودگی نگردد

از خلوت گزینی دو جنس به دور باشد

تحریک کننده و اغوا کننده نباشد

باعث تحریک پذیری و خیال پردازی نگردد

در فضایی پاک و مطمئن با فکر و ذهنی سالم باشد

الگوهاي ارتباطي بین دوجنس

برخورد مبتني بر شناخت واحترام متقابل

برخورد مبتني بر شرم افراطي

برخورد مبتني بر پرخاشگري

برخورد مبتني بر هيجان زدگي

برخورد مبتني بر ارتباط خشك ومحدود

برخورد مبتني بر افراط در معاشرت وارتباط

برخورد مبتني بر ناپختگي وكم تجربه گي

برخورد مبتني بر روابط پنهاني

سبكهای پيش گیري از روابط آسيب زا

جنس با هدف پیش گيری از ایجاد روابط آسیب زا بين دو: سبک کلی .1در مرحله نوجوانی و جوانی

دانش با هدف افزایش اعتماد به نفس و خود آگاهی: سبک اختصاص ی .2: آموزان در زمینه های

ارتقاء مهارتهای برقراری ارتباط سالم با خانواده •

زا ارتقاء مهارتهای تصمیم گيری در موقعیت های پر خطر و آسیب•

پیش افزایش آگاهی اولیا و کارکنان مدارس در زمینه نحوه برخورد و•گيری از روابط آسیب زا

آموزش مهارتهای زندگی•

جهت دهی و هدایت رفتار نوجوانان و جوانان •

سبكهای برخورد با روابط آسيب زا از بر خوردهاي قانوني و قهري گرفته تا برگزاري نشست ها و

كنفرانس های علمي در زمينه ارتباط دو جنس، آموزشهاي پيشسازي گيرانه، تأسيس دارتأديب ها و مرا كز حمايتي، آموزشهاي مقاوم

وس و مهارت هاي زندگي، پيش بيني و تهيه كتب آموزش ي، ارائه در اده از مهارتهاي زندگي، بكار گيري و آموزش عوامل باز دارنده، استف

ه حربه هاي ديني و اعتقادي، استفاده از شيوه هاي هشداري، ارائمت، طرح هاي ويژه با توجه خاص به اين مسائل با عناوين مروج سال

، آموزش حقوق دختران، طرح مدرسه محور، آموزش مها رتهاي زندگيايت طرح پيش گيري از روابط آسيب زا، تأسيس مراكز حمايتي و حماز .. .هاي مالي، علمي و پشتيباني از مؤسسات و نها دهاي مرتبط وا كنون جمله مسائلي است كه در بحث پيش گيري از روابط آسيب زا ت

. بكار گرفته شده است

كيل اما در زمينه روابط آسيب زا وافراد مبتال شده مي توان به تشيتي مؤسسات حمايتي از جمله خانه سبز، بهشت نوجوان، مراكز حما

و شبانه روزي كودكان در معرض خطر، ايجاد مراكز مشاوره، يب استفاده از برنامه هاي صدا و سيما، آموزش اولياء نوجوانان آس

اشاره ...ديده براي بازتواني و باز پروري و برگشت به زندگي عادي و . كرد

ز در زمينه مقاوم سازي نسل نوجوان و جوان ايجاد و گسترش مراكمهارت تربيت بدني، تفريحي، آموزش شيوه هاي زندگي فعال، آموزش

هاي ارتباطي چه در خانواده یا مدرسه و چه براي والدين، دانش . آموزان یا مربيان پيش بيني شده است

و توجه به ابعاد مختلف روحي، جسمي، اجتماعي نوجوان و جوانانتجهيز و راه اندازي مراكز درماني جهت حل اختالف و استفاده از

ه افراد متخصص جهت كاهش عوارض ناش ي از روابط آسيب زا، ارائجاد آموزش هاي الزم به افراد متناسب با دورانهاي رشد و نياز هاي ايشده متناسب با سن و سال و شرايط فرهنگي اجتماعي جوامع

ت ژه جهت آموزش مهار مختلف، در نظر گرفتن كتب با عناوين وي هاي خاص به نوجوانان و جوانان و آموزش مهارت هاي الزم جهت

برخورد با موفقيت هاي پر التهاب و پر تنش، توجه به سالمت، جسماني و رواني افراد در محيط هاي آموزش ي، خانوادگي، اجتماعي

... . كاري و

در سال 1در همين راستا سازمان جهاني بهداشت در منشور اوتاوكه » پيرامون ارتقاء سالمت اين نكته را مورد توجه قرار داده1986

مت آموزش پيش نياز الزم براي سالمت است و تصريح شده كه سال نند و يا توسط مردم و در جايي كه زندگي ، تحصيل، كار ، تفريح مي ك

. «عشق مي ورزند به وجود مي آيد و بايد تداوم يابدت از سالمت ، دست يابي به رفاه تمام اعضاي جامعه از طريق مراقب

ت و خود و ديگران و با توانمند سازي افراد براي تصميم گيري درسد مهم داشتن تسلط و كنترل بر خود و محيط زندگي خود از جمله موار

وجه مسئله قابل ت. براي پيش گيري از ايجاد روابط آسيب زا استراكز ديگر در پيش گيري از روابط آسيب زا توجه به نظام آموزش ي، مآموزش ي، كتب آموزش ي، پرورش و تعليم مربيان مجرب، ايجاد

ه و فضاهاي آموزش شيوه هاي كاهش تنش، ارائه ي اطالعات در زمين. عوارض انواع ارتباط است

منابعانتشارات علميه اسالميه. ترجمه مهدي الهي قمشه اي. (1375)قرآن مجيدرابطه هاي (.1385. ) عابدي، محمد رضا و هويدا فر ، رضوان و يوسفي، زهرا

. انتشارات شابك. سازمان فرهنگي تفريحي شهرداري اصفهان. رنگيط اثر بخش ی طرح روابط سالم و پیشگیری از رواب(. 1385. )شریفیان، عليرضا

ه برنامه پایان نامه کارشناس ی ارشد رشت. آسیب زای دختران شهرستان مبارکهلوم دانشگاه آزاد اسالمی واحد خوراسگان، دانشکده ع: ریزی آموزش ی، اصفهان

.تربیتی و روانشناس یستي ناشر معاونت امور فرهنگي و پيشگيري سازمان بهزي. مهارت هاي زندگي

كشور انتشارات : تهران. روابط دختر و پسر در ايران.(1384).احمدي، علي اصغر

.انجمن اوليا و مربيانآشنايي با برنامه هاي آموزش ي مهارت هاي ( . 1383.) امامي نائيني، نسرين

هزيستي معاونت امور فرهنگي و پيشگيري ب. تلخيص شبنم بيرجندي. زندگي. استان اصفهان

فرمان دادم بدنم را بدون تابوت و مومیایی به خاک بسپارند

.تا اجزاء بدنم ذرات خاک ایران را تشکیل دهد

کوروش کبیر